SQLite format 3@ {k{-) ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) UlU'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse+languagesmall languages)chapter_stringChapter)#CdescriptionBible in Pohnpeian language ByhG2~~~~~|~d~J~2~}}}}}m}R}(}||||||w|^|F|,|{{{{{{~{f{H{2{zzzzzztzVz:zzyyyyyygyMy3yyB#ff7c80KaudKaudiahlA#00ff00SudSud@#00ff003Soh3 Sohn?#00ff002Soh2 Sohn>#00ff001Soh1 Sohn=#00ff002Pit2 Piter<#00ff001Pit1 Piter;#00ff00SeimSeims:#ffff00IprIpru9#ffff00PailPailimwon8#ffff00vTaitTaitus7#ffff00l2Tim2 Timoty6#ffff00b1Tim1 Timoty5!#ffff00X2DesDeselonika4%#ffff00N1Des1 Deselonika3#ffff00DKolKolose2#ffff00:PilPilipai1#ffff000EpiEpisos0#ffff00&KalKalesia/#ffff002Kor2 Korint.#ffff001Kor1 Korint-#ffff00RomRom,!#00ffffWiewWiewia Kan+#ff6600SohnSohn*#ff6600LukLuk)#ff6600MarkMark(#ff6600MadMadiu'#ffff99MalMalakai&#ffff99SekSekaraia%#ffff99AkkAkkai$#ffff99SepSepanaia##ffff99ApakApakuk"#ffff99NahNahum!#ffff99MaikMaika #ffff99SonaSona#ffff99|OpadOpadaia#ffff99rEimwEimwos#ffff99hJoelJoel#ffff99^OseiOseia#ff9fb4TDanDaniel#ff9fb4JEseEsekiel(9#ff9fb46KoulKoulen Kedepwidepw Kan#ff9fb4,SerSeremaia#ff9fb4"AisAiseia);#66ff99MelkMelkahkahn Melkahka Kan##66ff99EklEklesiasdes)=#66ff99LepLepin Padahk Audapan Kan%#66ff99MelkMelkahka Kan#66ff99SohpSohp#ffcc99EstEster#ffcc99NehNehmaia#ffcc99EsraEsra!#ffcc992Kro2 Kronikel !#ffcc991Kro1 Kronikel +#ffcc99x2Nan2 Nanmwarki Kan +#ffcc99n1Nan1 Nanmwarki Kan #ffcc99d2Sam2 Samuel #ffcc99Z1Sam1 Samuel#ffcc99PRudRud+#ffcc99FSouSounkopwung Kan#ffcc99~8~2~,~&~~~~ ~}}}}}}}}}}}}}}}}}}}~}w}p}i}b}[}T}M}F}?}8}1}*}#}}}}}|||||||||||||||||||{|t|m|f|_|X|Q|J|C|<|5|.|'| |2 ]#k&j![B IzBE<z(cHb|-cPg~E}j| {=zlyxSw1v.u|tOsreq<ponQml_kjci)hEgfbe4dczbUa(`w_T^.]y\@[ZDYX7WDV-UTkS]R6QPON MLKJkI5HGFxE;D|CJBAe@??~>[=9<;~:?9/8m7165[4/3f281f0/m.;-{,>+*E)(m'7&y%?$#"J! Q SH!_/6a9k-Y  G t  3Qh$tdTD4$ 0r^ kt  .ck  [^ J"SD , K: C+ N/;8  3/ +" n" F ([  (8~~}}|&{{ztyyJxx0ww6vvlvuttssrqq^puoo"nn4mllQkk"jWihhdh ggKffsfedd cbbsaaO``__^^ ]\\[[ZZYqXwWVUUYTT3SRRfQPPZPO?NN{MM8LLKkJJJ I"HHGG6FFbEEEDCC{C BBKAAAAEA@@@_@???V? >>>P>%=={=R<<w Mwurin rahn 40 Noha ahpw ritingada wenihmwen warihmwot=c Pihl kan wia tikitiklahte, lel ni keieun Senweri, kaeisek en sounpwong, ahnsou me kumwen nahna kan pwarada.`<; oh ni eisek isuhn Oktoper, keisuhn sounpwong, warihmwo ahpw serada pohn nahnahn Ararat.2;a pihlo ahpw wie ngalangaldi erein rahn 150,p:[ Pwarer en madau kan pahn sampah, oh pwoaren pahnlahng kan ahpw pinapinla. Keteu en nanleng ahpw tokedi,C9  Koht sohte ketin meliehla Noha oh mahn akan koaros me iang mihmi nan warihmwo; iei me e kupwurehda en ketin ipiralahng pohn sampah kisinieng ehu, me kahrehda pihl kan ar tapihada pwuredi.J8 Pihl akan eri mihmihte oh lalaudlahte pohn sampah erein rahn 150.'7I KAUN-O ketin kamwomwala soahng momour koaros nin sampah- aramas akan, mahn akan, oh menpihr kan. Ihte me luhwe Noha oh irail ko me iang pedolong nan warihmwo.16_ Soahng koaros me momour nin sampah mehla.e5E Soahng koaros me momour nin sampah ahpw mehla-menpihr kan, mahn akan, oh aramas akan koaros.>4y e ahpw pil sikdahsang kumwen nahna ileile kan piht 25.G3 Pihlo ahpw kohkohda oh koaduhpwaldi nahna me keieu ileile kan;K2 Pihlo inenen loalada mehlel, me kahrehda warihmwo peipeiseli powe.r1_ Nohlik lapalapo ahpw wiewiawihki rahn pahisek, oh pihl kan lalaudlahte lao kapehda warihmwo sang nanpwel._09 duwen me Koht ketin mahsanih. KAUN-O eri ketin ritingedi wenihmwen warihmwo sang liki.c/A Ohl oh lih sang ni soangen mahn oh menpihr koaros, re pil iang Noha pedolong nan warihmwo,. Soangen mahn akan koaros, mahn lawalo oh mahn mand, mahn laud oh tikitik, oh pil soangen menpihr kan koaros, pil iang irail pedolong.-  Rahnohte Noha oh eh pwoudo, nah pwutak silimen, Sehm, Ahm oh Saped, iangahki ar pwoud kan, re ahpw pedolong nan warihmwo.D,  Eri, keteu ahpw mweremwerki rahn pahisek oh pwohng pahisek.Q+  Ni Noha eh sounpar 600, ni eisek isuhn Mei, keriaun sounpwong, pwarer koaros me mi pahn madau lapalap akan en sampah kakusada audeparail, oh pahnlahng likamwete e pwoarpeseng pwe en kakusedi pile kan.9*o  Mwurin rahn isuh nohlik lapalapo ahpw lel sampah.N)  re pil iang Noha pedolong nan warihmwo, duwen me Koht ketin mahsanih.K( Soangen mahn oh menpihr koaros ohl oh lih, me mwakelekel oh samin,s'a Ih, eh pwoudo, nah pwutak ko, oh ar pwoud kan eri pedolong nan warihmwo pwe re en pitsang nohlik lapalapo.K& Noha mahkiher sounpar 600 ahnsou me nohlik lapalap lelohng sampah.>%y Noha eri kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanih.<$s Pwe mwurin rahn isuhte I pahn tapihada kamwerediong pohn sampah keteu me pahn mweremwer erein rahn pahisek oh pwohng pahisek, pwe en kamwomwala soahng mour koaros me I wiadahr.”F# Pil sehrehlong pwopwoud en menpihr wad isuh sang ni soangen menpihr kan koaros. Ke pahn wia met pwe soangen mahn oh menpihr koaros en mourla, pwe re en kak pwurehng kaparaparala nin sampah." Sehrehlong pwopwoud en mahn wad isuh sang ni soangen mahn mwakelekel koaros, ahpw pwopwoud wad ehu sang ni soangen mahn samin . koaros."! A KAUN-O ahpw mahsanihong Noha, “Pedolong nan warihmwen, iangahki omw peneinei koaros; pwe kowehte rehn aramas pwukat me I diarada me kin wia dahme pwung.A  Noha eri ahpw kapwaiada mehkoaros me Koht ketin mahsanih.[1 Wahda soangen mwenge koaros me ke pahn kin tungoale oh irail pahn kin kangkang.”  oh pil mahn akan, wad riemen ohl oh lih, sang ni soangen mahn koaros, oh sang ni soangen menpihr koaros, pwe re en iang uhk mourla.  oh pil mahn akan, wad riemen ohl oh lih, sang ni soangen mahn koaros, oh sang ni soangen menpihr koaros, pwe re en iang uhk mourla. a ngehi I pahn kauwada ei inou nanpwungata. Eri, ke pahn pedolong nan warihmwo, iangahki omw pwoud, noumw pwutak kan oh ar pwoud kan, Pwe I pahn kadardiong sampah nohlik ehu pwe en kamwomwala mehkoros me momour nin sampah. Mehkoaros nin sampah pahn mehla,/Y Wiahiong pwelengen warihmwen, oh nanpwungen pwelenge oh keile kan wehwe ieu en mie, me uwe ins 18. E pahn poasoake siluh, oh ke pahn wiahda wenihmw ehu ni pengepenge.F E pahn reireiki piht 450, oh tehlepe piht 75, oh ile piht 45.sa Eri, wiahda weromw warihmw ehu sang tuhke mwahu; wiahda loale pere kei, oh litopwiheki loale oh liki tahr.+Q  Koht eri mahsanihong Noha, “I koasoanedier en kamwomwala aramas koaros. I pahn kamwomwala douluhl irail koaros, pwehki sampah direkilahr arail wiewia suwed kan.b?  Mwohn silangin Koht sampah inenen suwed mehlel, pwehki aramas akan ar dipanlahr kowahlap.cA  a aramas teikan koaros suwed mwohn silangin Koht, oh kamaramas kaparaparalahr wasa koaros.*O  Iet duwen poadopoad en Noha. E naineki pwutak silimen, Sehm, Ahm, oh Saped. Ohl lelepek men Noha, oh ihete me keniken rehn Koht ahnsowo. Eh mour poadidiong Koht,*O  Iet duwen poadopoad en Noha. E naineki pwutak silimen, Sehm, Ahm, oh Saped. Ohl lelepek men Noha, oh ihete me keniken rehn Koht ahnsowo. Eh mour poadidiong Koht,;s Ahpw Noha kelehpw me keniken pahn kupwur en KAUN-O.1 iei me e mahsaniheki, “I pahn kamwomwasang aramas koaros me I wiadahr, iangahki mahn akan oh menpihr kan, pwehki I koluhkilahr ei wiairailda.”fG e ahpw koluhkihla eh ketin wiahda aramas oh ketikihdiong nin sampah. Kupwure eri toutoukihla,} Ni KAUN-O eh ketin mahsanihada duwen aramas akan ar suwedlahr nin sampah, oh ar lamalam akan eh kin suwed ahnsou koaros,1 Ni ahnsowo oh pil mwurihdohsang, mie kodon kei nin sampah, kadaudok en lih aramas akan oh koht ko. Iei irail me aramas kommwad oh ndand en mahsie. 9 KAUN-O eri mahsanih, “I solahr pahn mweidohng aramas re en mour kohkohlahte; pwe re pahn mehla. Sang met kohla re solahr pahn daulih sounpar 120.”h K Ekei nein koht ko ni ar kilangada lingan en serepein ko, re ahpw pwoudikihda me re mwahuki kan.a  ? Ni ahnsowo aramas ngeder kaparaparalahr wasa koaros nin sampah, oh serepein kan ipwidier.Z /  Mwurin Noha eh lel sounpar 500, e nainekihda pwutak silimen, Sehm, Ahm, oh Saped.) O e ahpw sipalla ni eh sounpar 777.G Lamek eri pil momourki sounpar 595. E pil nainekihda seri kei,/ e ahpw mahsanih, “Sang nan pwehl me KAUN-O ketin kerialahr, seri menet pahn kamaiawihkitailda sang atail apwal akan”; ih eri kihong ede Noha.:q Ni Lamek eh sounpar 182, e nainekihda pwutak emen;)O e ahpw sipalla ni eh sounpar 969.H oh mwuri e pil momourki sounpar 782. E pil nainekihda seri kei,I Ni Medusala eh sounpar 187, e nainekihda pwutak emen, ede Lamek,lS E momour mwohn silangin Koht erein eh mour, e ahpw sohrala pwehki Koht eh ketin ketikihsang sampah.&I Enok eri momourki sounpar 365.^7 mwurin met, Enok momourki sounpar 300 mwohn silangin Koht oh pil nainekihda seri kei.G Ni Enok eh sounpar 65, e nainekihda pwutak emen, ede Medusala,)~O e ahpw sipalla ni eh sounpar 962.H} oh mwuri e pil momourki sounpar 800. E pil nainekihda seri kei,E| Ni Sared eh sounpar 162, e nainekihda pwutak emen, ede Enok,){O e ahpw sipalla ni eh sounpar 895.Hz oh mwuri e pil momourki sounpar 830. E pil nainekihda seri kei,Hy Ni Maalalel eh sounpar 65, e nainekihda pwutak emen, ede Sared,)xO e ahpw sipalla ni eh sounpar 910.Hw  oh mwuri e pil momourki sounpar 840. E nainekihda pil seri kei,Hv  Ni Kenan eh sounpar 70, e nainekihda pwutak emen, ede Maalalel,)uO  e ahpw sipalla ni eh sounpar 905.Ht  oh mwuri e pil momourki sounpar 815. E pil nainekihda seri kei,Ds  Ni Enos eh sounpar 90, e nainekihda pwutak emen, ede Kenan,)rO e ahpw sipalla ni eh sounpar 912.Dq oh mwuri e momourki sounpar 807. E nainekihda pil seri kei,Dp Ni Sehd eh sounpar 105, e nainekihda pwutak emen, ede Enos,)oO e ahpw sipalla ni eh sounpar 930.Mn Mwurin met Adam pil momourki sounpar 800 oh pil nainekihda seri kei,[m1 Ni Adam eh sounpar 130, e nainekihda pwutak emen duwehte ih, oh e kihong ede Sehd.al= E ketin wiahda ohl oh lih, kupwuramwahwihirahla oh ketin kahdanekinirahla “Aramas.”)nk Y Ih met kadaudok en Adam kan. (Ni rahn me Koht ketin wiahda aramas akan, e ketin wiairailda rasehng ih.uje Sehd eri wiahda pwutak emen me e kihong ede Enos. Ih ahnsou me aramas akan tapihada kaudok ni mwaren KAUN-O.Di Adam oh eh pwoudo ahpw pil naitikihada pil emen pwutak. Liho eri patohwan, “Koht ketikihong ie nei pwutaket pwe en wiliandi Eipel, me Kain kemelahr.” Ih eri kihong eden pwutako, Sehd. h Ma mehmen me pahn kemehla Kain pahn ale kalokolok pak isipak, a mehmen me pahn kemeiehla pahn ale kalokolok pak isihsek isuh.”|gs Lamek eri ndaiong eh pwoud ko, “Ada oh Silla, kumwa rong ie mahs: I kemehla mwahnakapw emen pwehki eh wokihiehdi.f3 Silla kaipwidi Tupal Kain, pahpa kahlap en sounwia mete koaros me kin wiahkihda dipwisou kan prons oh mete. Rien Tupal Kain serepein adaneki Naama._e9 Eden rieo Supal, pahpa kahlap en sounkeseng koaros me kin kesengki arp oh mehn pepeuk.qd] Ada kaipwidi Sapal, pahpa kahlap en irail ko me kin kousoan nan impwal akan oh kin apwalih pelinmen kan.Hc Lamek ahpw pwoudikihda lih riemen, eden emen Ada, a emen Silla.b Enok pil wiahda nah pwutak emen me adaneki Irad, me wia semen Meusael, a Meusael nainekihda pwutak emen ede Medusael, me wia semen Lamek.a Kain oh eh pwoudo ahpw naitikihada pwutak emen, oh kihong ede Enok. Kain eri kauwada kahnimw ehu oh kihong eden nah pwutako.` Kain eri patopatohla sang mwohn silangin KAUN-O oh kousoanla nan sahpw ehu me adaneki “Saruaru,” ni palimesehn Ihden.e_E A KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Soh! Pwe mehmen me pahn kemeiukala, I pahn ikih suwed sang pahn pak isipak.” KAUN-O eri ketikihdiong pohn Kain kilel ehu, mehn kehsehki koaros me pahn kin tuhwong, pwe re de kemehla.^- Rahnwet komw ketin kasareiesang nan sahpw wet oh sang mwohn silangmwi. I pahn sansaruaruseli nin sampah, oh mehmen me diar ie pahn kemeiehla.”M]  Kain ahpw patohwanohng KAUN-O, “Kalokolok wet me nohn laud mehlel.t\c  Ma ke pahn sapwasapw, pwelin sahpw sohte pahn kawosadahng uhk mehkot; ke pahn sansaruaruseli nin sampah.”[#  Ke rialahr, oh ke pahn pekeussang pohn pwelin sahpw wet me direkilahr ntahn riomwo. Likamwete e sarapeseng pwe en ale ntao sang ni pehmwen.Z5  KAUN-O eri mahsanih, “Dahme ke wiahkihda suwed mwuledek wet? Ntahn riomwo likilikwerih ie sang nanpwel, likamwete ngihl ehu me pekipeki I en ikih.Y!  KAUN-O ketin keinemwe rehn Kain, mahsanih, “Ia riomwo, Eipel?” A e sapeng, patohwan, “I sohte patohwan. Dah? Ngehi silepen rieio?”X} Kain eri ndaiong rie Eipel, “Kita kolahng mwemweit nan mohso.” Ni ara lel nan mohso, Kain sohpeiongete rieo kemehla.M Liho eri lingankihda tuhkeo oh men tungoalehda wah ko; e ahpw lemehda kamwahupen eh pahn marainla. Ih eri dolung wahntuhkeo oh tungoale. E ahpw pil kihong eh pwoudo pwe en pil iang tungoale. Eh pwoudo ahpw pil iang tungoale.<=s Koht mahsanih men pwehki eh mwahngih me ni ahnsowohte me kumwa pahn tungoale wahntuhkehn, kumwa pahn marainla oh duwehla Koht, pwe kumwa pahn esehla dahme mwahu oh dahme suwed.”Q< Sineiko ahpw sapengki liho, “Likamw pwoat men; kumwa sohte pahn mehla.';I ihte wahntuhke me mi nanwerengeo me se sohte kak tungoale. Koht ketin keinepwihsang kiht wahntuhke pwoatet se en dehr tungoale de sair, pwe se de mehkihla.”N: Liho eri sapengki, “Se kak tungoale wahntuhke koaros en mwetuwelet,a9 ? Eri, sineik ih mahn me keieu mwersuwed nanpwungen mahn akan me KAUN-O Koht ketin wiahda. E ahpw idekda rehn liho, “Mehlel apwoat me Koht ketin keinepwihsang kumwa en dehr tungoale wahntuhke kan en nan mwetuwelet?”S8! Eri, ira koaros, ohlo oh liho, ira kilisou; ira ahpw sohte kin namenengki.w7i Iei kahrepe wet me ohl emen pahn kin mweikihsang seme oh ine oh ehukihong eh pwoud, pwe ira en kin wiahla ehu.(6K Aramaso eri patohwan, “Iei met emen me rasehng iehte-% tih me sang tih kat, oh uduk sang ni udukei. E pahn adaneki ‘Lih’ pwehki eh kohsang rehn ohl.” .q5] E ahpw ketin wiahda lih emen sang tihnkopwou me e ketikihsang rehn aramaso, oh ketin kahredohng aramaso.14] Eri, KAUN-O Koht ahpw ketin kameirkelikihala aramaso, oh nindokon eh memeir, Koht ahpw ketikihsang apwoat tihnkopwouwih ko, oh ketin pwurehng kapwurepene uduk en wasao.3 Eri, aramaso ahpw kihong eden menpihr kan, oh mahn akan koaros; ahpw e sohte diarada emen me konehng eh werek mehn sewese.V2' Eri, Koht ahpw pil ketin wiahda sang pwehl soangen mahn akan koaros oh soangen menpihr kan koaros. E ahpw ketikihong aramaso pwe en kihong adarail. Eri, ahd akan me e kihong emenemen, iei ih me re adaneki.1 KAUN-O Koht pil ketin mahsanih, “E sohte konehng aramas menet en kelekelehpw. I pahn wiahiong eh werek en wia sawasepe.”0) ahpw ihte wahntuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed me ke sohte pahn tungoale, ma ke pahn tungoale, ke pahn mehkihla rahnohte.”V/' E ahpw mahsanihong, “Ke kak tungoale wahntuhke koaros me mi nan mwetuwelet,f.G KAUN-O Koht eri ketikihdiong aramaso nan mwetuwel en Ihden pwe en kin apwahpwalih oh sinsile.n-W Kesiluhn pillapo me ede Daikris, e tang ni palimesehn wehin Asiria. Kapahieun pillapo, iei Iupreitis.>,y  Keriaun pillapo adaneki Kihon; me kapilpene wehin Kus.|+s  (Ih wasakiset me kohl kaselel kin dierek ie, iangahki pwilin tuhke kesempwal, oh kisin takai kesempwal kin rek ie.)Y*-  Keieun kahngo adaneki Pison; eri, ih pillap me tang kapilpene wehin Apila unsek.)  Pillap pwoat kin pwilipwilsang nan Ihden pwe en kin kalamwur mwetuwelo; e ahpw kasangpeseng wiahda kahngen pillap pahieu.h(K  E ahpw ketin kakairada soangen tuhke kaselel koaros oh soangen tuhke me wah kan kin mwahu ong tungoal. Nan werengen mwetuwelo mie tuhke riapwoat, iei tuhkehn komour oh pil tuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed.'{ KAUN-O Koht eri ketin wiahda mwetuwel ehu ni palimese, me adaneki Ihden; oh ketikihong loale aramaso me e ketin wiahda.H& KAUN-O Koht eri ketikihda nesen pwehl ehu sang nanpwel oh ketin wiahkihda war ehu me mwomwen aramas. E ahpw ketikihong ni waro angin mour; ni ahnsowohte mour ahpw miehla ni paliweren aramaso.i%M Eri, mehnda ma sohte keteu, ahpw pihl kin kuskusdahsang nanpwel oh kin kalakalamwur sampah pwon.A$} sohte kisin tuhke pwoat mie nin sampah, pil sohte kisin werentuhke kis wosada, pwehki Koht eh sohte ketin kamwerehdi keteu pohn sampah; oh sohte aramas me pahn koadoahki pwelin sampah.#% Ih duwen sampah eh wiawihda oh mehkoaros pahnlahng eh kepikipikda. Eri, ni ahnsou me KAUN-O Koht ketin wiahda sampah oh mehkoaros pahnlahng,Q" E ahpw ketin kupwuramwahwih keisuhn rahno, oh ketin kasarawihala pwe en wiahla rahn sarawi ehu, pwehki ih rahno me e ketin kaimwisekala wiepen nin lime kan oh ketin kommoaldihsang sapwellime doadoahk.u!e Koht eri ketin kaimwisekala sapwellime doadoahk me e ketin wiewia kohdo, oh ketin kommoaldi ni keisuhn rahn.N   Eri, wiepen sampah oh pahnlahng oh audepara kan koaros ahpw imwisekla. 3 Koht eri inenen kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat koaros. Eri, pwohngo imwiseklahr oh marain en rahn pwarodohr-iei met wadepen keweneun rahn.   a ong mahn lawalo kan oh pil ong menpihr kan, I kihong tehntuhke kan oh kisintuhke kan pwe re en kin kangkang”-eri, e ahpw pweida.A  Koht ahpw pil ketin mahsanihong ira, “Kumwa kilang pwe I kihong kumwa met soangen tuhke koaros me wararail kin mie, oh soangen wahntuhke koaros, pwe kumwa en wiahki amwa mehn tungoal;f I oh kupwuramwahwih ira, mahsanih, “Kumwa kaparaparala pwe kadaudokamwa kan pahn kousoanla wasa koaros nin sampah oh kaunda mehkoaros. I kihong kumwa manaman en kaunda mwahmw akan, menpihr kan oh mahn lawalo kan koaros.”g K Koht eri ketin wiahda aramas; e ahpw ketin wiahda aramas rasehng ih. E ketin wiahda ohl oh lih,b A Koht eri pil ketin mahsanih, “A met kitail pahn wiahda aramas; kitail pahn wiahda aramas rasehng kitail. Re pahn ahneki manaman en kaunda mwahmw akan, menpihr kan, mahn mand oh lawalo, mahn laud oh tikitik koaros.”i O Koht eri ketin wiahda soangen mahn pwukat koaros. E ahpw kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat.  = Koht pil ketin mahsanih, “Pwelin sampah en kapwarehda soangen mahn mand oh lawalo koaros oh soangen mahn laud oh tikitik koaros”-eri, e ahpw pweida.[ 3 Eri, pwohngo imwiseklahr oh marain en rahn pwarodohr-iei met wadepen kelimaun rahn.; s E ahpw ketin kupwuramwahwih irail koaros, mahsanih, “Kumwail koaros me momour nan pihl oh nansed, kumwail en kaparaparala oh audehla madau kan, a menpihr kan en pil tohtohla.”1 _ Koht eri ketin kapikada mwahmw kalaimwun kan, oh soahng mour koaros me kin kousoan nan pihl, oh soangen menpihr koaros. Koht eri kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat.  Koht pil ketin mahsanih, “Soahng koaros me kin mie ar mour en audehla pihl akan, oh menpihr kan en audehla pahnlahng.”\ 5 Eri, pwohngo imwiseklahr oh marain en rahn pwarodohr-iei met wadepen kapahieun rahn.x m kakaun rahn oh nipwong kan, oh ireirepeseng marain oh rotorot. Koht eri kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat.N  E ketikidahng marain pwukat pahnlahng, pwe re en kin dakedaker sampah, 9 Koht eri ketin wiahda marain kalaimwun riau, iei ketipin me pahn kin kakaun nin rahn, oh maram me pahn kin kakaun nipwong; e pil ketin wiahda usu kan.W + re pahn kin lingaling pahnlahng oh kamakamarainih sampah”-eri, e ahpw pweida.; s Koht pil ketin mahsanih, “Marain kei en miehla pahnlahng, mehn irepeseng rahn oh pwohng, oh mehn kilelehdi ahnsou me rahn akan, sounpar akan, oh iren ahnsou kan pahn kin tepida;Z  1 Eri, pwohng imwiseklahr oh marain en rahn pwarodohr-iei met wadepen kesiluhn rahn.  5 Eri, sahpw ahpw tapihada kawosehda soangen tuhke koaros me kin kapwarehda wah laud oh wah tikitik. Koht eri kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat.   E ahpw pil mahsanih, “Sahpw en kawosehda soangen tuhke koaros me kin kapwarehda wah laud oh wah tikitik”-eri, e ahpw pweida.  - Ih eri ketikihong eden pwehl madekengo “Sahpw,” a pihl kan me kohpene wasatehkis “Madau.” Koht eri kupwurperenkihda wiepen nin lime wet.   Koht pil ketin mahsanih, “Pihl kan me mi pahnlahng en kohpene wasateieu, pwe pwehl madekeng en pwarada”-eri, e ahpw pweida.   Koht eri ketikihong eden pwalango, “Lahng.” Eri, pwohngo imwiseklahr oh marain en rahn pwarodohr-iei met wadepen keriaun rahn.[ 3 Koht pil ketin mahsanih, “Pwalang ehu en miehla pwe en irepeseng pihl kan ong ni wasa tohrohr riau”-eri, e ahpw pweida. Koht eri ketin wiahda pwalang en lahng ehu me katohrepeseng pihl kan me mi pah oh powe.[ 3 Koht pil ketin mahsanih, “Pwalang ehu en miehla pwe en irepeseng pihl kan ong ni wasa tohrohr riau”-eri, e ahpw pweida. Koht eri ketin wiahda pwalang en lahng ehu me katohrepeseng pihl kan me mi pah oh powe.  = oh ketikihong eden maraino, “Rahn,” a eden rotoroto, “Pwohng.” Eri, pwohngo imwiseklahr oh marain en rahn pwarodohr-iei met wadepen keieun rahn.c C Koht eri kupwurperenkihda lingan en maraino. E ahpw ketin katohrepeseng maraino oh rotorot,L  Koht eri ketin mahsanih, “Marain en miehla”-marain ahpw pwarada.y o sampah me liseliping de sohte mwomwe. Rotorot kipe wasa loal kan, oh ngehn en Koht kin ketiketseli pohn pihl kan.K  Ni ahnsou me Koht tepin kapikada sampah oh mehkoaros me mi pahnlahng Sf~~}}|I{{*zVyy}xxDwwwhw"vvvCuuuiuttt>sssMrrrQq[q+poo#nmm[lkkEjj3iihhggfeegddocccUbb8a`__u^^^]\\\[[%ZiZYxXX)WWVUUOTTS==&<<4;;q::19888w777A66~552443211M00V/..b-,,L, +s+A+***)q((v''&\%%M$b$#Q""(! z2?R=_t#\%o 6 n `:MxsSh Pwehki Lohd eh masak mihmihte Soar, ih oh nah serepein riemeno ahpw douluhllahng nin nahna kan; irail eri kin koukousoan nan pwoar ehu.g Ahpw ni ahnsou me Koht ketin kamwomwala kahnimw ko nan wahuo, e ketin kupwukupwurehte Eipraam oh ketin mweidohng Lohd en pitla.f5 E ahpw kilengdilahng Sodom oh Komora oh nan wahuo pwon, e ahpw kilangada duwen ediniei eh ediedida sang nan sahpwo, rasehng edin uhmw kalaimwun ehu.ae= Mandahn rahno, nimensehngie, Eipraam ahpw sangkalahng wasa e patohwan tuhwong KAUN-O ie.Qd Ahpw en Lohd eh pwoud, me kilengla mwuri, e ahpw pikla wiahla uhr soahl.~cw E ahpw ketin kamwomwala kahnimw ko oh nan wahuo pwon, iangahki tohn kahnimw ko koaros oh mehkoaros me audepen sahpwo.Ib KAUN-O eri ketin kamwerehdi suwepel okohk, pohn Sodom oh Komora.Aa Lohd ahpw lel Soar ni ahnsou me ketipino ahpwtehn dakada.#`A Nna, mwadang tenge wasao! I sohte kak wia mehkot ke lao lel mwo.” Pwehki Lohd e kahdaneki kahnimwo kisin kahnimw tikitik, ihme kahnimwo adanekihki Soar.Y_- Tohnlengo eri sapeng, “Eri, me mwahu! I sohte pahn kamwomwala kisin kahnimwen.^5 Komw mahsanih kisin kahnimw kisen? I kak lellahng mwo pwe me keren. Komw mweidohng ie I en patolahng mwo-wasa tikitik kis-oh ih wasa I kak pitla ie.5]e Maing, komw ketin kupwureielahr mehlel; sapwellimomwi kalahngan me doareielahr. Nahna kan me nohn doh; mwohn ei pahn lel mwo kalokolok wet pahn koanoaiehdi oh I pahn mehla.P\ Lohd ahpw sapeng, patohwan, “Soh, maing! Kaidehkin men me pahn wiawi.O[ Ni ar miher likin kahnimwo, emen tohnleng ko mahsanihong Lohd, “Tang, pwe ke en mourla! Ke dehpa sohpeila pohn souwomwen, oh dehpa uhdi nan wahu. Tenge nahna kan, pwe ke de pil iang kamakamala.”(ZK Lohd ahpw peikasalda; a KAUN-O ketin kupwurehla. Ihme tohnleng ko alehte pehn Lohd, pehn eh pwoudo, oh pehn nah serepein ko, oh kahreirailieisang nan kahnimwo.VY' Nin sohrahno tohnleng ko ahpw keruwahda Lohd, mahsanihong, “Mwadang! Ale omw pwouden oh noumw serepein riemen en, oh mwadangehisang met, pwe kumwail dehr pil iang ohla ni kamwomwmwomwlahn kahnimw wet.”_X9 Lohd eri kohla rehn ohl ako me pahn pwoudiki nah serepein ko, oh ndaiong ira, “Kumwa mwadang iang kohkohla sang wasaht; pwe KAUN-O pahn ketin kamwomwala wasaht.” Ira ahpw kihkihong me e wie kamwakamwanohng ira.!W=  pwe se pahn kamwomwala wasaht. KAUN-O ketin karongeier kedip suwed koaros ong tohn kahnimw wet, oh e ketin poaroneikitodo pwe se en kamwomwala Sodom.”DV  Ohlen keiru riemeno eri idek rehn Lohd, “Mie kisehmw wasaht-noumw pwutak kan, serepein kan, oh en noumw kan ar pwoud kan, de kisehmw me iang koukousoan nan kahnimwet-wairailsang wasaht,`U;  Ira ahpw karotongehla mesen me mihmi liki ko koaros, irail eri sohla kak diar wenihmwo.kTQ  A iet ohl riemen me mihmi loaleo sewesehda Lohd, sikenlong ong loale; ira ahpw ritingedi wenihmwo.S  A irail sapeng, ndalahng, “Pwulahkasang men; kowe mehn liki men! Ihs kowe pwe ke en ndahng kiht dahme se en wia? Keisang men, pwe se de pil wiahiong uhk me pahn suwed sang me se pahn wiahiong ira.” Re ahpw sikenla Lohd oh doudahla pwe re en kauwehla wenihmwo.rR_ Iet, mie nei serepein riemen me meipwon. I pahn kihong kumwail pwe kumwail en wiahiong ira nsenamwail. Ahpw I peki rehmwail, kumwail dehr wiahiong mehkot ohl pwukat, pwe ira mehn keiru kei ni imweiet, oh I uhdahn pahn apwalih ira.”[Q1 e ahpw ndalahng irail, “Maing ko, menlau kumwail dehr wia soangen tiahk suweden!;Ps Lohd ahpw pwerieila rehrail, oh ritingedi wenihmwo,RO Re ahpw likwerih Lohd oh idek reh, “Ia ohl ako me kodohng pweidi rehmw nipwonget? Waieirahdo mahs pwe se en kak kapwaiada rehra ineng suwed en paliwarat akan, pwe se en pein kalel mahs nanpwungat.”N7 Mwohn mehn keiru ko ara pahn kolahng meirla, ohlen Sodom kan ahpw kapilpene ihmwo. Ohl koaros en kahnimwo, me pwulopwul oh me mah kan, iang mi wasao.lMS Ahpw Lohd ngidingidkihong ira en iangada, ketilahng ni imweo. Re ahpw ketiketla. Lohd eri ndaiong nah sounpapah ko re en umwun pilawa oh kaunopada kisin sak mwahu ong aramas en keiru ko. Ni soahng koaros eh nekier, re ahpw sak.CL oh patohwan, “Maing ko, iet ngehi, I patopato wasaht pwe I en papah kumwa. Kumwa ketido ni imweiet. Kumwa pahn widen aluweluwamwa kan oh pweiekidi rehi. Nimenseng kumwa ahpw pahn usehla sapwellimamwa seiloak.” Ira ahpw sapeng Lohd, mahsanih, “Soh! Se pahn kommoaldi wasaht nan wasahn tuhpene en kahnimwet.”CK  Ni tohnleng riemeno ara lel Sodom nin soutikpene, Lohd wie mwomwohd ni ewen kelen kahnimwo, wasa aramas akan kin pokonpene ie. Eri, ni Lohd eh kilangirahda, e ahpw uhda oh rahnmwahwih irahJK !Mwurin KAUN-O eh mahseniong Eipraam, e ahpw ketiketla sang; a Eipraam ahpw pwuralahng ni imweo.bI?  Eipraam ahpw pil patohwanohng, “Maing, komw kupwur mahk, peidektehr ehu me I pahn wia. A ma mehte ehk me dierek nan kahnimwo?” KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I sohte pahn kamwomwala, ma me ehk dierekda.”gHI Eipraam ahpw patohwanohng, “Maing, komw ketin kupwur mahk oh kupwure ei pahn pwurehng pato. A ma mehte riehk me dierekda?” KAUN-O ahpw mahsanih, I sohte pahn kamwomwala kahnimwo ma I diar aramas sohte dipe riehk ie.”ZG/ Eipraam ahpw patohwan, “Maing, komw dehpa engiengda pahi ma I pwurupwurehngete ei peidek kat. A ma mehte siliakan me dierekda?” KAUN-O ahpw mahsanih, “I sohte pahn kamwomwala, ma me siliakan dierekda.”!F= Eipraam pil pwurehng patohwan, “A ma ele mehte pehk me dierek?” KAUN-O ahpw ketin sapeng, “I sohte pahn kamwomwala, ma mehte pehk me dierek ie.”E3 Ahpw ia duwe, mweinele aramas sohte dipe lelete pehklimmen, re sohte lel limehk. Komw pahn ketin kamwomwalahte kahnimwo pwon pwehki eh sohte lel limehko?” KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I sohte pahn kamwomwala kahnimwo, ma I diar aramas sohte dipe pehklimmen ie.”.DW Eipraam ahpw pil pwurehng patohwan, “Maing KAUN, komw ketin kupwur mahk oh kupwure ei pahn pwurehng pato. Aramas emen ngehi, me sohwar mehlel en patohwanda mehkot.C/ KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ma I pahn diar nan Sodom aramas limehk me sohte dipe, I pahn mahkohng kahnimwo unsek pwehki me limehko.”+BQ Eri, uhdahn soh! Komw sohte kak kemehla me dipan akan iangahki me sohte dipe kan. Met sohte kak wiawi rehmwi. Pwe ma met pahn pweida, me sohte dipe kan pahn ale lokolok duwehte me dipan akan. Met sohte kak wiawi. Sounkopwung en sampah pwon uhdahn pahn kin pwung ni sapwellime wiewia kan.”:Ao Ma mie aramas sohte dipe limehk nan kahnimwo, komw pahn ketin kamwomwala kahnimwo pwon? Komw sohte pahn kupwur mahk oh sohte ketin kamwomwala kahnimwo pwehki me lelepek limehko?@! Eipraam eri keilahng mpen KAUN-O oh patohwanohng, “Ia duwe, komw uhdahn pahn ketin kamwomwala me dipan akan, iangahki me sohte dipe kan?Y?- Mehn keiru ko eri ketida oh ketiketlahng Sodom, a KAUN-O ketikette rehn Eipraam.`>; I pahn kohdihwei pwe I en kadehde ma ngilen kedip kan me I rongehr me mehlel de soh.”y=m KAUN-O eri mahsanih, “Ngilen kedip ong Sodom oh Komora me inenen suwed, oh dipara kan me inenen toutou mehlel.R< I pilada ih pwe en padahkihong nah kan oh kadaudoke kan re en kin peikiong ei kosonned akan ni ar pahn kin wia dahme mwahu oh dahme pwung. I ahpw pahn kin kapwaiong ih soahng koaros me I inoukidahr.”; Kadaudoke kan pahn wiahla wehi lapalap oh manaman ehu, oh wehi koaros en sampah pahn peki I en kapaiairailda duwehte ei kapaiadahr ih._:9 KAUN-O eri ketin mengimengloalki, “I sohte pahn ekihsang Eipraam dahme I pahn wiaht.)9M Eri, ohlen keiru silimeno ahpw ketida oh ketiketlahng wasa kis me re kak iroirlahng kahnimw Sodom, oh Eipraam ahpw pil iangirailla pwe en kamwurirailla nanialo.81 Eri, pwehki Sara eh masepwehkada, e ahpw kahmahmkihla oh patohwan, “Soh! I sohte kouruhr.” KAUN-O ahpw ketin mahsanih, “Ei, ke kouruhrki.”7# Mie mehkot me apwal ong KAUN-O? Ni ahnsou me I kilelehdi, mwurin sounpwong 9, I pahn pwurodo rehmw oh Sara pahn naitikihada pwutak emen.” 6  KAUN-O eri keinemwe rehn Eipraam, “Dahme Sara kouruhrki oh ndahki, ‘E pahn mehlel pwoat me I kak neitik nan ei likeilapalahr?’;5q  Ihme e kouruhrkihda oh mengimengloalki, “Nan ei likeilapalahr oh solahr kak neitik, ia duwe, I pahn pil men wiewiahte nsenen pwopwoud? Oh ei pwoudo pil likeilapalahr mehlel.”O4  Eipraam oh Sara ira inenen likeilapalahr, oh Sara solahr wia eh pwung.g3I  Emen irail ahpw mahsanih, “I inoukihong komwi me omwi pwoud Sara pahn naitikihada nah pwutak emen mwurin sounpwong 9, oh ni ahnsowo I pahn pwurodo.” Sara ahpw mihmi loale limwahn wenihmwen impwalo, rongorong mehkoaros.2  Ni arail sakasak, re ahpw idek rehn Eipraam, “Ia Sara, omw pwoudo?” Eipraam ahpw sapeng, “E patopato nan impwalen.”1 E pil ale pwete, milik, oh uduken kouo, oh kihong irail. Nindokon arail sakasak, Eipraam kesikesihnen mparail pahn tuhkeo. 0; Mwuri, e ahpw pil tangala rehn nah pelin kou ko oh pilada kou pwul me keieu pwulopwul oh mworourou, e ahpw kihong nah sounpapaho, pwe en pil kaunopada. / Eipraam eri mwadangete patohlong nan impwalo oh ndahng Sara, “Mwadang umwunda pilawa, sang nan ehd en pilawa me keieu mwahu.”d.C I pahn wiahda sakamwail, pwe kumwail en rosonda oh usehla amwail seiloaken. Kumwail leledohr ni imweiet; eri, I pahn papah kumwail.” Re ahpw sapeng, “Kalahngan en komwi; mehkoaros en wiawi duwen me komw mahsanih.”y-m I pahn wadohng kumwail pihl pwe kumwail en widen nehmwail kan; eri, kumwail kommoaldi mahs pahn mwetehn tuhkeht.|,s oh patohwan, “Maing ko, iet ngehi sapwellimamwail ladu, kumwail dehr douluhlweisang imweiet ahpw sohte kommoaldi. +; Ih eri kilenglahte kilangada ohl silimen me kesikesihnen mwowe. Eri, ni ahnsowohte e tangalahng irail pwe en kasamwo irail. E ahpw poaridi lel nanpwel, * = KAUN-O eri ketin pwarohng Eipraam ni tuhke sarawi kan en Mamre. Eipraam wie mwomwohd ni wenihmwen imwe impwalo ni ahnsou me karakar en rahn inenen laud.-)W iangahki nein Eipraam lidu ko koaros.*(Q Ira koaros sirkumsaisla rahnteieu,('M a nah pwutako Ismael sounpar 13./&[ Eipraam sounpar 99, ni eh sirkumsaisla,%! Eri rahnohte, Eipraam sirkumsaisihala nah pwutak Ismael, oh ohl koaros en tohn imweo, iangahki lidu kan me ipwidi reh oh me e pwainda kan.?${ Mwurin mahsen pwukat, Koht ahpw ketiketla sang Eipraam.#} I pahn dadaurete ei inou ong noumw pwutak Aisek, me Sara pahn naitikihada ni soangen ahnsou wet nan sounpar kohkohdo.”L" I rongehr omw pekipek duwen Ismael, eri, I pahn kapaiahda oh kangederehla nah kan oh kadaudoke kan. E pahn wiahla semen kaun ehk riemen, oh I pahn kihong kadaudoke kan re en wiahla wehi laud ehu.=!u A Koht mahsanih, “Soh. Omw pwoud Sara pahn naitikihada pwutak emen, me ke pahn kihong ede Aisek. I pahn kapwaiada ei inou ong ih oh ong kadaudoke kan. Pwe inou poatopoat ehu met.q ] Ih eri patohwanohng Koht, “Maing, dahme komw sohte mweidohngki Ismael en wia semen kadaudok ei kan?”:o Eipraam ahpw poaridi lel nanpwel, e ahpw tapihada kouruhrki pein eh lamalam, nda, “Mie ohl laud me kak wiahda seri ni eh sounparehr 100? A Sara me sounparehr 90 kak neitik?”>w I pahn kapaiahda, oh I pahn kihong en naitikihong uhk noumw pwutak emen. I pahn kapaiahda oh e pahn wiahla inen wehi tohto, oh sang rehn kadaudoke kan nanmwarki kei pahn pwarada.”sa Koht ahpw pil mahsanihong Eipraam, “Sang met kohla ke solahr pahn kahdaneki omw pwoudo Sarai, ahpw Sara.~w Ohl emen me sohte pahn sirkumsaisla, eh solahr iang kisehn nei aramas akan, pwehki eh sohte kapwaiada ei inou wet.”  Emenemen pahn sirkumsaisla, oh met pahn wia kilel ehu ni paliwaramwail kan, me pahn kasalehda ei inou poatopoat ong kumwail.^7  Sang met kohla, seri wol koaros pahn sirkumsaisla ni ar pahn mahki rahn 8, iangahki lidu kan me ipwidi rehmwail oh me pweipweido sang liki. Eri, met pahn wia kilel en inou me poadadahr nanpwungen ngehi oh kumwail.^7  Sang met kohla, seri wol koaros pahn sirkumsaisla ni ar pahn mahki rahn 8, iangahki lidu kan me ipwidi rehmwail oh me pweipweido sang liki. Eri, met pahn wia kilel en inou me poadadahr nanpwungen ngehi oh kumwail.jO  Eri, iet inou me kowe oh kadaudokomw kan pahn inoukihdahn: ohl koaros rehmwail pahn sirkumsaisla.   Koht ahpw pil mahsanihong Eipraam, “Ke uhdahn pahn pil kapwaiada inou wet, kowe oh kadaudokomw kan, erein dih kan me pahn kohdo.+ I pahn kihong uhk oh kadaudokomw kan sahpw wet me ke keikeiru ie met. Ke pahn sapwenikihla Kenan pwon kohkohlahte, oh I pahn wia arail Koht.”2_ “I pahn dadaurete ei inou ong uhk, oh pil ong kadaudokomw kan en dih me pahn kohdo kan oh pil kohkohlahte. I pahn kin wia omw Koht, oh Koht en kadaudokomw kan mwurimw. I pahn kangederehla kadaudokomw kan, oh ekei irail pahn wiahla nanmwarki. Kadaudokomw kan pahn ngeder mehlel, oh re pahn wiahla wehi kei.T# Sang met kohla ke solahr pahn adaneki Eipram, a ke pahn adanekihla Eipraam,iM “Ih inowo met me I pahn wiahiong uhk: I inoukihong uhk me ke pahn wiahla semen wehi ngedehrie.;s Eipram eri poaridi lel nanpwel, Koht ahpw mahsanih,O I pahn wia ei inou ong uhk, oh I pahn kangederehla kadaudokomw kan.”" A Ni Eipram eh sounpar 99, KAUN-O ahpw ketin pwarohng oh mahsanihong, “Ngehi me Koht, Wasa Lapalap. Ke pahn peikiong ie, oh wia dahme pwung ahnsou koaros.%G Eipram sounpar 86 ni ahnsowo.P  Akar eri naitikihong Eipram pwutak emen; Eipram ahpw kihong ede Ismael.  Ih kahrepen en aramas akan ar kin kahdanekihki pwarer me mi nanpwungen Kades oh Pered, “Pwarer en me Ieiaso Me ketin Mamahsanih Ie.”& G  Akar eri mengimengloalki, “Mehlel, me I kilangehr Koht, I ahpw momourte?” Ih eri kamwarenki KAUN-O, me ketin mahseniong, “Koht Me kin Mahsanih Wasa.”/ Y  Ahpw mouren noumw pwutak en pahn rasehng mouren ahs lawalo men; e pahn uhwong aramas koaros, oh aramas koaros pahn uhwong. E pahn kousoan dohsang kiseh kan koaros.”   Kereniongehr ke pahn naitikihada noumw pwutak emen, oh ke pahn kihong ede, Ismael, pwe KAUN-O ketin karongeier ngilen omw apwal.lS  E ahpw pil mahsanih, “I pahn kangederehla kadaudokomw kan, oh uwen tohtowe sohte me kak wadekada.Q  Tohnlengo ahpw mahsanih, “Pwurala rehn omw kauno, oh peki mahk reh.” E ahpw mahsanihong, “Akar, en Sarai eh lidu, ke kohsang ia, oh ke kohkohla ia?” Akar ahpw sapeng, “I tangasang Sarai.”dC Tohnleng en KAUN-O ahpw tuhwong Akar limwahn pwarer en nan sapwtehn, nanial en kolahng Sur.&G Eipram ahpw sapengki, “Me mwahu. Kapwurewei omw liduwen, oh wiahiong nsenomw.” Sarai eri kapwurehla liduwo oh kin sakosakone, kahrehda Akar eh tangasang.fG Sarai eri ndaiong Eipram, “Kowe me kahrehda Akar eh mwamwahlikiniehla. I kihong uhk ei liduwet ke en pekehiki. Eri, sang ni ahnsou me e liseiandahr, e mwamwahlikiniehla. KAUN-O en ketin kupwurehda ihs me pwung rehta.”=u Eri, mwurin Eipram eh ale Akar oh kapwaiada reh nsenen pwopwoud, Akar ahpw liseianda. Eri, ni eh pehmadahr me e liseiandahr, e ahpw aklapalapkihla oh tapihada mwamwahlikihla Sarai.# Sarai eri kihong Eipram eh lidu Akar, mehn Isipo, pwe en pekehiki. (Met wiawiher sounpar eisek mwurin Eipram eh koukousoankiher nan Kenan.)Q Sarai eri ndaiong Eipram, “Kilang, KAUN-O sohte ketin kupwurehiong ie seri; dahme ke soh pekehikidahki ei liduwen? Mweinele e kak wiahiong ie emen serien.” Eipram ahpw pwungki dahme Sarai ndaiong.l U Sarai, en Eipram eh pwoud, sohte neitikihong Eipram. Ahpw mie eh lidu lih emen, mehn Isip, ede Akar.N~ mehn Amor kan, mehn Kenan kan, mehn Kirkas kan, oh mehn Sepus kan.”3}c mehn Id kan, mehn Peris kan, mehn Repa kan,N| iangahki sapwen mehn Ken kan, sapwen mehn Kenis kan, mehn Kadmon kan,7{i Rahno KAUN-O eri kauwada inou ehu nanpwungen ih oh Eipram, mahsanih, “I inoukihda me I pahn kihong kadaudokomw kan sahpw wet pwon, sang ni irepen Isip lel Pillap Iupreitis,,zS Ni ketipino eh kihrla oh wasa rotorotala, dahl ehu me wie edied oh kisiniei me wie mpwumpwul powe pa pwarada oh mwekimwekid kohla nanpwungen mahn me pwalpeseng ko./yY Eri, mwurin dih pahieu kadaudokomw kan pahn pwurodo met, pwe I pahn kasarehsang met mehn Amor kan ahnsou me re pahn konehng ale kalokolok pwehki ar suwed laud kan.”lxS A kowe, ke pahn mour werei, ke lao pahn mehla ni popohl. Ke pahn seridi mwurin omw pahn mour werei. w Ahpw I pahn kaloke wehi me pahn wiahiong irail soahng wet, oh ni arail pahn kohkohlasang nan sahpwo, re pahn wahsang kepwe tohto.v%  KAUN-O eri mahsanihong, “Kadaudokomw kan pahn keikeiruseli nan sapwen wai ehu; re pahn wiahla lidu wasao oh ale lokolok erein sounpar 400.^u7  Ni ketipino eh peiklahr, Eipram ahpw meirla oh meirkelikla, oh lemw ehu ahpw kipehdi.etE  Menpihr toantoal kei ahpw kin pihrdidohng pohn mahn mehla ko, a Eipram ahpw kin karawansang.2s_  Eipram eri patohwandohng Koht soangen mahn pwukat koaros. E ahpw pwalangirailpeseng wiahkihda riapali, e ahpw kasohpeipene kairekala; a menpihr ko e sohte pwalangpeseng.2r_  KAUN-O ahpw ketin mahsanih, “Wadohng ie mahs emen koupwul me sounpar siluh, emen kuht me sounpar siluh, emen sihpw wol me sounpar siluh, emen mwuroi oh emen pitsin.”q A Eipram sapeng, patohwanohng, “Maing KAUN, Wasa Lapalap, dahme I pahn patohwan esehki me sahpw wet iei uhdahn ei tungoal?”-pU Kedekedeo, KAUN-O ahpw mahsanihong Eipram, “Iet ngehi KAUN-O, me kahluweiukasang Ur nan Papilonia, pwe I en kihong uhk sahpw wet, pwe en wiahla uhdahn sapwomw.”`o; Eipram eri likihala KAUN-O, oh ihme KAUN-O ketin kupwurperenkihla oh sapwellimanikihla.#nA KAUN-O eri ketin kahreieilahng liki oh mahsanih, “Kilengdalahng pahnlahng, oh wadek usu kan, ma ke kak; pwe iei pahn duwen ngeder en kadaudokomw kan.”m E ahpw pil rongada KAUN-O eh ketin mahsanih, “Soh! Kaidehkin ladu menet me pahn ale omw sohso; pwe pein noumw pwutak.”jlO Pwehki sohte seri men komw ketikihong ie, ihme kahrehda emen ei ladu kan me pahn ale ei sohso.”Ck Eipram ahpw patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalap, ia duwen omwi pahn ketikihong ie ketingpei lapalap, ni eh sohte ei tungoal seri? Elieser, mehn Damaskus, iei ihte me pahn ale ei sohso.Uj ' Mwurin mepwukat, Eipram ahpw kilangada kaudiahl ehu, e rongada KAUN-O eh mamahsanih, “Eipram, ke dehr masak; pwe iet ngehi perehpomw me pahn apwahpwalihiuk. I pahn kihong uhk keting ehu me lapalahpie.”9im Eri, sohte mehkot I pahn ale ahi. Ihte me I pahn ale, dahme nei ohl akan doadoahngkiher oh pwais me uhdahn en iengei kan, Aner, Eskol oh Mamre; irail me pahn ale pwaisarail.”*hO me I sohte pahn ale mehkot sang rehmwi, mehnda ma mwulen dereht ehu de selen suht ehu. Pwe komwi dehr mahsanih, ‘Ngehi me kahrehiong Eipram eh kepwehpwehla.’vgg Eipram eri sapeng, patohwan, “I kahukihla mwohn KAUN-O, Koht Wasa Lapalahpie, Sounwiepen nanleng oh sampah,f/ Nanmwarkien Sodom ahpw mahsanihong Eipram, “Komw kolokolete mehkoaros me komw kalowedier, ihte nei aramas akan me komw pahn kapwuredohng ie.”He Kaping en kohieng Koht, Wasa Lapalahpie, me ketikihong komwi manaman en powehdi omwi imwintihti kan.” Eri, Eipram ahpw ketikihong Melkisedek eisek kis ehun kepwe kan koaros me e kalowedier. d E ahpw kapaiahkihda mahsen pwukat: “Koht, Wasa Lapalahpie, me ketin kapikada nanleng oh sampah, en ketin kupwuramwahwih Eipram.cy Melkisedek, me iei nanmwarkien Salem oh pil samworo en Koht, Wasa Lapalahpie, e ahpw ketikihong Eipram pilawa oh wain.6bg Ni Eipram eh sapahldo sang eh kalowehdi nanmwarki Sedorlaomer oh nanmwarki teiko, nanmwarkien Sodom ahpw ketieila kasamwo ih nan Wahun Sape (me pil adaneki Wahun Nanmwarki).~aw Ih eri kapwurehsang irail kepwe koaros. E pil kapwurehsang irail Lohd, nein rieo, iangahki lih akan oh aramas teikan.,`S E ahpw katohrepeseng nah aramas ako ni pwihn kei wasao, e ahpw mahweniong irail nipwong oh kaloweiraildi. E ahpw pwakihirailla lao lel Hopa, paliepeng en Damaskus.S_! Eipram lao rongada duwen nein rieo eh iangehr lohdi oh selidi, e ahpw kapokonepene ohl loalopwoat kan en eh kahnimpwalo, irail koaros me 318; e ahpw kahreiraillahng Dan, raparapahki nanmwarki pahmen ko.W^)  Ohl emen sang rehn me pitla ko ahpw kohdo oh kairehki Eipram mehn Ipruo mehkoaros. Eipram kin koukousoan limwahn tuhke sarawi ko en Mamre, mehn Amor, me iei rien Eskol oh Aner; irail kin miniminiong Eipram.^]7  Re pil wahsang Lohd oh mehkoaros me e ahneki, pwe e kin koukousoan nan kahnimw Sodom.v\g  Nanmwarki pahmeno eri ketikihsang mehkoaros nan Sodom oh Komora, oh pil kisin mwenge; re ahpw ketiketlahsang.U[%  Wahun Siddim me inenen diren pwoaren tahr. Eri, nanmwarkien Sodom oh Komora ahpw lempehdiong nan pwoahr ako, ni ara wekidek en tangasang nan mahweno. Iengara teiko ahpw tangdoaui oh rukula pohn nahna kan.`Z;  nanmwarkien Elam, Koim, Papilonia, oh Elasar, nanmwarki limmen uhwong nanmwarki pahmen.Y Nanmwarkien Sodom, Komora, Adma, Sepoim oh Pela ahpw onopada sapwellimarail karis en sounpei kan nan Wauhn Siddim oh mahweniongX% Re ahpw pwurodohng Kades (de Enmispat). Re kalowehdi sapwen mehn Amalek koaros, oh kalowehdi mehn Amor kan, me kin kousoan nan Asason Damar.ZW/ oh mehn Hor kan ni nahna kan en Edom lellahng Elparan, me mi ni keilen sapwtehno.nVW Ni kaeisek pahieun sounparo, Sedorlaomer oh ienge nanmwarki kan ahpw pokonpene, iangahki sapwellimarail karis en sounpei, oh kalowehdi mehn Repa kan nan Asderod Karnaim, mehn Sus kan nan Ahm, mehn Em kan nan patapat en Kiriadaim,U Erein sounpar eisek riau re ketiketkiher pahn manaman en Sedorlaomer, a ni kaeisek siluhn sounparo re pelianda oh moromorada.dTC Nanmwarki limmen pwukat eri miniminpenehr nan Wahun Siddim, iei me ahnsou wet Sehden Mehla.8Sk re mahweniong nanmwarki limmen pwukat: Pera, nanmwarkien Sodom, Pirsa, nanmwarkien Komora, Sinap, nanmwarkien Adma, Semeper, nanmwarkien Sepoim, oh nanmwarkien Pela (de Soar).R  Nanmwarki pahmen, Amrapel, nanmwarkien Papilonia, Ariok, nanmwarkien Elasar, Sedorlaomer, nanmwarkien Elam, oh Daidal, nanmwarkien Koim,Q9 Eipram eri kasauwada imwe impwal ko oh kohla kousoanla limwahn tuhke sarawi kan en Mamre karanih Epron. Ih eri kauwadahng KAUN-O pei sarawi ehu wasao.fPG Eri, met onopada oh kohwei wasa koaros nan sahpwet pwon, pwe I pahn ketikihong uhk koaros.”8Ok I pahn kangederehla kadaudokomw kan, re pahn uhdahn tohtohlahsang pwelpar en sampah. Ma mie me kak wadekedi pwelpar en sampah koaros, eri, e pahn kak wadekedi kadaudokomw kan.}Nu Pwe I pahn ketikihong uhk oh kadaudokomw kan sahpw koaros me ke kilikilang, oh e pahn wiahla sapwamwail kohkohlahte.M Mwurin Lohd eh tohrohrala sang Eipram, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Eipram, “Sang wasa ke mihmi iehn, irongowei wasa koaros.WL) Tohn kahnimw wet aramas suwed kei, oh aramas dipan ekei mwohn silangin KAUN-O. K Eipram mihmihte nan Kenan, a Lohd kousoanla nanpwungen kahnimw kan me mi limwahn Sordan oh kauwada imwe impwal kan limwahn Sodom.~Jw Lohd eri pilada sahpw patapat en Sordan oh tohrohralahng ni palimese. Ih duwen met en ohl riemenet ara tohrohrpeseng.I Lohd ahpw irihrongseli oh kilangada duwen sahpw me Pillap Sordan tang loale eh patapat laud lellahng Soar oh eh diren pihl, likamwete sapwellimen KAUN-O mwetuwel de wehin Isip. (Eri, met mwohn KAUN-O eh ketin kamwomwala kahnimw kan en Sodom oh Komora.)8Hk Kita tohrohrpeseng. Menlau pilada mehnia sahpw me ke mwahuki kousoan ie, pwe ke en tohrohrala oh kousoanla ie. Ma ke pahn kohwei wasa kis, a I pahn kohla ekis wasa tohrohr.”zGo Eipram eri ndaiong Lohd, “Kilang, kita peneinei, ihme noumw silepe kan oh nei silepe kan re en dehr akamaipene.&FG Iei me pei oh akamai wiawihkihda nanpwungen nein Eipram oh nein Lohd neira silepen mahn akan. (Ni ahnsowo mehn Kenan oh mehn Peris kin kousoante nan sahpwo.)pE[ Eri, audepen sahpwo sohte itarohng pwe ira en kousoanpene ie; pwe ira koaros naineki pelinmen tohtohie.bD? Lohd pil naineki sihpw, kuht, oh kou tohto, iangahki eh peneinei oh nah tohndoadoahk kan.@C} iangahki pei sarawi ehu. E ahpw kaudokiong KAUN-O wasao.oBY Mwuhr, e ahpw douluhlsang mwo, mwekimwekid kolahng Pedel oh Ai, wasa e kauwada ie imwe impwal kan mahscAA Eipram inenen kepwehpwe, pwe e naineki sihpw, kuht, oh kou tohto, iangahki kohl oh silper.@  Eipram eri mweselsang Isip, kolahng paliepeng, iangahki eh pwoud oh mehkoaros me e ahneki, kolahng palieir en Kenan; Lohd pil iang ih.?# Parao eri ketikihong Eipram rehn sapwellime aramas akan pwe re en kahreieisang nan irepen Isip, iangahki eh pwoud oh mehkoaros me e ahneki.> Dahme kahrehda komw mahsaniheki me riomwi, ngehi eri alehda pwe I en pwoudiki? Eri, ien ih! Ale oh patopatohweisang met.”= Ihme Parao malipehdo Eipram oh keinemwe reh, “Dahme komw wiahiong ie? Dahme komw sohte padahkihongiehki me Sarai omwi pwoud?< Ahpw pwehki Parao eh ketikihsang Eipram Sarai. KAUN-O ahpw ketin kalokehki ih oh tohn tehnpeseo kalokolok laud en soumwahu suwed kei.w;i Parao ahpw kasamwo Eipram pwehki Sarai, oh ketikihong nah pelin sihpw oh kuht, kou, ahs, lidu, oh kamel tohto.: Lapalap akan ahpw kilangada liho oh kairehki Parao uwen eh lingan oh masamwahu; liho eri pakahrlahng nan tehnpas en Parao.\93 Eri, ni eh pedolong nan Isip, mehn Isip ko ahpw kilangada uwen lingan en eh pwoudo. 8 Eri, menlau ke ahpw ndaiong irail me riei serepein kowe; pwe re en kasamwo ie mwahu pwehki kowe oh mweidohng ie I en momourte.”75 Eri, ni mehn Isip kan ar pahn kilanguhkada, re pahn nda, ‘En Eipram eh pwoud met’-re ahpw pahn kemeiehla, oh re pahn mweidohng uhk ke en momour.{6q Ni eh pahn kereniong pedolong nan Isip, e ahpw ndaiong eh pwoud Sarai, “Kilang, I ese me lih masamwahu men kowe.5 A pwehki eh sohte kisin mwenge nan sahpwo, oh lehk laud eh lalaudlahte, Eipram douluhldilahte lel Isip, wasa e kousoanla ie ahnsou kis._49 Eri, e kin keseusang ehu wasa keseulahng ehu wasa, mwekimwekid kohla palieir en Kenan.w3i Mwurin mwo, e ahpw douluhlsang wasao ong palieir, lel nahna me mi palimesehn kahnimw Pedel; e ahpw kauwada ie imwe impwal kan, nanpwungen Pedel me mi palikapi oh Ai me mi palimese. E pil kauwada wasao pei sarawi ehu, oh kaudokiong KAUN-O.52e KAUN-O ahpw pwarohng Eipram oh mahsanihong, “Ih sahpwet me I pahn kihong kadaudokomw kan.” Eipram eri kauwada pei sarawi ehu wasao ong KAUN-O, pwehki eh ketin pwarohng.1 Eipram ahpw kotehla sahpwo lao lel wasa sarawien kahnimw Sekem, lel tuhke sarawien More. (Ni ahnsowo mehn Kenan kan mihmihte nan sahpwo.)00[ E pil kahre eh pwoud Sarai, oh Lohd nein rieo, iangahki kepwe koaros oh ladu koaros me re naineki nan Aran. Irail eri tapihada seiloaklahng Kenan. Ni ar lel nan Kenan,{/q Eipram, ni eh mahkiher sounpar 75, e ahpw mweselsang Aran, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih; Lohd eri iangihada.A.} I pahn kapaiahda irail kan me kin kapaiaiukada. Ahpw I pahn keriahla irail kan me kin keriaiukala. Wehi koaros en sampah pahn peki rehi I en kapaiairailda duwehte ei kapaiaiukadahr.”-! I pahn kihong uhk kadaudok ngedehrie, me pahn wiahla wehi lapalap ehu. I pahn kapaiaiukada oh kalinganahla edomw pwe en wiahla mehn kapai.(, M KAUN-O eri mahsanihong Eipram, “Kohkohla sang nan sapwomwen, rehn kisehmw kan, sang ni imwen semomwen, kowe eri kohla nan sahpw ehu me I pahn kasalehiong uhk.-+W Tera sipalla wasao ni eh sounpar 205.r*_ Tera eri kahrehda nah pwutak Eipram, oh Lohd nein Aran, rien Eipram ohl, oh Sarai, en Eipram eh pwoud; irail koaros ahpw mweselsang Ur, kahnimw en Papilonia, pwe re en kolahng Kenan. Irail ahpw lel kahnimw Aran, wasa re kousoanla ie.8)m Sohte nein Sarai seri, pwehki ih lih depwen men.d(C Aran semen Iska oh pil serepein men, Milka, en Nahor eh pwoud; oh Eipram pwoudikihda Sarai.W') Eri, Aran mehla nan uhdakeo, Ur nan Papilonia, nindokon eh pahpao eh momourte.U&% Iet kadaudok en Tera kan: Tera semen Eipram, Nahor oh Aran. Aran semen Lohd.H% Mwurin Tera eh sounpar 70, e nainekihda Eipram, Nahor, oh Aran.K$ mwuri, e ahpw pil momourki sounpar 119 oh nainekihda pil seri kei.D# Ni Nahor eh sounpar 29, e nainekihda pwutak emen, ede Tera;K" mwuri, e ahpw pil momourki sounpar 200 oh nainekihda pil seri kei.E! Ni Seruk eh sounpar 30, e nainekihda pwutak emen, ede Nahor;K  mwuri, e ahpw pil momourki sounpar 207 oh nainekihda pil seri kei.C Ni Reu eh sounpar 32, e nainekihda pwutak emen, ede Seruk;K mwuri, e ahpw pil momourki sounpar 209 oh nainekihda pil seri kei.C Ni Pelek eh sounpar 30, e nainekihda pwutak emen, ede Reu;G mwuri, e ahpw momourki sounpar 430 oh nainekihda pil seri kei.D Ni Eper eh sounpar 34, e nainekihda pwutak emen, ede Pelek;K mwuri, e ahpw pil momourki sounpar 403 oh nainekihda pil seri kei.C Ni Sela eh sounpar 30, e nainekihda pwutak emen, ede Eper;A mwuri, e momourki sounpar 403 oh nainekihda pil seri kei.G Ni Arpaksad eh sounpar 35, e nainekihda pwutak emen, ede Sela;K Mwuri, e ahpw pil momourki sounpar 500 oh nainekihda pil seri kei. Iet kadaudok en Sehm kan. Sounpar riau mwurin nohlik lapalapo, ni Sehm eh sounpar 100, e nainekihda pwutak emen, ede Arpaksad.*O Kahnimwo adaneki Papilon, pwehki iei wasao me KAUN-O ketin kapingada lokaiahn aramas koaros, oh sang wasao me e ketin kalipeihrpeseng ong wasa koaros nin sampah.oY KAUN-O eri ketin kalipeihrpeseng ong wasa koaros nin sampah. Irail eri tokedihsang ar wiewia kahnimwo.dC Eri, kitail kohdihwei oh kapingada ar lokaia, pwe re en dehr wehwehkipene ar lokaia kan.”P E ahpw mahsanih, “Eri, aramas pwukat koaros wiahki ehu, oh re kin lokaiahki lokaiateieu; met iei tepin me re pahn wiewia kohwei. Mwurin met re pahn mwadangete kak wiahda soahng koaros me re anahne.]5 KAUN-O eri ketidi pwe en mahsanih kahnimwo oh imwen douliko me aramas ako kauwadahr.;q Irail ahpw nda, “Eri, met kitail wiahda ehu kahnimw, oh ehu imwen doulik, me imwi pahn leldalahng pahnlahng, pwe kitail en ndandla oh dehr mwarahkpeseng wasa kan nin sampah.”H Irail eri ndapene nanpwungarail, “Nna, kitail umwunda pwehl oh wiahkihda lepin takai.” Eri, re ahpw wiahda lepin takai pwehl, mehn kou ihmw, oh pil onopada tahr, mehn kapasapene takai ko.k Q Ni ar mwekimwekidlahng palimese, re ahpw lel wasa patapat kis nan Papilonia, wasa re kousoanla ie.   Nin tapio, tohn sampah koaros ahnekipene soangen mahsenteieu, pwe re kin doadoahngki soangen lepin mahsen kan me duwepenehte wasa koaros.@ { Aramas pwukat koaros wia kisehn kadaudok en Noha, ehuehu wehi nin duwen wekpeseng en ar kadaudok. Mwurin nohlik lapalapo, wehin sampah kan koaros pwildohsang rehn nein Noha pwutak ko.  Ih met kan kadaudok en Sehm, me kin koukousoan rehn kadaudokarail kan oh wasa kan, ehuehu pwihn kin lokaiahki pein ar lokaia.U % Sahpw me re kin kousoan ie tepisang Mesa kolahng Separ ni palimesehn sahpwo.?{ Opir, Apila, oh Sopap. Irail koaros pwildohsang Sokdan. 4~}||{{GzzkyyOxxw8v_uttssrrPPBP&ONNxMML?LKMK1JIIEHHHGGFrFEUECC>BAAW@@=>>>==Q<  E ahpw malipehdo Aisek oh mahsanihong, “Uhdahn omw pwoud lih menen, a dahme ke ndahki me riomw?” Aisek ahpw sapengki, “I perki pwe aramas akan de kemehkiniehla ma I pahn nda me ei pwoud.”&=G Ni Aisek eh wereilahr wasao, Apimelek, nanmwarkien Pilisdia, ahpw mahsenieisang nan wenihmwtok ehu oh mahsanihada Aisek oh Repeka ara wiewia nsenen pwopwoud.L< Ni ohl akan en wasao ar kin idek ihs Repeka, e kin ndahng irail me rie. E perki ndaiong irail me eh pwoud Repeka, pwe ohl en wasao de kemehla pwe re en kihsang Repeka, pwe liho me inenen kaselel.&;I Aisek eri kousoanla nan Kerar.r:_ I pahn kapaiaiukada, pwehki Eipraam e peikiong ie oh kapwaiada ei kosonned kan oh ei koasoandi koaros.”?9y I pahn katohtowehla kadaudokomw kan duwehte usu en pahnlahng kan, oh kihong irail sahpw pwukat koaros. Wehi koaros pahn peki I en kapaiairailda duwehte ei kapaiadahr kadaudokomw kan.A8} Mihmihte nan sahpwet, I ahpw pahn ieiang uhk oh kupwuramwahwihiuk, pwe I pahn kihong uhk oh kadaudokomw kan sahpw pwukat koaros, pwe I en kapwaiada inou me I wiahiong semomwo, Eipraam.7% KAUN-O ketin pwarohngehr Aisek oh mahsanihongehr, “Ke dehr kohdihla Isip, ahpw mihmihte nan sahpwet, wasa me I ndaiong uhk ke en mihmi ie.$6 E Lehk lapalap ehu ahpw pweida nan sahpwo me tohrohrasang me wiawi ni mwehin Eipraam. Aisek eri kohla rehn Apimelek, nanmwarkien mehn Pilisdia kan, nan Kerar.5+ "Seikop eri kihong kene pilawa oh selie nan dahl ehu. E ahpw tungoalehla oh kohkohla. Ih duwen Esau eh sohte mwahn kesempwalki pwungen eh sohso. 4 !Seikop eri sapeng, nda, “Nna, kahukihla mahs me ke pahn kihdo omw sohso.” Esau eri kahula oh inoukihong Seikop pwungen eh sohso.Z3/  Esau ahpw sapeng, ketihtihki, “I nektehn mehla, dah katepehiong ie ei sohso?”^27 Seikop ahpw sapeng, nda, “I pahn kihwei, ma ke pahn kihong ie omw pwungen sohso.”1{ E ahpw ndahng Seikop, “I inenen duhpeklahr, kihdo mahs kenei kis konomw sali weitahtahn.” (Ihme e adanekihki Edom.)y0m Rahn ehu nindokon Seikop eh inihnim kene kisin sali, Esau ahpw pwurodo sang kesik nansapw, inenen men mwengehda.}/u Aisek ahpw kesempwalkihla Esau pwehki eh kin perenki sakan mahn me Esau kin kasikihdi; a Repeka kin mwohneki Seikop.%.E Eri, ni pwutak ko ara keirda, Esau wiahla soupal en kesik mahn emen, me kin perenki mihmihseli nansapw; a Seikop pwutak nennen emen me kin mihmihte ni imwe.- Ni rieo eh pil ipwidi, e kolokol teng keimwin nehn Esauo; iei me irail kihongki ede Seikop. Seri ko ipwidi ni ahnsou me Aisek sounpar 60.g,I Kisin pwutako me ipwidi mahso me poh weitahta, kili me wunaun; iei me irail kihongki ede Esau.P+ Eri, ni eh lelehr ahnsoun eh neitik, Repeka ahpw naitikihada mpwer ehu.M* KAUN-O eri mahsanihong, “Tohn wehi riau me mihmi nan kapehdomw. Ke pahn naitikihada tohn wehi riau me pahn uhpene nanpwungara. Ehu pahn kehlail sang ehu; oh me laudo pahn liduwih me tikitiko.”,)S Ni kisin mpwero ara pisipisikenpene nan kapehde, Repeka ahpw nda, “Dahme soahng wet kak wiawihkihong ie?” Ih eri patohwan peki rehn KAUN-O en ketin kamarainih.(y Pwehki Repeka eh sohte neitik, Aisek ahpw kapakapohng KAUN-O. KAUN-O ahpw kupwurehla eh pekipek, Repeka eri liseianda.x'k Aisek sounpar 40 ahnsou me e pwoudikihda Repeka, nein Petuel (mehn Aram oh Mesopodamia) oh rien Lapan serepein.3&c Iet duwen poadopoad en Aisek, nein Eipraam.8%k Kadaudok en Ismael kan kousoanla nan sahpw me mi nanpwungen Apila oh Sur, ni palimesehn Isip nan ahl me tang kolahng Asiria. Re kin kousoan dohsang kadaudok teikan en Eipraam.)$O Ismael sounpar 137 ni eh sipalla.#{ Irail wia pahpa kahlap en kadaudok eisek riauo, oh mwararail kan ahpw kohieng pohn arail kousapw oh wasahn kousoan kan.-"W Hadad, Tema, Setur, Napis, oh Kedema.!3 Misma, Duma, Massa,^ 7  naineki pwutak pwukat, nin duwen irekidien ar ipwidi: Nepaiod, Kedar, Adpeel, Mipsam,D  Ismael, me Akar, lidu en Sara mehn Isipo, wiahiong Eipraam,1  Mwurin sipallahn Eipraam, Koht ketin kupwuramwahwihala nah pwutak Aisek, me kin kousoan limwahn “Pwarer en me Ieiaso Me ketin Mahmahsanih Ie.”a=  Ih sahpwet me Eipraam pwainsang mehn Id ko; Eipraam oh eh pwoud ira koaros seridi wasao.!  Nah pwutak Aisek oh Ismael nekidedi kahlepe nan poaren paip Makpela, nan sahpw palimesehn Mamre me kisehn sapwen Epron nein Sohar mehn Id..Y Eipraam eri sipalla ni eh sounpar 175..Y Eipraam eri sipalla ni eh sounpar 175.'I ahpw nindokon eh momourte, e kihong kisakis kei ong nah pwutak me eh pwoud teiko wiahiong. E ahpw kadaralahng seri pwukat palimese dohlasang nah pwutak Aisek.3c Eipraam kihong Aisek mehkoaros me e ahneki;mU Nein Midian pwutak iei Epa, Eper, Anok, Apida, oh Eldaa. Irail pwukat koaros iei kadaudok en Ketura.eE Soksan me semen Sipa oh Dedan, oh kadaudok en Dedan iei mehn Ahsur, mehn Letus oh mehn Leum.I E ahpw naitikihong Simran, Soksan, Medan, Midian, Ispak, oh Sua.C  Eipraam pil pwoudikihda emen lih torohr, me adaneki Ketura.A} CMwuhr, Aisek ahpw kahrehlong Repeka nan impwal en eh nohno, Sara, oh serepeino ahpw wiahla eh pwoud. Aisek poakepoakehla mehlel Repeka, iei me e sohla kin nsensuwedki mehlahn eh nohno.8m BLaduwo eri ndaiong Aisek mehkoaros me e wiadahr.G Aoh idek rehn nein Eipraam laduwo, “Ihs ohl meno me kohkodohng kitail nan mohso?” Laduwo ahpw sapeng, nda, “Ih ei soumaso mwo.” Repeka eri alehte eh koaduhpwel, koaduhpwalkihdi meseo.G @Ni Repeka eh kilangada Aisek, e ahpw keredihsang pohn dakepeo,cA ?Soutik ehu, e ahpw wie mwemweitseli nan mohs akan, e ahpw kilangada kamel kei me kohkohdo.  >Aisek ahpw mwemweitlahng nan sapwtehn en “Pwarer en me Ieiaso Me ketin Mamahsanih Ie”; e ahpw kin koukousoan palieir en Kenan.  =Mwuhr, Repeka oh nah pwihnen serepein kan ahpw karadahng pohn kamel ko oh iangada nein Eipraam laduwo, re ahpw mwesel kohkohla.$ C  E ahpw mehla nan Epron, nan Kenan; Eipraam ahpw mwahieiki eh mehlao.!= A Sara momourki sounpar 127.G< Reuma, en Nahor pekehi naitikihada Tepa, Kaam, Taas, oh Maaka.^;7 Petuel semen Repeka. Milka naitikihada pwutak welimen pwukat ong Nahor, rien Eipraam./:[ Kesed, Haso, Pildas, Sidlap, oh Petuel,99o Us me mesenih, rie pwutak Pus, Kemuel semen Aram,_89 Mwurin ahnsou ehu Eipraam ahpw esehda me Milka naitikihada seri welimen ong rie Nahor:b7? Eipraam eri pwurala rehn eh ladu ko, re ahpw sapahllahng Peersepa, wasa e kin kousoan ie.6y Wehi koaros pahn peki I en kapaiairailda nin duwen ei kapaiadahr kadaudokomw kan-pwehki omw kapwaiadahr ei mahseno.”A5} I inoukihong uhk me I pahn kangederehla kadaudokomw kan duwehte ngeder en usu kan en pahnlahng de ngeder en pihk kan pohn oaroahr kan. Kadaudokomw kan pahn kalowehdi ar imwintihti kan. 4; “I kahukilahr ni pein mwarei-KAUN-O me mamahsen-me I pahn kapaiaiukada mehlel, pwehki omw wiadahr met oh sohte kahng meirongkihong ie noumw pwutaken.P3 Tohnleng en KAUN-O ahpw malipe Eipraam keriapak sang nanleng, mahsanih,2/ Eipraam ahpw kihong eden wasao, “KAUN-O me ketin Sawaskihda.” Lel rahnwet aramas akan kin kahdanehkihki wasao, “Nahnahn Sawas en KAUN-O.”71i  Eipraam ahpw kilikilengseli oh kilangada sihpw wol emen me kode ko tengalahr ni kisin rahntuhke kei. E ahpw kohla ale oh wiahkihla eh mehn meirong isihs wiliandi nah pwutako.90m  Tohnlengo ahpw mahsanih, “Ke dehr sair pwutaken, de wiahiong mehkot. I dehdehkiher uwen omw poadidiong Koht, pwehki omw sohte kahng meirongkihong ie noumw pwutak iehrosen.”/}  A iet tohnleng en KAUN-O ahpw malipe sang nanleng, mahsanih, “Eipraam, Eipraam!” A e sapeng, “Iet ngehi, Maing.”5.g  E ahpw ale nah naipo pwe en kemehkihla Aisek.N-  Ni ara lel wasa me Koht ketin kasalehiong Eipraam, e ahpw kauwada pei sarawi ehu oh koasoanediong powe tuwi ko. E ahpw salihedi nah pwutak Aisek oh kidahng pohn kapakap en tuwi ko pohn pei sarawio.r,_ Eipraam sapeng, nda, “Samwa, Koht pahn pein ketikihda ata mehn meirong.” Ira eri dodouluhlla nanialo.5+e Aisek ahpw idek reh, “Ipa!” A e sapeng, “Dah mwo, samwa?” Aisek ahpw nda, “I kilikilang samwit en kisiniei oh tuwien meirong kat, a ia sihmpwul mehn meirongen?” * Eipraam eri kihong Aisek en wahda tuwien meirong ko, a pein ih wahda samwit en kisiniei oh pil naip pwoat. Ni ara kohkohla nanialo,)# Ih eri ndaiong eh ladu ko, “Kumwa mihmihte met rehn ahset. Ngehi oh pwutaket pahn kolahng wia kaudok mwo, se ahpw pahn pwurodo rehmwa.”J( Ni kesiluhn rahno Eipraam kilang wasao me sansaldo sang wasa doh.O' Eri, nin sohrahn en mandahn rahno, Eipraam ahpw wesehda eh tuwien meirongo, oh audehda nah ahso oh wahda Aisek, iangahki ladu riemen. Re ahpw mwesellahng wasa me Koht ketin mahsanih en patolahng ie.Y&- Koht ahpw ketin mahsanih, “Ale Aisek, noumw pwutak iehrosen, me ke kin kesempwalki, oh kohla nan wehin Moria. Kowe kohla meirongkihong ie nin duwen meirong isihs ehu pohn nahna me I pahn kasalehiong uhk.”%  Kedekedeo, Koht ahpw ketin song Eipraam; e mahsanihong, “Eipraam!” A Eipraam sapeng, patohwan, “Iet ngehi, Maing!”:$q "Eipraam eri koukousoan nan Pilisdia ahnsou reirei.b#? !Eipraam eri padokedi tuhke damarisk pwoat nan Peersepa oh kaudokiong KAUN-O, Koht Soutuk.c"A  Mwurin ara wiadahr inou wet nan Peersepa, Apimelek oh Pikol ahpw sapahllahng nan Pilisdia.i!M Ih kahrepe wet me wasao adanekihki, Peersepa, pwehki ih wasa me ohl riemenet wiahda inou ehu ie. ' Eipraam ahpw sapengki, “Komw pahn ketiki sihmpwul isimen pwukat. Eri, met wehwehki me komw ketin pwungki me ngehi me weirada pwarer wet.”9o Apimelek ahpw keinemwe reh, “Ia wehwehn met?”H Eipraam katohrehsang sihmpwul isimen sang nan nah pelin sihpwo.Z/ Eipraam ahpw patohwanohng Apimelek sihpw kei oh kou kei, ira eri wiahda inou ehu. Apimelek ahpw mahsanihong, “I sohte ese ihs me wia met. Komw sohte padahkihong ie oh I ahpwtehn rongada duwen irair wet.”r_ Eipraam ahpw kaulimkihong Apimelek duwen pwarer ehu me sapwellimen Apimelek tohndoadoahk ko adihasangehr.1_ Eipraam ahpw sapengki, “I inoukihda.”tc Eri, komw kahukihla mwohn silangin Koht me komw sohte pahn pitihiehdi, oh pitihdi nei seri kan de kadaudokei kan. Komw inoukihda me komw pahn loalopwoatohng ie oh pil ong sahpwet me komw koukousoan ie, duwen ei loalopwoatohng komwi.”&G Ni ahnsowo Apimelek oh Pikol, kaunen sapwellime sounpei kan, ira ketila rehn Eipraam oh mahsanihong, “Koht ketin ieiang komwi ni mehkoaros me komw kin wia.5g Eh nohno eri kapwopwoudikihda lihen Isip men.# Koht eri ketin kupwukupwurehte serio nindokon eh kekeirda. E ahpw kin koukousoan nan sapwtehn en Paran oh wiahla soupal en kesik mahn emen. Koht eri ketin kapehdpeseng pwoaren mese ko, liho eri kilangada pwarer ehu. E ahpw kohla oh idipada ehden pihlo, oh kanimpile nah serio.eE Uhda oh kohwei, ale oh kansenamwahwihala. I pahn wiahiong kadaudoke kan wehi lapalap ehu.”T# Koht ketin karongehda ngilen serio, oh tohnleng en Kohto men sang nanleng ahpw mahsanihong Akar, “Akar, dahme ke pwunodkidahr? Ke dehr masak. Koht ketin karongeier ngilen noumw serien me wie sengiseng.M Liho ahpw kohla mwohndi iaht 100 dohlahsang wasa serio mihmi ie. Ih eri mengimengloalki, “I sohte kakohng kilang nei seriet eh pahn mehla.” Eri, ni eh mwomwohd wasao, serio tapihada sengiseng.Q Ni nimara pihlo eh rosalahr, e ahpw kihdiong nah serio pahn tuhke pwoat._9 Nin sohrahn en mandahn rahno, Eipraam ahpw kihong Akar eh tungoal kepinwar oh ehden pihl ehu. E ahpw koasoanehdi serio pohn tihnsewen liho oh kadarala. Liho eri mwesel oh kohla sansaruaruseli nan sapwtehn Peersepa.  I pahn pil kangederehla kadaudok en nein liduwen nah pwutaken, pwe re en wiahla wehi laud ehu. Pwe pil noumw pwutaken.”;q  Koht eri ketin mahsanihong, “Ke dehr pwunodki pwutaken oh omw lidu Akar. Kapwaiada mehkoaros me Sara pahn ndawei, pwe kadaudokomw kan me I inoukihonguhkehr pahn tepisang Aisek.K   Met kapwunodehda kowahlap Eipraam, pwe Ismael pil uhdahn nah seri.\ 3  Sara eri kilangirahda oh ndaiong Eipraam, “Kilang, kasarehla lih liduwen oh nah pwutaken. Nein liduwen pwutaken sohte pahn kak iang ahneki mehkot sang omw kepwe kan, pwe nei pwutak, Aisek, me pahn sohsohki.”u e  Rahn ehu, Ismael, nein Akar mehn Isipo ong Eipraam, oh Aisek, nein Sara kisin pwutako, ira wie mwadomwadong.a = Serio eri keirda, oh nin rahn me e mweisang dihdi, Eipraam wiahda lapalahn kamadipw ehu. 9 E ahpw pil ketihtihki, “Ihs me kak ndahng Eipraam me Sara pahn kadihdi nah seri kan? Ahpw met I naitikiadahr seri men ong ih ni eh likeilapalahr.”oY Sara eri patohwan, “Koht ketikihong ie peren oh kouruhr. Koaros me rong met pahn iang ie perenda.”4e Eipraam sounpar 100, ahnsou me Aisek ipwidi.^7 Ni eh mahkiher rahn 8, Eipraam ahpw sirkumsaisihala nin duwen me Koht ketin mahsanih.%G Eipraam eri kihong ede Aisek.' e ahpw liseianda oh wiahiong Eipraam pwutak emen, ni Eipraam eh likeilapalahr. Kisin pwutako ipwidi ahnsou me Koht mahsanih me e pahn ipwidi.N  KAUN-O ahpw ketin kupwuramwahwihala Sara, duwen me e ketin inoukidahr,(K KAUN-O ketin iredihsang lih koaros en peneinei en Apimelek re en dehr neitik, pwehki irairo me wiawihong Sara. Eri Eipraam ahpw kapakap ong Koht pwehki Apimelek; Koht eri ketin kupwurehla oh ketin kakehlahda iangahki eh pwoud oh neira lidu serepein kan, irail eri kakehr pwurehng neitik.(K KAUN-O ketin iredihsang lih koaros en peneinei en Apimelek re en dehr neitik, pwehki irairo me wiawihong Sara. Eri Eipraam ahpw kapakap ong Koht pwehki Apimelek; Koht eri ketin kupwurehla oh ketin kakehlahda iangahki eh pwoud oh neira lidu serepein kan, irail eri kakehr pwurehng neitik.,S E ahpw pil mahsanihong Sara, “Kilang, I kihongehr riomwo mwohni silper kid, kadehdepen eh sohte dipomw; aramas koaros pahn ese me sohte sapwung ehu ke wiahda.”`; E ahpw mahsanihong Eipraam, “Sahpwet pwon sapwei; kousoanla wasa me komw kupwurki.”V~' Apimelek ahpw kapwurehla Sara rehn Eipraam, iangahki sihpw, kou, oh lidu kei.y}m  Ni Koht eh ketin kupwurehda I en patopatohsang rehn ei pahpao oh patopatolahng nan sapwen mehn liki kan, I patohwanohng lihet, ‘Ke pahn kin ndahng aramas akan me riei kowe, pwe ih duwen omw pahn kak kasalehda omw loalopwoatohng ie.’ ”e|E  Ahpw mehlel riei liho, pwe nein ei pahpa, ahpw kaidehn nein ei nohno, ihme I pwoudikihdahki.{  A Eipraam sapengki, “Pwehki I lemeleme me sohte me pahn wahuneki Koht rehmwail; kumwail eri pahn kemeiehla pwehki ei pwoudo./z[  Dahme komw wiahki soangen irair wet?”py[  Apimelek ahpw malipehdo Eipraam oh mahsanihong, “Dahme komw wiahiong kiht? Dahme I wiahiong komwi pwe komwi en wadohng ie oh pohn ei wehi apwal laud wet? Komw wiahiong ie soangen ire ieu me sohte kin wiawihong ie sang mahs kohdo.0x[ Mandahn rahno Apimelek ahpw mwadang kipada oh ketin kapokonepene sapwellime lapalap ako koaros oh mahsanihong irail soahng koaros me wiawihong, irail eri masepwehkada.Uw% Eri, met ale lihen kapwurelahng rehn uhdahn eh pwoudo, pwe soukohp men ih; oh e pahn kapakapkin uhk pwe ke en dehr mehla. Ma ke sohte pahn kapwurehla, ke en ese pwe kowe oh noumw kan koaros pahn mehla.”Tv# Koht ahpw ketin sapeng nan eh ouraman mahsanih, “Mehlel, I ese me ke wiadahr met ni kapehd oh lamalam mwakelekel, pwe ngehi me kasilehsang uhk ke en dehr wiahda dihp oh sohte mweidohng ke en sair liho.u/ Pein Eipraam patohwanohng ie me rie lih menet oh pil pein lihet patohwan me rie Eipraam. Iei me I wiadahr met ni kapehd oh lamalam mwakelekel.”t5 Ahpw Apimelek saikinte wia nsenen pwopwoud rehn liho, e ahpw patohwan, “Maing ei Kaun, ia duwen omwi pahn ketin kemehla aramas emen me sohte dipe?s Koht ahpw ketin pwarohng Apimelek nipwong nan ouraman ehu oh mahsanihong, “Komw pahn mehla pwe lih me komw aledahr mie eh pwoud.”r e kin patohwan me Sara, eh pwoudo, uhdahn rie. Apimelek, nanmwarkien Kerar, ahpw ketin poaronehdo Sara reh pwehn pekehikihda.q Eipraam eri mweselsang Mamre kolahng palieir en Kenan oh kousoanla nanpwungen Kades oh Sur. Nindokon eh koukousoanier nan Kerar,Mp &Me tikitiko pil naitikihada nah pwutak emen, me e kihong ede Penami.xok %Serepein laudo eri naitikihada pwutak emen me e kihong ede Mohap. Ih me wia semen mehn Mohap en ahnsou wet kan.Mn $Iei duwen met nein Lohd serepein riemeno ara liseianohng ara pahpao.Mm #Eri, nipwongo ira ahpw pil kasakawihkihla wain e lao sakaula; oh serepein tikitiko ahpw uhd wendi rehn eh pahpao, oh tuhkihong paliwereo. Nan eh sakaula douluhl e ahpw sohte mwahn pil kehnda wasa.tlc "Mandahn rahno serepein laudo ahpw ndaiong me tikitiko, “Pwohng I wendi rehn pahpa oh tuhkihong paliwereiet. Kita pil kasakawihkihla wain pwonget, kowe eri pahn uhd wia duwen me I wiadahr. Kita koaros eri pahn neitikiong at pahpao.”Ek !Eri, nipwongo ira ahpw kasakawihkihla wain e lao sakaula douluhl. Serepein laudo eri wendi rehn eh pahpao oh tuhkihong paliwereo. Eh pahpao ahpw sohte kehnda mehkot nan eh sakaula douluhl. j  Nna, kita kasakawihkihla wain e lao sakaula douluhl; kita ahpw wendi reh tuhkihong paliwarata pwe kita en neitikihong ata pahpa.”Hi Nah serepein laudo eri ndaiong me tikitiko, “Kilang, ata pahpao likeilapalahr, oh sohte ohl emen nin sampah pwon luhwehdi me kak pwoudikinkitahda pwe kita en neitik seri duwen me kin wiawi. ~~R}}d|||{{OzzXz yyOxxmwwvv{v uuu,tjss[rr`qqOq p*onn>mmcllkjji{ihggffheddzccMbaa``U___$^~]\\[[FZZMYY(XoX.W_VV>UU=TlSS4RwRAQQPOOOENNDMMDLLL)KWJJ2IItHHOGFEE(DDCGBBBAA%@@@@??>=<<';;R::O99i98877C665343322-100M/j..-,,,++&**K)4((H'&&<%%$$ #/""n!!!# vZ6t*=K ~ &  L BUV33a Ke pahn sapengki, ‘En sapwellimomwi ladu Seikop eh tungoal mahn pwukat. Eh tungoal kisakis me e patohwan kadarodohng komwi, maing. Pein ih patopato kohdo mwurit.’ ”62g E ahpw pil kehkehlingkihong ladu me tiengo, “Ni omw pahn tuhwong riei Esau oh eh pahn idek rehmw, ‘Ihs me omw soumas? Ke pahn mi ia? Nein ihs mahn pwukat me ke kahkahre?41c E ahpw nehkpeseng pelinmen pwukat rehn ladu kei, oh ndaiong irail, “Kumwail tiengwei mwohi, oh dehr kapatapene pelinmen kan, ahpw irepeseng ehute soangen mahn ekis wasa.p0[ kamel lih me apwtehn neitik 30 iangahki wahrail kan, kou lih 40 oh kouwol 10, ahs lih 20 oh ahs wol 10.R/ Eri, iet kan: kuht lih 200 oh kuht wol 20, sihpw lih 200 oh sihpw wol 20,|.s Eri, mwurin eh pweidi wasao nipwongo, e pilada sang nan dipwisou ko me mihmi reh kisakis me e pahn kihong rie Esau.i-M Komw kupwukupwure sapwellimomwi inowo me mahsanih, ‘I pahn kupwuramwhwihiuk pwe mehkoaros en pweida rehmw, oh I pahn kihong uhk kadaudokomw ngedehrie me soh kak wadawad. Re pahn tohto duwehte pihken ni oaroahr akan.’ ”!,= Komw ketin doareiesang ni manaman en riei Esau. I perki ni eh patopatohdo pwe ede uhwong kiht oh kauweikitala koaros, iangahki lih akan oh pil seri kan.W+) I sohte warohng kalahngan koaros oh loalopwoat poatopoat me komw ketin kupwurehki sapwellimomwi ladu menet. I kotelahr Pillap Sordan sohte wa mehkot ihte sokon pwoat, a met I pwurodohr kahre pwihn riau wet.f*G Seikop eri kapakap, patohwan, “Maing Koht en semei Eipraam, Koht en semei Aisek, komw ketin karong ie! Maing KAUN, komw ketin mahsanihongieier, ‘Pwurowei nan sapwomw rehn kisehmw kan, I ahpw pahn kupwuramwahwihiuk.’e)E E ahpw mengimengloalki, “Ma Esau pahn peiong ehu pwihn, a pwihn teio kakete pitlahsang.”(5 Seikop eri masepwehkada kowahlap, oh nehkpeseng aramas me mihmi reh ko, oh pil nah pelin sihpw oh kuht, pelin kou oh kamel ko, wiahkihda pwihn riau.'! Meninkeder ko pwurodo rehn Seikop oh patohwanohng, “Se patohla rehn riomwi Esau, ahpw iet e ketiket kohdo rehmwi iangahki aramas 400.”5&e Mie rehi nei pelin kou, pelin ahs, pelin sihpw oh kuht, oh pil kiden lidu ohl oh lih. I patohwanowohng komwi, maing, pakair wet, pwe I en diar kalahngan pahn kupwuromwi.”K% E kehkehlingkihong meninkeder ko re en ndaiong Esau, “Iet ngehi, Seikop, sapwellimomwi ladu, me patohwan pakairkiwohng ei kaun Esau duwen ei keikeiruier rehn Lapan oh mihmihte reh lel rahnwet.O$ Seikop eri kadarala mwowe meninkeder kei rehn rie Esau nan wehin Edom.s#a Eri, ni eh kilangirailda eh ahpw patohwan, “Iet karis en Koht kei.” E ahpw kihong eden wasao Mahanaim.P"  Nindokon Seikop eh wiewia eh seiloak, tohnleng en Koht kei ahpw tuhwong. ! 7Lapan eri pwourda nin sohrahnie, kamwurimwuriong irail, metik nah serepein ko oh neira pwutak ko, oh mwesel kohkolahng nan sapweo. 7 6Ih eri kemehla mahn emen oh meirongkihla pohn nahnao oh luhkeiong kiseh ko pwe re en iang tungoal reh. Mwurin ar tungoal, re ahpw pweidi pohn nahnao.5e 5Koht en Eipraam oh Koht en Nahor me pahn wia sounkopwung en nanpwungata.” Seikop eri kahukihla ni mwaren Kohto me seme Aisek kin kaudokiong, me e pahn kapwaiada inou wet.Y- 4Koasoakoasoak en takai pwukat oh takai en kataman wet pahn wia mehn kataman ehu. I sohte pahn kotehwei koasoakoasoak wet pwe I en uhwong uhk, oh ke sohte pahn kotehdo takai en kataman wet pwe ke en uhwong ie.\3 3Iet takai pwukat me I koasoakedahr nanpwungata, oh takai wet pahn wia mehn kataman.2_ 2Lapan ahpw pil nda, “Ma ke wiakauwe nei serepein kan de pwoudikihda ekei lih tohrohr, mehnda ma I sohte ese met, a ke en tamataman me Koht me pahn ketin mwahngih kita.}u 1Lapan pil nda, “KAUN-O en ketin sinsile nanpwungata, ni ata pahn tohrohrpeseng.” Eri wasao pil adanekihla Mispa.q] 0Lapan eri ndahng Seikop, “Pehs wet pahn wia mehn kataman nanpwungata.” Ihme wasao adanekihki Kaleed.N /Lapan eri kihong eden wasao Sekar Saaduda, a Seikop kahdaneki Kaleed.sa .E ahpw ndaiong kiseh ko re en rikpene ekei takai oh koasoakehda. Irail eri tungoal limwahn koasoakoasoako.9o -Seikop eri ale takai ehu oh kauwada mehn kataman.xk ,Eri, kita pahn wiahda inou ehu nanpwungata. Kita koasoakehda ekei takai pwe en wia mehn kataman en ata inou.”iM +Lapan ahpw sapeng Seikop nda, “Uhdahn nei serepein kan iangahki neirail seri kan, oh pelinmen kan pil uhdahn nei. Mehlel, mehkoaros me ke kilang wasaht uhdahn ahi. Ahpw I sohte kak kolokol serepein pwukat oh nair seri kan.X+ *Ma Koht en semei ko, Koht en Eipraam oh Aisek, sohte ketin kupwure ie, ele ke kasareielahr sohte wa mehkot. Ahpw Koht ketin mwahngihada ei apwal oh wahn ei doadoahk, ihme e ketin kapwungki ong uhk pwohng.”\3 )Sang nan sounpar rieisek me I doadoahkohng uhk, sounpar eisek pahieu I lidiliduwihiuk pwehki noumw serepein riemenen oh sounpar weneu pwehki noumw pelinmen kan. Komwi ahpw wekidala pak eisek pweinen ei doadoahk.  (Ni rahn I kin mwasingkihla karakar uk en ketipin oh nipwong I kin kereniong mehkihla lemwulemwur en keteu, oh I sohte kak meirki.>w 'I sohte mwahn wadohng uhk mahn emen me mahn lawalo kan kin kemehla; I kin pein kapwungala sapwung kan oh mehkoaros me kin wiawihong pelinmen ko sang ni pirap en nipwong de nin rahn.!= &Erein sounpar rieisek me I mihmihki rehmw, noumw sihpw lih kan oh kuht kan so mwahn emen iohla; I so mwahn kangasang mehmen sang rehn noumw pelin sihpw.C %sarepseli ei kepwe kan koaros? Dahme ke diarada me uhdahn ahmw sang ni ei kepwe kan? Ma mie mehkot ke diarada, a pwilikihdi met mwohn kisehta kan oh irail en wia sounkopwung nanpwungata.vg $Seikop eri lingeringerda oh ndalahng Lapan, “Sapwung dah de dihp dah me I wiahda, pwe ke en pwakihiehdo, ohf G #Resel ndalahng eh pahpao, “Maing, komw en kupwur mahk oh dehr suwedki ei sohte kak patohda mwohn silangmwi; pwe I patohwan wiewia met ei soumwahu en lih,” Lapan eri raparapahkiseli oh sohte diar kisin mwomwen koht ko.& G "A Resel ahpw ale kisin mwomwen koht ko, oh ekihla pahn mehn mwomwohd en kamelo oh mwohdala powe. Lapan eri rapahkiseli nan impwal en Resel e ahpw sohte diar.] 5 !Lapan eri pedolong nan impwal en Seikop oh impwal en Lia pwehn rapahki kisin mwomwen koht ko oh pil nan impwal en lidu riemeno; ahpw e sohte diarada kisin mwomwen koht ko. E ahpw pedoisang mwo kohla nan en Resel.Z /  Ahpw nin duwen pirapasang en noumw koht kan me ke kekeinakin ie, en kamakamala mwohtail koaros ihs me pahn dierekda kolokol noumw kisin koht ko, kisehtail kan me mihmi met re en wia sounkadehde en ire wet. Ma ke diarada mehkot met me uhdahn ahmw, a ale oh wahda.” Seikop sasairki me Resel me kawaisang nein Lapan kisin mwomwen koht ko.i M Seikop ahpw sapeng nda, “I wiadahr met, pwehki ei perki ke de adihasang ie noumw serepein kan. I ese me ke men samwewohngehr rehn omw peneinei pwehki omw loaleidkiniraildahr, a dahme ke pirapasangki nei kisin mwomwen koht ko?” I kakete wiahiong uhk mehkot suwed, ahpw Koht en semomwo mahsanihong ie pwohng, ‘Kaleke ke wiahiong Seikop mehkot suwed.’ Ke sohte mweidohng ie I en kamwurimwuriong oh metik nei serepein kan oh neirail seri kan. Tiahk sakanakan ehu me ke wiadahr!  Dahme ke widingehkin ie oh tangdoaui sohte padahkihong ie, pwe I en iang uhk kohdo oh kokoul en peren kesekesengki dampwurin oh arp?~w Lapan ahpw ndahng Seikop, “Dahme ke widingekin ie oh tangahkihsang nei serepein kan likamw aramas en poar mour kei?  Seikop koasoanedier imwe impwal ko pohn nahna ehu. Lapan oh kiseh ko ahpw uhd kauwada imwarail impwal ko nan wasa nahnahn Kilead.{ Ahpw nipwongo Koht ketin sansalohng Lapan nan auraman ehu oh mahsanihong, “Kaleke ke wiahiong Seikop mehkot suwed.”vg E mwadangete pwakihala iangahki kiseh ko oh mwurin rahn isuh e ahpw koanoahdi Seikop ni sahpw nahnahn Kilead.@} Mwurin rahn siluh, Lapan ahpw rongada me Seikop tangehr.  Iei me Seikop tangasang Lapan wa soahng koaros me e ahneki. Mwurin e kotehla Pillap Iupreitis, e inenlahng ni wasa nahnahn Kilead.E~ Seikop widinge Lapan ni eh sohte kehsehki me eh pahn mwesel.v}g Nindokon Lapan eh kolahng sehk winen nah sihpw ko, Resel ahpw kawaisang nein Lapan nah kisin mwomwen koht ko.X|+ Seikop eri kaunopada mehkoaros, e kidahng nah seri ko, oh eh pwoud ko pohn kamel kei oh mwesel iangahki nah pelinmen koaros oh mehkoaros me e alehdi nan Mesopodamia, kohkolahng rehn eh pahpa Aisek nan Kenan.X{+ Seikop eri kaunopada mehkoaros, e kidahng nah seri ko, oh eh pwoud ko pohn kamel kei oh mwesel iangahki nah pelinmen koaros oh mehkoaros me e alehdi nan Mesopodamia, kohkolahng rehn eh pahpa Aisek nan Kenan.z# Dipwisou koaros me Koht ketikihsang at pahpao uhdahn aht oh en nait seri kan. Eri kapwaiada mehkoaros me Koht mahsanihong uhk ke en wia.”Wy) E kin wiahkin kiht mehn liki kei. E netkinkitala oh doadoahngkihla pweinat ko.`x; Resel oh Lia ahpw sapeng nda, “Sohte mehkot luhwe me se pahn sohsohki sang at pahpao.:wo  Ngehi me Koht me pwarohng uhk nan Pedel, wasa me ke keiehki takai lehn olip mehn kataman ehu oh wiahiong ie inou ehu. Eri, onopada oh kohkohla nan sahpw me ke ipwidi ieo.’ ”Ev  Ih eri mahsanih, ‘Kilang oh tehk mwahu duwen kuht wol kan ar kin kowerekih kuht lih kan, koaros alahl oh mwangerenger. I wiadahr met, pwe I kilangehr soahng koaros me Lapan wiahiong uhk.u}  Nan auramano tohnleng en Kohto ahpw malipe ie oh mahsanih, ‘Seikop!’ I ahpw sapeng patohwan, ‘Iet ngehi, maing.’t5  “Ni ahnsou mwahu en kaparmen, I auramanda me I kilenglahte kilangada duwen kuht wol kan ar kin kowerekiong kuht lih kan, re alahl oh mwangerenger.Hs  Koht ketikihsang nein amwa pahpao pelinmen ko oh kitikihong ie.r! Ahnsou koaros me amwa pahpao kin ndahng ie, ‘Kuht mwangerenger kan pahn wia pweinen omw doadoahk,’ pelin meno unsek kin naitikihada me mwangerenger. A ni eh kin nda, ‘Kuht alahl kan pahn wia pweinen omw doaodahk,’ pelin meno unsek kin naitikihada kuht alahl. q Ahpw amwa pahpao pitihiehdi oh wekidala pak eisek pweinen ei doadoahk. Ahpw Koht sohte ketin mweidohng en wiahiong ie mehkot suwed.Hp Kumwa inenen dehdehki uwen laud en ei doadoahkohng amwa pahpao.o E ahpw ndaiong ira, “I tehkadahr me mwomwen amwa pahpao ong ie solahr duwehte mahs; ahpw Koht en semeio ketin ieiangiehte.lnS Seikop eri ileklahng Resel oh Lia ira en pwarodo nansapw wasa e kin apwahpwalih ie nah pelin sihpw.m KAUN-O eri ketin mahsanihong Seikop, “Pwurala nan sapwen omw pahpa kahlap ako, wasa ke ipwidi ieo, pwe I pahn ieiang uhk.”Hl Seikop pil tehkada me mwomwen Lapan ong ih solahr duwehte mahs.:k q Seikop esehda me nein Lapan pwutak ko koasoakoasoia dene, “Seikop kihsangehr mehkoaros me e ahneki sang rehn atail pahpao, oh e kepwehpwehkihla en atail pahpao dipwisou kan.”ijM +Ih duwen Seikop eh kepwehpwehla oh nainekihla pelinmen tohto, iangahki lidu, kamel oh ahs tohto. i *Ahpw e sohte kin kihdi lepin tuhke ko mwohn mahn me soumwahu ko. Lapan eri kin inenehdi mahn soumwahu ko, a me kehlail ko Seikop.:ho )Ni ahnsou me mahn me sohte soumwahu ko kin kowerek, Seikop kin kauwada lepin rahn tuhke ko ni wasahn nimpilo, mwohn mesen mahn ako, pwe re en kin kowerek limwahn lepin tuhke ko._g9 (A Seikop katohrehsang sihpw ko rehn kuht ko, e ahpw koasoanediong irail re en mihte mwohn nein Lapan sihpw me alahl oh poh toantoal ko. Ih eri pein apwalihada nah pelinmeno oh e sohte kin kapatahiong nein Lapan ko.f 'Eri, ni mahn ako ar kin kowerek limwahn lepin tuhke ko, re kin liseianda oh naitikihada kisin kuht alahl oh mwangerenger.:eo &E ahpw kauwada lepin tuhke ko wasahn nimpil en mahn ako. E kauwada lepin tuhke pwukat wasao mwohn pelinmeno, pwe mahn ako en kin kowerek ni ahnsou me re pahn kin kolahng nimpil.d+ %Seikop ahpw pelehdi lepin rahntuhke mour kei sang ni soangen tuhke kei, e ahpw tehrasang apali kilin tuhke ko pwe en kak mwomwen ahl pwetepwet.c $E ahpw wahda nah pelinmeno oh kohkohla sang Seikop oh dohlahsang erein rahn siluh. Seikop ahpw apwahpwalih luhwen pelinmeno.gbI #A rahnohte Lapan ahpw katohrehsang kuht wol alahl de mwangerenger ko oh kuht lih mwangerenger oh alahl koaros me mie mwei pwetepwet rehrail; oh sihpw toantoal koaros. E ahpw kihong rehn nah pwutak ko pwe re en apwahpwalih.8am "Lapan eri nda, “Me pwung duwen me ke ndahn.”`9 !Sang met kohla, ni omw pahn kin dawih nei mahn akan; kuht men me sohte mwangerenger de sihpw men me sohte poh toantoal, ke pahn ese me I pirapahda.”0_[  I en dawih noumw mahn akan koaros rahnwet oh katohrehsang sihpw poh toantoal koaros iangahki kuht mwangerenger koaros. Ihte soangen mahn pwukat me ke pahn pwainkin ie.L^ Lapan eri idek reh, “A dahme I pahn katingihkin uhk?” Seikop ahpw sapeng nda, “Ke sohte pahn kihong ie mehkot, ahpw I pahn usehlahte apwahpwalih noumw mahn akan ma ke pahn mweidohng ie met:>]w mwohn ei pwarodo met re me malaulau, a met re tohtolahr mehlel, pwehki KAUN-O eh ketin kupwuramwahwihiuk sang ni ei pwarodo. Eri met e lelehr ei ahnsoun doadoahk ong ei peneinei.”{\q Seikop ahpw sapeng, “Ke ese duwen doadoahk me I wiahiong uhk oh duwen epwel mwahu me I wiahiong noumw mahn akan;R[ Ke en kilelehdi dahme ei pweipwand ong uhk, I ahpw pahn pwainohng uhk.”Z{ Lapan eri sapengki, “I pahn koasoia met: I eseier sang nan ei kosetipw me Koht ketin kupwuramwahwihieier pwehki kowe.Y Kihdo ei pwoud kan oh nei seri kan me I papahkinuhkehr, pwe I en kohkohla. Ke ese mehlel duwen sawas me I wiahionguhkehr.”iXM Mwurin Sosep eh ipwidi, Seikop ndahng lapan, “Menlau mweidohng ie I en kohkolahng nan sapweio.UW% En pil ketikihong ie pil emen pwutaken.” Ih eri kihong eden pwutako Sosep.tVc Resel ahpw liseianda oh naitikihada pwutak emen. Ih eri nda, “Koht ketikihsang ie kanamenekpen ei depwen.lUS Koht pil ketin kupwukupwurehte Resel, pwe e ketin karonge eh pekipek oh kupwurehiong en kak neitik.GT Mwuhr, e ahpw naitikihada serepein men, me e kihong ede Daina.5Se Ih eri nda, “Koht ketikihong ie kisakis mwahu ieu. Eri met, ei pwoudo pahn perenki mihmi rehi, pwehki ei kihong nah pwutak wenemen.” Ih eri kihong eden pwutako Sepulon.YR- Lia ahpw pil pwurehng liseianda oh naitikiadahng Seikop kewenemen en nah pwutak.vQg Lia eri nda, “Koht ketin katingihkin ie ei kihong ei pwoud ei liduwo.” Ih eri kihong eden pwutako Isakar.sPa Koht eri ketin karonge en Lia eh kapakap, ih eri liseianda oh naitikiadahng Seikop kelimmen en nah pwutak.kOQ Eri, ni Seikop eh pwurodo sang nansapw nin soutiko, Lia ahpw kohieila oh kasamwo, oh ndahng, “Ke pahn wendi rehi pwonget, pwe I pwainkidahr en nei seriet eh mandreik ko.” Eri, Seikop ahpw wiahda reh pwongo nsenen pwopwoud.Ny Lia ahpw sapeng, nda, “Ke sohte itarki omw adihasang ie ei pwoudo, ke ahpw pil men song en kihsang en nei seriet eh mandreik kan?” Resel ahpw ndalahng, “Ma ke pahn kihdo en noumw serien eh mandreik kan, ke pahn wendi rehn Seikop pwonget.”tMc Eri, ni ahnsoun dolung wahn pilawa, Reupen ahpw kohla nansapw oh diarada soangen kisin tuhke me adaneki mandreik. Ih eri wadohng eh nohno Lia. Resel eri peki rehn Lia, nda, “Menlau kihdo ekis kisin mandreik sang rehn noumw serien.”iLM  Lia eri nda, “Meid pai ngehi, pwe lih akan pahn kapaia ie.” Ih eri kihong eden pwutako Aser.JK  En Lia eh liduwo ahpw pil naitikihong Seikop nah pwutak keriemen.LJ  Lia eri nda, “I paiamwahulahr.” Ih eri kihong eden pwutako Kad.1I_  Silpa eri naitikihong Seikop pwutak emen._H9  Ni Lia eh eseier me e solahr neitik, e kihong Seikop eh lidu Silpa pwe en pekehikihda.tGc Resel ahpw nda, “I uhwong oh pelianda riei serepein, oh kalowehdi.” Ih eri kihong eden pwutako Napdali.gFI Eri, en Resel eh lidu ahpw pil pwurehng liseianda oh naitikiadahng Seikop nah pwutak keriemen.E Resel eri nda, “Koht ketin kasalehiongieier ei pwuhng. E ketin karonge ei pekipek oh ketikihong ie nei seri.” Ih eri kihong ede Dan.;Ds Pila eri liseianda oh naitikihada kisin pwutak kis.kCQ Ih eri kihong Seikop eh lidu Pila pwe en pekehikihda; Seikop eri wiahda rehn Pila nsenen pwopwoud.6Bg A Resel ahpw sapeng, nda, “Iet ei lidu, Pila. Ale oh pekehikihda, pwe en liseianda oh wiahiong ie nei seri. Eri, ih duwen ei pahn kak naineki seri sang rehn ei liduwet.”A Seikop eri lingeringerda pahn Resel oh ndaiong, “Dah, ngehi me Koht? Pwe ih me ketin kupwurehda ke en wia lih depwen.”@ 5 Eri, ni Resel eh eseier me e sohte neitik, e ahpw peiriniongada rieo Lia oh ndaiong Seikop, “Menlau wiahiong ie nei seri, ma soh, I pahn mehla.”1?] #E ahpw pil pwurehng liseianda oh naitikihada pil emen pwutak. Ih eri patohwan, “Met, I pahn kapinga KAUN-O.” Ih eri kihong ede Suda. Eri mwuri, e ahpw sohla neitik.V>' "E ahpw pil pwurehng liseianda oh naitikihada pil emen kisin pwutak. Ih eri patohwan, “Eri, met ei pwoudo pahn patehng ie oh poakohng ie, pwehki ei naitikiadahr pwutak silimen.” Ih eri kihong ede Lipai.X=+ !E pil pwurehng liseianda oh naitikihada pil emen pwutak. Ih eri patohwan, “KAUN-O pil ketikihong ie pwutak menet, pwehki eh karongehda duwen Seikop eh sohte nohn poakepoake ie.” Ih eri kihong ede Simion.8<k  Lia eri liseianda oh naitikihada pwutak emen. Ih eri patohwan, “KAUN-O ketin kupwurehla ei apwal oh met ei pwoudo pahn poakepoakeiehla.” Ih eri kihong eden pwutako Reupen.; KAUN-O lao ketin mwahngihada me Seikop sohte nohn poakepoake Lia, e ahpw ketin kupwurehla pwe en neitik; a Resel sohte neitik.:' Seikop eri pil wiahda nsenen pwopwoud rehn Resel oh e poakepoake laudsang e poakepoake Lia. Ih eri doadoahkohng Lapan pil erein sounpar isuh.Y9- (Lapan ahpw kihong Resel emen nah serepein lidu ko, ede Pila, pwe en kin papah.)_89 Seikop eri pwungkihda, oh mwurin wihk ehu, Lapan ahpw kihong Resel pwe en pwoudikihda.7# Awih lao wihk ehu dou pohn kasarawihpen kapwopwoud wet, I ahpw pahn kihong uhk Resel, ma ke pahn doadoahkohng ie pil erein sounpar isuh.” 6 Lapan ahpw sapeng, nda, “Iet duwen tiahk en sahpwet, se sohte kin kapwopwoudihala nait serepein tikitik kan mwohn me laud kan.N5 Eri, nimensengo Seikop ahpw diarada me Lia me e wiahda reh nsenen pwopwoud. Ih eri ndahng Lapan, “Dahme ke wiahkihong ie met? I doadoahkohng komwi pwe I en ale Resel. Dahme komw pitihkiniehdi?”T4# (Lapan ahpw kihong Lia emen nah serepein lidu ko, ede Silpa, pwe en papah.)e3E A nipwongo, e kawaila Lia wiliandi Resel rehn Seikop; Seikop eri wiahda reh nsenen pwopwoud.Y2- Lapan eri wiahda kamadipw en kapwopwoud ehu oh lukehiong aramas koaros en wasao.r1_ Seikop eri ndaiong Lapan, “Eri, komw mweidohngiehla Resel pwe I en pwoudikihda, pwe ahnsou leledohr.”0 Seikop eri doadoahngki erein sounpar isuh pwehki Resel, a sounpar isuho likamwete rahnte depe pwehki eh nohn poakepoake Resel.o/Y A Lapan sapeng, ndaiong, “Ei, I mwahuki kihong uhk sang emen tohrohr. Eri, ke pahn mihmihte rehi.” . Seikop mwahuki mehlel Resel, iei me e ndakihong Lapan, “I pahn doadoahkohng komwi erein sounpar isuh pwe I en pwoudiki Resel.”Q- Ahpw Lia me ekis kersuwed, a Resel me inenen masamwahu oh paliwaramwahu.S,! Mie nein Lapan nah serepein riemen: me laudo ede Lia, a me tikitiko Resel.+7 Lapan eri ndahng Seikop, “Mehnda ma kita peneinei ehu, a e sohte konehng ke en doadoahkohng ie ni sohte pweipwei. Ia uwen pweipwei me ke anahne?”*y Lapan ahpw ndaiong, “Ei, mehlelete, pwe kowe kisehn udukei oh kisehn ntai.” Seikop eri mihmihki reh sounpwong ehu.<)s  Lapan rongadahte duwen Seikop, nein rie serepein Repeka, e mwadangalahte kasamwo, pwoalehdi oh metik; e ahpw kahrehdo ni imweo. Seikop eri koasoiaiong Lapan mehkoaros me wiawiher.k(Q  E ahpw ndaiong, “Ngehi nein Repeka, oh kisehn omw papaho.” Resel eri tangala ndahng eh pahpao.3'c  Ih eri metik Resel oh sengisengki eh peren.9&m  Ahnsou me Seikop kilangada Resel, nein Lapan rien eh nohno, ni eh kahkahre sihpw ko, e kohla ni pwarero oh katapwurehsang takaio powe, e ahpw kanimpile nein Lapan nah sihpw ko.%  Nindokon Seikop eh lokolokaiaiong irail, Resel pa lel wasao, kahre nein eh pahpao pelin sihpw; pwe ih me kin apwahpwalih irail.($K Irail eri sapeng, nda, “Se sohte kak wia men; pelin sihpw koaros lao pokonpene, se ahpw pahn katapwurehsang takaien pohn pwareren oh kanimpile sihpw akan.”M# Seikop eri nda, “Pwehki wasa eh sousouwasete oh eh saikinte ahnsoun kapokonepene sihpw kan nan kehl, dahme kumwail so kanimpileirail oh kapwureiraillahng nan mohs pwe re en mwengemwenge mahs?”""? A e pil pwurehng idek, “E me kehlail, de soh?” Re ahpw sapengki, “Ei, e me kehlail; oh iet Resel nah serepein me kahkahre kohdo nah pelin sihpw.”X!+ A e idek, “Kumwail ese Lapan nein Nahor?” A irail sapeng, “Ei, se ese.”m U Seikop eri idek rehrail, “Riei ko, mehnia kei kumwail?” Irail ahpw sapeng, “Kiht mehn Aran.”-U Ni pelin sihpw ko koaros ar kin pokonpene wasao, silepe kan kin katapwurehsang takaio pohn pwarero, oh kin kanimpile sihpw kan. Eri mwuhr, re kin kapwurehiong powe.K Ni eh kohkohla nanialo e ahpw kilangada pwarer ehu nan mohs ehu, oh pelin sihpw siluh me mihmi limwah. Pwe pelin sihpw ko kin nimpilsang ni pwarer wet, oh lapalahn takai ehu kin pwaindi pwarero.> { Seikop eri usehla eh seiloaklahng sapwen mehn palimese.5e Takai wet me I kauwadahr pwe en wia mehn kataman ehu, pahn wiahla tehnpasomwi, oh I pahn kin meirongkihong komwi eisek kis ehun mehkoaros me komw pahn kin ketikihong ie.”fG oh ma I pahn paiamwahu pwuralahng ni imwen semeio; eri, komwi, maing, me pahn wiahla ei Koht.8k Seikop ahpw pil wiahiong KAUN-O inou ehu, patohwanohng, “Maing, ma komw pahn ketin ieiang ie oh sewese ie ni ei seiloak wet, oh ketikihdo ei tungoal mehn ketihnain oh likou,O E ahpw kihong eden wasao Pedel. (Mahsie kahnimw en wasao adaneki Lus.)#A Seikop ahpw pwourda nin sorahnie. E ahpw ale takai me e ulungo oh kauwada pwe en wia mehn kataman ehu. Ih eri kieldiong powe leh pwe en kasarawihong Koht.r_ E ahpw lemmwida oh nda, “Meid kelemw wasa kiset! Mehlel me tehnpas en Kohto met, oh wenihmwen lahng.”a= Seikop ahpw pirida, oh nda, “Mehlel me KAUN-O ketiket wasa kiset, I ahpw sohte ese.”J Tamataman me I pahn ieiang uhk oh sinsileiuk wasa koaros me ke pahn kohla ie, oh I pahn kapwuredohng uhk nan sahpw wet. I sohte pahn keseiukala I lao kapwaiada mehkoaros me I inoukihong uhk.”_9 Kadaudokomw kan pahn ngeder, rasehng pwelpar en sampah; re pahn kaparaparala nan sahpw koaros nin sampah. Eri, wehi kan koaros nin sampah pahn men I en kapaiairailda nin duwen ei kapaiadahr kowe oh kadaudokomw kan.*O  A dene KAUN-O ketiket limwah, e ahpw mahsanihong, “Ngehi me KAUN-O, Koht en Eipraam oh Aisek. I pahn kihong uhk oh kadaudokomw kan sahpw wet me ke pweidi ieht."?  E ahpw ouramanda dene e kilangada kehndake ieu me uhdahsang sampah oh leldahla nanleng; a tohnleng en Koht kei kin doudou kohda oh kin doudou kohdi powe.{q  E ahpw lellahng wasa kis me e pweidi ie, pwehki wasa pwongihdi. Ih eri ale takai ehu wasao pwe en ulung oh meirla.<u  Seikop eri mweselsang Peersepa oh seiloaklahng Aran.q]  e ahpw kohla rehn Ismael, nein Eipraam, oh pekehikihda emen lih tohrohr, ede Maalad, me tiksang Nepaiod.iM Eri, ni Esau eh esedahr me eh pahpa Aisek sohte pwungki lihen Kenan men en pwoudiki nah pwutako,U % E pil diarada me Seikop peikiong eh pahpa oh nohno oh samwalahr Mesopodamia.` ; Esau ahpw esehda me Aisek kapaiadahr Seikop oh kadaralahngehr Mesopodamia, pwe en ale eh pwoud emen lihen wasao. E pil esehda me ni Aisek eh kapaiahda Seikop, e kehkehlingkihong en dehr pwoudikihda emen lihen Kenan.  Aisek eri kadarala Seikop Mesopodamia, rehn Lapan, nein Petuel mehn Aram. Lapan, iei rien Repeka me naineki Seikop oh Esau.D  En pil ketin kupwuramwahwihiuk oh kadaudokomw kan duwehte eh ketin kupwuramwahwih Eipraam, pwe kumwail en sapwenikihla sahpw wet me ke keikeiruier loale, oh me Koht ketikihong Eipraam.”~ w Koht, Wasa Lapalap, en ketin kupwuramwahwihiuk oh ketikihong uhk noumw seri tohto, pwe ke en wiahla semen wehi tohto!(K Onopada pwe ke en kohwei Mesopodamia, ni imwen Petuel, semen omw nohno. Ke ahpw pwoudikihda emen lihen wasao, emen nein Lapan, rien omw nohno, nah serepein ko.w k Aisek eri ekerodo Seikop oh rahnmwahwih, e ahpw kehkehlingkihong nda, “Ke dehpa pwoudikihda emen lihen Kenan.L .Repeka ahpw ndahng Aisek, “I inenen tihwokilahr en Esau eh pwoud kan, lihen liki kan. Ma Seikop pahn pwoudikihda emen soangen lih pwukat, me pwilidak en Id, eri a, ihte me mwahu, I en mehla.” ; -oh e lao manokehla me ke wiahiong. Mwuhr, I ahpw pahn kadarala emen pwe en kapwureiukodo. Dahme nei pwutak riemenet pahn pwupwukihsang ie rahnteieu?”H ,Mihmi mahs reh ekis ahnsou, nsensuwed en riomwo lao meleileidi,dC +Eri, samwa, kapwaiada me I pahn ndawei. Onopada pwe ke en tangala rehn riei Lapan nan Aran.- *Ahpw ni Repeka eh rongada duwen lamalam en Esau, ih eri ekerodo Seikop oh ndahng, “Kilang, riomw Esau lemeleme en dupukohng uhk oh kemeiukala.T# )Esau eri kailongkihla mehlel Seikop, pwehki kapaiamwahu me eh pahpa wiahiong. E ahpw mengimengloalki, “Ahnsoun mwahieiki mehlahn ei pahpao kerendohr. Eri, mwurin ahnsowo, I ahpw pahn kemehla Seikop.”}u (Ke pahn momourki noumw kedlahs, oh uhpahiong riomwo. Ahpw soh, ni omw pahn pelian, ke pahn pitsang omw uhpahiong.”iM 'Aisek eri ndahng, “Sohte kapaien sampah ong kowe, sohte pahn pwoaiken nanleng ong sapwomw kan. ~; &Esau usehlahte eh pekipek ngidingid rehn eh pahpao, ndinda, “Ipa, ia duwe, kapaiamwahuteieu me mi rehmw? Menlau pil kapaiaiehda.” Ih eri sengiseng.@}{ %Aisek ahpw sapeng, “I koasoanehdi en kaunuhkada, oh kilelehiong kiseh kan koaros re en kin liduwih. I kihong rahk en pilawa oh wain. Eri, met solahr me I kak wiahiong uhk, samwa.”U|% $Esau eri nda, “Ih keriapak en eh pitihiehdi met. E konehng mehlel edeo, Seikop. E kihsangieier pwungen ei sohso, a met e pil kihsangehr kapaipei. Ia duwe, sohte kapaiamwahu ehu komw nekinekidohng ie?”Z{/ #Aisek ahpw sapeng, nda, “Riomwo kohdo oh pitihiehdi; e kihsangehr kapaipomw.”z "Esau lao rong mepwukat, e ahpw weriwer oh nsensuwedla mehlel, e ahpw ndaiong eh pahpao, “Ipa, menlau pil kapaiaiehda.”?yy !Aisek ahpw tapihada rerrer oh idek, “A pwe ihs me apwtehn kemehla mahn emen oh wadohng ie I en tungoale mwohn omw pwarodo? I tungoalehr oh kapaiadahr; oh e pahn pai kohkohlahte.”_x9  Aisek ahpw idek reh, “Ihs kowe?” A Esau sapeng, “Noumwi pwutak mesenih, Esau.”vwg E pil wa kodohng eh pahpao kisin uduk me e umwundahr, oh ndahng, “Ipa, pwourda oh sakan, oh kapaiaiehda.”kvQ Aisek eri kairalahte kapaiamwahu wet, Seikop ahpw mwesel kohkohla. Mwurihte, rie Esau pa pwersang.zuo Wehi kan en uhpahiong uhk, oh aramas akan en poaridi mwohmw. Ke en kaunda omw peneinei kan, oh kadaudok en omw nohno kan en poaridi mwohmw. Irail kan me pahn keriaiukala, re en riahla, oh irail kan me pahn kapaiaiukada, re en paiamwahula.”}tu Koht en ketikihong uhk pwoaiken lahng oh kangederehla audepen sapwomw kan; en ketikihong uhk rahk en pilawa oh wain._s9 Seikop eri keila oh metik eh pahpao. Eri, ni Aisek eh nedada pwohn eh likou ko, e ahpw kapaiahda oh nda, “Pwohtik pwohmwahu en nei pwutaket rasehng pwohtik pwohmwahu en sahpw ehu me KAUN-O ketin kupwuramwahwiher.?r{ Eri, E pahpao ahpw ndahng, “Keido metik ie, samwa.”+qQ Aisek eri ndalahng, “Nna, kihdo mahs delen uduken, pwe I en tungoale; I ahpw pahn kapaiaiukada.” Seikop eri kailahng dahlo, e ahpw pil kihong wain pwe en nim._p9 e ahpw pil pwurehng idek, “Mehlel me kowe Esau?” A Seikop sapeng, “Ei, maing,”ro_ E sohte lemeleme me Seikop mwo, pwehki peh kan eh wunaun duwehte pehn Esau. Ih eri pahn kapaiahda Seikop,n Seikop eri keilahng mpen eh pahpao. Eh pahpao eri sair oh mahsanih, “Ngilomwen ngilen Seikop, a pehmw kan pehn Esau.”\m3 Aisek eri ndalahng Seikop, “Keido mahs pwe I en sair uhk, mehlel me kowe Esau?”,lS Aisek eri sapeng, “Ke meid mwadang en diarada kisin uduk pwukan, samwa!” A e sapeng, nda, “KAUN-O, omwi Koht, me ketin sewese ie pwe I en mwadang diarada.”>kw Seikop ahpw sapengki, “Ngehi Esau, noumwi pwutak mesenih. I wiahda mehkoaros duwen omwi mahsanihong ie. Pwourda oh sakan kisin uduk me I wadohng komwi pwe komwi en kapaiaiehda.”]j5 Seikop eri wa kohla rehn eh pahpao oh ndahng, “Ipa.” A e sapeng, “Ihs kowe?”7ik oh kihong kisin sak iou oh pilawa me e umwunda.Ch E ahpw kidimkipene pehn Seikop oh tepinwere kilin kuht ko,lgS Repeka eri ale en Esau eh likou kaselel ko, me e kin nekinekid nan imweo, oh kalikawihkihda Seikop.|fs Seikop eri kohla, pilada kuht ko, oh wahdo rehn eh nohno. Liho ahpw kaunopada nin duwen me Aisek kin inangih sakan.e  Eh nohno ahpw sapeng, nda, “Keriapomw koaros en kohdi pohi, samwa. Kapwaiadahte me I ndaweiet, kohwei wahdo kuht ko.”qd]  Ma ei pahpao pahn sair ie, e pahn esehda me I pitipitih; e ahpw pahn keriaiehla oh sohte kapaiaiehda.”vcg  Seikop ahpw ndahng eh nohno, “A ia duwen, pwe ke ese me riei Esau me kil wunaun, a ngehi I me kil medendel.Wb)  Ke ahpw pahn walahng pwe en sakan, pwe en kapaiaiukada mwohn eh pahn mehla.”a  Kohwei rehn pelin kuhto, pilada riakis kuht mworourou en oh wahdo rehi, pwe I en umwunda nin duwen omw pahpao eh kin iouki.4`e Eri, samwa, kapwaiada me I pahn ndaiong uhk._ ‘Wahdo mahs kenei emen mahnen, umwunda, pwe I en tungoale oh kapaiaiukada mwohn silangin KAUN-O mwohn ei pahn mehla.’I^ Repeka ahpw ndaiong Seikop, “I rong omw pahpao eh ndahng Esau,n]W Repeka ahpw wie rongorong Aisek ni eh ndindaiong Esau mepwukat. Eri, ni Esau eh mwesel kolahng kesik,\ Ke ahpw umwunda duwen me I kin ioukio, oh wahdo rehi, pwe I en tungoale, I ahpw pahn kapaiaiukada mwohn ei pahn mehla.”f[G Ale noumw kesik ketieu oh kanenge kan, ke ahpw kohwei nansapw oh kasikiodo kenei emen mahnen.KZ Aisek ahpw ndahng, “Kilang, pwe I ohl laudlahr oh nektehn mehla.Y # Eri, ni Aisek eh ohl laudlahr oh maskunlahr, e ahpw ekerodo nah pwutak laudo, Esau, oh ndaiong, “Samwa!” Esau ahpw sapeng, “Maing.”SX! #Serepein pwukat koaros kahrehiong en Aisek oh Repeka ara nsensuwed mehlel.nWW "Ni Esau eh sounpar 40, e pwoudikihda serepein en Id riemen; Sudid, nein Peeri, oh Pasemad, nein Elon.]V5 !Ih eri kihong eden pwarero “Inou.” Ih me kahnimw en wasao adanekihki Peersepa. . U  Ni rahnohte nein Aisek tohndoadoahngko ahpw pwarodo oh kairehki duwen pwarer me re weiradahr. Re ndahng, “Se diaradahr pihl.”Ty Nimensehngie en mandahn rahno, re ahpw wiahda ar inou oh kahula. Aisek eri kamwurirailla, re ahpw ketiketla ni popohl.=Sw Aisek eri kamadipweirailda, irail eri konot oh sakau.hRK me komwi sohte pahn wiahiong kiht mehkot suwed, duwehte at sohte wiahiong komwi mehkot suwed. Se kadek ong komwi oh mweidohng komwi en mweselsang reht ni popohl. Eri e uhdahn sansal me KAUN-O ketin kupwuramwahwihkomwier.”  ~}}G|||!{{;zzyyxww]vvuuut{ts\rr:qmpp1posnn^nmm>M===<65_44D33X221Q00//!..N--/,,I+***s))R(''j'&&0%%-$##""V!!!% #s*";ofDZ  = Q R 6 1]5 (Ih eri idek rehra, “Dahkot mwo, maing ko, dahme kumwa mwomwen pahtouki rahnwet?”S! (Sosep lao pedolong rehra nimengseng, e ahpw kasawihada ara mwomwen pahtou. (Pwohng ehu, sounkohwahn wain oh kaunen pilawahn nanmwarkio ira koaros ahpw ouramanda. Eri, wehwehn ara ouraman ko wekpeseng.nW (Kaunen silasilo eri kilelehiong Sosep pwe en papah ira. Irail ahpw mihmi nan imwetengo ahnsou reirei.a= (oh ketikihlong ira nan imweteng rehn kaunen silasil ko; wasaohte me Sosep wie sensel ie."A (Parao eri engiengda pahra,r a (Kedekedeo, sounkohwahn wain, oh kaunen wia pilawahn nanmwarki, ira koaros kahngiangihada nanmwarkien Isip.  'Kaunen imwetengo sohte kin kedirepwki en Sosep pwukoa, pwe KAUN-O kin ketin ieiang Sosep pwe mehkoaros me e kin wia en pweida mwahu.  'Ih eri kasapwiladahng Sosep en kin apwahpwalih tohnimwetengo koaros. Sosep eri kin pwukoahki mehkoaros me kin wiawi nan imwetengo.xk 'Ahpw KAUN-O ketin ieiangete Sosep, oh ketin kupwuramwahwihala, iei me kaunen imwetengo inenen perenkihla Sosep. 'Ih eri ale Sosep oh kihong nan imweteng, wasa me sapwellimen nanmwarki aramas selidi kan kin sensel ie. Sosep eri mihla nan imwetengo.8m 'Eri, en Sosep eh soumaso lingeringerda kowahlap.K 'Ahpw ni ei weriwer, e kesehlahte eh likowet, ih tangeila likio.” 'E ahpw ndaiong koasoiohte, ketihtihki, “Omw lidu, mehn Ipruo, me ke wadohng kitail, pedolong nan ei pere oh kapailokei ie.A 'Liho eri nekidala likowo lao en Sosep eh soumaso pwurodo.L  'Ni ei weriwer, e ahpw kesehla eh likowet, ih eri tangeila likio.”{ q 'e ahpw ekerpene ladu ko en nan ihmwo, oh ndahng irail, “Kumwail kilang mahs! Ei pwoudo wadohng ni imwatailet mehn Ipru menet oh met e men kapailokei kitail. E pedolongodo nan ei pere oh song en angkehlailiong ie, I ahpw weriwer uwen ei kak.K  ' Ni liho eh kilangada me e sohte wa eh likowo ni eh tangeisang reh, / ' Liho ahpw koledi en Sosep likowo oh ndahng, “Nna, wendi mahs rehi.” A Sosep uhdahte tangasang, tangeila liki, a eh likowo mihmihte rehn liho.o Y ' Rahn ehu Sosep ahpw pedolong nan ihmwo pwe en wia eh doadoahk, oh sohte ohl emen nan ihmwo ni ahnsowo.T# ' Liho ahpw kin pekipeki reh rahn koaros, ahpw Sosep sohte dukiong wendi reh.L ' At manaman duwepenehte nan ihmwet, oh e sohte irehdihsang ie mehkot, ihte komwi, eh pwoud, me e irehdihsang ie. Eri a, ia duwen ei pahn wiahda soangen sapwung laud wet, oh dipkihda mwohn Koht?”4c 'A Sosep sohte men dukiong, e ahpw ndaiong liho, “Ei soumas sohte kin kedirepwki mehkot nan ihmwet, pwehki eh likih ie. E wiahkinielahr sounkohwahn mehkoaros me e ahneki.^7 'Kedekedeo, en Podipar eh pwoud ahpw inangihada Sosep oh peki en kohla mahs wendi reh.:o 'Podipar eri kihong mehkoaros Sosep en kin apwahpwalih oh sohte kin kedirepwki mehkot, ihte kisin tungoal kan me e kin tungoale. Sosep, pwutak paliwaramwahu men oh pil masamwahu.)M 'Sang ni ahnsowo kohla, KAUN-O kin ketin kupwuramwahwih imwen Podipar pwehki Sosep oh pil kin ketin kupwuramwahwih mehkoaros me mi nan imwe oh pil nan sapwe kan. 'Podipar ahpw perenkihda mehlel en Sosep eh papah mwahu. Ih eri kasapwiladahng Sosep sounkohwahn imweo oh eh kepwe kan koaros.]5 'Ohlo ahpw esehda me KAUN-O kin ketin ieiang Sosep oh mehkoaros kin pweida mwahu reh.% 'KAUN-O eri kin ketin ieiang Sosep, pwe mehkoaros en kin pweida mwahu reh. E kin koukousoan ni imwen eh soumaso, me wia pwilidak en Isip men.( M 'Eri, mehn Ismael ko walahng Sosep nan Isip. Re ahpw netikihong Podipar, mehn Isip men, emen sapwellimen Parao lapalap ako, kaunen silepen tehnpas en nanmwarkio.8~m &Mwuri rieo ahpw pwediei; e ahpw adanekihla Sera.}7 &Ahpw ni eh kapwurehlong peho, rie teio uhd pwediei; sounkeneitiko ahpw nda, “Ih duwen omw nantihong pwe ke en pwediei!” Ih me e adanekihki Peres.,|S &Ni eh pahn neitikier, emen mpwero kapwadei apali peho; sounkeneitiko ahpw koledi oh pirehiong ni peho kisinsel weitahta kis, pwe en wia kilel me ih me ipwidi mahs.V{' &Ni ahnsoun eh neitik eh lelehr, Damar diarada me mpwer ehu me mi nan kapehde.Hz &Suda kilangada dipwisou ko, e ahpw nda, “E pwung sang ie. Eh sapwung tikitik sang ei sapwung, pwehki ei sohte kihong nei pwutak Sela en pwoudiki.” Suda eri sohla wiahiong nsenen pwopwoud.cyA &Nindokon eh pakapakahrlahng wasahn kalokolok, e ahpw kadaralahng semen eh pwoudo pakair wet: “I liseianohng ohl me ahneki dipwisou pwukat. Kumwail kilang en ihs dipwisou pwukat- kilel me mi ni katenget oh sokonet.”Sx! &Ahpw mwurin sounpwong siluh, mie me ndahng Suda, ketihtihki, “En noumw pwutako eh pwoudo wialahr lihen netiki paliwere men, oh met e liseiandahr.” Suda eri nda, “Kumwail wahieila pwehn isihsla.”w7 &Suda eri nda, “Eri, en ahnekihla ei dipwisou ko, pwe aramas de kouruhrkin kita. I kadarowohngehr kisin kuht me I inoukihong, ahpw ke sohte diar.” v &E ahpw pwurala rehn Suda oh ndahng, “I sohte diar liho. Tohn kahnimwo pil nda me sohte mwahn lihen netiki paliwere men wasao.”7ui &E ahpw idekseli rehn mehn Enaim ko, “Ia lih me kin netiki paliwereo me mihmi ni keileniale?” A irail sapeng, “Sohte mwahn lih emen me kin netiki paliwere men wasaht.”t) &Suda eri kadarala Ira pwe en wahla kisin kuhto oh en kapwurehdo sang rehn liho dipwisou ko me wia kilel en ara inou. Ahpw Ira sohte diar liho.lsS &Damar eri pwurala ni imweo, e ahpw kihsang eh koaduhpwelo, oh pwurehng pwuhriong nan likoun liohdi.irM &Suda eri idek, “Dahme I pahn kihong uhk me pahn wia kilel en ata inou?” A liho sapengki, “Omw katengen oh sokon me ke kolokolen.” E ahpw kihong liho dipwisou ko. Ira eri kapwaiada nsenen pwopwoud, liho eri liseianda.cqA &A ohlo sapengki, “I pahn kadarodohng uhk emen kisin kuht sang nan nei pelinmeno.” Liho ahpw nda, “Me mwahu, ma ke pahn kihong ie mehkot pwe I en kolokol oh wiahki kilel en ata inou lao ke kadarodohng ie kuhto.”,pS &E ahpw keilahng mpe ni keilenialo oh ndahng, “Ia uwen pweinomw?” (E sasairki me en nah pwutako eh pwoudo mwo.) Liho ahpw sapeng, “Dahme ke pahn kihong ie?”ioM &Ni Suda eh kilangada liho, e kihkihong me lihen netiki paliwere men ih, pwehki eh pwaindi meseo.knQ &E ahpw pwuhrsang nan eh likoun liohdi, pwainkihdi meseo koaduhpwel ehu, oh mwohndiong ni keilenial me tang kolahng Timna, pwe eh ese me nein Suda pwutak pekindihdi, Sela, wialahr ohl emen, e ahpw sohte kohieng pwe en pwoudiki.Rm & Damar eri rongada me Suda pahn kohla Timna pwehn sehk winen nah sihpw ko.&lG & Kedekedeo, en Suda eh pwoudo mehla. Mwurin ahnsoun mwahiei eh dauliher, Suda ahpw kohla Timna iangahki Ira mehn Adullam, pwe en sehkasang winen nah sihpw ko.Hk & Suda eri ndaiong Damar, “Pwurala ni imwen omw pahpao wiewiate liohdi men, nei pwutak Sela lao keirda wiahla ohl.” Pwe e perki Sela de pil mehla duwehte rie ko. Damar eri pwurala ni imweo.aj= & E ahpw kahngiangihkihda KAUN-O soahng me e kin wiao, KAUN-O eri pil ketikihsang eh mour.`i; & Ahpw Onan ese me seri me e pahn wiahda, kaidehn ih me pahn adki, eri ahnsou koaros me e kin kapwaiada nsenen pwopwoud rehn liohdio, e sohte kin kusiong, ahpw e kin kakusala liki, pwe en dehr wiahda kadaudok en rieo.Fh &Suda eri ndaiong Onan, rien Er, “Kohwei kapwaiada nsenen pwopwoud rehn liohdio, en riomwo eh pwoudo, pwe ke en kapwaiada omw pwukoa ong riomwo oh wiahda nah seri, pwe en mie kadaudoke.”wgi &Ahpw tiahk en Er me sohte mwahu, kahrehda e kahngiangihada kowahlap KAUN-O, iei me KAUN-O ketikihsang eh mour._f9 &Kedekedeo, Suda ahpw kapwopwoudihada nah pwutak mesenih Er, ong lih emen me ede Damar.oeY &E pil neitik kasilipak oh kihong eden pwutako, Sela. Suda mihmi nan Aksip ni ahnsou me pwutako ipwidi.Zd/ &E pil pwurehng liseianda oh naitikihada pil emen pwutak, e ahpw kihong eden Onan.Ac &Serepeino eri naitikihong pwutak emen me e kihong ede Er.kbQ &E ahpw tuhwong wasao serepein en Kenan men, me eh pahpa adaneki Sua. E ahpw pwoudikihda serepeino.ua g &Ni ahnsowo Suda eri mweselsang rehn rie ko oh kohla kousoanla rehn ohl emen ede Ira, sang kahnimw en Adullam.`% %$Ni ahnsowo, mehn Midian ko netikihla Sosep rehn Podipar nan Isip, emen sapwellimen Parao lapalap ako, me kaunen pwihnen silasil en tehnpaso._ %#Nah pwutak ko oh nah serepein koaros ahpw kin pokondohng reh, pwe re en kansenamwahwihala. Ahpw e sohte men nsenamwahula, e kin ndindahte, “I pahn mwahmwahieiki nei pwutako, I lao pahn kohdihla reh nan sousou.” Ih eri usehlahte mwahmwahieiki nah pwutak Sosep.y^m %"Seikop eri tehrpeseng eh likou ko oh pwuhriong nan likoun nsensuwed. E ahpw mwahieiki nah pwutako rahn tohtohie.] %!Seikop kadehdehte me iei, e ahpw nda, “En nei pwutako eh likowo met! Mahn lawalo me kemehla; mahn kommwad me kangala.”e\E % Re ahpw walahng ar pahpao, nda, “Se diar likou wet. Kilang ma kaidehn en noumw pwutako?”f[G %Irail eri kemehla kuht men, re ahpw ale en Sosep eh likou reireio oh kaduhdi nan ntahn kuhto.fZG %Ih eri pwurala rehn rie ko, oh ndahng irail, “Pwutako solahr mi wasao! Dahme I pahn wia?”}Yu %Ni Reupen eh pwuralahng ni pwoahro oh diarada me Sosep solahr mi loale, e tehrasang eh likou ko uwen eh nsensuwedla.:Xo %Eri, ni sounnet en Midian kei ar keid wasao, pirieno ahpw apihadahsang Sosep nan pwoahro oh netikihong mehn Ismael ko ni mwohni silper 20. Mehn Ismael ko eri walahng Sosep Isip.&WG %Kitail netikihla rehn mehn Ismael pwukat, oh dehr wiahiong paliwere mehkot suwed; pwe ih pil riatail, kisehn udukatail oh ntahtail.” Rie ko eri pwungkihda.kVQ %Suda eri ndaiong rie ko, “Dah katepehiong kitail, ma kitail kemehla riatailo oh ekihla eh mehla?/UY %Nindokon ar mwengemwenge, re kilenglahte kilangada mehn Ismael kei me seiseiloaksang Kilead. Neirail kamel kan wa diren kepwe kesempwal kei, me re weuwa kolahng Isip.5Tg %oh koledi kesehdiong nan pwoahr madekeng ehu.GS %Ni Sosep eh lel rehn rie ko, re kapwuhrasang eh likou reireio;JR %Kumwail dehr kemehla. Kumwail kesehdiongete nan ehu pwareren nan sapwtehnet, ieremen kauwehla paliwere.” E ndaiong irail met pwe e men kapitasang Sosep rehrail oh kapwurelahng rehn eh pahpao.Q %Reupen rongada arail koasoio, e ahpw song en kapitasang Sosep rehrail. Ih eri ndahng irail, “Kitail dehr kakerehdi nta.P3 %Nna, kitail kemehla oh kesehdiong nan ehu pwareren. Kitail nek nda me mahn lawalo me kangala. Kitail ahpw pahn kilang da katepen eh ouraman kan.”CO %Re ndapene nanpwungarail, “Ien sounouramano, e kohkohdo.qN] %Rie ko eri kilangada eh kohkohdo dohsang irail, oh mwohn eh kerendohng irail re inoukihda re en kemehla.'MI %Ohlo ahpw nda, “Re apwtehn mweselsang met. I mwur rong ar ndinda me re pahn kohla Dodan.” Sosep eri douluhlla raparapahki rie ko, e ahpw diarihrada Dodan.hLK %Sosep ahpw sapeng, “I raparapahki riei ko. Ia wasa re kin apwahpwalih ie nait pelinmen ko?”eKE %ohl emen ahpw tuhwong ni eh kohkohseli nansapw, e ahpw idek reh, “Dahme ke raparapahki?”LJ %Eh pahpao eri ndahng, “Eri, kohwei oh kilang ia iren riomw ko, oh ia iren mahn akan. Ke ahpw pwurodo oh pakairkihong ie.” Semeo eri kadarala Sosep sang nan Wahun Epron. Ni Sosep eh lel Sekem, I; % Seikop eri ndaiong Sosep, “I men ke en kohla Sekem, wasa me riomw ko kin apwahpwalih pelinmen ko.” Sosep ahpw sapeng, “Iet ngehi, I onopadahr.”]H5 % Rien Sosep ko eri kohla likin Sekem pwe re en sinsile nein ar pahpao pelin mahn kei.YG- % Rien Sosep ko ahpw kin peipeiriniong, a eh pahpao ahpw kin medemedewe irair wet.GF % E ahpw pil ndaiong eh pahpao duwen ouramano, eh pahpao eri lupwoarehda, ndaiong, “Ia duwe? Pwehki omw ouraman, ke lemeleme me omw nohno, riomw kan, oh pil ngehi, se pahn poaridi mwohmw?”E/ % Sosep pil pwurehng ouraman, oh ndaiong rie ko, “I pil pwurehng ouraman oh kilangada duwen ketipin, maram, oh usu eisek ehu ar poaridi mwohi.”D/ %Rie ko ahpw idek reh, “Ke lemeleme me ke pahn wiahla at nanmwarki, de ke pahn kaunkitada?” Ar kailongki ahpw ukla mehlel, pwehki eh ouramano.C7 %Dene kitail koaros mihmi nansapw piripirepene kapakap en pilawa kei; a iet ei kapakapo pa kesihnenda, a amwail ko kapilpene ahio oh poaridi mwowe.”GB %E ndaiong irail, “Kumwail rong mahs duwen me I ouramandahro.~Aw %Kedekedeo, Sosep ahpw wiahda ouraman ehu, e ahpw koasoiaiong rie ko duwe. Met ahpw kahrehiong ar inenen kailongkihla.@' %Ni rie ko ar tehkada duwen ar pahpao e kesempwaliki kowahlap Sosep sang irail koaros, re kailongkihla mehlel, oh solahr men lokaia mwahu ong.2?_ %Sosep inenen soisoi pahn Seikop sang rie teiko koaros, pwehki eh ipwidi ni eh pahpao eh ohl laudlahr. Seikop eri wiahiong Sosep eh likou reirei me kaselel oh peh reirei.%>E %Eri, iet duwen poadopoad en eh peneinei. Sosep, pwutak pwulopwul men me mahkiher sounpar eisek isuh oh kin iang rie ko, nein Pila oh Silpa en eh pahpao eh pekehi ko, apwahpwalih nair pelin sihpw oh pelin kuht kan. E ahpw kedipairailda rehn ar pahpao duwen mehkot sapwung me re wiahda.`= = %Eri, Seikop ahpw usehlahte eh keikeiru nan Kenan, wasa me eh pahpao kin kousoan ie mahs.]<5 $+Esau wia pahpa kahlap en kadaudok en mehn Edom pwukat: Timna, Alpa, Seded, Olipama, Elah, Pinon, Kenas, Teman, Mipsar, Makdiel, oh Iram. Wasa kan me ehuehu kadaudok pwukat kousoanla ie kin adaneki eden kadaudoko.];5 $*Esau wia pahpa kahlap en kadaudok en mehn Edom pwukat: Timna, Alpa, Seded, Olipama, Elah, Pinon, Kenas, Teman, Mipsar, Makdiel, oh Iram. Wasa kan me ehuehu kadaudok pwukat kousoanla ie kin adaneki eden kadaudoko.]:5 $)Esau wia pahpa kahlap en kadaudok en mehn Edom pwukat: Timna, Alpa, Seded, Olipama, Elah, Pinon, Kenas, Teman, Mipsar, Makdiel, oh Iram. Wasa kan me ehuehu kadaudok pwukat kousoanla ie kin adaneki eden kadaudoko.]95 $(Esau wia pahpa kahlap en kadaudok en mehn Edom pwukat: Timna, Alpa, Seded, Olipama, Elah, Pinon, Kenas, Teman, Mipsar, Makdiel, oh Iram. Wasa kan me ehuehu kadaudok pwukat kousoanla ie kin adaneki eden kadaudoko.b8? $'Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b7? $&Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b6? $%Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b5? $$Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b4? $#Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b3? $"Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b2? $!Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b1? $ Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:b0? $Mwohn eh saikinte miehla nanmwarki nan Israel, nanmwarki pwukat iei irail me kaunda Edom:g/I $Ih met kan kadaudok en mehn Hor nan Edom: Lotan, Sopal, Sipeon, Anah, Dihson, Eser, oh Dihsan.g.I $Ih met kan kadaudok en mehn Hor nan Edom: Lotan, Sopal, Sipeon, Anah, Dihson, Eser, oh Dihsan.<-u $Dihsan wia pahpa kahlap en peneineien en Us oh Aran.C, $Eser wia pahpa kahlap en peneineien Pilan, Sapan, oh Akan.+# $Anah me wia semen Dihson, me wia pahpa kahlap en peneineien Emdan, Espan, Idran, oh Seran. Anah me pil naineki serepein me adaneki Olipama.*# $Anah me wia semen Dihson, me wia pahpa kahlap en peneineien Emdan, Espan, Idran, oh Seran. Anah me pil naineki serepein me adaneki Olipama.)' $Sipeon naineki pwutak riemen: Aiah oh Anah. (Ih Anaho me diarada pwarer me karakar ko nan sapwtehn ni eh apwahpwalih nein eh pahpao ahs ako.)R( $Sopal iei pahpa kahlap en peneineien Alpan, Manaad, Epal, Sehpo, oh Onam.f'G $Lotan me pahpa kahlap en peneineien Ori oh Eman. (Mie rien Lotan serepein men adaneki Timna.) & $Pwilidak en Edom pwalpeseng wiahda kadaudok kei me tepidohsang Seir, mehn Hor: Lotan, Sopal, Sipeon, Anah, Dihson, Eser, oh Dihsan. % $Pwilidak en Edom pwalpeseng wiahda kadaudok kei me tepidohsang Seir, mehn Hor: Lotan, Sopal, Sipeon, Anah, Dihson, Eser, oh Dihsan.4$e $Kadaudok pwukat koaros iei kadaudok en Esau.m#U $Kadaudok en Olipama en Esau eh pwoud, nein Anah serepein, iei kadaudok pwukat: Seus, Salam, oh Kora.%"E $Nein Esau pwutak Reuel ih me pahpa kahlap en kadaudok pwukat: Nahad, Sera, Samma oh Mihsa. Irail pwukat koaros iei kisehn kadaudok en Esau eh pwoud Pasemad.W!) $Kora, Katam, oh Amalek. Irail pwukat koaros iei kadaudok en Esau eh pwoud Ada.  $Ih met kan kadaudok en Esau. Nein Esau mesenih pwutak Elipas iei pahpa kahlap en kadaudok pwukat: Teman, Omar, Sepo, Kenas,tc $En Esau eh pwoud Olipama, nein Anah serepein rien Sipeon, naitikihada pwutak silimen: Seus, Salam, oh Kora.<s $ Ada, en Esau eh pwoud, naitikihada pwutak emen, ede Elipas, oh Elipas naineki pwutak limmen: Teman, Omar, Sepo, Katam, oh Kenas, oh sang emen lih torohr, Timna, pil emen pwutak, Amalek. En Esau eh pwoud Pasemad naitikihada pwutak emen ede Reuel, oh Reuel naineki pwutak pahmen: Nahad, Sera, Samma, oh Mihsa.<s $ Ada, en Esau eh pwoud, naitikihada pwutak emen, ede Elipas, oh Elipas naineki pwutak limmen: Teman, Omar, Sepo, Katam, oh Kenas, oh sang emen lih torohr, Timna, pil emen pwutak, Amalek. En Esau eh pwoud Pasemad naitikihada pwutak emen ede Reuel, oh Reuel naineki pwutak pahmen: Nahad, Sera, Samma, oh Mihsa.<s $ Ada, en Esau eh pwoud, naitikihada pwutak emen, ede Elipas, oh Elipas naineki pwutak limmen: Teman, Omar, Sepo, Katam, oh Kenas, oh sang emen lih torohr, Timna, pil emen pwutak, Amalek. En Esau eh pwoud Pasemad naitikihada pwutak emen ede Reuel, oh Reuel naineki pwutak pahmen: Nahad, Sera, Samma, oh Mihsa.<s $ Ada, en Esau eh pwoud, naitikihada pwutak emen, ede Elipas, oh Elipas naineki pwutak limmen: Teman, Omar, Sepo, Katam, oh Kenas, oh sang emen lih torohr, Timna, pil emen pwutak, Amalek. En Esau eh pwoud Pasemad naitikihada pwutak emen ede Reuel, oh Reuel naineki pwutak pahmen: Nahad, Sera, Samma, oh Mihsa.D $ Ih met kadaudok en Esau kan, pahpa kahlap en mehn Edom kan.7k $Esau eri kousoanla nan sahpw ileile nan Edom. p)M $E kohkohla sang wasao pwehki sahpwo me ih oh Seikop koukousoan loale sohte itar pwehn komokomour irail koaros; re naineki mahn tohto oh re solahr kak mihmipene.U% $Esau eri ale eh pwoud ko, nah pwutak ko oh serepein ko, oh tohn imwe koaros, iangahki nah mahn koaros oh mehkoaros me e ahneki nan Kenan oh kohkohla sang rehn rie Seikop, kohkolahng nan sahpw tohrohr ehu.dC $oh Olipama naitikihada Seus, Salam, oh Kora. Pwutak pwukat koaros ipwidiong Esau nan Kenan.:q $Ada naitikihada Elipas; Pasemad naitikihada Reuel;9o $oh Pasemad, nein Ismael serepein oh rien Nepaiod.ym $Esau pwoudikihda lihen Kenan kei: Ada, nein Elon mehn Id; Olipama, nein Anah serepein, Anah nein Sipeon mehn Id;9 q $Iet kadaudok en Esau kan, me pil kin adaneki Edom.[1 #e ahpw mehla ni eh ohl laud mehlel; nah pwutak ko Esau oh Seikop ahpw sarepedi ih.#C #Aisek momourki sounpar 180,xk #Seikop eri kohkohla rehn eh pahpa Aisek nan Mamre, limwahn Epron, wasa me Eipraam oh Aisek kin kousoan ie mahs.a= #Silpa, nein Lia liduwo me naitikihada Kad oh Aser. Pwutak pwukat ipwidi nan Mesopodamia.> y #Pila, nein Resel liduwo me naitikihada Dan oh Napdali.4 e #Nein Resel pwutak kan iei Sosep oh Pensamin.n W #Nein Lia pwutak kan iei Reupen (nein Seikop pwutak mesenih), Simion, Lipai, Suda, Isakar, oh Sepulon.c A #Nindokon Seikop eh koukousoan wasao, Reupen kohla oh wiahiong nsenen pwopwoud rehn Pila, emen en eh pahpao eh pekehi ko. Ahnsou me Seikop rongada met, e inenen lingeringerkihda mehlel. Seikop naineki pwutak ehk riemen.V ' #Seikop ahpw douluhlla oh kauwada imwe impwal ko palilahsang kengkeng en Eder.wi #Seikop eri kauwada mehn kataman ehu pohn eh sousowo; oh iei kilel en mehn kataman wet me mihmihte lel rahnwet._9 #Resel eri mehla oh seridi limwahn ahl en kolahng Eprat, me ahnsou wet adaneki Pedleem.hK #Ahpw ni eh pahn melahr, e ahpw kihong eden nah pwutako Penoni, a eh pahpao kihong ede Pensamin.p[ #Ni eh medeko eh uklahr mehlel, sounkaneitiko ahpw ndaiong, “Ke dehr masak pwe pil emen pwutak men.”/Y #Seikop oh eh peneinei ahpw mweselsang wasao kohkolahng Eprat. Ni ar kohkohla nanialo Resel ahpw lelehr eh ahnsoun neitik, e ahpw medekda oh mihla nan apwal en neitik.'K #E ahpw kihong eden wasao Pedel.3 #Seikop eri kauwada pei sarawi ehu mehn kataman, wasa me Koht ketin mahseniong ih, oh e ahpw kasarawihala ni eh wudekihdiong powe wain oh lehn olip.(M # Koht eri ketin sohrala sang reh.\3 # Sahpw me I kihongehr Eipraam oh Aisek, I pahn uhd kihong uhk oh kadaudokomw kan.”1 # Koht pil mahsanihong, “Ngehi Koht Wasa Lapalap. Noumw seri en ngederla. Wehi tohtohie pahn pwilisang rehmw oh nanmwarki kei pahn ipwisang rehmw.~ # Koht ahpw mahsanihong, “Sang met kohla ke solahr pahn adaneki Seikop, ahpw ke pahn adanekilahr Israel.” Ih eri adanekihla Israel.d}C # Ni Seikop eh pwurodohsang sang Mesopodamia, Koht ketin pwurehng pwarohng oh kupwuramwahwih.|+ #Depora, lih me kin apwahpwalih Repeka, eri mehla oh seridi pahn tuhke ohk pwoat pahnengin Pedel. Iei me tuhkeo adanekihki “Ohk en Mwahiei.”{ #E kauwada pei sarawi ehu wasao oh kihong ede Pedel, pwe iei wasao me Koht ketin sansalohng ih nindokon eh tangatangasang rieo.izM #Seikop oh aramas koaros me ieiang ih ahpw lel Lus, me ahnsou wet adaneki Pedel, nan wehin Kenan.y #Ni Seikop oh nah pwutak ko ar mweselda, lemmwin Koht ahpw kipehdi kahnimw koaros me kapilirailpene, me kahrehda sohte emen pwakihirailla.oxY #Irail eri kihong Seikop koht en liki koaros me re kolokol oh mentiati koaros me mi ni salengarail kan.#wA #Pwe kitail pahn kohdahla Pedel met, oh I pahn kauwada wasao pei sarawi ehu ong Koht me ketin karonge ie nan ei apwal oh ketin ieiang ie nan ei seiloak.”Ev #Seikop eri ndahng eh peneinei oh irail koaros me ieiang ih, “Kumwail kesehla koht en liki kan koaros me mihmi rehmwail; kumwail eri kamwakeleikumwailda oh pwuhriong nan likou mwakelekel.7u k #Koht ketin mahsanihong Seikop, “Kohdawei Pedel met, oh kousoanla wasao. Kauwada ehu pei sarawi ong ie, ong Koht me pwarohng uhk ni ahnsou me ke tangatangasang riomw Esau.”ftG "A re sapengki, “Se sohte kak mweidohng re en wiahkihla riato lih me kin netiki paliwere.”s "Seikop ahpw ndaiong Simion oh Lipai, “Kumwail kahrehiongieier nan apwal laud ehu; mehn Kenan oh Peris, iangahki koaros tohn sahpwet pahn kailongkiniela. Nei ohl akan me malaulau; ma re pahn ehupene oh mahweniong ie, atail peneinei pwon pahn mwomwla.”erE "Re wahsang kepwe kesempwal koaros, iangahki lih oh seri koaros oh dipwisoun nan ihmw koaros.^q7 "Re pil wahsang mahn ako, sihpw, kou, ahs, oh mehkoaros me mi nan kahnimwo oh nansapw.p "Mwurin ara kemehla ohl ako, nein Seikop pwutak teiko pedolong oh kauwehla kahnimwo, dupuken ar kadsuwedihala riarail serepeino._o9 "iangahki Amor oh nah pwutak Sekem. Ira eri wahsang Daina nan imwen Sekemo oh kohkohla.Rn "Eri mwurin rahn siluh, nindokon ohl ako ar weiweirengki ar sirkumsaiso, riemen nein Seikop pwutak ko, rien Daina ko, Simion oh Lipai, ira ahpw ale neira kedlahs oh waila kemehla ohl koaros en kahnimwo, m "Eri ohl koaros en kahnimwo ahpw pwungkihda dahme Amor oh nah pwutak Sekem ndahng irail, ohl koaros en kahnimwo ahpw sirkumsaisla.zlo "Eri, kitail sou pahn pil ahnekihla ar kepwe kan oh nair pelimen kan? Eri kitail mweidohng re en mihla rehtail.”k "Ahpw aramas pwukat pahn pwungki mihla rehtail oh wiahla kisehtail, ma ohl koaros rehtail pahn sirkumsaisla duwehte irail.j# "“Aramas pwukat me kadek; kumwail mweidohng re en kousoanla rehtail oh seiloakseli ni saledek. Pwe sahpwet me laud oh itar irail en iang kousoan loale. Kitail kihong irail neitail serepein kan pwe re en pwoudiki, oh re pahn pil kihong kitail en pwoudiki neirail kan.ai= "Amor oh nah pwutak Sekem eri kohla wasahn tuhpene en kahnimwo oh padahkihong aramas ako:h3 "Pwutako eri mwadangete kapwaiada dahme re koasoanehdio, pwehki eh limpoakohng mehlel nein Seikop serepeino. Pwutaket me keieu wahu nan eh peneinei.?g{ "Amor oh nah pwutako, Sekem, ahpw pwungki koasoandi wet.ufe "Ahpw ma kumwail sohte pwungki at koasoandi duwen sirkumsaisla, eri, se pahn wahda serepeinet oh kohkohla.”re_ "Eri kitail ahpw pahn kihpene neitail kan re en pwopwoudpene. Se pahn mihla rehmwail oh wiahla kisehmwail.Gd "Ihte se pahn pwungki ma ohl koaros rehmwail pahn sirkumsaisla. c "Irail eri nda, “Se sohte kak mweidohng riat serepeinet en pwoudiki aramas me sohte sirkumsais; pwe mehkot kanamenek reht soahngen.b " Nein Seikop pwutak ko ahpw wiahiong Sekem oh eh pahpao pasapeng widing ehu, pwehki ar lingeringerki riarail serepeino eh adsuwedlahr.Qa " Kumwail kilelehdi uwen pweinen serepeinen, oh soangen kisakis me kumwail anahne, pwe I pahn kihong kumwail soahng koaros me kumwail pahn peki, ma kumwail pahn mweidohng ie I en pwoudiki serepeinen.”`% " Sekem eri ndaiong semen Daina oh rie ko, “Kumwail kupwurehla ei pekipek, I ahpw pahn patohwanohng kumwail soahng koaros me kumwail anahne.G_ " Pwe kumwail en kak iang kousoanla nan sahpwet; kumwail kak kousoan wasa kan me kumwail anahne, oh iang wie netinetseli ni saledek, oh uhdahn sapwenikihla sahpw akan me kumwail kousoan loale.^ " Kitail inoukipene en kapwopwoudipene neitail kan, kumwail mweidodohng kiht noumwail kan, a kiht se pahn uhd mweidohng kumwail nait kan.]+ "Amor eri ndaiong Seikop, “Ei tungoal pwutako, Sekem, men pwoudiki sapwellimomwi serepeinen; komw kupwurehla oh ketikihong pwe en pwoudikihda.c\A "ni ahnsowo nein Seikop pwutak ko pa lelodo sang nansapwo. Ni ar rongada ire wet, re inenen pwuriamweikihla oh lingeringerkihda kowahlap, pwehki Sekem eh wiadahr soangen tiahk wet oh kanamenekilahr aramas en Israel kan.T[# "Amor, semen Sekem, ahpw kohla rehn Seikop pwe ira en koasoia duwen ire wet,TZ# "Seikop eri rongada duwen nah serepeino eh adsuwedlahr, e ahpw sohte wia mehkot pwehki nah pwutak ko ar mihmi nansapw, apwahpwalih nair pelinmen ko, e sohte mwahn mweseiseiki, re lao pwurodo sang nansapw.PY "E ahpw ndaiong eh pahpao, “Menlao pekihda serepein menet ei pwoud.”wXi "E ahpw kilangada uwen kaselel en serepeino, ihme kahrehda e inenen poakepoakehla oh song en kansenamwahwihala.hWK "Sekem, nein Amor mehn Ip, kaunen wasao, e kilangete Daina oh mwahukihda, e ahpw angkehlailiong.[V 3 "Rahn ehu Daina, nein Lia serepein ong Seikop, ahpw mwemweitla rehn lihen Kenan kei.VU' !E ahpw kauwada pei sarawi ehu wasao, oh kihong eden wasao El, Koht en Israel.`T; !E pwainsang sahpwo rehn kisehn kadaudok en Amor ko, semen Sekem, ni uwen silper epwiki..SW !Ni Seikop eh pwurodohsang Mesopodamia, e sohte diar apwal ehu ih lao lel nan kahnimw en Sekem nan Kenan, e ahpw kauwada imwe imwpal ko nan mohs ehu limwahn kahnimwo. R !Seikop ahpw kohla Sukot, wasa e kauwada ie imwe ihmw ehu oh impwal kei ong nah pelinmen ko. Ih kahrepen wasao e adanekihla Sukot.-QW !Eri ni rahnohte Esau pwuralahng Edom.=Pu !Esau ahpw nda, “Eri mweidohng ie I en kihdi ekei nei ohl ako pwe re en ianguhk.” Seikop ahpw sapeng, patohwan, “Komw dehr kupwurohki men, ihte I men komwi en kupwureiehla.”xOk !Komw tiengwei, I ahpw pahn wawai kohwei ieiang mwekid en pelinmen kan oh seri kan, I lao lel rehmw nan Edom.”IN ! A Seikop sapengki, “Duwen omwi mahsanih, seri pwelel kat me luwet, oh pil mie pelin sihpw kei oh kou kei iangahki wahrail kan. Ma re pahn pakahrwei ni karuaru, pelinmen ko koaros pahn mehla.VM' ! Esau eri nda, “Eri me mwahu, kitail onopada mwesel. I pahn tiengla mahs.”EL ! Komw ketikihda kisakis wet me I patohwandohng komwi; Koht ketin kupwurkalahngan ong ie oh ketikihong ie soahng koaros me I anahne.” Seikop eri wie ngidingidkihong eh lao ale dipwisou ko.=Ku ! Seikop eri patohwan, “So maing, ma komw kupwureielahr, a komw ketikihda kisakis wet. Pwe ei pato pahn silangmwi rasehng ei pato pahn silangin Koht, pwehki omwi nohn kadekohng ie.[J1 ! Esau ahpw nda, “Itar kepwe kan me I ahneki; kolokolete mehkan me uhdahn ahmw.”I !Esau ahpw idek, “A ia wehwehn pwihn me I tuhwongo?” Seikop ahpw sapeng, “Maing, pwe I en diar kuwpuramwahu rehmwi.”H !mwuri Lia oh nah ko pil aluhdahdo rahnmwahwih oh poaridi, Resel oh Sosep me aluhdahdo keieu mwuhr, ira ahpw rahnmwahwih oh pil poaridi.PG !Pekehi ko oh neira seri ko ahpw aluhdo oh rahnmwahwih oh poaridi mwowe;DF !Ni Esau eh sarada oh kilangada lih ako oh seri ko, e ahpw idek, “Ihs aramas pwukat me ianguhket?” Seikop ahpw sapeng, “Maing, ih ei tungoal seri kan me Koht ketin kupwurehkin ie.”FE !Esau tangalahte pwoalehdi oh metik, ira koaros eri sengiseng._D9 !Seikop ahpw tiengla mwohrail oh poaridiong nanpwel pak isuh, ni ahnsou me rieo leledo. C !E ahpw koasoanehdi mwohrail eh pekehi riemeno iangahki neira seri ko, mwuri Lia oh nah seri ko, a Resel oh Sosep me keieu mwuhr.B ; !Seikop ahpw kilenglahte kilangada Esau eh kohkohdo iangahki ohl pahpwiki. Ih eri nehkpeseng nah seri ko nanpwungen Lia, Resel oh eh pekehi lih riemeno. A Ih kahrepen kadaudok en Israel kan ar sohte tungoale uduk me kin mi ni pwonen mahn, pwehki ih wasa me ohlo poakihdi rehn Seikop.{@q Eri, ni eh mweselsang Peniel, ketipin ahpw dakerada, ih eri alu pelingek kohkohla pwehki pwoneo eh piselpesengehr.z?o Seikop eri kihong eden wasao Peniel oh ketihtihki, “I kilangehr Koht ni uhdahn silangi, ahpw iet I momourte.”>{ Seikop ahpw idek, “A komwi, ia mwaromwi?” A e sapeng, “Dahme ke idengki mwarei?” Ih eri kapaiahda Seikop wasao.=7 Ohlo ahpw ndahng, “Ke solahr pahn adaneki Seikop. Pwe ke poadoarongehr Koht oh aramas akan, ke ahpw powedier. Eri, ke pahn adanekilahr Israel.” .N< Ohlo ahpw idek reh, “Ia edomw?” Seikop ahpw sapeng, “Seikop.”; Ohlo ahpw nda, “Eri, pweisang ie, pwe wasa rahnehr.” A Seikop sapeng, nda, “I sohte pahn pweisang uhk, ke lao pahn kapaiaiehda.”r:_ Ni ohlo eh pehmada me e sohte kak kesehdi, e poakih pwonen Seikopo. Eri, pwonen Seikopo ahpw piselpeseng.b9? Ih eri kelekelepw wasao. A iet ohl emen ahpw pwarohng oh poadoarohng lao lel nin sohrahn.I8 Mwurin eh kadarihralahr, e ahpw pil kadarala eh kepwe ko koaros.}7u Nipwongohte Seikop pwourda oh ale eh pwoud riemeno, eh lih lidu riemeno, oh nah seri 11 ko oh kotehla Pillap Sappok.Q6 Kisakis ko eri pekederla mwowe, a ih e pweidi nipwongo nan imwe impwalo.5} Kumwail pil pahn ndahng, ‘Ei, sapwellimomwi ladu Seikop patopatohdo mwurit.’ ” Seikop ahpw mengimengloalki, “I pahn kameleileikihdi Esau kisakis pwukat me pahn tiengla mwohi, oh ni ei pahn tuhwong, ele e pahn kadekohng ie oh mahkohng ie.”\43 E ahpw pil wiahiong soangen kehkehlikohte ong keriemen, oh pil kesilimen, oh koaros me idihdawehn pelinmen ko, e ndaiong irail, “Ih soangen pato wette me kumwail pahn patohwanohng Esau, ni amwail pahn tuhwong. ~~~O}}V||{qzzyxx&wwqwvv6uuUttrss#rr*qq%pooInn~nmlm1ll:kk+jji{ihhCgggffeee>ddwcc&bba`_q^]^]z]\[[[[$ZYY&XWW|WVVUhTT-SS&RRXQQdPOOfNMM*LKsKJ\II$HGG[FFFEBDTCBBA"@@#??.>>=<<;;:V: 9%877)655;443 2v1100`/..o-,,+6**D)5((u''4&%%%$s$#i".!m xanv_vEA@  - w ^ ;7S'~Iu?t{ . oh nein Reupen pwutak ko: Anok, Pallu, Esron, oh Karmi.Us% .Tohn peneineien Seikop me iang ih patohlahng Isip iei nah pwutak laud Reupen;rs .nah pwutak ko, nah serepein ko, oh neirail seri ko.q .Irail eri wahda nair mahn ako, oh iangahki mehkoaros me re ahneki nan Kenan oh mwesellahng Isip. Seikop wa kohdihla kadaudoke kan koaros:-pU .Seikop eri mweselsang Peersepa. Nah pwutak ko eri kidahng Seikop, nair seri tikitik ko, oh ar pwoud ko, pohn werennansapw ko me Parao ketin kadarala pwe re en dake.o{ .I pahn iang uhk kohwei Isip, oh I pil pahn kapwurehdo kadaudokomw kan wasaht. Sosep pahn mi rehmw ni omw pahn mehla.”n .E ahpw mahsanih, “Ngehi Koht, Koht en semomw, ke dehr perki kohla Isip; pwe I pahn wiahkihla kadaudokomw kan wehi lapalap ehu wasao. m .Koht eri mahsanihong Seikop ni kasansal ehu nipwong, mahsanih, “Seikop, Seikop!” E ahpw patohwan sapeng, “Iet ngehi, maing.”l  .Seikop eri kihpene eh kepwe kan koaros oh mwesellahng Peersepa, e ahpw wiahda meirong kei ong Koht en seme, Aisek, wasao.pk[ -E ahpw nda, “Nei pwutak Sosep momourte, ihte met me I peki! I en kohla kilang mwohn ei pahn mehla.”5je -Ahpw ni arail koasoiaiong soahng koaros me Sosep mahsanihong irail, oh ni e kilangada werennansapw ako me Sosep kadaralahng pwehn dake kohdihla, ngenen Seikop pa tihnainda. i -Irail ahpw padahkihong arail pahpao, “Sosep momourte, ih me kaunda Isip pwon!” Seikop pwuriamweila oh sohte kak kamehlele irail.Ph -Irail eri mweselsang Isip kohkolahng rehn arail pahpa Seikop nan Kenan.jgO -Ni eh ketin kamwurirailla e ahpw mahsanihong irail, “Kaleke kumwail akakamai kohwei nanialo.”f! -E ahpw kadaralahng e pahpao ahs ehk diren kepwe kaselel sang Isip oh ahs ehk diren wahn kohn, pilawa oh pil soangen mehn ketihnain teikan.pe[ -E pil wilianda en emenemen eh likou kan, e ahpw kihong Pensamin mwohni silper silipwiki oh likou limau.,dS -Nein Seikop pwutak ko ahpw kapwaiada mehkoaros. Sosep kihong irail werennansapw kei, nin duwen me Parao mahsanih, e ketikihong irail katihnaparail ong ar seiloako.zco -Re en dehr pwunodki arail dipwisou kan nan imwarail kan; pwe re pahn iang ahneki dipwisou kaselel kan en Isip.”b+ -Komw pil patohwanohng irail en wahla werennansapw akan sang Isip pwe arail pwoud kan oh neirail seri kan oh ar pahpao en kak dake kodohng Isip.2a_ -Irail en ale arail pahpao oh arail peneieni kan oh pwurodo wasaht. I pahn kihong irail sahpw me keieu mwahu nan Isip, oh re pahn ahneki me pahn depasang irail en mourki.{`q -E ahpw mahsanihong Sosep, “Komw patohwanohng riomwi kan re en audehda neirail mahn akan oh pwuralahng nan Kenan.p_[ -Ahnsou me rohng lel nan tehnpaso me rien Sosep kan leledohr, Parao oh sapwellime kan inenen perenkihda.t^c -Nindokon e wie tentenihr, e ahpw pwoalehdi oh metik emenemen rie ko. Mwuri, rie ko ahpw tapihada koasoieng.w]i -E ahpw pwoalehdi rie Pensamin oh tapihada tentenihr; Pensamin eri pil sengiseng nindokon ara wie pwoaloapwoal.5\e - Kumwail padahkihong ei pahpao duwen manaman me I ahneki nan Isip oh padahkihong soahng koaros me kumwail kilangehr. Eri kumwail mwadangowei oh kahrehdo ei pahpao wasaht.”u[e - Sosep ahpw uselahte mahsanih, “Eri kumwail koaros, oh pil kowe Pensamin, kak kilang me ngehi uhdahn Sosep.BZ - Ma komw pahn kousoan nan Kosen, I pahn kak en apwalih komwi. Pwehki sounpar limau en lehk lapalap me luhwe; oh I sohte men komwi oh omwi peneinei oh noumwi mahn akan en duhpekla.’ ”0Y[ - Komw pahn kousoanla nan Kosen, wasa me komw kak karanih ie-komwi, noumwi seri kan, nein noumwi seri kan, noumwi sihpw, kuht, kou, oh pil soahng koaros me komwi ahneki.NX - “Eri kumwail mwadang pwurowei rehn ei pahpao oh ndaiong me iet dahme nah pwutak Sosep patohwan: ‘Koht ketin kupwuredahr pwe I en wiahla kaunen Isip pwon; komw mwadangodo rehi, komw dehr pwahnd.1W] -Eri kaidehn kumwail me kadariedohng wasaht, ahpw Koht. E ketin wiahkiniehla sapwellimen Parao aramas lapalap. Nghei me pwukoahki wehiet pwon; ngehi me kaunda Isip pwon.V+ -Koht ketin kadariehdo mwohmwail, pwe I en kapitkumwailla ni soangen irair kapwuriamwei wet pwe kumwail en momourte iangahki kadaudokamwail kan."U? -Erein sounpar riau met me lehk lapalap wiewiawi nan sahpwet; oh erein sounpar limau luhwe me sohte koadoahkpen wahnsahpw de dolung wahn sahpw pahn wiawi.>Tw -Eri met kumwail dehr nsensuwed de kapwukoahkin kumwail pwehki amwail netikiniehdo wasaht. Pwe mehlel me Koht me ketin kadarodohng ie wasaht mwohmwail pwe I en komourala aramas akan.(SK -Sosep eri mahsanihong irail, “Kumwail keido.” Ni ar keipenehng mpe, e ahpw mahsanih, “Ngehi riamwail Sosepo, me kumwail netikihla pwe en wisikdohng Isip.R7 -Sosep eri mahsanihong rie ko, “Ngehi Sosep. Ei pahpao momourte?” Rie ko ahpw nennenlahte sohte sapeng, re inenen masepwehkada oh pwuriamweikihla.Qy -Ih eri tapihada tentenihr laud, me kahrehda mehn Isip kan ar rongada, oh rohng wet ahpw lellahng nan tehnpas en Parao.IP  -Sosep solahr kak irehdi mwekid kompoake kan en nan kupwure mwohn eh ladu ko, ih eri mahsanihong irail en pedoisang wasao. Sohte emen me pato reh ni ahnsou me e ketin kasalehiong rie ko pein ih.!O= ,"Ia duwen ei pahn kak pwurala rehn ei tungoal pahpao ma pwutaket sohte iang ie? I sohte pahn itarohng kilang nsensuwed laud me pahn lelohng ei pahpao.”vNg ,!Eri maing, I pahn wiliandi pwutaket oh wiahla sapwellimomwi lidu; komw mweidohng en iang rie kan patopatohla.$MC , Oh I pil pangalahr ei mour ong ei pahpao pwehki pwutaket. I patohwanohng ma I sohte pahn kapwurelahng pwutaket, eri, ngehi me pahn pwukoahki erein ei mour.L ,Suda ahpw pil patohwan, “Eri maing, ma I pahn pwurala rehn ei pahpao, ih eri kilangada me riatet sohte iang kiht, e uhdahn pahn kapilsalehkihla. Pwe pwutaket me kahrehiong eh momour, oh e pil ohl laudlahr, nsensuwed pahn kakete kahrehiong eh pahn kapilsalehdala.K ,Suda ahpw pil patohwan, “Eri maing, ma I pahn pwurala rehn ei pahpao, ih eri kilangada me riatet sohte iang kiht, e uhdahn pahn kapilsalehkihla. Pwe pwutaket me kahrehiong eh momour, oh e pil ohl laudlahr, nsensuwed pahn kakete kahrehiong eh pahn kapilsalehdala. J; ,Ma kumwail pahn pil wahsang mehmenet rehi, oh paisuwed ehu ahpw lelohng, kumwail pahn kahrehiong ei pahn mehkihla nsensuwed, pwe I ohl laudlahr.’ ”pI[ ,Eri, emen ira solahr mie. Oh mweinele mahn lawalo men me kangalahr, pwe lel rahnwet e saikinte pwarada.sHa ,At tungoal pahpao eri patohwanohng kiht, ‘Kumwail ese me ei pwoud Resel wiahiong ie nei pwutak riemente.,GS ,Se ahpw sapengki, ‘Se sohte kak pwurala; se sohte pahn kak tuhwong ohlo ma riat me tikitiko sohte iang kiht. Se pahn kohla ma riat me tikitiko pahn iang kiht.’dFC ,Eri, at tungoal pahpao pil patohwanohng kiht se en pwuredihdo oh pwainda at tungoal mwenge.nEW ,Ni at patohwan pwuradahla rehn at tungoal pahpao, se patohwanohng mehkoaros me komw mahsanihong kiht.D ,Komwi ahpw mahsanih, ‘Ma riamwail me tikitiko sohte pahn iang kumwail pwurodo, eri kumwail sohte pahn kak tuhwong ie.’C ,se ahpw patohwanohng komwi me pwutak menet sohte kak patohsang rehn eh pahpao; pwe eh pahpao uhdahn pahn kapilsalehdkihla.iBM ,Maing, komwi ahpw mahsanihong kiht se en kahrehdihdo pwutako rehmwi, pwe komw kupwurki mahsanih,A! ,Kiht eri sapengkin komwi, ‘Mie at tungoal pahpa me ohl laudlahr oh riat emen me tikitik, me ipwidi ni ahnsou me at pahpao ohl laudlahr. Uhdahn rien me tikitik menet melahr, oh ih kelehpwte me luhwe rehra, me inara tehmen; eri, e me inenen soisoi pahn at pahpao.’Q@ ,Maing, komw ketin idekehr reht, ‘Mie amwail pahpa de emen riamwail?’?5 ,Suda ahpw keiong mpen Sosep oh patohwan, “Maing, komw kupwure ie mahs oh karonge ei pato kat. Komw dehr engieng pahi; pwe komwi pil rasehng Parao.=>u ,Sosep ahpw mahsanih, “Soh! Kaidehn men me pahn wiawi! Ihete me nei kepo dierekda reh me pahn wiahla ei lidu. Kumwail teikan koaros kak pwurowei ni meleilei rehn amwail pahpao.”7=i ,Suda ahpw sapeng, “Dahme se pahn sapengkin komwi, maing? Dahme se pahn patohwan akupwungkihong komwi? Ia duwen at pahn doareikitala patohwan me se uhdahn mwakelekel? Koht ketin kasaledahr at sapwung. Eri kiht koaros wialahr met sapwellimomwi lidu, kaidehn ihete me sapwellimomwi kepo dierekda reh.”<% ,Sosep ahpw mahsanih, “Dahme kumwail wiadahr? Kumwail sehse me soangen aramas ngehiet kakete diarada duwen kumwail sang nan ei kosetipw?”n;W ,Ni ahnsou me Suda oh rie ko lellahng ni tehnpas en Sosep, e wie ketikette mwo. Re ahpw poaridi mwowe. : , Irail ahpw tehrpeseng ar likou ko pwehki arail nsensuwed, re ahpw kapwuredahng ar ehd ko pohn ahs ako oh pwuralahng nan kahnimwo.9 , En Sosep laduwo ahpw tepihada rapahki, tepida sang rehn me laudo oh imwisekla rehn me tikitiko. Kepo ahpw dierekda nan en Pensamin ehdo.b8? , Irail eri mwadangete kihdi sang pohn ahs ako arail ehd ko, kihdiong nanpwel oh sapwadada..7W , A e sapeng, “Me mwahu; en wiawi dahme kumwail ndindahn. Ahpw so pwe mehmeno me kep silper wet dierekda reh, ihte me pahn wiahla lidu, a meteikan pahn saledekla.”6 , Mehmen reht me kep silpero pahn dierekda nan eh ehd, a en kamakamala, oh kiht koaros se pahn wiahla sapwellimomwi lidu.”25_ ,Komwi pil mwahngih me se pil patohwandohr mwohni ko me se diarada ni ewen at tungoal ehd ko. Eri ia duwen at pahn kak pirapa silper oh kohl sang ni tehnpas en omwi kaun?4 ,A irail ahpw sapeng, nda, “Maing, ia duwen omwi kak mahsanih soahng pwukat? Se kahukihla me se sohte wiahda soangen tiahken.P3 ,Ni papaho eh koanoiraildi, e ahpw ndaiong irail dahme Sosep mahsaniher.j2O ,Iei kepo me e kin sak pilki, oh kin wiewiahki mehn kosetipw. Kumwail wiadahr sapwung laud ehu!” 1 ,Re saikinte dohlasang kahnimwo, a Sosep mahsanihong papaho, “Mwadang pwakihowei mahs pwihno. Ni omw pahn koanoairaildi, ndaiong irail, “Dahme kumwail dupuksuwedkihong ie ni ei apwalih kumwail? Dahme kumwail pirapakihsang sapwellimen ei kauno kep silpero?I0 ,Ni mandahn rahno nimenseng, pirieno oh nair ahs ako ahpw mwesel."/? ,Pil kihong nei kep silpero nan en me keieu tikitiko eh ehdo, iangahki nah mwohni ko.” Kaunen papah ko eri kapwaiada sapwellimen Sosep koasoandi pwukat.N.  ,Sosep eri ketikihong kaunen papah ko koasoandi pwukat: “Audekihda en aramas pwukat ar ehd kan kisin mwenge lao dir, uwen me re kak wahda, oh kapwurehiong nan ewen en emenemen eh ehd nah mwohni ko.0-[ +"Re audehda neirail dahl ako sang ni en Sosep tehpelo, oh en Pensamin eh tungoalo inenen laudsang en meteiko pak limau. Irail eri iang ih sakasak oh pereperen kowahlap.h,K +!Pirieno ahpw mwohndiong ni tehpel sallahng Sosep, me meseniho mahs, mwuhri meteiko nin duwen irekidien sounpararail ko, lao lel me keieu tikitiko. Ni ar tehkada duwen koasoandi en ar mohndio, re ahpw inenen pwuriamweikihla.C+ + Sosep ket ni ehu tehpel a rie ko ni ehu. Mehn Isip ko me iang kepin sako pil pato ni ehu tehpel, pwe re kin wiahki mehkot kanamenek oh kasaroh iang mehn Ipru kan mwohdehng ni ehu tehpel.*} +Mwurin eh epwinekda, e ahpw ketieila oh nantihong kanengamahiong pepehm en nan kupwure, ih eri mahsanih sak en wiawihla.()K +E ahpw mwadangete ketiketla sang irail, pwe nan kupwure mwekidikihda e poakohng rie ko, e ahpw solahr itarohng, ih eri ketilongala nan eh pere oh tentenihr ie.<(s +Ni Sosep eh kilangada rie Pensamin e ahpw idek, “Ih riamwail me tikitiko met me kumwail koasoiaiong ie duwe?” Ih eri mahsanihong, “Koht en ketin kupwuramwahwihiuk, samwa.”' +Re sapeng, “Ei maing, sapwellimomwi ladu sohwar, at tungoal pahpa, momourte oh e me kehlail.” Re ahpw kelehpwkihdi oh poaridi mwowe.&- +Sosep eri idek ia irarail oh pil mahsanih, “Kumwail koasoiaiong ie mahs duwen amwail pahpa ohl laudo, a ia ire? E momourte oh e me kehlail?”V%' +Ni Sosep eh lelodo, re ahpw walahng kisakis ko, oh poaridi mwowe lel nanpwel.$ +Irail eri kaunopada arail kisakis ko mwohn Sosep eh pahn lelodo nin souwas, pwe re rongada me re pahn iang Sosep saken souwas.# +Papaho eri kahrehlong pirieno nan tehnpas en Sosep. E ahpw kihong irail pihl mehn widen nehrail ko, oh e pil kamwenge neirail ahs ako.y"m +Papaho ahpw ndaiong irail, “Kumwail dehr pwunod, kumwail dehr masak. Mweinele amwail Koht, Koht en samamwailo me ketikihong kumwail mwohni pwukan nan amwail ehd kan. I aleier pweinen kanamwail mwenge ko.” E ahpw kahreiei Simion rehrail.! +Se pil iangahki mwohni mehn pwainda pil ekei mwenge. Se sohte patohwan ihs me kihdiong mwohni ko nan at tungoal ehd ko.”* O +Ahpw ni at lel wasahn kommoal oh keiruhdi ie, se sapwadpeseng at tungoal ehd ko, oh diarada nan ewen en emenemen eh ehd mwohni ko. Se patohwan kapwurehdo koaros. +Re patohwanohng, “Maing, komw kupwur mahk, pak ehu se patohwan pwarodohr wasakiset pwe se en pwainda at tungoal kisin mwenge.U% +Irail eri keilahng mpen kaunen papah ko oh lokaiaiong ni wenihmwen tehnpaso. +Ni ar pedolong nan tehnpaso, re inenen masepwehkada, re ahpw mengimengloalki, “Kitail pakahrdohngehr wasaht pwehki mwohni ko me kapwurupwurlong nan atail ehd ko nin tapio. Re pahn kemeikitail, adihasang kitail neitail ahs akan oh kaliduwihkitailla.”ue +Kaunen papah ko eri kapwaiada mehkoaros me koasoandiong en wiawi, e ahpw kahreirailla nan tehnpas en Sosepo.Z/ +Ni Sosep eh mahsanihada me Pensamin iang irail, e ahpw mahsanihong sapwellime kaunen papah ko, “Kahrehla pwihno ni imweio, ke ahpw kemehla emen mahn en oh onopada pwe re pahn iang ie tungoal nin souwaset.”"? +Pwihn pirieno eri ale arail mehn kisakis ko oh uwen mwohni laud pak riapak, oh iangahki Pensamin; re ahpw mwesel kohdilahng Isip pwe re en tuhwong Sosep.b? +Koht Wasa Lapalap en ketin kupwure pwe kumwail en diar kalahngan rehn ohlo, pwe en kapwuredohng kumwail Pensamin oh riamwail teio, a ngehi, ma I sepwoupwoulahr solahr nei seri, so mehn wiawi, I pahn kanengamahiong.”H + Kumwail pil kahrehda riamwailet oh kumwail pil mwadang pwurodo.&G + Kumwail pil kalaudehla pak riapak uwen mwohni me kumwail pahn wa kohwei, oh kapwurehla mwohni me kumwail diar nan amwail ehd ko. Mweinele sapwungala ieu men."? + Arail pahpao eri ndaiong irail, “Eri, ma ih pahn duwe met, a kumwail audekihda amwail ehd kan wahnsahpw me keieu kaselel oh wahwei kisikisehki kepinao._9 + Kitail kauwelahr atail ahnsou, mahk kitail lelehr mwo oh pwurodohr pahn pak riapak.” + I pahn pangala pein ei mour, oh ngehi me pahn pwukoahki. Ma I sohte kapwurehdo, eri, I pahn dipada ong komwi kohkohlahte. +Suda ahpw ndaiong eh pahpao, “Mweidohng pwutaken en iangiehda, pwe se en mwesel kohkohla, pwe emen kitail de mehkihla duhpek.ue +A re sapeng, nda, “Pwe ohlo idihdekte reht duwen oaretik en atail peneinei, ‘Amwail pahpao momourte? Mie pil emen riamwail?’ Eri, se uhdahn pahn sapeng eh peidek ko. Pala se kak ese me e pahn mahsanihong kiht se en wahla riato?”~w +Seikop ahpw nda, “Pwe dahme kumwail pil ndakihong ohlo me mie emen riamwail? Kumwail inenen kihong ie nan apwal.”' +A ma ke sohte men mweidohng, eri se sohte pahn kohdihla, pwe ohlo mahsanihong kiht, me se sohte pahn tuhwong ma riato sohte iang kiht.’ ”dC +Ma ke mweidohng riato en iang kiht, eri, se pahn kohdihla oh pwainda omw tungoal wahn kohn.  +Suda ahpw sapeng eh pahpao, nda, “Ohlo kehlehlingkihong kiht ni kehlail, me se sohte pahn kak tuhwong ma riato sohte iang kiht.D  +eri, ni peneinei en Seikop ko ar tungoalelahr wahn kohn ko, me re wahdo sang Isip, Seikop ahpw ndaiong nah pwutak ko, “Kumwail pwurala oh pwurehng pwainda atail tungoal kisin mwenge.”4  g +Lehk lapalapo nan Kenan inenen uklahr mehlel,p [ *&A Seikop sapeng, nda, “Nei pwutaket sohte pahn iang kumwail kohdihwei; rieo melahr, oh ihete me luhwe. Ehu apwal kakete lelohng nan amwail seiloaken. I ohl laudlahr, oh nsensuwed me kumwail pahn kahrehiong ie kakete kemeiehla.”) M *%Reupen ahpw ndaiong eh pahpao, “Ipa, ngehi me pahn pwukoahki kapwurehdo Pensamin, eri, ma I sohte kapwurehdo rehmwi, a komw kak kemehla nei pwutak riemeno.”L  *$Arail pahpao eri ndaiong irail, “Kumwail men adihasangieier nei seri kan koaros? Sosep solahr mie; Simion solahr mie; a met kumwail pil men kihsang ie Pensamin. Ngehi me lokolongki mepwukat!”=u *#Eri, ni ar wudekidihsang kanengen ar ehd ko, re diarada nair mwohni ko mihmihte nan en emenemen eh ehd. Ni ar kilangada mwohni ko, irail koaros oh arail pahpao inenen masepwehkada.jO *"Ni amwail pahn pwurodo rehi iangahki riamwail me tikitiko, I pahn esehki me kumwail aramas mehlel kei, a kaidehn lipoahrok kei. I ahpw pahn kapwureiong kumwail riamwailet, oh kumwail kakehr mihmi wasaht oh netinetseli.’ ”V' *!Ohlo ahpw sapengkin kiht, mahsanih, ‘Iet duwen ei pahn ese me kumwail aramas mehlel kei: emen kumwail pahn mihmi rehi; a mehteikan pahn pwurala wahla wahn kohn kan ong amwail peneinei me duhpeklahr akan.vg * Kiht pirien ehu me ehk riemen, nein sahm tehmen; emen mehla, a me tikitiko mihmi rehn at pahpao nan Kenan.’R *A se patohwanohng, ‘Kiht aramas mehlel kei; kaidehn kiht lipoahrok kei.nW *Re ndaiong, “Kepina en Isipo mahsen lemeiong kiht oh karaunihkin kiht me dene se lipoahroke sahpwo.iM *Ni arail lel rehn arail pahpao nan Kenan, re ahpw koasoiaiong soahng koaros me wiawihiong irail.A} *E ahpw likwerkilahng rie ko, “Ser, nei mwohni ko kapwurupwuriong nan ei ehdet!” Re ahpw nsensuwedla oh masepwehkada ndapene nanpwungarail, “Dahme Koht ketin wiahiongkitailehr?”# *Ni ar lel wasahn keiru nipwong, emen irail ahpw sapwadpeseng eh ehdo pwehn kamwenge nah ahso, e ahpw diarada ni ewen eh ehdo nah mwohni ko.hK *Pwihn pirieno ahpw kesedahng pohn ahs ako ehd en kohn me re pwaindahr, re ahpw mwesel kohkohla.I~ *Sosep pil koasoanehdi pwe arail ehd ko en audaudkihda wahn kohn, nair mwohni ko en kapwurupwurdiong nan ehd ko, oh katihnaparail nan seiloak en kohieng irail. Eri, soahng pwukat ahpw wiawiher.!}= *E ahpw pweiekla sang irail oh tentenihr. Mwuhr e ahpw pwurodo rehrail oh pwurehng mahseniong irail. E ahpw pilada Simion, oh pirehdi mwohn masarail kan.o|Y *Re sasairki me Sosep mwahngih mehkoaros me re ndinda, pwehki eh mie sounkawehwehiong arail koasoi kan.${C *Reupen ahpw nda, “I ndaiong kumwail en dehr wia soangen sapwung wet ong riatailo, kumwail ahpw sohte men rong ie. Met kitail aleier pweinen eh mehlao.” z *Re ahpw ndapene nanpwungarail, “Kitail uhdahn pahn ale lokolok pwehki soahng me kitail wiahiong riatailo; kitail kilang uwen laud en eh pwunod ni eh pekipeki rehtail kitail en poakehla, ahpw kitail sohte men rong. Ih kahrepen atail milahr nan apwal wet.”@y{ *Ahpw kumwail uhdahn pahn wahdo riamwail me keieu tikitiko. Ih duwen amwail pahn kadehdehda mehlel en amwail koasoi, oh kumwail sohte pahn mehla.” Re ahpw iang pwungki koasoandi wet.Dx *Pwe en kadehdehda me kumwail ohl mehlel kei, eri, emen rehmwail me pahn mihmi nan imweteng, a meteikan pahn pwurala wahla wahn kohn me kumwail pwaindahr ong amwail peneinei me duhpeklahr.,wS *Ni kesiluhn rahn Sosep ndaiong irail, “Ngehi aramas emen me kin lemmwiki Koht, eri, I pahn kadarkumwailla ma kumwail pahn kapwaiada dahme I pahn ndaiong kumwail.;vs *Ih eri keseiraillong nan imweteng erein rahn siluh.u *Eri kumwail kadarowei emen kumwail rehn riamwail me tikitiko pwehn kahrehdo, a kumwail meteikan koaros pahn sensel met, mehlel en amwail koasoi kan lao pahn dierekda; ma kumwail sohte pahn lokaia mehlel, nin duwen Parao eh ieias, kumwail lipoahrok kei.”0t[ *Eri iet duwen eh pahn dehdehda dahme kumwail ndindahn: I kahukihla ni mwaren Parao, me kumwail sohte pahn kohkohsang met, riamwail me tikitiko lao pahn pwarodo wasaht.Is *Sosep ahpw mahsanih, “Sohte kak, uhdahn kumwail lipoahrok kei.$rC * Irail sapeng, patohwan, “Maing, kiht koaros me ehk riemen, nein ohl tehmen nan Kenan. Me keieu tikitiko patopato rehn at tungoal pahpao, a emen mehla.”kqQ * Sosep ahpw sapeng irail, mahsanih, “Soh, kumwail kodohn lipoahroke wasa luwet kan en at wehi.”]p5 * Kiht koaros nein sahm tehmen. Kiht aramas mehlel kei, kaidehn kiht lipoahrok kei.”foG * Re ahpw sapeng, patohwan, “Soh maing, sapwellimomwi lidu kat patohdohng pwain kisin mwenge.n/ * Ih eri tamanda ouraman me e wiahier duwen irail, e ahpw ndaiong irail, “Lipoahrok kei kumwail me kodohng kadehde wasa luwet akan en sahpwet.”Om *Sosep uhdahn wehwehki me rie ko mwo, ahpw irail sasairki me Sosep mwo.elE *Sosep mwadangete eseirailda ni e kilang irail, ahpw mwomwehda me e sehse irail. E ahpw lokaia lemei ong irail oh idek, “Kumwail kohsang ia?” A re sapeng, nda, “Se patohdo sang Kenan pwe se en pwain kisin mwenge.”'kI *Sosep, kepina en Isip, me kin netinetikihong aramas akan wahn kohn. Rien Sosep ko eri lel Isip, re ahpw kohla oh rahnmwahwih oh poarikidiong masarail nanpwel. j *Nein Seikop pwutak ko eri kohdihla iangahki aramas teikan pwehn pwain wahn kohn, pwe lehk lapalapo kipedier wasa koaros nan Kenan.vig *Ahpw Seikop sohte mweidohng rien Sosepo, Pensamin, en iang irail kohdihla, pwehki e perki e de lelohng apwal.^h7 *Eri rien Sosep pwutak ehk ko ahpw kohdihla Isip pwe re en pwainda kanarail wahn kohn.~gw *I rong me mie kohn nan Isip; kumwail kohdihla mwo oh pwainda kanatail ekis, pwe kitail dehr mehkihla atail duhpek.”f  *Ni Seikop eh rongada me mie kohn nan Isip, e ahpw ndaiong nah pwutak ko, “Dahme kumwail mwomwohdmwahlki, sohte wia mehkot?e5 )9Sang wasa koaros nin sampah, aramas akan kin pwarodo rehn Sosep pwe re en pwainda arail tungoal pilawa, pwe lehk lapalapo pil lelpeseng wasa koaros.d) )8Ni lehk lapalapo eh uklahr oh kipehdi wasa koaros nan wehio pwon, Sosep ahpw ritingada imwen nahk koaros oh netikihong mehn Isip ko pilawa ko.@c{ )7Ahpw ni ahnsou me mehn Isip ko kin men mwenge, re kin patohla peki kisin mwenge rehn Parao. Ih eri kin mahsanihong irail re en kohla rehn Sosep oh wia dahme e pahn patohwanohng irail.b1 )6a sounpar isuhwen lehk lapalap ahpw uhd tepida, duwen Sosep eh kohpadahr. Lehk lapalap kipehdi wehi teikan koaros, ahpw nan Isip mie kisin mwenge.4ae )5Sounpar isuhwen rahk nan Isip eri imwisekla,` )4E ahpw pil patohwan, “Koht me ketikihong ie wahnedi kan nan sapwen ei apwal kan”; ih eri kihong eden nah pwutak keriemeno, Epraim.*_O )3Sosep eri patohwan, “Koht me ketin kupwurehda pwe I en manokehla douluhl ei lokolok koaros oh peneineien ei pahpao”; ih eri kihong eden nah meseniho, Manase.c^A )2Eri, mwohn sounpar en lehk lapalap ko leledo, Asenat ahpw naitikihong Sosep pwutak riemen.u]e )1E kihpene wahn pilawa me uwe rasehng pihken ni oaroahr kan; e ahpw sohla sohng, pwehki eh sohla kak sosohng.\) )0Sosep eri kihpene kisin mwenge koaros oh nahkpene nan kahnimw kan. Nan ehuehu kahnimw kan e kin kihpene mwengehn wasa kan me karanih kahnimwo.E[ )/Erein sounpar isuhwen rahko, wahnsahpwo inenen pweida mwahu,Z ).E ahpw ketikidahng pohn Sosep mwar ehu, iei, Sapenat Panea; oh ketikihong eh pwoud, Asenat, nein Podipera serepein; Podipera me samworo en kahnimw Iliopolis. Sosep sounpar 30 ahnsou me eh tapihada papah Parao, nanmwarkien Isip. E ahpw seiloak kapilseli Isip pwon.Y )-E ahpw ketikidahng pohn Sosep mwar ehu, iei, Sapenat Panea; oh ketikihong eh pwoud, Asenat, nein Podipera serepein; Podipera me samworo en kahnimw Iliopolis. Sosep sounpar 30 ahnsou me eh tapihada papah Parao, nanmwarkien Isip. E ahpw seiloak kapilseli Isip pwon.X' ),Parao ahpw mahsanihong Sosep, “Ngehi me nanmwarki, ahpw sohte emen nan Isip pwon pahn kamwakid peh de neh, ma komw sohte pahn mweidohng.”sWa )+E ahpw ketikihong sapwellime werennansapw keriau pwe en dake, oh sapwellime pwihnen sounpei ahpw tieng mwowe, pakapakairki ni ngihl laud, ndinda, “Kumwail poaridiong! Kumwail poaridiong!” Ih duwen Sosep eh wiahla kaunen Isip pwon.BV )*Parao eri ketikihsang sapwellime kisin rihng en nanmwarki oh ketikihong ni sendin pehn Sosep. E ahpw pil ketin kalikawihkihda likou linen kaselel, oh ketin kammwarehkihda elin kohl ehu.GU ))Met I kasapwiladahngkomwiher en wiahla kepina en Isip pwon.”(TK )(Eri, met I pahn kasapwilkomwihda, pwe komwi en kaunda ei wehi, oh nei aramas akan koaros pahn kin kapwaiada omwi koasoandi. Ngehite me pahn lapalapasang komwi.!S= )'Parao eri mahsanihong Sosep, “Koht ketin kasalehiongkomwiher mepwukat koaros, eri e dehde mehlel me sohte emen ohl me loalokong oh koahiek sang komwi.zRo )&Parao eri mahsanihong irail, “Kitail sohte kak diar emen ohl me duwehte Sosep, me audaukidahr ngehn en Koht.”GQ )%Parao oh sapwellime lapalap akan ahpw kamanahla koasoandi wet.|Ps )$Pwe tohn wehi pokon en kak kang ni ahnsou me lehk lapalap pahn kohdo nan Isip. Pwe aramas akan en dehr duhpekla.”$OC )#Padahkihong irail re en nahkpene wahnsahpw koaros erein ahnsoun rahk me pahn kohdo, oh kihong irail manaman en nekidala oh sile pilawa kan nan kahnimw kan.wNi )"Komw pahn pil ketin kilelehdi ekei lapalap me pahn nekidala limakis ehun wahnsahpw erein sounpar isuhwen rahk.M )!“Eri, met komw pahn ketin rapahkihda ohl loalokong oh koahiek men me komw pahn ketikihong doadoahk en apwahpwalih wehiet.mLU ) Kahrepen omwi eliman pak riau pwehki Koht ketin kileledier me irair wet pahn pweida ni ahnsou keren.iKM )Aramas akan pahn manokehla rahk lapalapo, pwehki lehk lapalap me pahn wiawi mwuri pahn mwuledek.J )Mwurin sounpar isuh lehk lapalap pil pahn usehla, oh sohla me pahn tamatamanki ahnsoun rahko, pwehki lehk lapalapo pahn kauwehla wehiet.8Im )Sounpar isuh rahk laplap pahn mie nan Isip pwon.eHE )Ih pahn duwen me I patohwanohngkomwier-Koht ketin kasalehiongkomwier dahme e pahn ketin wia.G% )A kou tihti isimen ko me kohda mwuhr oh kohn sohte kanenge ko me mengkihla kisinieng en nan sapwtehn, wehwehki sounpar isuhwen lehk lapalap.F )Eri, kou mworourou isimen ko wehwehki sounpar isuh, oh kohn kaneng isuh ko pil wehwehki sounpar isuh; koaros wehwehteieu. E )Sosep ahpw patohwanohng Parao, “Sapwellimomwi eliman riau wet wehwehteieu. Koht kupwurki kasalehiong komwi dahme e pahn ketin wia.D/ )re ahpw kangala wahn kohn kaselel ko. Eri, I padahkihongehr sounakmanaman akan ouraman pwukat, ahpw sohte emen rehrail me kak kawehwehiong ie.”nCW )Mwuhr, pil wahn kohn isuh ahpw pil wosada, me sohte kanenge oh meng pwehki kisinieng en nan sapwtehn,|Bs )I pil pwurehng ouraman, dene I kilangada wahn kohn isuh, me inenen kaneng oh kaselel, me uhsang ni kirikirtehpwoat.uAe )ahpw sohte sansal lipwen ar kangala, pwe re mwomwomw suwedte oh wie tihtihte duwehte mahs. Ngehi eri pirada.8@m )Eri, kou tihti ko ahpw kangala kou mworourou ko,(?K )Mwuhr, pil kou isimen pwarada sang nan pillapo, me inenen tihti oh mwomw suwed. I saikinte mwahn kilangada soangen kou sakanakan duwehte met kan nan Isip pwon.c>A )a kou mworourou kaselel isimen ahpw pwarada sang nan pillapo oh tapihada mwengemwengeseli.S=! )Parao ahpw mahsanih, “I ouraman me I kesikesihnen ni keilen Pillap Nail,r<_ )Sosep eri patohwan sapeng, “I sohte kak, ahpw Koht me pahn ketin kupwurkalahngan kawehwehiong komwi.”; )Parao eri mahsanihong, “Ahi ouraman ehu, ahpw sohte mehmen me kak kawehwehda. I rong me dene ke kak kawehwehda ouraman.”D: )Parao eri poaronelahng Sosep en patohdo reh. Re ahpw mwadangete kihieisang nan imwetengo, oh mwurin eh kihsang eh alis ko, oh wilian eh likou kan, Sosep ahpw patohla pahn kupwur en Parao.9 ) Soahng koaros eri pweida duwen me e kawehwedahr ko: ngehi eri pwurehng nan dewei, a soun wie pilawao langadahng nin tuhkeo.” 8; ) Mwahnakapw en Ipru men iang kiht mihmi nan imwetengo, lidun kaunen pwihnen silasil. Kiht eri padahkihong duwen at ouraman ko. E ahpw kawehwehiong kiht.^77 ) Se ahpw patohwan ouramanda pwohng ehu. Kiht koaros ouraman ahpw wehwehpara wekpeseng.6} ) Ni omwi ketin engiengda pahi oh kaunen wie pilawao, komwi ahpw ketikihong kiht nan imweteng nan imwen kaunen silasil ko.q5] ) Sapwellime sounkohwahn waino ahpw patohwanohng Parao, “Rahnwet I pahn sakarkihda sapwung me I wiadahr.P4 )Nimenseng e ahpw kupwur toutoula, e ahpw kapokonepene sounakmanaman oh me loalokong kan koaros en Isip. Ih eri mahsanihong irail duwen sapwellime eliman ko; ahpw sohte emen rehrail me kak kawehwehda.x3k )re ahpw kangala wahn kohn isuh kaneng oh kaselel ko. Parao eri ohpala wasa, oh ketin diarada me e ketin eliman.c2A )A pil wahn kohn isuh pil wosada me sohte kanenge oh meng pwehki kisinieng en nan sapwtehn,z1o )E ahpw pil seimwokla oh pwurehng elimanda. Wahn kohn isuh uhsang ni kirikirtehpwoat; re inenen kaneng oh kaselel.Q0 )oh kou tihti ko uhdahte kangala kou mworourou ko. Parao eri ohpala wasa. / )Mwuhr, pil kou isimen pwarada sang nan pillapo; re me inenen tihti oh mwomw suwed. Re kohda oh pil iang mihmi limwahn kou teiko,z.o )ni ahnsowo kou kaselel mworourou isimen ahpw pwarada sang nan pillapo oh tapihada mwengemwenge ni keilen pillapo._- ; )Mwurin sounpar riau, Parao ahpw ketin elimanda me dene e ketiket ni keilen Pillap Nail,Y,- (Ahpw iet sounkohwahn waino nan eh pai, e ahpw manokehla, oh sohte tamanda Sosep.r+_ (a kaunen wie pilawao e ketin langahda nin tuhke pwoat. Ih duwen eh pweida ouraman ko me Sosep kawehwehda.=*w (Ih eri ketin kapwurehiong sounkohwahn waino nan dewe;K) (Eri, rahn siluh mwuri, rahnen ipwidien Parao, lapalahn kamadipw ehu ahpw wiawihong tohn tehnpeseo koaros. Ih eri malipehdo sapwellime sounkohwahn waino, oh pil kaunen pilawao, mwohn lapalap ako.J( (Eri, mwurin rahn siluh Parao pahn ketikihsang uhk nan imwetenget oh lupukasang moangomwen. E ahpw pahn langadahng uhk ni apwoat tuhkehn; menpihr kan ahpw pahn kangasang uduk en paliwaromwen.”Y'- (Sosep eri sapeng, nda, “Iet wehwe: kopwou siluho wehwehki rahn siluh me luhwe.}&u (Kopwou me keieu powe, inenen audaud en soangen kisin konot koaros, konot en Parao; ahpw menpihr kan wie kangkang.”N% (Eri, ni kaunen wie pilawa eh rongada duwen kawehwehpen ouramano eh mwahu, e ahpw pil ndahng Sosep, “Ngehi pil ouraman. Eri, iet duwe: I ouraman me kopwoun pilawa siluh poasoakehda pohn moangeiet.$- (Pwe ngehi aramas emen me pirapodohsang nan sapwen mehn Ipru kan, oh lao lel met sohte mehkot I wiahda pwe re en keseiehlong nan imweteng wet.”#{ (A ke ahpw tamantaman ie nan omw paiamwahu, oh menlau kataman ie rehn nanmarkio, pwe en ketikihsang ie nan imweteng wet.@"{ ( Mwurin rahn siluh Parao pahn kasaledekeiukala, mahkohng uhk, oh kapwurehiong uhk nan deumw. Ke pahn loangedahng sapwellime dahl duwen me ke kin wia mahso, ni omw kin sounkohwahn wain.r!_ ( Sosep ahpw ndaiong, “Eri, iet wehwehn ouramanen: rahn tuhkehn wain siluho wehwehki rahn siluh me luhwe. { ( I wie kolokol sapwellimen Parao dahlo. I ahpw dolungete wahn wain ako, wengidediong nan dahlo, oh loangedahng Parao.”T# ( me rah siluh mie. Ni tehntuhkeo eh pwerla oh wah, wahn wain akan eri mahla.O ( Sounkohwahn waino eri nda, “I ouraman me tuhkehn wain pwoat mi mwohi (Ira ahpw sapeng, nda, “Ahki kiht koaros se ouraman pwohng. Eri, sohte emen met me kak kawehwehiong kiht wehwehn at ouraman ko.” Sosep ahpw ndahng ira, “Koht kelehpw me kak ketin kawehwehda ouraman kan. Nna, kumwa ndadohng ie amwa ouraman kan.” X~~~C}}^||j|{{3zzzzyy,xxwvvPutt$ss9rCqq ppuooJnn7mml0kjisggffeBd[cbbpb)a[`` _e^^v]\\[[?ZYYZYXX-WeV{UU:TlSfRR1QQPOONN MLLUKKKJJcII_HHHGG>]=f<(GKKAUN-O eri mahsanih, “Eri, ke pahn wia met pwe re en kamehlele me KAUN-O, Koht en arail pahpa kahlap ako, Koht en Eipraam, Aisek, oh Seikop, pwarohng uhk.”,FSKAUN-O eri mahsanihong Moses, “Met, kapahwei pehmwen oh ale pwadaikien, pwekada.” Moses eri kapahla peho, ale pwadaikio, pwekada; e ahpw pwurehng wiahla sokon.E!KAUN-O eri mahsanih, “Kesehdiong nanpwelen.” Moses kesehdiongete nanpwehlo, a e wiahla sineik men. Moses ahpw pitipitte pweieklahsang.cDAKAUN-O ahpw ketin keinemwe reh, “Dahme ke kolokolen?” A e patohwan, “Sokon pwoat.”AC Moses ahpw patohwan sapengki KAUN-O, “A ma mehn Israel kan sohte pahn kamehlele ie, oh sohte men rong ei pato kat, dahme I pahn wia ma re patohwan me komwi sohte mwahn pwarohng ie?”vBgLih koaros pahn peki rehn kompoakeparail lih akan, oh rehn mehn mparail kan, likou oh dipwisou kesempwal en silper oh kohl. Kumwail eri pahn kapwatahkihda noumwail pwutak oh serepein kan, oh kumwail pahn wahsang dipwisou kan nan Isip.”A“I pahn pil sewese pwe nei aramas akan en keniken rehn mehn Isip kan, pwe ni amwail pahn mweselsang wasao, kumwail dehr mwesel kahiep.@Ahpw, I pahn doadoahngki ei manaman oh kalokehki Isip soahng kapwuriamwei kei me I pahn wiahda. Mwurin mwo, e ahpw pahn mweidkumwailla.w?iI mwahngiher me nanmwarkien Isip sohte pahn mweidohng kumwail en kohkohsang nan Isip, ma I sohte pahn idingki.^>7“Nei aramas akan pahn rong dahme ke pahn ndaiong irail. Eri, ke pahn iang kaunen Israel kan kohla rehn nanmwarkien Isip oh ndaiong, ‘KAUN-O, Koht en mehn Ipru kan, ketin kasalehiongkitehr pein ih. Eri, komw ketin mweidohng kiht pwe se en wia at seiloak en rahn siluh kolahng nan sapwtehn, pwe se en wia at meirong ong KAUN-O, at Koht.’{=qEri, I koasoanedier me I pahn kahluwairail sang Isip, wasa me irail wie lokolok laud ie, kahreiraillahng nan sapwen mehn Kenan, mehn Id, mehn Amor, mehn Peres, mehn Ip, oh mehn Sepus kan. Sahpw kaselel ehu met, me reken kepwe oh kisin mwenge.y<mEri, kohwei oh kapokonepe kaun akan koaros en Israel oh patohwanohng irail, me ngehi KAUN-O, Koht en arail pahpa ako, Koht en Eipraam, Aisek oh Seikop, ketin pwarohng uhk. Ndaiong irail me I mahsaniher dahme mehn Isip kan wiewiahiong irail.c;ANdaiong mehn Israel ko, me ngehi, KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, Koht en Eipraam, Aisek, oh Seikop, me kadaruhkowei rehrail. Ih mwarei en met kohkohlahte; ih me dih koaros pahn kin kamwarehkin ie kohkohlahte.:1Koht ahpw ketin mahsanih, “Ngehi iei uhdahn ngehi. Ke pahn ndaiong irail, ‘Me kin mwarenki NGEHI IEI, iei ih me ketin kadariedohng kumwail.’~9w Moses ahpw patohwan sapengki, “Ni ei pahn patohla rehn mehn Israel ko oh patohwanohng irail, ‘Koht en samamwail ko ketin poaroneiedohng kumwail,’ a ma re patohwan idek rehi, ‘Ia mwaren Koht menet?’ Eri, dahme I pahn sapengkin irail?”I8  A Koht ketin sapeng, mahsanih, “I pahn kin ieiang uhk; oh iet kadehdepen me ngehi me kadaruhkowei: ni omw pahn kahluwahsang nei aramas akan nan Isip, ke pahn kaudokiong ie pohn nahna wet.”7 Moses ahpw patohwanohng Koht, “Maing, ihs ngehi pwe I en patohla rehn Parao, oh kahluwahsang mehn Israel kan nan Isip?”s6a Eri, met I pahn kadaruhkowei rehn Parao, pwe ke en kahluwahsang nei aramas akan, mehn Israel, nan Isip.”q5] I karongeier ngilen nei aramas akan. I mahsaniher uwen lokolok laud me mehn Isip kan kin wiahiong irail.4'Eri, I kohdidohng kapitasang irail rehn mehn Isip kan, oh kahreirailsang nan sahpwo, kahreiraillahng nan sahpw kaselel oh pwelmwahu ehu, sahpw ehu me reken mwenge oh kepwe, me ahnsou wet mehn Kenan, mehn Id, mehn Amor, mehn Peres, mehn Ip, oh mehn Sepus kin kousoan ie.=3uKAUN-O eri mahsanih, “I mahsaniher uwen lokolok laud en nei aramas akan nan Isip; I rongehr ar pekipeki sawas pwehki ar kaun kan me lemei. Ei, I dehdehkiher uwen ar lokolok laud.2#Ngehi me Koht en semomw kan, Koht en Eipraam, Koht en Aisek, oh Koht en Seikop.” Moses eri perehla meseo, pwehki eh lemmwiki udiahl Koht.w1iKoht ahpw ketin mahsanih, “Ke dehr keido met. Kihsang omw suht kan, pwe wasa me ke mihmi ie wasa sarawi ehu.40cNi KAUN-O eh mahsanihada eh keikeidohng kadehde kisin tuhkeo, e ahpw mahsen sang nan tuhkeo, mahsanih, “Moses! Moses!” E ahpw sapeng, patohwan, “Iet ngehi, maing.”/E ahpw mengimengloalki, “Soahng kapwuriamwei wet, dahme kisin tuhke pwoatet sohte roangkihla? I pahn keila oh tehk mahs.”5.eTohnleng en KAUN-O men ahpw pwarohng ni mwomwen mpwulen kisiniei me mpwumpwulsang nan kisin tuhke kis. Moses kilangada duwen kisin tuhkeo eh mpwumpwul, ahpw sohte roangala.=- wRahn ehu Moses wie apwahpwalih nein en eh pwoudo eh pahpao, Sedro, samworoun Midian, nah sihpw oh kuht kei. E ahpw kahre pelinmen ko kotehla sapwtehn, kolahng Sainai, nahna sarawio._,9E ketin kupwurehla en mehn Israel ko ar kaliduhla, oh ketin kasalehiong irail pein ih.v+gKoht eri ketin karonge arail pekipek, oh pil ketin tamanda inou me e ketin wiahiong Eipraam, Aisek oh Seikop.8*kKedekedeo, nanmwarkien Isip ahpw sipalla, ahpw mehn Israel ko wie lokolokete nan ar mouren kalidu, oh wie sengisengloalki ar men ale sawas. Ngilarail kan leldalahng rehn Koht, )Sipora eri naitikihada nah pwutak emen, me Moses kihong ede Kersom, pwehki eh nda, “Ngehi mehn liki men nan sapwen liki wet.”g(IMoses eri lemehda en kousoanla wasao. Sedro eri kihong nah serepein Sipora pwe en pwoudikihda. 'Ohlo ahpw idek rehrail, “A ia ih? Dahme kumwail sohte kahrehkihdo met? Kumwail pwurowei, ndaiong en kodohng tungoal rehtail.”&%A irail sapeng, nda, “Ahki mehn Isip men me doareikitala sang silepen sihpw ko, oh pein ih idipiliong kiht oh kanimpile nait mahn akan.”r%_Ni ar pwuralahng rehn arail pahpa, e ahpw idek rehrail, “Dahme kumwail mwadang en pwurkihdo rahnwet?”$}A silepen sihpw kei ahpw pwakihasang nein Sedro serepein ko wasao. Moses ahpw doareirailla, oh kanimpile nair mahn akan.C#Ni Parao eh karongehda met, e ahpw song en kemehla Moses. Moses ahpw tangasang, tangala kousoanla nan Midian. Rahn ehu, e ahpw mwomwohd limwahn pwarer ehu, a nein samworoun Midian men, ede Sedro, nah serepein isimen, re ahpw kohieilahng idipil oh audehda deun pihl, mehn kanimpile nein ar pahpao sihpw oh kuht kan.C"Ni Parao eh karongehda met, e ahpw song en kemehla Moses. Moses ahpw tangasang, tangala kousoanla nan Midian. Rahn ehu, e ahpw mwomwohd limwahn pwarer ehu, a nein samworoun Midian men, ede Sedro, nah serepein isimen, re ahpw kohieilahng idipil oh audehda deun pihl, mehn kanimpile nein ar pahpao sihpw oh kuht kan.i!MA ohlo sapeng, nda, “Ihs me kilelehdi me komwi en kaunkitada oh kadeingkitada? Komw pahn kemeiehla duwehte omwi kemehla mehn Isipo?” Moses ahpw masepwehkada oh mengimengloalki, “Aramas akan esedahr dahme I wiadahro.”" ? Mandahn rahno e pwureila oh kilangada mehn Ipru riemen ara pepei. Ih eri ndaiong me sapwung rehrao, “Dahme ke kemekemehki riomwen me uhdahn kisehmw?”  Moses eri kilikilengseli ma mie aramas, oh ni eh sohte kilangada emen, e uhdahte kemehla mehn Isipo, oh ekihla paliwereo nan pihk.C Kedekedeo, ni Moses eh laudlahr, e ahpw kohieilahng kilang kiseh kan, e ahpw kilangada duwen apwal en doadoahk me idihdiong re en wia. E kilangada mehn Isip men eh kemehla emen kiseh ko.C Ni serio eh laudla, e ahpw wahla rehn sapwellimen Parao serepeino, me pwekada oh wiahkihla uhdahn nah. Serepeino ahpw nda, “I kihsang seri menet nan pihl.” Ihme e kihongki ede Moses. ; Sapwellimen Parao serepeino ahpw ndahng, “Menlau ale seri pwelel menet oh apwalihada, I ahpw pahn pwainohng uhk.” Liho eri ale serio oh apwalihada._9A e sapengki, “Nna, tangowei!” Serepeino eri tangala oh ekerodo en serio eh nohno.Rien kisin pwutako serepeino ahpw idek reh, “E soh mwahu I en patohla ekerodo emen lihen Ipru en, pwe en apwalihong komwi serien?”$CE ahpw pahkada kopwowo oh kilangada loale kisin pwutak pwelel kis, me wie sengiseng. E ahpw poakepoakehda oh nda, “Ih emen nein mehn Ipru ko seri met.”hKKedekedeo, sapwellimen Parao serepeino ahpw patohdilahng duhdu ni pillapo, oh nah papah kan wie mwemweitseli ni keilen pillapo. Ih eri kilangada kopwowo nan pelien ahlek en pillapo, e ahpw ilakih emen eh lidu ko en wadohng.q]A rien kisin serio serepein men ahpw kesikesihnen kailalahsang, mwasamwasahn dahme pahn wiawihong serio.:oNi eh solahr kak ekieki, e ahpw ale kopwou ehu me wiawihkihda ahlek oh litopwiheki tahr. Ih eri kihdiong loale kisin serio, oh pwilikihdi nan pelien ahlek ehu ni keilen pillapo. Liho eri naitikihada kisin pwutak kis. Ni eh kilangada uwen kaselel en nah kisin pwutako, e ahpw ekihla erein sounpwong siluh.^ 9Ohl emen me kisehn kadaudok en Lipai ahpw pwoudikihda lih emen me kisehn kadaudokohte.= wParao eri mahsanihong sapwellime aramas koaros kosonned wet: ‘Kumwail kesehla nan Pillap Nail seri ohl koaros me ipwidihsang mehn Ipru kan, a kumwail kamourala serepein koaros.”T %Pwehki sounkeneitik ko ara masak Koht, Koht ketikihong ira neira seri tohto.i OEri, Koht ketin kupwurehla sounkeneitik ko, oh mehn Israel ko pil wie tohtohlahte oh kekehlailla.0 ]Lih ako eri sapeng, patohwan, “Lihen Ipru kan sohte duwehte lihen Isip kan; pwe re kin mengei en neitik, oh serio kin ipwidi mwohn sounkeneitik eh kin lel rehrail.”h MNanmwarkio eri malipeirahdo, oh keinemwe rehra, “Dahme kumwa kin kamourkihla seri ohl akan?” Ahpw sounkeneitik ko, lih masak Koht riemen, ihme ira sohte peikikiong nanmwarkio; pwe ira kin kamourala kisin pwutak kan.  +“Ni amwa pahn kin sewese kanaitikih lihen Ipru kan, ma serio ipwidi kisin pwutak, a kumwa kemehla; a ma kisin serepein, a kumwa kamourala.”h  MNanmwarkien Isip ahpw pil mahsanihong Sipra oh Pua sounkeneitik ko, me kin sewese lihen Ipru ko,!  ?Re kin itonehng irail nan mour apwal en kalidu oh nan doadoahk laud en wiahda ihmw, oh pil soangen doadoahk koaros en nansapw. Re sohte kin poakeirailla.!  ? Re kin itonehng irail nan mour apwal en kalidu oh nan doadoahk laud en wiahda ihmw, oh pil soangen doadoahk koaros en nansapw. Re sohte kin poakeirailla.%  G Eri soh, ni uwen mehn Isip ar kaloke mehn Israel ko, re pil tohtohlahsang mahs oh parpeseng wasa koaros nan sahpwo. Mehn Isip ko eri masakala mehn Israel ko.^ 9 Eri, mehn Isip ko koasoanediong arail kaunen doadoahk pwe re en kin itonehng irail nan doadoahk apwal re lao luwetala. Iei mehn Israel ko me kauwadahng Parao kahnimw kan en Pitom oh Rameses, wasahn nekidala mwenge.I  Eri, e konehng kitail en wiahiong irail ehu koasoandien pwe re dehr tohtohla. Pwe, ni ahnsoun mahwen, re de miniminiong atail imwintihti kan oh mahweniong kitail, oh pil lipalahsang rehtail.” ; E ahpw mahsanihong sapwellime aramas akan, “Kumwail kilang duwen mehn Israel kan ar wie tohtohla oh kehlailasang kitail. Met keper mehlel ong kitail.` =Eri, nanmwarki kapw emen, me sohte mwahn mwahngih duwen Sosep, ahpw kesepwilda nan Isip. Kadaudokarail ko, mehn Israel ko, ahpw kaparaparala oh inenen tohtohla; re pil kehlailla oh audehla wasa koaros nan sahpwo.: sEri, Sosep oh rie ko, iangahki diho koaros, melahr.h MEri, koaros me uhdahn kisehn kadaudok en Seikop patpene me isiakan. A Sosep ketiketier nan Isip." CDan, Napdali, Kad, oh Aser.! AIsakar, Sepulon, Pensamin,# EReupen, Simion, Lipai, Suda,c~ EIet eden nein Seikop pwutak ko me iangih kohdihla Isip, emenemen irail iangahki eh peneinei:g}I 2Sosep eri sipalla ni eh sounpar 110. Irail eri kihong wini ni kahlepeo oh kihdiong nan kohpwa.V|' 2Sosep eri peki rehn mehn Israel ko pwe re en wiahda inou ehu. E mahsanihong irail, “Kumwail inoukihong ie, me ahnsou me Koht pahn ketin kahluwaikumwaillahng nan sahpwo, kumwail pahn wahda paliwereiet.”\{3 2Ih eri mahsanihong rie ko, “I nektehn mehla, ahpw Koht pahn ketin apwalih kumwail oh pahn ketin kahluwaikumwailsang nan sahpwet kahluwaikumwaillahng nan sahpw me e ketin inoukihong Eipraam, Aisek oh Seikop.”z1 2E ieiasete e lao ketin udiahl nein Epraim nah seri ko, oh pil nein nah seri ko. E pil ieiasete ni ahnsou me Makir nein Manase, nah seri ko ipwidi.ay= 2Sosep eri ketiket nan Isip rehn peneineien eh pahpa; e sounpar 110 ahnsou me eh sipalla.:xo 2Eri, sohte mehkot kumwail pahn masak. I pahn apwalih kumwail oh noumwail seri kan.” Ih duwen eh ketin kakehlakahkinirailda mahsen pwukat me lel oh kamwakidada kapehdirail kan.7wi 2Kumwail koasoanehdi kumwail en wiahiong ie me suwed, Koht ahpw ketin kawekiong ni mehkot mwahu, pwe en doarehla mouren aramas ngeder me momourkier rahnwet irair me wiawihero._v9 2Sosep ahpw mahsanihong irail, “Kumwail dehr perki mehkot. I sohte kak wiliandi Koht.uue 2Rie ko eri piserwarodohng reh oh poaridi mwowe, patohwanohng, “Iet kiht sapwellimomwi lidu sohwar ekei.”t+ 2e kehkehlingkihong kiht se en padahkihong komwi, ‘Menlau mahkikihong riomw kan sapwung me re wiahiong uhk.’ Eri, komw kupwurei kiht oh ketin mahkikihong kiht sapwung wet me kiht, ladun Koht en semomwio, wiadahr.” Sosep ahpw tentenihr ni arail patohwanohng mepwukat.[s1 2Irail eri kadaralahng Sosep ilek ehu me ketihtihki, “Mwohn samatailo eh sipalla,=ru 2Eri, mwurin mehlahn arail pahpao, rien Sosep ko ahpw patohwan, “Ia duwe, ma Sosep pahn ketin kadakadaur eh kailongkin kitail, oh men dupukohng kitail suwed me kitail wiahiong?” q 2Mwurin Sosep eh sarepedier semeo, e ahpw sapahllahng Isip, iangahki rie ko, oh pil irail koaros me iang patohdahla sarepedi Seikop.$pC 2 Re walahng nan Kenan, oh sarepedi nan poaren paipo nan Makpela, palimesehn Mamre, wasa me Eipraam pwainsang Epron, mehn Id, pwe en wiahla eh wasahn sousou.Wo) 2 Nein Seikop pwutak ko eri kapwaiada dahme arail pahpao kehkehlingkihong irail.1n] 2 Ni pwilidak en Kenan ko ar kilangada sarawien mwahieio nan Atad, re nda, “Sarawi lapalap ehu met rehn mehn Isip kan.” Iei kahrepen wasao eh adanekihla Apel Misraim.-mU 2 Ni arail lel wasahn kamwakele kohn nan Atad, ni palimesehn Sordan, re wiahda sarawi lapalap oh reirei ehu en mwahiei. Sosep eri mwahieiki eh pahpao erein rahn isuh.pl[ 2 Aramas me dake werennansapw oh me dake oahs akan pil iang patohdahla; lapalahn pokon ehu me wia kaparo.Dk 2En Sosep eh peneinei koaros, rie ko, oh peneineien eh pahpao pil iang ih kohla. Ihte seri tikitik ko, nair pelinmen kan, sihpw, kuht, oh kou kan, me sohte iang, pwe re mihmihte nan Kosen.j 2Sosep eri ketila sarepedi semeo. Sapwellimen Parao lapalap koaros, me mah kan, oh kaun akan koaros en Isip, ahpw iang Sosep patohdahla.hiK 2Parao ahpw sapeng, mahsanih, “Komw ketiwei sarepedi semomwen, duwen omwi ketin inoukihong.”sha 2‘Ni ei pahpao eh pahn mehla, e patohwan peki rehi, I en inoukihong, me I pahn sarepedi nan sousou me e kaunopadahr nan Kenan. Eri, komw kupwurkalahngan mweidohng pwe I en patohla sarepedi semeio, I ahpw pahn patohwan pwurodo.’ ”g 2Ahnsoun mwahieio lao imwisekla, Sosep ahpw mahsanihong sapwellimen Parao lapalap ako, “Kumwail menlau padahkihong Parao pakair wet:&fG 2Re ahpw winiwiniehki erein rahn 40, uwen reireien ahnsou me wini kin kohieng ni kahlep en aramas mehla. Mwuhr, mehn Isip ahpw mwahieiki Seikop erein rahn 70.]e5 2Ih eri mahsanihong toakte ko me kin papah, re en kihong wini ni kahlep en eh pahpao.Vd ) 2Sosep eri ketin poaralahng pohn kahlep en semeo, tentenihr oh metimetik meseo.c{ 1!Eri, ni Seikop eh kaimwisekala eh kehkehlik pwukat ong nah pwutak ko, e ahpw kainenehla neh ko pohn pehto oh imwisekla.Yb- 1 Peden paipo oh sahpwo pweipweida sang rehn mehn Id. Kumwail sarepiehdi wasao.”a+ 1Ih wasao me re sarepedi ie Eipraam oh eh pwoud Sara; ih wasao me re sarepedi ie Aisek oh eh pwoud Repeka; oh ih wasao me I pil sarepidi ie Lia.`) 1nan Makpela ni palimesehn Mamre, nan Kenan. Eipraam pwainda peden paip wet oh sahpw wet sang rehn Epron, mehn Id, pwe en wia eh wasahn sousou.D_ 1Seikop eri kehkehlingkihong nah pwutak ko, nda, “Met I pahn kolahng milahr rehn ei aramas me melahr ako. Kumwail sarepiehdi rehn semei ko nan peden paip me mi nan sapwen Epron, mehn Id,#^A 1Ih met kan kadaudok eisek riaun Israel, oh ih met me samarailo ndaiong irail ni eh wia sapwellime mahsen en kamwurumwur ong emenemen sapwellime pwutak ko.h]K 1“Pensamin rasehng kidi en wel. Nimenseng oh nin soutik e kin kemehla oh kangala seike kan.”Q\ 1kapaien wahn pilawa oh wahntuhke kan, kapaien atail pahpa kahlap ako, soahng kansenamwahu kan en dohl poatopoat kan. Kapai pwukat en kohdiong pohn tapwin Sosep, pohn temwen me pilipildahr rehn rie ko.9[m 1Koht en semomw me sawasepomw, Koht Wasa Lapalap me kin kupwuramwahwihkinuhk kapaien keteu sang nanleng oh sang ni pwarer loal akan pahn pwehl, kapaien kou tohto oh seri ngeder,-ZU 1Ahpw eh pahn kadangpeseng nah kesik ketieu oh sohte rerrer, oh peh kan pahn kin kehlailki manaman en Koht Lapalap en Seikop, oh mwaren Silepeo, Soundoarepen Israel.PY 1Eh imwintihti kan pahn mahweniong oh pwakihki neirail kesik ketieu kan.`X; 1“Sosep rasehng ahsen wel men, limwahn utuhnpihl pwoat, ahsen wel men ni keilen nahna.kWQ 1“Napdali rasehng tie men me kin tangatangseli ni saledek, me kin naitikihada nah me kaselel kan.oVY 1“Sapwen Aser pahn kapwarehda wahnsahpw mwahu. E pahn kaunopohng nanmwarki kan konotarail me konehng.bU? 1“Pwihn loallap suwed ehu pahn peiong Kad, ahpw e pahn sohpeiong irail oh pwakihirailda.9To 1“Maing KAUN, I awiawihete sapwellimomwi komour.S7 1Dan pahn rasehng sineik emen limwahnial, sineik me pwoisin suwed me wonohn limwahnial, me kin kehpene nehn oahs, pwe soundake oahs en dikousang powe.XR+ 1“Dan pahn wia kaunen tohn eh wehi. Re pahn duwehte kadaudok teikan en Israel.%QE 1E kilangada duwen mwahu en eh wasahn kommoaldi oh duwen kaselel en sahpwo. eri e kaidi tihnsewe pwe en wahda eh wisik oh idihdohng en doadoahk duwehte lidu._P9 1“Isakar, iei ahs kehlail emen me kin wonohn dengpeseng nanpwungen eh mehn wisik kan.O 1 “Sepulon pahn kousoan ni keilen sehd. Eh oaroahr pahn wia wasahn peidien sohp kan. Oh sapwe pahn lellahng wehin Saidon.eNE 1 Pwoaren mese ko weitahtakihla eh kin nim wain. Ngih ko pwetepwetikihla eh kin niminim milik.M7 1 E kin saliediong sapwellime ahs nin tuhken wain, ni rahn wain me keieu kaselel. E kin kamwakelehki wain weitahta me duwehte nta sapwellime likou kan.L/ 1 Suda pahn kin kolokol sokon en nanmwarki, manaman en kaunda wasa pahn mihmiehte rehn kadaudoke kan. Wehi teikan pahn nohpweiong oh poaridi mwowe.K' 1 Suda rasehng laion emen, me kin kemehla seike oh sapahlih nan pese, me kin kedengideng oh wendiong nanpwel, oh sohte me kak katairong limwah.}Ju 1“A kowe, Suda, riomw kan pahn kapingaiuk. Ke kolokol tepinweren omw imwintihti kan. Riomw kan pahn poaridi mwohmw.)IM 1Ira en riahkihla ara lingeringer, pwehki eh nohn uk, oh ara mwakar, pwehki eh nohn laud. I pahn kihirapeseng nan Israel; I pahn keseirahla rehn mehn Israel kan.EH 1I sohte pahn iang ira nan ara koasoandi kan, I sohte pahn iang ira nan ara mihting kan, pwehki ara kemelahr aramas nan ara lingeringer oh kauwehla nehn kouwol akan wiahki ara mehn mwadong.WG) 1“Simion oh Lipai pirien. Ira kin doadoahngki neira kedlahs ong ni pei eikek.'FI 1Ke rasehng ahden lapake kehlail, ahpw ke sohte mwahn pahn lapalapala, pwehki omw wiahiong nsenen pwopwoud rehn ei pekehio oh kasaminehla en omw pahpa eh peht.E 1“Reupen, kowe, me nei mesenih, kowe me ei kehl, oh tepin wahnedi. Kowe me keieu aklapalap oh keieu kehlail rehn nei pwutak kan koaros.bD? 1“Kumwail nein Seikop kan, kumwail pokonpene oh rong. Kumwail rong amwail pahpa, Israel.+C S 1Seikop eri ekerpene nah pwutak ko oh patohwanohng irail, “Kumwail pokonpene, pwe I pahn ndaiong kumwail dahme pahn wiawihong kumwail ni ahnsou kan me pahn kohdo:B 0Kowe me I pahn kihong Sekem, a kaidehk riomw ko. Sekem wasa kaselelo me I kalowehkihdi nei kedlahs oh kesik ketieu sang mehn Amor.”A9 0Seikop eri ndahng Sosep, “Kilang, pwe I nektehn mehla, a Koht pahn ketin ieiang uhk, oh e pahn ketin kahreiukalahng nan sapwen omw pahpa kahlap ako.@ 0Ih eri kapaiairahda rahno, ketihtihki, “Mehn Israel kan pahn kin kapaiahda aramas akan ni edomwa. Re pahn nda, ‘Koht en ketin kupwurei kumwail pwe kumwail en duwehte Epraim oh Manase.’ ” Ih duwen met Seikop eh mwohnekihla Epraim sang Manase.J? 0Semeo ahpw sapeng, nda, “I ese, samwa, I ese. Kadaudok en Manase kan pahn pil wiahla wehi lapalap ehu. Ahpw rie me tikitiket pahn lapalapasang, oh kadaudoke kan pahn wiahla wehi ngedehrie.”|>s 0E ahpw ndaiong semeo, “Ipa, kaidehkin ih pahn duwe men. Pwe iet me laudo; eri, kihdiong powe pehmw palimaunen.”>=w 0Ni Sosep eh kilang duwen semeo eh kihdiong pohn moangen Epraim peh palimaun, e ahpw nsensuwedkihla. Ih eri kihsang pehn semeo pohn moangen Epraim pwe en kidahng pohn moangen Manase.f<G 0Tohnlengo me ketin kapitiesang nan me suwed koaros, en pil ketin kupwuramwahwih ira! Mwarei, oh mwaren semei ko Eipraam oh Aisek, en poatopoatete rehn pwutak kat! Ira en neitik seri tohto, oh kadaudokara kan en ngeder!”D; 0Ih eri kapaiahda Sosep patohwan, “Koht me semei ko, Eipraam oh Aisek, kin papah, en ketin kupwuramwahwih pwutak kat! Koht me ketin kakahluwa ie lel rahnwet, en ketin kupwuramwahwih ira! : 0Seikop ahpw kapisereihdi peh ko oh kihdi peh palimaun pohn moangen Epraim me tikitiko, a peh palimeing pohn moangen Manase me laudo.F9 0 Sosep eri kihla Epraim palimeing en Seikop a Manase palimaun.P8 0 Sosep eri kihsang pwutak ko pohn nehn Seikop ko oh poaridi lel nanpwel.7/ 0 Seikop eri ndaiong Sosep, “Sohla ei koapworopwor en pwurehng tuhwong uhk, ahpw iet Koht ketin kupwure pwe I en pil tuhwong noumw pwutak kat.”$6C 0 Mesen Seikop ko ediedlahr pwehki eh ohl laudlahr, oh e sohte kilang mwahu wasa. Sosep eri karehdohng reh nah pwutak ko, a Seikop pwoaloirahdi oh metik ira.51 0 Sosep eri sapeng, “Ih nei pwutak kan met, me Koht ketikihong ie nan Isip.” Seikop ahpw nda, “Kahreiradohng ie mahs pwe I en kapaiairahda.”X4+ 0Ni Seikop eh kilangada nein Sosep pwutak ko, e ahpw idek, “Ihs pwutak kan?”g3I 0I wia met pwe ni ei pwurodo sang Mesopodamia, omw nohno Resel kahrehiong ie lapalahn nsensuwed ni eh mehla nan Kenan, ekis dohsang Eprat. Ngehi eri sarepidi liho wasao, limwahn ahl me kodohng Eprat.” (Eprat iei Pedleem.)w2i 0A seri kan me pahn ipwidi mwurira, kowe me pahn naineki; oh re pahn iang ale sohsohn riarail Epraim oh Manase.91m 0Seikop pil mahsanih, “Eri, I pahn nainekihla noumw pwutak riemen me ipwidier nan Isip mwohn ei pwarodo met. Epraim oh Manase pahn wiahla nei pwutak, duwehte Reupen oh Simion.60g 0E mahsanihong ie, ‘I pahn kangederehla noumw seri kan, oh kadaudokomw kan pahn wiahla wehi ngeder. I pahn kihong irail sahpw wet pwe re en sapwenikihla kohkohlahte.’ ”z/o 0Seikop eri nadiong Sosep, “Koht, Wasa Lapalap, ketin pwarohng ie nan Lus nan Kenan, oh ketin kupwuramwahwih ie.o.Y 0Ni Seikop eh rongada me nah pwutak, Sosep, ketiket kodohng reh, e tihnainda oh mwohdada nan dewe peht.$- E 0Kedekedeo, pakair ehu ahpw wiawihong Sosep me dene semeo me ekis luwet. Ih eri ketikihda sapwellime pwutak riemeno, Epraim oh Manase, oh ketila rehn Seikop.,+ /Seikop eri ndaiong, “Eri, kahukihla me ke pahn kapwaiada inou wet.” Sosep eri kahula, Seikop ahpw wia eh keimwseklahn kaping pohn eh pehto..+W /I anahne seridi wasa me semei ko seridi ie. Eri, ke pahn waielahsang Isip, oh sarepiehdi nan ar sousou ko.” Sosep ahpw sapeng, “I pahn kapwaiada kupwuromwien.”J* /Ni eh kereniongehr mehla, e ahpw ekerodo nah pwutak Sosep oh ndaiong, “Menlau kihdi pehmwen nan dengeie, oh inoukihda me ke pahn loalopwoat oh kadekohng ie, oh sohte pahn sarepiehdi nan Isip.D) /Seikop koukousoanki Isip sounpar 17, e lao lel sounpar 147.c(A /Mehn Israel ko eri kousoanla nan Kosen nan wehin Isip; re kepwehpwehla oh nainlahr mehlel.W') /Sosep eri kauwada kosonned ehu ong sahpw akan en Isip, pwe limakis ehun wahnsahpw en kin kohieng Parao. Eri, kosonned wet wie kekehlailte lel rahnwet. Ihte sapwen samworo ko me sohte wiahla nin limen Parao.&&G /Irail eri patohwan sapeng, “Komw ketin komourkitalahr; komwi ketin kupwur mwahu ong kihtehr, maing, eri, se pahn patohwan wiahla sapwellimen Parao lidu.”c%A /Eri, ni ahnsoun dolung wahnsahpw, kumwail pahn kihong Parao limakis ehu. A luhwe kumwail pahn ahnekihla, mehn kamwarak nan sahpw, oh mehn wia amwail tungoal kisin mwenge ong pein kumwail, oh ong amwail peneinei kan.”U$% /Sosep ahpw mahsanihong aramas akan, “Kumwail kilang, I pwainsangkumwailehr sahpw pwukat ni mwaren Parao pwe en nin limankihla. Iet amwail tungoal werentuhke kan, me kumwail pahn kamwarak nan sahpw akan."#? /Ihte sahpw me e sohte pwainda, sapwen samworo ko. Re sohte netikihla sapwarail ko, pwe Parao kin ketikihong irail mwohni en sawas pwe re en kin momourki.M" /Sang apali Isip lellahng apali, Sosep ahpw kaliduwihala aramas akan.K! /Sosep eri ketin pwainda sahpw akan koaros nan Isip ni mwaren Parao. Emenemen mehn Isip ahpw netikihla sapwe, pwe lehko me inenen mwuledek. Eri, Parao ahpw ketin nin limankihla sahpw akan koaros.  /Komw ketin kupwurei kiht pwe se de patohwan mehla. Komw dehr mweidohng se en luhssang at tungoale sahpw akan. Komw ketikihda at tungoal paliwar akan oh at tungoal sahpw akan wiliankihla kisin mwenge. Se pahn patohwan liduwih Parao oh e pahn ketin nin limankihla at tungoal sahpw akan. Komw ketikihong kiht wahn kohn pwe se en kak mourki oh werentuhke pwe se en padokedi nan aht mohs kan.”4c /Eri, sounpar ehu mwuri, re ahpw pwurala reh oh patohwanohng, “Se sohte pahn patohwan ekihsang komwi, maing, duwen eh solahr at tungoal mwohni oh duwen omwi ketin sapwellimanikilahr nait pelinmen kan. Solahr me se pahn patohwanohng komwi, maing, ihte paliwarat oh at tungoal sahpw akan me luhwehdi.fG /Irail eri wadohng Sosep nair pelinmen kan; ih eri ketikihong irail kisin mwenge wiliankihla neirail oahs akan, sihpw oh kuht, kou oh ahs akan. Nan sounparo e ketikihong irail mwenge wiliankihda neiral pelinmen kan koaros.) /Sosep ketin sapeng irail, “Kumwail wahdo noumwail pelinmen kan, I ahpw pahn wiliankihong kumwail kisin mwenge, ma solahr noumwail mwohni.”gI /Ahnsou me mwohni en Isip oh Kenan koaros neklahr, mehn Isip ko patohdo rehn Sosep oh patohwanohng, “Komw ketikihong kiht at tungoal kisin mwenge pwe se de mehla. Komw ketin kupwurei kiht, pwe solahr at tungoal mwohni.”1 /Sosep eri ketin kihpene mwohni koaros me mehn Isip oh Kenan pwainkihda ar tungoal pilawa ko. Ih eri ketin nekidala mwohni ko nan tehnpas en Parao.zo / Lehk lapalapo inenen mwuledek mehlel wasa koaros nin sampah, oh mehn Isip oh Kenan re luwetkihla eh sohla mwenge.sa / Sosep pil ketikihong semeo, rie ko, oh eh peneinei koaros, iangahki me tikitik kan, kanarail kisin mwenge.- / Sosep eri koasoanehdi semeo oh rie ko nan Isip, ketikihong irail sapwarail wasa kaselel kei, kereniong kahnimw Rameses, duwen me Parao mahsanih.F / Seikop eri sakarada pahn kupwur en Parao; ih eri patopatohla.^7 / Seikop ahpw patohwan sapeng, “Ei mour ni ei seiseiloakseli imwiseklahr ni ei sounpar 130. Sounpar malaulau kei met kan oh apwal; ahpw e sohte duwehte sounpar tohto en ei pahpa kahlap ako ni ar seiseiloakseli.”8m /Parao eri keinemwe reh, “Komw sounpar depe?”Z/ /Sosep eri patohwando seme Seikop rehn Parao. Seikop eri patohwan kapaiahda Parao.]5 /irail kak sapwasapw wasa koaros nan Isip pwon. Re kak kousoanla nan Kosen, pwe iei wasa keieu kaselel. Oh ma mie ohl ekei nanpwungarail me koahiek, a komw kak kihong pwe re en kin apwahpwalih nei pelinmen kan.”R /Parao eri mahsanihong Sosep, “Ni omwi pahpao oh riomwi kan ar leledohr,r_ /Se patohdohng kousoanla nan sahpw wet, maing, pwe nan Kenan solahr kisin tungoal ong nait pelinmen kan, lehk lapalapet me inenen uk mehlel. Kalahngan en wasa lapalap en ketin kupwurei kiht pwe se en kak patohwan kousoan nan Kosen.”'I /Parao eri keinemwe rehrail, mahsanih, “Doadoahk da amwail?” Irail patohwan sapeng, “Silepen sihpw kei, kiht, maing, duwehte at tungoal pahpa kahlap ako.=w /Ih eri patohwan kapehsehiong Parao rie ko me iang ih.: q /Sosep eri wahda rie pwutak limmen oh patohla oh patohwanohng Parao, “Semeio oh rie ko patohdihdo sang Kenan, re wa arail tungoal kepwe kan koaros. Re patopato met nan Kosen.” - ."kumwail pahn sapengki me kumwail kin apwalih pelinmen kan sang ni amwail tikitik, duwen me amwail pahpa kahlap ako kin wia. Pwe ma ih duwe met, e pahn ketin mweidohng kumwail en kousoan nan Kosen.” Sosep mahsanih met pwehki mehn Isip sohte kin mwahuki silepen sihpw kan.N  .!Eri, ni Parao eh pahn malipei kumwail oh keinemwe da amwail doadoahk, 7 . I pahn ndaiong me kumwail silepen sihpw kei oh kin apwahpwalih pelinmen kan oh kumwail wa kohdo noumwail pelinmen kan oh mehkoaros me kumwail ahneki.4 c .Sosep eri mahsanihong rie ko oh eh peneinei, “I pahn kolahng ndahng Parao me peneineien ei pahpao, patohdohsangehr Kenan, wasa re kin koukousoan ie, oh re patodohr rehi.i M .Seikop ahpw ndahng Sosep, “Met I kakehr mehla, ni ei kilanguhkehr oh eseier me ke momourte.”*O .Sosep ahpw ketin kaunopada sapwellime werennansapw oh ketilahng Kosen pwe en tuhwong eh pahpa Seikop. Eri, ni eh tuhwong, e pwoalehdi oh tentenihr ahnsou reirei.eE .Seikop eri kadarala Suda mwowe rehn Sosep pwe en peki en tuhwong nan Kosen. Ni ar lel wasao,dC .Nein Sosep pwutak riemen me ipwidi nan Isip, eri, irail koaros me kolahng wasao me isiakan. .Eri, irail koaros kadaudok en Seikop ko me kohdilahng Isip me wenehk wenemen, a en nah pwutak ko ar pwoud ko sohte wadohng.mU .Me isimen pwukat iei kadaudok en Seikop sang Pila, lidu serepein me Lapan kihong nah serepein Resel.A .Napdali oh nah pwutak ko: Sasehl, Kuni, Seser, oh Sillem.; .Dan oh nah pwutak Usim.?{ .Me ehk pahmen pwukat iei kadaudok en Seikop sang Resel.a= .Nein Pensamin pwutak kan iei Pela, Peker, Aspel, Kera, Nahman, Ehi, Ros, Muppin, oh Ard.y .Nan Isip Sosep wiahda pwutak riemen: Manase oh Epraim, sang Asenad, nein Podipera serepein, samworo men nan Iliopolis.N~ .Resel, en Seikop eh pwoud, wiahiong pwutak riemen: Sosep oh Pensamin.q}] .Me ehk wenemen pwutak iei kadaudok en Seikop sang Silpa, lidu serepein me Lapan kihong nah serepein Lia.}|u .Aser oh nah pwutak ko: Imna, Ispa, Ispi, Peria, oh riarail serepein Sera. Nein Peria pwutak kan iei Eper oh Malkiel.M{ .Kad oh nah pwutak ko: Sepohn, Aki, Suni, Espon, Eri, Arod, oh Areli.z .Ih met kan pwutak ko me Lia wiahiong Seikop nan Mesopodamia, iangahki Daina. Nah kan koaros sang Lia patpene wiahda me siliakan silimen.9yo .Sepulon oh nah pwutak ko: Sered, Elon, oh Saleel.=xw . Isakar oh nah pwutak ko: Tola, Pua, Sasup, oh Simron.w% . Suda oh nah pwutak ko: Sela, Peres, oh Sera. (Nein Suda pwutak teiko, Er oh Onan, ira mehla nan Kenan.) Nein Peres pwutak iei Esron oh Amul.9vo . Lipai oh nah pwutak ko: Kerson, Kohad, oh Merari.iuM . Simion oh nah pwutak ko: Semuel, Samin, Ohad, Sakin, Sohar, oh Saul, nein lih lidu en Kenan men. =;~v}}<|f{}{ zyyBxxrww vuu!tcsrqqpwp%oonIml^kk%jjOiRhh.ggVfee(dcc[bbYaS`__*^^i]]{\^[ZZKZ#YXX1WVVDUUUTTOTSSR_QQQTPPJOONN MM>LLKKJJII)HGFF\E8DsCCBBHAAK@@?>>>==n<[;::W99B8876665^4\33-2s100!/k.3--8,,++C**b)((t'' &&%E$$##7"!!W ?luY=)x%{$k9 b c F 0"38"=a= oh mesenih koaros nan Isip pahn mehla, sang sapwellimen Parao mesenih, me pahn sohsohki mwoale, lel mesenihen lih lidu me kin kapikapirki peh takaien ngidarpene wahn wihd kan. Pil mesenihen kou kan koaros pahn mehla.jO Moses ahpw patohwanohng Parao, “Iet me KAUN-O mahsanih, ‘Nin lukepen pwong I pahn dawih Isip,%E Eri, KAUN-O ahpw ketin kupwurehda pwe mehn Israel kan en kenikenla rehn mehn Isip kan; lapalap akan oh aramas akan nan Isip kin wiahki Moses ohl wahun emen..W Eri, ke pahn ndaiong mehn Israel kan, ohl akan oh lih akan koaros, emenemen en peki sang rehn kompoakepah mehn Isip kan soangen dipwisou kesempwal en silper oh kohl.F  KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kalokolok tehr ieu me I pahn kihong Parao oh mehn Isip kan. Mwuri, e pahn mweidkumwailla. Ahpw ni eh pahn mweidkumwaillahr, e pahn pwakih kumwail sang Isip.|s Moses ahpw sapeng, patohwan, “Ih me pahn wiawi, duwen me komw mahsanih. Komw solahr pahn pwurehng mahsanih ie.”  E ahpw mahsanihong Moses, “Eri, kohkohweisang mwohi! Kaleke komw pwurodo; ma komw pwurodo, rahnohte komw pahn kamakamala!”a = KAUN-O ahpw pil ketin kakeptakaila Parao, iei me e sohte mweidohng irail re en kohkohla.  Nait mahn akan uhdahn pahn pil iang kiht; sohte mehmen pahn mihmi. Se uhdahn pahn kin pilada mahn me se pahn kin meirongkihong KAUN-O, at Koht. Ni at pahn lel wasahn kaudoko, pein kiht sohte patohwan ese mehnia mahn me se pahn meirongkihla nan at kaudok.” ' Moses ahpw sapeng, patohwanohng, “Eri, ma ih duwen, a komw ketikihong kiht mahn akan, at mehn meirong oh meirong isihs ong KAUN-O, at Koht.g I Parao ahpw ketin malipehdo Moses oh mahsanihong, “Kumwail kakehr kohwei oh kaudokiong KAUN-O; pil lih akan oh noumwail seri kan kak iang kumwail; ihte noumwail sihpw kan, kuht kan, oh pelin kou kan, me pahn mihmi met.”  Mehn Isip ko sohla kak kilangki wasa, oh sohla me kohieisang nan imwe erein rahn siluhwo. A wasa me mehn Israel ko mihmi ie, marain.   Moses ahpw kapahda peho pahnlahng, a ni ahnsowohte rotorot mosul ehu ahpw kipehdi nan Isip pwon me wiewiawihki erein rahn siluh.  KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Kapahdawei pehmwen pahnlahng, pwe rotorot mosul me aramas kak pehmada en kipehdi nan Isip pwon.”]5 KAUN-O ahpw kakeptakaila Parao, iei me e sohte mweidohng mehn Israel ko en kohkohla.G  KAUN-O eri ketin wekidala kisiniengo, wekidiong ni kisinieng kehlail ehu me uhdo sang palikapi; e ahpw ipirasang loukust ko ipiralahng nan Sehd Weitahta. Sohte loukust men luhwehdi nan Isip.V' Moses eri patopatohla sang rehn Parao, oh patohwan wia eh kapakapohng KAUN-O.xk Eri, kumwa menlau mahkohng ie met, oh kapakapohng KAUN-O, amwa Koht, pwe en ketikihweisang ie kalokolok wet.”} Parao eri mwadangete malipehdo Moses oh Aaron oh mahsanihong ira, “I dipadahr ong KAUN-O, amwa Koht, oh pil ong kumwa.C Re ahpw kipehdi wasa kan oh rotongedi sahpwo; re kangala wahntuhke koaros me sohte ohkihla keteu aihs takaio. Sohte wahntuhke, de tehntuhke ieu, de kisin dihpw kis, me luhwehdi nan Isip.  Re ahpw kohdo oh kipehdi nan Isip pwon. Soangen tohto wet sohte wiawi sang mahs kohdo, oh pil sohte pahn wiawi sang met kohla.^7 Moses eri kapahla eh sokono, a KAUN-O ahpw koasoanehdi pwe kisinieng ehu en ipidohng pohn sahpwo sang palimese, erein rahn ehu pwon oh pwohng ehu pwon. Mandahn rahno, nimenseng, kisiniengo ahpw ipirodo loukust ko./~Y KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kapahwei pehmwen pohn Isip, pwe loukust kan en pwarada oh kangala mehkoaros, pil tuhke koaros me luhwehdi sang keteu aihs takaio.”}- Sohte kak! Kumwail ohl akante me pahn kohwei oh kaudokiong KAUN-O, ma ih me kumwail anahne.” Ni ahnsowohte, ira ahpw pakasarasang mwohn Parao.5|e Parao ahpw mahsanih, “I kahukihla KAUN-O me I sohte pahn mweidohng kumwail en wa lih akan oh seri kan! Uhdahn me dehde me kumwa koasoakoasone mehkot suwed nan kapehdomwa.o{Y Moses eri sapeng, patohwan, “Kiht koaruhsie pahn patopatohla, me tikitik kan oh me laud kan; nait pwutak oh serepein kan, nait sihpw kan oh kuht kan, oh pil nait pelin kou kan, pwehki se uhdahn pahn wia sarawi ehu ong KAUN-O.”+zQ Moses oh Aaron ahpw likwerdo sapahl mwohn Parao, e ahpw mahsanihong ira, “Kumwail kak kohwei oh kaudokiong KAUN-O, amwail Koht. Ahpw ihs me pahn iang kohwei?”\y3 Sapwellimen Parao lapalap ako ahpw patohwanohng, “Ia erein ohl menet eh pahn kedirepwei kitail? Komw ketin kupwureirailla, pwe re en kak kaudokiong KAUN-O, ar Koht. Komw sohte mahsanih duwen Isip eh ohlahr?”Qx Re pahn audehla nan tehnpasomwi kan oh imwen sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan. Re pahn suwedsang kalokolok koaros me amwail pahpa kahlap ako udiahlehr.’ ” Moses eri pirekekte patopatohla.&wG Re pahn kipehdi wasa koaros nansapw, oh sohla me pahn kak kilang sahpw. Re pahn kangala mehkoaros me keteu aihs takaio sohte kauwehla, iangahki tuhke koaros.mvU Ma komw sohte pahn mweidohng re en kohkohla, eri a, lakapwete I pahn kadirehkihla loukust omwi wehi._u9 Moses oh Aaron eri patohla rehn Parao oh patohwanohng, “Iet me KAUN-O, Koht en mehn Ipru kan, mahsanih, ‘Ia erein omwi sohte pahn men karongei ie? Komw mweidohng nei aramas akan pwe re en kolahng kaudokiong ie.-tU oh pwe ke en kak padahkihong noumw seri kan oh kadaudokomw kan duwen ei kapingkidahr mehn Isip kan ei manaman akan. Pwe kumwail koaros en ese me ngehi me KAUN-O.”s 3 KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Kohwei rehn Parao, pwe I kakeptakaihalahr iangahki sapwellime lapalap akan, pwe I en wia ei manaman akan mwohrail,rr_ #Nan eh keptakailahr e sohte kupwurki mehn Israel ko en kohkohla, duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses.q "Ni ahnsou me Parao mahsanihada me keteu, keteu aihs takai, oh nansapwe tokedier, e pil pwurehng dipada, iangahki sapwellime lapalap ako.6pg !Moses eri patopatohla sang rehn Parao patopatolahng likin kahnimwo. E ahpw kauwada peh ko pwe en kapakapohng KAUN-O. Eri, nansapwe oh keteu aihs takaio oh keteu ahpw tokedi.Io  Ahpw wahn wihd sohte ohla, pwehki e saikinte lel ahnsoun ar mah.~nw Wahntuhke kan me adaneki plaks oh parli, re mengila, pwehki wahntuhke parli iower oh wahntuhke plaks ahpwtehn pwerla.am= A met I ese me komwi oh sapwellimomwi lapalap akan saikinte lemmwikihla KAUN-O, Koht.”vlg Moses eri patohwanohng, “Ni ahnsou me I pahn patohieila sang nan kahnimw wet, I pahn kauwadalahng rehn KAUN-O pehi kat. Nansapwe ahpw pahn tokedi, oh sohla pahn keteu aihs takai, pwe komwi en mwahngih me sampah uhdahn nin limen KAUN-O.:ko Kumwa kapakapkin kiht rehn KAUN-O; pwe soangen nansapwe oh keteu aihs takai wet en tokedi. I inoukihda me I pahn mweidohng kumwail en kohkohwei, kumwail sohte pahn mihmi met.”j Parao eri malipehdo Moses oh Aaron, oh mahsanihong ira, “Met I dipadahr. KAUN-O me ketin pwung; ngehi oh nei aramas akan me sapwung.ai= Ihte wasa me melimelo sohte lel ie, iei nan Kosen, wasa me mehn Israel ko koukousoan ie./hY Wasa koaros nan Isip melimel en aihs takaio lel mehkoaros me mihmi likin ihmw, aramas oh mahn koaros. E kemehla dihpw koaros en nansapw akan oh kauwehla tuhke koaros.gy keteu aihs takai iangahki lioal me wie piripir. Iei met keieun melimel suwed me lel Isip sang ni eh wiahla wehin Isip.f/ Moses ahpw kauwadalahng eh sokono pahnlahng, KAUN-O eri ketikihdi nansapwe oh keteu aihs takai, oh lioal lel nanpwel. KAUN-O eri ketin kamwerehdi2e_ KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Kauwadawohng pehmwen pahnlahng pwe keteu aihs takai en mwerediong pohn Isip, pohn aramas akan, mahn akan, oh dihpw en nansapw koaros.”_d9 A ekei sohte nsenohki mahseno, re ahpw sohte karukihala neirail lidu kan oh mahn akan. c  Eri, ekei sapwellimen Parao lapalap ako ahpw masakada mahsenen KAUN-O, iei me re kihlong nan ihmw neirail lidu kan oh mahn akan.[b1 Eri, komwi mahsanih pwe sapwellimomwi mahn akan oh mehkoaros me mihmi likin ihmw en kohlong nan ihmw. Keteu aihs takai pahn mwerediong pohn aramas koaros oh mahn koaros me sohte rukula, oh re pahn mehla.’ ”qa] Eri, lakapwte I pahn kamwerehdi keteu aihs takai, soahng me saikinte wiawi nan Isip sang ni eh wiawihda.\`3 Eri, komwi ahpw pil lemeiongete nei aramas akan oh sohte mweidohng re en kohkohwei.}_u Ahpw I mweidohng komwi en momour pwe I en kasalehiong komwi ei manaman, oh mwarei en kipehla wasa koaros nin sampah.u^e Ma I kamwakid pehiet pwe en kalokei komwi oh sapwellimomwi aramas akan, kumwail uhdahn pahn mwomwla douluhl.3]a Met I pahn kihong pein komwi ei kalokolok kan koaros, oh ong sapwellimomwi lapalap akan, pwe komwi en mwahngih duwen eh sohte emen koht mie nin sampah pwon duwehte ngehi.J\ KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Nin sohrahn ke pahn kohwei rehn Parao oh ndaiong me iet me KAUN-O, Koht en mehn Ipru kan, mahsanih, ‘Mweidala nei aramas akan pwe re en kolahng kaudokiong ie.[ KAUN-O ahpw ketin kakeptakaila kupwur en Parao pwe en sohte men rong Moses oh Aaron, duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses.jZO Sounakmanaman ko sohte kak pwarodo mwohn Moses, pwehki ar diren mpwosala duwehte mehn Isip teiko.4Yc Ira eri ale pehs sang nan sidohp oh uh mwohn Parao; Moses eri sipedadalahng pehso nan wehwe, e ahpw kahrehda mpwos rehn aramas akan oh mahn akan me sawapeseng wiahla kens..XW Pehso ahpw pahn mwarakseli wasa koaros nan Isip duwehte pwelpar, oh e pahn kahrehiong aramas akan oh mahn akan ar pahn mpwoskihda, oh pahn sawapeseng wiahla kens.”W  KAUN-O eri mahsanihong Moses oh Aaron, “Kumwa ale ekei pehsen sang nan sidohp; Moses en sipedadawohng nan wehwe mwohn Parao.?Vy Parao eri keinemwe dahme wiawi, re ahpw padahkihong me sohte nein mehn Israel mahn emen me mehla. Ahpw nan kupwure keptakailahte oh sohte men mweidohng mehn Israel ko en patopatohla.U3 Mandahn rahno KAUN-O ahpw ketin kapwaiahda dahme e mahsaniho. Eri, nein mehn Isip mahn ako koaros mehla, ahpw sohte emen nein mehn Israel ko mehla.\T3 Ngehi KAUN-O, me kilelehdier me lakapw iei ahnsou me I pahn wiahda mepwukat.’ ”Sy I pahn katohrepeseng nein mehn Israel mahn akan oh nein mehn Isip kan, oh sohte nein mehn Israel mahn emen pahn mehla.R I pahn kalokehkin komwi kalokolok suwed ehu ong mahn akan- ong sapwellimomwi oahs akan, ahs akan, kamel kan, kou kan, sihpw oh kuht kan.?Q{ Ma komw sohte pahn pwurehng kupwurki re en patopatohla,2P a KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Kohwei rehn Parao oh ndaiong me KAUN-O, Koht en mehn Ipru kan, mahsanih, “Komw mweidala pwe nei aramas akan en patolahng kaudokiong ie.eOE Ahpw pil ahnsou wet kupwur en Parao kepikeptakaite, pwe e sohte men kadarala mehn Israel ko.N9KAUN-O eri ketin kapwaiada pekipek en Moses. Loahng ko ahpw sohrasang rehn Parao, rehn sapwellime lapalap ako oh aramas ako; sohte mehmen me luhwehdi.UM%Moses eri patopatohla sang rehn Parao oh patohwan wia eh kapakapohng KAUN-O,4LcMoses ahpw sapeng, patohwan, “Ni ahnsowohte me I pahn kohkohla sang met, I pahn kapakapohng KAUN-O pwe lakapwete loahng kan en pweiekla sang komwi, oh sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan. Ahpw komw sohte pahn ketin pwurehng pitih kiht oh kapweiengkitasang at pahn kohla kaudokiong KAUN-O.”2K_Parao ahpw mahsanih, “I pahn mweidohng kumwail en kohwei oh kaudokiong KAUN-O, amwail Koht, nan sapwtehn, ahpw sohte dohweisang met. Eri, kumwail pil kapakapkin ie.”J%Se uhdahn pahn wia seiloak en rahn siluh kolahng nan sapwtehn, pwe se en wia at meirong ong KAUN-O, at Koht, duwen me e mahsanihong kiht.”5IeMoses ahpw sapeng, patohwan, “Met sohte kak wiawi, pwehki meirong en mahn akan me se pahn meirongkihong KAUN-O, at Koht, eh pahn kansensuwedihada mehn Isip kan. Ma se pahn doadoahngki mahn me kin kansensuwedihada mehn Isip kan oh meirongkihla mwohn masarail kan, re pahn kateikitedi oh kemeikitala.}HuParao eri malipehdo Moses oh Aaron oh mahsanihong ira, “Kumwail kohwei oh kaudokiong amwail Koht nan sahpwette.”6GgKAUN-O eri ketin wiahda met, oh mwuten loahng kei ahpw pihrdohng ni tehnpas en Parao, oh nan imwen sapwellime lapalap ako, oh nan Isip pwon. Sahpwo pwon ahpw ohkihla loahng.jFOI pahn katohrepeseng nei aramas akan oh sapwellimomwi kan. Manaman wet pahn pweida lakapw.’ ”>EwRahnohte I pahn silehdi nan Kosen, wasa nei aramas akan kin koukousoan ie, pwe loahng kan en dehr mihla ie, pwe komwi en mwahngihala me ngehi KAUN-O, I kin iang mihmi nan sahpw wet.~DwMa komw sohte pahn kupwurki kadarirailla, eri, I inoukihong komwi me I pahn kadarpeseng mwuten loahng kei pohmwi, pohn sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan. Nan imwen mehn Isip kan pahn direkihla loahng, oh e pil pahn kipehdi nan pwehl kan.TC#KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Nin sohrahn ke pahn kohwei oh tuhwong Parao ni eh pahn ketilahng ni pillapo, ke ahpw ndaiong me KAUN-O mahsanih, ‘Komw kadarala nei aramas akan pwe re en kaudokiong ie.5BeSounakmanaman akan eri patohwanohng Parao, “Mehkotet sang nin limen Koht.” Ahpw Parao keptakailahte oh sohte men karonge Moses oh Aaron, duwen KAUN-O eh ketin mahsanih.%AESounakmanaman akan pil song en wiahda soahngohte sang ni ar akmanaman, pwe en kapwarehda amwise kan, ahpw re sohte kak. Amwise kan ahpw kipehdi wasa koaros.y@mAaron eri poakihki nanpwel eh sokono. Pwelpar koaros en Isip wiahla amwise, oh kipehdi aramas akan oh mahn akan.?KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Ndaiong Aaron en poakihki eh sokono nanpwel, a pwelpar ahpw pahn wekila wiahla amwise nan Isip pwon.”>%Eri, ni Parao eh mwahngiher me kairu kan melahr, e pwurehng keptakaila, oh sohla men karonge Moses oh Aaron, duwen me KAUN-O ketin mahsanih.=Mehn Isip kan ahpw koasoakehda kairu kan wiahda koasoakoasoak kalaimwun kei, me kahrehda pwohsuwedla wasa koaros nan sahpwo.<  KAUN-O eri ketin kupwurehla en Moses eh kapakap; eri, kairu kan nan ihmw akan, nan mwetuwel kan, oh nan sahpw akan, ahpw mehla.;  Moses oh Aaron eri patopatohla sang rehn Parao, Moses ahpw patohwan kapakapohng KAUN-O pwe en ketikihsang rehn Parao kairu kan. :; Kairu kan pahn pweiekla sang komwi, oh nan tehnpasamwail kan, oh sang sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan; oh re pahn pweieklahng nan pillapo.”P9 A e ketin sapeng, mahsanih, “Komw kapakapkin ie lakapw.” Moses eri patohwan, “E pahn pweida duwen me komw mahsanih, pwe komwi en mwahngihala duwen eh sohte emen koht me duwehte KAUN-O, at Koht.8 Moses ahpw sapeng, patohwan, “I pahn perenki kapakapkin komwi. Ahpw komw ketin kilelehdi ahnsou me I pahn kapakapkin komwi, sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan, pwe kairu kan en pweiekla sang kumwail, oh nan tehnpasamwail kan, pweieklahng nan pillapo.”K7Parao eri malipehdo Moses oh Aaron, oh mahsanihong ira, “Kumwa kapakap oh peki rehn KAUN-O pwe en ketikihsang kairu kan, I ahpw pahn mweidala noumwa aramas akan en kohwei kaudokiong KAUN-O.’X6+Ahpw sounakmanaman akan pil kapwarehda kairu kan nan Isip sang ni ar akmanaman.c5AAaron eri kapahla peho pohn pihl akan en Isip, kairu kan ahpw pwarada oh kipehdi nan Isip.%4EKAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Ndaiong Aaron en kapahla eh sokono pohn pillap akan, pohn dahu kan, pohn leh kan, pwe en kapwarehda kairu kan nan Isip.”Z3/Re pahn lusungkomwiseli, oh pil sapwellimomwi aramas akan oh lapalap akan.’ ”j2OPillapo pahn direkihla kairu; re pahn kohda sang loale, kohlong ong nan tehnpasomwi, nan omwi perehn seimwoak, pohn omwi peht, nan imwen sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan, nan omwi wasahn wia mwenge oh wia pilawa kan.V1'Ma komw sohte pahn kupwurki mweidirailla, I pahn kalokehki sahpwo pwon kairu.)0 OKAUN-O eri ketin mahsanihong Moses, “Kohwei rehn Parao oh ndaiong me iet me KAUN-O mahsanih, ‘Komw ketin mweidala nei aramas akan en patolahng kaudokiong ie.M/Mwurin kalokolok wet, rahn isuh dou powe, a ehu kalokolok pil wiawi.s.aMehn Isip koaros ahpw weirada ni keilen pillapo pwoahr en pihl kei, pwehki ar sohla kak nim pilen pillapo.Q-Parao eri ketin sapahllahng ni tehnpeseo, soh mwahn kupwurohki mehkotet.9,mSounakmanaman en Isip ko pil wiahda soahngohte, sang ni ar akmanaman, me kahrehda Parao inenen keptakaila. E sohte mwahn karonge Moses oh Aaron, duwen KAUN-O eh ketin mahsanih. +;Mwahmw akan ahpw mehla nan pillapo, oh pihlo inenen pwohsuwedla, ihme kahrehda mehn Isip kan sohla kak nimpil sang ie. Pihl koaros nan Isip wiahla nta.A*}Eri, Moses oh Aaron ahpw kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanihong ira. Aaron pwekada eh sokono oh poakihki pillapo; pilen pillapo ahpw wiahla nta mwohn Parao oh sapwellime lapalap ako. );KAUN-O ahpw pil mahsanihong Moses, “Ndaiong Aaron en ale eh sokono oh kapahwei pohn pihl koaros en Isip, pillap akan, dahu kan, oh leh kan. Pihl koaros pahn wiahla nta, oh nta pahn audehla wasa koaros nan sahpwo, pil iangahki nan pwoaren tuhke kan, oh nan pwoaren paip akan.”u(eMwahmw akan pahn mehla oh matala nan pillap wet, me kahrehda mehn Isip kan sohla pahn kak nimpil sang ie.”9'mEri, maing, KAUN-O mahsanih, me komw pahn mwahngihala ihs ih sang dahme e pahn ketin wia. Eri, komw mahsanih, pwe I pahn poakihki sokon wet pilen pillapet, a e pahn wiahla nta.|&sKe ahpw patohwanohng Parao, ‘KAUN-O, Koht en mehn Ipru kan, ketin kederiehdo pwe I en patohwanohng komwi en mweidohng sapwellime aramas akan re en patopatohla, pwe re en patolahng kaudokiong nan sapwtehn. Eri, lel met komw sohte men karonge.%#Eri, kohwei oh tuhwong Parao nimenseng, ni eh pahn ketilahng ni Pillap Nail. Awihedi ni keilen pillapo. Wa kohwei sokonen me wiahla sineik.p$[KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Parao me inenen keptakai oh e sohte mweidohng aramas akan en kohkohla.b#? Eri soh, Parao me inenen keptakai; oh sohte men rong ira, duwen me KAUN-O ketin mahsanih." Re kesehdiong nanpwel ar sokon kan, sokon ko ahpw pil wiahla sineik. Ahpw en Aaron eh sokono kadallehla ar sokon ko koaros.!  Parao eri malipepene sapwellime aramas loalokong kan oh sounakmanaman kan; re ahpw pil wiahda soahngohte sang ni ar akmanaman.K  Moses oh Aaron eri patohla rehn Parao oh wiahda soahng koaros me KAUN-O ketin mahsanihong ira. Aaron kesehdiong nanpwel eh sokono mwohn Parao oh sapwellime lapalap ako, e ahpw wiahla sineik men.N “Ma Parao pahn mahsanihong kumwa, ‘Kumwa kadehdehkihda pein kumwa ehu manamanen,’ eri, ke pahn ndaiong Aaron, ‘Ale omw sokonen oh kesehdiong mwohn Parao, oh e pahn wiahla sineik men.’ ”5gKAUN-O ahpw ketin mahsanihong Moses oh Aaron,NMoses sounpar 80, a Aaron sounpar 83, ni ahnsou me ira tuhwong Parao.AMoses oh Aaron eri kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanih.Mehn Isip kan eri pahn esehla me iei ngehi me KAUN-O, ni ei pahn pelian irail oh kahluwaieisang mehn Israel kan nan Isip.”zoI pahn kalokehki mehn Isip kan kalokolok mwuledek, oh mwuri, I ahpw pahn kahluwa nei aramas akan sang nan sahpwo.Ahpw I pahn kakeptakaila nan kapehden nanmwarkio, oh e sohte pahn rong uhk, mehnda ma I pahn wiahda manaman kamasepwehk kei nan Isip,3Ke pahn ndaiong Aaron mehkoaros me I koasoanediong uhk, oh e ahpw pahn patohwanohng Parao en mweidala mehn Israel kan pwe re en mweselda sang Isip.  KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn wiahiong uhk pwe ke en rasehng Koht mwohn Parao, oh riomw Aaron pahn koasoiong duwehte omw soukohp. Moses ahpw sapeng, patohwan, “Komw mwahngih me ngehi aramas soakoahiek en pato men; a ia duwen Parao eh pahn ketin karonge ie?”wie mahsanih, “Ngehi, iei KAUN-O. Ke pahn kairehki Parao, nanmwarkien Isip, mehkoaros me I padahkihong uhk.”3cAhnsou me KAUN-O mahseniong Moses nan Isip,[1Iei ira me patohwanohng nanmwarkien Isipo en ketin kasaledekihala mehn Israel kan.tcAaron oh Moses iei ira me KAUN-O ketin mahsanihong: “Kumwa kahrehsang nan Isip kadaudok en Israel kan.”"?Eleasar, nein Aaron pwutak, pwoudikihda emen nein Putiel serepein ko, ih me nainekihda Pineas. Iei irail me wia kaunen peneinei kan en kadaudok en Lipai.}uKora naineki pwutak silimen: Assir, Elkana oh Apiasap; iei irail me wia pahpa kahlap en pwihnlap en peneineien Kora.~wAaron pwoudikihda Elisehpa, nein Aminadap serepein oh rien Nahson; ih me naitikihada Nadap, Apihu, Eleasar oh Idamar.FUssiel pil naineki pwutak silimen: Misael, Elsapahn oh Sidri.; sIsar naineki pwutak silimen: Kora, Nepek, oh Sikri.~ wAmram pwoudikihda Soseped, rien eh pahpao serepein, iei ih me naitikihada Aaron oh Moses. Amram momourki sounpar 137.x kMerari naineki pwutak riemen: Mahli, oh Musi. Ih irail pwukat me wia peneineien Lipai kan oh kadaudokarail kan.` ;Kohad naineki pwutak pahmen: Amram, Isar, Epron, oh Ussiel. Kohad momourki sounpar 133.U %Kerson naineki pwutak riemen: Lipni oh Simei, kadaudokara kan inenen ngeder.3Lipai naineki pwutak silimen: Kerson, Kohad, oh Merari; iei irail me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail. Lipai momourki sounpar 137.0[Simion naineki pwutak wenemen: Semuel, Samin, Ohad, Sakin, Sohar, oh Saul, nein lihen Kenan men; iei irail pwukat me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail.%Nein Seikop mesenih, Reupen, naineki pwutak pahmen: Anok, Pallu, Esron oh Karmi; irail me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail.C KAUN-O eri ketikihong Moses oh Aaron kosonned ehu, ira en kairehki mehn Israel kan oh Parao, nanmwarkien Isip, duwen ara aleier kosonned pwe ira en kahreieisang nan Isip mehn Israel kan.% A Moses ahpw sapeng patohwan, “Ni mehn Israel kan ar sohte men rong, ia duwen Parao eh pahn ketin karonge ie, ni ei soakoahiek en pato?” “Kohwei rehn Parao, nanmwarkien Isip, oh kairehki me e uhdahn pahn mweidala mehn Israel kan pwe re en kohkohla sang nan sahpwet.”%G KAUN-O eri mahsanihong Moses,y Moses eri patohwanohng mehn Israel ko mepwukat; ahpw re sohte men rong, pwehki apwal laud en kalidu me re mihmi loale.BI pahn kahluwaikumwaillahng nan sahpw me I kahukihla me I pahn kihong Eipraam, Aisek, oh Seikop. I pahn kihong kumwail sahpwo pwe kumwail en uhdahn sapwenikihla. Ngehi me KAUN-O.’ ”G I pahn pwengkumwailda, oh nainekinkumwailla; oh I pahn wiahla amwail Koht. Kumwail pahn esehla me ngehi KAUN-O, iei amwail Koht, me kin kamaiaweikumwailda sang pahn manaman en mehn Isip kan.~-Eri, ke pahn padahkihong mehn Israel kan, ‘Ngehi me KAUN-O; I pahn kamaiaweikumwailda sang nan doadoahk laud me mehn Isip kan kin idingohng kumwail. I pahn kapitasang kumwail nan mouren lidu. I pahn kapitkinkumwailla roson en nin limei kat me pahn kaloke irail mwuledek.u}eMet I karongeier ngilen weirek en mehn Israel kan, me mehn Isip kan kaliduwihalahr, oh I tamandahr ei inowo.s|aI pil wiadahr ei inou ong irail, I inoukihong irail me I pahn kihong irail Kenan, sahpw me re keikeiru ie.}{uI pwarongehr Eipraam, Aisek, oh Seikop, nin duwen Koht, Wasa Lapalap. I ahpw sohte kasalehiong irail mwarei, KAUN-O.>zyKoht ahpw ketin mahsanihong Moses, “Ngehi me KAUN-O.Oy KAUN-O eri ketin mahsanihong Moses, “Met ke pahn kilang dahme I pahn wiahiong Parao. I pahn idingohng en kadarala nei aramas akan. Ahpw mehlel, I pahn idingohng en kasareirailla sang nan sapweo.”)xMPwe sang ni ei patohdohng rehn Parao pwe I en pato ni mwaromwi, e sohte tokedihsang wiakauwe sapwellimomwi aramas akan. Komwi ahpw sohte ketin seweseirailda!”%wEMoses eri pwurehng patohwanohng KAUN-O, “Maing Kaun, dahme komw ketin likidmeliekilahr sapwellimomwi aramas akan? Dahme komw ketin poaronekiniehdo wasaht?vRe apw ndaiong ira, “KAUN-O ketin mahsaniher dahme kumwa wiahiong kiht, oh e pahn ketin kalokei kumwa, pwehki amwa kahrehiong Parao oh sapwellime lapalap akan ar kailongkinkitala. Kumwa kihongehr kedlahs pwoat nan pehrail pwe re en kemeikitala.”LuEri, ni ar patopatohla, re tuhwong Moses oh Aaron me awiawih irail./tYEri kaunen mehn Israel ko ese me re milahr nan apwal, ahnsou me nanmwarkio mahsanihong irail me re pahn wiahda uwen tohtohn takai pwehtohte rahn koaros, duwehte mahs.s#Kumwail pwurowei doadoahk! Sohte dihpw ehu me pahn kohieng kumwail, ahpw kumwail uhdahn pahn wiahda uwen tohtohn takai pweht me kileldi.”rNanmwarkio ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Pwehki kumwail me pohnkahke, ihme kumwail pekipekihki kumwail en kolahng kaudokiong KAUN-O.q7Solahr dihpw me kohieng kiht, komwi ahpw kin ketin idingohng kiht se en wia takai pweht. A met, se pil kin kalokolok. Komwi me pahn pwukoahki met.”p Mehn Israel ko me kin kaun ahpw patohla rehn Parao oh repenpwung reh, patohwan, “Maing, dahme komw ketin wiahkihong kiht met?yomMehn Isip kan me kaun lidu ko ahpw kin wokih kaunen mehn Israel ko me re koasoanehdi re en kin kaun doadoahko. Re ahpw kin idingkin irail, “Dahme kumwail sohte wiahkihda uwen tohtohn takai pweht rahnwet duwehte amwail kin wiahda mahso?”!n= Kaunen lidu ko ahpw kin koangoangehkin irail, re en wiahda uwen tohtohn takai pwetohte rahn koaros, duwehte ahnsou me irail kin pein kihong irail dihpw.Dm Aramas akan eri kohpeseng nan Isip pwe re en kihpene dihpw. l Kumwail en pein kohwei oh ale wasa me kumwail kak diar ie, ahpw kumwail uhdahn pahn wiahda uwen tohtohn takai pweht duwehte mahs.”"k? Eri, kaunen lidu ko, oh mehn Israel me kin kaun doadoahko, ahpw kohla oh ndaiong mehn Israel ko, “Parao mahsanih me e solahr pahn kihong kumwail dihpw.{jq Kumwail kadoadoahkih laud aramas pwukat, pwe re en soupisekla mehlel, oh sohte kak rong kapahrek likamw pwukan.”yimAhpw kumwail pahn itonehng irail re en wiahda uwen tohtohn takai pweht me re kin wiahda mahso; kaleke kumwail kamalaulauwihala. Pwe aramas pohnkahke kei irail, ihme re pekipekihki I en mweidohng irail re en kolahng kaudokiong arail Koht.’mhU“Kumwail dehr pwurehng kihong aramas akan dihpw, mehn wia takai pweht. Re en pein kolahng rapahki.cgAEri, rahnohte Parao koasoanediong mehn Isip ko me wia kaunen lidu ko oh kaunen Israel kan:fKumwa kilang ia uwen tohtohlahn aramas en Ipru kan sang pwilidak en sahpwet. A met, kumwa men re en kommoaldihsangehr ar doadoahk!”#eANanmwarkien Isipo eri mahsanihong Moses oh Aaron, “Dahme kumwa lidiliderehki aramas akan nan ar doadoahk? Kumwa pwurowei doadoahk pwe kumwa lidu riemen!&dGA ira ahpw patohwanohng, “Koht en mehn Ipru kan, ih me ketin pwarohng kiht. Eri, komw ketin mweidohng kiht se en wia seiloak en rahn siluh ong nan sapwtehn pwe se en kaudokiong KAUN-O, at Koht. Pwe ma se sohte pahn kapwaiada, e pahn ketin kalokehkin kiht soumwahu suwed de mahwen.”=cuParao eri ketin sapeng, “Ihs KAUN menen, pwe I en dukiong oh mweidohng Israel en kohkohweisang rehi? Eri, I soh mwahn ese KAUN-O; oh I sohte pahn mweidohng Israel en kohkohla.”Db Moses oh Aaron eri patohla rehn Parao oh patohwanohng, “KAUN-O, Koht en Israel, ketin mahsanih, ‘Komw ketin mweidala pwe nei aramas akan en patolahng kaudokiong ie nan sapwtehn.’ ”a Irail eri kamehlelehla, oh ni ar rongada me KAUN-O ketidohr rehrail oh mahsaniher duwen ar lokolok, re ahpw poaridi oh pwongih.`Aaron eri patohwanohng irail mehkoaros me KAUN-O mahsanihong Moses, ih eri pil wiahda manaman ko koaros mwohn masarail kan.O_Moses oh Aaron, ira eri patohla oh kapokonepene kaun koaros en Israel. ^;Moses eri patohwanohng Aaron mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanihong ni eh ketin poaronehla, oh pil manaman koaros me KAUN-O ketin koasoanehdiong en wia.B]Mwurin ahnsou kis, KAUN-O ahpw mahsanihong Aaron, “Kohwei nan sapwtehn, pwe ke en tuhwong Moses.” Ih eri patohla pwe en tuhwong Moses nin nahna sarawio; ni eh tuhwong, e ahpw metik.\Eh pwoudo, Sipora, ahpw alehte kisin takai keng kis, serehsang imwin kilin dundun en nah pwutako, oh kasairehki ntao nehn Moseso. Pwehki sarawien sirkumsais, e ahpw nda, “Kowe uhdahn ei pwoud ni nta.” KAUN-O eri ketin mweidohng Moses en momourte.[Eh pwoudo, Sipora, ahpw alehte kisin takai keng kis, serehsang imwin kilin dundun en nah pwutako, oh kasairehki ntao nehn Moseso. Pwehki sarawien sirkumsais, e ahpw nda, “Kowe uhdahn ei pwoud ni nta.” KAUN-O eri ketin mweidohng Moses en momourte.qZ]KAUN-O ketin tuhwong Moses wasa me re komkommoal ie nindokon ar seiseiloaklahng Isip oh song en kemehla.:YoI padahkihongkomwiher, komwi en mweidohng Israel en kohkohla, pwe en kak kaudokiong ie; komw ahpw sohte mweidohng. Eri, met I pahn kemehla sapwellimomwi pwutak mesenihen.’ ”aX=Ke ahpw pahn patohwanohng Parao, me Ngehi, KAUN-O, mahsanih: ‘Israel, iei nei mesenih.xWkKAUN-O eri pil pwurehng mahsanihong Moses, “Eri met, ni omw pahn pwurowei Isip, ke uhdahn pahn wiahda mwohn Parao manaman koaros me I kihonguhkehr. I pahn kakeptakaila nan kapehde, oh e sohte pahn mweidohng aramas akan en kohkohsang reh.VMoses eri ale eh pwoud oh nah seri kan, e ahpw kidahng pohn ahs emen oh pwuralahng Isip. E pil wa sokono me Koht ketikihong.U{KAUN-O ketin mahsanihong Moses nan Midian, “Eri, pwurowei nan Isip; pwe irail koaros me men kemeiukala, re melahr.”`T;Mwurin met, Moses ahpw pwuralahng rehn Sedro, en eh pwoudo eh pahpa, oh ndaiong, “Komw menlau mweidohng ie I en pwurala rehn kisehi ko nan Isip pwe I en kadehde ma re momourte de soh.” Sedro eri kemwurimwuriong.MSEri, ale sokon pwoatet, me ke pahn wiahkihda soangen manaman kei.”}RuE pahn wilianuhkedi oh koasoi mwohn aramas akan. Eri, ke pahn rasehng Koht ni omw pahn audehki dahme e pahn koasoia.Q3Ke kak padahkihong dahme e pahn nda. Eri, I pahn sewesei kumwa koaros ni amwa pahn lokaia, oh I pahn padahkihong kumwa koaros dahme kumwa pahn wia.RPKAUN-O eri ketin engiengda pahn Moses oh mahsanih, “Ia duwen Aaron, riomwo, me kisehn Lipai? I mwahngih duwen eh kadek lokaia. Ien ih, e kohkodohng tuhwong uhk, e pahn perenda ni eh pahn tuhwong uhk.OO A Moses patohwanohng, “Maing, komw ketin poaronehla emen tohrohr.”pN[ Eri, kohwei! Pwe I pahn seweseiuk pwe ke en kak lokaia, oh I pahn padahkihong uhk dahme ke pahn nda.”eME KAUN-O ahpw mahsanihong, “Ihs me kin wiahda ewen aramas? Ihs me kin kalohtengihala de kasalengeponehla aramas? Ihs me kin wiahiong mesen aramas pwe en kilang wasa? De ihs me kin kamaskunihala aramas? Iei Ngehi, KAUN-O.RL A Moses patohwan, “Maing, KAUN, komw dehr ketin poaroneiehla. I sohte kin kak pato mwohn pokon, a met ni omwi pil mahseniong ie, I pil sohte kakohng. I me soakoahiek en pato, oh loweiet me toutou.”:Ko Ma re sohte kamehlele kilel riau wet, oh sohte men rong uhk, eri, ke pahn ale ekis pihl sang nan pillapo oh wudekihdiong pohn pwehl madekeng. A pihlo pahn wekila, wiahla nta.”yJmKAUN-O ahpw mahsanih, “Ma re sohte kamehlelehkin uhk kilel keieuo, a re pahn kamehleleiuk ni kilel keriau wet.AI}KAUN-O ahpw mahsanih, “Pwurehng kapwadolong pehmwen nan omw likowen.” E ahpw kapwaiada, oh ni eh kapwadeisang, sohte mehkot ie, pwe me inenen mwahu duwehte wasa teikan en paliwere.AH}KAUN-O pil pwurehng mahsanihong Moses, “Kapwadolong pehmwen nan omw likowen.” E ahpw kapwaiada; oh ni eh kapwadeisang, peho diren tokutoklahr, diren mwahi pwetepwet, duwehte sinoh. M~}L|| {{yzyyy4xx:ww(vuntsrqq;ponn3mfl~l kjkiihgg fzee>dccTcb'aa^`p__q_!^\^]\\S\[[_Z^ZXX\WWVUUTSSQQ$OO]NXMLLmLEKKSJcI4HH9GFF EMDUCIBBxA@@??8>a==Q<;;:2998Z766&55N44m33;2c11600//.-k-,"+*))g) (' &_%%C$F#,""-!s J3O{$e{#Vz%r 1 ( ) ^)]W];Ys Sedro inenen perenkihda eh rongada mepwukat koaros,~XwMoses eri padahkihong Sedro soahng koaros me KAUN-O ketin wiahiong nanmwarkien Isip, oh ong mehn Isip ko pwe en ketin kapitala mehn Israel ko. E pil padahkihong duwen apwal laud me re aledier nan ar seiloak oh duwen KAUN-O eh ketin kapitirailla.|WsMoses eri kohla tuhwong oh poaridi mwowe oh metik; mwurin ara rahnmwahupene, re ahpw kohla nan imwen Moses impwalo.8VmE ahpw pakairkilahng Moses me re kohkolahng reh.U-Sedro eri kohla rehn Moses nan sapwtehn wasa e kauwada ie imwe impwal ko limwahn nahna sarawio, iangahki en Moses eh pwoudo oh nah seri riemeno.TMeteio adaneki Elieser; pwe e mahsanih, “Koht en semei iei sawasepei; oh e ketin doareiesang nin limen nanmwarkien Isip.”mSUEmen pwutako adaneki Kersom; pwe Moses patohwan, “I wiahier mehn liki men nan sapwen mehn liki.”rR_Ohlo ahpw kohla rehn Moses iangahki en Moses eh pwoudo, Sipora, me mihmihte iangahki neira pwutak riemen.9Q oSemen en Moses eh pwoudo, me adaneki Sedro, samworo en Midian, rongada duwen mehkoaros me Koht ketin wiahiong Moses oh aramas en Israel ko ni e ketin kahluwairail sang nan Isip.qP]E ahpw pil nda, “Kolada pilaik en KAUN-O! KAUN-O pahn kin ketin mahweniong mehn Amalek kohkohlahte!”]O5Moses eri kauwada pei sarawi ehu wasao, me e kihong ede, “KAUN-O iei ei Pilaik.”HN KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Ntingihedi met nan pwuhk, pwe en wia mehn kataman ehu. Ke ahpw kairehki Sosua me I pahn irisasang pahnlahng mwaren Amalek, pwe katamanpe en dehr kin wiawi.”2Ma Sosua eri kalowehdi mehn Amalek ko koaros.$LC Ni pehn Moses ko eh daula, Aaron oh Hur ahpw ale takai ehu oh kamwohdangdiong Moses powe, ira ahpw kesikesihnen mpe kolokolada peh ko; lao ketipino kihrla.K+ Eri, nindokon Moses kapakapahda peh ko, mehn Israel ko kin pweida nan mahweno; a ni eh kin kadaridi peh ko, mehn Amalek ko kin tapihada pweida.J Sosua eri kapwaiada dahme Moses ndaiong, ih eri mahweniong mehn Amalek ko; a Moses, Aaron oh Hur ahpw kohdahla pohn dohlo.*IO Moses eri ndaiong Sosua, “Pilada ekei ohlen, ke ahpw kohwei lakapw oh mahweniong mehn Amalek kan. I pahn uh pohn dohlo, kolokol sokon me Koht ketikihong ie.”NHMehn Amalek kan ahpw kohdo oh men mahweniong mehn Israel nan Repidim.G1Wasao eri adanekihla Massa oh Meripa, pwehki mehn Israel ko ar kaulim, oh kasongosonge KAUN-O ni ar nda, “KAUN-O ketin ieiang kitail, de soh?”AF}I pahn uh mwohmw wasao pohn Nahna Sainai. Ke pahn poakih paipo, a pihl ahpw pahn kusieisang, pwe aramas akan en nimpilsang ie.” Moses eri wiahda mepwukat mwohn kaunen mehn Israel ko.!E=KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kahrehda kaunen mehn Israel kan, oh kumwail kohwei mwohn aramas akan. Wa kohwei omw sokon me ke poakiheki Pillap Nail. D Moses ahpw kapakap ngidingidiong KAUN-O, patohwanohng, “Maing, dahme I pahn wiahiong aramas pwukat? Re nektehn kostakai ie.”0C[Ni ar men nimpildahr, re ahpw lipahnedihada Moses, ndinda, “Dahme komw wahkinkitodo sang Isip? Pwe komwi en kemeikitala, iangahki nait seri oh pil nait mahn akan?”/BYIrail eri pelianda Moses oh ndaiong, “Komw kanimpilei kiht wasaht.” Moses eri sapeng irail, nda, “Dahme kumwail uhkihong ie? Dahme kumwail men songki KAUN-O?”oA [Mehn Israel ko koaros ahpw mweselda sang sapwtehn en Sin, re ahpw kin kommoaldi wasa kan me KAUN-O kin ketin kilelehdi re en kommoal ie. Nan Repidim re ahpw uhdi ie oh kauwada imwarail impwal kan, ahpw sohte pihl wasao mehn nimpil._@9$(Elep en kalon pahrekiong eisek kis ehun mehnsohngo me re kin sohngki werentuhke kan.)s?a#Mehn Israel ko eri tungutungoale manna wet erein pahr pahisek, re lao lel wasa me re soandi ie, nan Kenan.c>A"Aaron eri kihdiong mwohn Kohpwahn Inowo saho, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong Moses.'=I!Moses eri ndaiong Aaron, “Ale ehu sahn oh audehkihda elep en kalon en manna, ke ahpw kihdiong mwohn silangin KAUN-O pwe en nekinekiong kadaudokatail kan.”k<Q Moses ahpw nda, “KAUN-O, ketin mahsanih, kitail en nekidala ekei manna, pwehn nekinekohng kadaudokatail kan, pwe re en kilang soangen kisin tungoal me e katungoalehkin kitail nan sapwtehn ni eh kahluwaikitaildo sang Isip.”;+Mehn Israel ko kihong eden kisin mwengeo, manna. E duwehte werentuhke koriander; ahpw poh pwetepwet oh nemenemen keik me doal sukehn loangalap.C:Iei me aramas ako sohte kin doadoahngki ni keisuhwen rahn.j9OKumwail tamanda pwe ngehi, KAUN-O, I kihong kumwail rahnen kommoalo, ihme kahrehda ni keweneun rahn I kihong kumwail mwenge me itarohng rahn riau. Koaros en mihmihte nan dewe ni keisuhwen rahn; sohte me pahn kohieila liki.”`8;KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Ia erein amwail sohte pahn kapwaiada ei kosonned akan?U7%Ni keisuhwen rahno ekei ahpw kohieilahng kihpene, re ahpw sohte diar mehkot.}6uErein rahn weneu kumwail pahn kin kihpene, pwe ni keisuhwen rahn, me iei rahnen kommoal, kumwail sohte pahn diar.”5)Moses eri nda, “Kumwail tungoale met rahnwet, pwehki iei rahnen kommoal me kasarawihong KAUN-O, oh kumwail sohte pahn dierek mwenge nansapw.|4sIrail eri kapwaiada dahme Moses nda; re nahkohng mandao luhwe ko. Eri, e sohte ohla, oh sohte mwahs dierekda loale.3e ahpw ndaiong irail, “KAUN-O mahsaniher, me lakapw rahn sarawi, rahnen kommoal ehu, oh kasarawihong KAUN-O. Kumwail pahn umwunda dahme kumwail men umwun, oh pwoailihada dahme kumwail men pwoailih. Luhwe koaros kumwail pahn nekidala ong lakapw.”F2Ni keweneun rahn irail ahpw kihpene pak riau uwen tungoal me itarohng rahn ehu, paun eisek riau ong aramas emen. Kaunen mehn Israel koaros ahpw pwarodo rehn Moses oh pakairkihong duwen met,}1uRe kin kihpene nimenseng koaros uwen me itarohng emenmen; ahpw ni ahnsou me ketipin kin karakarala, e kin peipeseng.;0qEkei irail eri sohte men rong Moses, re ahpw nahkihdi luhwe kei ong nimenseng en mandahn rahno. Nimensengo re diarada me e diren mwahs oh ohlahr. Moses eri lingeringerda pahrail.T/#Moses ahpw ndahng irail, “Sohte me pahn nahkohng lakapw luhwen mehkot.”P.Re ahpw paunihada, oh irail me kihpene tohtohsang me re anahne, e sohte laudla rehrail, oh irail me kihpene malaulausang me re anahne, e sohte tikitikla rehrail. Emenemen kihpenehte uwen me e anahne.X-+Mehn Israel ko eri wia met, ekei kihpene me tohtohsang, a ekei me malaulausang.,KAUN-O ketin koasoanehdi pwe emenemen kumwail en kihpene uwen me e anahne tungoale, kereniong paun weneu ong emen aramas.”\+3Ni mehn Israel ko ar kilangada, re sehse dahkot mwo, re ahpw peipeidekpene nanpwungarail, ndinda, “Dahkot met?” Moses eri ndahng irail, “Ih pilawao met me KAUN-O ketikihong kumwail pwe kumwail en tungoale.w*iNi pwoaiken mensengo eh sohrala, mie mehkot tikitik pohn pwehl en sapwtehno me menipinip duwehte wunen mwahmw.)  Nin soutikpene kulu ngedehrie ahpw pihrdo oh kipehdi kahnimpwal ko, oh nimenseng pwoaik mwarakpeseng wasa koaros nan kahnimwo.N( “I rongehr kaulim kan en mehn Israel. Padahkihong irail, me nin soutik kumwail pahn tungoale uduk, oh nimenseng kumwail pahn medkihla pilawa. Pwe irail en ese me ngehi, KAUN-O, iei arail Koht.”%'G KAUN-O eri mahsanihong Moses,&  Nindokon Aaron eh kapakapahrekiong pokono, re sohpeilahng nan saptehno, lingaling en KAUN-O pa pwarada nan pelien depwek pali.)%M Moses eri ndaiong Aaron, “Ndaiong pokon en mehn Israel koaros re en patohdo oh uh mwohn silangin KAUN-O, pwe e ketin karongeier arail tungoal lipahned kan.”%$EMoses ahpw pil patohwan, “KAUN-O me pahn ketikihong kumwail uduk pwe kumwail en tungoale nin soutik wet, oh uwen pilawa me kumwail mwahuki nimenseng en lakapw, pwehki eh ketin karongeier kaulim oh lipahned kan me kumwail wiahiong. Pwe kaidehn kiht me kumwail kaulime, pwe KAUN-O.”6#goh nimengseng kumwail pahn kilang lingaling en KAUN-O. Pwe e ketin karongeier amwail kaulime-ei, amwail kaulime, pwe kiht, ihte at pwais, kapwaiada sapwellime kaweid kan.”"%Moses oh Aaron eri padahkihong mehn Israel ko koaros, “Soutik wet kumwail pahn ese me KAUN-O, iei ih me ketin kahluwaikumwaildo sang Isip,c!ANi keweneun rahn, re en kihpene pak riapak uwen me re kihpene rahn teiko, oh kaunopada.” 'KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “I pahn kamwerehdiong kumwail koaros pilawa sang pahnlahng. Rahn koaros aramas akan en kohieisang nan imwarail kan oh kihpene arail tungoal me pahn kin itarohng rahn ehu. Pwe I men song irail, ma re pahn idawehn ei kosonned akan de soh.ymre ndaiong ira, “E mwahwongete KAUN-O en ketin kemeikitala nan Isip, wasa se kin mwomwohdete mpen nait einpwoat en uduk ko oh tungutungoale uwen sali me se anahne. Komwi ahpw kahreikitodohng nan sahpwtehn wet pwe se en mehkihla duhpek.”RIrail koaros eri kaulimala oh lipahnedihada Moses oh Aaron nan sapwtehno,C Eri pokon en mehn Israel ko ahpw mweselsang Elim, oh ni eisek limaun keriaun sounpwong, mwurin ar mweselda sang Isip, re ahpw lellahng sapwtehn en Sur, me mihte nanpwungen Elim oh Sainai.'IMandahn rahno re ahpw douluhllahng Elim, wasa me utuhnpihl eisek riau oh tuhke pahm isihsek mi ie. Irail eri kauwada imwarail impwal ko wasao limwahn pihl ko. E mahsanihong irail, “Ma kumwail pahn peikiong ie douluhl oh kapwaiada dahme pwung, oh dadaur ei koasoandi koaros, I sohte pahn kalokehkin kumwail ehu soangen soumwahu suwed ko me I kalokehkier mehn Isip ko. Pwe iei ngehi KAUN-O me kin kamwahwihkumwailla.”kQMoses eri kapakap ngidingid ong KAUN-O; KAUN-O eri ketin kasalehiong lepin tuhke lep; Moses ahpw kesehdiongete nan pihlo, pihlo pa ioula, sohla sadik. Ih wasaht me KAUN-O ketikihong irail kosonned kei, oh pil ketin song irail.Z/Aramas ako eri kaulimala oh lipahnedihada Moses, ndahng, “Dahme se pahn nim?” Re ahpw lellahng wasa me adaneki Mara, ahpw re sohte kak nim pilen wasao pwe me nohn sadik. Ihme kahrehda re kihong eden wasao Mara.*OMoses eri kaunopada mehn Israel ko pwe re en mweselsang ni Sehd Weitahtao kolahng nan sapwtehn en Sur. Re sapasapalki rahn siluh nan sapwtehn oh sohte diar pihl.^7Miriam ahpw koulkihong irail koul pwoatet: “Kumwail koulkihong KAUN-O apwoat koulen, kapingpen roson lapalap en sapwellime powehdi; pwehki eh ketin kakihralahng nan kepin madau oahs akan oh soundakepahr akan.”'Lih soukohp Miriam, rien Aaron, eri ale soangen keseng ehu me ede dampwurin; oh lih koaros idawehnla pil kesekesengki dampwurin oh kahkahlek.oYNi weren mehn Isip ko oahs akan, iangahki werennansapw ako oh soundakepahr ako, keidla nansedo, KAUN-O ketin kapwilodohng sehdo pohrail oh koaduhpwalikiniraildi. A mehn Israel ko ahpw kotehla wasao, sapasapal kohla pohn ngalangal.S!Maing KAUN, komwi me pahn ketin nanmwarki erein dih koaros kohkohlahte.”+QKomw ketin kahluwairaildo oh koasoanediong irail pohn sapwellimomwi nahna, Maing KAUN, wasa me komw ketin wiahda ie mwoalomwi, Tehnpas me pein komwi ketin wiahda.b?Re masepwehkadahr oh lemmwidahr. Maing KAUN, re kilang sapwellimomwi roson, re ahpw uh nennenkihla ar masepwehk lao sapwellimomwi aramas akan douluhlwei- sapwellimomwi aramas akan me komwi kapitasang nan mour en lidu.}Kaunen Edom kan eri masepwehkadahr, me lapalap en Mohap kan tapihadahr rerrer, tohn Kenan koaros nan kapehd tikitiklahr.}uTohn wehi kan rongehr oh masepwehkadahr; pwunod laud ehu, rasehng medek en neitik, ahpw kepehdier mehn Pilisdia kan.L Komw ketin loalopwoatohng sapwellimomwi inowo, ni omwi ketin kahluwahier aramas akan me komw ketin kapitalahr; ni manaman en sapwellimomwi roson, komw ketin kahluwadohng irail nin limomwi sarawi.^ 7 Komw ketin kapahwei nin limomwi palimaun, a sampah ahpw kadallehla at imwintihti kan.1 ] “Maing KAUN, ihs rehn koht akan me duwehte komwi, me sarawihe kowahlap? Ihs me duwehte komwi, me manaman lapalahpie, oh lammwin kowahlahpie ni wiepen nin limomwi kan?u e Ahpw, Maing KAUN, esingek teieu sang rehmwi, a mehn Isip ko duhla; re kihrla, rasehng leht, nan ahden pihlo.T # At imwintihtio ahpw kahski, ‘I pahn pwakih irail oh koliraildi; I pahn nehkpeseng ar kepwe kan, oh kihsang irail mehkoaros me I anahne; I pahn usada nei kedlahs, oh adihasang mehkoaros me re ahneki.’j OKomwi ketin peuk sehdo, e ahpw pwalpeseng; wiahla kelen pihl riau, oh ngalangaldier lel nan kapi.A}Komw ketin kamwomwalahr sapwellimomwi imwintihti kan, ni roson lapalap en powehdi; engieng en nan kupwuromwi kamwasikairaillahr, rasehng mpwulen kisiniei me kin karoangehla dihpw meng.nW“Maing KAUN, meid kapwuriamwei roson en nin limomwi palimaun; me kin sipedpeseng at imwintihti kan.mUAhden sehdo koaduhpwaliraildi; re ahpw kihrla, rasehng peitehl ehu me kin kihrdiong nan kepin madau.+“E ketin sikendiong karis en sounpei en Isip kan oh wararail kan nan kepin madau; kaunen sounpei wadawad koaros ahpw duhla nan Sehd Weitahta.9oKAUN-O iei sounpei kommwad men; KAUN-O iei mware.$CKAUN-O me kehlepei kehlail; ih me ketin kapitiehla. Ih me ei Koht, I pahn kin kapikapinga; ih me Koht en semeio, I pahn kin koulki sapwelime roson lapalap.i OMoses oh mehn Israel ko eri koulkihong KAUN-O koul pwoatet: “I pahn koulkihong KAUN-O apwoat koulen, kapingpen roson lapalap en sapwellime powehdi, pwehki e ketin kakihralahng nan kepin madau oahs akan oh soundakepahr akan.1Re pil kadehdehier manaman lapalap me KAUN-O ketin kasalehiong mehn Isip ko; irail eri lemmwikihda KAUN-O oh pwosonla ih oh sapwellime ladu Moses.'IIh duwen KAUN-O eh ketin kapitala mehn Israel ko rahno sang mehn Isip ko. Mehn Israel ko ahpw kilang duwen mehn Isip ko ar mehla oh engiengpene pohn oaroahro.zoA mehn Israel ko keidlahte nan sehdo duwehte pohn ngalangal, nanpwungen kehl riaun pihl ni palimeing oh palimaun.,~SSehdo eri pwurpene oh koaduhpwaldi karis en sounpei koaros, iangahki werennansapw akan, oh sountangahki kan, me pwakihala mehn Israel ko nansedo; sohte emen pitla.`};Moses eri kapahla peho pohn sehdo, a nimensehngie pilen sehdo koaros pa pwurpenehng nan dewe. Mehn Isip ko eri songosong re en tangasang ahden pihlo, re ahpw lohdiong loale, KAUN-O eri ketin kakihrirailla nan sehdo.7|iKAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kapahwei pehmwen pohn sehden, pwe sehden en pwilidohng pohn mehn Isip kan, oh pohn wararail werennansapw akan, iangahki sountangahki kan.”Y{-Pwe e ketin katengehla daian werennansapw ako, me kahrehda re sohla kak tang. Mehn Isip ko eri nda, “Kitail pweiekla oh tangasang mehn Israel kan, pwe KAUN-O me ketin pelian kitail oh mahmahwenkin irail.”z9Nin sohrahn KAUN-O ahpw ketin mahsendihdo sang ni uhr kisinieio oh ni uhren depweko, mahsendidohng pohn karis en mehn Isip ko, oh ketin kapingirailda.y%Mehn Isip ko ahpw pwakihirailla oh idawehniraillahng nanwerengen sehdo, iangahki wararail oahs koaros, werennansapw akan oh sountangahki ko.txcmehn Israel ko ahpw kotehla wasao kekeid pohn ngalangal nanpwungen kehl en pihl riau palimeing oh palimaun.Sw!Moses eri kapahla peho pohn sehdo, KAUN-O ahpw ketin kammadakihda sehdo kisinieng kehlail ehu sang palimese, me ipihpdo erein pwohngo pwon, oh kammadahda sehdo. Pihl akan lao kohpeseng wiahda kehl riau,Bvoh uhda nanpwungen karis en mehn Isip oh karis en mehn Israel ko. Eri, pwohngo me dapwakin oh me inenen rotorot lao lel nimenseng, oh karis riauo sohte kak kerenpene erein pwohngo pwon."u?Eri, tohnleng en Koht, me kin tieng mwohn karis en mehn Israel ko, e ahpw keseulahng mwurirail. Uhren depweko me kin mi mwohrail pil keseudohng mwurirailTt#Ni ei pahn kaloweiraildi, mehn Isip kan pahn esehla me iei ngehi KAUN-O.”NsI pahn kakeptakaila mehn Isip kan pwe re en pwakihkumwailwei. Eri, wauwi ahpw pahn sansal ni ei pahn powehdi Parao, oh sapwellime sounpei koaros, iangahki werennansapw akan oh pil sountangahki kan.'rIA kowe pwekada omw sokonen, oh kapahwei pohn sehden, pwe en pwalpeseng wiahda kehl riau, pwe mehn Israel kan en kak keidwei nanwerenge duwehte pohn ngalangal.uqeKAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Dahme ke likilikwerihkin ie? Pakairkihong mehn Israel kan, re en mweselda.Vp'KAUN-O me pahn ketin mahwenkin kumwail; kumwail sohte pahn kin wia mehkot.”o  Moses ahpw sapengkin irail, “Kumwail dehr masak! Kumwail nan kapehd kehlail, oh mwasahn dahme KAUN-O pahn ketin wiahda pwe en ketin kapitkumwailla rahnwet. Pwe mehn Isip pwukan me kumwail kilikilang rahnwet, kumwail solahr pahn kilang irail kohkohlahte.tnc Se soh ndaiong komwi mwohn atail mweselo, me soangen irair wet uhdahn pahn pweida? Se ndaiong komwihte en piseksang kiht; pwe se en liduliduwih mehn Isip kan. Pwe e mwahwongete se en wiewiahte lidu sang kodohng mehla nan sapwtehnet.”Om Re ahpw patohwanohng Moses, “Sohte wasahn seridi nan wehin Isip me komw kahrehkinkitodohng nan sapwtehnet pwe se en mehla ie? Komw mahsanih dahme komw kahrehiongkitehr ni omwi kahreikitasang Isip.$lC Ni mehn Israel ko ar kilangada mehn Isip ko ar wie karis kohkodohng irail. Irail ahpw masepwehkada kowahlap oh likweriong KAUN-O pwe en ketin sewese irail.vkg Sounpei en Isip kan, iangahki oahs oh werennansapw koaros, oh sountangahki mehpwukat koaros, ahpw pwakihala mehn Israel ko oh koanoiraildi wasa re kauwada imwarail impwal ko limwahn Sehd Weitahtao, kereniong Pi Airod, kainene Paal Sepon.tjcKAUN-O ahpw ketin kakeptakaila Parao, ihme e pwakiheki mehn Israel ko, me seiseiloak pahn epwelipen KAUN-O.i{E ketikihda werennansapw wonepwiki me keieu kaselel, iangahki pil ekei werennansapw, me kaunen sounpei ko kin tangahki.thcParao eri ketin kaunopada sapwellime kurumahn mahwen oh ketin kapokonepene sapwellime karis en sounpei kan.+gQNi ahnsou me pakair wiawihong nanmwarkien Isipo, duwen mehn Israel kan ar tangdoauier, ih oh sapwellime lapalap akan eri ketin wekidala kupwurarail ong mehn Israel; re ahpw mahsanih, “Mehlel kitail sapwungala! Mehnda kitail mweidohng mehn Israel ko re en tang ni ar liduliduwih kitail?”lfSI pahn kakeptakaila Parao, pwe en pwakih irail. Wauwi ahpw pahn sansal ni ei pahn powehdi Parao oh sapwellime karis en sounpei kan. Mehn Isip kan ahpw pahn esehla me iei ngehi KAUN-O.” Mehn Israel ko eri kapwaiada mahsen wet.QePwe Parao pahn lemeleme me mehn Israel kan sansaruaruseli nan sapwtehno.d/“Ndaiong mehn Israel kan re en pweiekdo oh kauwada imwarail impwal kan kainene Pi Airod, nanpwungen Mikdol oh Sehd Weitahtao, mwohn Paal Sepon.%c IKAUN-O ahpw mahsanihong Moses,rb_ Ahnsou koaros uhren depweko kin mi mwohn mehn Israel ko ni rahn, a uhr kisinieio kin mi mwohrail nipwong.|as Ni rahn KAUN-O kin ketin tieng mwohrail ni mwomwen uhren depwek, pwe en ketin kasalehiong irail ahlo, a nipwong e pil kin ket mwohrail ni mwomwen uhren kisiniei, pwe en kin kamarainih irail. Irail eri kin kak wia ar seiloak ni rahn oh nipwong.s`a Irail eri mweselsang Sukot oh uhdi Edam, wasa re kauwada ie imwarail impwal kan, limwahn irepen sapwtehno._} Moses ahpw wa kohla tihn Sosep ko, duwen me Sosep pekihda rehn mehn Israel ko re en kahukihla ni inou me re pahn wahda sang Isip, ni eh mahsanihong irail, “Koht uhdahn pahn sewesei kumwail; eri, kumwail pahn wahda tih kat kohkohla sang wasaht.”^ Ahpw e ketin kahluwairaillahng nan sapwtehn kolahng Sehd Weitahta. Mehn Israel ko mweselsang Isip wa arail tehtehn mahwen.<]s Ni Parao eh mweidalahr aramas akan en kohkohla sang nan sapwellime wehi, Koht sohte ketin kahluwa irail ni ahl me mi pohn oaroahr kohlahng Pilisdia, mehnda eh ahl keren pwoat. Pwe e kupwukupwure, “Re de wekidala ar lamalam oh men pwuralahng Isip ni ar pahn diarada me re pahn mahweniong imwintihti kan.”8\k Eri, sarawi wet pahn wia kataman ehu rasehng mehkot me pirapiriong ni pehmwail oh nin temwamwail; katamanpen KAUN-O eh ketikihsang kitail nan Isip ni roson en nin lime.’ ”"[? Ni ahnsou me nanmwarki en Isip keptakaila oh sohte men mweidohng se en mwesel, KAUN-O ahpw ketin kemehla mesenih koaros nan Isip, mesenihen aramas oh mahn akan. Ih kahrepen at kin meirongkihong KAUN-O mesenih wol koaros en mahn akan oh pwainkihla mesenih koaros en nait pwutak kan.-ZU Ehu rahn, ma noumw pwutak idek ia wehwehn sarawi wet, kumwail pahn sapengki, ‘Ni roson lapalap en nin lime, KAUN-O ketin waikitodo sang Isip wasa se kaliduhla ie.QY Mesenih wol koaros en noumwail ahs akan kumwail pahn pwainkihla sihpwul men. Ma kumwail sohte men pwainla ahso, kumwail pahn katimpeseng tepinwere. Kumwail uhdahn pahn pwainla noumwail mesenih pwutak.yXm kumwail uhdahn pahn meirongkihong KAUN-O mesenih wol koaros en noumwail mahn akan, pwe KAUN-O me sapwellimaniki.W9 “KAUN-O pahn ketikihong kumwail sapwen mehn Kenan, me e ketin kahukihong kumwail oh amwail pahpa kahlap ako. Ni ahnsou me e pahn ketikihong kumwail,VV' Iei me kumwail pahn kin wia sarawi wet ni ahnsou me kileledi nan pahr koaros.U  Sarawi wet pahn wia mehn kataman ehu, me rasehng mehkot me pirapiriong ni pehmwail oh nin temwamwail; e pahn katamankin kumwail en peupeusehla oh sukuhlki kosonned en KAUN-O, pwehki KAUN-O eh ketin kahluwaikumwaildo sang Isip ni roson lapalap en nin lime.AT} Ni rahn me kumwail pahn tapihada sarawio, kumwail pahn kawehwehiong noumwail pwutak kan me kumwail wiewia mepwukat pwehki dahme KAUN-O ketin wiahiong kumwail ni amwail mweselsang Isip.S Erein rahn isuh kumwail sohte pahn tungoale pilawa me doal ihs; sohte ihs de mehkot me doal ihs pahn mihmi nan sapwamwail.R Erein rahn isuh kumwail pahn tungoale pilawa me sohte doal ihs, oh ni keisuhwen rahn pahn wia rahn sarawien wauneki KAUN-O.(QK KAUN-O ketin kahukihong amwail pahpa kahlap ako me e pahn ketikihong kumwail sapwen mehn Kenan, mehn Id, mehn Amor, mehn Ip, oh mehn Sepus. Eri, ni eh pahn ketin kahreikumwaildohng nan sahpwo me kaselel oh pwelmwahu, kumwail uhdahn pahn wia sarawi wet ni keieun sounpwong en pahr koaros.KP Kumwail pahn mweselsang Isip rahnwet, ni keieun sounpwong en Apip.}Ou Moses eri patohwanohng aramas ako, “Kumwail tamataman rahnwet-rahn me kumwail mweselsang Isip, wasa me kumwail wia lidu kei ie. Ih rahnwet me KAUN-O ketin waikumwaildo ni roson lapalap en nin lime. Kumwail sohte pahn tungoale pilawa doal ihs.uNe “Kumwail kasarawihong ie mesenih ohl koaros, pwe mesenih ohl koaros oh mesenih mahn koaros, uhdahn nei.”&M K KAUN-O ketin mahsanihong Moses,PL 3Ni rahnohte KAUN-O ketin kahrehsang Isip kadaudok en Israel kan koaros.KK 2Mehn Israel eri kapwaiada dahme KAUN-O mahsanihong Moses oh Aaron.rJ_ 1Kosonned pwukat pahn doadoahk rehn pwilidak en Israel kan oh rehn mehn liki kan me kousoanla rehmwail.”I 0Ahpw sohte ohl me sohte sirkumsais pahn iang tungoale. Ma mehn liki men me mi rehmwail men iang kamadipw en Pahsohpa pwehn wauneki KAUN-O, ohl koaros me mi nan imwe pahn sirkumsaisla. Eri, e pahn kak iang kamadipw wet duwehte pwilidak en Israel men.=Hw /Mehn Israel koaros uhdahn pahn iang wia kamadipw wet.AG} .Kumwail pahn tungoale mahno unsek ni ihmwohte me kumwail kaunopada ie; sohte kisin uduk kis pahn kak wisiksang ni ihmwo wisikilahng liki. Kumwail sohte pahn kauwehla apwoat tihn mahno.MF -Sohte mehn keiru men de tohndoadoahk alahlda men pahn iang tungoale.mEU ,Ahpw lidu men sohte lipilipil me pweipweida kak iang tungoale, ma kumwail pahn sirkumsaisihala mahs. D +KAUN-O ketin mahsanihong Aaron oh Moses, “Iet koasoandi kan en Pahsohpa: Sohte mehn liki men pahn iang tungoale amwail Pahsohpa.jCO *Iei pwongo met me KAUN-O ketin sinsile irail pwe en ketin kahluwairailsang nan Isip. Iei me mehn Israel kan kasarawihalahr pwohngo ong KAUN-O erein dih koaros me pahn kohdo; re kin wia katamanpen pwohngo, re pahn kin pisilei.B )Nin rahn me kaimwisekla sounpar pahpwiki silihseko kadaudok en sapwellimen KAUN-O aramas koaros wiahkihteieu mweselsang Isip.a %Mehn Israel ko eri mweselsang Rameses kolahng Sukot. Ohl akan me 600,000, a lih oh seri sohte wadawadohng.C= $KAUN-O ketin kupwurehla pwe mehn Israel ko en keniken pahn mehn Isip ko, iei me mehn Isip ko kihong irail dahme re pekipeki rehrail. Iei duwen ar wahsang en mehn Isip ko ar dipwisou kan.)<M #Mehn Israel ko eri kapwaiada dahme Moses kehkehlingkihong irail; pwe re en peki rehn mehn Isip ko soangen dipwisou kesempwal me duwehte silper oh kohl oh likou.;7 "Aramas ako eri ale arail pilawa ko mwohn eh saikinte doalihsda, oh me mihmihte nan deuparail, koarukipene nan arail likou kan oh kapaikada oh mwesel.:' !Mehn Isip ko ahpw koangoangehki mehn Israel ko re en mwadangeisang nan wehio; re ahpw nda, “Ma kumwail pwapwand, kiht koaros pahn mehla.” 9 Kumwail wahda noumwail sihpw kan oh kuht kan oh kou kan, duwen me kumwail pekidahr, oh kohkohwei. Kumwail eri pil kapakapkin ie.”j8O Nipwongohte, Parao ahpw malipehdo Moses oh Aaron, oh mahsanihong ira, “Kumwa pitipit kohkohweisang met, kumwa oh mehn Israel koaros. Kumwa kohkohweisang rehn nei aramas akan, oh kaudokiong KAUN-O, duwen me kumwail ndindahn.E7 Parao oh sapwellime lapalap akan koaros, oh pil mehn Isip koaros, ahpw opala wasa nipwongo; oh mwahiei laud ehu ahpw wiawi nan Isip, pwehki sohte ihmw ehu mie me pwutak men sohte mehla ie.X6+ Nin lukepen pwong KAUN-O eri ketin kemehla nein mehn Isip koaros nair mesenih, sapwellimen Parao pwutak mesenih, me pahn sohsohki mwoale, lel mesenih me sensel nan imweteng kan; iangahki mesenihen mahn akan._59 Re ahpw kohla oh kapwaiada mehkoaros duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong Moses oh Aaron.4 Kumwail pahn sapeng, nda, ‘Met atail meirong en Pahsohpa ong KAUN-O, pwehki eh ketin douluhlsang imwen mehn Israel kan nan Isip ahnsou me e ketin kalokehki mehla mehn Isip ko, e ahpw ketin kupwureikitailla.’ ” Mehn Israel ko eri kelepwikihdi oh pwongih Koht.S3! Oh ni noumwail seri kan ar pahn idek rehmwail, ‘Ia wehwehn tiahk wet?’27 Eri, ni amwail pahn pedolong nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kumwail, duwen me eh ketin inoukidahr, kumwail pahn pil kin wia tiahk sarawi pwukat.o1Y Kumwail pahn peikiong koasoandi wet wiahkihla kosonned poatopoat ehu ong kumwail oh noumwail seri kan.d0C Pwe KAUN-O pahn ket wasa koaros nan Isip pwe en ketin kemehla mehn Isip kan. Eri, ni eh pahn mahsanihada nta ni utuhn wenihmw kan, e sohte pahn ketin mweidohng meninkauwo en pedolong nan imwamwail kan oh kemeikumwailla.I/  Kumwail pahn ale apwoat rahn isop oh kaduh nan nta me mi nan peisin, oh iriski ntao ni uhr en wenihmw kan, oh nan temwen ihmw kan. Sohte emen kumwail pahn pedoisang nan imwe lao lel nimenseng.G.  Moses eri kapokonepene kaunen Israel akan koaros, oh ndaiong irail, “Emenemen kumwail pahn pilada sihmpwul de kuht emen oh kemehla pwe amwail peneinei kan en kak wia sarawien Pahsohpa wet.P- Erein rahn isuh sohte ihs pahn mihmi nan imwamwail kan, pwe ma mehmen pahn tungoalehda pilawa me doal ihs, e pahn lekdeksang rehn mehn Israel kan, mehnda ma ih mehn liki de pwilidak en Israel men.”P, Erein rahn isuh sohte ihs pahn mihmi nan imwamwail kan, pwe ma mehmen pahn tungoalehda pilawa me doal ihs, e pahn lekdeksang rehn mehn Israel kan, mehnda ma ih mehn liki de pwilidak en Israel men.”+ Kumwail pahn tungoale pilawa sohte doal ihs sang nin soutik en ni eisek pahieun keieun sounpwongo lel nin soutik en kerieisek ehun rahn.0*[ Kumwail kapwaiada kamadipw sarawio, pwe ih rahno me I kahluwaieisang Isip kadaudokamwail kan. E pahn wiahla rahnen kamadipw sarawi ehu, erein dih koaros me pahn kohdo.@){ Ni keieun rahn oh ni keisuhwen rahn, kumwail pahn wia pokon sarawi. Nin rahn ako sohte doadoahk pahn wiawi, ahpw ihte, doadoahk en kaunopada kisin tungoal me aramas koaros kin anahne.((K KAUN-O ketin mahsanih, “Erein rahn isuh kumwail pahn tungoale pilawa me sohte doal ihs. Ni rahnen tepin wihko, kumwail pahn kihsang ihs koaros nan imwamwail kan, pwe mehmen me pahn tungoale pilawa me doal ihs sang ni keieun rahn lel ni keisuhn rahn, e pahn lekdeksang rehn mehn Israel.<'s Rahno pahn wia rahnen kataman ehu rehmwail; kumwail pahn wia kamadipw sarawien kataman ong dahme ngehi, KAUN-O wiadahr. Kumwail pahn kin wia met erein dih koaros me pahn kohdo.”K& Ntao pahn wia kilel en ihmw kan me kumwail koukousoan ie. Ni ei pahn kilang ntao, I pahn daulih kumwail. Kalokoloko eri sohte pahn lelohng kumwail ni ei pahn kadaridi ei kamakam pohn wehin Isip.'%I Pwe nipwongohte, I pahn keidwei nan Isip oh kemehla mesenih ohl koaros en sahpwo, aramas oh mahn akan. I pahn kaloke koht koaros en Isip, pwe ngehi me KAUN-O. $ Eri, iet duwen amwail pahn tungoale mahno: kumwail pahn pwuhriong nan amwail likoun seiloak, oh pwuhriong nan amwail suht, oh kumwail pahn kolokol amwail sokon. Kumwail ahpw pahn tungoale pitipit. Pwe iei amwail kamadipw sarawi en Pahsohpa ong ngehi, KAUN-O.h#K Kumwail dehpa luhwekihdi mehkot ong nimensengen mandahn rahno. Ma mie luhwe, a kumwail isikala.#"A Kumwail sohte pahn tungoale wasa kis rehn sihmpwulo amas de pwoail, pwe e pahn pwonte kereng, iangahki moange, peh kan, neh kan, oh pil kepwehn loale kan.!} Nipwongohte, re pahn tungoale uduke me kereng pohn kisiniei, seliehki pilawa me sohte doal ihs iangahki tehntuhke katik.r _ Irail pahn ale ekis nta oh iriski uhr en wenihmw kan oh nan temwen ihmw kan me re pahn tungoale ie mahno.T# Eri, ni eisek pahieun sounpwongo, mehn Israel koaros pahn kemehla mahn ako.\3 Kumwail pahn pilada emen kuht de sihpw, me mahkiher sounpar ehu, oh sohte soumwahu.V' Ma tohn peneinei ehu me nohn malaulau ong emen sihmpwul, a re pahn patehng tohn ehu ihmw keren, pwe irail koaros pahn ahnekipene sihmpwul tehmen. E pahn kasawih aramas depe me pahn kak kangala kisin mahno.1] Kumwa padahkihong mehn Israel koaros met: Ni kaeisek en rahnen sounpwong wet, emenemen ohl en pilada sihmpwul de kuht emen ong eh peneinei, mahn emen ong tohn ehu ihmw.S! “Eri, sounpwong wet, ih me pahn wiahla sounpwong en tepin pahr rehmwail.7 m KAUN-O ahpw mahsanihong Moses oh Aaron nan Isip,;q Moses oh Aaron ahpw wiahda manaman pwukat koaros mwohn silangin Parao. KAUN-O ahpw ketin kakeptakailahte Parao; ihme e sohte kin mweidkihla mehn Israel kan en kohkohla sang Isip.{ KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Parao sohte pahn karongeiuk. Eri met, I pahn katohtowehla ei manaman akan nan Isip.”2_ Moses eri kaimwisengkihla eh koasoi, patohwan, “Sapwellimomwi lapalap akan koaros ahpw pahn pwarodo oh poaridi mwohi, patohwan, ‘Komw ketiketwei, komwi oh sapwellimomwi aramas akan koaros.’ Mwurin met, I ahpw pahn patopatohla.” Moses eri patopatohla sang rehn Parao ni eh lingeringer laud.G  A rehn mehn Israel kan sohte me pahn rong kidi men e pahn ngoangih aramas akan de mahn akan. Eri met, kumwail pahn ese me ngehi, KAUN-O me katohrehsang mehn Israel kan sang mehn Isip kan.’/Y Ngilen nsensuwed laud oh mwahiei pahn peida sang wasa koaros nan Isip. Soangen ngilen nsensuwed me saikinte mie sang mahs kohdo, oh pil sohte pahn mie sang met kohla. J~}}S|%{zzz3yUxwvvEvuttsrr6qppjpoQntmmVlkjjii h0ggWff"e`dd@dcc[baaa``s_^^F^]]]\\6[[ZZYXLWVVV)UTTKSS RQPPbPONNNBNM)LXKKLJFIII1HHOGFFHEE/DD/CmBB@>-<@;):X987655]4322e11{1@00u04//9..-k-#,++M**I* ))(((J'm&&%$$1#"!!$ _{N&Fc|=z =& A  U 9Uo[VIT[-1Wiahda mehn kolpene me tehlepe mihmi ni ins 3 oh kohl me pahn kidim mehn kolpeneo.@,}Kohl tohr me pahn kidim oh kapilkipene kohl ni keile ko.w+i“Ke pahn pil wiahda ehu tehpel sang tuhke akesia, me pahn reireiki ins 36, tehlapki ins 18 oh ilehki ins 27.*I pahn tuhwong uhk wasao, oh pohn pweinen Kohpwao nanpwungen kerup riemeno I pahn kihong uhk kosonned koaros ong mehn Israel.J)Kihdiong nan Kohpwao pelien takai riapalio oh pwainkihdi pweineo.^(7Ira pahn sohpeipene pohn pweinen Kohpwao oh kapapeseng pehra ko powe oh koaduhpwaldi.o'Yemen pahn mi ni apali pweinen Kohpwao a emen apali. Kerup ko pahn wiawihda patehngete pweinen Kohpwao.6&iPil wiahda kerup riemen me perperda sang kohl,_%9“Ke pahn wiahda pweine me kohl tohr wia, me pahn reireiki ins 45 oh tehlapki ins 27.k$QKe pahn kihdiong nan Kohpwao pelien takai riapali me I pahn kihwei, me kosonned kan ntinting powe.K#Tuhke ko pahn kin mihmihte nan rihng ko oh sohte pahn kin kohsang.F"ke ahpw kadil tuhke ko nan rihng ko ni keile riau en Kohpwao.F! Wiahda tuhkehn wisik sang ni tuhke akesia oh kidimkihla kohl,o Y Wiahda rihng kohl pahieu mehn wisik oh katengediong ni neh pahieu en Kohpwao, riau apali a riau apali.V' Ke ahpw kidimkihla loale oh liki kohl tohr, kapilkipene kohl keile ko koaros.q] “Ke pahn wiahda ehu Kohpwa sang tuhke akesia, me pahn reireiki ins 45, tehlap ins 27 oh ilehki ins 27.oY Re pahn wiahda Impwalo oh kapwate kan pahn kin wiawihda nin duwen koasoandi me I pahn kasalehiong uhk.a=Aramas akan pahn wiahda Impwal sarawi ehu ong ie, pwe I en kin koukousoan nanpwungarail.}ukarnelian oh kisin takai kesempwal teikan mehn kapwata en Samworo Lapalap ihpod oh mehn kapwata perehpen mwaremware.I lehn lamp akan; soangen mehn doalo lehn kei oh warpwohmwahu kan;[1kilin wunen sihpw wol me koaduh nan poh weitahta; kilin kou kaselel; tuhke akesia;oYlikou linen kaselel; wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh poh weitahta; likou me wiawihkihda wunen kuht;;sKisakis pwukat pahn mihmi ni kohl, silper oh prons;}“Ndaiong mehn Israel kan en wia kisakis ong ie. Ke ahpw ale soangen kisakis koaros me emenemen pahn pein nsenki kihda.& KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,saMoses eri patohdahla pohn nahnao nan pelien depweko. E ahpw mihmihki wasao rahn pahisek oh pwohng pahisek.Lingaling en KAUN-O ahpw kohdi pohn nahnao. Ong mehn Israel ko, marain wet duwehte mpwul en kisiniei me lullul pohn nahnao. Pelien depweko kipekipehte nahnao erein rahn weneu, oh ni keisuhn rahn, KAUN-O ahpw ketin malipe Moses sang nan pelien depweko.Lingaling en KAUN-O ahpw kohdi pohn nahnao. Ong mehn Israel ko, marain wet duwehte mpwul en kisiniei me lullul pohn nahnao. Pelien depweko kipekipehte nahnao erein rahn weneu, oh ni keisuhn rahn, KAUN-O ahpw ketin malipe Moses sang nan pelien depweko.\3Moses eri patohdahla pohn Nahna Sainai, a iet pelien depwek pali pa kipehdi nahnao.3aMoses ahpw ndaiong kaun ako, “Kumwail awiawih met, se lao pwurodo. Aaron oh Hur pahn mihmihte rehmwail; mehmen me mie mehkot me e men kapwungala, a en tuhkihong ira.”]5 Moses eri kaunopada, ih oh sawasepe Sosua; Moses ahpw patohdahla pohn nahna sarawio.I  KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kohdahdo rehi pohn nahnaht, oh mihmi met. I pahn kihong uhk pelien takai riapali, me I ntingihedi powe ei kosonned akan, pwe ke en padahkihong aramas akan.”x k Koht sohte ketin wia mehkot suwed ong kaunen mehn Israel pwukat. Re udiahlehr Koht; mwuhr, re ahpw tungoalpene.  re ahpw udiahl Koht en Israel. Pahn aluweluwe kan likamwete taht takai kesempwal poh mei, lingan duwehte lingan en pahn pwetenleng.b ? Eri, Moses, Aaron, Nadap, Apihu oh kaunen mehn Israel isiakano, ahpw kohdahla nin nahnao,? yMoses eri ale nta sang nan peisin ko oh usupihki aramas ako, nda, “Ih ntao met me kamanalahr inou me KAUN-O ketin wiahiong kumwail ni eh ketikihong kumwail mahsen pwukat koaros.”M Mwuhr, e ahpw ale pwuken inowo, me sapwellimen KAUN-O kosonned akan ntingdier loale oh wadekohng aramas ako; aramas ako eri sapeng, nda, “Se pahn kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanih.”kQMoses eri wudekihong elep en ntahn mahno ako nan peisin kei; a elep e wudekihong pohn pei sarawio.5Ih eri kadarala mwahnakapw kei pwe re en meirongkihong KAUN-O mehn meirong isihs kei, oh pil kemehla koupwul wol kei nin duwen meirong en kaminimin.a=Moses eri ntingihedi sapwellimen KAUN-O mahsen kan koaros. Mandahn rahno, nimensehngie, e ahpw kauwada pei sarawi ieu nin tepin nahnao, oh kihdiong wasao takai eisek riau, mehn katamanpen kadaudok eisek riaun Israel.U%Moses eri patohla patohwanohng aramas ako koaros me KAUN-O mahsanih oh sapwellime kosonned akan koaros. Aramas ako eri wiahkihteieu sapeng, nda, “Se pahn kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanih.”Kowehte me pahn kohdahdo karanih ie; meteikan sohte pahn kerendohng ie, oh aramas akan sohte pahn kohdahdo pohn nahnaht.”_ ;KAUN-O mahsanihong Moses, “Kohdahdo nin nahnaht, kowe, Aaron, Nadad, Apihu, oh kaunen mehn Israel isiakan. Ahpw nindokon amwail pahn alualu kohdahdo, oh saikinte kerendo wasaht, kumwail pahn poaridi oh pwongih ie. !Kumwail dehr mweidohng re en mihmi nan sapwamwail; pwe re de kihong kumwail nan dihp oh lidipihkumwaildi ong pwongih ar koht kan.F Kumwail dehr wiahda inou ehu ong irail de ong arail koht kan.I pahn koasoanehdi pwe irepen sapwamwail en sang Sehden Akapa lellahng Pillap Iupreitis oh sang Sehd Mediderenien lel nan sapwtehn. I pahn kihong kumwail manaman pohn tohn sahpwo oh kumwail pahn koakoairailsang nan sahpwo ni amwail pahn mwekimwekidwei.iMAhpw I pahn wad ekis oh kalikalipeirailla, kumwail lao ngederla oh itarohng sapwenikihla sahpwo.~}I sohte pahn kalipeirailla nan erein sounpar ehu; pwe ma I wia met, sahpwo pahn tehnla oh mahn lawalo kan pahn ngederla.}I pahn kamasakada amwail imwintihti kan. I pahn koakoahsang mehn Ip kan, mehn Kenan kan, mehn Id kan nindokon amwail pahn mwekimwekidwei.X|+“I pahn kupwurehda pwe irail kan me kin uhwong kumwail re en masakiehla; I pahn kapingada irail kan me kumwail pahn mahweniong oh I pahn kupwurehda pwe amwail imwintihti kan en pirekekte tangasang kumwail._{9Sohte lih emen pahn depwen de iohla nan sapwamwailo. I pahn kihong kumwail mour werei.*zOMa kumwail kaudokiong ie, KAUN-O amwail Koht, I pahn kupwuramwahwih kin kumwail kisin tungoal oh pihl oh I pahn kadowanewei sang kumwail soangen soumwahu koaros.1y]Kumwail dehr poaridi mwohn ar koht kan de kaudokiong irail, kumwail dehr idawehn ar tiahk kan. Kumwail kamwomwala ar koht kan oh karangkepeseng ar uhr takai sarawi kan.,xSNei tohnleng pahn tieng mwohmwail oh kahluwaikumwaillahng nan sapwen mehn Amor, mehn Id, mehn Peris, mehn Kenan, mehn Ip oh mehn Sepus, I ahpw pahn kamwomwirailla.zwoAhpw ma kumwail peikiong oh kapwaiada mehkoaros me I koasoanehdi, I pahn mahweniong amwail imwintihti kan koaros.v}Rong eh mahsen oh peikiong. Kumwail dehr kahngohdiong, pwe ngehi me kadar oh e sohte pahn mahkohng amwail kahngohdi kan. u“I pahn kadar mwohmwail tohnleng men pwe en apwahpwalih kumwail nan amwail seiloak oh en kahluwaikumwaillahng wasa I onopadahr.Mt“Nan sounpar koaros kumwail pahn wadohng ni tehnpas en KAUN-O amwail Koht wahnsahpw me kumwail pahn tepin dolung. “Kumwail sohte pahn kukih sihmpwul men de kuht men nan pilendihdi en eh nohno.As}“Kumwail dehr meirongkihong ie pilawa doal ihs ni amwail pahn meirongkihong ie mahn emen. Wih en mahn me meironglahr ni ahnsoun sarawi pwukat sohte pahn nekinek lel mandahsang rahno.r5Nan sounpar koaros ni ahnsoun sarawi siluh lapalap pwukat, ohl koaros rehmwail pahn kin pwarodo pwehn wia kaudok ong ie, amwail Koht oh amwail Kaun.eqE“Sarawien Wahnsahpw pahn wiawi ni ahnsou me kumwail pahn tapihada dolung wahnsahpw. Sarawien impwal kan pahn wiawi ni ahnsoun lemwulemwmwur, ni ahnsou me kumwail pahn dolung wahn amwail mwetin wain oh wahntuhke teikan./pYNan sounpwong Apip, sounpwong me kumwail mwesel sang Isip, kumwail pahn wia Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs nin duwen ei koasoanediongkumwailehr. Kumwail sohte pahn tungoale pilawa me doal ihs erein rahn isuh en sarawi wet. Kumwail sohte pahn kodohn wia kaudok ong ie ahpw sohte wa mehn meirong.Mo“Sarawi siluh pahn kin wiawi nan sounpar koaros pwehn kawauwih ie.n “Rong kanahieng mehkoaros me ngehi, KAUN-O, mahsanihonguhkehr-ke dehr kapakap ong koht teikan; ke dehr pil nda adarail kan.Cm “Ke pahn doadoahk erein rahn weneu nan wihk ehu, a ni keisuhn rahn ke pahn kommoal, pwe omw lidu kan oh mehn liki kan me kin doadoahk ong uhk oh pil noumw mahn akan en pil kak kommoal.ly Ahpw ni keisuhn sounpar ke sohte pahn koadoahki oh sohte pahn rik mehkot me keirda loale. Pwe me semwehmwe kan en kak tungoale wahnsahpwo oh mahn akan en kak kang dahme luhwehdi. Ke pil pahn wia duwehte ong omw mwetin wain kan oh mwetin olip kan.Wk) “Erein sounpar weneu ke pahn koadoahki sapwomwo oh rikpene wahnsahpw koaros. j “Kumwail dehr wiakauwe mehn liki men; kumwail ese mwomwen pepehm en mehn liki kan, pwe kumwail iang wia mehn liki kei nan Isip.Yi-Ke dehr ale kisakis ieu sang emen pwe en pwainehng uhk ke en wia mehkot me sohte pwung, pwe soangen kisakis wet kin karotongehla aramas ong ni dahme pwung oh kin kauwehla pwung en irail kan me sohte diparail. hKe dehr karaunlikamw, ke dehr pangala aramas me sohte dipe pwehn kamakamala, pwe i pahn kaloke aramas me kin wia soahng suwed wet.Lg“Ke dehr kahmahmkihla pwuhng en emen me semwehmwe nan eh kopwung.xfkMa nein omw imwintihti men nah ahs pwupwudi oh wonohn pahn eh wisik toutou, ke dehr sohpeisang, ahpw sewesehda.eeE“Ma ke kilangada nein omw imwintihti men nah kou de ahs eh pitla, ale oh kapwurelahng reh.;dsPil dehr uhpalihki me semwehmwe men nan eh kopwung.c%Pil dehr idawehn pali moron en aramas ni ar wia me sapwung de iangirail ni ar kin wia kadehde me pahn kauwehla pwuhng mwohn mwoalen kopwung.hb M“Ke dehr pakairkiseli rohng likamw akan oh dehr sewesehki me dipadahr emen omw kadehde likamw.a “Nei aramas kumwail, eri kumwail sohte pahn kang uduk en mahn me mahn lawalo kan kemehla, ahpw kumwail kihong kenen kidi kan./`Y“Ke pahn kihong ie mesenih en noumw kou oh sihpw kan. Mweidohng mesenih wolo en mihmihte rehn eh nohno erein rahn isuh, a ni kawaluhn rahn ke pahn meirongkihong ie._!“Ke pahn meirongkihong ie omw wahn kohn, wain, oh lehn olip ni eh pahn lel ni ahnsawi. “Ke pahn kihong ie mesenih en noumw pwutak kan.E^“Ke sohte pahn lahlahwe Koht, de keriahla kaunen omw wehi..]Wpwe ihte eh likou met me e kak likawih pwe en dehr pou. Dahme e pahn uhp nipwong? Ni eh pahn likweriong ie pwe I en sewese, I pahn rong pwe I me kin kupwurkalahngan.\!Ma ke ale en emen eh sekid pwehn wia kadehdehpen eh pweipwandehng uhk, ke uhdahn pahn kapwurehiong eh sekido mwohn ketipin eh pahn kihrla,[}“Ma ke kamangaiong mwohni ong emen nei aramas me semwehmwe, ke dehr idingki en kapwuredohng uhk wihn en noumw mwohnio.Zoh I pahn engiengda oh kemeikumwailla nan mahwen. Amwail pwoud kan pahn liohdihla oh noumwail seri kan pahn sepwoupwoula.rY_Ma kumwail pahn wia met, ngehi, KAUN-O, I pahn rong irail ni ar pahn likweriong ie pwe I en sewese irail,>XyKumwail dehr wiakauwe liohdi men de me sepwoupwou men.rW_“Kumwail dehr wiakauwe de kaloke mehn liki kan; tamanda me kumwail wiahier aramas en liki kei nan Isip.SV!“Mehmen me kin meirongohng emen koht likin ngehi, KAUN-O, en kamakamala.8Um“Aramas emen me kin dihpki mahn en kamakamala.1T_“Lih emen me kin wunahni en kamakamala.2S_Ahpw ma en serepeino eh pahpa kahng en pwoudikihda, ohlo pahn kihong en serepeino eh pahpao uwen mwohni ieu me pahrekiong pweinen eh pahn pwoudiki serepein meipwon emen.}Ru“Ma ohl emen pahn kauwehla meipwon emen me sohte inou en pwopwoud, e uhdahn pahn pwainda serepeino oh pwoudikihla.uQeAhpw ma me naineki mahno mihmi ni ahnsou me mahno sapwungala, aramas me pekihda mahno sohte pahn kapwungala. Ma mahn emen me emen pekihda pwehn doadoahngki ni lepin ahnsou, eri pweinen eh doadaohngki mahno pahn kapwungala pweinen mahno.QP“Ma aramas emen pekihsang emen aramas mahn emen pwehn doadoahngki, mahno ahpw ohla de mehla ni ahnsou me aramas me nainekio sohte mie, aramas me pekihda mahno uhdahn pahn pwukoahki kapwungala mahno.&OG Ma mahn lawalo kei me kemehla, aramaso pahn kapwarehda luhwen mahno pwehn wia mehn kadehde; oh e sohte pahn pwukoahki kapwungala dahme mahn lawalo ko wiahda.[N1 ahpw ma mahno pirapala, aramas me apwalih mahno pahn kapwungohng me naineki mahno. M  aramas me apwalih mahno pahn kohla ni wasahn kaudok oh kahukihla me e sohte pirapasang nein aramas teio nah mahno. Ma mahno sohte pirapala, a aramas me nah mahno pahn mahkikihla ohla de mehlahn mahno, oh aramas me apwalih mahno sohte pahn kapwungala mahno;TL# “Ma aramas emen pwungkihda en apwalih nein emen aramas nah ahs, kou, sihpw de ehu soangen mahn tohrohr, oh mahno ahpw mehla de ohla de kulsang ni ahnsoun mahwen, oh sohte mie sounkadehdehpen irair wet,4Kc “Repenpwung koaros me pid dipwisou, de pil pid kou, ahs, sihpw, likou, de soangen dipwisou pwupwula kan, aramas riemeno me wiewia ara repenpwung, pahn wisikdohng ni wasahn kaudok. Oh mehmen rehra me Koht ketin kasalehda me ih me dipadahr, pahn kapwungohng meteio pak riapak uwen pweinen dipwisowo.0J[Ahpw ma lipirapo sohte dierekda, aramas me nekinekid dipwisou kesempwal ko pahn wisikdohng ni wasahn kaudok, e ahpw pahn kahula me kaidehn ih me pirapahla dipwisou ko.HI “Ma aramas emen pwungkihda en nekidala nein emen mwohni de mehkot kesempwal, dipwisowo ahpw pirapasang nan imwe, lipirapo, ma e dierekda, pahn kapwungala uwen dipwisou pirapalao pak riapak.MH“Ma aramas emen tapihada isihs nan sapwe, oh kisinieio ahpw doula oh kamwasikahla wahnsahpw me kekeirda de dondolehr oh wonohn, me tapihada isihso pahn pwukoahki kapwungala ohlahn wahnsahpw ako.G!“Ma aramas emen pahn mweidohng nah mahn akan en mwengemwengeseli nan sahpw de nan mwetin wain, re ahpw pitla oh kangala en emen tohrohr eh wahnsahpw me mi nan sapwe, aramas me naineki mahn ako pahn kapwungala ohla ko sang nan audepen sapwe ko de eh mwetin wain ko.iFME uhdahn pahn kapwungala dahme e pirapadao. Ma sohte mehkot me e kak kapwungkihla, e pahn netila nin duwen lidu men pwehn kapwungala dahme e pirapadao. Ma mahn pirapadao dierekda reh momour, mehnda ma kou men de sihpw men de ahs emen, e pahn kapwungkihla mahn riemen ong mahn emen. “Ma lipirap men dierekda ni eh wehdpeseng imwen emen nipwong, e ahpw kamakamala, aramas me kemehlao sohte pahn dipaniki dipen kamaramas. Ahpw ma met wiawi ni rahn, e pahn dipaniki dipen kamaramas.iEME uhdahn pahn kapwungala dahme e pirapadao. Ma sohte mehkot me e kak kapwungkihla, e pahn netila nin duwen lidu men pwehn kapwungala dahme e pirapadao. Ma mahn pirapadao dierekda reh momour, mehnda ma kou men de sihpw men de ahs emen, e pahn kapwungkihla mahn riemen ong mahn emen. “Ma lipirap men dierekda ni eh wehdpeseng imwen emen nipwong, e ahpw kamakamala, aramas me kemehlao sohte pahn dipaniki dipen kamaramas. Ahpw ma met wiawi ni rahn, e pahn dipaniki dipen kamaramas.iDME uhdahn pahn kapwungala dahme e pirapadao. Ma sohte mehkot me e kak kapwungkihla, e pahn netila nin duwen lidu men pwehn kapwungala dahme e pirapadao. Ma mahn pirapadao dierekda reh momour, mehnda ma kou men de sihpw men de ahs emen, e pahn kapwungkihla mahn riemen ong mahn emen. “Ma lipirap men dierekda ni eh wehdpeseng imwen emen nipwong, e ahpw kamakamala, aramas me kemehlao sohte pahn dipaniki dipen kamaramas. Ahpw ma met wiawi ni rahn, e pahn dipaniki dipen kamaramas.C ;“Ma aramas emen pirapahda kou men de sihpw men oh kemehla de netikihla, e uhdahn pahn kapwungkihla kou limmen kou emeno, oh sihpw pahmen sihpw emeno.?By$Ahpw ma e dehde me kouo kin epwehnki pwahki oh poar pohn aramas de mahn oh aramas me naineki kouo sohte kelehdi, e pahn kihong aramas teio kouwol momouro, a e pahn kolokol me mehlao.>Aw#Ma nein emen kouwol kemehla nein emen tohrohr nah kouwol, aramas riemeno pahn netikihla kou momouro oh nehkpeseng mwohnio nanpwungara; ira pil pahn nehkpeseng uduk en kou me mehlao.\@3"e pahn pwain mahno. E pahn pwainohng aramas me nah mahno, ahpw e kak kolokol mahno.?5!“Ma aramas emen pahn kihsang pweinen pwarer ehu, de ma e weirada pwarer ehu oh sohte pwaindi, oh ma kouwol men de ahs emen pahn pwupwudiong loale,$>C Ma kouwol men pahn kemehla lidu ohl de lih, aramas me nah kouo pahn pwainohng soumas me naineki liduwo uwen mwohni silper silisek, oh kouo pahn kostakaidi.n=WMa kouwol men kemehla kisin pwutak kis de kisin serepein kis, soangen kosonned wet pahn pil doadoahk.<Ahpw ma me naineki kouo pahn mweimweiong en kihda uwen mwohni ieu pwehn pitkihsang mehla, e pahn pwainla uwen me kileledi.Y;-Ahpw ma kouo kin epwehnki poar pohn aramas akan oh aramas me naineki kouo, mwurin kehkehlik kei, e sohte kelehdi-eri ma kouo kemehla aramas emen, e pahn kostakaidi oh me naineki kouo pil pahn iang kamakamala.:9“Ma kouwol men pahn kodom aramas emen lao kemehla, kouo pahn kostakaidi, oh sohte me pahn tungoale uduke; ahpw me nah kouo sohte pahn ale kalokolok.^97Ma e kauwehla ngih pwoat rehn eh liduwo, e pahn kasaledekala eh liduwo pweinen ngiho.~8w“Ma aramas emen pahn poakih oh kauwehla pwoaren mesen eh lidu ohl de lih, e pahn kasaledekala liduwo pweinen meseo.L7mwasikala pwehki mwasikala, ohla pwehki ohla, wowoki pwehki wowoki.Z6/pwoaren mas pwehki pwoaren mas, ngih pwehki ngih, peh pwehki peh, neh pwehki neh,f5GAhpw ma liho pahn ale ehu soangen ohla ni paliwere, kalokolok pahn mihmi ni mour pwehki mour,4“Ma aramas ekei peida oh lel lih liseian emen kahrehda eh liseiano ohla ahpw paliweren liho sohte ohla, aramas me kahrehiong en liho eh liseiano eh ohla pahn pwukoahki pwain uwe ieu me en liho eh pwoudo pahn koasoanehdi oh mwoalen kopwung pwungki.3 Ahpw ma liduwo sohte mehla mwurin rahn ehu de riau, soumaso sohte pahn ale kalokolok. Pwehki liduwo eh wia mehkot me uhdahn ah.}2u“Mehmen me pahn wokih eh lidu ohl de lih, liduwo ahpw mehla ni ahnsowohte, aramas menet pahn uhdahn ale kalokolok.M1ahpw mwuhr e pwourda oh kohkohseli wie doadoahngki sokon, aramas me kalipwelipwehdao pahn pwukoahki pwain pweinen rahn ako me e mihmihki nan peht sohte doadoahk oh pweinen koadoahkpen eh ohla kan.T0#“Ma aramas riemen pahn peida, oh emen pahn kalipwelipwekihda meteio takai de peh, ahpw sohte kemehla, e sohte pahn alehki kalokolok. Ma aramas me lipwalipwadahro pahn mihmihki nan peht pwehki eh ohlao,>/y“Mehmen me pahn lahlahwe seme oh ine, en kamakamala.n.W“Mehmen me pahn pirapahla emen aramas oh netikihla, de kolokol pwehn wiahki eh lidu, en kamakamala.9-o“Mehmen me pahn keme seme de ine en kamakamala.,5Ahpw ma aramas emen pahn lingeringer oh kemehla aramas emen sang nan nsene, e pahn kamakamala, mehnda ma e pahn tenge ei pei sarawi pwehn rukula ie.+} Ahpw ma e depweikihla, kaidehn e nsenki kemehla, e kak tangala wasa kis me I pahn koasoanediong, oh e pahn rukula wasao.J* “Mehmen me pahn keme emen aramas oh kemehla, e pahn kamakamala.z)o Ma e sohte kapwaiada soangen pwukoa pwukat ong uhdahn eh pwoudo, e pahn kasaledekala liho sohte ale pweipwei ehu.5(e Ma ohl emen pahn alehda emen lih tohrohr likin uhdahn eh pwoud, ohlo pahn uselahte kihkihong uhdahn eh pwoudo kisin mwenge, likou oh soangen pwuhngohte me liho ahneki mahs.{'q Ma ohl emen pahn pwainda serepein lidu men pwehn kihong nah pwutak, ohlo pahn wiahki serepeino duwehte uhdahn nah.p&[Ma e pahn netila rehn emen ohl me men wiahki eh pwoud, ahpw ohlo sohte mwahuki, eri serepeino pahn pwurehng netila rehn eh pahpao; eh soumaso sohte kak netikihla rehn mehn liki men, pwehki eh sohte pwung dahme e wiahiong serepeino.{%q“Ma aramas emen pahn netikihla nah serepein nin duwen lidu men, e sohte pahn kak saledekla duwehte lidu ohl kan.?$yeri eh soumaso pahn walahng wasahn kaudok. E pahn ndahng en kesihnenda ni wenihmw de ni uhr en ihmwo, ih eri pahn kihong en doaksaleng. Liduwo eri pahn wiahla nah lidu erein eh mour.q#]Ahpw ma liduwo kasalehda me e poakepoake eh soumaso, eh pwoud oh nah seri kan, oh e sohte men saledekla,L"Ma eh soumas me kihong eh pwoud, eh pwoudo ahpw naitikihada nah pwutak de serepein kei, liho oh nah seri ko pahn mihmihte rehn soumaso nin duwen mehkot me uhdahn ah, a ohlo pahn kelehpw kohkohla.!'Ma e kiripw ni eh wiahla omw lidu, e pahn pil kiripw ni eh pahn mweselda; a ma e pwopwoud ni eh wiahla omw lidu, e pahn wa eh pwoud kohkohla. Ma kumwail pwainda lidu mehn Ipru men, e pahn liduwihiuk erein sounpar weneu; ni keisuhn sounparo, e pahn saledekla sohte ale pweipwei.1 a“Kihong mehn Israel kan kosonned pwukat:9Kumwail dehr kin wiahiong ie pei sarawi me kumwail kin doudahla pohn kehndake, pwe kumwail dehr kin sansal suwed ong aramas ni amwail kin karada powe.4cMa kumwail pahn wiahiong ie pei sarawi takai, kumwail dehpa wiahkihda takai perper, pwe ni amwail kin doadoahngki sisel pohn takai, kumwail kin kasaminehkihla pei sarawio.:oKumwail pahn wiahda ehu pei sarawi pwehl ong ie, oh pohn pei sarawi wet me kumwail pahn meirongkihong ie noumwail sihpw kan oh kou kan, nin duwen meirong isihs oh meirong en kaminimin. Wasa koaros me I pilada pwe kumwail en kin kaudokiong ie, I pahn kin iang kumwail mi wasao oh I pahn kin kapaikumwailda.ueKumwail dehr pein wiahiong kumwail koht kohl de silper pwe kumwail en pwongih duwehte amwail kin pwongih ie. KAUN-O ketin mahsanihong Moses en padahkihong mehn Israel ko, “Kumwail pein kilangehr duwen ei mahseniongkumwailehr sang nanleng.Ahpw aramas ako pil mihmihte kailalahsang nahnao; a Moses kelehpw me patolahng limwahn depwek mosul wasa me Koht ketiket ie.9Moses ahpw sapengkin irail, “Kumwail dehr masak; pwe Koht ketido rehmwail pwe en ketin song kumwail, pwe kumwail en peikiong oh dehr wiahda dihp.”ueRe ahpw ndaiong Moses, “Komwi me en koasoiong kiht, se ahpw pahn rong; a ieremen Koht, pwe se de mehla.”+QNi aramas ako ar rongada nansapweo oh ngilen sowio, oh kilangada lioal eh piripir, oh nahnao eh wie edied, re rerrerki ar masepwehkada, oh uh kailalahsang nahnao.9“Kumwail sohte pahn noahroke imwen emen. Kumwail sohte pahn noahroke en emen eh pwoud, de eh lidu, de nah ahs de nah kou, de mehkot me uhdahn ah.”;s“Kumwail sohte pahn karaunlikamwohng aramas emen.$E“Kumwail sohte pahn pirap.&I“Kumwail sohte pahn kamwahl.-W “Kumwail sohte pahn kemehla aramas.tc “Kumwail wauneki samamwail oh inamwail kan, pwe kumwail en mour werei nan sahpw me I pahn kihong kumwail.P Erein rahn weneu ngehi, KAUN-O, me wiahda nanleng, sampah, madau kan, oh audepahr koaros, a ni keisuhn rahn I kommoaldi. Ih kahrepen ngehi, KAUN-O, kasarawihala rahnen Sapad oh wiahkihla rahn sarawi.^7 a ni keisuhn rahn, iei rahnen kommoal, kumwail pahn kasarawihong ie. Rahno sohte me pahn doadoahk-kumwail, oh noumwail seri kan, oh amwail lidu kan, oh noumwail mahn akan, oh mehn keiru kan me koukousoan rehmwail.F  Kumwail pahn kin wia amwail doadoahk koaros erein rahn weneu,A “Kumwail tamataman rahnen Sapad, oh wiahki rahn sarawi. {“Kumwail sohte pahn kasaminehla mwarei, pwe ngehi, KAUN-O, amwail Koht, pahn kaloke mehmen me kin kasaminehla mwarei.d CA I kin kalahngan poatopoat ong irail kan me kin poakohng ie oh kapwaiada ei kosonned akan.Y -Kumwail sohte pahn poaridiong dikedik en eni men de pwongih, pwe iei ngehi me KAUN-O, amwail Koht, ngehi Koht luwakahk emen. Irail me kin kailongkin ie, I kin kaloke nair seri kan lel dih kesiluh oh kapahieu.“Kumwail sohte pahn wiahiong kumwail dikedik en eni de sansal en mehkot me mi pahnlahng, de nin sampah, de nan pihl kan pahn sampah.=w“Kumwail sohte pahn ahneki emen koht tohrohr mwohi.q]“Ngehi me KAUN-O, amwail Koht, me kahluwaikumwaildo sang nan wehin Isip, wasa me kumwail kaliduhla ie.. [Koht ketin poahngok. oh iet audepe kan:T#Moses eri patohdihla rehn aramas ako oh patohwanohng irail mepwukat koaros.EKAUN-O ahpw mahsanihong, “Kohdihwei oh kahredahdo Aaron. A samworo kan oh aramas akan sohte pahn kotehla kehlo pwe re en kohdadohng rehi, pwe ma re pahn wia met, I pahn kalokei irail.”>wMoses ahpw patohwanohng KAUN-O, “Aramas akan sohte kak patohdahdo, pwehki omwi ketin mahsanihong kiht se en wiahkihla nahna sarawi ehu met oh se en wiahda ehu kehl kapilkipene.”xkPil samworo kan me kin kerendohng ie, re pahn uhdahn kamwakele pein irail, pwe ma soh, I pahn kalokei irail.”6gKAUN-O eri mahsanihong, “Kohdihwei oh kehkehlingkihong aramas akan re dehpa kotehla kehlo pwe re en kodohng kilang ie, pwe ma re pahn wia met, me tohto rehrail pahn mehla.jOKAUN-O ketidihdo pohn kumwen Nahna Sainai, oh ketin malipe Moses wasao; Moses eri patohdahla reh.i~MNgilen sowio wie lalaudla oh ukla mehlel. Moses kin pato, a Koht ketin sapengki ngilen nansapwe.V}'Ediniei moron ehu eri koaduhpwaldi Nahna Sainai pwon, pwe KAUN-O ketididohr powe ni sansal en mpwulen kisiniei. Edied en nahnao rasehng edin uhmw kalaimwun ehu. Aramas akan koaros ahpw salohkihda kowahlap.| Moses eri kahrehda aramas ako sang nan kahnimpwalo pwe re en patohlahng kasamwo Koht. Re ahpw uhdi oh awiawih nin tepin nahnao.|{sEri, nimenseng en kesiluhn rahn, nansapwe ieu pa pos pohn nahnao, lioal tapihada piripir, oh pelien depwek mosul pali pa kipehdi pohn nahnao; oh ngilen sowi laud ehu pa kadirehla nan wehwe. Aramas koaros en nan kahnimpwalo salohkihda kowahlap.dzCMoses ahpw ndaiong irail, “Kumwail onopadahng pali; kumwail dehpa wia nsenen pwopwoud.”y!Moses eri patohdihdo sang nin nahnao, patohdidohng rehn aramas akan, pwe en kaunop kin irail kaudoko. Mwurin ar kamwakelehda ar likou kan,zxo sohte aramas pahn sair, pwe e pahn kostakaidi de kesingkihdi kesik ketieu. Eri, met pahn wiawihong aramas de mahn akan; re uhdahn pahn kamakamala. Ahnsou me ngilen sowi pahn lokaia, iei ahnsou me aramas akan pahn mwekididohng nin nahnaht.”@w{ Ke pahn wiahda kehl ehu kapilpene nahnaht, irepen aramas akan, oh padahkihong irail kaleke re de kohdahdo nin nahnaht de pil sair tapi. Mehmen me pahn sair nahnaht, e pahn kamakamala;tvc oh onopadahng pali. Pwe rahno I pahn kohdihwei pohn Nahna Sainai, wasa me aramas akan koaros kak kilang ie.#uA KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Pwurowei rehn aramas akan oh padahkihong irail pwe rahnwet oh lakapw re en onopohng kaudok. Re en lopworada ar likou kanYt- KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “I pahn pwarodo rehmw nan depwek mosul ehu, pwe aramas akan en rong ei kin koasoi ong uhk, pwe re en kin kamehleleiuk.” Moses eri patohwanohng KAUN-O pasapeng en aramas ako..sWAramas ako koaros eri wiakihteieu sapeng, patohwan, “Se pahn kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanih.” Moses eri sakarkidahng KAUN-O en aramas ako pasapeng.drCMoses eri patohla kapokonepene kaun ako oh patohwanohng irail mehkoaros me KAUN-O mahsanih.vqgKumwail eri pahn wiahla wehi ehu me pahn papah ie duwen samworo, pwihnen aramas ehu me kasarawihong iehte.”3paEri, ma kumwail pahn peikiong ie oh dadaur ei inou, kumwail pahn wiahla nei aramas kesempwal. Tohn sampah pwon uhdahn nei, ahpw kumwail me pahn wiahla nei aramas pilipil.o+“Kumwail pein kilangehr dahme ngehi, KAUN-O, wiahiong mehn Isip kan oh duwen ei waikumwaildo duwehte ikel men me kin wa nah kan pohn peh kan.1n]Moses eri patodahla pohn nahnao pwe en tuhwong Koht. KAUN-O eri ketin poahngok sang pohn nahnao, mahsanih, “Iet me ke pahn ndahng kadaudok en Seikop, mehn Israel kan:Um%Ni keieun rahnen kesiluhn sounpwong mwurin ar mweselsang nan wehin Isip, mehn Israel ko seiloak sang Repidim, re lel nan sapwtehn en Sainai, irail eri kauwada ie imwarail impwal kan sallahng Nahna Sainai.Tl %Ni keieun rahnen kesiluhn sounpwong mwurin ar mweselsang nan wehin Isip, mehn Israel ko seiloak sang Repidim, re lel nan sapwtehn en Sainai, irail eri kauwada ie imwarail impwal kan sallahng Nahna Sainai.RkMoses eri rahnmwahwihala Sedro, Sedro ahpw mwesel kohkolahng nan uhdakeo."j?Re ahpw kin wia sounkopwung en mehn Israel ko, oh ni mehkan me kesempwal oh apwal re kin tuhkihong Moses, a re kin kapwungala mehkan me sohte nohn apwal.iyoh pilada aramas koahiek kei sang rehn mehn Israel ko. E kilelehdi pwe re en kin kaunen me kid, epwiki, limehk oh ehk.)hOMoses eri idawehn kaweid en Sedrog1Ma komw pahn wia met, duwen me Koht ketin mahsanih, komw sohte pahn tihwokihla oh aramas pwukat koaros pahn pwurala ni imwarail kan nsenamwahu.”}fuMweidohng irail en wia sounkopwung, a ong ni ire kesempwal akan re en kin tuhkihong komwi; re en kin pein kapwungala nanpwungarail soangen ire kan me sohte nohn kesempwal. Met pahn mengeiong komwi, ma re pahn iang sewese omwi doadoahk toutouen.ueeAhpw komw pahn pilada sang rehn aramas akan ekei me koahiek oh koasoanehdi pwe re en kin wia kaunen aramas akan: kaunen aramas kid, epwiki, limehk oh ehk. Aramas pwukat uhdahn pahn masak Koht, pahn likilik oh sohte kin kapehd mwersuwed.tdcKomw pahn kin kawehwehiong irail duwen kupwur en Koht oh duwen ar pahn kin momour oh dahme re pahn kin wia.Zc/Komw karonge ie mahs, oh I pahn patohwanda ehu kaweid mwahu en, oh Koht en ketin ieiang komwi. Me mwahu omwi wia wiliepen aramas akan mwohn silangin Koht oh omwi kin patohwandahng pahn kupwure ar kahpwal akan.vbgKomwi oh aramas akan uhdahn pahn pwangada. Doadoahk wet me nohn toutou oh komwi sohte kak kelehpw wiewia men.>]==<%"$$E##!"p!!g }O%)/OfeP'jR aT5 + 8 l RXZe} Sosua eri rongada mwoaromwoarong en aramas ako, e ahpw ndaiong Moses, “Likamw I rong ngilen mahwen nan kahnimpwalo.”mU Pelien takai riapalio, iei wiepen pein nin limen Koht, oh nting ko pein Koht me ketin wiadiong powe.{q Moses eri patopatohdi sang pohn nahnao, wa pelien takai riapalio, me sapwellimen KAUN-O kosonned ko ntinting powe.}u KAUN-O eri ketin wekidala kupwure, oh sohte ketin kapwaiong sapwellime aramas ako kalokolok me e ketin kupwuredahro.Y- Komw ketin tamanda sapwellimomwi ladu ko, Eipraam, Aisek oh Seikop, oh duwen inowo me komw ketin wiahiong irail, ni omwi ketin kahukihong irail me komw pahn kangederehla kadaudokarail kan pwe re en duwehla tohtohn usu kan me mi pahnlahng, oh pahn kihong kadaudokarail kan sahpw me komw inoukidahr, pwe re en sapwenikihla kohkohlahte.”7 Pwe Mehn Isip kan en kak ndahki me komwi ketin kahluwa sang sapwellimomwi aramas akan Isip, pwe komwi koasoakoasone en kemeirailla pohn nahna kan oh kamwomwirail douluhl? Komw ketin kameleileidi kupwuromwi; komw ketin kupwurehla sapwellimomwi aramas akan, oh dehr kauweirailla.R Moses ahpw ngidingidki eh pekipek, ong KAUN-O eh Koht, patohwan, “Maing KAUN, dahme komwi nohn engiengki pahn sapwellimomwi aramas akan, me komwi ketin kapitasang Isip ni roson oh manaman lapalahpie?!= Eri, ke dehr kapweiekiehdi, pwe I uhdahn engieng pahrail, I pahn kamwomwirailla. I ahpw pahn wiahkin uhk oh kadaudokomw kan ehu wehi me ndand mehlel.”3c I ese duwen aramas pwukat ar nohn keptakai.ue Re wetsangehr nan ahl me I kilelehiong irail re en kin idawehn; re wiadahr ong pein irail kouwol men me re wiahsang ni kohl me re inimada, re ahpw pwongipwongih oh wiewia meirong ong, ndinda me ih arail kohto, me kahluwairail sang Isip.|s KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kohdihwei mwadang rehn aramas akan me ke kahrehdo sang Isip, pwe re sapwungalahr.] 5 Nimenseng en mandahn rahno, re ahpw meirongkihla mahn akan mehn wia meirong isihs, oh pil meirong en kaminimin. Re ahpw mwohdpene oh mwenge; mwuhri, re ahpw uhd nim sakau oh sakaula oh pil wiewia nsenen pwopwoud.   Aaron eri kauwada pei sarawi ieu mwohn mwomwen kouwolo. E ahpw nda, “Lakapw kitail pahn wia sarawi pwe en wauneki KAUN-O.”H   Ih eri ale oh inimada lao peipeseng, e ahpw wudekihong nan deupe ieu, oh wiahkihda mwomwen kouwol men. Aramas ako ahpw werkihda, nda, “Israel, iet atail koht me kahluwaikitodo sang Isip.”M  Aramas ako koaros eri kihpene tiarail kohl kan oh wapene rehn Aaron. 9 Aaron eri sapeng irail, nda, “Me mwahu! Kumwail kihsang en amwail pwoud kan, en noumwail pwutak kan oh serepein kan, tiarail kohl, oh wadohng ie.”  Ni aramas ako ar tehkada duwen Moses eh pwand en pwuredi sang pohn nahnao, re ahpw keiong mpen Aaron oh ndaiong, “Nna, komw wiahiong kiht emen kohten me pahn kahluwai kiht, pwe se sehselahr dahme wiawihong ohl menet Moses, me kahreikitodo sang Isip.”.WMwurin Koht eh ketin kaimwisekala sapwellime mahsen ong Moses pohn Nahna Sainai, e ketikihong pelien takai riapalio, me pein ih ketin ntingihdier powe kosonned akan.X+E pahn wiahla kilel poatopoat ehu nanpwungen ngehi oh aramas en Israel kan, pwehki ngehi, KAUN-O, me wiahda nanleng oh sampah erein rahn weneu, oh ni keisuhn rahn I ahpw tokedi sang ei doadoahk oh kommoaldi.V'Mehn Israel kan pahn kin wauneki rahnen kommoal wet nin duwen kilel en inowo.$CKumwail pahn kin doadoahk erein rahn weneu, a keisuhn rahn, iei rahnen kommoal unsek me kasarawihla ong ie. Mehmen me pahn doadoahk rahno, pahn kamakamala. Iei me kumwail pahn kin wauneki rahno, pwehki eh wialahr rahn sarawi rehmwail. Mehmen me sohte pahn wauneki rahno, pahn kamakamala.   en padahkihong mehn Israel kan, “Kumwail pahn kin wauneki rahnen Sapad, ei rahnen kommoal, pwe iei mehn kataman ehu nanpwungen ngehi oh kumwail oh pil kadaudokamwail kan, pwe kumwail en esehla me ngehi, KAUN-O, me wiahkinkumwaillahr nei aramas kesempwal.%G KAUN-O ahpw mahsanihong Moses{ lehn keio oh warpwohmwahu ong Wasa Sarawio. Wiepen mepwukat koaros pahn wiawihda nin duwen me I koasoanedionguhkehr.”xk likou lingan en samworo kan me Aaron oh nah pwutak ko pahn kin likawih ahnsoun ar pahn wia doadoahk en samworo,Y~- pei sarawien meirong isihs oh dipwisawi koaros, peisin en omwiomw iangahki kapi,k}Qtehpel oh dipwisawi kan, dewen lamp kohl tohr oh dipwisawi koaros, pei sarawien isik warpwohmwahu,g|IImpwal me I pahn kin ketiket loale, Kohpwahn Inowo oh pweine, mehn kalingan koaros en Impwalo,\{3I pil piladahr Oliap, nein Aisamak, sang ni kadaudok en Dan pwe en iang Pesalel doadoahk. I pil audehkidahr koahiek laud tohndoadoahk saman teikan, pwe re en kak wia soahng koaros me I koasoanedier en kin wiawi:dzCdoadoahk en parada takai kesempwal akan, iangahki tuhke; oh soangen doadoahk lingan teikan.dyCong ni pilahnihada soangen mwahi koaros, oh ong wiepen soahng kan ni kohl, silper oh prons;kxQoh I audehkidahr ei manaman en dehdehki, saman oh koahiek ong soangen doadoahk koaros en kalingan-Lw“I piladahr Pesalel, nein Uri nein Hur, sang ni kadaudok en Suda,&v KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,tuc&Mehmen me wiahda warpwohmwahu duwehte met ong pein eh doadoahk, e sohla pahn wia kisehn nei aramas akan.”t/%Kumwail dehr alasang doalepen warpwohmwahu wet pwe kumwail en wiahkihda pein amwail warpwohmwahu. Wiahki met mehkot me sarawi me kasarawihong ie.s$Sukpene apali lao wiahla pehs oh wahla nan Impwalo oh kamwerehdi mwohn Kohpwahn Inowo. Wiahki warpwohmwahu wet mehkot me uhdahn sarawi.jrO#Doaloapene pwehn wiahda warpwohmwahu, duwehte lehn wai. Kihong soahl pwe en mwakelekel oh sarawi.q"KAUN-O ketin mahsanihong Moses, “Ale soangen uwete ieu sang ni dipwisou pwohmwahu pwukat-stakte, onika, kalpanum oh warpwohmwahu tohr.p!Mehmen me pahn wiahda leh ieu me duwehte met de doadoahngki ong emen me kaidehk samworo, e sohla pahn wia kisehn nei aramas akan.’ ”;oq E sohte pahn doadoahk ong aramas mwahl akan, oh kumwail sohte pahn alasang wiepen doalepe pwehn wiahda ehu lehn kei mwahl. Pwe met me sarawi, ke uhdahn pahn wiahki mehkot sarawi.bn?Ndahng aramas en Israel kan, ‘Lehn kei sarawi wet pahn kin doadoahk ong ie kohkohlahte.bm?Mwuri keiehdi Aaron oh nah pwutak ko, oh kasarawihirailla ong ni doadoahk en nei samworo.!l=Iei duwen mepwukat ar pahn kasarawihla, eri dipwisou pwukat uhdahn pahn sarawihla, oh mehmen de mehkot me pahn sair, pahn ohkihla manaman en sarawi wet.nkWpei sarawien meirong isihso, iangahki dipwisawi koaros oh peisin en omwiomw oh widene iangahki kapio.djCtehpelo oh dipwisawi koaros, dewen lampo oh dipwisawi kan, pei sarawien isik warpwohmwahwo,@i}Doadoahngki pwehn wia lehn keie Impwalo, Kohpwahn Inowo,Mhoh doaloapene wiahkihda lehn kei sarawi, duwehte lehn wai pwohmwahu.hgKoh paun 12 en kasia (koaros nin duwen paun me koasoandier). Kapatahiong kalon ehu en lehn olip, f“Ale soangen mehn doaloahda warpwohmwahu kaselel koaros-% paun 12 pilen mir, paun 6 en sinamon pwohmwahu, paun 6 en reh pwohmwahu,'eKKAUN-O ketin mahsanihong Moses,d)Re uhdahn pahn kin omwiomw oh widen nehrail kan pwe re dehr mehla. Koasoandi wet pahn poatopoat ong irail oh kadaudokarail kan kohkohlahte.”cmwohn ar pahn pedolong nan Impwalo de keiong ni pei sarawio pwe re en kin wia meirong en konot, ih duwen met ar sohte pahn kamakamala.hbKAaron oh nah pwutak ko pahn kin doadoahngki pihl wet pwe re en omwiomwki oh widenki nehrail kan|as“Wiahda ehu peisin me prons wia kapi. Ke ahpw koasoanediong nanpwungen Impwalo oh pei sarawio, oh audekihda pihl.'`KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,[_1Rikpene soangen mwohni wet sang rehn mehn Israel kan oh doadoahngkihong ni kamwahupen Impwal me I pahn kin ketiket loale. Daksis wet pahn wia pweinen ar mour, oh eh pahn katamankin ie I en apwahpwalih irail.”-^UMe kepwehpwe kan sohte pahn kihda mwohni laudsang me kileledi oh me semwehmwe kan sohte pahn kihda tikitiksang, ni ar pahn kin kihda mwohni wet ong pweinen ar mour.|]sKoaros me iangehr wadawadedi, wehwehki ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda, pahn kihong ie uwen mwohni wet.!\= Koaros me iangehr wadawadedi pahn kihda uwen paun en mwohni me koasoansoandier en kihda. Koaros pahn kihda uwen mwohni wet nin duwen meirong ehu ong ie./[Y “Ni omw pahn wiahda wadawad en mehn Israel kan, emenemen aramas pahn kihong ie pweinen eh mour, pwe paisuwed en dehr lelohng nindokon wadawad en aramas eh wiewiawi.'ZK KAUN-O ketin mahsanihong Moses,Y+ Pak ehu nan sounpar koaros Aaron pahn wia kasarawien kamwakele pei sarawi wet ni eh pahn kin usupihki keimw pahieuo ntahn mahn me meirongalahr. Met pahn kin wiawi nan sounpar koaros kohkohlahte. Pei sarawi wet uhdahn pahn wia pei sarawi ehu me kasarawihong ie, KAUN-O.”X Ke dehr wia meirong en warpwohmwahu me keinepwi pohn pei sarawi wet, de meirong en mahn, de wahnsahpw, de kieldiong powe meirong en wain."W?E pil pahn wia soahngohte nin soutik kan ni eh pahn kin isikada lamp kan. Koasoandi en isik warpwohmwahu wet pahn kin wiawi erein dih koaros kohkohlahte.VyNimenseng koaros, ni ahnsou me Aaron pahn kin kaunopada lamp kan, e pahn kin isikada warpwohmwahu pohn pei sarawi wet.vUgKoasoanehdi pei sarawi wet likin kahdeng me mwotoudi mwohn Kohpwahn Inowo. Ih wasao me I pahn tuhwong uhk ie.ETWiahkihda tuhkehn wisik pwukat tuhke akesia oh kidimki kohl.ySmWiahda rihng riau mehn wisik oh kihdiong pahn keile ko pali riau mehn kolada tuhke riapwoat mehn wa pei sarawio.lRSKidimki kohl tohr powe, ni keimw pahieu koaros oh iangahki kode ko. Kapilkipene ni keile kohl tohr.{QqE pahn keimw pahieu oh reirei ins 18, oh ilehki ins 36. Koden imwi kan ni keimw pahieu pahn uhsangete pei sarawio.bP A“Ke pahn wiahda ehu pei sarawi sang tuhke akesia, wasa warpwohmwahu pahn kin isihsla ie.O.Re pahn esehla me ngehi KAUN-O, iei arail Koht me kahreiraildo sang Isip pwe I en kin kousoan nanpwungarail. Ngehi KAUN-O, arail Koht.JN-I pahn kin mihmi nanpwungen mehn Israel kan oh wiewia arail Koht.M,I pahn kasarawihala Impwalo oh pei sarawio, oh I pahn katohrehla Aaron oh nah pwutak ko pwe re en papah ie nin duwen samworo.uLe+Wasakiset, ih wasa me I pahn kin tuhwong mehn Israel kan, ihme lingaling en mwarei pahn kasarawihala wasaht.?Ky*Sang met kohkohlahte meirong isihs wet pahn kin wiawi mwohn silangi mwohn wenihmwen Impwal me I pahn kin ketiket loale, wasa I pahn kin tuhwong ie nei aramas akan, oh mahseniong uhk.QJ)Meirongkihla keriaun sihpwo nin soutik, iangahki soangen uwen pilawa, lehn olip oh wain me wiawi nimensengo. Ih met meirong en konot ong ie, KAUN-O, oh pwohmwahu en meirong wet kin kaparanda kupwurei.fIG(Iangahki keieun sihpwo paun riau en pilawa kaselel me doal lehn olip, ekis wain mehn meirong.6Hi'Meirongkihla emen nimenseng a emen nin soutik.qG]&“Iet me ke pahn meirongkihla rahn koaros pohn pei sarawio kohkohlahte: sihmpwul riemen me sounpar ehu. F%Wia met erein rahn isuh. Pei sarawio eri pahn sarawihla douluhl oh mehmen de mehkot me pahn sair pahn ohkihla manaman en sarawi wet.6Eg$Rahn koaros ke pahn kin meirongkihla koupwul wol men, pwehn wia tomwen dihp. Met pahn kamwakelehda pei sarawio. Mwuhr ke pahn keiehki pei sarawio lehn olip, pwehn sarawihla.uDe#“Erein rahn isuh ke pahn wiewia sarawien kesepwildahn Aaron oh nah pwutak kan nin duwen me I koasoanedier.C"Ma mie luhwen uduk de pilawa me kasarawiher mandahn rahno nimenseng, e pahn isihla; sohte me pahn kang, pwe mehkot me sarawi.(BK!Re pahn tungoale dahme doadoahkohng ni sarawien tomwen dihp ni ahnsou me re kesepwilada. Samworo kante me pahn kin tungoale mepwukat pwe soahng sarawi kei met.bA? Ni wenihmwen Impwalo mwohn silangi, re pahn kang iangahki pilawa me luhwehdi nan kopwowo.@“Ke pahn ale uduk en sihpw wol me doadoahkehr ong ni kesepwildahn Aaron oh nah pwutak ko oh pwoailihada wasa sarawi ehu.$?CNein Aaron pwutak emen me pahn wiliandi ih wiahla samworo oh pahn kin pedolong nan Impwal sarawio mwohn silangi, pahn likawih likou pwukat erein rahn isuh.#>A“En Aaron eh likoun samworo kan pahn kin kohieng nah pwutak ko mwurin eh pahn sipalla, pwe re en likawih ahnsou me re pahn uhd kasarawihala ong samworo.f=GMet iei ei koasoandi poatopoat me ni ahnsou me nei aramas akan pahn kin wia arail meirong en kaminimin, samworo kan en kin kepinkonotki mwaremware oh dengen mahn akan. Pwe iei met en aramas akan ar kisakis ong ie, KAUN-O.P<“Ni ahnsou me samworo men pahn kasarawihla, mwaremware oh dengen sihpw me doadoahk ni kasarawio pahn kasarawihong ie nin duwen kisakis tohrohr ehu oh pahn katohrohrla pwehn wia pweisen samworo kan.};u“Ale mwaremwaren sihpw menet oh kasarawihong ie nin duwen kisakis tohrohr ehu. Eri met pahn wiahla omw kepinkonot.3:aEri, ke ahpw alehsang irail oh isikala pohn pei sarawio, pohn meirong me isihslahr ako nin duwen meirong en konot ong ie. Pwohmwahu en meirong wet me I kin kupwurperenki.9Kihong kisin soangen mwenge pwukat nan pehn Aaron oh nah pwutak ko pwe re en kasarawihong ie nin duwen kisakis tohrohr ehu.8#Kihsang nan kopwou me meirongalahr ong ie, lopwon en pilawa ieu: lopwon en pilawa doal leh oh ehu me sohte doal leh, oh ehu keik menipinip.)7M“Serehsang kirihs en sihpw wolo, kirihs en pwadaikio, kirihs en kepwehn loale kan, wasa mwahu en eho, mwidihlik riau iangahki kirihsih kan, oh denge palimaun.A6}Ale ekis ntaho me mi pohn pei sarawio oh ekis lehn kei oh usupihki Aaron, eh likou kan oh nah pwutak kan oh ar likou kan. Eri ih oh nah pwutak kan oh ar likou kan pahn kasarawihong ie.b5?Kemehla oh ale ekis ntaho oh iriski palimaun en imwin salengen Aaron oh nah pwutak ko oh palimaun en sendinpehlaparail ko oh palimaun en sendinnehlaparail ko. Ke ahpw usupihki luhwen ntaho keimw pahieu en pei sarawio.4+“Ale sihpw wol teio-sihpw wol mehn wia doadoahk en kasarawio-oh ndaiong Aaron oh nah pwutak ko re en kidahng pehrail kan pohn moangen sihpwo.z3oIsikala sihpwo pwon pohn pei sarawio nin duwen meirong en konot, pwohmwahu en meirong wet kin kaparanda kupwurei.}2uSarpisetikihpene sihpwo; kamwakelehda kepwehn loale kan oh kumwutih kan oh kidahng pohn moangen mahno oh wasa teiko.F1Kemehla oh ale ntaho oh usupihki keimw pahieu en pei sarawio.m0U“Ale emen sihpw wol ko oh ndahng Aaron oh nah pwutak ko en kidahng pehrail ko pohn moangen sihpwo./'A uduken kouwolo, kilio oh kepwe teikan koaros en nan kapehde ke pahn isikala likin kahnimpwalo. Met iei meirong en tomwki dipen samworo kan.1.] Mwuhr ke ahpw ale kirihs koaros en kepwehn loale kan, wasa mwahu en eho oh mwidihlik riau iangahki kirihs ko, ke ahpw isikala pohn pei sarawio nin duwen meirong ong ie. -  Ke ahpw koaduh sendinpehmw nan ntaho oh iriski imwin pei sarawio. Mwuhr ke ahpw wudekihdiong luhwen ntaho nan tepin pei sarawio.J, Ke ahpw kemehla kouwolo wasao mwohn silangi ni wenihmwen Impwalo.++ “Ke pahn kahrehdo koupwul wolo mwohn Impwal me I kin ketiket loale oh ndahng Aaron oh nah pwutak ko en kidahng pehrail kan pohn moangen kouo.P* oh pirekipene lukeparail kan kateng oh kihong irail lisoarop. Ih duwen met omw pahn kasapwilada Aaron oh nah pwutak ko. Irail oh kadaudokarail kan pahn kin papah ie nin duwen samworo kei kohkohlahte.C)“Kahrehdo nah pwutak ko oh kalikawihkinirailda seht kan;C(Ke ahpw ale lehn kei oh kielediong pohn moange oh keiehki.'yKidahng pohn moange lisoarop en samworo oh katengehdiong powe kilel en kasarawi me ntinting ‘Kasarawihong KAUN-O.’ &Kalikawihkihda Aaron likoun samworo kan-seht, likou ihpod, likou puhp me kin mi pohn likou ihpodo, perehpen mwaremware oh kateng.%}Kahrehdo Aaron oh nah pwutak ko ni wenihmwen Impwal me I kin ketiket loale, pwe re en duhdu nin duwen tiahk en kamwakel.k$QKihong nan ehu kopwou oh meirongkihong ie ni omw pahn meirongki koupwul wolo oh sihpw wol riemeno.0#[Ale pilawa amas me keieu kaselel, sohte doal ihs, ke ahpw wiahda ekei pilawa me doal lehn olip, a ekei sohte doal leh, ekei pahn mwomwen keik menipinip oh irisiki leh.C" “Iet me ke pahn wiahiong Aaron oh nah pwutak ko pwe ke en kasarawihong irail ni doadoahk en samworo oh papah ie. Ale emen koupwul wol oh sihpw wol riemen me sohte kisin samin kis rehra.C!+Aaron oh nah pwutak kan pahn kin likawih saramada pwukat ahnsou koaros me re pahn kin pedolong nan Impwal me I pahn kin ketiket loale de ni ar pahn kin keidohng papah nin duwen samworo kei nan Wasa Sarawio, pwe re en dehr kamakamkihla ar pahn sansal suwedla. Koasoandi poatopoat ehu met ong Aaron oh kadaudoke kan. *Pil wiahiong irail saramada linen me pahn sang ni lukeparail lel ni tepin dengerail kan, pwe re en dehr kin sansal suwed.+)Kalikawihkihda riomw Aaron oh nah pwutak kan likou pwukat. Kowe eri keiehkiniraildi lehn olip oh kasapwilirailda, pwe re en wiahla nei samworo.  (“Pil wiahda ekei seht, ekei kateng oh ekei kisin lisoarop ong nein Aaron pwutak ko, pwehn kawauwihirailla oh kalinganairailla.9'“En Aaron seht pahn pil deideida sang ni likou linen kaselel oh lisoarop pahn pil wiawihkihda linen kaselel oh eh kateng pahn kapwatki deiad lingan.J&Aaron pahn mi nan lisoarop wet, nin duwen kilel ehu me ngehi, KAUN-O, pahn kupwurperenki meirong koaros me mehn Israel kan pahn meirongkihong ie, mehnda ma re kin sapwungala nan ar meirong kan.G %Sahl poh mei me pahn pirehiong kapwat wet ni temwen lisoaropo.ym$“Ke pahn wiahda ehu mehn kapwat sang kohl tohr, oh ntingihdiong powe mahsen pwoatet ‘Kasarawihong KAUN-O.’lS#Aaron pahn kin likawih likou reirei wet ni eh pahn kin wia doadoahk en samworo. Ni eh pahn kin pwarodo mwohn silangi nan Wasa Sarawio, de ni eh pahn kin pedoisang wasao, ngilen kisin pehl ko pahn sekesek pwe en dehr kamakamala.B"Ni pwungipen imwin pah ke pahn kihdiong ekei wahn pwohmakraneid me wiawihda sang ni wunen sihpw me poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, me pahn kapilpene kisin pehl kei me wiawihkihda kohl.B!Ni pwungipen imwin pah ke pahn kihdiong ekei wahn pwohmakraneid me wiawihda sang ni wunen sihpw me poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, me pahn kapilpene kisin pehl kei me wiawihkihda kohl.cA E pahn pwoar ni moange nanwerenge, oh pwoahro pahn pwungidi pwehn kehlail, dehr teipeseng.T#“Likou reirei me kin mi pohn ihpodo pahn wiawihkihda wunen sihpw poh mei.~wKihdiong pahn perehpen mwaremware Urim oh Dumim. pwe Aaron en kin wa ni ahnsou me eh pahn kin patohlong nan Wasa Sarawio mwohn silangi. E pahn kin wa perehpen mwaremware wet ahnsou koaros, pwe en kin rapahkihong mehn Israel kan audepen kupwurei.R“Ni ahnsou me Aaron kin pedolong nan Wasa Sarawio, e pahn mi nan perehpen mwaremware me mwaren kadaudok en Israel ko ntinting powe, pwe ngehi, KAUN-O, en kin tamankihda nei aramas akan ahnsou koaros.7Katengehkipene sahl poh mei rihng en perehpen mwaremware oh rihng en ihpodo, pwe perehpen mwaremware en soandi mwahu pohn katengepeo oh en dehr mwer.dCPil wiahda rihng kohl riau oh kihdiong ni pali peh riau en ihpodo, limwahn katengen ihpodo.wiKe ahpw pahn wiahda rihng riau en kohl oh koasoanediong ni keimw en pahn perehpen mwaremwareo maslikin ihpodo.p[Pirehiong imwi riau teiko ni perehpen mwaremwareo, iei duwen eh pahn katengehdi mwohn pirapiren ihpodo.8moh pirehiong sahl kohl riapwoato ni rihng riauo.R Wiahda rihng riau en kohl, oh kihong ni keimw en perehpen mwaremware poweQ Ong ni perehpen mwaremwareo wiahda sahl sihn me kohl tohr oh ingkolpene. Ni ehuehu kisin takai eisek riau pwukat e pahn ntinting ie eden emenemen nein Seikop pwutak ko, mehn kasalehda kadaudok en Israel ko.o Yni kapahieu, peril, karnelian, oh sasper. Kisin takai kesempwal pwukat pahn koasoandi ni mwomwen kohl.7 kni kesiluhn kairek, turkuois, akat, oh amedist;?{ni kairek keriauo, kihdiong emarald, sapair, oh daimon;|sKe pahn kapwatahkihda kairek pahieu en kisin takai kesempwal kei; ni kairek keieuo kihdiong rupi, topas, oh karnet;H E pahn keimw pahieu oh masriapar, ins 9 reirei oh ins 9 tehlap.\3“Ke pahn wiahda perehpen mwaremware me Samworo Lapalap pahn doadoahngki ni eh pahn kin rapahki kupwur en Koht. E pahn wiawihkihda soangen dipwisou kesempwal me ihpodo wiawihda sang ie oh pil soangen deiadohte.jOoh sahl sihn riapwoat en kohl tohr, me ingkolpene wiahla sahl pwoat pahn uhsang ni dewen kohl ko.+S Ke pahn pil wiahda dewen kohl riau, Ke ahpw kihong takai riau wet pohn likou me katengepene pohn pwopwen likou ihpodo pwe en wia mehn kataman en kadaudok eisek riaun Israel. Ih duwen met Aaron eh pahn kin wa adarail kan pohn pwopwe, pwe ngehi, KAUN-O, I en kin tamataman nei aramas akan ahnsou koaros.{ Emen samanen nting en wiahda pohn takai ko eden nein Seikop pwutak ehk riemeno oh kapwatahki ni mwomwen kisin kohl kei.O nin duwen irekidihn ar ipwidi, ahd weneu ni ehu takai oh weneu ni ehu.U% Ale takai karnelian riau oh parada powe eden nein Seikop pwutak ehk riemeno,a~=Kateng ehu me pahn wiawihda sangete ni soangen likou ko pahn wiawihda patehngete ihpodo.V}'Kisin likou riau pahn mie pohn imwin pwopwe mehn katengepene imwin powe riau. |“Re pahn wiahkihda likou ihpodo wunen sihpw poh mei, ntahnmwel oh weitahta, dereht kohl oh likou linen kaselel me deiad lingan.'{IAramas koahiek pwukat pahn doadoahngki likou me wiawihda sang ni wunen sihpw me poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, iangahki dereht kohl, oh likou linen kaselel.gzINdaiong irail en wiahda ehu perehpen mwaremware, ehu likou ihpod, likou puhp reirei, seht deiad, lisoarop oh katengen likope. Re en wiahiong likou pwukat Aaron oh nah pwutak ko pwe re en kin papah ie nin duwen samworo kei.Ay}Ekerpene aramas koahiek koaros me I kakoahiekihalahr, ke ahpw ndaiong irail re en wiahda en Aaron eh likou kan, pwe en kasarawihong ie nin duwen samworo, oh en wia doadoahk en samworo.[x1Wiahiong riomw Aaron likou kaselel en samworo me pahn kawauwihala oh kalinganahla."w AEkerodo riomw Aaron oh nah pwutak ko, Nadap, Apihu, Eleasar oh Idamar. Katohreirailsang rehn mehn Israel kan pwe re en kin papah ie nin duwen samworo kei.)vMAaron oh nah pwutak ko pahn kin kaunopada lampo likin kahdengo me mi mwohn Kohpwahn Inowo nan Impwal me I pahn kin ketiket loale. Eri, lampo pahn kin ngkingken mwohn silangi sang nin soutik lel nimenseng. Koasoandi wet pahn kin wiawi rehn mehn Israel kan oh kadaudokarail kan kohkohlahte.uy“Koasoanediong mehn Israel kan pwe re en wadohng uhk leh kaselel en olip, pwe lampo en kak kin isihda soutik koaros.tDipwisoun doadoahk koaros me pahn doadoahk nan Impwalo oh metehn kateng koaros en Impwalo oh kehlo pahn wiawihda sang prons.&sGKehlo pahn iaht 50 reirei, tehlap iaht 25 oh iaht riau elep ile. Kahdeng kan pahn wiawihda sang likou linen kaselel oh poahsoan kan pahn wiawihda sang prons.r3Mete silper ahtikitik pahn kadokepene lepin uhr koaros me kapil kehlo, oh silper me pahn wia metehn kateng kan, oh prons me pahn wia poahsoane kan.q/Ong ni wenihmwo kahdeng ehu pahn mi ie me pahn reireiki iaht 10, me pahn wiawihda sang ni likou linen kaselel me wiawihda sang ni wunen sihpw, me poh mei, ntahnmwel oh weitahta, me pahn deiad lingan. Kahdengo pahn langada ni lepin uhr pahpwoat me uhda pohn poahsoan pahieu. pNi pali riau en wenihmwo, kahdeng kan me pahn mi ie pahn reireiki iaht isuh elep, iangahki lepin uhr silipwoat oh poahsoan siluh. oNi pali riau en wenihmwo, kahdeng kan me pahn mi ie pahn reireiki iaht isuh elep, iangahki lepin uhr silipwoat oh poahsoan siluh.Rn Ni palimese, wasa me wenihmw pahn mi ie, kehlo pahn pil tehlapki iaht 25.lmS Ni palikapi pahn pil mie ekei kahdeng me pahn reireiki iaht 25, oh lepin uhr ehk oh poahsoan eisek.1Lepin likou koaros pahn soangen wehteieu, me pahn iaht 14 reirei oh iaht 2 tehlap.q= _“Ke pahn wiahda loalen Impwal sarawio, iei Impwal me I pahn kin ketiket loale, ke pahn wiahkihda lepin likou linen kaselel eisek me pahn wiawihkihda wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta. Mwomwen kerup kei pahn deiadidi powe.`<;(Ke pahn kanahieng wiepen mepwukat nin duwen koasoandi me I kasalehiong uhk pohn nahnao.Y;-'Doadoahngki paun 75 en kohl tohr mehn wiahda dewen lamp oh dipwisawi kan koaros.4:e&Wiahkihda kohl tohr tihpw kan oh opwong kan.g9I%Lamp isuh pahn wiawihda ong ni dewen lamp wet oh koasoansoandi pwe re en kin kamarainih mwowe.R8$Mpwek kan, rah kan oh dewen lampo pahn sukusukda ehute sang ni kohl tohr.G7 #E pahn mie ehu wahnrohs mpwek pahn ehuehu rah siluh ko koaros.q6]"Inonden dewen lampo pahn kapwatki wahnrohs pahieu me mwomwen masal en almond iangahki mpweke oh teh kan.s5a!Ni ehuehu rah weneu ko pahn kapwatki wahnrohs siluh me mwomwen masal en almond iangahki mpweke oh teh kan.L4 Rah weneu pahn uhsang ni keile, siluh sang ni apali, a siluh apali.?3y“Wiahda ehu dewen lamp me kohl tohr wia. Wiahkihda kapi oh inonde kohl me sukusukda. Wahntuhke kan me pahn kapwata, me iangahki wahntuhke mpwek oh teh, pahn patehngete dewen lampo.2Tehpel wet pahn koasoansoandiong mwohn Kohpwahn Inowo, oh ahnsou koaros pilawa sarawi mehn meirong ong ie pahn kin mi pohn tepel wet.1Pil wiahda pileit, kep, sah, oh ekei pwohl mehn doadoahk ong ni meirong en wain. Mepwukat koaros pahn wiawihkihda kohl tohr.L0Tuhke akesia me pahn wia tuhkehn wa tehpelo oh pahn kidikidki kohl.Q/Rihng ko me pahn kol tuhkehn wa tehpelo, pahn mi limwahn keilen tehpelo.Y.-Wiahda rihng kohl pahieu oh katengediong ehuehu ni keimw pahieu en nehn tehpelo. gT~b}}J||{\zyxxywvv,uu$tSssrhqqMp;onn"mvml$kiii8hKgg>fjfeeDdd!cc3bhaa-`T`_,]]@\\,[[Z YXXhWDVUU|TSSRQQPP4OOKNBMM LGKKKJJKJIIHHNGGGFF%EEJED;CBBAA^@@@??>>H=<;;:H99h88v77/66w555/44433222b27111K1 00m///K..{-,,V++7**n*%)))T(((&''''&&&%`%$$3###=""!! fR h[$JCB  '  q HB)NgcA'Ni pwungipen imwi pah re kihdiong wahn pwohmakraneid kei me wiawihda sang ni wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta oh kisin pehl kei me kohl tohr wia ahpw kapilpene, nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses.G 'Pwoaren moangen likouo pwungidi pwehn kehlail, dehr teipeseng.G 'Wunen sihpw poh mei me wia likou reirei me kin mi pohn ihpodo.W~)'Nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses, re katengehkihdi sahl poh mei rihng riauo en perehpen mwaremwareo oh rihng en ihpodo, pwe perehpen mwaremwareo en soandi mwahu pohn katengepeo oh en dehr mwer.i}M'Re pil wiahda rihng kohl riau oh kihdiong ni pali peh riau en ihpodo, limwahn katengepen ihpodo.j|O'Re wiahda rihng kohl riau oh koasoanediong ni keimw en pahn perehpen mwaremwareo maslikin ihpodo.n{W'oh pirehiong imwi riau teiko ni perehpen mwaremwareo, ih duwen eh katengdiong mwohn pirapiren ihpodo.8zm'Re pirehiong sahl kohl riapwoato ni rihng riauo,jyO'Re wiahda kairek en kohl riau oh rihng kohl riau, oh kihong ni imwi powe en perehpen mwaremwareo.Vx''Ong ni perehpen mwaremwareo re wiahiong sahl sihn me kohl tohr oh ingkolpene.w'Ni ehuehu kisin takai eisek riau pwukat e ntinting ie mwaren emenemen nein Seikop pwutak ko, mehn kasalehda kadaudok eisek riaun Israel.nvW' ni kapahieu, peril, karnelian, oh sasper. Kisin takai kesempwal pwukat koasoansoandi ni mwomwen kohl.7uk' ni kesiluhn kairek, turkuois, akat, oh amedist;1t]' Re kapwatahkihda kairek pahieu en kisin takai kesempwal kei: re kihong ni kairek keieu rupi, topas, oh karnet; ni kairek keriauo re kihdiong emarald, sapair, oh daimon;1s]' Re kapwatahkihda kairek pahieu en kisin takai kesempwal kei: re kihong ni kairek keieu rupi, topas, oh karnet; ni kairek keriauo re kihdiong emarald, sapair, oh daimon;Cr' E keimw pahieu oh masriapar, ins 9 reirei oh ins 9 tehlap.vqg'Re wiahda perehpen mwaremware oh doadoahngki soangen dipwisowohte me re wiahkihda ihpod oh soangen deiadohte.p'Re ahpw kihong pohn kisin likou pohn pwopwen ihpodo mehn kataman kadaudok eisek riaun Israel duwen KAUN-O eh ketin koasoanediong Moses.o'Re kaunopada kisin takai karnelian kan oh koasoanehdi ni mwomwen kohl; re ahpw ntingihdiong powe eden nein Seikop pwutak ehk riemeno. n'Kateng ehu pil wiawihda sangete ni soangen likowohte pil wiawihda patehngete ihpodo, nin duwen KAUN-O eh ketin koasoanediong Moses.]m5'Re kihong ni imwin pwopwen ihpodo kisin likou riau mehn katengepene imwin powe riau.l'Re sukada kohl menipinip oh lupukedi ahtikitik oh dehkohng ni likou linen en wunen sihpw me poh mei, ntahmwel, oh weitahta.k}'Re wiahda ihpod sang likou linen kaselel, me wiawihda sang ni wunen sihpw poh mei, ntahnmwel oh weitahta oh dereht kohl.j 'Re wiahkihda likou kaselel kei sang ni likou wunen sihpw poh mei, ntahnmwel oh weitahta me samworo kan pahn kin likawih ni ar pahn kin wia ar doadoahk nan Wasa Sarawio. Re wiahiong Aaron eh likoun samworo nin duwen KAUN-O eh ketin koasoanediong Moses.tic&iangahki poahsoan koaros me kapil kehlo oh wenihmwen kehlo oh metehn katengediong Impwalo oh kehlo nanpwel.3ha&E doadoahngkihong ni poahsoan kan en wenihmwen Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale, iangahki pei sarawi pronso oh pasapas en inihno oh dipwisou koaros en pei sarawio,A%E wiahkihda dewen lampo kohl tohr. E wiahkihda poahsoane oh inonde sang kohl sukusukda; kapwate kan, me iangahki wahntuhke mpwek oh teh, patehngete lampo.=%E wiahkihda kohl tohr dahl ekei mehn mi pohn tehpelo: pileit, kep, sah oh pwohl kei mehn doadoahk ong ni meirong en wain.H< %E wiahda tuhkehn wisik ko sang tuhke akesia oh kidimkihla kohl.L;%Rihng ko me kolada tuhkehn wa tehpelo mihte limwahn keilen tehpelo.a:=% E ahpw wiahda rihng kohl pahieu, oh katengediong ehuehu ni keimw pahieu en nehn tehpelo.P9% E wiahda mehn kolpene me tehlapki ins 3 oh kohl me kidim mehn kolpeneo.E8% E ahpw kidimkihla kohl tohr oh kapilkipene kohl ni keile ko.f7G% E wiahda tehpel ehu sang tuhke akesia, me reireiki ins 36, tehlapki ins 18, oh ilehki ins 27.Y6-% Ira sohpeipene pohn pweinen Kohpwao oh kapapeseng pehra ko powe oh koaduhpwaldi.f5G%emen mi ni apali pweinen Kohpwao, a emen apali. Kerup ko wiawihdahte patehng pweinen Kohpawo.44e%E wiahda kerup riemen me perperda sang kohl,O3%E wiahda pweine me kohl tohr wia, me reireiki ins 45 oh ins 27 tehlap.E2%e ahpw kadil tuhke ko nan rihng ko ni keile riau en Kohpwao.F1%E wiahda tuhkehn wisik sang tuhke akesia, oh kidimkihla kohl,t0c%E wiahda rihng pahieu en kohl mehn wisik oh katengediong ni neh pahieu en Kohpwao, riau apali a riau apali.O/%E ahpw kidimki kohl loale oh liki oh kapilkipene kohl keile ko koaros.s. c%Pesalel wiahkihda Kopwahn Inowo sang tuhke akesia, me reireiki ins 45 oh tehlapki ins 27, oh ilehki ins 27.%-E$&Ong kahdeng wet re wiahda lepin uhr limpwoat, oh katengehkihdi metehn kateng kei, me kidikidkihla kohl, oh wiahda poahsoan prons limau ong lepin uhr pwukat.,9$%Ong ni wenihmwen Impwalo re wiahda kahdeng ehu sang likou linen kaselel me wiawihda sang wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, me deiad lingan.`+;$$Re wiahda lepin uhr pahpwoat sang tuhke akesia oh kidimkihla kohl, me kahdengo pahn kin langada ie, oh katengehkihdi kisin metehn kateng kohl kei. Re ahpw wiahda poahsoan pahieu en silper mehn utungada lepin uhr ko.*/$#Re wiahda kahdeng ehu sang likou linen kaselel me wiawihkihda wunen sihpw me poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, oh mwomwen kerup kei deiadidi powe.h)K$"Re kidimkihla uhr ko kohl oh kihong rihng kohl kei me kolpene lohlo ko, kohl me kidim lohlo ko.b(?$!Lohlo en nanwerenge, pahn mi nanpwungen uhr kan, oh tang sang ni apali Impwalo lel apali.O'$ a limpwoat ong apali, oh limpwoat ong uhr kan en palimese oh palikapi.^&7$Re wiahda lohlo eisek limau sang tuhke akesia, limpwoat ong uhr kan en apali Impwalo,l%S$Eri uhr welipwoat me wiawihda oh poahsoan silper eisek weneu, poahsoan silper riau pahn ehuehu uhr.p$[$Uhr en keimw pwukat patpene sang pah kohda lel powe. Ih duwen kosoandien uhr riapwoat en nan keimw kan.)#O$oh uhr riapwoat ong ni keimw kan.<"u$Ong ni palikapi en Impwalo, re wiahda uhr wenepwoat,:!q$oh poahsoan silper pahisek, riau pahn eheuehu uhr.5 g$Re wiahda uhr riehk ong paliepeng en Impwalo,tc$oh poahsoan silper pahisek mi pah, poahsoan riau pahn ehuehu uhr pwehn kolada mehkot sikeisang pahn uhr ko.(M$Re wiahda uhr riehk ong palieir,H $mie mehkot me sikeisang imwin ehueheu uhr pwehn kolpene uhr ko.5g$Ehuehu uhr reireiki piht 15 oh ins 27 tehlap,6i$Re wiahda uhr en Impwalo sang ni tuhke akesia.'$Re wiahda pweipwei riau, ehu wiawihda sang ni wunen sihpw wol me koaduh poh weitahta, a ehu sang ni kilin kou kaselel, mehn pwaindi maslikio.b?$Re wiahda kisin metehn kateng limeisek oh kolkipene kahdeng riauo oh wiahla ehu pweipwei.mU$Re kihong pwakel limeisek ni keilen kahdeng keieuo oh pil pwakel limeisek ni keilen kahdeng keriauo.P$Re dehkpene lepin likou limau wiahla ehu, oh me weneu teiko ong ni ehu.L$Re wiahda koaros soangen wehteieu, iaht 15 reirei oh iaht 2 tehlap.V'$Re wiahkihda pweinen Impwalo lepin likou eisek ehu me wiawihkihda wunen kuht.b?$ Re wiahda kisin metehn kateng kohl limeisek, me kolpene pelien likou riauo oh wiahla ehu.$ Re kihong pwakel limeisek ni pelien likou keieuo oh pil pwakel limeisek ni pelien likou keriauo, re kapahrekihpene pwakel ko.X+$ Re ahpw kihong ni keilen pelien likou riauo mwomwen pwakel limeisek me poh mei.Z/$ Re dehkpene limau lepin likou ko wiahla ehu, pil duwehte lepin likou limau teiko.Q$ Lepin likou ko koaros soangen wehteieu, iaht 14 reirei oh iaht 2 tehlap.oY$Ohl me keieu koahiek ni koadoahkpen Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale, wiahkihda Impwalo sang ni lepin likou linen kaselel eisek me wiawihkihda wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, oh mwomwen kerup kei deiadidi powe.?{$Pwe dahme wisikpenehr, itarohngehr kanekehla doadoahko., S$Moses eri kadarpeseng pakair nan kahnimpwalo me aramas akan en tokedihsang ar wapene dipwisou ong ni kokoupen Impwal sarawio; aramas ako eri sohla wapene dipwisou. $oh patohwanohng, “Aramas akan wapenehr dipwisou tohtohsang me kitail anahne ong doadoahk me KAUN-O ketin koasoanedier kitail en wia.”G  $Ohl koahiek ko me tapihadahr doadoahk, ahpw patohla rehn Moses: o$Re ahpw ale sang reh mehn meirong koaros me mehn Israel ko wapene pwehn sewesehda kokoupen Impwal sarawio. Mehn Israel ko uselahte weuwapene ar mehn meirong ko nimenseng koaros.4 c$Moses eri ekerodo Pesalel, Oliap oh ohl koahiek teiko me KAUN-O ketikihongirailehr koahiek en doadoahk oh me men iang sawas, oh patohwanohng irail re en tapihada doadoahk. {$“Pesalel, Oliap oh tohndoadoahk saman teikan koaros, me KAUN-O ketikihongirailehr koahiek oh loalokong, me ese wiahda soahng kan me anahnepe mie ong ni kokoudahn Impwal sarawio, pahn wiahda soahng koaros nin duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi.”{q##E ketikihong ira saman en doadoahk en parada dipwisou, pilahnihada oh dehkada likou linen kaselel; wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, soangen likou teikan. Irail kak wiahda soangen doadoahk koaros oh re inenen samanohng pilahnihada.#"KAUN-O ketikihong ih oh Oliap nein Aisamak, sang ni kadaudok en Dan, koahiek en padahkihong meteikan doadoahk saman pwukat.cA#!doadoahk en parada takai kesempwal akan; iangahki tuhke oh soangen doadoahk lingan teikan.`;# ong ni pilahnihada soangen mwahi kan oh ong wiepen soahng kan ni kohl, silper oh prons;#Koht ketin audehkidahr sapwellime manaman oh ketikihong koahiek oh saman oh dehdehki ni soangen doadoahk koaros en kalingan,~w#Moses eri patohwanohng mehn Israel ko, “KAUN-O ketin piladahr Pesalel, nein Uri, nein Hur sang ni kadaudok en Suda.#Mehn Israel koaros me men patohwando ar mehn meirong kan ong KAUN-O ong ni doadoahk me e ketin koasoanediong Moses en wia.=w#oh mehn wia lehn lamp akan, lehn kei oh warpwohmwahu.ym#Kaun akan wapene karnelian oh kisintakai kesempwal teikan mehn kohieng ni likou ihpod oh ni perehpen mwaremware,0~]#Re pil wiahda dereht sang ni wunen kuht.} #Lih saman koaros pil wapene dereht linen kaselel oh dereht me wiawihda sang ni wunen sihpw, me poh mei, weitahta, oh ntahnmwel. |#Koaros me kak kihda silper de prons re pil meirongkihong KAUN-O, oh koaros me pil mie ar tuhke akesia me kak doadoahk, re pil wahdo.N{#Koaros me mie arail likou linen kaselel; wunen sihpw me poh mei, ntahnmwel, oh weitahta; likou me wiawihda sang wunen kuht, wunen sihpw wol me koaduh nan poh weitahta; kilin kou kaselel, re wapene.7zi#koaros me inengieng, ohl oh lih, ahpw wapene mehn kapwat kan, mehntiati kan, rihng kan, mwaramwar akan oh soangen kisintakai kesempwal kan me kohl wia oh kasarawihong KAUN-O.Xy+#oh emenemen nin duwen me e nsenki ahpw patohwanohng KAUN-O eh meirong mehn wiahda Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale. Re wahdo soahng koaros me anahnepe mie ong ni kaudok oh mehn wia likoun samworo kan.0x]#Mehn Israel ko koaros ahpw mweselpeseng,w)#oh likou lingan akan me samworo kan pahn kin likawih ahnsoun ar papah nan Wasa Sarawio-likou sarawi kan en samworo Aaron oh nah pwutak kan.”=vw#kisin tuhkehn katenge Impwalo oh sahl akan, oh kehlo;]u5#kahdeng en kehl iangahki lepin uhr kan oh poahsoane kan, kahdeng en wenihmwen kehlo;t#pei sarawi en isik mehn meirong kan, iangahki pasapas en inihn pronso oh tuhkehn wisik kan oh dipwisawi kan; peisin en omwiomw oh kapio;sy#pei sarawi en isik warpwohmwahu, iangahki tuhkehn wisik kan, oh lehn keio; warpwohmwahu; kahdeng en wenihmwen Impwalo;Kr#dewen lampo iangahki dipwisawi kan, oh lamp akan iangahki leh kan;aq=# tehpelo iangahki tuhkehn wisik ko, oh dipwisou kan koaros, pilawa mehn meirong ong Koht;Rp# Kohpwahn Inowo, oh tuhkehn wisik kan, pweine, kahdeng kan me wia perehpe;uoe# Impwalo, pweine oh pwelengen masliki, metehn kateng kan, uhr kan, lohlo kan, lepin uhr kan oh poahsoane kan;jnO# “Toundoadoahk saman koaros rehmwail en patohdo oh wiahda mehkoaros me KAUN-O ketin koasoanehdi:xmk# karnelian oh kisin takai kesempwal teikan mehn kapwata ihpod en Samworo Lapalap oh kapwata perehpen mwaremware.El#lehn lamp akan; soangen mehn doalo lehn kei oh warpwohmwahu;Uk%#wunen sihpw wol me koaduh nan poh weitahta; kilin kou kaselel; tuhke akesia;kjQ#likou linen kaselel; wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta; likou me wiawihkihda wunen kuht;iy#Kumwail en wia amwail kisakis ong KAUN-O. Koaros me nsenki en patohwanohng KAUN-O eh kisakis en kohl, silper de prons;Yh-#Moses patohwanohng mehn Israel ko koaros, “Iet dahme KAUN-O ketin koasoanehdi:Ug%#Kumwail sohte pahn pil saunda kisiniei nan imwamwail kan ni rahnen Sapad.”>fw#Erein rahn weneu kumwail kak doadoahk, ahpw ni keisuhn rahno pahn wia rahn sarawi, rahn lapalap en kommoal me kasarawihong ie, KAUN-O. Mehmen me pahn doadoahk rahno pahn kamakamala.e #Moses kapokonepene mehn Israel ko koaros oh patohwanohng irail, “Iet dahme KAUN-O ketin koasoanediong kumwail pwe kumwail en kapwaiada. d;"#Irail kin kilang duwen meseo eh kin lingaling, ahpw e kin pwurehng perehkihla koaduhpwelo meseo lao lel ahnsou me e kin pwurala pwe en patohong KAUN-O.c""Ahnsou koaros me e kin patohla nan Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, pwe en tuhwong KAUN-O oh patohong, e kin kihsang perehpen meseo. Ni eh kin pedoisang loale, e kin padahkihong mehn Israel ko mehkoaros me KAUN-O kin ketin mahsanihong en patohwanda.Vb'"!Ni Moses eh kaimwisekala eh kapahrek, e ahpw perehkihla meseo koaduhpwel ehu. a" Mwuhr, mehn Israel ko koaros ahpw keipenehng mpe, e ahpw kasalehiong irail kosonned koaros me KAUN-O mahsanihong pohn Nahna Sainai.o`Y"Moses eri eker irail, a Aaron oh kaunen mehn Israel koaros ahpw keilahng reh, ih eri lokaiaiong irail.n_W"Ni Aaron oh aramas ako ar kilangada Moses oh diarada duwen meseo eh lingaling, re masak keilahng mpe.^/"Ni ahnsou me Moses patopatohdi sang pohn Nahna Sainai, wa pelien takaien kataman ko, e sasairki me meseo lingaling pwehki eh patopato ong KAUN-O.T]#"Moses eri patopatohte rehn KAUN-O erein rahn pahisek oh pwohng pahisek, sohte kin tungoale mehkot de sohte kin nimpil. Ih eri ntingihediong pohn pelien takai riapalio mahsen kan en inowo-Kosonned Eiseko. \"KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Ntingihedi mahsen pwukat, pwe ih mahsen pwukat me I wiahki ei inou ong uhk oh ong mehn Israel.”J["“Kumwail pahn kin mwohwehiong tehnpas en KAUN-O dipwisou me keieu mwahu kan en nan sapwamwail kan. “Kumwail sohte pahn pwoailih kisin sihmpwul men de kuht men nan pilen dihdien eh nohno.”NZ"“Kumwail sohte pahn meirongkihong ie pilawa me doal ihs ni amwail pahn kin wiahiong ie meirongen mahn. Kumwail sohte pahn nahkohng nimenseng mehkot me kisehn mahn kamala me wia Sarawien Pahsohpa.Pw"Kumwail dehpa wiahiong tohn wehio inou ehu, pwe ni ar pahn pwongih ar koht likamw akan oh meirongohng irail, re de lukeikumwail en iang tungoale ar mehn meirong kan me meirongalahr.aO="“Kumwail sohte pahn pwongih emen koht tohrohr en liki, pwe ngehi, KAUN-O, me luwakahk. N" Ahpw kumwail pahn kauwehla arail pei sarawi kan, kamwomwala arail mwoahl sarawi kan, oh pelehdihsang arail kilel en koht lih Asera.M{" Kumwail dehr wiahiong inou ehu ong tohn wehio me kumwail kohkolahng, pwe met pahn kahrehiong kumwail amwail pahn lohdi.6Lg" Kumwail kapwaiada kosonned akan me I pahn kihong kumwail rahnwet. I pahn koakoahsang mwohmwail mehn Amor kan, mehn Kenan kan, mehn Id kan, mehn Peris kan, oh mehn Sepus kan..KW" KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “I pahn wiahda inou ehu ong mehn Israel. I pahn wiahda mwohrail soahng kapwuriamwei kei me saikinte wiawi nin sampah rehn tohn wehi kan. Pwe aramas akan me ieiang uhk en kilang dahme ngehi, KAUN-O, kak wiahda, pwe I pahn wiahiong kumwail mehkot lammwin mehlel.aJ=" e ahpw patohwan, “Maing, ma komw uhdahn ketin kupwurperenkin ie, a komw ketin ieiang kihtete. Aramas pwukat me keptakai, ahpw komw ketin mahkikihong kiht at sapwung oh dipat akan, oh wiahkinkitala sapwellimomwi.”@I}"Ni ahnsowohte, Moses ahpw poaridiong nanpwel oh pwongih,UH%"I kin kapwaiada ei inou ong me ngeder, oh kin mahkohng me suwed kan oh me dipan akan; ahpw I uhdahn pahn kalokehki seri kan oh nein neirail kan lel ni dih kesiluh oh kapahieu pwehki dipen samarail kan.”AG}"KAUN-O eri ketin keid mwowe oh mahsanih, “Ngehi, KAUN-O, Koht emen me diren kalahngan oh kadek, me sohte kin mwadahng lingeringerda, oh me diren limpoak lapalap oh loalopwoat mehlel.sFa"KAUN-O eri ketidihdo, ket nan pelien depwek pali, e ahpw ket mwohn Moses oh mahsanih mware sarawi, KAUN-O!GE "Moses eri wiahda pelien takai riapali me duwehte mehn mahs ako, oh nimenseng en mandahn rahno e patohdahla pohn Nahna Sainai, duwen me KAUN-O ketin mahsanih; e ahpw wa pelien takai riapalio. D"Sohte me pahn iang uhk kohdahdo; sohte me pahn mihmiseli nin nahnaht; pil sohte sihpw de kou pahn mwengemwengeseli mpen nahnaht.”[C1"Nimenseng en lakapw ke pahn kaunopada oh kohdahdo pohn Nahna Sainai oh tuhwong ie.9B o"KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Wiahda pelien takai riapali me duwehte mehn mahs ako, pwe I en ntingihedi powe mahsen ko me ntingdier pohn takai riapalio me ke pwalangpesengo.cAA!A I ahpw pahn kihsang pehiet, ke ahpw pahn kak kilang tihnseweiet, a kaidehk silangiet.”@!Ni ahnsou me ei lingaling pahn lel met, I pahn kihdiong uhk nan peden paipo, oh perehkihla pehiet mesomwen, I lao daulihiuk.F?!ahpw iet wasa kis limwahi me ke kak kesihnenda pohn paip ehu.Q>!Ke sohte kak kilang ie, pwe sohte aramas emen kak kilang ie ahpw momour;P=!KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Eri, I pahn kasalehiong uhk ei lingan koaros, oh I pahn masanihada mwohmw mwarei; iei mwarei, KAUN-O, oh I me kin kupwurkalahngan ong irail kan me I kin pilada.z<o!Moses eri peki rehn KAUN-O, patohwan, “Maing, komw ketin kupwurkalahngan kasalehiong ie mahs omwi lingaling.” ;!KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “I pahn kapwaiada me ke ahpwtehn ndahn, pwehki ei kin kupwurperenkin uhk oh mwahngihiuk mehlel.”i:M!Pwe ia duwen at pahn ese me komw ketin kupwurperenkin ie oh sapwellimomwi aramas akan, ma komw sohte ketin ieiang kiht? Ma komw pahn ketin ieiang kiht, se uhdahn pahn keniken pahn kupwuromwi mwohn aramas teikan en sampah.”o9Y!Moses ahpw sapengki, “Ma komw sohte pahn ketin ieiang kiht, a komw dehr kadarkitala sang wasa kiset.J8!KAUN-O ahpw mahsanih, “I pahn ieiang uhk, pwe ke en powehdi.” 7! Eri, ma komw kupwurperenkin ie, I patohwan peki rehmwi, komwi en ketin kasalehiong ie kupwuromwien, pwe I en dadaurete ei kin papah komwi oh kin kaparanda kupwuromwi. Komwi en pil tamataman aramas pwukat me komw ketin piladahr pwehn wiahla sapwellimomwi.”61! Moses ahpw patohwanohng KAUN-O, “Maing, mehlel pwoat me komw ketin mahsanih I en kahluwalahng aramas pwukat nan sahpwo, ahpw komw sohte ketin mahsanihong ie ihs me pahn iang ie patohla. Komw ketin mahsaniher me komwi mwahngih mehlel duwen ngehi, oh komw kupwurperenkin ie.m5U! KAUN-O ahpw kin ketin mahseniong Moses ni sansal mehlel, duwehte aramas emen eh kin lokaiaiong kompoakepah. Moses ahpw kin pwurala nan kahnimpwalo, a mwahnakapw me kin seweseo, me ede Sosua, nein Nun, e kin mihmihte nan Impwalo.^47! Ahnsou me aramas ako pahn kilang pelien depweko ni wenihmwen Impwalo, re kin poaridi.(3K! Mwurin, Moses eh kin pedolong loale, pelien depwek pali kin kohdi oh perehla wenihmwen Impwalo, KAUN-O ahpw kin ketin mahseniong Moses sang nan pelien depweko. 2;!Ahnsou koaros me Moses pahn pwarala wasao, aramas koaros pahn kesihnenda ni wenihmwen imwarail impwal kan oh kilikilang Moses e lao kin pedolong loale.1%!Wasa koaros me mehn Israel kan pahn kin kauwada ie imwarail impwal akan, Moses kin epwehnki kauwada Impwal sarawio ekis dohlahsang imwarail impwal ko. Me adaneki Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, oh mehmen me kin anahne tuhkihong KAUN-O mehkot, pahn kin kohla wasao.Y0-!Eri, ni arail mweselsang Nahna Sainai, mehn Israel ko sohla kapwatki kisin kohl./!Pwe KAUN-O mahsanihong Moses en ndaiong irail, “Aramas keptakai kei kumwail. Ma I pahn iang kumwail kohwei, mehnda ma ahnsoutehkis, I uhdahn pahn kamwomwkumwailla. Eri, kumwail kihsang noumwail kisin kohl kan; I ahpw pahn ese dahme I pahn wiahiong kumwail.”o.Y!Ahnsou me aramas ako rongada mahsen kansensuwed wet, re tapihada mwahiei oh kihsang arail kapwat akan.%-E!Kumwail pahn kohwei nan sahpw kaselel oh reken dipwisou. Ahpw I sohte pahn iang kumwail, pwehki amwail nan kapehd keptakai, I de kauweikumwailla nanialo.”&,G!I pahn kadarowei emen tohnleng pwehn kahluwaikumwail. I pahn kasarehla mehn Kenan kan, mehn Amor kan, mehn Id kan, mehn Peris kan, mehn Ip oh mehn Sepus kan.U+ '!KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Mweselsang wasaht, iangahki aramas akan me ke kahredo sang Isip. Kumwail kohwei nan sahpw me I inoukihda me I pahn kihong Eipraam, Aisek, Seikop, oh pil kadaudokarail kan.e*E #KAUN-O eri ketin kalokehkin irail soumwahu ieu, pwehki ar idingohng Aaron en wiahda kouwolo.M) "Eri met, kohwei oh kahluwalahng nei aramas akan wasa me I kilelehionguhkehr. Ke ahpw tamataman pwe nei tohnleng pahn kahluwaiuk, oh ni ahnsoun kalokolok, I ahpw pahn kalokehkin irail diparailo.”m(U !KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Ihte me I pahn irisasang nan nei pwuhk, me kin wiahda dihp ong ie.'# Eri, komw ketin kupwurmahkohng irail. Ma komw sohte pahn kupwurmahk, a komw ketin irisasang mwareiet nan pwuhk me komw ketin ntingihedi.”'&I Moses eri pwuradalahng rehn KAUN-O oh patohwanohng, “Maing, pokon en aramas pwukat wiadahr dihp lapalap ehu. Pwe re wiadahng pein irail koht emen sang kohl.5%e Mandahn rahno Moses ahpw ndaiong aramas ako, “Kumwail wiadahr dihp lapalap ehu. Eri, I pahn kohdalahng pohn nahnao rehn KAUN-O; mweinele I kak ale mahkpen dipamwailen.”e$E Moses eri ndaiong mehn Lipai ko, “Rahnwet kumwail pein kasarawihongkumwailehr doadoahk en samworoun KAUN-O, ni amwail kemelahr noumwail pwutak kan oh riamwail kan. Eri, KAUN-O ketin kupwuramwahwihkumwailehr rahnwet.”r#_ Mehn Lipai ko eri kapwaiada duwen me Moses ndaiong irail, oh rahnohte, aramas kereniong 3,000 kamakamala."} E ahpw ndaiong irail, “KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih, me emenemen kumwail koaros en ale noumwail kedlahs akan oh kohwei ni impwal kan koaros sang ni ewen kehl wet lel palio, oh kemehla riamwail kan, kompoakepamwail kan oh mehn mpamwail kan.”!!= E ahpw kesihnenda ni ewen kelen kahnimpwal ako, oh nda, “Mehmen me men iang KAUN-O, en kohdo rehi!” Mehn Lipai ko koaros eri pokonpene oh kapilpene.@ { Moses eri esehda duwen aramas ako ar pingkidahr en Aaron eh mweidada re en kaudokiong dikedik en kouwolo, mehnda ma wasao e keper ong irail pwehki ar imwintihti kan ar kapilirailpene.?y Ngehi eri ndaiong irail, re en wahdo neirail kohl kan, eri, irail ko me mie tiarail kohl re kihpene oh wadohng ie. Ngehi eri kesehdiong nan kisiniei, kouwol kohl menet pa pwarada!”+ Re ndaiong ie, ‘Wiadahng kiht emen kohten pwe en kahluwai kiht, pwe se sehselahr dahme wiahiong ohl menet Moses me kahreikitodo sang Isip.’  Aaron ahpw sapeng Moses, nda, “Maing, komw dehr lingeringer pahi; komw ese mwahu duwen aramas pwukat ar nohn semeniong me suwed.vg E ahpw ndaiong Aaron, “Dahme aramas pwukat wiahiong uhk pwe ke en kahrehiong irail nan dihp lapalap wet?”1 E ahpw poarehngete mwomwen kouwolo, keselahng nan kisiniei. Mwuhr, e ahpw kamwutepene oh doaloahki pihl. Ih eri kanimpilehki mehn Israel ko pihlo.nW Ni Moses eh kerendohngehr ni kahnimpwalo oh kilangada mwomwen kouwolo oh aramas ako ar kahkahlek, nan kapehde ahpw lingeringerda kowahlap. E ahpw katepwekehki tepin nahnao pelien takai riapalio me e weuwa kohdi, oh pwalangpeseng.(K Moses ahpw sapeng, nda, “Kaidehk ngilen mwoarong kaperen en powehdi, de ngilen mwoarong kansensuwed en lohdi; mwoarong en aramas me kokoul me I rongorong.” ~2}}}||{lzzlzyyjyxww\wvqvHuuSttmt-sssrr7qqOq p^^@]]\p[FZZYY*XX^WWVVUUTTRSS:RsQQQPPXOONNTN-MM LL6KKfJJII6HHGG}FFvEEbDDECCBBAA@@8?|>===<;::R99'8 72655\54v322^10//.--G,++t+A**1)?(M'''&&B%%7$r$#n"!a Q2L$6\J * . c 0 G G q^ZhDbk?Moses ahpw patohwanohng irail, “Met I pahn wia dahme KAUN-O ketin mahsanih I en wia.”_j9Moses eri kapwaiada me KAUN-O ketin mahsanihong. Eri ni mehn Israel ko ar pokonpenehr,:iqKowe eri kapokonepene mehn Israel koaros wasao.”Ch“Ekerodo Aaron oh nah pwutak ko ni wenihmwen ei Impwalo, kowe eri wahdo likoun samworo kan, leh sarawio, kouwol mehn meirong en dihp, sihpw wol riemen oh kopwoun pilawa sohte doal ihs.&g KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,f&KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukat pohn Nahna Sainai ni rahn me e patohwanohng mehn Israel kan re en patohwanda arail meirong kan.$eC%Eri ih koasoandi pwukat me pid meirong isihs, meirong en wahnsahpw, meirong en dihp, meirong en kapwungala, meirong en kesepwilda, oh meirong en kaminimin.Bd$Ni rahno me KAUN-O mahsanihong mehn Israel kan re en patohwanohng irail pwais wet sang ni meirongo. Met iei koasoandi ehu me mehn Israel kan pahn kapwaiada erein dih koaros kohkohlahte.c{#Iei met pweisen Aaron oh nah pwutak kan sang ni meirong isihs ong KAUN-O ni rahn me re sepwildahng doadoahk en samworo.b{"Mwaremwar en mahno, iei kisakis tohrohr ehu, oh palimaun en nehn mahno iei kisakis tohrohr me KAUN-O ketikihsangehr mehn Israel oh ketikihongehr samworo kan. Ih met me mehn Israel kan pahn kin patohwanohng samworo kan erein dih koaros kohkohlahte.Pa!ong samworo me kin wia meirong en nta oh wih mehn meirong en kaminimin.T`# Aramaso pahn patohwanda palimaun en nehn mahno pwehn wia eh kisakis tohrohrf_GSamworo pahn isikala wih ko pohn pei sarawio, oh mwaremwareo pahn kohieng pweisen samworo ko. ^;Pein ih pahn patohwando nan peh nin duwen meirong en konot. E pahn patohwando wih en mahno iangahki mwaremware pwehn wia eh kisakis tohrohr ong KAUN-O.]'pwe en padahkihong mehn Israel kan. Mehmen me pahn wia eh meirong en kaminimin pahn patohwando ekis pwe en wia eh kisakis tohrohr ong KAUN-O.0\]KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukatb[?Mehmen me pahn kauwehla kosonned wet solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.kZQMehn Israel kan sohte pahn tungoale ntahn menpihr de ntahn mahn wasa koaros me re pahn kousoan ie.YMehmen me pahn tungoale wih en mahn me pahn wia mehn meirong en konot ong KAUN-O solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.XSohte me pahn tungoale wih en mahn me mehla mwahl de mahn lawalo kemehla, ahpw e kak wiahki ehu soangen doadoahk tohrohr.`W;pwe en padahkihong mehn Israel kan. Sohte me pahn tungoale wih en kou de sihpw de kuht.0V]KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukatGU Pil ehu, ma mehmen pahn tungoale uduk en meirong wet mwurin eh sair mehkot me samin ong kaudok, mehnda ma sang rehn aramas de mahn, eri e solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.eTEahpw ma emen me samin pahn tungoale, e sohlahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.SMa mehkot samin ong kaudok pahn sair uduko, sohte me pahn tungoale; e pahn isihsla. Mehmen me mwakelekel ong kaudok kak tungoale uduko;[R1Ma aramaso tungoale uduko ni kesiluhn rahn, Koht sohte pahn kupwurperenki eh meirongo. Aramaso sohte pahn ale kapaipen eh meirong pwe e saminlahr. Eri mehmen me pahn tungoale pahn pwukoahki ale lokolok en dipe.>QyMa mie luhwen uduko ni kasiluhn rahno, e pahn isihsla.DPMa emen pahn wahdo mehn meirong en kaminimin pwehn kapwaiada eh inou de sang ni pein nsene, e pahn tungoale ni rahn me e wia meirongo; ahpw ma mie luhwe, e kak pil tungoale mandahn rahno. ORe pahn tungoale uduk en mahno ni rahnohte me re wia meirongo; sohte mehkot luhwehdi pahn nekinekla ong nimenseng en mandahn rahno.6NgE pahn kihsang ni ehuehu soangen pilawa pwukat mehn wia eh kisakis tohrohr ehu ong KAUN-O; eri met pahn kohieng pweisen samworo me wudekihdiong ntahn mahno pohn pei sarawio.AM E pahn pil kapatahiong ekei lopwon en pilawa me doal ihs.L# Ma aramas emen pahn wia meirong wet pwe eh tungoal kapingkalahngan ong KAUN-O, e pahn wahdo iangahki mahn en meirongo, pilawa me sohte doal ihs: ekei lopwon en pilawa doal lehn olip de keik menipinip me lehn olip kohieng ie de keik me pilawa wiahda me doal lehn olip.AK Iet koasoandi kan me pid meirong en kaminimin ong KAUN-O.-JU Ahpw mehn meirong en wahnsahpw koaros me amas, mehnda ma doal ihs de madekeng, iei pweisen samworo koaros me kadaudok en Aaron; met pahn nehne pahrek nanpwungarail.I Meirong en wahnsahpw koaros me umw de kuk nan pan, de nan mehn prain, pahn kohieng pweisen samworo me wia meirongo ong Koht.\H3kilin mahn me wia meirong isihs pahn kohieng pweisen samworo me wia meirong isihso. GMie koasoandi ehu me pid meirong en dihp oh pil meirong en kapwungala: uduk en mahno pahn kohieng pweisen samworo me wia meirongo,F5Ohl koaros me peneinei en samworo kak iang tungoale meirong wet, ahpw re pahn kin tungoale nan wasa sarawi ehu, pwe met iei mehkot me inenen sarawi.ESamworo pahn isikala wih koaros pohn pei sarawio nin duwen meirong en konot ehu ong KAUN-O. Iei met meirong en kapwungala.=Dwmwudihlik ko iangahki wih en wasa keieu mwahu en eho.pC[Re pahn kihsang wihe koaros oh meirongkihla pohn pei sarawio: wih en pwadaiki, wih en kepwehn loale ko,8BkRe pahn kemehla mahn en meirong wet ni paliepeng en pei sarawio, wasa me mahn en meirong isihs kan kin kamala ie, re ahpw pahn wudekihdiong ntao ni pali pahieu en pei sarawio.UA 'Iet koasoandi kan me pid meirong en kapwungala sapwung kan, me inenen sarawi.,@SAhpw ma re pahn patohwanla ntahn mahno nan Impwalo pwe re en doadoahngki ni sarawien meirong en tomwki dihp, sohte me pahn tungoale uduk en mahno; re pahn isikala.l?SOhl koaros en peneinei en samworo kak iang tungoale mehn meirong wet; meirong wet me inenen sarawi.#>AMa re pwoailih uduko nan einpwoat me wiawihkida pwehl, re pahn kauwehla einpwoato. Ma re pwoailih uduko nan einpwoat mete, re pahn irisada oh udenki pihl.'=IMehmen de mehkot me pahn sair uduk en mahno, pahn ohla pwehki mahno me sarawi. Ma ntahn mahno kohieng ni likou ehu, likowo pahn lopwolopw nan wasa sarawi ehu.j<OSamworo me meirongkihla mahno pahn tungoale uduke nan wasa sarawi ehu, nan kelen Impwalen KAUN-O.v;gen padahkihong Aaron oh nah pwutak ko koasoandi pwukat me pid meirong en dihp. Mahn me pahn wia mehn meirong en dihp, pahn kamakamala ni paliepeng en pei sarawio, wasa me mahn en meirong isihs kin kamala ie. Meirong wet me inenen sarawi.':KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,}9uSohte emen pahn tungoale mehkot sang ni meirong en wahnsahpw me samworo emen pahn meirongki, koaruhsie pahn isihsla.88kKadaudok en Aaron koaros me pahn wia doadoahk en Samworo Lapalap pahn wia meirong wet erein dih koaros kohkohlahte. Re pahn isikala koaruhsie nin duwen meirong ehu ong KAUN-O.*7OPilawa wet pahn doal leh oh kuk pohn mehn prain. Mwuri e ahpw pahn pilitikihdi oh meirongki duwehte meirong en wahnsahpw me pwowe kin kaparanda kupwur en KAUN-O.b6?me pid kesepwildahn emen samworo me kadaudok en Aaron. Ni rahn me e pahn sepwilda, e pahn meirongkihong KAUN-O paun en pilawa riau (duwehte mehn meirong en wahnsahpw en rahn koaros), elep nimenseng oh elep nin soutik.05]KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukatr4_Erein dih koaros kohkohlahte kadaudok en Aaron ohl koaros kak tungoale pilawa wet pwe pweisarail sang ni mwenge me meirongalahr ong KAUN-O. Mehmen sohte lipilipil me pahn sair meirong en konot ehu pahn ohla pwehki meirongo me sarawi.O3Samworo pahn tungoale luhwen pilawao. Re pahn wiahkihda pilawa umw me sohte doal ihs oh tungoale nan wasa sarawi ehu, nan kelen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale. KAUN-O ketikihongehr samworo ko meirong wet pwe en wia kisehn ar meirong en konot. Meirong wet me inenen sarawi, duwehte meirong en dihp oh meirong en kapwungala.O2Samworo pahn tungoale luhwen pilawao. Re pahn wiahkihda pilawa umw me sohte doal ihs oh tungoale nan wasa sarawi ehu, nan kelen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale. KAUN-O ketikihongehr samworo ko meirong wet pwe en wia kisehn ar meirong en konot. Meirong wet me inenen sarawi, duwehte meirong en dihp oh meirong en kapwungala.61gE ahpw pahn ale ekis oaroahr en pilawao oh leh, iangahki warpwohmwahu me mi powe, e ahpw pahn isikala pohn pei sarawio nin duwen kilel ehu me koaros meirongalahr ong KAUN-O.!0=Iet duwen koasoandi kan me pid meirong en wahnsahpw. Emen samworo me kadaudok en Aaron pahn patohwandahng KAUN-O meirong en wahnsahpw mwohn pei sarawio.\/3 Kisinieio pahn kin lullulte ahnsou koaros pohn pei sarawio, oh sohte pahn koakunla.A.} Kisiniei pohn pei sarawio pahn lullulte, sohte pahn koakunla. Nimenseng koaros samworo pahn kin kihong tuwi oh koasoanehdi meirong isihso powe, oh isikala wih en meirong en kaminimino.t-c Mwuri e pahn wilian eh likou ko oh ale pehs ko walahng likin kahnimpwalo wasa kis me mwakelekel ong kaudok., Eri samworo me likawih likou linen reirei oh rausis linen pahn kihsang pehs ko pohn pei sarawio oh kihdiong ni pengepengen pei sarawio.7+i en padahkihong Aaron oh nah pwutak ko koasoandi pwukat duwen meirong isihs kan. Meirong isihs pahn mihmihte pohn pei sarawio erein pwohng ehu pwon, oh kisineio pahn lullulte.'*KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,d)CSamworo ahpw pahn meirongkihla pwehn wia meirong en dipen aramaso, dipeo ahpw pahn lapwada.;(qE ahpw pahn wadohng samworo sihpw wol de kuht wol men me sohte kisin samin kis reh pwehn wia eh meirong en kapwungala ong KAUN-O. Pweinen mahno pahn mihmi ni uwen me koasoandier.n'WMa aramas emen pahn dipikihda ehu dihp pwukat, e pahn kapwungala dipwisowo pwehki eh wiahda likamw. Ni rahn me dipeo pahn dehdedahr, e pahn kapwurehiong dipwisou ko koaros rehn rie mehn Israelo oh pil kapatahiong persent rieisek.n&WMa aramas emen pahn dipikihda ehu dihp pwukat, e pahn kapwungala dipwisowo pwehki eh wiahda likamw. Ni rahn me dipeo pahn dehdedahr, e pahn kapwurehiong dipwisou ko koaros rehn rie mehn Israelo oh pil kapatahiong persent rieisek.R%de lokaia likamwki mehkot me pwupwula ni eh kahukihla me e sohte diarada.7$iAramas emen pahn patohwanda eh meirong ma e wiahda dihp ong KAUN-O ni eh kahng kapwurehiong mehkot me rie mehn Israel men likihong, de ni eh pirapahsang de pitihasang mehkot,0# _KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukat.F"Ih met meirong en kapwungala dihp me aramaso wiahiong KAUN-O.!E pahn wadohng samworo sihpw wol de kuht wol men me sohte kisin samin kis reh pwehn wia eh meirong en kapwungala. Pweinen mahno pahn mihmi ni uwe ieu me koasoandier. Samworo ahpw pahn wiahda meirong en tomwen dihp me aramaso depweikilahr, dipeo ahpw pahn lapwada.s aMa mehmen dipada ni eh depweikihla oh kauwehla ehu kosonned en KAUN-O, e pahn dipaniki oh pwukoahki dipeo.ueAramaso pahn kapwungala dahme e sohte patohwandao, e pahn pil kapatahiong persent rieisek oh kihong samworo.5Mehmen me pahn depweikihla oh wiahda dihp, pwehki eh sohte patohwando meirong kan me kasarawihong KAUN-O, e pahn patohwandohng KAUN-O sihpw wol de kuht wol men me sohte kisin samin kis reh pwehn wia eh meirong en kapwungala. Pweinen mahno pahn mihmi ni uwe ieu me koasoandier.1_KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukat.%E Ih duwen met samworo eh pahn wia meirong en tomwki dipen aramaso; dipeo ahpw pahn lapwada. Luhwen pilawao pahn kohieng samworo duwehte meirong en wahnsahpw.[1 E pahn wadohng rehn samworo pwehn kihsang ehu oaroahr en pilawao, nin duwen kilel ehu me koaros meirongalahr ong KAUN-O, e ahpw pahn isikala pohn pei sarawio nin duwen meirong en konot. Met iei meirong en dihp.vg Ma aramas emen sohte kak meirongki mwuroi riemen de pitsin riemen, e pahn wahdo paun riau en pilawa mehn wia meirong en dihp. E sohte pahn kihong powe lehn olip de warpwohmwahu, pwehki meirong en dihp met, kaidehkin meirong en wahnsahpw.D Mwuri e pahn meirongkihla keriemen en menpihro pwehn wia meirong isihs nin duwen me koasoandier. Ih duwen met samworo eh pahn wia meirong en tomwki dipen aramaso; dipeo ahpw pahn lapwada. oh usupihki ekis ntao pengepengen pei sarawio. E ahpw pahn wudekihdiong luhwen ntao ni poahsoan en pei sarawio. Iei met meirong en dihp.7E pahn wadohng samworo menpihr pwukat, samworo ahpw pahn wia mahs meirong en dihp. E pahn pirer tepinweren menpihro ahpw e sohte pahn dolsang moange,]5Ma aramas emen sohte kak meirongki sihpw de kuht, e pahn patohwandohng KAUN-O mwuroi riemen de pitsin riemen pwehn wia meirong en tomwen dipeo, emen mwuroio pahn wia meirong en dipe a emen pahn wia meirong isihs.!=oh patohwanohng KAUN-O sihpw lih men de kuht lih men pwehn wia eh meirong en tomwki dihp. Eri samworo pahn meirongki mahno pwehn lapwahda dipen aramaso.>yNi mehmen eh pahn wiahda dihp, e pahn sakarkihda dipeo Ma mehmen pahn kahukihla mehkot sohte lipilipil, ni eh sohte nsenohki, eri e dipikidahr ni ahnsou me e diarada dahme e wiadahr.+Ma mehmen pahn depweikihla oh sairada samin en aramas sohte lipilipil, eri e saminlahr oh dipikidahr ni ahnsou me e diaradahr dahme e wiadahro.*OMa mehmen pahn depweikihla oh sairada mehkot me samin ong kaudok, me rasehng mahn mehla, eri e saminlahr oh dipikidahr ni ahnsou me e diaradahr dahme e wiadahro.T %Meirong en dihp pahn wiawi ni ahnsou pwukat. Ma mehmen pahn likwerdohng ni mwoalen kopwung pwehn wia sounkadehde, e ahpw kahng kasalehda mehkot me e kilangehr de rongehr, eri e pahn pwukoahkihdi dihp wet.-#Mwuri e ahpw pahn kihsang wihe koaros, duwehte eh kihsang wih en sihpw me wia meirong en kaminimino, e ahpw pahn isikala pohn pei sarawio iangahki meirong en konot me kin kohieng KAUN-O. Ih duwen met samworo eh pahn wia meirong en dipen aramas, oh dipeo ahpw pahn lapwada.3"Samworo pahn kaduh sendinpeh nan ntahn mahno oh iriski koden keimw en pei sarawio, e ahpw pahn wudekihdiong luhwen ntao ni poahsoan en pei sarawio.  !E pahn kidahng peh pohn moangen mahno oh kemehla ni paliepeng en pei sarawio, wasa me mahn en wia meirong isihs kin kamala ie. { Ma aramas emen pahn wahdo emen sihpw pwehn wia mehn meirong en dihp, e pahn sihpw lih men me sohte kisin samin kis reh. E pahn kihsang wihe koaros, duwehte eh kihsang wih en mahn me kamala ni meirong en kaminimino, oh isakala wiho pohn pei sarawio. Pwohn meirong wet kin kaparanda kupwur en KAUN-O. Ih duwen met samworo eh pahn wia meirong en dipen aramas, dihpo ahpw pahn lapwada. 3Samworo pahn kaduh sendinpeh nan ntahn mahno oh iriski koden keimw en pei sarawio, e ahpw pahn wudekihdiong luhwen ntao ni poahsoan en pei sarawio.  E pahn kidahng peh pohn moangen mahno oh kemehla ni paliepeng en pei sarawio, wasa me mahn en wia meirong isihs kin kamala ie.ymeri, ni petehkpen dihp wet eh wiawiher, e pahn wahdo eh mehn meirong emen kuht lih me sohte kisin samin kis reh.gIMa emen aramas mwahl akan me wiahda dihp oh kauwehla ehu kosonned en KAUN-O ni eh depweikihla,_9Mwuri e pahn isikala wihe koaros pohn pei sarawio, duwehte eh isikala wih en mahn me kamala ong meirong en kaminimino. Ih duwen met samworo eh pahn wia meirong en tomwki dipen kaun akan, oh dipeo ahpw pahn lapwada.3Samworo pahn kaduh sendinpeh nan ntahn mahno oh iriski koden keimw en pei sarawio, e ahpw pahn wudekihdiong luhwen ntao ni poahsoan en pei sarawio.8kE pahn kidahng peh pohn moangen mahno oh kemehla paliepeng en pei sarawio, wasa me mahn akan me kin wia mehn meirong isihs kin kamakamala ie. Met iei meirong en lapwahda dihp.eri, ni petehkpen dihp wet eh pahn wiawiher, eh pahn wahdo eh mehn meirong emen koupwul wol me sohte kisin samin kis reh.Z/Ma kaun emen me wiahda dihp oh kauwehla ehu kosonned en KAUN-O ni eh depweikihla,>wMwuhr e pahn ale kouwolo oh wahla likin kahnimpwalo oh isikala ie, duwehte eh isikala kouwol me wia meirong en dipe kan. Ih met duwen meirong en tomw oh lapwadahn dipen aramas akan.2_E pahn wiahiong kou menet duwehte me e wiahiong kouwol en meirong en dihpo. Ih duwen eh pahn wia meirong en tomwen dihp en aramas akan oh diparail kan ahpw pahn lapwada.@}E ahpw pahn ale wihe koaros oh isikala pohn pei sarawio.I~ Mwuri e pahn iriski ntao koden keimw en pei sarawien warpwohmwahwo me mi nan Impwalo. E ahpw pahn wudekihdiong luhwen ntao ni poahsoan en pei sarawien meirong isihs me mi ni wenihmwen Impwalo.S}!E pahn kaduh sendinpeho nan ntao oh usupihki mwohn kahdengo pahn pak isuh.I| Samworo Lapalapo ahpw pahn ale ekis ntao oh wahlong nan Impwalo.z{ooh kaun akan en mehn Israel ahpw pahn kidahng pehrail kan pohn moangen kouo, oh mahno ahpw pahn kamakamala wasao.z3eri ni dihpo eh dehdehdahr, mehn Israel koaruhsie pahn iang wahdo koupwul wol men pwehn wia ar meirong en dihp. Re pahn wadohng ni Impwalen KAUN-O;ay= Ma mehn Israel koaros me dipadahr oh kauwelahr kosonned ehu en KAUN-O ni ar depweikihla,,xS eh pahn wahieila mepwukat koaros likin kahnimpwalo, wasa mwakelekel en kaudok me pehs kan kin lekdekla ie, e ahpw pahn isikala wasao pohn koasoakoasoak en tuwi ko.aw= E pahn ale kilio, uduke koaros, moange, neh ko oh kepwehn loale, iangahki mwasahltik ko;v9 Samworo ahpw pahn ale wih pwukat oh isikala pohn pei sarawien meirong isihso, duwen me e wiahiongehr wih en mahn me kamalahr ni meirong en kaminimino. GAramaso ahpw pahn kidahng peh pohn moangen mahno, pwehn wiahla eh meirong en tomwki dipe kan.Y= /Ma eh meirong pahn mihmi ni meirong isihs en kou, mahno pahn kouwol emen, me sohte kisin samin kis reh. E pahn kahrehdo mahno ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, pwe KAUN-O en ketin kupwurperenki./< [pwe en patohwanohng mehn Israel kan en kapwaiada ni ar pahn kin wia arail meirong. Ni emen eh pahn meirongki mahn emen, e kak kihsang nin nah kou de sihpw de kuht kan.j; SKAUN-O ketin malipe Moses sang nan Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh ketikihong kosonned pwukat:+(&Erein arail seiseiloak, re kak kilang pelien depwek en KAUN-O, me kin mihmi pohn Impwalo ni rahn, a nipwong kisiniei ehu me kin mpwumpwul powe. 9(%A ma pelien depweko sohte kin saradasang, re sohte kin mwekidwei; re kin awiawihete lao lel rahn me pelien depweko kin saradasang.8($Ahnsou koaros me pelien depweko kin saradasang pohn Impwalo, mehn Israel ko kin mweselda sang ehu wasa, mwesellahng ehu wasa tohrohr.I7 (#Moses eri sohla kak pedolong nan Impwalo, pwehki pelien depweko._69("Pelien depwek pali eri kipehdi Impwalo oh lingaling en KAUN-O ahpw kadirehla tehnpaso.5)(!Moses pil wiahda kehl ehu kapilpene Impwalo oh pei sarawio, oh langahda kahdeng ni wenihmwen kehlo. Moses eri kaimwisekala eh doadoahk koaros.b4?( ni ar kin pedolong nan Impwalo, de keiong ni pei sarawio, duwen me KAUN-O ketin mahsanih.Z3/(Moses oh Aaron oh nah pwutak ko ahpw kin omwiomw loale oh widen nehrail ko wasao,g2I(E kihdiong peisin en omwiomwo nanpwungen Impwalo oh pei sarawio; e ahpw wudekihong pihl loale.$1C(A pei sarawien meirong isihso e kihdiong mwohn wenihmwen Impwalo. E ahpw wia eh meirong isihs oh meirong en wahn kohn powe, duwen me KAUN-O ketin mahsanih.60i(E ahpw langahda kahdengo ni wenihmwen Impwalo.D/(E ahpw isikada warpwohmwahu powe, duwen me KAUN-O mahsanih.I. (E ahpw koasoanehdi pei sarawi kohlo nan Impwalo, mwohn kahdengo.X-+(E ahpw isikada lamp akan mwohn silangin KAUN-O, duwen me KAUN-O ketin mahsanih.R,(A dewen lampo e pwilikihdi loale sallahng tehpelo, ni palieir en Impwalo.X++(oh pwilikihdi powe pilawahn meirong ong KAUN-O, duwen me KAUN-O ketin mahsanih.O*(E ahpw koasoanediong tehpelo nan Impwalo ni paliepeng, likin kahdengo, )(E ahpw wahlong Kohpwao nan Impwalo, oh langahda kahdengo. Iei duwen met eh perehla Kohpwahn Inowo, duwen me KAUN-O ketin mahsanih. ((Ih eri ale pelien takaien kataman ko oh kihdiong nan Kohpwahn Inowo. E pil kihdiong tuhkehn ro ko nan rihng en Kohpao oh pwaindi.['1(E ahpw pahkpeseng Impwalo oh kihdiong pweine powe, duwen me KAUN-O ketin mahsanih.w&i(Moses me kihdiong poahsoane kan, ih me kauwada uhr ko, ih me koasoanehdi lohlo ko, ih me kauwada lepin uhr ko. %(Eri, ni keieun rahnen keieun sounpwong ni sounpar keriau mwurin ar mweselsang Isip, Impwal me KAUN-O kin ketiket loale ahpw kokouda.Q$(Moses eri kapwaiada soahng koaros nin duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi.I# (Ke ahpw keieiraildi duwehte omw keiedier samarailo, pwe re en kin papah ie nin duwen samworo kei. Kei sarawi wet pahn kahrehiong irail re en wiahla samworo kei erein dih koaros kohkohlahte.”C"(Pil ekerodo nah pwutak ko oh kalikawihkinirailda seht kan.c!A( Kalikawihkihda Aaron likoun samworo, oh keiehki leh pwe en kasarawihla wiahla nei samworo. y( “Ekerodo Aaron oh nah pwutak ko ong ni wenihmwen Impwalet oh padahkihong irail en duhdu nin duwen tiahk en kamwakel.S!( Ke ahpw pil kasarawihala peisin en omwiomw oh kapio ni soangen mwohmwohte.{( Mwuhr, ke pahn pil kasarawihala pei sarawio oh dipwisawi koaros ni omw pahn keiehki leh, e ahpw pahn sarawihla douluhl.ue( “Ke ahpw kasarawihala Impwalo oh dipwisawi kan ni omw pahn keiehki leh sarawi, eri, e ahpw pahn sarawihla.C(Koasoanehdi kehlo oh langahda kahdengo ni wenihmwen kehlo.[1(Kihdiong nanpwungen Impwalo oh pei sarawio peisin en omwiomwo, oh audehkihda pihl.=w(Pwilikihdi mwohn Impwalo pei sarawien meirong isihso.nW(Koasoanehdi pei sarawien warpwohmwahwo mwohn Kohpwahn Inowo oh kidahng kahdengo ni wenihmwen Impwalo.r_(Wahdo tehpelo oh koasoanediong powe dipwisawi kan. Pil walongodo dewen lampo oh kaunopada lamp akan powe. (Ke pahn kihdiong loale Kohpwahn Inowo me pelien takai riapali en Kosonned Eisek mihmi loale, ke ahpw langadahng kahdengo mwowe.fG(“Ni keieun rahnen keieun sounpwong ke pahn kauwada Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale.& K(KAUN-O ketin mahsanihong Moses, '+Moses dawiher mehkoaros oh kilangehr me re wiadahr mehkoaros nin duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi. Moses eri kupwuramwahwihiralla.X+'*Mehn Israel ko wiadahr mehkoaros nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses.xk')oh likou kaselel ko me samworo ko pahn kin likawih nan Wasa Sarawio-likou sarawi kan en Aaron oh nah pwutak ko.4c'(kahdeng en kehlo oh lepin uhr ko oh poahsoane kan; kahdeng en kelen wenihmwo oh sahl ako; metehn katengehdi Impwalo nan nanpwel; dipwisou koaros mehn doadoahk nan Impwalo;y''pei sarawi pronso iangahki pasapas en inihn pronso, tuhkehn wisik ko, oh dipwisawi koaros; peisin en omwiomw oh kapio;V''&pei sarawi kohlo; lehn kei; warpwohmwahu; kahdeng en kelen wenihmwen Impwalo;W)'%dewen lampo me kohl tohr wia, lamp akan oh dipwisawi koaros oh lehn lamp akan;I  '$tehpelo oh dipwisawi koaros iangahki pilawa en meirong ong Koht;Y -'#Kohpwahn Inowo me pelien takai riapalio mihmi loale, tuhkehn wisik ko oh pweine;j O'"Pweine me wiawihda sang wunen kuht wol oh koaduh poh weitahta; pweine kilin kou kaselel; kahdeng; '!Re ahpw wadohng Moses Impwalo oh dipwisawi kan koaros, metehn kateng kan, uhr, ndape oh doakoloal kan, lepin uhr kan oh poahsoane kan.& G' Doadoahk koaros en Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale ahpw imwisekla. Mehn Israel ko wiahda soahng koaros nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses.p['Re ahpw pirehkihdi sahl poh mei ong ni temwen lisoaropo, nin duwen me KAUN-O ketin kosoanehdiong Moses. 'Re wiahkihda kohl tohr dipwisou ko me wia kilel en kasarawi, re ahpw ntingihediong powe lepin mahsen wet “Kasarawihong KAUN-O.”/Y'oh mehn kateng sang likou linen kaselel me wiawihda sang wunen sihpw me poh mei, ntahnmwel oh weitahta oh deiad lingan, nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses.)O'oh pil ar lisoarop, rausis linen,7k'Re wiahda en Aaron oh nah pwutak ko arail seht,cA'Ni pwungipen imwi pah re kihdiong wahn pwohmakraneid kei me wiawihda sang ni wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta oh kisin pehl kei me kohl tohr wia ahpw kapilpene, nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses.cA'Ni pwungipen imwi pah re kihdiong wahn pwohmakraneid kei me wiawihda sang ni wunen sihpw poh mei, ntahnmwel, oh weitahta oh kisin pehl kei me kohl tohr wia ahpw kapilpene, nin duwen me KAUN-O ketin koasoanediong Moses. ~~}g||r{{z yxxexwuuTtt;srr?qYpnonnNmmVlil k~jihhgff(ekddcccbWaac``m__b^^]H\b[[Z+YXWRW(VCUUMTSYQPP$OlNMMMxMLKKJBIIPHHH GFF$EaDCCBUBAAA/?>K<;g999U977h66V55_44y33?222G11)00m//.-,,+**.)a(('&& %%=$$5#Y# "h"!q!> MZ:XZ)l3lxsL%r < K S " CB's!@9{E pahn ale ekis leh me mihmi nan peh oh ekis ntahn sihmpwulo oh iriski imwin salenge palimaun, sendilepen peh palimaun, sendilepen neh palimaun en aramaso me pahn kamwakel ong kaudok.e8Ee ahpw pahn kaduh sendinpeh palimaun loale oh usupihki pak isuh wasao mwohn silangin KAUN-O.O7Samworo pahn pil ale ekis lehn olip oh wudekihdiong nan peh palimeing,06[Samworo pahn ale ekis ntahn sihmpwulo oh iriski imwin salenge palimaun, sendilepen peh palimaun, oh pil sendilepen neh palimaun en aramaso me pahn kamwakel ong kaudok.5) Samworo ahpw pahn kemehla sihmpwulo nan wasa sarawio ehu, wasa me mahn akan mehn wia meirong en dihp oh meirong isihs kin kamala ie. E pahn wia met, pwehki mehn meirong en kapwungala, duwehte mehn meirong en dihp, me pahn kin kohieng samworo oh pil wia mehkot me sarawi.O4 E pahn ale emen sihmpwul wol ko iangahki kep en lehn olipo, e ahpw pahn meirongkihong KAUN-O nin duwen meirong en kapwungala. E ahpw pahn patohwandahng mepwukat KAUN-O nin duwen kisakis tohrohr ehu.l3S Samworo ahpw pahn ale aramaso oh mehn meirong pwukat oh walahng irail ni wenihmwen Impwalen KAUN-O.;2q Ni kawaluhn rahn e pahn wahdo riemen sihmpwul wol oh emen sihmpwul lih me sounpar ehu me sohte kisin samin kis rehrail, paun limau pilawa doal lehn olip, oh ehu kep en lehn olip.51e Ni keisuhn rahno e pahn pwurehng sehkasang pitenmoange, eh alis, padi oh wunen paliwere koaros; eh pahn kamwakelehda eh likou oh duhdu, e ahpw pahn mwakelekella ong kaudok.T0#Aramaso pahn kamwakelehda eh likou kan oh sehkasang pitenmoange oh duhdu; e ahpw pahn mwakelekella ong kaudok. E kak pwuralahng nan kahnimpwalo, ahpw e pahn koukousoan likin imwe impwalo erein rahn isuh.2/_E pahn usupihki ntao pak isuh aramas me pahn kamwakelda sang eh soumwahu tokutok, e ahpw pahn nda me aramaso mwakelekellahr. E ahpw pahn kadarala menpihr mouro nanwehwe..#E ahpw pahn ale menpihr teio iangahki rahntuhkehn sidaro, sahl weitahtao, oh rahntuhkehn isopo oh kaduh nan ntahn menpihr me kamakamalahro.-Eri samworo pahn koasoanehdi pwe emen menpihr ko en kamakamala pohn pwohl ehu me wiawihkihda pwehl oh pilen pwarer mi loale.$,Csamworo pahn koasoanehdi pwe menpihr riemen me mwakelekel ong kaudok en wisikdo iangahki ehu rahntuhkehn sidar, ehu sahl weitahta, oh ehu rahntuhkehn isop.[+1Samworo ahpw pahn kahrelahng likin kahnimpwalo oh kasawih. Ma soumwahwo mwahulahr,P*koasoandi pwukat me pid duwen kamwakelehda aramas mwurin ar ahneki soumwahu tokutok pwe re en mwakelekella ong kaudok. Ni rahn me e pahn ale kadehdepen eh mwakelekel, e pahn pakahrdohng rehn samworo.) ;KAUN-O ketikihong Moses!(= ;Eri ih met kosonned me pid duwen eniep me mi ni likou me wiawihkihda wunen sihpw de linen oh de likou teikan oh ni mehkot me wiawihda sang ni kilin kou.|'s :Ma e pahn widen dipwisowo oh mahio pahn sohrala, e pahn pwurehng widen; eri dipwisowo pahn mwakelekella ong kaudok.o&Y 9Ahpw ma eniepo pahn pwurehng pwarada, oh wie lalaudlahte, eri aramas me ahneki dipwisowo pahn isikala.}%u 8Ahpw ni ahnsou me samworo pahn pwurehng kasawih, ma eniepo tikitiklahr, e pahn tehrasang ni likowo de ni kilin kouo.E$ 7Eri e pahn pwurehng kasawih, oh ma pohn eniepo sohte wekila, mehnda ma e sohte lalaudla, dipwisowo samsaminte. Ke pahn isikala dipwisowo, mehnda ma eniepo mi masloal de maslikin dipwisowo.I#  6e pahn koasoanehdi pwehn wudeuda oh katohrohrla erein rahn isuh.L" 5Ahpw ni eh kasawih e diarada me eniepo sohte lalaudla ni dipwisowo,O! 4Samworo pahn isikala pwehki eniep me kin lalaudla uhdahn pahn isihsla.b ? 3Ni kesiluhn rahn e pahn pil pwurehng kasawih, oh ma eniepo lalaudla, dipwisowo saminlahr.K 2Samworo ahpw pahn kasawih dipwisowo oh katohrehla erein rahn isuh.vg 1eri ma eniepo pohn dihpw de poh weitahta, eri iei ih soangen eniep me kin doupeseng, eri samworo pahn kilang._9 0de ni mwein soangen likou pwukat de ni kilin kou de mehkot me wiawihda sang kilin kou,I  /Ma mie eniep . ni likou me wiawihda sang ni wunen sihpw de linenym .E pahn samin erein eh wiewia soumwahu wet, oh e pahn mihmihte likin kahnimpwalo, katohrohrla sang aramas teikan.'I -Aramas emen me ahneki soumwahu tokutok pahn likawih likou tok, e sohte pahn karada moange, e pahn koaduhpwalihdi mese, oh likilikwerkiseli “Samin, samin!”S! ,e pahn nda me aramaso saminlahr pwehki soumwahu tokutok me mi nan moangeo.O +Samworo ahpw pahn kasawih oh ma e diarada kens poh pwetepwet weitahta,Z/ *Ahpw ma kens poh pwetepwet weitahta pahn pwarada wasao, iei soumwahu tokutok ehu.wi )Ma pitenmoangen aramas emen pahn mwerasang ni likinpaiki de pohn tepwe, met sohte pahn kahrehda eh saminkihla.wi (Ma pitenmoangen aramas emen pahn mwerasang ni likinpaiki de pohn tepwe, met sohte pahn kahrehda eh saminkihla.zo 'samworo pahn kasawih. Ma mwahio poh reirei, eri mpwet ehu me pwarada ni kilio; aramaso mwakelekellahr ong kaudok.G  &Ma mwahi pwetepwet pahn pwarada ni kilin ohl emen de lih emen,)M %Ahpw ma samworo lemeleme me kenso sohte laudla oh wunen wasao wosohsada poh toantoal, kenso mwahulahr, oh samworo pahn nda me aramaso mwakelekellahr ong kaudok.  $samworo pahn pwurehng kasawih. Ma kenso laudla, e sohte anahne tehk ma wunen wasao poh oangoahng; pwe aramaso uhdahn saminlahr.C #Ahpw ma kenso laudla, mwurin kadehdepen eh mwakelekellahr,iM "Ni keisuhn rahn samworo pahn pwurehng kasawih, oh ma kenso sohte laudla oh sohte loaldi ni kilio, e pahn nda me aramaso mwakelekellahr ong kaudok. Aramaso pahn kamwakelehda eh likou kan, e ahpw pahn wiahla aramas mwakelekel. !aramaso pahn sehkasang wune ko likin wasa me kenso mi ie. Samworo ahpw pahn katohrehla sang rehn aramas akan erein rahn isuh.  Eri ni keisuhn rahn e pahn pil pwurehng kasawih. Ma kenso sohte laudla oh wune sohte poh oangoahng oh sohte loaldi ni kilio,$ C Ahpw ni eh kasawih, e diarada me kenso sohte loaldi ni kilio, oh wunen wasao sohte toantoal, samworo pahn katohrehla sang rehn aramas akan erein rahn isuh.& G samworo pahn kasawih, oh ma e diarada me kenso loaldi ni kilio oh wunen wasao me poh oangoahng, e soumwahu tokutok, oh samworo pahn nda me aramaso saminlahr.Q  Ma kens ehu pahn pwarada ni moangen de ni kaikaihn ohl emen de lih emen,) M Ahpw ma mwahio duweduwehte sohte laudla oh e poh mara, kaidehkin tokutok. Samworo pahn nda me e mwakelekellahr ong kaudok, pwe iei mohn mpwos mwasikala ieu mwo. Samworo pahn pil pwurehng kasawih ni keisuhn rahn. Oh ma e lalaudla, eri soumwahu tokutok ehu mwo, samworo pahn nda me aramaso saminlahr.1 Ahpw ma wune sohte poh pwetepwetala oh mwahio sohte loaldi ni kilio, oh e poh mara, samworo pahn katohrehla sang rehn aramas akan erein rahn isuh.6g samworo pahn kasawih. Ma wunen aramaso ni mpwoso poh pwetepwetala oh mpwoso loaldi ni kilio, eri met tokutok me tepidahr wasa mwasikalao, oh samworo pahn nda me e saminlahr.cA Ma mehmen mwasikala ni kili, uduken kilio ahpw poh pwetepwetala de poh pwetepwet weitahta, Ahpw ma e duweduwehte sohte laudla de doupeseng, iei mohn mpwoso mwo, eri samworo pahn nda me e mwakelekellahr ong kaudok.iM Ma mwahio laudla pohn kilio, samworo pahn nda me aramaso saminlahr pwe soumwahu tokutok ehu mwo.?y Ahpw ma mwurin samworo eh kasawih, oh diarada me wunen wasao sohte poh pwetepwetala oh mwahio sohte loaldi, ahpw e poh mara, samworo pahn katohrehla sang aramas akan erein rahn isuh.2_ Samworo ahpw pahn kasawih, oh ma mwahio loaldi ni kilio, oh ma wunen wasao poh pwetepwetala, e pahn nda me aramaso saminlahr. Pwe soumwahu tokutok me tepidahr ni mpwoso.ue oh ma mwuhr mie mpwos pwetepwet ehu de mwahi weitahta pwarada wasa mpwos mahso, e pahn pwarala rehn samworo.0] Mehmen me ahneki mpwos ehu me mwahulahr,~ Samworo pahn pwurehng kasawih oh ma kenso poh pwetepwetala, e mwakelekellahr ong kaudok, eri samworo pahn nda me aramaso mwakelekellahr._}9 Ahpw ma kenso mwahula oh pwurehng poh pwetepwetala, aramaso pahn pwurala rehn samworo.|9 Samworo pahn pwurehng kasawih, oh ma e diarada me uduke kenspesengehr, e pahn nda me aramaso saminlahr. Pwe uduk me momour oh kenspeseng, iei tokutok.K{ Ahpw sang ni ahnsowohte me kens pahn pwarada ni kili, e saminlahr.Xz+ samworo pahn pwurehng kasawih. Ma e diarada me soumwahwo doupesengehr wasa koaros ni paliwere, e pahn nda me aramaso mwakelekellahr ong kaudok. Ma kilin aramaso poh pwetepwetala, e mwakelekellahr ong kaudok.\y3 Ma soumwahu tokutoko doupeseng ni kilin aramaso, lellahng ni moange oh nin neh kan,%xE iei soumwahu tokutok ehu me wereilahr. Samworo pahn nda me aramaso saminlahr, ahpw sohte pahn katohrehsang aramas akan; pwehki aramas kak kilang me e samin.vwg pwe en ale keseu reh. Ma kenso poh pwetepwet oh pil kapwetepwetihala wunen wasa me kenso mieo, oh diren nahn,Tv# Ma emen pahn alehdi soumwahu suwed ni kili, e pahn wisikdohng rehn samworo,u Samworo ahpw pahn pwurehng kasawih, oh ma e diarada me kenso laudlahr, e pahn nda me aramaso saminlahr; pwe soumwahu tokutok ehu mwo.{tq Ahpw ma kenso laudla mwurin samworo eh kasawiher oh nda me e mwakelekellahr, e pahn pwurehng patohla rehn samworo.wsi E pahn pil pwurehng kasawih ni keisuhn rahn, oh ma kenso tikitiklahr oh sohte laudla, e pahn nda me aramaso mwakelekellahr ong kaudok. Pwe kens mwahl ehu mwo. Aramaso pahn kamwakelehda eh likou kan oh wialahr aramas mwakelekel ong kaudok.#rA Ni keisuhn rahn samworo pahn pwurehng kasawih, oh ma nin duwen eh lemeleme, kenso duweduwehte sohte laudla, e pahn katohrehla aramaso pil erein rahn isuh.q7 Ahpw ma kenso poh pwetepwet oh sohte loaldi oh wune kan sohte poh pwetepwetala, samworo pahn katohrehsang aramaso rehn aramas teikan erein rahn isuh.Ip  Samworo ahpw pahn kasawih kenso ni kilio. Ma wunen kilio me mi ni kenso poh pwetepwetalahr oh kenso loaldi, met kasalehda me iei soumwahu tokutok ehu, oh samworo pahn nda me aramaso saminlahr.o% Ma mehmen mie kens ni kili de mpwos de mpwet me kak wia kilel en soumwahu tokutok, e pahn pakahrdohng rehn samworo kan me kadaudok en Aaron.9n q KAUN-O ketikihong Moses oh Aaron koasoandi pwukat.ymm Ma liho sohte kak meirongki sihmpwul, e pahn wahdo mwuroi riemen de pitsin riemen, emen mehn wia meirong isihs, a emen mehn wia meirong en dihp. Samworo ahpw pahn wia sarawien kamwakelehsang eh samin, liho ahpw pahn mwakelekella ong kaudok.Gl  Samworoo ahpw pahn patohwandahng KAUN-O meirong pwukat oh wia sarawien kamwakelehsang eh samin, liho ahpw pahn mwakelekella ong kaudok. Ih met me lih emen pahn kin wia mwurin eh pahn neitik.k! Ni ahnsou me rahn en eh kamwakel pahn imwisekla, mwurin eh naitikihada serepein de pwutak, e pahn wadohng samworo ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale sihmpwul men me sounpar ehu mehn wia meirong isihs oh mwuroi men de pitsin men mehn wia meirong en dihp.`j; Ni lih emen pahn kaipwidi kisin serepein kis, e pahn saminla ong kaudok erein rahn eisek pahieu, duwehte eh kin saminkihla eh soumwahu en lih. Eri mwurin rahn weneisek weneu lih pahn kin saminkihla pwilipwil en nta.Ai} Eri erein rahn silihsek siluh mwurin liho eh pahn kin saminkihla pwilipwil en nta; e sohte pahn sair mehkot me sarawi de pedolong nan Impwal sarawio, ahnsoun eh kamwakel lao imwisekla.1h_ Ni kawaluhn rahn serio pahn sirkumsaisla.*gO pwe en padahkihong mehn Israel kan. Lih emen me pahn kaipwidi kisin pwutak pahn saminla ong kaudok erein rahn isuh, duwehte eh kin saminkihla eh soumwahu en lih.0f _ KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukat,e /Kumwail pahn kanahieng katohrepeseng me mwakelekel oh me samin kan, mahn akan me kumwail kak tungoale oh sohte kak tungoale.d! .Ih met kosonned me pid duwen mahn akan oh menpihr kan, duwen mehkoaros me kin mi nansed de nan pihl oh mehkoaros me kin limwahdek nanpwel.c -Ngehi KAUN-O, me kahreikumwaildo sang Isip pwe I en wiahla amwail Koht. Eri kumwail pahn sarawihla pwehki ngehi me sarawi.Wb) ,Ngehi KAUN-O, amwail Koht; kumwail eri pahn sarawihla, pwehki ngehi me sarawi.Xa+ +Kumwail dehr kasaminehkinkumwailla ni amwail pahn tungoale soangen mahn pwukat.@`} *Mehnda ma e kin kerep de aluhki neh pahieu de neh tohto.O_ )Kumwail sohte pahn tungoale mahn tikitik men me kin limwahdek nanpwel.d^C (Oh mehmen me pahn tungoale ekis uduken mahno, e pahn kamwakelehda eh likou kan, ahpw e pahn saminla lao lel nin soutik; mehmen me wahda mahn mehlao pahn kamwakelehda eh likou kan, ahpw e pahn saminla lao lel nin soutik.t]c 'Ma mahn emen me kumwail kak tungoale pahn mehla, mehmen me pahn sairada, e pahn saminla lao lel nin soutik.l\S &Ahpw ma werentuhkeo wie kelekelemwur nan pihl oh mahn mehlao ahpw pwupwudiong powe, e pahn saminla.j[O %Ma emen mahn mehla ko pahn pwupwudiong pohn werentuhkehn poad, werentuhkeo sohte pahn saminkihla.Z $ahpw ma pwarer ehu de sistern ehu e pahn wie mwakmwakelekelte, mehnda ma mehkot me sairada mahn mehla ko wiahla mehkot samin.Y} #Mehkot me mahn mehla pwukat pwupwudiong powe pahn saminla; ma sidohp me wiawihkihda pwehl kumwail pahn kauwehla sidohpo, X  "Kisin tungoal koaros me pilen einpwoato wudekiong powe pahn saminla oh mehkoaros me aramas pahn nimasang nan einpwoato me samin.W !Ma mahn pwukat pahn pwupwudiong nan einpwoat ni ar melahr, mehkoaros loale pahn saminla oh kumwail pahn kauwehla einpwoato. V Oh ma mahn pwukat pahn pwupwudiong pohn mehkot ni ar melahr, eri mehkot me e pwupwudiong poweo pahn saminla. Eri mehkot me aramas kin doadoahngki rasehng tuhke, likou, kilin kou de tehnied. Dipwisowo pahn koaduhdi nan pihl ahpw e pahn samin lao lel nin soutik.QU Mehmen me sairada mahn pwukat me mehla, pahn saminla lao lel nin soutik.MT Moul, kitik, lamwer, oh kieihl kan pahn wadawadohng mehkot me samin.MS Moul, kitik, lamwer, oh kieihl kan pahn wadawadohng mehkot me samin.nRW Mehmen me sairada soangen mahn pwukat me mehla pahn saminla lao lel nin soutik: eri mahn koaros me mie kikin pehrail me sohte kasangpeseng oh kin rukoa kanarail kisin mwenge oh mahn koaros me kin aluhki neh oh peh me kumwut kasang. Mehmen me pahn wahda mahn pwukat ni ar melahr, e pahn kamwakelehda eh likou kan, oh e pahn kin saminkihla lao lel nin soutik.nQW Mehmen me sairada soangen mahn pwukat me mehla pahn saminla lao lel nin soutik: eri mahn koaros me mie kikin pehrail me sohte kasangpeseng oh kin rukoa kanarail kisin mwenge oh mahn koaros me kin aluhki neh oh peh me kumwut kasang. Mehmen me pahn wahda mahn pwukat ni ar melahr, e pahn kamwakelehda eh likou kan, oh e pahn kin saminkihla lao lel nin soutik.nPW Mehmen me sairada soangen mahn pwukat me mehla pahn saminla lao lel nin soutik: eri mahn koaros me mie kikin pehrail me sohte kasangpeseng oh kin rukoa kanarail kisin mwenge oh mahn koaros me kin aluhki neh oh peh me kumwut kasang. Mehmen me pahn wahda mahn pwukat ni ar melahr, e pahn kamwakelehda eh likou kan, oh e pahn kin saminkihla lao lel nin soutik.nOW Mehmen me sairada soangen mahn pwukat me mehla pahn saminla lao lel nin soutik: eri mahn koaros me mie kikin pehrail me sohte kasangpeseng oh kin rukoa kanarail kisin mwenge oh mahn koaros me kin aluhki neh oh peh me kumwut kasang. Mehmen me pahn wahda mahn pwukat ni ar melahr, e pahn kamwakelehda eh likou kan, oh e pahn kin saminkihla lao lel nin soutik.nNW Mehmen me sairada soangen mahn pwukat me mehla pahn saminla lao lel nin soutik: eri mahn koaros me mie kikin pehrail me sohte kasangpeseng oh kin rukoa kanarail kisin mwenge oh mahn koaros me kin aluhki neh oh peh me kumwut kasang. Mehmen me pahn wahda mahn pwukat ni ar melahr, e pahn kamwakelehda eh likou kan, oh e pahn kin saminkihla lao lel nin soutik.nMW Ahpw meteikan koaros me mie arail pehnpihr ahpw kin kerep nanpwel, re en wadawadohng mehkot me samin.=Lw Kumwail kak tungoale loukust, kutohrenpil de mensiek./K[ ihte me mwakelekel, me kin lusulus kan.@J} Kisin mensiek koaros me mie arail pehnpihr, re me samin,?Iy Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.?Hy Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.?Gy Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.?Fy Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.?Ey Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.?Dy Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.?Cy Kumwail sohte pahn tungoale uduken soangen menpihr pwukat: ikel, likoht, oahk, palkon, pwusards, puldur, krows, ostris; paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant; uhpoahs de pwehk.`B; Kumwail dehr tungoale mwahmw men me kin mihmi nansed de nan pihl me sohte sike oh wune.qA] Soangen mwahmw pwukat pahn iang wadawadohng mehkot me samin. Kumwail dehr tungoale de sair ni ar melahr.y@m ahpw mwahmw men me kin mihmi nan pihl, nansed de nan pillap, me sohte sike oh wune, kumwail sohte pahn tungoale.P? Kumwail kak tungoale soangen mwahmw koaros me mie sikarail oh wunarail,T># Kumwail dehr tungoale uduken mahn pwukat de sair ni ar melahr; re me samin.=) Kumwail sohte pahn tungoale uduken pwihk-en wadawadohng mehkot me samin-kikirail kan pwalpeseng ahpw re sohte kin rukoa kanarail kisin mwenge.S<! ahpw kumwail sohte pahn tungoale uduk en kamel, rak padser, de uduken rapit. Mahn pwukat pahn iang wadawadohng mehkot me samin-re kin rukoa kanarail kisin mwenge ahpw kikin nehrail kan sohte pwalpeseng.S;! ahpw kumwail sohte pahn tungoale uduk en kamel, rak padser, de uduken rapit. Mahn pwukat pahn iang wadawadohng mehkot me samin-re kin rukoa kanarail kisin mwenge ahpw kikin nehrail kan sohte pwalpeseng.S:! ahpw kumwail sohte pahn tungoale uduk en kamel, rak padser, de uduken rapit. Mahn pwukat pahn iang wadawadohng mehkot me samin-re kin rukoa kanarail kisin mwenge ahpw kikin nehrail kan sohte pwalpeseng.O9 me kikin nehrail kan pwalpeseng oh me kin rukoa kanarail kisin mwenge,\83 pwe ira en padahkihong mehn Israel kan. Kumwail kak tungoale mahn en nansapw koaros97 q KAUN-O ketikihong Moses oh Aaron koasoandi pwukat,36c Ni Moses eh rongada met, e ahpw perenkihda.u5e Aaron ahpw sapeng Moses patohwan, “Ia duwe, ma I tungoalehla mehn meirong en dihpo rahnwet, KAUN-O pahn kupwur perenki? Aramas akan wahdo ar mehn meirong en dihp rahnwet oh ar mehn meirong isihs, ahpw me suwed pwukat pil wiawihong ie.4 Pwehki ntao eh sohte wisiklong nan Impwal sarawio, kumwa uhdahn pahn tungoalehla meirongo wasao, duwen me I koasoanedier.”43c “Dahme kumwa sohte tungoalehki meirong en dihpo nan wasa sarawi ehu? Pwe met mehkot me inenen sarawi, oh KAUN-O ketikihong kumwa pwehn lapwahda dipen aramas akan koaros.52e Moses eri idekda kuhto, mehn wia meirong en dihp. E ahpw diarada me e isihslahr. E ahpw lingeringerda pahn nein Aaron pwutak ko, Eleasar oh Idamar, e ahpw patohwanohng ira,q1] Nehn mahn en meirongo oh mwaremwareo pahn wisikdo ni ahnsou me wiho pahn meirongala nin duwen meirong isihs ong KAUN-O. Re ahpw pahn wiahla pwaisamwail oh pweisen noumwail seri kan kohkohlahte, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih.”0 Ahpw kumwail oh noumwail pwutak kan oh serepein kan pahn iang tungoale mwaremware oh nehn mahn me meirongalahr ong KAUN-O nin duwen kisakis tohrohr ehu ong KAUN-O oh pwais tohrohr ong samworo kan. Kumwail pahn tungoale nan wasa mwakelekel ong kaudok. Pwe meirong pwukat kohieng kumwail oh noumwail seri kan pwe en wia pwaisamwail sang ni meirong en kaminimin en mehn Israel kan.8/k Kumwail tungoale nan ehu wasa sarawi. Ih pwaisamwail met oh pweisen noumwail pwutak kan sang ni meirong en konot me wiawihongehr KAUN-O. Ih met me KAUN-O ketin mahsanihohg ie.4.c Moses eri patohwanohng Aaron oh nah pwutak riemen me luhwehdi ko, Eleasar oh Idamar, “Kumwa ale meirong en wahnsahpw me luhwehdi kan sang ni meirong en konot me wiawihongehr KAUN-O, kumwa ahpw wiahkihda pilawa me sohte doal ihs oh tungoale limwahn pei sarawio, pwehki meirong wet me inenen sarawi.z-o Kumwail pahn padahkihong mehn Israel koaros kosonned koaros me KAUN-O ketikihong Moses pwehn padahkihong kumwail.v,g Kumwail en kin katohrepeseng dahme sapwellimen Koht oh dahme soh, dahme mwakelekel ong kaudok oh dahme samin.a+= “Kowe oh noumw pwutak kan sohte pahn pedolong nan ei Impwalo mwurin amwail pahn kin nim wain de pihru; ma kumwail pahn wia met, kumwail pahn mehla. Kosonned ehu met me kadaudokamwail koaros pahn kin iang kapwaiada.'*K KAUN-O ketin mahsanihong Aaron,8)k Kumwail dehr kohieiweisang ni wenihmwen Impwalo pwe kumwail dehr mehla; pwe kumwail kasarawihkilahr leh sarawien KAUN-O.” Irail eri kapwaiada dahme Moses patohwanohng irail.( Moses ahpw patohwanohng Aaron oh nah pwutak ko Eleasar oh Idamar, “Kumwail dehpa kapingada pitenmoangamwail kan de tehrpeseng amwail likou kan pwehn kasalehda amwail nsensuwed. Ma kumwail pahn wia met, kumwail pahn mehla oh KAUN-O pahn pil ketin engiengda pahn aramas koaros; ahpw riamwail mehn Israel koaros kak mwahieiki riamwail ko me sapwellimen KAUN-O kisiniei kemelahr.'! Ira eri patohla oh ale ira nan ara mihmihte nan ara likoun samworo, oh wahieilahng likin kahnimpwalo, nin duwen Moses eh patohwanohng ira.S&! Moses eri ekerodo Misael oh Elsapahn, nein Ussiel, ullap en Aaron, oh patohwanohng ira, “Kumwa menlao patohdo oh patohwansang paliweren riamwa ko ni Impwal sarawio oh wahieilahng likin kahnimpwalo.”n%W Moses eri patohwanohng Aaron, “Ih duwen kupwur en KAUN-O met, ni eh ketin mahsanih, ‘Koaros me kin papah ie pahn wauneki ei sarawi; I ahpw pahn kasalehiong nei aramas akan ei lingan.’ ” Aaron ahpw nenenlahte sohte mwekid.k$Q KAUN-O ahpw mwadangete kadarala kisiniei oh isikirahla, ira eri mehla wasao mwohn silangin KAUN-O.b# A Nein Aaron pwutak ko, Nadap oh Apihu, ira ale neira pan en kisiniei ko, audehkihda mwoalus oh kihong warpwohmwahu loale, oh patohwandahng KAUN-O. Ahpw kisinieio sohte sarawi, pwe KAUN-O sohte ketin mahsanih ira en wia.G"  KAUN-O eri mwadangete kadarala kisiniei oh isikala meirong isihso oh luhwen wih ko me mi pohn pei sarawio. Ni aramas ako ar kilangada irair wet, koaruhsie ahpw weriwer oh poaridiong nanpwel.5!e Moses oh Aaron ahpw patohlongala nan Impwalen KAUN-O. Ni ara pwureisang loale, ira ahpw kupwuramwahwih aramas ako. Lingaling en KAUN-O ahpw pwarada mwohn aramas ako koaros.  Ni Aaron eh kaimwisekala meirong koaros, e ahpw patohwanda peh ko pohn aramas koaros oh kupwuramwahwihirailla. E ahpw patohdi sang wasao.+ oh patohwandohng pweisen samworo kan mwaremwar ko oh neh palimaun kan nin duwen kisakis tohrohr ehu ong KAUN-O, nin duwen me Moses koasoanehdi.lS pohn mwaremwaren mahn ako oh wahla koaros pohn pei sarawio. E ahpw isikala wih ko pohn pei sarawio,6i Aaron ahpw kihong wih en kouwolo oh sihpw wolo9m E kemehla kouwolo oh sihpw wolo pwehn wia meirong en kaminimin en aramas akan. Nah pwutak ko patohwandohng ntao, e ahpw wudekihdiong ni pengepenge pahieu koaros en pei sarawio.+ E patohwanda meirong en wahnsahpw wet, e ale oaroahr en pilawa ehu oh isikala pohn pei sarawio. (Met kin patehng meirong isihs en rahn koaros.)U% E pil ale; mahno mehn wia meirong isihs oh meirongkihla nin duwen kosonnedo.A} Mwurin mepwukat e ahpw patohwanda en aramas ako ar meirong. E ale kuht mehn wia meirong en dipen aramas ako oh kemehla. E ahpw meirongki duwehte me e wiahiong eh mehn meirong en dipeo.q] Mwuri e kamwakelehda kepwehn loale kan oh neh ko, oh isikala pohn meirong isihso me mi pohn pei sarawio.[1 Irail pil kihong moangeo oh wasa teikan en mahno, e ahpw isikala pohn pei sarawio.7 Aaron pil kemehla mahn me wia eh meirong isihs. Nah pwutak ko pil patohwandohng ntao, e ahpw wudekihdiong ni pengepenge pahieu koaros en pei sarawio.9o Ahpw udukeo oh kilio e isikala likin kahnimpwalo.1 Mwuri e ahpw isikala wih en mahno pohn pei sarawio, iangahki mwudihlik ko oh wasa keieu mwahu en eho, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong Moses.9m Nah pwutak ko ahpw patohwandohng ntahn kouo, ih eri kaduh sendinpeh nan ntao oh iriski koden keimw pahieu en pei sarawio oh wudekihdiong luhwen ntao ni poahsoan en pei sarawio.^7 Aaron eri patohla ni pei sarawio oh kemehla koupwul wol men mehn wia meirong en dipe.|s Ih eri patohwanohng Aaron, “Kohwei ni pei sarawio oh wiahda meirong en dihp oh meirong isihs pwehn wia lapwepen dipomw kan oh dipen aramas akan, ke pahn wia meirong wet pwe dipen aramas akan en lapwada, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih.”  Moses ahpw patohwanohng irail, “KAUN-O ketin mahsanihong kumwail en wia met, pwe sapwellime lingaling en pwarohng kumwail.”#A Irail eri wapene mwohn wenihmwen Impwalo mehkoaros me Moses patohwanohng irail oh pokon en mehn Israel ko ahpw patopene wasao pwe re en kaudokiong KAUN-O.mU oh pil emen kouwol oh emen sihpw wol mehn wia meirong en kaminimin. Irail en meirongkihong KAUN-O mahn pwukat koaros iangahki meirong en wahnsahpw me doal leh. Re pahn wia met pwe KAUN-O pahn ketin pwarohng irail rahnwet.’ ”s a Ke pahn pil ndaiong mehn Israel kan re en wahdo emen kuht wol mehn wia meirong en dihp, emen kouwol me mahki sounpar ehu, oh emen sihmpwul me pil mahki sounpar ehu me sohte kisin samin kis reh, mahn pwukat pahn wia mehn meirong isihs,V ' E ahpw patohwanohng Aaron, “Ale emen kouwol pwul oh emen sihpw wol me sohte kisin samin kis rehra oh meirongkihong KAUN-O, kouwolo pahn wia mehn meirong en dihp oh sihpw wolo pahn wia mehn meirong isihs.   Ni rahn mwurin kasarawihpen kesepwildao eh imwiseklahr, Moses ahpw ekerodo Aaron oh nah pwutak ko, iangahki kaunen mehn Israel ko.Z /$Aaron oh nah pwutak ko eri kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanihong Moses.i M#Kumwail pahn mihmihte nipwong oh ni rahn erein rahn isuh ni wenihmwen Impwalo, wiewia dahme KAUN-O ketin mahsanihong kumwail. Ma kumwail sohte pahn kapwaiada met, kumwail pahn mehla. Ih met me KAUN-O ketin mahsanihong ie.”ue"KAUN-O ketin mahsanihong kiht, se en wiahda dahme se patohwan wiahier rahnwet, pwe dipamwail kan en lapwada.}u!Erein rahn isuh kumwail sohte pahn kohkohsang ni wenihmwen Impwalo, lao amwail kasarawien kesepwilda pahn imwisekla.4e Kumwail eri isikala uduk oh pilawa me luhwe.!Moses patohwanohng Aaron oh nah pwutak ko, “Kumwail ale uduken mahn en oh wahla mwohn wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh pwoailihada oh tungoale wasao iangahki pilawa me mi nan kopwoun meirong en kasapwilada samworo nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih.NMoses eri ale ekis leh sarawio oh ekis ntahn mahno me mi pohn pei sarawio, oh usipihki Aaron oh nah pwutak ko oh pil ar likou kan. Ih duwen met eh kasarawihirailla iangahki ar likou kan ong KAUN-O.gIMoses eri ale mwaremwaren mahno oh patohwandahng KAUN-O nin duwen kisakis tohrohr ehu. Ih met pweisen Moses sang ni sihpw wolo me wia mehn meirong en kasapwilada samworo. Moses wiadahr mekoaros me KAUN-O ketin mahsanihong.b?Moses pil pwurehng ale sang rehrail mwenge pwukat oh isikala pohn meirong isihso me mi pohn pei sarawio, nin duwen meirong en kasapwilada samworo. Iei met meirong en konot ehu, oh pwowe kin kaparanda kupwur en KAUN-O. E ahpw kihong mwenge mepwukat koaros nan pehn Aaron oh nah pwutak ko, pwe re en patohwandahng KAUN-O nin duwen ar kisakis tohrohr.`;E ahpw ale sang nan kopwou ehu lopwon en pilawa me sohte doal ihs me kasarawihongehr KAUN-O, ehu lopwon en pilawa doal leh, oh ehu keik menipinip, e ahpw kihdiong mepwukat pohn wih ko oh pohn palimaun en nehn mahno.E ale wih en mahno, wih en pwadaiki, wih en kepwehn loale, wasa keieu mwahu en eho, wih en mwudihlik ko oh palimaun en neho.}~uE pil wiahiong soahngohte nein Aaron pwutak ko. E ahpw wudekihdiong luhwen ntao ni pengepenge pahieu en pei sarawio.}%Moses eri kemehla oh ale ekis ntao oh iriski palimaun en imwin salengen Aaron, palimaun en sendilap en peh, oh palimaun en sendilap en neho.|/Moses pil ale keriemen en sihpwo, mehn wia kasarawien kesepwildahn samworo kan, Aaron oh nah pwutak ko eri kidahng pehrail ko pohn moangen mahno. {E ahpw saptikihdi sihpwo oh kamwakelehda kepwehn loale kan oh neh ko oh isikala moangeo, iangahki wihe oh luhwen sihpwo pohn pei sarawio, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong. Meirong isihs wet iei meirong en konot, oh pwowe kin kaparanda kupwur en KAUN-O. zE ahpw saptikihdi sihpwo oh kamwakelehda kepwehn loale kan oh neh ko oh isikala moangeo, iangahki wihe oh luhwen sihpwo pohn pei sarawio, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong. Meirong isihs wet iei meirong en konot, oh pwowe kin kaparanda kupwur en KAUN-O.Ty#E ahpw kemehla oh usupihki ntao ni pengepenge pahieu koaros en pei sarawio.xMwuhr, Moses pil ale sihpw wol mehn meirong isihs, Aaron oh nah pwutak ko ahpw pil kidahng pehrail ko pohn moangen sihpwo.wA luhwen mahno iangahki kilio, udukeo, oh kepwehn loale, e wahieila likin kahnimpwalo oh isikala, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong.v Moses ahpw ale wih koaros en kepwehn loale, wasa keieu mwahu en eho, mwudihlik oh wihe ko, oh isikala koaros pohn pei sarawio.wuiMoses eri kemehla kouo oh kaduh sendinpeh nan ntah oh iriski koden keimw pahieu en pei sarawio pwehn kasarawihala. E ahpw wudekihdiong luwen ntahn mahno ni poahsoan en pei sarawio. Ih duwen met eh kamwakelehda oh kasarawihala pei sarawio. t Mwuri Moses ahpw patohwando kouwol pwulo mehn meirong en dihp. Aaron oh nah pwutak ko ahpw kidahng pehrail ko pohn moangen kouo.Zs/ Mwuhr, e ahpw kahrehdahla nein Aaron pwutak ko, oh kalikawihkinirailda seht ko, oh pirekipene lukeparail kan kateng deiad oh pil patohwandahng lisoarop ko pohn moangarail nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong.Jr E ahpw kasapwilada Aaron ni eh kieldiong pohn moange leh sarawio.$qC E ahpw usupihki leh sarawio pak isuh pohn pei sarawio oh dipwisawi kan, oh pil iangahki peisino oh kapio. Ih duwen met eh pil kasarawihong KAUN-O mepwukat.p- Moses ahpw ale leh sarawio oh kieldiong ni Impwalen KAUN-O iangahki dipwisawi kan koaros. Ih duwen met soahng koaros eh kasarawilahr ong KAUN-O..oW E ahpw patohwandahng lisoarop likou pohn moange oh kihong mwohn lisoaropo kapwat kohl ehu, iei kilel sarawi ehu me e kasarawilahr, duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong.MnE ahpw pil kihong perehpen mwaremware, oh kihong loale Urim oh Dumimm+E ahpw kalikawihkihda Aaron sehto oh likou reireio oh pirekipene lukepeo katengo. E ahpw kidahng ihpod powe oh pirekipene lukepeo kateng deiad.[l1Moses eri kahrehdahla Aaron oh nah pwutak ko mwohrail oh kamwakelekinirailda pihl. Q~Z}Q||r|{o{&zz7yyxxYx.wMvv!uutu#tt ss3rrOqqpp@oonamm|mll^l#kkwk(kjiihgffMeddScco==<;::?9n877m7E66q655,44J33#22V211X140g0//E..X.-L,+**F)(((3'&&U%%X$$/#F#"p!! R%smQp]cgw%ff$' c  < k *Xl Q7i“Ohl emen de lih emen sohte lipilipil me pahn kin wia katieni de kosetipw, pahn kostakaidi oh kamakamala; aramas emen me pahn wia tiahk wet pahn pein pwukoahki eh mehla.”0[Kumwail pahn kin sarawi oh uhdahn wia nei aramas, pwehki ngehi me KAUN-O oh I me sarawi. I pilkumwaildahr sang nanpwungen wehi teikan pwe kumwail en wiahla nei aramas.vgEri, kumwail en kin kadehde oh katohrehsang mahn oh menpihr mwakelekel kan sang rehn me samin kan. Kumwail dehr tungoale mahn de menpihr samin. I koasoanedier soangen mahn da me samin, eri ni amwail pahn tungoale kumwail pahn saminkihla..WAhpw I inoukihongkumwailehr me I pahn kihong kumwail en sapwenikihla sahpw wet me rekiki kisin tungoal. Ngehi KAUN-O amwail Koht, me katohreikumwailsang wehi teikan.&GKumwail dehr ale tiahk en tohn sahpwo; I kasakasare irail sang nan sahpwo pwe kumwail en kak pedolong loale. Pwe I kalahdkidahr tiahk saut kan me re wiadahr.& GKAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail kapwaiada ei kosonned akan oh koasoandi kan, pwe kumwail dehr lekdeksang nan sahpw en Kenan, me I kahkahreikumwaillahng ie. #Ma ohl emen pahn pwoudikihda en rie eh pwoud, ira koaros pahn mehla sohte neira seri, pwehki eh wiadahr tiahk samin oh kanamenekihala rieo.N Ma pwutak emen pahn wia nsenen pwopwoud ong en rien eh pahpa eh pwoud, e kanamenekihalahr rien eh pahpa, eri ira koaros, pwutako oh liho pahn pwukoahki irair wet oh ira pahn mehla sohte neira seri.  Ma ohl emen pahn wia nsenen pwopwoud ong rien eh nohno de rien eh pahpa lih, ira koaros pahn pwukoahki dipen kilikileng suwed.W )Ma ohl emen pahn wia nsenen pwopwoud ong lih emen nindokon liho eh wiewia eh soumwahu en lih, ira koaros pahn lekdeksang rehn riara aramas akan, pwehki ara kauwehla kosonned kan me pid mwakelekel en kaudok.W)Ma ohl emen pahn pwoudikihda rie serepein, de nein eh pahpa de nohno serepein, ira pahn lekdeksang rehn riarail aramas akan pwehki tiahk kanamenek wet; ohlo pahn pwukoakihdi tiahk suwed en kilikileng suwed.tcMa lih emen pahn song en eng rehn mahn emen, ira koaros pahn kamakamala. Ira pahn pein pwukoahki ara mehla.W)Ma ohl emen pahn eng rehn mahn emen, ohlo oh mahno ira koaros pahn kamakamala.T#Ma ohl emen pwoudikihda lih emen iangahki en liho eh nohno, irail koaros, ohlo oh lih riemeno pahn isihsla, pwehki kanamanek en tiahk me re wiadahr; pwe soangen tiahk wet sohte pahn wiawi nanpwungamwail.' Ma ohl emen pahn tuhkihong paliwere emen ohl, ira wiadahr tiahk kasaut ehu; ira koaros pahn kamakamala. Ira me pahn pein pwukoahki ara mehla.1] Ma ohl emen pahn wia nsenen pwopwoud ong en nah pwutak eh pwoud, ira koaros pahn kamakamala. Ira wiadahr tiahk en kilikileng suwed oh ira pahn pein pwukoahki ara mehla.@{ Pwutak emen me pahn wia nsenen pwopwoud ong emen en eh pahpa eh pwoud kan, e kanamenekihalahr eh pahpa oh ira koaros pwutako oh liho, pahn kamakamala. Ira me pein pwukoahki ara mehla.jO Ma aramas emen pahn kamwahlihdi ienge mehn Israel men, ira koaros, ohlo oh liho, pahn kamakamala.  KAUN-O ketikihda kosonned pwukat. Mehmen me pahn keriahla eh pahpa de eh nohno, e pahn kamakamala; pein ih pahn pwukoahki eh mehla._9Kumwail kapwaiada ei kosonned akan, pwehki ngehi KAUN-O, me kin kasarawihkumwailla.”R~Eri, kumwail en kolokol amwail mour sarawi, pwe ngehi KAUN-O amwail Koht.} “Mehmen me pahn ale kaweid rehn soun ketieni de soun kosetipw, I pahn uhwong ih oh e solahr pahn wia kisehn nei aramas akan./|Yeri, pein ngehi pahn uhwong ih oh eh peneinei unsek oh ong koaros me iang ih soaloalopwoat ong ie oh kaudokiong Molek. I solahr pahn wiahki ih kisehn nei aramas akan.J{Ma aramas akan pohnsehse dahme aramaso wiadahr, oh sohte kemehla,3zaMa emen kumwail pahn meirongkihong Molek emen nah seri oh kasaminehkihla ei Impwal sarawio oh mwarei me sarawi, I pahn uhwong oh e solahr pahn wia kisehn nei aramas akan.\y3en padahkihong mehn Israel kan, “Mehmen rehmwail de emen sang rehn irail mehn liki me kin koukousoan rehmwail pahn wiahkihla mehn meirong ong koht likamw Molek emen nah seri kan, e pahn kostakaidi e lao mehla.%x IKAUN-O ketin mahsanihong MosesOw%Kumwail kapwaiada ei kosonned oh koasoandi koaros. Ngehi me KAUN-O.”~vw$Kumwail doadoahngki mehn sohng pwung oh mehn tenek pwung. Ngehi KAUN-O, amwail Koht, ngehi me waikumwaildo sang Isip.luS#“Kumwail dehr pitihdi aramas ni amwail pahn doadoahngki mehn sohng sapwung oh mehn tenek sapwung.xtk"Kumwail nsenohkin irail duwehte amwail kin nsenohki riamwail mehn Israel kan, oh poakohng irail duwehte amwail kin poakohng pein kumwail. Kumwail en tamataman me kumwail wia mehn liki kei nan wehin Isip mahso. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.Fs!“Dehr wiakauwe mehn liki kan me kin kousoan nan sapwamwail.ar= “Kahkahki oh wauneki me mah kan. Kumwail lemmwikin ie oh peikiong ie. Ngehi me KAUN-O.q“Kumwail dehr kohla rehn me kin ketieni kan. Ma kumwail pahn wia met, kumwail pahn saminla ong kaudok. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.NpKumwail kapwaiada rahnen Sapad oh wauneki tehnpesei. Ngehi me KAUN-O.~ow“Kumwail dehr kasaminehla noumwail serepein kan ni amwail kin wiahkin irail lihen netiki paliwere kei nan tehnpas sarawien mehn liki kan; pwe ma kumwail pahn wia met, kumwail pahn sohpeiong koht teikan; eri, sahpwet pahn direkihla tiahk suwed.n3kumwail sohte pil pahn palih kilimwail kan, de leke paliwaramwail pwe kumwail en kasalehda amwail nsensuwedkilahr me melahhr emen. Ngehi me KAUN-O.Zm/Kumwail sohte pahn sehk ni pengepengen moangamwail kan de koakoa amwail alis kan;glI“Kumwail sohte pahn tungoale uduk doal nta. Dehr wia soangen tiahk en akmanaman oh kosetipw.3kaAhpw ni kelimaun pahr, kumwail kakehr tungoale wahntuhke ko. Eri, ma kumwail pahn kin wia met, amwail tuhke kan pahn kin pweida oh wa mwahu. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.|jsNi kapahieun sounpar wahntuhke koaros pahn kasarawihla nin duwen kisakis ehu mehn kasapahlkalahngan ong ie, KAUN-O.Yi-“Ni amwail pahn pedolong nan sapwen inowo oh padokedi soangen wahntuhke sohte lipilipil, kumwail pahn wiahki me wahntuhke ko mehkot samin ong kaudok erein sounpar siluh. Kumwail dehr tungoale erein ahnsowo.hyeri, samworo ahpw pahn wia sarawien kamwakel pwe en kamwakele sang dipen ohlo, Koht ahpw pahn ketin mahkikihong dipeo.\g3Ohlo pahn wahla sihpw wol men ni wenihmwen Impwalo, mehn wia meirong en kapwungala,f+“Ma e sansal me ohl emen wiahki eh pekehi serepein lidu men, ahpw serepeino saikinte pweipweida oh kasaledekla, oh ma emen ohl tohrohr pahn kapwaiada nsenen pwopwoud rehn serepeino, eri, ira pahn kalokolok, ahpw ira sohte pahn kamakamala, pwehki serepeino wia lidu men.e“Kumwail peikiong ei kosonned akan. Kumwail sohte pahn kowarakiheki noumwail mahn mahnd akan ong ehu soangen mahn tohrohr. Dehr padokedi soangen werentuhke riau nan mwetuwelteieu. Kumwail sohte pahn likawih likou me wiawihkihda soangen likou riau..dWDehr dupungki me suwed ong emen eh wia suwed ong uhk, de kadakadaur omw kailongki, ahpw ke en poakohng mehn mpomw duwehte omw kin poakohng pein uhk. Ngehi me KAUN-O.c3“Ke dehr kadakadaur nan kapehdomw lamalam suwed ong emen, kapwungala soansuwed kan nanpwungen kowe oh mehn mpomw kan, pwe ke dehr wiahkihda dihp. b Dehr karaunmwahlih aramas, oh ni emen eh pahn wia kopwung en eh mour, kasalehda omw kadehde ma e kak sewese ih. Ngehi me KAUN-O..aW“Kumwail wia dahme mehlel oh pwung ni amwail kin koasoanehdi pwunglahn kopwung kan nan mwoalen kopwung; dehr uhpalihki me semwehmwe kan, de masak me kepwehpwe kan.'`IKumwail dehr lahlahwe aramas salengepon, de kihdiong mehkot mwohn me maskun men pwe en dipekelekelki, ahpw kumwail lemmwikin ie. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.=_u “Kumwail dehr wiahda mehkot suwed ong aramas emen, sohte lipilipil, de adihasang mehkot. Kumwail dehr kolokol pweinen noumwail tohndoadoahk kan, en dehr pil pwahndkihla rahn ehu.^# Kumwail dehr wiahda inou ni mwarei ma kumwail sohte lemeleme en kapwaiada; pwe met kin kahdsuwedihala mwarei. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.;]s “Kumwail dehr pirap, de mwersuwed, de wia likamw.e\E Kumwail dehr dolung sapahlih amwail mwetin wain kan, wain me kumwail sohte kilang oh dauliher, de rikada wahn wain me pwupwudi kan; kumwail mweidohng kenen me semwehmwe kan oh mehn liki kan. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.&[G “Ni amwail pahn dolung wahn amwail mwetuwel kan, kumwail dehr pelehsang wahnsahpw kan me mi ni keilen amwail mwahto, pil dehr rikpene luhwen wahnsahpw kan.|ZsMehmen me pahn tungoale pahn kamwahlihala mehkot me kasarawihongieier, oh e solahr pahn wia kisehn nei aramas akan.eYEpwehki eh saminlahr ong kaudok. Eri, ma mehmen pahn tungoale, I sohte pahn perenki meirongo.XKumwail pahn kang uduko ni rahn me kumwail kemehla mahno, de mandahn rahno. Ma mie uduk me luhwehdi lel ni kesiluhn rahn e pahn isihsla,$WC“Ni amwail pahn kemehla mahn emen pwehn wia meirong en kaminimin, kumwail kapwaiada kosonned akan me I kihong kumwail; eri, I ahpw pahn perenki meirongo.V+“Kumwail dehr keseiehla oh pwongih dikedik en eni kan, pil dehr wiahda oh pwongih koht kan me wiawihkihda mete. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.U'Emenemen kumwail pahn kin wauneki eh nohno oh eh pahpa, oh pil kapwaiada rahnen Sapad, duwen me I koasoanedier. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.lTSen patohwanohng mehn Israel ko, “Kumwail en sarawihla, pwe ngehi, KAUN-O, amwail Koht, me sarawi.S =KAUN-O mahsanihong MosesRyKAUN-O pil mahsanih, “Kumwail kapwaiada koasoandi kan me I kihong kumwail oh dehr idawehn tiahk en aramas ako me kousoanehr nan sahpwo mwohmwail, oh dehr kasamineikumwailla ni amwail pahn wiahda ekei soahng pwukat. Ngehi KAUN-O, amwail Koht.”|QsPwe aramas koaros me pahn kin wiahda soangen tiahk saut pwukat solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.zPoeri kumwail sohte pahn lekdeksang nan sahpwo, duwehte eh keselahr me rotorot akan me kin kousoan wasao mwohmwail.ORe kin wia tiahk saut pwukat koaros oh kin kasaminehkihla sahpwo, eri kumwail dehpa iang wia tiahk pwukat. Kumwail koaros me pwilidak kan oh mehn liki kan me kin kousoan rehmwail, kumwail pahn kapwaiada sapwellimen KAUN-O koasoandi oh kosonned akan,NRe kin wia tiahk saut pwukat koaros oh kin kasaminehkihla sahpwo, eri kumwail dehpa iang wia tiahk pwukat. Kumwail koaros me pwilidak kan oh mehn liki kan me kin kousoan rehmwail, kumwail pahn kapwaiada sapwellimen KAUN-O koasoandi oh kosonned akan,zMoAr tiahk kan kasaminelahr sapwarailo, iei me KAUN-O ketin kalokalokehki sahpwo, oh towe kan kin lekdeksang loale.2L_Dehr kasaminehkinkumwailla tiahk pwukat, pwe iei met me kahrehda me rotorot akan ar kin saminla, irail me rotorot akan me kin kousoan wasa me I kahkahreikumwailwohng ie.SK!Sohte ohl emen de lih emen pahn eng rehn mahn emen; pwe e pahn saminkihla.WJ)Sohte ohl emen pahn eng rehn emen ohl, pwe Koht kin ketin kalahdeki tiahk wet.IDehr mweidohng emen noumw seri kan en wia mehn meirong ong koht likamw Molek, pwehki met pahn kasaminehla mwar en Koht, me iei KAUN-O.XH+Dehr wia nsenen pwopwoud ong en emen ohl eh pwoud, pwe met pahn kasamineiukala.sGaDehr wia nsenen pwopwoud ong lih emen nindokon eh wiewia eh soumwahu en lih, pwe liho me samin ong kaudok.NFDehr pwoudikihda rien omw pwoud serepein, erein omw pwoudo eh momour.IE Ma ke wiahiongehr nsenen pwopwoud ong lih emen, a ke dehr pil wiahiong nsenen pwopwoud ong nein liho serepein de nah serepein; pwe ira kakete wia kisehmw, oh met tiahk en kilikileng suwed ehu.!D?de ong en riomw eh pwoud.=CwDehr wia nsenen pwopwoud ong en noumw pwutak eh pwoudiBMDehr wia nsenen pwopwoud ong rien en omw pahpa ohl eh pwoud; pwe liho pil pahn wiahla omw nohno.OA Dehr wia nsenen pwopwoud ong rien omw pahpa lih de rien omw nohno lih.O@ Dehr wia nsenen pwopwoud ong rien omw pahpa lih de rien omw nohno lih.x?k Dehr wia nsenen pwopwoud ong serepein men me amwa nohno tehmen de pahpa tehmen; pwe serepeino pil uhdahn riomw.c>A Dehr wia nsenen pwopwoud ong nein noumw seri kan nair seri; pwe met pahn kanamenekihukala.==u Dehr wia nsenen pwopwoud ong riomw serepein, de serepein men me eh nohno pwoudiki omw pahpa, de serepein men me eh pahpa pwoudiki omw nohno, mehnda ma kumwa tikida wasa kis de soh.[<1Dehr kanamenekihala omw pahpa ni omw pahn wia nsenen pwopwoud ong eh pwoud teikan.;{Dehr kanamenekihala omw pahpa ni omw pahn wia nsenen pwopwoud ong omw nohno. Ke dehr pil kanamenekihala pein omw nohno.d:CKAUN-O ketikihda kosonned pwukat. Dehr wia nsenen pwopwoud ong emen me kisehn omw peneinei.o9YKumwail idawehn tiahk oh kosonned akan me I kihong kumwail; kumwail ahpw pahn mourla. Ngehi KAUN-O.”i8MKumwail kapwaiada ei kosonned akan oh kapwaiada dahme I koasoanedier. Ngehi KAUN-O, amwail Koht.7 Kumwail dehr idawehn tiahk en mehn Isip kan, wasa kumwail kousoan ie mahso, de mehn Kenan kan, wasa I kahkahrekumwaillahng ie.F6en padahkihong mehn Israel kan, “Ngehi, KAUN-O amwail Koht.%5 IKAUN-O ketin mahsanihong MosesH4 Ma e sohte pahn kapwaiada met, e pahn ale kalokepen eh sapwung.Q3Aramas emen, mehn Israel de mehn liki, me pahn tungoale uduk en mahn me mehla mwahl de me mahn lawalo kemehla, pahn lopworada eh likou kan, duhdu oh awih lao lel nin soutik mwohn eh pahn mwakelekella.]25Mour en mehkoaros me momour mihmi ni nta, iei me KAUN-O ketin mahsanihkihong mehn Israel kan re dehr tungoale uduk me nta mihmihte ie oh mehmen me pahn tungoalehda e solahr pahn wia kisehn sapwellime aramas akan.M1 Mehn Israel men de mehn liki men me kin kousoan rehn mehn Israel kan me pahn koledi mahn emen de menpihr men me mwakelekel ong kaudok, e pahn kakerehdiong ntahn mahno nanpwel oh kihong pwehl powe.05 Ihme kahrehda KAUN-O ketin mahsanihong mehn Israel kan pwe irail de mehn liki kan me kin kousoan rehrail, re dehpa tungoale uduk me nta mihmihte ie.X/+ Mour en mehkoaros me momour kin mihmi ni nta, ihme KAUN-O ketin koasoanehkihdi pwe nta koaros en kin widekiong pohn pei sarawio pwehn kin kihsang dipen aramas akan. Nta, me iei mour, iei me kin kihsang dihp.N. Ma mehn Israel men de mehn liki men me kin kousoan rehn mehn Israel kan pahn tungoale uduk me nta mihmihte ie, KAUN-O pahn ketin sohpeisang oh e solahr pahn wiahki ih kisehn sapwellime aramas akan.q-] ong KAUN-O ekis wasa likin mwohn wenihmwen Impwalo, e sohlahr pahn wia kisehn sapwellimen KAUN-O aramas. ,Mehn Israel men de mehn liki men me kin kousoan rehn mehn Israel kan me pahn kin wia meirong isihs de ehu soangen meirong tohrohr,Z+/Mehn Israel kan eri solahr pahn soaloalopwoat ong KAUN-O ni ar pahn kemehla nair mahn akan nansapw pwehn wia meirong ong eni tepil kan. Mehn Israel kan pahn kapwaiada kosonned wet erein dih koaros kohkohlahte. *Samworo ahpw pahn usupihki ntao pei sarawio ni wenihmwen Impwalo oh isikala wih ko pwe pwohn meirongo en kaparanda kupwur en KAUN-O._)9Wehwehn koasoandi wet pwe mehn Israel kan en kin wadohng KAUN-O mahn akan me re kin epwehnki kemehla nansapw. Re pahn kin wadohng rehn samworo ni wenihmwen Impwalo oh kemehla pwehn wia ar mehn meirong en kaminimin.(-Mehn Israel men me pahn kemehla kou men de sihpw men de kuht men pwehn wiahki eh meirong ong KAUN-O wasa kis me tohrohrasang ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, e pahn kauwehla kosonned. E kakeredier nta oh solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.'-Mehn Israel men me pahn kemehla kou men de sihpw men de kuht men pwehn wiahki eh meirong ong KAUN-O wasa kis me tohrohrasang ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, e pahn kauwehla kosonned. E kakeredier nta oh solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.Y&-en padahkihong Aaron oh nah pwutak ko oh mehn Israel kan koaros kosonned pwukat.%% IKAUN-O ketin mahsanihong Moses$"Kosonned pwukat pahn kin poatopoat ong kumwail ahnsou kan koaros me pahn kohdo. Tiahk sarawi wet pahn kin wiawi pak ehu nan pahr ehu pwehn kamwakele sang mehn Israel kan nan diparail kan koaros. Eri, Moses kapwaiada mehkoaros, duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi./#Y!oh wia tiahk sarawien kamwakele nan Wasa Sarawiheo, oh wasa teikan en Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, pei sarawio, samworo kan, oh pokon en mehn Israel ko koaros.("K Samworo Lapalap, me kesepwildahr oh kasarawilahr pwehn wiliandi eh pahpa, iei ih me pahn kin wia tiahk sarawien kamwakel wet. E pahn likawihada likoun samworo, ! Rahno uhdahn pahn wiahla rahn sarawi ehu, rahnen kaisihsol oh mweisang doadoahk. Kosonned pwukat pahn kin poatopoat kohkohlahte. Nin rahno tiahk sarawien kamwakel pahn wiawi pwehn kamwakele sang irail diparail kan koaros, pwe re en mwakelekel ni ahnsou en kaudok.nWEri, kosonned kan me pahn sansal pah pahn poatopoat ong kumwail ahnsou kan koaros me pahn kohdo. Ni kaeisek en rahn keisuhn sounpwong, mehn Israel koaros, oh mehn liki kan me kin kousoan rehrail, pahn kaisihsol oh sohte doadoahk.vgAramas me pahn isikala mahn ako pahn kamwakelehda eh likou oh duhdu mwohn eh pahn pwuralahng nan kahnimpwalo.kQA kouwol oh kuht me kamakamalahr pwehn wia meirong en dihpo, me ntahra ko wisikdohng nan Wasa Sarawiheo mehn lapwahsang dihpo, pahn wisikla likin kahnimpwalo oh isihsla. Kili, uduke, oh kanengen nan kapehd koaros pahn isihsla. Aramas me kahreieila kuhto rehn Asasel nan sapwtehn pahn kamwakelehda eh likou kan oh duhdu mwohn eh pahn pwurala nan kahnimpwalo.NE pahn isikala pohn pei sarawio wih en mahn mehn wia meirong en dihp.5eE ahpw pahn duhdu nan wasa sarawi kis, oh pwuhriong nan uhdahn eh likou kan. Mwurin met, e pahn pedoila oh wia meirong isihs en lapwahda pein dipe kan oh dipen aramas akan.*OEri Aaron ahpw pahn pedolong nan Impwalo, oh kihsang eh likoun samworo ko me e likawihada mwohn eh pedolong nan Wasa Sarawiheo, oh pwilikihda likou pwukat wasao.V'Eri, dipen aramas koaros pahn iang kuhto kolahng nan sahpw ehu me sohte towe.-E pahn kapahla peh ko pohn moangen kuhto oh sakarkihda tiahk suwed koaros, dihp koaros, oh kahngohdi en mehn Israel kan, ih eri pahn kasauwong dihp pwukat koaros pohn moangen kuhto. Eri, kuhto ahpw pahn pakahrlahng nan sapwtehn, oh mie ohl emen me kileldier me pahn wahla.a=Ni Aaron eh kaimwisekalahr tiahk sarawien kamwakelehda Wasa Sarawiheo, oh wasa teikan en Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, oh pei sarawio, e ahpw pahn patohwanohng KAUN-O kuht me momouro, me pilipildahr ong Asasel.+QE pahn alehki sendin peho ekis ntaho oh usupihki pohn pei sarawio pak isuh. Ih duwen met eh pahn kamwakelehsang dipen mehn Israel kan oh kasarawihala pei sarawio.Fe pahn pedoila ni pei sarawien meirong isihso oh wia tiahk sarawien kamwakelehda. E pahn wa kohla ekis ntahn kouwolo oh ntahn kuhto, oh kihdiong ni kohd pahieu me mi ni keimwen pei sarawio.{Sohte aramas emen pahn mi nan Impwalo sang ni ahnsou me Aaron pahn pedolong nan Wasa Sarawiheo pwe en wia tiahk sarawien kamwakel, lao e pahn pedoisang loale. Mwurin eh wiahier tiahk sarawien kamwakel ong pein ih, eh peneinei oh pil aramas koaros,q]Ih duwen met eh pahn wia tiahk sarawien kamwakelehda Wasa Sarawiheo sang samin en mehn Israel kan oh sang diparail kan koaros. E pahn wiahiong met ong Impwalo, pwehki Impwalo eh kin mihmi nan werengen kahnimpwal me saminlahn kaudok.Z/Mwurin met, e pahn kemehla kuhto pwe en wiahla meirong en dipen aramas akan, e ahpw pahn wahla ntaho nan Wasa Sarawiheo oh usupihki pweinen kohpwao oh mwohn Kohpwahn Inowo, duwehte me e wiahiong ntahn kouwolo.{E pahn alehki sendin peho ekis ntahn kouwolo oh usupihki pweinen kohpwao oh pil usupihki mwohn Kohpwahn Inowo pak isuh.+Q Eri, wasao, mwohn silangin KAUN-O, e pahn audekihda kisinieio warpwohmwahwo; pwe edin warpwohmwahwo en kipehdi pweinen Kohpwahn Inowo pwe en dehr kilang oh mehla./ e pahn ale dahlen kisiniei ehu me diren mwoalus ngkengken sang pohn pei sarawio oh oaroahr riau en warpwohmwahu oh wahlongala nan Wasa Sarawiheo.l S Ni ahnsou me Aaron pahn meirongkihla kouwolo pwehn wiahla meirong en dipe kan oh dipen eh peneinei, 3 A kuht me pilipildahr ong Asasel pahn mourte mweimweidahng KAUN-O oh pahn pekederlahng nan sapwtehn rehn Asasel pwehn lapwahsang dipen aramas akan.c A Aaron ahpw pahn meirongkihong KAUN-O kuht me usuhsdahro oh wiahkihla mehn meirong en dihp.y mE pahn wia usuhs wasao, doadoahngki kisin takai riau, ehu nting powe, “ong KAUN-O” a ehu “ong Asasel.” .p [Eri, e ahpw pahn ale kuht wol riemeno oh patohwanlahng ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale.RE ahpw pahn meirongkihla kouwol men pwehki dipe kan oh dipen eh peneinei.ueMehn Israel ko pahn kihong Aaron kuht wol riemen mehn meirong en dihp, oh emen sihpw wol mehn meirong isihs.X+KAUN-O eri ketin koasoanehdi iren kaweid pwukat. Mwohn Aaron eh pahn pedolong nan Wasa Sarawiheo, e pahn duhdu mahs oh likawihada likoun samworo, iei likou reirei linen, rausis en loale, kateng, oh lisoarop./E pahn kak pedolong nan Wasa Sarawiheo; mwurin eh pahn wahdo emen kou wol pwulopwul mehn meirong en dihp oh emen sihpw wol mehn meirong isihs.” E mahsanih, “Ndaiong riomwo, Aaron me ahnsou kesempwalte me e pahn kotehla kahdengo pwehn pedolong nan Wasa Sarawiheo, pwe iei wasa me I kin pwarada ie nan pelien depwek pali pohnangin pweinen Kohpwahn Inowo. Ma e sohte pahn peikiong ie, e pahn kamakamala. KAUN-O mahseniong Moses mwurin mehlahn nein Aaron pwutak riemeno me kamakamkihla ara meirongkihong KAUN-O kisiniei keinepwi.zo!de lih emen me wia eh soumwahu en lih, de ohl emen me pahn wiahiong nsenen pwopwoud lih emen me samin ong kaudok.q] Ih met kosonned akan me pid duwen ohl me ahneki soumwahu en nahn pwilipwil oh ohl me pahn kakusala newe,>wKAUN-O ketin mahsanihong Moses en kehkehlingkihong mehn Israel ko duwen ar samin pwe re dehr kasaminehla Impwal me mi nanwerengen kahnimpwalo. Ma re pahn kasaminehla, re pahn mehla.#Samworo ahpw pahn wiahki emen menpihr ko mehn meirong en dihp oh emen mehn meirong isihs. Iei duwen met e pahn wia sarawien kamwakele liho.~Ni kawaluhn rahn e pahn wahla mwuroi riemen de pitsin riemen rehn samworo ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale.}}uMwurin eh soumwahu pwilipwilo pahn imwisekla e pahn awiawihete erein rahn isuh, e ahpw pahn mwakelekella ong kaudok.|)Mehmen me pahn sair dipwisou pwukat pahn saminkihla, eri e pahn kamwakelehda eh likou kan oh duhdu, ahpw e pahn saminkihla lao lel nin soutik.{Peht koaros me e wendi powe de mehkot me e pahn mwohndi powe ni ahnsou me e wiewia soumwahu en nta pwilipwil pahn saminla.KzMa lih emen pahn mehnwarmwowi erein rahn ekei likin ahnsoun eh soumwahu en lih, de nta pwilipwil erein rahn ekei likin ahnsoun eh soumwahu en lih, e pahn saminkihla erein ntao eh pahn pwilipwil.\y3Ma ohl emen pahn wiahiong lih emen nsenen pwopwoud ni ahnsou me e wiewia eh soumwahu en lih, eri e iangehr saminla, oh e pahn saminkihla erein rahn isuh; oh peht koaros me e pahn wendi powe, pil iangehr saminla.%xEMehmen me pahn sair kihen lih menet; eh peht de mehkot me e mwohndi powe pahn kamwakelehda eh likou kan oh duhdu, ahpw e pahn saminkihla lao lel nin soutik.%wEMehmen me pahn sair kihen lih menet; eh peht de mehkot me e mwohndi powe pahn kamwakelehda eh likou kan oh duhdu, ahpw e pahn saminkihla lao lel nin soutik.%vEMehmen me pahn sair kihen lih menet; eh peht de mehkot me e mwohndi powe pahn kamwakelehda eh likou kan oh duhdu, ahpw e pahn saminkihla lao lel nin soutik.au=Mehkot me liho pahn mwohndi powe de wendi powe erein eh wiewia eh soumwahu pahn saminla.t-Ahnsou me lih emen pahn kin wia eh soumwahu en lih, e pahn saminkihla erein rahn isuh. Mehmen me pahn doahke pahn saminkihla lao lel nin soutik.s Ma ohl emen oh lih emen pahn kapwaiada nsenen pwopwoud, ira koaros pahn duhdu mwuri, oh ira pahn saminkihla lao lel nin soutik.r9Ma pilen ohlo pahn kusieng ni mehkoaros me wiawihkihda likou de kilin kou, dipwisowo pahn kamwakelkihda pihl, oh e pahn saminkihla lao lel nin soutik.qq]Ma ohl emen pahn kakusiei pilen newe, paliwere pwon pahn duhdu, oh e pahn saminkihla lao lel nin soutik.p9Samworo ahpw pahn wiahki emen menpihr ko mehn meirong en dihp oh emen mehn meirong isihs. Ih duwen met samworo eh pahn wia sarawien kamwakelehda ohlo.o!Ni kawaluhn rahno, e pahn ale mwuroi riemen de pitsin riemen oh walahng ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh kihong samworo.oE pil pahn wa kohdo mwuroi riemen de pitsin riemen, emen mehn wia meirong en dihp oh emen mehn wia meirong isihs.=Ma aramaso me semwehmwe oh sohte kak wia met, e pahn wahdo emente sihmpwul wol mehn wia sarawien kamwakel, mehn wia eh meirong en kapwungala; iei kisakis tohrohr ehu ong KAUN-O. E pahn wahdo paunte riau pilawa me doal lehn olip oh ehu kep en lehn olip.$<Coh meirongki iangahki meirong en wahnsahpw pohn pei sarawio. Ih duwen met samworo eh pahn wia sarawien kamwakel, aramaso ahpw pahn mwakelekella ong kaudok.z;oSamworo ahpw pahn wia meirong en dihp oh sarawien kamwakel. Mwurin met, e pahn kemehla mahn en wia meirong isihs,~:wE pahn kihdiong luhwen leh me mihmi nan peh pohn moangen aramaso. Ih duwen met samworo eh pahn wia sarawien kamwakel. A~~~F}}=|| {xzyxxx&wrwIvnuuuUtts>L==?Kw“I pahn kihong kumwail popohl nan sapwamwail, kumwail pahn kin memeir oh sohte masak mehmen. I pahn karawansang nan sapwamwail kan mahn keper kan oh sohla mahwen pahn wiawi wasao.J%Wahn sapwamwail kan pahn rekla mehlel oh kumwail pahn dondolung werentuhke kan lao lel ni ahnsoun rikada wahn wain, oh kumwail pahn rikirik wahn wain lao lel ahnsoun kamwarak werentuhke. Kisin tungoal pahn itarohng kumwail, oh kumwail pahn onepek mwahu nan sapwamwail. II pahn kin kadaridiong kumwail keteu ni ahnsou mwahu, pwe sapwamwail kan en kin kihda wahnsahpw mwahu oh en kin mie wahntuhke kan.XH+“Ma kumwail pahn kin momourki ei kosonned akan oh kapwaiada ei koasoandi kan,aG=Kumwail kapwaiada sarawi kan, oh wauneki wasa aramas kin kaudokohng ie. Ngehi me KAUN-O.OF KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail dehr wiahiong kumwail mwomwen koht likamw akan, de dikedik en eni, de sansal takai de uhr takai, de takai sukusukda pwe kumwail en pwongih. Ngehi KAUN-O amwail Koht..EW7Mehn Israel men sohte kak wiahla lidu kohkohlahte, pwehki mehn Israel kan iei sapwellimen Koht lidu kei. Ih me ketin kahreiraildo sang Isip; ih me KAUN-O arail Koht.Dy6Ma e sohte ale saledek ni ehu soangen ire pwukat, ih oh nah seri kan uhdahn pahn saledekla nan Sounparen Onohnsapahlo.SC!5duwehte ma e doadoahngki erein sounpar ehu. E soumaso sohte pahn wiakauwe.PB4E pahn kapwurehla uwen pweinen kasaledekla nin duwen pahr me luhwe kan,PA3E pahn kapwurehla uwen pweinen kasaledekla nin duwen pahr me luhwe kan, @ 2E pahn tuhkihong ire wet aramas me pwainda ih, ira ahpw pahn wadek sounpar akan sang ahnsou me e pein netikihla pein ih pwehn wiahla lidu, lao lel Sounparen Onohnsapahlo, ira pil pahn koasoanehdi uwen pweinen kasaledekla nin duwen pweinen tohndoadoahk men.5?e1de rien eh pahpa, de nein rien eh nohno de emen kiseh me karanih mehlel, kak pwainda sapahl; de ma pein ih kak koadoahkihada mwohni me pahn itar en pein pwainda eh saledek.L>0mwurin eh netlahr, e ahnekihte pwungen pweipweida sapahl. Emen rie,j=O/Ma mehn liki men me kin kousoan rehmwail pahn kepwehpwehla, nindokon riamwail mehn Israel men semwehmwehla oh pangala pein ih rehn mehn liki kepwehpweo pwehn wiahla eh lidu, de pil rehn kisehn mehn likio pwehn wiahla eh lidu,<1.oh noumwail seri kan pahn uhd sohsohkin irail oh irail pahn papah noumwail kan erein ar mour. Ahpw kumwail dehr wiakauwe riamwail mehn Israel kan.;3-Kumwail pil kak pwainda nein mehn liki kan me kin kousoan rehmwail neirail seri kan. Soangen seri me ipwidi nan sapwamwail, kumwail kak nainekihla,X:+,Ma kumwail anahne lidu, kumwail kak pwainsang nan wehi kan me kapilkumwailpene.79k+Ke dehr wiakauwe irail, ahpw peikiong omw Koht.8}*Mehn Israel kan iei sapwellimen KAUN-O lidu, oh ih me kahreiraildo sang Isip; iei me irail sohte pahn netla wiahla lidu.|7s)Ni ahnsowo ih oh nah seri kan pahn pedoisang rehmw oh pwuralahng nan eh peneinei oh nan sapwen eh pahpa kalahp ako.h6K(E pahn mihmi rehmw duwen tohndoadoahk men oh wie doadoahk rehmw lao lel Sounparen Onohnsapahlo.35a'Ma riomw mehn Israel men me kin kousoan limwahmw pahn semwehmwehla kahrehda eh men pangala pein ih rehmw oh wiahla omw lidu, ke sohte pahn kihong en wia doadoahk en lidu.4)&Iei met ehu koasoandi en KAUN-O amwail Koht me ketin kahreikumwaildo sang Isip, pwehn ketikihong kumwail wehin Kenan oh en wiahla amwail Koht.{3q%Dehr itonehng en pwainla wihn en mwohni me ke kamangaiong, pil dehr kihong wihn ni kisin tungoal me ke netikihong. 2$Ke dehr kihong en pwain wihn en mwohni me ke kihongehr, ahpw peikiong Koht oh mweidohng riomw mehn Israelo en koukousoante limwahmw.B1#Ma riomw mehn Israel men me kin kousoan limwahmw semwehmwehla oh sohte kak pein kamakamour ih, ke pahn sewese duwen omw pahn sewese noumw tohndoadoahk, pwe en kak koukousoante limwahmw.q0]"Ahpw mohs kan me mihmi limwahn ar kahnimw kan, sohte pahn kak netla; pwe uhdahn arail sohso kohkohlahte. / !Ma mehn Lipai men pahn netikihla ihmw ehu nan kahnimw pwukat oh ihmwo sohte pweipweida sapahl, e pahn kapwurupwurla nan Sounparen Onohnsapahlo, pwehki ihmw kan me mehn Lipai kan kin imwaneki nan kahnimw kan uhdahn imwarail kohkohlahte rehn mehn Israel kan.|.s Ahpw mehn Lipai kan ahneki pwung ahnsou koaros en pwainda sapahl ihmw kan me uhdahn imwarail nan arail kahnimw kan.c-AAhpw ihmw kan me sohte mi nan kehl, pahn duwehte sahpw akan; me aramas me uhdahn sapweniki sahpwo ahneki pwungen pwurehng pwainda; oh sahpwo pahn kapwurupwurlahng aramas me uhdahn sapwenikio nan Sounparen Onohnsapahlo.R,Ahpw ma e sohte pwainda sapahl nan sounparo, e solahr ahneki pwungen pwainda sapahl oh imwo pahn wiahla uhdahn imwen me pwaindao oh kadaudoke kan. E sohte pahn kapwurupwurla nan Sounparen Onohnsapahlo.+%Ma aramas emen netikihla imwe me mi nan kelen kahnimw ehu, mie eh pwungen pwainda sapahl erein pahr ehu pwon sang ni ahnsou me e netikihlao.\*3Ahpw ma sohte nah mwohni me itar en kapwurehdo sahpwo, sahpwo pahn mihmihte pahn manaman en aramas me pwaindao lao lel Sounparen Onohnsapahlo. Nan sounparo sahpwo pahn kapwurupwurlahng rehn me uhdahn sapwenikio.)/Ahpw e pahn pwainehng aramas me pwainsango uwe ieu me pahn kadokehla luhwe mwohn Sounparen Onohnsapahlo, ahnsou me e uhdahn pahn pwurehng sapweo."(?Ahpw ma aramaso sohte kiseh me pahn pwainda oh kapwurehdo sahpwo, eri ni eh pahn paiamwahula mwuhr e pahn kak pwurehng pein pwainda oh kapwurehdo sahpwo.'Ma mehn Israel men pahn semwehmwehla oh idihdohng en netikihla sapwe, kiseh me keieu karanih pahn pwainda pwehn kapwurehdo.&Ni ahnsou me peliensapw ehu pahn netla, kumwail pahn pohnesehki pwungen aramas me uhdahn sapweniki pwe en pwurehng pwainda.$%CSapwamwail kan sohte pahn netla kohkohlahte; pwe kaidehk sapwamwail, pwe uhdahn nin limen Koht. A kumwail rasehng mehn liki kei me mweimweiong en kohwahki.$ Ni ahnsou me kumwail pahn padokedi mehkot nan sapwamwail ni kawaluhn sounpar, kumwail pahn tungutungoalehte dahme kumwail dolung ni kaweneu en sounparo, eri e pahn mie kisin tungoal me pahn itar lao kumwail dolung wahnsahpw me kumwail padokedi nan pahro.r#_KAUN-O pahn ketin kupwuramwahwih sahpwo ni keweneu en pahr pwehn kak kihda me pahn itarohng sounpar riau."+Ahpw ele emen rehmwail kak patohwan idek dahme aramas pahn tungoale ni keisuhn sounpar, ma sohte mehkot poadidi oh wahnsahpw sohte rikirikpene.t!cSahpwo pahn kihda wah kan, oh kisin tungoal pahn itarohng kumwail, eri kumwail pahn onepek nan amwail mour. }Kumwail kapwaiada sapwellimen KAUN-O kosonned oh koasoandi kan koaros, pwe kumwail en onepek nan amwail mour nan sahpwo.{qEri, kumwail dehr kin kapweipwei riamwail mehn Israel kan, ahpw kumwail en wauneki oh peikiong KAUN-O amwail Koht.+QMa sounpar akan me tohto, pweine pahn laud, ahpw ma sounpar akan me malaulau, pweine pahn tikitik, pwe dahme pahn netla iei tohtohn wahnsahpw me sahpwo kak kihda.q]Pweinen sahpw pahn koasoansoandi nin duwen sounpar akan me sahpwo kak wa mwohn Sounparen Onohndasapahlo.wiEri, ni amwail pahn netikihla sahpw rehn mehn Israel men de pwainsang, kumwail loaloapwoatpene dehr mwersuwed.iM Nan sounpar wet sahpw koaros me netlahr pahn kapwurupwurlahng aramas me uhdahn sapweniki sahpwo.wi Sounparo pwon pahn wia ahnsou sarawi rehmwail. Ihte me kumwail pahn kak tungoale, wahnsahpw me kin pein osada.0[ Kumwail sohte pahn padokedi mehkot nan sapwamwail kan, de dolung werentuhke me kin pein wosada de rikpene wahn wain nan amwail mwatin wain me rah kan sohte kamwakelda.5e Ih duwen met amwail pahn katorehla sounpar kalimeisek wet oh lohkihda saledek ong tohn sahpwo koaros. Nan sounpar wet sahpw akan koaros me netlahr pahn kapwurupwurlahng aramaso me uhdahn sapweniki sahpwo, de kadaudoke kan; oh aramas akan me netlahr nin duwen lidu pahn pwuralahng rehn arail peneinei.ym Mwuri, ni kaeisek en rahnen keisuhn sounpwong, Rahnen Tomw, kadarowei ohl emen pwe en peuk sowi nan sahpwo pwon.CWadek sounpar isuh pak isuh, wiahda sounpar pahisek duwau. noumwail pelinmen kan, oh mahn lawalo kan nan sapwamwail kan. Soahng koaros me sahpwo pahn kapwarehda, kak wiahla mehn tungoal.RMehnda ma kumwail sohte padok mehkot nan sahpwo erein sounparo, e pahn kihong kumwail amwail tungoal kisin mwenge, oh ong amwail lidu kan, toundoadoahk kan, oh ong mehn liki kan me koukousoan rehmwail,2_Kumwail sohte pahn pil rikpene werentuhke kan me kin pein wosada, de pil wahntuhke en wain akan me rah kan sohte kamwakel; pwe sounpar en kommoal douluhl ehu ong sahpwo.H Ahpw keisuhn sounpar pahn wia sounpar en kommoal unsek ong sahpwo, sounpar me pahn kasarawihong KAUN-O. Kumwail sohte pahn padok mehkot nan mwetuwel de kamwakele rahn amwail tuhkehn wain kan.#Erein sounpar weneu kumwail kak padok tuhke nan amwail mwetuwel kan, kamwakelehsang rahn amwail tuhkehn wain kan, oh dolung wahnsahpw akan.Y-en padahkihong mehn Israel ko kosonned pwukat. Ni amwail pahn pedolong nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kumwail, kumwail pahn wauneki KAUN-O ni amwail sohte pahn koadoahki sahpwo ni keisuhn sounpar koaros.6 kKAUN-O ketin mahsanihong Moses nin Nahna SainaikQMwurin Moses eh patohwanohng koasoandi pwukat ong mehn Israel ko, re ahpw wahieilahng ohl me lahlahweo likin kahnimpwalo oh katehki takai e lao mehla. Iei duwen mehn Israel ko ar kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanihong Moses.i MKosonned wet doke kumwail koaros, mehn liki oh mehn Israel kan. Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.”w iMehmen me pahn kemehla mahn emen, e pahn kapwungala, ahpw mehmen me pahn kemehla aramas emen, pahn kamakamala.  Ma e katipw apwoat tih, apwoat tih pahn pil katipwitipwpeseng; ma e kihsang apali pwoaren mesen emen, apali pwoaren mese ko pahn kohsang. Ma e kauwehla ngihn emen, apwoat ngih pahn usuhssang. Soangen ohlaohte me emen wiahiong emen, ihme pahn pil wiawihong.| s“Mehmen me pahn kauwehla emen aramas, soahngohte me e wiahiong aramas ohlao, ihme aramas ohlao pahn pil wiahiong.p [oh mehmen me pahn kemehla nein emen mahn, e pahn wilianla mahno. Poahsoan en ire wet pwe mour ong mour.?{“Mehmen me pahn kemehla aramas emen, pahn kamakamala,1oh pahn kamakamala.’ Aramas koaros pahn katehki takai oh kemehla mehn Israel de mehn liki men me kin kousoan nan Israel me pahn lahlahwe KAUN-O.a=Pil padahkihong mehn Israel kan me, ‘Mehmen pahn kin lahlahwe Koht, pahn ale kalokepe,C“Ale aramas en wahieila likin kahnimpwalen. Koaros me rongehr eh lahlahwe pahn kidahng pohn moange pehrail kan mehn wia kadehdehpen eh lahlahwe, re ahpw pahn katehki takai e lao mehla.+S KAUN-O eri ketin mahsanihong Moses,b? oh kihong silepe, re ahpw awiawih lao KAUN-O pahn ketin koasoanehdi dahme pahn wiawihong.zo Mie ohl emen me eh pahpa mehn Isip, a eh nohno mehn Israel, liho adaneki Selomid, nein Dipri, kisehn kadaudok en Dan. Ohl menet akamaiong mehn Israel men nan kahnimpwalo, e ahpw lahlahwe mwaren KAUN-O. Aramas ako eri walahng ohlo rehn Moses,zo Mie ohl emen me eh pahpa mehn Isip, a eh nohno mehn Israel, liho adaneki Selomid, nein Dipri, kisehn kadaudok en Dan. Ohl menet akamaiong mehn Israel men nan kahnimpwalo, e ahpw lahlahwe mwaren KAUN-O. Aramas ako eri walahng ohlo rehn Moses,O Pilawa wet iei pweisen Aaron oh kadaudoke kan, oh re pahn tungoale wasa sarawi ehu, pwehki iei kisehn meirong en konot me keieu sarawihe, meirong en konot ong KAUN-O pwe samworo kan en kin tungoale.  Rahnen Sapad koaros sang met kohla, pilawa wet pahn kin pwilidi mwohn silangin KAUN-O. Met iei pwukoahn mehn Israel kohkohlahte.}~uKihdiong pohn ehuehu irek nsens kaselel pwehn wia kilel en meirong en konot ong KAUN-O, iei me pahn wiliandi pilawa.} Kairakihala lopwon en pilawa ko ni kahng riau, lopwon weneu ni ehu irek, oh pwilikihdi pohn tehpel kohlo mwohn silangin KAUN-O.F|Ale paun 24 en pilawa oh umwunda lopwon en pilawa eisek riau. {Aaron me pahn kin apwalih lamp akan me mi ni dewen lamp kohlo, oh pahn kin tetehk pwe re en kin ngkingkente mwohn silangin KAUN-O.az=Nin soutik koaros Aaron pahn kin isikada pwe re en kin ngkengken lao lel nimenseng, mwohn silangin KAUN-O likin kahdengo mwohn Kohpwahn Inowo, me mihte nan Wasa Sarawiheo. Kosonned wet pahn kin poatopoat kohkohlahte.yen padahkihong mehn Israel ko, re en wahdo leh kaselel en olip ong lamp akan en Impwalo, pwe re en kin ngkengken poatopoat.&x KKAUN-O ketin mahsanihong Moses,w,Eri, iei duwen met Moses eh kihong mehn Israel ko kosonned kan duwen sarawi kan me re pahn kin wia pwe re en wauneki KAUN-O.Ov+pwe kadaudokamwail kan en ese me KAUN-O me ketin kupwurehda pwe aramas en Israel kan en kin kousoan pahn mwetehn impwal kan ni eh ketin kahluwahdo sang irail nan Isip. Iei ih me KAUN-O, amwail Koht.Xu+*Mehn Israel koaros pahn kin kousoan pahn mwetehn impwal pwukat erein rahn isuh,t')Eri, kumwail pahn kin wia sarawi wet erein rahn isuh. Kosonned wet pahn kin poatopoat rehn kadaudokamwail kan erein dih koaros me pahn kohdo.>sw(Ni rahno kumwail pahn ale ekei wahn amwail tuhke kan me keieu mwahu, oh tehnpaini, pil tehntuhke sang nin tuhke kan; kumwail ahpw pahn tapihada sarawien wauneki KAUN-O, amwail Koht.Er'Ni rahn kaeisek limaun keisuhn sounpwong, ni amwail pahn dolungehr wahnsapwamwail kan, kumwail pahn kin wia sarawi wet erein rahn isuh. Eri, keieun rahn pahn wia rahn kesempwal en kommoal.q'&Sarawi pwukat eri pahn kapatapatehng rahnen Sapad teikan, oh meirong pwukat pil pahn kapatapatehng amwail meirong me kumwail kin epwehnki wia, oh meirong kan mehn kapwaiada amwail inou kan, oh pil meirong kan me kumwail pil kin wiahiong KAUN-O sang ni pein nsenamwail.)\p3%(Ih rahn pwukat me kin wia rahn sarawi lapalap, me kumwail pahn kin wauneki Koht ni amwail pahn kin pokonpene ong kaudok oh wia meirong en konot, meirong isihs, wahnsahpw, oh wain, nin duwen anahnepen rahn akan.\o3$Rahn koaros erein rahn isuho, kumwail pahn kin wia meirong en konot. Ni kawaluwen rahn kumwail pahn pwurehng pokonpene ong kaudok oh wia meirong en konot. Rahnen kaudok ehu met; eri, kumwail sohte pahn doadoahk.^n7#Ni keieun rahn pwukat kumwail pahn pokonpene ong kaudok oh sohte doadoahk pahn wiawi.wmi"Sarawien Impwal kan pahn kin tepida ni rahn kaeisek limaun keisuhn sounpwong, oh e pahn kin wereiki rahn isuh.wli!Sarawien Impwal kan pahn kin tepida ni rahn kaeisek limaun keisuhn sounpwong, oh e pahn kin wereiki rahn isuh.6kg Sang ketipin eh kin kihrla ni rahn keduwaun sounpwongo lel ni kihrlahn ketipin ni rahn kaeisek, kumwail pahn wiahki rahno rahnen kommoal kesempwal ehu, iei rahnen kaisihsol.hjKKosonned wet pahn doke kadaukokamwail kan koaruhsie, sohte lipilipil wasa re kin koukousoan ie.KiOh ma emen pahn doadoahk ni rahno, pein KAUN-O pahn ketin kemehla.dhCMehmen me pahn tungoale mehkot rahno, e sohla pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.^g7Kumwail sohte pahn doadoahk rahno, pwehki eh wia rahnen tiahk sarawien lapwapen dihp.|fsNi kaeisek en rahnen keisuhn sounpwong, iei rahn me nan sounpar koaros me tiahk sarawi ehu pahn kin wiawi, eri, tiahk en lapwahsang dipen aramas akan. Kumwail pahn kaisihsol ni rahno; oh pokonpene ong kaudok oh wia meirong en konot ong KAUN-O.|esNi kaeisek en rahnen keisuhn sounpwong, iei rahn me nan sounpar koaros me tiahk sarawi ehu pahn kin wiawi, eri, tiahk en lapwahsang dipen aramas akan. Kumwail pahn kaisihsol ni rahno; oh pokonpene ong kaudok oh wia meirong en konot ong KAUN-O.cdAKumwail pahn patohwandahng KAUN-O amwail meirong en konot oh sohte me pahn doadoahk rahno.4ccNi keieun rahnen keisuhn sounpwong kumwail pahn wiahki rahnen kommoal kesempwal ehu, oh pokonpene pwe kumwail en wia kaudok ni ahnsou me kumwail pahn rong ngilen sowi kan.4bcNi keieun rahnen keisuhn sounpwong kumwail pahn wiahki rahnen kommoal kesempwal ehu, oh pokonpene pwe kumwail en wia kaudok ni ahnsou me kumwail pahn rong ngilen sowi kan.jaONi amwail pahn dolung wahn amwail mwetuwel kan, kumwail dehr pelehsang wahnsahpwo lel ni irepen mwahto, pil dehr rikpene luhwen wahnsahpwo; kumwail mweidalahng kenen me semwehmwe kan oh mehn liki kan. KAUN-O, iei amwail Koht.`Rahno kumwail sohte pahn wia amwail doadoahk en rahn koaros, ahpw kumwail pahn pokonpene pwe kumwail en wia kaudok. Eri, kadaudokamwail kan pahn kin kapwaiada kosonned pwukat erein dih koaros me pahn kohdo, sohte lipilipil wasa re pahn kin kousoan ie.4_cSamworo pahn patohwandahng KAUN-O pilawa ko iangahki sihmpwul riemeno pwe en wia kisakis tohrohr ehu ong KAUN-O pwe en kohieng samworo ko. Meirong pwukat me uhdahn sarawi.^Kumwail pahn pil meirongkihla emen kuht wol ong ni meirong en dihp oh sihmpwul wol riemen me sounpar ehu ong ni meirong en kaminimin.3]aEri, mehn Israel kan pahn iangahki pilawa pwukat sihmpwul isimen, kouwol emen, oh kuht riemen, me sohte kisin samin kis rehrail. Kumwail pahn wiahki mahn pwukat ehu meirong isihs ong KAUN-O, iangahki meirong en konot oh pil meirong en wain. KAUN-O kin ketin kupwurperenki pwohn soangen meirong wet.\{Ehuehu peneinei pahn wahdo lopwon en pilawa riau oh meirongkihong KAUN-O nin duwen kisakis tohrohr ehu. Ehuehu lopwon pwukat pahn wiawikihda paunen pilawa pahieu, doal ihs oh umwda; oh pahn meironglahng KAUN-O nin duwen meirong en tepin wahnsahpw.[Ni kelimeisek en rahn, mwurin rahnen Sapad keisuh, kumwail pahn kihda pil ehu meirong kapw en wahnsapwamwail kan ong KAUN-O. ZEri, kumwail pahn wadek wihk isuh unsek sang ni keieun rahn mwurin rahnen Sapado me kumwail mwowehiong KAUN-O wahnsapwamwail kan.vYgKumwail sohte pahn tungoale pilawa amas, pilawa roang, de pilawa umwda, kumwail lao pahn mwowehiong Koht tepin wahnsapwamwail. Kosonned wet pahn poatopoat erein dih koaros me pahn kohdo. Eri, kadaudokamwail kan koaros pil pahn kapwaiada.\X3 Kumwail pahn pil iangahki paunen pilawa pahiu doal lehn olip, mehn wia meirong en konot. KAUN-O kin ketin kupwurperenki pwohn soangen meirong wet. Eri, pahkis ehun kalon en wain pahn pil iang meirong en pilawao. W  Ni rahnohte, emen sihpw wol me mahkier sounpar ehu oh sohte kisin samin kis reh pahn pil wia meirong isihs ong ni mwaren KAUN-O.2V_ Samworo eri pahn patohwandahng wahnsahpw ako ong KAUN-O nin duwen meirong tohrohr ehu, pwe kumwail en ale kupwuramwahu. Samworo pahn wia met ni rahn mwurin rahnen Sapad.$UC Ni amwail pahn pedolong nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kumwail oh dolung wahnsapwamwail, kumwail pahn mwowehiong samworo kan tepin wahnsapwamwail kan.$TC Ni amwail pahn pedolong nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kumwail oh dolung wahnsapwamwail, kumwail pahn mwowehiong samworo kan tepin wahnsapwamwail kan.GS Kumwail pahn wia amwail meirong en konot ong KAUN-O erein rahn isuh. Eri, ni keisuhn rahn, kumwail pahn pwurehng pokonpene pwe kumwail en wia amwail kaudok, oh sohte doadoahk ehu pahn wiawi.ZR/Ni keieun rahn, kumwail pahn pokonpene ong kaudok; sohte doadoahk ehu pahn wiawi.Q9Eri, Sarawien Pilawa sohte Doal Ihs pahn kin tepida ni eisek limaun rahnen sounpwongo; erein rahn isuh kumwail sohte pahn tungoale pilawa me doal ihs. PPahsohpa, sarawi me kin wiawi pwe en wauneki KAUN-O, kin tepida ni ketipin eh pahn kihrla ni eisek pahieun rahnen tepin sounpwong.ZO/Eri, iet kan soangen sarawi kan me kumwail pahn kin wia ni ahnsou me kileldi kan.N{Rahn weneu kumwail pahn doadoahk, kumwail ahpw tamataman pwe keisuhn rahn, iei rahnen Sapad, iei rahnen kommoal. Rahno kumwail pahn kin pokonpene ong kaudok. Pwe KAUN-O me ketin sapwellimaniki rahnen Sapad, sohte lipilipil wasa kumwail pahn mi ie.`M;kosonned en sarawi pwukat ni ahnsou me mehn Israel kan pahn kin pokonpenehn wia kaudok.L ;KAUN-O ketikihong Moses]K5!Ngehi me kahreikumwaildo sang Isip, pwe I en wiahla amwail Koht. Ngehi me KAUN-O.”J  Kumwail dehr kasaminehla mwarei sarawi; mehn Israel koaros pahn pohnese duwen ei sarawi. Ngehi me KAUN-O me kasarawihkumwailla.WI)KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail kapwaiada ei kosonned akan. Ngehi me KAUN-O._H9Eri, kumwail pahn kin tungoale rahnohte, sohte mehkot pahn luhwehdi ong mandahn rahno.GAhnsou me kumwail pahn wia meirong en kapingkalahngan ong KAUN-O, kumwail kapwaiada kosonned pwukat pwe KAUN-O en kin ketin kupwurehla.jFOKumwail sohte pahn meirongki kou men oh naho, de sihpw men oh naho de kuht men oh naho rahnteieu.MEAhnsou me kou men de sihpw men pahn kin ipwidi, e sohte pahn katohrohrasang rehn eh nohno erein rahn isuh, ahpw mwurin rahn isuh e kakehr wia mehn meirong en konot me KAUN-O pahn ketin kupwurehla.MDAhnsou me kou men de sihpw men pahn kin ipwidi, e sohte pahn katohrohrasang rehn eh nohno erein rahn isuh, ahpw mwurin rahn isuh e kakehr wia mehn meirong en konot me KAUN-O pahn ketin kupwurehla.$CCKumwail dehpa wiahki meirong en konot mahn emen me kumwail ale sang rehn mehn liki kan. Soangen mahn pwukat me samin oh KAUN-O sohte pahn ketin kupwurehla.BKumwail sohte pahn meirongkihong KAUN-O mahn me wisole mwutpene, lekasang, ohla, de pwal. Met sohte mweimweiong en wiawi nan sapwamwail.'AIKumwail kak meirongki mahn emen me sohte unsek de pakalong nin duwen meirong en nsen, ahpw KAUN-O sohte pahn kupwurehla pwehn wia meirong mehn kapwaiada inou.^@7Kumwail dehr meirongkihong KAUN-O mahn emen me maskun de nehtuk de ohla ni paliwere, de kens, de tepwasang kili de ripwiripw. Kumwail dehr meirongki soangen mahn pwukat pohn pei sarawio nin duwen meirong en konot.??yMa emen pahn wiahda meirong en kaminimin ong KAUN-O, pwehn kapwaiada inou ehu de pwe en wia sang ni pein nsene, sohte pahn kisin samin kis rehn mahno, pwe KAUN-O en ketin kupwurehla.g>IMa kumwail meirongki mahn emen me mie kisin samin kis reh, KAUN-O sohte pahn ketin kupwurehla.f=GPwe KAUN-O en kak kupwurehla meirongo, e pahn mihmi ni mahn wol oh sohte kisin samin kis reh.<3en padahkihong Aaron oh nah pwutak ko oh ong mehn Israel koaros kosonned pwukat. Ansou me mehn Israel men de mehn liki men me kin kousoan nan Israel pahn wia meirong isihs, pwehn kapwaiada inou ehu de wia meirong sang ni pein nsene, sohte kisin samin kis pahn mie rehn mahno.&;IKAUN-O ketin mahsanihong MosesH: ni ar pahn mweidohng aramas emen me sohte mweimweiong en iang tungoale; pwe met pahn kahrehda aramaso eh pahn dipikihda oh ale kalokepe. Ngehi me KAUN-O me kin kasarawihala meirong pwukat.”=9wSamworo kan sohte pahn kasaminehla meirong sarawi kanD8“Ma aramas emen me kaidehk kisehn peneineien samworo pahn tungoalehda meirong sarawi kan ni eh sohte nsenki, e pahn kapwungohng samworo pweinen meirong sarawio oh kapataiong persent 20.7{ Ahpw nein samworo serepein me liohdi de mweisang eh pwoud me sohte nah seri oh me pwurodohng ni imwen eh pahpa kak iang tungoale kisin tungoal me eh pahpa kin ale, nin duwen samworo men. Kisehn peneineien samworo kante me kak iang tungoale pweise.w6i Nein samworo serepein me pahn pwoudikihda emen me kaidehk samworo, sohte kak iang tungoale meirong sarawi kan.}5u Ahpw en samworo eh lidu kan me e pwainkihda pein nah mwohni de me ipwidi ni imwe, kak iang tungoale pweisen samworo.'4I “Peneineien samworo kante me kak tungoale meirong sarawi kan; irail kan me kin kousoan rehn samworo de kin doadoahkohng samworo kan sohte kak iang tungoale.F3 “Samworo koaros pahn kapwaiada kosonned kan me I wiadahr. Ma soh, re pahn dipikihda oh mehkihla ar sohte peikiong kosonned sarawi pwukat. Ngehi me KAUN-O oh Ngehi me kin kasarawihirailla.23E sohte pahn tungoale uduk en mahn emen sohte lipilipil me mehla mwahl de mahn lawalo kemehla; pwe met pahn kahrehiong eh saminla. Ngehi me KAUN-O.z1oMwurin kihrlahn ketipin, e mwakelekellahr, eri ih ahnsowo me e kak tungoale meirong sarawi kan, me uhdahn pweise.0Samworo men me saminlahr, e pahn saminte lao lel nin soutik, oh e sohte pahn tungoale mehkot sang ni meirong sarawi kan, e lao duhdu../Yde ma e doakehda mahn de aramas samin.+.Q“Sohte emen sang rehn kadaudok en Aaron me ahneki soumwahu tukutuk de soumwahu en nahn pwilipwil mwahl, pahn kak tungoale meirong sarawi kan lao e pahn mwakelekella ong kaudok. Samworo koaros pahn saminla ma re doahkehda mehkot samin rasehng kahlep en aramas mehla de ma e nahn pwilipwil,-Ma emen sang rehn kadaudokamwail kan, nan eh samin ong kaudok, ahpw keidohng mpen mehn meirong sarawi kan me mehn Israel kan kin kasarawihong ie, e solahr pahn pwurehng papah ni pei sarawi wet. Koasoandi wet pahn poatopoat kohkohlahte. Ngehi me KAUN-O.?,yen padahkihong Aaron oh nah pwutak ko, “Kumwail dehr kin kasaminehla mwarei sarawi, kumwail wauneki mehn meirong sarawi kan me mehn Israel kan kin kasarawihong ie. Ngehi me KAUN-O.%+ IKAUN-O ketin mahsanihong Moses[*1Ih met me Moses patohwanohng Aaron, nein Aaron pwutak ko oh mehn Israel ko koaros.X)+ahpw pwehki mwomwsuwed ni paliwere e sohte pahn keidohng limwahn kahdeng sarawio de limwahn pei sarwio. E sohte pahn kasaminehla dipwisou sarawi pwukat, pwehki ngehi KAUN-O oh ngehi me kasarawihiraillahr.”!(=Soangen aramas menet kak iang tungoale meirong en konot me kin kohieng ie, soangen meirong en konot kan koaros, me sarawi oh pil me inenen sarawihe kan,'#Sohte emen me kisehn kadadudok en samworo Aaron me mie mehkot mwomwsuwed ni paliwere pahn mweimweiong en patohwandahng ie meirong en konot.V&'me mpwokos de me sokelei; sohte emen me masapang de kilinwai, de me lekwusol.%7me pehtuk, de nehtuk;$3Sohte aramas emen me mie mehkot suwed ni paliwere kak mweimweiong en wia meirong: eri soangen aramas me rasehng me maskun, dangepel, de kiaweliwel;W#)en padahkihong Aaron, “Sohte emen rehn kadaudokomw kan me mie mehkot suwed ni paliwere pahn kak mweimweiong en patohwandahng ie meirong en konot. Koasoandi wet pahn poatopoat erein dih koaros kohkohlahte.&"IKAUN-O ketin mahsanihong Moses0![Ma soh, nah seri kan, me uhdahn pahn wia seri sarawi kei, pahn wiahla seri samin kei. Ngehi KAUN-O oh ngehi me piladahr oh katohrelahr ih pwehn wia Samworo Lapalap.”  kaidehk liohdi de lih me mweisang eh pwoud de lih me kin netiki paliwere. E pahn pwoudiki lih meipwon emen sang nan eh peneinei.'K E pahn pwoudikihda lih meipwon,Y- E kasarawihongieier oh e sohte pahn pein kasaminehla ih de kasaminehla ei Impwal sarawio ni eh pahn pedoisang oh kohla pedolong nan ihmw ehu wasa aramas mehla men mihmi ie, mehnda ma pil eh pahpa de eh nohno.Y- E kasarawihongieier oh e sohte pahn pein kasaminehla ih de kasaminehla ei Impwal sarawio ni eh pahn pedoisang oh kohla pedolong nan ihmw ehu wasa aramas mehla men mihmi ie, mehnda ma pil eh pahpa de eh nohno.]5 “Samworo Lapalapo me keikidier leh sarawi pohn moange oh kasarawilahr pwehn kin likawih likoun samworo, sohte pahn kin kapingada pitenmoange de tehrpeseng eh likou pwehn kasalehda eh nsensuwedki me melahr emen.  Ma nein samworo serepein pahn wiahla lihen netiki paliwere, serepeino pahn kanamenekihala eh pahpa; e uhdahn pahn isihsla lao mehla.1]Aramas akan pahn kin wiahki samworo aramas sarawi, pwehki eh kin patohwandahng ie meirong en konot kan. Ngehi KAUN-O; I me sarawi oh I kin kasarawihala nei aramas akan.|sSamworo men sohte pahn pwoudikihda lih emem me kin netiki paliwere de lih me sohte meipwon de me mweisang eh pwoud.}E pahn sarawi oh e sohte pahn kasaminehla mwarei. E kin patohwandahng ie meirong en konot kan, eri e uhdahn pahn sarawi.{“Sohte samworo men pahn sehkasang pitenmoange de eh alis, de leke kili, pwe en kasalehda eh nsensuwedki mehlahn emen._9E sohte pahn kasaminehkihla pein ih mehlahn irail kan me pwopwoudohng nan eh peneinei.I de rie serepein me saikinte pwopwoud oh kin iang mihmi ni imweo.Jlikin mehlahn eh pahpa, nohno, nah pwutak, nah serepein, rie ohl,; sKAUN-O ketin mahsanihong Moses en patohwanohng samworo kan me nein Aaron, “Sohte samworo men pahn kasaminehkihla pein ih ni eh pahn iang kasarawien sarepidi kiseh men me melahr, ~~G}}&|W{zDyyxzww0vvuGt{ssrrrr}rYr5q?pp oznnhmmMllkkjj iihhPgffee.ddcbaaOa``o`__O^^^/]]o]\\O\[QZZ4Y~XXW\VUU:TSSRbQPP@ONNMhLKKFJII$HnGGnGAFEDDYCCJCBBA@@ ?N>==$y(Arail doadoahk pahn pid soahng kan me uhdahn sarawihe.#'(oh pil ntingihedi mwaren ohl koaros me mahkier sounpar silihsek lel limeisek me kak wia doadoahk nan Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale.P"(en wia wadawaden peneineien Kohad mehn Lipai nin duwen ar peneinei kan,$! G(KAUN-O ketin mahsaniong Moses) O(3oh kihong Aaron oh nah pwutak ko.3(2mwohni silper 1,365-W(1Moses eri kapwaiada mahsen wet oh ale<u(0Ke pahn kihong Aaron oh nah pwutak ko mwohni wet.”W)(/Emenemen mesenih pahn pweipweiki mwohni silper limau nin duwen me koasoandier.{(.Pwehki mesenih en mehn Israel kan ar tohtohkihsang mesenih en mehn Lipai kan aramas 273, ke pahn pwainda mesenih 273-o.*O(-“Met kasarawihong ie mehn Lipai kan wiliandi mesenih ohl koaros en mehn Israel, oh nein mehn Lipai pelinmen kan wiliandi nein mehn Israel mesenih en mahn akan.'K(,KAUN-O ketin mahsanihong Moses,+S(+eri irail koaros patpene me 22,273.}u(*Moses eri kapwaiada mehkoaros me KAUN-O mahsanihong oh ntingihedi mesenih ohl koaros me mahkier sounpwong ehu kohda;3a()KAUN-O mahsanihong Moses, “Ngehi me naineki mesenih en mehn Israel kan koaros. Eri ngtingihedi eden mesenih pwutak koaros en Israel, sang me sounpwong ehu kohda. Ahpw mehn Lipai koaros me I naineki wiliandi mesenih koaros en Israel. Ngehi me KAUN-O! I pil naineki pelimen koaros en mehn Lipai.”3a((KAUN-O mahsanihong Moses, “Ngehi me naineki mesenih en mehn Israel kan koaros. Eri ngtingihedi eden mesenih pwutak koaros en Israel, sang me sounpwong ehu kohda. Ahpw mehn Lipai koaros me I naineki wiliandi mesenih koaros en Israel. Ngehi me KAUN-O! I pil naineki pelimen koaros en mehn Lipai.”('Ohl koaros mehn Lipai me mahkier sounpwong ehu kohda me Moses ngtingihedi ni wadepen peneinei duwen me KAUN-O mahsanih, irail me 22,000.a=(&Moses oh Aaron oh nah pwutak ko pahn kauwada imwarail impwal kan mwohn Impwalo ni palimese. Re pahn wia en mehn Israel kan ar kaudok nan Wasa Sarawio. Ma emen tohrohr pahn song en wia doadoahk pwukat pahn kamakamala.W)(%Re pil pwukoahki lepin uhr, poahsoane, tuhkehn kateng, oh sahl en likin kehlo."?($Re kileldi en pwukoahki uhr en Impwalo, ndape kan, lepin uhr ko, poahsoane, oh soahng teikan koaros. Re pwukoahki doadoahk koaros me pid dipwisou pwukat.~w(#Peneinei wet pahn kauwada imwarail impwal kan ni paliepeng en Impwalo, oh Suriel, nein Apieil me kaunen peneinei wet.V'("Ohl koaros mehn Lipai me mahkier sounpwong ehu kohda patpene wiahda me 6,200.J(!Peneineien Merari kispeseng wiahda peneinei kan en Mahli oh Musi.u e( Kaunen mehn Lipai ko iei Eleasar, nein Aaron. Ih me kin kaun irail me wiewia ar pwukao kan nan Wasa Sarawio.i M(Irail me pwukoahki Kohpwahn Inowo, tehpelo, dewen lampo, pei sarawi ko, oh kepwehn kamwakel me samworo kin doadoahngki Wasa Sarawio, oh kahdeng en wenihmwen Wasa Sarawiheo. Irail me pwukoahki doadoahk me pid dipwisou pwukat.5 g(Elisapan, nein Ussiel me kaunen peneinei wet.M (Peneinei wet pahn kauwada imwarail impwal kan ni palieir en Impwalo,V '(Ohl koaros mehn Lipai me mahkier sounpwong ehu kohda patpene wiahda me 8,600.T#(Peneineien Kohad kispeseng wiahda peneineien Amram, Isar, Epron, oh Ussiel.)(kahdeng en kehl me kapilpene Impwalo oh pei sarawio, oh kahdeng en wenihmwen kehlo. Irail me pwukoahki doadoahk koaros me pid dipwisou pwukat.V'(Irail pahn pwukoahki Impwalo, pwelengen masloale oh liki, kahdeng en wenihmw,;s(Eliasap, nein Lael me pahn wia kaunen peneinei wet.N(Peneinei wet pahn kauwada imwarail impwal kan ni palikapi en Impwalo.V'(Ohl koaros mehn Lipai me mahkier sounpwong ehu kohda patpene wiahda me 7,500.F(Peneineien Kerson kispeseng wiahda peneineien Lipni oh Simei.T#(Lipai naineki pwutak silimen: Kerson, Kohad oh Merari, irail me pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail ko. Kerson naineki pwutak riemen: Lipni oh Simei; Kohad naineki pwutak pahmen: Amram, Isar, Epron, oh Ussiel; oh Merari naineki pwutak riemen: Mahli oh Musi. Irail me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail kan.T#(Lipai naineki pwutak silimen: Kerson, Kohad oh Merari, irail me pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail ko. Kerson naineki pwutak riemen: Lipni oh Simei; Kohad naineki pwutak pahmen: Amram, Isar, Epron, oh Ussiel; oh Merari naineki pwutak riemen: Mahli oh Musi. Irail me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail kan.T#(Lipai naineki pwutak silimen: Kerson, Kohad oh Merari, irail me pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail ko. Kerson naineki pwutak riemen: Lipni oh Simei; Kohad naineki pwutak pahmen: Amram, Isar, Epron, oh Ussiel; oh Merari naineki pwutak riemen: Mahli oh Musi. Irail me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail kan.T~#(Lipai naineki pwutak silimen: Kerson, Kohad oh Merari, irail me pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail ko. Kerson naineki pwutak riemen: Lipni oh Simei; Kohad naineki pwutak pahmen: Amram, Isar, Epron, oh Ussiel; oh Merari naineki pwutak riemen: Mahli oh Musi. Irail me wia pahpa kahlap en peneinei kan me weuwa adarail kan.}5(Moses eri kapwaiada.n|W(en ntingihedi mehn Lipai ko nin duwen ar peneinei, kilelehdi ohl koaros me mahki sounpwong ehu kohda.4{e(KAUN-O mahsanihong Moses nin Sapwtehn Sainai\z3( “Sang met kohla mehn Lipai kan pahn wiahla nei aramas. Ni ei kemehla mesenih en mehn Isip ko, I kasarawihong ie mesenih en ehuehu peneineien mehn Israel oh mesenih en nair mahn koaros pwe re en wiahla nei. Met I piladahr mehn Lipai kan pwe re en wiahla nei, wiliandi mesenih en mehn Israel kan. Re wialahr nei aramas. Ngehi me KAUN-O.”\y3( “Sang met kohla mehn Lipai kan pahn wiahla nei aramas. Ni ei kemehla mesenih en mehn Isip ko, I kasarawihong ie mesenih en ehuehu peneineien mehn Israel oh mesenih en nair mahn koaros pwe re en wiahla nei. Met I piladahr mehn Lipai kan pwe re en wiahla nei, wiliandi mesenih en mehn Israel kan. Re wialahr nei aramas. Ngehi me KAUN-O.”'xK( KAUN-O ketin mahsanihong Moses,w( Ke pahn pilada Aaron oh nah pwutak kan pwe re en wiewia pwukoahn samworo; mehmen me pahn song en iang wia pwukoa wet pahn kamakamala.”Rv( Ihte en mehn Lipai kan ar pwukoa, iei re en papah Aaron oh nah pwukat ko.`u;(Re pahn apwalih dipwisou kan en nan Impwalo oh wia doadoahk ong mehn Israel kan koaros. t(Re pahn wia doadoahk me anahnepe mie nan Impwal me I pahn kin ketiket loale oh wia en Aaron pwukao kan oh en mehn Israel kan koaros.Us%(“Ekerodo kadaudok en Lipai oh kilelehdi pwe re en kin papah samworo Aaron.'rK(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,Pq(ahpw Nadap oh Apihu kamakamala ni ahnsou me ira meirongkihong KAUN-O kisiniei keinepwi nan Sapwtehn Sainai. Sohte neira seri, Eleasar oh Idamar wiewiahki doadoahk en samworo nindokon Aaron eh momour. a()Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2= a((Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2< a('Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2; a(&Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2: a(%Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:29 a($Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:28 a(#Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:27 a("Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:26 a(!Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:25 a( Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:24 a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:23 a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:22 a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:21 a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:20 a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2/ a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2. a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2- a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2, a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2+ a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2* a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:2) a(Ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei, kileldier nin duwen peneinei, tepisang kadaudok en Reupen nein Seikop mesenih. Koaruhsie patpene iet duwe:d( E(nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih. Moses ntingihedi mwaren aramas akan nan Sapwtehn Sainai.B' (kapokonepene mehn Israel koaros ni rahn keieu en keriaun sounpwong oh ntingihedi aramas koaros ni wadawad en peneinei. Mwaren ohl koaros sang sounpar rieisek kohda ntingdi oh wadawadedi,5& i(Ohl ehk riemen pwukat sewesehda Moses oh Aaron]% 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:]$ 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:]# 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:]" 7( Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:]! 7( Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:]  7( Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:] 7( Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:] 7( Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:] 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:] 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:] 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:] 7(Eri iet mwaren irail kan, kaunen kadaudok kan, me pilipildahr pwehn wia doadoahk wet:J (Emen kaunen peneinei kan sang ni kadaudok koaros en sewesei kumwa.0 _(sounpar rieisek kohda me kak wia sounpei. #(“Kowe oh Aaron pahn wia wadawad en aramas en Israel kan koaros nin duwen ar peneinei kan. Kumwa eri ntingihedi eden ohl koaros me mahkierG (KAUN-O ketin mahseniong Moses nan Impwal me e kin ketiket loaleo, nan Sapwtehn Sainai, ni keieun rahnen sounpwong keriau ni sounpar keriau mwurin mehn Israel ko ar mweselsang Isip, e mahsanih,iM"Ih koasoandi pwukat me KAUN-O ketikihong Moses ni Nahna Sainai pwehn padahkihong mehn Israel ko.}u!Me naineki mahn akan sohte pahn koasoanehdi pwe mahn mwomw suwed kan en pilipilda. E sohte pahn pil wilianda. Ma e pahn wiliankihdi mahno emen mahn tohrohr, mahn ako koaros pahn wiahla sapwellimen KAUN-O oh mahn ako sohte kak pweipweida sapahl. Emen sang nan mahn ehk koaros uhdahn sapwellimen KAUN-O. Ni mahn akan ar kin wadawad, kaeisek en mahn koaros uhdahn sapwellimen KAUN-O.ymMa aramas emen men pwainda sapahl ekis wahnsahpw pwukat, e pahn kihda pweine me koasoandier iangahki persent 20.kQKAUN-O me ketin sapwellimaniki eisek kis ehun wahnsahpw koaros, mehnda ma werentuhke de wahntuhke.gIAramas koaros me milahr pahn keria, sohte kak en pweipweida sapahl, re uhdahn pahn kamakamala.@{Sohte aramas emen kak netikihla de pwainda sapahl dahme e kasarawihongehr douluhl KAUN-O, mehnda ma aramas, mahn de sahpw. Pwe KAUN-O pahn ketin sapwellimanikihla douluhl kohkohlahte.H ahpw mesenihen mahn samin men kak pweipweida sapahl nin duwen koasoandien pweipwei iangahki persent 20. Ma e sohte pweipweida sapahl, e kak netla rehn emen tohrohr ni pweipwei me koasoandier.6 gKAUN-O me sapwellimaniki mahn mesenih koaros, eri sohte aramas emen pahn wiahki nsene oh meirongkihong kAUN-O. Kou men, sihpw men de kuht men KAUN-O me ketin sapwellimaniki,F Pweinen sahpw koaros pahn koasoandi nin duwen me koasoandier.e ENi Sounparen Onohnsapahl, sahpwo pahn kapwurupwurdohng me tepin sapweniki, de kadaudoke kan.7 isomworo pahn koasoanehdi uwen pweine me konehng tohtohn sounpar lel Sounparen Onohnsapahlo, oh aramaso pahn pwainla sahpwo rahnohte; oh KAUN-O me pahn sapwellimaniki mwohnio.M Ma aramas emen pahn kasarawihong KAUN-O peliensapw ehu me e pwainda,{Ni eh pahn lel ni Sounparen Onohnsapahlo, KAUN-O pahn ketin nin limanikihla douluhl sahpwo; e pahn kohieng samworo kan.Ma e netikihla sahpwo rehn emen, ni eh sohte pwurehng pwainda sapahl sang KAUN-O, e sohla pahn ahneki pwungen pwainda sapahl.nWMa aramas me kasarawiher sahpwo men pwurehng pwainda sapahl, e pahn kihda pweine iangahki persent 20.Ma e kasarawihong KAUN-O sahpwo ahnsou ehu mwuri, samworo pahn koasoanehdi uwen pweine me pahn konehng lel ni Sounparen Onohnsapahlo.dCMa e kasarawihong KAUN-O sahpwo mwurinte Sounparen Onohnsapahlo, e pahn kihda pweine unsek.EMa aramas emen pahn kasarawihong KAUN-O ekis wasa nan sapwe, pweine pahn koasoandi nin duwen tohto en werentuhke me e kamwarakdi ong loale, ni mwohni silper eisek ong ehu kapakap en parli.r_Ma aramas me kasarawiher imweo men pwurehng pwainda sapahl, e pahn kihda uwen pweine iangahki persent 20."?Ahnsou me aramas emen pahn kasarawihong KAUN-O imwe, samworo pahn kilelehiong pweine nin duwen mwahu de suwed en ihmwo oh pweipweio iei me pahn doadoahk.dC Ma aramaso men pwurehng pwainda sapahl mahno, e pahn kihda uwen pweine iangahki persent 20.'I Samworo ahpw pahn koasoanehdi uwen pweinen mahno me pahn konehng mwomwen mahno ma e mwahu de mwomw suwed, oh pweipwei me samworo kilelehdi ihme pahn doadoahk. ~ Ahpw ma inowo pid mahn emen me samin ong kaudok, me sohte pahn kaparanda kupwuren KAUN-O, aramaso pahn walahng mahno rehn samworo.}7 oh aramas me wiahda inowo sohte kak wiliankihda meirongo emen mahn tohrohr. Ma e pahn wiahda met, mahn riemeno koaros pahn wiahla sapwellimen KAUN-O.| Ma inowo pid mahn emen me pahn wia meirong ehu me pahn kaparanda kupwuren KAUN-O, eri meirong koaros ong KAUN-O pahn wia mehkot sarawi,r{_Ma aramas me wiahda inowo me semwehmwe mehlel oh sohte kak pwainla pweipwei me koasoandier, e pahn kahrehdo aramaso rehn samworo, oh samworo pahn koasoanehdiong uwen pweipwei ehu me tikitik, uwen me e pahn kak pwainkihla eh meirongo.!z?nin duwen me koasoandier:!y?nin duwen me koasoandier:!x?nin duwen me koasoandier:!w?nin duwen me koasoandier:!v?nin duwen me koasoandier:[u1pwehn padahkihong mehn Israel kan. Ni aramas emen eh pahn wiahla mehn meirong ong KAUN-O pwehn kapwaiada inou kesempwal ehu, aramaso pahn kak kasaledekla ni eh pahn pweipweikihda uwen mwohni me pahn sansal pah,.t [KAUN-O ketikihong Moses kosonned pwukatsy.Ih koasoandi oh kosonned pwukat koaros me KAUN-O ketikihong Moses nin Nahna Sainai pwe en patohwanohng mehn Israel ko.Hr -I pahn onehda sapahl inou me I wiahiong ar pahpa kahlap ako, ni ei kasalehiong wehi koaros ei manaman ni ei kahrehdohsang nei aramas sang Isip, pwe ngehi me KAUN-O, I en wiahla arail Koht.”=qu,Ahpw ni ar pahn mihmihte nan sapwen ar imwintihti kan, I sohte pahn keseirailla doulluhl de kamwomwirailla. Pwe met pahn kaimwisekala ei inou ong irail. Ngehi me KAUN-O arail Koht.p5+Ahpw keieu, sahpwo pahn koakoahsang towe kan, pwehn kak kommoaldi douluhl, oh re pahn ale kalokolok pwehki ar soikala ei koasoandi oh kosonned akan.o*I pahn tamanda ei inou ong Seikop, Aisek oh Eipraam, oh I pahn onehda sapahl ei inowo me I pahn kihong aramas akan sahpwo.@n{)me kahrehda I sohpeisang irail oh kalipeiraillahng nan sapwen arail imwintihti kan. Mwuri, kadaudokamwail ko ahpw aktikitikla oh koluhkihla oh kapwungala diparail kan oh ar kahngohdi,m(“Ahpw kadaudokamwail kan pahn sakarkihda diparail kan oh dipen arail pahpa kahlap ako, me uhwong ie oh kahngohdiong ie,l+'Me malaulau rehmwail pahn mourla nan sapwen amwail imwintihtih oh re pahn sosohrala pwehki pein dipamwail kan oh dipen amwail pahpa kahlap ako. k&Kumwail pahn mehla nindokon amwail mihmihte wasa kumwail kalipilipalahng ie; sapwen amwail imwintihti kan pahn kadalleikumwailla.j3%Kumwail pahn pwumpwupw kohwei pohn emenemen kumwail ni eh sohte me pwakipwakih kumwail, oh kumwail sohte pahn kak mahweniong amwail imwintihti kan.@i{$“I pahn kamasak kumwail me kalipilipala kan, pwe kumwail en kin tangdoaui, ni amwail pahn kin rong kisin ngilen tehntuhke kis ni kisinieng eh pahn kin ipir. Kumwail pahn kin tang duwehte ma kumwail tangatangasang amwail imwintihti kan nan mahwen oh kumwail pahn pwupwudi ni eh sohte imwintihti men limwamwail.Kh#Sahpwo eri pahn nsenamwahukihla eh pahn kommoaldi douluhl, kommoal me kumwail sohte kihong; oh pahn wonohn komkommoal nindokon amwail pahn kalipilipala oh mihmi nan sapwen amwail imwintihti kan.Kg"Sahpwo eri pahn nsenamwahukihla eh pahn kommoaldi douluhl, kommoal me kumwail sohte kihong; oh pahn wonohn komkommoal nindokon amwail pahn kalipilipala oh mihmi nan sapwen amwail imwintihti kan.f!!I pahn wadohng kumwail mahwen oh kamwarak kumwailpeseng nan wehin liki kan. Sapwamwail kan pahn tehnla oh amwail kahnimw kan pahn mwomwla.e I pahn kamwomwala douluhl sapwamwail kan, amwail imwintihti kan me kin kousoanla ie pahn pwuriamweikihla soangen mwomwla wet.dI pahn kamwomwala amwail kahnimw kan oh kauwehla wasahn amwail kaudok kan, oh I sohte pahn kupwurehla amwail meirong kan.^c7I pahn kamwomwala wasahn amwail kaudok kan pohn dohl akan, karangkehdi amwail pei sarawien nsens kan oh kesepwekelahng kahlepamwail kan pohn mwomwen dikedik en eni kan me wonohn nanpwel. Nan ei sautkinkumwaillahr,NbAmwail duhpek pahn ukla mehlel oh kumwail pahn kangala noumwail seri. yf6~}}/||6{{8z:yx/vuitrq@onzmkjQhgf(dccc bjb aaq``_p_$^]c[Z3YXX?WVVVU\TTTSRRlQQPPOOO NDMLLKK%J.IBHGFFzEEHDCBBB+AAA*@??^>>z===q<'(oh pil ntingihedi mwaren ohl koaros me mahkier sounpar silihsek lel limeisek me kak wia doadoahk nan Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale.p=[(KAUN-O ketin mahsanihong Moses en wia wadawad en penineien Merari mehn Lipai nin duwen ar peneinei kan,<(Ih met kan pwukao kan en peneineien Kerson ong Impwalo; re pahn kin wia pahn kaweidpen Idamar, nein samworo Aaron pwutak.(;K(Moses oh Aaron pahn tehk mwahu pwe mehn Kerson pwukat en kapwaiada mwahu ar pwukoa kan oh wahda soahng koaros me Aaron oh nah pwutak ko pahn kilelehiong irail.[:1(kahdeng ko oh sahl en kehl me kapilpene Impwalo oh pei sarawio, kahdeng en wenihmwen kehlo, oh soahng koaros me kin doadoahkohng dipwisou pwukat. Re pahn wia doadoahk koaros me anahnepe mie ong dipwisou pwukat.y9m(Impwalo, pwelengen masloale, pwelengen masliki, mehn pweipwei kilin kou kaselel me mi powe, kahdeng en wenihmwo,-8W(Re pahn pwukoahki wa dipwisou pwukat:7'(oh pil ntingihedi mwaren ohl koaros me mahkier sounpar silihsek lel limeisek me kak wia doadoahk nan Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale. X}{zy7vtrnp+mkibgdb`V^[YWJURPN>KIGuE2B@>i<&975]30.,Q*'%#E!|9Hr]3*- b a u;uK17.$E( KAUN-O eri mahsanihong MosesZ/( Moses ahpw sapengkin irail, “Kumwail awih I lao ale kaweid sang rehn KAUN-O.”(K( oh patohwanohng ira, “Se me samin pwehki at sairada aramas mehla, ahpw dahme se sohte pahn iangki mehn Israel kan patohwandahng KAUN-O at tungoal meirong?”,S( Ahpw mie aramas ekei me samin ong kaudok, pwehki ar sairada aramas mehla, irail eri sohte kak iang wia Sarawien Pahsohpa rahno. Re ahpw patohla rehn Moses oh Aaron-U( oh nin soutik en kaeisek pahieun rahn ni keieun sounpwong re ahpw wiahda sarawio nan Sapwtehn Sainai. Re wiahda soahng koaros nin duwen me KAUN-O mahsanihong Moses.N( Moses eri patohwanohng mehn Israel ko re en wiahda Sarawien Pahsohpa, ;( “Ni kaeisek pahieun rahn en sounpwong wet, tepida nin soutik, mehn Israel kan pahn wia Sarawien Pahsohpa nin duwen koasoandi koaros en sarawi wet.” ;( “Ni kaeisek pahieun rahn en sounpwong wet, tepida nin soutik, mehn Israel kan pahn wia Sarawien Pahsohpa nin duwen koasoandi koaros en sarawi wet.” %( KAUN-O ketin mahsanihong Moses nan Sapwtehn Sainai ni keieun sounpwong en keriaun pahr mwurin mehn Israel ko ar mweselsang Isip, e mahsanih,9~m(Mwurin met re kak sewese mehn Lipai teikan ni ar pwukoa kan nan Impwalo, ahpw re sohte pahn kelehpw wia sarawi. Ih duwen met omw pahn koasoanehdi en mehn Lipai kan ar doadoahk.=}w(oh re pahn kommoaldi ni ar pahn lel sounpar limeisek.|}(“Mehn Lipai koaros me sang sounpar rieisek limau pahn kin wia arail pwukoa kan nan Impwal me I pahn kin ketiket laole,'{K(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,Bz(Mehn Israel ko eri kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanihong Moses me pid duwen mehn Lipai ko. Eri mehn Lipai ko kakehr doadoahk nan Impwalo pahn kaweidpen Aaron oh nah pwutak ko.6yg(Mehn Lipai ko eri pein kamwakeleirailda oh lopworada ar likou kan, Aaron ahpw kasarawihirailla nin duwen kisakis tohrohr ehu ong KAUN-O. E pil wia sarawien kamwakeleirailda.}xu(Eri Moses, Aaron oh mehn Israel koaros ahpw kasarawihala mehn Lipai ko, nin duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses. w(eri I ketikihongehr Aaron oh nah pwutak ko mehn Lipai kan, pwe re en wia kisakis ehu sang mehn Israel kan, me pahn wiliandi mehn Israel oh doadoahk nan Impwalo oh sinsile irail sang apwal me pahn lelohng irail ma re pahn kin keidohng limwahn Wasa Sarawio.”Rv(Eri, met I nainekilahr mehn Lipai kan wiliandi mesenihen mehn Israel kan,$uC(Ni ei kemehla mesenihen mehn Isip ko, I kasarawihalahr mesenih pwutak koaros en peneineien Israel oh mesenih koaros en nair mahn akan pwe re en wiahla nei.pt[(I nainekiniraillahr wiliandi nein mehn Israel kan nair mesenih pwutak koaros oh re wialahr nei kelehpw.jsO(Mwurin omw pahn kamwakelehda oh kasarawihala mehn Lipai kan, re pahn kakehr doadoahk nan Impwalo.nrW(Eri ih duwen omw pahn katohrehsang mehn Lipai kan sang rehn mehn Israel teikan, pwe re en wiahla nei. q( “Kasarawihala mehn Lipai kan pwe re en wia kisakis tohrohr ehu ong ie, oh kihong Aaron oh nah pwutak kan en kin apwahpwali irail.Gp ( Mehn Liapi kan ahpw pahn kidahng pehrail kan pohn moangen kouwol riemeno; emen mehn wia meirong en dihp, oh emen mehn wia meirong isihs, pwehn wia tiahk sarawien kamwakel ong mehn Lipai kan.o( oh Aaron ahpw pahn kasarawihong ie mehn Lipai kan nin duwen kisakis kesempwal ehu sang rehn mehn Israel kan, pwe re en wia ei doadoahk.Rn( Eri mehn Israel kan pahn kidahng pehrail kan pohn moangen mehn Lipai kan,omY( Mehn Lipai ko ahpw pahn patohdahdo mwohn Impwalo, wasa ke pahn kapokonepene ie mehn Israel kan koaros.l7(Re ahpw pahn ale emen koupwul wol iangahki mehn meirong en wahnsahpw me doal lehn olip; a kowe, ke pahn pil ale emen kouwol mehn wia meirong en dihp.*kO(nin duwe met: usupihkin irail pilen kamwakel oh re en sihpih wasa koaros ni paliwararail kan oh lopworada ar likou kan. Ih duwen ar pahn mwakelekella ong kaudok.Xj+(“Katohrehsang mehn Lipai kan sang rehn mehn Israel teikan oh kamwakeleirailda'iK(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,jhO(Dewen lampo pwon wiawihda sang kohl sukusukda nin duwen mwohmw me KAUN-O ketin kasalehiong Moses.Rg(Aaron eri kapwaiada oh koasoanehdi lamp ako pwe en sohpeiong dewen lampo.f-(“Padahkihong Aaron me ni eh pahn kin koasoanehdi lamp isuh ko nan dewen lampo, en koasoanehdi pwe marain en kin dakerada mwohn dewen lampo.”&e K(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,3da(YNi ahnsou me Moses patohla nan Impwalo pwehn patohong KAUN-O, e ahpw rongada duwen KAUN-O e ketin mahmahseniong sang pohn pweinen Kohpwahn Inowo nanpwungen kerup riemeno.hcK(XIet kan uwen tohtohn mehn meirong me kaun ehk riemeno wapene mehn wia kasarawihpen pei sarawio:hbK(WIet kan uwen tohtohn mehn meirong me kaun ehk riemeno wapene mehn wia kasarawihpen pei sarawio:haK(VIet kan uwen tohtohn mehn meirong me kaun ehk riemeno wapene mehn wia kasarawihpen pei sarawio:h`K(UIet kan uwen tohtohn mehn meirong me kaun ehk riemeno wapene mehn wia kasarawihpen pei sarawio:h_K(TIet kan uwen tohtohn mehn meirong me kaun ehk riemeno wapene mehn wia kasarawihpen pei sarawio:?^y(SIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?]y(RIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?\y(QIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?[y(PIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Zy(OIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Yy(NIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Xy(MIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Wy(LIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Vy(KIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Uy(JIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Ty(IIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Sy(HIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Ry(GIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Qy(FIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Py(EIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Oy(DIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Ny(CIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?My(BIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Ly(AIrail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Ky(@Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Jy(?Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Iy(>Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Hy(=Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?Gy(y(3Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?=y(2Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?<y(1Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?;y(0Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?:y(/Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?9y(.Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?8y(-Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?7y(,Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?6y(+Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?5y(*Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?4y()Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?3y((Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?2y('Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?1y(&Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin.?0y(%Irail eri patohwando ar meirong kan nin duwe met: Kisakis kan me emenemen patohwanda soahngteieu, me iei: ehu pwohl silper me toutouki ouns 50 oh ehu peisin silper me toutouki ouns 30 nin duwen me koasoandier, koaros diren pilawa doal leh mehn wia meirong en wahnsahpw; ehu dahl kohl me toutouki ouns 4, diren warpwohmwahu; emen koupwul wol, emen sihpw wol, oh emen sihmpwul me sounpar ehu, mehn wia meirong isihs; emen kuht, mehn meirong en dihp; oh pil kou wol riemen, sihpw wol limmen, kuht limmen oh sihmpwul limmen me sounpar ehu, mehn wia meirong en kaminimin. {,~N}|{zz=yxxtwvvuuittNsshrruqpoo nn:mnm/lllkkjj9iihhhwgff]eeRdudc*baaG``__*^]\\=[ZYYY#XWVUUUTdSS=RQwPP,OO NMLL>KKBJJKIIXHH$GFFF%EEDCCWBBBAAU@@@M???E>>>===<(Mehmen me pahn patohwandahng KAUN-O sihpw men de kuht men, e pahn iangahki mahno paun en pilawa riau me doalki pain riau en lehn olip pwehn wia meirong en wahnsahpw, iangahki pain riau en wain.#=A(Kouwol men, sihpw wol men, sihpw men de kuht men pahn kin kak mweimweidahng KAUN-O pwehn wia meirong isihs de meirong en kapwaiada inou ehu de meirong en nsen, de meirong en warpwohmwahu, de meirong ni amwail sarawi kan. Pwohn meirong en konot pwukat kin kaparanda kupwur en KAUN-O.S<!(pwe mehn Israel kan en kin kapwaiada nan sahpw me e pahn ketikihong irail./; ](KAUN-O ketikihong Moses koasoandi pwukatx:k(-Eri, mehn Amalek oh Kenan ahpw kohiei mahweniong irail oh kaloweiraildi, re ahpw pil pwakih irail lao lel Orma.9-(,Irail ahpw wonlahte mwowe kohdalahng pohn nahna ko, mehnda ma sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inowo oh Moses sohte mwahn mwekidsang nan kahnimpwalo.E8(+Ni amwail pahn mahweniong mehn Amalek kan oh mehn Kenan kan, kumwail uhdahn pahn kamakamala, pwehki amwail kahngalahr idawehn KAUN-O, me kahrehda e solahr pahn kin ketin ieiang kumwail.”7y(*Kumwail dehr kohdawei, pwe KAUN-O sohte ketin ieiang kumwail; kumwail uhdahn pahn lohdiong pahn amwail imwintihti kan.t6c()Moses ahpw patohwan, “Eri, dahme kumwail pahn ketiwohki sapeikiong KAUN-O met? Kumwail sohte pahn pweida.U5%((Eri, mandahn rahno, nimensehngie, re ahpw kohdalahng mahwen wasa nahna kan, ndinda, “Nna, kitail patopatohdalahng wasa me KAUN-O ketin mahsanihong kitail duwe. Kitail patohwan ese me kitail dipadahr.”4('Ni Moses eh kasalehiong mehn Israel ko sapwellimen KAUN-O mahsen pwukat, aramas ako inenen pahtoula oh nsensuwedla kowahlap.R3(&Sang rehn lipoahrok ehk riemeno, ihte me luhwehdi momour, Sosua oh Kalep.y2m(%Eri, ohl ako me Moses kadarala pwe re en dawih oh kasawih sahpwo, ahpw pwurodo oh wia koasoi likamw, me kahrehda mehn Israel ko kaulimehkihla KAUN-O oh lahlahwe. Eri, e ahpw ketin kalokehki lipoahrok pwukat soumwahu laud ehu me re mehkihla.y1m($Eri, ohl ako me Moses kadarala pwe re en dawih oh kasawih sahpwo, ahpw pwurodo oh wia koasoi likamw, me kahrehda mehn Israel ko kaulimehkihla KAUN-O oh lahlahwe. Eri, e ahpw ketin kalokehki lipoahrok pwukat soumwahu laud ehu me re mehkihla.50e(#I kahukihla me I pahn wia soahng wet ong aramas suwed koaros me ehupene oh kahngohdihong ie. Kumwail koaros pahn mehla nan sapwtehn wet. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.’ ”A/}("Kumwail pahn ale lokolok pwehki dipamwail kan erein sounpar 40, sounpar ehu ong ehuehu rahn pahiseko me kumwail dawihki sahpwo. Kumwail eri pahn pehmada wehwehn ei pahn uhwong kumwail..7(!Noumwail seri kan pahn wiahla silepen sihpw oh kakahnseli nan sapwtehn erein sounpar 40, pweinen amwail soaloalopwoat, kumwail koaros lao pahn mehla.F-( A duwen kumwail, kumwail uhdahn pahn mehla nan sapwehten wet.:,o(Kumwail nda me noumwail seri kan pahn wiahla dipwisou lohdi nan mahwen, ahpw iei irail pwukat me I pahn kapedolong ong nan sahpw me kumwail soikalahr; eri, re pahn sapwenikihla.t+c(me I kahukilahr mehlel I en koasoaneikumwaildi ie. Sohte mehmen kumwail pahn pedolong, ihte Kalep oh Sosua.;*q(Kumwail pahn mehla oh kahlepamwail kan pahn pwupwudiong nan sapwtehn wet. Pwehki amwail kaulimeielahr, sohte emen kumwail me mahkier sounpar rieisek kohda pahn pedolong nan sahpw)1(Eri, kihong irail ei pasapenget: ‘I kahukiha ni mwarei me I pahn wiahiong kumwail soahngohte me I rongasang kumwail. Ngehi, KAUN-O me mahmahsen.q(](“Ia erein pokon en aramas suwed pwukat ar pahn lipilipahnede ie? I pwahngahkidahr rongorong ar kaulim!4'e(Eri, KAUN-O ahpw mahsanihong Moses oh Aaron,!&=(wasa patapat akan, wasa me mehn Amalek oh mehn Kenan kin kousoan ie met. Eri, lakapw kumwail mwesel oh pwurala nan sapwtehn kolahng ni Sehd Weitahta.”8%k(Ahpw ei ladu Kalep kasalehda ehu soangen mour tohrohr oh e kin loalopwoatohng ie; ihme I pahn kahluwahng ih nan sahpw me e dawih oh kasawih, oh kadaudoke kan pahn sapwenikihla$%(Eri, re sohte pahn pedolong nan sahpw wet me I inoukihong ar pahpa kahlap ako, sohte emen irail me mwamwahlikin ie pahn iang pedolong loale.^#7(me sohte emen nanpwungen aramas pwukat pahn pedolong nan sapwen inowo. Re kilangehr ei lingaling oh pil manaman akan me I wiadahr nan Isip oh pil nan sapwtehno; irail ahpw uhwong ie pak tohto oh sohte peikiong ie.S"!(Ahpw I kahukihla ni mwarei oh pil ni ei lingaling me kin kadirehla sampah,O!(KAUN-O eri mahsanih, “Eri, I pahn mahkohng irail duwen me ke pekien.H  (Eri, komw ketin kupwurkalahngan mahkikihong dipen aramas pwukat, duwen me konehng omwi limpoak lapalap oh poatopoat, nin duwen omwi ketin wiahiongirailehr sang ni ar mweselsang wehin Isip.”_9(‘Ngehi me KAUN-O, eri, I kin kanengamah oh kalahngan oh limpoak poatopoat; I kin mahkikihong dihp oh suwed en aramas; ahpw I pahn kaloke seri kan lel dih kesiluh oh kapahieu pwehki dipen ar pahpa oh nohno kan.’'(Eri, Maing KAUN, komw ketin kasalehda roson en sapwellimomwi manaman, oh wiahda dahme komw ketin inoukihong kiht ni sapwellimomwi mahsen wet,+Q(‘KAUN-O sohte eh manaman pwe en ketikihong sapwellime aramas akan nan sahpw me e ketin inoukihong irail; ihme kahrehda e ketin kauwehkinirailla nan sapwtehn.’(Eri, ma komw pahn ketin kemehla sapwellimomwi aramas pwukat koaros, tohnwehi kan me rongehr duwen omwi ndand, pahn patohwan,X+(re soh pahn patohwanohng tohnsahpw wet? Pwe re pil iangehr rong duwen komwi, Maing KAUN, duwen omwi kin ketin ieiang kiht, duwen omwi kin ketin pwarada ni sansal mwohn masat ni ahnsou me sapwellimomwi pelien depweko eh kin uhdi poht, oh pil duwen omwi kin ketieng mwoht ni rahn ni mwomwen uhr depwek oh nipwong ni mwomwen uhr kisiniei.Q( Moses ahpw sapeng KAUN-O, patohwan, “Komwi me ketikihsang aramas pwukat nan Isip ni manaman lapalap en nin limomwi. A ni mehn Isip ar pahn rong dahme komw ketin wiahiong sapwellimomwi aramas pwukat,.W( Eri, I pahn kalokehkin irail soumwahu lusulus ehu pwe en kemeirailla. A kowe, I pahn wiahkin uhk wehi kapw ehu, wehi ehu me pahn lapalapasang oh tohtohsang irail.”2_( KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Ia erein aramas pwukat ar pahn mwamwahlikin ie? Ia erein ar pahn kahng kamehlele ie, ni ei wiadahr manaman tohtohie mwohn masarail kan?( Ahpw pokono wie songosong en katehkin ira takai lao ira mehla; a ni ahnsowohte lingaling en KAUN-O pa sansalda pohn Impwalo._9( Eri, kumwail dehr kahngohdiong KAUN-O. Kumwail dehr masak tohnsahpw wet; me mengei kitail en kaloweiraildi. KAUN-O pahn ketin ieiang kitail. E ketin kamwomwala ar koht akan, mehn doareparail. Kumwail dehr masak!”vg(Ma KAUN-O ketin kupwurei kitail, e pahn ketin kahluwaikitaillahng nan sahpw kaselel wet oh ketikihong kitail.R(ira eri ndalahng aramas ako, “Sahpw me se dawihero iei sahpw mwahu ehu. (Oh riemen lipoahrok ko, me dawih sahpwo, Sosua, nein Nun, oh Kalep, nein Sepune, ahpw tehrpeseng ara likou ko, uwen ara nsensuwed,P(Eri, Moses oh Aaron ahpw poaridi nanpwel mwohn pokon en mehn Israel ko.cA(Irail eri tapihada ndapene, “Nna, kitail pilada emen me pahn kapwureikitailahng Isip.”\3(Dahme KAUN-O ketikinkitaildohki nan sahpw wet? Kitail uhdahn pahn mehla nan mahwen; eri, atail pwoud kan oh neitail seri kan pahn wiahla dipwisou me lohdi mahwen. Atail pwuralahng Isip soh pahn mwahusang met?”xk(Re ahpw lipahnedihada Moses oh Aaron, ketihtihki, “Me pahn mwahu atail mehlahte nan Isip de nan sapwtehn wet!= y(Eri, pwohng ehu pwon aramas ako sengisengki ar pwunod.l S( !oh se pil kilangada kodon kei wasao, me kadaudok en Anak, likamwete kiht mensiek uwen ar lapala.”\ 3( Eri, arail koasoi ong mehn Israel ko duwen sahpw me re dawih oh kasawih me likamw. Re ahpw nda, “Wahnsahpw akan nan sahpwo sohte itarohng kamwenge towe kan. Aramas koaros me se kilangada wasa ko inenen reirei, #( Ahpw ohl ako me iang ih kohla, ahpw ketihtihki, “Soh! Kitail sohte kak mahweniong tohnsahpw pwukat, pwe re inenen kehlail sang kitail.”) M( Kalep eri oale irail en nennenla mwohn Moses, e ahpw nda, “Nna, kitail mwadang kohla mahweniong oh sapwenikihla sahpwo; pwe kitail uhdahn kak en kalowehdi.”; q( Mehn Amalek kin mihmi ni palieir; mehn Id, mehn Sepus oh mehn Amor kin mihmi ni wasa nahnahn kan; oh mehn Kenan kin mihmi limwahn Sehd Mediderenien oh ni keilen Pillap Sordan.”%( Ahpw towe kan me inenen kehlail, oh kahnimw kan me laud oh inenen kelpene mwahu. Se pil kilangada wasao aramas akan me kadaudok en kodon ko.1( Eri, iei koasoi me re wiahiong Moses; “Se lel nan sahpw me komw ketin kadarkitalahng ie. Sahpwo me audapan oh pwelmwahu, oh iet ekei wahnsahpwo.nW( re ahpw pwurodo rehn Moses, Aaron oh pokon en mehn Israel ko nan Kades nan sapwtehn en Paran. Re ahpw koasoiaiong ira oh mehn Israel ko duwen dahme re kilang, oh re pil kasalehiong irail wahnsahpw ako me re wahdo sang nan sahpwo.Q( Eri, mwurin rahn pahisek lipoahrok ko ahpw pwurodo sang ar dawih sahpwo;[1( (Wasao adanekihla Wahun Eskol pwehki emwin kreip me mehn Israel ko wahsang wasao.)?y( Irail ahpw lel nan Wahun Eskol, re ahpw pelehdi wasao rahntuhke kreip ehu me emwiemwin oh toutou, kahrehda ohl riemen me iniehda. Re pil wa pwurodo pwohmakraneid kei oh wahn pik kei.M( Re keidla ni palieir en sahpwo oh lel Epron, wasa me peneineien Aiman, Sesai, oh Talmai, kadaudok en kodon ko me adaneki mehn Anak kin kousoan ie. (Epron kokouda sounpar isuh mwohn Soan nan Isip.)( Ohl ako eri keidla paliepeng oh dawih sahpwo sang nan sapwtehn en Sin ni palieir lao lel Rehop, limwahn Wasahn Kot en Amad ni paliepeng./Y( Pil kadehde ma pwelen sahpwo me mwahu oh ma mie tuhke tohto wasao. Kumwail pil wahdo ekei wahntuhke me kin keirda wasao.” (Ahnsowo iei ahnsoun pwerlahn wahn kreip.)wi( Kumwail pil kilang ma sahpwo me kaselel de sakanakan oh ma aramas ako kin kousoan nansapw de nan kelen mahwen.d~C( Kumwail ahpw kilang soangen sahpw da ieu mwo, aramas depe me mihmi mwo oh ma re me kehlail. };( Ni ahnsou me Moses kadarirailla, e patohwanohng irail, “Kumwail pahn keidwei paliepeng kolahng palieir en Kenan oh mwuhr keidwei pohn sahpw dohl kan. |( Ih met kan lipoahrok kan me Moses kadarala pwehn kasawih oh dawih sahpwo. Eh ahpw kihong Osea, nein Nun, mwar kapw ehu, iei Sosua.U{%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uz%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uy%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Ux%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uw%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uv%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uu%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Ut%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Us%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Ur%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uq%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Up%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Uo%( Moses eri kapwaiada oh kadarala lipoahrok pwukat sang ni sapwtehn en Paran:.Hn ( “Pilada emen kaun sang ni ehuehu kadaudok eisek riaun Israel kan oh kadarirailewei nan Kenan, nin duwen lipoahrok kei, pwe re en kasawih oh dawih sahpwo me I pahn kihong mehn Israel kan.” m ?( KAUN-O mahsanihong Moses,`l;( Irail eri mweselsang Aserod oh kohla kauwada imwarail impwal kan nan sapwtehn en Paran. k ( Miriam eri katohrohralahsang nan kahnimpwalo erein rahn isuh, eri aramas akan sohte mweselda e lao kapwurpwurdo nan kahnimpwalo.Cj( KAUN-O eri ketin sapeng, mahsanih, “Ma eh pahpao kendipiong ni mese, e pahn namenekla erein rahn isuh. Eri en lekdeksang nan kahnimpwalen erein rahn isuh; mwuri e kak kapwurupwurdo.”oiY( Moses eri ngil laudida patohwanohng KAUN-O, “Maing Koht, komw kupwure oh ketin kamwahwihala liho!”xhk( Komw dehr mweidohng lih menet en wiahla mehkot me ipwidi sohte mwomwe pwehki elep paliwere eh mwengesangehr.” g ( e ahpw patohwanohng Moses, “Maing, menlau komw dehr kapwukoahkin kiht kalokolok en dihp me se patohwan wiadahr nan at rotorot.f( oh pelin depweko sohrasang pohn Impwalo, kilin Miriam ahpw tokutokla duwehla sinoh. Ni Aaron eh kilangada eh tokutoklahr,De( KAUN-O ketin engiengda pahrail; ih eri ketiketlahsang irail d;( Eri, I kin mahseniong sang ni silangi, ni sansal, kaidehn ni mwohmw. E kilang ei lingan! Eri, ia duwen amwa kak kommwad en lipahnedih ei ladu Moses?” c( E pahn wekisang duwen ei kin mahseniong nei laduwen Moses, pwe I ketikihongehr en pwukoahki epwelpen nei aramas en Israel koaros.1b]( A KAUN-O ahpw mahsanih, “Kumwa rong ei koasoi kat! Ma mie soukohp kei rehmwail, I pahn kasalehiong irail pein Ngehi nan kaudiahl, I pahn mahseniong irail nan ouraman.|as( KAUN-O eri ketidihdo nan pelien depwek pali, e ahpw ket ni ewen Impwalo oh malipe Aaron oh Miriam. Ira eri patohla.`'( Ni ahnsowohte, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Moses, Aaron oh Miriam, “I men kumwail silimenen en kohdo ni ei Impwalo.” Irail eri patohla.V_'( (Moses, iei ohl aktikitik men, me keieu aktikitik rehn aramas en sampah kan.)^( Ira eri nda, “Pwe dah? Moseste me KAUN-O ketin mahseniong? E soh pil mahsenihong kita?” KAUN-O eri ketin karongehda ara lipahnedo.a] ?( Eri, Miriam oh Aaron ahpw tapihada lipahnedih Moses, pwehki eh pwoudikihda lihen Kus men.h\K( #Mehn Israel ko eri mweselsang wasao, mwesellahng Aserod, wasa re kauwada ie imwarail impwal ko. [( "Iei me wasao adanekihla Kiprod Attapa (me wehwehki “Sousoun Mehwo kei”), pwehki ar sarepedi wasao aramas ako me mehwokihda uduk.Z'( !Eri, nindokon arail tungoal udungko eh saikinte rosala, KAUN-O ahpw engiengda pahn aramas ako oh ketin kalokehkin irail soumwahu lusulus ehu.gYI( Aramas ako eri soupisengkihla ar rikirikpene kulu ko ni rahno pwon, nipwongo pwon, oh pil manda sang rahno. Eri, me keieu malaulau me emen rikada, kohpwa laud limeisek. Re ahpw palangada pahn ketipin kapilpene kahnimpwalo.X( Eri, mwurin met, kisinieng ehu ahpw kohda sang ni kupwur en KAUN-O; e ahpw ipirodohng nan kahnimpwalo lapalahn pelin kulu ieu, me kin pipihrseli piht siluh sang pohn pwehl. Re ahpw sokedi pohn kahnimpwalo oh pil pohn sahpw lel mwail kei pali koaros.=Ww( Moses oh kaun isiakano eri pwuralahng ni kahnimpwalo.&VG( Moses ahpw sapengki, “Dah? Kowe me pahn kaweid ie? I ahpw men KAUN-O en ketin audehki aramas koaros sapwellime ngehn pwe re en pil kokohp ni ngihl laud!”vUg( Eri, Sosua, nein Nun, me papah Moses sang ni eh tikitik, ahpw ndalahng Moses, “Maing, komw katokeirahdi!”UT%( Mwahnakapw emen eri tenge Moses pwe en kehsehki dahme Eldad oh Medad wiewia.oSY( Eri, kaun riemen, sang rehn kaun isiakano, me adaneki Eldad oh Medad, ira sohte iang kohla ni Impwalo, ira mihmihte nan kahnimpwalo. Ahpw wasao, nan kahimpwalo, ngehno pil ti pohra; eri, ira pil iang tapihada kokohp ni ngihl laud.R%( KAUN-O eri ketidihdo nan pelien depwek pali oh mahseniong Moses. E ahpw ketikihsang ekis manaman en ngehn me e ketin audehkihda Moses mahso, oh ketikihong kaun isiakano. Eri, ni ngehno eh ti pohrail re ahpw tapihada kokohp ni ngihl laud; eri, re pil mwadangete tokedi.)QM( Moses eri kohieila oh patohwanohng aramas ako dahme KAUN-O mahsanih. E kapokonepene ohl isiakan sang rehn kaun akan; e ahpw koasoaneiraildi kapilkipene Impwalo. P( KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Moses, “Ia duwe, mie irepen ei manaman? Ke pahn mwadang kilang ma ei koasoi pahn pweida de soh!”O#( Ma kou koaros oh sihpw koaros pahn kamakamala, e pahn itarohng irail? Ma mwahmw akan koaros en nansed pahn lohdi, e pahn itarohng irail?”N-( Moses eri patohwanohng KAUN-O, “Mie met aramas 600,000, a komw ketin mahsanih me komw pahn katungoalehkin irail uduk erein sounpwong ehu pwon?_M9( pwe erein sounpwong ehu pwon, kumwail lao pahn sangatkihda oh sohla men ned pwowe. Met pahn wiawi pwehki amwail kesehla KAUN-O me kin ketiket rehmwail oh kaulimala oh ndinda dahme kumwail kohkihdohsang Isip.’ ”nLW( Kumwail pahn tungoale, kaidehkinte rahn ehu de riau, rahn limau de eisek, kaidehkin pil rahn rieisek,?Ky( Eri, padahkihong aramas akan, ‘Kumwail kamwakeleikumwailda ong lakapw, pwe kumwail pahn tungoale uduk. Pwe KAUN-O karongedahr amwail sengiseng oh ndinda me kumwail men tungoale uduk, oh me dene mourimwail nan Isip me mwahu. Eri, KAUN-O pahn ketikihong kumwail kanamwail uduk, oh kumwail uhdahn pahn tungoale.cJA( I pahn ketidihdo oh mahseniong uhk wasao. I pahn kikihsang ekis manaman en ngehn me I ketikihong uhk oh ketikihong irail. Eri, re pahn kakehr iang uhk apwahpwalih aramas pwukat; eri, ke solahr pahn kelekelepwkin irail. I;( KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Kapokonepene kaun isiakan me keniken pahn arams akan; oh kahreiraildohng ie ni ei Impwalo, pwe re en kesihnenda mpomw.rH_( Ma ih duwen kupwuromwi en met, a komw ketin kemeiehla; pwe I en sohla mi pahn sapwellimomwi engienget.”^G7( I sohte kak kelehpw pwukoahki epwelpen aramas pwukat koaros, e me nohn toutou ong ie!F( I pahn kihsang ia uduk pwe I en kak katungoalehki soangen aramas pokon wet? Re kin kalap sengiseng oh pekipeki kanarail uduk.~Ew( Kaidehkin ngehi me kapikirailda de kaipwidiong irail nin sampah. Dahme komw ketin kupwurehkihong ie I en wairailla duwehte sounepwel seri men oh tupwengeirailda duwehte seri pwelel kolahng nan sahpwo me komw ketin inoukihong ar pahpa kahlap ako?4Dc( E ahpw patohwanohng KAUN-O, “Dahme komw ketin wiakauwekinielahr? Dahme komwi solahr kupwurperenkiniehki? Dahme komw ketin kapwukoahkin ie epwelipen aramas pwukat koaros?(CK( Moses ahpw rongada en aramas ako ar kaukaulim, ni arail kin tuhpene ni wenihmwen imwarail impwal kan. E ahpw pahtoula pwehki KAUN-O eh ketin engiengda pahrail.oBY( E kin iang pwoaik mweredi nipwong nan kahnimpwalo. Aramas ako ahpw kin kohseli oh rikpene nimenseng, re kin sukpene pwe re en pwoailihada nan einpwoat oh wiahkihda kisin pankeik kei. Nemeneme duwehte pilawa umw me doal lehn olip.)oAY( E kin iang pwoaik mweredi nipwong nan kahnimpwalo. Aramas ako ahpw kin kohseli oh rikpene nimenseng, re kin sukpene pwe re en pwoailihada nan einpwoat oh wiahkihda kisin pankeik kei. Nemeneme duwehte pilawa umw me doal lehn olip.)X@+( (Manna duwehte kisin weren wahntuhke kan, ahpw mwomwe me oangoang pohpwetepwet.[?1( A met, kitail inenen luwetalahr. Sohte mehkot kanatail pwe mannate rahn koaros!”|>s( Tamanda kisin mwahmw ko me kitail kin tungoale, sohte pwain, nan Isip; iangahki kiuhri, wasmelen, anien, oh karlik!Y=-( Mie mehn liki kei me iangala mehn Israel ko. Aramas pwukat eri tapihada ar inengieng tungoale uduk, oh mehn Israel ko pil iang irail kaulimala, ndinda, “Ihs me kak kihong kitail uduk pwe kitail en tungoale?`<;( Irail eri kihong eden wasao Taperah, pwehki kisiniei en KAUN-O eh luldahng irail wasao.o;Y( Aramas ako eri likwerih Moses pwe en sewese irail. Moses ahpw kapakapohng KAUN-O, kisinieio eri kunla.U: '( Aramas ako ahpw kaulimkihla ar apwal akan oh lipahnedihada KAUN-O. Eri, ni eh ketin karongehda, e ahpw engiengda kowahlap. Kisiniei en KAUN-O eri lulda nanpwungarail oh kamwasikehla apalien ar kahnimpwalo.9#( $A ni depweko eh kin uhdi, Moses kin patohwan, “Maing KAUN, komw ketido nan peneinei en Israel pwukat me ngedehrie, me soh kak wadawad.”Z8/( #Eri, ahnsou koaros me Kohpwahn Inowo kin mwekidida, Moses kin patohwan, “Maing KAUN, komw ketida oh kamwarakpeseng sapwellimomwi imwintihti kan pwe irail kan me kin kailongkin komwi en tangpeseng mwohmwi.”j7O( "Ni arail kin mweselsang wasahn kommoal koaros, pelien depwek en KAUN-O kin mihmi pohrail ni rahn.Y6-( !Mehn Israel ko eri mweselsang nin nahna sarawi Sainai, re ahpw seiseiloak erein rahn siluh. Sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inowo kin tieng ahnsou koaros pwe en rapahkihong irail wasa me re pahn kin kommoaldi ie.n5W( Ma ke pahn iangkitala, ke pahn iang kiht ahnekihla pai kan me KAUN-O pahn ketin kupwurehiong kiht.”4'( Moses ahpw ndalahng, “Menlau ke dehr kohkoweisang reht. Ke ese wasa se kak kauwada ie at impwal akan nan sapwtehnet, ke kak kaweidkin kiht.n3W( Opap ahpw sapeng, patohwan, “Soh, I sohte pahn iang kumwail, pwe I pahn pwuralahng nan uhdakeio.”2( Moses eri patohwanohng en rie lih eh pwoud Opap, nein Sedro mehn Midian, “Kita pahn mwesel kohkolahng wasa me KAUN-O ketin mahsanih e pahn ketikihong kitail. E ketin inoukihda me e pahn ketin kapaiahda Israel; eri kohdo iangkitada pwe ke en iang ahneki at pai.”1( Eri ih duwen met, koasoandien kapar ong pwihn kan, ahnsou koaros me mehn Israel kan kin kamwerepeseng imwarail impwal kan oh mweselda.:0q( oh Aira, nein Enan, me kaunda kadaudok en Napdali.7/k( Pakiel, nein Okran, me kaunda kadaudok en Aser,D.( Me keieu mwesel mwuhr, irail kan me mi pahn pilaik en pwihnlap en kadaudok en Dan, me wia silepen pwihnlap kan koaros me mi mwuhr, ahpw pahn mweselda oh Ahieser, nein Amisadai, me kaunda.@-}( oh Apidan, nein Kideoni, me kaunda kadaudok en Pensamin.=,w( Kamaliel, nein Pedasur, me kaunda kadaudok en Manase,+( Mwuri, irail kan me mi pahn pilaik en pwihnlap en kadaudok en Epraim ahpw pahn mwekid oh Elisama, nein Ammihud, me kaunda.E*( Mwuhr peneineien Kohad mehn Lipai ahpw pahn mweselda wa dipwisou sarawi ko. Ni ahnsou me re kin lellahng wasa me re pahn kin pwurehng kommoaldi ie, Impwalo pahn kin kokoudahr sapahl wasao.7)k( oh Eliap, nein Deuel me kaunda kadaudok en Kad.>(y( Selumiel, nein Surisadai me kaunda kadaudok en Simion,~'w( Mwuhr irail kan me mi pahn pilaik en pwihnlap en kadaudok en Reupen, pahn mweselda oh Elisur, nein Sedeur, me kaunda.f&G( Eri, Impwalo pahn kin kamweremwerdi, oh peneineien Kerson oh Merari me kin wa, pahn mweselda.>%y( oh Eliap, nein Elon, ih me kaunen kadaudok en Sepulon.<$u( Nedanel, nein Suar, ih me kaunen kadaudok en Isakar,H# ( eri ni ahnsou koaros me re kin pwurehng mweselda, re kin wia soangen mwekidteieu. Irail kan me mi pahn pilaik en pwihnlap en kadaudok en Suda me kin tieng oh Nahson, nein Aminadap, me kaunda.M"( Irail tapihada mwekid nin duwen KAUN-O eh ketin koasoanediong Moses,}!u( Mehn Israel ko eri mweselda nan ar seiloak sang nan Sapwtehn Sainai. Pelien depweko eri uhdi pohn sapwtehn en Paran.H  ( Ni kerieisek en rahn en sounpwong keriau nan sounpahr keriau mwurin mehn Israel ko ar mweselsang Isip, pelien depweko me kin uh pohn Impwal me KAUN-O kin ketiket loale pa mwekidida sang powe. ( Ni amwail mwekid kaperen kan, ni Sarawien Maram Pwul oh rahn sarawi teikan, kumwail pahn pil kin peuk sowi kan ni ahnsou me kumwail pahn patohwanda amwail meirong isihs kan oh meirong en kaminimin kan. I ahpw pahn sewesei kumwail. Ngehi KAUN-O, amwail Koht.” ( Ni ahnsoun mahwen nan sapwamwail kan, ni amwail pahn kin doandoare pein kumwail sang amwail imwintihti kan me pahn kin mahweniong kumwail, kumwail peuk sowi kan, Eri ngehi, KAUN-O, amwail Koht, pahn sewesei kumwail oh doarehsang kumwail amwail imwintihti kan.{q( Nein samworo Aaron nah pwutak kan me pahn kin peuk sowi kan. “Koasoandi wet pahn poatopoat sang met kohkohlahte.H ( a pepeuk reirei pahn kin wia kilel en kapokonepene aramas akan.$C( Ni pepeuk mwotomwot keriapak, kilel pwe kadaudok en palieir kan re en mwekidida oh mwesel. Eri pepeuk mwotmwot kan pahn wia kilel en mwekidida oh mweselda,}( Ni pepeuk mwotomwot ehu, e pahn wia kilel pwe kadaudok kan me imwarail impwal kan mi ni palimese en mwekidida oh mwesel.^7( Ahpw ahnsou me sowi teieu pahn pepeuk, kaunen peneinei kante me pahn pokonpene rehmw.( Ahnsou me sowi riau wet pahn pepeuk ni ngihl reirei, mehn Israel koaros pahn pokonpene rehmw ni wenihmwen Impwal me I kin ketiket loale.( “Wiahkihda sowi riau silper sukusukda, mehn doadoahk pwehn kin kapokonepene aramas akan oh pwehn wia kilel en mweselda.& K( KAUN-O ketin mahsanihong Moses,( Eri, re kin kauwada imwarail impwal, oh re kin kihdihsang oh mweselda, nin duwen koasoandi kan me KAUN-O ketikihong Moses.[1( Mehnda ma e mihmihki rahn riau, de sounpwong ehu, de sounpar ehu, de pil reireisang, erein pelien depweko eh kin mihmi pohn Impwalo, aramas akan sohte kin mweselda; a ni eh pahn mwekidida, re ahpw kin mweselda.fG( Ekei ahnsou pelien depweko kin mihmihte sang nin soutik lel nimenseng; eri, aramas ako kin mwesel ni ahnsou me e kin mwekidida. Mehnda ma ni rahn de nipwong, ahpw re kin mweselda ni ahnsou me pelien depweko kin mwekidida.( Ekei ahnsou pelien depweko kin mihmihki pohn Impwalo rahnte depe; ahpw mehnda, re kin mihmihte de mwekidida sang ni kupwur en KAUN-O.}u( Eri, ma pelien depweko pahn kin mihmi werei pohn Impwalo, mehn Israel ko kin peikiong KAUN-O oh sohte kin mwekidwei.'I( Sang ni kupwur en KAUN-O re kin mwekidwei, oh sang ni kupwur en KAUN-O re kin uhdi. Re kin mihmihte wasatehkis erein pelien depweko eh kin mihmi pohn Impwalo./( Ni ahnsou me pelien depweko kin mwekidida, mehn Israel ko kin mweselda; oh wasa me e kin uhdi ie, re pil kin uhdi oh kauwada imwarail impwal kan.$C( Eri, rahn me Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale eh kokouda, pelien depwek pali ahpw pwarada oh kipehdi. Nipwong, depweko kin mwomwen mpwulen kisiniei.$ C( Eri, rahn me Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale eh kokouda, pelien depwek pali ahpw pwarada oh kipehdi. Nipwong, depweko kin mwomwen mpwulen kisiniei.n W( “Ma mehn liki men me kin koukousoan rehmwail men iang wia Sarawien Pahsohpa, e pahn iang wia nin duwen koasoandi koaros en Sarawien Pahsohpa. Koasoandi ehute me pahn doadoahk ong aramas koaros, ong mehn liki de pwilidak kan.” ( Ahpw mehmen me mwakelekel ong kaudok oh sohte seiseiloakseli wasa doh, ahpw sohte iang kapwaiada Pahsohpa, e solahr pahn iang wia kisehn nei aramas akan, pwehki eh sohte iang patohwandahng ie meirong ni ahnsou me kileldi. Aramas meno pahn pwukoahki eh sapwung.: o( Sohte mehkot pahn luwehdi sang ni kisin tungoal pwukat ong manda sang rahno oh sohte tih pwoat rehn mahno pahn katipwitimwpeseng. Re pahn kapwaiada koasoandi koaros en Pahsohpa.Z /( e mweimweiong en iang wia sarawio ahpw mwurin sounpwoung ehu, nin soutik en kaeisek pahieun keriaun sounpwong. Soangen aramas menet pahn wia sarawio ni eh pahn tungoale pilawa me sohte doal ihs oh dihpw katik.P( en patohwanohng mehn Israel ko, “Ni ahnsou me emen mehn Israel de emen kadaudoke kan pahn saminla pwehki eh sairada aramas mehla de e seiseiloakseli wasa doh, ahpw e men iang wia Sarawien Pahsohpa, 0~~}|{zoz.y/xvvuu tt\ssrDqqpcooo2npnFmmllkDjiiThh^ggFgfWe&dc[bbaaaI` _'^^a]]]%\\6[ZZYY'X5WWWEV4UTTSRQPONMMBLL{KqJJIHGFFEDDCCB AA @?V?%>>==K<<(;:y99@8w76655;32110p///.--,++d*v))(~'' &,%$y#""Q!! 3#WB] 1Gw-X nQ 8 z gG)6zY!-( Koht eri ketido oh keinemwe rehn Palaam, “Ihs aramas pwukan me mihmi rehmw?”8 k(Palaam eri sapeng irail, “Kumwail pweidi rehi pwohnget; lakapw I ahpw pahn sapengkin kumwail dahme KAUN-O pahn mahsanihong ie.” Kaunen Mohap ko eri pweidi ni imwen Palaam.(Kaunen Mohap oh Midian kan eri wahda pweinen kosetipwo oh kohkohla. Re kohla rehn Palaam oh ndaiong mehkoaros me Palak mahsanihong irail.+Q(Re nohn tohto oh kehlailasang kiht. Eri, menlau, ketido pwe komwi en keriahla tohnwehi wet. Iei duwen ele at pahn kak kaloweiraildi oh kasareirailsang nan at wehi. Pwe I ese me irail kan me komw kin kupwuramwahwih, re kin paiamwahula; a irail kan me komw kin keriahla, re kin paisuwedla.”*O(poaronelahng meninkeder kei rehn Palaam, nein Peor, me kin mihmi Pedor nan Amaw limwahn Pillap Iupreitis, pwe re en patohwwanohng, “I men kairehkin komwi me lapalahn wehi ehu kohdo sang Isip; re mwarahkpeseng wasa koaros oh likamwete re pahn mahweniong kiht oh sapwenikihla sahpwat akan.A}(Mehn Mohap ko eri ndaiong kaunen mehn Midian kan, “Aramas pwukat pahn mwadangete kamwomwala atail wehi kan koaros, rasehng kouwol me kin kangasang dihpw nan mohs. Nanmwarki Palak eriV'(ih oh mehn Mohap ko koaros ahpw masakada mehn Israel ko pwehki ar nohn tohto.iM(Eri, ni nanmwarki Palak, nein Sippor, eh mwahngihada dahme mehn Israel ko wiahiong mehn Amor ko,0 ](Mehn Israel ko eri wonlahte mwowe re lao lel wasa patapat akan nan wehin Mohap; re ahpw kauwada imwarail impwal kan wasao, ni palimesehn Pillap Sordan, sallahng Seriko. (#Mehn Israel ko eri kemehla Ok, nah pwutak ko oh sapwellime aramas koaros, sohte emen luwehdi; mwuhr, re ahpw kousoanla nan sahpwo.{("KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Moses, “Ke dehr masak nanmwarki menet. Pwe I pahn mweidohng uhk ke en kalowehdi ih, sapwellime aramas akan koaros iangahki sapweo. Wiahiong soahng me ke wiahiong Sihon, nanmwarkien mehn Amor kan, me kaunda Espon.”1](!Mehn Israel ko ahpw pwurala oh keid ni ahl me kolahng Pasan, oh Ok, nanmwarkien Pasan, ahpw mwekidla iangahki sapwellime karis pwehn mahweniong mehn Israel ko ni Edrei.G ( Moses eri kadarala ohl ekei pwe re en rapahki wasa mwahu en mahwen ong mehn Saser. Mehn Israel ko ahpw kalowehdi wasao oh kahnimw ko me kapilpene oh kausasang mehn Amor me kin kausoan wasao.=w(Mehn Israel ko eri kousoanla nan sapwen mehn Amor ko.{q(Ahpw met kadaudokarail kan kamwomwmwomwlahr, sangete Espon lellahng Dipon, sang Nasim lel Nopa, limwahn Medepa.”0[(Meid kamasepwehk ong kumwail tohn Mohap! Kumwail me kin kaudokiong Kemos, kumwail olahr! Amwail koht keselahr noumwail sounpei kan, nanmwarkien Amor koledier lih akan.;q(Ahnsou ehu sang wasaht nan kahnimw Espon sapwellimen Sihon karis mwekidsang ie rasehng mpwul en kisiniei; e kamwomwala kahnimw Ar nan Mohap oh kalowehdi dolen Arnon palipowe kan."?(Ih kahrepen koul pwoatet me ketihtihki, “Kumwail kohdo nan Espon, sapwellimen Nanmwarki Sihon kahnimw! Se men kilang eh pahn kokouda oh onohnda sapahl.-U(Espon iei poahsoan kaunen sapwellimen Sihon kahnimw, nanmwarkien mehn Amor kan, me mahweniong mahs nanmwarkien Mohap oh kalowehdi sahpwo pwon lellahng Pillap Arnon. (Mehn Israel ko eri kalowehdi kahnimw koaros en mehn Amor iangahki Espon oh kahnimw koaros me mi limwah, re ahpw kousoanla wasa ko.Y -(Ahpw mehn Israel ko kemehla kiden imwintihti nan mahwen oh kalowehdi sapwen mehn Amor ko sang Pillap Arnon ni paliepeng en Sappok lel ni irepen mehn Ammon kan, pwe mehn Ammon kan kin sinsile mwahu sapwarailo.. W(Ahpw Sihon sohte kupwurki mehn Israel ko en kotehla sapwellime wehi. Iei me e kapokonepene sapwellime karis oh ketla Sahas nan sapwtehn oh mahweniong mehn Israel ko.4 c(“Komw kupwurkalahngan mweidohng kiht se en patohwan kotehla sapwellimomwi wehi. Kiht oh nait kou kan sohte pahn patohsang nan ahl, se sohte pahn keid nansapw de nan mwetin wain kan. Se sohte pahn nimasang pilen sapwellimomwi pwarer kan. Se pahn keid nan allap, se lao daulih sapwellimomwi wehi.”g I(Mehn Israel ko eri kadaralahng Sihon, nanmwarkien mehn Amor, meninkeder kei me ketihtihkihong,h K(oh sang Pamod kolahng wahun sapwen mehn Mohap kan, pahn kumwen Nahna Piska, sallahng sapwtehno.G (oh sang mwo re kohla Nahaliel, oh sang Nahaliel kolahng Pamod,/(pwarero me soupeidi kan weirada oh kaunen aramas akan weirkihda reireiso pwoat oh arail sokon kan.” Re mwekid sang nan sapwtehn kolahng Madana, (Ni ahnsowo mehn Israel ko ahpw koulki koul pwoatet: Pwarer kan, kakusada amwail pihl; se ahpw pahn pereperen kasamwohki at koul-% ;(Sang wasao re ahpw kohla wasa kis me adaneki Pwarer Kan, wasa me KAUN-O mahsanihong Moses, “Kapokonepene aramas akan pwe I pahn kihong irail pihl.”U%(oh wasa ukedi en wahu kan me kolahng kahnimw Ar oh lellahng irepen Mohap.”{q(Ih kahrepen Pwuken Mahwen kan en KAUN-O koasoia “....kisin kahnimw en Wahep nan Supa, oh wahu kan; Pillap Arnon,J( Sang wasao re pil mwekidla oh kauwada imwarail impwal kan ni paliepeng en Pillap Arnon, nan sapwtehn me kohla lel sapwen mehn Amor kan. (Arnon iei irepen sapwen mehn Mohap oh sapwen mehn Amor.)C( Mwuhr re ahpw kauwada imwarail impwal kan nan Wahun Sered.  ( Mwurin ar mweselsang wasao re kauwada imwarail impwal ko nan mohn imwen Aparim nan sapwtehn ni palimesehn sapwen mehn Mohap kan.I ( Mehn Israel ko ahpw mwekidla oh kauwada imwarail impwal ko Apod.~9( Moses eri wiahda sineik men sang prons oh langahda ni tuhke pwoat. Pwe mehmen me sineik kan pahn ngalispene en kak kilengdahng oh e ahpw pahn mwahula.,}S(KAUN-O eri mahsanihong Moses en wiahkihda mete emen sineik oh langahda ni apwoat tuhkehn, pwe mehmen me sineik kan pahn ngalispene ahpw kilengdahng, e pahn mourla.a|=(Aramas ako eri kohla rehn Moses oh ndaiong, “Se dipadahr ong KAUN-O oh pil ong komwi ni at lipanedih kumwa. Eri, komw kasakaskin kiht rehn KAUN-O pwe en ketikihsang sineik pwukat.” Moses eri kapakapki aramas ako.r{_(KAUN-O eri ketin kadarala sineik pwoisin kei rehn aramas ako me keirailpene oh kemehla mehn Israel tohto.rz_(re ahpw tapihada lipanedihada Koht oh Moses, ketihtihki, “Dahme komw waikinkitodohsang Isip? Pwe se en kodohng mehla nan sapwtehnet, wasa me sohte kisin tungoal, oh sohte pihl? Se solahr kak tungoale kisin tungoal sakanakan wet!”&yG(Mehn Israel ko eri mweselsang nin Nahna Or kolahng ni Sehden Akapa, pidipidahki likin wehin Edom. Ahpw aramas ako sohla kak kanengamahiong apwal en seiloako;Hx (KAUN-O eri ketin karonge mehn Israel ko oh e ahpw ketikihong mehn Kenan ko pahn ar manaman. Mehn Israel ko eri kamwomwirailla douluhl iangahki ar kahnimw kan; ihme re kahdanekihla wasao Orma.;wq(Mehn Israel ko eri kahula oh inoukihong KAUN-O, patohwan, “Ma komwi pahn ketikihong aramas pwukat pahn at manaman, se pahn patohwan kasarawiong komwi douluhl ar kahnimw kan.”?v {(Ni ahnsou me nanmwarkien Arad, mehn Kenan men me kin ketiket palieir en sahpwo, karongehda me mehn Israel ko kohkohdo nanial en Adarim, e ahpw mahweniong irail oh salihedi ekei irail.\u3(Mehn Israel ko ahpw rongada me Aaron melahr, re ahpw mwahieiki erein rahn silihsek.%tE(Moses ahpw kihsang en Aaron eh likoun samworo ko oh kalikawihkihda Eleasar. Aaron eri mehla wasao pohn nahnao; oh Moses oh Eleasar pwuredihsang pohn nahnao.s(Moses eri kapwaiada mehkoaros duwen KAUN-O eh ketin mahsanih. Irail kohdahla pohn Nahna Or mwohn mesen aramas ako koaros.vrg(Eri, ke ahpw kihsang en Aaron eh likoun samworo kan oh kalikawihkihda Eleasar, pwe Aaron pahn mehla wasao.”Lq(Eri, ale Aaron oh nah pwutak Eleasar oh kahreiralahng nin Nahna Or.p9(“Aaron sohte pahn iang pedolong nan sahpw me I inoukihda me I pahn kihong mehn Israel kan. E pahn mehla pwehki amwa uhwong ei mahsen kan nan Meripa.Vo'(limwahn irepen wehin Edom. Eri, KAUN-O ahpw mahsanihong Moses oh Aaron wasao,Wn)(Mehn Israel ko koaros eri mweselsang Kades, re ahpw kohla oh lel nin Nahna Or,m(Eri, pwehki mehn Edom kan ar kahngete mehn Israel ko en kotehla sapwarailo, mehn Israel ko eri keid ni apwoat ahl tohrohr.Bl(Mehn Edom kan ahpw pwurehng ketihtihki, “Soh! Kumwail sohte pahn kotehdo at wehi.” Irail eri kohieilahng tuhwong mehn Israel ko iangahki karis en sounpei pwe re en mahweniong irail.Wk)(Mehn Israel ko eri patohwan, “Ahpw ia duwe, pwe se pahn kekeidte nan elen wehi, ma kiht oh nait mahn akan pahn nim amwail pihl kan, se pahn pwainohng kumwail-ihte me se mwahuki, se en kotehwei sahpwen.”j-(Mehn Edom kan ahpw sapeng, ketihtihki, “Se sohte pahn mweidohng kumwail en kotehla at wehi. Ma kumwail kotehla, se pahn mahweniong kumwail.”i(Komw kupwurkalahngan mweidohng kiht se en patohwan kotehla sapwellimomwi wehi. Kiht oh nait kou kan sohte pahn keid nansapw de nan mwetin wain kan. Se sohte pahn nimasang pilen sapwellimamwail pwarer kan. Se pahn keid nan allap, se lao daulih sapwellimomwi wehi.”Zh/(Se ahpw likweriong KAUN-O en ketin sewesei kiht. E ketin karongei kiht oh ketin kadarodo tohnleng men, oh ketin kahluwaikitasang wehin Isip. Eri met se patopato Kades, kahnimw ehu ni irepen sapwellimomwi wehi.%gE(duwen at pahpa kahlap ako ar patohdihla Isip, oh duwen at kousoan wasao erein sounpar tohto. Mehn Isip ko ahpw wiakauwehla at pahpa kahlap ako, oh pil kiht.Gf (Moses eri kadarala meninkeder kei rehn nanmwarkien Edom sang Kades, ketihtihki, “Pekipek wet sang rehn kisehmwi kan, me kadaudok en Israel. Komw mwahngih duwen apwal akan me lelohngkitehr, e( Met wiawiher nan Meripa, wasa me mehn Israel ko uhwong KAUN-O oh kaulimala, oh wasa me e ketin kasalehiong irail ie me ih me sarawi.idM( Ahpw KAUN-O ketin mahsanihong Moses oh Aaron, “Pwehki amwa pwoson sohte itarohng amwa pahn kalohkihda roson en ei manaman sarawi mwohn mehn Israel kan, kumwa sohte pahn kahluwairaillahng nan sahpw me I inoukihong irail.”wci( Moses eri kolada sokono wokihki pak riau paipo. Pihl pa kusukusiei. Irail koaros oh nair mahn akan eri nimpil.jbO( Ih oh Aaron eri kapokonepene aramas ako koaros mwohn paipalapo. Moses eri mahsanihong irail, “Kumwail rong, kumwail me nan kapehd keptakailahr kan. Ia duwe, se pahn kakusieisang pihl nan paipalap wet, pwe kumwail en nim?”Ha ( Moses eri kohla ale sokono, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih.7`i(“Ale sokon me mi mwohn Kohpwahn Inowo. Eri, kowe oh riomw Aaron, kumwa kapokonepene mehn Israel kan koaros. Eri, mwohn masarail koaros kumwa lokaiaiong paipalapen, e ahpw pahn kakusada pihl. Ih duwen met amwa pahn kapwilasang pihl nan paipen pwe aramas akan, iangahki neirail mahn akan, re en nim.”+_S(KAUN-O eri ketin mahsanihong Moses,^-(Moses oh Aaron eri tohrohrala sang pokono oh patohla ni wenihmwen Impwalo. Ira eri poaridiong nanpwel, oh lingaling en KAUN-O ahpw pwarohng ira.f]G(Dahme komw wahkinkitasang Isip, weikitodohng nan sahpw sakanakan wet? Sohte mehkot kak keirda wasaht, sohte kohn, sohte tuhke pik, sohte wahn wain, sohte tuhke pwohmakraneid. Pil sohte mwahn kisin pihl kis mehn nimpil.”c\A(Dahme komw kahrekinkitodohng nan sapwtehn wet? Pwe kiht oh nait mahn akan en mehla wasaht?z[o(re ahpw kaulimla, ketihtihki, “E mwahwongete kitail en iang riatail mehn Israel ko mehla mwohn Impwalen KAUN-O.NZ(Pihl eri rosala wasao; aramas ako eri kohla kapilpene Moses oh Aaron,Y /(Mehn Israel ko koaros eri lel nan sapwtehn Sin ni keieun sounpwong, re ahpw kousoanla wasao ahnsou kis, oh ih wasao me Miriam mehla oh seridi ie. X(Soahng koaros me aramas samin men pahn doahke pahn saminla, oh mehmen me pahn doahke soahng pwukat pahn saminla lao lel nin soutik.RW(Kumwail pahn kin kapwaiada koasoandi wet kohkohlahte. Aramas me kin usupiki pihl en kamwakel pahn pil lopworada eh likou kan, oh mehmen me pahn doahke pihlo, pahn saminla ong kaudok lao lel nin soutik.fVG(Mehmen me pahn saminla ong kaudok ahpw sohte kamwakelehda pein ih pahn samisaminte pwehki pilen kamwakel eh sohte kamwakelehda. E pahn kasaminehla Impwalen KAUN-O, oh e solahr pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.U (Ni kesiluh oh keisuhn rahn aramaso me mwakelekel ong kaudok pahn usupihki pihlo aramas samino. Ni keisuhn rahn e pahn kamwakelehda aramaso, oh mwurin aramaso eh pahn lopworada eh likou kan oh pein duhpki pihl paliwere, eri e pahn mwakelekelda nin soutik.lTS(A duwen impwalo me aramas mehla loale, mehmen me mwakelekel ong kaudok pahn ale rahn isop, kaduh nan pihlo oh usupihki impwalo, dipwisou kan koaros loale, oh iangahki aramas koaros me mihmi loale. Nin duwen aramaso me sairada aramas mehlao de tihn aramas de sousou ehu, mehmen me mwakelekel ong kaudok pahn usupihki pihlo aramaso me sairada soahng pwukat.3Sa(Pwehn kamwakelsang soangen samin pwukat, pehs en kou weitahtao me isihslahr pwehn lapwahda dihp pahn wisikdo oh kohieng nan ehu einpwoat, oh pil iangahki pihl mwakelekel.&RG(Ma mehmen sairada aramas emen me kamakamalahr de melahr mwahl likin ihmw ehu, de ma mehmen sairada tihn aramas de sousou ehu, e pahn saminla erein rahn isuh.HQ (Sah koaros oh einpwoat koaros me sohte pweine pil pahn saminla.!P=(Ma aramas emen pahn mehla nan impwal ehu, mehmen sohte lipilipil me mihmi nan impwalo ni ahnsoun mehlao de pedolong loale, pahn saminla erein rahn isuh.gOI( Mehmen me sairada aramas mehla men ahpw sohte kamwakelehda pein ih pahn samisaminte pwehki pilen kamwakel eh sohte kamwakelehda. E pahn kasaminehla Impwalen KAUN-O, oh e sohlar pahn wia kisehn sapwellimen Koht aramas akan.EN( E pahn kamwakelkihda pilen kamwakel ni rahn kesiluh oh ni rahn keisuh, e ahpw pahn mwakelekella. Ahpw ma e sohte kamwakelehda pein ih ni kesiluh oh keisuhn rahn, e sohte pahn mwakelekella.WM)( Mehmen me pahn sairada aramas mehla e pahn saminla ong kaudok erein rahn isuh.[L1( Aramas me kihpenehr pehs en kouo pahn pil lopworada eh likou kan oh e pahn samisaminte lao lel nin soutik. Koasoandi wet pahn manaman kohkohlahte ong mehn Israel kan oh ong mehn liki kan me kin kousoan rehrail.K7( Eri aramas emen me mwakelekel ong kaudok pahn kihpene pehs en kouo oh koasoanediong wasa mwakelekel kis likin kahnimpwalo. Ih wasao me e pahn nekinek ie pwe mehn Israel kan en kin doadoahngki ni ar pahn kin kaunopada pihl mehn kamwakel. Sarawi wet iei sarawien lapwahsang dihp. J (Aramas me isikala mahno pahn pil lopworada eh likou kan oh duhpki pihl paliwere, ahpw e pahn pil samisaminte lao lel nin soutik.(IK(Samworo ahpw pahn lopworada eh likou kan oh duhpki paliwere pihl; mwurin met e pahn kak pwurodohng nan kahnimpwalo; ahpw e pahn samisaminte lao lel nin soutik.tHc(Samworo ahpw pahn ale rahntuhke sidar ehu, isop ehu oh kisin sahl weitahta kis, oh keselahng nan kisinieio.lGS(Mwuhr, mahno pwon, iangahki kili, uduke, nta oh kepwehn loale kan pahn isihsla mwohn mesen samworo._F9(Samworo Eleasar ahpw pahn kaduh sendinpeh nan ntao oh usupihki pak isuh mwohn Impwalo.vEg(oh re en kihong samworo Eleasar. Kouo ahpw pahn pakahrlahng likin kahnimpwalo oh kamakamala ie mwohn samworo. D(ira en ndaiong mehn Israel kan koasoandi pwukat. Re en wahdo kou weitahta men me sohte kisin samin kis reh oh me saikinte doadoahk,.C [(KAUN-O ketin mahsanihong Moses oh Aaron;Bq( Kumwail sohte pahn dipaniki amwail pahn tungoale mepwukat pwehki amwail patohwandahngehr KAUN-O. Ahpw kumwail kanahieng pwe kumwail de kasaminehla kisakis sarawi pwukat en mehn Israel, ni amwail pahn tungoale mwohn ahnsou me keieu kaselel eh pahn meirongala; ma kumwail pahn wia met, kumwail pahn mehla.”A (Kumwail oh amwail peneinei kan kak tungoale luhwe kan wasa koaros sohte lipilipil, pwe ih pweinen amwail doadoahk nan Impwalo. @;(Mwurin amwail patohwandahngehr me keieu kaselel kan, kumwail kak pwaisanki me luhwe kan, duwehte soumwet me kin pwaisanki luhwen me e kin meirongkihla.Y?-(Kumwail patohwanohng me keieu kaselel sang ni kisakis pwukat me kumwail kin ale._>9(Ih duwen met amwail pahn pil wia amwail meirong kesempwal ong KAUN-O sang ni meirong koaros me kumwail kin ale sang rehn mehn Israel kan. Kumwail ahpw pahn patohwanohng Aaron meirong kesempwal pwukat me ong KAUN-O. =(Soangen meirong kesempwal wet kumwail pahn kin wiahki duwehte meirong me soumwet men kin wiahsang ni wahnsahpw kapw oh wain kapw.< (en ndaiong mehn Lipai ko, “Ni ahnsou me kumwail kin ale meirong kan sang mehn Israel kan me KAUN-O ketikihong kumwail pwe kumwail en pwaisanki, kumwail en patohwandahng KAUN-O eisek kis ehun meirong ko pwehn wia amwail kisakis kesempwal ehu ong KAUN-O.&;I(KAUN-O ketin mahsanihong MosesQ:(pwe I kihongirailehr ar sohso eisek kis ehun kisakis kan me mehn Israel kan kin mweidadahng ie ni mwomwen meirong kesempwal ehu. Ih me I ndakihong irail me re sohte pahn sohsohki mehkot nan Israel.”o9Y(Sang met kohla mehn Lipai kante me pahn kin apwahpwalih Impwalo oh irailte me pahn kolokol pwukoa kan koaros. Met koasoandi poatopoat ehu me doke kumwail oh kadaudokamwail kan. Mehn Lipai kan sohte pahn sohsohki mehkot nan Israel,a8=(Mehn Israel teikan solahr pahn keieng mpen Impwalo, pwe re dehr ale kalokolok en kamala.k7Q(KAUN-O ketin mahsanih, “Mehn Israel kan kin meirongkihong ie eisek kis ehun arail dipwisou kan; eri meirong pwukat I kihongehr mehn Lipai kan. Met pwehn wia pweinen doadoahk en apwahpwalih Impwal me I pahn kin ketiket loale.C6(KAUN-O ketin mahsanihong Aaron, “Ke sohte pahn ale sohso ieu sang ni sapwen mehn Israel kan de sohte wasa kis pahn kohieng uhk, pwe ngehi, KAUN-O, me pahn wia pwaisomw oh omw sohso.”x5k(“I kihonguhkehr, oh ong noumw pwutak kan oh noumw serepein kan, sang met oh kohkohlahte, meirong kesempwal kan koaros me mehn Israel kan kin meirongkihong ie. Met inou ehu me sohte kak ohla me I wiahiong kumwail oh kadaudokamwail kan.”`4;(Uduk kan iei pwaisamwail, duwehte mwaremware, oh neh palimaun en meirong kesempwal kan.i3M(Ahpw mesenihen kou, sihpw, oh kuht kan sohte pahn pweipweida sapahl, pwe ngehi me naineki oh re pahn meirongala. Kumwail usupihki ntahrail pei sarawio oh isikala wihe ko pwehn wia meirong en konot, me pwowe kin kaparaniehda.{2q(Seri kan pahn kin pweipweida sapahl ni ar sounpwong ehu ni pweipwein mwohni silper limau nin duwen me koasoandier.1(“Mesenih koaros, aramas de mahn, me mehn Israel kan kin meirongkihong ie pahn kohieng kumwail, pwe kumwail en ahnekihla. Ahpw kumwail pahn ale pweinen pweipweida sapahl en mesenihen aramas koaros, oh pil ale pweinen mesenihen mahn me samin ong kaudok.Q0(“Mehkoaros nan wehin Israel me kasarawihongieier pahn wia pwaisamwail.p/[( Koaros pahn kohieng kumwail, oh tohn amwail peneinei koaros me mwakelekel ong kaudok kak iang tungoale..+( “I pil kihongkumwailehr keieun wahnsahpw kaselel me mehn Israel kan kin nohpeikihong ie nan sounpar koaros: eri lehn olip, wain oh wahnsahpw.-'( “Kumwail pil pahn pwaisanki meirong kesempwal teikan me mehn Israel kan pahn kin mweidadahng ie. I kihong mepwukat ong kowe, noumw pwutak kan oh noumw serepein kan sang met oh kohkohlahte. Koaros me kisehn omw peneinei oh mwakelekel ong kaudok pahn kak iang tungoale.,#( Kumwail pahn kin tungoale soahng pwukat wasa sarawi ehu, oh ohl kante me pahn kin tungoale. Kumwail pahn kin wiahki mepwukat mehkot sarawi. +( Iet kan pwaisamwail sang ni meirong sarawi kan me sohte kin isihsla pohn pei sarawio: meirong en wahnsahpw, meirong en dihp, oh meirong en kapwungala sapwung kan. Mehkoaros me mweimweidahng ie pwehn wia meirong kesempwal iei pwaisomw oh pwaisen noumw seri kan.y*m(KAUN-O ketin mahsanihong Aaron, “Tamataman pwe ngehi me kihong kumwail samworo kan pwaisamwail sang ni meirong kesempwal kan likin meirong isihs en mehn Israel kan. I kihong kumwail oh kadaudokamwail kan pwehn wia pwaisamwail kohkohlahte.&)G(Ahpw kowe oh noumw pwutak kante me pahn pwukoahki pwukoahn samworo me pid pei sarawio oh audepen Wasa Sarawiheo. Ih met kan amwail pwukoa, pwehki ei kihong kumwail kalahngan en samworo. Mehmen me sohte iang pwihn en samworo e ahpw keieng mpen dipwisou sarawi pwukat pahn kamakamala.”6(g(Ngehi me pilada kisehmw kadaudok en Lipai kan sang rehn men Israel kan, eri kalahngan ehu sang rehi. Re kasarawilahr ong ie pwe re en kapwaiada arail pwukoa kan nan Impwalo.')(Kowe oh noumw pwutak kante me pahn pwukoahki doadoahk nan Wasa Sarawio oh ni pei sarawio, pwe ei engieng en dehr pwurehng lel mehn Israel kan.&7(Irail pahn iang uhk doadoahk oh re pahn kapwaiada ar pwukoa kan me pid arail doadoahk nan Impwalo; ahpw sohte emen tohrohr me pahn iang uhk doadoahk.R%(Re pahn seweseiuk oh kapwaiada arail pwukoa kan nan Impwalo, ahpw re sohte pahn sair pei sarawio de dipwisou sarawi kan nan Wasa Sarawio. Ma re pahn sair mepwukat, kowe oh irail koaros pahn kamakamala.$1(Pil kahrehdo kisehmw, me kadaudok en Lipai, pwe re en kin sewesei kumwail nindokon kowe oh noumw seri kan amwail pahn kin doadoahk nan Impwal wet. # (KAUN-O ketin mahsanihong Aaron, “Kowe, noumw seri oh mehn Lipai kan, kumwail pahn pwukoahki mehkoaros me sapwung ni amwail doadoahk nan Impwal me I pahn kin ketiket loale; ahpw kowe oh noumw seri kan me pahn pwukoahki me sapwung ni amwail doadoahk en samworo.e"E( Mehmen me pahn keiwohng mpen Impwalo eh pahn kamakamala, eri kitail koaruhsie pahn mehla!”L!( Mehn Israel ko eri patohwanohng Moses, “Eri ih pahn imwilaht met!6 i( Moses eri wiahda nin duwen KAUN-O eh mahsanih.nW( KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Kapwurediong en Aaron sokonen mwohn Kohpwahn Inowen. Pwe en nekinek men pwe en wia mehn kapar ong mehn Israel me kahngohdi kan, pwe re en katokihedi ar lipahned kan; pwe ma soh, re pahn mehla.”( Moses eri ale sokon ko koaros oh wahiei oh kasalehiong mehn Israel ko. Re kilangehr dahme pweidahr oh emenemen ahpw ale uhdahn eh sokon.U%(Mandahsang rahno ni en Moses eh patohla nan Impwalo, e kilangada duwen en Aaron eh sokono, me wiliandi kadaudok en Lipai, eh masalpesengehr. E mpwekda, masalpeseng oh kapwarehda wahn almond kei me mahier.R(Moses eri patohwandiong nan Impwalo sokon ko koaros mwohn Kohpwahn Inowo.<s(Moses eri patohwanohng mehn Israel ko, oh emenemen kaun ahpw kihong ar sokon kan, ehu sang ehu kadaudok, eri koaros patpene me ehk riapwoat, oh en Aaron eh sokon pil iang patehng. (Eri sokon en aramas me I piladahr pahn masalpeseng. Ih duwen met ei pahn katokihedi en mehn Israel kan ar kin lipahnedihiuk.”zo(Ke ahpw wahla ni Impwal me I pahn kin ketiket loale oh kihdiong mwohn Kohpwahn Inowo, wasa I kin tuhwong uhk ieo.oY(oh pil ntingihedi eden Aaron ni sokon en Lipai. Emenemen kaunen kadaudok kan pahn ahneki apwoat sokon.)M(“Patohwanohng mehn Israel kan re en kihong uhk sokon ehk riapwoat, apwoat sang rehn kaunen ar kadaudok kan. Ke ahpw ntingihedi eden emenemen kauno ni eh sokon& K(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,cA(2Ni ahnsou me soumwahu lusuluso tokedi, Aaron ahpw pwurala rehn Moses ni wenihmwen Impwalo.`;(1Wadepen aramas me mehla mihmi ni 14,700, me mehla ni moromor en Kora sohte wadawadohng.`;(0Met kahrehda soumwahwo eh tokedi, Aaron ahpw uh nanpwungen me momour oh me melahr akan.b?(/Aaron eri kapwaiada, e ale nah pan en kisiniei oh tangala wasa me aramas ako wie pokopokon ie, ni eh kilangada me soumwahwo tepidahr, e ahpw kihong warpwohmwahu pohn mwoalus ko oh wiahda sarawien kamwakele aramas ako.8k(.Moses eri patohwanohng Aaron, “Ale noumw pan en kisiniei, oh audekihda mwoalus ngkingken sang ni pei sarawio oh kihong ekei warpwohmwahu nan mwoalus kan. Kowe eri mwadang kohwei rehn aramas akan oh wia sarawien kamwakel. Nna mwadang! Pwe engieng en KAUN-O tepidahr oh soumwahu lusulus ehu tepidahr.”oY(-“Keiweisang mpen aramas pwukat pwe met I pahn kamwomwirailla!” Ira riemeno eri poaridiong nanpwel,&I(,KAUN-O ahpw mahsanihong Moses,6i(+Moses oh Aaron ahpw kohla oh uh mwohn Impwalo,' I(*Ni ar pokonpene pwe re en uhwong Moses oh Aaron, re sohpeilahng Impwalo oh kilangada duwen pelien depwek pali eh pwapwaindi oh lingaling en KAUN-O eh pwarada. ()Manda sang rahno aramas koaros ahpw lipahnedihada Moses oh Aaron ketihtihki, “Kumwa kemelahr ekei sapwellimen KAUN-O aramas akan.”; q((Met wiahla mehn kapar ehu ong mehn Israel ko pwe emen me kaidehn kisehn kadaudok en Aaron dehr keiong mpen pei sarawio pwe en meirongkihong KAUN-O warpwohmwahu. Ma e pahn wia, e pahn kamakamala duwehte Kora oh ienge ko. Mepwukat koaros wiawiher nin duwen KAUN-O eh masanihong Moses en patohwanohng Eleasar.  ('Eri, samworo Eleasar ahpw ale pan en kisiniei ko oh sukpene lao wiahla pelien mete menipinip pwe en wiahda pweinen pei sarawio.- U(&Pan pwukat kasarawihla ni ahnsou me re mweimweidahng KAUN-O ni pei sarawio. Eri, ale nein aramas pwukat me kamakamkihla diparail kan, neirail pan en kisiniei kan oh sukpene lao wiahla pelien mete menipinip oh wiahkihla mehn pwaindi pei sarawio. Met pahn wiahla mehn kapar ehu ong mehn Israel.C(%“Ndaiong Eleasar, nein samworo Aaron, en kihsang pan prons en kisiniei me mihmi rehn ohl me melahr ako, oh en kamwarakpeseng mwoalus ko ekis wasa doh, pwe pan en kisiniei ko me sarawi.%G($KAUN-O eri mahsanihong Moses,b?(#KAUN-O ahpw ketin kadaridi kisiniei me kamwasikahla aramas 250 me meirongki warpwohmwahu./Y("Mehn Israel koaros me mihmi wasao ahpw tangpeseng ni ar rongada ngilen ar mwahmwahiei. Re ahpw weriwer ndinda, “Kitail tang pwe sampah dehr pil kadalleikitailla.”{(!Irail eri mourte kohdihla nan wasahn me melahr akan, iangahki ar dipwisou koaros. Pwehlo eri pwurpene oh irail sohrala.oY( oh kadallehla ira koaros oh ara peneinei kan iangahki iengen Kora koaros oh mehkoaros me irail ahneki.Z/(E nekte eh patohwan mepwukat, pwehl me mi pahn nehn Dadan oh Apiram pa sarapeseng(ahpw ma KAUN-O pahn ketin wiahda mehkot kapwuriamwei oh sampah pahn sarapeseng oh kadallehla ira oh mehkoaros me ira ahneki, pwe ira en kohdihla nan wasahn me melahr akan ni ara momourte, kumwail pahn esehki me aramas pwukat kahngohdiong KAUN-O oh soikala ih.”}u(Ma aramas pwukat pahn mehkihla mehla mwahl ni sohte kalokolok sang rehn KAUN-O, eri a KAUN-O sohte ketin kadariehdo,9m(Moses ahpw patohwanohng aramas ako, “Ih duwen met amwail pahn ese me KAUN-O ketin kedariehdo pwe I en kapwaiada mepwukat koaros ahpw kaidehkin nsenei me I wiewiahki mepwukat.=~u(Irail eri keilahsang limwahn en Kora, Dadan oh Apiram ar impwal ko. Dadan oh Apiram ahpw pedoi oh kesikesihnen ni wenihmwen imwara impwal, iangahki ara pwoud kan oh neira seri kan.G} (E ahpw patohwanohng irail, “Kumwail keiweisang limwahn en aramas suwed pwukat ar impwal kan oh dehr doahke mehkot me arail. Ma soh, kumwail pahn iang kamwomwmwomwla pwehki diparail kan.”O|(Moses eri patohla rehn Dadan oh Apiram iangahki kaunen mehn Israel ko.d{C(“Ndaiong aramas akan re en keiweisang ni en Kora, Dadan oh Apiram imwarail impwal kan.”'zK(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,>yw(Moses oh Aaron ahpw poaridiong nanpwel oh kapakap patohwan, “Maing Koht, komwi me pwarer en mour. Ahnsou me aramas emen kin dipada, komw kin ketin engiengda pahn aramas koaros?”Vx'(“Kumwa keiweisang rehn aramas pwukat, pwe I pahn mwadang kamwomwirailla.”.wY(KAUN-O eri mahsanihong Moses oh Aaron,#vA(Kora eri kapokonepene aramas koaros, re ahpw uh sohpeiong Moses oh Aaron ni wenihmwen Impwalo. Lingaling en KAUN-O pa mwadangete pwaradahng aramas koaros,u9(Eri, emenemen irail ahpw ale nah pan en kisiniei, oh audekihda mwoalus ngkingken oh warpwohmwahu, oh uh ni wenihmwen Impwalo, iangahki Moses oh Aaron.t5(Emenemen kumwail pahn wa kohdo nah pan en kisiniei, oh audekihda mwoalus ngkingken oh warpwohmwahu loale, oh meirongki ong KAUN-O ni pei sarawio.”s-(Moses ahpw patohwanohng Kora, “Kowe oh iengomw me 250 koaros pahn patohdo ni Impwal me KAUN-O kin ketiket loale; Aaron pahn pil iang mi wasao.Vr'(Moses eri lingeringerda oh patohwanohng KAUN-O, “Maing, komw dehpa kupwure meirong me aramas pwukat pahn patohwandohng komwi. I sohte wia mehkot suwed ong ira. I pil sohte kihsang emen neira ahs akan.”q9(Komw sohte kahreikitodohng nan sahpw pwelmwahu de kihong kiht mwetin wain, a met komw songosong en pitihkitedi. Soh, se sohte pahn patohwei rehmwi!”p)( Komw sohte itarki omwi kahreikitodo sang nan sahpw me pwelmwahu nan Isip, pwe komwi en kemeikitala nan sapwtehnet? Komw pil pahn kaunkitadahr?`o;( Moses eri ekerodo Dadan oh Apiram, ahpw ira sapeng ketihtihki, “Se sohte pahn kohwei!^n7( Ni omw akupwungiong Aaron, ni mehlel, KAUN-O, me kowe oh iengomw kan kahngohdiong.”|ms( E ketin mweidohng kumwail oh mehn Lipai teikan, kumwail en kak keieng mpe, a met kumwail pil anahne wiahla samworo!dlC( Kumwail wiahki mehkot mwahl, en Koht en Israel eh ketin katohreikumwailsang rehn mehn Israel teikan, pwe kumwail en kak keieng mpe, oh wia amwail doadoahk ni Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, oh papah mehn Israel kan?Uk%(Moses pil usehla patohwanohng Kora, “Kumwail rong, kumwail mehn Lipai kan!$jC(Nimenseng en lakapw kowe oh iengomw kan pahn ale noumwail pan en kisiniei kan, audekihda mwoalus ngkingken oh warpwohmwahu, kumwail ahpw pahn walahng ni pei sarawio. Kitail ahpw pahn kilang ihs rehtail me KAUN-O ketin piladahr. Kumwail mehn Lipai kan, kumwail me nohn daulihalahr!”$iC(Nimenseng en lakapw kowe oh iengomw kan pahn ale noumwail pan en kisiniei kan, audekihda mwoalus ngkingken oh warpwohmwahu, kumwail ahpw pahn walahng ni pei sarawio. Kitail ahpw pahn kilang ihs rehtail me KAUN-O ketin piladahr. Kumwail mehn Lipai kan, kumwail me nohn daulihalahr!”{hq(E ahpw patohwanlahng Kora oh ienge ko, “Nimenseng en lakapw KAUN-O pahn ketin kasalehiong kitail ihs me e ketin sapwellimaniki; e pahn ketin mweidohng ih me e ketin sapwellimanikio, mehmeno, me e ketin piladahr en keieng mpe ni pei sarawio.>gy(Ni Moses eh rong met, e poaridiong nanpwel oh kapakap.f%(Irail eri pokonpene mwohn Moses oh Aaron oh patohwanohng ira, “Kumwa nohn daulihala! KAUN-O ketin sapwellimaniki mehn Israel koaros, oh KAUN-O kin ketiket rehtail koaruhsie. Eri, a dahme komwi, Moses, kin pein kasapwilkomwihda pohn sapwellimen KAUN-O aramas akan?” e(Kora, nein Isar, peneineien Kohad sang kadaudok en Lipai, ahpw kahngohdiongda Moses. Kadaudok en Reupen silimen ahpw iangala ih-Dadan oh Apiram, nein Eliap, oh On, nein Peled-pil iangahki mehn Israel 250, kaun ndahnd kei me pilipilda sang rehn mehn Israel ko. d (Kora, nein Isar, peneineien Kohad sang kadaudok en Lipai, ahpw kahngohdiongda Moses. Kadaudok en Reupen silimen ahpw iangala ih-Dadan oh Apiram, nein Eliap, oh On, nein Peled-pil iangahki mehn Israel 250, kaun ndahnd kei me pilipilda sang rehn mehn Israel ko.ncW()Ngehi, KAUN-O amwail Koht, me kahreikumwaildo sang Isip pwe I en wiahla amwail Koht. Ngehi KAUN-O.”}bu((Mehn kataman pwukat pahn kin katamankin kumwail en kapwaiada ei kosonned koaros; eri kumwail pahn wiahla nei aramas.a#('Mehn kataman pwukat pahn katamankin kumwail ei kosonned koaros pwe kumwail dehr kin sohpeisang ie oh idawehn ineng en nan kapehdamwail kan.L`(&en patohwanohng mehn Israel kan, “Kumwail wiahda pengkir mehn kataman ni pwungipen amwail likou kan oh kihong kisin sahl poh mei ni ehuehu mehn kataman kan. Met pahn wiawi sang met kohkohlahte. Q~}} |g{{{zhyyx?ww;vyvuutvssrrqqpEonn3mmHllBkk-j iKhhWgsffNeXdd0cbb,aa `y__<^^]^\\P[[!ZZ;YXXWWWWVUUTISRRxQPPObN/MMPLtKK8JJ?II\HGG2FEE4DCCCBBYAA8@@@??>>=!<<Mehn Lipai ohl me sounpwong ehu kohda koaros patpene me 23,000. Re wadawad tohrohrasang mehn Israel teikan pwehki ar sohte kin ale sohsohn sahpw nan Israel.UG%(=Nadap oh Apihu mehla ahnsou me ira wiahiong KAUN-O kisiniei me sohte sarawi.FF(K(4KAUN-O ketin mahsanihong Moses,/=[(3Ohlen Israel koaros patpene me 601,730.5<g(2Peneinei pwukat koaros patpene me 45,400 ohl.;-(1Seser oh Sillem.5:g(0Kadaudok en Napdali: peneineien Saseel, Kuni,59g(/Peneinei pwukat koaros patpene me 53,400 ohl.+8S(.Aser naineki serepein men ede Sera.27a(-Peneineien Eper oh Malkiel tepisang Peria.;6s(,Kadaudokk en Aser: peneineien Imna, Ispi, oh Peria.#5C(+irail koaros me 64,400 ohl.)4O(*Kadaudok en Dan: peneineien Usim,53g()Peneinei pwukat koaros patpene me 45,600 ohl./2[((Peneineien Ard oh Nahman tepisang Pela.1-('Sepupam oh Upam.<0u(&Kadaudok en Pensamin: peneineien Pela, Aspel, Airam,\/3(%Peneinei pwukat koaros patpene me 32,500 ohl. Ih peneinei pwukat me tepisang Sosep.(.M($Peneineien Eran tepisang Sudela.?-{(#Kadaudok en Epraim: peneineien Sudela, Peker, oh Tahan.5,g("Peneinei pwutak koaros patpene me 52,700 ohl.t+c(!Selopehad, nein Eper, sohte nah pwutak ahpw mie nah serepein; adarail iei Mala, Noha, Okla, Milka oh Tirsa.*+( Semida oh Eper.))(Asriel, Sekem, (=(Peneinei en Ieser, Elek, ' (Kadaudok en Manase. Makir, nein Manase, iei semen Kilead oh peneinei me pahn wad met kan arail pahpa kahlap ako tepisang Kilead:K&(Kadaudok kan en Sosep, me naineki pwutak riemen, Manase oh Epraim.5%g(Peneinei pwukat koaros patpene me 60,500 ohl.@$}(Kadaudok en Sepulon: peneineien Sered, Elon, oh Sapleel.5#g(Peneinei pwukat koaros patpene me 64,300 ohl."-(Sasup oh Simron.1!_(Kadaudok en Isakar: peneineien Tola, Pua,5 g(Peneinei pwukat koaros patpene me 76,500 ohl.  (Kadaudok en Suda: peneineien Sela, Peres, Sera, Esron oh Amul. (Riemen nein Suda pwutak, Er oh Onan, ira mehla nan wehin Kenan).  (Kadaudok en Suda: peneineien Sela, Peres, Sera, Esron oh Amul. (Riemen nein Suda pwutak, Er oh Onan, ira mehla nan wehin Kenan).  (Kadaudok en Suda: peneineien Sela, Peres, Sera, Esron oh Amul. (Riemen nein Suda pwutak, Er oh Onan, ira mehla nan wehin Kenan).5g(Peneinei pwukat koaros patpene me 40,500 ohl.+(Arod, oh Areli.!(Osni, Eri,5g(Kadaudok en kad: peneineien Sepon, Aki, Suni,5g(Peneinei pwukat koaros patpene me 22,200 ohl.)( Sera, oh Saul.<u( Kadaudok en Simion: peneineien Nemuel, Samin, Sakin,8m( Ahpw nein Kora pwutak ko sohte iang kamakamala.)-U( Sampah sarapeseng oh kadaleirahla, ira eri mehla iangahki Kora oh ienge ko ni ahnsou me kisiniei karongehla me 250; irail eri wiahla mehn kapar ehu ong aramas akan.Y-( oh nah pwutak kan iei Nemuel, Dadan, oh Apiram. (Deidan oh Apiram, iei ira me pilipildahr sang rehn mehn Israel kan. Ira me uhwong Moses oh Aaron oh iangala iengen Kora ko ni ahnsou me re kahngohdiong KAUN-O."A(Peneineien Pallu iei Eliap2a(Peneinei pwukat koaros patpene 43,730 ohl.+(Esron oh Karmi.V'(Kadaudok en Reupen (Reupen, iei nein Seikop mesenih): peneineien Anok, Pallu,cA(Moses oh Eleasar ahpw kapwaiada, ira eri kapokonepene ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda. Re ahpw pokonpene nan patapat en Mohap ni keilen Pillap Sordan sallahng Seriko. Iet kan mehn Israel me kohdohsang Isip:c A(Moses oh Eleasar ahpw kapwaiada, ira eri kapokonepene ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda. Re ahpw pokonpene nan patapat en Mohap ni keilen Pillap Sordan sallahng Seriko. Iet kan mehn Israel me kohdohsang Isip: '(“Kumwa wiahda wadawad en peneinei kan en mehn Israel koaros, ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda me kak wia doadoahk en sounpei.”X  -(Mwurin soumwahu lusuluso, KAUN-O ketin mahsanihong Moses oh Eleasar, nein Aaron, )(pwehki suwed me re wiahiong uhk ni ahnsou me re pitihiukedi nan Peor, oh pwehki Kospi, me kamakamlahr ni ahnsoun soumwahu lusulus nan Peor.”7 k(“Mahweniong mehn Midia kan oh kamwomwirailla,'K(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,R(Eden liho iei Kospi. Sur, eh pahpa, wia kaunen ehu peneineien mehn Midia.y(Eden ohl en Israel me iang lih en Midiano kamakamala iei Simri, nein Salu, kaunen peneinei ehu nan kadaudok en Simion.1( Ih oh kadaudoke kan pahn wialahr samworo poatopoat kohkohlahte, pwehki eh nohn loalopwoat ong ie oh kahrehiong kupwurmahk pohn mehn Israel kan.”p[( Eri, ke pahn padahkihong me I pahn kauwada inou ehu nanpwungen ngehi oh ih me pahn manaman kohkohlahte.;q( “Pwehki wiewiahn Pineas, I solahr engieng pahn mehn Israel kan. E sohte mwahn mweidohng re en pwongih koht emen likin ngehi, ih kahrepen ei sohte kamwomwirailla nan ei engieng.'K( KAUN-O ketin mahsanihong Moses,?{( ahpw mwurin soumwahwo eh kemelahr aramas rianen pahkid.&G(oh idawehnla ohlo oh liho nan impwalo oh doakohki ketieuo pwar paliwarara ko koaros. Ih duwen met soumwahu lusuluso me kamwomwalahr mehn Israel ko eh tokedi,(Ni Pineas, nein Eleasar, me pahpa kahlapki samworo Aaron, kilang met, e ahpw udahte kohkohla sang nan pokono. E ahpw ale ketieu pwoat,E~(Emen mehn Israel ko ahpw pedolong nan imwe impwal iangahki lih en Midia men mwohn mesen Moses oh mwohn mehn Israel koaros, nindokon ar mwahmwahiei mwohn Impwal me KAUN-O kin ketiket loale.}#(Moses eri patohwanohng kaun ako, “Emenemen kumwail pahn kemehla aramas koaros me kisehn eh kadaudok me iangalahr pwongih Paal en Peor.”|-(oh mahsanihong Moses, “Ale kaunen mehn Israel kan oh kemeirailla ni pokon sansal, pwe iei duwen met ei sohla pahn engieng pahn aramas akan.”{(Lih pwukat kin luhke ohlen Israel ko ong arail kamadipw sarawi kan, wasa me re kin pwongih ie koht en Mohap. Mehn Israel ko eri kin iang tungoale kisin mwenge me kin meirongala ong Paal, koht en Peor, oh pil pwongih ih. KAUN-O eri ketin engiengda pahn mehn Isreal,z(Lih pwukat kin luhke ohlen Israel ko ong arail kamadipw sarawi kan, wasa me re kin pwongih ie koht en Mohap. Mehn Israel ko eri kin iang tungoale kisin mwenge me kin meirongala ong Paal, koht en Peor, oh pil pwongih ih. KAUN-O eri ketin engiengda pahn mehn Isreal, y (Ahnsou me mehn Israel ko kauwada imwarail impwal ko nan Wahun Akasia, ohl ako ahpw tapihada neneke lih en Mohap kan me mihmi wasao.Qx(Palaam eri uhdahte kohkohla ni imweo, oh Palak pil ketiketla sang wasao.w(Karis kan pahn seiloakdo sang Saiprus; re pahn kalowehdi Asiria oh Papilon, a mwuhr, re ahpw pahn pil mwomwla kohkohlahte.”lvS(Palaam ahpw pil patohwanda mahsen en kokohp pwukat: “Ihs aramas pwukat me pokonpene ni paliepeng?iuM(ahpw kumwail, mehn Ken, kumwail pahn mwomwla ni ahnsou mehn Asiria kan pahn kaloweikumwaildi.”Lt(Oh nan kaudialo, e ahpw pil kilangada mehn Ken kan; ih eri pil patohwanda mahsen en kokohp pwukat: “Amwail wasahn kousoan me kehlail oh mwahu, rasehng pesen menpihr men pohn paipalap ileilehie;Xs+(“Eri, nan kaudialo, Palaam pil kilangada mehn Amalek kan; ih eri pil patohwanda mahsen en kokohp wet: “Wehin Amalek me keieu kehlail nanpwungen wehi kan, ahpw ni imwilah e pahn kamwomwmwomwla douluhl.”Pr(Wehin Israel pahn kaitiekiraildi oh kamwomwala douluhl me pitla kan.”q (E pahn ketin kalowehdi sapwellime imwintihti kan nan Edom, oh ketin nin limanikihla sapwarail; Israel eri pahn kin poweiraildi./pY(I patohwan kilikilenglahng ahnsou me pahn kohdo, I ahpw kilangada wehin Israel. Nanmwarki men pahn ketin pwarada nan wehio, rasehng usu ehu, e pahn ketieisang nan Israel, rasehng rakim lingaling ehu. E pahn ketin kauwehla kaunen wehin Mohap kan, oh kamwomwala me akalapalap oh lemei kan koaros.!o=(me kak rong mahsen en Koht, me kin kupwurokongki kupwurokong en Wasa Lapalahpie. Mesei kat pehdpesengehr, I aleier kaudial sang rehn Koht, Wasa Lapalap.n(Ih eri patohwanda mahsen en kokohp pwukat: “Iet mahsen en Palaam, nein Peor, mahsen en aramas emen me kak kilang mehkoaros ni sansal,am=(Palaam pil patohwanohng Palak, “Ahnsou wet I pahn patohla rehn riei aramas ako, ahpw mwohn ei pahn patohla, I men kehsehkin komwi dahme mehn Israel kan pahn wiahiong sapwellimomwi kan ni rahn akan me pahn kohdo.”tlc( me mehnda ma komw pahn ketikihong ie silper oh kohl en tehnpasomwi koaros, ahpw I sohte kak kauwehla kosonned en KAUN-O ni ei pahn wiahda mehkot ni pein nsenei; pwe ihte me I pahn kin patohwandahn, dahme KAUN-O ketin mahsanihong ie.”gkI( Palaam eri sapeng, patohwan, “I soh patohwanohng meninkeder ko me komw ketin kadaralahng ie,%jE( Eri, pwilipwilahkewei sang met, pwilahkewohng ni imwomwo! I inoukihda me I pahn kihong uhk keting laud ehu, a met KAUN-O ketikihsangehr keting wet rehmw.”:io( Palak eri engiengda kowahlap pahn Palaam. Ih eri rakopene lime ko oh mahsanihlahng Palaam, “I ekeruhkodo pwe ke en keriahla ei imwintihti kan, ke ahpw kapaiairailda pak siluh.Mh( Arail wehi kin rasehng laion kehlail men; ni eh pahn memeir, sohte me eimahiong kapirida. Mehmen me pahn kapaiahda Israel, e pahn pil paiamwahu; a mehmen me pahn keriahla Israel, e pahn riahla.”_g9(Koht ketin kahluwairaildo sang wehin Isip; e kin ketin uhpalihkin irail nan mahwen, rasehng kou lawalo men. Re kin kadallehla arail imwintihti kan, kauwehla tihrail kan oh katimpeseng kanengen neirail kesik ketieu.7fi(Keteu pahn mwuledek rehrail oh arail werentuhke pahn poadidi nan pwehl wisekesek mwahu. Arail nanmwarki pahn lapalapasang Akak, oh roson en eh wehi pahn kohieng wasa doh kan.e1(rasehng nih kei me irihrek kohwei, mwetuwel kei ni keilen pillap, tuhkehn alos kei me KAUN-O ketin padokedi, rasehng tuhke sidar kei limwahn pihl.0d](Impwal kan en mehn Israel ko me kaselel,pc[(me kak rong mahsen en Koht. Mesei kat pehdpesengehr, I aleier kaudial ehu sang rehn Koht, Wasa Lapalap.b(ih eri patohwanda mahsen en kokohp pwukat: “Iet mahsen en Palaam, nein Peor, mahsen en aramas emen me kak kilang mehkoaros ni sansal,daC(oh kilangada mehn Israel ko ni imwarail impwal ko ni wad kadaudok. Ngenen Koht eri ti powe,6` i(Palaam eri esehda me KAUN-O ketin kupwurki en kapaiahda mehn Israel ko. Kahrehda e sohla kohla rapahki kupwur en KAUN-O duwen me e kin wia. E ahpw kilikilengseli nan sapwtehn_(Palak eri ketin kapwaiada me Palaam patohwanohng; ih eri meirongkihla kouwol men oh sihpw wol men pohn ehuehu pei sarawi ko. ^(Palaam ahpw patohwanohng, “Komw ketin kauwada pei sarawi isuh wasaht, oh ketikidohng ie kouwol isimen oh pil sihpw wol isimen.”S]!(Ih eri ketin kahrelahng Palaam pohn kumwen Nahna Peor, sallahng sapwtehno.\1(Palak eri mahsanihong, “Kohdo mahs; I pahn kahreiukalahng ekis wasa tohrohr; mweinele Koht pahn ketin kupwurki ke en keriairailla sang wasao.” [(Palaam ahpw sapeng Palak, patohwan, “I soh patohwanohngkomwiher me I pahn patohwanda mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanihong ie?”~Zw(Eri, Palak ahpw mahsanihong Palaam, “Ma ke sohte pahn keriahla mehn Israel kan, ke sohte pil pahn kapaiairailda.” Y (Iet wehin Israel me rasehng laion kehlail men: e sohte pahn wendi e lao kadallehla seike, oh nimala ntahn irail me e kemehla.”7Xi(Sohte katepen tiahk en wunahni rehn mehn Israel, pil sohte ketepen kosetipw rehrail. Ih ahnsowo met ahnsoun patohwan duwen mehn Israel, ‘Kilang dahme Koht ketin wiadahr!’pW[(Koht ketin kahluwairaildo sang wehin Isip; e ketin uhpalihkin irail nan mahwen, rasehng kou lawalo men.,VS(I sohte kilangada mehkot suwed rehn mehn Israel, de kahpwal, ni ahnsou kohkohdo. KAUN-O, arail Koht, kin ketin ieiang irail; re patohwan wiahki ih arail nanmwarki.hUK(E ketin mahsanihong ie I en kapaiahda; eri, me Koht ketin kupwuramwahwih, I sohte kak wekidala.NT(Koht kaidek aramas emen me kin lokaia likamw; pil kaidehk aramas emen me kin wekidala audepen kupwure. Ni eh pahn ketin inoukihda mehkot, e kin ketin kapwaiada; mehkot me e kin mahsanih kin pweida. S(a Palaam ahpw patohwanda mahsen en kokohp pwukat: “Palak, nein Sippor, komw ketido mahs; oh rong kanahieng dahme I pahn patohwan."R?(Palaam eri pwurala oh tuhwong Palak me ketikette limwahn mehn meirong isihs ko, iangahki kaunen Mohap ko. Palak eri keinemwe dahme KAUN-O ketin mahsanih;zQo(KAUN-O eri ketin tuhwong Palaam oh mahsanihong dahme e pahn patohwanda; e ahpw pil ketin kapwurelahng rehn Palak.P (Palaam eri patohwanohng Palak, “Komw sepit mahs limwahn mehn meirong isihs pwukat, pwe I pahn patolahng tuhwong Koht mahs.”IO (Ih eri ketin kahrelahng Palaam nan mohsen Sopim, me mi pohn Nahna Piska, wasa me e ketin kauwada ie pei sarawi isuh oh ketin meirongkihla kouwol men oh sihpw wol men pohn ehuehu pei sarawi ko.'NI( Palak eri mahsanihong, “Iangiehda mahs, kita kohla ekis wasa tohrohr, wasa me ke pahn kilang ekeite mehn Israel ko. Eri, ke pahn keriairailla sang wasao.”yMm( A Palaam sapeng, patohwan, “Pwe da? Kakete I en potohwanda ehu soahng tohrohrasang me KAUN-O ketikihong ie?”(LK( Eri, Palak ahpw mahsanihong Palaam, “Dahme ke wiewiahiong ie? I ekeruhkodo pwe ke en keriahla ei imwintihti kan, a dahme ke wia, ihte ke kapakapkin irail.”rK_( Kadaudok en Israel kan me ngeder duwehte pwelpar, ihs me kak wadekada tohtohn irail? Komwi ketin kupwure ie pwe ei mour en imwisekla duwehte emen sapwellimen Koht aramas akan, pwe imwilahn ei mour en duwehte imwilahn me pwung kan.”J9( Sang pohn paip ile kan I kak uduhdiahl irail, sang pohn dohl akan I kak mwasamwasahn irail. Wehi ehu irail me uhtohrada, me paiamwahusang wehi teikan.Iy(A ia duwen ei pahn keriahla me Koht sohte ketin keriahla? Ia duwen ei pahn kailongkihla me Koht sohte ketin kalahdeki?`H;(Palaam eri patohwanda mahsen en kokohp pwukat: 1 “Palak, nanmwarkien Mohap, ketin malipeiehdo sang Siria, sang nin nahna kan en palimese. E mahsanih, ‘Kohdo wia kokohp ni mwarei; komw keriahla mehn Israel ko.”G}(Palaam eri pwurala oh tuhwong Palak me ketikette limwahn sapwellime meirong isihso, iangahki kaun koaros en wehin Mohap.lFS(KAUN-O ahpw mahsanih, “Pwurowei rehn Palak oh patohwanda mahsen kan me I pahn mahsanihong uhk.”;Eq(oh Koht ahpw ketin tuhwong Palaam wasao. Palaam ahpw patohwanohng, “I patohwan kauwada pei sarawi isuh oh meirongkihla kouwol men oh sihpw wol men pohn ehuehu pei sarawi ko.”D9(Palaam eri patohwanohng Palak, “Komw ketin sepit mahs limwahn sapwellimomwi meirong isihs pwukat, pwe I pahn patolahng patohwan mahs ma KAUN-O ele pahn ketin tuhwong ie. Mehkoaros me e pahn mahsanihong ie, I pahn patohwanohng komwi.” Palaam eri patopatolahng pohn nahna ehu,C(Palak eri ketin kapwaiada pekipek en Palaam. Ira ahpw meirongkihla kouwol men oh sihpw wol men pohn ehuehu pei sarawi ko. B (Palaam eri patohwanohng Palak, “Komw ketin kauwada wasaht pei sarawi isuh oh ketikidohng ie kouwol isimen oh sihpw wol isimen.”A ()Eri, mandahn rahno, nimenseng, Palak eri ketin kahredalahng Palaam Pamod Paal, wasa Palaam kak kilang ekei aramas en Israel ko.w@i((Palak ahpw kemehla sihpw oh kou kei wasao, oh kadaralahng kisin uduk kis Palaam oh meninkeder ko me e iangodo.@?}('Palaam eri iangada Palak, ira ketiketlahng kahnimw Usod,$>C(&Palaam ahpw sapeng, patohwan, “Ahpw iet I patodohr. A soangen manaman dah me mie rehi? Ihte mahsenohte me Koht ketikihong ie me I pahn kak patohwanda.”5=e(%Palak ahpw mahsanihong Palaam, “I seu kadarowohng uhk meninkeder ko pwe ke en patohdo? Dahme ke sohte mwadangkihdo? Ke lemeleme me I sohte pahn kihong uhk keting laud?”<-($Ni Palak eh karongehda me Palaam patopato kohdo, e ahpw ketieila pwe en tuhwong ni kahnimw Ar, me mi limwahn Pillap Arnon ni irepen wehin Mohap.8;k(#Tohnlengo ahpw mahsanihong, “Iangeweite aramas pwukat, ahpw ke pahn koasoia soahng kante me I padahkihong uhk ke en koasoia.” Palaam eri iangada nein Palaam meninkeder ko.I: ("Palaam eri sapeng patohwan, “I dipadahr, I sohte patohwan me komwi ketiket mwohi nan ahlet pwe komwi en uhwong ie. Eri, ma komw sohte kupwurki ei seiloaket, a I pahn pwuralahng ni imweio.”q9](!Ahpw noumw ahsen kilangiehda, iei me e wetkihsang nan ahlet, mahkete I kemeiukalahr, a ahsen pahn pitla.8( Tohnlengo ahpw mahsanihong, “Dahme ke wokihki pak silipak noumw ahsen? I kodohn karomwpwaiukala, pwe ke sohte pahn wia seiloak wet.79(KAUN-O eri ketin mweidohng Palaam en kilangada tohnlengo eh kesikesihnen nanialo ngapkihda nah kedlahs pwoat. Palaam eri poaridiong mwowe lel nanpwel.L6(Ahso ahpw ndalahng Palaam, “Kaidehkin noumw ahs ngehi, oh kaidehkin dakepomw ahs ngehi sang ni omw tikitik? Sang mahs kohdo, mie ahnsou ehu me I sohte papah iuk?” Ohlo ahpw sapeng, “Soh.”j5O(A Palaam ahpw sapeng, “Pwehki omw kapakapailokei ie! Ma mie nei kedlahs met, I kemeiukalahr.”{4q(KAUN-O eri ketin kupwurehda ahso en lokaia, ahso ahpw ndahng Palaam, “Dahme kahrehda ke wokihkin ie pak silipak?%3E(Eri, met ni ahso eh kilangada tohnlengo eh uh mwowe, e ahpw mwohndiong nanpwelo pahn Palaam. Palaam eri lingeringerdahte oh tapihada wokihki ahso eh sokono.y2m(Tohnlengo ahpw pil ketila uh wasa me wetikitik mehlel, wasa me ahso sohte kak mwekidla ni palimeing de palimaun.~1w(Ni ahso eh kilangada tohnlengo, e keilahng ni kehlo oh idangehng nehn Palaamo ie. Palaam eri pil pwurehng wokih ahso.Z0/(Tohnleng en KAUN-O ahpw uhda wasa wetikitik kis nanpwungen kelen mwetin wain kei.>/w(Ni ahso eh kilangada tohnleng men eh kesikesihnen wasao oh kolokol kedlahs pwoat, e ahpw wetsang nan ahlo wetlong nan dihpw ko. A Palaam ahpw wokih ahso pwe en kapwurelahng nanialo.#.A(Koht eri ketin engiengkihda Palaam eh kohkohla, oh ni eh kohkohla dake nah ahso iangahki eh ladu riemen, tohnleng en KAUN-O pa uh nanialo pwehn irehdi ih.Z-/(Eri, manda nimenseng Palaam ahpw kaunopaoda nah ahso, oh iangala kaunen Mohap ko.C,(KAUN-O eri ketido rehn Palaam nipwongo oh mahsanihong, “Ma aramas pwukat kodohn likwerihiuk, eri, pwourda oh iangirailda; ahpw ke dehr wia mehkot tohrohrasang me I pahn ndaiong uhk.”+(Ahpw kumwail pil pweidi rehi pwohnget, duwehte pwihn teio, pwe I en kak ese dahme kapw ni kupwur en KAUN-O ong ire wet.”W*)(Palaam ahpw sapeng patohwanohng meninkeder ko, “Mehnda ma Palak pahn pil ketikihong ie silper oh kohl koaros en tehnpeseo, ahpw I sohte kak kauwehla kosonned en KAUN-O, ei Koht, ni mehkot tikitik de laud.))(I pahn kihong komwi keting laud mehlel ehu, oh I pahn kapwaiada mehkoaros me komw pahn peki rehi. Menlau, ketido oh keriahla aramas pwukat.” ((Re ahpw kohla rehn Palaam oh ndaiong en Palak mahsen wet: “Menlau, komw dehr mweidohng mehkot en iredihsang omwi pahn ketido rehi.e'E(Eri, Palak ahpw pil ketin poaronehla ekei meninkeder me tohto oh lapalapasang mehn mahs ako.h&K(Meninkeder ko eri mwesel pwurala rehn Palak oh patohwanohng me Palaam kahng iang irail patohdo.!%=( Eri, mandahn rahno, nimenseng, Palaam ahpw ndaiong meninkeder ko, “Kumwail pwurowei nan amwail wehi, pwe KAUN-O sohte kupwurki I en iang kumwailda.” $( Koht eri mahsanihong Palaam, “Ke dehr iang aramas pwukan kohwei; ke pil sohte pahn keriahla tohnwehien, pwe I kapaiairaildahr.”.#W( Palaam eri sapeng, patohwan, “Nanmwarkien Mohap, Palak, me patohwan kadariraildo pwe re en patohwanohng ie duwen aramas ekei me patohdo sang Isip oh mwarahkseli nan sahpwo pwon. E peki I en kohla oh keriairailla pwe re en kak mahweniong irail oh kaloweiraildi oh kasareirailla sang wasao.”."W( Palaam eri sapeng, patohwan, “Nanmwarkien Mohap, Palak, me patohwan kadariraildo pwe re en patohwanohng ie duwen aramas ekei me patohdo sang Isip oh mwarahkseli nan sahpwo pwon. E peki I en kohla oh keriairailla pwe re en kak mahweniong irail oh kaloweiraildi oh kasareirailla sang wasao.” j~~/}}|||R{{j{zzyydxww{vv8uu&ttszsrrDqvq&pepomoDnn"mm2ll-kk2jjiirhhgg{g%f2ee;dsccbbKaa`__r^]];\~[vZnYfX^WVVVAUUTySSRRPQQ>PPP"OO8NOMfLLhKKVJJ`IIHwGG"F:E\DDgCCBo==<<;;;m;::99B88766'555 4]333)3221/w-,I*)'%$V"!(c5pB = f NCUH%(!/Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UG%(!.Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UF%(!-Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UE%(!,Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UD%(!+Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UC%(!*Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UB%(!)Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.cAA(!(Nanmwarkien Arad, ni palieir en Kenan, ahpw karongehda me mehn Israel ko seiseiloak kohdo.S@!(!'Sang ni mahsen en KAUN-O, samworo Aaron ahpw douda pohn Nahna Or. Ni eh sounpar 123 eh ahpw mehla wasao ni keieun rahnen kelimaun sounpwong ni kapahisek en pahr mwurin mehn Israel ko ar mweselsang Isip.S?!(!&Sang ni mahsen en KAUN-O, samworo Aaron ahpw douda pohn Nahna Or. Ni eh sounpar 123 eh ahpw mehla wasao ni keieun rahnen kelimaun sounpwong ni kapahisek en pahr mwurin mehn Israel ko ar mweselsang Isip.>!(!%Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.=!(!$Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.<!(!#Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.;!(!"Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.:!(!!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.9!(! Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.8!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.7!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.6!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.5!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.4!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.3!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.2!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.1!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.0!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom./!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom..!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.-!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.,!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.+!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.*!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.)!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.(!(!Re mweselsang Repidim kolahng Nahna Or, re ahpw pil kauwada imwaril impwal ko wasa pwukat: Sapwtehn Sainai, Kiprod Attapa (de “Sousou kan en Ineng”), Aserod, Ridma, Rimmon Peres, Lipna, Rissa, Kehelada, Nahna Seper, Arada, Makelod, Tahad, Tera, Midka, Asmona, Moserod, Pen Sahkan, Or Akkidkad, Sotpada, Aprona, Esiongkeper, sapwtehn en Sin (me iei Kades), oh Nahna Or, ni keilen wehin Edom.I' (!Mwurin met nan Repidim, wasa me re sohte diar ie pihl en nimpil.&1(! oh mwuri nan Alus.%-(! Mwuri nan Dopka,V$'(! Mwurin met re pil mweselda oh kauwada imwarail impwal ko nan sapwtehn en Sin.M#(! Re mweselsang Elim oh kauwada imwarail impwal ko limwahn Dahun Sues." (! Re mweselsang mwo kolahng Elim, wasa re pil kauwada imwarail impwal kan, pwehki eh mie wasao pwarer eisek riau oh nih isiakan.,!S(!Re mweselsang Pi Airod oh kotehla Sehd Weitahtao kolahng nan sapwtehn en Sur; mwurin ar pil seiseiloangki rahn siluh, re ahpw kauwada imwarail impwal kan nan Mara.o Y(!Sang mwo re pwurodohng Pi Airod, paliepeng en Paal Sepon oh kauwada imwarail impwal ko limwahn Mikdol.N(!Mwurin met re kauwada imwarail impwal ko ni Edam ni keilen sapwtehno.T#(!Mehn Israel ko mweselsang Rameses oh kauwada imwarail impwal kan nan Sukot.9(!me sansarepedi nair mesenih pwutak kan me KAUN-O ketin kemehla. Ni eh ketin wiahda met, e ketin kasalehda duwen eh ketin manaman sang koht en Isip ko.L(!Mehn Israel ko mweselsang Isip ni kelimaun rahnen keieun sounpwong en pahro, mandahn rahn keieun Pahsohpa. Re mweselsang kahnimw Rameses pahn epwelipen nin limen KAUN-O mwohn mesen mehn Isip kan,}u(!Sang ni mahsen en KAUN-O Moses ahpw ntingihedi eden wasa kan ahnsou koaros me re kin kauwada ie imwarail impwal kan.3 c(!Poadopoad me pahn wad met kasalehda eden wasa kan me mehn Israel ko kauwada ie imwarail impwal kan mwurin ar mweselsang Isip ni kadaudok kan pahn kaweidpen Moses oh Aaron.nW( *Nopa mahweniong oh kalowehdi Kenad oh kousapw ekei limwah, e ahpw kihong eden wasao Nopa, me iei ede.( )Sair, kisehn kadaudok en Manase, ahpw mahweniong oh kalowehdi kisin kousapw kei oh kahdankinirailla “Kousapwen Sair.”S!( (Moses eri kihong peneineien Makir wehin Kilead, irail eri kousoanla wasao.( 'Peneineien Makir, nein Manase, ahpw mahweniong wehin Kilead, oh kousoanla ie oh kasarehsang mehn Amor ko me koukousoan wasao.sa( &Nepo, Paal Meon (ahd wet wekidekla), oh Sipma. Re kihong ahd kapw kei ong kahnimw kan me re onehda sapahl.L( %Kadaudok en Reupen pwurehng onehda sapahl Espon, Eleale, Kiriadaim,;( $Ped Nimra, oh Ped Aran.#C( #Atrod Sopan, Saser, Sokpea,Y-( "Kadaudok en Kad ahpw pwurehng onehda sapahl kahnimw kan en Dipon, Atarod, Aroer,\3( !Moses eri kelelehiong kadaudok en Kad oh Reupen oh apali en kadaudok en Manase sahpw koaros me mi pahn Sihon, nanmwarkien mehn Amor, oh Ok, nanmwarkien Pasan, iangahki kahnimw kan oh pil sahpw akan me kapilpene. ( Se pahn patohla pahn sapwellime kaweid oh kotehla wehin Kenan oh iang mahwen, pwe se en ale sapwat wasaht, ni palimesehn Sordan.”oY( Kadaudok en Kad oh Reupen ahpw sapeng, patohwan, “Maing, se pahn kapwaiada dahme KAUN-O mahsanih.”y m( Ahpw ma re sohte kotehla Sordan oh iang mahwen, re pahn ale pwaisarail sang nan wehin Kenan, duwehte kumwail.”b ?( “Ma kadaudok en Kad oh Reupen pahn kotehla Sordan pwehn kolahng mahwen duwen KAUN-O eh ketin mahsanih, oh ma sang ni arail sawas kumwail pahn kak kalowehdi sahpwo, eri kumwail kihong irail re en sapwenikihla Kilead.a =( Moses eri patohwanohng koasoandi pwukat ong Eleasar, Sosua oh kaun teiko en mehn Israel: )( Ahpw kiht koaros onopadahngehr mahwen duwen KAUN-O eh ketin mahsanih. Se pahn kotehla Pillap Sordan oh iang mahwen nin duwen omwi mahsanih.”j O( At pwoud oh nait seri kan, iangahki nait kou oh sihpw kan pahn mihmite nan kahnimw kat en Kilead.Z/( Kadaudok en Reupen oh Kad ahpw patohwan, “Maing, se pahn kapwaiada omwi mahsen.( Eri, kumwail kauwada kahnimw kan ong amwail peneinei kan oh kehl kan ong noumwail pelinmen kan oh kapwaiada dahme kumwail inoukidahr!”( Ahpw ma kumwail sohte kapwaiada amwail inou, eri kumwail pahn dipada ong KAUN-O, oh kumwail pahn ale kalokolok en dipamwail.Z/( oh alehdi sahpwo. Eri mwuhr, kumwail kak pwurodo, pwehki amwail kapwaiadahr amwail pwukoa ong KAUN-O oh ong riamwail mehn Israel kan. KAUN-O ahpw pahn kadehdehda me sahpwet ni palimesehn Sordan iei sapwamwail.( Noumwail sounpei koaros en kotehwei Sordan pahn kaweidpen KAUN-O; re en mahweniong atail imwintihti kan lao KAUN-O pahn kaloweiraildi,6g( Moses ahpw sapeng irail, ketihtihki, “Ma kumwail uhdahn pahn kapwaiada dahme kumwail ndindahn, eri met mwohn silangin KAUN-O kumwail onopada pwe kumwail en kolahng mahwen.zo( Se sohte pahn ale mehkot pwe se en ahnekihla palio Pillap Sordan, pwe se aleier pwaisat wasaht palimesehn Sordan.ue( Se sohte pahn pwurodo ni at tungoal ihmw kan lao mehn Israel koaros pahn alehdi sahpw me pahn kohieng irail.Z/( Se ahpw pahn onopada pwe se en iang mehn Israel kan kolahng mahwen oh koasoanediong irail nan sahpw me pahn wiahla uhdakarail. Ahpw at tungoal peneinei kan pahn koukousoan nan kahnimwet dohsang imwintihti kan.dC( Irail eri keieng mpen Moses oh patohwanohng, “Komw ketin mweidohng kiht mahs se en kauwada kehl takai met ong nait pelinmen kan oh pil wiahda ekei kisin kahnimw me pahn ahneki kehl kehlail ong at tungoal peneinei kan.-~U( Ma kumwail kadaudok en Reupen oh Kad pahn kahng idawehn ih met, e pahn pwurehng kesehla aramas pwukat nan sapwtehn, kumwail eri pahn pwukoakihdi ar pahn mwomwla.” };( Eri met kumwail wiliandier samamwail ako, wia dih kapw en aramas dipan me kaunopadahngehr pwe engieng en KAUN-O en pwurehng kohdi pohn mehn Israel kan.$|C( KAUN-O ketin engiengda pahn aramas ako oh kupwurehda re en kakahnseli nan sapwtehn erein sounpar pahisek, dih ko koaros me kahngiangihada KAUN-O lao mehla.z{o( Eri met pid koaros, likin Kalep, nein Sepune mehn Kenis oh Sosua, nein Nun; ira kelehpw me loalopwoatohng KAUN-O.@z{( ‘I kahukihla me ni ar sohte loalopwoatohng ie, sohte ohl emen me sounpar rieisek kohda me iang kohdo sang Isip pahn iang pedolong nan sahpw me I inoukihong Eipram, Aisek, oh Seikop.ly(3Moses oh Eleasar ahpw ale kohl me mihmi ni kapwat kan.Mk(2Eri se patohwandohr kapwat kohl pwukat, luwou, rihng, mehn tiati, oh mwaramwar kan me emenemen kiht aledier. Se patohwan mweidohng KAUN-O pwehn wia at tungoal meirong oh en ketin sinsilei kiht.”sja(1oh patohwanohng, “Maing, se patohwan wadekehr sounpei ko me emenemen kiht kaunda, oh sohte me salongala.:iq(0Kaunen pwihn en sounpei kan eri patohla rehn MosesZh/(/Sang ni pali wet Moses alehsang emen aramas sang ni wad en aramas selidi limehk, pil duwehte ong mahn akan, duwen KAUN-O eh ketin mahsanih, e ahpw patohwanohng mehn Lipai ko me kin apwahpwalih Impwalen KAUN-O.g#(.Uwen me kohieng mehn Israel ko pil duwehte me kohieng sounpei ko: sihpw oh kuht 337,500, kou 36,000, ahs 30,500 oh serepein meipwon 16,000.f#(-Uwen me kohieng mehn Israel ko pil duwehte me kohieng sounpei ko: sihpw oh kuht 337,500, kou 36,000, ahs 30,500 oh serepein meipwon 16,000.e#(,Uwen me kohieng mehn Israel ko pil duwehte me kohieng sounpei ko: sihpw oh kuht 337,500, kou 36,000, ahs 30,500 oh serepein meipwon 16,000.d#(+Uwen me kohieng mehn Israel ko pil duwehte me kohieng sounpei ko: sihpw oh kuht 337,500, kou 36,000, ahs 30,500 oh serepein meipwon 16,000.c#(*Uwen me kohieng mehn Israel ko pil duwehte me kohieng sounpei ko: sihpw oh kuht 337,500, kou 36,000, ahs 30,500 oh serepein meipwon 16,000.zbo()Moses eri kihong Eleasar daksis ko mehn wia meirong kesempwal ehu ong KAUN-O, nin duwen KAUN-O eh ketin mahsanih.a((Apali me kohieng sounpei ko, sihpw oh kuht 337,500. Sang mepwukat daksis ong KAUN-O me 675: ong sounpei ko kou 36,000, daksis ong KAUN-O 72. Ong sounpei ko ahs 30,500, daksis ong KAUN-O 61. Serepein meipwon ong sounpei ko 16,000, daksis ong KAUN-O 32.`('Apali me kohieng sounpei ko, sihpw oh kuht 337,500. Sang mepwukat daksis ong KAUN-O me 675: ong sounpei ko kou 36,000, daksis ong KAUN-O 72. Ong sounpei ko ahs 30,500, daksis ong KAUN-O 61. Serepein meipwon ong sounpei ko 16,000, daksis ong KAUN-O 32._(&Apali me kohieng sounpei ko, sihpw oh kuht 337,500. Sang mepwukat daksis ong KAUN-O me 675: ong sounpei ko kou 36,000, daksis ong KAUN-O 72. Ong sounpei ko ahs 30,500, daksis ong KAUN-O 61. Serepein meipwon ong sounpei ko 16,000, daksis ong KAUN-O 32.^(%Apali me kohieng sounpei ko, sihpw oh kuht 337,500. Sang mepwukat daksis ong KAUN-O me 675: ong sounpei ko kou 36,000, daksis ong KAUN-O 72. Ong sounpei ko ahs 30,500, daksis ong KAUN-O 61. Serepein meipwon ong sounpei ko 16,000, daksis ong KAUN-O 32.]($Apali me kohieng sounpei ko, sihpw oh kuht 337,500. Sang mepwukat daksis ong KAUN-O me 675: ong sounpei ko kou 36,000, daksis ong KAUN-O 72. Ong sounpei ko ahs 30,500, daksis ong KAUN-O 61. Serepein meipwon ong sounpei ko 16,000, daksis ong KAUN-O 32.9\m(#Iet uwen tohtohn mehkoaros me sounpei kan kalowehdi nan mahwen, likin me emenemen koledi ong pein ih: sihpw oh kuht me 675,000, kou 72,000, ahs 61,000, serepein meipwon 32,000.9[m("Iet uwen tohtohn mehkoaros me sounpei kan kalowehdi nan mahwen, likin me emenemen koledi ong pein ih: sihpw oh kuht me 675,000, kou 72,000, ahs 61,000, serepein meipwon 32,000.9Zm(!Iet uwen tohtohn mehkoaros me sounpei kan kalowehdi nan mahwen, likin me emenemen koledi ong pein ih: sihpw oh kuht me 675,000, kou 72,000, ahs 61,000, serepein meipwon 32,000.9Ym( Iet uwen tohtohn mehkoaros me sounpei kan kalowehdi nan mahwen, likin me emenemen koledi ong pein ih: sihpw oh kuht me 675,000, kou 72,000, ahs 61,000, serepein meipwon 32,000.DX(Moses oh Eleasar eri kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanih.wWi(Sang ni pali me pahn kohieng mehn Israel kan, ale emen aramas sang nan wad en aramas selidi limehk, pil duwehte sang rehn mahn akan, kou, ahs, sihpw, oh kuht kan. Mepwukat pahn kohieng mehn Lipai kan me kin apwahpwalih Impwalen KAUN-O.”QV(Patohwanohng samworo Eleasar nin duwen meirong kesempwal ehu ong KAUN-O.CU(Daksis pahn kohieng KAUN-O, sang pali me pahn kohieng sounpei kan, eri emen aramas sang nan wad en aramas selidi limepwiki, pil duwehte sang rehn mahn akan, kou, ahs, sihpw, oh kuht kan.yTm(Kumwail ahpw pahn nehkpeseng ni pahrek, apali pahn kohieng sounpei kan, a apali pahn kohieng mehn Israel teikan.S-(“Kowe oh Eleasar iangahki kaun teikan en mehn Israel, pahn wadekedi mehkoaros me lohdi nan mahwen, iangahki aramas selidi kan oh pelinmen kan.'RK(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,Q%(Ni keisuhn rahn kumwail pahn lopworada amwail likou kan; kumwail ahpw pahn mwakelekella ong kaudok, oh pwurehng pedolong nan kahnimpwalo.”DP(Mehkoaros me sohte kin mwasikala, rasehng kohl, silper, prons, mete, dihn oh leht pahn kohieng nan kisiniei pwehn mwakelekella. Soahng teikan koaros pahn kin kamwakelkihda pilen kamwakel.DO(Mehkoaros me sohte kin mwasikala, rasehng kohl, silper, prons, mete, dihn oh leht pahn kohieng nan kisiniei pwehn mwakelekella. Soahng teikan koaros pahn kin kamwakelkihda pilen kamwakel.}Nu(Eleasar eri patohwanohng sounpei ko me ahpwtehn pwurodo sang mahwen, “Ih met koasoandi me KAUN-O ketikihong Moses.tMc(Kumwail pahn pil kamwakelehda likou koaros oh mehkoaros me wiawihda sang kilin kou, kilin kuht de tuhke.”oLY(Eri met kumwail koaros me kemelahr aramas emen de doahkehda aramas mehla men pahn mihmi likin kahnimpwalo erein rahn isuh. Ni kesiluhn rahn oh ni keisuhn rahn kumwail pahn kamwakeleikumwailda iangahki lih akan me kumwail salihedi.SK!(Ahpw kumwail kak kolokol ong pein kumwail serepein kan oh lih meipwon kan.XJ+(Eri met kumwail kemehla pwutak koaros oh lih koaros me wiahier nsenen pwopwoud.RI(Kumwail tamataman pwe iei irail me idawehnla kaweid en Palaam oh kahrehiong mehn Israel kan ar soaloalopwoat ong KAUN-O nan Peor. Ih kahrepen soumwahu lusulus me KAUN-O ketikidohng pohn mehn Israel ko.MH(E ahpw idekda rehrail, “Ia kahrepen amwail sohte kemehla lih akan?sGa(Moses eri lingeringerda pahn kaunen sounpei ko, irail kan me kaweid pwihn kan me sapahldohsang nan mahwen.F{( Moses, Eleasar oh kaunen mehn Israel koaros ahpw kohieilasang nan ar kahnimpwalo pwe re en kasamwo karis en sounpei ko.E1( oh wahla rehn Moses oh Eleasar oh rehn mehn Israel ko me mihmi ni imwarail impwal ko nan patapat en Mohap ni keilen Pillap Sordan sallahng Seriko.ZD/( Re ahpw ale dipwisou lohdi koaros, iangahki aramas selidi koaros oh pelinmen kan,=Cw( Re pil isikala ar kahnimw kan oh imwarail impwal kan.B( Mehn Israel ko eri salihedi lih en Midian ko oh nair seri ko iangahki neirail pelinmen ko, oh kihsang ar dipwisou kan koaros.nAW(iangahki nanmwarki limmen en Midian: Epi, Rekem, Sur, Hur, oh Repa. Re pil kemehla Palaam, nain Peor.s@a(Re ahpw tapihada mahweniong mehn Midian duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong Moses, oh re kemehla ohl koaros, ?(Moses eri kadar irail pahn kaweidpen Pineas, nein samworo Eleasar, me kolokol dipwisou sarawi ko iangahki sowi ko mehn wia pakair.z>o(Ohl kid eri pilipilda sang ehuehu kadaudok en mehn Israel ko, koaros patpene me nen riekid me onopada ong mahwen.p=[(Kumwail pahn pilada ohl kid sang ni ehuehu kadaudok en mehn Israel kan pwe re en onopada ong mahwen.”<5(Moses eri patohwanohng aramas ako, “Kumwail onopada, pwe kumwail en mahweniong mehn Midian kan oh kaloke irail pwehki ar kauwehla kupwuren KAUN-O.~;w(“Dupukohng mehn Midian kan dahme re wiahiong mehn Israel kan. Mwurin omw pahn kapwaiada met, ke ahpw pahn mehla.”&: K(KAUN-O ketin mahsanihong Moses,9'(Ih kosonned pwukat me KAUN-O ketikihong Moses me pid duwen inou me lih kiripw men me kin mihmi ni imwen eh pahpa de lih pwopwoud men wiadahr.[81(Ahpw ma mwurin inowo ahpw irehdi, e pahn pwukoakihdi ma liho sohte pahn kapwaiada.=7u(Ahpw ma mwurin rahn ehu eh ahpw esehda duwen eh inowo, e ahpw sohte irehdi, liho pahn kapwaiada mehkoaros me e inoukidahr. Ohlo pwungki inowo ni rahn me e esehda ahpw sohte irehdi.M6( Eh pwoudo ahneki pwung en irehdi de kasohrehla inou me liho wiadahr.J5( Ahpw ma eh pwoudo pahn irehdihsang en kapwaiada inowo ni eh esedahr, liho saledeksangehr eh inowo oh e kakehr sohla kapwaiada. KAUN-O pahn ketin kupwurmahkohng, pwehki eh pwoudo eh irehdihsang.p4[( e pahn kapwaiada mehkoaros me e inoukidahr de kahukilahr ma eh pwoudo pahn esehda ahpw sohte sapwungki.G3 ( Ma lih pwopwoud men inoukihda de kahukihla en mweisang mehkot,v2g( Ma liohdi men de lih emen me mweisangehr eh pwoud pahn inoukihda en mweisang mehkot, e uhdahn pahn kapwaiada. 1;(Ahpw ma eh pwoudo pahn irehdihsang eh inowo ni ahnsou me e esehda, eri e saledeksangehr, e sohte pahn kapwaiada. KAUN-O pahn ketin kupwurmahkohng liho.o0Y(e pahn kapwaiada mehkoaros me e inoukihda de kahukihla ma eh pwoudo sohte sapwungki ni eh pahn esehda./(Ma lih kiripw men wiahda inou ehu sang ni nsene de wia inou mwahl ehu, de ma e kahukihla en mweisang mehkot, a mwuhr eh ahpw pwopwoudida,7.i(Ahpw ma eh pahpa esehda duwen eh inou ahpw sohte pwungki, peinakapwo pahn saledeksangehr nan eh inowo. KAUN-O pahn ketin kupwurmahk ong ih, pwehki eh pahpao eh sohte pwungki.T-#(e uhdahn pahn kapwaiada mehkoaros me e inoukidahr ma eh pahpa pahn pwungki.w,i(Ma peinakapw men me mihmihte rehn eh pahpa inoukihda en wia mehkot ong KAUN-O de kahukihla en mweisang mehkot,E+(Ni ahnsou me aramas emen pahn inoukihda en meirongkihong KAUN-O mehkot de kahukihla me e pahn mweisang mehkot, e sohte pahn kauwehla eh inowo, ahpw e pahn kapwaiada mehkot me e inoukidahr.L* (Moses kehkehlingkihong kaunen kadaudok en mehn Israel ko ire pwukat.N)((Moses eri patohwanohng mehn Israel ko mekoaros me KAUN-O mahsanihong.E(('Ih koasoandi pwukat me pid meirong isihs kan, meirong en wahnsahpw, meirong en wain, oh meirong en kaminimin me kumwail pahn kin wiahiong KAUN-O ni rahnen sarawi me kileldier kan. Iei mepwukat me pahn patehng meirong kan me kumwail pahn kin wia pwe kumwail en kapwaiada inou ehu de me kumwail wia ni pein nsenamwail.N'(&Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.N&(%Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.6%g($Kumwail pahn meirongkihong KAUN-O meirong en konot ehu, me pwowe kin kaparanda kupwure: koupwul wol men, sihpw men, oh sihmpwul wol isimen, me sohte kisin samin kis rehrail.V$'(#Ni kawaluhn rahn kumwail pahn pokonpene wia kaudok oh sohte me pahn doadoahk.N#("Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.N"(!Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.!!( Ni keisuhn rahn kumwail pahn meirongki koupwul wol isimen, sihpw wol riemen, oh sihmpwul wol ehk pahmen, me sohte kisin samin kis rehrail.N (Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.N(Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.%(Ni keweneun rahn kumwail pahn meirongki koupwul wol welimen, sihpw wol riemen, oh sihmpwul wol ehk pahmen, me sohte kisin samin kis rehrail.N(Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.N(Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.%(Ni kelimaun rahn kumwail pahn meirongki koupwul wol duwemen, sihpw wol riemen, oh sihmpwul wol ehk pahmen, me sohte kisin samin kis rehrail.N(Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.N(Kumwail pahn iangahki soangen meirong ko me wiawiher ni keieun rahno.(Ni kapahieun rahn kumwail pahn meirongki koupwul wol ehk, sihpw wol riemen, oh sihmpwul wol ehk pahmen, me sohte kisin samin kis rehrail. i~}N||| {zz-yyxxVwuwvvvAvuu5tt%ssgs=rrr^r/rqqqsqDqpppCoo5nnmll}l kkqjj4j ihhVggJffqee=dd.c[bbaav``V_^^%]\[ZZfYYtXXNWVVRUTTSNRQQcP"O_NN?MMGLLqKTJI-HGFEDDD8CC9BAAA@@?>>K==/<<::98877}7665544321100(/A..E----\,,+V*q)(( '{&&r%$##|""H"! *q"Cf\? m  o F;=|i{q2 Pil duwen en KAUN-O eh mahseniong kumwail sang nan mpwulo, oh duwen amwail rong kapitie, ahpw sohte kilang mwomwe.2 “Koasoiaiong noumwail seri kan duwen amwail kohla oh uh ni keilen nahnao me rotorotkihla ediniei mosul oh lullul leldalahng pahnlahng.12 duwen rahn me kumwail uh limwahn nahna Orep mwohn silangin KAUN-O, amwail Koht; oh duwen eh mahsanihong ie, ‘Kapokonepene aramas akan mwohi, pwe re en rong dahme I pahn mahsanih, oh re en esehla waunekin ie erein ar mour pwe re en padahkihong nair seri kan duwen wauwi.’+2 Ahpw kumwail pahn kanahieng, pwe kumwail dehr manokehla ire kesempwal akan me kumwail pein kadehdehkiher masamwail kan. Kumwail dehpa mweidohng re en sohrasang nan kapehdamwail erein amwail mour. A kumwail pahn kin koasoiaiong noumwail seri kan oh nein noumwail seri kan,2Sohte wehi lapalap ehu mie me ahneki kosonned me inenen pwung duwehte kosonned pwukat me I padahkihongkumwailehr rahnwet.zo2“Pwe sohte wehi lapalap ehu mie, me eh koht kin kerendohng duwehte KAUN-O, atail Koht, eh kin ketin kerendohng kitail ni ahnsou me kitail kin anahne. E kin ketin sapeng kitail ni atail kin likweriong oh peki sapwellime sawas ahnsou koaros. 2Kapwaiada ni loalopwoat, pwe met pahn wiahla kadehdepen amwail loalokong oh kupwurokong nan wehi teikan. Pwe ni ar pahn rong duwen kosonned pwukat koaros, re pahn kapingahla, nda, ‘Sohte wehi ehu me loalokong oh kupwurokong duwehte wehi lapalap wet.’D2“Eri, I padahkihongkumwailehr kosonned koaros, nin duwen KAUN-O, ei Koht eh ketin mahsanihong ie, pwe kumwail en kin kapwaiada nan sahpwo me kumwail pahn pedolong loale oh sapwenikihla.^72Ahpw kumwail me loalopwoatohng KAUN-O, amwail Koht, kumwail wie momourte lel rahnwet. 2Pein kumwail kadehdeier dahme KAUN-O ketin wiadahr nin Nahna Peor, duwen eh ketin kamwomwala irail koaros me kin pwongih Paal wasao.'I2Kaleke kumwail kapatahiong de pil kihsang elep pwuloi nan ei kosonned kan. Kapwaiada kosonned en KAUN-O, amwail Koht, nin duwen mehkoaros me I kihong kumwail.& I2Eri, Moses ahpw mahsanihong aramas ako, “Kumwail rong kanahieng met kosonned kan oh koasoandien tiahk kan me I pahn padahkihong kumwail, oh kapwaiada, pwe kumwail en kak mourla oh kak pedolong oh sapwenikihla sahpwo me KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, pahn ketikihong kumwail.F 2“Kiht eri mihmihte nan wahu me sallahng kahnimw Pedpeor.” 12Kaweidki Sosua dahme eh pahn wia. Kakehlahda kapehde, pwe e pahn kahluwa aramas akan pwe re en kolahng kousoanla nan sahpw me ke kilikilang en.’, S2Kohwei pohn kumwen Nahna Piska oh kilenglahng ni paliepeng oh palieir, ni palimese oh palikapi. Kadehde mwahu dahme ke uduhdiahl, pwe ke sohte pahn kotehla Sordan.% E2“Ahpw pwehki kumwail KAUN-O ketin engiengda pahi oh sohte men ketin karonge. Ahpw e ketin mahsanih, ‘Erier! Ke dehr pwurehng patohwanda duwen irair wet!# A2Maing KAUN, komw ketin mweidohng ie I en kotehla Pillap Sordan oh kilang sahpw kaselel me mi palio, sahpw nahnahn kaselel iangahki Nahnahn Lepanon kan.’iM2‘Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, I patohwan ese me komw ketin kasalehiong ie tepin soahng kapwuriamwei kan me komw pahn ketin wiahda. Sohte emen koht nanleng de sampah me kak wia soahng kapwuriamwei kan me komw ketin wiadahr!9o2“Ni ahnsowo I ngidingidki ei kapakap, patohwan,V'2Ke dehr masak irail, pwe KAUN-O, amwail Koht pahn ketin mahwenkin kumwail.’T#2“Ngehi eri kaweidki Sosua: ‘Ke kilangehr mehkoaros me KAUN-O, omw Koht ketin wiahiongehr nanmwarki riemeno, Sihon oh Ok; e pahn pil ketin wiahiong koaros me kumwail pahn kin mahweniong sapwarail kan.A}2Kumwail sewese riamwail mehn Israel kan, re lao pahn alehdi sahpw me KAUN-O pahn ketikihong irail ni palikapi en Sordan oh lao KAUN-O eh pahn ketin mweidohng irail en soandihla wasao ni meleilei, nin duwen me e ketin wiahiong kumwail wasaht. Mwurin mwo, kumwail kakehr pwurodo nan sahpw me I kihongkumwailehr.’5e2Ihte noumwail pelinmen kan, amwail pwoud kan oh noumwail seri kan-I ese me kumwail naineki pelinmen tohto-irailte me pahn mihmi nan kisin kahnimw kan me I kihongkumwailehr.M2“Ni ahnsowohte I kihong irail kaweid pwukat: ‘KAUN-O, atail Koht, ketikihong kumwail palimesehn Sordan pwe kumwail en kousoanla loale. Eri, met kumwail onopada amwail tehtehn mahwen oh noumwail sounpei kan pwe re en kotehla Pillap Sordan mwohn kadaudok en Israel teiko, pwe kumwail en sewese irail ni ar pahn ale sahpwo.0[2Ni palikapi en sapwarailo lellahng ni Pillap Sordan, sang Lehen Kalili ni paliepeng kohdilahng ni palieir en Sehden Mehla oh lellahng ni tepin Nahna Piska ni palimese.Z/2Oh ong kadaudok en Reupen oh Kad I kihla sahpw sang Kilead lel Pillap Arnon. Nanwerengen pillapo me wia irepen palieir, oh Pillap Sappok me wia irepen paliepeng, me kisin wasa kis wia irepen sapwen mehn Ammon.H 2“I kihla Kilead ong peneineien Makir sang kadaudok en Manase.I~ 2Sair, kadaudok en Manase, kihsang wehin Arkop pwon, me iei Pasan, oh pil lellahng ni irepen Kesur oh Maaka. E kihong eden kousapw ako pein edeo, kousapw ako eri adadanekihte Sair lel rahnwet.)C}2 I kihong apali en kadaudok en Manase luhwen wehin Kilead iangahki sahpw koaros nan Pasan, wasa me Nanmwarki Ok kin kakaun, me iei wehin Arkop pwon.” (Mahs Pasan kin adaneki wehin Repa.i|M2 “Ni atail kalowehdi sahpwo, I kihong kadaudok en Reupen oh Kad pwe re en sapwenikihla paliepeng en kisin kahnimw Aroer limwahn Pillap Arnon oh ekis wasa sang nan sahpw nahnahn Kilead iangahki kisin kahnimw kan me mi loale.s{a2 (Nanmwarki Ok me wia kaimwseklahn nanmwarkien Repa. Eh kohpwahn mehla wiawihkihda takai, piht weneu tehlap oh kerenieng piht eisek pahiu reirei, nin duwen sosohng en mehn Ammon. Me mihmihte nan kahnimw en Ammon nan Rappa lel rahnwet.)Kz2 Kitail kihsangehr sapwen Nanmwarki Ok koaros, me kin kakaun Pasan; iei kahnimw kan nan sahpw patapato, oh sapwen Kilead oh Pasan, oh pil lellahng kisin kahnimw en Saleka oh Edrei ni palimese.”Yy-2 (Mehn Saidon kin kahdaneki Nahna Ermon Sirion, a mehn Amor kin kahdaneki Senir.)x)2“Ni ahnsowo kitail pil kihsang rehn nanmwarkien Amor riemeno sahpw me mi ni palimesehn Pillap Sordan, sang Pillap Arnon kolahng Nahna Ermon.Xw+2Kitail pil kihsang pelinmen kan oh dipwisou kan, oh kauwehla kisin kahnimw kan.#vA2Kitail kamwomwalahr kahnimw koaros oh kemelahr ohl, lih oh seri koaros, duwehte me kitail wiahiongehr kahnimw kan me Sihon, nanmwarkien Espon, kin kakaun.u12Kelen kahnimw pwukat koaros me ileile iangahki ewen kehl kan, oh lepin mete me katengehdi ewen kehl kan, pil iangahki kousapw tohto me sohte kele.at=2Ni ahnsowohte kitail pil kalowehdi eh kisin kahnimw koaros-% sohte ehu me kitail sohte kalowehdi. Kahnimw koaros me kitail kalowehdi patpene me weneisek-wehin Arkop pwon, wasa me Ok, nanmwarkien Pasan, kin kakaun ie. s2“Ih duwen KAUN-O eh pil ketikihong nanmwarki Ok iangahki sapwellime kan koaros pahn atail manaman, kitail eri kemeirailla koaros.Vr'2KAUN-O ahpw mahsanihong ie, ‘Ke dehr masak. Pwe I pahn kihong uhk ih iangahki nah sounpei kan oh pil sapwe kan koaros. Wiahiong soahngohte me ke wiahiong Sihon, nanmwarkien mehn Amor, me kakaun Espon.’5q g2“Mwuhr, kitail ahpw wet kohdalahng sapwen Pasan, oh Ok, nanmwarkien Pasan, ahpw ketieido iangahki sapwellime sounpei koaros pwehn mahweniong kiht limwahn kahnimw en Edrei.Wp)2%Ahpw kitail sohte kohla limwahn sapwen mehn Ammon kan de ni keilen Pillap Sappok de nan kisin kahnimw kan en wasa nahnahn de wasa kan me KAUN-O, atail Koht ketin mahsanihong kitail, kitail en dehr kohla ie.~ow2$KAUN-O atail Koht ketin mweidohng kitail en kalowehdi kisin kahnimw koaros sang Aroer me mi ni keilen Wahun Arnon, oh kahnimwo me mi nanwerengen wahuo, oh pil lellahng Kilead. Sohte kelen kisin kahnimw ehu me kehlail me kitail sohte kin kakohng.>ny2#Se kihsang pelinmen kan oh kauwehla kisin kahnimw kan. m2"Ni ahnsowohte se koledi oh kamwomwala kisin kahnimw koaros oh kemehla towe kan, ohl, lih oh seri koaros. Sohte me luhwehdi rehrail. l;2!ahpw KAUN-O, atail Koht ketikihong ih pahn atail manaman, ihme kitail patohwan kemehkihla, iangahki sapwellime pwutak kan oh sapwellime sounpei koaros.vkg2 Sihon ahpw ketieila iangahki sapwellime karis kan pwe re en mahweniong kitail limwahn kisin kahnimw en Sahas,,jS2“KAUN-O ahpw mahsanihong ie, ‘Kilang, I kaluwetehla Nanmwarki Sihon oh eh wehi. E sohte kak uhwong kumwail; kumwail eri adihasang sapweo oh kousoanla wasao.’qi]2“Ahpw Nanmwarki Sihon sohte mweidohng kitail en kotehla sapweo. KAUN-O, amwail Koht ketin kupwurehiong pwe en kahngohdi oh keptakaila, pwe kitail en kak kalowehdi oh adihasang sapweo, iei sahpw me kitail koukousoan ie lel rahnwet.Th#2se lao sipalla palio Sordan ong nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kiht. Kadaudok en Esau, me kin kousoan nan Edom, oh mehn Mohap me kin kousoan Ar, patohwan mweidohngkitehr se en kotehla sapwarailo.’g2Se pahn pwain kisin tungoal me se pahn tungoale oh pihl me se pahn nim. Ihte me se men patohwan wia, kotehla nin limomwiet,~fw2‘Komw ketin mweidohng kiht se en kotehla mahs nin limomwiet. Se pahn patohwan inenlahte sohte wetsang nan ahllapet. e2“Ngehi eri kadarala meninkeder kei sang nan sapwtehn en Kedemod ong Sihon, nanmwarkien Espon, iangahkihla pekipen meleilei wet:d2Sang met kohla I pahn wiahda pwe aramas akan wasa koaros re en kin masak kumwail. Koaros pahn rerrerki masak ni ar pahn rong adamwail.’c2“Mwurin atail kotelahr sapwen Mohap, KAUN-O ahpw mahsanihong kitail, ‘Met kumwail mwesel oh kotehla Pillap Arnon. I pahn kihong Sihon, nanmwarkien Espon, pahn amwail manaman, iangahki sapwe kan koaros. Kumwail mahweniong oh kousoanla nan sapweo.Hb 2Sahpw me mi ni keilen Mediderenieno mehn dekehn Krihd me kihsang oh kousoanla ie. Re kamwomwala mehn Ap, me iei uhdahn tohn wasao, re ahpw kihsang sahpwo pwon lel palieir ni kahnimw en Kasa.)aa=2KAUN-O pil ketin wiahda soahngohte ong mehn Edom, kadaudok kan en Esau, me kin kousoan nan wasa nahnahn Edom. E ketin kamwomwala mehn Hor, mehn Edom eri alehdi sapwarailo oh kousoanla ie, wasa re mihmihte ie lel met.'`I2Re reirei duwehte mehn Anak, Irail me tohto oh wia keinek kehlail. Ahpw KAUN-O ketin kamwomwirailla, oh mehn Ammon ahpw kihsang sapwarailo oh kousoanla wasao._y2(Sahpw wet pil kin adaneki sapwen Repa, eden aramas ako me kin kousoan wasao; mehn Ammon kahdanekin irail mehn Samsum.U^%2Kumwail pahn keid karanihte sapwen mehn Ammon, kadaudok en Lohd, Kumwail dehpa kadirapwa irail de mahweniong irail, pwe I sohte pahn kihong kumwail ekis wasa sang nan sapwarail me I kihongirailehr.’ ”J]2‘Rahnwet kumwail pahn kotehla sapwen mehn Edom kan, kolahng Ar.'\K2KAUN-O ahpw mahsanihong kitail,&[I2“Mwurin arail melahr koaros,FZ2KAUN-O ketin uhwong irail, e lao ketin kamwomwirailla koaros.Y-2Met iei sounpar silihsek waluh mwurin atail mweselsang Kades Parnea. Ohl koaros me kin mahwen nan diho melahr, duwen me KAUN-O ketin mahsaniher.\X32 “Mwuhr kitail ahpw kotehla Pillap Sered duwen me KAUN-O ketin mahsanihong kitail.cWA2 Mahso mehn Hor me kin kousoan Edom, ahpw kadaudok kan en Esau pwakihrailsang wasao, kauwehla arail wehi, oh kousoanla wasao, duwehte mehn Israel ko ar pwakihasang ar imwintihti ko nan sahpw me KAUN-O ketikihong irail.)dVC2 Re pil kin adaneki mehn Repa, duwehte mehn Anak, ahpw mehn Mohap kin ekerkin irail mehn Em.U2 (Keinek kehlail en kodon kei me adaneki mehn Em kin kousoan Ar mahso. Re reirei duwehte mehn Anak, pil ehu keinek en kodon.UT%2 KAUN-O ketin mahsanihong ie, ‘Dehr kedirapwa mehn Mohap kan, kadaudok en Lohd kan, de pil mahweinong irail. I kihongirailehr kahnimwen Ar, oh I sohte pahn kihong kumwail ekis sang nan sapwarailo.’ ”1S]2“Kitail ahpw mweseldahsang nan ahl me tangasang kisin kahnimw kan en Elad oh Esiongkeper kolahng Sehden Mehla, kitail ahpw wet kolahng Mohap ni paliepeng en palimese.&RG2“Kumwail tamataman duwen KAUN-O, amwail Koht eh ketin kupwuramwahwihkumwailahr ni mehkoaros me kumwail wiadahr. E ketin apwalih kumwail nindokon amwail seiseiloakseli nan sapwtehno. E ketin ieiang kumwail erein sounpar pahisek, oh kumwail aledier soahng koaros me kumwail kin anahne.  2!mehnda ma e kin ketin tiengla mwohmwail ahnsou koaros pwehn ketin rapahkihong kumwail wasa kumwail pahn kin kauwada ie imwamwail impwal kan. E ketin tieng mwohmwail nan uhr kisiniei nipwong oh ni uhr en depwek ehu ni rahn, pwehn kasalehiong kumwail ahlo.I= 2 Ahpw ni ei patopatohwan mepwukat, kumwail pil sohte likih KAUN-O,<  2Kumwail kilahngehr duwen eh ketin waikumwaildo lel wasaht sohte diar apwal laud, duwehte pahpa men eh kin kahluwa nah seri.’; +2KAUN-O, amwail Koht pahn ketin kahluwai kumwail oh pahn ketin mahwenkin kumwail, duwehte me e ketin wiahiong kumwail nan Isip oh nan sapwtehno.F:  2“Ahpw I ndaiong kumwail, ‘Kumwail dehr masak aramas pwuko.s9 c2Dahme kitail pahn kolahng wia wasao? Se masepwehk. Aramas ako me se kadarala mwo patohwanong kiht me tohn wasao me inenen kehlail oh reireisang kitail, oh dene kelen ar kahnimw kan leldalahng pahnlahng. Re kilangada kodon kei wasao!’48 e2Kumwail lipahnedihada KAUN-O, ketihtihki, ‘KAUN-O ketin kalahdekin kitail. E ketikinkitaildo sang Isip pwehn ketikihong kitail rehn mehn Amor kan pwe re en kemeikitailla.v7 i2“Ahpw kumwail kahngohdiongala mahsen en KAUN-O, amwail Koht, ih me kumwail sohte pahn pedokilong nan sahpwo.6 2Re wahdo wahntuhke kei me re diarada wasao oh pakairkihdo me sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kitail me inenen pwehl mwahu.V5 )2Irail eri kohla nan sahpw nahnahn oh pil lellahng Wahun Eskol oh dawih sahpwo.d4 E2“Ngehi eri pwungki ire wet, I ahpw piladahr ohl ehk riemen, emen sang nan ehuehu kadaudok.@3 }2“A kumwail ahpw patohdo rehi oh patohwan, ‘Kitail kadarala mwohtail ekei lipoahrok pwe re en dawih sahpwo, pwe re en padahkihong kitail elen kolahng wasao oh mwomwen kahnimw ko.’ 2 2I ndaiong kumwail, ‘Kumwail lelehr sapwen mehn Amor kan, me KAUN-O, atail Koht oh Koht en atail pahpa kahlap ako pahn ketikihong kitail. Io, kumwail kilang. Kumwail kohwei oh sapwenikihla duwen me e ketin mahsaniher. Kumwail dehr peikasal de masepwehk.’ 1 2I ndaiong kumwail, ‘Kumwail lelehr sapwen mehn Amor kan, me KAUN-O, atail Koht oh Koht en atail pahpa kahlap ako pahn ketikihong kitail. Io, kumwail kilang. Kumwail kohwei oh sapwenikihla duwen me e ketin mahsaniher. Kumwail dehr peikasal de masepwehk.’]0 72“Kitail patohwan kapwaiadahr dahme KAUN-O ketin mahsanihong kitail. Kitail mweselsang Nahna Sainai oh kotehla sapwtehn kalaimwun oh kamasepwehko kolahng sahpw nahnahn en mehn Amor. Ni atail lelohng Kades Parnea,s/ c2Pil ni ahnsowohte I kaweidkin kumwail dahme pahn kin wiawi ni soahng teikan koaros me kumwail pahn kin wia.O. 2Kumwail dehr kin uhpalihki emen ni amwail pahn kin koasoanehdi pwunglahn ar repenpwung kan, kumwail wia soahng koaros ni pwung pahrek. Kumwail dehr masak emen aramas, pwe amwail koasoandi kan kin sang rehn Koht. Ma iren kopwung ehu me nohn apwal ong kumwail, a kumwail wadohng ie oh I ahpw pahn koasoanehdi dahme pahn wiawi.’P- 2“Ni ahnsowo I kaweidkin irail, ‘Kumwail rong akupwung kan me kin pwarada nanpwungamwail. Kumwail wia kopwung ni pwung pahrek rehn mehn Israel kan oh pil rehn mehn liki kan me kin kousoan rehmwail., /2Ngehi eri kamanahla ohl loalokong oh koahiek me kumwail piladahr sang nan kadaudok kan, oh koasoanehdi re en apwahpwalih kumwail. Ekei pwukoahki epwelpen aramas kid, ekei epwelpen aramas epwiki, ekei limehk, a ekei ehk. I pil kilelehdi ekei sounsawas sang nan kadaudok kan.>+ {2Eri, kumwail sapengkinieier me kumwail pwungki ire wet.* 2 Kumwail pilada ekei ohl loalokong oh koahiek sang nan ehuehu kadaudok kan, I ahpw pahn koasoanediong irail re en kin apwahpwalih kumwail.a) ?2 Ahpw ia duwen ei kak kelehpwki pwukoahn kapwungala amwail akupwung kan oh repenpwung kan?( 2 KAUN-O, Koht en samamwail ko, en ketin katohtohweikumwailla pahn pak kid oh ketin kupwuramwahwihkumwailla nin duwen eh ketin inoukidahr.S' #2 KAUN-O, amwail Koht ketin kahngedereikumwailla rasehng usuhn pahnlahng kan.F&  2 Moses patohwanohng aramas ako, “Nindokon atail patopatohte nin Nahna Sainai, I padahkihong kumwail me pwukoahn kahluwai kumwail me nohn toutou ong ie, I sohte kak kelehpw kahluwai kumwail.?% {2Pwe ih sahpwo met me ngehi, KAUN-O, inoukihda me I pahn kihong amwail pahpa kahlap ako, Eipraam, Aisek, oh Seikop, oh pil ong kadaudokarail kan. Kumwail kohwei oh sapwenikihla.’ ”=$ w2Kumwail mweselda. Kumwail kohwei wasa nahnahn en mehn Amor, oh wasa koaros me mi limwahn sapwarail-nan Wahun Sordan, wasa nahna kan oh wasa patapat akan, ong palieir, oh pil ong oaroahr en Mediderenien. Kumwail kohwei nan wehin Kenan oh paliweisang Nahna kan en Lepanon lelewohng ni lapalahn Pillap Iupreitis.#  2“Ni atail patopato limwahn Nahna Sainai, KAUN-O, atail Koht, mahsanihong kitail, ‘E wereilahr amwail mihmi limwahn nahnaht.*" Q2Eri, ni aramas ako ar mihmi palimesehn Sordan nanpwungen mehn Mohap, Moses tapihada kawehwe sapwellimen Koht kosonned akan oh sapwellime padahk kan. E ketihtihki,.! Y2Met wiawiher mwurin KAUN-O eh ketin kalowehdi Sihon, nanmwarkien mehn Amor kan, me kaunda kahnimw Espon, oh Ok, nanmwarkien Pasan, me kaunda kahnimw Astarod oh Edrei.D  2Eri, ni rahn keieu en kaeisek ehun sounpwong en kapahisek en pahr mwurin ar mweselsang Isip, Moses ahpw patohwanohng mehn Israel ko mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanih en padahkihong irail.p ]2(2 Rahn eisek ehu aramas kin seiloangki sang Nahna Sainai lel Kades Parnea, keid nan wasa nahnahn Edom.)  ?2Audepen pwuhk wet iei mahsen kan me Moses mahsanihong mehn Israel ko ni ahnsou me re mihmi nan sapwtehn palimesehn Pillap Sordan. Re mihmi nan Wahun Sordan limwahn Sup, nanpwungen kahnimw Paran me mi apali wasa re mihmi ie, a kahnimw kan en Topel, Lapan Aserod, oh Disahp mi apali.!=($ Ih met koasoandi oh kosonned akan me KAUN-O ketikihong Moses nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko pwehn patohwanohng mehn Israel ko./($ Irail eri pwopwoudpenehte nan arail peneinei kan en kadaudok en Manase, nein Sosep, oh sapwarail ko mihmihte nan sapwen kadaudok en arail pahpao.+Q($ Eri Mahla, Tirsa, Okla, Milka, oh Noha, nein Selopehad serepein ko, ahpw kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanihong Moses, re ahpw pwoudikihda me re pahn pirien ko.+Q($ Eri Mahla, Tirsa, Okla, Milka, oh Noha, nein Selopehad serepein ko, ahpw kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanihong Moses, re ahpw pwoudikihda me re pahn pirien ko.p[($ oh sahpwo sohte pahn kohsang ni ehu kadaudok kolahng ni ehu. Kadaudok koaros pahn kolokolete sapwarail./Y($Lih koaros me sohsohki sahpw nan ehu kadaudok en Israel pahn pwoudikihda ohl en kadaudokohte. Ih duwen mehn Israel koaros ar pahn sohsohki sapwen ar pahpa kahlap ako,D($Sapwen mehn Israel koaros pahn mihmihte nan arail kadaudok.'I($eri KAUN-O ketin mahsanih me nein Selopehad serepein kan saledeklahr pwe re en pwoudikihda emen sohte lipilipil me re mwahuki ahpw sangete nan arail kadaudok.}u($Moses eri patohwanohng mehn Israel ko koasoandi wet sang rehn KAUN-O, “Dahme kadaudok en Manase patohwan me pwung; ($Ni pahr en Onohnsapahl, ni ahnsou me sahpw koaros me netlahr pahn pwurehng kapwurupwurlahng me uhdahn sapweniki, sapwen nein Selopehad serepein ko pahn wiahla douluhl sapwen kadaudok me re pwoudikihda oh kadaudok en serepein ko pahn katihasang sahpwo.”A}($Ahpw kumwail en tamataman pwe ma re pwoudikihda kadaudok en emen ohl tohrohr, sapwarailo pahn wiahla sapwen kadaudok en ohl me re pwoudikihdao, oh sahpw me kohieng kiht pahn tikitikla.L($Re ahpw patohwanohng irail, “KAUN-O ketin mahsanih kumwail en nehkpeseng sahpw rehn mehn Israel kan ni usuhs. E pil mahsanihong kumwail en kihong sapwen kisehto, Selopehad, ong nah serepein ko. 3($Moangen peneinei kan nan peneineien Kilead, nein Makir me pahpa kahlapki Manase, nein Sosep, ahpw patohla rehn Moses oh kaun teikan en mehn Israel.(#"Kumwail dehr kasaminehla sahpw me kumwail koukousoan loale, pwe Ngehi KAUN-O oh I kin koukousoan rehn mehn Israel kan.”ym(#!Ma kumwail pahn wia met, kumwail pahn kasaminehla sahpw me kumwail koukousoan loale. Pwe kamaramas kin kasaminehla sahpw, oh ihte aramaso me kemehla emen aramas pahn kamakamala me kak pwurehng kamwakelehda sahpwo me aramas kamakamala loale.*O(# Ma aramas emen pahn tangala rukula nan kahnimw en rukula ehu, kumwail dehr mweidohng en pwainki mwohni pwehn pwurala ni imwe mwohn Samworo Lapalap eh pahn mehla._ 9(#Aramas emen me kamaramas pahn kamakamala. E sohte kak pitkihla ma e pwainkihda mwohni.: o(#“Aramas emen me kadip uhwong me e kamaramas pahn kak kamakamala ma sounkadehde pahn me riemen de tohtohsang; kadehdepen aramastehmen sohte itar en utungada kadip en kamaramas.r _(#Koasoandi pwukat pahn manaman rehmwail oh rehn kadaudokamwail kan wasa koaros me kumwail pahn kousoan ie.+ Q(#Aramas emen me depweila oh kemehla emen aramas uhdahn pahn mihmite nan kahnimw en rukula lao Samworo Lapalap pahn mehla, eri, mwurin met e kakehr pwurala ni imwe.b ?(#oh ma kisehn me kamakamalao diar ih oh kemehla, irair wet sohte mihmi ni dipen kamaramas.Y-(#Ma me kemehla aramaso pahn kohkohlahsang nan kahnimw en rukula me e tangala ieo,O(#Aramas akan pahn doarehla pwe kisehn aramas mehlao de ikih, oh irail pahn kapwurelahng nan kahnimw en rukula me e tangala ieo. Oh e pahn koukousoante wasao lao Samworo Lapalap en ahnsowo pahn mehla.(#Ni soangen irair pwukat aramas koaros pahn uhki aramas me kahrehda mehlao, a kaidehk kisehn aramas mehlao me songosong en ikih me mehlao.vg(#de ma aramas emen sohte kilang, ahpw koski takai oh depweila kemehkihla aramas emen me kaidehk eh imwintihti.sa(#“Ahpw ma aramas emen pahn depweila oh kemehla emen me e sohte kailongki, ni eh sikendi de katehki takai;:o(#de pakirih, eri, e dipikidahr dipen kamaramas oh e pahn kamakamala. Kisehn aramas mehlao me keieu keren ahneki pwukoahn kemehla aramas dipadao. Ma e diar aramaso e pahn kemehla.X+(#“Ma aramas emen pahn kailongki emen oh sikendi de katehki takai pwehn kemehla{q(#Kisehn aramas mehlao me keieu keren ahneki pwukoahn kemehla aramas dipadao. Ma e pahn diar aramaso e pahn kemehla.(#“Ahpw ma emen pahn ale mete de takai de tuhke pwehn kemehkihla emen, e dipikidahr dipen kamaramas oh e pahn kamakamala.(#“Ahpw ma emen pahn ale mete de takai de tuhke pwehn kemehkihla emen, e dipikidahr dipen kamaramas oh e pahn kamakamala.~(#“Ahpw ma emen pahn ale mete de takai de tuhke pwehn kemehkihla emen, e dipikidahr dipen kamaramas oh e pahn kamakamala.m}U(#Kahnimw pwukat pahn wia kahnimw en rukula ong mehn Israel kan oh mehn liki kan me kin koukousoan rehmwail ni lepin ahnsou de poatopoat. Mehmen me pahn depweila oh kemehla aramas emen kak tangala oh rukula nan ehu kahnimw pwukat.<|u(#siluh ni palimesehn Sordan oh siluh nan wehin Kenan.%{G(# Kumwail pilada kahnimw weneu,4zc(# E pahn poadondoarsang kisehn me melahro me pahn men ikih. Aramas me kadip uhwong me e kemehla aramas, sohte pahn kamakamala ma e sohte pahn ale kopwung mwohn pokon sansal.y}(# kumwail pahn pilada ekei kahnimw en rukula me aramas emen kak tangala oh rukula ie ma e depweila oh kemehla aramas emen.mxU(# en patohwanohng mehn Israel ko, “Ni amwail pahn kotehla Pillap Sordan oh pedolong nan wehin Kenan,'wK(# KAUN-O ketin mahsanihong Moses,ovY(#Uwen tohtohn kahnimw en mehn Lipai nan ehuehu kadaudok pahn wiawihda nin duwen uwen laud en sahpwo.”sua(#iangahki sahpw me neirail mahn akan pahn kin mihmi loale; eri koaros patpene wiahda kahnimw pahisek waluh.Ht (#Kumwail pahn kihong mehn Lipai kan kahnimw en rukula weneu, wasa aramas emen kak tangala ie oh rukula ma e depweila oh kemehla aramas emen. Kumwail pil pahn kihong irail kahnimw pahisek riau,]s5(#oh wasao pahn keimw pahieu oh iaht kid pali koaros, oh kahnimwo pahn mi nan werenge.wri(#Sahpw me neirail mahn akan pahn mihmi loale pahn tangasang ni kelen kahnimwo ni iaht limepwiki ni pali koaros,q+(#Mehn Lipai kan pahn ahnekihla kahnimw pwukat oh re pahn kin kousoan wasao. Neirail mahn akan me pahn kin mihmi nan sahpw akan likin kahnimw ko.4pc(#“Ndaiong mehn Israel kan me sang ni sahpw me re aleier, re pahn kihong mehn Lipai kan ekei kahnimw me re pahn kousoan loale iangahki sahpw akan me kapilpene kahnimw kan.So #(#KAUN-O mahsanihong Moses nan patapat en Mohap palio Sordan sallahng Seriko,qn]("Ih ohl pwukat me KAUN-O ketin kilelehdi pwe re en nehkpeseng sahpwo ong mehn Israel kan nan wehin Kenan.,mU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,lU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,kU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,jU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,iU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,hU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,gU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,fU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,eU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:,dU("Iet ohl akan me KAUN-O ketin pilada:Sc!("Pil ale emen kaun sang ni ehuehu kadaudok pwe re en sewese nehk sahpwo.”Wb)("“Samworo Eleasar oh Sosua, nein Nun, pahn nehkpeseng sahpwo ong aramas akan.'aK("KAUN-O ketin mahsanihong Moses,1`_("ni palimesehn Sordan, sallahng Seriko.”_("Kadaudok kan en Reupen oh Kad oh palimesehn kadaudok en Manase aleier sapwarail, me nehnepesengehr nin duwen ar peneinei kan,^(" Moses eri patohwanohng mehn Israel ko, “Ih sahpwo met me kumwail pahn usuhski, sahpw me KAUN-O ketin kilelehiong kadaudok duwau elep.y]m(" ahpw tang kodihla palieir ni keilen Pillap Sordan kolahng Sehden Mehla. “Ih met irepe pahieu en sapwamwail.”\ (" E ahpw pahn wet kohdilahng palieir ong Arpel, palimese en Ain, ahpw kolahng ni dohl akan ni palimesehn oaroahr en Lehen Kalili,D[(" “Irepen palimese pahn inen sang Asar Enan kolahng Sepahm.6Zi(" oh kolahng Sipron, oh pahn ididi ni Asar Enan.PY("oh sang mwo kolahng Wasahn Kot en Amad. E ahpw pahn douluhllahng Sedad,KX("“Irepen paliepeng pahn inen sang Sehd Mediderenien lel Nahna Or,9Wo("“Sehd Mediderenien me pahn wia irepen palikapi.TV#("wasa e pahn wet peianla wahwo ni irepen Isip oh ididi ni Sehd Mediderenien.]U5("Mwuhr e ahpw pahn wetilahng palieir kolahng Wasahn Kot en Akrappim oh kolahng Sin lellahng palieir en Kades Parnea. Mwuhr e ahpw pahn wet kolahng ni paliepeng en palikapi kolahng Asar Addar oh douluhllahng Asmon,T("Irepen palieir pahn sang nan sapwtehn en Sin oh peianla irepen wehin Edom. E pahn tepisang ni palimese ni palieir en imwin Sehden Mehla.$SC("kaweid pwukat pwehn patohwanohng mehn Israel ko: “Ni amwail pahn pedolong nan Kenan, sahpw me I pahn kihong kumwail, eri, iet pahn mwomwen irepen sahpwo.R ;("KAUN-O ketikihong MosesvQg(!8Ma kumwail sohte pahn kasareirailla, I pahn kamwomwkumwailla, duwehte ei kupwukupwure I en kamwomwirailla.”@P{(!7Ahpw ma kumwail sohte pahn kasarehla tohn sahpwo, irail kan me luhwehdi pahn wiahla mwahi apwal nan pwoaren masamwail oh tuhke tekatek limwahmwail, irail ahpw pahn mahweniong kumwail.LO(!6Kumwail nehkpeseng sahpwo nanpwungen kadaudok kan oh peneinei kan ni usuhs, oh pelien sahpw laud pahn kohieng peneinei me tohto kan, oh pelien sahpw tikitik pahn kohieng peneinei me malaulau kan.HN (!5Kumwail kolowehdi sahpwo oh kousoanla ie, pwe I kihong kumwail.M!(!4kumwail pahn kasarehsang tohn sahpwo koaros. Kamwomwala arail dikedik en eni kan me wiawihkihda takai de mete oh pil ar wasahn kaudok kan.CL(!3“Ni amwail pahn kotehwei Sordan kolahng nan wehin Kenan,bK?(!2KAUN-O ketikihong Moses kaweid pwukat, nan patapat en Mohap palio Sordan sallahng Seriko,UJ%(!1Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia.UI%(!0Sang ni Nahna Or lel nan patapat en Mohap, mehn Israel ko kauwada imwarail impwal kan ni wasa pwukat: Salmona, Punon, Opod, nan mohn ihmw kan en Aparim nan sapwen Mohap, Dipon Kad, Almon Dipladaim, Nahna Aparim limwahn Nahna Nepo, oh nan patapat en Mohap palio Pillap Sordan sallahng Seriko, nan pwungen Ped Sesimod oh Wahun Akasia. >2~}}N}*} |{@z^yxxwPvVuttbssqq>ponnmNlkkjjih}gJff/eddd?cbbbPa``f__D_]]\W\1\[[[]Z!YgXyWWTVVUMTTBSRRAQqPlPOObNeMMLKiJJJ7I_HHGGFFEEDD6CBAAI@??>i=i<<8;:987766(44^322v10//.-,,4++-*g*)0(''c&&9%y$h$#&"\! P&j!H 8MjWLQ / = / yQf )f>TS#2 Eri, sang met kohla kumwail peikiong KAUN-O oh tokedihsang amwail keptakai.MR2 Pwehki KAUN-O eh ketin loaloale mehlel amwail pahpa kahlap ako, ihme e ketin pilkinkumwailda, e ahpw sohte ketin pilada aramas teikan, oh kumwail wialahr sapwellime aramas pilipil kei lel rahnwet.OQ2 KAUN-O me sapwellimaniki pahnlahng oh sampah oh pil audepe kan koaros.nPW2 Kapwaiada sapwellime kosonned koaros me I kehkehlingkihong kumwail rahnwet pwe kumwail en nsenamwahu.`O;2 “Eri met, kumwail mehn Israel, kumwail rong dahme KAUN-O, amwail Koht, ketin kupwurki sang rehmwail. Kumwail en lemmwiki KAUN-O oh kapwaiada sapwellime mahsen koaros. Poakohng ih oh papah ni mohngiongimwail unsek.RN2 E ahpw mahsanihong ie, ‘Eri, met, mwesel oh kohwei mwohn noumw aramas akan oh kahluwa irail pwe re en kak pedolong oh sapwenikihla sahpw me I inoukihong arail pahpa kahlap ako me I pahn kihong irail.CM2 “I mihmihki pohn nahnao erein rahn pahisek oh pwohng pahisek, duwehte me I wiahier mahso. KAUN-O eri pil ketin karonge ei pekipek ahnsowo, oh kupwurehda en dehr ketin kamwomwkumwailla.8Lk2 Ih kahrepen kadaudok en Lipai ar sohte iang sapwasapw duwehte kadaudok teikan. Pwe arail sohso, iei re en wia samworo en KAUN-O, duwen KAUN-O, amwail Koht, e ketin inoukihda.)gKI2 Eri, ni ahnsowo KAUN-O ahpw ketin koasoanehdi pwe kadaudok en Lipai en pwukoahki apwahpwalih Kohpwahn Inowo, oh papah nin duwen samworo kei, oh wia kapaiamwahu kan ni mwaren KAUN-O, duwen me kin wiewiawi kohdo lel rahnwet.sJa2 Sang wasao re ahpw inenlahng Kudkoda, oh sang Kudkoda re kohdilahng Sotpada, wasa kisin piletik kei mi ie..IW2 (Mehn Israel ko eri mweselsang pwarer kan en Sahkan, mwesellahng Mosera. Wasao Aaron ahpw sipalla oh seridi ie, a nah pwutak Eleasar ahpw wiliandi nan dewen samworo.2H_2 I ahpw pwuredihsang pohn nahnao oh kihdiong nan kohpwa me I wiadahro pelien takai riapalio, duwen KAUN-O eh ketin mahsanihong ie; oh re mihmihte wasao lel ahnsou wet.” G2 KAUN-O eri ketin intingihedi pohn pelien takai riapalio duwen me e ketin ntingihedi pohn pelien takai riapalien mahs ako, Kosonned Eiseko me e ketin poahngokihong kumwail pohn nahnao sang nan mpwulen kisinieio ni rahnen pokon lapalapo; e ahpw ketikihong ie.)FM2 “Ngehi eri wiahda kohpwa ieu sang tuhke akesia, oh siselehda pelien takai riapali duwehte mehn mahs ako, I ahpw kohdahla pohn nahnao wa pelien takai riapalio.$EC2 I pahn ntingihediong pohn takai riapalien mahsen ko me mi pohn pelien takai riapalien mahs ako me ke kauwelahr; ke ahpw pahn koasoanediong nan kohpwahn.’D /2 “KAUN-O eri mahsanihong ie, ‘Wiahda pelien takai riapali duwehte mehn mahs ako, ke ahpw kohdahdo pohn nahnaht. Pil wiahda ehu kohpwa tuhkehn.C2 Ahpw sapwellimomwi irail, uhdahn sapwellimomwi, me komw ketikihdo sang Isip ni roson oh manaman lapalap en nin limomwi.’ B 2 Pwe mehn Isip dehr kin nda me komwi sohte kak ketikilahng sapwellimomwi aramas akan nan sahpw me komwi ketin inoukihong irail. Re pahn kin nda me komwi ketin kahluwairaillahng nan sapwtehno pwe komwi en ketin kemeirailla pwehki omwi ketin kalahdekin irail. A2 Komw ketin tamanda sapwellimomwi ladu ko, Eipraam, Aisek oh Seikop; komw dehr ketin tehk keptakai, suwed, de dipen aramas pwukat.w@i2 I ahpw peki rehn KAUN-O, patohwan, ‘Maing KAUN, Wasa Lapalap, komw dehr ketin kamwomwala sapwellimomwi aramas akan; pwe iei sapwellimomwi. Sapwellimomwi manaman me kapitirailla oh ketikiniraildo sang Isip ni roson oh manaman lapalahpie.,?S2 “Ngehi eri poaridiong nanpwel mwohn silangin KAUN-O oh mihmihki wasao erein rahn pahisek oh pwohng pahisek, pwehki KAUN-O eh mahsanih me e pahn kamwomwkumwailla.X>+2 Sang ni ahnsowo me I tapihada mihmi rehmwail, kumwail kin kahngohdihong KAUN-O.B=2 Ni eh ketin kadarkumwailewei sang Kades Parnea oh mahsanih kumwail en kohwei oh sapwenikihla sahpw me e ketikihongkumwailehr, kumwail ahpw kahngohdiong, kumwail sohte likih de peikiong.a<=2 “Kumwail pil kahngiangihadahr KAUN-O nan Taperah, nan Massa, oh pil nan Kiprod-Ataapa.e;E2 Ngehi eri ale ape me kumwail dipikidahro, iei kouwol pwulo me kumwail wiahkihda mete, oh keselahng nan kisineiei. Ngehi eri irispene e lao wiahla pwelpar; I ahpw kamwerehdiong nan piletik me kin tangidihsang pohn nahnao.f:G2 KAUN-O pil ketin engiengda pahn Aaron oh kupwurehda en kemehla, I ahpw pil kapakapki ahnsowo.w9i2 I inenen masakada engieng laud en KAUN-O me kakete kamwomwkumwailla. KAUN-O ahpw pil ketin karonge ie ahnsowo.g8I2 I ahpw poaridiong nanpwel mwohn silangin KAUN-O, duwehte mahso; I sohte kang de nim mehkot erein rahn pahisek oh pwohng pahisek, pwehki dihp me kumwail wiadahr mwohn silangin KAUN-O oh sapwung me kumwail kahngiangihkidahr.x7k2 Ngehi eri alehte pelien takai riapalio, katepwehkehki wasa mwohn mesamwail kan, pelien takai ko eri pwalpeseng.]652 Ngehi eri kilangada duwen amwail dipadahr ong KAUN-O, amwail Koht, ni amwail wiadahng kumwail kouwol pwul men sang mete inihnda. Kumwail eri mwadang sohpeisang ahl me KAUN-O ketin kilelehiong kumwail en weweidki.k5Q2 “Ngehi eri pwuredihsang pohn nahnao, wa pelien takai riapalio, nindokon nahnao eh wie mpwumpwul.!4=2 Eri, I pahn kamwomwirailla oh irisasang adarail kan wasa koaros nin sampah; I ahpw pahn wiahkinuhkala wehi ehu me pahn kehlail oh wadawadasang irail.’b3?2 “KAUN-O pil ketin mahsanihong ie, ‘I kilangehr aramas pwukat, oh ia uwen ar keptakai!u2e2 Eri KAUN-O ahpw mahsanihong ie, ‘Eri, ukuwei! Mwadangdihwei! Pwe noumw aramas akan me ke kahrehdo sang Isip re sapwungalahr. Re sohpeisangehr ahl me I kilelehiong irail re en weweidki oh re wiadangehr pein irail dikedik en eni ehu.’12 Ni imwilahn rahn pahiseko, KAUN-O ahpw ketikihong ie pelien takai riapali en inowo, me e ntingihedi powe sapwellime inowo.80k2 KAUN-O eri ketikihong ie pelien takai riapalio, me pein nin lime me ntingihedi powe mehkoaros me e mahsanihong kumwail pohn nahnao sang nan kisinieio ni rahnen pokon lapalapo.U/%2 I kohdahla pohn nahnao pwe I en ale pelien takai riapalio, pelien takaien inou me KAUN-O ketin wiahiong kumwail. I ahpw mihmihte pohn nahnao erein rahn pahisek oh pwohng pahisek, sohte kang de nim mehkot.u.e2 Kumwail pil inenen kahngiangihada KAUN-O nin Nahna Sainai, iei me e ketin kupwurehkihda en kamwomwkumwailla.M-2 “Kumwail dehpa manokehla duwen amwail kahngiangihada KAUN-O, amwail Koht, nan sapwtehno. Sang ni rahno me kumwail mweselsang Isip lel ahnsou me kumwail leldohng wasaht, kumwail kin kahngohdiong.8,k2 Eri, kumwail en ese oh dehdehki me kaidehk amwail pwuhng me kahrehda KAUN-O eh ketikihong kumwail sahpw kaselel wet pwe kumwail en sapwenikihla; pwe wehi keptakai ieu kumwail.&+G2 Eri, kaidehkin pwehki amwail pwuhng de amwail nan kapehd mwahu me kumwail pahn pedokihlong oh sapwenikihla sapwarailo. KAUN-O ketin kasarehsangehr wehi kan me towe sahpw wet pwehki ar suwed, pwe en kapwaiada inou me e ketin kahukihong amwail pahpa kahlap ako, Eipraam, Aisek oh Seikop./*Y2 “Mwurin KAUN-O, amwail Koht, eh pahn ketin kasareirailsang mwohmwail, kumwail dehpa mengimengloalki, ‘Pwehki pein atail pwuhng me KAUN-O ketin mweidekihong kitail en sapwenikihla sahpwet.’ Ahpw pwehki sang ni suwed en wehi pwukat me KAUN-O ketin kupwurehkihda re en pekedersang mwohmwail.)2 Ahpw met kumwail pahn pein kadehde duwen KAUN-O, amwail Koht, eh pahn ketieng mwohmwail rasehng mwehl en kisiniei. E pahn ketin kaloweiraildi ni amwail pahn kohkohwei, pwe kumwail en pwakihirailla oh kamwomwirailla mwadang nin duwen eh ketin inoukidahr.\(32 Aramas en wasao me reirei oh kehlail, kodon kei me dene sohte me kak pelianirailda.e' G2 “Kumwail mehn Israel, rong kanahieng! Rahnwet kumwail pahn kotehla Pillap Sordan pwe kumwail en kowohng kalowehdi wehi kei me laud oh kehlailasang kumwail; oh pil ar kahnimw laud kan me ar kehl kan leldalahng pahnlahng.&2Ma kumwail sohte pahn peikiong KAUN-O, eri kumwail pahn mwomwla duwehte wehi ko me KAUN-O pahn ketin kamwomwala mwohmwail.F%2Kaleke kumwail manokehla KAUN-O, amwail Koht, oh idawehnla koht teikan, kaudokiong irail oh papah irail, pwe ma kumwail pahn wia met, I kahukihla met me kumwail uhdahn pahn mwomwla douluhl.W$)2Kumwail tamatamante KAUN-O, amwail Koht, pwe ih me kin ketikihong kumwail manaman pwe kumwail en alehdi kamwahu kan, oh iei duwen met eh kin ketin kapwaiada inou me e ketin wiahiong amwail pahpa kahlap ako.d#C2Eri, kumwail dehpa medemedewe me pein amwail manaman oh kehlail me kumwail kepwehpwehkihla. "2e katungoalehkin kumwail manna nan sapwtehno, soangen kisin tungoal me amwail pahpa kahlap ako sohte kin tungoale mahs. Eri, e ketin wiahda mepwukat, pwe en ketin katikitikihkumwailla oh song kumwail, oh ketin kapwaiada dahme e ketin kupwukupwurehiong kumwail.21Pil iangahki sahpw koaros ni palimesehn Pillap Sordan kohdilahng palieir ni Sehden Mehla oh kolahng ni palimesehn tepin Nahna Piska.=20Sahpw wet tepisang ni kahnimw Aroer, me mi ni keilen Pillap Arnon, kolahng paliepeng en Nahna Sirion, me iei Nahna Ermon.<2/Re ahpw kousoanla nan sapwe iangahki sapwen Ok, nanmwarkien Pasan, iei ih emen nanmwarkien mehn Amor me kin kokousoan palimesehn Sordan./;Y2.E patohwanohng irail kosonned pwukat mwurin ar mweselsang Isip oh ar lel nan wahu ni palimesehn Pillap Sordan, sallahng kahnimw en Pedpeor, nan sapwen nanmwarki Sihon, mehn Amor, me kaunda kisin kahnimw en Espon. Moses oh aramas en Israel ko kalowehdi nanmwarki menet mwurin ar mweselsang Isip./:Y2-E patohwanohng irail kosonned pwukat mwurin ar mweselsang Isip oh ar lel nan wahu ni palimesehn Pillap Sordan, sallahng kahnimw en Pedpeor, nan sapwen nanmwarki Sihon, mehn Amor, me kaunda kisin kahnimw en Espon. Moses oh aramas en Israel ko kalowehdi nanmwarki menet mwurin ar mweselsang Isip.\932,Moses eri patohwanohng mehn Israel ko sapwellimen Koht kosonned akan oh padahk kan.A8}2+Ong kadaudok en Reupen, kahnimw en Peser me mi nan sapwtehn pohn wasa patapato; ong kadaudok en Kad iei Ramod, nan sapwen Kilead; oh ong kadaudok en Manase iei Kolan, nan sapwen Pasan.=7u2*wasa me aramas emen kak tangala ie ma e depweikihla kemehla emen me kaidehn eh imwintihti. E kak tangala oh rukula nan ehu kahnimw pwukat oh sohte pahn ale kalokolok en kamakamala.G6 2)Moses eri kilelehdi kahnimw siluh ni palimesehn Pillap Sordan,o5Y2(Kumwail kapwaiada sapwellime kosonned akan me I kihong kumwail rahnwet, eri e pahn mwahu ong kumwail oh kadaudokamwail kan. Kumwail pahn mour werei nan sahpw me KAUN-O ketikihong kumwail pwe kumwail en sapwenikihla kohkohlahte.”y4m2'Kumwail eri tamataman oh dehr manokehla; me KAUN-O iei ih Koht en nanleng oh pil sampah. Sohte pil emen tohrohr.G3 2&Ni amwail kohkohwei, eh ketin kasarehla wehi kei me lapalap oh kehlailasang kumwail, pwe en kak ketin kapedolong oh ketikihong kumwail sapwarailo, sahpw me kumwail sapwesapweniki ahnsou wet.-2U2%Pwehki eh ketin loalloale amwail pahpa kahlap ako oh pilada kadaudokarail ko, oh pwehki pein ih eh ketin kahluwaikumwaildo sang Isip ni manaman lapalap en nin lime.U1%2$E ketin mweidohng kumwail en rong kapitie sang nanleng pwehn kak ketin kaweid kumwail. E pil ketin mweidohng kumwail en kilang sapwellime kisiniei sarawi, oh e ketin mahseniong kumwail sang nan kisinieio.q0]2#KAUN-O ketin kasalehiong kumwail mepwukat, pwe en kadehdehiong kumwail me ihete me Koht, sohte pil emen.#/A2"Mie koht emen me eimahdahr oh ketikihsang aramas ekei nan ehu wehi oh sapwellimanikinirailla duwehte KAUN-O, amwail Koht? E ketikihdo soumwahu lusulus oh mahwen, e ketin wiahda doadoahk manaman oh kapwuriamwei kei, oh kupwurehda soahng kamasepwehk kei en wiawi, mwohn masamwail kan.}.u2!De mie aramas ekei me rongadahr kapitien Koht me mahmahsen sang nan mpwulen kisiniei duwehte kumwail, ahpw momourte?Q-2 “Kumwail kalelapak duwen dahme pweidahr nan irair en ahnsou kan me samwalahr, ni rahn akan mwohn amwail ipidi, sang ni ahnsou me Koht ketin kapikada aramas nin sampah. Kumwail kalelapak wasa koaros nin sampah, ma mie soangen irair kesempwal duwehte met me pwarada sang mahs kohdo? De mie mehkot me ronge parpeseng duwehte met?.,W2Pwe ih Koht kalahngan emen. E sohte pahn ketin keseikumwailla de kamwomwkumwailla. E sohte pahn likidmeliehla inowo me pein ih ketin wiahiong amwail pahpa kahlap ko.+-2Ni amwail pahn miher nan apwal pwehki soahng pwukat lelohngkumwailehr, eri, kumwail pahn sohpeiong KAUN-O oh kapwaiada sapwellime kosonned akan.|*s2Kumwail pahn rapahki KAUN-O, amwail Koht, wasao; eri ma kumwail pahn rapahki ni mohngiong unsek, kumwail pahn diar.d)C2Eri, nan wasa ko kumwail pahn kin kaudokiong koht kan me kin wiawihda sang ni pehn aramas, me kin wiawihkihda tuhke de takai, me sohte kak kilang wasa, sohte kak rong wasa, de kang mehkot, de sohte kak ned pwohn mehkot. ( 2KAUN-O pahn ketin kamwarangkumwailseli nanpwungen wehi kan, oh me malaulau rehmwail me pahn mourla wasao. 4.27-28 *Deud. 28.36.*v'g2Eri, rahnwet I kahukihla ni mwaren nanleng oh sampah, me ma kumwail pahn wia soahng pwukat, kumwail uhdahn pahn ohkihla. Kumwail sohte pahn mour werei nan sahpw me kumwail kohkolahng sapwenikihla. Pwe kumwail pahn kamwomwmwomwla douluhl.0&[2“Ni amwail pahn soandier nan sahpwo ahnsou reirei oh kilangehr noumwail seri oh pil nein noumwail seri kan, kumwail dehr dipikihda amwail pahn pein wiahiong kumwail dikedik en eni ehu ni soangen mwohmw ehu sohte lipilipil. Met me suwed kowahlap mwohn silangin KAUN-O oh e pahn ketin engiengda.h%K2pwe KAUN-O, amwail Koht, iei Koht emen me rasehng mwehl en kisiniei, pwe ih Koht luwakahk emen.[$12Eri, kumwail kanahieng oh dehr manokehla inowo me KAUN-O, amwail Koht, ketin wiahiongkumwailehr. Kumwail en peikiong sapwellime kosonned pwe kumwail en dehr wiahiong kumwail dikedik en eni men, sohte lipilipil, #2I pahn mehla nan sahpw wet oh sohte pahn iang kotehla Pillap Sordan, a kumwail pahn mwadang kotehla oh sapwenikihla sahpw kaselelo.^"72KAUN-O ahpw ketin engiengda pahi pwehki kumwail, oh ketin kahukihla me I sohte pahn kotehla Pillap Sordan, de I sohte pahn iang pedolong nan sahpw kaselelo me e pahn ketikihong kumwail pwe kumwail en sapwenikihla.Z!/2A kumwail me KAUN-O ketin pilada oh ketin kahluwaikumwaildo sang Isip, duwehte sang nan kisiniei mwehl ehu me kin kapeipeseng mete, pwe kumwail en wiahla sapwellime aramas, nin duwen me kumwail wiewia rahnwet.g I2Ni amwail pahn kilengdalahng pahnlahng oh kilang ketipin, maram oh usu kan, kumwail dehpa sapwungala wiahkin irail koht oh pwongih irail. Pwe KAUN-O, amwail Koht ketikihongehr wehi teikan koaros mepwukat pwe re en pwongih.92mahn kerep, de mwahmw.!?2de mwomwen mahn, menpihr,52kahrehda kumwail dehr pein kauweikumwailla ni amwail pahn pein wiahiong kumwail mwohmw de dikedik en eni sohte lipilipil- mwomwen aramas ohl de lih,2“Kumwail eri kanahieng. Ni amwail sohte kilang mwohmw ehu ni rahn me KAUN-O ketin mahseniong kumwail nin Nahna Sainai sang nan mpwulo,*O2KAUN-O mahsanihong ie I en padahkihong kumwail kosonned koaros me kumwail pahn kin kapwaiada nan sahpw me kumwail nektehn pahn pedolong loale oh sapwenikihla.”J2 E ketin padahkihong kumwail dahme kumwail en wiewia pwe kumwail en kapwaiada inowo nanpwungen ih oh kumwail-kumwail en peikiong Kosonned Eiseko me e ketin ntingihedi pohn pelien takai riapalio. ~M}}k||%{zz(yPxwwvvKusttssrr_qYpp/oonfmllkkWjjihuh!gOfeeHdczbba`__^^$]F[[vYXXbWVVUxU.TSSRQmPIO3NN_MLL`JIIHH4GGFEEiDCBB~A@@@W@!?>b={=5<*ex%tMaL @ < l ) KM  92“Samworo kan en kadaudok en Lipai sohte pahn iang sapwasapw nan wehin Israel; ahpw re pahn momourki en aramas akan ar meirong oh kisakis ong KAUN-O.j O2Met pahn sewese pwe en dehr kin kupwukupwure me e deisang rie mehn Israel kan oh en dehr kin sapeikiong mahsen kan en KAUN-O. Ih duwen eh pahn kakaun erein sounpar tohto oh kadaudoke pahn pil kaunda Israel erein dih tohtohie.1]2E pahn kin nekinekid pwuhk wet reh oh kin wadewadek erein eh mour, pwe en kin padahngki duwen lemmwin KAUN-O oh kapwaiada ni loalopwoat mehkoaros me audedahr pwuhk wet.B2Ni eh pahn nanmwarkihla e pahn sapwellimaniki ehu pwuken pelien kosonned akan en Koht oh padahk kan me pahn ntingdihsang nan keieun pwuhk wet me wie nekinek rehn samwaro mehn Lipai kan.#A2Nanmwarki menet sohte pahn sapwellimaniki likend tohto, pwe met pahn kahrehiong eh pahn sohpeisang KAUN-O, e pil sohte pahn kepwehpwekihla silper oh kohl.cA2Nanmwarki menet sohte pahn sapwellimaniki oahs tohto ong sapwellime sounpei kan, oh e sohte pahn poaronelahng Isip aramas pwehn pwainda oahs, pwe KAUN-O ketin mahsanih me sapwellime aramas akan sohte pahn pwurala Isip.&G2Kumwail kanahieng oh pilada aramas me KAUN-O ketin piladahr en nanmwarki. Aramaso pahn sang rehmwail; kumwail dehpa wiahkihla mehn liki men amwail nanmwarki.Q2“Mwurin amwail pahn alehdier sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail oh soandier loale, kumwail pahn inangihada en tungoalenki emen nanmwarki, duwehte wehi teikan me mihmi limwahmwail.mU2 Aramas koaros ahpw pahn rong ire wet oh masakada, oh sohla me pahn eimahiong wia soangen mwekid wet.%2 Mehmen me sohte men peikiong sounkopwung de samworo e pahn kamakamala; ih duwen met amwail pahn kadohwansang wehin Israel soangen suwed wet.X+2 Kumwail pahn peikiong dahme re koasoanehdi oh idawehn ar kaweid kan ni oaretik.`;2 Re pahn koasoanehdi pwunglahn kopwung wet, kumwail ahpw pahn kapwaiada dahme koasoandi.~}2 kumwail eri kihong samworo mehn Lipai kan oh sounkopwung me ahneki ahnsowo, pwe re en koasoanehdi pwunglahn kopwung wet.5}e2“Ekei ahnsou e pahn apwal ong sounkopwung kan re en diarada oh koasoanehdi pwunglahn mepwukat, me rasehng pwungen sapwasapw de kalipwelipwehda aramas de kamaramas ni nsenki de depweikihla. Ma soangen ire pwukat pahn pwarada, kumwail kohla wasahn kaudokteieuo me KAUN-O, amwail Koht, ketin piladahr;|!2Sounkadehde kan me pahn tepin katehki takai, mwuri, aramas teikan ahpw pahn iang kate; ih duwen met amwail pahn pitsang soangen suwed wet.!{=2Aramaso pahn kamakamala ma aramas riemen de tohtohsang pahn kadehdehda duwen eh sapwung; ahpw ma emente aramas me pahn kadehde, e sohte pahn kamakamala.\z32eri kumwail en ale aramaso oh wahieila likin kahnimwo oh katehki takai e lao mehla.y2Eri ma kumwail rong soangen irair wet, kumwail pahn rapahki ni keneinei. Ma mehlel pwoat me soahng wet pweidahr nan Israel,x{2ni eh kin papah de pwongih koht teikan de ketipin de maram de usu kan; soangen tiahk wet kin uhwong kosonned en KAUN-O.zwo2“Ma mie nan amwail kahnimw ohl emen de lih emen me wiadahr sapwung ehu ong KAUN-O oh kauwelahr sapwellime inou,v %2“Kumwail dehr meirongkihong KAUN-O, amwail Koht, kou de sihpw me mie soangen soumwahu ieu ni paliwere; pwe KAUN-O kin ketin kalahdeki met.u2Oh pil dehr kauwada sansal takai en dikedik en eni pwe kumwail en pwongih. KAUN-O kin ketin kalahdeki soangen dikedik pwukat.t2“Ni ahnsou me kumwail pahn kauwadahng KAUN-O, amwail Koht, pei sarawi ehu, kumwail dehr kin kihdiong limwah sansal en koht lih Asera.Js2Ahnsou koaros kumwail en kin ahneki lamalam pahrek oh pwung, pwe kumwail en kak kousoanla nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail, eri kumwail pahn usehlahte koukousoan wasao.#rA2Re sohte pahn wia kopwung ni sapahrek en lamalam de kasalehda ar peupali; oh re sohte pahn ale mwohni de mehkot pwehn pwainda arail pahn uhpalihki emen, pwe kisakis kan kin karotongehla mesen me loalokong oh me mehlel kan, oh kin kahrehda ar pahn wia tenekpen ar kopwung ni sapwung.-qU2“Kumwail pahn pilada ekei sounkopwung oh ekei me lapalap nan kahnimw koaros me KAUN-O ketikihong kumwail. Ohl pwukat pahn kin kapwung aramas akan ni sohte uhpali.[p12uwen me e kakohng, sang ni pai kan me KAUN-O, amwail Koht, ketin kupwuramwahwihki.qo]2“Ohl koaros en amwail wehi pahn kin pokonpene oh kaudokiong KAUN-O pak siluh nan sounpar ehu ni wasahn kaudokteieuo: eri ni rahnen Pahsohpa, ni Sarawien Wahnsahpw, oh ni Sarawien Impwal kan. Emenemente ohl pahn wa kohdo eh meironginM2Kumwail kawauwihala KAUN-O, amwail Koht, ni amwail pahn kin wiewia sarawi wet erein rahn isuh ni wasahn kaudokteieuo. Kumwail pereperen, pwehki KAUN-O eh ketin kupwuramwahwihkin kumwail wahnsapwamwail kan oh amwail doadoahk.Am}2Kumwail en pereperenki sarawi wet iangahki noumwail seri kan, amwail ladu kan, mehn Lipai kan, mehn liki kan, me sepwoupwou kan, oh liohdi kan me kin koukousoan nan amwail kahnimw kan.)lM2 “Mwurin amwail pahn kamwakelehsang kilin amwail wahnsahpw akan koaros oh idangpene wahn wain kan koaros, kumwail pahn wia Sarawien Impwal kan erein rahn isuh.dkC2 Kumwail kanahieng oh kapwaiada kosonned pwukat; tamataman me kumwail wia lidu kei nan Isip.fjG2 Kumwail en pereperen mwohn silangin KAUN-O iangahki noumwail seri kan, amwail ladu kan, oh mehn Lipai kan, mehn liki kan, me sepwoupwou kan oh liohdi kan me kin koukousoan rehmwail. Kumwail wia met ni wasahn kaudokteieuo.Wi)2 eri, kumwail ahpw pahn wia Sarawien Dolung Wahnsahpw akan, pwe kumwail en kawauwih KAUN-O, amwail Koht, ni amwail pahn patohwando ni nsenamwail meirong sang ni uwen pai me e ketin kupwuramwahwihkin kumwail.Vh'2 “Wadek wihk isuh sang ahnsou me kumwail tapihada dolung wahnsapwamwail kan,Bg2Erein rahn weneu mwuri kumwail pahn tungoale pilawa me sohte doal ihs, oh ni keisuhn rahn kumwail pahn pokonpene pwehn kaudokiong KAUN-O, amwail Koht, kumwail sohte pahn doadoahk rahno.f2Kumwail pahn pwoailihada uduko oh tungoale wasahn kaudokteieuo; kumwail ahpw pahn pwurala ni imwamwail kan manda sang rahno.}eu2“Kumwail pahn kemehla mahn en Pahsohpa kan ni wasahn kaudokteieuo-a kaidehn ekis wasa tohrohr nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail. Kumwail wia met ni ahnsou me ketipin pahn kihrila, iei ahnsou me kumwail mweselsang Isip.}du2“Kumwail pahn kemehla mahn en Pahsohpa kan ni wasahn kaudokteieuo-a kaidehn ekis wasa tohrohr nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail. Kumwail wia met ni ahnsou me ketipin pahn kihrila, iei ahnsou me kumwail mweselsang Isip.c32Erein rahn isuh sohte emen pahn kolokol ni imwe ihs; oh uduken mahn me pahn kamala nin soutik en keieun rahn, kumwail pahn tungoalehla nipwongohte.b2Ni amwail pahn wia kamadipw wet, kumwail sohte pahn tungoale pilawa doal ihs. Erein rahn isuh kumwail pahn tungutungoale pilawa me sohte doal ihs, nin duwen amwail wiahier ahnsou me kumwail seiloak sang Isip ni karuaru. Kumwail tungoale pilawa wet-me pahn adanekihla pilawa en lokolok-pwe erein amwail mour kumwail en kin tamataman rahn me kumwail kohdo sang Isip, wasahn lokoloko.a/2Kumwail pahn kohla wasahn kaudokteieuo oh kemehla emen noumwail sihpw de kou pwehn wia mehn kamadipw en Pahsohpa oh kawauwih KAUN-O, amwail Koht.6` i2“Kumwail kawauwih KAUN-O, amwail Koht, ni amwail pahn kin kapwaiada Sarawien Pahsohpa nan sounpwong Apip; iei nipwong ehu en sounpwongo me e ketin kapitkumwailla sang Isip.^_72Ahpw kumwail dehpa tungoale ntahrail; kumwail pahn wudekihdiong nanpwel duwehte pihl.J^2Kumwail kak tungoale soangen mahn pwukat ni imwamwail. Kumwail koaros, mehnda ma kumwail mwakelekel de samin ong kaudok, kumwail kak tungoale, duwehte amwail kin tungoale uduken tie de andelop.]72Ahpw ma mie soangen sapwung ehu rehn mahn pwukat, me rasehng nehtuk de maskun de ohla laud ehu, kumwail sohte pahn meirongkihong KAUN-O, amwail Koht.\2Nan sounpar koaros kumwail oh amwail peneinei kan pahn kin tungoale mahn pwukat mwohn silangin KAUN-O ni wasahn kaudokteieuo.C[2“Kumwail katohrehsang mesenih ohl en noumwail kou oh sihpw kan koaros ong KAUN-O, amwail Koht; kumwail dehpa koadoadoahkih mahn pwukat oh kumwail dehr pil sehkasang wunen sihpw pwukat.+ZQ2Kumwail dehr kin mehnseiren de apwalki ni ahnsou me kumwail pahn kin kasaledekihala lidu kan; pwe erein sounparehr weneu re wie papahkinkumwail ni elep en pweinen noumwail tohndoadoahk kan. Kumwail wia met, oh KAUN-O, amwail Koht, ahpw pahn kupwuramwahwih mehkoaros me kumwail pahn kin wia.6Yg2Ma iei duwen met, a kumwail wahla ni wenihmwen imwamwailo oh kihong en doaksaleng; eri e pahn wialahr amwail lidu erein eh mour. Pil wiahiong soahng wet amwail lidu lih kan.X2“Eri, mweinele amwail liduwo sohte men patopatohla sang rehmwail; ele e poakohng kumwail, amwail peneinei oh men patopatohte rehmwail.+WQ2Kumwail tamataman duwen amwail mour en lidu nan Isip oh duwen KAUN-O, amwail Koht, eh ketin kasaledekeikumwailla; iei kahrepen ei kihong kumwail met kosonned wet.nVW2Kumwail kisekisehki dahme KAUN-O ketin kupwuramwahwihkin kumwail-me rasehng sihpw, wahntuhke oh wain.KU2 Ni amwail pahn kasaledekihala, kumwail sohte pahn kadarala kahiep.T{2 “Ma riamwail mehn Israel men, ohl de lih, pahn pein pangodohng kumwail pein ih pwehn wiahla amwail lidu, kumwail pahn kasaledekihala mwurin sounpar weneu me e wie papahkinkumwailehr. Ni eh pahn lel ni keisuhn sounpar kumwail pahn kasaledekihala. S 2 Ahnsou koaros pahn kin mie mehn Israel kei me semwehmwe oh pahn kin anahne mehkot; eri I ndaiong kumwail en kin sapanohng irail.R}2 Kumwail kihong ni kapehd saledek oh mwakelekel, KAUN-O ahpw pahn ketin kupwuramwahwih mehkoaros me kumwail pahn kin wia.@Q{2 Kumwail dehr kin kahng kamangaiong mehkot, pwehki dene sounpar en kasohrehla amwail pweipwand kan kerendohr. Kumwail dehr mweidohng soangen lamalam suwed wet en pedolong nan kapehdomwail kan. Ma kumwail sohte pahn kamangaila lohn wet, e pahn likwerih KAUN-O pwe en uhwong kumwail, kumwail eri pahn pwukoahkihdi.LP2Ahpw kumwail en kin sapanohng oh sewesehki uwen mwohni me e anahne.(OK2“Ma mie mehn Israel men me paisuwedlahr nan kahnimw kan nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, ketikihong kumwail, eri, kumwail dehr kin lehkohng oh kahng sewese.N2KAUN-O pahn ketin kupwuramwahwih kumwail duwen me e ketin inoukidahr. Kumwail pahn kamangaiong mwohni ong wehi tohto; ahpw kumwail sohte pahn peki mwohni sang ehu wehi; kumwail pahn ahneki manaman pohn wehi tohto, ahpw sohte wehi ehu pahn ahneki manaman pohmwail.TM#2ma kumwail peikiong ih oh kapwaiada mehkoaros me I ndaiong kumwail rahnwet.L2“KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin kupwuramwahwih kumwail nan sahpw me e pahn ketikihong kumwail. Sohte emen kumwail pahn semwehmwehla, K;2Kumwail kak ale mwohni me mehn liki men pweipwandki ong kumwail, ahpw kumwail sohte kak ale mwohni me riamwail mehn Israel kan pweipwandki ong kumwail.bJ?2Eri, iet wiepe: emenemen kumwail me kamangaiong riamwail mehn Israel men mwohni, e pahn kasohrehla pweipwand wet; e sohte pahn song en ale sapahl mwohnio; pwe pein KAUN-O ketin koasoanedier me pweipwando en kasohrala.{I s2“Ni imwin sounpar isuh koaros kumwail pahn kasohrehla pweipwand en mwohni koaros me emen pweipwandki ong kumwail.FH2Met iei en mehn Lipai kan ar tungoal pwehki eh sohte sapwarail; oh pil en mehn liki kan, me sepwoupwou kan oh liohdi kan me kin kousoan nan amwail kahnimw kan. Re pahn kin patohdo oh ale uwen me re anahne. Kumwail wia met, oh KAUN-O, amwail Koht, ahpw pahn kupwuramwahwih kumwail ni mehkoaros me kumwail pahn kin wia.G#2Ni imwin sounpar siluh koaros kumwail pahn wahla eisek kis ehun wahnsapwamwail kan koaros oh nekidala nan imwen nahk en amwail kahnimw kan.zFo2“Kumwail dehpa pohnsehsehla mehn Lipai kan me kin kousoan nan amwail kisin kahnimw kan; sohte uhdahn sapwarail.EE2Kumwail ahpw pwainda soahng koaros me kumwail anahne-% uduken kou, sihpw, wain, pihru-kumwail oh amwail peneinei kan eri tungutungoal oh pereperen wasao mwohn silangin KAUN-O, amwail Koht.ND2Netikihla wahnsapwamwail kan oh wahla mwohnio ni wasahn kaudokteieuo.HC 2Ma wasahn kaudokteieuo me nohn dohsang wasa kumwail kin mi ie oh kumwail sohte kak wa eisek kis ehun wahnsapwamwail kan me KAUN-O ketin kupwuramwahwihkin kumwail, eri iet me kumwail pahn wia:6Bg2Kumwail ahpw kohla wasateieuo me KAUN-O ketin piladahr pwe kumwail en kin wia kaudok ie; kumwail ahpw tungoale eisek kis ehun amwail wahntuhke kan, wain, olip, oh mesenih en noumwail kou oh sihpw kan mwohn silangi wasao. Kumwail wia met pwe kumwail en esehla lemmwiki KAUN-O, amwail Koht, kohkohlahte.NA2“Katohrehsang eisek kis ehun wahnsapwamwail kan nan sounpar koaros.P@2“Kumwail sohte pahn tungoale mahn emen me mehla mwahl. Kumwail kak kihong mehn liki kan me kousoan rehmwail pwe re en tungoale, de kumwail kak netikihla rehn mehn liki teikan. Kumwail sapwellimen KAUN-O, amwail Koht; kumwail iei sapwellime aramas. “Kumwail dehr pwoailih sihmpwul men de kuht men nan pilendihdi en eh nohno.4?e2Kumwail kak tungoale mensiek mwakelekel kan.U>%2“Mensiek koaros me mie ar pehn pihr me samin, kumwail sohte pahn tungoale.8=k2Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.8<k2Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.8;k2Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.8:k2Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.89k2Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.88k2 Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.87k2 Ahpw iet soangen menpihr kan me kumwail sohte pahn tungoale: ikel, likoht, oahk, pwusard, puldur, krow, ostris, paret, sidoahk, kewelik, pelikan, kormorant, uhpoahs, oh pwehk.:6q2 “Kumwail kak tungoale menpihr mwakelekel koaros.52 ahpw mehkot me kin momour nan pihl ahpw sohte sike oh wune kumwail sohte pahn tungoale; e pahn wadawadohng mehkot me samin.C42 “Kumwail kak tungoale mwahmw koaros me mie sike oh wune,c3A2Kumwail dehpa tungoale pwihk. Re pahn wadawadohng mahn samin; kikin nehrail oh pehrail kan pwalpeseng, ahpw re sohte kin rukoa kanarail kisin mwenge. Kumwail dehpa tungoale soangen mahn pwukat de pil sair ni ar melahr.Q22Ahpw kumwail sohte pahn tungoale mahn akan me kikin nehrail de pehrail kan sohte pwalpeseng oh pil sohte kin rukoa kanarail kisin mwenge. Pwe kumwail sohte pahn tungoale kamel, rapit de rak-padser. Pwe re kin rukoa kanarail kisin mwenge, ahpw kikin pehrail de nehrail kan sohte pwalpeseng. Kumwail pahn wiahkin irail mahn samin.g1I2mahn emen me kikin neh de peh pwalpeseng oh kin rukoa kene kisin mwenge, kumwail kak tungoale.30c2tie, sihpw en wel, kuht en wel de andelop-%@/}2Iet mahn akan me kumwail kak tungoale: kou, sihpw, kuht,M.2“Kumwail dehr tungoale mehkot me KAUN-O ketin kileledier me samin.#-A2Pwe kumwail sapwellimen KAUN-O, amwail Koht; e ketin pilkumwailda sang nanpwungen aramas teikan koaros en sampah pwehn wiahkinkumwailla sapwellime aramas.i, O2“Kumwail me KAUN-O, amwail Koht, ketin sapwellimaniki. Eri, ahnsou me kumwail pahn kin mwahieiki me melahr emen, kumwail dehr leke kilimwail de sehkasang wunen pohn temwamwail kan, duwehte me aramas teikan kin epwehnki wia.m+U2 ma kumwail pahn peikiong sapwellime mahsen koaros me I kihong kumwail rahnwet, oh kapwaiada kupwure.m*U2 Kumwail dehpa kolokol mehkot me uhdahn pahn kamwomwmwomwla; KAUN-O ahpw pahn kupwur meleileidi oh kupwureikumwailla. E pahn ketin kupwurei kumwail oh kahngedereikumwailla, nin duwen me e ketin inoukihong amwail pahpa kahlap ako,)2 Kumwail eri wapene en tohn wasao ar dipwisou kan oh kasokehda nan wasahn tuhpene nanwerengen kahnimwo. Kumwail eri isikala kahnimwo oh mehkoaros me mi loale pwehn wia mehn meirong ehu ong KAUN-O, amwail Koht. Wasao pahn kamwomwmwomwla oh sohte pahn onohnda sapahl.r(_2 eri kumwail kemehla tohn kahnimwo koaros iangahki nair pelinmen kan. Kumwail kamwomwala kahnimwo douluhl.{'q2 Ma kumwail pahn rong soangen koasoi pwukat, kumwail rapahki ni keneinei; oh ma mehlel me soangen ire wet pweidahr,&/2 me ekei aramas me sohte katepe kan en amwail wehi kahrehiongehr ekei tohn ar kahnimw kan en pwongih koht akan me re sohte mwahn kin pwongih mahs.% 2 “Ni ahnsou me kumwail pahn mihmi nan kisin kahnimw kan me KAUN-O, amwail Koht, ketikihong kumwail, mweinele kumwail pahn rong $2 Eri mehn Isreal kan koaros ahpw pahn rong irair wet, oh re pahn masakala; eri, sohte me pahn pwurehng wia soangen tiahk suwed wet.#2 En kostakaidi lao mehla! Pwe e song en kaweidkumwailsang KAUN-O, amwail Koht, me ketin kapitkumwailsang Isip, wasa kumwail wia lidu ie.w"i2 Ahpw kumwail kemehla! Kumwail en tepin katehki takai, kumwail eri pil mweidohng meteikan en pil katehki takai.f!G2 Ahpw kaleke kumwail de dukiong de rong. Kumwail dehr kadekong de poakepoake, pil dehr sewese.1 ]2 Emen irail kakete koangngoangehkin kumwail pwe kumwail en kaudokiong koht en aramas akan me kin kousoan mpamwail, de koht en aramas akan me kin kousoan dohsang kumwail.2 “Pil riomw, de noumw pwutak de serepein, de omw pwoud me ke kin poakepoake, de kompoakepahmw me ke kin loalloale mehlel, pil kakete koangngoangehkin uhk ni rir pwe ke en kaudokiong koht teikan, koht akan me kowe oh omw pahpa kahlap ako sohte mwahn kin pwongih.}u2 Kumwail kemehla soukohp emen de sounkawehwe ouraman emen me kin padahkihong kumwail en kahngohdiong KAUN-O me ketin kapitkumwailla sang Isip, wasa me kumwail wia lidu ie. Pwe soangen aramas menet me suwed oh e kin songosong en kahluwaikumwailsang nan mour me KAUN-O ketin koasoanehdi kumwail en momourki. E uhdahn pahn kamakamala, pwe kumwail en pitsang soangen suwed wet. 2 Kumwail idawehn KAUN-O oh lemmwiki ih. Kumwail peikiong oh kapwaiada sapwellime mahsen kan. Kumwail pwongih oh loalopwoatohng.I 2 a kumwail dehr nsenohki de tehk aramaso. Pwe KAUN-O, amwail Koht, ketin wie doadoahngki ih pwe en song kumwail ma kumwail kin poakohng KAUN-O sang nan kapehdomwail kan oh ngenimwail kan unsek.#A2 pwe en kasalehiong kumwail duwen amwail pahn kaudokiong de papah koht akan me kumwail sohte kin pwongih mahso. Eri, mehnda ma me e inoukihdao pahn pweida,f I2 “Soukohp emen de sounkawehwe ouraman emen kakete inoukihda kilel ehu de mehkot kapwuriamwei,hK2 “Kumwail eri kapwaiada mehkoaros me I koasoanedier; dehr kapataiong mehkot de kihsang mehkot.2 Eri, kumwail dehpa kaudokiong KAUN-O, amwail Koht, duwehte ar kin kaudokiong arail koht akan, pwe ni ar kin kaudok kan re kin wia mehkoaros me inenen suwed me KAUN-O kin ketin kalahdeki. Pwe re pil kin meirongkihla nair seri kan nan kisiniei pohn ar pei sarawi kan. ;2 Eri, mwurin KAUN-O eh pahn ketin kamwomwirailla, kumwail pahn kanahieng pwe kumwail dehr idawehn arail tiahk en kaudok kan, pwe met pahn kauweikumwailla. Kumwail dehr song en esehla ia duwen arail kin kaudokiong arail koht akan pwe kumwail en kin wia amwail kaudok duwehte irail.'I2 “KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin kamwomwala wehi kan ni amwail pahn pedolong nan sapwarail; eri, kumwail pahn sapwenikihla sapwarail kan oh kousoanla wasao.~w2 Kumwail loalopwoatohng kapwaiada mehkoaros me I koasoanediong kumwail, eri, mehkoaros ahpw pahn pweida mehlel rehmwail oh rehn kadaudokamwail kan kohkohlahte, pwe kumwail pahn wiewia mehkot me pwung oh kaperen pahn kupwur en KAUN-O, amwail Koht.`;2 Kumwail eri meirongkihla wasao mehn meirong kan me pahn isishla douluhl pohn pei sarawien KAUN-O, oh pil soangen mehn meirong teikan me kumwail pahn tungoale udukeo, a ntao kumwail pahn kakerediong pohn pei sarawio.12 Kumwail patohwanla amwail meirong kan oh kisakis kan me kumwail inoukihong KAUN-O, kumwail patohwanla ni wasahn kaudokteieuo me e ketin piladahro. 2 Ma kumwail sohte pahn tungoale nta, eri, KAUN-O pahn kupwurperenkihda, oh mehkoaros pahn pweida rehmwail oh rehn kadaudokamwail kan.G 2 Dehr tungoale nta, a kumwail kakerehiong nanpwel duwehte pihl.#A2 Ihte kumwail sohte pahn tungoale nta ahnsou me kumwail pahn tungoale uduk, pwe mour kin mihmi ni nta; eri, kumwail sohte pahn tungoale mour iangahki uduk.!=2 Aramas koaros sohte lipilipil, mehnda ma e mwakelekel ong kaudok de samin, kak tungoale uduko, nin duwen eh kin tungoale uduk en tie de uduk en andelop.b?2 Ma wasahn kaudokteieuo me nohn doh, eri nin duwen me I koasoanedier, kumwail kak kemehla emen noumwail kou kan de sihpw kan me KAUN-O ketikihong kumwail oh tungoale uduke ni imwamwail ahnsou koaros me kumwail inangih.4 c2 “Ni ahnsou me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin kalaudehla sapwamwail nin duwen me e ketin inoukidahr, eri kumwail pahn kak tungoale uduk ahnsou koaros me kumwail inangih.R 2 Kumwail dehpa manokehla mehn Lipai kan erein amwail mour nan sapwamwailo.? y2 Kumwail oh noumwail seri kan, iangahki amwail ladu kan oh mehn Lipai kan me kin kousoan nan amwail kisin kahnimw kan, pahn tungoalehte meirong pwukat mwohn silangin KAUN-O, amwail Koht, ni wasahn kaudokteieuo me KAUN-O amwail Koht ketin piladahr. Oh kumwail pahn pereperenki wasao mehkoaros me kumwail wiadahr.x k2 Kumwail sohte pahn tungoale amwail nohpweien eisek kis ehun wahnsahpw, amwail wain, de amwail lehn olip nan amwail wasahn kousoan kan. Kumwail sohte pahn tungoale wasao mehkot me kumwail meirongkihong KAUN-O: mesenih en noumwail kou kan oh sihpw kan, de kisakis kan me kumwail inoukihong KAUN-O, de kisakis kan sang ni pein nsenamwail, de ehu soangen kisakis tohrohr.d C2 Ahpw kumwail sohte pahn tungoale ntahrail, kumwail pahn kakerediong nan pwehl duwehte pihl.eE2 “Ahpw nsenamwail ma kumwail men kemehla oh tungoale noumwail mahn akan wasa me kumwail pahn kin kousoan ie. Kumwail pil kak tungoale uwen me KAUN-O pahn ketikihong kumwail. Kumwail koaros, mehnda ma kumwail mwakelekel ong kaudok de samin, kumwail kak tungoale udukarail, duwehte amwail kin tungoale uduk en tie de uduk en mahn me adaneki andelop.Z/2 a kumwail pahn wiahte wasa me KAUN-O pahn ketin kilelehdi nan sapwen ehu amwail kadaudok kan. Ihte wasao me kumwail pahn kin wia ie amwail meirong isihs kan oh kapwaiada soahng teikan koaros me I koasoanedier.^72 Kumwail dehpa wia amwail meirong kan wasa kis sohte lipilipil me pein kumwail pilada;V'2 Kumwail eri pahn pereperen mwohn silangi, iangahki noumwail seri kan, amwail ladu kan, oh mehn Lipai kan me kin kousoan nan amwail kahnimw kan. Kumwail en tamataman me mehn Lipai kan sohte udahn sapwarail.G 2 KAUN-O pahn ketin pilada wasateieu me kumwail pahn kin kaudokiong ih; eri, ih wasao me kumwail pahn patohwanla mehkoaros me I koasoanedier: amwail meirong isihs kan oh meirong teikan, amwail nohpweien eisek kis ehun amwail dipwisou kan oh isais kan, oh pil kisakis kesempwal akan me kumwail pahn kin inoukihong KAUN-O.]52 Ni amwail pahn kotehla Pillap Sordan, KAUN-O pahn ketin mweidohng kumwail en sapwenikihla sahpwo oh kousoanla ie. E pahn ketin kasilehsang kumwail amwail imwintihti kan koaros, pwe kumwail en kousoan ni meleilei. 2 pwehki amwail saikinte pedolong nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, ketikihong kumwail pwe kumwail en kak kousoan ie ni meleilei.=u2 “Ni ahnsowo eh pahn leledo, kumwail sohte pahn kin wia soahng kan me kumwail wiewia sang mahs kohdo. Pwe sang mahs kohdo emenemen kumwail kin wiewia pein nsene nan amwail kaudok,72 Kumwail oh amwail peneinei kan pahn pil tungoal wasao mwohn silangin KAUN-O, amwail Koht, oh pereperen pwehki kamwahu kan me kumwail koadoahkihadahr.8k2 Eri, ih wasao me kumwail pahn kin meirongkihong ie amwail mehn meirong isihs kan oh soangen meirong teikan, amwail nohpwei eisek kis ehu en amwail dipwisou kan oh amwail isais kan, kisakis kan me kumwail inoukihong KAUN-O, amwail kisakis sang ni pein nsenamwail, oh mesenih en noumwail kou oh sihpw kan.~2 KAUN-O pahn ketin pilada sang nan sapwen kadaudok kan koaros wasateieu me aramas akan pahn kin pokonpene mwohn silangi oh kaudokiong.j}O2 “Kumwail dehpa kaudokiong amwail Koht nin duwen aramas pwuko ar kin kaudokiong arail koht akan.\|32 Kumwail kauwehla arail pei sarawi kan oh karangkepeseng arail uhr takai sarawi kan. Isikala arail kilel en koht lih Asera oh pelehdihsang arail dikedik en eni kan, pwe re en dehr pwurehng ale kaudok wasa pwukat.6{g2 Nan sahpw me kumwail pahn kousoanla ie, kumwail pahn kamwomwala wasa koaros me towe kan kin kaudokiong ar koht akan pohn nahna kan, nin dohl akan, oh pahn tuhke mwetehn kan.Nz 2 “Eri met, kumwail rong kosonned koaros me KAUN-O ketikihong kumwail en kin kapwaiada nindokon amwail pahn kin kousoan nan sahpw me KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, pahn ketikihong kumwail.Qy2 kumwail kanahieng kapwaiada kosonned koaros me I kihong kumwail rahnwet.$xC2 Kumwail nektehn kotehla Pillap Sordan oh kousoanla nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kumwail. Ni ahnsou me kumwail pahn alehdi sahpwo oh soandiong loale,`w;2 (Nahna riau pwukat mihte palikapi en Pillap Sordan nan sapwen mehn Kenan kan me kin kousoan nan wahun Sordan. Re kin mihmi sallahng ni palikapi, sohte dohsang tuhke sarawi kan en More, limwahn kisin kahnimw Kilkal.)Hv 2 “Ni ahnsou me KAUN-O pahn ketin kahluwaikumwaillahng nan sahpw me kumwail pahn kousoanla loale, kumwail pahn kalohkihda kupwuramwahwo sang pohn Nahna Kerisim oh keriao sang pohn Nahna Epal.u2 a keria, ma kumwail sohte peikiong mahsen pwukat ahpw sohpeisang pwehn pwongih koht teikan me kumwail sohte kin pwongih mahs.ftG2 kupwuramwahu, ma kumwail peikiong mahsen en KAUN-O, amwail Koht, me I kihong kumwail rahnwet;Us%2 “Rahnwet I pahn kihong kumwail en pilada nanpwungen kupwuramwhu oh keria-%Jr2 Wasa koaros me kumwail pahn kohla ie sohte lipilipil nan sahpwo, KAUN-O pahn ketin kupwurehda pwe wehi kan en masak kumwail duwen me e ketin inoukidahr oh sohte wehi ehu pahn kak ireikumwaildi.]q52 Kumwail pahn sapwenikihla sahpw koaros me kumwail pahn alu powe. Sang nan sapwtehn en palieir lel ni Nahnahn Lepanon kan ni paliepeng, oh sang Pillap Iupreitis ni palimese lellahng Sehd Mediderenieno ni palikapi.p12 E ahpw pahn ketin pwakihasang mwohmwail tohn wehi koaros, kumwail ahpw pahn sapwenikihla sahpw me wia kisehn wehi lapalap oh kehlail sang kumwail.&oG2 “Kumwail eri kapwaiada mehkoaros me I koasoanediong kumwail: kumwail poahkohng KAUN-O, amwail Koht, kapwaiada mehkoaros me e mahsanih oh loalopwoatohng ih.Gn 2 Kumwail oh noumwail seri kan ahpw pahn mour werei nan sahpw me KAUN-O ketin inoukihong amwail pahpa kahlap ako. Kumwail pahn mihmihte nan sahpwo erein pahnlahng eh pahn mihmihte pohn sampah.Qm2 Kumwail ntingihediong ni uhren imwamwail kan oh ni ewen amwail kehl kan.l}2 Kumwail padahkihong noumwail seri kan. Koasoaia nan imwamwail oh wasa teikan, ni ahnsoun kommoal oh ni ahnsoun doadoahk.!k=2 “Kumwail tamataman kosonned pwukat oh kesempwaliki mehlel. Pirehiong ni pehmwail kan oh ni temwamwail kan pwehn wia kilel en mehn kataman ong kumwail.j2 Ma kumwail pahn wia met, KAUN-O pahn ketin engiengda pahmwail. E pahn katokehdi keteu oh pwelen sapwamwailo pahn madekengla oh werentuhke kan sohte pahn keirda. Kumwail eri pahn mwadang mehla, mehnda ma iei sahpw kaselel ehu me e ketikihong kumwail.Ui%2 Kumwail dehr dohweisang KAUN-O, ni amwail pahn pwongih oh papah koht teikan.chA2 oh pil tehn dihpw ong noumwail pelinmen kan. E pahn kin mie uwen mwenge me kumwail anahne.Xg+2 Ma kumwail pahn kin wia met, e pahn kin ketin kadardiong keteu pohn sapwamwailo ni ahnsou me kumwail pahn anahne, ni ahnsoun isol oh ahnsoun rahk, pwehn mie wahntuhke, wahn wain oh lehn olip kan ong kumwail,f-2 “Eri, kumwail kapwaiada kosonned akan me I kihong kumwail rahnwet; kumwail poakohng KAUN-O, amwail Koht, oh papah sang nan kapehdomwail unsek._e92 KAUN-O, amwail Koht, kin ketin apwalih sahpwet oh kin ketin sinsile erein sounpar kan.xdk2 A nan sahpw me kumwail nektehn pedolong loale iei sahpw nahnahn oh diren wahu, sahpw me keteu kin kalakalamwur.Tc#2 Sahpw me kumwail nektehn pedolong loale sohte duwehte wehin Isip, wasa me kumwail kin kousoan ie mahs. Kumwail kin doadoahk laudki kadarpeseng pihl nan mwetuwel kan mwurin amwail padokedi werentuhke kan.b2 Kumwail pil pahn mour werei nan sahpw diren kepwe oh pwelmwahu me KAUN-O ketin inoukihong amwail pahpa kahlap ako oh kadaudokarail kan.(aK2 “Kumwail kapwaiada mehkoaros me I koasoanediong kumwail rahnwet. Kumwail eri pahn kak kotehla pillapo oh sapwenikihla sahpw me kumwail nekten pedolong loale.\`32 Ei, kumwail me kilangehr soahng kapwuriamwei pwukat koaros me KAUN-O ketin wiadahr.{_q2 Kumwail tamanda dahme e ketin wiahiong Dadan oh Apiram, nein Eliap me kisehn kadaudok en Reupen. Sampah sarapeseng mwohn mesen aramas koaros oh kadahlleirahla, iangahki ara peneinei, imwarail impwal, oh neira ladu koaros oh neira pelinmen ko.d^C2 Kumwail eseier dahme KAUN-O ketin wiahiong kumwail nan sapwtehn mwohn amwail leledo wasaht.T]#2 Kumwail kilahngehr duwen KAUN-O eh ketin kamwomwala douluhl karis en mehn Isip ko iangahki oahs oh wararail werennansapw ko ni eh ketin kakihrirailla nan Sehd Weitahtao ahnsou me re pwakipwakih kumwailo.\{2 sapwellime wiewia kapwuriamwei kan. Kumwail udiahlehr dahme e ketin wiahiong nanmwarkien Isip oh sapwellime wehio pwon.[%2 Kumwail tamanda rahnwet dahme kumwail padahngkiher duwen KAUN-O sang nan sapwellime wiewia kan ong kumwail. Pwe pein kumwail a kaidehkin noumwail seri kan me udiahlehr wiewia pwukat. Kumwail udiahlehr sapwellimen KAUN-O roson, sapwellime manaman, sapwellime lapalap oh]Z 72 “Poakohng KAUN-O, amwail Koht, oh kapwaiada sapwellime kosonned akan ahnsou koaros.*YO2 Ni amwail pahpa kahlap ako arail kohdilahng Isip, irail mehte isiakan, ahpw met KAUN-O, amwail Koht, ketin kahngedereikumwaillahr duwehte usuhn pahnlahng kan.”X#2 Kapinga ih-ih me amwail Koht, oh kumwail pein kilangki masamwail kan sapwellime wiewia lapalap oh kapwuriamwei me e ketin wiahiong kumwail.lWS2 Kumwail lemmwiki KAUN-O, amwail Koht, oh kaudokiong ihete. Loalopwoat ong ih oh kahula ni mwarehte.pV[2 Eri, kumwail pil kasalehda amwail poakohng mehn liki kan, pwe kumwail pil wia mehn liki mahso nan Isip.FU2 E kin ketin koasoanehdi pwuhng ong me sepwoupwou kan oh ong liohdi kan; e kin ketin poakohng mehn liki kan me koukousoan rehn atail aramas akan oh e kin ketin katungoale oh kalikawih irail.eTE2 KAUN-O, amwail Koht, me ketin lapalapasang koht akan koaros oh manaman koaros. Ih me Wasa Lapalahpie oh roson; eri mehkoaros en peikiong ih. E sohte kin ketin lipilipilki aramas oh e sohte kin ketin uhpalihki me sapwung. j~~y}}|||{{zz'yyxww[vvu8tss,rLqlponnmllFkk2jjiRih}ggcff2ddcc~baa`3__`^^p]]\\$[ZYYFXXWVUUoUT(SS"RRcQQPeONNOMMjLLJK JzII+HHGNFFE;DDDICClBAA@??n>:==;;E:: 988W77T655d44F33<22V21:///.--1++ **])((''+&$%P$}## "")!! F<E imHwIj0r4~]y "  j  i|,,i6Qg2Rahnwet KAUN-O ketin aleikumwaildahr pwe kumwail en wiahla sapwellime aramas, duwen me e ketin inoukidahr, oh e mahsanih kumwail en peikiong sapwellime kosonned akan koaros.?Py2Rahnwet kumwail kadehdedahr me KAUN-O pahn ketin wiahla amwail Koht oh kumwail pahn kin peikiong oh kapwaiada sapwellime kosonned akan, oh pil kapwaiada sapwellime mahsen kan koaros.:Oo2“KAUN-O ketin mahsanihong kumwail rahnwet, kumwail en kapwaiada sapwellime kosonned akan koaros. Kumwail pahn kapwaiada mehpwukat ni loalopwoat sang nan mohngiongimwail unsek.rN_2Komw ketin mahsendihdo sang ni sapwellimomwi wasa sarawi nanleng oh ketin kupwuramwahwih sapwellimomwi mehn Israel kan oh sahpw kaselel oh reken kepwe me komw ketikihong kiht nin duwen me komw ketin inoukihong at pahpa kahlap ako.’HM 2I sohte kin tungoale mehkot sang ni pwais sarawi wet nindokon ei nsensuwed, de pil wahsang nan imweio ni ei samin ong kaudok, de mweidohng mehkot en wia mehn meirong ong me melahr akan. I peikiong komwi, maing KAUN, I kapwaiadahr mehkoaros me komwi ketin mahsanih I en wiahda duwen nohpweien eisek kis ehun at dipwisou.ZL/2 Eri, mwuhr kumwail pahn patohwanohng KAUN-O, ‘I patohwansangehr ni imweio pwais sarawio-eisek kis ehun ei wahnsahpw. I patohwanongehr mehn Lipai ko, mehn liki ko, me sepwoupwou ko, oh liohdi ko, nin duwen me komw ketin mahsanihong ie. I sohte sapeikiong de manokehla sapwellime kosonned akan duwen nohpweien eisek kis ehun at dipwisou.nKW2 “Mwurin sounpar siluh koaros kumwail pahn katohrehsang eisek kis ehun amwail wahnsahpw oh kihong mehn Lipai kan, mehn liki kan, me sepwoupwou kan, oh liohdi kan, pwe arail kisin tungoal en mie oh itar nan amwail kahnimw koaros.iJM2 Kumwail ahpw pahn kapingkalahnganki soahng mwahu kan me KAUN-O, amwail Koht, ketikihong kumwail oh amwail peneinei; oh mweidohng mehn Lipai kan, oh pil mehn liki kan me kin kousoan rehmwail, re en pil iang amwail sarawi wet.#IA2 Eri, met I patohwandohng KAUN-O mwohn ei wahnsahpw me e ketikihong ie.’ “Eri, ke pahn patohwandiong kopwouo mwohn silangin KAUN-O oh wia kaudok wasao.WH)2 E ketikidohng kiht wasaht oh ketikihong kiht sahpw kaselel oh reken kepwe wet.'GI2KAUN-O eri ketikihsang kiht nan Isip ni manaman lapalap oh ni epwelpen nin lime, ni eh ketin wiahda soahng kamasepwehk kei, kilel oh manaman kapwuriamwei kei.?Fy2Se ahpw likweriong oh peki sawas sang rehn KAUN-O, Koht en at pahpa kahlap ako. KAUN-O eri ketin karonge ngilen at pekipek oh mahsanihada duwen at lokolok, apwal, oh pwunod mwuledek.EE2Mehn Isip ko kalokei kiht mwuledek oh wiahkinkitala ar lidu.~Dw2Mwuhr, ke pahn patohwan mwohn silangin KAUN-O, ‘Ei pahpa kahlap iei mehn Aram men me kin kakahnseli wasa kan. E patohdihla Isip oh kousoanla wasao ahnsou me kiseh ko malaulau. Irail eri keirda wiahla wehi laud ehu, wehi kehlail oh tohn mehlel.gCI2“Samworo eri pahn ale kopwouo sang rehmw oh kihdiong mwohn pei sarawien KAUN-O, amwail Koht.iBM2e ahpw pahn kohla rehn samworo me ahneki doadoahk ni ahnsowo oh ndahng, ‘Rahnwet I patohwan kadehde ong KAUN-O ei Koht me I pedolongehr nan sahpw me e ketin inoukihong atail pahpa kahlap ako me e pahn ketikihong kitail.’jAO2emenemen kumwail pahn kihong nan kopwou mwohn eh wahnsahpw koaros oh walahng wasahn kaudokteieuo,t@ e2“Mwurin amwail pahn pedolong nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail oh kousoanla loale,?52Eri, ni KAUN-O, amwail Koht eh pahn ketikihong kumwail sahpwo oh kumwail pahn solahr perki amwail imwintihti kan me kousoan kapil kumwail, kumwail kanahieng oh kemehla mehn Amalek koaros, pwe katamanparail en dehr kin mie rehn aramas akan kohkohlahte. Kumwail dehpa manokehla!2>_2Re sohte masak Koht, kahrehda re mahweniong kumwail sang mwurimwail ni amwail pwangadahr mehlel oh solahr engimwail oh irail kemehla koaros me pwapwand kohla mwurimwail.a==2“Kumwail tamataman dahme mehn Amalek ko wiahiong kumwail ni amwail kohkohdo sang Isip.@<}2KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas me kin pitih meteikan.;!2Kumwail doadoahngki mehn tenek oh mehn sosohng pwung, pwe kumwail en mour werei nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail.\:32Kumwail dehr kin pitih aramas ni amwail kin doadoahngki mehn tenek oh mehn sosohng.\932 Kumwail dehr kin pitih aramas ni amwail kin doadoahngki mehn tenek oh mehn sosohng.78k2 kumwail dehr mahkohng; kumwail lupukasang peho.q7]2 “Ma ohl riemen pahn peida oh en emen eh pwoud song en sewese eh pwoudo oh koledi ohn mour en ohl teio,h6K2 Eri, nan wehin Israel peneineien ohlo pahn adanekihla ‘penienein ohl me eh suhto pehdsang.’P52 eri, liho pahn keieng mpen ohlo mwohn me mah kan en kahnimwo, oh kihsang ehu eh suht kan, e ahpw kendipiong ni mese, oh ndahng, ‘Ih duwen met me pahn wiawihong ohl me kahng kihong rie kadaudoke.’f4G2Eri, me mah kan en kahnimwo pahn likwerih ohlo oh mahseniong. Ma e kahngete pwoudikihda liho,m3U2Ahpw ma rien me melahro kahng pwoudikihda liohdio, liho pahn lelki mwoalen kopwung en me mah kan en kahnimwo, oh ketihtihkihong irail, “Rien ei pwoudo kahng kapwaiada eh pwukoa rehi; e kahng kadakadaur eden rieo nan Israel.’x2k2Eri, mesenih ohl me pahn ipwidi pahn wiahla nein me melahro, pwe ede, de eh peneinei dehr irihrsang nan Israel._192“Ni pirien ehu ara pahn kousoanpene wasatehkis oh emen ira pahn mehla sohte nah pwutak, liohdio sohte pahn pwoudikihda emen ohl tohrohr likin peneineio; ahpw rien me melahro eh pwukoa iei en: pwoudikihda liohdio.p0[2“Ke sohte pahn pirepene ewen kou men ahnsou me eh pahn kin koahkoa wahn kohn nan wasahn koahkoa kohn.x/k2Ahpw e sohte pahn daulih wowoki pahisek. Pwe ma e pahn daulih, riomwo pahn sohla wauwi mwohn mesen aramas akan.&.G2Ma me sapwungo konehng ale kamakam, a sounkopwung pahn koasoanehdi en wendi wekidekdi mwohn mese, e ahpw pahn ale uwen tohtohn wowoki me konehng eh sapwungo. - 2“Ni aramas riemen ara pahn lelki mwoalen kopwung pwungen ara repenpwung kan, ke pahn koasoanehdi ihs me pwung oh ihs me sapwung.k,Q2Dehr manokehla me kumwail wia lidu kei nan wehin Isip; ih kahrepen ei kihong kumwail kosonned wet.3+a2Ni omw pahn dolung oh kihpene wahn omw tuhkehn wain kan pak ehu, ke ahpw mweidala pwe wahn wain me luhwehdi kan en kohieng mehn liki kan, me sepwoupwou kan oh liohdi kan.\*32Ni omw pahn itik oh dolung pak ehu wahn omw tuhkehn olip kan, ke dehpa pwurehng itik oh pwurehng dolung wah kan me luhwehdi; ahpw mweidohng pwe luhwe kan en kohieng mehn liki kan, me sepwopwou kan oh liohdi kan.A)}2“Ni omw pahn dolung wahnsapwomw kan, ke ahpw manokehla wahda ekei wahnsahpw me ke lupukedi ko, ke dehpa pwuralahng ale; ahpw mweidala wahnsahpw pwuko pwe mehn liki kan en ale, de me sepwoupwou kan oh liohdi kan en kak ale arail, pwe KAUN-O, omw Koht, en ketin kupwuramwahwihiuk ni mehkoaros me ke pahn kin wia.(2Tamataman me ke wia lidu men nan wehin Isip, oh KAUN-O, omw Koht, me ketin kapituhkasang wasao; ih kahrepen ei kihong uhk kosonned wet.&'G2“Ke sohte pahn kihsang de kauwehla pwungen mehn liki kan, de me sepwoupwou kan; ke sohte pahn pil kihsang en liohdi men eh likou mehn wia kadehdehpen lohn.5&e2“Sahm akan sohte pahn kamakamkihla dipen nair seri kan, oh seri kan sohte pahn kamakamkihla dipen samarail kan; ahpw aramas emen pahn kamakamkihla dihp me pein ih wiahda.%2Rahn koaros ke pahn kihong pweinen eh doadoahk en rahno mwohn kihrlahn ketipin; pwe aramas semwehmwe men ih me kin anahne mwohnio ong eh mour. Ma ke sohte pahn pwainohng, e pahn lipahnedkihla mwohn silangin KAUN-O; eri, ke ahpw pahn dipikihda irair wet..$W2“Ke dehpa kasapwungehla pweinen tohndoadoahk emen me semwehmwe oh paisuwed, mehnda ma riomw mehn Isreal de mehn liki men me kin kousoan nan ehu amwail kahnimw kan.#92 kapwurehla mwohn ketipin eh pahn kihrla, pwe en kak meirla nan eh likouo. E ahpw pahn kapingkalahngan ong uhk, oh KAUN-O pahn ketin kupwurperenkinuhk.L"2 Ma aramas semwehmwe men ih, ke dehpa kolokol erein pwohng ehu pwon;C2 “Ni amwail pahn mahweniong kahnimw ehu, kumwail kihong mahs towe kan ar ahnsoun pekimahk.i=M2 Ni kaunen karis kan ar kaimwisekla arail mahsen kan, kaunen pwihn en sounpei kan pahn pilipilda.M<2“Kaunen karis kan pahn pil mahsanihong neirail sounpei kan, ‘Mie mehmen rehmwail me salodahr oh masepwehkadahr? Ma mie, en pwurala ni imwe, pwe e dehr kaluwetehla lamalam en sounpei teikan.’9;m2Mie ohl emen rehmwail me ahpwtehn inou en pwopwoudida? Ma mie, en pwurala ni imwe. Pwe ma e pahn mehla nan mahwen, emen tohrohr pahn pwoudikihda lih me e inou en pwopwoudehngo.M:2Mie ohl emen met me ahpwtehn kammwarak nan eh mwetuwel, e ahpw saikinte dolung wahn wain kan? Ma mie, en pwurala ni imwe. Pwe ma e pahn mehla nan mahwen, emen tohrohr pahn paieki wahn eh mwetuwel.h9K2“Mwuri, kaunen karis kan pahn mahseniong sounpei kan, ‘Mie ohl emen met me ahpwtehn kauwada imwe, ahpw saikinte isimwese? Ma mie, eri en pwurala ni imwe. Pwe ma e pahn mehla nan mahwen, emen tohrohr pahn isimwese imweo.j8O2KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin ieiang kumwail, oh e pahn ketikihong kumwail kapai en powehdi.’7-2‘Kumwail ohl en Israel kan karongie! Rahnwet kumwail pahn mahwen. Kumwail dehr masak amwail imwintihti kan de nan kapehd tikitikla de salohda.i6M2Mwohn amwail pahn tapihada mahwen, samworo men pahn patohda mwohmwail oh patohwan ong karis kan,:5 q2“Ni amwail pahn kohwehng mahweniong amwail imwintihti kan oh kilangada wararail werennansapw akan oh oahs akan eh tohtohsang waramwail kan, oh pil arail karis kan eh tohtohsang anwailo, eri kumwail dehpa masakirailda. Pwe KAUN-O, amwail Koht, me ketin kapitkumwailla sang Isip, pahn ketin ieiang kumwail.,4S2Eri, kumwail dehr kadekohng soangen aramas pwukat; ahpw en pwainki eh mour mouren aramas, mese mesen aramas, ngih ngihn aramas, peh pehn aramas oh neh nehn aramas.~3w2Eri, aramas koaros ahpw pahn rong irair wet; re pahn masakala, oh sohte me pahn pwurehng wia soangen irair suwed wet.{2q2e uhdahn pahn ale kalokolok me aramas en pahnkedipo pahn ale. Pwe iei duwen amwail pahn pitsang soangen suwed wet.1+2Sounkopwung kan ahpw pahn rapahki mwahu iren kopwung wet; oh ma e dierekda me aramas meno uhdahn wiahda karaun likamw ehu ong rie mehn Israelo,02ira koaros pahn pwarala wasahn kaudokteieuo oh ale kopwung rehn samworo kan oh sounkopwung kan me ahneki pwukoa ni ahnsowo.J/2Ma aramas emen pahn song karaunmwahlkihong emen sapwung laud ehu,G. 2“Sounkadehde tehmen sohte itar en wia kadehde ong aramas dipada men; ahpw kadehdepen sounkadehde riemen, ihme uhdahn pahn kin mie, pwe aramas dipada meno en dierekda me e dipada ni mehlel.-#2“Kumwail dehr kasauwada pehs en sahpwen mehn mpamwail kan, me kokoudahr mahsie nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail.z,o2 Kumwail dehpa mahkong. Kumwail kihsang nan Israel soangen aramas me kin kamaramas, pwe kumwail en kin nsenamwahu.+2 Ni soangen ire wet, kaunen eh kahnimw pahn likwerihodo oh kihong nan pehn aramas me pwukoahki ikih aramas me melahro, pwe en kamakamala.|*s2 “Ahpw ia duwen ma emen pahn kemehla eh imwintihti ni nsen, e ahpw tangala pwehn rapahki sawas nan ehu kahnimw ko.)52 Kumwail kapwaiada met, pwe aramas mwakelekel kan en dehr mehla oh kumwail en dehr pwukoahki arail mehla nan sahpw me KAUN-O pahn ketikihong kumwail.k(Q2 eri, kumwail pahn pil pilada kahnimw siluh. (E pahn ketikihong kumwail sahpw wet ma kumwail kapwaiada mehkoaros me I koasoanediong kumwail rahnwet oh ma kumwail poakohng KAUN-O, amwail Koht, oh momourki sapwellime padahk kan.)J'2“Ni KAUN-O, amwail Koht, eh pahn ketin kalaudehla sapwamwail, nin duwen me e mahsanihong amwail pahpa kahlap ako me e pahn ketin wia, oh ketikihong kumwail sahpw koaros me e ketin inoukidahr,G& 2Ih kahrepen ei koasoanediong kumwail en kauwada kahnimw siluh. % 2Ma kahnimw ehute me mie, mweinele e pahn inenen doh mehlel, eri kisehn aramas me mehlao me ahneki pwukoahn ikih me mehlao pahn kakete koledi aramas me depweila oh kemehla ni eh lingeringer. Eri, pwehki eh depweikihla kamaramas wet me kaidehn eh imwintihti,`$;2Karasepe, ma aramas riemen pahn kohla nanwel pwe ira en pal tuhke, oh nindokon emen eh pelepelehki sile tuhkeo, sileo ahpw pwupwusang ni peho oh lel mehteio oh kemehla, e kak tangala nan ehu kahnimw ko oh rukula ie. # 2Ma aramas emen pahn depweila oh kemehla aramas emen me kaidehk eh imwintihti, e kak tangala nan ehu kahnimw pwukat oh rukula ie.\"32kumwail pwalangpeseng sahpwo ni pelien sapw siluh, oh ehuehu pelien sapw pahn ahneki kahnimw ehu me mengei en lella ie. Eri aramas emen me pahn kemehla aramas pahn mengei en tangala nan kahnimwo pwehn ale sawas.\!32kumwail pwalangpeseng sahpwo ni pelien sapw siluh, oh ehuehu pelien sapw pahn ahneki kahnimw ehu me mengei en lella ie. Eri aramas emen me pahn kemehla aramas pahn mengei en tangala nan kahnimwo pwehn ale sawas.2  a2“Mwurin KAUN-O, amwail Koht, eh ketin kamwomwala tohn sahpw me e pahn ketikihong kumwail oh mwurin amwail pahn alehdi ar kahnimw kan oh imwarail kan oh soandiong wasao,a=2Eri, ma soukohp emen pahn patohwanda mehkot ni mwaren KAUN-O, oh audepen pato wet sohte pweida, eri kaidehkin sapwellimen KAUN-O mahsen wet. Soukohp meno patohier sang ni pein nsene; eri, kumwail sohte pahn masak.”nW2“Mweinele kumwail men ese dahme kumwail kak esehki ma mahsen en soukohp emen pwilisang rehn KAUN-O.I 2Ahpw ma soukohp emen pahn kin eimah patohwanda mehkot ni mwarei ni ei sohte mahsanihong en kohpada, eri e pahn kamakamala, pil duwehte soukohp emen me pahn wia kokohp ni mwaren koht teikan.’|s2Eri, ni ahnsou me soukohp emen pahn kin pato ni mwarei, I pahn kaloke aramas sohte lipilipil me sohte kin peikiong.S!2Eri, I pahn kadarowohng irail soukohp men me duwehte kowe sang nanpwungen arail aramas akan. I pahn mahsanihong dahme en patohwanda; ih eri pahn patohwanohng aramas akan mehkoaros me I pahn koasoanehdi.C2Eri, KAUN-O ahpw mahsanihong ie, ‘Me pwung ar pekipeken.b?2“Ni ahnsou me kumwail pokopokon pohn Nahna Sainai, kumwail pekihda kumwail en dehr pwurehng rong kapitien KAUN-O, de pwurehng kilang sapwellime kisiniei kamasepwehko, kumwail masak pwehki dene kumwail pahn mehkihla.{q2Pwe e pahn ketin poaronehdo sapwellime soukohp emen duwehte ngehi sang nanpwungamwail; eri, kumwail pahn peikiong.fG2Moses ahpw ketihtihki, “Tohn sahpw me kumwail nektehn sapwenikihla, re kin idawehn kaweidpen sounakamanaman akan, de re kin koapworopworki kosetipw kan; ahpw KAUN-O amwail Koht, sohte kupwurki kumwail en wia soahng wet.5g2 Kumwail en loalopwoat mwuledek ong KAUN-O.”8k2 KAUN-O, amwail Koht, kin ketin kalahdeki aramas me kin wia soangen tiahk suwed pwukat oh ih kahrepen eh ketin kasarehsang nan sahpwo wehi ko nindokon amwail kohkodohng wasaht.7k2 de mesehl, oh dehr mweidohng re en kin katieni.4c2 Kumwail dehpa meirongkihla noumwail seri kan nan kisiniei pohn pei sarawi kan; oh dehr mweidohng amwail aramas akan en wia soangen tiahk me duwehte kosetipw, pweh, wunahni&G2 Ni ahnsou me kumwail pahn lel nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail, kumwail dehpa iang wia tiahk suwed me tohn wehi ko kin epwehnki wia.ym2E pahn kin ale soangen uwen pwaisohte me samworo teikan kin ale, oh e kak nekidala dahme eh peneinei kin kihong.~w2oh kak doadoahk wasao duwen samworo men en KAUN-O eh Koht, duwehte samworo en Lipai teikan me kin wie doadoahk wasao.kQ2“Lipai men me inengieng kak en patohdo sang ni kahnimw koaros en Israel ong wasahn kaudokteieuo, 2KAUN-O ketin piladahr kadaudokk en Lipai sang nan amwail kadaudok koaros pwe re en kin papah ih nin duwen samworo kei kohkohlahte.a =2Irail pahn kin ale keieun nohpwein wahntuhke kan, duwehte wain, olip oh wunen sihpw kan.  2“Ahnsou koaros me kou de sihpw men pahn meirongala, samworo kan pahn kin pwaisanki tihnsewen mahno, dilin ewe powe oh kapehde. 2Re sohte pahn sapwasapw, duwehte kadaudok teikan; pwaisarail iei kamwahu en wiewia doadoahk en samworo, duwen KAUN-O eh ketin inoukidahr. D~~}5||-{{ zyyey5xLwwgvuubttsDrqqLpp"o}nnEmmvllkkj=iihffeeaddWd c=baaoa `_t^z^)]\(ZZYXYX}WVV_UU"TTFSSR:QQCP@OOHNaMLKJI+GFFXEED|CBAAD@v?]>==Y<<;;%::=99%877766+54(3Y21006/~..c--++J*))2(t''y&%%K$###!!b QE{\R] =*C+]  C E { <&{1Jf7i2 “Sapwellimen KAUN-O aramas akan kepwehpwehla, ahpw re kahngohdihla, re medla oh mworouroula. Re keselahr Koht me ketin kapikirailda oh sohpeisang arail sounkomour manamano. '2 Neirail kou oh kuht kan kin kihda milik laud, re naineki sihpw, kuht, oh kou me keieu kaselel, wahn kohn keieu kaselel, oh wain me keieu iou.] 52 “E ketin mweidohng irail en kaunda sahpw ileile kan, oh re tungoale soahng kan me keirda nan sahpw akan. Re diar sukehn loangalap nanpwungen takai kan, arail tuhkehn olip kan pweida mwahu nan pwehl takahin kan.f G2 KAUN-O kelehpw me kin ketin kahluwa sapwellime aramas akan, sohte koht en liki men me sewese.F 2 Rasehng ikel men eh kin padapadahkihong wah kan duwen ar pahn pihr, eh kin kihpeseng eh pehnpihr kan pwehn daperkin irail, iei duwen KAUN-O eh kin ketin kolokol Israel pwe en dehr pwupwudi.C 2 “E ketin diar irail ni arail sansalongseli nan sapwtehn, sapwtehn me sohte mehkot ie, ihte kisinieng. E ketin sinsile irail oh apwapwalih irail, nin duwen eh kin ketin apwalih pein ih.S!2 ahpw e ketin pilada kadaudok en Seikop pwe en ketin sapwellimanikin irail.-2 Wasa Lapalahpie ketin koasoanediong wehi kan sapwarail kan, wasa kan me re en kousoanla ie. E ketin koasoanediong emen tohnleng ong ehuehu wehi,)M2 “Tamanda mahsie, ahnsou kei samwalahr, peki rehn samamwail kan en wehkohng kumwail dahme wiawi, pil peki rehn me mah kan en padokada dahme wiawi keilahn ahio.'I2 Ih duwen amwail pahn dupukohng KAUN-O, kumwail aramas sempoak oh pweipwei? Iei ih me samamwail, ih me ketin kapikkumwailda, e ketin wiahkinkumwailla wehi ehu.iM2 Ahpw kumwail me soaloalopwoat, sohte warohng wia sapwellime aramas, wehi mwersuwed oh dipan ehu.&G2 “KAUN-O iei silepamwail me manaman, sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung. Amwail Koht me loalopwoat oh mehlel, e kin ketin wiahda dahme pwung oh pahrek.iM2 I pahn kapinga mwaren KAUN-O, oh sapwellime aramas akan pahn lohkiseli sapwellime roson lapalap.O2 Ei padahk pahn pwiliwei rasehng dingiding en keteu oh mwerediong pohn sampah rasehng pwoaiken lahng. Ei pato kan pahn mweredi rasehng keteu pohn poadakapw en wahnsahpw. rasehng keteu pohn dihpw kan.[ 32 “Nanleng oh sampah, kumwa rong ei pato kat; rong kanahieng dahme I pahn patohwan.iM2Moses eri wadekada pwuloi koaros en koul pwoatet nindokon pokon en mehn Israel ko wie rongorong:z~o2I ese me mwurin ei pahn mehla aramas akan pahn suwedla oh kesehla mehkan me I padahkihongirailehr. Eri, ni imwilah, apwal laud pahn lelohng irail, pwehki arail pahn kahngiangihkihda KAUN-O arail pahn wiewia soahng kan me e ketin keinapwi.”M}2Kumwail kapokonepene mwohi kaunen kadaudok koaros oh me lapalap akan, pwe I en pakairkihda mahsen pwukat ong irail. I pahn likwerih nanleng oh sampah pwe ira en wia ei sounkadehde en uhwong irail. | 2I ese duwen arail kahngohdi oh keptakai. Re kin kahngohdiong KAUN-O ni ei momour, ar kahngohdi pahn laudla mwurin ei pahn mehla.8{k2“Kumwail ale pwuken sapwellimen Koht Kosonned wet oh pwilikihdi limwahn Kohpwahn Inoun KAUN-O, amwail Koht. En mihmihte wasao oh wia mehn kadehde ong sapwellime aramas akan.{zq2Ni eh kaimwisekala, e ahpw mahsanihong samworo mehn Lipai ko me kin apwahpwalih sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inowo,My2Moses eri ntingihedi ni keneinei Kosonned en Koht wet nan pwuhk ehu.Ex2KAUN-O eri mahseniong Sosua, nein Nun, e mahsanih, “Nan kapehd kehlail oh kommwad, pwe kowe me pahn kahluwalahng mehn Israel kan nan sahpw me I inoukihong irail, oh I pahn ieiang uhk.”Lw2Eri, rahnohte Moses ntingihedi koulo oh padahkihong mehn Israel ko.cvA2oh lokolok laud tohto pahn lelohng irail. Eri, re pahn koulki koul pwoatet, ahpw e pahn wiahla mehn kadehde ong irail. I ese ahnsou wet duwen arail lamalam mwohn ei kahluwairaillahng nan sahpw me I inoukihong irail.”u2I pahn kahluwadohng irail nan sahpw kaselel oh reken kepwe wet, nin duwen me I inoukihong arail pahpa kahlap ako. Re pahn kin mwenge ie, medla ie, mworouroula ie; ahpw re pahn sohpeisang ie oh kaudokiong koht teikan. Re pahn mwamwahlikin ie, oh kauwehla ei inou,at=2Ntingihedi koul pwoatet, oh padahkihong mehn Israel kan pwe en wia ei kadehde ong irail.fsG2Ni ahnsowo I sohte pahn sewese irail pwehki ar wiewia suwed kan oh ar kaudokiong koht teikan.sra2Ni ahnsowo ei engieng pahn lelohng irail. I pahn keseirailla oh re pahn mwomwla. Re pahn lokolok laud oh mihla nan apwal mwuledek. Eri, re ahpw pahn ese me apwal pwukat lelohngirailehr pwehki ngehi, arail Koht, solahr ieiang irail.’yqm2KAUN-O eri mahsanihong Moses, “Mwurin omw pahn mehla oh seridi, aramas pwukat pahn soaloalopwoatohng ie oh kauwehla inowo me I wiahiongirailehr. Re pahn keseiehla oh kaudokiong kohten me rotorot akan en sahpw me re nektehn pedolong loale.\p32KAUN-O eri ketin pwarohng ira wasao nan uhren depwek ehu limwahn wenihmwen Impwalo./oY2KAUN-O ahpw mahsanihong Moses, “Omw mour mwotomwotalahr. Ekerodo Sosua, kumwa eri kohdo ni Impwalo pwe I en kihong ei kaweid kan.” Moses oh Sosua eri kohla wasao.Rn2 Eri, kadaudokamwail, me sohte iang rong Kosonned en KAUN-O, amwail Koht, pahn rong oh esehla duwen ar pahn peikiong erein arail pahn mihmi nan sahpw me kumwail pahn sapwenikihla palio Pillap Sordan.”tmc2 Kapokonepene aramas akan koaros, ohl, lih, seri, oh pil mehn liki kan koaros me kin kousoan nan amwail kahnimw kan, pwe re en rong oh esehla duwen ar pahn lemmwiki KAUN-O, amwail Koht, oh loalopwoatohng kapwaiada sapwellime padahk kan.ql]2 wadekohng irail ni ahnsou me re pahn pokonpenehn kaudokiong KAUN-O, amwail Koht, ni wasahn kaudokteieuo.Bk2 Ih eri koasoanediong irail, “Ni imwilahn sounpar isuh koaros, ni sounpar en kasohralahn pweipwand kan, kumwail pahn wadek pwuhk wet ong mehn Israel kan ni ahnsoun Sarawien Impwal kan;+jQ2 Moses eri ntingihedi sapwellimen Koht Kosonned oh kihong samworo mehn Lipai ko me kin apwahpwalih sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inowo, oh ong kaunen mehn Israel ko.i2KAUN-O pahn ketin kahluwaiuk oh pahn ketin ieiang uhk; e sohte pahn ketin keseiukala de likidmelieiukala. Dehr perki de masak mehkot.”h12Moses eri malipehdo Sosua mwohn mesen mehn Israel ko koaros, oh mahsanihong, “Kilang, ke pahn nan kapehd kehlail oh kommwad ni omw pahn kahluwalahng aramas pwukat nan sahpw me KAUN-O ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako. Kowe me pahn koasoanehdi pwe re en sapwenikihla.Fg2Kumwail nan kapehd kehlail oh kommwad, oh dehr masak irail de perki mehkot; pwe KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin ieiang kumwail, e sohte pahn ketin keseikumwailla de likidmelieikumwailla.”yfm2E pahn ketikihong irail pahn amwail manaman, oh kumwail pahn wiahiong irail soahngohte me e mahsanihong kumwail. e2Duwen KAUN-O eh ketin kauwehla Sihon oh Ok, nanmwarki kan en Amor, oh sapwarail kan, ih duwen eh pahn ketin kamwomwala wehi pwukat.@d{2Eri, pein ih me pahn ketin kohtehla mwohmwail. E pahn ketin kauwehla wehi kan mwohmwail oh kumwail pahn kaloweiraildi. Sosua me pahn kahluwai kumwail duwen me KAUN-O ketin mahsaniher.c2ketihtihki, “Ahnsou wet I sounparehr 120. I solahr kak kahluwai kumwail, oh KAUN-O mahsanihong ie me I sohte pahn iang kotehla Sordan.7b m2Moses ahpw usehla eh mahsanihong mehn Israel ko,saa2Poakohng KAUN-O, amwail Koht, kapwaiada sapwellime mahsen oh loalopwoatohng, pwe ih me pahn kahrehiong kumwail oh kadaudokamwail kan mour werei nan sahpw me KAUN-O ketin inoukihong amwail pahpa kahlap ako, Eipraam, Aisek oh Seikop.”R`2Eri, met sampah oh nanleng en wia ei sounkadehde me I kihongkumwailehr, kumwail en pilada nanpwungen mour oh mehla, nanpwungen sapwellimen Koht kupwuramwahu de sapwellimen Koht keria. Eri, pilada mour.-_U2eri, I ndaiong kumwail met me kumwail uhdahn pahn mehla. Amwail mour pahn mwotomwot nan sahpw me kumwail pahn sapwenikihla mwurin amwail pahn kotehla Pillap Sordan._^92Ahpw ma kumwail sohpeisang, oh sohpeiong koht teikan, pwe kumwail en kaudokiong irail,I] 2Ma kumwail pahn kapwaiada kosonned akan en KAUN-O, amwail Koht, me I padapadahkihong kumwail rahnwet, eri, kumwail poakohng ih, oh peikiong, oh kapwaiada sapwellime kosonned kan koaros, kumwail eri pahn mourla oh keirda, oh e pahn kupwuramwahwih kumwail nan sahpw me kumwail kohkowohng loale pwe kumwail en sapwenikihla.l\S2“Rahnwet I kihong kumwail en pilada nanpwungen me mwahu oh me suwed, oh nanpwungen mehla oh mour.h[K2Soh! E mihmihte limwahmwail, kumwail eseier oh kin padangkiher. Eri ihte, kumwail en kapwaiada.,ZS2 Kaidehk kosonned ehu me mi nanleng de me mi palio madau, pwe kumwail en nda, ‘Ihs me pahn kak kohla pwe en wadohng kitail pwe kitail en kak rong oh kapwaiada?’,YS2 Kaidehk kosonned ehu me mi nanleng de me mi palio madau, pwe kumwail en nda, ‘Ihs me pahn kak kohla pwe en wadohng kitail pwe kitail en kak rong oh kapwaiada?’Xy2 “Pwe kosonned wet me I padapadahkihong kumwail rahnwet, kaidehkin kosonned apwal ehu ong kumwail de dohsang kumwail..WW2 ma kumwail pahn kin peikiong, kapwaiada sapwellime kosonned oh mahsen kan me ntingdier nan pwuken sapwellime padahk wet, oh wiliakapwala mehlel nan kapehdamwail kan.vVg2 E pahn ketikihong kumwail soangen kamwahu koaros, pwe amwail peneinei pahn ngderla, oh noumwail mahn oh wahnsahpwamwail pahn tohtohla. E pahn kupwurperenki kapaiakumwailda duwehte eh ketin kupwurperenki kapaiahda amwail pahpa kahlap ako,pU[2Ahpw kumwail pahn pwurehng peikiong KAUN-O oh kapwaiada mehkoaros me I padapadahkihong kumwail rahnwet.T2E pahn ketikihdiong keria pwukat pohn amwail imwintihti kan oh pohn irail kan me kin kailongkin kumwail oh kalokei kumwail.:So2KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail oh kadaudokamwail kan mohngiong peik, pwe kumwail en poakohng ih sang nan kapehdamwail kan unsek, oh kumwail pahn momour nan sahpwo.>Rw2pwe kumwail pahn pwurehng sapwenikihla sahpwo, sapwen amwail pahpa kahlap ako. E pahn ketin wiahkinkumwailla wehi ehu me lapalapasang oh paiamwahusang wehin amwail pahpa kahlap ako.Q!2Mehnda ma e ketin kalipeikumwaillahng wasa doh ni irepen sampah, KAUN-O, amwail Koht, pahn pwurehng ketikinkumwailpene oh kahluwai kumwail;Pq2KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin kupwurkalahngan ong kumwail. E pahn ketin pwurehng kapwureikumwaildo sang nan wehi kan me e ketin kalipeikumwailla ie oh pwurehng kapaiakumwailda.O'2Ma kumwail oh kadaudokamwail kan pahn sohpeiong KAUN-O oh kapwaiada nan kapehdamwail unsek sapwellime mahsen kan me I kihong kumwail rahnwet,N -2“Eri met I mweidohng kumwail en pilada nanpwungen kupwuramwahu oh keria. Ni mepwukat koaros eh pahn lelohng kumwail nindokon amwail koukousoan nanpwungen wehi kan me KAUN-O, amwail Koht, ketin kalipeikumwaillahng ie, kumwail pahn tamanda pilipil wet me I kihong kumwail.*MO2Mie soahng kei me KAUN-O, atail Koht, ketin kaririahla; ahpw e ketin kasalehda sapwellime Kosonned, oh kitail oh kadaudokatail kan pahn kin peikiong kohkohlahte.1L]2KAUN-O ketin engiengda kowahlap, e ahpw ketin usirailda sang nan sapwarailo oh ketin keseiraillahng nan sapwen mehn liki ehu, oh ih wasao me re mihmi ie lel rahnwet.’K+2Iei me KAUN-O ketin engiengkihda pahn sapwellime aramas akan oh ketikihdiong pohrail soangen paisuwed pwukat koaros me ntingdier nan pwuhk wet.|Js2Re papahier koht teikan me re soh mwahn kin pwongih mahs, koht kan me KAUN-O ketin keinapwihdi re dehr kin pwongih.4Ic2Eri, pasapengpe pahn duwe met, ‘Pwehki sapwellimen Koht aramas akan ar kauwehla inou me re wiahiong ih, Koht en arail pahpa kahlap ako, ni eh ketikihsang irail nan Isip.-HU2Eri, tohn wehi koaros en sampah ahpw pahn kalekalelapek, ‘Dahme KAUN-O ketin wiahkihong sapwarailo ire wet? Dahme kahrehda sapwellime engieng nohn mwuledengki?’{Gq2Mwetuwel kan pahn tehnla, diren suwepwel oh soahl; sohte mehkot pahn poadidi loale, pil sohte dihpw pahn wosada loale. Sapwamwailet pahn duwehte kahnimw kan en Sodom oh Komora, Adma oh Sepoim, me KAUN-O ketin kamwomwala ni eh ketin engiengda. F;2“Ni dih kan me pahn kohdo kadaudokamwail kan oh mehn liki kan sang wehi doh kan pahn kilang paisuwed oh lokolok kan me KAUN-O ketikihong sapwamwailo.KE2KAUN-O pahn ketin wiahki ih karasepe ehu mwohn kadaudok koaros en Israel oh pahn kahrediong powe paisuwed koaros en keria me mihmi nan inou me ntingting nan sapwellimen KAUN-O pwuken padahk wet.KD2KAUN-O sohte pahn ketin mahkohng soangen aramas menet. Ahpw engieng en KAUN-O pahn lelohng oh paisuwed koaros me ntingdier nan pwuhk wet pahn lelohng ih lao KAUN-O pahn ketin kamwomwala douluhl.cCA2Kumwail en kanahieng pwe emen dehr rongorong koasoandi pwukat oh lemeleme me soahng koaros pahn pweida mwahu reh, mehnda ma e keptakaila oh wiewiahte nsene. Met pahn kamwomwala kumwail koaros, me suwed oh me mwahu kan.B+2Kumwail kanahieng pwe ohl emen, lih emen, peneinei ehu, de kadaudok ehu me iang kesikesihnen wasaht rahnwet dehr sohpeisang KAUN-O, atail Koht, pwehn kaudokiong koht en wehi teikan. Met pahn rasehng kalewen tuhke pwoat me keirda oh katikala oh wiahla tuhke pwoisin pwoat.dAC2Kumwail kilangehr arail dikedik en eni saut kan me wiawikihda tuhke, takai, silper oh kohl.s@a2“Kumwail tamataman duwen mouritail nan Isip oh duwen seiloak me kitail wiewia nan sapwen wehin liki kan.? 2Pwe e ketin wiewiahiong kitail koaruhsie me uh mwohn silangi wasakiset rahnwet oh pil ong kadaudokatail kan me saikinte ipwidi.Z>/2Kaidehn kumwailte me KAUN-O pahn ketin wiahiong inou wet iangahki eh pwukoah kan.H= 2 pwe KAUN-O en ketin kamanaikumwailla pwe kumwail en wiahla sapwellime aramas oh ih en wiahla amwail Koht, nin duwen me e ketin inoukihongehr amwail pahpa kahlap ako, Eipraam, Aisek oh Seikop.e<E2 Kumwail patohier rahnwet wasakiset pwe kumwail en kapedolong inou wet oh alehda pwukoah kan,;}2 lih akan, oh noumwail seri kan oh mehn liki kan me kin kousoan rehmwail oh kin resehda tuhke oh weuwahiong kumwail pihl.:2 “Rahnwet kumwail patohwan uh mwohn silangin KAUN-O, amwail Koht, kumwail koaros-amwail kaun akan oh lapalap akan, noumwail ohl akan,w9i2 Kumwail en peikiong ni loalopwoat audepen inou wet, pwe kumwail en paiamwahu ni mehkoaros me kumwail pahn wia.k8Q2alehdi sapwara ko, oh nehkpeseng nanpwungen kadaudok en Reupen oh Kad oh apali kadaudok en Manase.7%2Oh ni atail lel wasaht, Sihon, nanmwarkien Espon, oh Ok, nanmwarkien Pasan, ira ketieido pwehn mahweniong kitail. Ahpw kitail kaloweiraildi,>6w2Sohte pilawa me kumwail en tungoale de wain de pihru me kumwail pahn nim, ahpw KAUN-O ketikihong kumwail mehkoaros me kumwail anahne pwe en kasalehiong kumwail me ih me amwail Koht.x5k2Erein sounpar pahisek KAUN-O ketin kahrei kumwail nan sapwtehn ahpw amwail likou kan oh suht kan sohte ohkihla.[412Ahpw lel rahnwet e sohte mweidohng kumwail en marainkihla dahme kumwail kilangehr.w3i2Kumwail kilangehr soumwahu lusulus kamasepwek ko, manaman ako oh soahng kapwuriamwei ko me Koht ketin wiadahr.?2y2Moses eri kapokonepene aramas en Israel koaros oh patohwanohng irail, “Kumwail pein kilahngehr dahme KAUN-O ketin wiahiong nanmwarki en Isip, sapwellime lapalap ako oh wehio unsek.C1 2Ih met kan audepen inou me KAUN-O ketin koasoanediong Moses en wiahiong mehn Israel kan nan wehin Mohap; mepwukat koaros kapatapatohng inou me KAUN-O ketin wiahiong irail ni Nahna Sainai.0%2DKAUN-O pahn ketin kadarkumwaillahng Isip pohn sohp kei, mehnda ma e mahsanih me kumwail sohte mwahn pahn pwurala mwo. Eri, kumwail pahn song en pein netkinkumwailla rehn amwail imwintihti kan wasao, pwe kumwail en wiahla lidu, ahpw sohte me pahn men pwainkumwailda.”J/2CMohngiongimwail kan pahn lusuluski soahng kan me kumwail pahn uduhdiahl. Nimenseng koaros kumwail pahn kin kasik nin soutik en leledo. Nin soutik kan kumwail pahn kin kasik nimenseng en leledo. .2BAmwail mour pahn kin keper ahnsou koaros. Ni rahn oh ni pwong kumwail pahn kin masamasak mehkot, oh masamasak mehla ahnsou koaros.6-g2AKumwail sohte pahn diar popohl wasa kis; sohte wasa kis pahn wiahla uhdahn pein amwail wasa; KAUN-O pahn ketin kadirehkinkumwailla pwunod, sohla koapworopwor oh mwoatohtala.z,o2@“KAUN-O pahn ketin kamwarangkumwailseli nanpwungen wehi koaros sang ni imwin sampah lel ni imwi teio, kumwail eri pahn papah koht kan me wiawihkihda tuhke oh takai, koht kei me kumwail oh amwail pahpa kahlap ako soh mwahn kin pwongih mahs.m+U2?Duwen Koht eh ketin kupwurperenki en kapaiakumwailda oh en kangedereikumwailla, ih pil duwen eh pahn ketin kupwurperenki en kauweikumwailla oh kamwomwkumwailla. Kumwail pahn sohrasang nan sahpw me kumwail nektehn pedolong loale.*'2>Mehnda ma kumwail pahn ngederla rasehng usuhn pahnlang kan, me malaulau rehmwail pahn pitla pwehki amwail sohte peikiong KAUN-O, amwail Koht.")?2=E pahn pil kadarodohng kumwail soangen soumwahu koaros me sohte ntinting nan pwuken sapwellimen Koht kosonned oh padahk kan, eri kumwail pahn mwomwkihla.(+2ew2“ ‘Koht en ketin keriahla aramas emen me pahn kauwehla oh kihsang en mehn liki kan, en me sepwoupwou kan, en liohdi kan ar pwuhng.’ “Koaros pahn sapeng patohwan, ‘Amen!’ d2“ ‘Koht en ketin keriahla aramas emen me kin kahre me maskun men ni ahl sapwung.’ “Koaros pahn sapeng patohwan, ‘Amen!’ c2“ ‘Koht en ketin keriahla aramas emen me kin kamwakid pehs en sapwen mehn mpe.’ “Koaros pahn sapeng patohwan, ‘Amen!’ b2“ ‘Koht en ketin keriahla aramas emen me sohte kin wauneki eh pahpa de eh nohno.’ “Koaros pahn sapeng patohwan, ‘Amen!’caA2“ ‘Koht en ketin keriahla aramas me pahn kin wiahkihda dikedik en eni, takai, tuhke de mete oh kaudokiong ni rir; KAUN-O kin ketin kalahdeki kaudok ong dikedik en eni.’ “Koaros pahn sapeng patohwan, ‘Amen!’I` 2Mehn Lipai kan ahpw pahn patohwanda mahsen pwukat ni ngihl laud:_%2 Oh me pahn wad met kan, pahn uh pohn Nahna Epal ni ahnsou me keria kan pahn wadawad: kadaudok en Reupen, Kad, Aser, Sepulon, Dan oh Napdali.e^E2 “Mwurin amwail pahn kotehla Sordan, kadaudok pwukat me pahn wad pah pahn uh pohn Nahna Kerisim ni ahnsou me kasarawi en kupwuramwahu pahn kohieng aramas akan: kadaudok en Simion, Lipai, Suda, Isakar, Sosep oh Pensamin.-]W2 Moses eri mahsanihong mehn Israel ko,h\K2 eri kumwail en peikiong oh kapwaiada sapwellime kosonned koaros me I kihong kumwail rahnwet.”>[w2 Moses iangahki samworo mehn Lipai ko eri mahsanihong mehn Israel ko koaros, “Kumwail nennenla, kumwail mehn Israel, oh rong. Rahnwet kumwail wialahr aramas en KAUN-O, amwail Koht;uZe2Kumwail ntingihedi ni sansal mahsen koaros en kosonned en Koht pohn takai me kumwail iriskilahr mehnkodi.”Y2oh kumwail pahn pil wia meirong en kaminimin kan me kumwail pahn tungoalepene oh kapingkalahngankihong KAUN-O, amwail Koht.X)2pwe pei sarawi koaros me kumwail pahn kauwadahng KAUN-O pahn wiawihkihda takai me sohte perper. Kumwail ahpw pahn wia meirong isihs kan wasao,^W72Kumwail eri kauwada wasao ehu pei sarawi me takai wia oh sohte mete pahn doadoahk ie,#VA2oh ni amwail pahn lelehr palio Sordan, kumwail kauwada pelien takai pwukat pohn Nahna Epal oh iriski mehnkodi duwen me I kehkehlingkihong kumwail rahnwet.GU 2Kumwail eri ntingihedi powe kosonned pwukat koaros oh padahk pwukat. Ni amwail pahn pedolong nan sahpw kaselel oh pwelmwahwo me KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, inoukihongkumwailehr,7Ti2Rahn me kumwail pahn kotehla Pillap Sordan oh pedolong nan sahpw me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail, kumwail pahn kauwada takai kalaimwun kei oh iriski mehnkodi.S 2Moses iangahki kaunen mehn Israel ko ahpw ndaiong aramas ako, “Kumwail kapwaiada mahsen koaros me I kihong kumwail rahnwet.8Rk2E pahn ketin kasapwilkumwailda pohn wehi koaros me e ketin kapikada. Kumwail en kapinga oh wauneki mware. Kumwail pahn wiahla sapwellime aramas duwen me e ketin inoukidahr.” ~~(}|{{wzzyy9xxwwbvvvDuttsrrrqUpmoonmmllxkkjihhh9gfeddZcbboba`__6^]]$\\[u[ZSYXWVVV*UWTTuTSRRzQQdPP3ONN]MML)KjK=J)II H9GFhEEHD`CCNA@>Y==?<;;,:988S7u765R44p3~22A1150x//.-- ,++=**)?(''&&%%^$##"![ t+2fNT.G{GV> c O E F^#+HJ < Manda, Sosua ahpw pirida nimensehngie, samworo ko oh sounpei ko ahpw pil kohla pidakih kahnimwo duwehte rahn keieuo: pwihnen silasil ehu me tieng, mwuri, samworo isimen me pepeuk sowi isuh, mwuri, samworo kan me weuwa Kohpwahn Inowo, oh keieu mwuhr, pil ehu pwihn en silasil. Nindokon sowi kan wie pepeuk sohte kommoal.&IG< Ih eri kadarala samworo me wa Kohpwahn Inoun KAUN-O pwe re en pidakih kahnimwo pak ehu. Irail eri pil pwurodohng nan arail kahnimpwalo oh kommoaldi nipwongo.H'< Sosua padahkihong ohl akan me re sohte pahn weriwer, oh pil sohte pahn mweseisei lao lel ahnsou me e pahn padahkihong irail dahme pahn wiawi.tGc< Eri, nin duwen Sosua eh koasoanehdi, pwihnen silasil kei ahpw tieng mwohn samworo ko me pepeuk sowi; oh mwuri samworo ko me weuwa Kohpwahn Inowo, oh ehu pwihnen silasil me alu keieu mwuhr. Nindokon sowi kan eh wie pepeuk sohte kommoal.tFc<Eri, nin duwen Sosua eh koasoanehdi, pwihnen silasil kei ahpw tieng mwohn samworo ko me pepeuk sowi; oh mwuri samworo ko me weuwa Kohpwahn Inowo, oh ehu pwihnen silasil me alu keieu mwuhr. Nindokon sowi kan eh wie pepeuk sohte kommoal.E<Oh e pil padahkihong ohl akan, “Kumwail tapihada! Kapil kahnimwo, oh ekei sounpei en tieng mwohn Kohpwahn Inoun KAUN-O.”6Dg<Sosua eri kapokonepene samworo kan, oh padahkihong irail, “Kumwail wahda Kohpwahn Inow en. Eri, isimen rehmwail pahn tieng mwohn Kohpwahn, re en wahda neirail sowe kan.”dCC<Eri, irail pahn wia ehu pepeuk ni ngihl reirei. Oh ni ahnsowohte me kumwail rong ngihl wet, aramas koaros pahn wiakihteieu weriwer. Eri, kelen kahnimwo ahpw pahn rengkpeseng, oh sounpei koaros pahn aluwohng kahnimwo.”{Bq<Eri, samworo isimen pahn tieng mwohn Kohpwahn Inowo, oh emenemen irail pahn wa ehu sowi. Ni keisuhwen rahn me kumwail pidakih kahnimwo, kowe oh noumw sounpei kan pahn kapil kahnimwo pahn pak isipak, iangahki samworo kan me pahn kin peuk sowi.yAm<Eri, kowe oh noumw sounpei kan pahn pidakih kahnimwo pahn pak ehu nan rahn ehu; oh met pahn wiawihki rahn weneu. @<KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Sosua, “I pahn mweidohng uhk kahnimw Seriko oh eh nanmwarki, iangahki nah sounpei kommwad koaros.? !<Eri, kahnimw Seriko ahpw ritidi douluhl sang mehn Israel kan pwe re en dehr pedolong. Sohte mehmen kak pedolong de pedoisang nan kahnimwo.!>=<Eri, kaunen sounpeien KAUN-O ahpw mahsanihong Sosua, “Kihsang omw suhten; pwe ke kesikesihnen pohn wasa sarawi.” Sosua eri kapwaiada mahsen en ohlo.U=%<Ohlo ahpw sapeng, “So! I kodohng met pwe I en kaunda sounpeien KAUN-O.” Sosua eri poaridi oh pwongih, ahpw patohwanohng, “Iet ngehi, maing, sapwellimomwi ladu. Dahme komw ketin kupwurki I en wia?”W<)< Eri, ni ahnsou me Sosua karanih Seriko, e pwuriamweikihla eh kilangada ohl emen me kesikesihnen mwowe oh kol kedlahs pwoat. Sosua ahpw alulahng oh idek, “Kowe kisehn nait sounpei kan, de at imwintihti?”;+< Mwurin met, mannao ahpw sohla mweredi. Eri, mehn Israel kan solahr kang manna; a sang ni ahnsowo kohla, irail uhd kang wahnsahpw akan en Kenan.y:m< Mandahn rahnohte re kangehr kisin mwenge me poadidier nan Kenan: kohn me inihn, oh pilawa umw me sohte doal ihs.&9G< Eri, ni ahnsou me mehn Israel kan koukousoan nan Kilkal, nan wasa patapat limwahn Seriko, irail wia sarawien Pahsohpa nin soutik en eisek pahieun sounpwongo.N8< Eri, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Sosua, “Rahnwet I kihsangehr kanamenek koaros en amwail kaliduhla nan Isip.” Eri, iei ih met kahrepen arail kahdanekihki wasao Kilkal, oh iei ede lel rahnwet.r7_<Mwurin sirkumsais wet eh imwisekla, tohn wehin Israel koaros koukousoan wasao lao arail ohla kan mwahula.e6E<Ahpw neirail pwutak ko saikinte sirkumsaisla; eri ih dih kahpw wet me Sosua sirkumsaisihala.H5 <Ni ahnsou me mehn Israel ko mweselsang Isip ohl koaros sirkumsaislahr. A ni rahn pahiseko me re kohkohseli nan sapwtehno, re sohte sirkumsaisihala neirail pwutak kan. Oh ni imwilahn sounpar ako, ohl koaros me kak mahwen ni ar mweselsang Isip, re melahr, pwehki arail sohte peikiong KAUN-O. Eri, nin duwen eh ketin kahukihla, KAUN-O sohte ketin mweidohng irail en kilang sahpw reken kepwe oh pwel mwahu me e ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako.H4 <Ni ahnsou me mehn Israel ko mweselsang Isip ohl koaros sirkumsaislahr. A ni rahn pahiseko me re kohkohseli nan sapwtehno, re sohte sirkumsaisihala neirail pwutak kan. Oh ni imwilahn sounpar ako, ohl koaros me kak mahwen ni ar mweselsang Isip, re melahr, pwehki arail sohte peikiong KAUN-O. Eri, nin duwen eh ketin kahukihla, KAUN-O sohte ketin mweidohng irail en kilang sahpw reken kepwe oh pwel mwahu me e ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako.H3 <Ni ahnsou me mehn Israel ko mweselsang Isip ohl koaros sirkumsaislahr. A ni rahn pahiseko me re kohkohseli nan sapwtehno, re sohte sirkumsaisihala neirail pwutak kan. Oh ni imwilahn sounpar ako, ohl koaros me kak mahwen ni ar mweselsang Isip, re melahr, pwehki arail sohte peikiong KAUN-O. Eri, nin duwen eh ketin kahukihla, KAUN-O sohte ketin mweidohng irail en kilang sahpw reken kepwe oh pwel mwahu me e ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako.x2k<Sosua eri kapwaiada mahsen en KAUN-O oh sirkumsaisihirailla pohn uluhl ehu me re kahdaneki Uluhl en Sirkumsais.1y<Eri, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Sosua, “Wiahda ekei naip sang takai toal, oh sirkumsaisihala ohlen Israel kan.”0 1<Eri, nanmwarkien Amor koaros me mihmi palikapi en Sordan, oh nanmwarkien Kenan koaros me mihmi limwahn Sehd Mediderenien, re rongadahr me KAUN-O ketin kammadahda Pillap Sordan ni ahnsou me mehn Israel kan kotehdo pillapo. Irail eri loaltikitikla oh masakada mehn Israel kan./<Pwehki met, aramas koaros nan sampah pahn ese manaman en KAUN-O, oh kumwail pahn wauneki KAUN-O, amwail Koht, kohkohlahte.”.+<KAUN-O, atail Koht, ketin kammadahda pilen Sordan lao kiht koaros kotehla, duwehte eh ketin wiahiongehr Sehd Weitatao, lao kiht koaros kotehla.d-C<Kumwail pahn padahkihong irail me mehn Israel kan kotehla Pillap Sordan nan pwehl madekeng.,<Ih eri pil padahkihong mehn Israel kan, “Eri, ma mwurin met, seri kan pahn idek rehn arail pahpa kan, ‘Ia wehwehn takai pwukat?’_+9<Iei ih wasao me Sosua kauada ie takai eisek riau ko me wisikdo sang nan Pillap Sordan.2*_<Eri, aramas akan kotehla Pillap Sordan ni eisek en Eipril, iei ih sounpwong keieun mehn Israel. Re ahpw kauada imwarail imwpwal akan nan Kilkal, me mi palimesehn Seriko.))<Eri, ni ahnsou me samworo ko karada sang nan pihlo, pillapo ahpw pwurehng pwilipwilla, oh ahpw pil lapakehda oh kadirehla pohn keilen pillapo..(Y<Sosua ahpw kapwaiada mahsen en KAUN-O.f'G<“Padahkihong samworo kan me weuwa Kopwahn Inow en re en kohdahdo sang nan Pillap Sordan.”*&Q<Eri KAUN-O ahpw mahsanihong Sosua,N%<Mehkoaros me KAUN-O ketin wiahier ni rahno kahrehiong mehn Israel kan ar wiahkihla Sosua aramas lapalap emen. Re ahpw waunekihla sang ni ahnsowo kohla lel eh mehla, duwehte arail kin wauneki Moses. $< Mwohn silangin KAUN-O mwein ohl kereniong 40,000 me onepehngehr mahwen, re kotehla pillapo kowohng nan patapat me kerenlahng Seriko.8#k< Ohl akan sang ni kadaudok en Reupen oh Kad, oh elep en kadaudok en Manase, kotehla pillapo mwohn aramas teikan, pwe re onopehr ong mahwen nin duwen me Moses padahkihong irail. " < Ni ahnsou me irail koaros kotelahr pillapo, sapwellimen KAUN-O Kopwahn Inowo, oh samworo ko, ahpw uhd tiengla mwohn aramas akan.c!A< Samworo ko ahpw kesikesihnen nanwerengen Pillap Sordan lao lel arail wiadahr soahng koaros me KAUN-O ketin kasalehiong Sosua me aramas ako en wia. Ih met me Moses koasoanedier. Aramas akan ahpw mwadang kotehla pillapo.! =< Sosua pil kauada takai eisek riau nanwerengen Pillap Sordan, wasa me samworo ko me wa Kohpwahn Inowo kesikesihnen ie. (Takai pwukat pil mihmihte wasao).#<Ohl ako eri kapwaiada mehkan me Sosua padahkihong irail. Nin duwen me KAUN-O mahsanihong Sosua, re ahpw ale takai eisek riau nanwerengen Pillap Sordan, ehu ong ehu kadaudok en Israel kan. Irail wadohng takai pwukat wasa me koaros kommoaldi ie, oh pwilikihdiong wasao.G <kumwail pahn padahkihong irail me pilen Sordan sohla pwilipwil ni ahnsou me Kohpwahn Inoun KAUN-O kotehla pillapo. Eri, takai pwukat pahn wia mehn kataman ong mehn Israel kan kohkohlahte.”:o<Takai pwukat pahn wia mehn kataman ong aramas akan duwen dahme KAUN-O ketin wiadahr. Ni ahnsou me noumwail serien dih kohkohdo kan pahn idek ia wehwehn takai pwukat ong kumwail,9m<oh padahkihong irail, “Kumwail kohla nan Pillap Sordan mwohn Kopwahn Inoun KAUN-O, amwail Koht. Emenemen kumwail pahn kapaikada ehu takai, ehu ong ehu kadaudok en Israel kan.<u<Sosua eri kapokonepene ohl ehk riemen me e piladahr,`;<oh padahkihong irail re en ale takai eisek riau sang nanwerengen Sordan, sang wasa me samworo kan kesikesihnen ie. Ndahng irail en wahda takai pwukat oh pwilikihdiong wasa me kumwail pahn kommoloaldi ie pwohnget.”@}<“Pilada ohl ehk riemen, wademen sang nan ehu kadaudok,S #<Ni ahnsou me tohn wehio pwon kotehla Sordan, KAUN-O ahpw mahsanihong Sosua,H <Eri, ni ahnsou me irail kotehla, re alu nan wasa madekeng. Samworo kan me wa Kohpwahn Inoun KAUN-O ahpw kesikesihnen pohn pwehl madekeng nanwerengen Sordan, lao aramas koaros kotehla pillapo. <pihlo ahpw tokedi, sohla pwilipwil. Pihlo eri kadirehla wasao, kohdahla lel ni kahnimw Adam; Adam iei kahnimw ehu me mi limwahn Saredan. Pihl me kin pwilipwildilahng Seden Mehla pil katoketokdi, oh aramas akan ahpw kakehr kotehla pihlo kohla kerenlahng Seriko.E<Ni arail lel ni keilen Pillap Sordan oh kerediong nan pihlo,A}<Eri, ahnsowo ahnsoun rahk ahpw lapakehda. Mehn Israel ko ahpw pedoisang wasa me re keiruhdi ie pwe re en kotehla Pillap Sordan. Samworo kan ahpw tieng mwohrail oh wahda Kohpwahn Inowo.V'< Ni ahnsou me samworo kan me wa Kohpwahn Inoun Kaunen sampah pwon pahn kerediong nan pihlo, Pillap Sordan pahn tokedisang eh pwilipwil, a pihl me pwilido sang palipowehn pillapo pahn pwilpene wasatehkis.”\3< Eri, met kumwail pilada aramas ehk riemen, wademen sang nan kadaudok en Israel kan.P< Kohpwahn Inoun kaunen sampah pwon pahn kotehla Pillap Sordan mwohmwail.zo< Rahnwet kumwail pahn esehda me Koht ieias kin ketiket nanpwungamwail. Eri, ni amwail kohkohwei, e pahn ketin kausasang mwohmwail mehn Kenan kan, mehn Id kan, mehn Ip kan, mehn Peris kan, mehn Kirkas kan, mehn Amor kan, oh pil mehn Sepus kan.zo< Sosua eri padahkihong aramas akan, “Kumwail kohdo mahs, oh rong dahme KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin mahsanih.'<Eri, ke pahn padahkihong samworo kan me wa Kohpwahn Inowo, ‘Ni amwail pahn lel ni pillapo, kumwail pahn uhdi nan pihlo ahpw ni keile’.”X +<Eri, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Sosua, “Me I pahn wia rahnwet kahrehiong mehn Israel koaros ar pahn wiahkinuhkala aramas lapalap emen, oh irail pahn esehla me I kin iang uhk duwehte ei kin ieiang Moses. #<Sosua eri pil padahkihong samworo kan, “Kumwail ale Kohpwahn Inow en, oh tieng mwohn aramas akan.” Re ahpw kapwaiada koasoandien Sosua. <Sosua ahpw ndaiong aramas akan, “Kumwail pein kasarawihkumwailla, pwehki lakapw KAUN-O pahn ketin wia manaman ekei nanpwungamwail.”G  <Pwe ih duwen amwail pahn diarada alamwail me kumwail pahn keid ie, pwehki kumwail sohte kin pwarek wasaht mahso. Ahpw kumwail dehpa karanih Kohpwao; kummwail pahn alu elep en mwail mwuri.”9 m<oh pakapakairkihong aramas akan, “Ni ahnsou me samworo kan pahn kapaikada Kopwahn Inoun KAUN-O, amwail Koht, kumwail koaros pahn wahda amwail dipwisou oh kaparewei mwurirail.P<Eri, mwurin rahn siluh, arail kaun akan ahpw kohkohseli nan kahnimpwalo5 g<Sosua ahpw pirida nimensehngie, ih oh mehn Israel koaros ahpw mweselsang ar kahnimpwal nan Akasia kolahng Pillap Sordan. Irail eri keiruhdi wasao mwohn arail kotehla Sordan.<Ira ahpw ndaiong Sosua, “Se uhdahn kamehlele me KAUN-O ketikihong kitail wehio pwon, pwe aramas koaros wasao kin masamasak kitail.”%E<Lipoahrok riemeno ahpw pwuredi sang nanpwungen uluhl akan oh kotehla pillapo. Ira ahpw pwuralahng rehn Sosua oh kasalehiong soahng koaros me wiawiher wasao.nW<Lipoahrok ko eri kohla nanpwungen uluhl kan oh rukurukseli wasao lao lel ahnsou me sapwellimen nanmwarki sounkair ko kaimwsekala arail raparapahkin ira; met erein rahn siluh. Irail sohte diarada mehmen, re ahpw pwuralahng Seriko.q]<Liho ahpw pwungki oh kadarirahla. Mwurin ara kohkohla, liho ahpw pirehiong sahl weitahta ni wenihmwtoko.kQ<A ma ke kasalehda dahme se wia, eri se sohte pahn kolokol at inou me ke men se en wiahiong uhk.”-U<Ma mehmen pahn pedoisang nan ihmwet oh kolahng nan ahl oh mehla, pein ih pahn pwukoahki. Ahpw ma mie me mihmi nan ihmwet ahpw ohla, eri, iei kiht me pahn pwukoahki.<Eri, iet me ke pahn wia ni ahnsou me se pahn pedolong pwe se en kauwehla sahpw wet, ke pahn pirehiong sahl weitahta pwoat ni wenihmwtok me ke kadarkitedi sang ieo. Oh ke pahn kapokonepene omw pahpa, nohno, riomw kan, oh peneineien omw pahpa koaros, nan imwomwet.\3<Ohl oko ahpw ndaiong liho, “Se pahn kolokol at inou me ke men se en wiahiong uhk.Z~/<Ih eri padahkihong ira, “Kumwa alu kohwei nanpwungen uluhl akan, pwe sapwellimen nanmwarki aramas akan de diarkumwahda. Kumwa rukurungki rahn siluh, re lao pwurodo. A mwuri, kumwa ahpw pahn kak kohkohwei.”}<Reap kin koukousoan nan ihmw ehu me mi pohn kelen kahnimwo. Liho eri ale sahl pwoat oh kadaredi ohl ako sang ni wenihmwtoko. |<Ohl ako ahpw ndaiong liho, “Koht en ketin kemeikitala ma se sohte pahn kapwaiada at lokaia pwukat. Ma ke sohte pahn kasalehiong mehmen dahme se wia, eri se pahn inoukihong uhk me se pahn kadekohng kumwail ni ahnsou me KAUN-O pahn ketikihong kiht sahpwet.”{%< Kumwa inoukihong ie me kumwa pahn doarehla ei pahpa oh nohno, oh riei kan, oh pil arail peneinei koaros. Dehr mweidohng se en kamakamala!’#zA< Eri, kumwa kahula ni mware me kumwa pahn kadekohng ei peneinei duwehte ei kadekohng kumwa, oh kumwa pil kihong ie mehkot kilel en ei pahn kak likih kumwa.(yK< Se ahpw masepwehkada ni at rongada mepwukat. Eri, kiht koaruhsie pil lamalam tikitikla pwehki kumwail. Amwail Koht iei KAUN-O, ih me Koht en nanleng oh sampah.cxA< Se pil rong duwen en KAUN-O eh ketin kammadahda Sehd Weitahta mwohmwail ni ahnsou me kumwail pedoisang nan Isip. Se pil rong duwen amwail kemehla nanmwarkien Amor riemen, me mwareneki Sihon oh Ok, ni palimesehn Sordan.}wu< oh ndaiong ira, “I ese me KAUN-O ketikihongkumwailehr sahpw wet. Aramas koaros nan wehiet re uhdahn masak kumwail.Ov<Mwohn lipoahrok ko ara pahn kommoaldi, Reap ahpw kohdalahng pohn imweoDu<Eri, sapwellimen nanmwarki sounkair ako ahpw pedoisang nan kahnimwo, oh wehnimwen kehlo ahpw ritidi. Irail ahpw kohla oh raparapahkiseli lipoahrok ko lao lel ahl me kotehla Pillap Sordan.#tA<Liho eri sapeng, nda, “Mie ohl ekei me patohdo ni imwei, ahpw I sohte patohwan wasa ira patohsang ie. Ahpw ira pwurala nin soutik mwohn ahnsou me wehnimwen kehlo pahn ritidi. I pil sohte patohwan wasa ira kohkolahng ie; ahpw ma kumwail pahn mwadang idawehnirahla, kumwail pahn kak koanoirahdi.” (A Reap kahrelangehr lipoahrok ko pohn pwelengen imweo, oh karukihirahla pahn dihpw kei me e pwilikihdi wasao.)#sA<Liho eri sapeng, nda, “Mie ohl ekei me patohdo ni imwei, ahpw I sohte patohwan wasa ira patohsang ie. Ahpw ira pwurala nin soutik mwohn ahnsou me wehnimwen kehlo pahn ritidi. I pil sohte patohwan wasa ira kohkolahng ie; ahpw ma kumwail pahn mwadang idawehnirahla, kumwail pahn kak koanoirahdi.” (A Reap kahrelangehr lipoahrok ko pohn pwelengen imweo, oh karukihirahla pahn dihpw kei me e pwilikihdi wasao.)#rA<Liho eri sapeng, nda, “Mie ohl ekei me patohdo ni imwei, ahpw I sohte patohwan wasa ira patohsang ie. Ahpw ira pwurala nin soutik mwohn ahnsou me wehnimwen kehlo pahn ritidi. I pil sohte patohwan wasa ira kohkolahng ie; ahpw ma kumwail pahn mwadang idawehnirahla, kumwail pahn kak koanoirahdi.” (A Reap kahrelangehr lipoahrok ko pohn pwelengen imweo, oh karukihirahla pahn dihpw kei me e pwilikihdi wasao.)q<Ih eri ketin poaronlahng Reap, mahsanih, “Ohl akan me mihmi nan imwomwen, ira kodohn lipoahroke wehiet! Kahreirahdo!”p <Nanmwarkien Seriko ahpw karongehda me dene mehn Israel kei kodohngehr nan kahnimwo nipwong, pwe re en lipoahroke mwomwen wehio.do E<Sosua ahpw kadarala lipoahrok riemen sang arail kahnimpwal nan Akasia pwe ira en kohla dawih ni rir wehin Kenan oh kahnimw en Seriko. Ira eri kohla nan kahnimwo oh keiruhdi rehn lihen netiki paliwere men me adaneki Reap. n <Mehmen me pahn pelian, de sapeikiong omwi kosonned akan, sohte lipilipil, e uhdahn pahn kamakamala. A komwi en kehlail oh kommwad!” m <Se pahn peikiong komwi duwehte at kin peikiong Moses, oh KAUN-O, omw Koht, en ketin ieiang komwi duwehte eh kin ketin ieiang Moses.l 3<Irail eri sapeng Sosua, nda, “Se pahn wia soahng koaros me komwi padahkihong kiht, oh kohla wasa sohte lipilipil me komwi pahn kadarkitalahng ie..k Y<lao re sapwenikihla sahpwo ni palimesehn Sordan me KAUN-O amwail Koht ketikihongirailehr. Eri ni ahnsou me kadaudok en Israel koaros pahn kousoanla wasao, kumwail pahn pwurodo oh kousoanla wasaht nan sapwamwail ni palimesehn Sordan, sahpw me Moses, sapwellimen KAUN-O ladu, kihongkumwailehr.”Lj <Amwail pwoud, noumwail seri, oh noumwail pelinmen kan, pahn mihmi wasaht, a noumwail sounpei kan me onopadahngehr mahwen pahn kotehla pillapo mwohn riamwail mehn Isreal akan pwe re en sewese irailFi  < “Tamataman duwen sapwellimen KAUN-O ladu Moses, eh patohwanohng kumwail, me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail sahpw wet ni palimesehn Sordan pwe en wiahla amwail wasahn kousoan.Sh #< Sosua ahpw ndaiong kadaudok en Reupen oh Kad oh elep en kadaudok en Manase,g < “Kumwail kohwei nan kahnimpwal akan oh padahkihong aramas akan, “Kumwail kaunopada amwail kisin tungoal, pwehki mwurin rahn siluh kumwail pahn kohla oh kotehla Pillap Sordan pwe kumwail en sapwenikihla sahpwo me KAUN-O, amwail Koht, pahn ketikihong kumwail.”*f S< Sosua eri ndaiong kaunen Israel ko,;e s< Tamatamante me I ndahnguhkehr ke en kehlail oh kommwad! Ke dehr masak de lamalam tikitik, pwehki Ngehi, KAUN-O, omw Koht, me kin ieiang uhk wasa koaros me ke pahn kin kohla ie.”Xd -<Kanahieng pwe pwuken Kosonnedo pahn kin wadawad ni ahnsoun kaudok koaros. Ke pahn kin sukusukuhlki nin rahn oh nipwong, oh kanahieng soahng koaros me ntingdier loale. Eri, ke ahpw pahn kepwehpwehla oh pweida.Dc <A kowe, ke en kehlail oh kommwad. Oh kanahieng kapwaiada kosonnedo pwon me ei ladu Moses kihonguhkehr. Dehr mwamwahliki kosonnedo; eri ke pahn pweida mwahu wasa koaros me ke pahn kohla ie. b <Ke en kelail oh kommwad, pwe kowe me pahn kahluwa aramas pwukat ni arail pahn kolahng nan sahpw me I inoukihong ar pahpa kahlap ako.a <“Sohte me pahn kak kaloweiukedi erein omw mour. I pahn ieiang uhk duwehte ei kin ieiang Moses. I sohte pahn keseiukala.K` <Iet irepen sapwamwailen: sang sapwtehno ni palieir lel dolen Lepanon kan ni paliepeng; oh sang pillap laud, Iupreitis, ni palimese, iangahki sapwen mehn Id kan, lel Sehd Mediderenien ni palikapi._ {<Duwehte me I padahkihong Moses, I kihonguhkehr, oh nei aramas akan koaros, sahpw koaros me kumwail pahn kaparowohng ie.!^ ?<“Ei ladu Moses melahr. Eri, kaunopada ahnsou wet, kowe oh mehn Isreal akan koaros, oh kotehla Pillap Sordan kolahng nan sahpw me I pahn kihong kumwail.] c2! Maing KAUN, komw ketin kupwuramwahwih arail koahiek, oh ketin kupwurperenki arail doadoahk. Komw ketin kauwehla koaros me kin uhwong irail pwe re en dehr pwurehng uhda.”=92! Re pahn padahkihong sapwellimomwi aramas akan pwe re en kapwaiada sapwellimomwi Kosonned. Re pahn wia arail meirong kan pohn sapwellimomwi pei sarawi..<W2! Re kasalehda arail loalopwoatohng komwi, laud sang samarail, riarail, de nair seri kan. Re kapwaiadahr sapwellimomwi mahsen ko, oh loalopwoatohng sapwellimomwi inou.;2!Duwen kadaudok en Lipai e patohwan: “Maing KAUN, komwi kin ketin kasalehda kupwuromwi ni Urim oh Dumim, rehn sapwellimomwi ladu loalopwoat kan, mehn Lipai. Komwi ketin kasongosongirailehr nan Massa, oh kasalehda ar mehlel limwahn pihl kan en Meripa.s:a2!E ahpw patohwanda met duwen kadaudok en Suda: “Maing KAUN, komw ketin karonge arail peksawas, oh ketikiniraildo rehn kadaudok teiko. Maing KAUN, komw ketin iang irail nan mahwen, oh ketin sewese irail uhwong arail imwintihti kan.”9 2!Moses ahpw patohwanda duwen kadaudok en Reupen: “Reupen en momourte, e dehr mehla, mehnda ma nah aramas akan me malaulau.”X8+2!KAUN-O wialahr nanmwarkien Israel, ni ahnsou me kadaudokarail kan pokonepenehr.d7C2!Se kin kapwaiada Kosonned me Moses patohwanohng kiht, dipwisoun at wehi me keieu kesempwal.06[2!KAUN-O ketin loalloale sapwellime kan, oh kin ketin sinsile irail kan me e sapwellimaniki. Eri, se kin poaridi mwohn aluweluwe kan, oh kapwaiada sapwellime mahsen kan.t5c2!“KAUN-O ketido sang pohn Nahna Sainai; e ketin pwarada rasehng ketipin pohn Edom; oh dakerada sapwellime aramas akan sang pohn Nahna Paran. E ketiket kohdahdo nanpwungen karis en tohnleng, nin lime palimaun e ketiki mpwulen kisiniei.o4 [2!Iet kupwuramwahu kan me Moses, sapwellimen Koht ohl, kupwuramwahwiheki mehn Israel ko mwohn eh sipalla.32 4Ke pahn ireirowohngete sahpwo sang wasa doh, ahpw ke sohte pahn iang pelodong nan sahpw me I pahn kihong mehn Israel kan.”R22 3pwehki amwa soaloalopwoatohng ie mwohn mesen mehn Israel ko. Ni ahnsou me kumwa mihmi ni pihl kan en Meripa, limwahn kahnimw Kades nan sapwtehn en Sin, kumwa kauwehla ei wahu nanpwungen mehn Israel ko.O12 2Ke pahn mehla pohn nahnao, duwehte riomw Aaron eh mehla pohn Nahna Or,?0y2 1“Kohdahwei pohn Nahna Aparim kan nan wehin Mohap sallahng Seriko. Ke ahpw doudahla pohn Nahna Nepo oh irongewei wehin Kenan me I pahn kihong mehn Israel kan pwe re en sapwenikihla.4/e2 0Eri, rahnohte KAUN-O ahpw mahsanihong Moses,[.12 /Kaidehk padahk me sohte audepe kei met. Ih amwail mour unsek met. Kumwail peikiong padahk pwukat, kumwail ahpw pahn mour werei nan sahpw me kumwail pahn sapwenikihla mwurin amwail pahn kotehla Pillap Sordan.”\-32 .e ahpw patohwanohng irail, “Kumwail rong kanahieng mehkoaros me I kehkehlingkihong kumwail rahnwet. Kumwail koangngoangehki noumwail seri kan, pwe re en loalopwoatohng kapwaiada sapwellimen Koht padahk pwukat.f,G2 -Ni Moses eh kaimwisekla eh patopatohwanohng mehn Israel ko duwen sapwellimen Koht padahk kan,~+w2 ,Moses oh Sosua, nein Nun, me wadekohng mehn Israel ko mahsen koaros en koul pwoatet, pwe mehn Israel kan en kak rong.d*C2 +“Kumwail wehi kan, kumwail en kapinga sapwellimen KAUN-O aramas akan-% pwe e kin ketin kaloke me kin kemeirailla kan. E pahn ketin ikihong sapwellime imwintihti kan oh ketin makikihong dipen sapwellime aramas akan.”C)2 *Ntahrail pahn dingiding sang nin nei arep kan, oh nei kedlahs pahn kemehla koaros me kin uhwong ie. Sohte emen me kin uhwong ie pahn mourla, me ohla oh selidi kan pil pahn iang mehla.’ (2 )me I pahn edehda nei kedlahs kisiniei, oh wia ei kadeik. I pahn ikihong ei imwintihti kan oh kaloke irail kan me kin kailongkin ie.E'2 (Nin duwen ngehi Koht ieiaso, I pwekada pehi kat oh kahukihlaK&2 '“ ‘Ngehi, ngehi kelehpw me Koht, sohte emen koht me mehlel. Ngehi me kin kemehla oh ngehi me kin kihong mour, ngehi me kin kauwehla oh ngehi me kin kamwahwihala, oh sohte emen kak uhwong ie.9%m2 &Kumwail katungoalehkinirailla wih en amwail meirong ko, oh kihong irail amwail meirong en wain pwe re en nim. Re en kohdo oh sewesei kumwail met, re en tangodo doareikumwailla.q$]2 %Eri, KAUN-O ahpw pahn keinemwe rehn sapwellime aramas akan, ‘Ia koht manaman ako me kumwail kin likih?L#2 $KAUN-O pahn ketin kapitala sapwellime aramas akan ni eh pahn mahsanihada me ar kehl sohralahr. E pahn kupwurkalahngan ong irail kan me kin papah ih, ni eh pahn mahsanihada me solahr sawasaparail.}"u2 #KAUN-O pahn ketin ikih oh kaloke irail, ahnsowo pahn leledo me irail pahn pwupwudi; pwe rahnen ar lokolok kerendohr.t!c2 "“KAUN-O ketin tamataman dahme arail imwintihti kan wiadahr, e ketin awiawih ahnsou mwahu en kaloke irail.> y2 !re duwehte wain me wiawihdasang pwoisin en sineik kan.cA2 Arail imwintihti kan suwed duwehte Sodom oh Komora, re duwehte wahn wain katik oh pwoisin,iM2 Arail imwintihti kan ese me pein arail koht akan me luwet, sohte manaman duwehte Koht en Israel.;q2 Dahme aramas tehmen kak kalowehkihdi aramas kid, oh aramas riemente kak kalowehdi aramas nen? KAUN-O, arail Koht, ketin keseirailahr; arail Koht manaman ketin sohpeisangirailehr.U%2 Re sohte ese dahme re lohkihdi; re sohte kak dehdehki dahme wiawihong irail.Q2 “Israel iei wehi ehu me sohte audepe; wehi ehu me uhdahn soaloalokong.wi2 Ahpw I perki ar imwintihti kan de suweiki me re kalowedier nei aramas akan, pwehki pein ngehi me kauweirailla.J2 I kak kamwomwirailla douluhl, pwe sohte emen en kak tamanirailda.?y2 Aramas pahn mehkihla mahwen nanial akan, oh masepwehk pahn kipehdi irail nan ihmw kan. Mwahnakapw akan oh serepein kan pahn mehla, seri pwelel kan oh me mah kan pil sohte pahn pitla.0[2 Re pahn mehkihla duhpek oh soumwahu karakar, re pahn mehkihla soumwau suwed kei. I pahn kadarodo mahn lawalo pwehn peiong irail, oh sineik pwoisin pwe en ngalis irail.vg2 “ ‘I pahn kadarodohng irail apwal ekei me sohte pahn maiauda, I pahn kadarohng irail nei arep kan koaros.'I2 Ei engieng pahn lulluda duwehte kisiniei oh kamwasikahla soahng koaros nin sampah. E pahn leldilahng pahn sampah. . oh pil kamwasikahla poahsoan en nahna kan.tc2 Arail dikedik en eni kan kahngiangihiedahr, I luwangkidahr arail koht mwahl akan, koht ekei me kaidehn uhdahn koht. Eri, I pahn doadoahngki ehu wehi mwahlen pwe re en lingeringerkihda, I pahn kaliwakakinirailda ehu wehi me pweipwei en.2 E ahpw mahsanih, ‘I solahr pahn seweseirail, eri, I pahn kilang dahme pahn wiawihong irail, aramas pwuko me keptakai oh soaloalopwoat.vg2 “Ni ahnsou me KAUN-O ketin mahsanih met, e ketin engiengda oh sohpeisang sapwellime pwutak oh serepein kan.^72 Re manokelahr arail Koht, arail sounkomour manamano, iei ih me ketikihong irail mour.2 Re meirong ong koht kei me sohte mehlel, koht kapw ekei me arail pahpa kahlap ako sohte ese, koht kei me Israel sohte mwahn kin peikiong.eE2 KAUN-O ketin luwangkidahr arail dikedik en eni kan, arail wiewia suwed kan kahngiangihadahr. ~~~}n|{{zjyxx?wyvutUtrrq+ppnnmll}kjhgffeeKdd$bbXa`__)^@]J\j[[>ZZNYYXWWW UUyTTzSSARxQQPP*OyNN>~==P<;;:::=9{877 654{332u100/j.-,++*}*#))(( '&&t%%$?#"!! !K5Y5cYzBc_`R% !  qQ1cbm~#< Orma, Arad,'< Depir, Keder,'< Eklon, Keser,~)< Sarmud, Lakis,}/< Serusalem, Epron,q|]< Mehn Israel ko kalowehdi nanmwarkien kahnimw kan me pahn sansal pah: kahnimw Seriko, Ai (limwahn Pedel),q{]< Peliensapwo pil iangahki wasa nahnahn, keilen dohl kan en palikapi, Wahun Sordan oh wasa dohl kan, oh wasa ukedi en palimese oh sahpw madekeng ni palieir. Sahpw wet mahs wia sapwen mehn Id, Amor, Kenan, Peris, mehn Ip oh mehn Sepus.}zu< Sosua oh mehn Israel ko kalowehdi nanmwarki koaros nan sahpw ni palikapi en Sordan, sang Paalkad nan wahun Lepanon kolahng Nahna Alak ni palieir en Edom. Sosua eri nehkpeseng sahpw nanpwungen kadaudok kan oh kihong irail pwe re en sapwenikihla.Jy< Nanmwarki riemenet lohdiong pahn Moses oh pahn mehn Israel. Moses, ladun KAUN-O, patohwanohng sapwarail ko ong kadaudok en Reupen oh Kad oh apali ong kadaudok en Manase, pwe re en sapwenikihla.'xI< Sapwellime wehi iei Nahna Ermon, Saleka, oh Pasan koaros lellahng ni irepen Kesur oh Maaka, pil iangahki apali en Kilead, lel sapwen Sihon, nanmwarkien Espon.rw_< Re pil kalowehdi Ok, nanmwarkien Pasan, emen iei ih me ikmurihla mehn Repa ko; e kaunda Astarod oh Edrei. v< e pil iangahki Wahun Sordan sang Lehen Kalili ni palieir en Ped Sesimod (palimesehn Seden Mehla) oh kolahng ni tepin Nahna Piska._u9< Emen iei Sihon, mehn Amor me kaunda Espon. Sapwellime wehi pil iangahki apali Kilead: sang Aroer (ni keilen Wahun Arnon) oh sang ni kahnimw me mi nanwerengen wahwo, oh lellahng Pillap Sappok, me mi ni irepen Ammon;;t s< Mehn Israel ko kalowedier oh kousoanlahr nan sahpw palimesehn Sordan, sang Wahun Arnon kohdalahng Wahun Sordan oh lellahng paliepeng en Nahna Ermon. Re kalowehdi nanmwarki riemen.lsS< Sosua kalowehdi sahpwo pwon, nin duwen me KAUN-O ketin koasoanehdiong Moses. Sosua eri pwalangpeseng sahpwo oh kihong mehn Israel re en sapwenikihla, ehuehu peliensapw ong kadaudok kan. Aramas koaros ahpw kommoaldi sang mahwen.}ru< Sohte emen mehn Anak me luhwehdi nan wehin Israel; ahpw mie mehkei me malaulau, me luhwehdi nan Kasa, Kad, oh Asdod.dqC< Ni ahnsowo Sosua kohla oh kamwomwala keinek en kodon kan me adaneki mehn Anak me kin koukousoan nan sahpw nahnahn Epron, Depir, Anap, oh wasa nahnahn Suda oh Israel. Sosua kamwomwirailla douluhl iangahki ar kahnimw kan.4pc< KAUN-O ketin kupwurehda re en mahweniong mehn Israel ko, pwe re en kamwomwmwomwla oh towe kan koaros en kamakamala sohte ale mahk. Ih me KAUN-O ketin koasoanehdiong Moses.o < Ihte kahnimw me nanpwung meleileiong Israel iei Kipeon, wasa me ekei mehn Ip kousoan ie. Kahnimw teiko koaros lohdi nan mahwen.n{< Sahpw me tang sang Nahna Alak me mi ni palieir limwahn Edom, lellahng Palkad me mi ni paliepeng, nan wahun Lepanon palieir en Nahna Ermon. Sosua mahmahweniong nanmwarki kan en sahpw pwukat ahnsou reirei, e ahpw kaloweiraildi koaros oh kemeirailla.m{< Sahpw me tang sang Nahna Alak me mi ni palieir limwahn Edom, lellahng Palkad me mi ni paliepeng, nan wahun Lepanon palieir en Nahna Ermon. Sosua mahmahweniong nanmwarki kan en sahpw pwukat ahnsou reirei, e ahpw kaloweiraildi koaros oh kemeirailla.El< Sosua kalowehdi sahpw pwukat koaros-sahpw nahnahn oh keilen dohl akan, wasa koaros ni paliepeng oh palieir, wasa koaros nan Kosen oh sahpw madakeng me mi ni palieir, iangahki Wahun Sordan.:ko< KAUN-O ketikihong koasoandi pwukat Moses, sapwellime ladu, oh Moses ahpw patohwanohng Sosua, oh Sosua ahpw kapwaiada. E kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin koasoanehdiong Moses."j?< Mehn Israel ko eri wahsang dipwisou kesempwal ko oh pelinmen ko sang nan kahnimw pwukat. Re ahpw kemehla aramas koaros; sohte emen me luhwehdi me momour.oiY< Ahpw mehn Israel ko sohte isikala kahnimw ko me kokouda pohn wasa ile kan, ihte Asor me Sosua isikada.h+< Sosua kalowehdi kahnimw pwukat koaros oh arail nanmwarki kan oh kemehla towe kan koaros, nin duwen Moses, ladun KAUN-O eh patohwan koasoanehdi.hgK< Irail eri kemehla tohn wasao koaros, sohte emen me luhwehdi me momour, oh kahnimwo pil isihsla.f< Sosua ahpw pweiekla, oh kalowehdi Asor oh kemehla eh nanmwarkio. (Ni ahnsowo Asor iei wehi me keieu kehlail nanpwungen wehi ko koaros.)e < Sosua wiahiong irail dahme KAUN-O ketin koasoanehdi: e kalipwelipwehda neirail oahs akan oh isikala wararail werennansapw akan.d%< KAUN-O eri ketin mweidohng mehn Israel en poweiraildi; mehn Israel ko mahweniong irail oh pwakihirailla lao lellahng paliepeng en Misrepod Maim oh Saidon, oh pil lellahng palimesehn wahun Mispah. Mahweno nannantihlahte mwowe lao sohte emen imwintihti me mour luhwehdi.\c3< Sosua oh nah ohl koaros ahpw mahweniong irail limwahn Piletik Merom ni ar sasairki.[b1< KAUN-O eri mahsanihong Sosua, “Ke dehr masak irail. Pwe lakapw I pahn kemehla irail koaros mwohn mesen mehn Israel kan. Kumwail pahn kalipwelipwehda neirail oahs akan oh isikala wararail werennansapw akan.”a < Nanmwarki pwukat koaros eri ehukipene ar kehl koaros oh kauwada ar kahnimpwal kan ni Piletik Merom pwe re en mahweniong Israel.(`K< Irail pwukat eri pwarodo iangahki nair karis en sounpei kan-karis ehu me tohtowe rasehng pihk en ni oaroahr kan. Re pil iangahkihdo kiden oahs oh werennansapw.[_1< E pil poaronelahng rohng pwukat ong ni keilen Sordan riau, ong mehn Amor, mehn Id, mehn Peris, oh ong mehn Sepus ni wasa nahnahn sahpwo iangahki mehn Ip kan me kin kousoan ni tepin nahna Ermon nan wehin Mispah.^< oh ong nanmwarki kan ni wasa nahnahn paliepeng, nan Wahun Sordan ni palieir en Lehen Kalili, ni keilen dohl akan oh ni oaroahr en Dor.6] i< Ni rongen powehdi kan en Israel eh lellahng Sapin, nanmwarkien Asor, e ahpw uhd poaronelahng rohng pwukat rehn Sopap, nanmwarkien Madon, ong nanmwarki kan en Simron oh Aksap,Z\/< +Mwurin met, Sosua oh nah karis en sounpei ko pwuralahng nan kahnimpwal en Kilkal.[7< *Sosua kalowehdi nanmarki pwukat koaros oh sapwarail kan ni mwekid en mahwente ieu, pwehki KAUN-O, Koht en Israel, iei me kin ketin mamahwenki Israel.:Zo< )Mwekid en mahwen kan en Sosua kahrehiong ih en mwekidseli sang Kades Parnea ni palieir lellahng ni oaroahr en Kasa, iangahki wasa kan en Kosen, pil lellahng paliepeng en Kipeon.+YQ< (Sosua eri kalowehdi sahpwo pwon. E powehdi nanmwarki koaros en sahpw dohl kan, wasa ukedi kan en sahpwo ni palimese, dohl akan en palikapi iangahki sahpw madekeng kan en palieir. E sohte mahkong aramas emen; koaruhsie kamakamala. Ih duwen met me KAUN-O, Koht en Israel, eh ketin kupwurehda.X9< 'E kalowehdi, iangahki eh nanmwarkio oh kahnimw koaros me mi limwah. E ahpw wiahiong Depir soahngohte me e wiahiong Epron oh Lipna oh ara nanmwarki ko.YW-< &Mwuri, Sosua oh nah karis en sounpei ko wetlahng kahnimw en Depir oh mahweniong.DV< %oh kalowehdi. Re kemehla nanmwarkio oh tohn kahnimwo koaros oh tohn kahnimw kan me mi limwahn Epron. Sosua ahpw kamwomwala douluhl kahnimwo, duwehte me e wiahiong Eklon. Sohte emen pitla.nUW< $Mwurin met, Sosua oh nah karis en sounpei ko douluhlla sang Eklon kolahng dolen Epron kan, mahwenionghTK< #Rahnohte re kalowehdi oh kemehla tohn kahnimwo koaros, duwehte me re wiahiong kahnimw en Lakis.vSg< "Mwuri, Sosua oh nah karis en sounpei ko douluhlla sang Lakis kolahng Eklon, kapilpene kahnimwo oh mahweniong.R-< !Oram, nanmwarkien Keser, ketido pwehn sewese kahnimw en Lakis, ahpw Sosua oh nah karis en sounpei ko kalowehdi oh kemeirailla, sohte emen pitla.RQ< KAUN-O ketin mweidohng mehn Israel ko pwe re en kalowehdi kahnimw en Lakis ni keriaun rahnen mahwen. Duwehte me re wiahiong kahnimw Lipna, re sohte mahkong aramas emen, re kemehla tohn kahnimwo koaros.~Pw< Mwurin met, Sosua oh nah karis en sounpei ko douluhlla sang Lipna kolahng Lakis; re kapilpene kahnimwo oh mahweniong.ZO/< KAUN-O pil ketikihong mehn Israel ko re en kalowehdi kahnimw wet oh eh nanmwarkio. Re sohte mahkohng aramastehmen, pwe koaruhsie kamakamala. Re wiahiong nanmwarkio soahngohte me re wiahiong nanmwarkien Seriko.zNo< Mwurin met, Sosua oh nah karis en sounpei kan ahpw douluhlla sang Makeda kolahng Lipna oh mahweniong kahnimw wet.UM%< Sosua mahweniong oh kalowehdi Makeda oh eh nanmwarkio rahno. E ahpw kemehla tohn kahnimwo koaros, sohte emen pitsang kamakamalao. E wiahiong nanmwarkien Makeda soahngohte me e wiahiong nanmwarkien Seriko.`L;< Nin soutikpene Sosua ahpw mahsanih me kahlaparail ko en kohdisang nin tuhke ko oh lekdeklahng nan peden paip me re rukla ieo. Lapalahn takai kei ahpw katapwurlahng ni ewen peden paipo, re mihmihte wasao lel rahnwet.K}< Sosua eri kemehla nanmwarki ko oh langadahng kahleparail ko nin tuhke limpwoat, wasa re langalang ie lao lel nin soutik.WJ)< Sosua ahpw mahsanihong kaunen sounpei ko, “Kumwail dehr masak de perki mehkot. Kumwail nantiheng wiahda met oh koapworopworki me ih duwen met me KAUN-O pahn ketin wiahiong amwail imwintihti kan koaros.”XI+< oh pakahrlahng rehn Sosua. Sosua eri ekerpene mehn Israel ko koaros reh oh mahsanihong kaunen sounpei ko me ieiang ih, re en keila oh sokekidiong nehrail kan nin tepinweren nanmwarki ko. Irail eri kapwaiada.{Hq< Eri, ewen peden paipo ahpw langada oh nanmwarki kan en Serusalem, Epron, Sarmud, Lakis, oh Eklon ahpw pakahrieila,lGS< Sosua eri mahsanih, “Kumwail koahkoahda ewen peden paipo oh kahredohng ie nanmwarki limmen en.”F1< Nein Sosua ohl ako koaros ahpw pwurodo nan kahnimpwal en Makeda, sohte emen me ohla. Sohte emen nan sahpwo me eimahiong lipahnedih mehn Israel ko.E< Sosua oh mehn Israel ko kemeirailla, ahpw ekei pitla oh diarada perehparail nan kelen kahnimw kan oh sohte iang kamakamala.fDG< kumwail ahpw dehr mihmi wasao. Kumwail mwasamwasahn imwintihti ko oh kasikih irail sang pohn tihnsewarail ko, dehr mweidohng re en kohla nan arail kahnimw kan. KAUN-O, amwail Koht ketin kupwuredahr kumwail en poweiraildi. C < Sosua eri mahsanihong irail, “Kumwail katapwureiong ni ewen peden paipo ekei takai kalaimwunen, oh kihdiong wasao ekei silepe,KB< Aramas emen diarirailda, oh pakairkihong Sosua wasa re rukuruk ie.QA< Nanmwarki limmen mehn Amor tangdoaui oh rukula nan peden paip en Makeda.W@)< Eri, Sosua oh nah sounpei kan ahpw pwuralahng nan arail kahnimpwal nan Kilkal.?!< Met sohte kin wiawi mahs, sohte sang rahno kohdo, me duwehte rahnwet, me pein KAUN-O ketin peikiong aramas oh iang sewese mehn Israel kan!^>7< Eri, ketipin ahpw uhdi, oh maram ahpw pil sohla mwekid, lao lel tohn wehin Israel ar kalowehdi ar imwintihti kan. Mepwukat ntingdier nan Pwuken Sasar. Ketipin uhdi nanwerengen lahng, oh sohla mwekid ni rahno pwon.[=1< Ni rahn me KAUN-O ketin mweidohng mehn Israel kan en kalowehdi mehn Amor, Sosua ahpw patohiong KAUN-O. E ahpw patohwan mwohn mehn Israel kan: “ketipin, uhdi pohn Kipeon; maram, mihmihte pohn Wahun Aisalon.”<%< Ni ahnsou me re tangatangasang sounpein Israel kan kohkohdilahng ni wasahn kote dohlo nan Ped Oron, oh pil kolahng Aseka, KAUN-O ahpw ketin kamwerehdiong pohrail keteu aihs takai, oh kemehkinirailla. Me mehkihla keteu aihs takaio tohto sang me mehn Israel kan kemehla.q;]< KAUN-O eri ketin kupwurehda pwe mehn Amor ko en masakada sounpein Israel ko. Mehn Israel ko eri kemeirailla nan Kipeon, oh pwakih irail kohdihla lel ni wasahn kote dohlo nan Ped Oron; re mahmahwen lao lel Aseka oh palieir en Makeda.:< Eri, pwohngo pwon Sosua oh nah sounpei ko koaros alu sang Kilkal kolahng Kipeon, re ahpw mahweniongirailda ni ar sasairki. 9;< KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Sosua, “Ke dehr masak irail; pwe I mweidohnguhkehr ke en kaloweiraildi. Eri, sohte emen irail pahn kak en ireiukedi.”8< Eri, Sosua oh nah sounpei koaros, iangahki nah pwihnen sounpei me keieu samanohng mahwen ahpw tapihada mwesel sang Kilkal.7< Mehn Kipeon eri pakairkilahng Sosua nan Kilkal, ketihtihki, “Maing Sosua, komw dehr likidmelieikitala! Komw ketido met, oh sewesei kiht! Doareikitala! Pwe nanmwarkien Amor koaros me kin koukousoan pohn uluhl kan, re miniminpenehr oh peliankitadahr!”R6< Eri, nanmwarki limmen en Amor pwukat, nanmwarkien Serusalem, Epron, Sarmud, Lakis, oh Eklon, irail eri kapokonepene sapwellimarail sounpei kan koaros. Irail ahpw kapilpene kahnimw Kipeon oh mahweniong.5 < “Kumwail ketido oh sewese ie pwe kitail en mahweniong mehn Kipeon, pwehki arail nanpwungmwahwong Sosua oh mehn Israel kan.”+4Q< Adonisedek ahpw poaronlahng nanmwarki pwukat: Oham, nanmwarkien Epron, Piram, nanmwarkien Sarmud, Sapia, nanmwarkien Lakis, oh Depir, nanmwarkien Eklon, mahsanih:G3 < Eri, tohn Serusalem kan ahpw inenen masepwehkada, pwehki Kipeon iei ehu kahnimw laud me duwehte kahnimw kan me mie arail nanmwarki. Kipeon pil laudsang Ai, oh neirail sounpei kan me kommwad.)2 O< Eri, nanmwarkien Serusalem, Adonisedek, ahpw karongehda me Sosua kalowedier oh kauwelahr mehlel kahnimw Ai, oh kemelahr nanmwarkio duwehte me e wiahiong kahnimw Seriko oh nanmwarkien Seriko. E pil karongehda me mehn Kipeon kan re nanpwungmwahwong mehn Israel kan oh kin koukousoan rehrail.c1A< Ahpw ni ahnsowohte e wiahkinirailla lidu, pwe re en kin weseituwi oh idipilohng mehn Israel kan oh ong pei sarawien KAUN-O. Re wiewiahte doadoahk wet lel rahnwet, wasa me KAUN-O ketin pilada re en kin kaudok ong ih ie.x0k< Eri, iet me Sosua wia: e kin doandoareirail oh apwahpwalih irail oh sohte mweidohng mehn Israel en kemeirailla.r/_< Met se patohwan milahr pahn omwi manaman; komw ketin wiahiong kiht dahme pwung me komw ketin kupwurki.”F.< Irail eri sapeng patohwan, “Maing, se patohwan wiadahr met, pwehki at esedahr me KAUN-O, amwail Koht ketin koasoanehdiong Moses oh kihong kumwail sahpwet pwon oh en kemehla tohn sahpw me momour ie ni amwail pahn kohkohdo. Se patohwan wiadahr met pwehki at masangkumwailda; se perkihda at tungoal mour de sapwungala..-W< Pwehki amwail wiadahr met, Koht pahn ketin kerieikumwailla. Noumwail aramas akan pahn kin wiewiahte lidu, weseweseituwi oh idihdipilohng mwoahl sarawi en ei Koht.”>,w< Sosua eri koasoanehdi pwe mehn Kipeon ko en pakahrdohng reh, ih eri idek rehrail, “Dahme kumwail pitihkinkit oh nda me kumwail kohsang wasa doh, ni amwail kin koukousoante wasaht?+< Re en saledek momourte, ahpw re pahn kin weseituwi oh idipilohng kitail.” Ih duwen met me kaunen mehn Israel ko koasoanehdiong irail.f*G< Se pahn mweidohng irail re en momour, pwehki at inou; ma soh, Koht pahn ketin kalokei kitail.!)=< Kaun ako ahpw sapeng irail mahsanih, “Se wiadahr inou lap ehu ong irail ni mwaren KAUN-O, Koht en Israel. Eri met, se sohte kak wiahiong irail mehkot.C(< Mehn Israel ko ahpw sohte kak en kemeirailla, pwehki ar kaun akan ar wiahda inou lap ehu ong irail ni mwaren KAUN-O, Koht en Israel. Aramas ako ahpw akupwungki ire wet mwohn ar kaun ako.&'G< Mehn Israel ko eri tapihada mwesel sang wasao oh mwurin rahn siluh re lel wasa me aramas pwukat kin kousoan ie: iei Kipeon, Kepihra, Perod, oh Kiriad Searim.v&g< Rahn siluh mwurin inou wet eh wiawihda, mehn Israel ko ahpw esehda me aramas pwukat kin koukousoan limwarail.1%]< Sosua eri wiahda inou en minimin ehu ong mehn Kipeon oh mweidohng re en saledek, dehr kamakamala. Kaunen en mehn Israel ko ahpw inoukihda me re pahn dadaurete inou wet.n$W< Mehn Israel ko eri ale ekei arail kisin tungoal sang rehrail, ahpw sohte ale kaweid sang rehn KAUN-O.=#u< Ni at audehda ehd kilin mahn pwukat, re kapwakapwete, ahpw komw mahsanih duwen ar teipesengehr. At tungoal likou kat oh suht kat meringlahr, kisehn reirei en at tungoal seiloak.”"-< Komw mahsanih at tungoal kepinwar akat. Ni at mweseldo pwehn tuhwong komwi, e mwamwahute oh wie karakar. Ahpw met e kekeluwakalahr oh kiteilahr.$!C< At tungoal kaun akan oh aramas koaros me kin patopato nan at tungoal wasa kan patohwanohng kiht se en patohwanda kisin tungoal mehn katihnain ong seiloak oh patohdo tuhwong komwi. Re patohwanohng kiht se en patohdo doadoahk ong komwi oh peki kitail en wiahda ehu inou en miniminpene. 9< oh dahme e ketin wiahiong nanmwarkien Amor riemen ni palimesehn Sordan: iei Sihon, nanmwarkien Espon, oh Ok, nanmwarkien Pasan me kin ketiket Astarod.5e< Irail eri patohwanohng, “Maing, se patohdo sang wasa doh, se patohwan rongadahr duwen KAUN-O, sapwellimomwi Koht. Se patohwan rongehr mehkoaros me e ketin wiahda nan Isip< A irail patohwan ong Sosua, “Kiht, se pahn patohwan papah komwi.” Sosua ahpw idek rehrail, “Ihs kumwail? Kumwail kohsang ia?”+< Mehn Israel ko ahpw sapeng irail patohwan, “Dahme kitail pahn wiahki inou wet? Mwein kumwail kin mihmihte nan sahpw akan me mihte limwaht.”5< Irail eri kohla ni kahnimpwal en Kilkal oh ndaiong Sosua oh mehn Israel ko, “Se patohdo sang sahpw doh ehu. Se men kitail en wiahda ehu inowen.”~w< Re ahpw likawihda likou sakanakan kei oh suhtihda suht mering deipin kei. Re pil wahda pilawa kitei oh kekeluwak kei.(K< Irail eri koasoanehdi re en pitihdi. Re kohla oh ale kisin mwenge oh akeradahng pohn neirail ahs ako iangahki tehn ehd mering kei oh ehd kilin mahn deipin kei.eE< Ahpw mehn Kipeon, me iang mehn Ip, ahpw rongada dahme Sosua wiahiong mehn Seriko oh mehn Ai.zo< Irail koaros eri pokonpene oh kapokonepene ar karis en sounpei kan pwe re en mahweniong Sosua oh mehn Israel kan.T %< Rongen mehn Israel ar powehdi ahpw lelohng nanmwarki koaros en palikapi en Sordan-nin dohl akan, ni keilen nahna kan oh ni oaroahr koaros en Sehd Mediderenien pil lellahng ni paliepeng en Lepanon; eri iei nanmwarki pwukat: nanmwarkien Id, nanmwarkien mehn Amor, nanmwarkien mehn Kenan, mehn Peris, mehn Ip oh nanmwarkien mehn Sepus. <#Sosua wadekada ehuehu kosonned koaros en Moses ong pokono, iangahki lih akan oh seri kan, pil mehn liki kan me kin kousoan rehrail.<"Sosua eri wadekohng irail Kosonnedo pwon iangahki kupwuramwahu kan oh keria kan, nin duwen ar ntingdier nan Pwuken Kosonnedo.{<!Mehn Israel ko iangahki ar kaun akan, opiser kan oh sounkopwung kan, pil iangahki mehn liki kan, ahpw kesihnen ni pali riaun Kohpwahn Inowo, sohpeiong samworoun Lipai ko me wa Kohpwao. Apali pokono kesihnen sohpeisang Nahna Kerisim, a apali kesihnen sohpeisang Nahna Epal. Moses, lidun KAUN-O koasoanehdiong irail re en kin wia met, ni ahnsou me re pahn kin ale kupwuramwahu.r_< Wasao, mwohn mesen mehn Israel ko, Sosua ahpw wiahda pohn takai ko pelien Kosonnedo me Moses ntingihdier.*O<E wiahda nin duwen kehkehlik kan me Moses, lidun KAUN-O padahkihong mehn Israel kan, nin duwen me mi nan Kosonned en Moses: “Pei sarawi ehu me wiawihda sang takai me kaidehn mete me parada.” Re ahpw wiahda pohn pei sarawi wet ar meirong isihs ong KAUN-O oh pil ar meirong en kaminimin.S!<Sosua eri kauwada ni Nahna Epal pei sarawi ehu ong KAUN-O, Koht en Israel..W<E ahpw langadahng ni tuhke pwoat nanmwarkien Ai oh erekso wie langalang ie lao lel nin soutik. Ni ketipin eh pahn kihrla Sosua ahpw mahsanih erekso en nanmwarkio en lapwidi oh ledeklahng ni ewen kelen kahnimwo. Re ahpw koasoakedahng powe lapalahn koasukoasuk en takai, me mihmihte lel rahnwet.fG<Sosua isikala kahnimwo oh kamwomwala. Rahnwet e mihmihte ni mwomwen kahnimw ehu me kamwomwla. <Mehn Israel ko eri kihsang pelinmen ko oh dipwisou lohdi ko nan kahnimwo oh ahnekihla, duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Sosua.- U<Sosua kolokolte nah kesik ketieu kainenelahng Ai oh sohte kadaridi lao aramas koaros nan kahnimwo kamakamala. Tohn Ai koaros kamakamala rahno-ohl oh lih nen riekid.- U<Sosua kolokolte nah kesik ketieu kainenelahng Ai oh sohte kadaridi lao aramas koaros nan kahnimwo kamakamala. Tohn Ai koaros kamakamala rahno-ohl oh lih nen riekid. 5<Mehn Israel ko kemehla aramas koaros me ar imwintihti nan sapwtehno wasa re pwakihraillahng ie. Irail eri pwurala Ai oh kemehla aramas koaros wasao.C <ihte nanmwarkien Ai, me re salihedi oh walahng rehn Sosua.Y -<Mehn Israel ko me mi nan kahnimwo ahpw kohdi oh iang iangarail ko mahwen. Mehn Ai ko eri diarada me mehn Israel ko kapilirailpenehr douluhl, irail koaros eri kamakamala. Sohte emen pitla, oh sohte emen mourla<Ni Sosua oh nah ohl ako ar kilangada me mehtei ko aledier kahnimwo oh e wie lullul, re pirekekte tapihada kemehla mehn Ai ko.E<Ni ahnsou me mehn Ai ko sohpeila re ahpw kilangada ar kahnimwo eh wie lullul. Sohte wasa re kak tangala ie, pwe mehn Israel ko me tangalahng nan sapwtehno, ahpw uhd pirekekte peiong irail.'<oh ni eh pwekada peho, ohl ako me wie rukuruk likin kahnimwo ahpw mwadangete tangolong nan kahnimwo oh kalowehdi. Re ahpw mwadangete isikada.1<KAUN-O eri mahsanihong Sosua, “Kainenelahng noumw kesik ketieu en Ai; pwe I pahn kihong uhk kahnimwo.” Sosua eri wia duwen me KAUN-O mahsanih,p[<Ohl akan koaros en Ai idawehnla mehn Israel ko, kahnimwo ahpw langada oh sohte mehmen me pahn doarehla. <Ohl akan koaros en kahnimwo ahpw likwerpene pwe re en pwakih irail, oh ni ar pwakipwakih Sosua, re ahpw dohdohlahsang kahnimwo.[1<Sosua oh nah aramas ako mwomwehda me re pahn pweiekla oh tangalahng nan sapwtehno.2_<Ni nanmwarkien Ai eh mahsanihada nein Sosua aramas ako, e mwadangete mwekidida. Ih oh sapwellime sounpei ko koaros ahpw kohieilahng nan Wahun Sordan, pwe re en mahweniong mehn Israel ko wasaohte me re mahwen mahs, ni eh sohte mwahngih me nein Sosua aramas ako pahn mahweniong sang ni tihnsewerail.< Sounpei ko koasoansoandi ong ni mwomwen mahwen ni paliepeng en kahnimwo a luhwe ko ni palikapi. Sosua eri pweidi nan wahuo.eE< Ih eri ale sounpei limekid oh karukihirailla ni palikapi en kahnimwo nanpwungen Ai oh Pedel.~< Ih oh sounpei ko ahpw inenlahng ni wenihmwen kahnimwo oh koasoanehdi imwarail impwal ko ni paliepeng, a wahuo nanpwungen irail oh Ai.n}W< Nimensehngie Sosua eri pwourda oh kapokonepene sounpei ko. Ih oh kaun akan ahpw kahluwairaillahng Ai.:|o< Sosua eri kadarirailla, irail eri kohla wasahn rukula kan oh awiawi wasa ko, ni palikapi en Ai, nanpwungen Ai oh Pedel. Sosua pweidi nipwongo nan kahnimpwal rehn nah aramas ako. {<Mwurin amwail pahn kalowehdi kahnimwo, kumwail pahn isikala, duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi. Ih met sapwellime koasoandi kan.”lzS<Kumwail eri pahn pwarada oh kalowehdi kahnimwo. KAUN-O, amwail Koht pahn ketikihong kumwail sahpwo.~yw<Re pahn pwakih kiht lao se dohlahsang kahnimwo. Re pahn lemeleme me se tangatangasang irail, duwehte me se wia mahso.3xa<Ngehi oh nei aramas akan pahn kolahng kahnimwo. Ahnsou me ohl en kahnimwo pahn kohiei pwe re en peiong kiht, se pahn wekidekte oh tang, duwehte me se wia ni keieun rahno.rw_<“Kumwail rukula palio kahnimwo, ahpw sohte nohn dohlasang; kumwail ahpw onopada oh mahweniong kahnimwo.\v3<Sosua eri kaunopada mehkoaros pwe en patolahng Ai, iangahki nah sounpei koaros. E pilada sounpei silinen sang rehn sounpei me keieu mwahu ko, e ahpw kadarirailla nipwong, mwurin eh kihong irail koasoandi pwukat:ru_<Ke pahn wiahiong Ai, oh eh nanmwarki, soahngohte me ke wiahiong Seriko oh eh nanmwarkio, eri met kumwail kakehr ale oh ahnekihla dipwisou kan oh pelinmen kan. Kaunopada pwe ke en mahweniong kahnimwo sang ni palikie ni eh sasairki.”et G<KAUN-O ketin mahsanihong Sosua, “Ale sounpei koaros oh kohdahla nan kahnimw en Ai. Ke dehr masak mehkot de nan kapehd tikitik. I pahn mweidohng uhk manaman en powehdi nanmwarkien Ai, nah aramas akan, kahnimwo oh sahpwo..sW<Re ahpw wiahda lapalahn koasukoasuk en takai ehu powe, me mihmihte wasao lel rahnwet. Ihme kahrehda wasao adanekihki Wahun Apwal. KAUN-O eri ketin kupwur meleileidi.zro<Sosua eri mahsanih, “Dahme ke wadohngkitailki soangen kahpwal wet? Eri, KAUN-O en ketikidiong pohmw kahpwal laud!” Aramas ako koaros ahpw katehki Akan takai, ih lao mehla; re pil katehki takai eh peneinei oh isikala mehkoros me e ahneki.vqg<Sosua, iangahki mehn Israel ko koaros ahpw poarehng Akan, silper ko, likou kaselelo, lepin kohlo, iangahki nein Akan pwutak oh serepein ko, nah kou, ahs, sihpw, imwe impwalo, oh mehkoaros me e ahneki, irail eri walahng nan Wahu en Apwal.p}<Irail eri wahieido sang nan impwalo, wahla rehn Sosua oh rehn mehn Israel ko koaros oh pwilikihdi mwohn silangin KAUN-O. o<Sosua eri kadarala ohl ekei me tangala ni impwalo oh diarada me dipwisou keinepwi ko seridier pahnpwel iangahki silper ko me mi pah.7ni<Sang nan dipwisou ko me kitail aledier, I kilangada likou kaselel ehu en Papilonia, mwohni silper paun limau, oh lepin kohl lep me toutouki paun ehu. I inenen mwahukihda dipwisou pwuko, ihme me I kihsangki. Komw pahn diar dipwisou pwukat seridi pahnpwel nan imwei impwalo oh mwohni silper ko mi pah.”imM<Akan eri sapeng patohwan, “Mehlel, I dipadahr ong KAUN-O, Koht en Israel, oh iet me I wiadahr.7li<Sosua eri patohwanohng, “Lao, lokaia mehlel met mwohn silangin KAUN-O, Koht en Israel, oh patohwan sakarada. Ndaiong ie met dahme ke wiadahr. Ke dehr ekihsang ie mehkot.”|ks<Ih eri kahrehdo ohl akan en peneineien Sapdi, wad emen, oh Akan, nein Karmi me pahpa kahlapki Sapdi, ahpw idihdida.=<;;m::99\82766554l332*003/..M-,,++ **))G)!)((Y(9('=&&&i&I&%%C$$##""!!? l - $=v?}McgxQ%<`z^ a X :KAW<%d%BC>y<Re ale sahpw pahieu sang sapwen Dan: Eldeke, Kippedon,;s<Kipsaim oh Ped Oron, iangahki sapwen kamwenge mahn.}u<Kahnimw pahieu kohieng irail: Sekem oh sapwen kamwenge mahn nan sahpw nahnahn Epraim (ehu kahnimw en rukula), Keser,Y-<Peneinei teiko en Lipai peneineien Kohad ale kahnimw kei sang nan sapwen Epraim.<Patpene wiahda kahnimw eisek siluh, iangahki sapwen kamwenge mahn akan me kohieng samworo kan me kisehn kadaudok en Aaron.<u<Anadod oh Almon, iangahki sapwen kamwenge mahn akan.F<Re ale sang nan sapwen Pensamin kahnimw pahieu: Kipeon, Kepa,u~e<Ain, Suhda, oh Ped Semes, iangahki sapwen kamwenge mahn akan: kahnimw duwau sang kadaudok en Suda oh Simion.}%<Olon, Depir,|-<Sattir, Estemoa,{{< Patehng Epron (ehu kahnimw en rukula), kahnimw kan me pahn sansal pah kohieng kadaudok kan en samworo Aaron: iei Lipna,czA< Ahpw mohs akan en kahnimwo iangahki kisin kahnimw kan kohiengehr sapwen Kalep nein Sepune.y5< Re ahpw ale kahnimw Arpa (Arpa iei semen Anak), me ahnsou wet adaneki Epron, nan sahpw nahnahn Suda, iangahki sahpw me kapilpene mehn kamwenge mahn.fxG< kadaudok en Aaron kan me kisehn peneineien Kohad, me kadaudok en Lipai. Irail me tepin usuhs.Fw< Ih met eden kahnimw kan sang sapwen Suda oh Simion me kohieng"v?<Mehn Israel kan kihong mehn Lipai kan kahnimw pwukat oh wasahn nair mahn akan en mwenge ie, sang ni usuhs, . nin duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses.muU<Kahnimw eisek riau sang nan sapwen Reupen, Kad oh Sepulon kohieng peneinei kan en peneineien Merari.rt_<Kahnimw eisek siluh kohieng peneineien Kerson sang nan sapwen Isakar, Aser, Napdali oh palimesehn Manase.esE<Luhwen peneineien Kohad ale kahnimw eisek sang nan sapwen Epraim, Dan oh palikapi en Manase.Mr<Peneinei en mehn Lipai ko me kisehn peneineien Kohad iei irail me tepin ale kahnimw kei. Peneinei kan me kadaudok en samworo Aaron ale kahnimw eisek siluh sang nan sapwen Suda, Simion oh Pensamin.q{<Eri nin duwen koasoandi en KAUN-O, mehn Israel ko kihong mehn Lipai ko kahnimw kei oh sahpw sang nan pein sapwarail ko.^p7<Re ahpw patohwanohng irail nan Sailo, nan wehin Kenan, “KAUN-O ketin mahsanihong Moses me se pahn patohwan ale kahnimw kei mehn wia wasahn at kousoan, iangahki wasa me nait mahn akan pahn kin mwengemwenge ie.”o ;<Kaunen peneinei kan en mehn Lipai ko ahpw patohla rehn samworo Eleasar oh rehn Sosua nein Nun oh rehn kaunen peneinei koaros en kadaudok kan en Israel.?ny< Ih kahnimw pwukat me pilipilda pwehn wia wasahn rukula ong mehn Israel koaros oh ong mehn liki kan me koukousoan rehrail. Mehmen me pahn depweila oh kemehla aramas emen pahn kak ale sawas wasao oh silasildi sang me kin men ikih kamalahn aramas emen; e sohte kak kamakamala, ma e sohte ale mahs kopwung en dihp.6mg<Re pilada Peser me mi nan sapwen Reupen, ni palimesehn Sordan, wasa patapat en palimesehn Seriko; oh Ramod nan Kilead, nan sapwen Kad; oh Kolan nan Pasan, nan sapwen Manase.%lE<Irail eri koasoanehdi Kedes nan Kalili ni palikapi en Sordan, nan sahpw nahnahn Napdali; oh Sekem nan sahpw nahnahn Epraim; oh Epron nan sahpw nahnahn Suda.;kq<E kak koukousoan nan kahnimwo lao e ale kopwung mwohn pokon sansal oh lao Samworo Lapalap en ahnsowo pahn mehla. Mwuhr aramaso kakehr pwurala ni imweo, wasa me e tangasang ie.”Zj/<Ma aramas me men ikih kamakamalao pahn idawehnla nan kahnimwo, tohn kahnimwo sohte pahn pangala me depweilo rehn aramaso. Re pahn sinsile pwehki eh depweikihla mehlahn aramaso a kaidehk sang ni eh lingeringer.Ri<E kak tenge ehu kahnimw pwukat, oh kohla wasahn kopwung ni ewen kelen kahnimwo oh kawehwehiong kaun akan dahme pweidahro. Irail ahpw pahn kahrehlong nan kahnimwo oh kihong wasa kis me e kak kousoan ie.mhU<Mehmen me pahn depweila oh kemehla emen aramas en kak kohla wasao pwehn rukusang aramas me men ikih.sga<en padahkihong mehn Israel ko, “Kumwail pilada kahnimw kan wasahn rukula me I mahsanihongehr Moses duwe.#f E<KAUN-O eri mahsanihong Sosua e <3Samworo Eleasar, Sosua nein Nun, oh kaunen peneinei kan me kadaudok en mehn Israel kan nehkpeseng peliensapw pwukat ni usuhs pwe re en rapahki kupwur en KAUN-O nan Sailo, ni wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale. Ih met mwomwen ar nehkpeseng sahpwo.%dE<2Duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi, re kihong kahnimw me e pekihda: iei Timnad Sera, nan sahpw nahnahn Epraim. Ih eri onehda sapahl kahnimwo oh kousoanla ie.kcQ<1Ni mehn Israel ko ar kanekehla nehsapw wet, re ahpw kihong sapwen Sosua, nein Nun peliensapw pali.xbk<0Kahnimw pwukat iangahki kisin kahnimw kan me mihte nan sahpw me kohieng sapwen peneinei kan en kadaudok en Dan.laS</Ahnsou me tohn Dan pwupwusang nan sapwarailo, re kohla Lais pwe re en mahweniong. Re ahpw kalowehdi, kemehla towe kan oh sapwenikihla. Re ahpw soandiong nan sahpwo oh wekidala eden sahpw wekidiong ni Dan, eden ar pahpa kahlapo.9`o<.Masarkon oh Rakkon, iangahki sahpw me kapil Sopa.$_E<-Sehud, Peneperak, Kadrimmon,!^?<,Elteke, Kippedon, Paalad,]3<+Elon, Timna, Ekron,\;<*Saalpim, Aisalon, Idla,9[o<)Uwen sahpw wet me iangahki Sora, Estaol, Irsemes,LZ<(Keisuhn kileldi en sahpw wiawihong peneinei kan en kadaudok en Dan.|Ys<'Kahnimw pwukat iangahki kisin kahnimw kan me mihte nan sahpw me kohieng sapwen peneinei kan en kadaudok en Sepulon.zXo<&Wairon, Mikdalel, Orem, Pedanad, oh Ped Semes: kahnimw eisek duwau, iangahki kisin kahnimw kan me kapilirailpene.W7<%Kedes, Edrei, Enasor,V1<$Adama, Rama, Asor,TU#<#Kahnimw kan me ahneki kehl kehlail iei Siddim, Ser, Amad, Rakkad, Kinnered,5Te<"Irepen sahpwo ahpw wet wasao kolahng Asnod Tapor ni palikapi, oh sang mwo ahpw tang kolahng Ukkok limwahn Sepulon ni palieir, Aser ni palikapi oh Pillap Sordan ni palimese.S-<!Irepen sahpw wet tepisang Elep kolahng tuhke ohk me mi Saanannim, oh kolahng Adaminekep oh Samnia, pil lellang Lakkum oh ididi ni Pillap Sordan.QR< Keweneun kileldi en sahpw wiawihong peneinei kan en kadaudok en Napdali.vQg<Kahnimw pwukat iangahki kisin kahnimw kan mihte nan sahpw me kohieng sapwen peneinei kan en kadaudok en Aser.`P;<Umma, Apek oh Rehop: kahnimw rieisek riau iangahki kisin kahnimw kan me kapilirailpene.>Ow<Irepen sahpwo ahpw uhd wetlahng Rama, oh lellahng kahnimw me kehl kehlail, me iei Dair; e ahpw wetlahng Osa oh ididi ni Sehd Mediderenien. E iangahki kahnimw pwukat: Mahalap, Aksip,4Ne<Epron, Rehop, Ammon oh Kana lellahng Saidon.CM<Ni eh wet kolahng palimese, irepen sahpw tang kolahng Peddakon, oh lel irepen Sepulon oh Wahun Iptahel kolahng paliepeng en Pedemek oh Neiel. E ahpw douluhlla kolahng Kapul ni paliepeng,TL#<Allam Melek, Amad, oh Misal. Ni palikapi e lellahng Karmel oh Sihor Lipnad.m< Ni pali teio en Sarid e tang kolahng palimesehn irepen Kislod Tapor, e ahpw inenlahng Daperad oh kohdahla Sapia.=< Irepen sahpwo tepisang mwo kolahng palikapi lel Mareal oh tang limwahn irepen Dappesed oh piletik me mi palimesehn Sokneam.x<k< Kesiluhn kileldi en sahpw wiawihong peneinei kan me kadaudok en Sepulon. Sahpw me kohieng irail lellahng Sarid.s;a< Pwehki sapwen Suda eh siksang uwen me re anahne, kahrehda ekis wasa nan sahpwo kohieng kadaudok en Simion.5:e<Pil iangahki kahnimw koaros me kapilpene kahnimw pwukat lellahng Paalad Peer (de Rama), me mi ni palieir. Ih sahpw wet me kohieng sapwen peneinei kan en kadaudok en Simion.n9W<Pil mie Ain, Rimmon, Eder, oh Asan: koaros patpene me pahieu, iangahki kahnimw kan me kapilirailpene.g8I<Ped Lapaod, oh Saruhen: koaros patpene me eisek siluh, iangahki kahnimw kan me kapilirailpene.(7M<Siklak, Ped Markapod, Asar Susa,67<Eldolad, Pedul, Orma,5;<Asar, Sual, Pala, Esem,*4Q<E iangahki Peersepa, Sipa, Molada,3 <Keriaun kileldi en sahpw wiawihong peneinei kan me kadaudok en Simion. Sahpwo lellahng sahpw me kohieng kadaudok en Suda.W2)<Sela, Aelep, Sepus (de Serusalem), Kipea, oh Kiriad Searim: koaros patpene me eisek pahieu, iangahki kisin kahnimw kan me kapilirailpene. Ih sahpw wet me kohieng sapwen peneinei kan en kadaudok en Pensamin.19<Rekem, Irpeel, Tarala,07<Mispa, Kepihra, Mosa,5/g<Pil mie kahnimw kei iei Kipeon, Rama, Peerod,p.[<Keparammoni, Opni, oh Kepa: koaros patpene me eisek riau, iangahki kisin kahnimw kan me kapilirailpene.-1<Appim, Para, Opra,#,C<Ped Arapa, Semaraim, Pedel,a+=<Kahnimw kan me en peneinei kan en kadaudok en Pensamin iei Seriko, Ped Okla, Emek Kesis,b*?<Sordan me wia irepen palimese. Ih met irepen sapwen peneinei kan en kadaudok en Pensamin.)/<ahpw tang daulih paliepeng en nahna en Ped Okla, oh ididi ni paliepeng en Seden Mehla, wasa me Pillap Sordan kin kusla ie. Ih met irepen palieir.Z(/<oh daulih paliepeng en nahna me sallahng Wahun Sordan. E ahpw kohdihla nan wahuo,;'q<E Ahpw wetlahng paliepeng kolahng Ensemes ahpw uhd kohla Kelilod, me salehngete Wasahn Kot en Adummim. Irepen sahpwo ahpw pil tang kohdilahng Takain Pohan (Pohan iei nein Reupen)G& <E ahpw kohdila lel ni tepin nahna me sallahng Wahun Innom me mi ni paliepeng en Wahun Repaim. E ahpw tang palieir kotehla Wahun Innom, palieir en nahna en mehn Sepus kan, oh kolahng Enrokel.]%5<Irepen palieir tepsang ni keilen Kiriad Searim oh tang kolahng Pwarer kan en Neptoa.1$]<Irepen sahpwo ahpw pil wetlahng palieir sang ni palikapi en nahna wet kolahng Kiriad Paal (de Kiriad Searim), me uhdahn sapwen kadaudok en Suda. Ih met irepen palikapi.#9< Irepen sahpwo ahpw tang kohdila palieir en Lus (me pil kin adaneki Pedel) ahpw kohdihla lel Atarod Addar, pohn nahna ni palieir en Pali Pahn Ped Oron.!"=< Ni paliepeng irepen sapwarailo tepisang Sordan e ahpw tang kohdala paliepeng en Seriko oh palikapi daulih sahpw nahnahn lellahng ni sapwtehn en Pedapen. ! < Keieun usuhs en peliensapw inenehdi peneinei kan en kadaudok en Pensamin. Sapwarailo mihte nanpwungen kadaudok en Suda oh Sosep.0 [< Sosua eri wia usuhs pwehn rapahki kupwur en KAUN-O ong ni sahpw me ehuehu kadaudok pahn sapweniki, e ahpw kilelehiong ehuehu kadaudok en Israel ko wasa kei nan sahpwo.+Q< Ohl ako eri patohla nan sahpwo pwon oh kilelehdi nan doaropwe duwen ar palangpeseng ni pali isuh, iangahki ar kahnimw kan. Irail eri pwurodo rehn Sosua nan Sailo.D<Ohl ako eri patohla pwe re en koasoanehdi nan map sahpwo mwurin Sosua eh wiahiong irail kehkehlik pwukat: “Kumwail kohwei nan sahpw en pwon oh kilelehdi nan map wasa kan, kumwail ahpw pwurodo rehi. I pahn wia usuhs wasaht nan Sailo pwe I en rapahki kupwur en KAUN-O ong ni sahpw me ehuehu kadaudok pahn sapweniki.p[<Mehn Lipai kan sohte pahn iang ale sahpw duwehte kumwail, pwe pwaisarail iei wia samworo en KAUN-O. A kadaudok en Kad, Reupen oh Palimesehn Manase aleier pwaisarail ni palimesehn Sordan, me Moses, ladun KAUN-O patohwanohngirailehr.5e<Kumwail eri ntingihedi mwomwen peliensapw isuho oh wadohng ie. I ahpw pahn wia usuhs pwe I en rapahki kupwur en KAUN-O, atail Koht, ihs me pahn sapweniki ehuehu peliensapw.<Sahpw en pahn pwalpeseng nanpwungarail wiahda peliensapw isuh: Suda pahn mihmihte nan sapwe ni palieir, oh Sosep nan sapwe ni paliepeng.&G<Kumwail pilada ohl silimen sang ni ehuehu kadaudok. I pahn kadarihrwohng nan sahpwo pwe re en kilelehdi wasa me re men sapweniki. Mwuhr re pahn pwurodo rehi.5e<Sosua eri mahsanihong mehn Israel ko, “Ia werein amwail pahn awiawi mwohn amwail pahn kohwei oh ale sahpw me KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako ketikihongkumwailehr?G <Mie kadaudok isuh en mehn Israel ko me saikinte ale sapwarail. {<Mwurin ar kalowehdier saphwo, mehn Israel ko koaros ahpw pokonpene Sailo oh kauwada Impwal me KAUN-O kin ketiket loale.|s<Kumwail pahn sapweniki sahpw nahnahno. Mehnda ma nanwel kumwail pahn mwatihada oh sapwenikihla koaros sang apali lel apali. A mehn Kenan kan, kumwail pahn kasarehsang wasa pwuko mehnda ma mie wararail werennansapw mete oh re me pil kehlail.”!<Sosua eri mahsanihong kadaudok en Epraim oh Palikapi en Manase, “Kumwail me ngeder oh inenen kehlail. Kumwail pahn pwaisanki pwais laud.&G<Irail eri sapeng Sosua, patohwan, “Sahpw nahnahno sohte itarohng kiht, oh pil mie weren mehn Kenan kan me mi wasa patapat akan wararail werennansapw mete, iei irail kan me kin kousoan nan Ped Sean oh nan kahnimw kan me kapilirailpene, oh pil irail kan me kin mi nan Wahun Sesreel.”Y-<Sosua eri sapeng, mahsanih, “Ma kumwail me uhdahn ngeder oh sahpw nahnahn Epraim me tikitik ong kumwail, eri kumwail kohwei nanwelo oh pein mwatihada sapwamwail nansapwen mehn Peres kan oh mehn Repa kan.”5<Kadaudok en Sosep ko eri ndaiong Sosua, “Dahme komw ketikihongkitki sahpw tikitik? Se me ngeder, pwehki KAUN-O eh ketin kupwuramwahwihkitalahr?”< Pil ni ahnsou me mehn Israel ko kehlaillahr, re sohte kasarehla mehn Kenan ko koaros, ahpw re iding irail pwe re en kin liduwih irail. < Mehn Manase sohte kak kasarehla tohn kahnimw ko me kin mihmi nan kahnimw pwuko, ihme mehn Kenan kan usehlahte koukousoan wasa pwuko.]5< Nan sapwen Isakar oh Aser, Manase ahneki Ped Sean oh Ipleam, iangahki kisin kahnimw kan me kapilirapene, pil iangahki kahnimw Dor (me mi ni oaroahr), Endor, Taanak, Mekiddo oh kisin kahnimw kan me kapilirailpene..W< Epraim mi ni palieir oh Manase mi ni paliepeng, Sehd Mediderenien me wia ara irepen palikapi. Aser mi ni paliepeng en palikapi, a Isakar mi ni paliepeng en palimese.{ q< Irepen sapwo ahpw uhd tang kohdilahng piletik en Kana. Kahnimw kan me mi ni palieir en piletik wet uhdahn sapwen Epraim, mehnda ma re mi nan sapwen Manase. Irepen sapwen Manase tang kolahng paliepeng en piletiko oh ididi ni Sehd Mediderenien. }<Sahpw me kapil Tappua iei sapwen Manase, ahpw kahnimw en Tappua me mi ni irepen wasao, uhdahn sapwen kadaudok en Epraim.| s<Sapwen Manase kohsang Aser lel Mikmedad, palimesehn Sekem. Irepen sahpwo tang palieir oh iangahkihla mehn Entappua.x k<pwehki sahpw eh kohieng kadaudoke lih oh ohl akan. Sapwen Kilead ahpw uhd kohieng luhwen kadaudoken Manase kan.Z /<Ih kahrepen Manase eh ale pwais eisek likin Kilead oh Pasan ni palimesehn Sordan,0[<Irail pwukat ahpw kohla rehn samworo Eleaser oh rehn Sosua nein Nun oh rehn kaunen mehn Israel ko oh patohwanohng irail, “KAUN-O ketin mahsanihong Moses en patohwanohng kiht sapwat duwehte riat ohl akan.” Eri, nin duwen KAUN-O eh ketin koasoanehdi, re iang ale sahpw duwehte riarail ohl ako.S!<Selopehad, nein Eper, Eper nein Kilead, Kilead nein Makir, Makir nein Manase, eri, Selopehad sohte nah pwutak emen, ahpw ihte nah serepein kei me mie. Iet adarail kan: Mahla, Noha, Okla, Milka oh Tirsa.X+<A sahpw me mi palikapi en Sordan kohieng luhwen peneinei kan en Manase: iei Apieser, Elek, Asriel, Sekem, Eper oh Semida. Irail pwukat iei kadaudok en Manase, nein Sosep, oh irail iei me kaunen peneinei kan. -<Peliensapw me mi palikapi en Sordan kohieng ekei peneinei kan me kisehn Manase, nein Sosep me keieu laud. Makir, semen Kilead, ih me nein Manase pwutak me keieu laud oh sounpei dingngan men ih, kahrehda Kilead oh Pasan me mi palimesehn Sordan, kohieng pwe en sapwenikihla.+Q< Re ahpw sohte kasarehla mehn Kenan ko me kousoan Keser, mehn Kenan ko eri kousoanla rehn mehn Epraim ko lel rahnwet; ahpw re ididiong re en doadoahk duwehte lidu.Q< iangahki ekei kahnimw me mi nan irepen Manase me kohieng mehn Epraim ko.5e<Irepen sahpwo tang kolahng palikapi sang Tappua kolahng piletik en Kana e ahpw ididi ni Sehd Mediderenieno. Ih sahpwet me kohieng sapwen peneinei kan en kadaudok en Epraim,[1<E ahpw kohdihla sang Sanoa kolahng Atarod oh Naara, oh lel Seriko oh ididi Sordan.*O<oh sang wasao e ahpw tang kolahng Sehd Mediderenien. Mikmedad mi paliepeng. Ni palimesehn wasao irepen sahpw wet kolahng Taanad Sailo oh daulih palimesehn Sanoa. <Iet sapwen peneinei kan en kadaudok en Epraim: irepen sapwarail tangasang Atarod Addar kolahng palimese kolahng Pali Pohn Ped Oronl~S<Kadaudok en Sosep kan, kadaudok en Epraim oh palikapi en Manase, iei irail me sapwenikihla sahpwet."}?<E ahpw kohla palikapi kolahng sapwen mehn Saplet kan, pil lellahng Pali Pah Ped Oron. E ahpw douluhlsang mwo kolahng Keser oh ididi ni Sehd Mediderenien.k|Q<Sang Pedel e ahpw uhd kohla Lus, oh douluhllahng Atarod Addar, wasa mehn Ark ko kin koukousoan ie.6{ i<Irepen palieir en sahpw me kileldiong kadaudok en Sosep tepisang Sordan limwahn Seriko, limwahn Pwarer kan en Seriko. E kohsang Seriko kohdala wasa nahnahn oh lellahng Pedel. z<?Ahpw mehn Suda ko sohte kak kasarehsang mehn Sepus ko me koukousoan Serusalem. Mehn Sepus ko mihmihte Serusalem rehn mehn Suda ko.kyQ<>Nipsan, Kahnimw en Soahl, oh Engkedi: kahnimw weneu, iangahki kisin kahnimw kan me kapilirailpene.7xk<=Nan saptehno kahnimw Ped Arapa, Middin, Sekaka,twc<?<oh kohla ni palieir sang ni Wasahn Kot en Akrappim oh tang kolahng Sin. E tang ni palieir en Kades Parnea daulih Esron oh kohdahla Addar, wetlahng Karka,<=u<Irepen palieir tangasang ni palieir en Sehden Mehla,< -<Peneinei kan en kadaudok en Suda ale peliensapw nin duwen me pahn wad pah: sahpw me mihmi oh leldilahng palieir en sapwtehn Sin, ni irepen Edom.;1<Mwohn met, Epron adaneki kahnimw en Arpa (Arpa iei kodon me keieu lapalap rehn mehn Anak ko). Eri met meleilei oh popohl mielahr nan wehin Israel.:<Epron wiewiahte kadaudoken Kalep, nein Sepune mehn Kenis, pwehki eh loalopwoatohng kapwaiada kupwuren KAUN-O, Koht en Israel.h9K< Sosua eri kupwuramwahwih Kalep, nein Se pune oh kihong ih kahnimw en Epron pwe en sapwenikihla.W8)< Eri, komw ketikihong ie met sahpw nahnahn me KAUN-O ketin inoukihong ie rahn me ngehi oh iangei ko wahla pakairo. Se padahkihong komwi me keinek en kodon ko me adaneki mehn Anak iang mihmi mwo nan kelen kahnimw ile kan. Mweinele KAUN-O pahn ketin ieiang ie, oh I pahn kak kausirail sang wasako nin duwen me KAUN-O ketin mahsaniher.”r7_< ahpw I wie kekehlailte duwehte rahn me Moses kadariehlao. I pil kakete iang mahwen de wia mehkot tohrohr.)6M< Ahpw komw mahsanih met. Sounparehr pahisek limau douwer pohn KAUN-O eh mahsanihong Moses met. E mahsanih met ni ahnsou me mehn Israel ko seiseiloak nan sapwtehno, eri, KAUN-O nin duwen me e ketin inoukihdahr ketin kolokol ie lel rahnwet. Komw mahsanih ie! Met I sounparehr welihsek limau,5< Pwehki ei kapwaiadahr mwekido, Moses ahpw inoukihong ie me ngehi oh nei seri kan pahn sapwenikihla sahpwo me I aluher powe.4<Ahpw ohl teiko me iang ie kohla, kamasepwehkihada atail tungoal aramas akan. A ngehi I loalopwoat mehlel ni ei peikiong KAUN-O ei Koht.39<I mahkiher sounpar pahisek ni ahnsou me ladun Koht, Moses kadariehla sang Kades Parnea pwe I en lipoahroke sahpwet. I wadohngehr ih pakair mehlel ehu.2y<Rahn ehu aramas ekei sang nan kadaudok en Suda ahpw patohdo rehn Sosua nan Kilkal. Emen irail, iei Kalep nein Sepune mehn Kenis ahpw patohwanohng, “Komw mwahngih dahme KAUN-O mahsanihong Moses, ladun Koht, nan Kades Parnea duwen komwi oh ngehi.Y1-<Mehn Israel ko eri nehkpesng sahpwo nin duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses.n0W<Moses kihongehr kadaudok riau oh pil elep en ehu kadaudok sahpw me mi ni palimesehn Sordan. (Kadaudok en Sosep ko pwalpeseng wiahda kadaudok riau: kadaudok en Manase oh kadaudok en Epraim.) Moses sohte kihong sapwen mehn Lipai ko; ahpw kahnimw kei kohieng irail pwe re kin kousoan loale, iangahki mohs kei me neirail kou oh sihpw kan en kak mwengemwenge ie.n/W<Moses kihongehr kadaudok riau oh pil elep en ehu kadaudok sahpw me mi ni palimesehn Sordan. (Kadaudok en Sosep ko pwalpeseng wiahda kadaudok riau: kadaudok en Manase oh kadaudok en Epraim.) Moses sohte kihong sapwen mehn Lipai ko; ahpw kahnimw kei kohieng irail pwe re kin kousoan loale, iangahki mohs kei me neirail kou oh sihpw kan en kak mwengemwenge ie. .<Duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses, sahpw akan en kadaudok duwau elep me mi ni palikapi en Sordan pahn nehnepeseng ni usuhs..^- 9<Iet duwen koasoaiepen sapwen Kenan ni palikapi en Sordan eh nehnepeseng nanpwungen mehn Israel ko. Samworo Eleasar, Sosua nein Nun, oh kaunen peneinei kan en kadaudok en mehn Israel kan nehkohng sahpwo aramas akan.,'< !Ahpw Moses sohte kihong sapwen kadaudok en Lipai. E ndaiong irail me pwaisarail iei mehn meirong kan me kin wiawihong KAUN-O, Koht en Israel.v+g< Ih duwen met Moses eh pwalangpeseng sahpw me mi palimesehn Seriko oh Sordan ni eh mihmi nan patapat en Mohap.8*k< E pil iangahki apali Kilead, Asdarod oh Edrei, poahsoan kaunen kahnimw kan en wehin Ok nan Pasan. Mepwukat koaros kohieng apali peneinei kan me peusdo sang Makir, nein Manase.+)Q< Eri, peliensapw wet lellahng Mahanaim oh iangahki wasa koaros nan Pasan, iei wehin Ok pwon, nanmwarkien Pasan, iangahki kousapw weneisek koaros en Sair nan Pasan.`(;< Moses kihong peneinei kan en kadaudok en Manase paliensapw pali pwe re en sapwenikihla.]'5< Ih kahnimw pwukat me kohieng peneinei kan en kadaudok en Kad pwe re en sapwenikihla.6&g< Nan Wahun Sordan e iangahki Ped Aram, Pednimra, Sukot oh Sapon, luhwen wehin Sihon, nanmwarkien Espon. Pillap Sordan me wia irepen palikapi en sahpwet lellahng Lehen Kalili.d%C< sahpw wet tepisang Espon lellahng Ramad Mispe oh Petonim, sang Mahanaim lel keilen Lodepar.|$s< Sapwarailo iangahki Saser oh kahnimw koaros en Kilead, apali wehin Ammon lellahng Aroer, me mihte palimesehn Rappa;a#=< Moses pil kihong peneinei kan en kadaudok en Kad paliensapw pali pwe re en sapwenikihla.'"I< Sordan iei me wia irepen palikapi en sapwen kadaudok en Reupen. Ih mepwukat kahnimw kan me kohieng peneinei kan en kadaudok en Reupen, pwe re en sapwenikihla.b!?< Rehn irail ko me mehn Israel ko kemehla iei ohl sounwunahni me adaneki Palaam, nein Peor.x k< Pil iangahki kahnimw koaros en wasa patapato oh wehio pwon me en Sihon, nanmwarkien Amor, me kaunda Espon. Moses kalowehdi ih iangahki kaunen Midian kan: Epi, Rekem, Sur, Hur, oh Repa. Irail koaros kaundahr sahpw ni mwaren Nanmwarki Sihon.?{< Pedpeor, wasa ukedi kan en Nahna Piska, oh Ped Sasimod.C< Kiriadaim, Sipma, Sered Sahar, me mi pohn dohlo nan wahuo,;< Sahas, Kedemod, Mepaad,`;< Pil iangahki Espon oh kahnimw koaros en wasa patapato: Dipon, Pamod Paal, Ped Paalmeon, < Sapwarailo lellahng Aroer (ni keilen Wahun Arnon) oh kahnimw me mi nan werengen wahuo iangahki wasa patapat koaros me kapil Medepa.gI< Moses kihong pelien sahpw pali ong peneinei kan en kadaudok en Reupen, pwe re en sapwenikihla.<s< Moses sohte kihong mehn Lipai ko sapwarail. Pwe Koht ketin mahsanihong Moses me re pehn ale pweisarail sang ni meirong kan me kin isihsla pohn pei sarawien KAUN-O, Koht en Israel.b?< Ahpw mehn Israel ko sohte kasarehla tohn Kesur oh Maaka; re mihmihte rehn mehn Israel ko.'< E pil iangahki wehin Ok, iei ih me keimwseklahn mehn Repa kan, me kaunda Asdarod oh Edrei. Moses kalowehdi wehi pwukat oh kasarehla towe kan.ue< E pil iangahki Kilead, wasa kan en Kesur oh Maaka, nahna koaros en Ermon oh wasa kan nan Pasan lella Saleka.ym< E lella ni irepen Ammon oh iangahki kahnimw koaros me Sihon, nanmwarkien Amor kaunda, me kin ketin kakaun Espon. < Sapwarail lellahng Aroer (ni keilen Wahun Arnon) oh kahnimw me mi nan werengen wahuo ingahki patapat koaros sang Medepa lel Dipon.+< Kadaudok en Reupen oh Kad oh apali kadaudok en Manase alehdier sahpw me Moses, ladun Koht patohwanohng irail; e mihte palimesehn Pillap Sordan.|s< Eri met, nehkpeseng sahpwet nanpwungen kadaudok duwau teikan oh apali en kadaudok en Manase pwe re en sapwenikihla.9m< Met iangahki sapwen mehn Saidon koaros, me kin koukousoan nan sahpw nahnahn nanpwungen Nahnahn Lepanon kan oh Misrepod Maim. I pahn kasarehla aramas pwukat koaros ni ahnsou me mehn Israel kan pahn kin mwekimwekid kohwei. Ke pahn nehkpeseng sahpwo nanpwungen mehn Israel kan, duwen me I padahkihonguhkehr.< sapwen mehn Kepal kan; sahpw koaros en Lepanon ni palimese, sang Paalkad, me mihte ni palieir en Nahna Ermon, kolahng Wasahn Kot en Amad.~w< Pil miehte sahpw koaros en mehn Kenan oh Meara (kisehn mehn Saidon) pil lellahng Apek ni keilen sapwen mehn Amor kan;hK< iangahki sapwen mehn Ap koaros ni palieir. (Sahpw sang piletik Sihor ni keilen Isip, lellahng paliepeng ni Ekron me re wiahki sapwen mehn Kenan; nanmwarkien mehn Pilisdia kan kin ketiket Kasa, Asdod, Askelon, Kad oh Ekron.)3 c< sapwen mehn Pilisdia kan oh mehn Kesur kan,  }< Eri, Sosua ohl laudlahr. KAUN-O eri ketin mahsanihong, “Ke inenen ohl laudlahr, a mihmiehte sahpw tohto me pahn lohdi:A < oh Tirsa-nanmwarki koaros patpene irail me siliakan emen., U< Dor (ni oaroahr), Koiim (nan Kalili)$ E< Kedes, Sokneam (nan Karmel),-< Taanak, Mekiddo,5< Simron Meron, Aksap,%< Madon, Asor,)< Apek, Lasaron,'< Tappua, Eper,)< Makeda, Pedel,+< Lipna, Adullam, Q~~2}}}d}+|s| {{d{zzTzyyxHwvmvuu&tusgr\pIn6l#k j]iihhgfeefd$cYbaa`e_R^]\p[.Z_YXX)WtVV9UTTSsRR?QQAPPNMM3LKSJYII4HGFFEwE DC|BzA@q@>>C=l<'FEhud alehki nah kedlahso pali peh meingtoal oh doakoahki kapehden nanmwarkio.F=FMwuri, ni ahnsou me nanmwarki kelehpw ketiket nan pere lemwlemwir pohn ihmwo, Ehud patohla reh oh patohwan, “Mie koasoandi ehu rehi me sang rehn Koht ong komwi.” Nanmwarkio ahpw ketida.<-FA pein Ehud wetite limwahn sansal takai ko me mi Kilkal, pwurala rehn Eklon oh patohwanohng, “Wasa Lapalap, mie mehkot rir me I men sekerehkin komwi.” Nanmwarkio eri mahsanihong sapwellime ladu ko re en kohieisang wasa ira mihmi ieo. Irail eri kohkohieisang nan pereo.o;YFAhnsou me Ehud patohwanohng kisakis ko, e patohwanohng ienge aramas ako re en patopatohla ni imwarail.@:}FE ahpw wa kohla kisakis ko ong Eklon, ohl mworourou men.9FEhud wiahda nah kedlahs pwoat me keng pali riau oh reireiki piht ehu elep. E ahpw katengediong nin lukepe nan eh likou kan.85FMehn Israel ko ahpw pwurehng sohpeiong KAUN-O oh e ketin poaronedohng irail emen ohl me pahn kapitirailla. Eri met iei Ehud, ohl meingtoal emen, nein Kera, kisehn kadaudok en Pensamin. Mehn Israel ko eri kadarala Ehud rehn Eklon, nanmwarkien Mohap, iangahkihla ar kisakis kan.R7FMehn Israel ko eri mihla pahn manaman en Eklon erein sounpar eisek waluh.6F Eklon eri ehuong mehn Ammon ko oh mehn Amalek ko, re ahpw kalowehdi mehn Israel ko oh koledi Seriko, kahnimw en nih tohto.!5=F Mehn Israel ko pil pwurehng dipada ong KAUN-O. Pwehki kahrepe wet, KAUN-O ketin kakehlailihala Eklon, nanmwarkien Mohap, ih eri pelianda mehn Israel ko.W4)F Meleilei ahpw miehla nan sahpw erein sounpar pahisek, mwuhr Odniel ahpw mehla.#3AF Ngenen KAUN-O ahpw ti powe, ih eri wiahla kaunen mehn Israel ko. Odniel eri tapihada mahwen; KAUN-O eri ketikihong pwe en powehdi nanmwarkien Mesopodamia.'2IF Mehn Israel ko eri sohpeiong KAUN-O oh e ketin poaronedohng irail emen ohl me pahn kapitirailla. Ih ohl menet Odniel, nein Kenas rien Kalep pwutak me tikitik.=1uFKAUN-O eri ketin engiengkihda met pahn Israel oh mweidohng Kusan Risadaim, nanmwarkien Mesopodamia en kaloweiraildi. Irail eri mihmihte pahn sapwellime manaman erein sounpar waluh.v0gFMehn Israel ko ahpw manokehla KAUN-O, arail Koht; re dipadahr oh kin kaudokiong sansal akan en Paal oh Asera.F/FRe pwopwoudpene nanpwungarail oh iang kaudokiong ar koht kan.z.oFEri, mehn Israel ko ahpw soandiong nanpwungen mehn Kenan, mehn Id, mehn Amor, mehn Peris, mehn Ip, oh mehn Sepus.C-FIrail wia mehn kasongosong ong mehn Israel kan, pwe KAUN-O en kadiarakda ma mehn Israel kan pahn kin peikiong kosonned akan me e ketikihong Moses pwe en patohwanohng ar pahpa kahlap ako.K,FMe luhwehdi nan sahpwo iei kahnimw limau en mehn Pilisdia kan, mehn Kenan koaros, mehn Saidon, oh mehn Ip me kousoan ni nahna kan en Lepanon sang Nahna Paal Ermon lellahng ni Wasahn Kot en Amad.+%FE ketin wiahda met pwe en ketin padahkihong ehuehu dih en Israel duwen mahwen, ahpw mehlel irail ko me sohte iang sair apwal en mahwen mahs.* )FKAUN-O eri ketikihong nan sahpwo ekei tohn wehi pwe re en kin kasongosonge mehn Israel ko me sohte iang sairada apwal en mahwen kan nan Kenan.#)AFKAUN-O eri ketin mweidohng wehi ko me e sohte ketikihdi pahn manaman en Sosua, re en mihmiehte; e sohte ketin koakoahirailla mwadang mwurin mehlahn Sosua.s(aFIh duwen ei pahn kadehde me mehn Israel kan pahn idawehn ei koasoandi kan, duwehte ar pahpa kahlap ako.”l'SFI solahr pahn koakoahsang mwohrail wehi ko me mihmihte nan sahpw wet lel ni ahnsou me Sosua mehlao.7&iFKAUN-O eri ketin engiengda kowahlap pahn Israel, oh mahsanih, “Wehi wet kauwelahr inou me I koasoanediong ar pahpa kahlap ako re en kin dadaur. Pwehki ar sohte peikiong ie,/%YFA ni kaun meno eh kin mehla, aramas akan kin pwurehng nan ar mour suwed en mahs oh kin suwedsang dihen mwowe ko. Re kin keptakaila oh wonlahte nan ar tiahk suwed kan.$5FEri, ahnsou koaros me KAUN-O kin ketikihong mehn Israel emen kaun, KAUN-O pahn kin ketin sewese oh kapitasang irail pahn arail imwintihti kan erein kaun meno eh kin momour. E kin ketin kupwurehla mehn Israel ko pwehki ar kin sengisengki ar lokolok laud pahn ar imwintihti kan.h#KFMehn Israel ko ahpw sohte dukiong kaun pwukat. Israel soaloalopwoat ong KAUN-O oh wonlahte pwongipwongih koht likamw akan. Samarail ko kin kapwaiada sapwellimen KAUN-O kosonned akan, a dih wet keselahr tiahk en samarail ko.n"WFKAUN-O eri ketikihong mehn Israel kaun ekei me kapitasang irail pahn manaman en arail imwintihti kan.#!AFAhnsou koaros me re pahn kin mahwen, KAUN-O pahn kin ketin uhwong mehn Israel ko, duwen me e mahsanih me e pahn ketin wia. Re inenen mihla nan apwal laud.# AFKAUN-O eri ketin engiengda kowahlap pahn mehn Israel oh ketin mweidalahng irail pahn manaman en arail imwintihti kan pwe re en kulihasang arail dipwisou kan. E ketin mweidala mehn Israel ko re en lohdiong pahn manaman en arail imwintihti kan, oh re ahpw sohla kak pein doareirailla.JF Re sohla kaudokiong KAUN-O, ahpw uhd papah Paal ko oh Asdarde ko,nWF Re sohla kaudokiong KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, me ketikihsang irail nan Isip. Re ahpw tapihada kaudokiong koht teikan, kohten wehi kan me mi mparail. Re kin pwongih koht pwukat, kahrehda KAUN-O ketin engiengda kowahlap.G F Mehn Israel ko eri wiahda dihp ong KAUN-O ni ar papah Paal ko. F Eri, aramas en diho koaros pil mehla, oh dihen mwuhro ahpw manokehla KAUN-O oh pil mehkan me e kin ketin wiahiong mehn Israel.eEF E seridi nan uhdahn sapwe, Timnad Sera, me mi sahpw nahnahn Epraim, paliepeng en Nahna Kaas.RFEri, sapwellimen KAUN-O ladu Sosua nein Nun ahpw mehla ni eh sounpar 110.b?FEri, mehn Israel ko kin papah KAUN-O erein Sosua eh momour, oh mwurin eh melahr re pil kin usehlahte papah KAUN-O, erein kaun ako me dehdehkihla mehlel mehkoaros me KAUN-O ketin wiahiong mehn Israel ko, ar pil momour.\3FSosua eri kadarpeseng mehn Israel ko, oh emenemen aramas ahpw pein kohla ale sapwe.V'FIhme wasao adanekilahki Pokim.) Irail eri wiahda ar meirong ong KAUN-O wasao.Z/FNi tohnlengo eh mahsanih mepwukat, mehn Israel ko koaros ahpw tapihada sengiseng.H FEri, kumwail en ese pwe I sohte pahn koakoahsang aramas pwukat mwohmwail. Irail pahn wia amwail imwintihti, oh kumwail pahn lohdiong pahn ar manaman oh iang pwongih arail koht likamw akan.”mUFKumwail sohte pahn wiahda ehu inou ong aramas akan me kin kousoan nan sahpw wet, oh kumwail pahn kauwehla ar pei sarawi kan. Ahpw kumwail sohte mwahn wia dahme I ndaiong kumwail. Ahpw kumwail wia dahme I nda kumwail en dehr wia! 9FTohnleng en KAUN-O ahpw ketisang Kilkal ketlahng Pokim oh mahsanihong mehn Israel ko, “I waikumwaildo sang nan Isip oh kahluwadohng kumwail nan sahpw me I inoukihda me I pahn kihong amwail pahpa kahlap ako. I inoukihda me I sohte pahn kauwehla ei inou ong kumwail kohkohlahte.K F$Paliepeng en Sela, irepen mehn Edom tang ni Wasahn Kot en Akrappim.# CF#Mehn Amor uselahte koukousoan Aisalon, Salpim oh Nahna Eres, ahpw kadaudok en Epraim oh Manase kakaun irailte oh itonehng pwe re en kin doadoahk ong irail. F"Mehn Amor itonehng kadaudok en Dan re en kohkohla nan sahpw nahnahn oh sohte mweidohng irail en kohdihla nan sahpw patapato.H  F!Kadaudok en Napdali sohte kasarehla irail ko me koukousoan nan kahnimw kan en Ped Semes oh Pedanad. Mehn Napdali ko kousoan rehn mehn Kenan ko, re ahpw itonehng irail re en doadoahk ong irail.L F Mehn Aser ko kousoan rehn mehn Kenan ko, pwehki ar sohte pakasarala.  FKadaudok en Aser sohte kasarehla aramas ako me koukousoan nan kahnimw kan en Akko, Saidon, Ahlap, Aksip, Elpa, Apek oh Rehop.R  !FKadaudok en Sepulon sohte kasarehla aramas ako me kin koukousoan nan kahnimw kan en Kitron oh Nahalal, ihme mehn Kenan ko usehlahte koukousoan rehrail wasao oh re itoit ong re en kin doadoahk ong irail.  FKadaudok en Epraim sohte kasarehla mehn Kenan me kin kousoan nan kahnimw Keser, kahrehda mehn Kenan ko uselahte koukousoan rehrail.  FAhnsou me mehn Israel ko kehlaillahr, re itonehng mehn Kenan ko pwe re en doadoahk ong irail, ahpw re sohte kasarehla irail koaros.L  FKadaudok en Manase sohte kasarehsang nan kahnimw kan en Ped Sean, Taanak, Dor, Ipleam, Mekiddo oh kahnimw keren kan aramas ako me kin kousoan wasa pwuko; mehn Kenan ko uselahte koukousoan wasa ko.z qFOhlo eri kohla nan sapwen mehn Id kan oh kauwada kahnimw ehu wasao, oh kihong ede Lus me e adanekihte lel rahnwet. #FIh eri padahkihong irail. Kadaudok en Epraim oh Manase eri kemehla tohn kahnimwo koaros, ihte ohl menet oh eh peneinei me sohte kamakamala.2 aFme tuhwong ohl emen me kohkohsang nan kahnimwo. Re ahpw ndahng, “Menlau padahkihong kiht ahlen kolahng nan kahnimwen, se ahpw sohte pahn wiahiong komwi mehkot suwed.”! ?FKadaudok en Epraim oh Manase kohla mahweniong kahnimw Pedel me ahnsowo adaneki Lus. KAUN-O ketin seweseirailda. Re kadaralahng nan kahnimwo lipoahrok kei! ?FKadaudok en Epraim oh Manase kohla mahweniong kahnimw Pedel me ahnsowo adaneki Lus. KAUN-O ketin seweseirailda. Re kadaralahng nan kahnimwo lipoahrok kei2 aFAhpw kadaudok en Pensamin sohte kasarehla mehn Sepus kan me kousoan Serusalem. Mehn Sepus kan eri uselahte kousoan Serusalem rehn kadaudok en Pensamin sang ahnsowo kohdo.v iFDuwen Moses eh koasoanehdi, Epron kohieng Kalep, me kasarehsang nan kahnimwo keinek siluh me kadaudok en Anak. #FKAUN-O ketin sewese mehn Suda ko, irail ahpw koledi sahpw nahnahno. Ahpw re sohte kalowehdi Kasa, Askelon, Ekron oh sahpw akan me kapilirailpene. Aramas pwukat me kin koukousoan ni oaroahr, re waraneki werennansapw mete, kahrehda mehn Suda ko sohte kak kasareirailla. #FKAUN-O ketin sewese mehn Suda ko, irail ahpw koledi sahpw nahnahno. Ahpw re sohte kalowehdi Kasa, Askelon, Ekron oh sahpw akan me kapilirailpene. Aramas pwukat me kin koukousoan ni oaroahr, re waraneki werennansapw mete, kahrehda mehn Suda ko sohte kak kasareirailla.7 kFKadaudok en Suda iangahki kadaudok en Simion; irail ahpw kalowehdi mehn Kenan kan me kin kousoan nan kahnimw Sepad. Re ahpw keriahla kahnimwo, kamwomwala oh kahdanekihla Orma.1~ _FKadaudok en semen en Moses eh pwoud, mehn Ken, iangada tohn Suda sang Seriko, kolahng sapwtehn en palieir en Arad nan Suda. Re ahpw soandiong wasao rehn mehn Amalek kan.} 9FE ahpw sapeng, patohwan, “I anahne ekei pwareren. Sahpw me komw ketikihongieo me madekeng.” Kalep eri kihong pwarer kei me mi palipah oh palipowe.C| FNi rahnen kapwopwoudo, Odniel ahpw koangoanehki serepeino en peki rehn eh pahpao en kihong ehu peliensapwen. Serepeino eri doudihsang pohn were ahso, a Kalep ahpw idek reh dahme e anahne.}{ wF Odniel, nein rien Kalep me tikitik ede Kenas, eri kalowehdi kahnimwo, Kalep eri kihong en pwoudiki nah serepein Aksa. z F Emen irail me adaneki Kalep ahpw patohwan, “I pahn kihong nei serepein Aksa en pwoudiki ohl emen me pahn kalowehdi Kiriad Seper.”yy oF Ohlen Suda ko ahpw mwekidsang wasao oh kolahng mahweniong tohn kahnimw Depir, me adaneki Kiriad Seper ni ahnsowo.0x ]F Re ahpw uhd kolahng mahweniong tohn Kenan kan me kin kousoan nan kahnimw Epron, me mahs adaneki Kiriad Arpa. Re ahpw kalowehdi peneineien Sesai, Aiman, oh Talmai wasao.w 'F Mwurin met re ahpw douluhlla oh mahweniong mehn Kenan kan me koukousoan wasa nahnahn kan, ni tepin dohl akan oh nan wasa madekeng en palieir.iv OFKadaudok en Suda mahweniong Serusalem oh kalowehdi. Re ahpw kemehla towe kan oh isikala kahnimwo.u +FAdonipesek ahpw mahsanih, “Nanmwarki isiakan I lupukasang sendinpehlaparail ko oh sendinnehlaparail ko, irail eri kin tungutungoale mweremwer en mwenge pahn ei tehpel. Eri, Koht ketin wiahiongieier dahme I wiahiong irailo.” Ih eri wisikla Serusalem wasa e sipalla ie.bt AFE tangdoaui, re ahpw pwakihala oh koledi oh lupukasang sendinpehlap ko oh sendinnehlap ko.>s {FRe ahpw diarada Adonipesek wasao, irail eri mahweniong.!r ?Fkadaudok en Suda ahpw ehupene kohla mahwen. KAUN-O eri ketikihong irail re en powehdi mehn Kenan kan oh mehn Peres kan; irail eri koledi ohlen Pesek nen.zq qFMehn Suda ko eri ndahng mehn Simion ko, ‘Kumwail iang kiht kohla nan sahpw me kileldiong kiht, oh kitail ehupene mahweniong mehn Kenan kan. Mwuhr se pahn uhd iang kumwail kohwei nan sahpw me kileldiong kumwail.” Eri, kadaudok en Simion ohzp qFKAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Kadaudok en Suda me pahn tiengla. I pahn mweidohng irail re en kaunda sahpwo.”o 7FMwurin mehlahn Sosua mehn Israel ahpw kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Mehnia rehn kadaudokat kan me pahn tiengla oh mahweniong mehn Kenan kan?”ny<!Eleasar, nein Aaron, pil mehla oh seridi nan Kipea, nan kahnimw en wasa nahnahn Epraim me nah pwutak Pineas sapweniki.cmA< Eri, tihn Sosep, me mehn Israel kan wahdo sang Isip, re ahpw sarepidi nan Sekem, nan sahpw me Seikop pwainkihda mwohni silper 100 sang kadaudok en Amor, en Sekem eh pahpa. Eri, kadaudok en Sosep me kin sohsohki sahpwo.jlO<Mehn Israel koaros kin papah KAUN-O erein ahnsou me Sosua momour. Oh mwurin eh mehla, irail pil kadakadaurete arail papah KAUN-O erein ahnsou me arail kaun akan pil momour me kin wehwehki sapwellimen KAUN-O wiewia kan koaros.ikM<Re ahpw sarepidi nan uhdahn sapwe nan Timnad Sera, wasa nahnahn Epraim, paliepeng en Nahna Kaas.[j1<Mwurin met, sapwellimen KAUN-O ladu Sosua, nein Nun, ahpw mehla ni eh sounpar 110.Zi/<Sosua eri kadarpeseng aramas akan, oh emenmen ahpw pwuralahng nan uhdahn eh wasa.}hu<E padahkihong aramas koaros, “Takai wet pahn wia atail mehn kadehde. Takai wet rongehr mahsen koaros me KAUN-O ketin mahsanihong kitail. Eri, e pil pahn wia mehn kadehdepamwail, pwe en perehsang kumwail amwail pahn kahngodiong amwail Koht.” g;<Sosua ahpw ntingihedi kosonned pwukat nan pwuken Kosonned en Koht. Ih eri ale lapalahn takai ehu, oh kauwada pahn tuhke pwoat nan wasa sarawien KAUN-O.f<Eri, ni rahno, Sosua ahpw wiahda inou ehu ong aramas akan nan Sekem; e kihong irail kosonned kei oh pil mehn kaweidparail.wei<Aramas akan ahpw padahkihong Sosua, “Se pahn papah KAUN-O, atail Koht, oh peikiong sapwellime mahsen kan.”"d?<Sosua ahpw nda, “Eri, kumwail kesehla amwail kohten liki kan me mihmih nanpwungamwail, oh wiahda amwail inoun loalopwoatohng KAUN-O, Koht en Israel.”'cI<Sosua ahpw ndahng irail, “Pein kumwail me pahn wia sounkadehdepen me kumwail piladahr en papah KAUN-O.” Irail ahpw nda,“Ei, pein kiht me sounkadehde.”Lb<Aramas akan ahpw sapeng Sosua, nda, “So! Se pahn papah KAUN-O.”Ga <Ma kumwail mweisang KAUN-O oh papah kohten liki kan, eri, e pahn ketin peliankumwailda oh kalokei kumwail. E pahn ketin kamwomwkumwailla, mehnda ma e ketin wia me mwahu ong kumwail mahso.”S`!<Sosua ahpw padahkihong aramas ako, “Mwein ele kumwail sohte pahn kak papah KAUN-O, pwehki ih Koht sarawi oh luakahk emen. E sohte pahn ketin mahkikihong kumwail dipamwail oh amwail wiewia sapwung kan.*_O<Ni ahnsou me kitail kin kohkohwei, KAUN-O pil ketin pwakihewei mehn Amor kan me koukousoan wasao. Eri, ihme kitail pahn papahki KAUN-O, pwe iei ih atail Koht.” ^<KAUN-O, atail Koht, ketikihdo samatail ko, oh pil kitail sang atail kaliduhla nan Isip, oh kitail pil kilangehr manaman kan me e ketin wiadahr. E ketin apwahpwalih kitail mwahu wasa koaros me kitail kin kohla ie, pil nan wehi laud koaros me kitail kin kotehla.l]S<Eri, aramas ako ahpw sapeng, nda, “Se sohte pahn mweisang KAUN-O pwe se en uhd papah koht teikan.(\K<Ma kumwail sohte men papah KAUN-O, eri, kumwail pilada rahnwet ihs me kumwail pahn papah: ma koht akan me amwail pahpa kahlap ako kin papah nan Mesopodamia, de kohten mehn Amor kan me sapweniki sahpwet me kumwail koukousoan ie ahnsou wet. A Ngehi oh ei peneinei, se pahn papah KAUN-O.”Y[-<Sosua eri usehla koasoia, “Eri, kumwail wauneki KAUN-O, oh papah ih ni mehlel oh loalopwoat. Kumwail kesehla koht akan me amwail pahpa kahlap ako kin kaudokiong nan Mesopodamia oh Isip, ahpw papahte KAUN-O.~Zw< I kihong kumwail sahpw ehu me kaidehn kumwail me koadoahkihada, oh pil kahnimw kan me kaidehn kumwail me kauwada. Kumwail koukousoanier wasao, oh kangkang kreip sang nin tuhkehn wain kan, oh olip sang tuhke kan me kaidehn kumwail me padokedi.’Y< I kadarala ei mehn kamasak mwohmwail pwe en pwakihewei nanmwarkien Amor riemeno. Noumwail ketieu oh kedlahs sohte wia mehkot.X}< Kumwail ahpw kotehla Sordan oh kodohng Seriko. Mehn Seriko kan ahpw mahweniong kumwail. Oh mwuhr, mehn Amor, mehn Peris, mehn Kenan, mehn Id, mehn Kirkas, mehn Ip, oh mehn Sepus, re pil mahweniong kumwail. I ahpw mweidohng kumwail en kaloweiraildi.iWM< Ahpw I sohte mwahn rong Palaam; eri, e kapaiaikumwailda, ih duwen ei doareikumwailla sang Palak.V< Eri, Palak, nein Sippor, nanmwarkien Mohap ahpw mahweniong kumwail. E ileklahng Palaam, nein Peor, oh peki en keriakumwailla.nUW<“I ahpw waikumwaildohng nan sapwen mehn Amor kan, me kin koukousoan ni palimesehn Sordan. Re ahpw mahweniong kumwail; I ahpw mweidohng kumwail en poweiraildi. Kumwail eri alehdier sapwarail, pwe I kamwomwirailla sang mwohmwail.T<re ahpw likwerih ie oh peki sawas, I ahpw kihong rotorot ehu nanpwungen irail oh mehn Isip ko. I kapwilewohng sehdo pohn mehn Isip ko oh komwopwirailla. Kumwail kilangehr dahme I wiahiong mehn Isip ko. “Kumwail koukousoan nan sapwtehn ahnsou reirei.5Se<I kahrehdo amwail pahpa kahlap ako sang nan Isip, mehn Isip ko ahpw pwakihkiniraildo werennansapw oh karis en sounpei. Ahpw ni amwail pahpa kahlap ako ar lel Sehd Weitahta,}Ru<Mwuhr, I ahpw kadarala Moses oh Aaron, oh I ahpw kalokehki Isip kalokolok laud. I ahpw kahluwaikumwaildo sang wasao. Q<oh I kihong Aisek, Seikop oh Esau. Eri, I kihong Esau en sapweniki wasa nahnahn Edom; a Seikop oh nah seri ko kohdilahngehr Isip.P!<Ngehi eri ale Eipraam sang sahpw me mi palio Iupreitis oh kahluwaseli nan sapwen Kenan pwon. I kihong kadaudoke ngeder. I kihong ih Aisek,vOg<Sosua ahpw padahkihong aramas koaros, “Iet duwen me KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih, ‘Mahso amwail pahpa kahlap ako kin kousoan palio Pillap Iupreitis oh pwongih koht teikan. Eri, emen samamwail ako iei Tera, semen Eipraam oh Nahor. /<Mwurin ahnsou reirei, KAUN-O ketikihong mehn Israel ko meleilei sang rehn ar imwintihti kan me kapikapil irail. Oh ni ahnsowo Sosua ohl laudlahr,1=]<"Kadaudok en Reupen, oh Kad ahpw patohwan, “Pei sarawi wet mehn kadehde ehu ong kitail koaros me KAUN-O uhdahn Koht.” Iei me re kadanekihla wasao “Mehn Kadehde.” <;<!Mehn Israel ko eri nsenamwahula oh kapikapinga Koht. Re solahr wia koasoaiepen mahwen pwe re en kolahng kauwehla sahpw me Reupen oh Kad soandier loale.0;[< Pineas oh kaun ako eri mweselsang rehn kadaudok en Reupen oh Kad nan wehin Kilead oh pwuralahng Kenan, rehn mehn Israel ko, oh pakairkihong irail duwen arail pasapeng.Z:/<Pineas, nein samworo Eleasar, ahpw mahsanihong irail, “Met kitail patohwanehr me KAUN-O ketiket rehtail. Kumwail sohte kahngohdiong, eri kumwail doarehsangehr mehn Israel kan sapwellimen KAUN-O kalokolok.”K9<Samworo Pineas oh kaunen mehn Israel ko me iang ih, oh moangen peneinei kan en kadaudok en palimesehn Manase, rongehr dahme kadaudok en Reupen, Kad oh Manase patohwanehr, irail eri nsenamwahula.>8w<Se sohte pahn kahngohdiong KAUN-O de tokedi sang idihdawehn ih met pwehki at kauwadahr pei sarawi ehu mehn wia meirong isihs de meirong en wahnsahpw de soangen meirong teikan. Se sohte pahn kauwada ehu pei sarawi tohrohr likin pei sarawien KAUN-O, atail Koht me mi mwohn Impwal me KAUN-O kin ketiket loale.”<7s<Ih met at tungoal lamalam, pwe ma ire wet pahn pweida, kadaudokat kan kak patohwan, ‘Kumwail kilang! Atail pahpa kahlap ako kauwadahr pei sarawi ehu me duwehte pei sarawien KAUN-O, Kaidehkin mehn wia meirong isihs de soangen meirong teikan, ahpw mehn wia kilel ehu nanpwungen at aramas akan oh kumwail.’56e<ahpw en wia kilel ehu ong at aramas akan oh ong kumwail oh ong dih kan mwuritail, me kitail kin kaudokiong KAUN-O mwohn sapwellime Impwal sarawio iangahki atail meirong isihs, meirong teikan oh meirong en kaminimin. Pwe daudokamwail kan en dehr nda me kaidehn kiht sapwellimen KAUN-O, Koht en Israel.f5G<Ihme se patohwan kaukihda pei sarawi wet, kaidehkin mehn wia meirong isihs de meirong teikan,4<E ketin wiahda Sordan pwehn wiahla irepen sahpw nanpwungen kiht oh kumwail tohn kadaudok en Reupen oh Kad. Kaidehn kumwail sapwellimen KAUN-O, Koht en Israel.’ Kadaudokamwail kan eri pahn kak katokehdi sang kadaudokat kan pwe re en dehr iang kaudokiong KAUN-O.+3Q<So! Se patohwan wia met, pwehki at perki ehu rahn kadaudokamwail kan de patohwanohng kadaudokat kan, ‘Kaidehn kumwail sapwellimen KAUN-O, me iei Koht en Israel.Z2/<Ma se sapeikiong KAUN-O oh kauwada pein at tungoal pei sarawi pwe se en wia at meirong kan powe de wia at meirong en wahnsahpw de meirong en kaminimin, eri, kumwail mweidohng KAUN-O en pein ketin kalokei kiht.1y<“Me Manamano iei Koht! Ih me KAUN-O! Me Manamano iei Koht! Ih me KAUN-O! E mwahngih kahrepen at wia met, se pil mehn kumwail en patohwan ese! Ma se kahngohdiong oh sohte dadaur at loalopwoatohng KAUN-O, eri, kumwail dehr mweidohng se en momour!a0=<Kadaudok en Reupen, Kad oh Palimesehn Manase ahpw sapeng kaunen peneinei ko en palikapi:G/ <Kumwail tamanda duwen Akan nein Sera, eh kahng peikiong duwen kosonned me pid dipwisou kan me pahn kamwomwla; mehn Israel koaros lokolongki sapwungo. Kaidehn Akan kelehpw me mehkihla dihpeo.>.w<Ma sapwamwail en sohte mwahu ong kaudok, eri kumwail kohdo nin limmen KAUN-O wasa me sapwellime Impwalo mihmi ie. Kumwail repengpwung ong ekei sapwat akan pwe kumwail en ale sapwamwail. Ahpw kumwail dehr kahngohdiong KAUN-O de uhwong ni amwail pahn kauwada ehu pei sarawi likin pei sarawien KAUN-O atail Koht.-%<Ia duwen, kumwail sohte men idawehn ih met? Ma kumwail pahn kahngohdiong KAUN-O rahnwet, e pahn ketin engieng pahn mehn Isrel koaros lakapw.-,U<Kumwail sohte tamanda dipatailo nan Peor, ni KAUN-O eh ketin kalokehki sapwellime ko soumwahu suwedo? Kitail wie lokolongki dihpo lel rahnwet. Dah dihpo sohte itar?+<re ahpw patohwanohng irail ni mwaren sapwellimen KAUN-O mehn Israel koaros, ketihtihki, “Dahme kumwail wiahki soangen suwed wet ong Koht en Israel? Kumwail kahngohdiong KAUN-O ni amwail kauwadahr pei sarawi wet ong pein kumwail! Met kumwail solahr idawehn ih!V*'<Re kohla nan wehin Kilead rehn kadaudok en Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase,t)c<Kaun ehk me iang Pineas, emen sang ehuehu kadaudok en palikapi oh emen sang ni ehuehu moangen peneinei kan.(< Mehn Israel ko eri kadarala Pineas, nein samworo Eleasar rehn kadaudok en Reupen, Kad oh palimesehn Manase nan wehin Kilead.~'w< Ni ahnsou me mehn Israel ko rongada met, aramas koaros eri pokonpene Sailo pwehn mahweniong kadaudok en palimese kan.=&u< Rohng pwoat ahpw lelohng luhwen mehn Israel ko me ketihtihki, “Kadaudok en Reupen, Kad oh palimesehn Manase kauwadahr pei sarawi ehu nan Kelilod, nan atail wasa paliet Sordan!”+%Q< Ni ahnsou me kadaudok en Reupen, Kad oh Palimesehn Manase lel Kelilod, ni palikapi en Sordan, re kauwada lapalahn pei sarawi ehu me kapwuriamwei ni keilen Sordan.$!< Eri, kadaudok en Reupen, Kad oh Palimesehn Manase ahpw kohkohla nan ar wasahn kousoan ko. Luhwen mehn Israel ko mwohndi Sailo nan wehin Kenan, a meteiko mwesel kohkohla nan uhdahn sapwarail, nan wehin Kilead, me re alehdi nin duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses.#<Sosua eri kadariraillahng ni imwarail kan mwurin eh kapaiairailda, ketihtihki, “Kumwail pahn kepwehpwe, oh naineki mahn tohto, silper, kohl, prons, mete, oh likou tohto ni amwail pahn kohkowohng ni imwamwail kan. Kumwail pil kihong pwaisen riamwail kadaudok teikan kan dahme kumwail ale sang rehn amwail imwintihti kan.” Irail eri mwesel kohkolahng ni imwarail kan. Moses ketikihong apali en kadaudok en Manase sahpw me mi palimesehn Sordan, a apali kadaudoko Sosua ketikihong irail sahpw me mi palikapi en Sordan."<Sosua eri kadariraillahng ni imwarail kan mwurin eh kapaiairailda, ketihtihki, “Kumwail pahn kepwehpwe, oh naineki mahn tohto, silper, kohl, prons, mete, oh likou tohto ni amwail pahn kohkowohng ni imwamwail kan. Kumwail pil kihong pwaisen riamwail kadaudok teikan kan dahme kumwail ale sang rehn amwail imwintihti kan.” Irail eri mwesel kohkolahng ni imwarail kan. Moses ketikihong apali en kadaudok en Manase sahpw me mi palimesehn Sordan, a apali kadaudoko Sosua ketikihong irail sahpw me mi palikapi en Sordan.!<Sosua eri kadariraillahng ni imwarail kan mwurin eh kapaiairailda, ketihtihki, “Kumwail pahn kepwehpwe, oh naineki mahn tohto, silper, kohl, prons, mete, oh likou tohto ni amwail pahn kohkowohng ni imwamwail kan. Kumwail pil kihong pwaisen riamwail kadaudok teikan kan dahme kumwail ale sang rehn amwail imwintihti kan.” Irail eri mwesel kohkolahng ni imwarail kan. Moses ketikihong apali en kadaudok en Manase sahpw me mi palimesehn Sordan, a apali kadaudoko Sosua ketikihong irail sahpw me mi palikapi en Sordan.  <Kumwail kanahieng kapwaiada kosonned akan me KAUN-O, amwail Koht ketikihong kumwail, iei limpoak ong KAUN-O, amwail Koht, kapwaiada kupwure, peikiong sapwellime kosonned akan, oh loalopwoatohng ih oh papah ih sang nan kapehdamwail oh ngenamwail unsek.” <Eri met, nin duwen me e ketin inoukidahr KAUN-O, amwail Koht ketikihongehr meleilei oh popohl iangamwail mehn Israel kan. Eri, kumwail kohkohwei nan sahpw me kumwail kosekose sapwamwail, sahpw ni palimesehn Sordan, me Moses, ladun Koht patohwanohng kumwail.-U<Erein ahnsou pwukat koaros kumwail sohte mwahn meliehla kompoakepahmwail mehn Israel kan. Kumwail inenen kanahieng oh peikiong kosonned akan en KAUN-O, amwail Koht."?<Ih eri mahsanihong irail, “Kumwail kapwaiadahr mehkoaros me Moses, ladun KAUN-O koasoanehdiong kumwail, oh kumwail kapwaiadahr ei kosonned akan koaros.L <Sosua eri kapokonepene kadaudok en Reupen, Kad oh Palimesehn Manase.O<-KAUN-O ketin kapwaiada inou koaros me e ketin wiahiong mehn Israel ko./<,KAUN-O ketikihong irail meleilei oh popohl nan sahpwo pwon, nin duwen me e ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako. Sohte imwintihti men sang rehn arail imwintihti kan koaros kak pelianirailda, pwe KAUN-O ketikihong mehn Israel ko roson en powehdi ar imwintihti kan koaros.9m<+KAUN-O eri ketikihong mehn Israel ko sahpw koaros me e ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako me e pahn ketikihong irail. Ni ar alehdier sahpw pwukat, re ahpw soandiong wasao.6g<*Nan sahpw me kohieng sapwen mehn Israel ko, kahnimw kan patpene wiahda me pahisek waluh, iangahki sapwen kamwenge mahn akan me kapilirailpene, iei me kohieng mehn Lipai kan.6g<)Nan sahpw me kohieng sapwen mehn Israel ko, kahnimw kan patpene wiahda me pahisek waluh, iangahki sapwen kamwenge mahn akan me kapilirailpene, iei me kohieng mehn Lipai kan.\3<(Eri, kahnimw koaros me kohieng peneineien Merari patpene wiahda kahnimw eisek riau.6i<'Espon oh Saser, iangahki sapwen kamwenge mahn.  <&Re ale sang ni kadaudok en Kad kahnimw pahieu: Ramod nan Kilead iangahki sapwen kamwenge mahn (ehu kahnimw en rukula), Mahanaim.9o<%Kedemod oh Mepaad, iangahki sapwen kamwenge mahn.D<$Re ale sang nan sapwen Reupen kahnimw pahieu: Peser, Sahas,9o<#Dimna, oh Nahalal, iangahki sapwen kamwenge mahn.iM<"Luhwen mehn Lipai kan, peneineien Merari ale sang sapwen Sepulon kahnimw pahieu: Sokneam, Karta,dC<!Ekei peneinei sang peneineien Kerson ale kahnimw eisek siluh iangahki sapwen kamwenge mahn.4c< Re ale sang nan sapwen Napdali kahnimw siluh: Kedes nan Kalili, iangahki sapwen kamwenge mahn (ehu kahnimw en rukula), Ammod Dor, oh Kardan, iangahki sapwen kamwenge mahn.6 i<Elkad oh Rehop, iangahki sapwen kamwenge mahn.A <Re ale sang nan sapwen Aser kahnimw pahieu: Misal, Apdon,9 o<Sarmud oh Enannim, iangahki sapwen kamwenge mahn.K <Re ale sang nan sapwen Isakar kahnimw pahieu: iei Kision, Daperad,: o<Pil ehu pwihn en Lipai, peneineien Kerson ale sang nan sapwen Palimesehn Manase kahnimw riau: Kolan nan Pasan (ehu kahnimw en rukula) oh Peestera, iangahki sapwen kamwenge mahn.^7<Peneinei pwukat en peneineien Kohad ale kahnimw eisek, iangahki sapwen kamwenge mahn.lS<Re ale kahnimw riau sang ni Palikapi en Manase: Taanak oh Kadrimmon, iangahki sapwen kamwenge mahn.=w<Aisalon, oh Kadrimmon, iangahki sapwen kamwenge mahn. /~~!}|j|{{zyxxowvuutsrraqqp)oznmmIlkj;ii~ihgg:ffNee#dd cbpaa4`h__%^^4]]F\\7[[VZYYXXW/VUU,T8SxS;RRGQPOOJMM2LgKKJYIeHGG&FEEDCmBAA1@#?>>R=t<;;M:9877)6!5C4332p2 1O0p/G.n-V,,E+***)((&x%u$##<"!!4 }Y|(@!<$M(/ 1 w  Z &LT 17ykF Apimelek eri kaunda Israel erein sounpar siluh.]x5F Sodam eri tangdoaui. E ahpw tangala oh kousoanla Peer, pwehki eh masak rie Apimelek.kwQF A ma soh, kisiniei en kohsang rehn Apimelek oh isikala tohn Sekem oh Pedmilo iangahki Apimelek.”Gv F Eri, ma kumwail nan kapehd mwakelekel oh mehlel ni amwail wiahda mepwukat ong Kidion oh eh peneinei, a kumwail en perenkihda amwail nanmwarki Apimelek, oh ih en ketin iang kumwail pereperen.Gu F Pwe rahnwet kumwail uhwongehr en ei pahpao eh peneinei. Kumwail kemelahr nah pwutak ko-oh kasapwiladahr Apimelek, me nein lih lidu men, pwe en wiahla nanmwarkien Sekem, pwehki eh kisehmwail.uteF Kumwail tamanda duwen ei pahpao eh mahwenkin kumwail, pwe en kapitasang kumwail pahn manaman en mehn Midian.hsKF Sodam pil nda, “Eri met, kumwail nan kapehd mwakelekel oh mehlel ni kesepwildahn Apimelek en nanmwarki? Kumwail wauneki Kidion oh eh peneinei duwen me konehng, oh kin kapingkalahngankihong mehkoaros me e wiahiong kumwail?trcF Tuhke tekateko ahpw sapeng irail, nda, ‘Ma kumwail uhdahn mwahuki I en wia amwail nanmwarki, a kumwail kohdo oh rirla pahn mwetehi. Pwe ma soh, kisiniei pahn kohdahsang nin tuhke tekatek oh kamwasikahla tuhke sidar kan en Lepanon.’`q;F Tuhke ko eri ndalahng kisin tuhke tekateko, ‘Komwi me pahn ketin wia at nanmwarki.’p+F A tuhkehn waino sapeng irail, nda, ‘Ia duwe, I pahn kesehkihla ei wain, me kin kaparanda koht akan oh aramas akan, pwe I en kaunkumwailda?’Yo-F Tuhke ko eri ndalahng tuhkehn waino, ‘Komwi me pahn ketin wia at nanmwarki.’~nwF A tuhke piko sapeng irail, nda, ‘Ia duwe, I pahn kesehkihla ei wahntuhke iou oh kaselel, pwe I en kaunkumwailda?’Vm'F Tuhke ko eri ndalahng tuhke piko, ‘Komwi me pahn ketin wia at nanmwarki.’lF A tuhke olipo sapeng irail, nda, ‘Ia duwe, I pahn kesehkihla ei leh me kin doadoahk ni kawahupen koht akan, pwe I en kaunkumwailda?’k1F Dene ahnsou ehu tuhke kan pokonpene pwe re en pilada pein arail nanmwarki. Re ahpw ndaiong tuhke olip, ‘Komwi me pahn ketin wia at nanmwarki.’8jkF Ni Sodam eh rongada duwen met, e ahpw kohla oh uh pohn Nahna Kerisim, oh werlahng irail nda, “Kumwail tohn Sekem koaros, kumwail rong ie, pwe Koht en ketin karongei kumwail!i3F Ohl en Sekem oh ohl en Pedmilo koaros, ahpw pokonpene oh kohla nin tuhke sarawien Sekem, wasa re kasapwilada Apimelek ie pwehn wiahla ar nanmwarki.=huF Mwuhr, e ahpw kohla ni imwen eh pahpao nan Opra, oh kemehla nein Kidion pwutak 70 ko pohn takai ehu. Ahpw Sodam, nein Kidion pwutak keieu tikitiko, pitsang mehla, pwehki eh rukula.6ggF Irail pil kihong mwohni silper 70 sang ni mwohni en tehnpas en Paal-en-Inou. Apimelek eri ale mwohni pwukat oh kisekisehkihla aramas soh katepe kei pwe re en pil iangala ih.fF Rien eh nohno ko eri tuhkihong tohn Sekem kan duwen irair wet. Irail koaros eri pwungkipene re en idawehn Apimelek pwehki eh kisehrail.oeYF re en idek rehn tohn Sekem kan, “Dahme kumwail lemeleme me pahn mwahu ong kumwail, ma pwutak 70 koaros nein Kidion en kaunkumwailda, de aramastehmen en kaun kumwail? Kumwail tamataman me ngehi iei kisehmwail oh pil ntahmwail.”td eF Apimelek nein Kidion ahpw kohla Sekem, wasa rien eh nohno kan koaros kin koukousoan ie. Ih eri ndaiong irailycmF#Re pil sohla tehk de wia ar kapingkalahngan ong peneineien Kidion pwehki kamwahu koaros me ohlo wiahiong Israel.zboF"Re sohla papah de pwongih KAUN-O, ar Koht, me ketin kapitasang irail pahn arail imwitihti kan me kapikapil irail.a%F!Mwurin mehlahn Kidion, mehn Israel ko pil pwurehng sohpeisang Koht oh kin kaudokiong Paal ko. Re ahpw pilada Paal-en-Inou oh wiahki ar koht.` F Kidion nein Sohas ahpw mehla ni eh likeilapalahr, e seridi nan sousoun eh pahpa Sohas, nan Opra, kahnimw en peneineien Apieser.c_AFE pil pekehikihda lih emen nan Sekem, me naitikihada pwutak emen me e kihong ede Apimelek.:^qFNah pwutak me 70, pwehki eh pwoudikihda lih tohto.1]_FKidion eri pwurala oh kousoanla ni imweo.2\_FIei duwen met mehn Israel ko ar kalowehdi mehn Midian. Mehn Midian ko eri mihla pahn manaman en mehn Israel. Sahpwo eri mour meleilei erein sounpar 40, lao Kidion mehla.i[MFKidion eri wiahkihda dikedik en eni men sang kohl ko oh kihdi nan eh kahnimwo, Opra. Mehn Israel koaros eri sohpeisang Koht oh tapihada pwongih dikedik en enio. Iei met me kahrehda en Kidion eh pwupwula iangahki eh peneinei.fZGFMehn tiati me kohpene wiahda pohnangin paun 40. Met sohte iangahki kapwat teiko, elen takai kesempwal ko oh likou poh ntahnmwel me nanmwarkien Midian ko kin likawih, de mwaramwar me kin mwetemweteu ni tepinweren kamel ko.cYAFIrail eri sapeng, patohwanohng, “Se pahn inenen perenki kihong komwi.” Irail eri pahkpeseng pelien likou ehu, oh emenenmen aramas ako ahpw kihdiong loale kisin mehn tiati kohl sang ni kepwe me e rikada nan mahweno.X'FE ahpw usehlahte oh ketihtihki, “I men peki rehmwail mehkot. Ma emenemen kumwail sohte kak kihong ie nah kisin mehn tiati kohl me e rikada sang nin dipwisoun mahwen kan.” (Mehn Midian kin epwehnki kapwatki kisin mehn tiati kohl, pwehki ar kisehn mehn nan sapwtehn.)WFKidion ahpw sapengkin irail, “I sohte pahn kaunkumwailda, pil nei pwutaket soh. KAUN-O me pahn kin ketin kakaun kumwail.”>VwFMwurin mwo, mehn Israel ko ahpw ndaiong Kidion, “Komw kaunkitada-komwi oh pil nein noumwi pwutaken mwurimwi. Pwe komw me ketin kapitasang kiht pahn manaman en mehn Midian akan.”`U;FA Sepa oh Salmuna ahpw mahsanihong Kidion, “Nna, komw pein kemeikitala, pwe ohl emen en wia doadoahk en ohl.” Kidion eri kemehla Sepa oh Salmuna; e ahpw kihsang kapwat ako me mihmi nin tepinweren neira kamel ko./TYFIh eri ndaiong Seder, nah meseniho, “Nna, uhda oh kemeirahla!” Ahpw kisin pwutako sohte usada nah kedlahso, pwehki eh masepwehk, pwe kisin pwutak tikitik kis mwo.S FKidion eri nda, “Riei irail, nein ei nohno. I kahukihla ni mehlel, ma kumwa sohte kemeirailla, I sohte pahn kemeikumwahla.”AR}FIh eri idek rehn Sepa oh Salmuna, “Ia mwomwen ohl ako me kumwa kemehla nan Tapor?” A ira sapeng, mahsanih, “Re duwehte komwi-irail koaros duwehte sapwellimen nanmwarki pwutak.”WQ)FE ahpw pil kauwehla imwen douliko me mi Penuel, oh pil kemehla ohlen kahnimwo.PPFIh eri ale dihpw tekatek en nan sapwtehno oh kalokehki kaunen Sukot ko.OFKidion eri kohla rehn aramas en Sukot ko oh ndaiong irail, “Kumwail tamanda amwail kahng seweseieo? Kumwail ndaiong ie me kumwail sohte kak kihong nei sounpei kan me pwangadahr kisin mwenge, pwehki ei saikinte koledi Sepa oh Salmuna? Eri, iet ira.”N FIh eri koledi mwahnakapw emen sang Sukot oh wiahiong peidek kei. Mwahnakapw pwulopwulo eri ntingihedi eden kaun 77 ko en Sukot.QMF Ni Kidion eh pwurodo sang nan mahwen, e ahpw keid ni Wasahn Kot en Eres.L+F Nanmwarkien Midian riemeno, Sepa oh Salmuna, ahpw tangdoaui. Kidion eri pwakihirahla oh kolirahdi. E pil kamasepwekihada neira karis ko koaros.KF Kidion peianlahte ahl me tang ni irepen sapwtehno, palimesehn Nopa oh Sokpea, e ahpw mahweniong irail ni ar sohte onopada.6JgF Sepa oh Salmuna wie ketiket Karkor rehn sapwellimara kariso. Rehn karis en kadaudok en nan sapwtehn, mehte 15,000 me luhwehdi, pwe sounpei 120,000 me kamakamala nan mahweno.yImF Kidion eri ndaiong irail, “I pahn pwurodo kehlail, oh ni ei pahn pwurodo, I pahn kauwehla imwen doulik wet!”$HCFKidion ahpw douluhllahng Penuel, e ahpw pil wia soangen pekipekohte me e wiahiong mehn Sukot, a mehn Penuel pil wia soangen pasapengohte me mehn Sukot nda.3GaFKidion eri nda, “Me mwahu! A ni ahnsou me KAUN-O pahn ketikihong pahn ei manaman Sepa oh Salmuna, I pahn kauwehkihla paliwaramwail kan dihpw tekatek en nan sapwtehn.”F%FA kaunen Sukot ko ahpw sapeng, nda, “Dahme se pahn kihongki kisin tungoal noumwi sounpei kan, nan omwi saikinte koledi Sepa oh Salmuna?”ZE/FKidion eri peki rehn tohnkahnimw Sukot, “Kumwail menlau kihong nei sounpei kat ekei lopwon en pilawa. Pwe re inenen pwangadahr oh duhpeklahr. I pwakipwakihodo Sepa oh Salmuna, nanmwarkien mehn Midian kan.” DFKidion oh nah sounpei 300-o ahpw lel ni Pillap Sordan oh kotehla pihlo. Re inenen pwangada, ahpw re pwakipwakihete ar imwintihti ko.&CGFKoht ketikihong kumwail kaun riemen mehn Midian, Orep oh Seep. Dahme I wiahda me kak kapahrekiong met?” Eri, ni eh nda irair wet, re sohla lingeringer pah.QBFKidion ahpw sapeng irail, nda, “Me I wiadahro sohte kak pahrekiong dahme kumwail wiadahro. Pwe kisin mehkot tikitik me kumwail mehn Epraim kan wiadahr, laudsang wiewia kan koaros en ei peneinei lap.6A iFMehn Epraim eri ndaiong Kidion, “Dahme komw sohte ekerkinkit ni omwi mahweniong mehn Midian ko? Dahme komw wiahkihongkitki soangen irairen?” Irail eri kaulimala kowahlap.@yFRe ahpw pil koledi kaun riemen mehn Midian, Orep oh Seep; re ahpw kemehla Orep ni Paipen Orep, a Seep ni Wasahn Tiak Wain en Seep. Re uselahte pwakipwakih mehn Midian ko oh pil wadohng moangen Orep oh Seep rehn Kidion, me mihmi palimesehn Sordan.?FKidion ahpw pil kadarpeseng meninkeder kei nin sahpw nahnahn Epraim pwe re en padahkihong irail, “Kumwail kohdihdo oh iang mahweniong mehn Midian kan. Kumwail sinsile sahpw me peian Pillap Sordan oh piletik kan lei Pedpara, pwe mehn Midian kan en dehr kotehla.” Mehn Epraim kan koaros eri likwerpene en iang mahwen, irail eri sinsile Pillap Sordan oh piletik kan lei Pedpara.>#FMehn Israel kan ahpw likwerpene sang nan kadaudok en Napdali, oh Aser, oh pil sang kadaudok en Manase, pwe re en pwakihala mehn Midian kan.=FNindokon nein Kidion sounpei ko ar pepeuk sowi, KAUN-O ketin kupwurehda pwe tohnimpwal ko en pein peikipene neirail kedlahs akan nanpwungarail. Re ahpw tang kolahng Saredan oh lellahng Ped Sida, lao pil lel nan kahnimw en Apel Mehola limwahn Tappad.< FNein Kidion sounpei ko eri mihmihte nan arail wasa, kapilpene kahnimpwalo; a ar imwintihti ko koaros ahpw weriwer oh tangdoaui.;+FPwihn siluho pil peuk neirail sowi ko oh pil kauwehla neirail sah ko. Re ahpw weriwer, oh ndinda, “Kedlahs pwoat ong KAUN-O oh ong Kidion!”A:}FKidion oh nah sounpei 100 ko ahpw lel ni irepen kahnimpwalo kereniong nin lukepen pwong, mwurinte kawiliali en soun silasil ko. Re ahpw peuk neirail sowi ko oh kauwehla neirail sah ko.69gFNi ngehi oh ei pwihnet at pahn peuk nait sowi kan, kumwail pil pahn peuk noumwail kan, oh kumwail weriwer sang pali koaros, ndinda, ‘Pwehki KAUN-O oh pwehki Kidion!’ ”8}FIh eri pil ndaiong irail, “Kumwail mwasahn ie oh alasang dahme I pahn wia, ni ei pahn lel ni irepen arail kahnimpwalo.7 FIh eri katohrepeseng nah sounpei 300-o ni pwihn siluh, ahpw kihong emenemen sounpei ko sowi ehu oh sah ieu me mehnser mi loale.6#FNi Kidion eh rongada duwen ouramano, oh pil duwen wehwehn ouramano, e ahpw kelehpwikihdiong nanpwel. Mwuhr, e ahpw pwurala ni kahnimpwal en mehn Israel ko oh ndaiong irail, “Nna, kitail mwekid! KAUN-O ketin mweidohng kitail en kalowehdi karis en mehn Midian kan!”U5%FOhl teio ahpw sapengki, “Met sohte kak wehwehki okotme tohrohr pwe kedlahs en Kidion, mehn Israelo, nein Sohas. Koht ketin mweidohng en kalowehdi mehn Midian kan oh atail karis en sounpei kan koaros.”%4EF Eri, ni Kidion eh lel wasao, e rongada duwen ohl emen eh koasoakoasoia ong emen ohl eh ouraman, ndinda, “I ouramanda, dene lopwon en pilawa ieu, me wiawihkihda wahn parli, tapwurdidohng nan atail kahnimpwalet oh lelete ehu impwalo kesepwekehdi, wekidada oh kapatapatahla nanpwel.”[31F Eri, mehn Midian ko, oh mehn Amalek ko, oh sounpei kan en kadaudok en nan sapwtehn ko, re kadirehla wahwo, rasehng pelin loukust ehu. Neirail kamel kan sohte kak wadawad uwen ar tohto, rasehng piken ni oaroahr.82kF Ni omw pahn rong dahme re ndinda, nan kapehdomw pahn kehlailda pwe ke en mahweniong irail.” Kidion oh eh laduwo eri kohdihla ni irepen wasa me ar imwintihti ko kin mihmi ie.b1?F Ahpw ma ke masak mahweniong irail, kohdihwei ni arail kahnimpwalo iangahki omw ladu Pura.'0IF Nipwongo KAUN-O ahpw mahsanihong Kidion, “Pwourda, oh kohdihwei mahweniong mehn Midian kan nan arail kahnimpwalo; pwe I mweidohnguhkehr ke en kaloweiraildi.W/)FKidion eri kadarala mehn Israel ko koaros ni imwarail, ihte me 300 me luhwe; e ahpw kolokolte neirail sowi ko oh arail dipwisou ko koaros. En mehn Midian kan arail kahnimpwalo mihte pahnengirail, nan wahwo.L.FKAUN-O ahpw mahsanihong Kidion, “I pahn kapituhkala oh seweseiuk pwe ke en kalowehkihdi mehn Midian kan sounpei 300 me nimpilsang nan pehrail. Padahkihong mehteiko en pwurala ni imwarail ko.”z-oFEri, sounpei 300 me toukeki pihl pehrail kan oh nimpil duwehte kidi kan. Mehteiko koaros kelehpwikihdi oh nimpil.Z,/FKidion eri kahrehdihla nah sounpei ko ni pihlo; oh KAUN-O ahpw mahsanihong, “Koaros me pahn toukeki pihl pehrail kan oh nimpil duwehte kidi kan, ke pahn katohrehsang rehn me pahn kelehpwikihdi oh nimpwil.”+FKAUN-O eri pil mahsanihong Kidion, “Noumw sounpei kan me nohn tohto. Kahreiraildilahng ni pihlo, I ahpw pahn katohreirailpeseng wasao. Mehmen me I ndaiong uhk en iang uhk, a e pahn iang. Mehmen me I nda e sohte pahn iang uhk, a e sohte pahn iang.”7*iFEri, padahkihong aramas akan, ‘Mehmen me masepwehk en pwurala ni imwe, a kiht pahn mihmihte met nin Nahna Kilead.’ ” Eri, me 22,000 me pwurala, a me 10,000 me mihmihte.i)MFKAUN-O ahpw mahsanihong Kidion, “Noumw sounpei kan me nohn tohto pwe I en mweidohng ke en kalowehkihdi mehn Midian kan. Re kakete nda me re kalowehdi ar imwintihti kan sang ni pein arail kehl, a kaidehk sang ni ei manaman.K( FRahn ehu Kidion oh nah sounpei koaros ahpw sangkenein kauwada imwarail impwal kan limwahn utuhnpihl Arod. Kahnimpwal en mehn Midian kan mi nan wahu peliepeng en mehn Israel, nin tepin Nahna More.{'qF(Koht eri ketin kapwaiada pekipeko nipwongo. Pwe kisin kilin sihpwo inenen madekeng, a nanpwelohte me pwoaik mi ie.+&QF'Kidion eri patohwanohng Koht, “Maing, komw dehpa ketin engieng pahi; komw ketin mweidohng ie I en pwurehng pato. Komw kupwure, pwe I en pwurehng rapahki kilel en kupwuromwi ni kisin kilin sihpw kiset. Eri, komw kupwure pwe kisin kilin sihpw kiset en madekeng, oh pwoaik en mie nanpwel.”%+F&Eri, ahpw pweida. Pwe ni Kidion eh pirida nimenseng, e wengid kisin kilin sihpwo, e lao wengidasang pwoaik me itarohng audehda kep en pihl ehu.$F%Eri iet, I pahn patohwandiong nanpwel kisin kilin sihpw kiset, wasa se kin koakoa pilawa ie. Eri nimenseng ma pohn kisin kilin sihpw kisette me pwoik mi powe, a nanpwel madekeng, eri, I pahn patohwan esehki me iei kupwuromwien, I en kapitala Israel.”#yF$Kidion eri patohwanohng Koht, “Maing, komw mahsaniher me komw kupwurki doadoahngkin ie pwe komwi en kapitala Israel.Z"/F#E ahpw pil kadarpeseng meninkeder kei nan wehi koaros rehn kadaudok en Manase, pwe re en pil idawehnla. Pil ekei meninkeder pekederlahng rehn kadaudok en Aser, Sepulon oh Napdali, irail eri pil iang idawehnla.!F"Ngenen KAUN-O ahpw ti pohn Kidion. E ahpw peuk sowi ehu pwe en kapokonepene peneinei lap en Apieser, pwe re en idawehnla ih.1 ]F!Eri, mehn Midian kan koaros, mehn Amalek kan, oh keinek en nan sapwtehn kan, ahpw pokonpene, oh kotehla Pillap Sordan, oh kauwada imwarail impwal kan nan Wahun Sesreel.F Eri, sang rahno kohla, Kidion adanekihla Seruppaal, pwehki Sohas eh nda, “Paal en doarehla pein ih; pwehki eh pei sarawio ohlahr.” FA Sohas ahpw idek rehn irail ko me kapikapil ih, “Kumwail uhki Paal? Kumwail men doarehla ih? Kumwail en ese pwe mehmen me men uhki Paal pahn kamakamala mwohn wasa eh pahn rahnpeseng. Ma Paal koht emen, a en doarehla pein ih. Pwe eh pei sarawio ohlahr.”=uFIrail eri ndaiong Sohas, “Wahdo noumw pwutaken met, pwe en kamakamala! Pwehki eh kauwehla pei sarawi ong Paal oh pelehdihsang tuhke sarawi ong Asera me mi limwahn pei sarawio.”-FRe ahpw peipeidekpene nanpwungarail, ndinda, “Ihs me wiahda mehkotet?” Re ahpw rapahki oh diarada me Kidion nein Sohas pwutak me wiahda met.Z/FNi tohnkahnimwo ar pirida nimenseng en mandahn rahno, re diarada me pei sarawi ong Paal oh tuhke sarawi ong Asera wonohnehr nanpwel, oh keriemen en kouwolo meirongalahr pohn pei sarawi ehu me ahpwtehn kokouda.$CFKidion eri ale ohl ehk sang eh ladu ko oh wiahda dahme KAUN-O ketin mahsanih. E ahpw wiahda mehkoaros nipwong, pwehki eh masak eh peneinei oh tohnkahnimwo.kQFKe ahpw kauwada ehu pei sarawi ong KAUN-O, omw Koht, pohn koasoakoasoak wet. Mwuri, ke pahn ale keriemen en kouwolen oh meirongkihla ni meirong isihs oh wiahkihla omw tuwi tuhke sarawi ong Asera me ke ahpwtehn pelehdihsang.”r_FNipwongo KAUN-O ahpw mahsanihong Kidion, “Ale emen nein omw pahpa kouwol kan oh pil emen kouwol me sounpar isuh, kowe eri kauwehla en omw pahpao eh pei sarawi ong Paal, oh pelehdihsang tuhke sarawien koht lih Asera me mihmi limwah.JFKidion eri kauwadahng KAUN-O pei sarawi ehu wasao, oh kihong eden pei sarawio, “KAUN-O, iei Popohl.” (Pei sarawio mihmihte lel rahnwet nan Opra, wasa me wia sapwen peneinei lap en Apieser.)[1FA KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Popohl! Ke dehr masak. Ke sohte pahn mehla.”@{FKidion eri esehda me tohnleng en KAUN-O men me pwarohng ih. Ih eri masepwehkada kowahlap, ahpw patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalap! I patohwanehr silangin sapwellimomwi tohnleng!”\3FTohnleng en KAUN-O ahpw sairki kuhto oh pilawa ko imwin sapwellime sokon me mihmi nin limeo. Ni ahnsowohte kisiniei ahpw okada sang nan paipo oh karoangehla uduko oh pil pilawa ko. Tohnlengo eri sohrasang wasao.)FTohnlengo ahpw mahsanihong, “Pwilikihdi uduken oh pilawa kan pohn paip wet, ke ahpw wudekihdiong powe pilen kuhten.” Kidion eri kapwaiada.p[FKidion eri patohla kaunopada kuht pwulopwul men, oh pilawa tohto me sohte doal ihs. E ahpw kihdiong uduk en kuhto nan kopwou ehu, a pileo nan einpwoat ehu, e ahpw walahng tohnleng en KAUN-O me ketiket pahn tuhkeo, oh patohwandahng.>wFKalahngan en komwi, komw dehpa ketiweisang met, I lao patohwan pwurodo wa kisin konot, ei mehn meirong ong komwi.” KAUN-O eri mahsanih, “I pahn awiawihiukete, ke lao pwurodo.”3FKidion eri sapeng patohwan, “Ma komw ketin kupwure ie, a komw ketin kasalehiong ie kilel ehu me I pahn patohwan esehki me uhdahn komwi me KAUN-O.(KFA KAUN-O ahpw mahsanihong, “Ke kak wia met, pwehki I pahn seweseiuk. Omw pahn kalowehdi mehn Midian akan pahn mengeiong uhk, re pahn rasehng aramastehmen.”G FA Kidion sapeng patohwan, “A ia duwen, maing ei Kaun, ei pahn kak kapitala Israel? Pwe ei peneinei me keieu luwet nan kadaudok en Manase, oh ngehi me keieu sohte wadei rehn ei peneinei.” FKAUN-O eri mahsanihong, “Kohwei, oh sang ni omw kehl koaros kapitala Israel sang rehn mehn Midian akan. Ngehi me kadaruhkewei.” F Kidion ahpw sapeng, patohwan, “Maing, ma e pahn mweimweiong ie, a I men idek ma iei KAUN-O ketin ieiang kiht, a dahme soahng pwukat koaros wiawihkihong kiht? Ia duwen soahng kapwuriamwei ko me samat ako padahkihong kiht duwen me KAUN-O ketin wiahiong irail-duwen eh ketin kahluwairailsang Isip? KAUN-O ketin keseikitalahr. E ketikihongkitehr pahn manaman en mehn Midian kan.”n WF Tohnleng en KAUN-O eri pwarohng oh mahsanih, “Kowe ohl kommwad emen, oh KAUN-O ketin ieiang uhk!” F Tohnleng en KAUN-O eri pwarodo nan kisin kahnimw kis nan Opra oh ketidiong pahn tuhke kehlail pwoat, me en Sohas, kisehn peneinei lap en Apieser. Nah pwutak Kidion wie koakoahk wahn pilawa kei wasa rir, wasahn tiak wain, pwe en ruksang mehn Midian kan.D F I ndaiong kumwail me ngehi, iei KAUN-O, amwail Koht, oh kumwail sohte pahn pwongih kohten mehn Amor kan, me sapweniki sahpw me kumwail koukousoan ie met. Kumwail ahpw sohte dukiong ie.”7iF I kapitkumwailla sang mehn Isip kan, oh pil sang irail ko me mahweniong kumwail wasaht. I koakoahirailsang mwohmwail, oh kihong kumwail sapwarail pwe kumwail en sapwenikihla.5FKAUN-O ketin kadarodohng irail soukohp emen me wa mahsen wet sang rehn KAUN-O, Koht en Israel: “I kahluwaikumwaildo sang nan mouren lidu nan Isip.PFNi mehn Israel ko ar sohpeiong KAUN-O oh peki sawas pwehki mehn Midian,:qFa mehn Israel sohte kin kak wiahiong irail mehkot.<sFRe kin wa kohdo neirail pelinmen kan oh imwarail impwal kan, rasehng pelin loukust moaron. Sohte me kak wadekadi irail oh neirail kamel kan. Re ahpw kin kohdo kauwehla sahpw akan,p[FIrail kin kohdohte kauwada imwarail impwal akan nan sahpw poadakapw akan oh kauwehla wahnsahpw akan lellahng palieir limwahn Kasa. Sohte mehkot kin luhwehdi pwe mehn Israel ko en kin momourki, pil sohte sihpw de kou men de ahs men.$CFAhnsou koaros me mehn Israel kin padokedi ar wahnsahpw akan, mehn Midian oh mehn Amalek kan oh ekei keinek en nan sapwtehn kin pwarodo oh mahweniong irail.1]FMehn Midian inenen kehlailasang mehn Israel, me kahrehda mehn Israel ko kin ruksang irail oh kin mihmi pahn paip akan oh pil wasa kan me kak doareirailla nin nahna kan." AFMehn Israel ko pil pwurehng sapwungala oh wiahda dihp mwohn silangin KAUN-O, kahrehda e ketin mweidohng pwe mehn Midian en kaunirailda erein sounpar isuh.S!FEri, Maing KAUN, sapwellimomwi imwintihti kan koaros en mehla duwehte mwo, a irail kan me kin poakohng komwi en lingaling rasehng dakadahn ketipin. Eri, meleilei ahpw miehla nan sahpwo erein sounpar 40.$~CF“Re seu pahn nenehk dipwisou lohdi kan, peinakapw emen de riemen ong sounpei men, likou lingan ong Sisera, elin tuhke kesempwal, mwaren lih nanmwarki?”`};FMe loalokong rehn eh lidu lih akan sapeng, oh pein ih ahpw iang medemedewe nan kapehde,M|FInen Sisera kilikilengla sang ni wenihmwtok, e kesikesihnen limwahn perehpen wenihmwtok oh mengimengloalki, “Dahme were werennansapwo nohn pwand en pwerdohki? Dahme nah oahs kan nohn pwandki?”${CFOhlo eri pwupwudiong nan taht limwahn nehn Sael, pinipintatseli, e lao mehla. E pwupwudiong limwahn nehn liho nan tahto, e pwupwudiong nan pwehlo oh mehla.Hz FSael koleki palimeingi kisin tuhke pwonopwon oh keng sang ni impwalo, a ni palimauni ama toutou ieu. E pasurdiong kisin tuhkeo nan moangen Sisera oh pwar moangeo, sang apali moange lel apali.Uy%FSisera peki pihl reh, a e kihong milik, e wadohng milik nan dahl lingan ehu.xFSael me keieu pai nanpwungen lih akan, werek en Eper, mehn Ken-% meid pai nanpwungen lih akan me kin kousoan nan impwal kan.2w_FTohnleng en KAUN-O ahpw mahsanih, “Sapwen Meros en riahla,” “Towe kan koaros en riahla. Re sohte kohdo sewese KAUN-O, nin duwen sounpei kei me pahn mahwenki ih.”Vv'FMie kumwukumwusek en ngilen nehn oahs akan pohn pwehl ni ar tangatang kohwei.uFAhd kehlail en Kison kapeiraillahr, ahden pillapo me kin pwilipwil sohte kommoal. I pahn wonewei, wonewei mwowe ni kehlail!ctAFUsu kan pil mahwen sang pahnlahng; ni ar kotekoteseli pahnlahng, re pil mahweniong Sisera.s'FNanmwmarki kan samwodohr oh mahwendahr nan Taanak, ni keilen piletik Mekiddo. Nanmwarkien Kenan kan mahwendahr, re ahpw sohte wahsang silper.Tr#FA Sepulon oh Napdali, iei kadaudok riau wet me pangala ara mour nan mahwen.q-FKadaudok en Kad mihmihte palimesehn Sordan, oh kadaudok en Dan mihmihte ni sohp akan. Kadaudok en Aser me mi limwahn oaroahr, re mihmihte wasao."p?FDahme re mihmihki rehn sihpw akan? Pwe re en rongorong ngilen silepe kan? Ei, kadaudok en Reupen pwalpeseng; re peikasalki me re pahn iang kohdo, de soh.Ho FKaun akan en Isakar pil kohdo iangahki Depora; ei, Isakar oh Parak pil ketido, re ahpw idawehnla Parak nan wahwo. A Kadaudok en Reupen pwalpeseng; re peikasalki ma re pahn iang kohdo, de soh.7niFRe mwekid sang Epraim mwekidlahng nan wahwo, mwurin kadaudok en Pensamin oh ienge aramas akan. Kaun lapalap en sounpei kan kohdihdo sang Makir, kaun tikitik kan sang Sepulon.~mwF Me loalopwoat kan eri pwarpene rehn arail kaun akan; sapwellimen KAUN-O aramas akan pokonpene reh, onopadahng mahwen.l3F Tiengla, Depora, tiengla! Tiengla! Tiakada apwoat koulen! Tieng mwowe! Kohkohwei, Parak, nein Apinoham, kohkohwei, kahluwawei noumwi me selidi kan!ykmF Kumwail rong! Ngilen aramas ngeder me peipeido sang limwahn pwarer kan, wasa re kapikapinga sapwellimen KAUN-O roson en powehdi, en mehn Israel kan roson en powehdi! 1 Eri sapwellimen KAUN-O aramas akan ahpw kapareisang nan ar kahnimw akan.j1F Kumwail pil iang koasoia, kumwail me kin dake ahs pwetepwet kan, kumwail me kin ket pohn mehn dakadak kan, oh pil kumwail me kin weid nanial akan.ticF Mohngiongi kin ieiang kaunen Israel kan, oh pil aramas akan me perenki ar pahn iang mahwen. Kapinga KAUN-O!'hIFMie mahwen nan sahpwo ni ahnsou me mehn Israel akan pilada koht kapw akan. Ia duwe, mie mehn sansar ehu, de ketieu pwoat me dierek nan Israel rehn ohl 40,000?}guFKahnimw en Israel kan tehnlahr, Depora; sohla tohn kahnimwo lao komw pwarodo, komw pwarodo rasehng inen mehn Israel.fFNi mwehin Samkar nein Anad, ni mwehin Sael, sohla aramas kote nan sahpwo, sounseiloak kan ahpw kin kekeid ni ahl kahrpidek.ae=FNahna kan rerrerki ar masakala silangin KAUN en Sainai, silangin KAUN-O, Koht en Israel.4dcFMaing KAUN, ni omwi ketsang nin nahna kan en Seir, ni omwi ketsang nan sapwen Edom, sampah rerada, keteu mweredi sang nanleng. Ei, depwek kan kapwildiong pihl pohn sampah.,cSFKumwail nanmwarki kan, kumwail karonge ie mahs! Kumwail soupeidi kan, kumwail tehk mahs ngileiet! I pahn pahn kouliong KAUN-O oh kesengiong KAUN-O, Koht en Israel.tbcFKapinga KAUN-O! Mehn Israel kan me inenen dengngang en mahwen; aramas akan kin perenki ar pahn iang mahwen.ba AFRahno Depora oh Parak nein Apinoham, ira ahpw koulki koulen kaping pwoatet, me ketihtihki,^`7FEri, mehn Isral ko kekehlailla rahn koaros, lao re kamwomwala sapwellimen Sapin wehi.Y_-FRahnohte Koht ketikihong mehn Israel en kalowehdi Sapin, nanmwarkien mehn Kenan.K^FEri, ni ahnsowo Parak ahpw lel wasao raparapahki Sisera; Sael ahpw pedoila pwe en tuhwong oh ndaiong, “Komw ketilongodo! I pahn kasalehiong komwi ohl me komw raparapahkien.” Ih eri iang Sael pedelong, oh kadehdehda Sisera eh wonohn nan taht, melahr, oh kisin tuhkehn impwal pwoat pwarete moangeo ilawehdiong nan tahto.]#FSisera inenen ngirala mehlel, me kahrehda e mwadang seimwoakala oh seimwoangkelikla. Sael eri ale ama ieu oh kisin tuhke pwonopwon oh keng sang ni impwalo ahpw wailong rehn ohlo, kaudiong pohn apali moangeo, pasur kisin tuhkeo lao pwar moangen Sisera. Ohlo eri mehla.#\AFSisera ahpw mahsanihong Sael, “Komw kesikesihnente ni wenihmwen impwalet, oh ma mie aramas me kohdo idek ma mie aramas loale, a komw sapeng me sohte.”,[SFSisera ahpw mahsanihong Sael, “I mehkilahr ei men nimpil, komw kanimpile ie mahs.” Liho eri kihong sahen milik ehu pwe en nim, ih eri pil pwurehng ekihla ohlo.]Z5FSael eri pedoisang nan impwalo pwe en tuhwong Sisera oh patohwanohng, “Maing, komw ketilong. Komw ketilongodo rehi, komw dehr perki mehkot.” Ih eri ketilong nan impwalo; Sael ahpw perehkihla pelien likou ehu.Y3FEri, Sisera ahpw tangala oh lel impwal en Sael, me pwoudiki Eper, mehn Ken; pwe Sapin, nanmwarkien Asor oh peneineien Eper, irail me nanpwungmwahu.+XQFA Parak ahpw pwakipwakih werennansapw ako oh karis en sounpei ko lao lel kahnimw Arosed-en-Mehn-Liki-kan. Nein Sisera sounpei koaros kamakamala; sohte emen pitla.WW)FNi Parak oh nah karis en sounpei kan ar mahweniongirailda, KAUN-O ahpw ketin kapingada Sisera oh were werennansapw akan oh nah sounpei kan. Eri, Sisera ahpw lusisangete pohn were werennansapw, oh tangdoaui.:VoFDepora eri mahsanihong Parak, “Nna, kitail! Pwe iei rahnwet me KAUN-O ketikihongehr Sisera pahn omw manaman.” Parak eri kohdi sang pohn Nahna Tapor iangahki nah sounpei nen.U1F Sisera eri kapokonepene were werennansapw mete 900 ko, oh nah sounpei koaros, oh kamwekid irail sang Arosed-en-Mehn-Liki-kan kolahng Pillap Kison.WT)F Pakair ehu ahpw lel Sisera, dene Parak, nein Apinoham, miher pohn Nahna Tapor.BSF Eri, Eper, mehn Ken, kauwadahr imwe impwal kan limwahn Kedes, karanihte tuhke kehlail pwoat ni Sananim. E tohrohralasangehr mehn Ken teiko, me kadaudok en Opap, rien en Moses eh pwoudo.}RuF Parak eri ekerpene kadaudok en Sepulon oh Napdali nan Kedes, oh sounpei nen idawehnla ih. Depora pil iang ketiketla.QF Depora ahpw sapengki, “Me mwahu! I pahn iang uhk kohwei, ahpw ke en ese pwe kaidehk kowe me pahn kahrehda lingan en powehdi en mahwen wet, pwe KAUN-O pahn ketin mweidohng Sisera en lohdi pahn manaman en lih emen.” Depora eri iangala Parak kohkohlahng Kedes.P FParak eri patohwanohng Depora, “Eri, me mwahu! I pahn patohla, ma komw pahn ketin iang ie; a ma soh, I sohte pahn patohla.”jOOFI pahn kahluwadohng rehmw Sisera, kaun lapalap en sapwellimen Sapin karis kan, pwe en mahweniong uhk ni Pillap Kison, iangahki were werennansapw kan oh nah sounpei kan; ahpw I pahn kihong uhk manaman pwe ke en powehdi.’ ”N/FIh eri ileklahng Parak, nein Apinoham, sang kahnimw Kedes nan Napdali, pwe en pwarodo reh. Depora eri patohwanohng, “KAUN-O, Koht en Israel, ketin koasoanedier, ‘Ke en kohwei oh kaunda sounpei nen sang ni kadaudok en Napdali oh Sepulon, oh kahluwawohng nin Nahna Tapor.@M{FDepora kin epwehnki mwomwohd pahn tuhke pahm pwoat me mi nanpwungen Rama oh Pedel ni sahpw nahnahn Epraim, mehn Israel ko ahpw kin pwarala reh pwe re en ale pwungalahn ar kopwung kan.|LsFDepora, en Lapidod eh pwoud, ih lih soukohp men. Iei ih me kin kapwukapwung oh kaukaweid mehn Israel ko ni ahnsowo.KKFSapin sapwellimaniki werennansapw mete 900, oh kin kakaun mehn Israel ko erein sounpar 20 oh kin lemeiong irail kowahlap. Mehn Israel ko eri patohwan likweriong KAUN-O pwe en ketin sewese irail.fJGFKAUN-O eri ketin mweidohng pwe re en mihla pahn manaman en Sapin, nanmwarkien Kenan men, me kaunda mehn Asor. Kaun lapalap en sapwellimen Sapin karis kan adaneki Sisera, me kin ketiket nan kahnimw Arosed-en-Mehn-Liki-kan.\I 5FMwurin Ehud eh mehla, mehn Israel ko ahpw pwurehng sapwungala mwohn silangin KAUN-O. HFKaun me kohdo mwuri iei Samkar nein Anad. E pil kapitala mehn Israel ko ni eh kemehkihla mehn Pilisdia wonlop mehn deipwel en kou.GFRahno mehn Israel ko eri kalowehdi mehn Mohap ko, oh sang ahnsowo kohla meleilei ahpw miehla nan sahpwo erein pahr welihsek.IF FRahno re kemehla sounpei kehlail en Mohap nen, sohte emen pitla.E1FE ndaiong irail, “Kumwail idawehniehdo. KAUN-O kupwuredahr kumwail en powehdi mehn Mohap kan, amwail imwintihti.” Irail eri idawehndihla Ehud oh kalowehdi wasa me mehn Mohap ko mihmi ie pwe re en kotehla Sordan; re ahpw sohte mweidohng mehmen rehrail en kotehla pillapo.D#FNi eh lel mwo nan sahpw nahnahn Epraim, e peuk sowi ehu pwe mehn Israel ko en pokonpenehn mahwen, e ahpw kahluwairaildi sang pohn dohl ako.tCcFEhud ahpw tangasang mwo nindokon ar awiawih nanmwarkio. E keidla mwohn sansal takai ko oh tangalahng Seira.B!FRe ahpw awiawih ekis werei, oh ni eh sohte ritingada wenihmwo, re ale kih oh ritingada. Oh iet arail mwohnsapwo, wonohn nan taht pwoulahr.uAeFLadu ko eri patohdo oh kilangada me wenihmwo loak, re ahpw kikihong me nanmwarkio ketin lokolokewel . loale.V@'FEhud ahpw kohieila liki, ritingedi wenihmwo oh lokehdi, ih eri kohkohlahsang. n~~<}|{{zzyxxww-vruu]ttets3rrqqFpxooRnnBmlll kjjjiifh~gg?ffee)dd+cZbb;aP``__S^^]]M\\<[ZZYYNXWVVUoTT SRRQDPoP$OO6NwN MSLKJJ INHGFFE0DLCB'AA}@@_@??>>==<<;:988;77<66G54122011L0..--8,,_+*))F((B'V&%%#"@! cyI"E]\+[ - 1  |ir*^w7iFIh eri ndaiong mehkoaros ni mehlel, e nda, “Pitenmoangei kat sohte seiseisang. I kasarawihong Koht duwen Nasaraid men sang ni ei ipwidi. Ma pitenmongei kat pahn seiseisang, I sohte pahn kehlail, I pahn luwetala duwehte aramas teikan.”j6OFLiho ahpw kin idihdek rahn koaros kahrepen eh kehlailo, Samson eri pwangahkihda eh lideliderehki.35aFDilehla eri ndahng Samson, “Dahme ke ndahki me ke kesempwalikin ie, a ke ahpw kin pitih ie? Pak siluh ke kapailokei ie oh sohte men ndahng ie kahrepen omw kehlailen.”4FDilehla eri kamairala Samson oh ale eh lemiso, wiahkihda ingihng isipwoat. E kihong nan misihn en pahda likou oh katengehdi ni ahk apwoat. Eri, e ahpw wering, nda, “Samson! Mehn Pilisdia kan samwodohr!” Samson pwourdahte waikadahsang pitenmoange ko ni misihno.D3F Dilehla pil ndahng Samson, “Ke pil kapakapailokeiehte oh pitipitih ie. Ndaiong ie ia duwen aramas eh kak salihukedi.” Samson ahpw ndahng, “Ma ke pahn ale ei lemiset oh wiahkihda ingihng isipwoat, oh kihong nan misihn en pahda likou oh katengehla ni apwoat ahken, eri, I pahn luwetala duwehte aramas teikan.”s2aF Dilehla eri ale sahl kapw kei oh salihkihdi Samson. E ahpw wering, nda, “Samson! Mehn Pilisdia kan samwodohr!” A ohl ekei wie rukuruk nan pere tohrohr ehu. Samson kamweidpeseng sahl ako me sansalih peh ko rasehng kisin dereht kei.1F A e ndahng, “Ma re pahn salihkiniehdi sahl ahlap kapw kei me saikinte doadoahk, I pahn luwetala duwehte aramas teikan.” 0F Dilehla eri ndahng Samson, “Kilang, pwe ke kapakapailoke ie oh pitipitih ie. Mehnlau ndahdo ia duwen aramas eh kak salihukedi.”w/iF Ohl ekei ahpw wie rukuruk nan pere tohrohr ehu. Dilehla eri wering, nda, “Samson! Mehn Pilisdia kan samwodohr!” A Samson ahpw kamweidpeseng sahl ako, rasehng dereht eh kin mwei ni kisiniei. Irail eri sohte diarada kahrepen eh kehlail..FKaunen mehn Pilisdia ko eri wadohng Dilehla sahl kilin kou kapw isipwoat me sohte madekeng; Dilehla ahpw salihkihdi Samson.-)FSamson ahpw sapeng, nda, “Ma re salihkiniehdi sahl kilin kou kapw isipwoat me saikinte madekengla, I pahn luwetala duwehte aramas teikan.”,FDilehla eri ndahng Samson, “Menlau, ndaiong ie dahme ke nohn kehlailki. Ma emen men salihukedi oh kauweiukala, dahme e pahn wia?”x+kFKaunen mehn Pilisdia limmeno eri pwarala rehn liho oh ndaiong, “Pitih mahs Samson pwe en ndahng uhk dahme eh nohn kehlailki, oh ia duwen atail pahn kak kalowehdi, oh salihedi, oh keme. Emenemen kiht pahn kihong uhk mwohni silper 1100.”a*=FMwurin met, Samson ahpw poakepoakehla lih emen ede Dilehla me kin mihmi nan Wahun Sorek.q)]FSamson ahpw memeir lel nin lukepen pwong. E ahpw pwourdahte kohla poarohng ewen kelen kahnimwo oh kauwehla wenihmw ko oh mehn kateng ko, oh usadahsang uhr koaros. Ih eri kapaikada oh wa kohdalahng pohn kumwen dohl me sallahng Epron.(FTohn Kasa eri esehda me Samson mihmih rehn liho, re ahpw kapilpene wasao, oh kihdiong silepe kei ni ewen kelen kahnimwo, oh mwasamwasahn nipwongo. Re ahpw sohte mweseisei oh mengimengloalki, “Kitail awihedi lao lel nin sohrahn, kitail ahpw kemehla.”t' eFSamson eri kohkohla sang wasao kolahng Kasa, wasa e tuhwong ie lihen netiki paliwere men, ih eri pweidi reh.Q&FSamson eri kaweidehr Israel erein sounpar 20 ni mwehin mehn Pilisdia ko.L%FKoht eri ketin kasarapeseng wasa kis nan pwelen Lihai, pihl ahpw kusdahsang. Samson eri nim pihlo, oh tapihada nsenamwahula. Utuhnpihlo eri adanekihla Akkore; oh pihlo mihmihte wasao lel rahnwet.d$CFSamson eri men nimpilda, e ahpw likweriong KAUN-O oh patohwanohng, “Maing, komwi me ketikihong ie roson en powehdi wet; met I mehkilahr ei men nimpil, oh I pahn lohdier pahn manaman en mehn Pilisdia rotorot pwukat.”F#FMwuhr, e ahpw kesehla tiho. Wasao eri adanekihla Ramad Lihai."!FIh eri koulki koul pwoatet: “I kemehkilahr aramas kid tihn dilin aupahn ahs emen; I koasoakoakinirailpene tihn dilin aupahn ahs emen.”g!IFE ahpw diarada lapalahn tihn dilin aupahn ahs emen. E ahpw poarohngete, kemehkihla aramas kid.< sFNi eh lel Lihai, mehn Pilisdia ko ahpw tangpenehng oh weriwer. Manaman en KAUN-O ahpw kakehlailihala, Samson eri kamweidpeseng sahl me sansalih peh ko, rasehng dereht me inihnehr./YF Irail ahpw nda, “Soh! Se pahn salihukedihte, oh waiukala rehrail. Se sohte pahn kemeiukala.” Irail eri salihekihdi sahl kapw riapwoat oh kahrehla sang pahn paipo.EF Irail ahpw ndahng, “Se kodohn salihukedi, pwe se pahn panguhkalahng rehn mehn Pilisdia kan.” Samson eri sapeng irail, nda, “Kumwail kahukihla me kumwail sohte pahn pein kemeiehla.”p[F Mehn Suda 3,000 eri kohla ni pwoahro pahn paipen Etam oh ndahng Samson, “Ke sohte ese me mehn Pilisdia kan iei irail me kakaun kiht? Dahme ke wiahiong kiht?” A e ahpw sapeng irail, nda, “I wiahiong irail me re wiahiong ie.”4cF Mehn Suda ko eri idek rehrail, “Dahme kumwail mahmahwenkihong kiht?” Irail ahpw sapeng, nda, “Se kodohn salihedi Samson pwe se en wiahiong dahme e wiahiong kihto.”oYF Mehn Pilisdia ko eri kohdo oh kauwada imwarail impwal akan nan Suda, re ahpw mahweniong kahnimw Lihai.hKFIh eri peiong irail oh kemehla me tohto. E ahpw kohla oh mihla nan pwoahr ehu pahn paipen Etam.FSamson eri ndaiong irail, “Eri, ih duwen me kumwail kin wiahn men! I kahukihla me I sohte pahn tokedihsang, I lao ikih irair wet!”1FMehn Pilisdia ko eri idek, “Ihs me wiahda soahng wet?” Re ahpw diarada me Samson, pwehki en eh pwoudo eh pahpa, mehn Timna, e ale eh pwoudo oh kihong emen kompoakepah ko en pwoudikihda. Mehn Pilisdia ko eri kohla oh isikala liho e lao mehla, oh iangahki imwen eh pahpao.gIFE ahpw isikada mehnser ko, oh sapwadada kidien wel ko nan en mehn Pilisdia ko mwetin wahn pilawao. Eri, wahn pilawa ko koaros me dondolehr ahpw mwasikala, iangahki me saikinte dondol ko. Tuhkehn olip ko pil iang mwasikala.FIh eri kohla oh saikidi kidien wel 300. E ahpw salihpene pwadaikirail kan wad riemen, oh pirehiong mehnser ehu nanpwungarail.{qFSamson ahpw nda, “Eri, ahnsou wet mehn Pilisdia kan sohte pahn kapwukoanehkin ie dahme I pahn wiahiong irail.”4cFE ahpw ndaiong Samson,“I kihkihong me ke kailongkilahr; iei me I kihongki kompoakepahmwo pwe en pwoudikihda. Ahpw rie me tikitiko masamwahusang. Ke kak ale omw pwoud.”v iFKedekedeo, ni ahnsoun dolung wahn pilawa, Samson ahpw kohla tuhwong eh pwoud, oh wa kohla kisin kuht kis. E ahpw ndaiong en serepeino eh pahpa, “I men kelehpwla rehn ei pwoudo nan eh pere.” A en serepeino eh pahpa sohte men mweidohng.X+FEn Samson eh pwoudo eri pwoudikihla mwahnakapwo me sounkadehde ara kapwopwoudo.PFEri, manaman en KAUN-O ahpw kakehlailihala, Samson ahpw kohdihla Askelon, wasa e kemehla ohl 30, kihsang ar likou kaselel kan oh kihong ohl ako me kihda pasapengpen eh kahko. Ih eri pwurala ni imweo.+FEri, ni keisuhwen rahno, mwohn Samson eh pahn meirla, mwahnakapw en kahnimwo ndaiong, “Dahme kak memsang sukehn loangalap? Dahme kak kehlailasang laion?” Samson eri sapengkin irail, “Ma kumwail sohte deipwelki nei kouo, kumwail sohte pahn ese pasapengpen kahket.”1FA serepeino wie sengisengki erein rahn isuhwen kamadipwo. A ni keisuhwen rahno, Samson ahpw kasalehiong. Serepeino eri kasalehiong kompoakepah ko.1FEn Samson eh pwoudo eri kohla reh oh ndaiong, “Ke sohte poakepoake ie. Ke kailongkin ie. Pwe ke ndaiong kompoakepahi kan kahk ehu, ke ahpw sohte ndaiong ie ia wehwe.” Samson ahpw ndaiong, “Kilang! I pil sohte ndaiong ei pahpa oh nohno. A dahme I pahn ndakihong uhk?” FNi kapaheiun rahno re ndaiong en Samson eh pwoudo, “Pitih mahs omw pwoudo pwe en ndaiong kiht wehwehn kahk wet. Pwe ma soh, se pahn isikada imwen omw pahpao oh pil kowe. Kumwa seu lukeikitodohng kamadipw wet, pwe kumwa en kulihasang at kepwe kan?”2 _FIh eri ndahng irail, “Kisin tungoal kohda sang rehn me kin tungoalehla, mehkot mem kohda sang rehn me kehlailo.” Mwurin rahn siluh re sohte diarada wehwehn kahk wet. ;F Samson eri ndaiong irail, “I pahn wiahiong kumwail kahk ehu. Ma kumwail pahn diarada wehwe mwohn imwiseklahn rahn isuhwen kamadipw en kapwopwoud wet, a I pahn kihong kumwail lepin likou linen kaselel 30 oh likou reirei kaselel 30. A ma kumwail sohte kak diarada, a kumwail pahn kihong ie lepin likou linen 30 oh likou reirei 30.” Irail eri sapeng, nda, “Nna, ndadohng kiht kahken. Se men rongadahr.” ;F Samson eri ndaiong irail, “I pahn wiahiong kumwail kahk ehu. Ma kumwail pahn diarada wehwe mwohn imwiseklahn rahn isuhwen kamadipw en kapwopwoud wet, a I pahn kihong kumwail lepin likou linen kaselel 30 oh likou reirei kaselel 30. A ma kumwail sohte kak diarada, a kumwail pahn kihong ie lepin likou linen 30 oh likou reirei 30.” Irail eri sapeng, nda, “Nna, ndadohng kiht kahken. Se men rongadahr.”h KF Ni mehn Pilisdia ko ar kilangada, re ahpw kahredohng reh mwahnakapw 30 pwe re en kin mihmi reh. F Semeo pil iang kohla ni imwen serepeino, wasa Samson wiahda kamadipw ehu. Pwe ih duwen tiahk en sahpwo ong mwahnakapw en wasao.S!F E ahpw deukadahng nan peh sukehn loangalap ko oh kangkang kohla. Ih eri kohla oh kihong ekis kenen semeo oh ineo. Ira ahpw iang tungoale, a Samson sohte padahkihong ira me e kihsang nan kahlap en mahno.hKFKedekedeo, Samson pil pwurala pwe en pwoudikihda serepeino. E ahpw wetla sang nanialo pwe en kilang laion me e kemehlao. E ahpw pwuriamweikihla eh kilangada mwuten loangalap ehu oh pil sukehn loangalap nan paliweren laiono.EFMwuhr, e ahpw kohla oh lokaiaiong serepein me e poakepoakeo.8kFEri, manaman en KAUN-O ahpw kakehlailihada Samson, ih eri uhdahte poarohng laiono dapengpeseng, rasehng kisin kuht kis. E ahpw sohte mweseiseikihong seme oh ineo dahme e wiao.#FSamson eri iang seme oh ineo kohdihla Timna. Ni ar kohkohdilahng Timna, limwahn mwetin wain ehu, Samson ahpw rongada laion emen me weriwer.U%FSeme oh ineo sehse me KAUN-O me ketin kakahluwa Samson pwe en wiahda met, pwe KAUN-O ketin raparapahki ahnsou mwahu en mahweniong mehn Pilisdia kan. Pwe ni ahnsowo mehn Pilisdia kan me kakaun mehn Israel.{FA eh pahpa oh nohno ndaiong, “Dahme ke pahn kolahng pwoudikihki lihen Pilisdia rotorot akan? Ke sohte kak diar omw pwoud rehn kisehmw kan de rehn atail peneinei kan?” A Samson ndaiong eh pahpao, “Ihete me I men pwoudiki, pwe I poakepoake.” ;FE ahpw pwurala ni imweo oh ndaiong eh pahpa oh nohno, “I kilangadahr serepein en Pilisdia men nan Timna. Kumwa kohla kahrehdo, pwe I men pwoudiki.”P FSamson eri kohdihla Timna, wasa e kilangada ie serepein en Pilisdia men.~F Eri manaman en KAUN-O ahpw tapihada kakehlahda pwutako nindokon eh mihmi nanpwungen Sora oh Estaol nan kahnimpwal en Dan.{}qF Liho eri naitikihada pwutak emen oh kihong ede Samson. Kisin pwutako eri keirda oh KAUN-O ketin kupwuramwahwihala._|9F A eh pwoudo ahpw sapeng, nda, “Ma KAUN-O ketin kupwure en kemeikitahla, a e sohte pahn ketin kupwurehla ata meirong kat. E sohte pahn kasalehiong kita oh mahsanihong kita mepwukat koaros ni soangen ahnsou wet.”V{'F Manoha eri ndahng eh pwoudo, “Kita pahn mehla pwehki ata kilangehr Koht!”)zMF Eri, ni mpwulen kisinieio eh kohda sang pohn pei sarawio, Manoha oh eh pwoudo ahpw kilang tohnlengo eh kohdalahng pahnlahng nan mpwul en kisinieio. Manoha eri esehda me ohlo iei tohnleng en KAUN-O men; oh ih oh eh pwoudo ahpw poaridi lel nanpwel. Ira ahpw sohla pwurehng kilang tohnlengo.)yMF Eri, ni mpwulen kisinieio eh kohda sang pohn pei sarawio, Manoha oh eh pwoudo ahpw kilang tohnlengo eh kohdalahng pahnlahng nan mpwul en kisinieio. Manoha eri esehda me ohlo iei tohnleng en KAUN-O men; oh ih oh eh pwoudo ahpw poaridi lel nanpwel. Ira ahpw sohla pwurehng kilang tohnlengo.{xqF Manoha eri ale kisin kuht kis oh wahn pilawa, oh meirongkihong KAUN-O, me kin ketin wiahda mehkan me kapwuriamwei.cwAF Tohnlengo eri idek reh, “Dahme komw men esehki mwarei? Pwe mwar kapwuriamwei ehu met.”v7F Manoha ahpw patohwanohng tohnlengo, “Komw padahkihong kiht mahs mwaromwien, pwe ni eh pahn pweida me komwi mahsaniho, a se en kak kapinga komwi.”[u1F Ni eh sohte wehwehki me ih tohnleng en KAUN-O men, Manoha ahpw patohwanohng, “Kalahngan en komwi! Komw sepit mahs, pwe se en umwunda sakomwi emen kisin kuhten.” A tohnlengo mahsanihong, “Ma I pil pahn mihmi, ahpw I sohte pahn tungoale mehkot. A ma ke men wiahda mehkot, eri, ke wiahda nin duwen mehn meirong isihs ehu ong KAUN-O.”[t1F Ni eh sohte wehwehki me ih tohnleng en KAUN-O men, Manoha ahpw patohwanohng, “Kalahngan en komwi! Komw sepit mahs, pwe se en umwunda sakomwi emen kisin kuhten.” A tohnlengo mahsanihong, “Ma I pil pahn mihmi, ahpw I sohte pahn tungoale mehkot. A ma ke men wiahda mehkot, eri, ke wiahda nin duwen mehn meirong isihs ehu ong KAUN-O.”3saF E sohte pahn tungoale mehkot me kin kohsang ni tuhkehn wain; e sohte pahn nim wain de sakau kehlail, de tungoale mehkot samin. E pahn kapwaiada mehkoaros me I ndaiong.”lrSF Tohnleng en KAUN-O ahpw sapeng, mahsanih, “Omw pwouden pahn kapwaiada mehkoaros me I padahkihong.qF Manoha eri patohwan, “Eri, ni mepwukat me komw mahsaniher ar pahn pweida, ia duwen mouren pwutako? Dahme e pahn wia?”xpkF Manoha eri iangala eh pwoudo rehn ohlo, oh idek reh, “Komwi me mahseniong ei pwoudo?” A e sapeng, “Ei.”o{F Iei me liho mwadangete tenge eh pwoudo oh ndahng, “Kilang! Ohl me pwarohng ie rahn teio pil pwurehng pwarodo rehi.” nF Koht eri ketin kupwurehla Manoha, oh tohnlengo ahpw pwurodo rehn liho ni eh mwomwohd nan mohs ehu. Eh pwoudo Manoha sohte iang ih.omYF Manoha eri kapakapohng KAUN-O, patohwan, “Kalahngan en komwi, Maing KAUN, komw ketin mweidohng sapwellimomwi ohl me komw ketin kadarodo en pwurodo reht, oh padahkihong kiht dahme se pahn wiahiong kisin pwutak me pahn ipwidio.”lyF Ahpw iet e mahsanihong ie, dene I pahn liseianda oh naitikihada pwutak emen. E pil mahsanihong ie I en dehr nim wain de sakau kehlail, de tungoale mehkot samin; pwe kisin pwutako pahn kasarawihong Koht pwe en wiahla Nasaraid men erein eh mour.”NkF Liho eri kohla rehn eh pwoudo oh ndaiong, “Sapwellimen Koht ohl emen pwarodo rehi, likamw tohnleng en Koht emen, ahpw kamasepwehk. I sohte idek reh e ketsang ia, e pil sohte mahsanihong ie mware.pj[F Mwurin noumw pwutak en eh pahn ipwidi, ke sohte pahn sehkasang pitenmoange, pwe sang rahn me e pahn ipwidi, e pahn kasarawihong Koht oh wiahla Nasaraid men. Ih me pahn tapihada doadoahk en kapitala Israel sang mehn Pilisdia kan.”[i1F Ke pahn kanahieng pwe ke dehr nim wain de sakau kehlail, de tungoale mehkot samin.h1F Tohnleng en KAUN-O men ahpw pwarodohng liho oh mahsanih, “Kowe lih depwen emen, ahpw ke pahn mwadang liseianda oh naitikihada noumw pwutak emen.qg]F Eri, mie ohl emen ede Manoha, sang kahnimw Sora, oh ih kisehn kadaudok en Dan. Eh pwoud lih depwen emen.f %F Eri, mehn Israel ko pwurehng wiahda dihp mwohn silangin KAUN-O, e ahpw ketin mweidala pwe mehn Pilisdia kan en kaunirailda erein sounpar 40._e9F E ahpw mehla oh seridi nan Piradon nan sapwen Epraim nan sahpw nahnahn mehn Amalek ko. dF E naineki pwutak pehk, oh nah pwutak ko naineki pwutak siliakan, me kin dake ahs isiakan. Apdon kaunda Israel erein sounpar waluh.FcF Mwurin Elon, Apdon, nein Ihlel mehn Piradon me kaunda Israel.EbF Mwuhr e ahpw mehla oh seridi nan Aisalon nan sapwen Sepulon.KaF Mwurin Ipsan, Elon sang Sepulon kaunda Israel erein sounpar eisek.-`WF mwuhr e ahpw mehla oh seridi Pedleem.j_OF E naineki pwutak siliakan oh serepein siliakan. E kapwopwoudihala nah serepein ko likin eh peneinei oh pil wahdo serepein siliakan likin eh peneinei pwe re en pwoudikihda nah pwutak ko. Ipsan kaunda Israel erein sounpar isuh,;^sF Mwurin Sepda, Ipsan mehn Pedleem uhd kaunda Israel.i]MF Sepda kaunda Israel erein sounpar weneu. Mwuhr e ahpw mehla oh seridi nan eh kahnimw nan Kilead.g\IF re pahn kin ndahng en kin nda, “Dipoled.” Ahpw e pahn kin nda, “Tipoled,” pwehki ar sis sohte mwahu ong lepin mahsen wet. Irail eri pahn kin koledi oh kemehla wasao. Ni ahnsowo mehn Epraim pahkid riemen kamakamala.6[gF Mehn Kilead kalowehdi wasa kan me aramas kak kotehla ni Pillap Sordan, pwe re en silehdi mehn Epraim pwe re de tangdoaui. Ni ahnsou me mehn Epraim kin song en tangdoaui oh pahn kin peki mweimwei en kotehla pillapo, mehn Kilead ko kin idek, “Kowe mehn Epraim?” Ma e pahn kin sapeng, nda, “Soh,”`Z;F Sepda eri kapokonepene sounpei en Kilead koaros oh mahweniong mehn Epraim ko, e ahpw poweiraildi. (Mehn Epraim ko patohwanehr, “Kumwail mehn Kilead kan nan sapwen Epraim oh Manase, kumwail sopohsangehr Epraim!”)hYKF Ni ei kilangehr me kumwail sohte pahn sewesei ie, I mehndahkihla ei mour oh kotehla irepen sahpwo pwe I en mahweniong irail, KAUN-O eri ketikihong ie I en poweiraildi. Eri, dahme kumwail ketikihdohki pwehn mahweniong ie?”$XCF Ahpw Sepda ndaiong irail, “Ngehi oh nei aramas akan se nanpwungsuwediongada mehn Ammon kan. I likwerih kumwail, ahpw kumwail sohte kapitiehla sang irail.W 3F Sounpei en Epraim ko ahpw kaunopada ong mahwen; re kotehla Pillap Sordan kolahng Sapon oh ndaiong Sepda, “Dahme komw kotehkihla irepen sahpw en pwe komwi en mahweniong mehn Ammon kan, ke ahpw sohte ekerkin kiht pwe se en iang komwi? Se pahn isikala tehnpasomwien pohmwi.”V+F (me lihen Israel kan pahn kin kohla ekis wasa erein rahn pahieu nan sounpar koaros pwe re en kin mwahieiki nein Sepda mehn Kilead nah serepeino.KUF 'Mwurin sounpwong riau e ahpw pwurodo rehn eh pahpao. Eh pahpao eri kapwaiada dahme e inoukihong KAUN-O. Serepeino eri mehla nan eh meipwon. Ih ire wet me tapihada tiahk ehu rehn mehn Israel kan,7TiF &E pahpao eri mweidohng en kohla erein sounpwong riau. Serepeino eri iang kompoakepah ko kohkohla pohn nahna kan oh mwahmwahieiki eh pahn mehla sohte pwopwoud oh sohte neitik.ZS/F %E ahpw pil peki rehn eh pahpao, nda, “Soahng ehute me ke pahn mweidohng ie. Mweidohng ie mahs I en iang kompoakepahi kan kohla pohn nahna kan erein sounpwong riau oh wie sengisengki ei pahn mehla meipwon.”@R{F $Serepeino eri ndahng eh pahpao, “Ma ke wiadahr inou ehu ong KAUN-O, eri, kapwaiada audepen inou en, pwehki KAUN-O eh ketin mweidohng ke en ikihong omw imwintihti, mehn Ammon kan.”QF #Ni ahnsou me e kilangada nah serepeino, e tehrpeseng eh likou ko oh nsensuwedla kowahlap. E ahpw nda, “Samwa! Ke kauwelahr mohngiongi! Dahme kowe me pahn kahrehkihong ie medek? I wiadahr inou ehu ong KAUN-O, eri I sohte kak pwurehng kasohrehla!”P7F "Ni ahnsou me Sepda pwuralahng ni imweo nan Mispa, iet nah serepeino pa kahkahlek kodohng tuhwong ih, kesekesengki dampwurin ehu. Ihte nah serien mwo.2O_F !E mahweniong irail sang Aroer lel wasa me kapilpene Minnid, kahnimw rieisek, pil lellahng Apel Keramim. Aramas tohto me kamakamala, mehn Israel eri kalowehdi mehn Ammon.kNQF Sepda eri kotehla pillapo pwehn mahweniong mehn Ammon, KAUN-O eri ketin kupwurehla pwe en powehdi.;MqF I pahn isikala aramas emen me pahn tepin pedoisang nan imweio pwehn tuhwong ie, ni ei pahn powehdi oh pwurodohsang nan mahwen. I pahn wiahkihla aramaso mehn meirong ong komwi.”lLSF Sepda ahpw inoukihong KAUN-O, ketihtihki, “Ma komw pahn kupwureiehla pwe I en powehdi mehn Ammon,|KsF Ngenen KAUN-O eri ti pohn Sepda. E ahpw kotehla Kilead oh Manase oh pwurodo Mispa nan Kilead oh douluhllahng Ammon.HJ F Ahpw nanmwarkien Ammon sohte men tehk koasoi pwukat sang Sepda.QIF Eri, I sohte wiahiong komwi mehkot sapwung. Komwi me sapwung ni omwi wie mahmahweniong ie. KAUN-O me pahn wia sounkopwung. Ih me pahn ketin koasoanehdi rahnwet nanpwungen mehn Israel oh mehn Ammon.”SH!F Erein pahr silipwiki Israel wie sapwasapw nan Espon oh Aroer, oh limwahn kahnimw kan me kapikapil wasa pwuko oh nan kahnimw koaros ni keilen Pillap Arnon. Dahme komw sohte alehki sahpw pwuko ni ahnsowo?G5F Dah, komw kupwukupwure me komwi mwahu sang Palak nein Sippor, nanmwarkien Mohap? E sohte mwahn uhwong mehn Israel ko. E sohte mwahn mahweniong kiht.HF F A met komw songosong en pwurehng alehdi? Komw kak kolokol dahme omwi koht Kemos kihong komwi, ahpw kiht mehn Israel kan pahn kolokolete sahpw koaros me KAUN-O at Koht ketin kalowehdiong kiht.~EwF Eri, KAUN-O, Koht en Israel, me ketin kasarehla mehn Amor ko pwehn ketikihong sahpwo sapwellime aramas en Israel kan.D1F Re alehdi sapwen mehn Amor koaros sang Arnon ni palieir lellahng Sappok ni paliepeng, oh sang nan sapwtehn en palimese lellahng palikapien Sordan.CCF Ahpw KAUN-O ketin kupwurehla mehn Israel ko oh ketikihong irail re en powehdi Sihon oh sapwellime karis. Mehn Israel ko eri sapwenikihla sapwen mehn Amor koaros me koukousoan nan sahpwo.,BSF Ahpw Sihon sohte mweidohng mehn Israel ko en kotehla sapweo. E kapokonepene sapwellime karis ko, kauwada imwarail impwal ko nan Sahas oh mahweniong mehn Israel ko.A5F Mehn Israel ko eri kadarala meninkeder kei rehn Sihon, nanmwarkien Amor en Espon, oh peki mweimwei pwe re en kotehla nin limeo, kolahng uhdakarailo.b@?F Mwuhr re ahpw douluhlla kotehla sapwtehno, pidipidahki sapwen Edom oh Mohap lao re lel palimesehn Mohap, palio Pillap Arnon. Re kauwada imwarail impwal ko ahpw re sohte kotehla Pillap Arnon pwehki eh wia irepen Mohap.(?KF Irail eri kadarala meninkeder kei rehn nanmwarkien Edom pwe re en peki mweimwei pwe re en kotehla nin lime sahpwo. Ahpw nanmwarkien Edom sohte ketin mweidohng. Re pil peki rehn nanmwarkien Mohap, pwe re en kotehla nin limeo, ahpw e pil sohte mweidohng. Mehn Israel ko eri mihmihte Kades.y>mF Iet me mehlel en: Ni ahnsou me mehn Israel ko kohsang Isip, re kotehla sapwtehn kolahng Akapa oh lellahng Kades.k=QF pwe re en wahla pasapeng wet: “Likamw pwoat me Israel adihasang sapwen mehn Mohap oh mehn Ammon.F<F Sepda pwurehng kadarala meninkeder kei rehn nanmwarkien Ammont;cF Nanmwarkien Ammon ahpw sapeng, mahsanih, “Ahnsou me mehn Israel ko kohdahdo sang Isip, re adihasang ie sapwei sahpw sang Pillap Arnon lellahng Pillap Sappok oh Pillap Sordan. Eri, met komw pahn kapwurehdo sahpw pwukat ni meleilei.”:1F Sepda eri kadarala meninkeder kei rehn nanmwakien Ammon pwe en wiahiong peidek wet, “Dahme mie nanpwungata pwe komwi en ketido mahweniong ie?”93F Sepda eri iangada kaunen Kilead ko, aramas ako eri wiahkihla ar sounkaweid oh ar kaun. Sepda eri kasalehda kupwure nan Mispa mwohn silangin KAUN-O.O8F Re ahpw sapengki, “Se pwungki. KAUN-O me pahn wia at sounkadehde.”;7qF Sepda eri sapeng irail, nda, “Ma kumwail pahn kapwureiehwei ni imweio pwe I en mahweniong mehn Ammon kan, KAUN-O ahpw kupwure ie pwe I en powehdi, I pahn wiahla amwail kaun.”6+F Re ahpw ndaiong Sepda, “Se uhdahn anahne komwi met, pwe komwi en iang kiht oh mahweniong mehn Ammon kan oh kaunda aramas koaros en Kilead.”;5qF Sepda ahpw sapeng irail, ketihtihki, “Kumwail me kailongkiniehla me kahrehda ei kohkohla sang ni imwen ei pahpao. Dahme kumwail kohkihdo met ni amwail milahr nan apwal laud?”L4F Re ndahng, “Kohdo oh kaunkitada nan mahwen ong mehn Ammon kan.”Y3-F Ni ahnsowo, kaun akan en Kilead ahpw kohla kapwurehdo Sepda sang nan sapwen Top.:2qF Kedekedeo, mehn Ammon ahpw mahweniong mehn Israel.~1wF Sepda eri tangasang rie ko oh mihla nansapwen Top. E ahpw kihpene wasao aramas soh katepe kei, re ahpw kin ieiang ih.T0#F pil wiahda pwutak kei ong eh pwoud, oh ni pwutak ko ar laudla, re ahpw kausasang Sepda ni imwarailo. Re ndahng, “Ke sohte pahn sohsohki mehkot sang rehn atail pahpao, pwe kowe nein emen lih tohrohr.”d/ EF Sepda, sounpei kommwad emen sang Kilead, eh nohno lihen netiki paliwere men. Eh pahpa Kileadg.IF Mehn Israel ko oh kaun ako eri peipeidekpene nanpwungarail wasao, patopatohwan, “Ihs me pahn kaunkitailda nan mahwen ong mehn Ammon kan? Mehmen me pahn tapihada mahwen wet iei ih me pahn kaun aramas koaros nan Kilead.”--UF Karis en mehn Ammon ko eri kaunopada ong mahwen oh kauwada imwarail impwal ko nan Kilead. Mehn Israel ko kohpene oh kauwada imwarail impwal ko nan Mispa nan Kilead.k,QF Irail eri kesehla koht en liki kan oh pwongih KAUN-O; KAUN-O eri ketin kupwurtoutoukihla ar apwal.M+F Mehn Israel ko ahpw patohwanohng KAUN-O, “Se patohwan dipadahr. Komw ketin kupwurei kiht oh ketin wiahiong kiht nin duwen kupwuromwien; ahpw komw ketin kupwurkalahngan oh kapitkitala rahnwet.”w*iF Kumwail kohwei oh likweriong koht akan me kumwail piladahr. Irail en kapitkumwailla sang amwail apwal akan.”){F Ahpw kumwail pil dadaurete amwail sohpeisang ie oh pwongipwongih koht teikan, eri I sohte pahn pwurehng kapitkumwailla. ( F mehn Saidon, mehn Amalek oh mehn Maon kalokeikumwailehr mahs, kumwail ahpw likweriong ie. Da? I sohte kapitkumwailla sang irail?a'=F KAUN-O ketin sapeng irail, mahsanih, “Mehn Isip, mehn Amor, mehn Ammon, mehn Pilisdia,&F Mehn Israel ko eri likweriong KAUN-O, patohwan, “Se dipadahr ong komwi pwehki at keseikomwihla, at Koht, oh kaudokiong Paal akan.”%F Mehn Ammon pil kotehla Pillap Sordan pwe re en mahweniong kadaudok kan en Suda, Pensamin, oh Epraim. Israel eri mihla nan apwal laud.3$aF Erein sounpar eisek waluh mehn Pilisdia oh mehn Ammon ahpw kakaun oh kalokaloke mehn Israel ko koaros me kin kousoan nan sapwen mehn Amor ni palimesehn Sordan nan Kilead.#F KAUN-O eri ketin engiengda pahn mehn Israel ko oh ketin mweidohng pwe mehn Pilisdia kan oh mehn Ammon kan en kaloweiraildi.d"CF Mehn Israel ko pil pwurehng dipada ong KAUN-O ni ar kin kaudokiong Paal akan oh Asdarde kan, iangahki koht en Siria kan, koht en Saidon, en Mohap, Ammon, oh koht en Pilisdia kan. Re manokehla KAUN-O oh sohla kaudokiong.'!KF Sair mehla oh seridi nan Kamon. F Nah pwutak siliakan me kin dake ahs akan. Mie arail kahnimw silihsek nan Kilead me adaneki kisin kahnimw kan en Sair lel rahnwet.cAF Mwurin Tola, Sair mehn Kilead ahpw wiliandi. E kakaunki Israel erein sounpar rieisek riau.Y-F E kaunda Israel erein sounpar rieisek siluh. Mwuhr e ahpw mehla oh seridi Samir.* QF Mwurin Apimelek eh mehla, Tola, nein Pua, Pua nein Dodo, ahpw pwarodo pwehn kapitala Israel. Iei ih kadaudok en Isakar e kin mihmi Samir nan sahpw nahnahn Epraim.{qF 9Koht pil ketin kalokehki mehn Sekem ko arail suwed, nin duwen me Sodam nein Kidion patohwanehr ni eh kerieirailla.ymF 8Iei duwen KAUN-O eh ketin kapwung ong Apimelek sapwung me e wiahiong eh pahpa ni eh kemehla rie pwutak isiakano.p[F 7Ahnsou me mehn Israel ko kilangada duwen Apimelek eh melahr, irail koaros ahpw kohkohla ni imwarail ko.fGF 6E ahpw mwadangete ekerodo mwahnakapw me kin weuwa nah dipwisoun mahwen ko oh ndahng, “Ale noumw kedlahsen oh kemeiehla. I sohte men aramas en nda me lih emen me kemeiehla.” Mwahnakapwo eri ale nah kedlahso oh kemehla.Z/F 5Lih emen ahpw kesehdiong takai en wiahda pilawa amas pohn moangeo oh kamwutepene.iMF 4Ni ahnsou me Apimelek mahweniong pohnihmw kengkengo, e kohdahla ni wenihmwo pwehn isikala ihmwo. ;F 3Mie wasao imwen doulik kengkeng ehu, oh tohn kahnimwo koaros tangala loale iangahki kaun akan. Re ahpw loakehdi ihmwo oh doudahla pohn pwelengen ihmwo.DF 2Apimelek ahpw kohla Depes, kapilpene kahnimwo oh kalowehdi.[1F 1Emenemen irail koaros ahpw pelehdi rahn tuhke, oh idawehnla Apimelek oh koasoakedahng lepin tuhke ko ni kelen mahweno. Re ahpw isikala iangahki aramas ako me mihmi loale, irail koaros eri mehla, ohl oh lih kid.JF 0ih eri kohdahla pohn Nahna Salmon iangahki nah sounpei ko. E ahpw ale sile pwoat oh pelehdi rahn tuhke pwoat, ih eri kapaikada. E ahpw ndahng nah sounpei ko re en mwadang pil wiahda soahngohte.:qF /Pakair eri kohieng Apimelek me re pokopokon wasao, F .Ni ahnsou me mehn Sekem ko me mihmi nan kehlo rongada met, re ahpw tangala rukula nan kelen mahwen en tehnpas en Paal-en-Inou. F -Re mahmahwenpene rahno pwon. Apimelek eri kalowehdi kahnimwo, kemehla towe kan, kamwomwala oh kamwarakdiong soahl pohn pwehlo.'F ,Ni Apimelek oh nah pwihno ar mwadangalahng silehdi ewen kehlo, a pwihn riau teiko ahpw mahweniong aramas akan nansapwo oh kemeirailla koaros.I F +Ih eri ale nah sounpei ko oh wiahkihda pwihn siluh, irail eri rukula nansapw. Ni eh kilangada aramas ako ar kohkohieisang nan kahnimwo, e ahpw pwaradahsang wasa me e rukuruk ie oh kemeirailla.b ?F *Mandahsang rahno Apimelek diarada me mehn Sekem koasoakoasoane re en kohieilahng nansapw.x kF )Apimelek eri kousoanla Aruma, a Sepul ahpw pwakihasang Kaal oh rie ko Sekem, irail eri sohla kak kousoan wasao.z oF (Apimelek eri pwakih Kaal, Kaal eri tangdoaui. Me tohto rehrail me ohla oh wonohnpene lellahng ni wenihmwen kehlo.L F 'Kaal ahpw kahluwalahng mehn Sekem ko pwe re en mahweniong Apimelek.B F &Sepul eri ndaiong, “Eri, met ia omw kehl oh aklapalap, ni omw patohwan, “Ihs Apimelek pwe kitail en papah? Ih aramas pwukat me ke mwamwahliki. Eri, met kohla oh mahweniong irail.”7iF %Kaal ahpw pwurehng nda, “Kadehde mwahu! Aramas ekei kohkohdihsang pohn kumwen nahnao oh pil ehu pwihn kohkohdo nan ahl me kohsang ni tuhke ohk en aramas en kosetipw kan.”A}F $Kaal kilangirailda oh ndalahng Sepul, “Kilang mahs kiden aramas eh kohkohdihsang pohn nahna kan!” Sepul ahpw sapeng, “Kaidehn aramas ekei mwo, pwe mwete kei me mi pohn nahnao!”F #Ahnsou me Apimelek oh ienge ko koaros kilangada Kaal eh kohkohiei oh uh ni wenihmwen kahnimwo, re uhdahsang nan arail wasahn rukula kan.mUF "Eri, Apimelek oh nah sounpei koaros ahpw mwekidieila nipwongo oh rukula likin Sekem ni pwihn pahieu.-UF !Ninsohrahn en lakapw kumwail en mahweniong kahnimwet, oh ni ahnsou me Kaal oh ienge kan pahn peliankumwailda, kumwail uhwong oh mahweniong irail uwen amwail kak.”\3F Eri, komwi oh sapwellimomwi sounpei kan kumwail ketieila nipwong oh rukula nansapw.;qF Ih eri kadarala meninkeder kei rehn Apimelek nan Aruma, me ketihtihki, “Kaal nein Eped oh rie kan leledohngehr Sekem oh re sohte pahn mweidohng komwi en ketilong nan kahnimwet.MF Sepul, kaunen kahnimwo, ahpw engiengda ni eh karongehda pato pwukat.-UF I ahpw men ngehi me kakaun aramas pwukat! Pwe I pahn kapweiekidi Apimelek! I pahn ndaiong, ‘Kakehlahda sapwellimomwi karis kan oh ketido, kita pahn mahwen!’ ”%EF Kaal eri nda, “Soangen aramas da kei kitail nan Sekem? Dahme kitail wie papahki Apimelek? Ihs ih? Nein Kidion pwutak! Oh Sepul kin kapwaiada dahme Apimelek kin koasoanehdi, eri, ia kahrepen atail pahn papah? Kumwail loalopwoatohng samamwailo, Amor, me tepin kauwada amwail peneinei!f~GF Irail koaros eri kohieila nan ar mwetin wain akan oh dolung wahn wain oh wiahkihda wain, re ahpw wiahda lapalahn kamadipw ehu. Irail eri kohla nan tehnpas en ar koht, wasa re tungoal oh niminim ie oh kepikepitki Apimelek._}9F Kaal nein Eped eri kohdo Sekem iangahki rie ko; aramas en Sekem eri koapworopworkihla.#|AF Mehn Sekem ahpw kin rukuruk oh mwasamwasahn Apimelek pohn nahna kan, irail ahpw kin kulih aramas koaros me kin keid wasao; pakair ahpw wiawihong Apimelek.{ F Met wiawiher pwe Apimelek oh mehn Sekem ko me painohng en kemehla nein Kidion pwutak isiakano, en lokolongki ar sapwung laudo.zF Koht eri ketin mweidohng nanpwung suwed en miehla nanpwungen Apimelek oh aramas en Sekem, aramas ako eri pelianda oh uhwong Apimelek. !~m}||{z8xxw)v_utssrqzpooo?nmm8llulkEj1iihh ffqeddccbba``E_f_^^!]]\>[Z8XXIWUVV UTTSNRR:QiP5O MM#LeKK2JHIIHFGGQF\EDDCBBaA@??g>>%=<988}76625R44t32h000/-,-++[*K))(n''&%%$y$#H""i!!$ #^lo#crd% 5V( >  c_Hm  PNi ei mweselsang wasaht, I ahneki soahng tohto; a KAUN-O ahpw ketin kapwureiehdo kahiep. Dahme kumwail kahdanekiniehki Naomi, ni KAUN-O Wasa Lapalap, eh ketin kerieielahr oh wiakauweielahr?”l /PNaomi ahpw sapeng irail, nda, “Kumwail dehr ekerkin ie Naomi, ahpw kumwail ekerkin ie Mara, pwehki Koht Wasa Lapalap, ketikihong ie apwal laud.$k EPIra ahpw seiseiloak lao lel Pedleem. Eri, ni ara lelehr wasao, aramas akan koaros inenen pwuriamweiki mehlel, oh lih akan ahpw nda, “Kaidehn Naomi met?”_j ;PEri, ni Naomi eh esedahr me Rud ngoangki mehlel en iangih, e ahpw sohla koasoia mehkot.i PWasa ke pahn mehla ie, iei wasa me I pil pahn mehla, oh seridi ie. I kahukihla me sohte mehkot pahn kak kadohwankitapeseng, mehlahte.”h )PRud ahpw sapeng, nda, “Ke dehr nda I en pwuralahsang uhk; ke dehr irehdihsang ie I en iang uhk. Wasa kis ke pahn kohla ie, iei wasa me I pil pahn kohla ie; wasa kis ke pahn kousoan ie, iei wasa me I pil pahn kousoan ie. Kisehmw kan iei kisehi; oh omw Koht iei ei Koht.+g SPNaomi eri ndaiong Rud, “Kilang! Serepein me kumwa pwoudiki pirien ehuo e pwuralahngehr rehn eh peneinei oh eh koht. Kohla iangih pwuralahng rehn omw peneinei.”f /PIra eri pwurehng sengiseng. Eri, Orpa ahpw metik Naomi oh kamwirimwiriong, e ahpw pwuralahng rehn kiseh kan; ahpw Rud sohte men mweselsang Naomi.e P kumwa pahn men awiawi lao ira laudla pwe kumwa en pil pwoudikihda? Met pahn kak irehdihsang kumwa en pwoudikihda emen tohrohr? Nei kompoakepahi ko, kumwa ese me soahng wet sohte kak wiawi, pwe KAUN-O solahr ketin kupwure ie. I inenen poakeikumwahla.”gd KP Kumwa pwurowohng nan amwa peneinei; pwe I mahlahr, solahr kak pwurehng pwopwoudida. Ia duwe, ma I pahn koasoia me I koapworopworki me I pahn pwurehng pwopwoudida, de ma I pil pahn pwopwoudida pwohnget oh naitikihedi pwutak,Ec P Naomi ahpw sapeng ira, nda, “Nei serepein kompoakepahi, kumwa uhdahn pahn pwurowei. Dahme kumwa men iangiehki? Pala I pahn kak pwurehng neitik pwe kumwa en pil pwoudikihda nei pwutak kan?Gb  P oh ndahng, “Soh! Se pahn ianguhkewei rehn omw aramas akan.”F/Ahpw sounpei wenepwiki me pitla oh tangala nan sahpw patapato kolahng Paipen Rimmon, irail eri mihmihte mwo erein sounpwong pahieu.m=UF.Koaruhsie patpene mehn Pensamin rianen limekid me kamakamala rahno-irail koaros sounpei kommwad kei.Q<F-Luhwe ko pirekekte tangala nan sahpw patapato kolahng Paipen Rimmon. Me limekid me kamakamala nanialo. Mehn Israel ko usehlahte pwakipwakih me luhwe ko lao lel Kidom, wasa re kemehla ie aramas riekid.D;F,Sounpei koahiek nen welikid en mehn Pensamin me kamakamala.:#F+Mehn Israel ko eri kapilpene ar imwintihti ko, oh pwakih irail, sohte uhdi lao lel palimesehn Kipea, kemekemehla koaros me re diar nanialo.;9qF*Re tangasang mehn Israel ko oh tangalahng nan sahpw patapato, ahpw re solahr kak pitla. Re milahr nanpwungen karis kehlail ko oh me kohkohieisang nan kahnimwo, irail eri mwomwla.o8YF)Mehn Israel ko eri pwurodo oh mehn Pensamin ko ahpw masepwehkada pwehki ar esedahr me re pahn mwomwla.79F(Ni ahnsowo kilelo pa pwarada; edinieio pa kohkohda pohn kahnimwo. Mehn Pensamin ko eri pirekekla oh dahkihla ar kilangada kahnimwo pwon eh wie lullul.C6F'mehn Israel ko me mihmi wasahn mahweno pahn pweiekdo. Ni ahnsowo mehn Pensamin ko kemelahr mehn Israel siliakan. Re ahpw ndapene nanpwungarail, “Ei, se kaloweiraildier duwehte mahs.”D5F&Pali kehlail en karis en mehn Israel ko oh irail me rukuruk ahpw wiahda kilel ehu. Eri, iet mwomwen kilelo, ni ahnsou me re pahn kilang lapalahn ediniei ehu me kohkohda sang nan kahnimwo,p4[F%Ohl pwukat ahpw mwadangete tangala Kipea; re mwarakpeseng nan kahnimwo oh kemehla tohn kahnimwo koaros.O3F$mehn Pensamin ko ahpw esehda me re lohdier pahn mehn Israel ko. Pali kehlail en karis en mehn Israel ko pweiekla sang mehn Pensamin ko pwehki ar koapworopworki sounpei ko me rukuruk kapikapil Kipea.z2oF#KAUN-O ketikihong mehn Israel ko re en powehdi karis kan en Pensamin. Mehn Israel ko kemehla aramas 25,100 rahno; 1;F"Sounpei nen me pilipilda sang rehn mehn Israel ko, mahweniong mehn Kipea, oh mahweno me uk mehlel. Mehn Pensamin ko sohte lemehiong me re pahn mwomwla.e0EF!Eri, ni ahnsou me karis en mehn Israel ko pweiekla oh pwurehng kapokonepene arail karis kan nan Paaltamar, sounpei ko me kapikapil Kipea ahpw mwadangete tangeisang wasa me re rukuruk ie nan sahpw takain limwahn kahnimwo.M/F Aramas en Pensamin ko ahpw nda, “Se poweiraildier duwehte mahs.” .FMehn Pensamin ko eri kohiei pwe re en mahweniong irail, re ahpw kohlahsang nan kahnimwo. Nin duwen me re wia mahs, re tapihada kemehla ekei mehn Israel nan sahpw patapat, nanial kolahng Pedel oh nanial kolahng Kipea. Re kemehla mehn Israel kerenieng siliakan. -FEri ni kesilipak en ar mwekidlahng mahweniong mehn Pensamin, re koasoanehdi nair sounpei ko sallahng Kipea, duwen me re wia mahs.A,FMehn Israel ko eri karukihala ekei sounpei limwahn Kipea.h+KFSapwellimen Koht Kohpwahn Inowo mihmi nan Pedel ni ahnsowo, oh Pineas, nein Eleasar nein Aaron pwutak, iei ih me kin apwahpwalih. Aramas ako eri kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Se en pwurala mahweniong riat mehn Pensamin ko, de se en peki mahk? KAUN-O eri sapeng, mahsanih, “Kumwail mahwen, pwe I pahn mweidohng kumwail en poweiraildi lakapw.”h*KFSapwellimen Koht Kohpwahn Inowo mihmi nan Pedel ni ahnsowo, oh Pineas, nein Eleasar nein Aaron pwutak, iei ih me kin apwahpwalih. Aramas ako eri kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Se en pwurala mahweniong riat mehn Pensamin ko, de se en peki mahk? KAUN-O eri sapeng, mahsanih, “Kumwail mahwen, pwe I pahn mweidohng kumwail en poweiraildi lakapw.”|)sFMehn Israel koaruhsie eri kohla Pedel oh mwahiei wasao. Re ahpw mwohndi wasao mwohn silangin KAUN-O oh sohte tungoale mehkot lao lel nin soutik. Re patohwanda ar meirong en kaminimin oh meirong isihs pwonte-soahng koaros mwohn silangin KAUN-O.(FOh pil keriapak karis en mehn Pensamin ko ar mwekidieisang nan Kipea, oh nan kohpene wet re kemehla sounpei koahiek en Israel 18,000.@'}FRe ahpw pwurehng mwekidla keriapak ong mehn Pensamin ko. &FMehn Israel ko ahpw kohla wasahn kaudok oh mwahiei mwohn silangin KAUN-O lao lel nin soutik. Re ahpw kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Se en pwurala mahweniong riat ako me kisehn kadaudok en Pensamin?” KAUN-O eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Ei.” Nan kapehd en mehn Israel ko eri kehlailda, re ahpw pwurehng koasoanehdi nair sounpei ko wasa me re koasoaneiraildi ie rahnteio. %FMehn Israel ko ahpw kohla wasahn kaudok oh mwahiei mwohn silangin KAUN-O lao lel nin soutik. Re ahpw kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Se en pwurala mahweniong riat ako me kisehn kadaudok en Pensamin?” KAUN-O eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Ei.” Nan kapehd en mehn Israel ko eri kehlailda, re ahpw pwurehng koasoanehdi nair sounpei ko wasa me re koasoaneiraildi ie rahnteio.{$qFKaris en mehn Pensamin ko eri kohieisang nan kahnimwo oh kemehla sounpei en Israel 22,000 mwohn ketipin eh kihrla.b#?FRe kohla mahweniong mehn Pensamin, re ahpw koasoanehdi nair sounpei ko sallahng kahnimwo.v"gFMehn Israel ko eri mwekidla nimenseng en mandahn rahno oh kauwada imwarail impwal ko karanihte kahnimw Kipea.\!3FMehn Israel ko eri kohla nan ar wasahn kaudok nan Pedel, re ahpw kalelapak rehn Koht, “Mehnia kadaudok me pahn mahweniong mahs mehn Pensamin?” KAUN-O eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Kadaudok en Suda.”` ;FMehn Israel koaros me pokonpene me 400,000 sounpei koahiek, likin kadaudok en Pensamin.p[FRe ekerpene sounpei rianen wenekid sang nan ar kahnimw kan rahno. Likin mepwukat, tohn Kipea ko pil kapokonepene ohl pilipil isipwiki me meingtoal. Irail koaros kak kesingki kesik kumi oh kaskihki pitenwel pwoat oh sohte katiasang.p[FRe ekerpene sounpei rianen wenekid sang nan ar kahnimw kan rahno. Likin mepwukat, tohn Kipea ko pil kapokonepene ohl pilipil isipwiki me meingtoal. Irail koaros kak kesingki kesik kumi oh kaskihki pitenwel pwoat oh sohte katiasang.jOFAramas ako sang nan kahnimw en Pensamin ahpw pokondohng Kipea pwehn mahweniong mehn Israel teiko.*OF Komw pangodohng kiht aramas loallap suwed pwukan en Kipea pwe se en kemeirailla oh irisasang suwed wet nan Israel.” Ahpw mehn Pensamin ko sohte men tehk irail."?F Kadaudok en Israel ko eri kadarpeseng meninkeder kei nan sapwen kadaudok en Pensamin me wia peidek pwukat, “Soangen sapwung dah ieu me kumwail wiadahr?[1F Ohl koaros en Israel ahpw pokonpene wia kupwurteieu pwe re en mahweniong kahnimwo.@{F Eisek kis ehun mehn Israel pahn kaunopada kisin tungoal ong karis en sounpei kan, oh meteiko koaros pahn kohla oh kaloke mehn Kipea pwehki tiahk suwed wet me re wiadahr nan Israel.”jOF Iet me kitail pahn wia: kitail pahn usuhs oh pilada ekei ohl me pahn kohla mahweniong mehn Kipea. FAramas koaros ahpw wiahkinteieu kesihnenda oh nda, “Sohte emen reht me kin mihmi nan ihmw de nan impwal pahn pwurala ni imwe.FKumwail koaros me mihmi met, kumwail mehn Israel kei. Dahme kumwail medemedewe kitail en wiahiong soangen tiahk suwed wet?”+FNgehi eri pelepeseng paliwereo oh kadarpeseng lepin ko rehn kadaudok eisek riau en Israel. Aramas pwukat wiadahr tiahk suwed ehu nanpwungatail."?FOhl en Kipea ko eri kohdo pwe re en ale ie oh re kapilpene ihmwo nipwong. Re lemeleme re en kemeiehla. Ahpw re angkehlailiong ei pwoudo, ihme e mehkihla. FMehn lipai me eh pekehio kamakamalao ahpw sapeng, nda, “Ngehi oh ei pekehio patohla Kipea nan sapwen Pensamin pwe se en pweidi ie.-UFMehn Pensamin ko pil rongada me mehn Israel koaros pokonpenehr nan Mispa. Mehn Israel ko koaros eri idek, “Kawehwehiong kiht mahs ia mwomwen dihp wet eh wiawi?”}FKaunen kadaudok en Israel koaros iang pokon wet en sapwellimen Koht aramas akan oh sounpei alu 400,000 me iang mi wasao.C FMehn Israel koaros sang paliepeng en Dan lel palieir en Peersepa, pil sang sapwen Kilead ni palimese, re sapeng likwero. Irail eri pokonpene wia pwihn ehu mwohn silangin KAUN-O nan Mispa. FArams koaros me kilangehr met, re ahpw ndinda, “Se saikinte mwahn rong soangen irair wet! Saikinte mehkot duwehte met me wiawi de pweida sang ahnsou me mehn Israel ko lipasang Isip. Kitail pahn koasoanehdi duwen irair wet. Eri, ia duwen? Dahme pahn wiawi?”-FNi eh lel ni imweo, e ale naip pwoat oh lupukpeseng eh pekehio wiahkihda me lep rielep oh kadaralahng ehu lep rehn ehuehu kadaudok en Israel ko.  FE ahpw ndalahng, “Pwourda kita kohkohla.” Ahpw sohte pasapeng wiawi. Ohlo eri kidahng liho pohn were ahso oh ira kohkohla. #FEh pwoudo pwourda nimensengo oh kolahng ritingada wenihmwo, e ahpw diarada eh pekehio eh wonohn mwohn ihmwo, peh ko uhdalahng nan wenihmwo. !FNin sohrahn liho ahpw kohdo oh pwupwudiong ni wenihmwen imwen ohl laudo, wasa eh pwoudo mihmi ie. E ahpw wonohn wasao lao wasa rahnpeseng.9 mFPwihn suwedo sohte men rong ohl laudo. Mehn Lipaio eri ale eh pekehio oh kihieilahng irail. Irail eri wiewiahiong nsenen pwopwoud erein pwohngo pwon sohte tokedi lel nimenseng.3 aFIet eh pekehi iangahki nei serepein meipwonet. I pahn wahieidohng rehmwail, kumwail en wiahiong ira nsenamwail. Ahpw kumwail dehr wiahiong ohl menet soangen suwed wet!”I FOhl laudo ahpw pwerieila oh ndahng irail, “Kompoakepahi ko, kumwail dehr wia soangen suweden! Menlau, kumwail dehr wia soangen tiahk suwed wet! Ohl menet mehn liki men me kodohn pweidi rehi.q]FNi ar pereperen nan ihmwo, aramas suwed kei ahpw mwadangete pwarodo sang nan kahnimwo oh kapilpene ihmwo oh tapihada pakepakere wenihmwo ndinda, “Komwi kihieido ohl me iangkomwihdo, pwe se men wiahiong tiahk en pwopwoud en ohl!”dCFIh eri kahreirailla ni imweo oh kamwenge nair ahs ako. Re ahpw widen nehrail ko oh sak reh. FOhl laudo ahpw nda, “Me mwahu, I pahn kasamwo kumwail ong nan imweio, kumwail sohte pahn pweidi wasahn tuhpene en kahnimwet.”6gFmehndahte eh mie kanat kisin mwenge oh kenen nait mahn akan dihpw, oh pil mie wain oh pilawa kenen ei pekehi oh laduwet oh pil kenei. Mie soahng koaros reht me se anahne.”4cFMehn Lipaio ahpw sapeng, “Se patohsang Pedleem en Suda, se patopatolahng ni imwat nan sahpw nahnahn Epraim. Sohte me men kasamwolong kiht nan imwe pwe se en pweidi mahs, FOhl laudo eri tehkada mehn Lipaio eh mwomwohd wasahn tuhpene en kahnimwo, e ahpw idek reh, “Komw ketsang ia? Komw pahn ket ia?”fGFNindokon ar mwomwohd wasahn mwomwohdo, ohl laud men ahpw pwarodo sang nan eh mwaht. Ohl laudo uhdahn pwilidak en sahpw nahnahn Epraim, ahpw e kin koukousoan met nan Kipea, (Aramas teiko koaros kisehn kadaudok en Pensamin)*OFIrail eri wetla pwe re en pweidi wasao. Re kohla nan kahnimwo oh mwohndi wasa me aramas akan kin tuhpene ie, ahpw sohte me men kasamwo irail ong ni imwarail kan.}FIrail eri daulih Sepus oh doudouluhlla. Ketipin pahn kihrlahr ni ahnsou me re lel Kipea nan sapwen kadaudok en Pensamin.:~oF A eh soumaso mahsanih, “Kitail sohte pahn uhdi nan kahnimw ehu me towe kan kaidehn mehn Israel. Kitail pahn douluhlla ekis dohla, kitail ahpw pahn pweidi nan Kipea de Rama.”:}oF A eh soumaso mahsanih, “Kitail sohte pahn uhdi nan kahnimw ehu me towe kan kaidehn mehn Israel. Kitail pahn douluhlla ekis dohla, kitail ahpw pahn pweidi nan Kipea de Rama.”&|GF Ahpw mehn Lipaio sohte men pwurehng pweidi, ih eri mwesel iangahki eh pekehio. Mie ahs riemen me kaunopadahng ira en dake. Ninsouwas, ira ahpw lel limwahn Sepus (iei Serusalem); laduwo eri ndaiong eh soumaso, “Dahme kitail sohte uhdihki oh pweidi wasaht nan kahnimw en mehn Sepus?”&{GF Ahpw mehn Lipaio sohte men pwurehng pweidi, ih eri mwesel iangahki eh pekehio. Mie ahs riemen me kaunopadahng ira en dake. Ninsouwas, ira ahpw lel limwahn Sepus (iei Serusalem); laduwo eri ndaiong eh soumaso, “Dahme kitail sohte uhdihki oh pweidi wasaht nan kahnimw en mehn Sepus?”0z[F Ni mehn Lipaio oh eh pekehio, iangahki eh laduwo, arail pahn mwesel, en serepeino eh pahpa pil ndaiong, “Kilang, wasa pahn soutikier, komw seu pil pweidi pwohnget. Kereniengehr e pahn rotorot, kumwa mihmi mahs oh pereperen. Lakapw nimenseng kumwa kak pwourda mwadang oh mweselwohng ni imwamwa.MyFNimensehngie en kelimaun rahn e ahpw onopada pwehn mwesel, en serepeino eh pahpao ahpw pil ndaiong, “Komw sakan mahs mehkot. Keieng ekis komwi ahpw mwesel.” Ira eri pil mwohndi oh sakasakpene.x FMehn Lipaio eri uhda pwehn kohkohla, ahpw en serepeino eh pahpao ngidingidki en mihmi mahs, mehn Lipaio eri pil pweidi pwohngo.wFIra eri mwohndi oh sakasak oh sakasakau. Mwuhr, en serepeino eh pahpao ahpw ndaiong, “Menlau pweidi oh pereperen mahs.”Av}FNimenseng en kapahieun rahn ira pwourda oh kaunopada en mwesel. Ahpw en serepeino eh pahpa ndaiong mehn Lipaio, “Komw sak mahs, pwe komwi en kehlail. Kumwa kak mwesel keieng ekis.”$uCFEn serepeino eh pahpao eri ngidingidkihong en mwohndi oh mihmi wasao, ih eri mihmihki mwo erein rahn siluh. Pwopwoudo eri kin tungutungoal oh pweidi wasao.Vt'FOhlo eri lemehda en idawehnla oh song en kapwurehdo. E wahda nah laduwo iangahki ahs riemen. Serepeino eri kahrehla mehn Lipaio nan imwen eh pahpao, ni eh pahpao eh kilangada, e ahpw kasamwo ni nsenamwahu.qs]FSerepeino eri mwakarada pah oh pwurala ni imwen eh pahpa nan Pedleem, ih eri mihmi mwo sounpwong pahieu.;r sFNi rahn ako mwohn eh saikinte mie nanmwarki nan Israel. Mie mehn Lipai men me kin kousoan nan sahpw nahnahn Epraim. E ahpw alehda serepein men sang Pedleem en Suda pwehn pekehiki. q FNein Maika dikedik en enio mihmi wasao erein ahnsou me Impwal Sarawio, wasa me aramas kin kaudokiong Koht ie, e mihmi nan Sailo.pp[FMehn Dan ko eri koasoanehdi mwomwen dikedik en enio pwe re en kin kaudokiong, oh Sonadan, nein Kerson, e pahpa kahlapki Moses, wiahla samworo ong mehn Dan, oh kadaudoke kan pil wia samworo lao lel ahnsou me aramas ako kalipilipala.hoKFRe ahpw wekidala eden kahnimwo wekidohng Dan, iei eden ar pahpa kahlap Dan, nein Seikop pwutak.n{FMwurin mehn Dan ar aleier samworo oh dipwisou ko me Maika wiahda, re ahpw douluhlla oh mahweniong mehn Lais, kahnimw meleilei oh onepek mwahu me mihte nan wahu en Pedrehop. Re ahpw kemehla towe kan oh isikala kahnimwo. Sohte emen me doareirailla, pwe Lais inenen dohsang Saidon, oh e sohte kin ehuong kahnimw teikan. Mehn Dan ko eri onehda sapahl kahnimwo oh kousoanla wasao.m{FMwurin mehn Dan ar aleier samworo oh dipwisou ko me Maika wiahda, re ahpw douluhlla oh mahweniong mehn Lais, kahnimw meleilei oh onepek mwahu me mihte nan wahu en Pedrehop. Re ahpw kemehla towe kan oh isikala kahnimwo. Sohte emen me doareirailla, pwe Lais inenen dohsang Saidon, oh e sohte kin ehuong kahnimw teikan. Mehn Dan ko eri onehda sapahl kahnimwo oh kousoanla wasao.lyFMehn Dan ko eri kohkohla. Maika kilang duwen ar mwomwen kehlail sang irail, e ahpw pil wekidek oh pwuralahng ni imweo.@k{FMehn Dan ko ahpw ndahng, “Komw dehr nda mehkot ma komw sohte men kalingarngarihada aramas pwukat oh kahrehiong ar pahn mahweniong komwi. Komwi oh omwi peneinei koaros pahn mehla.”j9FMaika ahpw sapeng, nda, “Dahkot? Dahkot met? Kumwail wahsang ei samworo oh ale koht kan me I wiahda oh kohkohla! Eri, dahme ahi me pahn luhwehdi?”yimFre ahpw likwerlahng irail. Mehn Dan ko eri pirekek oh idek rehn Maika, “Dahkot met? Ia wehwehn mworong wet?”h FRe dohlahsangehr ni imwen Maika, Maika ahpw ekerpene mehn mpe ko pwe re en kolahng mahweniong irail. Re koanoahdi mehn Dan ko,cgAFRe ahpw mwesel oh pwurala, iangahki nair seri ko, nair pelinmen ko, oh mehkoaros me arail.QfFMet eri kaparanda samworo, ih eri ale dipwisou sarawi ko oh iangirailda.[e1FRe ahpw patohwanohng, “Komw nennenla. Komw dehr nda mehkot. Kohdo iangkitala oh wiahla at samworo oh sounkaweid. Komw seu men wiahla samworo en kadaudok en Israel pwon sang samworo en peneineien ohltehmen?”dFNi ahnsou me ohl ako pedolong nan imwen Maika pwe re en ale dipwisou sarawi ko, samworo ahpw idek rehrail, “Dahme kumwail wiewia?”Wc)FLipoahrok limmeno eri kohla ni ihmwo oh ale mwomwen dikedik en eni tuhkeo me kidikidki silper, iangahki dikedik en eni teiko oh ihpodo, ni ahnsou me samworo mihmi ni wenihmwen kehlo rehn sounpei wenepwikio.gbIFNi ahnsowo sounpei wenepwikio me onopadahngehr mahwen, ar wie kesikesihnen ni wenihmwen kehlo.gaIFIrail eri kohla ni imwen Maikao, wasa samworo pwulopwulo kin koukousoan ie oh idek reh ia ire.`FOhl limmen me kohla lipoahrok nan Lais ahpw ndaiong iangarail ko, “Kumwail ese me mie wasaht nan ehu ihmw kat mwomwen dikedik en eni tuhke me kidikidki silper? Pil mie ekei mwomwen dikedik en eni oh pil iangahki ihpod. Dahme kumwail medemedewe kitail en wia?”M_F Re ahpw kohsang mwo kolahng ni imwen Maika nan sahpw nahnahn Epraim.^#F Re kohdahla oh kauwada imwarail impwal kan palimesehn Kiriad Searim nan Suda. Ihme kahrehda wasao adanekihki kahnimpwal en Dan lel rahnwet.m]UF Eri, sounpei wenepwiki sang kadaudok en Dan ahpw mweselsang Sora oh Estaol, re onopadahngehr mahwen.)\MF Ni amwail pahn lel mwo, aramas akan sohte pahn lemeleme mehkot. Lapalahn sahpw ehu mwo, mie soahng koaros me aramas kin anahne, oh Koht ketikihongkumwailehr.”M[F Re ahpw sapeng irail, nda, “Nna, kitail mahweniong mehn Lais. Se kilangehr sahpwo oh me uhdahn kaselel. Kumwail dehr mihmi met sohte wia mehkot. Nna, kumwail mwadang. Kumwail kohla oh kalowehdi!hZKFNi ahnsou me ohl limmeno pwurodohng Sora oh Estaol, iangarail ko idek rehrail dahme re diarada.+YQFEri, ohl limmeno ahpw mwesel kolahng nan kahnimw Lais. Re kilang duwen silasil mwahu en aramas wasao duwehte mehn Saidon kan. Re me meleilei oh onepek mwahu, sohte nanpwungsuwedpene. Mie soahng koaros me re anahne. Re dohsang mehn Saidon kan oh re sohte kin ale dipwisou sang aramas teikan.XFSamworo ahpw sapeng, ketihtihki, “Kumwail dehr perki mehkot, pwe KAUN-O pahn ketin ieiang kumwail nan amwail seiloaken.”jWOFIrail eri peki reh, “Menlau rapahki mahs kupwur en Koht ma se pahn paiamwahu nan at seiloak.”V}FA e sapeng, patohwan, “Mie ei koasoandi ehu ong Maika, e kin pwainohng ie pwe I en kin papah nin duwen nah samworo.”'UIFNindokon ar mihmi mwo, re ahpw tehkada ngohr en mwahnakapw en Lipaio, re ahpw keiong mpe oh idek, “Dahme komw wiewia met? Ihs me kahredohng komwi wasaht?”TFEri, mehn Dan ko ahpw pilada ohl koahiek limmen sang nan peneinei koaros en kadaudoko oh kadar irail sang nan kahnimw kan en Sora oh Estaol oh kehkehlingkihong irail re en dawih oh lipoahroke sahpwo. Ni arail lel sahpw nahnahn Epraim, re kommoaldi ni imwen Maika.9S oFNi ahnsowo sohte nanmwarki nan Israel. Ni ahnsowo kadaudok en Dan wie raparapahki sahpw me re en soandiong loale pwe re saikinte ale sapwarail nanpwungen kadaudok en Israel kan.pR[F Maika eri patohwan, “Eri, met nan eh mieier nei samworo, I eseier me KAUN-O pahn ketin kupwure ie.”VQ'F Maika eri kilelehdi pwehn wiahla nah samworo, e ahpw kin koukousoan ni imweo.gPIF Mehn Lipai pwulopwulo ahpw pwungkihda en mihla rehn Maika oh wiahla duwehte uhdahn nah pwutak.FIrail wie pereperen, re ahpw nda, “Wahdo Samson pwe kitail en kapailoke!” Ni Samson eh pakahrdohsang nan imwetengo, re ahpw kapailoke oh kihong en kesikesihnen nanpwungen uhr riepwoat. Ni aramas akan ar kilang Samson, re ahpw koul kapinga ar koht, ketihtihki, “At koht me ketikihong kiht se en powehdi at imwintihtio, me kauwehla sapwatail kan oh kemehla aramas ngeder rehtail.”V='FKaunen men Pilisdia ko eri pokonpene pwe re en wia arail kamadipw en kaping oh meirong laud ong ar koht, Dakon. Re ahpw kokoul oh ndinda, “At koht me ketikihong pahn at manaman Samson, at imwintihtio.”/<[FPitenmoange ko ahpw tapihada wosohsada.>;wFMehn Pilisdia ko eri salihedi oh pwadikasang pwoaren mese ko. Re ahpw kahrelahng Kasa, oh salihkihdi selmete prons. Re ahpw pil kihong en wia doadoahk en ngidar pilawa nan imweteng.T:#FDilehla werda, nda, “Samson! Mehn Pilisdia kan samwodohr!” Samson ahpw pirida oh mengimengloalki, “I pahn sapwedekdahte pitla, duwen me I wiahier ko.” Ahpw e sasairki me KAUN-O ketin mweisang ih.09[FDilehla eri kamairala Samson pohn kepeh, e ahpw ekerodo ohl emen en sehkasang ingihng isipwoat en pitenmoange ko. E ahpw tapihada kaloke Samson, pwehki solahr eh kehl.[81FNi Dilehla eh esehda me e kasalehiong mehkoaros ni mehlel, e ahpw pakairkilahng kaunen mehn Pilsdia ko, nda, “Kumwail pwurodo, pwe e kasalehiong ie kahrepen eh kehlail.” Irail eri kohdo wa mwohni silper ko. G~}n|{{{!zgyxx]w:vutsrrq\pRoVnmmOll*kXjjZii6hhg ffe9dcc$ba``_^]][[hZYXXWqVUU|TTPSS8RR QHPPONN~MLLKNIIcHHGGqFFgErDDC_B~AAF@@A?>>r==G((5'&&%;$v##a""{! ke`2chJa8 ?  j p a=ZKAUN-O eri ketin kalokehki mehn Asdod kan kalokolok laud ehu oh ketin kasaloweirailda. Pwe e ketin kaloke irail oh tohn sahpw akan me kapilirailpene ni eh ketin mweidohng pwe soumwahu mpwos en kohda ni kahwarail kan.JZ(Ihme kahrehda, leledohng rahnwet, samworo kan en Dakon, oh irail koaros me kin pwongih Dakon nan Asdod, ni ar kin pedolong nan tehnpaso, re sohte kin sok pohn wasao, ahpw re kin kahkete powe.);qZPil mandahn rahno, nimensehngie, re kilangada duwen sansalo eh pil pwurehng dikoudihsang nan dewe, dikoudiong mwohn sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo. Ahpw moangen sansalo oh peh ko koaros me dolahsang paliwereo mihmi pohn ekipir en wenihmwen tehnpaso. A ihte, tuhkehn sansalo me mihmi limwahn Kohpwan Inowo.jOZNimenseng en mahndahn rahno mehn Asdod ahpw kilangada duwen sansal en ar koht Dakon eh dikoudihsang nan dewe, dikoudiong nan tahto mwohn sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo. Re ahpw ale sansalo oh pwurehng koasoanediong nan dewe.X+Zre ahpw wahlong nan tehnpas en ar koht Dakon, oh koasoanediong limwahn sansalo. {ZMwurin mehn Pilsdia kan ar kalowehdi sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo, re wahsang Epeneser walahng nan ar kahnimw Asdod,vgZE pil ketihtihki, “Lingan en Koht sohrasangehr Israel, pwehki sapwellimen Koht Kopwahn Inowo eh lohdier.”_9ZE ahpw kihong eden kisin pwutako Ikapod, oh kawehwehda, ketihtihki, “Lingan en Koht sohrasangehr Israel!” E nda met pwehki Kohpwahn Inowo eh lohdier, oh pwehki en eh pwoudo eh pahpa oh pil eh pwoudo ara melahr.+ZNi eh kereniong mehla, sounkeneitiko ahpw ndaiong, “Koapworopwor! Pwe ke naitikihadahr noumw pwutak emen.” Ahpw e sohte men tehk de sapeng.nWZEri, en Pineas eh pwoudo liseian ahnsowo, oh kereniongehr pahn neitik. Ni eh rongada me sapwellimen Koht Kohpwahn Inoun lohdier, oh duwen en eh pwoudo eh pahpa oh pil eh pwoudo ara melahr, medek en neitik ahpw lel, e ahpw neitik.jOZEri, ahnsou me ohlo ndinda Kohpwahn Inowo, Ilai ahpw saukadahla sang nan dewe limwahn wenihmwo. Eri, pwehki eh likeilapalahr oh mworourou, e pwupwudihte tepinwere timpeseng; ih eri mehla. E wia kaunen Israel erein sounpar 40.vgZA meninkedero ahpw sapeng, nda, “Mehn Israel ko tangasang mehn Pilisdia kan; oh kamwomwomwlahn atail karis kan me inenen mwuledek! A noumwi pwutak ko, Opni oh Pineas, ira kamakamalahr; oh sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo pil lohdier.”!ZOhlo eri ndahng, “Rahnwet I tangasang nan mahweno oh tangodohng met.” A Ilai ahpw idek reh, “Samwa, dah rohng? Ia iren mehkoaros?”;sZ(Ahnsowo Ilai sounpar 98, oh e maskunlahr douluhl.)ZNi Ilai eh rongada mwoarongo, e ahpw idek, “Ia wehwehn mwoarong wet?” Ohlo ahpw tangala rehn Ilai pwe en padahkihong duwen rohng wet.eEZ Ilai ahpw wie mwomwohd nan dewe limwahnialo, kilikilenglahng nanialo. Pwe e inenen pwunupwunodki iren Kohpwahn Inowo. Ohlo eri pakairkihda nan kahnimwo rohngo, oh aramas koaros ahpw wiahkihteieu werkihda ar masepwehkada.T#Z Ohl emen sang ni kadaudok en Pensamin ahpw tangasang nan mahweno tangalahng Sailo; ih eri lel wasao rahnohte. Pwe en kasalehda uwen eh nsensuwed, e tehrpeseng eh likou oh kamwerehdiong pwehl pohn moange.~ wZ Eri, Kohpwahn Inoun KAUN-O pil lohdiong mehn Pilisdia ko, oh nein Ilai pwutak riemeno, Opni oh Pinead ira kamakamala.: oZ Mehn Pilisdia ko eri mahwen kehlailla. Mehn Israel ko eri lohdi oh tangalahng ni imwarail ko. Mwomwlahn mehn Israel ko me inenen laud, pwe sounpeien Israel 30,000 me kamakamala.a =Z Eri, kumwail mehn Pilisdia kan, kumwail kommwad! Kumwail mahwen duwehte ohl mehlel. Pwe ma soh, kitail pahn wiahla lidun mehn Ipru kan, duwehte ar wialahr atail lidu mahso. Eri, kumwail mahwen, duwehte ohl mehlel!”{ qZIhs me kak doarehsang kitail nin limen koht manaman pwukat? Iei koht pwukat me kemehla mehn Isip ko nan sapwtehno!& GZre ahpw masepwehkada oh nda, “Koht emen me ketier rehrail nan ar kahnimpwalo! Kitail uhdahn pahn sapwungalahr! Soahng wet sohte kin wiahwihong kitail mahs.yZEri, ni mehn Pilisdia kan ar rongada weriwer wet, re ahpw nda, “Soangen mwoarong da ieu met, me wiewiawi nan en mehn Israel kan ar impwal akan?” Eri, ni ar diarada me sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inowo me lelehr nan kahnimpwalen mehn Ipru kan,ymZNi Kohpwahn Inowo eh leledo, mehn Israel kan ngihl laudida weriwerki ar peren, ngilarailo ahpw karerehda sampah.eEZIrail eri kadarala meninkeder kei Sailo pwe re en wahdo Kohpwahn Inoun KAUN-O, Wasa Lapalap. Kohpwao iei kilel en mwoahl sarawien nanleng. Eri, nein Ilai pwutak riemeno, Opni oh Pineas, ira pil iang Kohpwahn Inowo kohdo.>wZEri, ni me pitla ko ar leledo ni imwarail impwal ko, kaunen mehn Israel ko ahpw ketihtihki, “Dahme KAUN-O ketin mweidkihong mehn Pilisdia kan en kalowehkinkitaildi rahnwet? Nna, kitail wadohng met Kohpwahn Inowo sang Sailo, pwe KAUN-O en ketin ieiang kitail oh ketin kapitkitailsang atail imwintihti kan.” ZMehn Pilisdia kan eri tapihada mahweno, oh mwurin mahwen laud ehu re kalowehdi mehn Israel ko oh kemehla mwehin ele sounpei 4,000.O ZEri, ni ahnsowo mehn Pilisdia ahpw pokonpene pwe re en mahweniong mehn Israel kan. Mehn Israel kan kauwada imwarail impwal kan limwahn Epeneser, a mehn Pilisdia kauwada imwarail impwal akan nan Apek.wiZKAUN-O eri kin ketin pwarohng oh mahseniong Samuel. Eri, ni Samuel eh kin mahsen, mehn Israel koaros kin rong.ZEri, sang ni irepen sahpwo lel ni irepe teio, mehn Israel koaros eselahr me Samuel uhdahn sapwellimen KAUN-O soukohp emen.q]ZSamuel eri kekeirda; oh KAUN-O kin ketin ieiang, oh kin ketin kapwaiada mehkoaros me Samuel kin kohpada.-UZSamuel eri padahkihong Ilai mehkoaros, oh sohte ekihsang mehkot. Ilai eri patohwan, “Iei ih me KAUN-O; e pahn ketin wia mehkoaros me mwahu me e ketin kupwurki.”4~cZIlai ahpw idek reh, “Dahme KAUN-O mahsanihong uhk? Ke dehr ekihsang ie mehkot. Koht uhdahn pahn ketin kalokeiuk ma ke sohte ndaiong ie mehkoaros me e mahsanihong uhk.”c}AZIlai ahpw ekerodo, ketihtihki, “Samuel!” A Samuel ahpw sapeng, “Iet ngehi, maing.”/|YZSamuel eri mihmihte nan dewe lel nimenseng. Eri, nimensengo e ahpw pwourda oh ritingada wenihmw en tehnpas en KAUN-O. Ahpw e masak kasalehiong Ilai audepen kaudiahlo.x{kZEri, I kahukilahr me sohte meirong de kisakis ehu en Ilai oh eh peneinei pahn kak lapwahda dihp lapalap wet.”z-Z I ndaiong me I pahn kaloke eh peneinei kohkohlahte, pwehki nah pwutak ko ara lahlahwe ie. Ilai ese duwen ara wiewia met, ahpw e sohte katokehdi.eyEZ Ni rahno, I pahn kapwaiada soahng suwed koaruhsie me I kehkehlingkihong en Ilai eh peneinei.x!Z KAUN-O eri ketin mahsanihong, “I pahn wiahiong mehn Israel kan mehkot me inenen kamasepwehk; eri, koaros me pahn rong pahn masepwehkada.Iw Z KAUN-O eri ketido oh ket limwah, oh pil pwurehng malipe duwehte mahs, “Samuel! Samuel!” A Samuel sapeng patohwan, “Maing, komw ketin mahsen, pwe sapwellimomwi ladu patohwan rongorong.”Tv#Z ih eri ndahng, “Pwurowei meirla; oh ma mehmen pwurehng eker uhk, a ke sapeng, patohwan, ‘Maing KAUN, komw ketin mahsen, pwe sapwellimomwi laduwet patohwan rongorong.’ ” Samuel eri pwurala meirla.FuZKAUN-O ahpw pil ketin malipe Samuel kesilipak; a e pwourdahte tenge Ilai, oh ndaiong, “Komw me eker ieo, iet ngehi, maing.” Ilai eri tehkada me KAUN-O me ketin malimalipe kisin pwutako;"t?ZKAUN-O pil ketin pwurehng malipe Samuel; a kisin pwutako sohte ese me iei KAUN-O mwo, pwe KANU-O sohte kin mahseniong mahs. Ihme e pwourdahte tangala rehn Ilai oh ndaiong, “Komw me eker ieo, iet ngehi, maing.” A Ilai ahpw sapeng, “I sohte eker uhk, samwa; pwurowei meirla.”"s?ZKAUN-O pil ketin pwurehng malipe Samuel; a kisin pwutako sohte ese me iei KAUN-O mwo, pwe KANU-O sohte kin mahseniong mahs. Ihme e pwourdahte tangala rehn Ilai oh ndaiong, “Komw me eker ieo, iet ngehi, maing.” A Ilai ahpw sapeng, “I sohte eker uhk, samwa; pwurowei meirla.”@r{ZE ahpw tangala rehn Ilai oh ndaiong, “Komw me eker ieo; eri, iet ngehi, maing.” A Ilai ahpw sapeng, ketihtihki, “I sohte eker uhk, pwurowei meirla.” Samuel eri pwurala meirla.Uq%ZKAUN-O ahpw malipe Samuel, a Samuel patohwan sapeng, “Iet ngehi, maing!” pZa Samuel wie memeir nan mwoahl sarawio, wasa sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo mihmi ie. Nin sohrahn, nindokon lampo wie ngkingken,Wo)ZEri, Ilai, ni eh kereniongehr maskunla, pwohng ehu, e ahpw memeir nan eh pere;7n kZEri, kisin pwutak Samuel ahpw kin wie papah KAUN-O pahn kaweidpen Ilai. Ni ahnsowo mahsen sang rehn KAUN-O me malaulau mehlel, oh pil kaudiahl sang reh sohte kin kalapw wiawi.Am}Z$Eri, kadaudokomw men me pahn mourla pahn pwarala rehn samworo oh peki mwohni oh ar tungoal kisin mwenge, oh peki en mweimweiong en sewese samworo kan, pwe re en kak tungoale mehkot.”Ul%Z#A I pahn pilada samworo men me pahn loalopwoatohng ie oh kapwaiada mehkoaros me I kin kupwurki. I pahn kihong kadaudoke kan, pwe re en kin papah ie ahnsou koaros mwohn silangin nanmwarki me I pahn pilada.k1Z"Oh ni ahnsou me noumw pwutak riemen, Opni oh Pineas, pahn mehla ni rahnteieu, ih met me pahn kasalehiong uhk duwen me I ndawei kat eh pahn pweida.[j1Z!Ahpw metehmen me I pahn mweidohng en momour sang nan kadaudokomw kan, pwe en papah ie nin doadoahk en samworo. Ahpw e pahn maskunla oh sohla eh koapworopwor. Kadaudokomw teikan koaros pahn mehkihla mehla suwed.i9Z Ke pahn nsensuwedkihla oh peirinkihda kapai kan koaros me I pahn kihong mehn Israel teikan, a sohte emen nan omw peneinei me pahn pwurehng mour werei.,hSZEri, ke en ese, pwe ahnsou ehu kohkohdo, I pahn kemehla mwahnakapw koaros en omw peneinei oh omw peneinei lap, sohte ohl emen nan omw peneinei me pahn likeilapala.Ug%ZNgehi, KAUN-O, Koht en Israel, I inoukihong omw peneinei mahso, oh pil ong omw peneinei lap, me kumwail pahn kin papah ie wiewia doadoahk en samworo kohkohlahte. Ahpw ahnsou wet, I koasoanedier me met solahr pahn wiawi! Pwe I pahn kin wauneki irail kan me kin waunekin ie, oh I pahn kin mwamwahliki irail kan me kin mwamwahlikin ie.{fqZEri, dahme kumwail noahrokehki ei meirong kan oh ei kisakis kan, me I koasoanehdi. Ilai dahme ke waunekihki noumw pwutak kan sang ngehi, ni omw kin mweidohng ira en mworouroukihla pali mwahu en meirong kan me aramas akan kin meirongkihong ie?e3ZSang nanpwungen kadaudok koaros en Israel I pilada peneinein Aaron pwe en wiahla ei samworo, oh kin papah ei pei sarawi, isihsik warpwohmwahu, oh likilikawih likou ihpod mwohn silangi. I pil mweidohng pwaisarail en kohieng irail sang nan meirong isihs ko pohn ei pei sarawio.FdZSoukohp emen eri pwarkidohng Ilai mahsen pwoatet sang rehn KAUN-O: “Ni ahnsou me omw pahpa kahlap ako, Aaron, oh eh peneinei, mihmi Isip wiewia lidun Parao, I kasalehda pein ngehi ong ih.icMZKisin pwutak Samuel ahpw kekeirda, oh masamasala mwohn silangin KAUN-O oh pil mwohn aramas akan.b{ZMa aramas emen pahn wiahda sapwung ehu ong emen tohrohr, Koht kak ketin doarehla; ahpw ihs me kak doarehla aramas me kin wiahda sapwung ong Koht?” Ahpw ira sohte mwahn men rong ara pahpao, pwehki KAUN-O eh ketin kupwuredahr me e pahn kemeirahla.laSZSamwa ko, menlau kumwa tokedihsang amwa wiewia suwed pwukat me aramas koaros kin koasokoasoia duwe! `ZIh eri padahkihong ira, “Dahme kumwa wiewiahki soahng suwed pwukat? Aramas koaros kin ndaiong ie duwen suwed me kumwa wiewia kan.q_]ZA met Ilai inenen likeilapalahr. E ahpw kin rongorong mehkoaros me nah pwutak ko kin wiewiahiong mehn Israel kan, oh pil duwen ara kin wendi rehn lih akan me kin kodohng doadoahk ni wehnimwen Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale.^ZKAUN-O eri ketin kupwuramwahwih Ana, oh ketikihong pil nah pwutak silimen oh serepein riemen. Samuel eri kekeirda ni eh papah KAUN-O.m]UZIlai eri kin kupwuramwahwih Elkana oh eh pwoud, oh kin ketihtihkihong Elkana, “KAUN-O en ketin kupwurehiong komwi ekei serien, me pahn wiliandi memenet me kumwa kasarawihongehr KAUN-O.” Mwuhr, ira ahpw kin pwurala ni imwara.\ZEri, sounpar koaros eh nohno kin wiahda kisin likou reirei, oh kin wa kolahng reh ni ih oh eh pwoudo ara kin kolahng wie ara meirong.j[OZKisin pwutak Samuel eri usehla eh doadoahk en papah KAUN-O, e kin likilikawih likou sarawi linen.ZZDipen nein Ilai pwutak riemenet me inenen lapalap mwohn silangin KAUN-O, pwehki ara mwamwahlkihla en aramas akan ar meirong ong KAUN-O.EYZMa aramaso pahn sapeng, nda, “Kitail isikala mahs wihet, a mwuhr komw kak ale dahme komw inengieng,” ladun samworo ko kin nda, “Soh! Kihdo mette! Pwe ma soh, I pahn adihasang uhk.”hXKZPil ehu, mwohn ar kin isikala wih en mahn ako, ladun samworo ko kin kohdo oh ndahng aramas me wiewia eh meirongo, “Kihdo ekis uduken, saken samworo ko, pwe I en umwunda. Pwe ira sohte men ale uduk pwoail, ahpw me amas.”]W5Zladuwo kin doakoahsang uduko nan einpwoato. Eri, uwen me e kin doakoahsang, e kin walahng samworo ko. Ih soangen tiahk wet me ira kin wiahiong mehn Israel koaros me kin kohdo Sailo pwe re en wia ar meirong wasao.dVCZ de kosonned kan duwen pwukoahn samworo kan ong aramas akan. Pwe, ni ahnsou me aramas emen kin wiahda eh meirong, en samworo ko ar laduwo kin wa kohdo nah pwohk kasang siluh, oh nindokon uduk en meirongo kin wie kungkuk,WU)Z Eri, nein Ilai pwutak ko inenen mwersuwed. Ira sohte mwahn kin nsenohki KAUN-O~TwZ Elkana eri pwurala ni imwe nan Rama; a kisin pwutako mihmihte Sailo, oh wie papah KAUN-O pahn epwelipen samworo Ilai.SZ Sapwellimen KAUN-O imwintihti kan pahn mwomwla; e pahn ketin kauweirailla sang nanleng. KAUN-O pahn ketin kadeikada sampah pokon; e pahn ketikihong sapwellime nanmwarki manaman, e pahn kupwurehda pwe sapwellime nanmwarki me e ketin pilada en powehdi.”4RcZ “E kin ketin apwalih mouren sapwellime aramas loalopwoat akan, a me suwed akan e kin ketin kasohrehla nan rotorot; pwe sohte aramas emen kin pweida sang ni pein eh kehl.\Q3ZIh me kin ketin pwekada me semwehmwe kan sang nan pwelpar, oh kin ketin kasapwilada me paisuwed akan sang nan ar apwal. E kin ketin koasoanediong irail re en iang mi rehn me lapalap akan, oh kin ketin kamwohdangiraildi nan dehu wahu kan. KAUN-O me ketin sapwellimaniki poahsoan kan en sampah; oh e ketin wiahda sampah pohn poahsoan pwukat.PZE kin ketin kakepwehpwehla ekei oh kin ketin kasemwehmwehla ekei; ih me ketin kasapwilada ekei oh kin ketin kasapwilidi ekei.(OKZPwe KAUN-O, iei ih me kin ketikihong mour oh ketikihsang, ih me kin ketin kadaralahng aramas akan nan wasahn me melahr akan, oh ih me kin ketin kapwureiraildo.qN]Z“Aramas akan me kin mwomwohdte mahs oh tungutungoal; met re kin pein kadoahkihada ar tungoal kisin mwenge, a me semwehmwe kan solahr kin men mwengehda. Lih depweno kaipwidi seri isimen, a lih me neitik seri tohto, solahr nah seri.bM?ZNein sounpei dengngan kan kesik ketieu kan timpesengehr, a me luwet akan uhd kehlaillahr.BLZKumwail eri tokedihsang amwail aksuwei; kumwail dehr doadoahngki lokaia ileile kan. Pwe KAUN-O, iei Koht emen me mwahngih mehkoaros, oh kin ketin kadeikada wiewia koaros en aramas akan.jKOZ“Sohte me sarawi duwehte KAUN-O; sohte emen me duwehte ih, sohte silepe men me duwehte at Koht.7J kZ“KAUN-O ketin audehkidahr peren nan kapehdiet, ia uwen ei perenki me e ketin wiahiong ieht! I kin kouruhrki ei imwintihti kan; ia uwen ei peren pwehki eh ketin seweseiedahr!#I CZEri, I pahn patohwan kasarawihong KAUN-O seriet. KAUN-O me pahn ketin sapwellimaniki seri menet erein eh mour.” Irail eri wia ar kaudok ong KAUN-O wasao.]H 7ZI peki rehn KAUN-O en ketikihong ie seriet. Eri, iet e ketin kapwaiadahr ei pekipeko.!G ?ZAna eri ndahng Ilai, “Maing, komw kupwur mahk. Komw tamataman ie? Pwe iei ngehi liho me komw mahsanih eh kesikesihnen wasaht oh wie kapakapohng KAUN-O. mZIlai eri sapeng, ketihtihki, “Eri, kohkohwei ni popohl, oh Koht en Israel en ketin kapwaiada omw pekipeken.”|= uZKomw dehr wiahkin ie lih sohte katepe men. I kin wie kapakap nin duwen mwohmw wet pwehki ei direkilahr nsensuwed.”/< [ZA liho sapeng, ketihtihki, “Soh, maing! I sohte sakau! I pil sohte iang nim wain. I mihmi nan apwal laud, oh I wie kapakap pwe I en kasalehiong KAUN-O ei apwal akan.G;  Zahpw ndahng, “Ke dehr nim wain, pwe ke dehr mwomwen sakau!”s: cZ Ana wie kapakap ni ngihl tikitik; kilin ewe mwekimwekid ahpw sohte ngile. Ihme Ilai kihkihong me e sakaula,g9 KZ Ana eri usehlahte wie kapakapohng KAUN-O ahnsou reirei, a Ilai mwomwohd mwasamwasahn kilin ewe.}8 wZ Ana ahpw inoukihda kehlail nan kapehde, ketihtihki, “Maing KAUN, Wasa Lapalap, komw ketin mahsanih sapwellimomwi lidu menet! Komw ketin mwahngih ei apwal oh ketin kupwurei ie! Komw dehr ketin likidmelieiehla! Ma komw pahn ketin kupwurehiong ie emen pwutaken, I pahn inoukihda met me I pahn kasarawihong komwi erein eh mour unsek, oh e sohte pahn sehkasang pitenmoange.”L7 Z Kedekedeo, mwurin ar tungoal nan tehnpas en KAUN-O, nan Sailo, Ana ahpw uhda, e inenen nsensuwed mehlel; ih eri sengiseng oh kapakapohng KAUN-O. Ni ahnsowo Ilai mwomwohd nan dewe limwahn wenihmwo.L6 Z Kedekedeo, mwurin ar tungoal nan tehnpas en KAUN-O, nan Sailo, Ana ahpw uhda, e inenen nsensuwed mehlel; ih eri sengiseng oh kapakapohng KAUN-O. Ni ahnsowo Ilai mwomwohd nan dewe limwahn wenihmwo.E5 ZEh pwoudo, Elkana, kin idek reh, “Ana, dahme ke sengisengki? Dahme ke sohte tungoalki? Dahme ke mwomwen nsensuwedki ahnsou koaros? Ke sohte itarkin ie sang omw pahn naineki pwutak ehk?”C4 ZEri, met wiewiawiher erein sounpar tohto. Ahnsou koaros me re kin pwarala nan tehnpas en KAUN-O, Penina kin kansensuwedihada Ana, ih me kahrehda Ana kin sengiseng oh sohla kin men mwenge.r3 aZEri, Penina kin pelian Ana oh kin epwehnki kaloke oh kasarowe, pwehki KAUN-O eh sohte ketikihong nah seri.2 ZEri mehnda ma e poakepoake mehlel Ana, ahpw e kin kihong uwen pwais en emente aramas, pwehki KAUN-O sohte ketin kupwurehiong nah seri.1  ZAhnsou koaros me Elkana pahn kin wia eh meirong, e kin kihong pweisen Penina oh pweisen emenemen nah seri ko sang ni meirongo.U0 'ZNan sounpar koaros Elkana kin kohla Sailo sang nan eh kahnimwo pwe en iang wia eh kaudok oh meirong ong KAUN-O, Wasa Lapalap, wasa me Opni oh Pineas, nein Ilai pwutak riemeno, kin wia samworo en KAUN-O ie.]/ 7ZElkana pwoudiki lih riemen, Ana oh Penina. Penina me neitik seri, a Ana sohte neitik.T. 'ZMie ohl emen me kisehn Epraim me ede Elkana, me kin kousoan nan kahnimw Rama, nan sahpw nahnahn Epraim. Eh pahpa, iei Seroham, oh eh pahpa kahlap iei Elihu, kisehn peneineien Tohu, apali en peneineien Sup.- PMet iei duwen irekidien peneinei sang Peres lel Depit: Peres, Esron, Ram, Aminadap, Nahson, Salomon, Pohas, Oped, Sehsi, Depit., PMet iei duwen irekidien peneinei sang Peres lel Depit: Peres, Esron, Ram, Aminadap, Nahson, Salomon, Pohas, Oped, Sehsi, Depit.+ PMet iei duwen irekidien peneinei sang Peres lel Depit: Peres, Esron, Ram, Aminadap, Nahson, Salomon, Pohas, Oped, Sehsi, Depit.* PMet iei duwen irekidien peneinei sang Peres lel Depit: Peres, Esron, Ram, Aminadap, Nahson, Salomon, Pohas, Oped, Sehsi, Depit.) PMet iei duwen irekidien peneinei sang Peres lel Depit: Peres, Esron, Ram, Aminadap, Nahson, Salomon, Pohas, Oped, Sehsi, Depit.(3PLihen nan kousapwo ahpw kahdanekihla pwutako, Oped. Re koasoiaseli, “Seri ohl emen ipwidiong Naomi!” Oped me semen Sehsi, Sehsi me semen Depit.@'}PNaomi ahpw ale serio, ropwohngehda oh apwalih kanahieng.v&gPEn noumw pwutako eh pwouden inenen poakohng uhk mehlel, oh me e wiahiong uhk laudsang me noumw pwutak isimen pahn kak wiahiong uhk. Eri, met e wiadahr emen pwutak, me pahn kahrehiong uhk mour kapw oh pahn apwalihiuk ni omw pahn mahla.”4%cPLih akan ahpw ndaiong Naomi, “Kapinga KAUN-O! E ketikihong uhk rahnwet nein noumw serepein seri men pwe en apwalih uk. Seri menet en wiahla aramas ndand emen nan Israel!$P Eri, Pohas ahpw ale eh pwoud Rud oh kahrehla ni imwe. KAUN-O ahpw ketin kupwuramwahwihala Rud, ih eri liseianda, oh kaipwidi pwutak emen.#P Seri kan me KAUN-O pahn ketikihong komwi sang lih menet en kahrehiong omwi peneinei en duwehla peneineien Peres, nein Suda oh Damar.”m"UP Kaun ako ahpw nda, “Ei, kiht omwi sounkadehde. KAUN-O en ketin kupwurehla omwi pwouden pwe en kak duwehte Resel oh Lia, me kaipwidier seri ngeder ong Seikop. Komwi en kepwehpwehla nan peneineien Eprata, oh ndandla nan Pedleem.!5P Oh pil ehu, Rud, serepein en Mohapo, en Mahlon eh pwoud, pahn wiahla ei pwoud, pwe en kak kolokol ong dipwisou oh soahng koaros ni eden en ohl melahro eh peneinei, pwe edeo en kak mihmihte nanpwungen eh aramas akan oh eh wasa. Rahnwet kumwail wia sounkadehdehpen irair wet.”7 iP Pohas ahpw padahkihong kaun akan en wasao, oh pil aramas teikan, “Kumwail koaros kadehdehier rahnwet me I pwainsangehr Naomi soahng koaros me en Elimelek, Kilion oh Mahlon.tcPEri, ni ahnsou me ohlo padahkilahng Pohas, “Pein kowe pwainda,” e kapwuhrasang eh suht oh kihong Pohas..WPEri, iet duwen me re kin wia nan Israel pwe en koasoanehdi irair ieu ni ahnsou me en aramas dipwisou kesempwal pahn pweipweida de kawelialihda: me pahn netikilao pahn kapwuhrasang eh suht oh kihong me pahn pwaindao. Koasoandi wet kin wiawi nan Israel pwe en kasalehda me irair ieu koasoandier.iMPOhlo ahpw sapengki, “Ma ih duwen men, a I sohte pahn doadoahngki ei pwuhng en pwainda sahpwo, pwehki met wehwehki me kaidehn uhdahn nei seri kan me pahn sohsohki sahpwo. Eri, kowe pwainda sahpwo; pwe I sohte pahn pwain.”?yPPohas ahpw pil nda, “Ma ke pahn pwainda sahpwo sang Naomi, a Rud, liohdi sang wehin Mohapo, pahn wiahla omw pwoud, pwe sahpwo en kak mihmihte ni eden en ohl melahro eh peneinei.”(KPEri, I lemedahr I en kehsehkin uhk duwen irair wet, Eri, ma ke anahne sahpwo, pwainda mwohn kadehdehn aramas akat me iang mwomwohd wasaht. A ma ke sohte mwahuki, a ke kehsehkin ie, pwehki kowe me ahneki mahs pwungen pwainda sahpwo, a mwuri, ngehi.” Ohlo ahpw nda, “I pahn pwainda.” ;PE ahpw padahkilahng en Elimelek peneinei ohl keieu kereno, “Met, ni Naomi eh pwurodo sang wehin Mohap, e mwahuki netikihla sapwen Elimelek, kisehtao.QPPohas eri kapokonepene kaunen wasao ehk, oh pil kamwohdangiraildi wasao. )PPohas eri kohla mwohn wasahn mihting en nan wenihmwen kelen kahnimwo. Ni ahnsowo, en Elimelek eh peneinei ohl me keieu keren, me Pohas koasoiaiong Rud duwe mahso, e ahpw pwarodo. Pohas eri padahkilahng, “Kohdo mahs, kompoakepahi, oh mwohndi.” Ohlo eri kohla mwohndi..WPNaomi ahpw padahkilahng, “Kanengamahiong, nei serepein, lao irair wet pahn soandi; pwehki pein Pohas sohte pahn meleilei rahnwet e lao pahn koasoanehdi ire wet.”p[P“E pil kihong ie uwen parli pwukat, pwehki eh padahkihong ie me I sohte pahn pwurodo rehmw kahiep.”%PRud eri pwurala ni imwe oh Naomi idek reh, “Ia iromw, nei serepein?” Rud ahpw koasoiaiong duwen soahng koaros me Pohas wiahiong, oh nda,EPPohas eri ndaiong Rud, “Wahdo omw koaduhpwelen oh perekipeseng.” Pohas ahpw wudekihong loale kereniong paunen parli 100 oh sewese Rud en pwekada. Eri, Rud ahpw kohkolahng nan kahnimwo./YPEri, Rud ahpw meirla limwahn nehn Pohas akan lel nimenseng. Ahpw e mwesel mwohn aramas ar pahn esehda; pwehki Pohas padahkihong me sohte me pahn ese me e kohla wasao.Z/P Ke pahn mihmi wasaht pwohnget, nimenseng kita pahn rapahkihda ma ohlo pahn pwukoahkin uhk. Ma iei, eri, mwahu; ma soh, a I kahukihla ni mwaren Koht ieias me ngehi me pahn ale pwukoa wet. Nna, wendi, meirla.”gIP Mehlel me ngehi peneinei keren men, oh kin pwukoahkin uhk; ahpw mie emen ohl me keren sang ie.P Eri, ke dehpa masepwehk nei serepein; aramas koaros wasaht, ese me kowe lih mwahu men. I pahn wia soahng koaros me ke peki.P Pohas eri sapeng nda, “KAUN-O en ketin kupwuramwahwihiuk, nei serepein. Omw wiewia mwahu ahnsou wet kasalehda omw kin nsenohki omw peneinei laudsang me ke wiahiong Naomi, inen omw pwoudo; pwehki ke sohte raparapahki mwahnakapw emen, me kepwehpwe de semwehmwe.$CP E ahpw idek, “Ihs kowe?” Serepeino sapengki, “Ngehi Rud. Pwehki komwi peneinei keren men, oh kolokol pwukoahn apwahpwalih ie, komw pwoudikiniehda.”p [PNipwongo Pohas memeir oh ahpw koahnokte, pwuriamweikihla eh diarada me lih emen wonohn limwahn neh kan.9 mPNi Pohas eh mwenge oh nim wain, e ahpw nsenamwahula. Ih eri kohla wendi pwe en meir limwahn kapakap en parli ehu. Rud ahpw waila, pahkada ipen Pohas tehi nin neho oh wendi mpe.d CPEri, Rud ahpw kohla wasahn kamwakel parli, oh kapwaiada soahng koaros me Naomi padahkihong.C PRud ahpw sapeng, “I pahn wia soahng koaros me ke nda.”4 cPNi eh pahn wendi pwe en meirla, kilangete wasa me e pahn wendi ie. Kohla oh pahkada ipe tehi nin neh; kowe eri wendi wasao. Ohlo eri pahn padahkihwei dahme ke pahn wia.”NPEri, kamwakeleiukada, kapwohtikla oh likawihada omw likou me keieu kaselel. Kohla wasa me e pahn wie kamwakamwakel ie; ahpw ke dehpa mweidohng en kilanguhkada lao mwurin eh pahn mwenge oh nim wain.-PTamataman me Pohas, me ke kin ieiang nah lih akan doadoahk, iei emen kisehta. Nna, rong mahs! Nin soutiket ohlo pahn kihkihsang kilin parli kan. PRahn ehu Naomi ahpw padahkihong Rud, “Nei serepein, e konehng I en rapahkihong uhk omw pwoud, pwe en kak mie omw peneinei.#APEri, Rud ahpw ieiang nein Pohas tohndoadoahk kan, oh kihkihpene kadok en parli oh wihd lao rahko imwisekla. E pil koukousoante rehn Naomi, inen eh pwoudo.X+PNaomi ahpw pil padahkilahng Rud, “Me mwahu, nei serepein; pwe ke pahn kakete diar apwal ma ke pahn kohla nan en emen aramas tohrohr eh mwetuwel. Ihme pahn mwahu, ma ke pahn iangete nah tohndoadoahk kan.”{PRud ahpw pil nda, “Ohlo pil padahkihong ie I en ieiangete nah tohndoadoahk ko wie doadoahk lao rahk wet imwisekla.”xkPNaomi ahpw nda, “KAUN-O, me kin ketin kolokol sapwellime inou ong me momour oh me melahr akan, en ketin kapaiahda ohlo.” Naomi ahpw pil nda, “Ohlo ata peneinei keren men, ih emen kisehn irail kan me kin pwukoahki apwahpwalih kita.”PNaomi ahpw kalelapak, “Ia wasa me ke rik parli ie rahnwet? Nan en ihs mwetuwel me ke doadoahk ie? Koht en ketin kupwuramwahwih aramas me nohn kadekohng uhken.” Rud ahpw padahkihong Naomi me rahno e doadoahk nan mwetuwel ieu en ohl emen me ede Pohas.;qPE ahpw wahda parli me e diarehr akan oh pwuralahng nan kahnimwo oh kasalehiong Naomi, inen eh pwoudo, uwen me e diar. E pil kapwarehda luhwen eh tungoal en rahno oh kihong Naomi./PEri, Rud rikirik kadok en parli lao lel nin soutik. E ahpw itikadahr wahn parli sang nan me e rikadahr akan, oh kereniong uwen paun 50 me e diar.~5PEri, ni Rud eh pil pwuralahng rik kadok en parli kan, Pohas ahpw ndaiong nah tohndoadoahk ko, “Kumwail mweidohng en rikirikasang wasa kan me kapakap en parli kan mi ie, oh kaleke kumwail irehdihsang. Kumwail pil kamwerehdi ekei kadok en parli mwowe pwe en pil kak rikada.”}5PEri, ni Rud eh pil pwuralahng rik kadok en parli kan, Pohas ahpw ndaiong nah tohndoadoahk ko, “Kumwail mweidohng en rikirikasang wasa kan me kapakap en parli kan mi ie, oh kaleke kumwail irehdihsang. Kumwail pil kamwerehdi ekei kadok en parli mwowe pwe en pil kak rikada.”q|]PEri, ni ahnsoun sak, Pohas ahpw ekerodo Rud pwe en iang tungoale pilawa oh wain. Rud eri mwohndiong nanpwungen tohndoadoahk kan, oh Pohas ahpw pil nehkalahng parli inihn. Rud ahpw tungoale oh med; ahpw pil mie luhwen eh tungoal kan.R{P Rud ahpw pil sapeng, nda, “Maing, omwi kalahngan ong ie me inenen laud mehlel! Komw ketikihong ie kakehlepei sang ni omwi kadek ong ie, mehndahte ei sohte pahrekiong emente sapwellimomwi ladu kan.”qz]P KAUN-O, Koht en Israel, me pein kowe piladahr en wiahla perehpomw, en ketikihong uhk keting laud ehu!”y9P Pohas ahpw sapeng, nda, “I rongehr duwen soahng koaros me ke wiahiong Naomi, inen omw pwoudo, mwurin omw pwoudo eh mehla. I pil wehwehki duwen omw mweidohsang semomw oh inomw oh pein omw wehi, oh kodohng wasaht pwe ke en kousoan nanpwungen aramas pwukat me ke kin sehse mahso.xP Rud ahpw poaridi mwohn Pohas lel nan pwel, oh nda, “Dahme komw mwahngihkin ie oh nohn kadengkihong ie ni eh ngehi mehn liki men?”CwP Kilang wasa re kin dolung parli ie, oh mihmi rehrail. I kehkehlingkihongehr ohl akan re dehpa liderei uk. Eri, ma ke pahn men nimpilda, kohla ale pihl sang nan sah ko me re idipadahr.”-vUPEri, Pohas ahpw ndaiong Rud, “Rong ie mahs, nei serepein. Ke dehr rikada parli ekis wasa tohrohr, ahpw nan mwahtette. Ke pahn mihmi met oh iang lih akan doadoahk.6ugPE pekidahr en kin idawehn tohndoadoahk kat oh rikada kadok en parli kan. E wie doadoahk sang nimensengo lel ahnsou wet me e ahpwtehn kommoaldi pahn mwetehn pelien ihmwen.”ftGPKaunen doadoahko ahpw sapeng, nda, “Ih serepein en likio me iangodo Naomi sang wehin Mohap.bs?PEri, Pohas ahpw kalelapak rehn kaunen nah tohndoadoahk ko, “Nein ihs peinakapw meno?”Gr PEri, Pohas ahpw leledo sang Pedleem oh rahnmwahwih nah tohndoadoahk kan, ketihtihki, “KAUN-O en ketiket rehmwail.” Re ahpw sapeng, nda, “KAUN-O en ketin kupwuramwahwih komwi, maing.”0q[PRud eri kolahng nan mwetuwel kei oh rikirikpene kadok en parli kan mwurin tohndoadoahk ko. Rahn ehu e ahpw lelohng nan mwetuwel ehu nan sapwen Pohas, kisehn Elimeleko..pWPEri, Rud ahpw ndaiong Naomi, “Menlau, mweidohng ie I en kolahng nan mwetuwel akan oh rikpene kadok en parli me kin pwupwusang soundondol akan. I pahn rapahki tohndoadoahk me pahn mweidohng ie I en wia soahng wet mwurirail.” Naomi ahpw sapeng, nda, “Me mwahu, nei kompoakepahi, kohwei.”#o CPEri, kisehn Naomi ohl emen mie, ede Pohas, sangete nan peneineien Elimelek, en Naomi eh pwoudo. Pohas iei ih ohl kepwehpwe men, oh pil aramas lapalap emen.5n gPEri, iei met duwen Naomi eh pwurodo sang wehin Mohap, iangahki Rud, lihen Mohap men me pwoudikihda nah pwutak. Ira ahpw lel Pedleem nin tepin ahnsoun dolung wahntuhke parli. /~ }?|W{ zdzywvutt"rqq6pooVnmm=lk+j_iihIgf*eed(c?baa`__b^y^@]]*\\N[[9ZWYY8XWWV[UjUThSS$RR$QQPPOVNNMBLKJJaHFE9CKA]@@?U>>&=D<{;;:99847Y543311W00/..2-k-,\,+_+*:) (''&%%$~#""!F ~cmL3I-^cc   W v&2BE%Z Ekei kotehla Pillap Sordan sipallahng nan sapwen Kad oh Kilead. Sohl ahpw ketikette Kilkal, oh aramas akan me iang ih rerrerki ar masepwehk.RDZ Re mahweniong mehn Israel ko oh kahrehiong mehn Israel nan apwal mehlel. Ekei irail eri rukula nan pwoaren paip akan oh nan pwoahr akan, nanpwungen takai oh nan pwarer madekeng kan oh nan warawar akan.C'Z Mehn Pilisdia ko pil pokonpene pwe re en mahweniong mehn Israel ko. Mie rehn mehn Pilisdia ko werennansapw 30,000, soundake oahs 6,000, oh sounpei inenen tohto, rasehng pihken ni oaroahr akan. Re kohla Mikmas, palimesehn Pedapen; re ahpw kauwada ie imwarail impwal kan.8BkZ Mehn Israel ko koaros rongada duwen Sohl eh kemehla kaunen Pilisdiao, oh duwen mehn Pilisdia ko ar kin mwamwahlikin irail. Aramas koaros eri iang pokonla rehn Sohl nan Kilkal.VA'Z Sonadan eri kemehla kaunen Pilisdia men nan Kepa, oh mehn Pilisdia ko ahpw rongada. Sohl ahpw kadarpeseng meninkeder kei pwe re en peuk sowi nansahpwo pwon oh kehsehki mehn Ipru ko re en onopadahng mahwen.g@IZ Sohl ahpw ketin pilada mehn Israel 3,000, a meteiko koaros e kadaralahng ni imwarail. Me 2,000 mihmihte reh nan Mikmas oh nan sahpw nahnahn Pedel; a 1,000 iang nah pwutak Sonadan nan Kipea, nan sapwen kadaudok en Pensamin.? Z f>GZ Ahpw ma kumwail pahn wonlahte nan dipamwail kan, kumwail oh amwail nanmwarki pahn mwomwla.”=)Z Kumwail peikiong KAUN-O oh uhpaiong ni loalopwoat oh mohngiong unsek. Kumwail tamataman manaman lapalap akan me e ketin wiahda pwehki kumwail.1<]Z A duwen ngehi, Koht ketin koasoanehdi me I pahn wiahda dihp ma I tokedihsang kapakapkin kumwail. Ahpw I pahn kin padahkihong kumwail dahme mwahu oh pwung ahnsou koaros.;Z A Koht ketin kahukihla me e sohte pahn ketin keseikumwailla, pwe e ketin kupwuredahr en wiahkinkumwailla sapwellime aramas.:)Z Kumwail dehr idawehn koht likamw akan; pwe re sohte kak sewesei kumwail de doareikumwailla, pwe soangen koht pwukat me mwahl oh so-kateparail.:9oZ Samuel eri sapeng irail, nda, “Kumwail dehr masak. Mehnda ma kumwail wiadahr soangen suwed laud wet, ahpw kumwail dehpa sohpeisang KAUN-O, kumwail uhpaiong ni mohngiong unsek.=8uZ re ahpw ndaiong Samuel, “Maing, komw kasakaskin kiht rehn KAUN-O, omwi Koht, pwe se dehr mehla. Met se eseier me se pil kapataiong dipat teikan dipen at pekihda nanmwarki men.” 7Z Samuel eri kapakap, oh ni rahnohte KAUN-O ahpw ketin kadaridi nahnsapwe oh keteu. Aramas ako koaros ahpw masakada KAUN-O oh Samuel,6Z Eri, ahnsou wet, iei ahnsou me keteu sohte kin mweredi? Eri, I pahn kapakap pwe KAUN-O en ketin kadaridi nahnsapwe oh keteu. Ni ahnsou me met pahn pweida, kumwail pahn pehmada uwen lauden dihp me kumwail wiahiong KAUN-O ni amwail peki emen nanmwarki.”d5CZ Eri, kumwail nennenla, pwe kumwail pahn kilang manaman lapalap me KAUN-O pahn ketin wiahda. 4 Z Ahpw ma kumwail sohte pahn men rong KAUN-O, oh kapwaiada sapwellime mahsen kan, e pahn ketin uhwong kumwail oh amwail nanmwarki.93mZ Mehkoaros pahn pweida mwahu, ma kumwail pahn wauneki KAUN-O, amwail Koht, papah ih, rong oh kapwaiada sapwellime mahsen kan, oh ma kumwail oh amwail nanmwarkio pahn idawehn ih.o2YZ “Eri iet nanmwarki me kumwail piladahro; kumwail me pekihda, eri iet ih KAUN-O ketikihongkumwailehr.M1Z Oh ni amwail kilang nanmwarki Nahas, mehn Ammono, me pahn mahweniong kumwail, kumwail ahpw sohpeisang KAUN-O, amwail nanmwarki oh ndaiong ie, ‘Se mwahuki emen nanmwarki tohrohr en kaunkitada.’90mZ KAUN-O eri ketin poaronehdo Kidion, mwuri Parak, mwuri Sepda, oh ngehi me keieu mwuhr, pwe se en kapitkumwailsang rehn amwail imwintihti kan. Kumwail eri momourier ni meleilei.w/iZ Irail ahpw likweriong KAUN-O oh peki sawas, ketihtihki, ‘Maing KAUN, se patohwan dipadahr, pwehki at sohpeisang komwi oh kaudokiong Paal akan oh Asdarde. Komw ketin kapitkitasang rehn at imwintihti kan, se ahpw pahn kaudokiong komwi!’K.Z A irail ahpw manokehla KAUN-O, ar Koht, ih eri ketin mweidohng mehn Pilisdia kan, oh nanmwakien Mohap, oh Sisera, kaun lapalap en sounpeien kahnimw Asor, re en mahweniong irail oh kaloweiraildi.-+Z Kumwail tamanda ahnsou me Seikop oh eh peneinei lellahng Isip, oh duwen mehn Isip ko ar kalokeirail, oh duwen amwail pahpa kahlap ako ar likweriong KAUN-O oh peki sawas, eh ahpw ketin poaronehla Moses oh Aaron pwe en kahluwairail sang Isip oh koasoaneiraildi nan sahpwet.P,Z Eri met, kumwail nennenla mahs, pwe I en wehkada mwohn silangin KAUN-O oh katamankinkumwailda manaman lapalap akan me KAUN-O ketin wiahda ni eh ketin doareikumwailla iangahki amwail pahpa kahlap ako. +Z Samuel eri pil ketihtihki, “KAUN-O iei ih me ketin pilada Moses oh Aaron, oh ketin kahluwahdo amwail pahpa kahlap ako sang Isip.Y*-Z Samuel ahpw sapeng irail, ketihtihki, “KAUN-O oh nanmwarki me e ketin piladahret, ira me wia sounkadehde rahnwet duwen eh sohte dipei mwohmwail.” Irail eri sapeng, nda, “Ei, KAUN-O me at sounkadehde.”)Z Mehn Israel ko eri sapeng, “Komw sohte pitihkitedi de kahpwalihala emen kiht. Komw sohte pil ketikihsang kiht mehkot.”u(eZ Eri, iet ngehi. Ma mie sapwung ehu me I wiadahr, a kumwail kasaledohng ie mwohn silangin KAUN-O oh nanmwarki menet me e ketin piladahr. Mie emen kumwail me I kihsang nah kou de nah ahs? Mie me I pitihdi de kahpwalihala? Mie kisakis laud ehu me I alesang rehn emen kumwail? Ma mie mehkot sang nanpwungen me pwukat me I wiadahr, I pahn kapwungala oh kasapahlewei.”&'GZ Eri, e kaukaweidkumwailehr. A duwen ngehi, I ohl laudlahr oh moangepwetalahr, oh nei pwutak ko mihmi rehmwail. I wia sounkaweidpamwail sang ni ei mwahnakapw.& !Z Samuel eri mahsanihong mehn Israel ko, “Eri, I kapwaiadahr dahme kumwail peki rehi. I kihong kumwail nanmwarki men pwe en kaunkumwailda.`%;Z Irail koaros eri kohla Kilkal ni wasa sarawio, oh kasapwilada Sohl nan pokon sansal pwehn wiahla arail nanmwarki. Re ahpw pil wiahda ar meirong en kaminimin. Eri, Sohl oh mehn Israel koaros ahpw wiahda kasarawi wet.$1Z Samuel mahsanihong irail, “Kitail koaros pahn kohla Kilkal, oh iei wasao me kitail pahn pwurehng kasapwilada Sohl pwe en wia atail nanmwarki.”~#wZ A Sohl ahpw mahsanih, “Sohte emen pahn kamakamala rahnwet, pwe iei rahnwet rahn me KAUN-O ketin kapitala Israel.”"3Z Mehn Israel ko eri ndaiong Samuel, “Ia irail ko me kakahski dene Sohl sohte pahn wia at nanmwarki? Komw ketikihong kiht pwe se en kemeirailla.”r!_Z Mandahn rahno Sohl eri nehkpeseng nah aramas ako ong ni pwihn siluh, oh nin sohrahnie e ahpw kadarirailla pwe re en mahweniong mehn Ammon nan arail impwal kan. Re kemekemehla aramas lao lel nin souwas. Me luhwehdi ko ahpw tangpeseng.r _Z Irail eri ndaiong Nahas, “Lakapw se pahn uhpah komwi, oh komw kak wiahiong kiht dahme komw kupwurki.”JZ Irail eri ndaiong meninkeder en Sapes ko, “Kumwail kohwei ndaiong tohn Sapes ko me mwohn souwas en lakapw kumwail pahn kepitipitla.” Mehn Sapes ko ahpw inenen perenkihda ar rong pakair wet._9Z Sohl ahpw kapokoneirailpene nan Pesek: me 300,000 sang Israel, oh me 30,000 sang Suda.r_Z E ahpw pelepeseng kou riemeno, oh kihong meninkeder kei pwe re en waseli kisehn kou ko nan wehin Israel oh pakairkihong aramas koaros, ketihtihki, “Ih pahn duwen kou koaros me nein irail koaros me sohte pahn idawehn Sohl oh Samuel kolahng nan mahwen.” Eri, mehn Israel koaros ahpw lemmwikihda kupwur en KAUN-O. Irail koaros eri pokonpene ni lamalamtehpwoat.X+Z Ni Sohl eh rongada met, ngenen Koht ahpw ti powe, e ahpw engiengkihda kowahalp.NZ Sohl ahpwtehn kohkohdo sang nansapw ni ahnsowo, kahre nah kou. E ahpw keinemwe, “Dahkot mwo? Dahme aramas akan sengisengki?” Re ahpw padahkihong pakairo me meninkeder ko sang Sapes pakairkihdo.)Z Meninkeder ko eri lel Kipea, wasa Sohl kin koukousoan ie. Eri, ni ar pakairkihda rohng pwoatet, aramas akan tapihada sengisengki ar nsensuwed.JZ Kaunen Sapes ko ahpw nda, “Komw ketin mweidohng kiht mahs rahn isuh pwe se en kadarpeseng nait meninkeder kan nan wehin Israel. Ma sohte me pahn sewesei kiht, eri, se pahn uhpahiong komwi.”:oZ Nahas eri sapeng, “I pahn wiahda ehu inou nanpwungatail, ma I pahn pwadikasang palimaun en pwoaren mesen emenemen kumwail koaros, oh wiahkihla met kanamenekpen Israel pwon.” %Z Mwurin sounpwong ehu, nanmwarki Nahas, mehn Ammon, kamwakidalahng nah karis kan nan kahnimw Sapes, nan sapwen Kilead oh kapilpene kahnimwo. Ohlen Sapes ko ndaiong Nahas, “Komw ketin wiahda ehu inowen nanpwungen kiht oh komwi, se ahpw pahn wiahkinkomwihla at kaun.”Z A ekei me nan kapehd mwersuwed nda, “Ia duwen lahp menet e kak doareikitailla?” Re kailongkihla Sohl oh sohte men sewesehki mehkot.Z Sohl pil iang pwurala ni imweo me mi Kipea. Ekei aramas dengngan me Koht ketin kamwekidada kapehdirail ahpw iangala Sohl.MZ Samuel eri kawehwehiong pokono duwen pwuhng oh duwen pwukoa kan en nanmwarki, oh ntingihedi ong nan pwuhk ehu oh kihdiong nan wasa sarawi ehu. Mwuhr, e ahpw kadarpeseng pokono ong ni imwarail kan.=uZ Samuel eri padahkihong aramas ako, “Iet ohl me KAUN-O ketin piladahr! Sohte emen rehtail me duwehte ih.” Aramas ako koaros eri werkihda, “At nanmwarki en ketin mour werei!”Z Irail eri tangala oh kahrehdo Sohl rehn aramas ako. Eri, ni eh kesihnenda nanpwungarail, e sikdahsang irail koaros piht ehu.'IZ Eri, re ahpw pwurehng idek rehn KAUN-O, patohwan, “Pil mie emen tohrohr?” KAUN-O eri sapeng, mahsanih, “Ien Sohl, e wie rukuruk nanpwungen kepwe kan.”`;Z Samuel ahpw likwerihda kadaudok en Pensamin; eri, peneineien Matri ahpw pilipilda. Eri, ohl koaros nan peneineien Matri ahpw kohdahla, eri, Sohl, nein Kis, ahpw pilipilda. Irail rapahkiseli Sohl, re ahpw sohte diar.\3Z Samuel eri kairakala ehuehu kadaudok, KAUN-O eri ketin pilada kadaudok en Pensamin.)MZ Ngehi me amwail Koht, me kin doareikumwailsang amwail apwal oh lokolok koaros, ahpw rahnwet kumwail sohpeisangieier, oh kumwail pekidahr I en kihong kumwail emen nanmwarkien. Eri, me mwahu, kumwail pokonpene mwohn silangin KAUN-O nin duwen irekdien amwail kadaudok oh peneinei kan.’ ”U %Z eh ahpw padahkihong irail, “KAUN-O, Koht en Israel, ketin mahsanih, ‘I kahluwaikumwaildo sang Isip, oh doareikumwailla sang rehn mehn Isip kan oh sang rehn aramas teikan koaros me kin kalokei kumwail.I  Z Samuel eri kapokonepene aramas akan nan Mispa ong ni sarawi ehu,2 _Z Sohl eri sapeng, mahsanih, “E mahsanihong kiht me mahn ako dierekier.” Ahpw Sohl sohte ndaiong rien eh pahpao dahme Samuel ketihtihkihong duwen eh pahn nanmwarkihla.D Z A rien eh pahpao pil idek, “A dahme e mahsanihong uhk?”& GZ Rien en Sohl eh pahpao eri idek reh, “Ke mihmihte ia?” A Sohl ahpw sapeng, “I raparapahkihte ahs ako. Ni at sohte diar, se douluhlla tuhwong Samuel.”b?Z Ni Sohl eh kaerala eh iang kahkahlek oh weriwer, e ahpw ketila ni pei sarawio pohn dohlo.CZ A emen me kin kousoan wasao ahpw idekda, “A ia duwen meteikan-soukohp kei ar pahpa kan?” Iei wasa me tepin koasoi pwoatet kohsang ie, me kin koasoia, “Sohl wialahr soukohp emen?”0[Z Aramas ako me ese ih mahs, ni ar kilangada eh wiewia soahng pwukat, re peidekpene, ndinda, “Dahme wiawihong nein Kis pwutaken? Ia duwe, Sohl wialahr soukohp emen?”-Z Ni Sohl oh eh laduwo ara lel Kipea, pwihnen soukohp ehu ahpw tuhwong ira. Ngenen Koht eri ti pohn Sohl, ih eri iangirailla kahkahlek oh weriwer.Z Eri, ni Sohl eh pirekekla sang rehn Samuel, Koht ahpw ketin wekidala Sohl unsek. Eri, mehkoaros me Samuel padahkihong, e pweida ni rahno.U%Z Komw pahn tiengwei kowohng Kilkal, wasa I pahn tuhwong komwi ie oh wiahda meirong isihs ie oh meirong en kaminimin. Awih ie wasao rahn isuh, I lao kohwei oh padahkihong komwi dahme komw pahn ketin wia.”b?Z Ni mepwukat eh pahn pweida, komw pahn kapwaiada mehkoaros me Koht ketin audehkinkomwiher.Z Ngenen Koht pahn ti pohmwi, eri, komw pahn iangirailda kahkahlek oh weriwer, oh komw pahn rasehngala aramas tohrohr emen.:oZ Mwuhr, komw pahn ketiwei nin Dohlen Koht me mi Kipea, wasa me kahnimpwal en mehn Pilisdia mi ie. Eri, ni ewen kelen kahnimwo, komw pahn tuhwong pwihnen soukohp ehu me kohkohdo sang ni pei sarawi ni dohlo, kesekesengki neirail arp, aip, keseng pepeuk, oh neirail lair kan. Re pahn kahkahlek oh wie weriwer.iMZ Re pahn rahnmwahwih komwi oh kisekisehkin komwi riau lopwon en pilawa ko; eri, komw pahn ketiki."~?Z Komwi ahpw pahn douluhlsang wasao, douluhlwohng ni tuhke sarawio me mi Tapor, wasao ke pahn tuhwong ohl silimen me kohkowohng wia ar meirong ong Koht nan Pedel. Eri, emen irail kahkahre kuht pwulopwul silimen, emen weuwa lopwon en pilawa siluh, a emen ehd kilin mahn me diren wain.G} Z Ni omwi pahn mweselsang rehi rahnwet, komwi pahn tuhwong ohl riemen limwahn sousoun Resel nan Selsa, nan sapwen Pensamin. Re pahn ndahng komwi me ahs ako me komw raparapahki dierekier, eri, omwi pahpao solahr pwunodki ahs ako, ahpw e uhd pwunupwunodkin komwi, oh kin idihdek, ‘Dahme I pahn wia pwehki nei pwutako?’]| 7Z Samuel eri ale lehn olip oh kielediong pohn moangen Sohl. E ahpw metik, oh ketihtihki, “KAUN-O ketin keieikomwihdi pwe en wiahla 2kaunen mehn Israel kan. Komw pahn kaunda sapwellime aramas akan oh doareirailsang ar imwintihti kan koaros. Eri, kadehdepen me KAUN-O ketin pilkomwidahr pwe komwi en kin kakaun sapwellime aramas akan, iei met:W{)Z Eri, ni ara lel ni irepen kahnimwo, Samuel ahpw ndahng Sohl, “Ndaiong laduwen en tiengwei.” Laduwo eri kohkohla, a Samuel ahpw pil nda, “Awih mahs, pwe I pahn ndaiong uhk dahme Koht ketin mahsanih.”KzZ ih eri meir wasao. Nin sohrahn Samuel ahpw eker Sohl ni eh mihmi powe, oh ketihtihki, “Pwourda, pwe I pahn kadaruhkalahr.” Sohl eri pwourda, ih oh Samuel eri wiahkihteieu kohkohla pohn ahlo.yymZ Ni ara ketidihsang wasahn kaudoko oh ketlahng nan kahnimwo, re ahpw kaunopadahng Sohl dewe pohn pwelengen ihmwo,x1Z Sounkuko eri wahdo dengen mahno, oh pwilikihdi mwohn Sohl. Samuel ahpw ketihtihki, “Kilang, iet kisin uduk me wie nekinekiong uhk. Tungoale, pwe I wie nekinekidohng uhk pwe ke en tungoale ahnsou wet, oh iang aramas akan me I lukehdo.” Sohl eri iang Samuel tungoal rahno.fwGZ Samuel eri padahkihong sounkuko, “Wahdo kisin uduk me I ndaiong uhk ke en katohrehsango.”v5Z Samuel eri kahrelahng Sohl oh eh laduwo nan pere laud ehu oh kamwohdangirahdiong ni moangen tehpelo, wasa me kerenieng tohnkapar 30 wie mwomwohd ie.OuZ Sohl eri sapeng, nda, “Ngehi kisehn kadaudok en Pensamin, kadaudok en Israel me keieu tikitik; oh ei peneinei, ih me keieu sohte wede nan kadaudok wet. Eri, dahme komw wiahkihong ie mahsen wet?”EtZ A duwen ahs ako me salongalahr erein rahn siluhwo, ke dehr pwunodki, pwe re dierekier. Ahpw ihs ih me aramas en Israel kan kin kasikasik kowahlap? Iei kowe, oh pil peneineien omw pahpa.”^s7Z Samuel ahpw sapeng, ketihtihki, “Iei ngehi me ohl sarawio. Eri, tiengwei ni wasahn kaudoko. Pwe kumwa riemen pahn iang ie sak rahnwet. Nimenseng en lakapw I ahpw pahn sapeng omw peidek kan koaros oh kadaruhkala.r5Z Sohl eri patohla rehn Samuel limwahn ewen kehlo oh kalelapak reh, “Komw kupwurmahk, oh mahsanihong ie mahs, wasa me ohl sarawio kin kousoan ie.” qZ Ni Samuel eh kilangada Sohl, KAUN-O ahpw mahsanihong, “Ien ohl me I ndaiong uhk duwe. Iei ih me pahn kaunda nei aramas akan.”-pUZ “Lakapw, soangen ahnsou wet, I pahn kadarowohng uhk ohl emen me kisehn kadaudok en Pensamin; keiehdi pwe en wiahla kaunen nei aramas akan en Israel, pwe iei ih me pahn kapitasang irail rehn mehn Pilisdia kan. I kilangehr lokolok en nei aramas akan, oh I rongehr ngilen ar pekipeki sawas.”Xo+Z Eri, mwohn rahn me Sohl leledohng nan kahnimwo, KAUN-O ahpw mahsanihong Samuel,ynmZ Ira eri kohla nan kahnimwo, oh ni ara pedolong, ira ahpw kilangada Samuel eh ketiket kohieilahng wasahn kaudoko.jmOZ Serepein ko eri sapeng, nda, “Ei, e ahpwtehn ketiket kohwei. Ma kumwa seimek, kumwa pahn koanoahdi. Kumwa pahn diar ni amwa pahn lelewei nan kahnimwo. E ahpwtehn leledo nan kahnimwet, pwe aramas akan pahn wia ar meirong rahnwet pohn pei sarawio pohn dohlen. Aramas ako me iang lukodohng meirong wet sohte pahn tungoal lao ohlo lel mwo, pwehki e pahn kin ketin kasarawihala mahs meirongo. Ma kumwa kohdahwei ahnsou wet, kumwa pahn diar mwohn eh pahn ketidalahng sak pohn dohlo.”jlOZ Serepein ko eri sapeng, nda, “Ei, e ahpwtehn ketiket kohwei. Ma kumwa seimek, kumwa pahn koanoahdi. Kumwa pahn diar ni amwa pahn lelewei nan kahnimwo. E ahpwtehn leledo nan kahnimwet, pwe aramas akan pahn wia ar meirong rahnwet pohn pei sarawio pohn dohlen. Aramas ako me iang lukodohng meirong wet sohte pahn tungoal lao ohlo lel mwo, pwehki e pahn kin ketin kasarawihala mahs meirongo. Ma kumwa kohdahwei ahnsou wet, kumwa pahn diar mwohn eh pahn ketidalahng sak pohn dohlo.”4kcZ Eri, Sohl ahpw sapeng, nda, “Me mwahu! Nna, kita!” Ira eri kohla nan kahnimw me ohl sarawio kin kousoan ie. Ni ara kohkohdalahng kahnimwo, ira ahpw tuhwong serepein kei me kohkohdohn idipil. Ira eri idek rehn serepein ko, “Ohl sarawio ketiket nan kahnimwet?” (Mahsie, ahnsou me emen kin men peki rehn Koht mehkot, e kin nda, “Kitail kohla rehn ohl sarawio,” pwehki ni ahnsowo soukohp koaros kin adaneki ohl sarawi.)4jcZ Eri, Sohl ahpw sapeng, nda, “Me mwahu! Nna, kita!” Ira eri kohla nan kahnimw me ohl sarawio kin kousoan ie. Ni ara kohkohdalahng kahnimwo, ira ahpw tuhwong serepein kei me kohkohdohn idipil. Ira eri idek rehn serepein ko, “Ohl sarawio ketiket nan kahnimwet?” (Mahsie, ahnsou me emen kin men peki rehn Koht mehkot, e kin nda, “Kitail kohla rehn ohl sarawio,” pwehki ni ahnsowo soukohp koaros kin adaneki ohl sarawi.)4icZ Eri, Sohl ahpw sapeng, nda, “Me mwahu! Nna, kita!” Ira eri kohla nan kahnimw me ohl sarawio kin kousoan ie. Ni ara kohkohdalahng kahnimwo, ira ahpw tuhwong serepein kei me kohkohdohn idipil. Ira eri idek rehn serepein ko, “Ohl sarawio ketiket nan kahnimwet?” (Mahsie, ahnsou me emen kin men peki rehn Koht mehkot, e kin nda, “Kitail kohla rehn ohl sarawio,” pwehki ni ahnsowo soukohp koaros kin adaneki ohl sarawi.) hZ Laduwo eri sapeng, nda “Mie rehi sens silper ehu me I kak kihong, e ahpw pahn kak ndaiong kita wasa kita kak diar ie ahs ako.”+gQZ Sohl eri idek reh, “Ma kita kohla reh, dahme kita kak kisekisehki? Pwehki eh sohte luhwen kanata kisin mwenge kan nan ata ehd en, eri, dahme kita kak kihong?”{fqZ Laduwo ahpw sapeng, nda, “Komw sepit mahs! Pwe ohl sarawi men mie nan kahnimwet, me inenen wahun rehn aramas koaros, pwehki mehkoaros me e kin kohpada kin pweida. Kita kohla mahs reh, ele e kak ndaiong kita wasa kita kak diar ie ahs ako.” e;Z Ni ara lel nan Sup, Sohl ahpw ndaiong laduwo, “Kita pwuralahng ni imwatailo, pwe pahpa pahn sohla pwunodki ahs ako, a e pahn uhd pwunodkinkitahda.”Wd)Z Sohl oh laduwo eri mwesel kotehla sahpw nahnahn Epraim oh Salisa, ahpw ira sohte diar ahs ako; ira pil douluhllahng nan Saalim, ira pil sohte diar. Ira pil douluhlla nan sapwen Pensamin, ira pil sohte diar.cZ Eri, ahs ekei, nein Kis, salongala. Ihme Kis ndakihong Sohl, “Ale emen ladu ko, ke ahpw kohwei rapakihdo neita ahs ako.”,bSZ Mie nah pwutak emen ede Sohl, mwahnakapw masamwahu men oh kehlail, piht ehu e reireikihsang mwahnakapw teikan en Israel, oh paliwere mwahusang paliwararail koaros.*a QZ Mie ohl emen me kisehn kadaudok en Pensamin, ede Kis, nein Apiel, nein Seror, peneineien Pekorad, apali en peneineien Apaia. Eri, Kis ohl kepwehpwe oh ndand emen.:`oZKAUN-O eri ketin sapeng, mahsanih, “Kapwaiada dahme re anahne, oh kihong irail emen nanmwarkien.” Samuel eri padahkihong mehn Israel koaros re en pwuralahng ni imwarail kan.X_+ZSamuel eri rong mehkoaros me re ndaiong, e ahpw patohla oh sakarkidahng KAUN-O.^Zpwe se en duwehla wehi teikan, en mie at nanmwarki men me pahn kin kakaun kiht oh kin kahluwaikitohng nan mahwen oh kin pepeikin kiht.”n]WZAramas ako ahpw sohte men rong Samuel. Re ahpw ketihtihki, “Soh! Se uhdahn anahne emen nanmwarkien,\'ZNi ahnsowo kumwail pahn kaulimala kowahlap pwehki amwail nanmwarkio me kumwail pein pilada; ahpw KAUN-O sohte pahn ketin karongei kumwail.”c[AZE pahn ketikihsang eisek kis ehun noumwail mahn akan. Kumwail pahn wiahla sapwellime lidu.ZZE pahn ketikihsang amwail ladu kan, noumwail kou keieu mwahu kan oh noumwail ahs akan, pwe en kin doadoahngkihong pein ih.9YmZE pahn ketikihsang eisek kis ehun wahn amwail wahntuhke kan oh wahn amwail mwetin wain kan pwe en ketikihong me lapalap akan en tehnpeseo, oh pil ong sapwellime lapalap teikan.X/ZE pahn ketikihsang sapwamwail me keieu mwahu kan, amwail mwetin wain kan, oh pil mwetin olip kan; e ahpw pahn ketikihong sapwellime lapalap akan.aW=Z Noumwail serepein kan pahn kin wiahda lehn wai, kukihada kisin mwenge oh umwunda pilawa.mVUZ E pahn wiahkihla ekei noumwail pwutak kan kaunen sounpei kid, a ekei silepen sounpei limehk. Noumwail pwutak kan pahn kin deipwelih nin lime sahpw akan, kihpene wahnsahpw, oh wiahda tehtehn mahwen oh dipwisoun werennansapw akan.*UOZ E ahpw ketihtihki, “Iet duwen mwomwen amwail nanmwarki me pahn kaunkumwailda. E pahn wiahkihla sounpei noumwail pwutak kan; ekei irail pahn papah nan sapwellime werennanspw akan, a ekei pahn wia sapwellime karis en sounpeien dak oahs, oh ekei pahn wia karis en sounpeien kahmwowe mahwen.pT[Z Samuel eri padahkihong mehn Israel ko me pekipeki emen nanmwarki mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanihong. SZ Eri, ke pahn rong irail, ke ahpw pahn kehkehlingkihong irail oh kawehwehiong irail duwen ar nanmwarki kan ar pahn kaunirailda.”*ROZSang ni ahnsou me I kahluwairailsang Isip lel met, re kin sohpeisang ie oh kin kaudokiong koht teikan. Eri, met re pil wiahiong uhk soahngohte me re wiahiong ie.1Q]ZKAUN-O eri ketin mahsanihong, “Rong mehkoaros me aramas akan pahn ndaiong uhk. Pwe kaidehk kowe me re soikalahr, pwe ngehi me re soikalahr I en dehr wia ar nanmwarki.gPIZSamuel ahpw nsensuwedkihla ar pekipeki nanmwarki men. Ih eri sohpeiong KAUN-O, oh kapakapohng.^O7ZRe ahpw patohwanohng, “Komw mahsanih, ahnsou wet komw ketin likeilapalahr, a noumwi pwutak ko sohte kin idawehn omwi kaweid kan. Eri, komw ketin pilada emen nanmwarki me pahn kakaun kiht duwehte sahpw teikan.”SN!ZSounkaweid koaros en Israel eri pokonpene oh pwarala rehn Samuel nan Rama.;MqZAhpw ira sohte kin kahlemangih ara pahpao; pwe ira nsenohkihte en kalaudehla neira mwohni. Iei me ira kin ale kisakis laud, oh sohte kin koasoanehdi kopwung kan duwen me konehng.dLCZMe laudo adaneki Soel, a me tikitiko Apaisa; eri, ira wia sounkopwung nan kahnimw Peersepa.rK aZEri, ni Samuel eh likeilapalahr, e ahpw kasapwilada nah pwutak ko pwe ira en wiahla sounkopwung en Israel.}JuZE ahpw kin pwurala ni imwe nan Rama, wasa e pil kin wia ie sounkopwung. E kauwadahng KAUN-O pei sarawi ehu nan Rama.IZNan sounpar koaros e kin ketseli oh ketila Pedel, Kilkal, oh Mispa, oh wasa pwukat koaros e kin kapwungala repenpwung kan en mehn Israel.6HiZSamuel eri kakaun mehn Israel erein eh momour.eGEZKahnimw koaros, sang Ekron lel Kad, me mehn Pilisdia ko kalowehdi, ahpw pwurehng mehn Israel. Mehn Israel eri pwurehng ale sahpw koaros me uhdahn sapwarail. Eri, mweimwahu pil miehla nanpwungen mehn Israel oh mehn Kenan. FZ Mehn Pilisdia ko eri lohdi, oh KAUN-O sohla ketin mweidohng irail en pedolong nan sapwen mehn Israel ko nindokon Samuel eh momour.>EwZ Samuel eri ale takai ehu oh kauwada nanpwungen Mispa oh Sen, e ahpw ketihtihki, “KAUN-O ketin sewesei kitail lao lel wasaht.” Eri, e ahpw kihong eden takaio “Takaien Sawas.”cDAZ Mehn Israel ko pwakihirailla sang Mispa, re lao lel Pedkar, kemekemeirailla kohla nanialo.WC)Z Pwe nindokon Samuel eh wiewia eh meirongo, mehn Pilisdia ko tapihada mwekid en mahweno. Ahpw ni ahnsowohte, kapitien KAUN-O ahpw ngiriseksang nanleng ong pohn mehn Pilisdia ko. Re ahpw pingida oh tangdoaui.,BSZ Samuel eri kemehla sihmpwul men oh pwonte isikala pwe en meirongkihong KAUN-O. E ahpw peki rehn KAUN-O en ketin sewese Israel. KAUN-O eri ketin karonge eh pekipek.A)Zre ahpw ndaiong Samuel, ketihtihki, “Komw dehr tokedihsang omw kasakaskin kiht rehn KAUN-O pwe en ketin doareikitasang mehn Pilisdia kan.”e@EZNi mehn Pilisdia ko ar rongada me mehn Israel ko pokonpenehr Mispa, nanmwarkien Pilisdia limmeno, iangahki sapwellimarail sounpei ko, mwesella pwe re en mahweniong irail. Ni Mehn Israel ko ar rongada met re masepwehkada;q?]ZIrail eri pokonpene Mispa. Re ahpw kihpene pihl oh wudekihdiong nan pwehl wiahki ar mehn meirong ong KAUN-O, re kaisihsol rahno pwon. Re ahpw nda, “Se dipadahr mwohn KAUN-O.” Samuel eri koukousoan Mispa oh kakaun mehn Israel ko.>)ZSamuel eri ekerpene mehn Israel koaros pwe re en pokonpene Mispa. E ahpw padahkihong irail, “I pahn kapakapkin kumwail rehn KAUN-O wasao.”o=YZMehn Israel ko eri kesehla dikedik kan en ar koht Paal oh Asdarde; re ahpw kin pwongih KAUN-O kelehpw.Y<-ZSamuel eri padahkihong mehn Israel ko, “Ma kumwail pahn sohpeiong KAUN-O ni mohngiongimwail unsek, eri, kumwail uhdahn pahn kesehla koht koaros en mehn liki kan oh sansal akan en koht lih Asdarde. Kumwail kasarawihong pein kumwail unsek KAUN-O, oh pwongih ihete. Eri, e ahpw pahn kapitkumwailsang pahn manaman en mehn Pilisdia kan.”>;wZKohpwahn Inoun KAUN-O eri mihmi nan kahnimw Kiriad Searim ahnsou reirei, kereniong sounpar 20. Erein ahnsowo mehn Israel koaros ahpw kin likweriong KAUN-O pekipeki sapwellime sawas.C: ZTohn kahnimw Kiriad Searim eri ale Kohpwahn Inoun KAUN-O oh wahla ni imwen Apinadap, me mi pohn dohl ehu. Irail ahpw kasarawihala nah pwutak Eleasar pwe en kin apwahpwalih Kohpwahn Inowo.,9SZIrail eri kadaralahng sounkair kei rehn tohn kahnimw Kiriad Searim, me ketihtihki, “Mehn Pilisdia kan kapwuredohr Kohpwahn Inoun KAUN-O. Kumwail kohdihdo ale.”81ZOhlen Ped Semes ko eri nda, “Ihs me kak uh mwohn silangin KAUN-O, Koht sarawi menet? Ia wasa kitail kak kadaralahng ie pwe kitail en pitsang?”H7 ZKAUN-O eri ketin kemehla ohlen Ped Semes isiakan, pwehki ar kilenglong nan Kohpwahn Inowo. Aramas ako eri mwahieikin irail, pwehki KAUN-O eh ketin kalokehkin irail soangen kalokolok laud wet.X6+ZRe pil kadarala mwomwen kitik kohl ko, ehuehu ong kahnimw ko me nanmwarkien Pilisdia limmeno kin kakaun; ong kahnimw koaros me kelpene oh kisin kahnimw kan me sohte kele. Eri, takaio me mi nan sapwen Sosua mehn Ped Semeso, wasa me re koasoanehdi powe Kohpwahn Inoun KAUN-O, mihmihte wasao lel rahnwet, mehn kadehdehpen dahme pweidahro.25_ZMehn Pilisdia ko eri kadaralahng KAUN-O mwomwen mpwos kohl limau nin duwen ar kisakis mehn kapwungala diparail kan; eri, ehuehu sang Asdod, Kasa, Askelon, Kad, oh Ekron.l4SZNanmwarkien Pilisdia limmeno ahpw mwasamwasahn irail ar wiewia met, re ahpw pwurala Ekron rahnohte.a3=ZA mehn Lipai ko ahpw ale Kohpwahn Inoun KAUN-O oh kisin kohpwa me mwomwen kohl ko mihmi loale, re ahpw koasoanediong pohn takaio. Mehn Ped Semes eri meirongkihong KAUN-O meirong isihs kei oh pil ekei soangen meirong.A2}ZKurumao eri lel nan sapwen Sosua mehn Ped Semes men, oh uhdi wasao limwahn lapalahn takai ehu. Aramas ako eri pelepene tuhkehn kurumao, kemehla kou ko, oh isikala meirongkihong KAUN-O.1 Z Mehn Ped Semes ko wie dondolung wihd ahnsowo nan wahu ehu. Re mwadangete kilangada Kohpwahn Inowo, re ahpw perenkihda kowahlap.H0 Z Kou ko eri tapihada mwekid pohn ahl me kolahng Ped Semes, re ahpw tang inentehpwoat, sohte wetsang nanialo. Nanmwarki limmen en mehn Pilisdia ko ahpw idihdawehn kohla lel ni irepen Ped Semes./Z Irail eri koasoanediong pohn kurumao Kohpwahn Inowo, iangahki kisin kohpwa me mwohmw kohl en kitik oh mpwos ko mihmi loale..Z Irail eri kapwaiada dahme koasoandiong irail; re ale kou riemen oh pirehiong ni kuruma ieu, re ahpw salihediong wahra ko nan imwen nahko.%-EZ Kumwail eri mwasahn; ma e pahn dahr kohwei inenwohngete kahnimw Ped Semes, met pahn wehwehki me Koht en mehn Israel kan me kadaridiong pohtail lapalahn soumwahu suwed wet. A ma soh, eri kitail pahn ese me kaidehkin ih me kadaridi soumwahu wet; ihte soumwahu ehu me lellohng kitail.”),MZKumwail eri ale Kohpwahn Inoun KAUN-O oh koasoanediong pohn kurumahn, oh kihdiong mpe ekis kisin kopwahn me audaudkidahr mwohmw kohl ako me kumwail pahn kadaralahng KAUN-O ni mwomwen kisakis mehn kapwungala dipamwail kan. Kumwail ahpw kadar kurumao oh mweidala pwe en pein dahr kohkohwei.9+mZKumwail eri kaunopada ehu kuruma kapwen, oh kou riemen me saikinte doadoahngki wisik; kumwail eri salihiradiong ni kurumahn, kumwail ahpw kapwurelahng wahra kan nan imwen nahk.1*]ZKumwail pahn keptakai, duwehte Parao oh mehn Isip ko? Kumwail dehr manokehla duwen Koht eh ketin kaloke irail, re lao mweidala mehn Israel ko en mweselda sang nan Isip.p)[ZKumwail pahn wiahda mwohmw pwukat en mpwos oh kitik me kaukauwe sapwamwailet, oh sakarkihda dipamwail ong Koht en Israel. Mweinele e pahn ketin katokihedi sapwellime kalokolok ong kumwail, ong amwail koht akan, oh ong sapwamwailet.(ZAramas ako ahpw idek, “A kisakis dah me se pahn iangahkihla?” Re ahpw sapeng, nda, “Mwomwen kitik kohl limau oh mwomwen mpwos kohl limau, ehuehu ong emen nanmwarkien Pilisdia. Pwe soangen soumwahwohte lelohng kumwail oh pil lelohng nanmwarkien Pilisdia ko.z'oZA re sapeng, nda, “Ma kumwail pahn kapwurehla sapwellimen Koht en Israel Kohpwahn Inowo, kumwail uhdahn pahn iangahkihla kisakis ehu pwe en kapwungala dipamwailo. Kohpwahn Inowo sohte pahn kapwurupwurala ni kisakis ehu eh sohte pahn iang. Pwe iei duwen met amwail pahn mwahula sang amwail soumwahu, oh amwail pahn esehla kahrepen Koht eh ketin kalokalokei kumwail.”f&GZaramas akan ahpw ekerpene samworo kan oh sounakamanaman akan oh idek rehrail, “Dahme kitail pahn wiahiong Kohpwahn Inoun KAUN-O? Ma kitail pahn kapwurehla nan eh wasa, dahme kitail pahn iangahkihla nin duwen kisakis?”^% 9ZEri, mwurin Kohpwahn Inoun KAUN-O eh mihmihki nan wehin Pilisdia erein sounpwong isuh,#$AZ Pwe pil ong irail kan me sohte kin iang mehla, soumwahu mpwoso kin lel ni kahwarail kan: eri, re ahpw kin weriwer pekipek sawas sang rehn arail koht akan.H# Z Irail eri pwurehng kapokonepene nanmwarkien Pilisdia kan koaros oh patohwanohng irail, “Kumwail kapwurehwei Kohpwahn Inoun Israel nan uhdahn dewe, pwe en dehr kameikitala oh at peneinei kan.” Eri, lammwi ahpw kipehdi wasa koaros nan kahnimpwalo pwehki kalokolok laud me kin lelohng aramas akan sang nin limmen Koht.d"CZ Irail eri kadaralahng kahnimw Ekron Kohpwahn Inowo. Ahpw ni eh lel wasao, tohn kahnimwo koaros wiahkihteieu werkihda, patohwan, “Re wadohngehr wasaht sapwellimen Koht en Israel Kohpwahn Inowo, pwe en kemeikitailla!”J!Z Ahpw ni eh lel Kad, KAUN-O pil ketin kalokehki kahnimwo soumwahu ehu me kasalowehda towe kan. Pwe Koht ketin kalokehki soumwahu mpwos me kohda rehn tohn kahnimwo koaros, me laud oh tikitik kan. 7ZIrail eri kadarapeseng ar sounpakair kan oh kapokonepene nanmwarki limmeno koaros en mehn Pilisdia kan oh idek rehrail, patohwan, “Dahme se pahn wiahiong sapwellimen Koht en Israel Kohpwahn Inowo?” Irail eri sapeng, mahsanih, “En wisikwohng Kad.” Irail eri wahla wasao.MZEri, ni ar kilangadahr dahme wiewiawio, re ahpw patohwan, “Koht en Israel ketin kalokalokei kitail iangahki atail koht Dakon. Eri, kitail solahr kak mweidohng Kohpwahn Inowo en mihmi rehtail.” 2[~~f}X|{zyy3xx.wvvxuuttIsyrr)q9ppp2oo nmrml6kjj/iVhhgkgeee6dccbCaa `^^D]\A[ZZJXXWhW UU`TSSbRRQPPyONNMM,LKKJJIjI H)GFF,EDDECBAAp@@Q??E>f>=O;ZEri, emen sapwellime papah ko ahpw patohwan, “Sehsi, mehn Pedleem, mie nah pwutak emen me inenen kadek keseng. Me pil ohl dengngang men, sounpei kommwad, kadek lokaia, oh paliwaramwahu. KAUN-O kin ketin ieiang.”h=KZSohl eri mahsanih, “Nna, kumwail rapahkihda aramas emen me kadek keseng, oh kahrehdo rehi.”?<yZKomw mahsanih pwe se en rapahkihdo emen ohlen me ese kesengki arp, pwe ni ngehn suwedo eh pahn kin ti pohmwi, ohl menet en kin kesengiong komwi. Komwi ahpw pahn kupwuramwahukihla.”;{ZSapwellime papah ko eri patohwanohng, “Se patohwan ese me ngehn suwed sang ni mweimweien Koht me kapwunodeikomwidahr.i:MZNgenen KAUN-O ahpw ketieisang rehn Sohl; a ngehn suwed ehu me KAUN-O ketin kadarodo ahpw kaloke."9?Z Samuel eri ale lehn olipo oh keiehdi Depit mwohn mesen rie ko. Ngenen KAUN-O eri ti pohn Depit oh ketin ieiang sang rahno kohla. Samuel eri pwurala Rama.)8MZ Sehsi eri ileklahng en kohdo. Mwahnakapw pwulopwul men ih, masamwahu, paliwaramwahu, oh mas pwukapwuk. KAUN-O ahpw mahsanihong Samuel, “Iei ih met-keiehdi!” 7;Z Samuel eri idek rehn Sehsi, “Ihte noumwi pwutak kan met, solahr pil emen?” Sehsi ahpw sapeng, “Mie emen me keieu tikitik, ahpw e sohte iang mi met, pwe e sinsile nait sihpw kan.” Samuel eri ketihtihki, “Komw ekerodo. Kitail sohte pahn wia atail meirong e lao leledo.” 6;Z Ih duwen Sehsi eh kasalehiong Samuel nah pwutak isimeno. A Samuel ahpw ketihtihkihong, “Soh, kaidehk! KAUN-O sohte ketin pilada emen irail pwukat.”q5]Z Sehsi ahpw pil kasalehiong Samma. A Samuel pil ketihtihki, “Soh! Kaidehn ih me KAUN-O ketin pilada.”4 ZSehsi ahpw ekerodo nah pwutak Apinadap oh kasalehiong Samuel. Samuel ahpw ketihtihki, “Soh! KAUN-O sohte ketin pilada ih.”3-ZA KAUN-O ketin mahsanihong Samuel, “Ke dehr tehk duwen eh reirei oh masamwahu. Pwe kaidehk ih me I piladahr. Pwehki I sohte kin kasawih aramas nin duwen me aramas akan kin wia. Aramas kin kasawih mwomwen aramas, ahpw ngehi, I kin kasawih nan mohngiong en aramas akan.”D2ZEri, ni ar lel wasao, Samuel ahpw kilangada nein Sehsi nah pwutak Eliap. E ahpw mengimengloalki, “Ohl menet me kesikesihnen mwohn silangin KAUN-O, ele iei ih ohl me e ketin piladahr.”v1gZE ahpw sapeng irail, ketihtihki, “Ei, I wahdo meleilei. I kohdohn wia meirong ong KAUN-O. Kumwail kamwakeleikumwailda oh kohdo iang ie.” E pil padahkihong Sehsi oh nah pwutak ko re en kamwakelda; e ahpw pil lukeirailohng ni meirongo.\03ZSamuel eri wiahda nin duwen me KAUN-O ketin mahsanihong. Ih eri patopatohla Pedleem, wasa me kaunen kahnimwo tuhwong ih ie, oh wie rerrerki ar masepwehk. Re ahpw idek, “Maing, komw ketikihdo popohl, de dah?”/'ZKe ahpw luke Sehsi ong ni meirongo. Eri, I ahpw pahn ndaiong uhk dahme ke pahn wia. Ke pahn keiehdi ohl me I pahn pilada pwe en nanmwarki.”`.;ZSamuel eri patohwan idek, “Ia duwen ei kak wie soahngen? Ma Sohl pahn rongada, e pahn kemeiehla.” KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Wahda emen koupwulen, ke ahpw nda me ke kohkolahng wia meirong ong KAUN-O.- )ZKAUN-O eri mahsanihong Samuel, “Ia erein omw pahn kin nsensuwedki Sohl? I soikasangehr en wia nanmwarkien Israel. Eri, wahda ekis kisin lehn olip en. Pwe I pahn kadaruhkowohng Pedleem, rehn ohl emen ede Sehsi, pwe I piladahr emen nah pwutak pwe en wiahla nanmwarki.”3,aZ#Samuel eri sohla pwurehng kilang Sohl erein eh mour; e ahpw kin wie nsensuwedki. KAUN-O ahpw ketin kupwur toutoukihla eh ketin kasapwilada Sohl en wia nanmwarkien Israel.J+Z"Samuel eri kohkohla Rama, oh Nanmwarki Sohl ahpw ketiketla Kipea.b*?Z!Samuel eri patohwanohng, “Nin duwen sapwellimomwi kedlahs eh kahrehiong lih neitik tohto eh sohla nair seri, ih duwen met omwi nohno solahr pahn nah seri.” Ih eri alehte Akak, pelepeseng mwohn pei sarawien Kilkal.K)Z Samuel eri patohwan, “Kumwail kahrehdo mwohi Nanmwmarki Akak.” Akak eri pakahrla mwohn Samuel, wie rerrerki eh masepwehk oh mengimengloalki, “Ia uwen kansensuwed en ei pahn kamakamlaht!”E(ZSamuel eri iang pwurala Kilkal, Sohl ahpw kaudokiong KAUN-O.['1ZSohl ahpw sapeng, mahsanih, “I dipadahr mehlel. A komw kihong wauwi mwohn mesen kaunen nei aramas akan oh pil mwohn mehn Israel koaros. Komw ketin iang ie pwurala pwe I en kak kaudokiong KAUN-O, omwi Koht.”{&qZKoht lapalp en Israel sohte kin ketin likamw de wekidala kupwure. Kaidehk ih aramas me kin wekidala eh lamalam.” %ZSamuel ahpw padahkihong Sohl, “KAUN-O ketin tehrasang komwi rahnwet wehin Israel oh ketikihong emen tohrohr me mwahusang komwi.s$aZSamuel eri pirekekla pwe en kohkohla, a Sohl ahpw poaralahng eh likoun likio oh koledi, e ahpw tehrpeseng.%#EZSamuel ahpw sapeng, patohwan, “I sohte pahn iang komwi pwurala. Komw soikalahr mahsen en KAUN-O oh e ketin soingkomwilahr sang omwi nanmwarkien Israel.”"ZEri met, I patohwan peki mahkpen dipeiet; oh komwi en iangiehda kohla Kilkal, pwe I en kak iang komwi kaudokiong KAUN-O.”+!QZSohl ahpw sapeng, mahsanih, “I dipadahr, ni ei sohte kapwaiada mahsen en KAUN-O oh omwi kaweid kan. I masakada nei aramas akan oh mweidohng re en wia nsenarail.\ 3ZKahngohdiong ih, iei mehkot suwed, duwehte dipen wunani; oh aklapalap ong ih, duwehte dipen pwongih dikedik en eni. Eri, pwehki omwi soikalahr mahsen en KAUN-O, e pil ketin soingkomwilahr sang omwi nanmwarki.”:oZSamuel ahpw patohwan, “Mehnia tiahk me KAUN-O kin ketin kupwurperenki, rehn peik de kisakis oh meirong? Eri, peik me mwahusang mehlel meirongkihong sihpw me keieu kaselel kan.!=ZA nei sounpei kan me sohte kemehla sihpw oh kou keieu mwahu kan me re koledi; pwe re wahdo wasaht nan Kilkal, mehn wia meirong ong KAUN-O, omwi Koht.”$CZSohl ahpw sapeng Samuel, mahsanih, “I peikiongehr KAUN-O. I patohla nin duwen me e mahsanih, oh patohwando Nanmwarki Akak, oh kemehla mehn Amalek koaros.'ZEri, dahme kahrehda komw sohte peikikihong? Dahme kahrehda komw noarohkekihda dipwisou ko, oh wiahkihda mehkot me uhwong kupwur en KAUN-O?”"?Zoh ketin poaroneikomwihwei, oh mahsanih komwi en kamwomwala aramas suwed ko en Amalek. E mahsanih komwi en mahweniong irail, komw lao kameirailla koaros.0[ZSamuel eri patohwan, “Sohl, mehnda ma komwi wiahkin komwi aramas tikitik, ahpw komwi me kaunen kadaudok kan en Israel. KAUN-O ketin keieikomwihdi nanmwarkien Israel,9ZSamuel ahpw patohwanohng, “Erier! Met I pahn kasalehiong komwi dahme KAUN-O ketin mahseniong ie pwohng.” Sohl ahpw sapeng, “Komw mahsanihodo.”`;ZSohl ahpw sapeng, mahsanih, “Nei sounpei kat me kihsang rehn mehn Amalek ko. Re katohrehla me keieu mwahu rehn sihpw kan oh kou kan mehn wia meirong ong KAUN-O, omw Koht. A meteiko koaros se kamwomwala douluhl.”Z/ZSamuel eri patohwan idek, “A dahme I rongorongki ngilen kou oh ngilen sihpw?” ;Z Samuel eri lella reh. Sohl ahpw rahnmwahwih, mahsanih, “KAUN-O en ketin kupwuramwahwih komwi, Samuel! I kapwaiadahr sapwellimen KAUN-O mahsen kan.”H Z Mandahn rahno, nimensehngie, e ahpw ketila rapahki Sohl. E ahpw rongada me Sohl samwalahngehr kahnimw Karmel, wasa e kauwada ie mehn kataman ehu ong pein ih; oh mwuhr, e ahpw kohkohla Kilkal.W)Z “I koluhkilahr ei kasapwilada Sohl nanmwarki; pwe e sohpeiseng ie oh solahr kin kapwaiada ei kosonned akan.” Samuel eri nsensuwedkihla kowahlap, oh nipwongo pwon e wie ngidingidkihong KAUN-O eh pekipek.&IZ KAUN-O eri mahsanihong Samuel,[1Z Eri, Sohl oh sapwellime ko sohte kemehla Akak, oh pil sohte kemehla sihpw me keieu mwahu, oh kou, oh koupwul, oh sihmpwul, oh mehkot me keieu kaselel. Ahpw mehkoaros me sohte kesempwal de katepe, re kamwomwala.lSZE ahpw koledi Akak, nanmwarkien Amalek, ahpw e sohte kamakamala. A aramas teikan koaros kamakamala.T#ZSohl eri kalowehdi mehn Amalek ko sang Apila lellahng Sur, palimesehn Isip.!ZE ahpw kehkehlingkihong mehn Ken kan, mahsanih, “Kumwail kohwei oh tohrohreweisang mehn Amalek kan, pwe kumwail en dehr iang irail kamakamala. Pwe kumwail inenen kadek ong mehn Israel kan ni ar kohdo sang Isip.” Mehn Ken ko eri kohkohla sang rehn mehn Amalek ko.a=ZIh oh sapwellime sounpei ko ahpw kolahng Amalek, oh awihiraildi nan pillap madada pwoat. ZSohl eri kapokonepene sapwellime karis en sounpei kan oh ketin kasawih irail nan Telem: irail me 200,000 sang Israel oh 10,000 sang Suda.a =ZEri, kohwei oh mahweniong irail oh kamwomwala douluhl mehkoaros me mie rehrail. Sohte mehkot pahn luhwehdi: ohl akan, lih akan, seri kan, me pwelel kan, kou oh sihpw kan, kamel oh ahs akan, koaros pahn kamakamala.”i MZE pahn ketin kaloke mehn Amalek kan pwehki ar pelianda mehn Israel kan ni ar kohkohdo sang Isip.]  7ZSamuel eri padahkihong Sohl, “Ih ngehi me KAUN-O ketin poaronehdo pwe I en keieikomwihdi pwe komwi en wiahla nanmwarkien sapwellime aramas en Israel. Eri, komw karonge dahme KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin mahsanih.7 iZ4Eri, erein Sohl eh ieias e kin ketin mahmahweniong mehn Pilisdia kan. Ahnsou koaros me e kin diar ohl emen me kehlail a e kin kilelehdi pwe en iangala sapwellime sounpei kan.RZ3Eri, Kis en Sohl eh pahpa, oh Ner, en Apner eh pahpa, iei ira nein Apiel. Z2Mwaren sapwellime likend, Ahinoam, nein Ahimas; mwaren sapwellime kaun lapalap en sounpei, iei Apner, nein Ner, rien eh pahpao.Z1Eri, iet sapwellimen Sohl pwutak kan: Sonadan, Ispi, oh Malkisuha. Eden sapwellime serepein laudo, iei Merap, oh me tikitiko, Maikal. Z0E pil wia lapalahn mahwen ehu ong mehn Amalek oh pil kaloweiraildi. E ketin doarehla mehn Israel sang ar imwintihti kan koaros.\3Z/Mwurin Sohl eh wiahla nanmwarkien Israel, e ketin mahweniong imwintihti kan wasa koaros: mehn Mohap, mehn Ammon, oh mehn Edom, nanmwarkien Sopa, oh pil Pilisdia kan. E kin powehdi wasa koaros me e kin mahwen ie.dCZ.Mwurin mwo, Sohl ahpw sohla pwakih mehn Pilisdia ko, re ahpw pwurala nan uhdahn sapwarailo.@{Z-A aramas ako ahpw patohwanohng Sohl, “Ia duwe, Sonadan pahn kamakamala, nan ih me powehdi en mehn Israel ar imwintihti kan? Met sohte kak! Se kahukihla ni mwaren Koht ieias me sohte apwoat pitenmoange pahn pwupwusang. Me e wiadahr rahnwet, sang ni sawas en Koht.” Aramas ako eri doarehla Sonadan sang mehla.Z/Z,Sohl ahpw mahsanihong, “Koht en ketin kemeiehla ma ke sohte pahn kamakamala!”/YZ+Sohl eri idekda rehn Sonadan, “Dahme ke wiahda?” Sonadan eri sapeng, patohwan, “I tungoalehda kisin sukehn loangalap kis. Eri, iet ngehi-ngehi me pahn mehla.”eEZ*Sohl eri mahsanih, “Pilada ihs rehn ngehi oh nei pwutak Sonadan.” Sonadan eri pilipilda.C~Z)Sohl ahpw patohwanohng KAUN-O, “Maing KAUN, dahme komwi sohte ketin sapengkin ie rahnwet? Maing KAUN, Koht en Israel, komw ketin kasaledohng kiht kupwuromwien sang ni takai sarawi pwukat. Ma dihp wet iei en Sonadan de pein dipei, a komw ketin kasalehda ni takai Urim; a ma dipen sapwellimomwi aramas en Israel kan, a komw ketin kasalehda ni takai Dumim.” Pasapengo eri kasalehda me Sonadan oh Sohl me dipadahr. Aramas ako eri kasaledekla.1}]Z(Sohl eri mahsanihong irail, “Kumwail koaros kesihnenda wasahn, a ngehi oh Soandan pahn mi wasaht.” Irail eri sapeng, patohwan, “Komw ketin wiahda kupwuromwien.”7|iZ'Pwe I inoukihda ni mwaren KAUN-O me ieias, Sounkomour en Israel, mehnda ma nei pwutak Sondadan me dipadahr, a e pahn kamakamala.” Eri, irail ahpw nennenlahte, sohte sapeng.{Z&Sohl eri mahsanihong kaunen aramas akan, “Kumwail pokonpene wasaht oh kalelapak soangen sapwung da me wiawidahr rahnwet.MzZ%Sohl eri kalelapak rehn Koht, patohwan, “Maing, ia duwe? I en wonlahte mahweniong mehn Pilisdia kan? Komw pahn ketin kupwurei kiht pwe se en kaloweiraildi?” Koht ahpw sohte ketin sapeng rahno..yWZ$Sohl eri mahsanihong sapwellime sounpei ko, “Kitail kohdihla oh mahweniong mehn Pilisdia ko pwohnget oh kauweirailla oh kemeirailla koaros.” Irail ahpw sapeng, patohwan, “Komw ketin wiahda duwen kupwuromwien.” A samworo ahpw patohwan, “Kitail patohwan rapahki mahs kupwur en Koht.”dxCZ#Sohl eri kauwada ehu pei sarawi ong KAUN-O wasao. Iei keieun pei sarawi me e ketin kauwada.`w;Z"E ahpw wiahda ehu koasoandi: “Kumwail kohwei rehn aramas koaros oh padahkihong irail re en wahdo wasaht neirail kou kan oh sihpw kan. Pwe re uhdahn pahn kemehla oh kang wasaht, iei duwen me re sohte pahn dipkihda ong KAUN-O ni ar pahn tungoale uduk iangahki nta.” Eri, nipwongohte, irail koaros ahpw wapene neirail kou ko oh kemehla wasao.vvgZ!Pakair ahpw kohieng Sohl, me patohwan, “Komw mwahngih pwe aramas akan dipadahr ong KAUN-O ni ar kangadahr uduk me mie nta.” Sohl eri kapitie laudida, mahsanih, “Kumwail sapwungalahr! Kumwail katapwurehdo wasaht ehu takai lauden.”%uEZ ihme re tangalahngete ni dipwisou me re adihasang rehn arail imwintihti ko, oh alehte sihpw oh kou kan oh kemeirailla wasao oh kangala uduk oh iangahki nta. tZEri, rahno mehn Israel ko ahpw kalowehdi mehn Pilisdia ko sang Mikmas lelohng Aisalon. Mehn Israel ko inenen luwetkihla ar duhpekla,LsZMeid pahn mwahu ong aramas akan rahnwet, ma re tungoale kisin tungoal ko me re koledi sang ar imwintiht ko ni ahnsou me re kaloweiraildi. Ia uwen tohtohn mehn Pilisdia me reh pahn kak kemehla!”*rOZSonadan eri sapeng, ketihtihki, “Ei pahpao wiahiong aramas akan tiahk sakanakan ehu. Kumwail kilang duwen ei kehlailadahr pwehki ei tungoale sukehn loangalapo.@q{ZEmen ohl ako ahpw ndahng, “Kitail koaros mehkilahr atail men mwenge, a omw pahpao ahpw kihong kitail keria wet, mahsanih, ‘Mehmen me pahn tungoale mehkot rahnwet en riahla.’ ”-pUZAhpw Sonadan sohte iang rong keria me eh pahpao wiahiong aramas akan. Ih eri alehte nah sokono, diehki nan sukehn loangalapo oh kangala. Ni ahnsowohte e kehlailada.coAZWasao inenen diren sukehn loangalap, ahpw sohte me tungoale, pwehki ar masak keriahn Sohl.RnZIrail koaros ahpw lellahng nan wel ehu oh diarada sukehn loangalap tohto.mZMehn Israel ko inenen luwetala pwehki ar duhpekla rahno, pwe Sohl wiahda inou ehu oh kahula, mahsanih, “Rahnwet, ma mehmen pahn tungoale mehkot mwohn ei pahn dupuk en ei imwintiht kan ar suwed ong ie, a en riahla.” Eri, sohte emen me tungoale mehkot rahno pwon.al=Zre pepeiong irail lao daulihala Pedapen. KAUN-O eri ketin kapitala mehn Israel ko rahno.&kGZA mehn Israel ko me wie rukuruk nan sahpw nahnahn Epraim, re pil rongada duwen mehn Pilisdia ko ar tangpeseng, irail eri pil iangala pwakih mehn Pilisdia ko,-jUZMehn Ipru ko me iangala mehn Pilisdia ko rahn ekei mwowe, oh me mihmi rehrail nan ar kahnimpwalo, uhdahte pwurodohng rehn mehn Israel ko oh iangala Sohl oh Sonadan. iZEri, Sohl oh sapwellime ko ahpw mwekidlahng wasahn mahweno rehn mehn Pilisdia ko, me pingidahr kowahlap oh pepeipene nanpwungarail.Uh%ZNindokon Sohl eh mahmahseniong samworo, pingiping en mehn Pilisdia ko wie lalaudlahte nan arail kahnimpwalo. Sohl eri mahsanihong samworo, “Solahr ahnsou en rapahki kupwur en KAUN-O duwen mwekid wet!”gZSohl eri mahsanihong samworo Ahisa, “Komw ketikihdo likou ihpodo met.” (Pwe ni rahno Ahisa wa likowo tiengki mwohn mehn Israel ko.)gfIZSohl eri mahsanihong sapwellime sounpei ko, “Kumwail wadek sounpei kan oh kilang ihs me sohte mie.” Irail eri wadek sounpei ko, oh diarada me Sonadan, oh nah mwahnakapwo me kin wa nah dipwisoun mahwen ko, me sohte mie.eZSapwellimen Sohl sounsilasil ko nan Kipea, nan sapwen Pensamin ahpw kilangada mehn Pilisdia ko ar pingida oh tangatangseli.Hd ZMehn Pilisdia koaros nan mohso, oh nan kahnimpwalo, ahpw masepwehkada kowahlap, iangahki pwihnen sounpei me kin kohieilahng pirap. Sahpwo ahpw rerada, oh lemmw ehu ahpw kipehdi aramas koaros.mcUZNi keieun mahwen wet, Sonadan oh mwahnakapwo kemehla kereniong ohl riehk nan kisin wasa tikitik kis.b7Z Sonadan eri kerepdahla wasahn koto, a mwahnakapwo idawehnla. Sonadan eri peiong mehn Pilisdia ko oh kesepwekeiraildi, a mwahnakapwo ahpw kemeirailla.tacZ Sounpeien Pilisdia ko eri likweri Sonadan oh mwahnakapwo, ketihtihki, “Kumwa kohdahdo mahs met, pwe mie mehkot se pahn ndaiong kumwa.” Sonadan eri ndaiong mwahnakapwo, “Nna kita! KAUN-O ketin kupwuredahr Israel en poweiraildi.”`/Z Ni mehn Pilisdia ko ar kilangirahda, re ahpw nda, “Ien ekei mehn Ipru me apwtehn pwarada sang nan pwoaren paip akan, wasa re kin rukuruk ie.”_Z Ahpw ma re nda kita en kohla rehrail, eri, kita pahn kohla, pwe iei met kilel en kupwuren KAUN-O, kitail en poweiraildi.”^^7Z Ma irail pahn nda kita en awih pwe irail pahn kohdo rehta, eri, kita pahn awih irail.D]ZSonadan eri nda, “Me mwahu! Kita kohla oh pwarohng irail.\\3ZMwahnakapwo ahpw sapeng, nda, “Kupwuromwien en pweida. I pahn ieiang komwihte.”l[SZSonadan eri ndaiong mwahnakapwo, “Kita kohla mahs nan kahnimpwal en mehn Pilisdia rotorot akan. Mweinele KAUN-O pahn ketin sewesei kita; ma iei, eri e pahn ketin kupwure pwe kitail en powehdi, mehnda ma kitail me malaulau.”_Z9ZEhu takaio mi paliepeng en wasahn koto, sallahng Mikmas, a ehu palieir, sallahng Kepa.jYOZEri, ni Wasahn Kot en Mikmas, wasa me Sonadan pahn kotehla, kolahng nan kahnimpwal en mehn Pilisdia ko, takai kalaimwun kengkeng riau mi wasahn koto, ehu mi apali ahlo, a ehu apali. Eri, ehu adaneki Poses, a ehu adaneki Sene.LXZ(Samworo me likawih likou ihpod . iei Ahisa, nein Ahidup rien Ikapod, nein Pineas, me pahpa kahlapki Ilai, samworoun KAUN-O nan Sailo.) Eri, aramas ako sohte ese me Sonadan kohkohla sang rehrail.WZSohl ketiket nan kahnimpwalo pahn tuhke pwohmakraneid pwoat nan Mikron, me sohte dohsang Kipea; oh sounpei 600 me iangih.4V eZRahn ehu Sonadan ahpw ndaiong mwahnakapw me kin wa nah dipwisoun mahwen ko, “Kita kohla mahs nan kahnimpwal en mehn Pilisdia kan.” Ahpw e sohte mwahn ndaiong eh pahpao.bU?Z Mehn Pilisdia ko eri kadarala pwihnen sounpei ehu pwe re en sinsile wasahn kot en Mikmas.T Z Eri, ihme ni rahnen mahweno sohte sounpeien Israel men me wa kedlahs de ketieu, ihte Sohl kelehpw oh sapwellime pwutak Sonadan.}SuZ A pweinen adahd en sile oh naip mwohni silper ehu, a pweinen adahd en mehn deipwel kan oh kuha, mwohni silper riau.)R7Z (Mehn Israel ko uhdahn pahn kohla rehn mehn Pilisdia ko pwehn ede neirail mehn deipwel kan, neirail kuha kan, neirail sile kan, oh neirail naip akan.QZ Sohte sounsukmete emen kak dierekda nan Israel, pwe mehn Pilisdia ko sohte mweidohng mehn Ipru kan en wiahda neirail kedlahs oh ketieu.|PsZ ehu pwihn kin kolahng Ped Oron; oh ehu pwihn kin kolahng ni irepen sahpw me sallahng Wahun Sepoim oh nan sapwtehno.OZ Mehn Pilisdia ko ahpw kin kohpeseng pwe en pirapa soahng kan ni pwihn siluh: ehu pwihn kin kolahng Opra, nan sapwen Sual:N9Z Sohl, sapwellime pwutak Sonadan, oh neira sounpei ko eri mihmihte Kepa, nan sapwen Pensamin. A mehn Pilisdia ko kauwada imwarail impwal ko nan Mikmas.lMSZ Samuel eri mwesella sang Kilkal. A aramas teiko ahpw idawehnla Sohl ni eh ketiketla rehn sapwellime sounpei ko. Irail ketila sang Kilkal ketilahng Kipea nan sapwen Pensamin. Sohl eri kasawih sapwellime sounpei ko, irail me 600.DLZ Eri, omwi mwehi sohte pahn werei. Pwehki omwi sapeikiong KAUN-O, e pahn ketin rapahkihda ohl emen me e ketin kupwurki, oh e pahn ketin kasapwilada pwe en kaunda sapwellime aramas akan.”K#Z Samuel ahpw sapeng, patohwanohng, “Tiahk en kupwuropwon ehu me komw ketin wiadahr. Komw sohte kapwaiada mahsen en KAUN-O, omwi Koht me e ketin koasoanehdiong komwi. Ma komw kapwaiada, e pahn ketin mweidohng komwi oh kadaudokomwi kan re en kaunda Israel kohkohlahte..JWZ Eri, I lemeiong me mehn Pilisdia kan pahn mahweniong ie wasaht, nan Kilkal, ahpw I saikinte wia mehkot pwe Koht en kupwuramwahwih ie. Ihme I wiakihda meirong wet.” IZ a Samuel ahpw patohwanohng, “Dahme komw ketin wiadahren?” Sohl ahpw sapeng, mahsanih, “I kilangehr duwen aramas akan ar kohkohpeseng, oh komw sohte pwarodo ni ahnsou me komw kilelehdi. I pil kilangehr duwen mehn Pilisdia kan ar pokonpenehr nan Mikmas.dHCZ oh ni eh ketin kaerala meirongo, Samuel ahpw lel wasao. Sohl eri ketila tuhwong oh kasamwo, GZ Ih eri mahsanihong irail, “Kumwail wadohng ie meirong isihs kan oh meirong en kaminimin kan.” Sohl eri wiahda meirong isihso;!F=Z Sohl awiawiheki Samuel erein rahn isuh, duwen me Samuel padahkihong. Samuel ahpw sohte pwarodo Kilkal. Aramas akan eri tapihada kohkohla sang rehn Sohl. 3~}},||C{{{yyGxxMwovwuu?ssBr`qqoppotnmll@kjj2ihhFgg fbeeddBc1bYaa`2_k^]a]\0[8ZYY@XXzWVV^UUrTT0SS-R@QQUPPfOO(NMLL KJJIHHFGGGF%E DZCfBB!A#@@?2>=<sZKomw pahn ketin kalelapak rehrail, re ahpw pahn patohwanohng komwi. Se leledo wasaht rahn sarawi ehu, oh Depit patohwan peki rehmwi komwi en kasamwo kiht ni kupwur meleilei. Komw kupwurei kiht sapwellimomwi ladu kat oh kompoakepahmwi Depit.”o=YZE patohwan rongada me komw wie sesehk noumwi sihpw kan, oh e men komwi en mwahngih me sapwellimomwi silepen sihpw kan ieiang kiht oh se sohte wiahiong irail mehkot suwed. Sohte arail mehkot pirapasang nindokon ar mihmi nan Karmel.-<UZE kehkehlingkihong irail re en ndaiong Napal, “Maing Napal, Depit patohwandohng komwi eh rahnmwahu oh kapaiamwahu ong omwi peneinei oh mehkoaros me sapwellimomwi. ;ZIh eri kadaralahng Napal mwahnakapw ehk oh kehkehlingkihong irail re en kohla Karmel, oh rapahkihda Napal, oh kihong eh rahnmwahu.E:Zoh Depit koukousoan nan sapwtehn en Paran, ahpw rongada met.39aZMie ohl emen me kisehn peneineien Kalep, ede Napal, mehn kahnimw Maon, me sapweniki sahpw ehu limwahn kahnimw Karmel. Ohl kepwehpwe men ih, me naineki sihpw silikid oh kuht kid. Eden eh pwoud Apikail, inenen masamwahu oh koahiek, ahpw ohlo me mihn oh lemei. Napal wie sesehk nah kuht ko nan Karmel,38aZMie ohl emen me kisehn peneineien Kalep, ede Napal, mehn kahnimw Maon, me sapweniki sahpw ehu limwahn kahnimw Karmel. Ohl kepwehpwe men ih, me naineki sihpw silikid oh kuht kid. Eden eh pwoud Apikail, inenen masamwahu oh koahiek, ahpw ohlo me mihn oh lemei. Napal wie sesehk nah kuht ko nan Karmel,07 ]ZSamuel eri sipalla, oh mehn Israel koaros pokonpene oh mwahieiki. Irail eri sarepidi nan sousou ni imwe nan Rama. Mwurin met, Depit ahpw kohkohla nan sapwtehn en Paran.69ZDepit eri kahukihla me e pahn kapwaiada inou wet. Sohl eri ketin sapahllahng ni tehnpeseo, a Depit oh ienge ko ahpw pwuralahng wasa re kin rukuruk ie.#5AZAhpw inoukihong ie ni mwaren KAUN-O me ke pahn kolokolete, sohte kasohrehla kadaudokei kan, pwe edeiet oh eden ei peneinei en dehr sohrala kohkohlahte.”v4gZI ahpw dehdehkihla mehlel met me ke pahn wiahla nanmwarkien Israel, oh wehiet pahn mihmihte pahn omw manaman.#3AZPwe ihs me kin koledi eh imwintihti oh mwuhr e ahpw kin kadarala, sohte wiahiong mehkot? Koht en ketin kupwuramwahwihkin uhk dahme ke wiahiong ie rahnwet.|2sZRahnwet ke kasalehda uwen omw mwahu ong ie, pwehki omw sohte kemeiehla ni KAUN-O eh ketikihong ie pahn omw manaman.1ZE ahpw mahsanihong Depit, “Kowe me pwung, a ngehi me sapwung! Ke inenen wiewia mwahu ong ie, a I ahpw wiahiong uhk soangen sapwung wet!0ZNi ahnsou me Depit kanekehla eh koasoi, Sohl ahpw mahsanih, “Iei kowe men, Depit, nei pwutak?” Ih eri tapihada tentenihr. /;ZKAUN-O me pahn ketin kadeik kita oh pahn koasoanehdi ihs rehta me sapwung. En ketin kasawih irair wet, en ketin doareiehla oh kapitiehla sang komwi.”.!ZKomw mahsanih dahme nanmwarkien Israel songosong en kemehla! Ihs me e ketin pwakipwakih! E ketin pwakipwakih kidi mehla men! Likarak emen!-Z Komw mwahngih lepin mahseno, ‘Aramas suwed kan me kin wiahda me suwed.’ Eri, I sohte pahn wiahiong komwi mehkot suwed./,YZ KAUN-O en ketin kadeikada ihs rehta me sapwung! En ketin kalokehkin komwi pwehki soahng kan me komw wiewiahiong ie, pwe ngehi I sohte pahn wia mehkot suwed ong komwi.;+qZ Semei, komw kadehde pwungipen omwi likou reirei me I kolokol nan pehiet. I lupukasang ni omwi likowen; ahpw I sohte kemeikomwihla. Met pahn kadehdehiong komwi duwen ei sohte men uhwong komwi de kauweikomwihla. Komw ketin raparapahkin ie pwe komwi en kemeiehla, ni ei sohte mwahn wiahiong komwi sapwung ehu.*Z Komw kak pein mahsanih duwen rahnwet KAUN-O eh ketikihong komwi pahn ei manaman nan pwoaren paipet. Ekei patohwanohng ie I en kemeikomwihla, I ahpw sohte kapwaiada, pwehki ei patohwan poakohng komwi oh ese me komwi me KAUN-O ketin pilada en nanmwarki.)Z oh patohwan, “Maing, dahme komw kin ketin karongehki aramas akan me kin patopatohwan me I kin songosong en kauweikomwihla? (ZA Depit patohieila mwuri oh likwerih, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap!” Sohl ahpw ketin pirekekla, a Depit poaridiong nanpwel, 'ZDepit eri irehkihdi koasoi pwukat nah sounpei ko pwe re dehr mahweniong Sohl. Sohl eri ketieisang nan pwoaren paipo oh ketiketla.t&cZe ahpw ndalahng nah sounpei ko, “KAUN-O en ketin irehdi sang ie pwe I en dehr wiahiong mehkot suwed ong ei kaun, me KAUN-O ketin pilada pwe en nanmwarki. I sohte pahn wiahiong mehkot suwed, pwe ih nanmwarki me KAUN-O ketin pilada.”0%]ZNan kapehd en Depit ahpw soansuwedkihda,($KZRe ahpw ndaiong Depit, “Ih omwi ahnsou met! KAUN-O ketin mahsanihong komwi me e pahn ketikihong pahn omwi manaman omwi imwintihtio, oh komw pahn kak wiahiong dahme komw mwahuki.” Depit eri kereplahte lupukasang kisin pwungipen sapwellimen Sohl likou reireio ni eh sohte ketin kehnda.*#OZE ahpw lel pwoaren paip ehu me mi limwahn kelen pelin sihpw kei limwahnialo, e ahpw ketila pwe en lokowel. Depit oh nah sounpei ko wie rukuruk nan pwoaren paipo./"YZSohl eri ketikihda sounpei keieu kommwad 3,000 sang rehn sapwellime sounpeien Israel ko, oh ketin rapahki Depit oh nah sounpei ko ni palimesehn Paipen Kuhten Wel kan.! ZEri, ni Sohl eh ketin sapahldo sang eh mahweniong mehn Pilisdia kan, pakair ahpw kohieng dene Depit mihmiseli nanwel en Engkedi.Q ZDepit eri mwesel oh kohla nan sapwen Engkedi, wasa e patopato ie ni rir.ZSohl eri tokedi sang pwakipwakih Depit, e ahpw ketila mahweniong mehn Pilisdia ko. Ih kahrepen wasao eh adanekihla Dohlen Tohrohrpeseng.3ZNi ahnsowohte meninkeder kei pa leledo rehn Sohl oh patohwanohng, “Komw mwadang ketido, pwe mehn Pilisdia kan nektehn mahweniong nin limomwio.”>wZSohl oh sapwellime sounpei ko ket ni apali dohlo, a Depit oh nah ko apali. Depit karukaruaru en tangasang Sohl oh sapwellime ko me songosong en kapilirailpene oh nektehn koliraildi.]5ZSohl oh sapwellime sounpei ko eri mwesel pwe re en rapahki Depit, ahpw Depit rongada duwen mwekid wet, ih eri tangala nan wasa takain sapwtehn en Maon oh mihmi mwo. Ni Sohl eh rongada met, e ahpw pwakihala Depit.7ZIrail eri mwesel oh pwurala nan Sip mwohn Sohl. Depit oh nah sounpei ko mihmi nan sapwtehn en Maon, nan wahu tehn ehu ni palieir en sapwtehn en Suda.a=ZKumwail rapahkihda wasa kan me e kin rukuruk ie, oh kumwail mwadang pakairkihong ie. I ahpw pahn iang kumwail kohwei, oh ma e mihmihte wasao, I pahn salihedi, mehnda ma I pahn kohkohseli raparapahki nan Suda pwon.”{ZKumwail pwurowei oh pwurehng tehk mwahu wasa e kin mihmi ie oh ihs me kilang ih wasao. I rong me e inenen kadek widing.zoZSohl ahpw sapeng irail, mahsanih, “KAUN-O en ketin kupwuramwahwih kumwail pwehki amwail ngoang oh kadek ong ie.ZSe patohwan ese, maing, Wasa Lapalap, uwen omwi kupwurki saikedi; eri komwi ketido nan sapwatet, se ahpw pahn sewesei komwi saikedi.”.WZAramas ekei sang Sip ahpw kohla rehn Sohl nan Kipea oh patohwanohng, “Depit wie rukurukseli nan sapwatail nan Ores nin Nahna Akila, ni palieir en sapwtehn en Suda.ZIra riemeno ahpw wiahda inou sarawi ehu nanpwungara me ira pahn wiahla pirien ehu. Depit eri mihmihte Ores, a Sonadan pwurala ni imweo.JZE patohwanohng Depit, ketihtihki, “Komw dehr masak mehkot. Ei pahpa Sohl sohte kak en kauweikomwihla. E ese mehlel me komwi me pahn wiahla nanmwarkien Israel oh ngehi me pahn keriaun kaun.”]5ZSonadan ahpw kohla reh oh koangngoangehki ndindaiong duwen eh Koht eh ketin sinsile.gIZDepit esehte me Sohl raparapahki pwehn kemehla. Depit mihmihte Ores, nan sapwtehn limwahn Sip.5ZDepit wie rukurukselihte nan sahpw nahnahno, nan sapwtehn limwahn Sip. Sohl ahpw kin songosong raparapahki, ahpw Koht sohte ketin mweidohng en diar.4cZ Eri, Depit oh nah sounpei ko-koaros patpene kerenieng limepwiki-mwadangete kohkohla sang Keila. Ni Sohl eh rongada me Depit tangasangehr Keila, e ahpw kapweiekidi kupwure.,SZ A Depit pwurehng patohwan, “A pwilidak en Keila kan pahn pangalahng Sohl ngehi oh nei sounpei kan?” KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Re pahn pangkumwailla.”vgZ Ia duwe, pwilidak en Keila kan pahn pangielahng rehn Sohl? Sohl uhdahn pahn patohdo, duwen me I rongehr? Maing KAUN, Koht en Israel, I patohwan peki komwi en ketin sapeng ie.” KAUN-O ahpw ketin sapeng mahsanih, “Sohl pahn patohdo.”) MZ Depit ahpw patohwanohng KAUN-O, “Maing KAUN, Koht en Israel, I rongehr me Sohl koasoakoasoane en patohdo Keila oh kamwomwala pwehki ngehi, sapwellimomwi ladu.  Z Ahnsou me Depit rongada me Sohl koasoakoasoane en mahweniong, e patohwanohng samworo Apaiadar, “Komw patohwando ihpodo met.” ZSohl eri kapokonepene sapwellime sounpei kan pwe re en mahwen, re en kolahng kahnimw Keila oh koledi Depit oh nah sounpei ko.` ;ZRe ahpw patohwanohng Sohl me Depit patolahngehr Keila; e ahpw mahsanih, “Koht ketikidier Depit pahn ei manaman. Depit pedolongehr nan lidip ehu me iei kahnimw me mie kehl kapilpene iangahki wenihmw kehlail kei.”b ?ZApaiadar nein Ahimelek wahsang ihpod ni ahnsou me e tangdoaui oh iangala Depit nan Keila.DZDepit oh sapwellime sounpei ko ahpw ketlahng Keila, oh mahweniong mehn Pilisdia kan, re ahpw kemehla me ngeder rehrail oh wahsang neirail pelinmen kan. Ih duwen eh kapitala kahnimw Keila.5eZDepit eri pwurehng kalelapak rehn KAUN-O, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong, “Kohwei oh mahweniong Keila, pwehki I pahn ketikihong uhk pwe ke en powehdi mehn Pilisdia kan.”<sZSapwellimen Depit sounpei ko ahpw patohwanohng, “Komw mahsanih duwen at masepwehk wasaht nan Suda; e pahn ukla at masepwehk ma se pahn kohla mahweniong karis en Pilisdia kan!”=uZIh eri kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Maing, I en patohla mahweniong mehn Pilisdia kan?” KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Ei, mahweniong irail oh kapitala kahnimw Keila.”~ yZDepit rongada me mehn Pilisdia kan mahmahweniong kahnimw Keila oh piripirapasang wahn kohn kan me re ahpwtehn kihpene.ZKe pahn mihmihte rehi oh ke dehr masak mehkot. Sohl men kemeikitahla koaros, ngehi oh kowe, ahpw sohte mehkot pahn lellohng uhk rehi.”1]ZDepit eri sapeng, mahsanih, “Ni ei kilangada Doek wasao rahno, I esehte me e pahn kairehki Sohl soahng koaros. Eri, ngehi me pwukoakidier kamakamalahn kisehmwail kan.CZE padahkihong Depit duwen Sohl e ketin kemehla samworo ko.hKZAhpw Apaiadar, emen nein Ahimelek pwutak ko, tangdoaui oh pitla, e ahpw kohla oh iangala Depit..WZSohl pil koasoanehdi pwe tohn Nop teikan koaros, kahnimw en samworo kan, en kamakamala: ohl oh lih, seri oh seri pwelel kan, kou, ahs, oh sihpw-koaruhsie kamakamala.3~aZSohl eri mahsanihong Doek, “Komwi, Doek, komw kemeirailla.” Doek eri kemehla irail koaros. Rahno e kemehla samworo weliakan limmen me ahneki manaman en likawih ihpod.G} ZE ahpw mahsanihlahng sounpei silepe ko me kesikesihnen limwah, “Kumwail kemehla samworo kan en Koht. Re iangehr Depit koasoanehdi mwekid en uhwong ie oh re sohte padahkihong ie me Depit tangehrdoaui nan ar ese mwekid pwukat koaros.” Ahpw silepe ko sohte men kemehla samworo ko en Koht, re nennenlahte sohte mwekid.]|5ZNanmwarkio eri mahsanih, “Ahimelek, kowe oh kisehmw kan koaros pahn kamakamala.”^{7ZEi, I patohwan peki rehn KAUN-O ni mware, oh kaidehn keieun ei wia met. Ahpw ong ni iren koasoakoasoane mwekid en uhwong Wasa Lapalap, komw dehr kapwukoakin ie de emen ei peneinei. I sohte ese duwen mwekid wet!”kzQZAhimelek sapeng, patohwan, “Maing, Depit iei sapwellimomwi lapalap me keieu loalopwoat! E pil pwoudiki sapwellimomwi serepein, e pil wia kaunen sounpei kan me kin sinsilei komwi, oh aramas koaros nan tehnpesomwi kin wauneki.jyOZ Sohl eri keinemwe reh, “Dahme kowe oh Depit koasoakoasoanehki kumwa en uhwong ie? Dahme ke kihongki kisin sak oh kedlahs, oh pekihki rehn Koht kaweid ni mware? Met e uhwongieier oh mwasamwasahn ahnsou mwahu en kemeiehla!”xZ Sohl eri mahsanihong Ahimelek, “Rong, kowe Ahimelek.” A Ahimelek sapeng, patohwan, “Iet ngehi sapwellimomwi ladu.”w{Z Nanmwarki Sohl eri poaronlahng samworo Ahimelek oh kiseh kan koaros, me pil wia samworo kei nan Nop, re en pwarodo reh.v'Z Ahimelek ahpw kalelapak rehn KAUN-O dahme Depit pahn wia, ih eri patohwanohng Depit kisin sak oh nein Kolaiad mehn Pilisdiao nah kedlahso.”u3Z Doek kesikesihnen wasao limwahn sapwellimen Sohl sounpei ko, ahpw patohwan, “I kilangehr Depit ni eh patohla rehn Ahimelek, nein Ahidup, nan Nop.t7ZIhme kumwail wiewiahki en uhwong ie? Sohte emen kumwail me padahkihong ie me nei pwutako wiadahr inou ehu ong Depit. Sohte emen kumwail me nsenohkin ie de padahkihong ie me Depit, emen nei aramas, raparapahki ahnsou mwahu met en kemeiehla, oh nei pwutako me koangngoangehki!”Us%Ze ahpw mahsanihong sapwellime sounpei ko, “Kumwail rong, kumwail nein Pensamin. Kumwail lemeleme me Depit pahn kihong kumwail koaros sahpw oh mwetin wain oh wiahkinkumwailla lapalap en sapwellime karis?Ur%ZRahn ehu Sohl ketiket Kipea, mwomwohd pahn tuhke damarisk pwoat nin dohl ehu, oh kolokol nah ketieu, oh sapwellime sounpei kan kesikesihnen kapikapil. Re padahkihong me Depit oh nah aramas akan dierekier,;qqZSoukohp Kad ahpw pwarodo rehn Depit oh patohwanohng, “Komw dehr ketiket met; mwadang ketla nan wehin Suda.” Depit eri mwadangete ketla sang wasao ketiketlahng nanwel en Ered.pZDepit eri ketikihdi eh nohno oh pahpa rehn nanmwarkien Mohap; ira eri mihmihte rehn nanmwarkio nindokon Depit eh rukuruk nan peden paipo.^o7ZDepit eri ketsang wasao ketlahng Mispa nan Mohap. E ahpw patohwanohng nanmwarkien Mohap, “Komw ketin mweidohng ei pahpa oh nohno en patohdo rehmwi oh patopato met I lao patohwan diarada kupwur en Koht ong ie.”"n?ZAramas akan me milahr pahn kehnaudek de pweipwahndlahr de nsensuwedlahr pil iangala ih, e ahpw wiahla arail kaun, irail koaros patpene me pahpwiki samwa.,m UZDepit tangasang nan kahnimw Kad oh tangala nan peden paip ehu limwahn kahnimw Adullam. Ni ahnsou me rie ko oh eh peneinei rongada irair wet, re kohla oh iangala ih.l9ZE seu itarehr uwen tohtohn aramas iahk rehi? Mehnda kumwail pil wadohng mehmen en rehi pwehn kedirapwahkin ie eh mwekid en sahliel kan nan imweiet?”zkoZAkis eri mahsanihong sapwellime lapalap ako, “Kumwail kilang aramas iahk emen men. Dahme kumwail wahkidohng ie?Gj Z Karehda ahnsou koaros me Depit kin ketiket rehrail, e kin mwomwehda mwomwen aramas iahk ni ar kin koledi. E kin rakirakihseli ewen kelen kahnimwo oh pilen ewe kin kerekeredi nan eh alis kan.[i1Z Pato pwukat ahpw kamwakidada kupwur en Depit, kahrehda eh masakada Nanmwarki Akis.jhOZ Sapwellimen nanmwarkio lapalap ako ahpw idek rehn Akis, “Kaidehn Depit met, nanmwarkien eh wehio? Ih ohlo met me lih akan kin kokouliong nindokon ar kin kahkahlek, ndinda, ‘Sohl kemehla kid, ahpw Depit kemehla nen.’ ”RgZ Depit eri mwesel, tangasang Sohl, oh kohkohla rehn Akis, nanmwarkien Kad.&fGZ Ahimelek ahpw sapeng, patohwan, “Nein Kolaiad mehn Pilisdiao kedlahs me mihmi rehi, me komw kemehla nan Wahun Elah; eri kedlahso mihmi palio ihpodo. Ma komw kupwurki, komw kak ale, ihte tehte me mi wasaht.” Depit eri mahsanih, “Nna, patohwando. Sohte ehu kedlahs me mwahusang!”QeZDepit eri mahsanihong Ahimelek, “Mie ketieu de kedlahs rehmw me ke kak kihong ie? Poaron en nanmwarkio kahrehiong ei karuaru oh sohte ei ahnsou en wahda nei kedlahs de ehu soangen tehtehn mahwen.”d{Z(Ni rahno, sapwellimen Sohl silepen sihpw keieu kehlail, ede Doek, mehn Edom, mihmi wasao pwehn wia pwukoa sarawi ehu.)c#ZSamworo eri ketikihong Depit pilawa me mie reh, me wialahr meirong ong Koht, me kohsang pohn tehpel sarawio, oh ekei me kapw ahpw wiliandi.zboZDepit eri sapeng samworo, patohwan, “Re sohte wia; nei aramas akan kin dadaurete ar mwakelekel ong kaudok pil duwehte ni ahnsou me re kin waseli ilek mwahl akan. Eri, ahpw mehlel soangen ahnsou wet me se patohwando poaron kesempwal wet.”6agZSamworo ahpw mahsanih, “Sohte pilawa mwahl mehn tungoal; ihte pilawa sarawi me mie. Ihme I kak kihwei ma noumw aramas akan sohte wiahda nsenen pwopwoud ni ahnsou keren.”` ZEri, met kisin tungoal dah me mie rehmwi? Komw ketikihdo ei tungoal lopwon en pilawa limau de okotme tohtohr me mie rehmwi.”p_[ZDepit eri sapeng, patohwan, “Poaron en nanmwarki ehu me I patohwando. Mwohnsapwo ketin kehkehlingkihong ie I en dehpa kasalehiong emen audepen poaron wet. Iei me I patohwanohng nei aramas ako re en awih ie oh tuhwong ie wasa kis.+^ SZDepit eri kohkohla rehn samworo Ahimelek nan Nop. Ahimelek inenen pwuriamweikihla oh rerrer ni eh kilangada Depit, e ahpw idek, “Dahme ke kelehpwki kohdo met?”]+Z*Sonadan eri ndaiong Depit, “Koht en ketin ieiang uhk. KAUN-O pahn ketin kupwure pwe kowe oh ngehi, oh kadaudokomw kan oh pil kadaudokei kan, kitail en kin dadaurete inou sarawi me kita kauwadahr nanpwungata.” Depit eri mwesel kohkohla, a Sonadan pwurala nan kahnimwo.v\gZ)Eri, mwurin kisin pwutako eh samwalahr, Depit ahpw kesihnenda palio kasukasuk en takaio. E ahpw poaridiong nanpwelo pak siluh. Ih oh Sonadan ahpw wie sengiseng oh emente metik mesen emen; en Depit eh nsensuwed inenen laudsang en Sonadan.h[KZ(Sonadan eri kihong kisin pwutako nah dipwisoun mahwen ko oh ndaiong en kapwurehla nan kahnimwo.KZZ'E ahpw sehse da wehwehn tiahko; a Sonadan oh Depit kelehpw me ese.kYQZ&Mwadahng! Ke dehr uhdi!” Kisin pwutako rikada kanengen kesik ketieuo oh pwurodohng rehn Sonadan.XZ%Ni kisin pwutako eh lel wasa me kanengen kesik ketieuo pwupwudi ieo, Sonadan ahpw wering, nda, “E pwupwudi keileweisang!CWZ$Ih eri ndaiong kisin pwutako, “Ke pahn tangewei oh ale kanengen kesik ketieu kan me I pahn kadar.” Kisin pwutako eri tangala, a Sonadan kadar kanengen kesik ieu me pwupw palila sang.VZ#Nimenseng en mandahn rahno, Sonadan ahpw kohla rehn Depit nan mohso, duwen ara inoukipene. E ahpw kahrehda kisin pwutak kis.YU-Z"Sonadan eri uhda sang nin tehpelo, nan kapehde inenen lingeringer. Ihme e sohte mwahn mwengehki ni keriaun rahnen Sarawien Maram Pwulo. E inenen nsensuwedkihla Depit, pwehki eh pahpao e ketin kamwamwahlihala.,TSZ!Ni ahnsowohte Sohl doakoahki sapwellime ketieuo Sonadan pwe en kemehla. Sonadan ahpw esehkihda me eh pahpao koasoanedier nan kupwure me e pahn ketin kemehla Depit._S9Z Sonadan eri sapeng, patohwan, “Dahme e pahn kamakamkihla? Sapwung da me e wiahda?”+RQZEri, ke ese pwe nindokon Depit eh momour, ke sohte mwahn kak wiahla nanmwarkien wehiet. Ahnsou wette kohwei oh wahdo rehi wasaht, pwe e uhdahn pahn kamakamala.”QQZSohl eri engiengda kowahlap pahn Sonadan oh mahsanihong, “Ia uwen kahngohdi oh soaloalopwoat en omw nohno! I esehte me ke kin uhpalihki Depit, iei me ke kauwehkilahr pein kowe oh pil eden omw nohno!@P{ZE patohwanohng ie, ‘Menlau mweidohng ie, pwe at peneinei pahn wia kasarawihpen at meirong en pahr nan kanimwo, oh rieio koasoanehdi I en iang mi wasao. Eri, ma kowe uhdahn kompoakepahi, a mweidohng ie I en kohla oh tuhwong mahs kisehi ko.’ Eri, ih kahrepen eh sohte mi nan dewe ni sapwellimomwi tehpelet.”QOZA Sonadan sapeng, patohwan, “Ahki e pekihda rehi en patolahng Pedleem..NWZMandahn rahno, mwurin Sarawien Maram Pwulo, dewen Depito pil tetehnte. Iei me Sohl keinemwe rehn Sonadan, “Dahme Depit sohte iangki kamadipw wet aio oh rahnwet?”M ZAhpw Sohl sohte mahsanih mehkot rahno, pwe e kupwukupwure, “Ele mehkot wiawihong Depit oh e sohte mwakelekeliong sarawiet.” L Zoh ketidiong nan mwoale limwahn dihdo. Apner mwohd limwah, a Sonadan mwohd mwowe palio tehpelo. A sohte aramas nan dewen Depito._K9ZDepit eri rukula nansapwo. Ni ahnsoun Sarawien Maram Pwulo, Nanmwarki Sohl ahpw ketidoiJMZA duwen inou me kita wiahda nanpwungata, KAUN-O pahn ketin kupwure pwe kita en kin dadaurete.”|IsZA ma I ndaiong, ‘Kanengen kesik ketieu ko mihmi palihla sang uhk;’ eri kohkohwei, pwe iei kupwur en KAUN-O men.iHMZI ahpw pahn ndaiong ei ladu en kohla rapahkihdo. Eri, ma I ndaiong, ‘Kilang, pwe kanengen kesik ketieu ko mihmi palihdo sang uhk; ale oh wahdo;’ met wehwehki me ke pitlahr. Eri, ke pahn kohdo rehi. Ke dehpa perki mehkot.lGSZEri, I ahpw pahn kadaralahng kanengen kesik ketieu silipwoat, mwomwen me I songosong kaskih mehkot.FZOh pil pali, ma ke sohte iang, re pahn inenen tehkada. Eri, kohwei wasaohte me ke rukula ie mahso, oh rukula palio kasukasuk en takaio.E#ZSonadan eri ndaiong Depit, “Lakapw, iei rahn Sarawien Maram Pwul; oh ma ke sohte iang mi wasao, re pahn tehkada omw sohte iang kasarawio.&DGZSonadan eri pwurehng koangngoangehki Depit en pwurehng wiahda inoun limpoak ong ih, pwe Sonadan poakepoake mehlel Depit duwehte eh kin poakohng pein eh mour.hCKZata inou wet pahn poatopoatte, sohte pahn ohla. Ma e pahn ohla, KAUN-O pahn ketin kalokeiuk.”~BwZkadekohng ei peineinei ahnsou koaros. Eri, ahnsou me KAUN-O pahn ketin kamwomwala douluhl omwi imwintihti kan koaros,bA?ZA ma I pahn momourte, menlau kapwaiada omw inouwen oh loalopwoatohng ie; ahpw ma I mehla,S@!Z A ma e kupwukupwure en kauweiukala, KAUN-O en ketin kemeiehla ma I sohte pahn pakairkihong uhk oh kadaralahng uhk wasa me ke kak rukula ie. KAUN-O en ketiket rehmw duwehte eh kin ketin ieiang ei pahpao!\?3Z oh Sonadan ndahng Depit, “KAUN-O, Koht en Israel, en ketin wia ata sounkadehde, lakapw, ni soangen ahnsou wet, oh pil pali, I pahn idek rehn ei pahpao. Ma e pahn mwomwen kadek ong uhk, I pahn pakairkihong uhk.Y>-Z Sonadan ahpw sapeng Depit, nda, “Kita kohieila nan mohso.” Ira eri kohieila,g=IZ Depit eri idek reh, “A ihs me pahn kairehkin ie, ma omw pahpao sapeng uhk nan eh engieng?”$<CZ Sonadan ahpw sapeng, nda, “Ke dehr lemeleme soahngen. Ma I uhdahn ese me ei pahpao koasoanehdi nan kupwure en kemeiukala, I uhdahn pahn kairehkin uhk.”0;[ZMenlau kapwaiada ei pekipeket, oh kapwaiada inou sarawi me ke wiahiong ie. Ahpw ma I dipadahr, eri a, ke nek pein kemeiehla. Dahme omw pahpao me pahn kemehkiniehla?”:+ZEri, ma e pahn mahsanih, “Me mwahu,” eri, I pahn nsenamwahu oh pitla. A ma e engiengda, ke pahn esehki me e ketin koasoanehdi en kemeiehla.t9cZMa omw pahpao pahn tehkada me I sohte iang mihmi nin tehpelo, a menlau padahkihong me I pekihda rehmw mweimwei pwe I en patolahng mahs ni imweio nan Pedleem, pwe ih ahnsoun at peneinei ar kin wia at sarawien meirong nan sounpar koaros.Z8/ZDepit eri sapeng, nda, “Kilang, lakapw iei rahn Sarawien Maram Pwul, rahn me I kin epwehnki iang nanmwarki ketidiong nin tehpel. Eri, ma ke mweidohng ie, I pahn kolahng rukula nansapw lel nin soutik en pali.P7ZSonadan ahpw sapeng, nda, “Eri, I pahn wia mehkoaros me ke anahne.”61ZA Depit sapeng, ketihtihki, “Omw pahpao inenen mwahngih mwahu duwen omw poakepoake ie, oh e koasoanehdi nan kupwure me e sohte pahn kasalehiong uhk dahme e kupwukupwurehiong ie, pwe e de kauweiukala. I kakete kahukihla ni mwaren KAUN-O me I sohte dohsang ei pahn mehla.”g5IZSonadan ahpw sapeng, nda, “Ke dehr perki mehkot, ke sohte pahn mehla! Ei pahpao kin mahsanihong ie mehkoaros me e kin ketin wiahda, me kesempwal oh sohte kesempwal, oh e sohte pahn ekihsang ie mewet. Soh! E sohte kak!”C4 ZDepit eri tangasang Naiod, nan Rama, tangalahng rehn Sonadan oh ndaiong, “Dahme I wiadahr? Dihp da me I dipkidahr? Sapwung da me I wiahiong omw pahpao me kahrehiong eh men kemeiehla?”h3KZE ahpw ketikihsang sapwellime likou kan oh kahlekda oh weriwer mwohn Samuel. Eri, erein rahno pwon oh pil pwohngo pwon eh wonohn kilisou. (Iei wasa me mahseno tepisang ie, me ketihtihki, “Sohl pil wiahla soukohp emen?”)2ZEri, ni eh ketiket kolahng wasao, ngenen Koht ahpw pil ti powe, ih eri pil tapihada kahkahlek oh weriwer kohla lao lel Naiod.-1UZEri, pein ih ahpw ketin piserla Rama. Ni eh ketin lel ni pwarer laud en Seku, e ahpw keinemwe wasa me Samuel oh Depit mihmi ie, a re sapengki me ira patopato Naiod.T0#ZNi Sohl eh karongehda irair wet, e ahpw pil kadarala ekei meninkeder, a meninkeder ko pil iangada kahkahlek oh weriwer. E ahpw pil ketin kadarala meninkeder kei kasilipak, a sohngohte pil wiahiong irail. /ZSohl eri ketin kadarala aramas ekei pwe re en salihedi Depit. Irail ahpw kilangada pwihnen soukohp ehu me wie kahkahlek oh weriwer, oh Samuel me arail sounkaweid. Ngenen Koht eri ti pohn sapwellimen Sohl aramas ako; irail ahpw pil iangada kahkahlek oh weriwer.=.wZRongen Depit eh mihmi Naiod, nan Rama, ahpw lel Sohl.-%ZDepit eri pitla oh kohla rehn Samuel nan Rama oh padahkihong mehkoaros me Sohl ketin wiahiong. Ih oh Samuel ahpw kohla Naiod oh mihmi wasao.N,ZSohl eri keinemwe rehn Maikal, “Dahme ke pitihkin ie nin duwe met oh kapitala ei imwintihtio?” A e sapeng, patohwan, “Ahki e ndaiong ie me e pahn kemeiehla ma I sohte pahn sewese kapitala.”r+_ZIrail eri patohla oh pedolong nan ihmwo, oh diarada dikediko nan pehto, oh uluhl wunen kuhto pahn moange.#*AZSohl ahpw pwurehng kadarirail pwe re en pein tuhwong Depit. E ahpw mahsanihong irail, “Kumwail wahdo ni eh mihmi nan eh pehto oh I ahpw pahn kemehla.”)}ZNi sapwellimen Sohl aramas ako ar lel wasao pwe re en ale Depit, Maikal padahkihong irail me Depit wonohnki eh soumwahu.4(cZ Liho eri ale neira dikedik en eni oh kawendiong pohn pehto, oh uluhl ehu me wiawihkihda wunen kuht, e ahpw kihdiong pahn moangen dikediko; ih eri pwainkihdi pweinen pehto.Q'Z Eh pwoudo eri kadaridi Depit sang pohn wenihmwtok ehu, e ahpw tangdoaui.q&]Z Nipwongohte, Sohl ahpw ketin kadarala aramas ekei pwe re en mwasamwasahn imwen Depito oh kemehla nimensengo. Maikal, en Depit eh pwoud, ahpw padahkihong Depit, “Ma ke sohte pahn tangdoaui nipwongette, lakapw ke pahn kamakamala.”%9Z Sohl eri song en doakoahki Depit sapwellime ketieuo pwe en ilewediong nin dihdo. A Depit ahpw sarek, ketieuo pa uhsang nin dihdo. Depit eri tangdoaui.;$qZ Rahn ehu, KAUN-O ahpw ketin mweidohng ngehn suwed en tiada pohn Sohl. Sohl ketiket nan mwoale ketiki nin lime ketieu pwoat, a Depit pil iang pato wasao, wie kesekesengki nah arp.4#cZEri, mahwen ehu ahpw pwurehng wiawi nanpwungen mehn Israel oh mehn Pilisdia kan. Depit ahpw iang mahweniong mehn Pilisdia kan oh kaloweiraildi, irail koaros eri tangdoaui."!ZSonadan eri ekerodo Depit oh padahkihong mehkoaros. Ih eri kahrehla Depit rehn Sohl, oh Depit ahpw pwurehng papah nanmwarkio duwehte mahs.! ZSohl ahpw ketin karonge dahme Sonadan patopatohwanohng. Eri, e ahpw kahukihla ni mwaren KAUN-O me Depit sohte pahn kamakamala.j OZE kereniong mehla ni eh kemehla Kolaiad, a KAUN-O ketikihong Israel en powehdi Kolaiad. Komw pein mahsanih oh kupwurperenkihda. Eri, ia kahrepen omwi pahn kauwehla ohl emen me sohte dipe, oh kemehla Depit ni sohte kahrepe?”ZSonadan eri patohwanda kapingpen Depit mwohn Sohl, oh ketihtihki, “Maing, komw dehr ketin wiahda mehkot me pahn kauwehla sapwellimomwi ladu Depit. Pwe ih, e sohte mwahn wiahda mehkot suwed ong komwi. Pwe mehkoaros me e kin wia, mihmi ni kamwahu laud ong komwi.$CZA I pahn kohla oh mihmi rehn ei pahpao nan mohso, wasa ke rukuruk ie, oh I pahn patohwanohng duwen kowe. Ma mie mehkot me pwarada, I pahn kairehkin uhk.”/ZIh eri padahkihong Depit, “Ei pahpao songosong en kemeiukala. Eri, ke pahn kanahieng nimenseng en lakapw. Rukula wasa me rir oh mihmihte wasao.& IZEri, Sohl ahpw mahsanihong sapwellime pwutak Sonadan oh sapwellime pwutak koaros me e kupwukupwure en kemehla Depit. Ahpw Sonadan inenen kin poakepoake Depit./YZEri, karis en mehn Pilisdia ko kin kohdo pwe re en mahwen, a ahnsou koaros Depit kin pweida mwahusang sapwellimen Sohl lapalap teikan. Ihme Depit ndandkihla kowahlap.]5ZIei me e masakada mehlel Depit sang mahs, oh wiahki eh imwintihti nindokon eh ieias. ZSohl ahpw inenen mwahngihala mehlel duwen KAUN-O eh ketin ieiang Depit oh pil duwen sapwellime serepein Maikal eh inenen poakepoake.^7ZDepit oh nah sounpei ko kohla kemehla mehn Pilisdia 200. E ahpw wa kohdo kilin nair sarawi ko rehn nanmwarkio oh wadekada mwowe, pwe en kak pwoudiki sapwellime serepein. Sohl eri ketikihong Maikal pwe en pwoudiki.8kZEri, sapwellimen Sohl lapalap ako ahpw pakairkihong Depit mahsen en Sohl. Depit eri perenkihda eh pahn pwoudiki sapwellimen nanmwarki serepeino. Eri, mwohn rahnen kapwopwoudo,=uZA Sohl mahsanihong irail re en patohwanohng Depit: “Ihte me nanmwarki kupwurki ke en pwainki sapwellime serepeino, iei kilin nein mehn Pilisdia me sarawi 100 me mehla, mehn ikihong sapwellime imwintihti kan.” (Met iei duwen Sohl eh koasoanehdi nan kupwure pwe Depit en kamakamala rehn mehn Pilisdia kan.)FZLapalap ako eri patohwanohng Sohl duwen me Depit patohwanehr.kQZEri, irail ndaiong Depit duwen met, a e sapengkin irail, patohwan, “Mehlel pwe ma emen pahn pwoudiki sapwellimen nanmwarki serepein, a e pahn wahunla. A ia duwen soangen aramas semwehmwe oh tikitik men ngehiet, e warohng?”tcZE ahpw mahsanihong sapwellime lapalap ako re en ndaiong Depit ni rir, “Nanmwarki inenen kupwurperenkin uhk, oh sapwellime lapalap akan kin poakepoakeiuk. Iei me ahnsou wet iei ahnsou me ke pahn kapwopwoudiong sapwellime serepeino.”Z/ZE ahpw mengimengloalki, “I pahn kihong Depit nei serepein Maikal. E ahpw pahn widingehdi, oh mehn Pilisdia kan pahn kemehla.” Eri, Sohl ahpw mahsanihong Depit keriapak, “Ke pahn pwoudiki nei serepein.”ZAhpw sapwellimen Sohl serepein Maikal mwahukihda kowahlap Depit, oh ni Sohl eh mwahngihada met, e inenen kupwurperenkihda.p[ZAhpw ni ahnsou me Merap pahn pwoudikihda Depit, Sohl ahpw ketikihong ohl emen, ede Adriel, mehn Mehola.ueZDepit ahpw sapeng patohwan, “Ihs ngehi oh ei peneinei pwe I en pwoudiki sapwellimen nanmwarki serepein?”OZSohl eri mahsanihong Depit, “Iet nei serepein laud Merap. I pahn kihong uhk pwe ke en pwoudikihda, ma ke pahn papah ie nin duwen sounpei kommwad oh loalopwoat emen, oh ma ke pahn pil mahwenki sapwellimen KAUN-O pali.” (Pwe Sohl kupwukupwure me mehn Pilisdia kan pahn kemehla Depit, a pein ih en saledekla sang wiewia wet.)r _ZEri, aramas koaros nan Israel oh Suda poakepoake Depit, pwehki eh kin pweida mwahu ni doadoahk en kakaun.Y -ZSohl ahpw mwahngihada en Depit eh pweida mwahu, oh eh masak Depit ahpw lalaudla.] 5Zoh kin pweida mwahu ni mehkoaros me e kin wia, pwehki KAUN-O eh kin ketin ieiang ih.t cZ Sohl eri kadarala Depit oh kasapwiladahng kaunen sounpei 1,000. Depit eri kaunda nah sounpei ko nan mahwen,o YZ Eri, Sohl ahpw masakada mehlel Depit, pwehki KAUN-O eh ketin ieiang Depit, a e ketin likidmeliehla ih. Z E ahpw mengimengloalki, “I pahn ilewediong nin dihden.” Eri, e ahpw doakoahki ketieu pak riapak; a Depit sarekala pak riapak.%EZ Eri, manda sang rahno, Koht ahpw ketin mweidohng ngehn suwed men en tiada pohn Sohl. Sohl ahpw kin engiengda mahmahsenmwahlseli nan tehnpeseo, duwehte aramas iahk emen. Depit ahpw wie kesekesengki nah arpo duwen eh kin epwehnki wia rahn koaros, a Sohl ketiketki nin lime ketieu pwoat.MZ Eri, sang ni rahno kohla, kupwur en peiriniong Depit me inenen laud.I ZSohl inenen nsensuwedkihla soangen koul pwoatet, e ahpw engiengda, mahsanih, “Re ndinda me Depit kemehla aramas 10,000, a ngehi mehte 1,000. A ihte me e saikinte wia, en wiahla nanmwarki.” o~~}|{{Tzzy4xxwbwvvutt&s$qqSpToo&nVmllOljjIii-hhQggYffhedcbb/a{`__^]\\=[ZYXWvVV"U]TT,ShSRAQQyPPOTNNMLWKJJwIHGFF EDDZCAA|@@P?|>==x<<;::A9!77}6J5433G22211-00//V.w.-f,,A+j*))(V''@&%$$#C"!!_!=! s9koTpRaT  P A tfN]B|{sd Apner ahpw wiahkihla Isposed nanmwarkien nan sapwen Kilead, Aser, Sesreel, Epraim, oh Pensamin, oh nan Israel pwon.zdApner nein Ner, kaunen sapwellimen Sohl karis, ahpw iang sapwellimen Sohl pwutak, Isposed sopohla oh kotehla Sordan kolahng Mahanaim.ydKumwail kehlail oh kommwad! Amwail nanmwarki Sohl sipallahr, oh mehn Suda kan keieiedier pwe I en wiahla arail nanmwarki.” x dEri, KAUN-O en pil ketin kupwurkalahngan oh loalopwoatohng kumwail. I pahn pil apwalih kumwail mwahu pwehki me kumwail wiadahro.=wude ahpw poaronehla sapwellime aramas ekei pwe re en kairehki mehn Kilead, “KAUN-O en ketin kupwuramwahwih kumwail pwehki amwail loalopwoatohng amwail nanmwarki ni amwail sarepedi.v9dMehn Suda kan eri kohdo Epron oh keiehdi Depit en wiahla nanmwarkien Suda. Eri, ni Depit eh karongehda me mehn Sapes kan, nan Kilead, sarepedier Sohl,uydDepit pil kahrehda nah sounpei ko oh ar peneinei kan. Irail eri kohla oh kousoanla nan kahnimw kan me kapilpene Epron.tdDepit eri patohla Epron, iangahki eh pwoud riemeno, Ahinoam mehn Sesreel, oh Apikail, liohdio, en Napal me melahro eh pwoud, mehn Karmel. s dMwurin mepwukat Depit ahpw kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “Maing, ia duwe, I en patolahng ale ehu kahnimw kan en Suda?” KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ei, kohwei.” A Depit pil patohwan, “Mehnia, maing?” KAUN-O ketin mahsanih, “Epron.”gr Kd“Neitail sounpei keieu kommwad akan pwupwudier; solahr katepen neirail tehtehn mahwen kan.”>q yd“Sonadan riei kompoakepahi, pilen mesei kat kin kerekerekinuhk; ia uwen ei poakepoakeiuk kowahlap! Ia uwen omwi kin poakepoake ie, soangen limpoak me siksang mehlel limpoak en lih!vp id“Neitail sounpei kommwad akan pwupwudier; re kamakamalahr nan mahwen. Sonadan melahr, wonohn pohn nahna kan.9o od“Kumwail lihen Israel kan, kumwail mwahieiki Sohl! E ketin kalikawihekin kumwail likou kaselel oh weitahta, e ketin kapwatahkin kumwail elin kapwat en takai kesempwal oh kohl.(n Md“Sohl oh Sonadan, ira koaros me kupwurkalahngan oh kapwuriamwei, ni ara mour oh pil ni ara mehla; ira koaros marahra sang ikel, ira koaros kehlailasang laion.;m sdNein Sonadan kesik ketieu kin kemehla eh imwitihti kan; sapwellimen Sohl kedlahs sohte mwahn kin pir mwahl; pwe e kin pelehdi me lapalap akan oh kemehla sapwellime imwintihti kan. l d“Keteu oh pwoaiken lahng en sohla kalamwuri dohlen Kilpoa kan; mohsen Kilpoa kan en tehnla wiahla sapwtehn ahnsou koaros. Pwe iei wasa ko me men sansar en nait sounpei kommwad ko lekdeklahr ie; iei wasao me sapwellimen Sohl mehn sansar wonohn oh merlahr ie.Gk  dKaleke kumwail mweseiseikihong mehn Kad, de pakairkiseli nanial en Askelon. Kaleke pwe kumwail de kahrehiong lihen Pilisdia kan ar perenkihda, oh serepein rotorot kan de ngisingiski ar peren.jj Qd“Pohn nahna kan en Israel atail kaun akan melahr! Neitail sounpei keieu kommwad akan pwupwudier!ui gdoh koasoanehdi pwe aramas en Suda kan en padahngki. (Koul pwoatet ntingdier nan Pwuken Sasar.) Eri, iet duwe:Qh dEri, iei kedepwidepw en Sohl oh sapwellime pwutak Sonadan me Depit wiahda0g ]dEri, Depit ahpw ndaiong mehn Amaleko, “Kowe me pein kahrehiong uhk met. Ke pein kadeikuhdada ni omw kasalehda me ke kemehla ih me KAUN-O ketin pilada en nanmwarki.”f  dDepit eri malipehdo emen nah sounpei ko oh padahkihong, “Kemehla lahp menet!” Ohlo eri uhdahte pele mehn Amaleko oh kemehla.we kdDepit ahpw idek, “A dahme ke nohn kapehd loallapki oh kemehla sapwellimen KAUN-O nanmwarki me pilipildahr?”d 7d Depit ahpw pil idek rehn mwahnakapw me wadohng pakairo, “Mehnia men kowe?” A e sapeng, “Ngehi mehn Amalek, ahpw I kin kousoan nan omwi wehi.”.c Yd Re ahpw mwahieiki Sohl oh Sonadan oh pil mehn Israel ko, sapwellimen KAUN-O ko. Re ahpw kaisihsol lao lel nipwong, pwehki me ngeder rehrail me kamakamala nan mahweno.b d Depit eri kidahngete peh ko ni eh likou ko, tehrpeseng, uwen eh nsensuwed; oh ienge koaros pil iang tehrpeseng ar likou ko.7a kd Ngehi eri keilahngete mpe, kadauluhlla; pwe I ese me e pahn sipallahr. Ngehi eri ale nihn me mi pohn tapwio oh luwow me mi nin limeo, eri, iet I patohwandohng komwi, maing.”V` )d A e ahpw mahsanih, ‘I lellelehr oh I pahn melahr. Keido met oh kemeiehla.’S_ #dE ahpw keinemwe ihs ngehi. Ngehi eri patohwanohng me mehn Amalek men ngehi.r^ adSohl eri ketin pirekekte mahsanihiehda, e ahpw malipe ie. I ahpw sapeng, patohwan, ‘Iet ngehi, maing!’>] ydA e sapengki, “Ahnsou me I mihmi nin Nahna Kilpoa, I kilangada Sohl eh ireirekengki sapwellime ketieuwo, a werennansapw ko oh soundake oahs akan en at imwintihti ko kerekerendohng.L\ dDepit ahpw idek, “Dahme ke esehki me Sohl oh Sonadan sipallahr?”*[ QdA Depit ahpw idek, “Dah rong?” A e sapeng, “At karis kan tangasang nan mahweno, oh nait sounpei tohto pil kamakamalahr, Sohl oh Sonadan pil kamakamalahr.’sZ cdDepit ahpw idek reh, “Ke kohsang ia?” A e sapengki, “I tangasang nan kahnimpwal en mehn Israel ko.”xY mdManda sang rahno, mwahnakapw emen ahpw leledo sang nan kahnimpwal en Sohl. Pwe en kasalehda uwen eh nsensuwed, e tehrpeseng likou me e likawi ko oh kamwerehdiong pwehl pohn moange. E ahpw kohla rehn Depit, poaridiong nanpwel oh rahnmwahwih.uX idEri, mwurin Sohl eh sipalla, Depit ahpw pwurodo sang eh kalowehdi mehn Amalek ko oh mihmihki Siklak rahn riau.zWoZ Re ahpw ale tihrail ko oh sarepedi pahn tuhke damarisk pwoat nan kahnimwo. Irail eri kaisihsolki erein rahn isuh.FVZ ohl me keieu kommwad kei ahpw mweselda, re kohkohla nipwongo pwon lao lel Ped San. Re kohla oh kihdi sang kahlep en Sohl oh sapwellime pwutak ko ni kehlo. Re ahpw wahla Sapes oh isikala ie.^U7Z Eri, ni aramas en Sapes, nan Kilead, rongada duwen me mehn Pilisida ko wiahiong Sohl, T Z Irail ahpw langadahng tehtehn mahwen ko nan tehnpas en koht lih Asdarde, oh pasurediong paliweren Sohl ni kelen kahnimw Ped San.XS+Z Irail eri lupukasang tapwin Sohl oh wahda, iangahki sapwellime tehtehn mahwen ko. Re ahpw pakairkihla rohng pwoatet Pilisdia-re pil kadarala meninkeder kei pwe re en pakairkihong ar koht akan oh aramas akan.ORZManda sang rahnen mahweno, mehn Pilisdia ko kohla pwe re en kihsang tehtehn mahwen ko rehn kahlep en me melahr ako. Re ahpw diarada kahlep en Sohl oh sapwellime pwutak ko ar wonohn nin Nahna Kilpoa.Q)ZNi ahnsou me mehn Israel kan me mihmi palio Wahun Sesreel oh palimesehn Pillap Sordan ar esehda me karis en mehn Israel ko tangehrdoaui, oh Sohl oh sapwellime pwutak ko melahr, re tangasang nan ar kahnimw kan. Mehn Pilisdia ko ahpw uhd kohla oh kousoanla nan kahnimw ko.PZIh duwen Sohl eh sipalla iangahki sapwellime pwutak silimeno oh mwahnakapwo; sapwellimen Sohl sounpei ko koaros mehla rahno.pO[ZNi mwahnakapwo eh kilang Sohl eh melahr, e pil pein lukupoardiong pohn nah kedlahso oh iang Sohl mehla.LNZIh eri mahsanihong mwahnakapw men me kin weuwa sapwellime tehtehn mahwen ko, “Usasang noumw kedlahsen nan kidipe, oh kemeiehla, pwe mehn Pilisdia rotorot pwukat de kepitikin ie oh kemeiehla.” Ahpw mwahnakapwo inenen masak wia soangen irair wet. Sohl eri ketin usada pein sapwellime kedlahso, oh pein lukupoardiong powe.{MqZPeio inenen mwuledek limwahn Sohl. Kanengen keseik ketieu kei lel Sohl, e ahpw ohkihla laud oh kereniong mehkihla.L ZMehn Pilisdia ko eri pwakihala Sohl oh sapwellime pwutak ko. Re ahpw kemehla sapwellime pwutak Sonadan, Apinadap, oh Malkisuha.*K QZEri, mahwen ahpw pweida nanpwungen mehn Pilisdia oh mehn Israel nin Nahna Kilpoa. Mehn Israel tohtohie me kamakamala wasao, oh me luhwehdi ko koaros re tangdoaui.SJ!Zoh Epron. E kadaralahng wasa koaros me ih oh nah sounpei ko mihmihseli ie.7IkZoh ong mehn kahnimw kan en Orma, Porasan, Adak,7HkZoh Rakal; ong peneineien Serameel, ong mehn KenG;ZAroer, Sipmod, Estemoa,nFWZE kadaralahng aramas en Pedel, ong mehn Rama ni palieir en Suda, ong aramas en kahnimw kan en Sattir,sEaZAhnsou me Depit pwurala Siklak, e kadaralahng kompoakepah ko, kaunen Suda ko, ekei kepwe sang ni kepwe lohdi ko, iangahki pato pwukat, “Iet kisakis ong kumwail sang ni dipwisou kan me lohdi sang sapwellimen KAUN-O imwintihti kan.”yDmZDepit wiahkihla met kosonned ehu, oh mehn Israel koaros kin idawehn kosonned wet sang ahnsowo kohdo lel rahnwet.:CoZSohte me kak pwungki dahme kumwail koasoakoasoane. Koaruhsie pahn iang ahneki mehkot: me mwohndi ko me sohte iang mahwen pahn iang ahneki mehkot duwehte me kohla iang mahwen.”QBZAhpw Depit sapeng irail, ketihtihki, “Riei ko, kitail sohte kak wia soahnget ong dahme KAUN-O ketikihong kitail. E ketin doareikitailla oh ketikihong kitail pwe kitail en powehdi aramas suwed pwuko.iAMZAhpw ohl lemei oh soh katepe kei me iang Depit ahpw nda, “Re sohte iang kitail kohla mahwen, eri kitail sohte pahn kihong irail mehkot sang nan dipwisou lohdi kan. Re kak ale arail pwoud oh neirail seri kan oh kohkohla.”\@3ZDepit eri pwurala rehn sounpei riepwikio me luwetala sohla kak iang ih oh mwohndi ni Piletik Pesor. Irail eri kohdo kasamwo Depit oh nah sounpei ko, Depit eri keilahng mparail oh rahnmwahwih irail ni nsenamwahu.?-ZE pil kapwurehdo nair pelinmen kan koaros; ohl ako ahpw kahkahre pelinmen ko mwohrail oh koasoakoasoia, “Mepwukat koaros sapwellimen Depit.”>5Zsohte mehkot me re sohte kapwurehdo. E kapwurehdo nein nah ohl ako koaros neirail pwutak kan oh serepein kan oh mehkoaros me mehn Amalek ko wahsang.r=_ZDepit eri kapitala aramas koaros oh mehkoaros me mehn Amalek ko wahsang, e pil kapitala eh pwoud riemeno;6<gZNin sohrahn en mandasang rahno Depit oh nah sounpei ko eri mahweniong irail lao lel nin soutik. Sohte emen irail pitla, likin mwahnakapw pahpwiki me dake kamel oh tangdoaui.D;ZKisin pwutako eri karehla Depit rehrail. Aramas suwed ko mwomwohdseli wasao, mwengemwenge, niminim sakau, oh kamakamadipw pwehki uwen laud en dipwisou me lohdi sang mehn Pilisdia oh Suda.:ZDepit ahpw idek reh, “Ke kak kahreielahng rehn irail ko me isikala kahnimwo?” A kisin pwutako sapeng, patohwan, “I pahn kahreikomwihla, ma komw pahn inoukihong ie ni mwaren Koht me komw sohte pahn kemeiehla de kapwureielahng rehn ei soumas.”9 ZSe patohwan mahweniong sapwen mehn Kered kan ni palieir en Suda oh sapwen peneineien Kalep, kiht eri isikala kahnimw Siklak.”S8!Z Depit ahpw idek reh, “Ihs omw soumas, oh ke kohsang ia?” A kisin pwutako sapeng, patohwan, “Ngehi men Isip, lidun mehn Amalek men. Ei soumaso keseiehla rahn siluh douwer powe pwehki ei soumwahuda.7+Z iangahki pik madekeng oh dunen wahn wain riau. Mwurin kisin pwutako eh mwengeier, e ahpw kehlailda; pwe rahn siluh me e sohte mwenge oh nimpil.6Z Sounpei ko me iang Depit ahpw diarada kisin pwutak en Isip men nansapwo oh wadohng Depit. Re ahpw kihong kisin mwenge, pihl,5'Z Depit eri douluhlla iangahki sounpei pahpwiki; me riepwikio inenen pwangada mehlel oh sohla kak iang kotehla pihlo; irail ahpw mwohndi wasao.t4cZ Depit oh nah sounpei wenepwikio ahpw mweselda oh ni ar lel ni Piletik Pesor, ekei sounpei ko mwohndi wasao.[31ZDepit eri kalelapak rehn KAUN-O, “Maing, I en pwakihala irail ko me kauwehla kahnimwo? I pahn kak koanoairaildi?” KAUN-O ketin sapeng, “Ei, pwakihiralla; ke pahn koanoairaildi oh kapitala me lohdi kan.”h2KZDepit eri patohwanohng samworo Apaiadar nein Ahimelek, “Komw patohwando mahs likou ihpodo.”?1yZDepit milahr nan apwal laud, pwehki nah aramas ako ar lingeringerkidahr nair seri ko ar solahr mie, re koasoakoasoaneier re en katehki takai; KAUN-O eri ketin kakehlahda nan kapehde.K0ZEn Depit eh pwoud riemeno, Ahinoam oh Apikail, pil iang wisiksang.X/+ZDepit oh nah sounpei ko ahpw tapihada sengiseng oh sohte tokedi lao re ngirala..3ZAhnsou me Depit oh nah sounpei ko lel mwo, re diarada duwen kahnimwo eh isihslahr oh ar pwoud kan, nair pwutak kan oh serepein kan ar wisiksangehr.b-?Zoh koledi lih koaros; re sohte kemeirailla, pwe re aleirailte wahda ni ar mweselsang mwo., ZMwurin rahn riau Depit oh nah sounpei ko lel Siklak. Mehn Amalek ko mahweniongehr palieir en Suda oh Siklak. Re isikala kahnimwo+Z Depit oh nah sounpei ko eri mweselda nin sohrahn en mandahn rahno pwurala Pilisdia, oh mehn Pilisdia ko patopatohla Sesreel.-*UZ Eri, maing Depit, nimenseng en lakapw kumwail koaros me patohdo sang rehn Sohl oh patohdo rehi, kumwail pahn pwourda mwadang oh mwesel mwohn ketipin eh pahn dak.”6)gZ Akis ketin sapeng, mahsanih, “I pwungki. I wiahkin komwi aramas loalopwoat duwehte tohnleng en Koht men. Ahpw nanmwarki teikan mahsaniher me komw sohte kak iang ie mahwen.*(OZDepit ahpw sapeng patohwan, “Maing, sapwung da me I patohwan wiadahr? Ma nin duwen omwi mahsanih me komwi sohte diarada sapwung ehu rehi sang ni rahn me I tapihada papah komwi, dahme I sohte pahn iang kin komwi, ei soumas oh nanmwarki, oh iang mahweniong sapwellimomwi imwintihti kan?”g'IZEri, komw meleilei sapahlla nan omwi wasa, oh dehr wia mehkot me pahn kauwehla kupwurarail.”/&YZAkis eri malipehdo Depit oh mahsanihong, “I kahukihla ni mwaren Koht ieias en Israel me komw uhdahn loalopwoatohng ie; oh I pahn perenki ma komw pahn iang ie nan mahwen wet. Sohte sapwung ehu I diarada rehmwi sang rahn me komw ketido rehi. Ahpw nanmwarki teikan sohte kupwurki omwi ieiang ie.s%aZPwe ih Depito met, me lih akan kin kahkahlek oh kokoulki, ‘Sohl kemehla kid, a Depit kemehla nen.’ ”*$OZAhpw mehn Pilisdia ko lingeringerda pahn Akis oh patohwanohng, “Komw kapwurehla ohl menen nan eh wasa; komw dehr mweidohng en iang mahwen pwe e de wekidekte uhwong kitail nan mahwen. Sohte mehkot tohrohr e kak wia pwehn ale keniken pahn eh soumas, pwe ihte kamakamalahn nait aramas akan.#3ZKaunen Pilisdia ko kilangirailda oh idekda, “Dahme mehn Ipru pwukat wiewia met?” Akis ahpw sapeng irail, mahsanih, “Ih Depit met, sapwellimen Sohl mehn Israel, lapalapo. E patopatohier rehi ekis wereilahr. E sohte wiahda sapwung ehu rehi sang rahn me e patohdo rehi.”/"YZNanmwarki limmen en Pilisdia ko eri mwekidida iangahki nair pwihn kei me wad epwiki oh ekei pwihn wad kid; Depit oh nah ohl ako idawehnirailla iangala Nanmwarki Akis.! /ZMehn Pilisdia kan kapokonepene neirail karis koaros nan Apek, nindokon mehn Israel kan ar kauwada imwarail impwal kan ni pwarer en Wahun Sesreel.t cZE ahpw patohwandi konot oko mwohn Sohl oh sapwellime lapalap ko; irail eri konotala, oh mwesel nipwongohte.!ZLiho eri mwadangete kemehla koupwul men me e kin kamwekamwenge. E ahpw ale pilawa kei, kaunopada, oh umwunda pilawa kei me sohte doal ihs.U%ZSohl ahpw ketin mahsanihong me e sohte pahn konote mehkot. A sapwellime lapalap ako pil patohwan koangngoangehki en konot. Eri mwuhr, e ahpw meleileidi, oh ketida sang nanpwel oh ketidi ong pohn peht ehu.ymZEri met, komw ketin kupwure ei pekipeket. Mie met konotomwi, komw konote pwe komwi en rosonda oh kak seiloak.”@{ZLiho ahpw patohla reh oh kilangada duwen eh wie rerrerki eh masepwehk, e ahpw patohwanohng, “Maing, komw kupwur mahk. I kereniong kauwehla ei mour ni ei wiahda me komw ketin pekien.@{ZNi ahnsowohte Sohl pah lempehdiong nanpwel oh wonohn wasao, rerrerki eh masepwehk pwehki en Samuel koasoio. E inenen luwetala, pwehki eh sohte konote mehkot ni rahno oh nipwongo pwon.PZE pahn ketin pangala komwi oh mehn Israel kan rehn mehn Pilisdia kan. Lakapw komwi oh noumwi pwutak kan pahn iangiehla, oh KAUN-O pahn pil ketin pangala karis en Israel kan rehn mehn Pilisdia kan.”1ZPwe komwi sohte peikiong kamwomwala douluhl mehn Amalek ko oh mehkoaros me re ahneki. Ih kahrepen en KAUN-O eh ketin wiewiahiong komwi soahng wet.  ZKAUN-O ketin wiahiongkomwier dahme e ketin koasoanehdi me I usehiong komwio: e ketiki sang rehmwi wehio oh uhd ketikihong Depit.zoZSamuel ahpw patohwan, “Dahme komw likwerihkin ie, ni KAUN-O eh ketin keseikomwilahr oh wialahr omwi imwintihti?ZSamuel eri patohwanlahng Sohl, “Dahme komw kedirepwahkiniedahr? Ia kahrepen omwi malipeiehdo?” Sohl ahpw sapeng, mahsanih, “I inenen pwunodadahr kowahlap! Mehn Pilisdia kan wie mahmahweniong ie, oh Koht ketin likidmelieielahr. E solahr ketin sapeng ie, sang sapwellime soukohp akan de sang ni ouraman. Ih kahrepen ei likwerihkomwihdo, pwe komwi en mahsanihong ie dahme I pahn wia.”KZSohl ahpw keinemwe, “Ia mwomwe?” Liho ahpw sapeng, patohwan, “E mwomwen ohl laud emen, me kidikidki lapalahn tehi ehu.” Sohl eri mwahngihada me iei ih Samuel. E ahpw poaridi lel nanpwel. ;Z Nanmwarkio ahpw mahsanihong, “Ke dehr masak. Dahme ke kilikilang?” A e sapeng, patohwan, “I patopatohwan ngehn ehu me kohkohda sang nan pwehl.”'Z Ni liho eh kilangada Samuel, e tapihada weriwer. E ahpw patohwanohng Sohl, “Dahme komw ketin pitihekin ie? Pwe iei komwi Nanmwarki Sohl!”p[Z Liho eri idek, “Ihs me I pahn kapwourodohng komwi?” Sohl ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Samuel.”*OZ Sohl eri ketin wiahiong liho inou sarawi oh kahukihla, mahsanih, “Ni mwaren KAUN-O me ieias, I inoukihong uhk me ke sohte pahn ale lokolok pwehki irair wet.”b?Z Liho ahpw sapeng nda, “Komw dehdehki mwahu dahme Nanmwarki Sohl wiadahr, duwen eh ketin kasare sang nan Israel sounwunahni kan oh pil sounkapwour eni kan. Eri, dahme komw songosongki en widingeiehdi oh kemeiehla?”CZSohl eri wekidala mwomwe; e ketin pwuhriong nan soangen likou tohrohr kei. E ahpw ketida nipwong iangahki riemen sapwellime sounpei ko pwe en ketilahng tuhwong liho. E ahpw mahsanihong liho, “Wilianiehdi mahs oh idek rehn ngehn kan oh ndadohng ie dahme pahn pweida. Kapwourada ngenen ohl me I pahn ndawei ede.”QZIhme Sohl mahsanihkihong sapwellime lapalap ako, “Kumwail rapahkihdo emen lih sounkapwour eni, pwe I en kowohng kadierekada sang reh duwen ei pweh.” Irail eri sapengki, “Mie mehmen nan Endor.”8 kZIh eri idek rehn KAUN-O dahme e pahn patohwan wia. Ahpw KAUN-O sohte mwahn ketin sapeng sang nan ouraman, de sang ni takai sarawi ko, Urim oh Dumim, de sang rehn soukohp akan.Z /ZEri, ahnsou me Sohl mahsanihada karis en mehn Pilisdia ko, e inenen masepwehkada.K ZEri, karis en mehn Pilisdia ko ahpw pokonpene oh kauwada imwarail impwal kan limwahn kahnimw Sunem. Sohl ahpw ketin kapokonepene mehn Israel ko oh kauweda sapwellime kahnimpwal nin Nahna Kilpoa.0 [ZEri, Samuel melahr, oh mehn Israel koaros mwahieiki oh sarepedi nan sousou ni imweo nan Rama. A Sohl ketin kasarehla sounwunahni oh sounkapwour eni koaros sang Israel.= uZDepit ahpw sapeng, patohwan, “Ei maing, omwi ladu ngehi, oh komw pahn mwahngih dahme I kak wiahda.” Akis eri mahsanih, “Me mwahu! I pahn wiahkin komwi silepen paliwereiet.”h MZKedekedeo, mehn Pilisdia ko kapokonepene neirail karis en sounpei kan pwe re en mahweniong Israel. Eri, Akis ahpw mahsanihong Depit, “Komw mwahngih me komwi oh noumwi sounpei kan pahn iang ie mahweniong mehn Israel kan.”  Z Ahpw Akis kin likih Depit oh kin mengimengloalki, “E pahn uhpah ie erein eh mour pwehki kiseh mehn Israel kan ar kailongki.”?yZ Depit eri kin kemehla koaros, ohl oh lih, pwe emen irail de pwurala nan Kad oh ndahda dahme ih oh nah ohl ako wiadahr. Ih met me Depit kin wiewia nindokon eh koukousoan nan Pilisdia.CZ me kin kalelapak reh, “Ia wasa ke mahwen ie met?” Depit eri kin ndahng me e kohla palieir en Suda de nan sapwen kadaudok en Serameel de nan sahpw wasa me mehn Ken kan kin kousoan ie.Z kemekemehla ohl oh lih koaros oh kin wahsang neirail sihpw, kou, ahs, kamel, oh pil arail likou kan. E ahpw pahn kin pwurodo rehn Akis,FZErein ahnsowo Depit oh nah ohl ako kin mahweniong tohn Kesur, Kirsi, oh Amalek, me koukousoan nan sahpwo ahnsou reirei. E kin mahweniong sahpwo lao lellahng Sur, oh pil leldilahng nan Isip,EZDepit koukousoanki nan Pilisdia erein sounpwong eisek weneu.}uZAkis eri ketikihong kisin kahnimw Siklak, ih kahrepe wet me nanmwarkien Suda sapwellimanikihla kisin kahnimw Siklak.MZDepit eri ndahng Akis, “Ma komwi kompoakepahi, eri komw mweidohng ie ehu kisin kahnimw en pwe I en kousoan loale. Maing, sohte anahnepen I en iang komwi kousoan nan poahsoan kaunen kahnimwet.”S!ZNi Sohl eh karongehda me Depit sopolahngehr nan Kad, e ahpw sohla rapahki.@~{ZDepit oh nah ohl ako eri kousoanla nan Kad iangahki arail peneinei kan. Depit oh eh pwoud riemeno iang ih, Ahinoam sang Sesreel, oh Apikail, en Napal me melahro eh pwoud, sang Karmel.d}CZDepit oh nah ohl wenepwikio eri mwadangete mweselahng rehn Akis nein Maok, nanmwarkien Kad.F| ZDepit eri mengimengloalki, “Ehu rahn pwukat Sohl pahn kemeiehla. Ihte me keieu mwahu I en tangalahng Pilisdia. Eri, Sohl pahn sohla rapahkin ie nan Israel, I ahpw sohte pahn diar apwal.”A{}ZSohl ahpw mahsanihong Depit, “Koht en ketin kupwuramwahwihiuk, samwa! Ke pahn pweida ni soahng koaros me ke pahn wia!” Depit eri mwesel dodouluhlla, oh Sohl sapahllahng ni uhdakeo. zZPwehki ei sohte kemeikomwihla rahnwet, KAUN-O en pil ketin wiahiong ie soahngohte oh ketin kasaledekihiehla sang apwal koaros!”ByZKAUN-O kin ketin katingih irail kan me kin loalopwoat oh pwung. E ketikihdiong komwi pahn ei manaman rahnwet, ahpw I sohte wiahiong komwi mehkot ih me KAUN-O ketin wiahkilahr nanmwarki.$xCZDepit ahpw sapeng, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, iet sapwellimomwi ketieuwo. Komw ketin mweidohng emen sapwellimomwi ohl akan en patohdo oh patohwanda.dwCZSohl eri sapeng, mahsanih, “I wiadahr mehkot sapwung, pwurodo samwa! I solahr pahn pwurehng wiahiong uhk mehkot suwed, pwehki omw sohte kemeiehla pwohnget. I wiadahr mwomwen aramas pweipwei! I wiadahr mehkot suwed!”|vsZKomw dehr mweidohng ie I en mehla nan sapwen mehn liki kan, wasa me dohsang KAUN-O. Dahme nanmwarkien Israel ketidohn kemehkihla soangen aramas duwete ngehi, me rasehng kisin likarak kis? Dahme e sasaingkinieseli duwehte menpihr lawalo men?”u-ZMaing, Wasa Lapalap, komw ketin karonge mahs dahme I pahn patohwan. Ma KAUN-O me ketin kupwurehda komwi en uhwong ie, ehu meirong ong ih pahn kahrehda eh pahn ketin wekidala kupwure; ahpw ma sang ni koasoandien aramas met, eri, sapwellimen KAUN-O keria en kohdiong pohrail. Pwehki ar pwakihiesang nin limmen KAUN-O oh pwakihielahng nan ehu sahpw wasa me I pahn kin kakete kaudokiong koht en liki kan.t'ZE ahpw usehla koasoia, “Maing, dahme komwi pwakipwakih kin ie, sapwellimomwi ladu menet? Dahme I wiadahr? Soangen sapwung dah me I wiadahr?sZSohl eri tehkada ngilen Depit oh kalelapak, “Depit, kowe men, samwa?” Depit ahpw sapeng, “Ei maing, Wasa Lapalap.”/rYZOmwi pwukoa sohte pweida, Apner! I kahukihla ni mwaren KAUN-O me ketin ieias me kumwail koaros konehng en kamakamala, pwehki amwail sohte sile mwahu amwail soumas, me KAUN-O ketin wiahkihla nanmwarki. Kumwail kilang! Ia sapwellimen nanmwarkio ketieuwo? Ia sahen pihl me mihmi limwahn tapwio?”Zq/ZDepit ahpw sapeng, patohwan, “Apner, kaidehn komwi ohl me keieu ndand nan Israel? Eri, dahme komw sohte sinsilehki omw soumas, nanmwarkio? Mie me ahpwtehn pedolong nan kahnimpwalo pwehn kemehla omwi soumaso.)pMZe ahpw likwerkilahng sapwellimen Sohl sounpei ko oh Apner, “Apner! Ke kak rong ngilei?” Apner ahpw idek, “Ihs me katakatairong oh kapiradahr nanmwarki?”=owZ Depit eri kotehla wahuo kolahng pohn dohlo, wasa doh,n}Z Depit eri wahda sapwellime ketieuwo oh sahen pihlo sang limwahn moangen Sohlo. Depit oh Apisai eri kohkohla. Sohte emen me kilang de ese dahme wiawi de pil kehnda nipwongo-irail koaros meir kelik, pwehki KAUN-O eh ketin kameirkelikihirailla koaros.0m[Z KAUN-O sohte ketin mweidohng I en song en kauwehla ih me KAUN-O ketin wiahkilahr nanmwarki! Kita wahda sapwellime ketieu en oh sapwellime sahen pihlen, oh kohkohla.”0l[Z Depit eri usehla koasoia, “Ni mwaren Koht ieias, I ese me KAUN-O pahn pein ketin kemehla Sohl, ni eh pahn mehla ni uhdahn rahnen eh mehla de e pahn mehla nan mahwen.(kKZ Depit ahpw patohwan, “Ke sohte pahn wiahiong mehkot suwed! KAUN-O pahn uhdahn ketin kaloke mehmen me pahn wiahiong sapwellime nanmwarki pilipil mehkot suwed.yjmZApisai ahpw ndahng Depit, “Koht ketikihongehr omwi imwintihti pahn omwi manaman pwohnget. Eri met, mweidohng ie I en doakoahki pein sapwellime ketieu en pwar paliwere oh ilewediong nanpwel ni doak ehute-I sohte pahn pil doak pak riau!’.{iqZEri, nipwongo Depit oh Apisai ahpw kohla pedolong nan kahnimpwal en Sohl, ira ahpw diarada Sohl e wie seiseimwok masloalen kahnimpwalo oh sapwellime ketieuwo uhdahsang nanpwel limwahn moangeo. Apner oh sapwellime sounpei ko wie memeir limwah.FhZDepit eri idek rehn Ahimelek mehn Id, oh Apisai rien Sohap (ara nohno iei Seruaia), “Ihs rehmwa me pahn iang ie kohla nan kahnimpwalo?” Apisai eri sapeng, nda, “Ngehi me pahn iang.”CgZE ahpw mwadangala oh rapahki wasa me Sohl oh Apner nein Ner, kaunen sapwellime sounpei ko kin seiseimwok ie. Sohl kin seimwok masloalen kahnimpwalo, oh sapwellime ohl akan kin kapilpene.Xf+Ze ahpw kadarala lipoahrok kei oh diarada me mehlel pwoat me Sohl ketiket wasao.eZre ahpw kauwada imwarail impwal kan limwahn ahl nin Nahna Akila. Depit mihmihte nan sapwtehno. Eri, ni eh rongada me Sohl kodohn rapahki,idMZSohl eri mwadangete ketila Sip iangahki sounpei koahiek silipwiki en Israel pwehn rapahki Depit,c ZOhl ekei sang Sip ahpw kohdo rehn Sohl nan Kipea oh padahkihong me Depit wie rukuruk nin Nahna Akila ni imwin sapwtehn en Sudia.b}Z,Sohl ahpw kihong Maikal, sapwellime serepein me pwoudiki Depit, en pwoudikihla Palti nein Lais, sang nan kahnimw Kallim.Ta#Z+Depit pwoudikidahr Ahinoam, mehn Sesreel, oh met e pil pwoudikihda Apikail.`!Z*Ih eri uhdahte karadahng pohn were ahso. Sounpapah limmen me iangada, re ahpw iangala nein Depit ladu ko oh liho wiahla en Depit eh pwoud._}Z)Apikail eri poaridiong nanpwel oh patohwan, “Iet sapwellimomwi lidu me onopadahr en widen nehn sapwellime ladu kan.”'^IZ(Nah ladu ko eri wahla ileko nan Karmel oh patohwanohng Apikail, “Depit kadarkitodo pwe se en ale komwi oh patohwanlahng reh pwe komwi en wiahla eh pwoud.” ]Z'Ahnsou me Depit rongada me Napal melahr, e ahpw patohwan, “Kaping ong KAUN-O me ketin doareiehla sang widing en Napal oh ketin sileiehdi sang wiahda sapwung. KAUN-O ketin kalokehki Napal eh wiewia suwed.” Depit eri kadaralahng Apikail pekipek en pwopwoud.H\ Z&Mwurin rahn eisek KAUN-O ahpw ketin kaloke Napal, e ahpw mehla.[#Z%Mwurin sakauo eh sarasangehr nimenseng, liho ahpw ndahng mehkoaros. Rohng wet lelete Napal kauwehla eh mohngiong oh kamwotorehla paliwereo.PZZ$Apikail eri pwurala rehn Napal, me patopato ni imweo wiewia lapalahn kamadipw ehu me konehngete nanmwarki men. E ahpw sakaula douluhl, oh nsensenamwahu. Apikail sohte ndahng mehkot lao lel nimenseng.Y)Z#Depit eri ale soahng koaros me liho wadohng, e ahpw ndahng liho, “Eri, komw sapahlwei oh dehr pwunod. I pahn kapwaiada dahme komw anahne.”LXZ"KAUN-O ketin kasileiehdi pwe I en dehr kauweiukala. Eri, I kahukihla ni mwaren Koht ieias en Israel me ma komw sohte mwadangodo tuhwong ie, nein Napal ohl koaros uhdahn pahn mehla nimensenget!”4WcZ!Kalahngan en Koht pwehki omwi kupwuramwahu oh dahme komw wiadahr rahnwet pwe I en dehr wiahda sapwung laud en kemehla aramas oh I en dehr dupukohng ar wiewia suwed ong ie.sVaZ Depit ahpw patohwanohng, “Kaping ong KAUN-O, Koht en Israel, me ketin poaroneikomwihdo pwehn tuhwong ie.{UqZeri komw sohte pahn kupwur toutoukihla de koluhkihla omwi pahn kakerehdi nta ni sohte kahrepe oh dupukohng aramas soahng suwed kan me re wiahiong komwi. Oh ni ahnsou me KAUN-O pahn ketin kupwuramwahwihkomwihla, maing, komw dehr melieiehla.”T!ZOh ahnsou me KAUN-O pahn ketin kapwaiada soahng mwahu koaros me e ketin inoukihong komwi oh ketin kasapwiladahng komwi nanmwarkien Israel,6SgZMa mie mehmen me pahn peiong komwi oh song en kemeikomwihla, KAUN-O, omwi Koht, pahn ketin doareikomwihla, oh sinsilei komwi, rasehng aramas emen me kin apwahpwalih nah dipwisou kesempwal. Ahpw ong omwi imwintihti kan, e pahn ketin keseirailla, duwehte aramas eh kin kapihrala takai sang nan nah pahi.~RwZMaing, komw ketin kupwur mahk ma mie sapwung ehu me I patohwan wiadahr. KAUN-O pahn ketin wiahkinkomwihla nanmwarki, oh pil kadaudokomwi kan, pwehki omwi ketin mahmahwenki sapwellime mahwen kan; oh komw sohte pahn wiahda sapwung erein omwi mour.nQWZMaing, komw ketikihda kisakis wet me I patohwandohng komwi oh komw ketikihong sapwellimomwi ohl akan.pP[ZKAUN-O me ketin kolokol komwi pwe komwi en dehr dupukohng omwi imwintihti kan oh kemeirailla. Eri, met I kahukihla ni mwaren KAUN-O me ketin ieias me omwi imwintihti oh koaros me men kauweikomwihla pahn ale kalokolok duwehte Napal.OZKomw dehr tehk Napal, ohl mwahl emen! E pwungehngete edeo, me wehwehki pweipwei! I sohte pato mwo ni ahnsou me noumwi ladu ko leledo.`N;Zoh patohwanohng, “Maing, komw ketin karonge ie mahs. Ngehi me pahn pwukoahki ire wet.~MwZAhnsou me Apikail kilangada Depit, e mwadangete keredihsang pohn were ahso oh poaridiong nanpwel mwohn nehn Depit kan^L7ZKoht en ketin kemeiehla ma I sohte pahn kemehla aramas pwuko koaros nimenseng wet.”9KmZDepit wie mengimengloalki, “Ia kahrepen ei apwahpwalih en lahpo dipwisou kan nan sapwtehnet? Sohte eh mehkot me pirapala, oh ih duwen eh kasapahldohng ie sawas me I wiahiong.JZE dakedake were ahso kohla ni ahl me wet kohdihla ni keilen dohlo, e ahpw kasaingdi Depit oh nah ohl ako me kohkohdo nanialo.I ZE ahpw ndalahng nah ladu ko, “Kumwail tiengwei, I ahpw pahn idawehnkumwailwei.” E sohte mweseiseikihong eh pwoudo ire wet.`H;ZApikail mwadangete kihpene lopwon en pilawa riepwiki, ehd en wain riau, sihpw limmen me umwdahr, ehd en wahn kohn kereng riau, kapakap en wahn wain epwiki oh keik pik madekeng riepwiki, e ahpw kidahng pohn ahs ekei.BGZMenlau medewehda dahme kitail pahn wia. Pwe met pahn kakete kahrehda apwal laud ong atail soumas oh ong eh peneinei koaros. E inenen lemei kahrehda e sohte pahn men rong emen aramas!”sFaZRe apwalih kiht ni rahn oh nipwong erein ahnsou me se mihmi rehrail oh iang apwahpwalih nait pelinmen kan.EZAhpw re inenen kadekohng kiht, re sohte mwahn liderei kiht, oh sohte mehkot pirapasang reht ni ahnsou me se mihmi nansapwo sinsile sihpw.ID ZEmen en Napal eh ladu ko ahpw ndaiong en Napal eh pwoud Apikail, “Ke rongehr rohngo? Depit kadarodo meninkeder kei sang nan sapwtehn pwe re en rahnmwahwih ata soumas, e ahpw kasaroweiraildi.lCSZ Depit ahpw mahsanihong irail, “Kumwail kaunopada noumwail kedlahs akan!” Irail eri kaunopada. Depit pil kaunopada nah kedlahs oh wahda nah ohl kerenieng pahpwiki, a e kihdi ohl riepwiki pwe re en sinsile arail dipwisou kan.jBOZ Nein Depit mwahnakapw ko eri pwurala reh oh padahkihong soahng koaros me Napal mahsanihong irail.6AgZ I sohte pahn ale kenei pilawa oh nimei pihl, oh sihpw kan me I kemehiongehr nei sounsehk sihpw kan, I ahpw pahn uhd kamwengehki aramas ekei me I sehse wasa re kohsang ie!”@5Z Napal ahpw sapeng irail, mahsanih, “Depit? Ihs ohl menen? I sohte kin rong ohl menen! Sahpwet direkilahr lidu kan me kin tangasang ar soumas akan. ?Z Nein Depit mwahnakapw ko patohwanlahng Napal rahnmwahu wet oh pekipek wet ni mwaren Depit. Irail eri awiawih en ohlo pasapeng wasao. f&~~}||9{{L{zz6yxx wvv uttm>M=< G ' 6x!A:o;Yd E ahpw kihdi luhwen nah sounpei ko pwe rie Apisai en kaunda, me kihdiong irail sallahng mehn Ammon ko,2:_d Sohap eri kilangada me imwintihti ko pahn kodohng irail sang mwohrail oh mwurirail, ih eri pilada sounpei kehlail en Israel kei oh kihdiong irail sallahng mehn Siria ko.9d Mehn Ammon ko ahpw kohla oh mihmi ni ewen kehl kolahng Rappa, arail poahsoan kaun, a meteiko, mehn Siria, Top, oh Maaka, mihmi nansapwo.o8Yd Depit karongehda met, e ahpw kadarala Sohap iangahki sapwellime karis pwon pwe re en mahweniong irail.\73d Mehn Ammon wehwehkier me re kahredahr Depit eh wiahla arail imwintihti, ihme re pwainkihda sounpei en Siria rianen sang Pedrehop oh Sopa, sounpei nen riepwiki sang Top, oh nanmwarkien Maaka iangahki sounpei kid.:6od Re namenekla pwurala ni imwarail ko. Ni Depit eh karongehda dahme wiawiher, e ahpw pakairkilahng irail re en mihmihte Seriko oh dehpa pwurodo lao arail alis kan pwurehng wosada.5%d Anun eri koledi sapwellimen Depit meninkeder ko, sehkasang apali arail alis ko oh lupukasang arail likou ko lel nan lukope, oh kadarirailla.24_d kaunen mehn Ammon ko patohwanohng ar nanmwarkio, “Komw kupwukupwure me ni kawahupen semomwio me Depit kadarkihdo meninkeder pwukat pwehn kasalehiong komwi duwen eh iang eimwoluhki pwoulahn semomwio? Soh douluhl! E kadarodo meninkeder pwukat pwe re en lipoaroke kahnimwet pwe en kak kalowehdi.”3d Nanmwarki Depit ahpw mahsanih, “I pahn kasalehiong Anun ei loalopwoat, duwen me eh pahpa Nahas kasalehiongieier.” Depit eri poaronehla meninkeder kei pwehn kasalehiong sapwellime kupwur toutou pwehki pwoulahn Nanmwarki Nahas. Ahnsou me meninkeder ko lel Ammon,p2 ]d Mwurin ahnsou kis Nahas, nanwmarkien Ammon, ahpw pwoula, oh sapwellime pwutak Anun uhd wiahla nanmwarki.1yd Eri, Mepiposed me nehtuk, kin koukousoan Serusalem, oh kin kepikepin konot sang nin tehpel en nanmwarki ahnsou koaros.l0Sd Mie nein Mepiposed kisin pwutak kis, ede Maika. Peneinei koaros en Sipa eri wiahla ladun Mepiposed.G/ d Sipa eri sapeng, patohwan, “I pahn kapwaiada mehkoaros me Wasa Lapalap ketin koasoanehdi.” Mepiposed eri kin iang kepin konot ni tehpel en namwarkio duwehte ma ih emen sapwellime pwutak..d Kowe, noumw seri kan, oh omw ladu kan pahn koadoahki sapwen peneineien omw soumaso, oh kihpene wahnsahpwo pwe en kin kamakomour irail. A Mepiposed pahn kin iang ie tungoal ni ei tehpel ahnsou koaros.” (Sipa naineki pwutak ehk limmen oh ladu riehk.)=-ud Nanmwarkio eri malipehdo Sipa, sapwellimen Sohl ladu, oh mahsanihong, “I pahn kihong Mepiposed, nein nein omw soumaso nah pwutak, mehkoaros me Sohl oh eh peneinei sapwellimaniki. , d Mepiposed ahpw pwurehng poaridi oh patohwan, “Maing, ngehi me suwedsang kidi mehla men. Dahme komw pahn ketin kupwureiehki?”s+ad Depit ahpw mahsanih, “Ke dehr masak mehkot. Pwe I pahn kadekohng uhk pwehki omw pahpa Sonadan. I pahn kapwurehiong uhk sahpw koaros me omw pahpa kahlapo, Sohl, sapweniki; oh ke pahn kin iang ie tungoal ni ei tehpel ahnsou koaros.”Z*/d Ni Mepiposed, nein Sonadan me nein Sohl, eh leledohng mwohn silangin Depit, e ahpw poaridi oh rahnmwahwih. Depit eri mahsanih, “Mepiposed.” A e sapeng, patohwan, “Iet ngehi, sapwellimomwi ladu, maing.”7)kd Nanmwarki Depit eri poaronlahng en patohdo reh.(d Nanmwarkio ahpw mahsanih, “Eri, ia ih?” Sipa eri sapeng, patohwan, “E patopato Lodepar nan imwen Makir, nein Ammiel.”i'Md Nanmwarkio ahpw keinemwe, “Mie kisehn peneineien Sohl me momourte me I kak sewese oh apwalih, duwen me I inoukihong Koht?” Sipa ahpw sapeng, patohwan, “Mie mehmen me momourte, iei nein Sonadan pwutak; ahpw e nehtuk.”Z&/d Eri, ahnsowo mie en peneineien Sohl ar ladu men, ede Sipa; e ahpw pehkiekdohng rehn Depit. Nanmwarki Depit ahpw keinemwe reh, “Ih kowe Sipa?” A e sapeng, patohwan, “Ei maing, sapwellimomwi ladu ngehi.”% d Rahn ehu Depit ahpw keinemwe, “Mie kisehn peneineien Sohl me momourte? Ma mie, a I men kadekohng oh apwalih pwehki Sonadan.”Z$/dPenaia nein Sehoiada me kaunen silepen Depit; oh nein Depit pwutak ko me samworo.i#MdSadok nein Ahidup oh Ahimelek nein Apaiadar me wia samworo; Seraia me sounnting en nan tehnpaso;l"SdSohap me eh nohno Seruaia, iei ih me kaunen karis; Seosopat nein Ahilud me wia kaunen palien pwuhk;!dDepit kaunda Israel pwon oh ketin koasoanehdi pwe aramas koaros en sapwellime wehi en kin ale wahu oh pwuhng ahnsou koaros. 3dE ahpw kauwada impwalen sounpei kei nan Edom, oh aramas en wasao ahpw wiahla sapwellime. KAUN-O ketin kupwurehla Depit pwehn kalowehdi wasa koaros.vgd Depit eri ndandla mehlel ni ahnsou me e pwurasang wasa me e kemehla ie mehn Edom nen welikid nan Wahun Soahl.gId Edom, Mohap, Ammon, Pilisdia, oh Amalek-pil iangahki dipwisou kei me lohdi sang rehn Adadeser.-d Nanmwarki Depit eri kasarawihong kisakis pwukat ong mehn doadoahk ni kaudok, iangahki kohl oh silper kan me lohdi sang wehi kan me e kalowehdi-%hKd Ih eri kadarala sapwellime pwutak Soram rehn Depit pwehn rahnmwahwih oh kapingahki eh powehdi Nanmwarki Adadeser, me pak tohto kin mahweniong Toi. Soram kadarala rehn Depit kisakis kei me wiawihkihda kohl, silper, oh prons.`;d Toi, nanmwarkien Amad karongehda me Depit kalowehdi karis koaros en Nanmwarki Adadeser.b?dE pil ketiki kohla uwe ehu en prons sang Peda oh Perodai, kahnimw kei me Adadeser kaunda.r_dDepit kalowehdi mehn sansar kohl me sapwellimen Adadeser lapalap akan kin weuwa oh walahng nan Serusalem.7idMwuhr e ahpw kauwada impwal en sounpei kei nan sapwarailo, re ahpw wiahla sapwellime aramas oh kin pwainohng daksis. KAUN-O ketin kupwurehla Depit pwe en powehdi wasa koaros.5dAhnsou me mehn Siria sang Damaskus kadarala karis ehu mehn sewese Nanmwarki Adadeser, Depit ahpw mahweniong kariso oh kemehla sounpei rianen riekid.%EdDepit kalowehdi soundak oahs kid isipwiki oh sounpei alu rianen. E koledi uwen oahs me itarohng wa werennansapw epwiki a e kauwehla nehn oahs teikan koaros.@{dMwuhr e ahpw pil kalowehdi nanmwarkien Sopa nan Siria, Adadeser nein Rehop, nindokon Adadeser eh ketket kolahng onesapahl sapwellime manaman pohn sahpw ni palipowehn Pillap Iupreitis.V'dE ahpw pil kalowehdi mehn Mohap kan. E kaunediong me lohdi kan nanpwel e ahpw kin kemehla riemen sang ni irek en silimen koaros. Eri, mehn Mohap ahpw wiahla sapwellime aramas oh irail kin pwainohng daksis. dAhnsou ehu mwuri, Nanmwarki Depit pwurehng mahweniong mehn Pilisdia kan oh kaloweiraildi oh ketikihsang irail manaman en kakaun sahpwo.|sdKomwi pil ketin kupwuramwahwih met kadaudok en sapwellimomwi ladu menet, pwe re en kin dadaurete nan omwi kalahngan. Maing KAUN, ei Koht, komwi ketin inoukidahr mepwukat; eri, sapwellimomwi kupwuramwahu en ieiang kadaudokei kan kohkohlahte.”*Od“Eri, Maing KAUN, ei Koht, komwi me uhdahn Koht. Komwi kin ketin kapwaiada sapwellimomwi mahsen kan, oh komwi ketin inoukihongieier soahng kapwuriamwei pwukat. dMaing KAUN, Wasa Lapalap, Koht en Israel! Pwehki omwi ketin kasalehiong ie met, sapwellimomwi ladu menet, ni omwi mahsanih me komw pahn ketin kolokol kadaudokei kan en nanmwarki kohkohlahte, ihme I patohwan aimahkihda oh patohwan wiahiong komwi pekipek wet. dEri, mwaromwien pahn lingalingkihla kowahlap kohkohlahte; oh aramas koaros pahn kin kapinga komwi, patopatohwan, ‘KAUN, Wasa Lapalap, iei ih me Koht en Israel!’ Oh komwi me pahn kin ketin kolokol kadaudokei kan pwe re en kin wiewia nanmwarki kohkohlahte.!d“Eri, Maing KAUN, ei Koht, komw ketin kapwaiada inowo me komw ketin wiahiong ie oh ei peneinei kohkohlahte; Maing, komw ketin kapwaiada.h KdKomw ketin sapwellimanikihla mehn Israel kohkohlahte, oh Maing KAUN, komw ketin wiahla ar Koht. dSohte ehu wehi nin sampah mie duwehte sapwellimomwi wehin Israel, me komwi ketin kamaiawahda pwe en uhdahn wiahla sapwellimomwi. Komwi ketin kalaudehla mwaromwi, ni omwi ketin wiahiong tohn omwi wehi manaman lapalap oh kapwuriamwei kei, oh ketin kamwomwala wehi kan oh ar koht kan mwohn mesen sapwellimomwi aramas akan, me komw ketin kapitasang Isip pwe re en wiahla sapwellimomwi wehi. dIa uwen sapwellimwomwi roson, Maing KAUN, ei Koht. Sohte me duwehte komwi; sohte pil emen Koht likin komwi, duwen me se pein rongehr.~ wdKomwi me ketin wiahda me kapwuriamwei pwukat koaros sang ni pein kupwuromwi, oh komwi ahpw pein ketin kasalehiong ie.e EdDahme I pil kak patohwanohng komwi? Maing, komw ketin mwahngih ie, sapwellimomwi ladu menet.Y-dA komw pil ketin kupwukupwure iehte, Maing KAUN, ei Koht, komw ketin inoukihda kapaipen kadaudokei kan ni ahnsou kan me pahn kohdo. Komwi ahpw pil ketin kasalehiong mehpwukat aramas akan, Maing KAUN, ei Koht.  dNanmwarki Depit eri patohla nan Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, e ahpw patohdi oh kapakap, patohwan, “Maing KAUN, ei Koht, iet ngehi sapwellimomwi ladu me sohwar mehlel komwi en ketin kupwurehkin ie mehkoaros me komw ketin wiahiong ie de ei peneinei.MdNadan eri patohwanohng Depit mehkoaros me Koht ketin kasalehiong ih. dEri, kadaudokomw kan pahn kin mihmihete, oh omw wehi pahn poatopoat kohkohlahte. Oh sapwellimomwi mwehi sohte pahn imwisekla.’ ”dAhpw I sohte pahn kadohwanla sang reh ei kalahngan duwehte me I wiahiong Sohl, ni ei sikenla pwe ke en kak wiahla nanmwarki.#dI pahn wiahla seme, oh e pahn wiahla nei pwutak. Ma e pahn kin sapwungala, I pahn kin kapwungala duwehte pahpa men eh kin kapwungala nahio.ued Ih me pahn kauwadahng ie tehnpas ehu, oh I pahn katengehdi mwoale pwe kadaudoke kan en kin kakaun poatopoat.&Gd Eri, ni omw pahn mehla oh seridi rehn omw pahpa kahlap akan, I pahn kasapwilada emen kadaudokomw kan pwe en wiahla nanmwarki oh kakehlakahla sapwellime wehi.oYd I ahpw pilohng nei aramas en Israel kan sahpw ehu me re pahn kousoanla ie; oh sohla me pahn kin kedirepwe irail. Sang ahnsou me re pedolong ong nan sahpw wet, aramas loallap suwed kei kin mahmahweniong irail, ahpw soahng wet solahr pahn wiawi sang met kohla. I inoukihda me I pahn kin kasilehsang uhk rehn omw imwintiht kan koaros, oh kihong uhk kadaudokomw.oYd I ahpw pilohng nei aramas en Israel kan sahpw ehu me re pahn kousoanla ie; oh sohla me pahn kin kedirepwe irail. Sang ahnsou me re pedolong ong nan sahpw wet, aramas loallap suwed kei kin mahmahweniong irail, ahpw soahng wet solahr pahn wiawi sang met kohla. I inoukihda me I pahn kin kasilehsang uhk rehn omw imwintiht kan koaros, oh kihong uhk kadaudokomw.:~od I kin ieiang uhk wasa koaros me ke kin kohla ie, oh kalowehdi omw imwintihti kan koaros. I pahn kasapwiluhkada pwe ke en lapalapala duwehte kaun me keieu lapalap kan nin sampah.R}dEri, ke pahn ndaiong ei ladu Depit me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, ‘I ketikihsang uhk nan sahpw, wasa me ke kin apwahpwalih ie pelin sihpw kan, pwe ke en wiahla kaunen nei aramas en Israel.9|mdNi ei kin iang mehn Israel kan seiseiloak, I sohte mwahn idek rehn kaun akan me kin apwahpwalih kadaudok kan dahme re sohte kauwekidahng ie ehu tehnpas me wiawihkihda sidar.’'{IdSang ni rahn me I kahluwahdo mehn Israel kan sang Isip lel rahnwet, I sohte kin kousoan nan tehnpas, ahpw I kin iang seiseiloakseli; I kin kousoan nan impwal.yzmd“Kohwei oh kairehki ei ladu Depit, ‘Kaidehk kowe me pahn kauwadahng ie tehnpesei wasa I pahn kin kousoan ie.8ymdEri, nipwongohte KAUN-O ketin mahsanihong Nadan,xdNadan ahpw sapeng, patohwan, “Eri, maing, komw ketin wiahda dahme komw ketin kupwurki, pwe KAUN-O ketin ieiang komwi.”/wYdNanmwarki Depit eri mahsanihong soukohp Nadan, “Kilang, I kin koukousoan nan ihmw me wiawihkihda sidar, a sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo kin ketiket nan impwal!”v 3dEri, soahng koaros ahpw soanamwahula nan sapwellimen Depit wehi, oh KAUN-O ketin kupwurehki ih meleilei sang rehn sapwellime imwintihti kan koaros.KudEri, Maikal, sapwellimen Sohl serepein, sohte nainekihda seri men.t1doh kahdsuwedihala pein ngehi. Mwohn mesemwen ele kaidehk ngehi mehkot, ahpw serepein ko me ke ndindahn, re uhdahnn pahn kesempwalkin ie mehlel.”osYdDepit ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I kahkahlekihong KAUN-O, me ketin piliehda pwe I en wiliandi omw pahpao oh eh peneinei pwe I en kaunda sapwellime aramas en Israel kan. Oh I pahn kin kahkahlek pwe I en kin kawauwihala KAUN-O,lrSdEri, Depit ahpw ketiketlahng ni tehnpeseo pwe en rahnmwahwih sapwellime peneinei; a Maikal, sapwellimen Sohl serepein, ahpw kohieila pwe en tuhwong. Eri, serepeino ahpw patohwanohng, “Rahnwet nanmwarkien Israel ketin kalowediong pein ih mwar lapalap ehu, ni eh ketin kasalehda eh mwomwen iahkalahr mwohn mesen serepein lidu en sapwellime soumas akan!”4qcdoh nehkohng irail koaros kisin mwenge ko. E ketikihda ehuehu lopwon en pilawa oh ekis uduk leu, oh pil keik kei ong emenemen ohl oh lih nan Israel. Irail eri kohkohpeseng.opYdEri, ni eh ketin kaerala wiepen meirong ko, e ahpw kapaiahda aramas ako ni mwaren KAUN-O, Wasa Lapalap2o_dIrail eri wahlong Kohpwao oh koasoanehdi nan dewe nan Impwal me Depit ketin kauwada pwe Kohpwao en mi loale. Ih eri wia meirong isihs oh meirong en kaminimin ong KAUN-O.snadEri, ni ar weuwa Kohpwahn Inowo kohlong nan kahnimwo, sapwellimen Sohl serepein, Maikal, usuwerieila nan wehnimwtok ehu oh kilangada Nanmwarki Depit eh wie kahkahlek oh lusulusseli mwohn Kohpwao. Serepeino eri nsensuwedkihla kowahlap.m{dIh duwen ih oh mehn Israel ko ar ketikilahng Serusalem Kohpwahn Inowo, ngisingiski ar peren oh pepeuk neirail sowi kan.Sl!dE ahpw ket nan likoutei linen oh kahkahlek uwen e kak, kapikapinga KAUN-O.k!d Irail me weuwa Kohpwahn Inowo wia ewen kahk weneu re ahpw uhdi, a Depit ahpw meirongkihong KAUN-O kouwol men oh koupwul wol mworourou men.hjKd Nanmwarki Depit eri karongehda me KAUN-O ketin kupwuramwahwihala Oped Edom oh eh peneinei oh pil mehkoaros me e ahneki, pwehki Kohwahn Inowo. Ihme e ketikihsangki ni imwen Oped oh ketikilahng Serusalem ni kapar lapalap ehu.wiid Eri, Kohpwao ahpw mihmihki wasao sounpwong siluh. KAUN-O eri ketin kupwuramwahwihala Oped Edom oh eh peneinei.h{d Ih eri kupwurehda en dehr ketikilahng nan Serusalem, ahpw en kapwurupwuralahng ni imwen Oped Edom, me sang kahnimw Kad.xgkd Depit eri lemmwkihla KAUN-O; e ahpw patohwan, “Ia duwen ei pahn walahng rehi ahnsou wet Kohpwahn Inou wet?” fdiei me wasao adanekihlahki Peres Ussa lel rahnwet. Depit inenen lingeringerda pwehki KAUN-O eh ketin engiengda pahn Ussa oh kaloke.e-dNi ahnsowohte engieng en KAUN-O Koht ahpw lellohng Ussa oh kemehla pwehki eh sohte wauneki kohpwao. Ussa eri mehla wasao limwahn Kohpwahn Inowo,d1dEri, ni ar lel ni en Nakon eh wasahn kamwakelehsang dipwen wahntuhke kan, kouwol ko ahpw dipekelekel. Ussa eri kapahla peho pwe en kolada Kohpwao.3cadEri, Depit oh mehn Israel ko koaros ahpw kin kahkahlek oh kokoul uwen ar kak, kapikapinga KAUN-O. Re ahpw pil kesekesengki neirail arp, lair, aip, kasdanet oh simpal kan.b7doh Ahio me alu mwowe.-aUdIrail eri koasoanediong pohn kuruma kapw ehu oh wahsang ni imwen Apinadap me mi pohn dohl ehu. Ussa oh Ahio, nein Apinadap pwutak riemen, ira me kawekaweid kurumao,+`QdE ahpw kahreiraillahng Paala nan wehin Suda, pwe re en ketikihdo sang wasao Kohpwahn Inowo me mwarasang KAUN-O, Wasa Lapalap, me mwoale mi pohnangin kerup riemen.c_ CdEri, Depit ahpw ketin pwurehng kapokonepene sounpei pilipil kan en Israel; irail me 30,000.r^_dDepit eri kapwaiada me KAUN-O ketin mahsanih; e ahpw pwakihala mehn Pilisdia ko sang Kepa lellahng Keser.Y]-dEri, ni omw pahn rong ngilen aluweluwen mehmen me ketiketseli pohn kadok en tuhke kan, onopada pwe ke en ruwese mahweno; pwe met wehwehki me I tiengehr mwohmw pwe I en kalowehdi karis en mehn Pilisdia kan.”`\;dDepit pil pwurehng patohwan kalelapak rehn KAUN-O. KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ke dehr mahweniong irail sang wasaht, a pidekla mwurirail, ke ahpw pahn mahweniong irail sang limwahn welin tuhke palsam kan.V['dMehn Pilisdia ko pil pwuralahng nan Wahun Repaim oh pwurehng ikiparpeseng ie.Z{dMehn Pilisdia ko eri kesehla sansal takaien dikedik en ar eni kan wasao; Depit oh sapwellime sounpei ko ahpw ketikihda.OYdDepit eri ketilahng Paal Perasim oh kalowehdi mehn Pilisdia ko wasao. Ih eri patohwan, “KAUN-O ketin kauwehla ei imwintihti kan rasehng lapake laud ehu.” Iei me wasao adanekihlahki Paal Perasim.X dDepit ahpw ketin kalelapak rehn KAUN-O, patohwan, “I en patohwan mahweniong mehn Pilisdia kan? Komw pahn ketin kupwurei ie, pwe I en kaloweiraildi?” KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Kohla mahwen, pwe I pahn seweseiuk pwe ke en kaloweiraildi.”QWdA mehn Pilisdia ko ahpw lellahng nan Wahun Repaim oh ikiparpeseng wasao.gVIdMehn Pilisdia kan eri rongada me Depit kesepwildahr wiahla nanmwarkien Israel, irail koaros ahpw mwekidida pwe re en uhwong oh kalowehdi. Eri, ni Depit eh karongehda met, e ahpw ketila wasahn ruk kehlail kis oh ketiket ie.$UEdElisama, Eliada oh Elipelet.#TCdIpar, Elisua, Nepek, Sapia,YS-dEri, iet seri kan me ipwidiong reh nan Serusalem: Sammua, Sopap, Nadan, Solomon,Rd Eri, mwurin eh ketsang Epron, Depit ahpw pil ketin pekehikihda lih ekei. E pil sapwellimanikihda pil ekei pwutak oh serepein."Q?d Depit eri mwahngihkihda mepwukat me KAUN-O ketin kupwurehla en wiahla nanmwarkien Israel, oh pil ketin kapaiahda sapwellime wehio pwehki mehn Israel kan.BPd Eri, Airam, nanmwarkien Dair, ahpw poaronelahng Depit meninkeder kei; oh pil ketikihong tuhke sidar kei, iangahki sounkou ihmw kei, oh pil sounwia takai kei, pwe re en kauwada tehnpese.kOQd E ahpw kin ketin rosorosonla ahnsou koaros, pwehki KAUN-O Koht, Wasa Lapalap, eh kin ketin ieiang.[N1d Mwurin Depit eh kalowehdi kahnimw kehlailo, e ahpw kousoanla ie oh ketikihong ede “Kahnimw en Depit.” Ih eri ketin kapilkipene kahnimw, tepida sang ni wasa me sahpwo ilehda ie lellahng ni palikapi en dohlo.cMAdEri, rahno Depit ahpw mahsanihong sapwellime sounpei ko, “Mie emen rehmwail me kailongki mehn Sepus kan duwehte ngehi? Mie me kak kemeirailla? Ma mie, a en kohdahwei nan pwoaren paipen pihlo oh mahweniong me maskun oh nehtuk ko.” (Iei kahrepen lepin mahsen lepo: “Me maskun kan oh me nehtuk kan sohte kak pedolong nan tehnpas en KAUN-O.”)YL-d(Ahpw Depit kalowehdi kahnimw kehlail Saion, wasao eri wiahla Kahnimw en Depit.)CKdEri, Nanmwarki Depit oh sapwellime sounpei ko ahpw ketilahng mahweniong Serusalem. Eri, mehn Sepus kan me kin kousoan Serusalem ni ahnsowo re ahpw lemeleme me Depit sohte kak kalowehdi kahnimwo. Ihme re patohwankihong, “Komw sohte mwahn kak ketilongodo met. Me maskun kan oh nehtuk kan pahn kapweiengkomwihdi.”J1dNan Epron e ketin wia nanmwarkien Suda erein sounpar isuh elep, oh nan Serusalem e ketin wia nanmwarkien Israel pwon oh pil Suda erein sounpar 33.gIIdEri, Depit sounpar 30 ahnsou me e ketin wiahla nanmwarki, oh e wia kaun emen erein sounpar 40._H9dEri, kaunen Israel koaros ahpw iang patopene pahn kupwur en Nanmwarki Depit nan Epron. Irail oh Depit eri wiahda inou ehu nanpwungarail mwohn silangin KAUN-O; re ahpw keiehdi Depit pwe en wiahla nanmwarkien Israel.]G5dEri, mahso, ni mwehin Nanmwarki Sohl, komwi me kin kakaun mehn Israel kan ni ar kin mahwen, oh KAUN-O ahpw ketin mahsanihong komwi me komwi me pahn wia sounkaweid en sapwellime aramas akan oh kin kakaun irail.”yF odKedekedeo, kadaudok en Israel koaros ahpw pwarala rehn Depit nan Epron oh patohwanohng, “Iet kiht kisehmwi kei.YE-d Depit eri koasoanehdi, nah ohl ako ahpw kemehla Rekap oh Paana oh lupukasang pehra ko oh nehra ko, oh langahda limwahn pwarero nan Epron. Re ahpw ale moangen Isposed oh sarepedi nan en Apner sousou nan Epron.HD d Ia uwen eh pahn suwed sang ni aramas suwed kan ar pahn kemehla aramas sohte dipe men nan eh memeir nan imwe! Eri met, I pahn ikih mehlahn ohl menet oh pahn koakoa kumwail sang pohn sampah!”)CMd Meninkeder me kohdo rehi nan Siklak oh ndahng ie duwen Sohl eh melahr, e wiahki me rohng mwahu ehu mwo. I koledi oh kemehla. Ihme I katingiheki eh rohng mwahwo! Bd Depit ahpw sapeng irail, mahsanih, “I wiadahr inou lap ehu ni mwaren KAUN-O me ketin ieias, me ketin kapitiehla sang apwal koaros!rA_dRe ahpw patohwanlahng moangeo rehn Nanmwarki Depit nan Epron oh patohwanohng, “Iet moangen Isposed, nein omwi imwintihti Sohl pwutak, me songosong en kemeikomwihla. KAUN-O mweidohngehr Wasa Lapalap en ikih Sohl oh kadaudoke kan.”&@GdIra pedelong nan en Isposed eh perehn meiro, wasa e memeir ie, oh kemehla. Ira pelehsang moangeo, oh wahda, oh alialuhki nan Wahun Sordan erein pwohngo pwon.?dLih me mihmi ni wenihmwo men meirla nindokon eh wie koakoa wahn pilawa, e ahpw meirla, Rekap oh Paana ahpw wailong nan ihmwo. > dRekap oh Paana eri mwesel kohla ni imwen Isposed, oh ira lella wasao kerenieng nin souwas, nindokon eh wie komkommoal en souwas.0=[dPil emen kadaudok en Sohl iei nein Sonadan pwutak Mepiposed, me sounpar limau ni ahnsou Sohl oh Sonadan kamakamala. Ni ahnsou me rohng en ara mehla leledo sang kahnimw Sesreel, lih me kin apwahpwalih serio ahpw ale serio tangahki; e inenen karuaru kahrehda e kesehdi serio, serio eri dangepella.W<)dUhdahn pwilidak en wasao sopolahng Kittaim, wasa re kousoanla ie lel rahnwet.)E;dNein Isposed lapalap riemen me kaunda pwihn me kin kohseli oh mahweniong wasa kan, Paana oh Rekap, nein Rimmon, sang Peerod, kadaudok en Pensamin. (Peerod iang wadawadohng kisehn Pensamin.: #dNi ahnsou me nein Sohl pwutak Isposed rongada me Apner kamakamalahr nan Epron, e masepwehkada, oh aramas koaros en Israel pil masepwehkada.M9d'Mehnda ma ngehi nanmwarki men me Koht ketin pilada, I kehn ei luwet rahnwet. Nein Seruaia pwutak kan me nohn lemei ong ie. KAUN-O en ketin kaloke aramas suwed pwukat nin duwen me konehng irail!”u8ed&Nanmwarkio eri mahsanihong sapwellime lapalap ako, “Kumwail wehwehki me kaun lapalap en Israel men melahr?m7Ud%Sapwellimen Depit aramas koaros nan Israel wehwehki me nanmwarkio sohte iang pid kamakamalahn Apner.~6wd$Re ahpw esehda met oh nsenamwahula. Mehlel, pwe soahng koaros me nanmwarki kin wia kin kansenamwahwihala aramas akan.=5ud#Rahn ehu pwon aramas akan ahpw kadekadeke Depit pwe en konot, ahpw e wiadahr inou lap ehu, “Koht en ketin kemeiehla ma I pahn tungoale mehkot mwohn rahn wet eh pahn imwisekla!”+4Qd"Peh ko sohte selidi, oh neh ko sohte pirapirdi; oh e mehla duwehte aramas emen me aramas suwed kan kin kemehla!” Eri, aramas koaros ahpw pil pwurehng sengiseng.i3Md!Depit eri koulki koulen kedepwidepw wet ong Apner: “Dahme Apner mehkihla duwehte pweipwei men?q2]d Apner eri seridi nan Epron, nanmwarkio ahpw tentenihr ni kapitie laud ni sousouo iangahki aramas koaros.a1=dDepit eri koasoanehdi pwe Sohap oh nah ohl ako re en tehrasang ar likou kan oh pwuhriong nan likoun nsensuwed, oh mwahieiki Apner. Eri, ni seridio pein Nanmwarki Depit iang ket limwahn kohpwao kolahng wasahn seridio.d0CdEri, Sohap oh rie Apisai ikihki Apner eh kemehla riara pwutak Asahel nan mahwen nan Kipeon./dKalokolok en ire wet en kohdiong pohn Sohap oh eh peneinei koaros! En kin mie emen ohl sang nan kadaudoke kan koaros me pahn kin ahneki soumwahu konorea de soumwahu tokutok de ihte me e kak wia doadoahk en lih de mehla nan mahwen de sohte pahn kin kene mwenge!” .dNi Depit eh rongada rohng wet, e ahpw mahsanih, “KAUN-O mwahngih me ngehi oh nei aramas akan sohte ese douluhl kamakamalahn Apner.U-%dNi Apner eh lel nan Epron, Sohap ahpw kahrehla ni wenihmwen kelen kahnimwo, mwomwen me e men koasoiong ni rir, e ahpw doakoahdi kapehdeo wasao. Apner kamakamala pwehki eh kemehla rien Sohap pwutak Asahel.(,KdMwurin Sohap eh mweselsang Depit, e ahpw kadarala meninkeder kei pwe re en wahdo Apner, re ahpw kapwurehdohsang ni Pwarer en Sira; ahpw Depit sasairki ire wet.+%dE patohdo wasaht pwehn pitih komwi oh rapahki soahng koaros me komw kin wiewia oh wasa me komwi kin ketila ie. Komwi uhdahn wehwehki met!”*!dSohap eri patohla rehn nanmwarkio oh patohwanohng, “Dahme komw wiadahr? Apner patohdo pahn kupwuromwi-dahme komw kadarkihla duwehte mwo?:)odNi ahnsou me Sohap oh nah ohl ako lelledo, e ahpw rongada me Apner patohdo rehn Nanmwarki Depit oh e pil ketin kadaralahr oh kehkehlingkihong me sohte me pahn wiahiong me suwed.(dMwurin ahnsou kis Sohap oh nein Depit lapalap ekei ahpw pwurodohsang ar mahwen, re wa kohdo kiden dipwisou me re kalowehdi. Eri, Apner solahr mi rehn Depit nan Epron ni ahnsowo, pwehki Depit eh kadaralahr iangahki kehkehlik me sohte me pahn wiahiong mehkot suwed. 'dApner ahpw ndahng Depit, “I pahn kohla met oh powehdi Israel ong Wasa Lapalap. Irail pahn perenki wiahkinkomwihla arail nanmwarki, komwi ahpw pahn ketikihda dahme komwi anahne oh pahn kaunda sahpwo pwon.” Depit ahpw ketikihong Apner poadoarepe oh kadarala.t&cdNi Apner eh lella rehn Depit nan Epron iangahki ohl riehk, Depit ahpw wiahiong irail lapalahn kamadipw ehu.%5dApner pil koasoiong kadaudok en Pensamin oh pil douluhllahng Epron pwehn padahkihong Depit dahme aramas en Pensamin oh Israel pwungkidahr re en wia.l$SdEri iet amwail ahnsou mwahu en. Kumwail tamataman me KAUN-O, mahsanih, ‘I pahn doadoahngki nei ladu Depit pwe en kapitala nei aramas en Israel sang pahn manaman en mehn Pilisdia kan oh sang ar imwintihti teikan koaros.’ ”#dApner eri kohla rehn kaunen Israel ko oh ndahng irail, “Ahnsou reirei kumwail kasikasik Depit en wiahla amwail nanmwarki."9dPaltiel ahpw idawehnla serepeino lel ni kisin kahnimw Pahurim, wie sengiseng kohla. Ahpw ni Apner eh ndahng, “Pwurala ni imwomwo,” e ahpw pwurala.M!dIsposed eri wahsang serepeino ni imwen eh pwoudo, Paltiel nein Lais.7 idOh Depit pil kadarala meninkeder kei rehn Isposed, e ketihtihki, “Kapwurehdo ei pwoud, Maikal. I pwainkihda kilin nein ohlen Pilisdia me sarawi epwiki pwe I en pwoudiki.”Jd Depit ahpw sapeng, nda, “Me mwahu! Kita pahn wiahda ehu inou nanpwungata ma komw pahn kapwaiada met: komw pahn patohwando Maikal, sapwellimen Sohl serepeino rehi ni omwi pahn patohdo rehi.”Y-d Apner eri kadaralahng meninkeder kei rehn Depit, me ni ahnsowo mihmi nan Epron, e ketihtihki, “Ihs me pahn kaunda wehiet? Kita wiahda ehu inou nanpwungata, I ahpw pahn seweseiuk pwe ke en powehdi Israel.”G d Isposed inenen masak Apner me kahrehda e sohla kak nda mehkot.lSd KAUN-O ketin inoukihong Depit me e pahn ketikihsang wehio Sohl oh kadaudoke kan oh ketin wiahkihla Depit nanmwarkien Israel oh Suda pwon, sang apali wehio lel apali. Eri Koht en ketin kemeiehla ma I sohte pahn kapwaiada met!”lSd KAUN-O ketin inoukihong Depit me e pahn ketikihsang wehio Sohl oh kadaudoke kan oh ketin wiahkihla Depit nanmwarkien Israel oh Suda pwon, sang apali wehio lel apali. Eri Koht en ketin kemeiehla ma I sohte pahn kapwaiada met!”iMdMet inenen kalingaringarihda Apner, e ahpw nda, “Dah, ke lemeleme me I kak kauwehla en Sohl eh kin koapworopworkin ie? Ke lemeleme me I kin uhpaiong Suda? Sang rahn me I tapihada loalopwoatohng pwung en omw pahpao, rie ohl akan, oh kompoakepah kan, oh ngehi kin doandoareiuk pwe ke dehr lohdi pahn Depit; eri met ke diaradahr ei sapwung ong lih emen!{qdRahn ehu Isposed nein Sohl ahpw kadipahki Apner me dene e engda rehn Rispa, en Sohl eh pekehi, nein Aiah serepein.'IdNindokon peio eh nannantihla nanpwungen nein Depit pwihn oh pwihn me loalopwoatohng en Sohl eh peneinei, Apner ahpw wie kekehlailla nanpwungen iengen Sohl ko.I doh Idream, eh nohno Ekla. Pwutak pwukat koaros ipwidi nan Epron.<udAdonaisa, eh nohno Akkid; Sepataia, eh nohno Apital; dKileap, eh nohno Apikail, en Napal me melahro eh pwoud, sang Karmel; Apsalom, eh nohno Maaka, sapwellimen Kesur, nanmwarkien Talmai;`;dIrekidien nein Depit pwutak me ipwidi nan Epron: Amnon, eh nohno Ahinoam, sang Sesreel;= wdPeio nanpwungen pali riauo me uhki en Sohl peneinei oh irail kan me uhki Depit ahpw wiewiawihki ahnsou reirei. Pali me uhwong Depit wie luluwetala, nidokon Depit eh wie kekehlailla.:od Sohap oh nah ohl ako ahpw ale paliweren Asahel oh wahla sarepedi nan sousoun peneinei nan Pedleem. Re ahpw karikaris nipwongo pwon pwurupwuralahng Epron, re lel mwo nin sohrahn.QdNein Depit ohl ako kemehla nein Apner ohl 360 sang kadaudok en Pensamin. dNi Sohap eh tokedihsang eh pwepwekio, e ahpw kihpene nah ohl koaros oh diarada me irail me ehk duwemen me sohte mie, likin Asahel.2_dApner oh nah sounpei ko ahpw karis kolahng Wahun Sordan erein pwohngo pwon; re kotehla Pillap Sordan, oh mwurin ar karikaris kohla nimensengo, re ahpw lellahng Mahanaim.dSohap eri peuk sowi pwehn wia kilel ehu ong nah ohl ako me re en tokedihsang ar pwakipwakih mehn Israel ko; peio ahpw tokedi. /dSohap ahpw sapeng, nda, “I kahukihla ni mwaren Koht ieias, ma ke sohte lokaia, nei ohl akan pahn pwakipwakihiuk lao lel nimenseng en lakapw.” }dApner ahpw likwerlahng Sohap, ketihtihki, “Dah, kitail pahn pepei sohte tokedi? Ke sohte ese me nsensuwedte me pahn wiawi ni imwilahn mepwukat? Kitail tohn wehiteieu. Iahd me ke pahn ndahng noumw ohl akan re en tokedihsang ar pwakipwakih kiht?”Y -dOhl ako me sang kadaudok en Pensamin ahpw kapilpene Apner oh sinsile pohn dohlo.) MdApisai oh Sohap ahpw pwakihala Apner, ira ahpw lellahng pohn dohl en Amma ni ketipin eh kihrlahr, wasao mi palimesehn Kia ni ahl me kohlahng sapwtehn en Kipeon.j OdAhpw Asahel sohte men uhdihsang; Apner sohte pirekeklahng ahpw doangkilahng nah ketieuwo lel kapehde oh pwerla nan tihnsewe. Asahel eri pwupwudi mehla, oh koaros me iang kohdo wasa me e pwupwudieo ahpw uhdi oh nennenla wasao. dApner pil pwurehng ndalahng, “Ke dehr pwakih ie! Dahme ke nannantih ki I en kemeiukala? Ia pahn mwomwei ong riomw pwutak Sohap?”ydApner ahpw nda, “Ke dehr pwakih ie, pwakihala emen sounpei ko oh kihsang eh dipwisou.” Ahpw Asahel pwakipwakihete._9dApner ahpw kilengla mwuri oh nda, “Asahel, kowe men?” E ahpw sapeng nda, “Ei.”/[dahpw pwakih Apner, e tangete inenlahng.dNein Seruaia pwutak silimen ko iang mihmi wasao: Sohap, Apisai, oh Asahel. Asahel, iei ih me kin tang marahra duwehte tie,cAdLapalahn pei ehu ahpw wiawi, Apner oh mehn Israel ko eri lohdi pahn nein Depit sounpei ko.BdEmenemen ohl alehte moangen me e uhwong oh doakoahki nah kedlahs ni pengepenge, eri irail koaros me riehk pahmeno mehla. Ihme kahrehda wasao nan Kipeon adanekihki “Mohs en Kedlahs.”}udEri, ohl ehk riemen me wia wiliepen Isposed oh kadaudok en Pensamin, irail eri peiong nein Depit pil ohl ehk riemen.dApner ahpw ndahng Sohap, “Kitail kihpene ekei mwahnakapw sang pali riau pwukat pwe re en siai en pei. Sohap eri sapeng, “Me mwahu.”%Ed Sohap, me eh nohno Seruaia, oh ekei nein Depit lapalap teiko ahpw tuhwong irail pohn leho, wasa irail koaros mwohndi ie, ehu pwihn apali, a ehu pwihn apali.e~Ed Apner oh sapwellimen Isposed lapalap akan ahpw mweselsang Mahanaim ketilahng kahnimw Kipeon.=}wd oh e kakaunki Suda nan Epron erein sounpar isuh elep.|'d E sounpar pahisek ni ahnsou me e wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki erein sounpar riau. Ahpw kadaudok en Suda kin loalopwoatohng Depit, P~~E}o||5{~zyxwwvLvuxtt[ss,qq'pgooAnn!mmklkFjiih+ggfHfdcbbna``_^^ ]n\\w[[YXWVVUnTT+SSWRRXQ=PKONNuMzL#KJII=HHIGG(FF"ElDDRCBB]AA'@\?o>>=C<;;:: 988y776n5544+33 2v1U00/.A-,+*))(8&&9%$$Z#~""B!!y ux&?;%M""  3=}@NmdNanmwarki Depit eri keinemwe reh, mahsanih, “Mehnda dipwisou pwukan?” Sipa ahpw sapeng, patohwan, “Ahs akan, en sapwellimen nanmwarki peneinei, mehn dakadak; a pilawa oh wahntuhke kan, en sapwellimen nanmwarki sounpei kan ar tungoal, oh wainet, pil ar tungoal; re en kin tungoale ahnsou re kin pwangada nan sapwtehn.”Ml dNi Depit eh ketin daulihala ekis kumwen dohlo, Sipa ladun Mepiposed, ahpw tuhwong. E kahre ahs riemen me weuwa lopwon en pilawa 200, keiken wahn wain 100, dundun en wahntuhke 100, oh edin wain ehu.mkUd%Eri, Usai, kompoakepahn Depit, ahpw pwurala oh lel nan kahnimwo ahnsowohte me Apsalom pil lel wasao.j#d$Neira pwutak ko, Ahimas oh Sonadan, pil iang mihmi rehra, oh ke pahn padahkihong ira rong koaros me ke pahn rong, pwe ira en wadohng ie.”id#Eri, samworo ko, Sadok oh Apaiadar, ira pahn mihmi wasao, oh ke pahn ndaiong ira mehkoaros me ke pahn rong nan tehnpas en nanmwarkio.Nhd"Ahpw ke kak sewese ie ni omw pahn uhwong kaweid en Ahidopel, ma ke pwurowei nan kahnimwo oh ndaiong Apsalom, ‘Maing, iet ngehi me pahn liduwih komwi duwehte ei kin epwehnki liduwih omwi pahpa.’Ug%d!Depit ahpw mahsanihong, “Ke sohte pahn kak sewese ie ma ke pahn iangiehla.-fUd Eri, ni ahnsou me Depit ketin lel pohn kumwen dohlo, wasa me ehu wasahn kaudok mie, kompoakepaho, Usai, mehn Ark, ahpw tuhwong, mi nan kihou oh pwehlte pohn moange.3eadEri, ni pakair eh kohieng Depit duwen Ahidopel eh iangala en Apsalom eh pali, e ahpw kapakap, mahsanih, “Maing, KAUN, komw ketin kapingada en Ahidopel eh kaweid kan!”rd_dA Depit ketidahla pohn Nahnahn Olip wie tentenihr. E sohte ketin kidimki mehkot aluweluwe kan, ahpw tapwi me pweipweidi pwehki eh nsensuwed. Koaros me pil idawehnla moangarail kan pil iang koaduhpweldi, oh re pil wie sengiseng kohla.Uc%dSadok oh Apaiadar eri kapwurehla Kohpwahn Inowo Serusalem oh mihmihte wasao.dbCdEri, I pahn awiawih ni wasahn kot kan ni pillapo nan sapwtehn, I lao ale rohng sang uhk.”;aqdE ahpw pil ketin usehlahte eh mahsen ong Sadok, “Kilang, pil kahrehda noumw pwutak, Ahimas, oh nein Apaiadar nah pwutak, Sonadan, ni popohl, oh kumwail pwuralahng nan kahnimwo._`9dAhpw ma e sohte ketin kupwurei ie-eri, en ketin wiahiong ie dahme e ketin kupwurki.”L_dNanmwarkio eri mahsanihong Sadok, “Kapwurehla Kohpwahn Inowen nan kahnimwo. Ma KAUN-O pahn ketin kupwurei ie, e pahn ketin mweidohng ie ehu rahn I en pwurodo kilang Kohpwahn oh wasa e mihmi ie.\^3dSadok, samworo men, pil iang irail, oh iangahki mehn Lipai kei me weuwa Kohpwahn Inowo, re ahpw pwilikihdi oh sohte pwurehng pwekada lao aramas koaros kohieisang nan kahnimwo. Samworo Apaiadar pil iang mi wasao.S]!dEri, aramas ako ahpw sengiseng laud ni ahnsou me iengen Depit ko douluhlla. Nanmwarkio eri ketin kotehla piletik en Kidron iangahki sapwellime ko, irail koaros eri ketin kapar ketiketlahng nan sapwtehn.\dDepit ahpw sapeng, mahsanih, “Eri, me mwahu! Nna, ukuwei!” Idai eri douluhlla iangahki nah sounpei ko oh iengarail kan.|[sdIdai ahpw sapeng nanmwarkio, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, ni mwaren KAUN-O I patohwan kahukihong komwi me I pahn patohwan iangkomwihla ahnsou koaros wasa koaros sohte lipilipil me komw pahn ketla ie, mehnda ma pil ketilahng pwoula ieu.”FZdAhnsou mwotomwotte me ke mihmihki met, dahme ke pahn iangkin kiht? Ngehi I sehse ia wasa I pahn kohla ie. Eri, pwurala oh kahrehla iengomw ko. Oh KAUN-O en ketin kalahngan oh kupwureiuk.”.YWdNanmwarkio ahpw mahsanihong Idai, ar kaun, “Dahme kumwail ieiangkin kiht? Kumwail pwurala oh iangala nanmwarki kapwo. Pwe kowe mehn liki men, ke lipasang omw wehi.+XQdSapwellime lapalap ako ahpw pil uh limwah nindokon mehn Kered oh mehn Peled ko alialu kohla mwohrail. Sounpei 600 me iangala nanmwarkio sang Kad pil keidla mwowe. WdEri, ni nanmwarkio oh sapwellime aramas ako koaros ar mweselsang nan kahnimwo, re ahpw ketin uhdi ni ihmw me mi ni imwin kahnimwo.:VodEri, nanmwarkio ahpw mwesel iangahki sapwellime peneinei koaros oh lapalap ako, re ketiketieisang nan kahnimwo, oh sapwellime pekehi ehk me luhwehdi pwe re en sinsile tehnpeseo.vUgdRe ahpw sapeng, patohwan, “Eri, maing, Wasa Lapalap! Se pahn kapwaiada mehkoaros me komw ketin mahsanih.”TdDepit eri mahsanihong sapwellime lapalap ako me ieiang ih nan Serusalem, “Kitail pahn mwadang tangasang nan kahnimwet ma kitail men pitsang Apsalom. Eri, kitail mwadang, pwe ma soh, e pahn lel met oh kaloweikitaildi oh kemehla aramas koaros en kahnimw wet.”dSCd Meninkeder men eri pakairkihong Depit, patohwan, “Mehn Israel kan kin iangala Apsalom.”pR[d Eri, nindokon Apsalom eh wiewia eh meirong, e ahpw pil ileklahng Ahidopel, mehn kahnimw Kilo, en pwarodo. Iei ih emen sounkaweid en Nanmwarki Depit. Eri, koasoandien pelian nanmwarki ahpw laudla, oh iengen Apsalom kan wie tohtohla.Qd Apsalom eri kahrehda ohl 200 pwe en iang kohkohla sang Serusalem. A re sasairki eh lamalam, iei me re iangkihla ni kapehd mwakelekel.DPd E ahpw kadarpeseng meninkeder kei rehn kadaudok en Israel koaros, ketihtihki, “Ni amwail pahn rong ngilen sowi, kumwail werda, ketihtihki, ‘Apsalom wialahr nanmwarki nan Epron!’ ”^O7d Nanmwarkio eri mahsanihong, “Kohkohwei ni popohl.” Apsalom eri patopatohla Epron.#NAdPwe ni ei patopato Kesur, nan Siria, I patohwan inoukihong KAUN-O me e pahn ketin kasapahlihielahng Serusalem, I pahn patohwan kaudokiong ih nan Epron.”KMdEri, mwurin sounpar pahieu, Apsalom ahpw patohwanohng Nanmwarki Depit, “Maing, komw ketin kupwure ie, oh ketin mweidohng I en patohla Epron oh kapwaiada inou ehu me I patohwan wiahiong KAUN-O. LdE kin wia met ong mehn Israel koaros me kin pwarodo rehn nanmwarki pwe re en wia kopwung. Iei duwen eh kin men alkeniken pahrail.mKUdEri, ni aramaso eh pahn kin keieng mpe oh poaridi mwowe, Apsalom kin kapahla peho, kolada, oh metik.MJdE ahpw pil kin nda, “I ahpw men ngehi sounkopwung men, me aramas akan pahn kin pwarodo rehi pwe re en rapahki pwungen ar repenpwung kan; pwe I pahn kin nantihong pwe ar kopwung en kin pweida.”"I?dApsalom ahpw kin sapeng, ketihtihki, “Kilang, omw koasoi kan me pwung oh inen, ahpw sohte aramas me pahn wiliandi nanmwarki pwe en rong omw kopwung.”NHdE ahpw kin epwehnki sangkenei pwourda oh mihmihseli limwahn ewen kelen kahnimwo. Oh ni aramas emen eh pahn pwarodo wasao me kin men tuhkihong nanmwarki eh pwuhng kan pwe en kin ketin kapwungala, Apsalom kin ekerodo oh idek reh, “Kowe mehn ia?” Eri, ni eh kin sapeng, nda, “Maing, ngehi kisehn ehu kadaudok en Israel,”qG _dMwurin met, Apsalom ahpw alehda were werennansapw poat, oahs ekei, oh sounpei 50 me pahn kin tieng mwowe.WF)d!Sohap eri patohla rehn nanmwarkio oh patohwanohng mehkoaros. Nanmwarkio eri poaronlahng Apsalom en patohdo reh. Apsalom eri patohla pahn kupwure oh poaridiong mwohn silangi. Nanmwarkio eri kasamwo oh metik.*EOd Apsalom eri sapeng, “Ahki I kadarowohng komwi pakair ehu komwi en ketido pwe komwi en wilianiehdi patohla rehn nanmwarki oh kalelapak, ‘Dahme I kohkihdo sang Kesur, oh dahme I mihmihki met? Pwe e mwahwongete I en mihmihte wasao.’ ” E ahpw pil usehlahte, ketihtihki, “I men komwi en kupwure ie oh wia pwe I en kak patowohng pahn kupwur en nanmwarkio; pwe ma I sekenikente nan dipeio, a en ketin kemeiehla.”{DqdSohap eri kohla ni imwen Apsalom oh idek reh, “Dahme omw ladu kan wiahkihda soahng wet, isikada ei mwetuwelo?”NCdEri, Apsalom ahpw ndaiong eh ladu kan, “Kilang, en Sohap eh mwetuwel me mihte limwahn ahiet me wahn parli kan nektehn dondol. Kumwail kohwei oh isikada.” Ladu ko eri kohlahte isikada mwetuwelo.0B[dIh eri iliklahng Sohap, pwe en wiliandi oh tuhwong mahs nanmwarkio; ahpw Sohap sohte men pwarodo reh. E pil pwurehng ileklahng Sohap, a Sohap pil kahngete pwarodo reh.fAGdApsalom koukousoanki Serusalem erein sounpar riau, ahpw e sohte mwahn kin tuhwong nanmwarkio.]@5dEri, Apsalom naineki pwutak silimen oh serepein men, ede Damar, me inenen masamwahu.$?CdPitenmoange inenen mosul; pak ehu nan pahr ehu e kin seisei ni eh kin reireila oh toutoula. Toutouwih kin paun limau ni eh kin tenek ni mehntenek en wehio.>dEri, sohte aramas emen mie nan wehin Israel me ndandki eh masamwahu oh paliwaramwahu duwehte Apsalom; sang ni moange lel ni sendin neh.X=+dNanmwarkio ahpw ketin koasoanehdi pwe Apsalom en dehr kin kousoan nan tehnpaso, pwe e mahsanih, “I sohte men tuhwong.” Apsalom eri kin koukousoan ni imweo, oh sohte kin pwarala mwohn silangin nanmwarkio.F<dIh eri patopatolahng Kesur oh kahrehdo Apsalom nan Serusalem.`;;dSohap ahpw poaridiong nanpwel mwohn silangin Depit oh patohwan, “Koht en ketin kupwuramwahwih komwi, Wasa Lapalap. Met I patohwan ese duwen omwi ketin kupwurperenkin ie, pwehki omwi ketin kupwurehla ei pekipek.”.:WdEri mwuhr, nanmwarkio ahpw mahsanihong Sohap, “Eri, I koasoanedier nan kapehdi I en kapwaiada dahme ke anahnehn. Eri, kohwei oh kahrehdo met mwahnakapw Apsalom.”9+dAhpw e wia met pwehn kapwungala ire wet. Wasa Lapalap me erpit rasehng sapwellimen Koht tohnleng oh pil mwahngih soahng koaros me kin wiawi,”_89dNanmwarkio ahpw ketin keinemwe reh, mahsanih, “Sohap me padahkihong uhk soahng koaros me ke en wia?” A liho sapeng, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, I kahukihla soahng me sarawi koaros, sohte soahng ehu me I kak wia pwe I en dehr sapeng sapwellimomwi keinemwe. Mehlel, sapwellimomwi lapalap Sohap me padahkihong ie dahme I pahn patohwan.U7%dNanmwarki ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I pahn idek rehmw pweidek pwoat, eri ke uhdahn pahn lokaia mehlel ong ie.” Liho ahpw sapeng, patohwan, “Wasa Lapalap kak ketin keinemwe rehi soahng koaros.”[61dMaing, I mengimengloalki me sapwellimomwi inou pahn kapitiehla, pwehki nanmwarki eh rasehng sapwellimen Koht tohnleng oh kak ketin katohrepeseng me suwed oh me mwahu. KAUN-O omwi Koht, en ketin ieiang komwi!”=5udI medemedewe me komwi pahn ketin karonge ie oh kapitiesang ih me songosong en kemehla ngehi oh ei tungoal pwutako oh adihasang kiht sahpw me Koht ketikihong sapwellime aramas akan.Z4/dEri, maing Wasa Lapalap, kahrepen ei patohdo rehmwi, pwehki aramas akan kasaloweiedahr, I ahpw mengimengloalki me I pahn patohdo pahn kupwuromwi ni koapworopwor me komwi pahn ketin kapwaiada dahme I pahn peki.~3wdKitail koaros pahn kapilsalehdala, kitail rasehng pihl me wudekiong nanpwel me sohte kak en pwurehng rikirikpene. Koht pil sohte kin ketin kapwuredohng me melahr akan nan mour wet, ahpw nanmwarki kak ketin kasapahldo aramas emen me kalipilipala.2+d Liho eri patohwanohng, “Dahme komwi ketin wiahkihong soangen sapwung wet ong sapwellimen Koht aramas akan? Komwi sohte mweidohng sapwellimomwi pwutako en pein pwurodo sang eh kalipilipala, eri, pein komwi ketin kadeingkomwidahr nin duwen dahme komwi ahpwtehn mahhsanih.1d Liho ahpw pil patohwanlahng, “Maing, Wasa Lapalap, komwi pil ketin mweidohng ie I en pil pato.” E sapeng, mahsanih, “Nna pato.”N0d A liho patohwan, “Wasa Lapalap en ketin loulouki ong sapwellime Koht, pwe ei peneinei me ahneki pwukoahn ikih melahn nei pwutako re en dehr wiahda ehu dihp me pahn laudsang kamakamalahn nei pwutak teio.” Depit ahpw sapeng, mahsanih, “I inoukihda ni mwaren Koht me ketin ieias, me noumw pwutako sohte pahn diar apwal.”/ d Nanmwarkio eri sapeng, mahsanih, “Ma mehmen pahn men kauweikomwihla, a ke pakairkihong ie, e ahpw pahn sohla kedirepweiuk.”9.md Liho ahpw patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, mehkoaros me komwi pahn ketin wia, ngehi oh ei peneinei me pahn pwukoahki; komwi oh omwi peneinei sohte pahn iang pidada ire wet.”v-gdNanmwarkio ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Pwurowei ni imwomwo, ngehi me pahn seweseiuk pwukoahki ire wet.”,5dEri, met ei peneinei uhwongieier oh ngidingidkihong ie I en patohwanohng irail nei pwutako pwe re en kemehla pwehki eh kemelahr rieo. Ma ar pekipek pahn pweida, I pahn kelehpwla, sohla nei pwutak. Re pahn kauwehla ei koapworopwor oh sohla me pahn kadakadaur eden ei pwoudo.”+dEri maing, ei tungoal pwutak riemen, rahn ehu ira ahpw peida nansapw, wasa me sohte me pahn doareirapeseng, emen ira ahpw kemehla emen.*7dNanmwarkio ahpw ketin keinemwe reh, mahsanih, “Dahme ke anahne?” A e sapeng, patohwan, “Liohdi semwehmwe men ngehi. Ei pwoudo kapilsalehdalahr.|)sdLiho eri patohla rehn nanmwarkio oh poaridiong nanpwel, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, komw ketin kupwure ie.”Q(dKowe eri patohla rehn nanmwarkio oh patohwanohng dahme I ndaiong uhk.”'+dih eri ileklahng lih loalokong men me kin kousoan Tekoa. Ni liho eh leledo, Sohap ahpw ndahng, “Mwomwehda me ke mihmi nan nsensuwed laud; likawihada likoun nsensuwed oh dehr karada pitenmoangomw kan. Mwomwehda me kowe lih emen me mihmi nan nsensuwed laud ahnsou reirei.R& !dSohap ese mehlel duwen Depit eh kupwur pahtouki sapwellime pwutak Apsalom,{%qd 'ahpw ni eh kaimwisekala eimwolu en mehlahn Amnon, e kupwurohkihla mehlel eh men tuhwong sapwellime pwutak Apsalom.,$Sd &Apsalom eri sopohla oh kohla rehn nanmwarkien Kesur, Talmai nein Ammihud, oh mihmihki wasao sounpar siluh. Depit tentenihrki sapwellime pwutak Amnon ahnsou reirei,,#Sd %Apsalom eri sopohla oh kohla rehn nanmwarkien Kesur, Talmai nein Ammihud, oh mihmihki wasao sounpar siluh. Depit tentenihrki sapwellime pwutak Amnon ahnsou reirei,'"Id $Ni eh ahpwtehn kaimwisekala eh pato, a sapwellime pwutak ko pa lella; re ahpw tapihada sengiseng, Depit oh sapwellime lapalap ako pil iang tentenihr kowahlap.!yd #Sonadap eri patohwanohng Depit, “Ih sapwellimomwi pwutak ko me patopato kohdo, nin duwen me I patohwanohng komwi.”4 cd "Apsalom eri tangdoaui. Ni ahnsowohte sounpei me silepen tehnpaso kilangada pokon laud ehu me kohkohdo sang Oronaim. E ahpw patohla rehn nanmwarkio oh patohwanohng ire wet.jOd !Eri, komw dehr ketin kamehlele rohng wet, me dene sapwellimomwi pwutak ko koaros kamakamalahr.”'d A Sonadap, nein rien Depit ohl, ede Samma, ahpw patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, irail sohte kemehla sapwellimomwi pwutak ko koaros. Amnon kelehpw me mehla. Komw kak kadehde mwomwen Apsalom me e koasoakoasoane soahng wet sang ni rahn me Amnon angkehlailiong rie Damar.*Od Nanmwarkio ahpw ketida, oh tehrpeseng sapwellime likou nan eh kupwur toutou, oh pwupwudiong nanpwel. Papah ko me iang pato wasao pil iang tehrpeseng ar likou ko.9d Nindokon ar kohkohla nanialo, pakair ahpw lelohng Depit me ketihtihki, “Apsalom kemelahr sapwellimomwi pwutak ko koaros-% sohte emen me luhwehdi!”4cd Papah ko eri kapwaiada dahme Apsalom kehkehlingkihong irail, irail eri kemehla Amnon. Sapwellimen Depit pwutak ko koaros ahpw karadahng pohn wararail ahs ako oh tangdoaui.W)d E ahpw kehkehlingkihong nah ladu ko, “Kumwail tehk mwahu ni Amnon e pahn sakaula, I pahn ruwese, kumwail kemehla. Kumwail dehr masak. Ngehi me pahn pein pwukoahki met. Kumwail kommwad oh dehr peikasal.”:od Ahpw Apsalom wie ngidingidkihte Amnon en iang lao nanmwarkio mweidohng sapwellime pwutak koaros en iang Apsalom patohla. Apsalom wiahda kamadipw ehu me konehngete nanmwarki men.d Apsalom ahpw patohwan, “Eri, komw kak mweidohng riei pwutak Amnon en iang patohla?” Nanmwarkio eri keinemwe reh, “Ia kahrepe?”iMd Nanmwarkio ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Soh samwa, e pahn wia lapalahn kedirepw ehu ong uhk ma se pahn iang kohwei.” Apsalom wie ngidingidkihte, ahpw nanmwarkio sohte kupwurki, e ahpw mahsanihong Apsalom en patopatohla.G d E ahpw patohla rehn Nanmwarki Depit oh patohwanohng, “Maing, Wasa Lapalap, I patohwan sesehk ei tungoal sihpw kan. Komwi oh sapwelimomwi lapalap akan pahn kak iang towehda kamadipw wet?”.Wd Sounpar riau mwuri, Apsalom pahn sehk nah sihpw ko ni Paal Asor, limwahn kahnimw Epraim, e ahpw luke sapwellimen nanmwarki pwutak ko koaros re en iang patohdo wasao.{d Oh Apsalom inenen kailongkihla mehlel Amnon pwehki eh angkehlailiong rie serepein Damar, e ahpw sohla lokaiaiong Amnon.^7d Ni ahnsou me Nanmwarki Depit karongehda dahme wiawiher, e ahpw engiengkihda kowahlap.d Ni ahnsou me rie Apsalom kilangada, e ahpw idek reh, “Amnon wiahiong uhk mehkot suwed? Eri, riei ke dehr nsensuwedki. Pwe kumwa pirien, amwa pahpa metehmen, ke dehpa ndahng emen duwen met.” Damar eri mihmihte rehn Apsalom, nsensuwed oh sangasangat. d Serepeino ahpw kamwarehdiong pehs pohn moange oh tehrpeseng eh likou reireio, oh peh ko perepere meseo oh wie sengiseng kohla.+d Papaho eri wahieisang Damar loaleo oh lokehdi pereho. Damar likawih likou reirei ehu me peh reirei, me meipwon soupeidi en ahnsowo kin likawih.{qd e ahpw ekerodo nah sounpapaho oh ndahng, “Wahwei sang lih menet mwohi! Kumwail kesehieiwei oh lokehdi perehn!”2_d A serepeino sapeng, nda, “Ni omw pahn kausiehla nin duwe met ke pahn wiahda sapwung laud ehu me laudsang me ke ahpwtehn wiahda!” Ahpw Amnon sohte men rong serepeino;" ?d Amnon eri direkihla eh kailongki serepeino; e kailongkihla Damar laudsang limpoak me e wiahiong mahso. E ahpw ndalahng, “Pitipit kohkohwei sang met!”] 5d Ahpw e sohte men rong Damar, oh nan eh kehlailsang serepeino, e ahpw angkehlailiong., Sd Ia duwen ei kak uh nanpwungen aramas akan? Oh kowe-ke uhdahn pahn adsuwedla nan Israel. Menlau lokaiaiong nanmwarkio, oh I ese me e pahn ketin mweidohng uhk ngehi.n Wd A Damar ndalahng, “Soh, ke dehr itonehng ie I en wia soangen tiahk suwed wet! Dihp lapalap ehu men.e Ed Ni serepeino eh wahla keik ko e ahpw poarohngete koledi, oh ndahng, “Menlau wendi rehi!” d Ih eri ndahng Damar, “Wahdo mahs keik kan ni ei pehtet oh menlau pein katungoale ie.” Damar eri ale keik ko oh walahng reh.-Ud oh kihsang nan piraino oh kihong pwe en tungoale, ahpw e sohte men tungoale. E ahpw ndahng, “Ndahng koaros me mihmi met re en pedoisang wasaht”-irail eri pedoi.3d Damar ahpw patohla oh diarada Amnon nan eh wasahn meir. E ahpw ale pilawa, oh wiahda keik kei wasa me e kak kilikilang ih ie. Mwuhr e ahpw kukihadaoYd Depit eri poaronlahng Damar nan tehnpas pwe en patolahng ni imwen Amnon oh wiahda eh kisin tungoal.”9d Amnon ahpw mwomwehda me e soumwahudahr; e ahpw kohla wendi nan eh pereo. Nanmwarki Depit ahpw ketila pwehn mahsanih, a Amnon patohwanohng, “Komw kupwurkalahngan mweidohng Damar en patohdo oh wiahda ekei keik en wasaht, wasa I kak kilang ih ie, oh en pil pein katungoale ie.”S!d Sonadap ahpw ndahng, “Kohla wendi oh mwomwehda me ke soumwahu. Ni ahnsou me omw pahpa pahn ketido pwehn tuhwong uhk, a ke pahn ndahng, ‘Komw kupwurkalahngan oh mahsanihong riei serepein Damar en patohdo mahs kamwenge ie. I mwahuki en koasoanehdi kisin tungoal akan wasa I kak kilang ih ie, oh en pil pein katungoale ie.’ ”wid Sonadap eri ndahng Amnon, “Sapwellimen nanmwarki pwutak kowe, I ahpw kin kilikilang omw kin mwomwen nsensuwed rahn koaros. Dahme kahrehda?” A Amnon sapeng, nda, “Pwehki ei nohn poakepoake Damar, rien Apsalom me at pahpa metehmen.”dCd Mie kompoakepahn Amnon men me inenen mwersuwed, ede Sonadap, nein rien Depit pwutak, Samma.*Od Eh limpoak inenen laud mehlel ong serepeino, kahrehda eh soumwahukihda pwehki eh apwal ong ih en kak pwoudiki, pwehki serepeino meipwon oh sohte kin tuhwong ohl.= wd Sapwellimen Depit pwutak, Apsalom rianeki serepein men me sohte pwopwoud, e inenen kaselel, oh ede Damar. Amnon, pil emen sapwellimen Depit pwutak, inenen men pwoudikihda serepeino.n~Wd oh ketikihong tohn wasao re en doadoahngki rasaras, kua, oh sile, oh itonehng irail re en wiahda takain kou ihmw. E pil wiahiong soahngohte ong tohn kahnimw teikan en Ammon. Ih oh sapwellime sounpei kan ahpw pwuralahng Serusalem.})d Depit ketikihsang mwaramwar kohl ehu pohn moangen koht Molek, dikedik en eni en mehn Ammon kan, me toutouki kerenieng paun isihsek limau oh kisin takai kesempwal mi loale. Depit ale takai kesempwalo oh wiahkihda mware. E pil ketikihda dipwisou lohdi kei sang ni kahnimwoS|!d Depit eri ketikipene sapwellime karis ko oh mahweniong Rappa oh kalowehdi.%{Ed Met komwi ketikipene luhwen sapwellimomwi karis kan, oh mahweniong kahnimwo pwe pein komwi en kalowehdi, pwe I sohte men ale kapingpen lohdi en kahnimwo.”vzgd E ahpw kadaralahng Depit meninkeder kei, patohwan, “I mahweniong Rappa oh kalowehdi arail wasahn nahk pihl.Xy+d Sohap usehla mahweniong Rappa, poahsoan kaunen Ammon, oh e kerenieng kalowehdi.hxKd oh mahsanihong soukohp Nadan en kihong eden pwutako Sedidaia, pwehki KAUN-O eh ketin loalloale.Tw#d Depit eri ketin kansenamwahwihala eh pwoud Padsipa. E ahpw tuhwong oh wiahda nsenen pwopwoud. Liho eri naitikihada pwutak emen, me Depit ketikihong ede Solomon. KAUN-O ahpw ketin loalloale kisin pwutako,%vEd Ahpw met, ni eh melahr, dahme I pahn kaisihsolki? Kak I en kapwurehiong mour rehn serio? Ehu rahn I pahn kohla reh, ahpw ih e sohte mwahn kak kohdo rehi.”Mud Depit ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Ei, mehlel; I kaisihsol oh sengiseng nindokon serio eh momour; pwe I kihkihong me KAUN-O pahn ketin kupwuramwahwih ie oh sohte mweidohng serio en mehla.\t3d Sapwellime lapalap ako ahpw patohwanohng, “Maing, se sohte patohwan wehwehki met. Ni serio eh momour, komw kin ketin tentenihrki oh kin ketin kaikaisihsol. A met, ni eh melahr, komw ketida oh wie konokonot.”'sId Depit eri ketida sang nan tahto, lokipilda, koasoanehda piten tapwi, oh wilianda sapwellime likou kan. Ih eri ketila nan tehnpas en KAUN-O pwe en ketin wia sapwellime kaudok. Ni eh ketin sapahldohng nan tehnpeseo, e mahsanih re en kaunopadahng konote, e ahpw ketidi nin tehpel oh konot.Jrd A ni Depit eh ketin tehkada duwen ar wie mwengmwengininginpene, e mwahngihada me serio melahr. Ih eri keinemwe rehrail, “Dah, serio melahr?” A re sapeng, patohwan, “Ei maing, e melahr.”Kqd Eri, mwurin wihk ehu, serio ahpw mehla, oh sapwellime lapalap ako sohte men patohwan pakairkihong duwen mehlao. Pwe re nda, “Ni serio eh momour, Depit sohte kin ketin sapeng kitail ni atail kin men patohwan lokaiaiong. Ia duwen atail pahn patohwanohng me sapwellime serio melahr? E kakete ketin wiahda mehkot sapwung.”1p]d Sapwellime lapalap akan en tehnpeseo ahpw kin patohla reh oh song en peki en ketida sang nan tahto, ahpw e so mwahn kupwure irail, oh so mwahn iang irail konote mehkot..oWd Depit eri peki rehn Koht pwe serio en mwahula. E ahpw sohla konote mehkot, oh nipwong koaros e kin ketilong nan sapwellime pere oh kin poaridiong nan taht wonohn ie.nyd Nadan eri patopatohla ni imweo. KAUN-O ahpw ketikihong soumwahu laud ehu seri me en Uraia eh pwoudo naitikihong Depit.rm_d Ahpw pwehki omwi ketin kauwehla wahun KAUN-O ni omwi ketin wiahda met, sapwellimomwi serio pahn mehla.”.lWd Depit eri patohwan, “Iet ngehi aramas dipan emen me dipadahr ong KAUN-O.” A Nadan ahpw sapeng, patohwan, “KAUN-O ketin mahkohng komwi. Komw sohte pahn sipalla.pk[d Pwe ke dipadahr ni rir, ahpw I pahn kapwaiada mepwukat ni sansal mwohn mesen mehn Israel koaros.’ ”ljSd I kahukihla me I pahn kahredohng uhk apwal sang nan omw peneinei. Ke pahn pein kilang met ni ei pahn adihasang uhk omw pwoud kan oh kihong emen tohrohr; e ahpw pahn wiahda rehrail nsenen pwopwoud ni rahn pwe aramas akan en ese.i'd Iei me, erein dih koaros, ekei rehn kadaudokomw kan pahn mehla suwed pwehki omw mwamwahlkiniehla oh kihsang en Uraia eh pwoud oh pwoudikihda.^h7d Eri a, dahme ke mwamwahlkihki ei kosonned akan? Dahme ke wiahkihdahki dihp wet mwohn silangi? Pwe kowe me kemehla Uraia nan mahwen; kowe me mweidohng mehn Ammon kan en kemehla; ke ahpw ale eh pwoud oh pwoudikihda.2g_d I kihong uhk eh wehi oh eh pwoud kan; I wiahkinuhkala nanmwarkien Israel oh Suda. Oh ma met sohte itar, I pahn kihong uhk soahng kei me laudsang oh mwahusang pak riepak.5fed Nadan ahpw patohwanohng Depit, “Iei komwi me aramaso. Oh iet me KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih, ‘I kasapwiluhkada en nanmwarkien Israel oh kapituhkala sang rehn Sohl.re_d E pahn kapwurehla pahn pak pahieu uwen me e kihsangehro, pwehki soangen tiahk loallap wet me e wiahda.”Zd/d Ni Depit eh karongehda met e ahpw engiengda kowahlap pahn ohl kepwehpweo oh mahsanihong Nadan, “I kahukihla KAUN-O me ketin ieias, me soangen aramas me wiahda soangen tiahk wet, uhdahn konehng en kamakamala!c7d Rahn ehu, aramas en keiru men pa leledong ni imwen ohl kepwehpweo. Ohl kepwehpwe menet sohte men kemehla emen nah mahn ako pwe en kamadipwehki aramas en keiruwo; e ahpw kihsang nein ohl semwehmweo nah sihmpwulo, oh kemehla pwe en kamadipwehki mehn keiruwo me mihmi ni imweo.”(bKd a me semwehmweo naineki sihmpwultehmen, ihte me e pwainda, me e kin apwahpwalih oh kakairada ni imwe mpen nah seri kan. E kin kamwengehki pein eh tungoal kisin mwenge kan, e kin kanimpile sang nan pein nah kepen nimpil kan, oh e kin sikesikekih. E kin wiahki likamwete emen nah serepein.6aid Eri, me kepwehpweo naineki kou oh sihpw tohto,I` d KAUN-O ahpw ketin poaronehla soukohp Nadan rehn Depit. Nadan eri patohla rehn Depit oh patohwan, “Mie ohl riemen me kin koukousoan nan kahnimw ehu; emen ira me kepwehpwe, a emen me semwehmwe.?_yd Ahnsoun eh nsensuwed lao eralahr, Depit ahpw ketikidohng nan tehnpeseo, oh likendkihda. Padsipa eri naitikihada pwutak emen. Ahpw KAUN-O kupwursuwedkihla sapwung wet me Depit wiahda.P^d Ni Padsipa eh rongada me eh pwoudo melahr nan mahwen, e ahpw mwahieiki.e]Ed Depit eri mahsanihong meninkedero, “Kohwei oh ndaiong Sohap en dehr nan kapehd tikitingkihla apwal wet, pwe sohte me kak ese ihs me pahn mehla nan mahwen. Ndaiong en nantihong eh mahweniong kahnimwo e lao kalowehdi.”R\d Irail ahpw kadarodohng kiht neirail kesik ketieu kan sang pohn kelen kahnimwo. Eri, ekei sapwellimomwi kaunen sounpei ko ahpw lellel oh mehla. Sapwellimomwi kaunen sounpei Uraia pil iang kamakamala.”W[)d E patohwan, “At tungoal imwintihti ko inenen kehlailsang kiht. Re patohieisang nan kahnimwo oh mahweniong kiht nan wasa me mohs, ahpw se patohwan kapweiekiraildi oh nsehniraillahng ni ewen kelen kahnimwo.~Zwd Meninkedero eri mwesel kolahng rehn Depit. Ni eh lel reh, e ahpw patohwan kasalehiong mehkoaros me Sohap padahkihong.zYod Kumwail sohte tamataman Apimelek, nein Kidion, duwen eh kamakamalao? Pwe lih emen nan Depes me kesehdiong powe takaien ngidar pilawa ieu sang pohn kelen kahnimwo oh kemehla. Eri, I ahpw sehse ia kahrepen amwail nohn karanihala kehlo.’ Eri, ma nanmwarkio pahn keinemwe rehmw met, ke ahpw pahn patohwan, ‘sapwellimomwi kaunen sounpei Uraia pil iang kamakamala.’ ”#XAd ele e pahn engiengda oh keinemwe rehmw, ‘A dahme kumwail nohn karaniheki kahnimwo? Kumwail sehse me re kakete kasikihkumwaildi sang pohn kelen kahnimwo?qW]d E ahpw kehkehlingkihong meninkedero, “Mwurin omw pahn pakairkihong nanmwarki mehkoaros duwen mahwenet,?V{d Sohap eri mwadangete pakairkilahng Depit duwen mahweno.*UOd Karis en imwintihti ko eri kohieisang nan kahnimwo oh peiong nein Sohap karis ko, oh kemehla ekei sapwellimen Depit kaunen sounpei ko. Eri, Uraia pil iang mehla.oTYd Eri, nindokon Sohap eh mahmahwenih kahnimwo, e kadarala Uraia wasa me e ese mahweno inenen kehlail ie.0S[d Iet audepen kisinlikowo: “Kihdiong Uraia mwohn karis en sounpei kan wasa me mahwen kehlail ie; eri, kowe oh iengomw kan ahpw pweiekdo sang pwe en lellel oh mehla.”oRYd Manda sang rahno, Depit ketin ntingihada kisinlikou kis ong Sohap oh ketikihong Uraia pwe en wa kohla.Yd Sohap oh nah sounpei ko ahpw mwekidla pwe re en mahweniong ar imwintihti ko; mehn Siria eri tangdoaui.=%d Kehlail oh kommwad! Kitail pahn kehlail mahwenki neitail aramas akan oh kahnimw kan en atail Koht. Oh kupwur en KAUN-O en pweida rehtail.”,<Sd Sohap ahpw ndahng, “Ma ke pahn kilang me mehn Siria pahn kaloweiehdi, ke ahpw kohdo oh sewese ie, oh ma mehn Ammon pahn kaloweiukedi, I pahn kohwei oh seweseiuk. ~}};||{4zfyxxwvwvvutt0srqqpoo,nnnmmGl:k:jvihh6gSfedcc3b>a@`__x^^R]a\ ZZYWVUUjTT_SKRRPP/O[O NMLKK4JIHHG`FYEDCCvBAw@j@?]>>{==dNi ahnsowohte, mehn Sudano ahpw leledo oh patohwanohng nanmwarkio, “I patohwando rohng mwahu pwoat ong nanmwarki, Wasa Lapalap. Rahnwet KAUN-O ketikihong komwi lingan en powehdi irail koaros me men pelian komwi.”]=5dNanmwarkio ahpw mahsanihong, “Awih ie mahs men!” Ahimas eri uhda oh mihmi wasao.< dNanmwarkio eri keinemwe, mahsanih, “Ia duwen pwutak Apsalom, e momourte oh me kehlail?” Ahimas ahpw sapeng, patohwan, “Maing, ni sapwellimomwi kaunen sounpei Sohap kadariehdo, I kilangada lapalahn mwekid ehu, ahpw I sohte kak dehdehki dahkot mwo.”Y;-dAhimas eri ngihl laudida rahnmwahwih nanmwarkio. E ahpw poaridiong nanpwel oh patohwan, “Kaping ong KAUN-O, omwi Koht, me ketin kupwurehiong komwi en powehdi aramas ako me men pelian komwi, Wasa Lapalap.”:'dSilepeo ahpw patohwan, “Ohl me tang mahso mwomwen Ahimas.” Nanmwarkio ahpw mahsanih, “Ohl mwahu men ih; oh e weuwa kohdo rongamwahu.”9dSilepeo ahpw pil kilangada ohl tohrohr emen me pil kelehpw tangatang kohdo, e ahpw pil werkilahng silepen wenihmwo, nda, “Kilang, pwe pil emen ohl tangatang kohdo.” Nanmwarkio ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Memenet pil weuwa kohdo rongamwahu.”*8OdSilepeo eri werki oh pakairkihong nanmwrkio. Nanmwarkio ahpw mahsanih, “Ma e kelehpw, e weuwa kohdo rongamwahu.” Aramas me tangatang kohdo wie kerederendohr.O7dEri, ni ahnsowo, Depit ketiket nan mwoale nanpwungen ewen kehl riaun kahnimwo. Silepeo kohdahla pohn kehlo oh mihmi pohn ewen kehlo. E ahpw kilenglahte kilangada ohl emen me kelehpw tangatang kohdo.@6{dAhimas ahpw pwurehng nda, “I men kohlahte, mehnda ma I sohte ale mehkot.” Sohap eri ketihtihki, “Eri, kohwei.” Ahimas eri tangidihte nanial en Wahun Sordan daulih mehn Sudano.f5GdAhimas ahpw pwurehngete eh pekipek, nda, “I sohte nsenohki dahme pahn wiawi; a komw ketin mweidohng ie I en pil wahla rohng pwoatet.” Sohap eri idek reh, “Dahme ke men wahkihlahki? Pwe ke sohte pahn alpweipweiki.”!4=dIh eri padahkihong eh lidu men, mehn Sudan, “Kowe me kohwei oh padahkihong nanmwarki mehkoaros me ke kilangehr.” Laduwo eri poaridi oh tangatangala.63gdSohap ahpw ketihtihki, “Soh! Rahnwet ke sohte pahn wahla rohng mwahu pwoat. Ehu rahn ke pahn kak wia met, a rahnwet soh; pwehki sapwellimen nanmwarki pwutako sipallahr.”?2ydAhimas, nein Sadok, eri ndaiong Sohap, “Komw mweidohng ie I en kolahng pakairkihong nanmwarki rohng mwahu wet duwen KAUN-O eh ketin kapitasang ih rehn sapwellime imwintihti kan.”1{dNi ahnsou me Apsalom momour e kauwada mehn kataman ehu ong pein ih nan Wahun Nanmwarki, pwehki eh sohte nah pwutak mehn kadakadaur ede. Ih eri kihong pein edeo eden mehn katamano. Eri, sang mahs kohdo lel rahnwet e adaneki Mehn Kataman en Apsalom.F0dIrail eri ale kahlep en Apsalom oh kesehdiong nan pwoahr ehu nanwelo, oh pwainkihdi lapalahn koasoakoasoak en takai ehu. Mehn Israel ko koaros eri tangdoaui, emenemen tangalahng nan uhdake./ dSohap eri ruwese pwe sowi en pepeuk pwe mahweno en katokotokdi, nah sounpei ko ahpw pwurodo sang ar pwakipwakih mehn Israel ko.M.dEri, sapwellimen Sohap sounpei ehk ahpw keilahng mpe oh kadouluhlla.P-dSohap eri ketihtihki, “Eri, I solahr pahn kauwehla mwahl ahnsou rehmw!” Ih eri ale ketieu silipwoat oh doakoahki nan mwaremwaren Apsalom nindokon eh momourte esiesingek, langalang ni rahn tuhkeo.,-d Eri, ma I sohte peikiong ahpw kemehla, eri, nanmwarkio uhdahn pahn ketin karongehda, pwe e kin karonge mehkoaros-a komw sohte kak doareiehla.”F+d Ohlo ahpw sapeng, nda, “Mehnda ma komw pahn ketikihong ie mwohni silper kid, ahpw I sohte pahn kamwakid apwoat sendin pehi kat ong sapwellimen nanmwarkio. Kitail koaros rongehr sapwellimen nanmwarki mahsen ong komwi oh Apisai oh Idai, ‘Kumwail menlau dehr wiahiong mehkot Apsalom, kumwail dehr kalipwelipwehda.’*1d Sohap ahpw sapengki, “Mehlel ke kilang? A dahme ke sohte kemehkihla ahnsowohte? Pwe I en katingihkin uhk mwohni silper eisek oh ehu katengen?”)d Emen sapwellimen Depit sounpei ko ahpw kilangada oh pakairkihong Sohap, “Maing, I kilang Apaslom eh mwotomwotou ni rahn tuhke pwoat.”(d Eri, ni ahnsowo, Apsalom ahpw tuhwong ekei sapwellimen Depit sounpei ko. E dake ahs emen, oh ni eh tangatang kolahng pahn tuhke rarahn pwoat, pitenmonge reirei ahpw tengala ni rahn tuhke ko. Eri, ahso ahpw tangatangete kohla, a Apsalom mwotomwotou ni rahn tuhkeo.q']dMahweno inenen paraparala wasa koaros nan sahpwo. Eri, me mehla nanwelo tohtohsang me mehla nan mahweno.&!dSapwellimen Depit sounpei ko eri kalowehdi karis en mehn Israel ko. Mahweno inenen mwuledek mehlel, pwe aramas 20,000 me kamakamala rahno.e%EdKaris en Depit eri kohieila nan sahpwo pwe re en mahweniong mehn Israel ko nanwel en Epraim.h$KdE ahpw ketin mahsanihong Sohap, Apisai oh Idai, “Kumwail menlau dehpa wiahiong mehkot nei pwutak Apsalom, kumwail dehpa kalipwelipwehda.” Karis koaros eri rong mahsen pwoatet me Depit ketin wiahiong sapwellime kaun ako.k#QdNanmwarkio eri ketin sapeng, mahsanih, “I pahn wia mehkoaros me kumwail lemeleme me pahn mwahu.” E ahpw ketin uh ni wenihmwen kelen kahnimwo, nindokon sapwellime sounpei ko ar kapakapar kohiei ni pwihnen wad kid oh epwiki.k"QdA irail ahpw sapeng, patohwan, “Soh, maing! Komw sohte pahn ketin iang kiht. Pwe ma se pahn wekdeksang mahweno oh tangdoaui, de ma elep en kiht pahn kamakamala, atail imwintihti ko sohte pahn nsenohki; pwe komwi re kin kapahrekiong kiht me 10,000. Me pahn mwahu ma komw pahn ketikette nan kahnimwet oh kin ketin kadaralahng kiht sapwellimomwi sawas.”t!cdIh eri ketin kadarihrpeseng ni pwihn siluh, ehu pwihn Sohap me kaunda, a ehu pwihn Apisai, rien Sohapo, me kaunda, a ehu pwihn Idai mehn Kad me kaunda. Nanmwarkio eri mahsanihong sapwellime ko, “I pahn iang kumwail kowohng mahwen.”  7dNanmwarki Depit eri ketin kapokonepene sapwellime sounpei ko, ahpw ketin nehkpeseng ni pwihn kei wad kid oh wad epwiki, e pil ketikihong kaunaparail.RdIrail patohwandohng Depit pwohl, einpwoat, lohs, oh tehi. Re pil wahdo konot en Depit oh sapwellime sounpei ko, me duwehte wahn pilawa, parli, werentuhke inihn, pihns, sukehn loangalap, sihs, milik oh sihpw kei. Pwe re ese me Depit oh sapwellime sounpei ko pahn men konotada, oh pil men konotpilda, oh pahn ngirala nan sapwtehno.RdIrail patohwandohng Depit pwohl, einpwoat, lohs, oh tehi. Re pil wahdo konot en Depit oh sapwellime sounpei ko, me duwehte wahn pilawa, parli, werentuhke inihn, pihns, sukehn loangalap, sihs, milik oh sihpw kei. Pwe re ese me Depit oh sapwellime sounpei ko pahn men konotada, oh pil men konotpilda, oh pahn ngirala nan sapwtehno.mUdNi Depit eh lel nan kahnimw Mahanaim, Sopi ahpw tuhwong ih; eri, Sopi iei nein Nahas, mehn kahnimw Rappa nan Ammon; oh Makir, nein Ammiel, mehn kahnimw Lodepar pil tuhwong Depit, oh pil Parsilai, mehn kahnimw Rokelim nan Kilead.S!dApsalom oh mehn Israel ko eri kauwada imwarail impwal ko nan wehin Kilead.Ld(Apsalom ahpw kasapwiladahng Amasa en wiliandi Sohap oh wia kaun lapalap en karis kan. Amasa iei nein Seder, mehn Ismael; eh nohno iei Apikail, nein Nahas, Nahas rien Seruaia, en Sohap eh nohno.)nWdDepit ahpw ketin lellahng nan kahnimw Mahanaim ni ahnsou me Apsalom oh mehn Israel ko kotehla Sordan.T#dEri, ni Ahidopel eh kilangada duwen eh kaweido eh sohte pweida, e lusdahng pohn dakepe ahso oh tenge uhdakeo. Ni eh koasoanedier soahng koaros ni imweo, e ahpw lusiamala. E seridi ni sousoun eh peneinei.|sdDepit oh sapwellime ko eri tapihada kotehla Sordan, oh nin sohrahno koaruhsie kotelahr Sordan, sohte emen luhwehdi.zodMwurin ar pwuralahr, Ahimas oh Sonadan ahpw pwarada sang nan pwarero, ira ahpw kohla kairehki mehkoaros Depit. Ira patohwanohng duwen koasoandi me Ahidopel wiahiong nanmwarkio; ira ahpw padahkihong, “Komw ketin mwadang kotehla pillapet.”q]dSapwellimen Apsalom kaunen sounpei kei ahpw kohdo oh idek rehn liho, “Ia Ahimas oh Sonadan?” A e sapeng, ketihtihki, “Ira kotelahr pillapo.” Ohlo ako ahpw raparapahkin ira oh sohte diarirahda; irail eri pwuralahng Serusalem.'dEn ohlo eh pwoudo ahpw ale mehn pweipwei ehu oh pwainkihdi ewen pwarero, oh kamwarakdiong powe weren kohn kei, pwe ira en sohte kak dierekda.^7dAhpw ni ahnsowo pwutak emen kilangirahda, e ahpw kohla padahkihong Apsalom; ira ahpw mwadangala oh rukula ni imwen ohl emen nan Pahurim. Eri, pwarer ehu mi limwahn imwen ohlo, me sohte pile, ih wasa ira rukula ie.gIdEri, Sonadan oh Ahimas awiawih nan Enrokel, pwehki ara sohte men aramas en kilang ara pahn pedolong nan kahnimwo. Serepein lidu men ahpw kin kohla oh padahkihong ira dahme wiewiawi, a ira kohla oh kairehki Nanmwarki Depit.dE ahpw pil ndaiong ira, “Nna, kumwa mwadang kadarowohng Depit pakair pwe en dehr ketin pweiekidi ni wahsahn kot kan ni pillapo nan sapwtehno, ahpw en ketin kotehla mwadang Pillap Sordan, pwe ih oh sapwellime aramas akan en dehr lohdi oh kamakamala.”+QdUsai eri ndaiong samworo ko, Sadok oh Apaiadar, soangen kaweid me e patohwanohng Apsalom oh kaunen mehn Israel ko, oh pil soangen kaweid me Ahidopel kihong irail._9dEri, Apsalom oh mehn Israel koaros ahpw mahsanih, “En Usai eh kaweid me mwahusang mehlel en Ahidopel.” KAUN-O ahpw ketin koasoanehdi pwe en Ahidopel eh kaweid mwahu en dehr pweida, pwe Apsalom en paisuwedkihla.A}d Ma e pahn pweieklahng nan kahnimw ehu, sapwellimatail aramas akan koaros pahn walahng sellap kahnimwo oh karangkehdi, re sohte pahn mweidohng takai ehu en luhwehdi pohn dohlo wasao.”-Ud Kitail pahn rapahki oh diarada Depit wasa me e ketiket ie, oh kitail ahpw pahn mahweniong mwohn eh pahn mwahngihada dahme wiewiawi. Ih oh ienge ko sohte pahn pitla.F d Eri, iei ei kaweid en met, komw ketin kapokonepene mehn Israel koaros, sang apali sahpwet lel apali, me uwen tohtohn irail duwehte piken ni oaroahr kan, oh komw pein kaunirailda nan mahwen.@ {d Eri, aramas me keieu kommwad, kommwad sang laion kan, pahn masepwehkada, pwe mehn Israel koaros ese me omwi pahpao iei uhdahn sounpei kommwad emen oh sapwellime sounpei ko me kehlail.| sd Mweinele ahnsou wet e ketin rukurukseli nan pwoaren paip de nan ehu wasa tohrohr. Eri, ni ahnsou me Depit pahn ketin mahweniong sapwellimomwi sounpei kan, mehmen me pahn rong irair wet pahn nda me sapwellimomwi aramas akan lohdiong pahn Depit.  dKomw mwahngih duwen omwi pahpa Depit oh sapwellime sounpei kan ar nohn kehlail en mahwen, oh duwen ar rasehng pehr kommwad en nanwel men me nah kan kin pirapasang. Omwi pahpao iei sounpei koahiek men oh e sohte kin ketin pweidi rehn sapwellime sounpei kan.[ 1dUsai ahpw sapeng, patohwan, “Kaweid en Ahidopel en ahnsou wet me inenen sapwung.EdNi Usai eh lel wasao, Apsalom ahpw mahsanihong, “Iet kaweid me Ahidopel patohwandohng kiht; dahme omw lamalam ong? Se en idawehn, de soh? Ma soh, a patohwandohng kiht dahme se en wia.”dCdApsalom ahpw mahsanih, “Kumwail ekerodo Usai pwe kitail en rong dahme e pahn patohwan.”T#dApsalom oh kaunen mehn Israel ko koaros ahpw pwungkihda soangen kaweid wet.I doh ienge kan koaros I pahn patohwandohng rehmwi, rasehng lih kommwad emen me pahn pwarodohng rehn eh pwoud. Metehmen me komw ketin kupwurki en mehla; aramas teiko koaros pahn poadoandoarla.”!=dI pahn mahweniong nindokon eh ngiralahr oh nan kupwur tikitiklahr. E pahn masepwehkada oh ienge kan koaros pahn tangdoaui. Ih kelehpw me I pahn kemehla,{ sdAhidopel ahpw patohwanlahng Apsalom, “I pahn pilada sounpei 12,000 oh mweselte pwohnget pwe I en pwakihala Depit.,SdKaweid me Ahidopel kin kihda ni ahnsowo kin pweida rehrail, pwe re kin idawehn duwehte ar kin kapwaiada mahsen en Koht; Depit oh Apsalom, ira koaros kin kapwaiada.EdIrail eri kauwadahng Apsalom impwal ehu pohn tehnpaso wasahn mwemweit. Eri, mwohn mesen aramas koaros Apsalom ahpw ketilong loale oh wiahda nsenen pwopwoud rehn en eh pahpao eh pekehi kan. ;dAhidopel eri sapeng, patohwan, “Komw ketiwei oh kapwaiada nsenen pwopwoud rehn en omwi pahpa eh pekehi kan me e ketikihdi pwe re en apwahpwalih tehnpeseo. Eri, aramas koaros en Israel ahpw pahn rong me komwi wialahr imwintihtien omwi pahpao; oh iengomwi kan pahn perenkihda.”tcdApsalom eri sohpeiong Ahidopel oh mahsanihong, “Dahme komw pahn kaweidkin kiht? Dahme kitail pahn wia?”x~kdPwe ihs me I pahn uhpahiong? Kaidehkin nein ei soumas? I pahn papah komwi nin duwen ei papahier omwi pahpao.”W})dUsai ahpw sapeng, patohwan, “Kakete I en iang ih? I uhdahn patohwan uhpalihki me KAUN-O ketin pilada, me aramas akan pilada, oh me mehn Israel koaros pilada en wiahla ar nanmwarki, I pahn ieiang komwihte.~|wdApsalom eri idek reh, “Dahkot mwo, dahme ke sohte loalopwoatkihong kompoakepahmwio Depit? Dahme ke sohte iangki?”{dNi ahnsou me Usai, kompoakepahn Depit, tuhwong Apsalom, e ndalahng, “Nanmwarki en rosorosonte! Nanmwarki en rosorosonte!”mzUdEri, Apsalom oh ienge mehn Israel ko koaros ahpw pedolong nan Serusalem, oh Ahidopel pil iang irail.ry_dNanmwarkio oh sapwellime ko koaros ngirala mehlel ni ar ketin lel Pillap Sordan, re ahpw kommoaldi wasao.%xEd Depit oh sapwellime ko eri ketin usehla ar seiloak. Simei pil idawehnla irail, kekeid ni keilen dohlo, wie lahlahwehte oh katekatehkin irail takai oh pwehl.uwed Mweinele KAUN-O pahn ketin mwahngihada ei apwal oh pahn ketin kupwuramwahwihiehla pwehki lahlahwe pwukat.”v'd Depit eri mahsanihong Apisai oh sapwellime lapalap ako koaros, “Pein nei pwutak songosong en kemeiehla; eri, dahme kitail pahn pwuriamweikihki tiahk en kadaudok en Pensamin menet? Kumwail pweisang, oh mweidohng en lahlahwe, pwe KAUN-O me ketin mahsanihong en wie met.1u]d Nanmwarkio eri mahsanihong Apisai oh rie Sohap, “Kumwa piseksang. Ma e pahn lahlahwe ie pwehki KAUN-O me mahsanihong, ihs me kak idek dahme e wiewiahki soahng wet?”Jtd A Apisai, nein Seruaia, ahpw patohwanohng nanmwarkio, “Maing, Wasa Lapalp, dahme komw ketin mweidohngki kidi menet en lahlahwei komwi? Komw mweidohng ie pwe I en kolahng lupukasang moange.”dsCdKomw pirapahla sapwellimen Sohl wehi, a met KAUN-O ketin kalokalokeiuk pwehki peneineien Sohl tohto me ke kemehla. A met KAUN-O ketikihong noumw pwutak Apsalom wehio, a kowe, sounkam aramas, ke milahr nan apwal laud.” rdSimei ahpw kin lahlahwe Depit, ndinda, “Pwulupwulahkewei, pwulupwulahkewei sang met! Kowe sounkam aramas! Aramas loallap suwed! qdE ahpw pil tapihada katekatehki takai Depit oh sapwellime lapalap ako; e sohte katapanki Depit eh ketiket nanpwungen sounsilasil ko.p1dNi Nanmwarki Depit eh ketin lel Pahurim, a emen kisehn Sohl ko, ede Simei, nein Kera, ahpw patoieisang nan kahnimwo oh peipeinediong Depit kohiei. odNanmwarkio eri mahsanihong Sipa, “Eri, mehkoaros me Mepiposed ahneki met, kowe me pahn uhd ahnekihla.” Sipa ahpw sapeng, patohwan, “Maing, iet ngehi sapwellimomwi ladu, me patohwan peki en kin diar kalahngan pahn kupwur en Wasa Lapalap ahnsou koaros.”ndEri, nanmwarkio ahpw pil keinemwe, “Ia Mepiposed, me eh pahpa kahlap Sohl omw soumas?” Sipa ahpw sapeng, patohwan, “E patopato Serusalem, pwe e koapworopworkilahr me ahnsou wet mehn Israel kan pahn onehda sapahl wehin eh pahpa kahlapo Sohl oh kapwurehiong.” V~~v~}}X|h|{{~zz\yyyQxxx3wvviuuu9ttt"ssRrrKqqqpYpoobnnn=mm{mllkjjjFiiehh[gffeeQd)ccba`` _s^^.]\[[ZYYXXWW/VVIUUcTT}T SS$RR>QQXPPO NM]LLKtKJ~IHGFXEDCBB9AAN@g?>>=L<;::o9077P655/4W322Z11D0{06/1.---- ++**k))B((u'')&&%i$##J"j!!! wLaz(H$!S~\a O " N M8F;yfmn#Nanmwarkio eri wiahkihla Penaia kaun lapalap en karis kan wiliandi Sohap oh Sadok uhd wiliandi samworo Apaiadar.en"Penaia eri kohla ni Impwal me KAUN-O pahn kin ketiket loale oh kemehla Sohap, e ahpw seridi nan eh wasa nan sahpw patapato.Gd n!Kalokepen kamaramas pwukat pahn kohdiong pohn Sohap oh kadaudoke kan kohkohlahte. Ahpw KAUN-O pahn ketikihong kadaudok en Depit me kin pato nan mwoalen nanmwarki en kin pweida ahnsou koaros.scan KAUN-O pahn ketin kaloke Sohap pwehki kamaramas me e wiadahr ni semei Depit eh sohte mwahngih. Sohap kemehla ohl soh-dipe riemen me mwahusang ih: Apner, kaun lapalap en karis kan en Israel, oh Amasa, kaun lapalap en karis kan en Suda.=bunSolomon ahpw mahsanih, “Kapwaiada dahme Sohap nda, kemehla oh sarepedi. Eri, sohte emen kadaudok en Depit de ngehi pahn pwukoahki dahme Sohap wia ni eh kemelahr ohl soh-dipe kan.naWnE ahpw kohla ni Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh ndahng Sohap, “Nanmwarki mahsanih ke en pedohido.” Sohap eri sapeng, nda, “I pahn mehla wasaht.” Penaia eri pwurala rehn Nanmwarki oh padahkihong dahme Sohap patohwan.N`nNi ahnsou me rohng lel Nanmwarki Solomon me Sohap sopolahngehr nan Impwalo oh mihmi ni pei sarawio, Solomon ahpw kadaralahng Sohap meninkeder men pwehn idek re dahme e tangkihla ni pei sarawio. Sohap ahpw sapengki me e tangalahng rehn KAUN-O pwehki eh masak Solomon. Nanmwarki Solomon eri kadarala Penaia pwehn kemehla Sohap.?_ynSohap rongehr dahme pweidahr. (E kin uhpalihki Adonaisa, a e sohte uhpalihki Apsalom.) Eri, e ahpw sopolahng ni Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh koledi keimw kan en pei sarawio.1^]nSolomon eri kihsang Apaiadar nan eh pwukoahn papah nin duwen samworo en KAUN-O men, eri ahpw pweida dahme KAUN-O mahsanih nan Sailo duwen samworo Ilai oh kadaudoke kan.H] nNanmwarki Solomon ahpw mahsanihong samworo Apaiadar, “Kohwei nan uhdahn sapwomw nan Anadod. E konehngehr ke en mehla, ahpw I sohte pahn mweidohng ke en kamakamala met, pwehki omw apwahpwalih sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inou nindokon omw patopato rehn ei pahpa Depit, oh ke iang ih nan sapwellime apwal akan koaros.”Y\-nNanmwarki Solomon ahpw ketin koasoanediong Penaia, me kohla oh kemehla Adonaisa.[[1nKAUN-O ketin kamanaiongieier mwoalen semei Depit; e ketin dadaurete sapwellime inou oh ketikihdo wehio rehi oh rehn kadaudokei kan. I kahukihla ni mwaren KAUN-O me ketin ieias me Adonaisa pahn mehla rahnwet!”Z%nSolomon eri wiahda inou lap ehu ni mwaren KAUN-O, e mahsanih, “KAUN-O en ketin kemeiehla ma Adonaisa sohte pwainkihla eh mour pekipek met!XY+nNanmwarki ahpw keinemwe, “Dahme komw pekihki I en kihong en pwoudiki Apisak? Komw seu pil pekihte I en pil kihong mwoalen nanmwarki? Mehlel, ih riei pwutak laud, samworo Apaiadar oh Sohap kin uhpalihki!”NXnLiho ahpw ndahng, “Mweidohng riomwi Adonaisa en pwoudiki Apisak.”AW}nLiho ahpw patohwan, “Mie mehkot tikitik me I men peki rehmwi; komw kupwurkalahngan oh dehr ketin soikala.” E ahpw keinemwe, “Dahkot mwo ino, I sohte pahn soikala omwi pekipek.”vVgnPadsipa eri patohla rehn nanmwarki oh koasoiong ni eden Adonaisa. Nanmwarkio eri ketida pwehn rahnmwahwih eh nohno oh poaridiong. E ahpw ketidiong nan mwoale oh mahsanih pil ehu mwoahl en wisikido, liho eri mwohndiong loale ni palimaune.PUnLiho eri sapeng, “Me mwahu, I pahn lokaiaiong nanmwarkio ni edomw.”*TOnE ahpw sapeng, “Menlau peki rehn Nanmwarki Solomon-I ese me e sohte pahn soikala omwi pekipek-en mweidohng ie Apisak, serepein en Sunemo, pwe I en pwoudiki.”oSYnOh met mie ehu pekipek me I men wia; menlau komw dehpa soikala.” Padsipa eri idek, “Dahkot mwo?”WR)nE ahpw sapeng, patohwan, “Komw mwahngih me I uhdahn pahn wiahla nanmwarki oh aramas koaros nan Israel wie kasikasik. Ahpw met wekidekla, oh riei pwutak me wiahla nanmwarki pwehki iei met kupwur en KAUN-O.mQUnE ahpw pil usehla patohwan, “Mie mehkot me I men peki rehmwi.” Liho ahpw idek, “Dahkot mwo?”.PWn Eri, Adonaisa me eh nohno Akkid, ahpw patohla rehn Padsipa, en Solomon eh nohno. Liho ahpw idek reh, “Mwemweit mwahu ehu met?” E ahpw sapeng, patohwan, “Ei.”lOSn Eri, Solomon ahpw wiliandi seme Depit oh wiahla nanmwarki; oh sapwellime wehi pil kehlailla mehlel.cNAn E ketin wiahier nanmwarkien Israel erein sounpar 40, e ketiket nan Epron erein sounpar 33.2Man Depit eri sipalla oh seridi nan Serusalem.L%n Ahpw ke sohte pahn mweidohng en sohte ale kalokolok. Ke wehwehki dahme ke pahn wiahiong; ke pahn mwasamwasahnte pwe en uhdahn kamakamala.”pK[n“Ahpw duwen Simei nein Kera, mehn kisin kahnimw Pahurim nan wehin Pensamin, e lokaia suwed oh kate ie ni rahn me I kolahng Mahanaim, ahpw ni ahnsou me e tuhwong ie ni Pillap Sordan, I inoukihong ni mehlel me I sohte pahn kemehla.!J=n“Ahpw ke pahn kadekohng nein Parsilai pwutak ko mehn Kilead, oh apwalih irail, pwehki arail kadekohng ie ni ahnsou me I rukusang riomw pwutak Apsalom.gIInKe wehwehki dahme ke pahn wiahiong, ke sohte pahn mweidohng en pein mehla, ahpw en kamakamala.\H3n“Pil ehu, ke tamataman dahme Sohap wiahiong ie ni eh kemehla kaunen sounpein Israel riemeno, Apner nein Ner oh Amasa nein Seder? E kemeirahla ni ahnsoun mwehi mwahu, pwe en dupukohng ira kamaramas me ira wiadahr nan mahwen. E kemelahr aramas soh-dipe kei, oh met ngehi me pwukoahki dahme e wiadahro. Oh I pil lokolongki dahme e wiadahro.GynMa ke pahn wia met, KAUN-O pahn ketin kolokol oh kapwaiada inowo me e ketin wiahiong ie, dene kadaudokei kan pahn kakaun Israel erein arail pahn kanakanahieng oh peikiong oh kapwaiada sapwellime mahsen kan, oh loalopwoat nan mohngiongirail unsek.uFenoh kapwaiada soahng kan me KAUN-O omw Koht kupwurki ke en wia. Kapwaiada sapwellime kosonned akan oh mahsen koaros me ntingdier nan Kosonned en Moses, pwe ke en kak pweida ni soahng koaros me ke pahn wia wasa koaros me ke pahn kohla ie.IE n“Ahnsoun ei pahn mehla kerendohr. Ke pahn ahneki koapworopwor,yD onNi ahnsou me Depit kereniongehr sipalla, e ahpw malipehdo sapwellime pwutak Solomon oh kemwurimwuriong, mahsanih,LC n5Nanmwarki Solomon ahpw poaronlahng Adonaisa en wisikdo sang ni pei sarawio. Adonaisa ahpw patohla rehn nanmwarkio oh poaridi mwowe, nanmwarkio ahpw mahsanihong, “Ke kakehr pwurala ni imwomwo.”B 5n4Solomon ahpw sapeng, mahsanih, “Ma e pahn mehlel oh loalopwoat, sohte mwahn apwoat pitenmoange kan I pahn sair; ahpw ma soh, e pahn kamakamala.”^A 9n3Nanmwarki Solomon ahpw karongehda me Adonaisa masepwehkadahr oh kolokolehr keimw kan en pei sarawio oh patohwan me, “Mwohn mehkoaros I anahne Nanmwarki Solomon en kahukihong ie me e sohte pahn ketin kemeiehla.” @ n2Adonaisa, pwehki eh nohn masak Solomon, ahpw kohla nan Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh koledi teng keimw kan en pei sarawio.O? n1Eri, irail kan me Adonaisa lukepene ahpw masepwehkada, oh kohkohpeseng.c> Cn0oh kasakas, mahsanih, ‘Kitail en kapinga KAUN-O, Koht en Israel, me ketin mweidohng emen kadaudokei en wiliandiehdi oh wiahla nanmwarki, oh pil ketin mweidohng ei mour en pil kak koanoahdi oh kilang mwekid wet.’ ”g= Kn/Ahpw me pil kesempwal, irail soupeidi me kin mi rehn Depit pil pwaralahng reh oh patohwanohng, ‘Omwi Koht pahn kaindandihala Solomon laudsang me e ketin wiahiong komwi.’ Nanmwarki Depit ahpw poaridi pohn sapwellime peht(< On.Solomon me wialahr nanmwarki met. ; n-Eri, Sadok oh Nadan keiedier Solomon pwe en wiahla nanmwarki ni utuhnpihl en Kihon. Mwurin mwo, irail ahpw kodohngehr nan kahnimwo oh ngisingiski ar peren; oh aramas koaros ahpw pil iang weriwer oh mwoaromwoarong. Ih ngilen mwoarongo me kumwail rongorongen.: /n,E ketin poaronelahr Sadok, Nadan, oh Penaia, iangahki sapwellime sounsilasil ko, pwe re en iang Solomon. Solomon pil dakedahr dakepen nanmwarkio.9 n+Sonadan ahpw sapeng, “Mwein soh. Pwe Wasa Lapalap, Nanmwarki Depit, ketin kasapwiladahr Solomon pwe en wiahla nanmwarki.?8 {n*Mwohn eh pahn kanekehla eh koasoi, Sonadan, nein samworo Apaiadar, ahpw pwarodo. Adonaisa ahpw koasoia, “Aramas mwahu men kowe, pedolong. Mwein mie rong mwahu me ke wadohng kiht.”\7 5n)Ni ahnsou me Adonaisa oh irail kan me e lukepene kanekelahr kamadipwo, irail ahpw pil rongada ngihlo. Eri, ni ahnsou me Sohap rong ngilen sowio e ahpw idek, “Ia wehwehn ngilen mwoarong wet sang nan kahnimwo?”6 n(Irail koaros ahpw iang Solomon pwurala, ngisingiski ar peren oh kesekesengki mehn keseng kan; eri, ngilen ar keseng ahpw itikada nanpwel.b5 An'Sadok eri kihda doupen lehn olip ehu me e wa kohdo sang nan Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, oh keiekihdi Solomon. Irail ahpw peuk sowi, oh aramas koaros ahpw weriwerki, ndinda, “Namwarki Solomon en mour werei!” 4 =n&Eri, Sadok, Nadan, Penaia, oh pwihnen sounpei me kin sinsile Depit, re ahpw kidahng Solomon pohn dakepen Depit ahso oh kahrelahng ni utuhnpihl en Kihon.3 %n%Nin duwen KAUN-O eh ketin ieiang komwi, ih duwen e pil pahn ketin ieiang Solomon, oh e pahn ketin kapaiahda eh mwehi laudsang omwi mwehi.”{2 sn$Penaia ahpw sapeng, patohwan, “Mepwukat uhdahn pahn pweida. Oh KAUN-O, omwi Koht, pahn ketin kupwurki mwekid wet.&1 In#Kumwail ahpw pil pahn iangodo met ni eh pahn wilianiehdi. E pahn wilianiehdi oh wiahla nanmwarki, pwehki iei ih me I piladahr pwe en kaunda Israel oh Suda.”$0 En"wasa me Sadok oh Nadan pahn keiehdi ie, pwe en wiahla nanmwarkien Israel. Kumwail ahpw pahn peuk sowi oh ngisingiski, ‘Nanmwarki Solomon en mour werei!’ / =n!Depit ahpw mahsanih, “Kumwail kahrehda nei soupeidi kan; kumwail ale nei pwutak Solomon oh kidahng pohn dakepeio, oh kahrelahng ni utuhnpihl en Kihon,o. [n Eri, Nanmwrki Depit ahpw poaronlahng Sadok, Nadan, oh Penaia, pwe irail en patohdo. Ni arail patohdohr,X- -nPadsipa ahpw poaridi oh patohwan, “Ei kaun, nanmwark, en ieias kohkohlahte.”%, Gnme rahnwet I pahn kapwaiadahr inowo me I wiahionguhkehr ni mwaren KAUN-O, Koht en Israel, me noumw pwutak Solomon me pahn wilianiehdi oh wiahla nanmwarki.”}+ wnDepit ahpw mahsanih, “I inoukihong uhk ni mwaren KAUN-O ieias, me ketin doareielahr sang nan ei kahpwal kan koaros,h* MnNanmwarki Depit ahpw mahsanih, “Padahkihong Padsipa en pwurolongodo.” Padsipa ahpw pedolong.)) OnKomw ketin kupwurki soahng pwukat koaros? Komw sohte kasalehda kupwuromwi ong sapwellimomwi soupeidi kan duwen ihs me pahn wiliankomwihdi oh wiahla nanmwarki?”Z( 1nAhpw maing, e sohte patohwan luke ie, de samworo Sadok, de Penaia, de pil Solomon.)' OnRahnwet e patolahr oh wia meirong en kouwol tohtohie, sihpw, oh koupwul mworourou kei, oh lukelahng sapwellimomwi pwutak ko, kaunen sapwellimomwi karis en sounpei Sohap, oh samworo Apaiadar. Met irail patohwan kamakamadipw oh kin patohwan weriwerki, ‘Nanmwarki Adonaisa en mour werei!’r& anE ahpw patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, komwi me mahsanih Adonaisa en wiliankomwihdi oh wiahla nanmwarki?K% na Nadan pa leledo. Ni eh patohlong e ahpw poaridi mwohn nanmwarkio.'$ MnPadsipa patopatohte pahn kupwur,# 3nEri, ma komw sohte pahn ketin kasalehda, a Adonaisa pahn wiahkihla sapwellimomwi pwutak Solomon oh ngehi eh imwintihti mwurin omwi pahn sipalla.”" %nMaing, Wasa Lapalap, tohn Israel pwon kin patohwan kasikasik me komw pahn pein kasalehda ihs me pahn wiliankomwihdi pwe en wiahla nanmwarki.! nE patohwan wiahkidahr meirong laud ehu, kouwol, sihpw, oh koupwul mworourou kei. E ahpw lukedohng meirong wet sapwellimomwi pwutak ko, samworo Apaiadar, oh Sohap, kaunen sapwellimomwi karis en sounpei; ahpw e sohte luke sapwellimomwi pwutak Solomon.B  nAhpw Adonaisa wialahr nanmwarki, ahpw komw sohte mwahngih.E nPadsipa ahpw sapeng, patohwan, “Maing, komw ketin inoukihongieier ni mehlel, ni mwaren KAUN-O, sapwellimomwi Koht, me ei tungoal pwutak Solomon me pahn wiliankomwihdi oh wiahla nanmwarki.d EnPadsipa ahpw poaridi mwohn nanmwarkio; Depit ahpw keinemwe, mahsanih, “Dahme ke anahne?”+ SnPadsipa eri mwesellahng pahn kupwur en nanmwarki, nan wasa me nanmwarkio kin seiseimwok ie. Depit likeilapalahr, oh Apisak, serepein en Sunemo, me kin apwahpwalih.  nOh Nadan ahpw pil usehla, patohwan, “Ni ahnsou me ke pahn patopatowohng nanmwarkio, I pahn pedolong oh kadehde omw koasoi kan.” n mwadangalahng pahn kupwur en Nanmwarki Depit oh peki reh, patohwan, ‘Maing, Wasa Lapalap, komw sohte ketin inoukihongieier ni mehlel me ei tungoal pwutak Solomon pahn wiliankomwihdi oh wiahla nanmwarki? Ahpw dahme kahrehda Adonaisa wiahkilahr nanmwarki?’ ”Y /n Ma ke men doareiukala oh pil mouren noumw pwutak Solomon, a iet me ke pahn wiahn:T %n Nadan ahpw pwaralahng Padsipa, en Solomon eh nohno, oh kalelapak, koasoia, “Ke sohte rong me nein Akkid pwutak, Adonaisa, kasapwiladahr pein ih pwe en wiahla nanmwrki? Oh Nanmwarki Depit sohte mwahngih?q _n Ahpw e sohte luke rie Solomon, de soukohp Nadan, de Penaia, de pil sapwellimen nanmwarki pwihnen silasil. !n Rahn ehu Adonaisa ahpw wiahda meirong en sihpw, kouwol, oh koupwul mworourou kei wasa kis me adaneki Takaien Sineik, me kerenieng utuhnpihl en Enrokel. E ahpw lukepene sapwellimen Depit pwutak teikan oh lapalap akan sang Suda, pwe irail en iang kamadipw en meirongo. #nAhpw samworo Sadok, Penaia nein Sehoiada, oh soukohp Nadan, Simei, Rei, oh sounpei ko me kin sinsile Depit, irail sohte uhpalihki Adonaisa. 7nE ahpw kin koasoakoasoiaiong Sohap (me inaniki Seruaia) oh samworo Apaiadar duwen eh pahn wiahla nanmwarki; eri, ira ahpw pwungki en sewese Adonaisa.; snAdonaisa, sapwellimen Depit ong Akkid, iei ih pwutak masamwahu men, oh pil kin ngoangki en nanmwarkihla. Ih me mesenihen sapwellimen Depit pwutak me momour kan, kahrehda Depit sohte kin ketin angiangihki mehkot. Adonaisa ahpw kihpene werennansapw en mahwen, oh oahs kan, oh ohl limehk me pahn kin ieiang ih.; snAdonaisa, sapwellimen Depit ong Akkid, iei ih pwutak masamwahu men, oh pil kin ngoangki en nanmwarkihla. Ih me mesenihen sapwellimen Depit pwutak me momour kan, kahrehda Depit sohte kin ketin angiangihki mehkot. Adonaisa ahpw kihpene werennansapw en mahwen, oh oahs kan, oh ohl limehk me pahn kin ieiang ih. nSerepein menet me inenen kaselel oh e pil kin patohwan papah oh apwalih mwahu Depit; ahpw nanmwarkio sohte kin kipedi mpe.Y /nIrail ahpw patohwan rapahki serepein menet nan Israel pwon, re ahpw diar nan wasa kis me adaneki Sunem; eden serepein menet iei Apisak. Irail eri patohwandohng pahn kupwur en nanmwarkio serepein kaselel menet. nEri, sapwellime lapalap akan ahpw patohwanohng, “Maing, Wasa Lapalap, komw ketin mweidohng kiht se en rapahkidohng komwi emen serepein pwulopwulen pwe en patopato pahn kupwuromwi oh patohwan apwahpwalih komwi. Serepein menet pahn kin patohdi kereniong komwi.”d GnNanmwarki Depit likeilapalahr oh ketin kidikidkipene tehi tohtohie, ahpw e kin ketin popoute.7idIh eri kauwada pei sarawi ehu ong KAUN-O oh patohwanda meirong isihs oh meirong en kaminimin kei. KAUN-O eri ketin kupwurehla oh ketin katokehdi soumwahu lusuluso nan Israel.T #dAhpw nanmwarkio ketin sapeng, mahsanih, “Soh! I pahn pwain. I sohte pahn patohwandahng KAUN-O ei Koht meirong me I sohte medengki.” Ih eri pwainkihda wasahn kamwakele kohno oh kou ko silper limeisek." ?dAruana patohwanohng nanmwarkio dipwisou pwukat koaros oh patohwanohng nanmwarkio, “KAUN-O sapwellimomwi Koht en ketin kupwure sapwellimomwi meirong.”^ 7dArauna ahpw patohwan, “Wasa Lapalap en ketikihda oh ketikidahng KAUN-O soangen meirong me komwi kupwurki. Iet kou kan mehn wia meirong isihs pohn pei sarawien; iet mehn wisik kan oh dinapw akan mehn wia tuwi.”c Adoh patohwan idek, “Dahme Wasa Lapalap ketikihdo wasaht?” Depit ahpw sapeng, mahsanih, “I pahn pwainda omw wasahn kamwakele wahn kohnen oh kauwada ehu pei sarawi ong KAUN-O pwehn katokehdi soumwahu lusulus wet.” dArauna kilengdihla oh kilangada nanmwarki oh sapwellime sounpei ko ar ketiket kohdahla reh. E ahpw poaridiong nanpwel mwohn DepitZ/dDepit eri peikiong koasoandien KAUN-O oh patohla nin duwen me Kad padahkihongehr./dNi rahnohte Kad patohla rehn Depit oh patohwanohng, “Komw ketla ni en Arauna wasahn kamwakele wahn kohn oh kauwada ehu pei sarawien ong KAUN-O.cAdDepit patohwanda tohnleng me kemekemehla aramas ako, e ahpw patohwanohng KAUN-O, “Ngehi me dipadahr. Ngehi me wiahda sapwung. Dahme aramas pwukat wiadahr pwe re en lokolongki? Komw ketin kalokei ie oh ei peneinei.”!=dNi ahnsou me tohnleng en KAUN-O pahn kamwomwalahr Serusalem, KAUN-O ahpw ketin wekidala kupwure en kaloke aramas akan, e ahpw mahsanihong tohnlengo me kemekemeirailla, “Erier! Itarehr!” Ni ahnsowo tohnlengo patopato ni en Arauna, mehn Sepus men, eh wasahn kamwakele wahn kohn.8kdKAUN-O eri ketin kadardiong pohn Israel soumwahu suwed lusulus ehu me wiewiawi sang nimenseng lel ahnsou me kileldier. Mehn Israel isinen me mehla sang apali sahpwo lel apali.5edDepit ahpw sapeng, mahsanih, “I milahr nan apwal laud! Ahpw I sohte men ale lokolok sang rehn aramas. KAUN-O en ketin pein kalokei kiht, pwe ih me uhdahn kupwurkalahngan.vgd Kad patohla reh oh padahkihong dahme KAUN-O mahsanih, oh kalelapak reh, “Eri, dahme komwi pilada? Sounpar siluh en lehk nan sapwellimomwi wehi de sounpwong siluh komwi en tangatangasang omwi imwintihti kan de soumwahu lusulus erein rahn siluh nan sapwellimomwi wehi? Komw kupwukupwure ire pwukat, oh mahsanihong ie omwi pasapeng me I pahn patohwanlahng KAUN-O.”U%d KAUN-O eri mahsanihong Kad, sapwellimen Depit soukohp, “Kohwei rehn Depit oh ndahng en wia pilipil siluh. I pahn kapwaiada dahme e pahn pilada.” Nimenseng en mandahn rahno, mwurin Depit eh opala wasa,U%d KAUN-O eri mahsanihong Kad, sapwellimen Depit soukohp, “Kohwei rehn Depit oh ndahng en wia pilipil siluh. I pahn kapwaiada dahme e pahn pilada.” Nimenseng en mandahn rahno, mwurin Depit eh opala wasa,vgd Ahpw mwurin Depit eh aleier wadawaden aramas akan, e ahpw kupwur suwedla, ih eri mahsanihong KAUN-O, “I wiadahr dihp lapalap ehu ni ire wet. Maing, komw kupwur mahkohng ie. Pwe I sapwungalahr wiadahr doadoahk en aramas pweipwei men.”~d Re pakairkihong nanmwarkio uwen tohtohn ohl me kak wia doadoahk en sounpei: ohl 800,000 nan Israel oh ohl 500,000 nan Suda.k}QdIrail pwurala Serusalem mwurin sounpwong duwau oh rahn rieisek, mwurin ar kohseli nan sahpwo pwon."|?dMwuhr re ahpw pil kohla palieir ni kahnimw kehlail Dair, oh douluhllahng kahnimw kan en mehn Id oh Kenan, oh Peersepa me keieu mwuhr, ni palieir en Suda.z{odoh kolahng Kilead oh Kades nan sapwen mehn Id. Mwuhr re ahpw kohla Dan, oh sang Dan re kohla palikapi lel Saidon.BzdRe kotehla Pillap Sordan oh kauwada imwarail impwal kan nin palieir en Aroer, kahnimw me mihte nanwerengen wahwo, nan sapwen Kad. Re ahpw douluhlsang wasao kohlahng paliepeng lel Saser,-yUdNanmwarkio ahpw mahsanih Sohap oh nah lapalap ko en kapwaiada sapwellime kosonned; irail eri patopatohla sang pahn kupwure oh patohla wadekedi aramas en Israel kan.xdAhpw Sohap sapeng nanmwarkio, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, KAUN-O en ketin katohtowehla aramas en Israel kan pak epwiki tohto sang rahnwet, oh komwi en ieias lao komw patohwan pweidahn kupwur en KAUN-O. Ahpw dahme Wasa Lapalap kupwurkihki wia irair wet?”vwgdDepit eri koasoanediong Sohap, kaun lapalap en sapwellime karis kan, “Kowe oh noumw lapalap akan kohwei rehn kadaudok en Israel koaros sang apali sahpwo lellahng apali, oh wadekedi aramas akan. I men ese ia uwen tohtohn aramas akan.”Gv dPil ehu ahnsou KAUN-O pil ketin engiengda pahn mehn Israel, e ahpw ketin kupwurehda Depit en kahredohng pohrail apwal. KAUN-O eri mahsanihong Depit, “Kohwei wadekedi tohn Israel oh Suda.”pu[d'Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pt[d&Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.ps[d%Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pr[d$Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pq[d#Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pp[d"Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.po[d!Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pn[d Ekei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pm[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pl[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pk[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pj[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pi[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.ph[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pg[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.pf[dEkei tohn pwihn en “Me Siliakano” iei me iangahki: Sounpei ndand koaros patpene me siliakan isimen.edE inenen ndand rehrail, ahpw e sohte ndand duwehte “Me Silimeno.” Depit ketikihong pwukoahn apwahpwalih sounsilepe kan en tehnpaso.Ud%dIh met wiewia kapwuriamwei kan en Penaia, emen sang rehn “Me Siliakano.”.cWdE pil kemehla mehn Isip men, lapalahn ohl emen me kin weuwa ketieu pwoat. Penaia peikihong padda pwoat, oh kihsang nein ohl en Isipo ketieuwo ni peho, oh kemehkihla.bb?dPenaia nein Sehoiada sang Kapseel iei pil emen sounpei ndand; e wiahda soangen wiewia kommwad kei; e pil kemehla sounpei wadawad riemen en Mohap. Rahn ehu e kohla nan pwoahr ehu ni ahnsoun sinoh oh kemehla laion emen.saadIh me keieu ndand rehn “Me Siliakano” oh wiahla ar kaun, ahpw e sohte ndand duwehte “Me Silimeno.”7`idApisai rien Sohap (inara iei Seruaia) iei ih me kaunen “Me Ndand Siliakano” E peiki nah kedlahso ong ohl silipwiki oh kemeirailla, e ahpw ndandla rehn “Me Siliakano.”u_edE ahpw mahsanih, “Maing KAUN, I sohte pahn nim pihlet. Pwe ma I nim, e pahn rasehng me I niminim ntahn ohl silimenet me pangala ar mour nan keper laud.” Ih eri sohte konote pihlo. Ih mepwukat wiewia kapwuriamwei en sounpei silimeno.T^#dSounpei ndand silimeno ahpw pepei kolahng nan kahnimpwal en mehn Pilisdia ko, re idipada pihl sang ni pwarero oh patohwandohng Depit. Ahpw e sohte men konote; ahpw e wudekihla pwehn meirongkihong KAUN-O.]dDepit ketin loaleidda, e ahpw mahsanih, “Ia uwen ei men emen en wadohng ie nimei pihl sang ni pwarer me mi ni ewen kelen Pedleem!”j\OdNi ahnsowo Depit ketiket pohn dohl ehu me kelpene, oh mehn Pilisdia kei kin koukousoan Serusalem.T[#d Kerenieng ahnsoun dolung wahnsahpw, me silimen sang “Me Siliakano” ahpw kohla Peden Paipen Adullam, wasa me Depit ketiket ie, nindokon mehn Pilisdia kei mihmi nan imwarail impwal ko nan Wahun Repaim.Z'd ahpw Samma sokedi tengeteng nan mwetuwelo, doandoare mwetuwelo, e ahpw kemehla mehn Pilisdia ko. KAUN-O ketin powehdi rahno ni roson lapalap.3Yad Kesilimen en ohl ndand iei Samma, nein Akee mehn Arar. Mehn Pilisdia ko pokonpene Lihai, wasa me mwetuwel en wahntuhke ehu mie. Mehn Israel ko tangasang mehn Pilisdia ko,X!d ahpw ih e sokedi tengeteng oh mahweniong mehn Pilisdia ko lao peh ko kehkla ih sohla kak kadar nah kedlahso. KAUN-O ketin powehdi rahno ni roson lapalap. Mwurin mahweno, mehn Israel ko pwurala wasa me Eleasar mihmi ie oh kihsang tehtehn mahwen ko rehn me melahr ako.XW+d Keriaun ndand rehn me silimeno iei Eleasar nein Dodo, kisehn peneineien Aho. Rahn ehu ih oh Depit pelianda mehn Pilisdia kan me pokonpene pwehn mahweniong mehn Israel kan. Mehn Israel ko pweiekla sang irail,DVdIet mwaren sapwellimen Depit sounpei ndand kan: keieu Sosep Passeped mehn Takemon, me wia kaunen “Me Silimeno”; e peiki nah ketieuwo ong ohl welipwiki oh kemeirailla nan mahwentehieu.EUdKe pahn doadoahngki mete de ketieu; re pahn rongala douluhl._T9dAhpw aramas suwed kan pahn duwehte dihpw tekatek me kin lekdekla; sohte me kak doahke.$SCdIei duwen Koht eh pahn ketin kupwuramwahwih kadaudokei kan, pwehki eh ketin wiahiong ie inou poatopoat ehu, inou ehu me sohte pahn ohla, inou ehu me sohte pahn wekidekla. Iei met me I patohwan anahnehn, iei met me pahn wia lingan en ei powehdi; eri, Koht uhdahn pahn ketin kapwaiada.R)dkin rasehng marain en ketipin me kin dakada nimenseng ni eh kin sohte depwek, ketipin me kin kalinganahda dipwen nansapw akan mwurin keteu.”QdKoht en Israel ketin mahsenier; silepen Israel ketin mahsanihong ie: “Nanmwarki me kin kaunda ni pwung, me kin kaunda ni lemmwin Koht,^P7dNgenen KAUN-O me ketin kalokalokaia ie; audepen sapwellime mahsen mi ni kilin eweiet.BO dDepit nein Sehsi, iei ohl me Koht ketin kasapwilada, me Koht en Seikop ketin pilada en nanmwarki, oh me kin wiahda melkahka kan en Israel. Iet kaimwiseklahn mahsen kan me Depit mahsanih,/NYd3Koht ketikihong sapwellime nanmwarkio en kin powehdi; e ketin kasalehda sapwellime limpoak poatopoat ong me e ketin piladahro, ong Depit oh kadaudoke kan kohkohlahte.[M1d2I pahn kapinga komwi nanpwungen wehi kan; I pahn kokoulkihong komwi koulen kaping.(LKd1oh ketin doareiesang ei imwintihti kan. 1 Maing KAUN, komwi me kin ketin kupwure ie pwe I en powehdi ei imwintihti kan, oh ketin silehsang ie aramas lemei kan.qK]d0Ih me ketin kupwurehda I en powehdi ei imwintihti kan; ih me ketin kalowehdiong wehi kan pahn ei manamanjJOd/KAUN-O ketin ieias! Kaping ong ei soundoar! Kumwail lohkiseli roson en Koht me ketin doareielahr!UI%d.Re kin nan kapehd tikitikla oh rerrer kohieisang nan arail kelen mahwen kan.QHd-Mehn liki kan kin poaridi mwohi; ni ar kin rong ngilei, re kin peikiong.G+d,Komwi ketin doareiesang nei aramas kahngohdi kan komwi ketin koasoanehdi I en kaunda wehi kan; aramas ekei me I sohte ese, met wialahr ei ladu.wFid+I tiakirailpeseng, re ahpw duwehla pwelpar; I kin sok pohrail rasehng ei kin sok nan pwelmatak en nanial akan.Ed*Re kin repensawasseli, ahpw sohte emen me kin doareirailla; re kin likweriong KAUN-O, ahpw e sohte kin ketin sapeng irail.}Dud)Komwi me ketin kupwurehda ei imwintihti kan pwe re en kin tangasang ie; I kamwomwala irail kan me kin kailongkin ie.iCMd(Komwi me ketin kakehleiehda pwe I en kak mahwen oh ketikihong ie I en powehdi ei imwintihti kan.UB%d'I keseiraildi, re ahpw sohla kak uhda; re wonohnehr nanpwel mwohn mesei kat.gAId&I patohwan pwakihier ei imwintihti kan oh koliraildi; I sohte kin tokedi I lao kamwomwirailla.Q@d%Komwi me ketin sileiehdi pwe I en dehr lohdi, oh I sohte mwahn pwupwudi.j?Od$Maing KAUN, komw kin ketin sinsile ie oh doandoare ie; sapwellimomwi sawas me kin kalinganeiehla.a>=d#E ketin kaiahneiedahng ni mahwen, pwe I en kak doadoahngki kesik ketieu me keieu kelail.`=;d"E ketikihong ie nehi kat en marahra duwehte tie; e kin ketin sinsile ie pohn nahna kan.N<d!Koht menet, iei kelepei, e kin ketin sinile elei kan sang apwal akan.@;}d KAUN-O kelehpw me Koht; Koht kelehpw me soundoarepatail.):MdKoht menet-ia uwen deilahn wiepen nin lime kan, ia uwen likilik en sapwellime mahsen kan! E rasehng mehn sansar ehu ong irail kan me kin rapahki sileparail reh. 9dKomw ketin kakehleiehda pwe I en mahweniong ei imwintihti kan oh ketikihong ie manaman pwe I en kak powehdi arail kelen mahwen kan.N8dMaing KAUN, komwi me kamarainpei; komwi ketin kasarehsang ei rotorot.a7=dKomw kin ketin doarehla me aktikitik kan, oh kin ketin katikitikihala me aklapalap akan.m6UdKomw kin kupwur mwakelekel ong irail kan me kin mwakelekel, ahpw kin kupwur toutou ong me suwed kan.5!dMaing KAUN, komwi kin ketin loalopwoat ong irail kan me kin loalopwoat ong komwi; komwi kin ketin kupwur mwahu ong irail kan me kin unsek.q4]dIei me e ketin katingih kin ie pwehki ei kin wia dahme pwung, pwe e ketin mwahngih duwen eh sohte dipei.Y3-dE mwahngih duwen ei mwakelekel, duwen ei kin kadohwansang ie wiewia sapwung kan.\23dI kapwaiada sapwellime kosonned kan koaros; I sohte kauwehla sapwellime mahsen kan.C1dI peikiong kosonned en KAUN-O; I sohte sohpeisang ei Koht.o0YdKAUN-O ketin katingih ie pwehki ei kin wia dahme pwung; e kin kupwuramwahwih ie pwehki eh sohte dipei.Z//dE ketin seweseiehda nan ei apwal; e ketin doareiehla pwehki eh kupwurperenkin ie.V.'dRe mahweniong ie ni ahnsou me I mihla nan apwal, ahpw KAUN-O ketin sileiehdi.w-idE ketin kapitiesang ei imwintihti kan, oh sang irail koaros me kin kailongkin ie-% re me nohn kehlail sang ie.s,adKAUN-O ahpw ketin kapahdihdo lime sang nanleng oh ketin koliehda; oh ketin waikiehda sang nan kepin madau.8+kdNan kepin madau sansalada, oh poahsoan en sampah kan iang pwarada, ni ahnsou me KAUN-O ketin angiangihada sapwellime imwintihti kan, oh kapitie laudida nan sapwellime engieng.*#dE ahpw ketin kadar sapwellime arep ko oh katangapeseng sapwellime imwintihti ko; e ahpw ketin pwakihkinirailla piripir en sapwellime lioal.)}dKAUN-O eri ketin kapitie laudida rasehng ngirisek en nansapwe sang pahnlahng; kapitien Koht Wasa Lapalap ahpw sansalada.8(md mwoalus mwehl pil kin lulda sang ni lioal mwowe.['1d E ketin perehkihla pein ih rotorot; depwek mosul kei, me diren pihl, kapilpene ih;Q&d E ketin pihrdi ket pohn kerup kei, e ketin pihrki pehnpihr en kisinieng.O%d E ketin ritingada pahnlahng oh ketidihdo ket pohn depwek toantoal ehu.b$?d Ediniei kusieisang nan sapwellime keinuhnu, mpwulen kisiniei oh mwoalus sang nan doauase.r#_dSampah eri rerada oh itikekda; poahsoan en lahng ahpw mwekidida oh rerada, pwehki Koht ketin engiengdahr!)"MdNan ei apwal I ahpw likweriong KAUN-O; I likwerih ei Koht pwe en ketin sewese ie. E ahpw ketin karonge ngilei nan tehnpese; e karongeier ei likwer en pek sawas.7!kdKeper en mehla lelieier; oh sousou lidipiedier.I  dIloak en mehla lelieier, iloak en meninkauwo koaduhpwalihiedier.a=dI kin likweriong KAUN-O, e ahpw kin ketin doareiesang ei imwintihti kan. Kapinga KAUN-O!lSdEi Koht me silepei, I kin nekinek mwahu pahn kupwure. E kin ketin pereiehla duwehte mehn sansar ehu; e kin ketin doareiehla oh kin ketin nekinekid ie. Ih me ei sounkomour; e kin ketin apwahpwalih ie oh sinsile ie sang me suwed.1_dKAUN-O me silepei; ih me kelepei kehlail.w kdIet koul me Depit ketin koulkihong KAUN-O ni rahn me e ketin kapitasang ih Sohl oh sapwellime imwintihti teiko:mUdIrail pahmen pwukat iei kadaudok en kodon kan en Kad; Depit oh sapwellime sounpei ko me kemeirailla.[1dE pelianda mehn Israel ko, a Sonadan, nein rien Depit ohl me ede Samma me kemehla.ydPil ehu mahwen wiawi nan Kad, wasa me kodon men mie me kin mwahuki pei. Sendinpeh me wenepwoat oh sendinneh wenepwoat.&GdPil ehu mahwen ong mehn Pilisdia kan wiawi nan Kop, oh Elanan nein Sair sang Pedleem kemehla Kolaiad mehn Kad, me nah ketieu inenen mosul duwehte akmete ehu. s~k}}3||{{7zzNy[xx3wuvuu;tsss$rqq|pPoo4nnOmlkjjjGi hggzg1ff\eeddFccdcb6a4a``n`A`_b^^-]]G\F[[Z@YYXWWVVUUoTOSRPOOMNLLUKKJ II'HGGFFTEEsD>CqBB5AAa@@k@?>>==g<<$;;M::%9988S8/7766b55r44321j1000/o.--E,,J+**`))))W((0''_&&%%}%5$$##(""h!!# BeH++L=|+ D u h8VK8nKomw ketin karonge ei tungoal kapakap oh pil kapakap akan en sapwellimomwi aramas ni arail pahn sohpeiong wasa kiset oh kapakap. Nan mwoalomwi nanleng, komw ketin karongei kiht oh mahkohng kiht._79nKomw ketin ireirong Tehnpas Sarawi wet nipwong oh ni rahn, wasa kiset me komw ketin piladahr me aramas akan pahn kaudokiong komwi ie. Komw ketin karonge ie ni ei kin sohpeiong Tehnpas wet oh wia ei tungoal kapakap.6nMaing KAUN, ei Koht, ngehi sapwellimomwi ladu. Komw ketin karonge ei tungoal kapakap oh pekipek me I patohwan wia rahnwet.(5Kn“Ahpw ia duwe, Maing Koht, sampah kak itarohng ihr? Pwe pahnlahng mwokon tikitikiong komwi. Eri, ia duwen Tehnpas Sarawi wet me I kauwadahr eh pahn kak itar? 4nEri, I peki rehmwi, Maing, Koht en Israel, komw ketin dadaurete inou wet me komwi ketin wiahiong semei Depit, sapwellimomwi ladu.O3nEri met, Maing KAUN, Koht en Isrel, I patohwan peki komwi en pil ketin dadaurete inou teio me komwi ketin wiahiong semei Depit ni omwi mahsanih, ‘I pahn kihong uhk ahnsou koaros emen kadaudokomw me pahn wilianuhkedi nanmwarkien Israel, ma kadaudokomw kan pahn kin kanahieng oh peikiong ie nin duwen me ke kin wiahiong ie.’ 2nKomw ketin dadaurete sapwellimomwi inou me komw ketin wiahiong semei Depit, sapwellimomwi ladu, oh rahnwet komw ketin kapwaiadahr.,1Snoh loulou, mahsanih, “Maing KAUN, Koht en Israel, sohte emen Koht me duwehte komwi nanleng oh nin sampah. Komw ketin dadaurete sapwellimomwi inowo ni omwi kin ketin kasalehda sapwellimomwi limpoak poatopoat ong sapwellimomwi aramas akan me kin peikiong komwi sang nan mohngiongirail unsek.w0inEri, mwohn mesen aramas akan Solomon ahpw ketila oh ketida mwohn pei sarawio. E ahpw ketin kapahdahla lime kan;/qnI pil wiadahr wasa kis nan Tehnpaset ong Kohpwahn Inowo me audaudki pelien takai riapalien inowo me Koht ketin wiadahng samatail kahlap ako ni eh ketin kahreiraildo sang Isip.”P.nEri met, KAUN-O ketin kapwaiada inou me e ketin wiadahro: I wiliandier semei Depit, nanmwarkien Israel oh I pil kauwadahr Tehnpas Sarawiet pwe aramas akan en kin kaudokohng KAUN-O ie, Koht en Israel.o-Ynahpw ke sohte mwahn pahn kauwada. Iei noumw pwutak, uhdahn noumw pwutak, me pahn kauwada tehnpesei.’Z,/nKAUN-O ahpw mahsanihong Depit, ‘Ke pwung ni omw men kauwada ehu tehnpas ong ie, +;nSolomon ahpw pil mahsanih, “Semei Depit ketin kupwurki en kauwada tehnpas sarawi ehu, wasa me aramas akan pahn kin kaudokiong KAUN-O, Koht en Israel. * n‘Sang ni ahnsowohte me I kahrehdo nei aramas akan sang nan Isip, I saikinte pilada ehu kahnimw nan wehin Israel me tehnpesei sarawi pahn kokouda ie, wasa me kaudok pahn kin wiawihong ie. Ahpw I piluhkadahr, Depit, pwe ke en kakaun nei aramas akan.’ ”)-nE ahpw mahsanih, “Kitail patohwan kapinga KAUN-O, Koht en Israel! Eh ketin dadaurete inowo me e ketin wiahiong semei Depit, ni eh mahsanihong,~(wnNi aramas akan ar kesikesihnen wasao, Nanmwarki Solomon ahpw sohpeiong irail oh peki kapaien Koht en ketiket rehrail.q']n Eri met, I patohwan kauwadahr tehnpas lingan ehu ong komwi, wasa me komw pahn ketiket ie kohkohlahte.” &;n Solomon eri kasakas, mahsanih, “Maing KAUN, komwi me ketin koasoanehdi ketipin pahnlahng, ahpw komw ketin kupwurki ketiket nan rotorot en depwek kan.k%Qn me marainki lingaling en KAUN-O, re ahpw sohla kak pwurehng pedolong pwe re en wia arail doadoahk.i$Mn Ni ahnsou me samworo kan pahn mwesel sang nan Tehnpaso, pelien depwek pali ahpw kadirehla loale,P#n Sohte mehkot mi nan Kohpwahn Inowo, ihte pelien takai riapalio me Moses kihong loale nin Nahna Sainai, ni ahnsou me KAUN-O wiahda sapwellime inou ong aramas en Israel kan ni arail kohkohdo sang Isip."9nAramas kak kilang imwin tuhkehn wisik ko ma re pahn kesihnen mwohn Wasa Sarawiheo, a me mi liki kan sohte kak kilang. (Tuhke ko mihmihte lel rahnwet.)U!%nPehn pihr en kerup ko ahpw pwaindi Kohpwahn Inowo iangahki tuhkehn wisik ko.f GnSamworo ko ahpw ale Kohpwahn Inowo oh pwilikihdiong nanwerengen Wasa Sarawiheo pahn kerup ko.#AnNanmwarki Solomon, iangahki aramas en Israel kan koaros, ahpw pokonpene mwohn Kohpwahn Inowo, oh meirongkihla sihpw oh kou tohtohie, me sohte kak wadawad.9nwalahng nan Tehnpas Sarawio. Mehn Lipai kan oh samworo kan pil wahda Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh dipwisawi kan, kolahng nan Tehnpas Sarawio.b?nNi me lapalap pwukat koaros ar pokonpenehr, samworo kan ahpw ale oh wahda Kohpwahn Inowo,]5nIrail koaros ahpw pokonpene ni ahnsoun Sarawien Tehntuhke kan, ni sounpwong Edanim..[ 3nNanmwarki Solomon eri kapokonepene sounkaweid koaros en Israel, oh kaunen kadaudok oh peneinei kan, nan Serusalem pwe re en wahsang Kohpwahn Inoun KAUN-O nan Saion, Kahnimw en Depit, wadohng nan Tehnpas Sarawio._9n3Ni ahnsou me Nanmwarki Solomon ketin kanekelahr doadoahk koaros en Tehnpaso, e ahpw ketikihdi nan wasahn nahk en Tehnpaso soahng koaros me seme Depit kasarawihongehr KAUN-O-silper, kohl, oh soangen dipwisou teikan.hKn2kep kei, mehn kakunla lamp kei, pwohl kei, delen warpwohmwahu, oh pan kei me mwoalus karakar kin mi loale; inses en wenihmw kan ong Wasa Sarawiheo oh ong maslikin wenihmwen Tehnpaso. Dipwisou pwukat koaros wiawihkihda kohl.  n1dewen lamp eisek me kesihnen mwohn Wasa Sarawiheo, limau mi palieir oh limau mi paliepeng; wahnrohs kei, lamp kei, oh tihpw kei; n0Solomon pil ketin wiahda dipwisou kohl kei ong Tehnpas Sarawio: iei pei sarawio, tehpel me pilawa en meirong ong Koht kin mi powe,{n/Solomon sohte ketin teneki dipwisou prons pwukat, pwehki ar nohn tohto, eri, sohte me ese uwen toutoun dipwisou pwukat.q]n.Nanmwarki ketin wiahda mepwukat koaros ni wasahn wia mete nanpwungen Sukot oh Saredan, nan Wahun Sordan.-n-Uram pil wiahda einpwoat, sapwel, oh pwohl kei. E kanekehla eh doadoahk koaros ong Nanmwarki Solomon ong ni wiepen Tehnpas en KAUN-O. Iet kan dipwisou me e wiahda: Dipwisou pwukat ong Tehnpas Sarawio, me Uram wiahda ong Nanmwarki Solomon, re wiawihkihda prons melengileng.-n,Uram pil wiahda einpwoat, sapwel, oh pwohl kei. E kanekehla eh doadoahk koaros ong Nanmwarki Solomon ong ni wiepen Tehnpas en KAUN-O. Iet kan dipwisou me e wiahda: Dipwisou pwukat ong Tehnpas Sarawio, me Uram wiahda ong Nanmwarki Solomon, re wiawihkihda prons melengileng.-n+Uram pil wiahda einpwoat, sapwel, oh pwohl kei. E kanekehla eh doadoahk koaros ong Nanmwarki Solomon ong ni wiepen Tehnpas en KAUN-O. Iet kan dipwisou me e wiahda: Dipwisou pwukat ong Tehnpas Sarawio, me Uram wiahda ong Nanmwarki Solomon, re wiawihkihda prons melengileng.-n*Uram pil wiahda einpwoat, sapwel, oh pwohl kei. E kanekehla eh doadoahk koaros ong Nanmwarki Solomon ong ni wiepen Tehnpas en KAUN-O. Iet kan dipwisou me e wiahda: Dipwisou pwukat ong Tehnpas Sarawio, me Uram wiahda ong Nanmwarki Solomon, re wiawihkihda prons melengileng.-n)Uram pil wiahda einpwoat, sapwel, oh pwohl kei. E kanekehla eh doadoahk koaros ong Nanmwarki Solomon ong ni wiepen Tehnpas en KAUN-O. Iet kan dipwisou me e wiahda: Dipwisou pwukat ong Tehnpas Sarawio, me Uram wiahda ong Nanmwarki Solomon, re wiawihkihda prons melengileng.-n(Uram pil wiahda einpwoat, sapwel, oh pwohl kei. E kanekehla eh doadoahk koaros ong Nanmwarki Solomon ong ni wiepen Tehnpas en KAUN-O. Iet kan dipwisou me e wiahda: Dipwisou pwukat ong Tehnpas Sarawio, me Uram wiahda ong Nanmwarki Solomon, re wiawihkihda prons melengileng.n'E kihdi kuruma limau ni palieir en Tehnpas sarawio, oh limau ni paliepeng; a dengko e kihdi ni keimw palieir en palimese.{ qn&Uram pil wiahda peisin eisek, ehu peisin pohn ehu kuruma. Ehuehu peisin piht 6 pwonopwon oh kalon 200 kin audehda.` ;n%Ihduwen kuruma pwukat ar wiawihda; koaros duwepenehte, soangen uweteieu oh mwohmwteieu." ?n$Utupe oh dinapw ako kapwatki mwomwen kerup kei, laion, oh tuhke pahm kei, oh wasa kan me sohte mehkot mie, e pil kihong mwomwen kapwat ekei me kapilpene. 1n#Pohn ehuehu kuruma mie kisin dihd kis me ins 9 me pidakihpene pohn keilen ehuehu kuruma; mehn utungadao oh dinapw ako wiawihda patehngete kurumao.] 5n"Mie mehn utungada pahieu me mi pahn keimw en ehuehu kuruma, me patehngete kuruma ko.]5n!Daia ko duwehte daiahn werennasapw en mahwen; soahng koaros ni daia ko prons me wia.a=n Daia ko ins 25 ile; re mi pahn dinapw ako, oh metehn daia wiawihda patehngete kuruma ko.nMie tuhke pwonopwon wiawihda mehn kolada peisin ko. E uhdahsang pohn kuruma ins 18 oh kohdi pah ins 7. Pil mie kapwat me pidakihpene.nEhuehu kuruma mie daia prons pahieu oh metehn daia ko pil prons. Ni keimw pahieu mie dewen peisin; pil mie kapwat ni dewen peisin ko.}nmwomwen laion, kouwol, oh mwomwen kerup kei me mi pohn dinapw ako; powe oh pahn laion oh kouwol ko, kapwat ekei pil mie.EnRe wiawihkihda pelien dinapw keimw pahieu me koasoandiong nisanUram pil wiahda kuruma prons eisek; ehuehu kuruma reireiki piht 6, piht 6 tehlap, oh piht pahieu elep ile.+nIns 3 uwen mosul en dengko. Keile ko duwehte kilin ewen kep, welikekla liki duwehte wahn kiepw. Kerenieng kalon nen uwen me kak audehda dengko.^7nDengko mi pohn kou prons ehk riemen me sohpeila liki, wad silimen sohpeila ekis wasa.lSnKahng riau en mwomwen pwengkin prons me kapilpene kilin ewen dengko, me wiawihda patehngete dengko.n~WnUram wiahda dengk pwonopwon ehu me loalki piht isuh elep, piht eisek 15 tehlap, oh piht 45 pwonopwon.]}5nMwomwen kapwat lili ko mi pohn imwin uhr ko. Eri, doadoahk en uhr ko ahpw imwisekla.|5nUram ahpw kauwada uhr prons riapwoat mwohn wenihmwen pedolong nan Tehnpas Sarawio: uhr me mi palieir adaneki Sakin oh me mi paliepeng adaneki Pohas.{noh mi pohn wasa pwonopwon me mi pohn kapwat sihno. Mwomwen pwohmakraneid 200 ni kahng riau kapilpene ehuehu imwin uhr ko.4zenImwin uhr ko mwomwen tuhke lili, piht 6 ile,*yQnkahng riau en pwohmakraneid prons.;xsnImwin ehuehu uhr ko mie sihn me pidipida kapwata ohdwCnE pil wiahda imwin uhr ko, ehuehu reireiki piht isuh elep, mehn kohdiong pohn imwin uhr ko.v+nUram eri wiahda uhr prons riau, ehuehu uhr ko reireiki piht 27 oh piht 18 ahlap, e ahpw kauwada ni wenihmw en pedolong ong nan Tehnpas sarawio.CunE pahpa mehn Dair, ohlo melahr, a e nohno sang ni kadaudok en Napdali. Uram ohl loalokong oh koahiek men. E ahpw pwungki sapwellimen Solomon luhk en apwalih doadoahk koaros me pid prons.tn Nanmwarki Solomon ketin poaronlahng ohl emen ede Uram, ohl koahiek ni wiepen prons, me kin koukousoan nan kahnimw en Dair.sn Nan kehl en tehnpaso, kelen masloalen Tehnpas sarawio, ehu irek en sidar kin mi nanpwungen irek en takai perperda siluh iei me wia dihdo.br?n Pohn takai pwukat ekei takai me sosohngdi oh koasoansoandiong powe oh sidar me wia lohlo. q n Poahsoan en ihmwo wiawihkihda lapalahn takai, me pil wiawihda wasahn wia takaio, ekei takai ko reireiki piht 12 oh ekei piht 15.Hp n Ihmw pwukat koaros iangahki nan kehlo, wiawihkihda takai kaselel sang ni poahsoane kan kohda lel ni ekipir en ihmwo. Takai pwukat wiawihda wasahn wia takai, e sosohngdi oh rasedi pali koaros.MonEn Solomon pere wasa me e kin ketiket ie mi palio Perehn Kopwung, e wiawihda duwehte pere teikan. E pil wiahda soangen ihmwohte ong sapwellime likend, me iei sapwellimen nanmwarkien Isip serepein.&nGnPerehn Mwoahlo, me pil kin adaneki Perehn Kopwung, wasa me Solomon kin koasoanehdi iren kopwung kan, tuhke sidar me wia sang nan taht kohda lel ni lohlo kan..mWnPil ehu pere laud mie me adaneki Pere Reirei en Uhr kan pil wiawihda me reireiki piht 75, oh piht 45 tehlap. Mie palangk ie me kapilpene, me uhr lapala kei utungada.bl?nWenihmw kan oh wenihmwtok kan mwomwen keimw pahieu, oh wenihmwtok kan ni dihd ko salpene.7kknNi dihd ko koaros mie irek en wenihmwtok siluh.j1nPere laud me adaneki Imwen Poudiahl en Welin Lepanon reireiki piht 150, piht 75 tehlap, oh piht 45 ile. Irek en uhr sidar siluh mie nan ihmwo, oh uhr 15 mi ni ehu irek, sidar me wia ndape. Tuhke sidar me wia denso, pepeusla lel nan perehn nahk kan, oh uhr laud ko me kolada.i1nPere laud me adaneki Imwen Poudiahl en Welin Lepanon reireiki piht 150, piht 75 tehlap, oh piht 45 ile. Irek en uhr sidar siluh mie nan ihmwo, oh uhr 15 mi ni ehu irek, sidar me wia ndape. Tuhke sidar me wia denso, pepeusla lel nan perehn nahk kan, oh uhr laud ko me kolada.dh EnSolomon pil ketin kauwada tehnpas ehu ong pein ih, oh e wiewiahki erein sounpar eisek siluh.bg?n&Eri, ni kawaluwen sounpwong, sounpwong Pul, . ni kaeisek ehun pahr me Solomon kakaunki, doadoahk en kauwada Tehnpas Sarawio ahpw imwiseklahr nin duwen me koasoandier. Solomon kakaukiher tehnpas wet erein sounpar isuh.zfon%Poahsoan en Tehnpas Sarawio wiawidahr ni keriaun sounpwong, sounpwong Sip, ni kapahieun pahr me Solomon kakaunki.yemn$Kehl ehu pil wiawihda mwohn Tehnpaso, eri, irek en takai siluh, a ehu irek en tuhke sidar, wiewia soahngo kohda.qd]n#oh pil kapwatki kerup me perperda, pil pahini oh wahnrohs me perperda; oh koaros pil kidikidkipene kohl.Dcn"a dinapw en wenihmwo me wiawihkihda tuhke pain e welpahieu,fbGn!Mesen dihden wenihmw laudo me wiawihkihda tuhke olip e sohte kengkengda, ahpw e keimw pahieu,an Wenihmw kan pil kapwatki kerup perperda, pil iangahki pahini oh wahnrohs. Wenihmw kan, kerup kan, oh wahnrohs kan pil kidikidkipene kohl.`nWenihmw welpeseng me wiawihkihda tuhke olip me mi wasahn pedolong ong nan Wasa Sarawiheo, oh e kengkengda temwen wehnimwo.!_?nTahto pil kidikidki kohl.^nDihden pere laudo oh masloalen dihden perehn loaleo pil kapwatki kerup me perperda, iangahki pahini oh wahnrohs me perperda.3]cnKerup riemen pwukat pil kidikidkipene kohl.|\snIra ngampeseng sohpeidihdo, imwin pehra ko eri doakoa dihden apaliapali pereo, a imwin apali pehra ko pil doakpene.[nIra koaros soangen mwohmw oh wehteieu. Ara pehn pihr ko reireiki piht isuh elep; eri, malaupeseng en nanpwungen imwin pehra ko piht 15.ZnIra koaros soangen mwohmw oh wehteieu. Ara pehn pihr ko reireiki piht isuh elep; eri, malaupeseng en nanpwungen imwin pehra ko piht 15.YnIra koaros soangen mwohmw oh wehteieu. Ara pehn pihr ko reireiki piht isuh elep; eri, malaupeseng en nanpwungen imwin pehra ko piht 15.aX=nKerup riemen me wiawihkihda tuhke olip pil mi nan Wasa Sarawiheo, ira ileilehki piht 15.pW[nMasloalen Tehnpas Sarawi unsek pil kidikidkihdi kohl, pil duwehte pei sarawio me mi nan Wasa Sarawiheo.V%nNan Tehnpas Sarawio kidikidkipene kohl, oh selmete kohl me tenekdahng pohn wasahn pedolong ong nan perehn loaleo, me pil kidikidkipene kohl.&UGnEri, pere wet reireiki piht 30, tehlapki piht 30, oh ileileiki pil piht 30; e pil kidikidkipene kohl pali koaros. Pei sarawio kidikidkipene dinapw sidar kei.pT[nNan tihnsewen Tehnpaso, mie pere ehu wiawihda masloale, iei wasa me Kohpwahn Inoun Koht pahn kin mi ie.9SmnDinapw sidar kan perperda wia wahntuhke oh wahnrohs, mehn kalingan, oh dihden Tehnpaso ni pali koaros kidikidkihdi dinapw sidar, kahrehda aramas sohte kak kilang takaien dihdo.5RgnPere me mi mwohn wasa kiset reireiki piht 60.?QynEri, pere me mi loale, me adaneki Wasa Sarawihe, mi masloalen Tehnpaso. Wasa kiset me reireiki piht 30, oh dihden pere sarawiet wiawihkihda dinapw sidar sang pohn taht lel nin denso. P nDihden loalen Tehnpas Sarawio kidikidkipene dinapw en tuhke sidar sang pohn taht lel nin denso; oh tahto wiawihkihda tuhke pain.IO nSolomon eri ketin kanekehla doadoahk en kauwada Tehnpas Sarawio.Nn I pahn kin koukousoan rehn nei aramas en Israel kan nan Tehnpas wet me ke wie kakau, oh I sohte pahn likidmelieirailla.”lMSn “Ma ke pahn peikiong ei kosonned oh mahsen kan koaros, I pahn kapwaiada ei inou ong semomw Depit.(LMn KAUN-O ahpw mahsanihong Solomon,%KEn Eri, palangk me poasoake siluh, ehuehu poasoake me piht isuh elep ileile, e patehngete maslikin dihden Tehnpas Sarawio lohlo kan me wiawihkihda tuhke sidar.J9n Eri Nanmwarki Solomon ahpw ketin kanekehla doadoahk en kauwada Tehnpas Sarawio. E ketikihong denso loale, me lohlo oh dinapwe wiawihkihda tuhke sidar.I%nWasahn pedolong ong nan palangko me keieu pah mi ni palieir en Tehnpas Sarawio, oh pil mie kehndakehn kohdalahng poasoake keriau oh kesiluh.IH nTakai kan me wiahda Tehnpas Sarawio kin sukusukda mwahu wasa me re kin wisiksang ie, kahrehda sohte me kin rong ngilen ama, oh sile, oh soangen dipwisoun doadoahk teikan ni kokoudahn tehnpaso.1G]nTehlap en perehn palangk keieu pah, piht isuh elep; oh tehlap en perehn palangk nan werenge, piht 9; oh tehlap en perehn palangk keieu powe, piht eisek elep. Dihden tehnpaso kin wie tikitikpene kohda, kahrehda lohlohn perehn palangk kan re doakoahngete nin dihdo, ahpw sohte sarokdiong nin dihdo.F nEri, ni pengepenge riau oh nan temwe elep re wiahiong palangk me poasoake siluh, me piht isuh elep ileilehn ehuehu poasoake ko.REnNin dihden Tehnpas Sarawio pwoahr kei mie, me likio wetikitiksang loaleo.rD_nWasahn pedolong nan tehnpaso wia pere me reireiki piht 15, oh tehlap piht 30, duwehte tehlap en tehnpaso.JCnReireien nan tehnpaso piht 90, tehlap piht 30, oh ileile piht 45.]B 7nSounpar 480 douwehr pohn mehn Israel kan ar pwurodo sang Isip, ni kapahieun sounpar en Solomon eh ketin kaunda Israel ni keriaun sounpwong, sounpwong Sip, Solomon ahpw tapihada doadoahk en kauwada Tehnpas Sarawio.*AOnEri, sapwellimen Solomon oh Airam tohndoadoahk kan, iangahki ohl kei sang nan kahnimw Piplos, kaunopadahr takai kan oh tuhke kan pwe en kaukihda Tehnpas Sarawio.@ynSang ni koasoandien Solomon irail pwukat ahpw sukada takai laud kesempwal ekei pwe en wia poahsoan en Tehnpas Sarawio.U?%nE pil ketin kilelehdi ohl 3,300 pwe en apwahpwalih oh kakaun arail doadoahk.>nSolomon pil ketin poaronelahng nin dohl akan ohl 80,000 pwe re en suk takai, oh pil ohl 70,000 me kin delingeki takai pwukat.=nE ahpw ketin pilada Adonairam pwe en kakaun irail. E kin nehkpeseng ohl pwukat oh wiahkihda pwihn siluh, wad 10,000 nan ehu pwihn. Eri, ehuehu pwihn ko pahn kin wia doadoahk nan Lepanon sounpwong ehu oh pahn kin pwuralahng nan dewerail sounpwong riau.<{n Eri, sang nan wehin Israel pwon, Nanmwarki Solomon ketikipene ohl 30,000 oh idingohng irail en wia sapwellime doadoahk.<;sn Eri, KAUN-O ketin dadaurete sapwellime inou oh ketikihong Solomon loalokong. Solomon oh Airam ahpw wiahda inou ehu nanpwungara, oh mwehi mwahu ahpw pweida nanpwungen ara wehi kan.:n Nan pahr koaros Solomon kin ketin sewesehki Airam edin pilawa 100,000 oh kalon en lehn olip 110,000, pwe en katungoalehki sapwellime kan.`9;n Airam eri ketin sewesehki Solomon tuhke sidar oh tuhke pain koaros me e ketin kupwurki.?8yn Ei tungaol tohndoadoahk kan pahn patohwandi sang Lepanon tuhke pwukat ong nansed, oh pil pahn patohwan pirepene wiahkihda rahp kei pwe en kapehdiwohng ni oahroahr wasa me komw ketin kupwurki. Eri, wasao, ei tungoal tohndoadoahk kan pahn sapwadpeseng tuhke pwukat oh sapwellimomwi kan ahpw pahn uhd pwukoahki apwahpwalih. Eri, iet sapwellimomwi sawasen: I men patohwan peki komwi en ketikihda en ei tungoal aramas akan ar kisin tungoal.”`7;nEri, e ahpw ketin kadaralahng Solomon mahsen pwukat: “I aleier kupwuromwien; eri, I patohwan kaunopadahr pwe I en patohwan wia soahng koaros me komw ketin kupwurki. I pahn patohwanda tuhke sidar oh pil tuhke pain.p6[nEri, ni en Airam eh karongehda mahsen en Solomon pwukat, e inenen kupwurperenkihda, ahpw mahsanih, “Kapinga KAUN-O rahnwet pwehki eh ketikihongehr Depit pwutak loalokong menet pwe en wiahla nanmwarkien sapwellime wehi iso wet.”05[nEri, kalahngan en komwi, komw ketin poaronelahng Lepanon ekei sapwellimomwi tohndoadoahk kan pwe re en pelehdi ei tungoal ekei tuhke sidaren. Ei tungoal tohndoadoahk kan pahn patohwan iang sapwellimomwi kan; oh ngehi me pahn patohwan ise sapwellimomwi kan nin duwen uwe ehu me pein komwi pahn koasoanehdi. Pwe komw ketin mwahngih me sapwellimomwi tohndoadoahk kan me koahiek sang ei tungoal akan ni soangen doadoahk wet.”4%nKAUN-O ketin inoukihongehr semei Depit, mahsanih, ‘Noumw pwutak me I pahn kasapwiladahng nanmwarki mwurimw, ih me pahn kauwadahng ie tehnpesei sarawi.’ Eri met, I koasoanedier me I pahn kauwada tehnpas sarawi wet pwe se en kak kaudokiong KAUN-O ie, KAUN-O ei Koht.3%nAhpw met, KAUN-O, ei Koht ketin kupwurei ie oh ketikihong ie mwehi mwahu kapilpene ei wehi. Sohte ei imwintihti oh I sohte kin perki mehkot.23n“Komw mwahngih me semei Depit sohte kak kauwada tehnpas sarawi ong KAUN-O eh Koht, pwehki mahwen ngeder me e ketin wiahiong sapwellime imwintihti kan me kapilpene ih. E sohte kak kauwada tehnpaso lao Koht pahn ketikihong manaman en powehdi sapwellime imwintihti kan koaros.E1nEri, Solomon ahpw pil ketin kadaralahng Airam mahsen pwukat:D0 nAiram, nanmwarkien Dair, ih emen kompoakepahn Depit. Eri, ni eh karongehda me Solomon wiliandier seme Depit oh wialahr nanmwarkien Israel, e ahpw ketin poaronehla rehn Solomon wiliepe kei.z/on"Nanmwarki kan wasa koaros nan sampah kin karonge sapwellime erpit oh kin kadarala aramas pwe re en kin iang rong.).Mn!E kin mahsanih duwen tuhke oh wahntuhke kan, sang sidar kan en Lepanon lel isop me kin wosada ni kehl kan; e kin mahsanih duwen mahn, menpihr, kieil, oh mwahmw.F-n E wiahda lepin padahk audapan silikid oh koul tohtohsang kid.D,nIh me keieu loalokong nanpwungen ohl koaros: loalokong sang Edan mehn Esra, oh Eman, Kalkol, oh Darda, nein Mahol, oh sapwellime ndand ahpw lohkseli wasa koaros ong wehi kan me mi limwah.U+%nSolomon erpit sang ohl loalokong ko en palimese de ohl loalokong ko en Isip.*{nKoht ketikihong Solomon erpit oh koahiek me sohte emen iang ahneki, oh loalokong me laud mehlel oh sohte kak sosohngdi.&)GnEmenemen kepina pil kin patohwanda eh pwais en parli oh kenen mahn mwenge, ong wasa kan me anahne, ong oahs mehn mahwen kan oh mahn akan me kin wia doadoahk.Z(/nSapwellime kepina ehk riemeno, emenemen kileldiong en patohwanda konot me anahnepe mie ong Nanmwarki Solomon oh ong koaros me kin iang kepin konot nan tehnpaso; re kin patohwanda soahng koaros me anahnepe mie.'1nSolomon sapwellimaniki kisin kehl pahkid ong sapwellime oahs akan me kin tangahki tehnwere werennansapw en mahwen oh weren sounpei oahs nenriakid.&nErein eh ieias, aramas koaros nan Suda oh Israel ahneki mour mwahu, ehuehu peneinei mie pein arail mwetin wain oh tuhke pik.}%unSolomon kaunda sahpwo pwon ni palikapi en Pillap Iupreitis, sang Tipsa ni Iupreitis lellahng palikapi ni kahnimw Kasa. Nanmwarki koaros ni palikapi en Iupreitis kin mi pahn sapwellime manaman, oh e kin meleilei ong wehi kan koaros me mi limwah.s$ankou en nan kehl 10, kou en nansapw 20, oh sihpw 100, pil iangahki soangen tie kan, oh soangen menpihr kan.m#UnUwen konot me Solomon kin anahne ehuehu rahn iei ehd en pilawa kaselel 150 oh ehd en kohn idihd 300;3"anSapwellimen Solomon wehi iangahki wehi koaros sang Pillap Iupreitis lellahng Pilisdia oh lel irepen Isip. Re wia sapwellime aramas oh kin pwainohng daksis erein eh ieias.{!qnAramas en Suda oh Israel uhdahn tohto duwehte pihk en oaroahr; re kin mwengemwenge oh niminim sakau, oh pereperen.1 ]nKeper nein Uri: sapwen Kilead, meSihon, nanmwarkien mehn Amor oh Ok, nanmwarkien mehn Pasan kaunda Likin me ehk riemen pwukat, pil mie emen kepina me kaunda wehio pwon.'KnSimei nein Ela: sapwen Pensamin*QnSeosopat nein Parua: sapwen Isakar<unPaana nein Usai: sapwen Aser oh kisin kahnimw PealodW)nAhimas, me pwoudiki Pasemad, emen sapwellimen Solomon serepein: sapwen Napdali*QnAhinadap nein Iddo: wehin Mahanaim~wn Penkeper: kahnimw Ramod nan Kilead, oh wasahn kousoan tikitik kan nan Kilead me wia sapwen peneineien Sair, kadaudok en Manase, oh sapwen Arkop nan Pasan, me patpene koaros wiahda kahnimw laud weneisek, me kelpene oh mete prons me wia ewen kehloMn Paana nein Ahilud: kahnimw kanen Taanak, Mekiddo, oh sahpw koaros limwahn Ped Sean, limwahn kisin kahnimw Saredan, palieir en kisin kahinmw Sesreel, lellahng kahnimw Apel Mehola oh kahnimw SokmeamZ/n Penapinadap, me pwoudiki Tapahd,sapwellimen Solomon serepein: nan sapwen Dor pwonG n Penesed: kahnimw kan en Aruppod oh Soko oh sapwen Eper koaros,#n Pendeker: kahnimw kan en Makas, Saalpim, Ped Semes, Elon, oh Ped Anan Likin me ehk riemen pwukat, pil mie emen kepina me kaunda wehio pwon.vgnMe pahn sansal pah iei eden lapalap ehk riemen pwukat oh wehi kan me re apwalih: Penuhr: sahpw nahnahn EpraimNnSolomon pilada ohl ehk riemen pwe re en wia kepinahn wehi kan nan Israel. Re pahn ale konot en nanmwarki oh tohn tehnpese sang nan ar wehi, emenemen ohl kin pwukoahki sounpwong ehu nan ehu sounpar.kQnMe kin apwalih ladu kan en tehnpaso: Ahisar Me kin apwalih doadoahk idihd kan: Adonairam nein ApdaZ/nKaunen kepinahn wehi kan: Asaraia nein Nadan Sounkaweid: samworo Sapud nein NadanW)nKaun lapalap en karis kan: Penaia nein Sehoiada Samworo kan: Sadok oh ApaiadarxknSounnting kan en tehnpaso: Eliorep oh Ahisa, nein Sisa pwutak ko Sounapwalih palien pwuhk: Seosopat nein AhiludFneri, iet sapwellime lapalap akan: Samworo: Asaraia nein Sadok. [nSolomon me wia nanmwarkien Israel pwon,R nEri, ni en mehn Israel kan ar rongada duwen sapwellimen Solomon kopwung, re ahpw inenen waunekihla mehlel, pwehki arail kamehlele me Koht me ketikihong en pilada dahme pwung ong kapwungala akpwung kan. 1nSolomon ahpw mahsanih, “Serien en dehr kamala. Kumwail kihong lih me sohte anahne seri menet en kamala, pwehki iei uhdahn en serien eh nohno.”# AnEri, lih me uhdahn nah serio, pwehki eh poakohng, ahpw patohwanohng nanmwarkio, “Maing, Wasa Lapalap, komw ketin kupwure ie oh dehr angiangihala seri menen; komw ketikihong lih menet.” Lih teio ahpw patohwan, “Komw dehr ketikihong emen kiht, komw ketin angiangihala serien.”c AnNanmwarkio ahpw mahsanih, “Seri me momouren pahn lompeseng oh nehnehong lih riemenet.”L nE ahpw mahsanih apwoat kedlahsen en wisikdo. Irail ahpw patohwando.)nNanmwarki Solomon ahpw mahsanih, “Kumwa koaros koasoia me seri me momouren noumwa. Ahpw me melahro emenemen kumwa koasoia me kaidehn nah.”#nLih teio ahpw sapeng, “Soh! Seri me kapilsalehdalahro iei omw tungoal, oh me momouren iei ei tungoal.” Liho ahpw sapeng, “Soh! Seri me kapilsalehdalahro iei omw tungoal, a me momouren iei ei tungoal.” Ira ahpw akamaipene nanpwungara mwohn silangin nanmwarkio.X+nManda, nimensengo, ni ei patohwan pirida pwe I en kadihdi ei tungoal serio, I ahpw diarada me e kapilsalehdalahr. Oh ni ei patohwan kadehde mesen serio, I patohwan dirada me keidehn ei tungoal seri menet.”@{nE ahpw patohwan pwourda nipwongohte, oh patohwansang ei tungoal seri mouro mpei ni ei memeir, oh patohwanlahng mpe, e ahpw patohwando eh tungoal seri me melahro oh patohwandiong mpei.cAnEri, pwohng ehu lih menet ahpw meirkelikla oh tapwurohng pohn eh tungoal serio oh kemehla.|snMwurin rahn siluh, lih menet pil naitikihadahr pwutak emen. Kihtete me patohwan kousoan nan ihmwo, sohte emen iang.?ynEmen ira ahpw patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, ngehi oh lih menet kin kousoanpene nan ihmwteieu. I ahpw patohwan naitikihadahr nei pwutak emen, oh lih menet pil iang patopato wasao.V'nAhnsou ehu, lih suwed riemen ahpw patodohng pahn kupwur en Nanmwarki Solomon.(KnSolomon ahpw kipada oh ketin mwahngihada me Koht ketin mahsanihong mepwukat nan eh aliman. Eri, e ahpw ketila Serusalem oh ket mwohn sapwellimen KAUN-O Kohpwahn Inowo oh wiahda meirong isihs oh meirong en kaminimin ong KAUN-O. Eri, e ahpw wiahda kamadipw ehu ong sapwellime lapalap akan.~wnEri, ma ke pil peikiong ei kosonned oh mahsen kan duwehte semomw Depit, I pahn mweidohng uhk ke en pil mour werei.”~{n I pil pahn kihong uhk soahng kan me ke sohte peki: ke pahn kepwehpwehla, oh woumw pahn laudsang wahun nanmwarki teikan.}9n I pahn kapwaiada dahme ke pekien. I pahn mweidohng uhk loalokong oh wehwehki me laudsang me aramas akan ahneki sang mahs kohdo, oh pil sang met kohla.|#n e ahpw mahsanih, “Pwehki omw peki loalokong pwe en kakaun ni pwuhng, ahpw kaidehk mour werei, de kepwehpwe, de melahn omw imwintihti kan,<{un KAUN-O ketin kupwuperenki mehlel pekipek en Solomon,Gz n Eri, komw ketikihong ie loalokong me I patohwan anahne pwe I en kaunkihda sapwellimomwi aramas pwukat ni pwuhng pahrek. Pwe ia duwen ei pahn kak kakaun sapwellimomwi aramas ngeder pwukat?”ry_nIet ngehi emen sapwellimomwi aramas akan me ngedehrie me komw ketin piladahr, me sohte emen kak wadekedi.$xCnMaing KAUN, ei Koht, komwi me ketin mweidohng ie I en wiliandi semei oh wiahla nanmwarki ni ei pwulopwul oh soakoahiek en kakaun sapwellimomwi aramas akan. wnSolomon ahpw sapeng, patohwan, “Komw kin ketin kupwure semei Depit ahnsou koaros, sapwellimomwi ladu, pwehki eh pwung, oh eh peik oh loalopwoat ong komwi. Komwi pil kin ketin kupwukupwurehte ni omwi pil ketikihong nah pwutak emen me wiliandi ih oh kakaun.v{nNipwohngo KAUN-O ahpw ketin pwaradohng nan eh aliman, oh keinemwe reh, mahsanih, “Dahme ke anahne I en kihong uhk?”:uonEhu ahnsou Solomon ketilahng Kipeon pwe en wia sapwellime meirong isihs wasao, pwe iei wasa me pei sarawi me keieu ndand mi ie. E pil kin wia meirong isihs wasao pak tohto mahs.)tMnSolomon poakohng KAUN-O, oh pil kin ketin kapwaiada kehkehlik kan en seme Depit, ahpw e kin ketin iang kemehla mahn akan oh meirongki ni pei sarawi tohrohr kei.xsknTehnpas en KAUN-O saikinte kokouda; eri, aramas akan kin wiewiahte arail meirong kan ni pei sarawi tohrohr kei.or [nSolomon miniminiong nanmwarkien Isip pwehki eh likendkidahr sapwellime serepein. E ketikihdi serepeino nan Kahnimw en Depit . e lao pahn ketin kauwada tehnpese, oh Tehnpas en KAUN-O, oh pil kehl me pahn kapilpene kahnimw Serusalem.nqWn.Nanmwarkio eri koasoanediong Penaia en kohla kemehla Simei. Eri met Solomon ahnekilahr manaman unsek.upen-Ahpw e pahn ketin kupwuramwahwih ie, oh e pahn ketin kupwurehda pwe wehin Depit en tengeteng kohkohlahte.”|osn,Ke inenen wehwehki duwen sapwung kan koaros me ke wiahiong semei Depit. KAUN-O pahn ketin kalokehkin uhk irair wet.Jnn+Eri, dahme ke kauwehkihla omw inou oh sapeingkihong ei koasoandi?tmcn*e ahpw ketin poaronlahng, mahsanih, “I wiahiong uhk inou ehu ni mwaren KAUN-O me ke en dehr mweselsang Serusalem. Oh I kehkehlingkihong uhk ma ke pahn wia met, ke uhdahn pahn mehla. Ke seu pwungki ire wet oh nda me ke pahn kapwaiada?5lgn)Ni Solomon eh karongehda dahme Simei wiadahr,kn(e ahpw kaunopada were ahs oh kohla rehn Nanmwarki Akis nan Kad, pwehn rapahki nah lidu ko. E ahpw diarirahda oh kapwureirahla ni imweo. j;n'Ahpw mwurin sounpar siluh, riemen nein Simei lidu ko ahpw tang kolahng rehn Akis nein Maaka, nanmwarkien Kad. Ni Simei eh rongada me ira mihmi nan Kad,i!n&Simei ahpw sapeng, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, I pahn kapwaiada me komwi mahsanih.” Ih eri koukousoan nan Serusalem ahnsou reirei.nhWn%Ma ke pahn kohla oh daulihala Piletik Kidron, ke uhdahn pahn mehla-oh pein kowe me pahn pwukoahki.” g n$Nanmwarki eri poaronlahng Simei, mahsanih, “Kauwada imwomw nan Serusalem. Koukousoan loale oh ke dehr mweselsang nan kahnimwo. 8C~s}|{zyxxwvvutAsFrqpponnmll9kkjmihhtggVfedccbaa\``"_,^T]>\[[[ZYYXX]W~VQU$TyT(SYRsQQ`QPnOuONMlLLKTJIHGFFKEEDCCBAG@D?o?>=<on )Eri, ekei en Solomon wiewia kan, duwen sapwellime mour oh erpit koaros, ntinting nan pwuken Poadopoad en Solomon.=/n (Eri, Solomon ahpw kupwurehda en kemehla Seropoham. Seropoham ahpw tangalahng rehn Sisak, nanmwarkien Isip, oh kousoanla wasao lao Solomon pwoula.j<On 'Eri, pwehki dipen Solomon I pahn kaloke kadaudok en Depit kan, ahpw kaidehn ahnsou koaros.’ ”i;Mn &Ma ke pahn peikiong ie ni unsek, oh momourki ei kosonned akan, ma ke pahn kapereniehda pwehki omw kapwaiada ei mahsen kan, duwehte me ei ladu Depit wiahier, eri, I pahn ieiang uhk ahnsou koaros. I pahn kasapwiluhkada pwe ke en wiahla nanmwarkien Israel, oh I pahn mweidohng kadaudokomw kan re en kin kaunda mwurimw, duwehte me I wiahiong ei ladu Depit.: n %Eri, Seropoham, I pahn kasapwiluhkada pwe ke en wiahla nanmwarkien Israel, oh ke pahn kakaun uwen laud en sahpw me ke mwahuki.k9Qn $I pahn mweidohng nein Solomon pwutako en kolokol kadaudok ehu, pwe ahnsou koaros emen kadaudok en ei ladu Depit pahn kin kakaun nan Serusalem, kahnimw me I piladahro pwe en kin wia wasa ehu me aramas akan pahn kadaudok ong ie.U8%n #I pahn kihsang nein Solomon pwutako wehio, oh uhd kihong uhk kadaudok eisek.F7n "Ahpw I sohte pahn kihsang wehio pwon, ahpw I pahn mweidohng en ahneki manaman erein eh mour, pwehki ei ladu Depit me kahrehda, me I piladahro, oh me kin kapwaiada ei kosonned oh mahsen kan.6/n !I pahn wia met pwehki Solomon eh keseielahr oh pwongih koht teikan: Asdarde, koht lihen Saidon, Kemos, koht en Mohap, oh Molek, kohten mehn Ammon. Solomon sohte peikiong ie, e wiadahr me sapwung, oh solahr kapwaiada ei kosonned oh mahsen kan, duwehte me seme Depit kin wia.$5Cn Ahpw Solomon pahn kolokol kadaudokteieu, pwehki nei ladu Depit, oh pwehki kahnimw Serusalem, kahnimw me I piladahr sang nan Israel pwon pwe I en ahnekihla.34an E ahpw ndaiong Seropoham, “Ale me eisek, pwehki KAUN-O, Koht en Israel, mahsanihong komwi, ‘I pahn ketikihsang Solomon wehio, oh I pahn ketikihong uhk kadaudok eisek. 3n Ahisa ahpw pwuhrsang nan likou puhp kapw ehu me e likilikawih, ih eri tehrpeseng likou puhpo oh wiahkihda pelien likou eisek riau.x2kn Rahn ehu, Seropoham ahpw seiloak sang Serusalem; e ahpw tuhwong soukohp Ahisa mehn Sailo nanial likin kahnimwo.Z1/n Seropoham ohl pwulopwul koahiek men; eri, ni ahnsou me Solomon ketin mwahngihada duwen pwerisek en mwahnakapw menet, e ahpw kasapwilada pwe en kakaun tohndoadoahk koaros en sapwen kadaudok en Manase oh Epraim.0 n Eri, iet koasoiepen uhpene wet: Solomon ketin audaude wasa kis ni palimesehn Serusalem oh pil pepeusehla kehl akan en kahnimwo.#/An Pil emen ohl me uhwong Nanmwarki Solomon, iei emen sapwellime lapalap ako, Seropoham nein Nepat, mehn Sereda nan Epraim. Eden eh nohno, Serua, liohdi men.>.yn E wia imwintihti en Israel nindokon Solomon eh momour.e-En oh wiahla kaunen pwihn loallap ehu. (Met wiawiher mwurin Depit eh kalowehdi Adadeser oh kemehla ienge mehn Siria kan.) Reson oh nah pwihno kohla kousoanla nan Damaskus, wasa me nah ohl ako wiahkihla ih nanmwarkien Siria.,n Koht pil ketin kupwurehda pwe Reson nein Eliada en uhwong Solomon. Reson sopohsang eh soumas, Adadeser, nanmwarkien Sopa,X++n Nanmwarkio ahpw sapeng, mahsanih, “Pwekida? Mie mehkot me ke sohte itarki rehi? Ih kahrepen omw men pwuralahng nan uhdakomw?” Adad ahpw sapeng, patohwan, “Komw ketin mweidohng ie pwe I en patopatohla,” Nanmwarkio eri mweidohng, ih eri kohkohla. Adad me iei nanmwarkien Edom, iei ih ohl suwed men, imwintihti kowahlap en Israel.J*n Ni ahnsou me rohng lel Adad nan Isip me Depit sipallahr oh Sohap me kaunen karis ko pil melahr, Adad ahpw patohwanohng nanmwarkio, “Komw kupwureiehla pwe I en pwuralahng nan uhdahn sapwei.”&)Gn Serepeino eri naitikihada pwutak emen, ede Kenupad, me lih nanmwarkio apwalihada nan tehnpaso, wasa e kin koukousoan ie rehn sapwellimen nanmwarki pwutak ko.y(mn Adad eri kenikenla pahn nanmwarkio, e ahpw ketikihong en pwoudikihda rien eh pwoudo, rien lih nanmwarki Tapenes.S'!n Re mweselsang Midian oh kolahng Paran, wasa me ohl ekei pil iangirailda sang ie. Re ahpw seiloaklahng Isip oh kohla rehn nanmwarki. Nanmwarkio ahpw ketikihong Adad sahpw ehu oh ihmw oh pil kisin mwenge.j&On ihte Adad oh ekei nein eh pahpa ladu, me pitla oh sopolahng Isip. (Ni ahnsowo Adad wia seri men.) %n Ahnsou reirei mwohn mwekid wet, ni ahnsou me Depit kalowehdi Edom, Sohap, kaunen sapwellime karis kan kolahngehr wasao pwehn sarepedi me melahr akan. Ih oh nah ohl akan mihmihki nan Edom erein sounpwong weneu, oh erein ahnsowo re kemehla ohl koaros nan Edom, $n Ahnsou reirei mwohn mwekid wet, ni ahnsou me Depit kalowehdi Edom, Sohap, kaunen sapwellime karis kan kolahngehr wasao pwehn sarepedi me melahr akan. Ih oh nah ohl akan mihmihki nan Edom erein sounpwong weneu, oh erein ahnsowo re kemehla ohl koaros nan Edom,e#En KAUN-O eri ketin kupwurehda pwe Adad, kisehn peneineien nanmwarkien Edom, en uhwong Solomon."1n Oh I sohte pahn kihsang wehio pwon; ahpw, I pahn mweidohng kadaudok ehute pwehki ei ladu Depit oh pwehki Serusalem, kahnimw me I kin loalloale.”!}n Ahpw pwehki semomw Depit, I sohte pahn wia met nindokon omw momour, ahpw ni ahnsou me noumw pwutak pahn uhd kaunda wasa.1 ]n oh mahsanihong, “Pwehki omw nsenki kauwehla omw inou ong ie oh sohte kapwaiada ei kosonned, I inoukihda me I pahn kihsang uhk wehio oh kihong emen noumw lapalap akan.V'n Mehndahte KAUN-O, Koht en Israel eh ketin pwarohng Solomon pak riapak oh mahsanihong en dehr pwongih koht en liki kan, Solomon sohte peikiong KAUN-O ahpw sohpeisang. KAUN-O eri ketin engiengda pahn SolomonV'n Mehndahte KAUN-O, Koht en Israel eh ketin pwarohng Solomon pak riapak oh mahsanihong en dehr pwongih koht en liki kan, Solomon sohte peikiong KAUN-O ahpw sohpeisang. KAUN-O eri ketin engiengda pahn Solomon{n E pil kauwada wasahn kaudok kei pwe eh pwoud en liki kan en kak isik warpwohmwahu ie oh wia meirong ong arail koht kan.7n E ketin kauwada nin nahna palimesehn Serusalem wasahn kaudokiong Kemos, koht saut en mehn Mohap, oh wasahn kaudokiong Molek, koht saut en mehn Ammon.H n E dipada ong KAUN-O oh sohte loalopwoatohng duwehte seme Depit.X+n E kaudokiong Asdarde, koht lihen Saidon, oh Molek, koht saut en mehn Ammon kan.n oh ni ahnsou me e likeilapalahr re kahrehiong en pwongih koht en liki kan. E sohte loalopwoatohng KAUN-O eh Koht, duwehte seme Depit.ymn Solomon pwoudikihda serepein isipwiki oh pekehiki serepein silipwiki. Serepein ko kahrehiong eh sohpeisang Koht,=un E pwoudikinirailda mehndahte KAUN-O eh ketin mahsanihong mehn Israel re en dehr pwoudiki aramas pwukat, pwehki ar pahn kahrehiong mehn Israel ar pahn loalopwoatohngala koht teikan. )n Solomon limpoak ong lihen liki tohto. E pil pwoudikihda lihen Id, Mohap, Ammon, Edom, oh Saidon, likin sapwellimen nanmwarkien Isip serepeino.Pn oh pweipweidohn werennansapw sang nan Isip. Irail me kin kihong nanmwarkien Id oh Siria oahs oh werennansapw, re kin netikihla apwoat werennansapw ni uwen silper 600, oh emen oahs ni uwen silper 150.yn Sapwellimen nanmwarkio tohndoadoahk kan me kin kolokol manaman en apwahpwalih pweipweidohn oahs sang Musri oh Silisia, n Eri, ni sapwellime mwehi, silper inenen tohto nan Serusalem duwehte takai, oh tuhke sidar me inenen rek duwehte tuhke mwahl akan.san Solomon pil ketin wiahda pwihnen mahwen ehu. Weren pwihn wet werennansapw en mahwen me 1400, oh oahs me 12,000. Ekei dipwisou pwukat kin wie nekinek nan kahnimw en werennansapw, oh ekei mihmihte pahn kupwur en nanmwarki nan Serusalem.6gn Koaros me patohdo kan kin patohwando kisakis en silper, kohl, likou puhp kan, dipwisoun mahwen, mehn doalmwenge, oahs oh ahs akan; mepwukat koaros kin wiawi nan pahr koaros.tcn oh tohn sampah koaros kin anahne en kin patohdo pahn kupwure pwe re en rong duwen erpit me Koht ketikihong.T#n Nanmwarki Solomon me keieu erpit oh kepwehpwe sang nanmwarki teikan koaros;Qn E pil tehnwaraneki polohn sohp ehu me pil iang tehnweren Airam kan seiseiloakseli. Ni kesiluhwen pahr koaros polohn sohpo kin pwurodo wa kohl, silper, aipori, mahn me duwehte mwengki oh mwengkiaramas. yn Oh delen urakpihl en Solomon koaros pil wiawihkihda kohl, oh soangen dipwisou koaros me mi nan Imwen Poudiahl en Welin Lepanon pil wiawihkihda kohl. Sohte silper kin doadoahk, pwehki aramas akan ar sohte kin kesempwaliki silper ni mwehin Solomon.D n Lohn kehndake 6 mie me kohdalahng ni mwoahlo, oh ni imwin ehuehu loh pwukat mwomwen laion emen mi ie; eri, laion pwukat koaros me 12. Pohn tihnsewen mwoahlo pil mie mwomwen moangen kouwol emen, oh limwahn wasahn irekek en mwoahlo pil mie mwomwen laion emen. Sohte emen nanmwarki me ahneki mwoahl ehu me duwehte met.D n Lohn kehndake 6 mie me kohdalahng ni mwoahlo, oh ni imwin ehuehu loh pwukat mwomwen laion emen mi ie; eri, laion pwukat koaros me 12. Pohn tihnsewen mwoahlo pil mie mwomwen moangen kouwol emen, oh limwahn wasahn irekek en mwoahlo pil mie mwomwen laion emen. Sohte emen nanmwarki me ahneki mwoahl ehu me duwehte met.i Mn E pil ketin wiahda mwoahl ehu me inenen laud mehlel me pil kidikidkipene aipori oh kohl kaselel.S !n E pil ketin wiahda mehn sansar tikitik 300, oh kidimkipene ehuehu mehn sansar pwukat paunen kohl kerenieng 4. E ahpw ketikidong mehn sansar pwukat koaros wasa me adaneki Imwen Poudiahl en Welin Lepanon.vgn Solomon ketin wiadahr mehn sansar laud 200 oh kidimkipene ehuehu mehn sansar pwukat paunen kohl kerenieng 15.4cn Met likin daksis kan me e koasoanediong sounnetinet kan, oh pil wihn kan sang netinet, oh kisakis en wahu kan me nanmwarkien Arepia kan oh kepinahn wehi kan kin ketikihda.On Nan pahr koaros Nanmwarki Solomon kin aliale pohnangin ten 25 en kohl._9n Nanmwarki Solomon ketikihong lih nanmwarkien Sipa mehkoaros me e patohwan peki, iangahki soangen kisakis teikan me pein ih ketin kisekisehki. Liho oh pil sapwellime tohndoadoahk kan ahpw sapahllahng nan wehin Sipa.yn Eri, Solomon ketin wiahkidahr tuhke pwukat kelen nan Tehnpas Sarawio oh pil nan tehnpeseo, oh e pil ketin wiahkihda aip oh arp mehn keseng kan ong sounkeseng. Tuhke sandal wisikdo sang wasa teikan; oh sohte me aramas kak kilang mwuhr me duwehte.)}un (Pil weren Airam sohp kan me kin wahdo kohl sang Opir, re pil wahdo sang wasao tuhke sandal oh mehn kapwat tohtohie.'n Eri, liho ketikihong Solomon kerenieng ten limaun kohl, oh dipwisoun doalmwenge tohtohie, oh pil mehn kapwat akan. Eri, uwen dipwisoun doalmwenge kan me liho ketikihong Solomon tohtohsang kisakis en dipwisoun doalmwenge me Solomon kin ketin ale sang aramas teikan mahs.3an Kapinga KAUN-O, omwi Koht! Me ketin kasalehda uwen eh kupwurperenkin komwi ni eh ketin kasapwilkomwihda pwe komwi en wia nanmwarkien Israel. Pwehki sapwellime kupwur limpoak ong Israel me poatopoat, e ketin kasapwilkomwidahr en nanmwarki pwe komwi en kin ketin kakaun ni mehlel oh pwuhng pahrek.”8kn Ia uwen paien omwi likend kan! Oh ia uwen paien sapwellimomwi ladu kan, me kin patopato pahn kupwuromwi ahnsou koaros oh kin patohwan rongorong sapwellimomwi mahsen erpit kan!Pn Ahpw I sohte kin kamehlele I lao pwarodo wasa kiset oh kilangki pein mesei. Ahpw me I rongo, elep en me I kilangehr. Pwe omwi erpit oh kepwehpwe me inenen laudsang dahme aramas akan padahkihongieier.~n Liho ahpw mahsanihong Nanmwarki Solomon, “Duwen me I rong nan ei tungoal wehi duwen komwi oh omwi erpit me uhdahn mehlel.-}Un oh kilangehr kisin tungoal akan, oh wasa me sapwellime lapalap akan kin mihmi ie nan tehnpeseo, koahiek en sounpapah kan oh ar likou kan, sounpapah nan tehnpaso, oh meirong kan me e kin meirongki nan Tehnpas Sarawio. E ahpw malamalawangkihla uwen soangen kapwuriamwei en soahng pwukat koaros.q|]n Lih nanmwarkien Sipa karongeier duwen loalokong en Solomon, oh kilangehr tehnpeseo me e ketin kauwadahr,a{=n Solomon ahpw sapengala koaros, sohte ire ehu me apwal ong ni eh ketin kawehwehiong liho.uzen Eri, lih menet pasdohr, iangahki tohndoadoahk tohtohie, oh kamel akan me weuwa dipwisoun doalmwenge, oh mehn kapwat kan, oh pil kohl tohtohie. Ni ara tuhpene, liho ahpw kalelapak rehn Solomon peidek tohtohie, uwen me pein ih medemedewe.y !n Lih nanmwarkien Sipa karongehda duwen ndanden Solomon, me kahrehiongehr eh seiloakdohng Serusalem, pwe en songki Solomon peidek apwal kei.Yx-n Re seiloaklahng wehin Opir oh wadohng Solomon kerenieng ten eisek weneu en kohl.wn Nanmwarki Airam kadaralahng sehla koahiek kei sang pohn tehnwere sohp ko pwe re en iang sapwellimen Solomon tohndoadoahk kan.vn Nanmwarki Solomon pil wiahda polohn sohp ehu nan Esiongkeper, me mi limwahn Elad ni oaroahr en Sehden Akapa, nan wehin Edom.bu?n Pak siluh nan ehu sounpar Solomon kin patohwanda meirong isihs oh meirong en kaminimin pohn pei sarawi me e kauwadahng KAUN-O. E pil kin ketin isikala warpwohmwahu ong KAUN-O. Eri, e ahpw kanekelahr kokoupen Tehnpaso.Ktn Solomon audehkihla pwehl sahpwo ni palieir en kahnimwo, mwurin eh pwoud, sapwellimen nanmwarkien Isip serepein, e mweselsang Kahnimw en Depit kolahng nan tehnpas me Solomon kauwadahng serepeino.Nsn Lapalap 550 me apwalih sapwellimen Solomon doadoahk idihd kan koaros.'rIn Solomon sohte kaluduwih mehn Israel; re kin wia sapwellime sounpei, lapalap, kaun lapalap en sounpei, kaunen were werennansapw en mahwen kan, oh soundak oahs.)qMn Solomon ketikihong kadaudok en aramas en Kenan kan me mehn Israel ko sohte kemehla ni ahnsou me re pedolong nan sapwarailo, pwe re en wia doadoahk idihd kan. Irail pwukat me iangahki mehn Ammon, mehn Id, mehn Peris, mehn Ip, oh mehn Sepus, me kadaudokarail kan wiewiahte lidu lel rahnwet.)pMn Solomon ketikihong kadaudok en aramas en Kenan kan me mehn Israel ko sohte kemehla ni ahnsou me re pedolong nan sapwarailo, pwe re en wia doadoahk idihd kan. Irail pwukat me iangahki mehn Ammon, mehn Id, mehn Peris, mehn Ip, oh mehn Sepus, me kadaudokarail kan wiewiahte lidu lel rahnwet.[o1n kahnimw kan me eh dipwisou kan kin nekinek ie, kahnimw kan en sapwellime oahs oh werennansapw en mahwen kan, oh soahng koaros me e kupwurki kauwada nan Serusalem, nan Lepanon, oh wasa teikan en sapwellime wehi.+nSn Paalad, Damar nan sapwtehn en Suda,rm_n Solomon eri onehda sapahl kahnimwo.) Solomon pil wia doadoahk idihdohng onohnsapahl en Palipahn Ped Oron,Fln (Nanmwarkien Isip mahweniong Keser oh kalowehdi, e kemehla towe kan oh isikala kahnimwo. E ahpw wiahki sapwellime kisakis ong sapwellime serepein ni ahnsou me serepeino pwoudikihda Solomon,kn Nanmwarki Solomon wia doadoahk idihd pwehn kaukihda Tehnpaso oh pein tehnpeseo, oh en audehkihla pwehl ni palimesehn kahnimwo, oh pil kauwada kelen kahnimwo. E pil wia doadoahk idihd pwehn pwurehng onehda sapahl kahnimw kan en Asor, Mekiddo, oh Keser.=jwn Airam kadaralahng Solomon kerenieng paun nen en kohl.i%n E ahpw mahsanihong Solomon, “Eri, riei, ih kahnimw pwukat me komw ketikihong ie!” Ih kahrepe wet me wasaht adanekihki Kapul lel rahnwet.Ih n Airam ahpw ketila oh mahsanih kahnimw ko, ahpw e sohte kupwurki.mgUn Airam, nanmwarkien Dair me ketikihong tuhke sidar oh tuhke pain koaros iangahki kohl koaros me e anahne ong ni doadoahk wet. Mwurin eh imwiseklahr, Nanmwarki Solomon ahpw ketikihong Airam kisin kahnimw rieisek nan sapwen Kalili.Sf!n Solomon wiewiahki Tehnpas sarawio oh pein tehnpeseo erein sounpar rieisek.en Eri, ekei ahpw pahn sapeng, nda, ‘Pwehki en aramas akan arail keselahr KAUN-O, arail Koht, me ketikihdo sang Isip ar pahpa kahlap ako. Irail wekiong koht teikan oh pwongih oh papah irail. Ihme kahrehda KAUN-O ketin mweidohng kahpwal wet en wiawihong irail.’ ”Td#n Tehnpas Sarawiet pahn wiahla mohn ihmw, oh aramas koaros me pahn keid wasaht pahn pwuriamweikihla mehlel; re ahpw pahn kalelapak, ‘Dahme KAUN-O ketikihongki sahpwet oh Tehnpas wet soangen apwal wet?’rc_n eri, I pahn kalipehsang nei aramas en Israel akan nan sahpwet me I kihongirailehr. I pahn kesehla Tehnpas Sarawiet, me I kasarawihalahr pwehn wia wasahn kaudok ong ie; eri, aramas en wasa koaros pahn kasohwe Israel oh mwamwahlikihla.b9n Ahpw ma kowe, de kadaudokomw kan, sohla pahn idawehn ie, oh sapeikiong ei kosonned oh mahsen kan me I kihonguhkehr, ahpw papah oh pwongih koht teikan,a!n eri, I pahn kapwaiada inowo me I wiadahr ong semomw Depit ni ei padahkihong me emen kisehn kadaudoke kan pahn kakaun Israel ahnsou koaros.`n Ma ke pahn papah ie ni mehlel oh pwung duwehte semomw Depit, oh wia soahng koaros me I padahkihonguhkehr, oh peikiong ei kosonned akan,X_+n KAUN-O eri mahsanihong, “I rongehr omw kapakap, oh I kasarawihalahr Tehnpas wet me ke kauwadahr pwehn wia wasa me aramas akan pahn kin kaudokiong ie kohkohlahte. I pahn apwahpwalih kanahieng ahnsou koaros.H^ n KAUN-O pil pwurehng pwarohng, nin duwen me wiawiher nan Kipeon.] /n Mwurin en Nanmwarki Solomon eh ketin kanekelahr doadoahk en kauwada Tehnpas Sarawio, oh tehnpeseo, oh soahng koaros me e kupwukupwure en kauwada,\ynBNi kawaluhn rahn Solomon ahpw ketin kadarirailpeseng ni imwarail kan. Irail koaros ahpw kapingahla Solomon, oh pwurpeseng ni imwarail kan pereperenki soahng koaros me KAUN-O ketikihong sapwellime ladu Depit oh pil ong sapwellime aramas en Israel._[9nAEri, wasao ni Tehnpas sarawio, Solomon oh aramas en Israel koaros ahpw wia Sarawien Tehntuhke erein rahn isuh. Eri, lapalahn pokon en aramas me kohsang Wasahn Kot en Amad ni paliepeng lel ni irepen Isip ni palieir.Z)n@Ni rahnohte e pil kasarawih werengen kehl me mi mwohn Tehnpas Sarawio, wasa me e meirongki mahn pwon kei pohn pei sarawio, oh meirong en wahn pilawa, oh wih en mahn akan, ong ni meirong en kaminimin. Pei sarawio me wiawihkihda prons me inenen tikitikiong meirong pwukat.Y5n?Solomon meirongkihla kou 22,000 oh sihpw 120,000 nin duwen meirong en kaminimin. Eri, nanmwarkio oh aramas koaros ahpw kasarawihala Tehnpas Sarawio.cXAn>Eri, Nanmwarki Solomon oh aramas koaros me mi wasao re ahpw wiahda meirong kei ong KAUN-O.4Wcn=Oh kumwail, sapwellime aramas akan, en kin loalopwoatohngete KAUN-O, atail Koht, oh peikiong sapwellime kosonned oh mahsen kan koaros, nin duwen amwail wiahier rahnwet.”[V1nIn$eri, komw ketin karonge irail sang nanleng. Komw ketin mahkikihong dipen nanmwarki oh dipen aramas en Israel kan. Komw ketin kasalehiong irail pwungen elen komour, oh ketin kamwerehdi keteu pohn nin limomwi wet, me komwi ketikihong sapwellimomwi aramas akan en sapwenikihla kohkohlahte.i=Mn#“Ni ahnsou me sapwellimomwi aramas akan pahn wiahda dihp ong komwi, oh komw pahn pil ketin kaloke irail ni omwi sohte ketikihong irail keteu, a re ahpw pil koluhla, oh sohpeidohng Tehnpas wet, oh kapakap, oh kapinga komwi,:<on"eri, komw ketin karonge irail sang nanleng. Komw ketin mahkikihong dipen sapwellimomwi aramas akan, oh ketin kapwureiraildo nan sapwarail me komw ketikihong ar pahpa kahlap ako.L;n!“Ni en sapwellimomwi aramas en Israel kan ar pahn lohdi pahn arail imwintihti kan pwehki arail wiahda dihp ong komwi, re ahpw pil wekidekiong komwi, kapinga komwi, oh peki mahk nan Tehnpas wet,L:n eri, Maing KAUN, komw ketin karonge sang nanleng, oh kapwungala sapwellimomwi ladu kan. Komw ketin kaloke me dipan akan nin duwen me konehng, ahpw ketin kasalehda mwakelekel en me sohte dipe kan.99mn“Ni ahnsou me aramas emen pahn kauwe emen, dene e wia sapwung ong emen, eri re en kahredohng ni sapwellimomwi pei sarawi nan Tehnpas wet pwe en kahukihla duwen eh sohte dipe, ~|}}g} |>{{bzzcyy@xBwwwvJuu=tssFrr#qq&p|oeonmm;lkkjfihggRR/QPONNLLKtJJzII3H1GGIFF/EElDDBCC>BAA@?w>>S==M<;;::K99u98N7h7 6^55443332000N//_..._-,,*))!((.''&>%T$$e##e""^!!uh~Mu_ce{` K &  y- E1T/)nElaisa ahpw masepwehkada, oh tang repenmour, iangahki eh laduwo; ira ahpw tangalahng Peersepa nan Suda. Elaisa eri pwilikihdiong laduwo wasao,9.mnSesepel ahpw poaronlahng Elaisa, mahsanih, “Koht akan en ketin kemeiehla, ma lakapw soangen ahnsou wet I sohte pahn wiahiong uhk soahng me ke wiahiong soukohp en Paal kan.”- nNanmwarki Eihap ahpw mahsanihong sapwellime likend Sesepel soahng koaros me Elaisa wiadahr, oh duwen eh kemelahr soukohp en Paal koaros., n.Manaman en KAUN-O ahpw ti pohn Elaisa; e ahpw katengehdi eh likou kan nin lukepe oh tang mwohn Eihap lao lel ni irepen Sesreel.9+mn-Mwurin ahnsou tikitik, lahng ahpw toaledi, oh angin mesen keteu ahpw tepida ipido, oh keteu mosul ahpw tepida mweredi. Eihap eri ketidahng nan tehnwereo oh sapahllahng Sesreel.S*!n,Ni keisipak en eh kohla, e ahpw pwurodo, nda, “I kilangadahr kisin depwek kis, sohte pil laudsang nan pehn ohl emen, me kohkohda pohn sehdo.” Elaisa ahpw patohwanohng eh laduwo, “Kohwei rehn Nanmwarki Eihap oh patohwanohng en ketida pohn tehnwere werennansapw oh sapahllahng ni tehnpeseo mwohn eh pahn ketin pinenketeudi.”A)}n+E ahpw patohwanohng eh laduwo, “Kohwei oh kilengwohng pohn sehdo.” Laduwo ahpw kohla oh pwurodo nda, “Sohte mehkot I kilang.” Pak isuh Elaisa patohwanohng en kohla oh kilengla.(-n*Ni ahnsou me Eihap ketilahng konot, Elaisa ahpw patodahla pohn kumwen Nahna Karmel, wasa me e poaridiong nanpwel, moange lel nanpwungen neh kan.'n)Eri, Elaisa ahpw patohwanohng Nanmwarki Eihap, “Ahnsou wet komwi ketila konot, pwe I rong mahdin keteu wie kohkohdo.”J&n(Elaisa ahpw patohwan, “Kumwail koledi soukohp en Paal koaros, oh dehr mweidohng emen en pitla!” Re ahpw koledi irail koaros, oh Elaisa ahpw kahluwairaldihla ni Piletik Kison oh kemeirailla.{%qn'Ni aramas akan ar kilangada met, re ahpw pwupwudiong nanpwel ndinda, “KAUN-O me Koht! KAUN-O kelehpw me Koht!”$+n&KAUN-O ahpw ketin kamwerehdi kisiniei, oh isikada meirongo, tuwi ko, oh pil takai ko, oh karoangehla pwehlo; oh pilen nan warawaro ahpw madada.##An%Komw ketin sapeng ie, Maing KAUN, komw ketin sapeng ie, pwe aramas pwukat en ese me komwi me KAUN-O, me Koht, oh komwi me pahn kapwureiraildohng komwi.”"'n$Ni awahn meirong en mwurin souwas, soukohp Elaisa ahpw patohla ni pei sarawio oh kapakap, “Maing KAUN, Koht en Eipraam, Aisek, oh Seikop, komw ketin kadehdehda rahnwet me komwi me Koht en Israel, oh ngehi me sapwellimomwi ladu me wiadahr mepwukat sang ni omwi mahsen.M!n#Pihl kan ahpw keredi oh kapilpene pei sarawio oh kadirehla warawaro.! =n"E ahpw patohwan, “Kumwail audehkihda pihl sah pahieu oh widekihdiong pohn meirong oh tuwi kan.” Irail eri wiahda, e ahpw pil patohwanohng irail, “Pil pwureng wia.” Eri, irail pil pwurehng wia. E ahpw patohwan kesilipak, “Kumwail pil pwurehng,” a irail pwurehng wiahda.mUn!Eri, e ahpw pwilikihdi tuwi kan pohn pei sarawio, oh saptikihpene kouwolo, oh kihdiong pohn tuwi ko.!=n E kaukihda sapahl pei sarawien KAUN-O takai eisek riau pwukat. E pil weirada warawar pwoat kapilkipene, me uwe itarohng kalon en pihl pahieu en audehda.tcnE ale takai eisek riau wadengkihte kadaudok eisek riau en Seikop, ohl me KAUN-O ketikihongehr mware Israel.9mnElaisa eri patohwanohng aramas akan, “Kumwail keido mpei.” Eri, irail koaros ahpw pokonpene oh kapilpene. Elaisa ahpw tapihada onehda sapahl pei sarawien KAUN-O me ohlahro.{qnIrail wie weriwer oh katakatairong lao lel mwurin souwas; ahpw sohte pasapeng kohdo, oh sohte ngihl ehu pil peido..WnEri, soukohp akan ahpw kapakap laud, oh lekehkiseli kilirail kan naip oh kisin kedlahs kan, lao nta keredihsang ni paliwararail kan, nin duwen arail tiahk en kaudok.nWnNin souwas, Elaisa ahpw tapihada wiahkin irail mehn kouruhr, “Kumwail kapakap laud! Ih koht emen! Mwein e wie owiouremen, de e kolahng kainen; de mwein e seiseiloakseli! De mwein e wie memeir oh kumwail uhdahn pahn kapirida!”xknIrail ahpw ale emen kouwol me wisikdo ko, irail eri kaunopada, oh kapakapohng Paal lao lel nin souwas. Irail weriwerki, “Paal, sapeng kiht!” Oh irail wie kahkahlek kapikapil pei sarawi me irail kauwadahro. Ahpw sohte pasapeng me kohdo.EnEri, Elaisa ahpw patohwanohng soukohp en Paal kan, “Pwehki amwail tohto, kumwail ale emen kouwol akan oh kaunopada mahs. Kapakapohng amwail koht, ahpw ieremen kumwail saunda kisiniei.”fGnEri, soukohp en Paal kan pahn kapakapohng arail koht, oh I pil pahn kapakapohng KAUN-O. Eri, mehmen me pahn ketin sapeng ni eh pahn ketin kadarodo kisiniei, iei ih me Koht.” Aramas akan eri ahpw weriwerki arail pwungki.1]nKumwail wahdo kouwol riemen; kihong irail emen pwe re en kemehla oh saptikihpene; oh kihong pohn tuwi kan-ahpw ieremen saunda kisiniei. I pil pahn wiahiong kouwol teio.jOnEri, Elaisa ahpw patohwan, “Ngehite me soukohp en KAUN-O me luhwehdi, a soukohp en Paal me 450.{qnElaisa ahpw patodahla rehn aramas akan pohn nahnao oh patohwan, “Iahd me kumwail pahn kainenehla amwail lamalam? Ma KAUN-O me Koht, a kumwail kaudokiong, ahpw ma Paal me Koht, a kumwail kaudokiong!” Ahpw aramas akan sohte sapengki mehkot.eEnEri, Eihap ahpw malipepene mehn Israel koaros iangahki soukohp en Paal kan nin Nahna Karmel.MnEri met, komw mahsanihong aramas en Israel koaros en tuhwong ie pohn Nahna Karmel. Komw ketikihdo soukohp 450 en Paal oh soukohp 400 en koht lih Asera, me Lih Nanmwarki Sesepel kin apwahpwalih.” ;nElaisa ahpw sapeng, patohwan, “Kaidehn ngehi, pwe komwi, oh semomwio. Kumwa sohte peikiong kosonned en KAUN-O, ahpw pwongih sansal mwahl en Paal kan.ynNi ahnsou me Eihap mahsanihada Elaisa, e ahpw mahsanih, “Iei kowe men, aramas suwed me keieu kedirepw nan Israel!”winEri, Opadaia ahpw patopatohla rehn Nanmwarki Eihap oh patohwanohng; Eihap eri mwesel ketilahng tuhwong Elaisa. nElaisa ahpw sapeng, “Ni mwaren KAUN-O, Wasa Lapalap, me I kin papah, I inoukihda me I pahn pwarala mwohn nanmwarkio rahnwet.” nEri, ia duwen omwi kak mahsanihong ie I en patohla oh patohwanohng nanmwmarkio me komw ketiket wasaht? E pahn kemeiehla.”T #n Komw sohte karonge me ni ahnsou me Sesepel wie kemekemehla soukohp akan en KAUN-O, I ekilahr me epwiki nan pwoahr riau, ni pwihn riau wad limehk; oh I pil kihong irail arail tungoal kisin mwenge oh pihl?- Un A ia duwen ma ngenen KAUN-O pahn waikomwilahng ehu sahpw me sohte me ese ni ei pahn mwesel? Eri, ma I pahn patohwanohng Eihap me komw ketiket wasaht oh e sohte pahn kak ketin diar komwi, e uhdahn pahn kemeiehla. Tamataman me ngehi emen tohnkaudok en KAUN-O mehlel men sang ni ei kisin pwutak.` ;n A met komw mwahuki I en patohla rehn nanmwarkio oh patohwanohng me komw ketiket wasaht?n Ni mwaren KAUN-O me ieias, omwi Koht, I kahukihla me nanmwarkio ketin raparapahkin komwi nan wehi koaros nan sampah. Ni ahnsou me e kin karonge me komwi sohte ket wasa kiso, e kin ketin anahne kaunen wehio en kahukihla me komwi sohte kak dierek wasao.|sn Opadaia ahpw sapeng, “Dahme I wiadahr me komw ketikihongiehki apwal wet pwe I en kamakamala rehn Nanmwarki Eihap?kQnElaisa ahpw sapeng, “Ei, ngehi me Elaisa. Eri, kohwei sekerehki mwohnsapwo me I patopato met.”1nNi en Opadaia eh kohkohla pohn ahlo, e ahpw mwadang tuhwong Elaisa. E tamatamante, e ahpw poaridihsang oh idek, “Mehlel iei komwi men, maing?”jOnIra ahpw pwungkipene pali da nin sahpwo me ira pahn dawih, oh ira ahpw mweselpeseng ong wasa kan.1nEihap ahpw mahsanihong Opadaia, “Kita kohla oh kilang ni kisin piletik koaros oh ni utuhnpihl koaros me mi sahpwet pwe kita en kilang ma kita kak diarada dihpw me pahn kak itarohng oahs akan oh ahs akan re en momourki; mwein kitail sohte pahn kemehla neitail mahn akan.”cAnNi ahnsou me Sesepel wie kemekemehla sapwellimen KAUN-O soukohp ako, Opadaia ahpw aleier epwiki sang nanpwungarail oh ekihrailla nan pwoahr riau, wad limehk; e ahpw pil kihong irail arail tungoal kisin mwenge oh pihl.)saneri, Eihap malipedohr Opadaia, me kin apwahpwalih tehnpeseo. (Opadaia pil tohnkaudok mehlel en KAUN-O men.OnElaisa eri mwesel. Ni ahnsowo lehk nan Sameria pil inenen laud mehlel;1 _nMwurin ahnsou ehu, ni kesiluhwen pahr me solahr keteu mweredi, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Elaisa, “Kohla oh tuhwong Nanmwarki Eihap, pwe I pahn kamwerehdi keteu.”k~QnLiho ahpw sapeng, “Met I eseier me komwi ohlen Koht emen, oh KAUN-O kin ketin kalokaia komwi.”}nElaisa eri pwurehng ale pwutako oh wahdihla pah ong rehn eh nohno, oh patohwandohng liho, “Kilang noumw pwutaken pwe e mourdahr.”a|=nKAUN-O ahpw ketin karonge en Elaisa eh kapakap; eri, serio pwurehng esingekda oh mourda.{ nElaisa ahpw wendiong pohn pwutako pak siluh, ahpw kapakap, “Maing KAUN, ei Koht, komw ketin kapwuredohng mouren pwutaket.”fzGnEri, e ahpw kapakap ngihl laud, patohwan, “Maing KAUN, ei Koht, dahme komw ketin wiahkihong lih menet soahng wet? Lih menet me inenen kadek mehlel oh apwahpwalih ie, oh met komw ketin mweidohng nah pwutaket en mehla.”?yynElaisa ahpw patohwanohng, “Kidohng ie noumw pwutaken.” E ahpw ale pwutako sang nan pehn liho, ahpw wahdalahng nan perehn powe wasa me e kin patopato ie oh kaunehdiong pohn pehto.ExnLiho ahpw ndaiong Elaisa, “Komwi ohlen Koht emen, a dahme komw wiahkihong ie soahng wet? Komw ketidohr wasa kiset pwe en katamanki Koht dipei kan, oh kahrehiong nei pwutaket eh mehla?”aw=nMwurin ahnsou ehu, nein liho kisin pwutako ahpw soumwahuda; e ahpw luhluwetala oh mehla.gvInOh duwen inou me KAUN-O ketin wiahier sang rehn Elaisa, pwohlo sohte tehnla pil iangahki saho.unLiho ahpw patohla oh wiahda duwen me Elaisa padahkihong. Eri, rahn koaros mie arail tungoal mwenge me itarohng irail koaros.Gt nPwehki ih met me KAUN-O, Koht en Israel mahsanih, ‘Sohte pilawa pahn neksang nan pwohl wet, oh sohte leh pahn neksang nan sah wet, mwohn rahno me ngehi, KAUN-O, pahn kadarodo keteu.’ ”~swn Elaisa ahpw patohwanohng liho, “Ke dehr pahtouki, a kohwei oh kaunopada amwa tungoal. Ahpw wiahda ekis kisin lopwon tikitik mahs sang ni uwen pilawa me mie rehmw; kowe eri wadohng ie, oh mwuri, ke nek wiahda luhwe ko ong kowe oh noumw pwutako.rn Liho ahpw sapeng, “Ni mwaren KAUN-O me ieias, omw Koht, I kahukihla me sohte pilawa rehi. Ihte me mie rehi, kisin mehkis me itarete nan pehiet oh e mihmi nan pwohl ehu, oh pil kisin lehn olip kis nan sah ehu. I kodohng wasaht pwe I en ale ei kisin tuwi pwe I en wahla wiahkihda kisin me luhweo ong ngehi oh nei pwutako. Ih met kaimwiseklahn at pahn mwenge, oh se pahn duhpekla oh mehla.”sqan Ni en liho eh kolahng ale pihl, Elaisa ahpw likwerlahng, “Pil menlau iangahkihdo ekis kisin pilawahn.”?pyn Eri, Elaisa ahpw mwesellahng Sarepad, oh ni eh lelohng ni ewen kelen kahnimwo e ahpw kilangada liohdi men me wesewesei tuwi. E ahpw patohwanohng liho, “Menlau kanimpile ie mahs.” o;n “Met kohla nan kisin kahnimw Sarepad, limwahn Saidon, oh mihmi wasao. I pil kehkehlingkihongehr liohdi men me kin koukousoan wasao en kamwengeiuk.”,nUnKAUN-O eri ketin mahsanihong Elaisa,JmnMwurin ehu ahnsou, pwehki eh solahr keteu, kisin piletiko madada.l{nE kin nimpil sang ni kisin piletik wet, oh menpihr kan kin patohwando pilawa oh uduk nimenseng koaros oh soutik koaros.kkQnElaisa eri kapwaiada kehkehlik en KAUN-O, e ahpw patohla oh kousoanla limwahn kisin Piletik Kerid.~jwnPiletik pwoatet pahn kihong uhk nimomw pihl, oh I pil padahkihong menpihr kei re en wadohng uhk omw tungoal wasao.”sian“Kohkohla sang wasa kiset, oh kohla ni palimese; ke ahpw rukla limwahn Piletik Kerid, palimesehn Sordan.2hanEri, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong Elaisa,g -nSoukohp men me ede Elaisa, mehn Tispe nan Kilead, ahpw patohwanohng Nanmwarki Eihap, “Ni mwaren KAUN-O, Koht ieias en Israel, me I kin patohwan papah, I patohwanohng komwi me e pahn sohla pwoaik oh keteu erein sounpar riau de siluh, lao lel ahnsou me I pahn patohwan.”wfin"Nan eh mwehi Iel mehn Pedel kauwada sapahl Seriko. Nin duwen me Sosua nein Nun, kohpadahr sang rehn KAUN-O. Nein Iel pwutak, Apiram mehla ni ahnsou me e wiahda poahsoan en Seriko, oh nah pwutak tikitiko mehla ni ahnsou me e kauwada kehlo.vegn!E pil wiahda sansal en koht lih Asera. E kahngiangihada mehlel KAUN-O laudsang nanmwarki koaros en mwowe kan.ddCn E kauwada tehnpas ehu ong Paal nan Sameria, wiahda pei sarawi ehu, oh kihlong nan tehnpaso.=cunE sohte itarki eh wiahda dihp me duwehte en Nanmwarki Seropoham; e ahpw pil kalaudehla oh pwoudikihda Sesepel, sapwellimen Saidon, nanmwarkien Edpaal serepein, oh pil pwongih Paal.@b}nE wiahda dihp ong KAUN-O laudsang nanmwarkien mwowe kan.&aGnNi kasilihsek waluhn sounpar en mwehin Asa, nanmwarkien Suda, Eihap nein Omri wiahla nanmwarkien Israel oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar rieisek riau.^`7nOmri sipalla oh seridi Sameria, oh nah pwutak Eihap me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.\_3nMehkoaros me Omri wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.>^wnDuwehte nanmwarkien mwowe Seropoham, e kahngiangihada KAUN-O, Koht en Israel, ni eh wiahda dihp oh pil kahrehiong mehn Israel nan dihp oh kahrehiong irail en pwongih dikedik en eni.E]nOmri dipada ong KAUN-O laudsang dipen nanmwarkien mwowe kan.b\?nmwuhr e ahpw uhd pwainda dohl en Sameria, e pwainkihda mwohni silper wenekid sang rehn ohl emen ede Semer. Omri eri kelehdi dohlo, kauwada kahnimw ehu wasao, oh kihong ede Sameria, eden Semer, me sapweniki dohlo mahs.?[ynEri, ni kasilihsek ehun sounpar en mwehin Asa, nanmwarkien Suda, Omri wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki erein sounpar eisek riau. Ni tepin keweneun sounpar e kakaun nan Tirsa,aZ=nNi imwilah, irail kan me mwahuki Omri ahpw pweida; Tipni mehla oh Omri wiahla nanmwarki.sYanMehn Israel kan pwalpeseng: ekei irail mwahuki Tipni, nein Kinad en wiahla nanmwarki, a ekei mwahuki Omri.]X5nMehkoaros me Simri wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.,WSnMet wiawiher pwehki dihp kan me e wiahiong KAUN-O. Duwehte nanmwarkien mwowe, Seropoham, e kahngiangihkihda KAUN-O dipe kan oh pil kahrehiong mehn Israel nan dihp.VnNi Simri eh mahsanihada me kahnimwo ohlahr, e ketilong nan kelen tehnpaso, isikada tehnpaso, e ahpw sipalla nan kisinieio.PUnOmri oh nah sounpei ko mweselsang Kippedon oh kolahng mahweniong Tirsa.:Tonoh ni ar rongada me Simri wiadahr koasoandien uhwong nanmwarki oh kemelahr, re ahpw wiahda wasao arail kalohk me arail kaun lapalap en sounpei, Omri, wialahr nanmwarkien Israel.6SgnNi kerieisek isuhn sounpar en mwehin Asa, nanmwarkien Suda, Simri kakaunki Tirsa nan Israel erein rahn isuh. Sounpein Israel wie mahmahweniong kahnimw Kippedon nan Pilisdia,\R3nMehkoaros me Elah wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.#QAn Pwehki ar kin pwongih dikedik en eni oh pwehki ar kahrehiong Israel nan dihp, Paasa oh sapwellime pwutak Elah kahredahr engieng en KAUN-O, Koht en Israel.Pn Eri, e ahpw pweida me KAUN-O ketin mahsanihong soukohp Sehu pwehn padahkihong Paasa, Simri kemehla en Paasa peneinei koaros.O)n Ni ahnsou me Simri wiahla nanmwarki, e ahpw mwadangete kemehla kisehn en Paasa eh peneinei koaros. Kiseh ohl oh kompoakepah koaros kamakamala.N1n Simri eri pedolong nan ihmwo, oh kemehla Elah, e ahpw uhd wiliandi wiahla nanmwarki. Met wiawiher ni karieisek isuhn mwehin Asa, nanmwarkien Suda.mMUn Simri, emen sapwellime lapalap ako, me kin apwahpwalih ekei tehnweren nanmwarki werenansapw ako, ahpw wiahda koasoandien uhwong nanmwarkio. Rahn ehu nan Tirsa, Elah ahpw sakaula ni imwen Arsa, iei ih me kin apwahpwalih tehnpaso.L'nNi kaeisek weneun sounpar en mwehin Asa, nanmwarkien Suda, Elah nein Paasa wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki Tirsa erein sounpar riau.,KSnSoukohp Sehu kohpadahr mahseno me sang rehn KAUN-O me uhwong Paasa oh eh peneinei, pwehki dihp me Paasa wiahiongehr KAUN-O. E kahngiangihada KAUN-O, kaidehk wiewia suwed kante me e wiahda, duwehte me Nanmwarki Seropoham wiadahr mwowe, ahpw pil pwehki eh kemehla en Seropoham peneinei koaros.jJOnPaasa sipalla oh seridi nan Tirsa, oh sapwellime pwutak Elah me uhd wiliandi oh wiahla nanmwarki.nIWnMehkoaros me Paasa wiadahr oh eh doadoahk kommwad koaros ntinting nan Pwuken Nanmwarki kan en Israel.HnKidi kan pahn kangala kisehn omw peneinei men me pahn mehla nan kahnimwo, oh menpihr kan pahn kangala mehmen me pahn mehla nansapw.”VG'neri, I pahn kasohrehla kowe oh omw peneinei, duwehte me I wiahiong Seropoham.MFn“Kowe sohte mehkot, I ahpw wiahkinuhkala kaunen nei aramas akan en Israel. Oh met ke dipadahr duwehte Seropoham oh kahrehiongehr nei aramas en Israel nan dihp. Diparail kan kahredahr ei engieng,[E 3nKAUN-O mahseniong soukohp Sehu, nein Ananai, oh ketikihong mahsen pwukat ong Paasa:bD?n"Duwehte Nanmwarki Seropoham, e wiahda dihp ong KAUN-O oh kahrehiong mehn Israel nan dihp.!C=n!Ni sounpar kesiluhn mwehin Asa, nanmwarkien Suda, Paasa nein Ahisa wiahla nanmwarkien Israel pwon, oh e kakaunki nan Tirsa erein sounpar rieisek pahieu.rB_n Asa, nanmwarkien Suda, oh Paasa, nanmwarkien Israel, mahmahwenpene nanpwungara erein ara kakaun ara wehi.PAnMehkoaros me Nadap wiadahr ntinting nan Pwuken Nanmwarki kan en Israel.@nMet wiawiher pwehki Seropoham eh kahngiangihada KAUN-O, Koht en Israel, sang ni dihp kan me e wiahda oh kahrehiong mehn Israel nan dihp.~?wnNi ahnsowohte e tapihada kemekemehla kisehn peneineien Seropoham koaros. Nin duwen me KAUN-O mahsanihong sapwellime ladu, soukohp Ahisa mehn Sailo pwehn padahkihong aramas akan; en Seropoham peneinei koaros kamakamala, oh sohte emen me luhwehdi.>nMet wiawiher ni kesiluhn pahr ni mwehin Asa, nanmwarkien Suda. Paasa eri wiliandi Nadap oh uhd wiahla nanmwarkien Israel.==unPaasa nein Ahisa pwutak, sang kadaudok en Isakar, wiahda koasoandi ehu me uhwong Nadap oh kemehla nindokon Nadap oh sapwellime karis ar mahmahweniong kahnimw Kippedon nan Pilisdia.Z</nE duwehte semeo, e pil wiahda dihp ong KAUN-O oh kahrehiong mehn Israel nan dihp.;-nNi sounpar keriaun mwehin Asa, nanmwarkien Suda, sapwellimen Seropoham pwutak Nadap wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki erein sounpar riau.:nAsa sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Seosopat me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.t9cnMehkoaros me Nanmwarki Asa wiadahr, eh doadoahk kommwad akan oh kahnimw kan me e kelehdi, koaros ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda. Ahpw ni eh likeilapala soumwahu ehu kohda ni aluweluwe kan kahrehda eh mwoatorala.8!nNanmwarki Asa eri kadarpeseng nan Suda koasoandi ehu ong aramas koaros, sohte emen me sohte iang, me re en wahsang nan Rama takai oh tuhke me Paasa wiewiahki kehlo. Asa ahpw ale dipwisou pwukat oh wiahkihda kelen Mispa oh Kepa, kahnimw ehu me mi nan sapwen Pensamin.7 nNi ahnsou me Nanmwarki Paasa karongehda dahme pweidahr, e ahpw katokehdi eh wiewia kehl kehlail nan Rama oh ketiketlahng Tirsa.u6enNanmwarki Penadad eri pwungki en Asa pekipeko oh kadarala sapwellime lapalap akan oh neirail karis kan pwe re en mahweniong kahnimw kan en Israel. Re kalowehdi Ison, Apel Ped Maaka, wasa kan limwahn Lehen Kalili, oh sapwen Napdali pwon.{5qn“Komw mweidohng kiht se en iangkumwailla, duwehte samatail ko. Silper oh kohl pwukat iei kisakis ong komwi. Eri, komw kauwehla ehupenehn nanpwungen komwi oh Paasa, nanmwarkien Israel, pwe en ketikihsang sapwellime sounpei kan nan sapwei.”4%nNanamwarki Asa eri ketikihsang silper oh kohl me luhwehdi nan Tehnpas Sarawio oh nan tehnpaso, oh ketikihong sapwellime lapalap ako pwe re en walahng Damaskus, rehn Penadad, nanmwarkien Siria, nein Taprimmon pwutak oh eh pahpa kahlap iei Esion, iangahki mahsen pwukat:z3onPaasa mahweniong Suda oh tapihada wiahda kehl kehlail nan Rama pwehn katokehdi mwekid en aramas sang de ong Suda.t2cnAsa, nanmwarkien Suda oh Paasa, nanmwarkien Israel kin mahmahwenpene nanpwungara erein ara kakaun ara wehi.1#nE ketikihong nan Tehnpas Sarawio dipwisou koaros me semeo kasarawihongehr KAUN-O, iangahki dipwisou kohl oh silper me pein ih kasarawihala. 0 nMehnda ma Asa sohte kamwomwala wasahn kaudok koaros en me rotorot akan, ahpw e dadaurete eh loalopwoatohng KAUN-O erein eh mour.-/Un E pil ketikihsang eh nohno kahlap Maaka nan dewen nohno nanmwarki, pwehki eh wiahda dikedik en eni koht lih Asera. Asa lupukedi oh isikala sansalo nan Wahun Kidron.6.gn E kasarehsang nan wehio ohl oh lih koaros me kin netiki paliwararail nan wasahn kaudok en me rotorot akan, oh e kesehsang dikedik en eni kan me nanmwarkien mwowe ko wiadahr.O-n Asa wiadahr dahme KAUN-O kupwurperenki, duwehte eh pahpa kahlap Depit.m,Un oh e kakaunki Serusalem erein sounpar pahisek ehu. Eh nohno kahlap iei Maaka, nein Apsalom serepein.a+=n Ni sounpar rieisek en mwehin Seropoham, nanmwarkien Israel, Asa wiahla nanmwarkien Suda,r*_nApaisa sipalla oh seridi nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Asa me uhd wiliandi wiahla nanmwarki._)9nOh mehkoaros me Apaisa wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.b(?nApaisa oh Seropoham kin mahmahwenpene nanpwungara erein ahnsou me Apaisa wiewia kaun men.#'AnKAUN-O ketin wiahda met pwehki Depit eh kaparandahr kupwure oh sohte mwahn kauwehla ehute sapwellime koasoandi kan, ihte dihp me e wiahiong Uraia mehn Id. &;nAhpw pwehki Depit, KAUN-O eh Koht ketikihong Apaisa nah pwutak emen pwehn uhd wiliandi mwuri oh kaunda Serusalem oh kolokol onepek mwahu nan Serusalem.~%wnE wiahda soangen dihpohte me semeo wia oh sohla loalopwoatohng KAUN-O eh Koht, e sohte duwehte eh pahpa kahlap Depit.`$;noh e kakaunki Serusalem erein sounpar siluh. Eh nohno iei Maaka, nein Apsalom serepein.j# QnNi kaeisek waluhn sounpar en mwehin Seropoham, nanmwarkien Israel, Apaisa wiahla nanmwarkien Suda,1"]nReopoham sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit (eh nohno iei Naama mehn Ammon), oh sapwellime pwutak Apaisa me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.L!nErein ahnsowo mahwen kin wiewiawi nanpwungen Reopoham oh Seropoham.m UnMehkoaros me Nanmwarki Reopoham ketin wiahda ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.&GnAhnsou koaros me nanmwarkio pahn kin ketila nan Tehnpas Sarawio, sounsilasil ko pahn kin wa kohla mehn sansar ko, mwuhr re ahpw kin kapwurehla nan dewerailo.3nPwehn wiliandi dipwisou pwukat, Nanmwarki Reopoham wiahda mehn sansar prons oh ketikihong lapalap ako me kin pwukoahki sinsile ewen kelen tehnpaso./nE kihsang dipwisou kesempwal koaros me mi nan Tehnpas Sarawio oh pil nan tehnpas en nanmwarki, iangahki mehn sansar kohl me Solomon ketin wiahda.cAnNi kelimaun sounpar en mwehin Reopoham, Sisak, nanmwarkien Isip ahpw mahweniong Serusalem.nAhpw me keieu suwed, mie ohl oh lih ekei me kin wia doadoahk en netiki paliwararail nan wasahn kaudok pwukat. Mehn Suda ko kin wiewia soahng kanamenek koaros me aramas akan me KAUN-O ketin koakoahsang nan wehio mwohn mehn Israel ko ar kohkolahng wasao kin wiewia.+nRe kauwada wasahn pwongih koht likamw ekei oh kauwada uhr takai oh sansal en Asera me irail en pwongih pohn dohl kan oh pahn mwetehn tuhke kan. nMehn Suda eri wiahda dihp ong KAUN-O oh kahrehiong eh pwurehng engiengda mehlel sang e ketin engieng pahn arail pahpa kahlap ako.&GnSapwellimen Solomon pwutak Reopoham mahki sounpar pahisek ehu ni ahnsou me e wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki Serusalem erein sounpar eisek isuh, kahnimw me KAUN-O ketin pilada sang nan wehin Israel pwe en kin wia wasahn kaudok ong ih. Naama, mehn Ammon, me en Reopoham eh nohno.+nSeropoham wiewiahki nanmwarki men erein sounpar rieisek riau. E sipalla oh seridi, oh sapwellime pwutak Nadap me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.1nMehkoaros me Seropoham ketin wiahda, mahwen kan me e wia oh mwomwen eh wiewia kaun emen, ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel. nMehn Israel eri mwahieiki oh sarepedi, nin duwen me KAUN-O mahsanihong sapwellime ladu soukohp Ahisa, pwehn padahkihong aramas akan.p[nEn Seropoham eh pwoud ahpw sapahllahng Tirsa. Ni ahnsowohte me e pedolong nan tehnpeseo, a serio mehla.q]nKAUN-O pahn ketin kesehla Israel pwehki Seropoham eh dipada oh kahluwa ong aramas en Israel nan dihp.”LnKAUN-O pahn ketin kaloke Israel, oh Israel pahn rerrer rasehng ahlek pwoat nan kisin piletik. E pahn ketin usada mehn Israel kan sang nan sahpw kaselel me e ketikihong arail pahpa kahlap ako, oh e pahn ketin kamwarakirailpeseng palio Pillap Iupreitis, pwehki ar kahngiangihada ni ar wiahda dikedik en eni en koht lih Asera.hKnKAUN-O pahn ketin kasapwilada emen nanmwarki pohn Israel me pahn kaimwisakala mwehin Seropoham.=un Mehn Israel koaros pahn mwahieiki oh sarepedi. Pwutako kelehpw me pahn seridi ni pwungih rehn en Seropoham peneinei, pwehki ih kelehpw me KAUN-O, Koht en Israel, kin kupwurperenki.+Qn Ahisa eri usehla eh pato ong en Seropoham eh pwoud, “Eri, komw sapahlwei ni tehnpaso. Ni ahnsou me komw pahn lel nan kahnimwo, sapwellimomwi pwutako pahn mehla.3an Kidi kan pahn kangala kisehn omw peneinei kan me pahn mehla nan kahnimwo, oh menpihr kan pahn kangala mehmen me pahn pil mehla nansapw. Ngehi, KAUN-O me mahmahsen.’ ”X +n Pwehki kahrepe wet I pahn kihong uhk oh kadaudokomw kan nan apwal laud, I pahn kemehla kadaudokomw ohl koaros, me pwulopwul oh mah kan. I pahn koakoahsang omw peneinei; re pahn lekdekla duwehte pwisehn mahn.Q n Ke wiadahr dihp kei me laudsang mehlel dipen irail ko me kaunda wehiet mwohmw. Ke sohpeisangieier oh kahredahr ei engieng ni omw wiadahr dikedik en eni kan oh sansal mete kan pwe aramas en kaudokiong.> wnI kihsangehr wehio rehn kadaudok en Depit kan oh uhd kihong uhk. Ahpw ke sohte duwehte nei ladu Depit, me uhdahn loalopwoatohng ie, peikiong ie oh kapwaiada dahme I kin koasoanehdi./ YnPwurala oh padahkihong Seropoham me iet me KAUN-O, Koht en Israel mahsanihong: ‘I piluhkada sang rehn aramas akan oh wiahkinuhkala kaunen nei aramas akan en Israel.F nAhpw ni ahnsou me Ahisa rongada eh pedolong nan wenihmwo, e ahpw patohwan, “Pedolong, I ese me komwi en Seropoham likend. Dahme komw wekidkihla mwomwomwien? Mie rohng suwed ehu ong komwi.iMnKAUN-O ketin mahsanihong me en Seropoham eh pwoud kohkodohng idek reh duwen nah pwutak soumwahuo. Oh KAUN-O mahsanihong dahme e pahn patohwan. Ni ahnsou me en Seropoham eh pwoud leledo, e mwomwehda me ih emen aramas tohrohr.hKnLiho eri kohla ni imwen soukohp Ahisa nan Sailo. Ahisa likeilapalahr oh solahr kak kilang wasa.9nWalahng lopwon en pilawa eisek, ekei keik, oh ehu sahen sukehn loangalap. Idek re dahme pahn wiawihong neita pwutaket, e ahpw pahn padahkihong uhk.”V'nSeropoham ahpw mahsanihong eh likend, “Wekidala mwomwomw pwe aramas en dehr eseiuk, kowe eri kohla Sailo, wasa me soukohp Ahisa kin koukousoan ie, soukohp me kohpahda me I pahn wiahla nanmwarkien Israel.L nNi ahnsowo sapwellimen Nanmwarki Seropoham pwutak Apaisa soumwahuda.[1n "Sapwung wet rehn nanmwarki kahrehiong ohla oh pwupwulahn eh kadaudok en nanmwarki.!n !Seropoham, nanmwarkien Israel sohte tokedihsang eh wiewia suwed kan, ahpw e usehlahte pilipilada samworo sang rehn peneinei kan me sohte konehng re en kin papah ni pei sarawio me e ketin kauwada. E kin kasarawihala nin duwen samworo mehmen me kin men wiahla samworo.&Gn Mahsen kan me e wiadahr sang ni koasoandien KAUN-O ong pei sarawien Pedel oh ong wasahn kaudok koaros nan kisin kahnimw kan en Sameria pahn uhdahn pweida.” n Mwurin seridio soukohpo ahpw ndahng nah pwutak ko, “Ni ei pahn mehla, kumwail pahn sarepiehdi nan sousou wet, limwahn ohlet.oYn E ahpw sarepedi nan sousoun eh peneinei, ih oh nah pwutak ko ahpw mwahieiki, ndinda, “Riei, riei!”n~Wn Soukohp maho eri ale paliwereo, kidahng pohn ahso, oh kapwurelahng Pedel pwehn mwahieiki oh sarepedi..}Wn ih eri mwesel kohkohla oh diarada paliweren soukohpo eh wonohn nanialo, nah ahso oh laiono mihmihte limwah. Laiono sohte kangala paliwaro oh e pil sohte peiong ahso.b|?n E ahpw patohwanohng nah pwutak ko, “Kumwail kaunopada nei ahso.” Irail eri kaunopada,g{In Ni soukohp maho eh rongada duwen met, e ahpw patohwan, “Ih soukohpo met me sohte kapwaiada koasoandien KAUN-O! Eri, KAUN-O ketin kadarodohng laion emen pwe en kemehla, nin duwen me KAUN-O mahsanih me e pahn ketin wia.”#zAn Ohl ekei ahpw keidla wasao oh kilangada paliwereo eh wonohn nanialo, oh laiono kesikesihnen limwah. Re ahpw doululla Pedel oh pakairki dahme re kilangehr.+yQn ih eri patopatohla. Ni eh patopatohla nan ahlo e ahpw tuhwong laion men, laiono eri kemehla. Paliwere eri wonohn nan ahlo, ahso oh laiono eri kesikesihnen limwah.[x1n Mwurin ara tungoalehr, soukohp maho ahpw kaunopada nein soukohp en Sudao nah ahso,7win Komwi pwurodo oh tungoal wasa me e mahsanihong komwi kaleke komwi tungoal ie. Pwehki met, komwi pahn kamakamala, oh paliweromw sohte pahn seridi nan sousoun omwi peneinei.”v n ih eri ngilada patohwanohng soukohp en Sudao, “KAUN-O mahsanih me komw sohte peikiong oh sohte kapwaiada dahme e koasoanehdi.Yu-n Ni ara mwomwohd tungutungoal, mahsen en KAUN-O ahpw leledohng rehn soukohp maho,Rtn Soukohp en Sudao eri iangala soukohp maho ni imweo oh iang tungoal wasao.zson Soukohp en Pedel maho eri patohwanohng, “Pil ngehi soukohp men duwehte komwi, oh Koht ketin poaronehdo tohnleng men me mahsanihong ie I en waikomwihla ni imweio oh patohwanohng komwi kisin tungoal.” Ahpw soukohp maho sohte lokaia mehlel.trcn pwehki KAUN-O mahsanihong ie I en dehr tungoale de nim mehkot, oh I en dehr keid ni ahl me I keiddo ieo.”(qKn Ahpw soukohp en Sudao sapeng, patohwan, “I sohte kak iang komwi kohwei de iang omwi kupwurkalahngan. Oh I sohte pahn iang komwi konot de sakan mehkot wasaht,^p7n E ahpw patohwan, “Komw iangiehda kolahng ni imweio pwe komwi en iang ie tungoal.”o/n pwakihala soukohpo oh diarada eh mwomwohd pahn tuhke ohk pwoat, e ahpw idek, “Komwi soukohpo sang Suda?” Ohlo eri sapeng, patohwan, “Ei.”_n9n e ahpw patohwanohng irail re en kaunopada nah ahso. Irail eri kaunopada, ih eri mweselwmin Soukohp maho ahpw idek, “Mehnia ahl me e keid ie pwurala?” Irail eri padahkihong ahl me e keid ie pwurala,Jln Ni ahnsowo mie soukohp mah men me kin koukousoan nan Pedel. Nah pwutak ko ahpw patohdo oh patohwanohng dahme soukohp en Suda wiadahr nan Pedel rahno oh dahme e patohwanohng nanmwarki Seropoham.Xk+n Ih eri sohte pwurala nan ahl me e keiddo ie, ahpw e keid ni apwoat ahl tohrohr.jyn KAUN-O mahsanihong ie I en dehr tungoale de nim mehkot, oh I en dehr pwurala ni imweio keid ni ahl me I keiddo ieo.”in Sokohpo ahpw sapeng, patohwan, “Mehnda ma komw pahn ketikihdo apali en omwi pai, ahpw I sohte pahn iang komwi konot de sakan mehkot.h-n Nanmwarkio eri mahsanihong soukohpo, “Komw iangiehda kolahng ni imweio pwe komwi en tungoal. I pahn katingih ong komwi dahme komwi wiadahr.”cgAn Nanmwarki Seropoham ahpw mahsanihlahng soukohpo, “Komw menlau kapakapkin ie rehn KAUN-O omwi Koht, oh peki en ketin kupwure ie oh kamwahwihala pehiet!” Soukohpo eri kapakapohng KAUN-O, limen nanmwarkio eri mwahula. ~~v}};||zyyxXw1vuu_tsrqpfooQnmlkksjmihhgfe?dd,cc_bba `_^v]\[ZZ XWV TTSRlQPOOkNUMML_KJJIeHGGLFpFEDDCCCdBAA @G?~?>p=<;;o:z:098776644n321130//.-X,++K*z)((''Z&&$%=$##"Z!i a{ hI0MD+p5@r u  y r x w 4)[Mx Ira eri usehla ara koasoi ni ara kohkohla; a iet kuruma kisinei ehu oh oahs kisiniei kei mwadangete tang nanpwungara oh elipip ehu ahpw wahdahla Elaisa nanleng.MZx Elaisa ahpw nda, “Soahng apwal ehu me ke pekien. Ahpw ma ke pahn kilang ie ahnsou me I pahn tohrohrala sang uhk, ele omw pekipeken pahn pweida; a ma ke sohte kilang ie, a e sohte pahn pweida.”|Ysx Nindokon ara kotekote kohla. Elaisa ahpw ndalahng Elisa, “Ndaiong ie dahme I pahn kak wiahiong uhk mwohn ei pahn tohrohrala sang uhk.” Elisa ahpw sapeng, nda, “Komw mweidohng ie pwe I en sohsohki manaman en ngenomwi oh wiliankomwihdi.”XxElaisa eri kihsang eh likou puhpo, limpene, oh poakihki pihlo. Pihlo ahpw pwalpeseng; ira eri kotehla, keid pohn ngalangal.|WsxSoukohp limehk eri idawehnirahla ahpw ekis dohsang ira, mwasamwasahn ira nindokon ara uhdi ni keilen Pillap Sordan.lVSxEri, Elaisa ahpw ndalahng Elisa, “Menlau mihmihte mahs wasaht, pwe KAUN-O ketin poaroneielahng ni Pillap Sordan.” Elisa eri sapeng, nda, “I kahukihla ni mwaren KAUN-O me I sohte pahn tohrohrasang uhk.” Ira eri kohkohla.MUxEri, pwihnen soukohp kei ahpw tuhwong Elisa wasao oh idek, “Ia duwe, komw mwahngih me KAUN-O pahn ketikihsang omwi soumaso rahnwet?” A Elisa sapeng, nda, “Ei, I ese. Kumwail dehr koasoia.”tTcxEri, Elaisa ahpw pwurehng ndalahng Elisa, “Menlau mihmihte mahs wasaht, pwe KAUN-O ketin poaroneielahng Seriko.” A Elisa ahpw sapeng, nda, “I kahukihla ni mwaren KAUN-O me I sohte pahn tohrohrasang uhk.” Ira eri kolahng Seriko.DSxPwihnen soukohp kei ahpw tuhwong Elisa wasao oh idek, “Ia duwe, komw mwahngih me KAUN-O pahn ketikihsang omwi soumaso rahnwet?” A e sapeng, nda, “Ei, I ese. Kumwail dehr koasoia.”fRGxElaisa ahpw ndalahng Elisa, “Menlau mihmihte mahs wasaht, pwe KAUN-O ketin poaroneielahng Pedel.” A Elisa ahpw sapeng nda, “I kahukihla ni mwaren KAUN-O me I sohte pahn tohrohrasang uhk.” Ira eri kohdilahng Pedel.Q !xEri, iet me pweida ni ahnsou me KAUN-O ketin kupwurehda en ketikidalahng Elaisa nanleng nan elipip ehu. Elaisa oh Elisa mweselsang Kilkal,hP MxMehkoaros me Nanmwarki Ahasaia wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.vO ixAhasaia eri sipalla, nin duwen me KAUN-O mahsanihong Elaisa pwehn padahkihong Ahasaia. Sohte sapwellimen Ahasaia pwutak, eri rie pwutak Soram uhd wiliandi wiahla nanmwarki ni sounpar keriaun mwehin Sehoram nein Seosopat, nanmwarkien Suda.N xoh patohwanohng, “Iet me KAUN-O mahsanih: ‘Pwehki omw kadarala meninkeder kei pwe re en rapahki kaweid rehn Paalsepup, koht en Ekron-likamwete sohte koht nan Israel me ke en rapahki kaweid reh-omw ohla kan sohte pahn mwahula; ke pahn mehla!’ ”M !xTohnleng en KAUN-O ahpw mahsanihong Elaisa, “Iang ih kohdihla, oh ke dehr masepwehk.” Elaisa eri iang lapalapo patohla rehn nanmwarkiocL CxLapalap riemeno mehkihla kisiniei sang nanleng; ahpw komwi ketin kupwurkalahngan ong ie!”yK ox Nanmwarkio pil pwurehng kadarala lapalap emen iangahki ohl limehk. Lapalapo eri kohdahla pohn dohlo, kelehpwikihdi mwohn Elaisa, oh peki reh, “Maing, ohlen Koht, komw ketin kupwurkalahngan ong ie oh iengei kan. Komw dehr ketin kemeikitala!JJ x A Elaisa ahpw sapeng, patohwan, “Ma ngehi ohlen Koht emen, a kisiniei sang nanleng en kohdi oh kemeikumwailla.” Ahnsowohte sapwellimen Koht kisiniei pa kohdi oh kemehla lapalapo oh ienge ko.;I sx Nanmwarki pil ketin kadarala emen lapalap iangahki ohl limehk, irail kohdahla oh patohwanohng Elaisa, “Maing, ohlen Koht, nanmwarki ketin mahsanih komwi en mwadang ketidihla!”7H kx Elaisa ahpw sapeng, patohwan, “Ma ngehi ohlen Koht emen, a kisiniei sang nanleng en kohdi oh kemeikumwailla.” Ahnsowohte kisiniei pa kohdi oh kemehla lapalapo oh ienge ko.XG -x E ahpw ketin kadarala lapalap emen iangahki ohl limehk pwe re en wahdo Elaisa. Lapalapo diarada eh mwomwohd pohn dohl ehu oh patohwanohng, “Maing, ohlen Koht, nanmwarki ketin mahsanih komwi en ketidihla.”F 3xA re sapeng, patohwan, “E likawih likou reirei ehu me wiawihkihda kilin mahn, oh kateng kilin kou.” Nanmwarkio ahpw mahsanih, “Elaisa mwo!”8E oxNanmwarkio ahpw keinemwe, “Ia mwomwen ohlen?”@D }xA re sapeng, patohwan, “Se tuhwong ohl emen me patohwan se en pwurodo oh patohwanohng komwi me KAUN-O mahsanih: ‘Dahme ke kadarkihla meninkeder kei pwe re en rapahki kaweid rehn Paalsepup, koht en Ekron? Ele pwehki omw lemeleme me sohte koht nan Israel? Omw ohla kan sohte pahn mwahula; ke pahn mehla!’ ”tC exmeninkeder ko ahpw pwurala rehn nanmwarkio. Nanmwarkio eri keinemwe rehrail, “Dahme kumwail pwurekihdo?”B %xKumwail patohwanohng nanmwarkio me KAUN-O mahsanih, ‘Ke sohte pahn mwahula; ke pahn mehla!’ ” Elaisa eri kapwaiada me KAUN-O mahsanih,A %xAhpw tohnleng en Koht men mahsanihong Elaisa, soukohp sang Tispe, en kohla tuhwong sapwellimen Nanmwarki Ahasaia meninkeder ko oh idek rehrail, “Dahme kumwail pahn kolahng alehki kaweid rehn Paalsepup, koht en Ekron? Pwehki amwail medemedewe me sohte koht en Israel? @ xAhasaia, nanmwarkien Israel, ahpw pwupwudihsang pohn palahngk en pwelengen tehnpeseo nan Sameria oh ohla mehlel. Ih eri kadarala meninkeder kei pwe re en ale kaweid rehn Paalsepup, koht en kahnimw en mehn Pilisdia Ekron, pwehn kadiarakada ma e pahn kak mwahula.U? )xMwurin sipallahn Eihap, nanmwarkien Israel, wehin Mohap ahpw uhwongada Israel.y>mn5E kin kaudokiong oh papah Paal, e duwehte semeo me wia nanmwarki mwowe, e kahngiangihada KAUN-O, Koht en Israel. = n4E wiahda dihp ong KAUN-O, idawehn karasepen seme Eihap, eh nohno Sesepel, oh Nanmwarki Seropoham, me kahrehiong Israel nan dihp.#<An3Ni kaeisek isuhn sounpar en mwehin Seosopat, nanmwarkien Suda, Ahasaia nein Eihap wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar riau.;n2Seosopat sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Sehoram me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.":?n1Ahasaia, nanmwarkien Israel ahpw kupwurehda sapwellime ohl akan en iangada Sohp me sapwellimen Seosopat ko dake, ahpw Seosopat sohte kupwure pekipek wet.%9En0Mie tehnweren Nanmwarki Seosopat sohp kei me wiawihda pwehn kin seiloaklahng wehin Opir pwehn ale kohl; ahpw sohp ko ohla nan Esiongkeper oh sohla kak tang.m8Un/Sohte nanmwarki nan wehin Edom; wiliepe men me nanmwarkien Suda ketin pilada pwehn kin kakaun wasao. 7;n.E pwakihasang ohl oh lih koaros me kin wia doadoahk en netiki paliwararail kan ni pei sarawien me rotorot akan me mihmihte sang ni mwehin eh pahpa Asa.x6kn-Mehkoaros me Seosopat wiadahr, oh eh kommwad nan mahwen ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.85mn,Seosopat wiahda meleilei ong nanmwarkien Israel.Z4/n+E duwehte semeo me wia nanmwarki mwowe, e wiadahr me pwung mwohn silangin KAUN-O, ahpw e sohte kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan, oh aramas akan uselahte wiewia meirong oh isihsik warpwohmwahu wasao.3 n*ni eh sounpar silihsek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar rieisek limau. Eh nohno iei Asupa, nein sili serepein.l2Sn)Ni kapaheiun sounpar en mwehin Eihap, nanmwarkien Israel, Seosopat nein Asa wiahla nanmwarkien SudaV1'n(Eri, ni eh sipallahr, sapwellime pwutak Ahasaia wiliandi oh wiahla nanmwarki.?0yn'Eri, wiewiahn Nanmwarki Eihap, iangahki koasoipen tehnpese aipori oh kahnimw kan koaros me e ketin kauwada, koaros ntinting nan pwuhk me adaneki Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.F/n&Tehnwere werennansapw en mahweno ahpw kamwakelda ni pwarer en Sameria, wasa me kidi kan tamwehsang ntah ie oh lih suwed akan wiahki arail wasahn duhdu, nin duwen me KAUN-O ketin mahsaniher.S.!n%Eri, Nanmwarki Eihap ahpw sipalla. Kahlepeo wisikla oh seridi nan Sameria..-Wn$Eri, mwohn ketipin eh pahn kihrla, pakair ehu ahpw kohseli nanpwungen sounpeien Israel kan, “Kumwail koaros en pwurala nan sapwamwail oh nan amwail kahnimw kan.”m,Un#Nindokon mahweno eh wiewiawi, Nanmwarki Eihap ahpw utuhtda oh ketiket nan tehnwere werennansapw en mahweno, sallang mehn Siria kan. Ntahn eh ohlao ahpw kerekeredi mwuledek nan werennansapwo; oh lel nin soutik Eihap ahpw sipalla.<+sn"Eri, sounpeien Siria men ahpw depweikihla ni eh kadarala mwahl nah kesik ketieuwo ahpw inenehdi nan peuspenehn sapwellimen Nanmwarki Eihap mehn sansar. Nanmwarki Eihap ahpw mahsanihalahng sapwellime sountangahki tehnwere werennansapw en mahweno, “I lellelehr! Wekid wahren; kita tangasang nan mahwenet.”Q*n!re ahpw diarada me kaidehn ih nanmwarkien Israelo; irail eri pweieksang.3)an Eri, ahnsou me re patohwanda Nanmwarki Seosopat, irail koaros lemeleme me ih me nanmwarkien Israel, re ahpw sohpeila oh mahweniong. Ahpw ni en nanmwarkio eh ketin mahsen,(#nNanmwarkien Siria ahpw mahsanihong sapwellime kaunen werennansapw 32 re dehpa mahweniong emen tohrohr nan mahweno, ihte nanmwarkien Israel.c'AnEihap ahpw ketin mahsanihong Seosopat, “Ahnsou me kita pahn lel nan mahweno, I pahn wekidala mwomwei, a komw pahn ketila nan kapwat en nanmwarki.” Eri, nanmwarkien Israel ahpw ketila nan mahweno oh wekidala mwomwe.v&gnNanmwarkien Israel, Eihap, oh nanmwarkien Suda, Seosopat, ira eri ketila oh mahweniong mehn Ramod nan Kilead.9%mnMaikaia ahpw sapeng, patohwan, “Ma komw pahn paiamwahu pwurodo, eri, kaidehn KAUN-O me mahseniong ie.” E ahpw pil patohwan, “Kumwail koaros en rong dahme I patohwanet.”q$]nPadahkihong ira en kesehlong nan imweteng, oh kamwengehkihte pilawa oh pihl, I lao paiamwahu pwurodo.”5#enEri, Nanmwarki Eihap ahpw mahsanihong emen sapwellime lapalap ako, “Salihedi Maikaia oh wahla rehn Amon, kepinahn kahnimwet, oh rehn Sohas, sapwellimen nanmwarki pwutako.s"anMaikaia ahpw sapeng, patohwan, “Ma ke pahn kohwei rukla nan ehu perehn, ke ahpw pahn kak wehwehkihda.” !nEri, ni ahnsowo Sedekaia ahpw kohla oh pohr meseo, oh idek, “Ia duwen ngenen KAUN-O eh kohsang rehi ahpw uhda mahseniong uhk?”j OnMaikaia ahpw kaimwisekala eh patoh oh patohwan, “Ih met me wiawiher. KAUN-O ketin kalokaiahki sapwellimomwi soukohp pwukat pwe re en wia likamw ong komwi. Ahpw pein ih ketin koasoanehdi kapwal laud me pahn lelohng komwi!”MnNgehno ahpw patohwan sapeng, ‘I pahn patohla wiahiong sapwellimen Eihap soukohp koaros re en wia kohkohp likamw.’ KAUN-O eri ketin mahsanih, ‘Kohla oh pitih. Omw doadoahk pahn pweida.’ ”)nlao ngehn ehu ahpw patohla mwohn KAUN-O oh patohwanohng, ‘Ngehi me pahn pitihdi.’ KAUN-O eri ketin keinemwe, ‘Ia duwe omw pahn pitih?’0[nKAUN-O ahpw ketin keinemwe, ‘Ihs me pahn pitih Eihap pwe en kohla oh mehla nan Ramod?’ Ekei tohnleng kan koasoia ehu soahng, e ekei pil koasoia ehu soahng tohrohr,:onMaikaia pil patohwan, “Eri, komw ketin karonge dahme KAUN-O ketin mahsanih. I kilangehr KAUN-O eh ketiket pohn mwoale nanleng, oh sapwellime tohnleng kan kesikesihnen limwahn.*OnEihap ahpw ketin mahsanihong Seosopat, “I padahkihong komwi me ohl menet sohte kin kohpada mehkot me mwahuwong ie, ahnsou koaros mehkot me kin suwediong ie.” nMaikaia ahpw sapeng, patohwan, “I kilangehr mehn Israel kan ar mwarahkpeseng pohn dohl akan, rasehng sihpw me sohte sileparail. Oh KAUN-O ketin mahsanih, ‘Aramas pwukat sohte kaunparail; kumwa mweidohng irail en kohkohla ni imwarail ko ni popohl.’ ”nEihap ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Pak depe me I pahn padahkihong uhk ke en ndaiong ie dahme mehlel ni mwaren KAUN-O?” ;nNi ahnsou me e pwarodo mwohn nanmwarki ko, Eihap ketin keinemwe reh, “Maikaia, ngehi oh Nanmwarki Seosopat, se en kohla oh mahweniong mehn Ramod, de soh?” Maikaia ahpw patohwan, sapeng, “Komw ketiwei pwe komw pahn pweida. KAUN-O pahn ketikihong komwi manaman en powehdi.”p[nMaikaia sapengki, “Ni mwaren KAUN-O ieias, I pahn patohwan dahme KAUN-O pahn ketin padahkihong ie.”(Kn Eri, me lapalapo me pekederlahng kahrehdo Maikaia ahpw ndaiong, “Soukohp koaros kohpadar me nanmwarkio pahn pweida nan mahwen, ke uhdahn pahn wia duwehte.”Cn Soukohp teiko koaros pil koasoia soahngohte, re ahpw patohwan, “Komw ketin pelian mehn Ramod kan, komw pahn ketin kaloweiraildi; pwe KAUN-O pahn ketikihong komwi manaman en powehdi.”yn Emen soukohp ako, Sedekaia, nein Kenahna, ahpw wiahkihda kod kei mete, e ahpw patohwanong Eihap, “Iet me KAUN-O ketin mahsanih, ‘Mepwukat me komw pahn ketin mahwenkihong mehn Siria kan lao komw pahn ketin kemeirailla oh kamwomwirailla.’ ”A}n Nanmwarki riemeno eri ketidiong pohn mwoalara, nan sapwellimara kapwat en nanmwarki, wasahn kamwakele kilin kohn likin ewen kelen Sameria, oh soukohp koaros ahpw wiewie kohkohp mwohra.n Eri, Nanmwarki Eihap ahpw ketin malipehdo emen sapwellime lapalap ako, oh mahsanih en mwadahng patohla oh kahrehda Maikaia.nEihap ahpw ketin sapeng, mahnsaih, “Ei, pil mie emen, Maikaia, nein Imla. Ahpw I suwedki, pwehki eh sohte kin kohpada mehkot me mwahuwong ie, ahpw ahnsou koaros mehkot me kin suwediong ie.” Seosopat ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Komw dehr mahsanih men.”ymnA Seosopat ahpw ketin keinemwe, “Sohte pil emen soukohp me kitail pahn kak esehsang duwen kupwur en KAUN-O?”nEri, Eihap ahpw malipepene soukohp akan, ele irail me 400, oh ketin keinemwe rehrail, “I en kohla mahweniong mehn Ramod, de soh?” Re ahpw patohwan sapeng, “Komw ketila oh mahweniong irail, pwe KAUN-O pahn ketikihong komwi manaman en powehdi.”S!nAhpw mwohn mehkoaros kita pahn rapahki kupwur en KAUN-O nan mwekid wet.”  nEri, Eihap ahpw pil ketin keinemwe rehn Seosopat, “Komw pahn iang ie, kita ketila mahweniong mehn Ramod, de soh?” Seosopat ahpw sapeng, mahsanih, “Ma komw ketin onopadahr, I pil onopadahr, pil iangahki nei sounpei kan oh nei sounpeien dak oahs akan.J nEihap ahpw ketin keinemwe rehn sapwellime lapalap akan, “Dahme kahrehda kitail sohte wiahki mehkot pwe kitail en kapwurehdo Ramod Kilead sang nanmwarkien Siria? Pwe wasao uhdahn sapwatail.”r _nahpw ni kesiluhwen sounpar, Seosopat, nanmwarkien Suda, ahpw ketilahng tuhwong Eihap, nanmwarkien Israel.G  nEri, mwehi mwahu miher nanpwungen Israel oh Siria sounpar riau,q ]n“Ke kilangehr duwen Eihap eh aktikitiklahr mwohi? Kahrehda I sohte pahn ketikihong en ale kahpwal erein eh mour; ahpw met pahn pweida rehn nein Eihap seri kan, pwe ih ahnsou me I pahn ketikihdo kahpwal nan en Eihap eh peneinei.”.YnKAUN-O ahpw mahsanihong soukohp Elisa,5nEri, ni ahnsou me Elisa kaimwisekala eh koasoi ko, Eihap ahpw ketin tehrasang sapwellime likou kan, oh ketikihsang koaros, ahpw uhd pwuhriong nan likoun nsensuwed. E ahpw solahr konot, oh kin seiseimwok nan likoun nsensuwedo, oh pil ketiketseli ni mwomwen pahtou oh nsensuwed.p[nPein ih ketin wiahda dihp me keieu kanamenek ni eh ketin kaukaudokiong sansal takai kan, duwehte me mehn Amor kan kin wia; oh iei irail me KAUN-O ketin kausirailsang nan sahpwo ni ahnsou me mehn Israel kan pedolong ong nan sahpwo.)7in(Sohte emen me wiahda soangen wiewia suwed me Eihap ketin wiadahr mwohn silangin KAUN-O-pwehki sapwellime likend Sesepel me kin sewesehong oh koangngoangehki en wia mepwukat. ;nOh kidi kan pahn kangala omw peneinei me pahn mehla nan kahnimwo, oh mehmen me pahn mehla likin kahnimwo, menpihr kalaimwun kan me pahn kangirailla.”gInOh duwen Sesepel, KAUN-O ketin mahsanih me kidi kan pahn kangala paliwere nan kahnimw Sesreel.EnOmw peneinei pahn duwehla peneineien Nanmwarki Seropoham, nein Nepat, oh Nanmwarki Paasa, nein Ahisa, pwehki omw wiahiong ie soangen kansensuwed tohto ni omw kaweidohng Israel nan dihp.’>wnKahrehda KAUN-O mahsanihong komwi, ‘I pahn kihong uhk kahpwal. I solahr pahn tehk uhk, oh I pahn kamwomwasang seri wol koaros nan omw peneinei, me mah oh me pwulopwul duwepenehte.PnNi ahnsou me Eihap mahsanihada Elisa, e ahpw mahsanih, “Ke ahpw kihiehdi, kowe ei imwintihti?” Elisa ahpw sapeng, “Ei. Pein komwi ketin mweidohng omwi wiewia kan en uhdahn sapwung mwohn KAUN-O.}unPadahkihong me ngehi, KAUN-O, me mahsanihong, ‘Mwurin omw kemelahr Napod, ke pil lemeleme ke en pil sapwenikihla sapweo?’ Padahkihong me iet me I mahsanih, ‘Wasaohte me kidi kan tamwehsang ntahn Napod, re pil pahn tahmwehsang ntah.’ ”~n“Kohla rehn Nanmwarki Eihap nan Sameria. Ke pahn diarada nan en Napod eh mwetuwel en waino, pwe e pahn ninlimanikilahr.@}}nEri, KAUN-O ketin mahsanihong soukohp Elisa, mehn Tispe,:|qnNi ahnsowohte Eihap ahpw ketila oh ninlimanikihla.?{ynNi ahnsou me Sesepel karongehda rong pwoatet e ahpw mahsanihong Eihap, “Napod melahr. Eri met, kohla oh ale sapwomw sahpwo oh ale eh mwetuwel en wain me e kahng netikihong uhko.”@z}nRong pwoatet ahpw lelohng Sesepel me Napod kamakamalahr.*yOn Aramas likamw riemen ahpw uhda oh kauwe Napod mwohn pokono, dene e lahlahwe Koht oh nanmwarkio. Irail eri kahreieila likin kahnimwo oh katehki takai lao kemehla.|xsn Re ahpw pakairki ehu rahnen kaisihsol, oh kapokonepene aramas akan; re ahpw kihong Napod nan dewen me lapalap akan.Vw'n Eri, lapalap akan oh kaun akan en Sesreel ahpw wia dahme Sesepel koasoanehdi.Xv+n Kumwail rapahkihda aramas likamw riemen pwe ira en wia kadehde likamw ong Napod mwohn aramas akan, dene e lahlahwe Koht oh nanmwarki. Kumwail ahpw ale Napod oh kahreieila likin kahnimwo, kate, oh kemehla.”*uOn Nan kisinlikou pwukat ketihtihki, “Kumwail pakairki ehu rahnen kaisihsol, oh kapokonepene aramas akan; kumwail ahpw kamwohdang Napod nan dewen me lapalap akan.=tunEri, liho ntingihada kisinlikou kei, oh kilelehdiong mwaren Eihap pohn kisinlikou pwukat; e ahpw pil katengepene, sdampihedi oh kadaralahng rehn lapalap akan oh kaunen Sesreel kan.&sGnSesepel ahpw sapeng, patohwan, “Ia duwe, kowe nanmwarki men, de soh? Doudi sang pohn pehten! Perenda oh mwenge. I pahn aleong uhk en Napod eh mwetuwelo.”r-nNanmwarkio ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Pwehki pasapeng wet me Napod wiahiong ie ni ei peki en kihong ie eh mwetuwel en waino. I padahkihong me I pahn pwainohng eh mwetuwelo, de ma e mwahuki, I pahn wiliankihong ehu tohrohr. E ahpw padahkihong ie me e sohte mwahuki.”wqinSapwellime likend Sesepel ahpw ketila oh kalelapak reh, “Dahme komw kupwur toutouki oh sohte men konotki?”$pCnEihap ahpw sapahlla ni tehnpeseo oh kupwure inenen toutoukihla duwen me Napod padahkihongehr. E ahpw kipedi pohn peht, sohpeiong dihd, oh solahr men konot.7oinNapod ahpw sapeng, patohwanohng, “Mwetuwel en wain wet I sohsohki sang ei pahpa kahlap ako. Ni mwaren KAUN-O I sohte kak patohwanohng komwi, pwe komwi en ninlimanikihla.”(nKnEhu ahnsou Eihap ahpw mahsanihong Napod, “Mweidohng ie I en ahnekihla omw mwetuwelen, pwe e karanih imweiet, oh I mwahuki doadoahngki sahpwo ong mwetuwel en wahntuhke. I pahn kihonguhk ehu mwetuwel en wain me mwahusang, de, ma ke mwahuki, I pahn pwainkihong uhk ehu pweiwei kaselel.”nm YnNan Sesreel limwahn tehnpas en Nanmwrki Eihap, mwetuwel en wain ehu mie, en ohl emen me adaneki Napod.Vl'n+Nanmwarkio eri sapahlla ni tehnpeseo nan Sameria, ni pwunod oh kupwur pahtou.kn*Soukohpo eri patohwanohng nanmwarkio, “Met iei mahsen en KAUN-O: ‘Pwehki omw mweidohng ohlo en pitla, ohl me I koasoanehdi en kamakamala, ke pahn pwainkihla omw mour, oh noumw karis kan pahn mwomwla, pwehki omw mweidohng nein ohlo karis kan en tangdoaui.’ ”jjOn)Soukohpo eri tehrasang likowo ni meseo, nanmwarkio ahpw mwadangete diarada me ih emen soukohp ko.4icn(Ahpw I kedirepwkihla soahng tohto, ohlo eri pitsang ie.” Nanmwarkio eri sapeng, mahsanih, “Komwi pein kasaledahr pwunglahn omwi kopwung, oh komwi pahn ale kalokepe.”4hcn'Ni ahnsou me nanmwarkio ketiket kohdo, soukohpo ahpw werda, ketihtihki, “Maing Wasa Lapalap, I pepei nan mahwen nindokon emen sounpei eh patohwando imwintihti men me lohdier oh patohwanohng ie, ‘Sinsile ohl menet; ma e pahn pitla, ke pahn pwainkihla omw mour de pwainki mwohni silper silikid.’ g;n&Soukohpo eri kidimkihla likou meseo pwehn wekidala mwomwe, e ahpw patohla oh kesikesihnen nanialo, awiawih nanmwarkien Israel eh pahn ketin tang wasao.f!n%Eri, soukohpohte pil patohla rehn emen ohl oh patohwanohng, “Poakih ie!” Ohlo eri poakih; lapalahn poak ehu me e wiahiong oh kauwehla.}eun$ih eri patohwanohng, “Pwehki omwi sohte peikiong sapwellimen KAUN-O koasoandi, laion men pahn mwadangete kemeikomwihla ni ahnsou me komwi pahn mwesel sang rehi.” Eri, mwadangete ni ahnsou me e patopatohla, laion men ahpw pwarada oh kemehla. dn#Sang ni koasoandien KAUN-O emen kisehn pwihn en soukohp ko ahpw patohwanohng emen ienge soukohp ko en poakih ih. Ahpw e kahng wia,vcgn"Penadad ahpw mahsanihong Eihap, “I pahn kapwurehiong komwi kisin kahnimw kan me ei pahpao patohwansangehr semomwio, oh komw kauwada ehu omwi wasahn netinet nan Damaskus, duwehte me ei pahpao wiadahr nan Sameria.” Eihap ahpw sapeng, mahsanih, “Pwehki koasoandi wet, I pahn kasaledengkomwihla.” Ira eri wiahda inou ehu nanpwungara oh Penadad ahpw kaseledekla.|bsn!Sapwellimen Penadad lapalap ako ahpw mwasamwasahnte kilel mwahu, oh ni ahnsou me Eihap mahsanih, “Riei,” re inenen perenda ni ahnsowohte, oh patohwan, “Nin duwen me komwi mahsanih, Penadad iei riomwi!” Eihap eri mahsanih, “Kumwail kohwei oh kahrehdo rehi.” Ni ahnsou me Penadad leledo, Eihap ahpw luke ih en ketidahng pohn tehnwere werennansapw oh iangada ih.Kan Irail eri kidimkihla likoun nsensuwed nin lukoparail kan oh kihong sahl ni tepinwararail kan, irail eri patohla rehn Eihap oh patohwanohng, “Sapwellimomwi ladu Penadad patohwan pekimahk rehmwi pwe komwi en kupwure oh dehr kemehla.” Eihap ahpw sapeng, mahsanih, “E momourte? Me mwahu! E duwehte uhdahn riei pwutak!”@`{nSapwellime lapalap ako ahpw patohla reh oh patohwanohng, “Se rong me nanmwarkien mehn Israel kan me kupwurkalahngan. Komw mweidohng kiht pwe se en patohla rehn nanmwarkien Israel oh kihong likoun nsensuwed ni lukopat kan oh sahl ni tepinwarat kan, eri mweinele e pahn kak kupwurmahk oh sohte kemeikomwihla.”/_YnMe pitla ko eri tangala nan kahnimw Apek, wasa me kehl en kahnimwo pwupwudiong pohn me rienen isikid. Penadad iang tangala nan kahnimwo oh rukula nan perehn ihmw ehu.@^{nErein rahn isuh mehn Siria ko oh mehn Israel ko mihmihki nan imwarail impwal kan, sansalpene. Ni keisuhn rahn re ahpw tapihada mahwen, oh mehn Israel kan ahpw kemehla mehn Siria lopw.S]!nSoukohp men ahpw patohla rehn Nanmwarki Eihap oh patohwanohng, “Iet dahme KAUN-O ketin mahsanih: ‘Pwehki mehn Siria kan ar patohwan me ngehi koht en pohn nahna kan, a kaidehk koht en wasa patapat kan, I pahn mweidohng uhk ke en powehdi arail lapalahn karis kan, oh kowe oh noumw aramas akan pahn esehki me ngehi KAUN-O.’ ”p\[nMehn Israel ko eri likwerpene oh kaunopada; re mwesel oh kauwada imwarail impwal kan ni kahng riau sohpeilahng mehn Siria ko. Re rasehng pelin kuht tikitik riau, ma re pahn karasahiong karis en mehn Siria ko, me kadirehla nansapwo.[nNi ahnsoun padok wahnsahpw eh leledo, e ahpw ekerpene sapwellime sounpei oh ketilahng nan kahnimw Apek pwehn mahweniong mehn Israel ko.Z/nKomwi eri ekerpene uwen karis me tohto duwehte karis me tangasang komwio, iangahki soangen uwen tohtohn oahs oh werennansapwohte. Kitail pahn mahweniong mehn Israel kan nan patapato, oh met kitail pahn kaloweiraildi.” Nanmwrki Penadad eri pwungki oh idawehn arail kaweid.~YwnEri, komw ketikihsang nanmwarki siliakan riemen nan dewerail oh wiliankiniraildi kaun akan me uhdahn sounpei koahiek.sXanSapwellimen Penadad lapalap ako ahpw patohwanohng, “Koht en Israel kan iei koht en pohn nahna kei, ihme kahrehda mehn Israel kan kalowehkinkitaildi. Ahpw kitail uhdahn pahn kaloweiraildi ma kitail pahn mahweniong irail nan patapato.wWinSoukohpo eri patohla rehn Nanmwarki Eihap oh patohwanohng, “Pwurala oh onehda sapahl sapwellimomwi karis kan oh wiahda koasoandi ni keneinei, pwehki nanmwarkien Siria pahn pwurehng mahwen ni ahnsoun padok wahnsahpw nan pahr kohkohdo.”|VsnNanmwarki Eihap eri kolahng nansapwo, kalowehdi oahs ako oh werennansapw ako, oh kahrehiong mehn Siria ko ar lohdi.UU%noh emenemen kemehla ohl me e peiong. Mehn Siria ko eri tangdoaui, oh mehn Israel ko pwakihirail ni lingeringer kowahlap, Penadad ahpw dakehda were oahso oh tangdoaui, iangahki ekei sounpei me dak oahs ko.^T7nSounpei pwulopwul ko eri kaunda mahweno, karis en mehn Israel ko ahpw idawehnirailla,iSMnE ahpw mahsanih, “Kumwail poarmouriraildi, mehnda ma re kohkodohng mahwen de peki meleilei.”%REnSounpei pwulopwul ko me tiengla. Kisin pwihn en lipoahrok ehu me Penadad kadarala ahpw pwurodo oh padahkihong me pwihn en sounpei ehu kohkohdo sang Sameria.gQInMahweno tepida nin souwas, nindokon Penadad oh me siliakano ar sakaulahr nan arail impwal kan.=PunNanmwarkio eri kapokonepene sounpei pwulopwul kan me mi pahn kaweid en kaunen wehi kan, irail koaros me 232. Ih eri pil ekerodo sounpei en Israel ko, irail koaros patpene me 7,000.O)nEihap eri keinemwe, “Ihs me pahn kaunda mahweno?” A soukohpo sapeng, patohwan, “KAUN-O mahsanih me sounpei pwulopwul kan me mi pahn kaweid en kepina kan me pahn wia.” Nanmwarkio ahpw keinemwe, “Ihs me pahn kaunda pwihnlapo?” A soukohpo patohwan, “Komwi.”qN]n Mwurin ahnsou kis, soukohp men ahpw patohla rehn Nanmwarki Eihap oh patohwanohng, “KAUN-O mahsanih, ‘Komwi dehpa masakada lapalahn kariso! I pahn mweidohng komwi en powehdi rahnwet, oh komwi ahpw pahn ese me ngehi KAUN-O.’ ”]M5n Penadad ale en Eihap pasapeng pwukat nindokon ih oh sapwellime nanmwarki teiko ar wie sakasakau nan arail impwal kan. E ahpw ruwese sapwellime ohl akan pwe re en onopada oh mahweniong kahnimwo, irail eri onopada.&LGn Nanmwarki Eihap eri sapeng, mahsanih, “Kumwail padahkihong me sounpei mehlel men kin wia soangen koasoi pwukat mwurin mahwen, ahpw kaidehk mwohn mahwen.”NKn sang Penadad: “I pahn wahdo uwen tohtohn ohl me pahn itarohng kamwomwala sapwellimomwi kahnimwet oh wahsang dipwisou kan me re pahn kamwerehdi. Koht en ketin kemeiehla ma I sohte pahn wia met!”Jn Eihap eri sapengala sapwellimen Penadad meninkeder ko, “Kumwail padahkihong ei kaun nanmwarkio me I pwungki sapwellime koasoandi ngidingid keieuo, ahpw I sohte pwungki keriauo.” Meninkeder ko eri kohkohla oh mwuri re pil pwurekihdo ehu koasoandibI?nKaun ako oh aramas ako ahpw sapeng, patohwan, “Komw dehr tehk; komwi dehr mweidohng.”H+nNanmwarki Eihap ahpw kapokonepene sapwellime kaunen wehio koaros oh mahsanihong irail, “Kumwail kilang duwen ohl menet eh men kauweikitailla. E kadarodohng ie mahsen kei me idingkin ie I en kadaralahng ei pwoud kan oh nei seri kan, nei silper oh kohl, eri I pwungki.”OGnEri, met I pahn kadarowei nei lapalap akan pwe re en tehk nan tehnpesomwi oh nan imwen sapwellimomwi lapalap akan, oh kihsang soahng koaros me kesempwal. Re pahn kohwei soangen ahnsou wet lakapw.”YF-nMwuri meninkeder ko pil pwurkilahng Eihap koasoandi ngidingid sang rehn Penadad: “I kadarowehr kair me komwi en kadarodohng ie sapwellimomwi silper oh kohl, iangahki omwi pwoud kan oh sapellimomwi seri kan.)EMnEihap ahpw sapeng, mahsanih, “Kumwail padahkihong ei kaun, Nanmwarki Penadad, me I pwungki; e kak sapwellimanikiniehla iangahki mehkoaros me I tungoalenki.”Dnkomwi en pekimahngkihla sapwellimomwi silper oh kohl, iangahki omwi pwoud kan oh sapwellimomwi seri me keieu kehlail kan.”C nE ahpw kadarala meninkeder kei ong nan kahnimwo rehn Eihap, nanmwarkien Israel, me ketihtihki, “Nanmwarki Penadad ngidingidkiB 'nNanmwarkien Siria, Penadad, ketin kapokonepene sapwellime sounpei koaros, oh nanmwarki siliakan riemen me iang utung mwekid wet oh kihda neirail oahs oh werennansapw akan, e ahpw ketila koasoanehdi sapwellime karis en sounpei kapilkipene Sameria oh mahweniong kahnimwo.&AGnElisa eri pwurala rehn nah mahn riemeno, kemeirahla oh kukihada udungko; e ahpw ale tuhke me kin mi pohn mahno ako ni ahnsoun ara doadoahk oh wiahki tuwien kisinieio. E ahpw kihong aramas ako uduk en mahn ako, oh irail ahpw tungoale. E ahpw kohla iangala Elaisa nin duwen sawasepe men.%@EnElisa ahpw pwilikihdi nah mahn akan, ahpw tangalahng rehn Elaisa, oh ndaiong, “Komw mweidohng ie I en pwurala oh metik ei pahpa oh nohno, kemwurimwuriong ira; I ahpw pahn pwurodo oh iangkomwihwei.” Elaisa ahpw sapeng, patohwan, “Me mwahu! Pwurowei. I sohte pahn kapweiek uhk.”g?InElaisa ahpw kohla oh diarada Elisa eh wie doadoahngki kou riemen nan eh mwetuwelo. Pwe pwihn eisek ehu me wad riemen samwalahr mwowe, oh Elisa ieiang pwihen mwuhro. Elaisa eri kihsang eh likou puhpo oh kihdiong pohn Elisa.>7nI pahn luhwekihdi aramas 7,000 en momour nan Israel-irail koaros me kin loalopwoatohng ie oh me sohte poaridi mwohn Paal oh metik sansal en Paalo.”=%nMehmen me pahn pitsang kamakamala sang Asael, e pahn kamakamala ni pehn Sehu, oh mehmen me pahn pitsang Sehu pahn kamakamala nan pehn Elisa.<noh Sehu nein Nimsi pwe en wiahla nanmwarkien Israel. Pil keiehdi Elisa nein Sapat mehn Apel Mehola pwe en wilianuhkedi oh wiahla soukohp.;9nKAUN-O ahpw ketin mahsanih, “Pwurala oh kohla nan sapwtehn limwahn Damaskus. Pedolong nan kahnimwo oh keiehdi Asael pwe en wiahla nanmwarkien Siria,#:AnE ahpw sapeng, patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalap, I kin uhpah komwi ahnsou koaros. Ahpw mehn Israel kan kauwelahr arail inou ong komwi; re kauwelahr sapwellimomwi pei sarawi kan, oh kemelahr sapwellimomwi soukohp akan. Ngehite me luhwehdi-oh irail pil songosong en kemeiehla.”*9On Eri, ni ahnsou me Elaisa rongada kisin ngilen mwenginingino, e ahpw pedoila oh uh ni ewen pwoahro. Ngihl ehu ahpw mahsanihong, “Elaisa, dahme ke wiewia met?”8#n Mwurin rerrer en sahpwo, kisiniei ahpw lulda-ahpw KAUN-O sohte ket nan kisinieio. Oh mwurin kisinieio, kisin ngilen mwenginingin kis wiawi.O7n KAUN-O ahpw ketin mahsanihong, “Pedoila oh uhda mwohi pohn nahnaht.” Eri, KAUN-O ahpw ketin kotehla wasao, oh ketin kadarodo kisinieng kehlail ehu me itikada dohl akan oh pwalangpeseng paip akan-ahpw KAUN-O sohte ket nan kisiniengo. Mwurin kisiniengo, rerrer en sahpw ahpw wiawi-ahpw KAUN-O sohte ket nan rerrer en sahpwo.6-n Elaisa ahpw sapeng, patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalap, I kin uhpah komwi ahnsou koaros. Ahpw mehn Israel kan kauwelahr arail inou ong komwi, kauwelahr pei sarawi kan, oh kemelahr sapwellimomwi soukohp koaros. Ngehite me luhwehdi-oh irail pil songosong en kemeiehla.” 5n E ahpw kohla kommoaldi nan pwoahr ehu wasao nipwong. Ni ahnsowohte KAUN-O ahpw mahsanihong, “Elaisa, dahme ke wiewia wasaht?”41nElaisa eri pwourda mwenge oh nimpil; kisin tungoal pwukat ahpw wiahiongehr ketihnepen rahn 40 me e pahn sapasapalki kolahng Sainai, Nahna Sarawio. 3 nTohnleng en KAUN-O ahpw pil pwurodo keriapak oh kapirida, mahsanih, “Pwourda oh mwenge, pwe ke de pwangada nan omw seiloak.”*2OnElaisa ahpw sohpeiseli oh kilangada limwahn moangeo lopwon en pilawa ehu oh sahn pihl ehu. E ahpw tungoale lopwon en pilawao oh nim pihlo; e ahpw pwurehng wendi.1ynElaisa ahpw wendi pahn tuhkeo oh meirla. Ni ahnsowohte tohnleng men ahpw sair oh mahsanihong, “Pwourda oh mwenge.”0noh sapasapalki rahn ehu pwon kolahng nan sapwtehn. E ahpw uhdi oh kammoaldi pahn mwetehn tuhke pwoat oh lemehda en mehla. E ahpw kapakap, “Maing KAUN-O, I solahr patohwan warohng soahng pwukat. Komw ketin ale ei mour, pwe e konehngete I en mehla.” l ~}}0|{zzEyxxwvvuuUttss[r[qppWo[nmllEkk(jiiIhhggBfe-d9cDaa=`__1^u]\\[\ZZYgXXyWyWVUU=TT$ShRQQnPmONN%MDLLkKJJ@IHH)GFEEDCC"BB5Ac@?==y<;;U:\988 667544211@0/..x--~-,2+^+*U)),(g'L&%$$#"! [{<;8(6X F &9Vzol xLiho ahpw kasaingdi nanmwarkio eh mahmahseniong Keasi, nein Elisa laduwo; nanmwarkio kupwurki mwahngih duwen en Elisa manaman akan. xNi kaimwiseklahn sounpar isuhwo, e ahpw pwuralahng Israel oh patohla rehn nanmwarkio pwehn peki imweo oh sapweo en kapwurupwuriong.vgxLiho eri kapwaiada eh kehkehlik oh kohkohla iangahki eh peneinei kohla kousoanla Pilisdia erein sounpar isuh. xElisa patohwanohng lih me kin koukousoan nan Sunem, lih me Elisa pwurehng kamourada nah pwutako, me KAUN-O pahn ketin kadarodo lehk lapalap nan sahpwo me pahn reireiki sounpar isuh, oh en mweselda iangahki eh peneinei oh kohla kousoanla ekis wasa tohrohr.\3xEri, iei met me pweidahr reh: aramas ako tiakedi oh kemehla ni ewen kelen kahnimwo. xa sapwellimen nanmwarkio lapalapo ahpw sapeng, patohwan, “Met sohte kak wiawi-pein KAUN-O pil sohte kak ketikihda wahn pilawa ni ahnsou mwadang!” Elisa ahpw sapengki, “Komw uhdahn pahn kadehdehki mesomwen met, ahpw komw sohte pahn iang tungoale.”X~+xPwe ni Elisa eh kohpadahng nanmwarkio, patohwan, “Lakapw ni soangen ahnsou wet paunen parli rieisek pahn netila ni mwohni silper ehu oh paunen pilawa eisek pahn netila ni mwohni silper ehu, nan Sameria,”_}9xNanmwarkien Israel ketin kilelehdi sapwellime lapalap me kin uh mpe en sinsile ewen kelen kahnimwo. Eri, aramas ako ahpw tiakedi oh kemehla wasao, nin duwen me Elisa kohpadahr ni ahnsou me nanmwarkio ketin pas reh.X|+xAramas ako eri patohla oh simwihada kahnimpwal en mehn Siria ko; kahrehda paunen pilawa eisek kin netila ni mwohni silper ehu, a paunen parli rieisek pil mwohni silper ehu. Eri, mahsen en KAUN-O ahpw pweida. {xIrail eri patopatohla idihdawehn mehn Siria ko lel ni Pillap Sordan; re ahpw diarada duwen wasa koaros nanialo eh diren likou oh dipwisou me mehn Siria ko keseseli nan ar karuaruwen tangdoaui. Meninkeder ko eri pwurodo oh pakairkihong nanmwarkio soahng koaros.z+xIrail eri pilada ohl ekei. Nanmwarkio eri ketin kadarirailla pwe re en patohlahng nan kahnipwal en mehn Siria kan oh tehk mwahu dahme wiawiher.^y7x Emen sapwellime lapalap ako ahpw patohwan, “Aramas akan en kahnimw wet rasehngehr me melahr akan. Eri, kitail kadarala ekei aramas iangahki oahs limmen me luhwehdi ko. Pwe kitail en mwasahn dahme pahn pweida.”x7x Nanmwarkio ahpw ohpala wasa nipwongo oh mahsanihong sapwellime lapalap ako, “I pahn ndaiong kumwail dahme mehn Siria ko koasoakoasone. Re ese me kitail mihmi nan apwal en lehk lapalap, ihme re kohieisangki nan ar kahnimpwalo oh wie rukuruk nansapw, awiawih atail pahn kohieila sang nan atail kahnimwet pwe kitail en repen mwenge, re ahpw pahn kolkitaildi ni atail momour oh kalowehdi atail kahnimwet.”Tw#x Silepe ko eri pakairkihla oh rohng wet ahpw lella ni tehnpas en nanmwarkio.vx Re ahpw pwurasang ni kahnimpwal en mehn Siria ko, oh pwurala Sameria oh pakairkihong silepen kehlo duwen ar kohla nan kahnimpwal en mehn Siria ko oh sohte diar aramas wasao, oh sohte rong mehkot, ihte oahs kei oh ahs kei me wie sensel, oh kahnimpwalo solahr towe.@u{x Eri, re ahpw ndapene nanpwungarail, “Sapwung ehu me kitail wiadahret! Rahnwet rahnen rohng kaperen ehu, kitail ahpw sohte mweseiseiki. Ma kitail awiawih lao lel nimenseng, sohte mweseiseiki, kitail uhdahn pahn ale kalokolok. Nna, kitail kohla ahnsou wet oh pakairkihong sapwellimen nanmwarkio lapalap akan!”_t9xNi ohl tokutok pahmeno ar lel ni irepen kahnimpwalo, re ahpw pedolong nan ehu impwal ko oh tungoale kisin tungoal ko oh nimpil, oh wahsang dipwisou kei loale, silper, kohl, oh likou. Irail eri kohieisang wasao oh ekihla dipwisou ko. Re ahpw pil pwurala, pil pedolong nan ehu impwal tohrohr, pil wahsang oh ekihla dipwisou ko me re diar loale. s xEri, nin soutikohte re tangdoaui, kesehla imwarail impwal kan, oh neirail oahs akan oh ahs akan; re tangasang arail kahnimpwalo.MrxPwe KAUN-O ketin kupwurehda pwe karis en mehn Siria ko en rongada lapalahn ngihl ehu, rasehng ngilen werennansapw me ngiringirisek oh oahs me tangatang, oh ngilen karis en sounpei tohtohie; kahrehda re medemedewe me nanmwarkien Israel pwaindahr oh kapokonepenehr nanmwarki kan en wehin Id oh Isip pwe re en mahweniong irail. q xEri, re ahpw mwesel nin soutiko, kolahng ni kahnimpwal en mehn Siria ko; ahpw ni ar lel mwo, sohte aramas emen re diarada wasao.ap=xSohte katepen atail pahn pedolong nan kahnimwo, pwe kitail pahn mehkihla atail duhpek wasao; ahpw ma kitail pahn pil mihmihte wasaht, kitail pahn pil mehla. Eri, kitail kohla nan kahnimpwal en mehn Siria ko oh pangkitailla. Ma irail poakepoake kitail, eri, kitail pahn mourla; a ma re kemeikitailla, soh mehn wiawi, kitail uhdahn pahn mehla.”oxEri, ohl tokutok pahmen mihmi ni ewen kelen Sameria, me ndapene nanpwungarail, “Kitail pahn mihmi met oh awiawih mehla?n/xEri, lapalap me kin wia sawasepen nanmwarkio ahpw patohwanohng Elisa, “Met sohte kak wiawi-pein KAUN-O pil sohte kak ketikihdo wahn pilawa ni ahnsou mwadang!” Elisa ahpw sapeng, ketihtihki, “Komw uhdahn pahn kadehdehki mesomwen, ahpw komw sohte pahn iang tungoale.”cm CxElisa eri sapeng, patohwan, “Kumwail rong dahme KAUN-O mahsanih! Ni soangen ahnsou wet lakapw, paunen pilawa ehu pahn netila ni mwohni silper ehu, oh paunen parli riau pahn netila ni mwohni silper ehu, nan Sameria.”Plx!E saikinte imwisekla eh patohwan mepwukat, nanmwarkio pa ketin leledo, e ahpw mahsanih, “KAUN-O me ketikidohng kitail apwal wet! Eri, soangen sawas dah me I pahn koapworopworki sang rehn KAUN-O?”-kUx E ahpw poaronehla meninkeder men rehn Elisa. Ni ahnsowo, Elisa mihmi ni imweo iangahki ohl mah kei me kolahng tuhwong. Mwohn sapwellimen nanmwarkio meninkedero eh lella, Elisa ahpw patohwanohng me mah ko, “Sounkam aramaso poaronedohr mehmen en kemeiehla. Eri, kumwail kanahieng, ni ahnsou me meninkedero pahn leledo, kumwail katengehdi wenihmwen oh dehr mweidohng en pedolong. Pein nanmwarkio iang idihdawehn kohdo.”}juxE ahpw mahsanih, “Koht en ketin kemeiehla, ma moangen Elisa sohte pahn lupsang mwohn rahnwet eh pahn imwisekla!”Ui%xNi nanmwarkio eh karongehda irair wet, e ahpw tehrkipeseng sapwellime likou ko eh nsensuwed; aramas akan me mihmiseli limwahn kehlo ahpw kilang me e ket nan likoun nsensuwed masloalen sapwellime likou ko.&hGxKiht eri kukihada nei pwutako oh tungoalehla. Ahpw ni ei patohwanohng liho mandahn rahno me se pahn uhd tungolehla nah serio, e ahpw uhd ekihla nah serio!”2g_xEri, dahme ke anahne?” Liho eri sapeng, patohwan, “Maing, lih menet patohwanohng ie rahnteio se en tungoalehla ei tungoal serio, oh mahnda se pahn uhd tungoale naho.f5xNanmwarkio eri sapeng, mahsanih, “Ma KAUN-O sohte ketin seweseiuk, a soangen sawas dah me I kak sewesehkin uhk? Pala mie rehi wahn pilawa de wain?&eGxEhu rahn, nindokon nanmwarkien Israel eh ketiketseli pohn kelen kahnimwo, lih emen ahpw werla, patohwanohng, “Maing, Wasa Lapalap, komw ketin sewese ie!”6dgxEri mwekid wet kahrehda lehk lapalap ehu nan kahnimwo; iei me kahrehda moangen ahs emen kin netila ni mwohni silper welihsek oh oahroahr en pihns ehu ni mwohni silper limau.!c=xMwurin mepwukat, Penadad, nanmwarkien Siria, ahpw ketin kapokonepene sapwellime karis en sounpei koaros, pwe en kolahng mahweniong Sameria oh kapilpene.\b3xNanmwarkio eri ketin kaunopadahng irail lapalahn kamadipw ehu. Eri, mwurin ar tungoal oh nimpil, eh ahpw kapwureiraillahng rehn nanmwarkien Siria. Sang ahnsowo, mehn Siria sohla pwurehng mahweniong wehin Israel.\a3xE ahpw sapeng, patohwan, “Soh! Komw dehr pil kemehla sounpei kan me komw kalowehdi nan mahwen. Komw ketin katungoalehkin irail kisin mwenge oh pihl, oh mweidohng irail re en pwuralahng rehn arail nanmwarki.”`xNi nanmwarkien Israel eh mahsanihada mehn Siria ko, e ahpw keinemwe rehn Elisa, “Ia duwe, maing, I pahn kemeirailla?”_}xNi ar pedolong nan kahnimw Sameria, Elisa ahpw kapakapohng KAUN-O, patohwan, “Maing KAUN, komw ketin kapehdpeseng mesen aramas pwukat, pwe re en kilangada wasa.” KAUN-O eri ketin kapehdpeseng masarail ko; re ahpw esehda me re mihmi nan Sameria.X^+xElisa eri patohla rehrail oh patohwanohng irail, “Kaidehkin ih ahlo met, de kahnimwo. Kumwail idawehniehdo, I pahn kahreikumwaillahng rehn aramaso me kumwail raparapahki.” Ih eri kahreiraillahng Sameria.d]CxEri, nindokon mehn Siria ko ar mwekidido, Elisa ahpw wia eh kapakapohng KAUN-O, patohwan, “Maing KAUN, komw ketin karotongehla mesen aramas pwukat.” KAUN-O eri ketin karotongehla masarail ko duwen me Elisa pekidahr.n\WxE ahpw wia kapakap pwoatet: “Maing KAUN, komw ketin kapehdpeseng mese pwe en kilang!” KAUN-O eri ketin kapehdpeseng mesen laduwo, ih eri kilangada duwen nahna kan ar direkihla oahs oh werennansapw kisiniei me kapilpene Elisa.\[3xElisa ahpw sapeng, patohwan, “Ke dehr masak, pwe iangata kan tohtohsang irail.”|ZsxNein Elisa laduwo ahpw pirida nimensehngie oh kohieisang nan ihmwo, e ahpw kilangada karis en sounpei kei me dake oahs oh werennansapw ar kapilpenehr kahnimwo. E ahpw werlahng Elisa, patohwan, “Maing, kita pahn mehla! Dahme kita pahn wia?”Y1xih eri ketin kadarala wasao pwihnen sounpei kehlail kei me dake oahs iangahki werennansapw kei. Irail eri lel wasao nipwong oh kapilpene kahnimwo..XWx Nanmwarkio ahpw mahsanih, “Kumwail kohwei oh rapahki wasa e kin mihmih ie, pwe I en kadarowei aramas en sailihedi.” Re ahpw patohwanohng me soukohpo mihmi Dodan,W)x Emen sapwellime lapalap ako ahpw sapeng, patohwan, “Maing, ei kaun nanmwarki, kaidehk emen kiht me wiewia met, pwe soukohp Elisa me patopato Israel, iei ih me kin patohwanohng nanmwarkien Israel mahsen koaros me komw ketin mahsanih nan sapwellimomwi perehn seimwok.”AV}x Nanmwarkien Siria inenen kupwurtoutoukihla irair wet; e ahpw kapokonepene sapwellime lapalap akan oh mahsanihong irail, “Ihs rehmwail me kin kadilkitailla rehn nanmwarkien Israel?” Ux Nanmwarkien Israel ahpw ketin kehkehlingkihong aramas ako me kin kousoan wasao, re en mwasamwasahn oh sinsile. Met wiawiher pak kei.T#x Ahpw Elisa patohwan kehkehlingkihong nanmwarkien Israel, patohwan, “Kaleke komw ketido wasa kiset, pwe mehn Siria pahn kohdihla wasao.”.SWxEhu ahnsou, nindokon nanmwarkien Siria eh wie mahmahweniong wehin Israel, e ahpw tuhwong sapwellime lapalap akan oh pilada wasa kis pwe en kauwada ie imwe impwal.”TR#xSoukohpo eri patohwan, “Ien, ale.” Ohlo eri doakdihla oh pwekada sileo.PQxElisa eri idek reh, “Ia wasa e pwupwudilahng ie?” Ohlo ahpw idihada wasa e pwupwudi ieo, Elisa eri lupukada kisin lepin tuhke kis oh kesehdilahng nan pihlo. Moangen sile meteo pa peida nan pihlo.aP=xEri, ni emen irail eh pelepele tuhke pwoat, ahpw depweila moangen nah sileo pwupwudilahng nanpihlo. Ohlo ahpw werkilahng Elisa, “Maing! Poakehla moangen sileh! Pwe kaidehn uhdahn nei, nein aramas I ahpw pekihda!”dOCxre ahpw mwesel kohkohla. Ni arail lel ni Pillap Sordan, re ahpw tapihada pele ar tuhke kan.LNxEmen irail ahpw ngidingidkihong en iangirailda; e ahpw iangirailda,'MIxMweidohng kiht se en kohla ni Pillap Sordan oh pelehdi ekei tuhkehn, pwe kitail en wiahda atail wasahn kousoan.” Elisa eri sapeng, patohwan, “Me mwahu.”L xRahn ehu pwihnen soukohp me Elisa kin apwahpwalih ahpw kaulimkihong, ketihtihki, “Wasahn atail kousoanet me nohn tikitik!SK!xEri met, en Nahman tokutoko pahn douwong uhk, eri kowe oh kadaudokomw kan pahn ahneki soumwahu wet kohkohlahte!” Ni Keasi eh mwesel kohkohla, paliwere diren tokutoklahr, oh pwetepwetala duwehte sinoh.\J3xElisa ahpw patohwan, “Da? Ngeniet sohte iang uhk ni ohlo eh lusdi sang pohn were werennansapwo pwe en tuhwong uhk? Met ke solahr anahne ale mwohni oh likou, tuhke olip, mwetuwel en wain, sihpw oh kou, de ladu!IxKeasi eri pwurolongala nan ihmwo. Elisa ahpw idek reh, “Ke mihmihte ia?” A e sapeng, “Sohte. I sohte kohla wasa kis.”H#xNi ar lel pohn dohl wasa me Elisa kin koukousoan ie, Keasi ahpw ale dipwisou ko oh wahlong nan ihmwo. E ahpw kamwurala nein Nahman ladu ko.G xNahman eri nda, “Me mwahu! Ale mwohni silper 6,000.” E ahpw itonehng Keasi en ale. Ih eri pirepene mwohni silper ko nan koaruk riau, oh kihong irail iangahki lepin likou riauo; e ahpw kihong eh ladu riemeno pwe ira en kapaikada oh tiengla mwohn Keasi.F1xKeasi ahpw sapeng, patohwan, “Sohte, ei soumaso me kadariehdo pwe I en kairehkin komwi me mwahnakapw riemen ahpwtehn lel reht sang rehn pwihnen soukohp me kin mihmi wasa nahnahn Epraim. Ma komw seu kak ketikihong uwen mwohni silper 3,000 oh riau lepin likou kaselel en.”CExKeasi eri pwakih Nahman. Ni Nahman eh mahsanihada ohl emen eh tangatang kolahng reh, e lusdi sang pohn were werennansapwo pwe en tuhwong oh mahsanih, “Dahkot? Mie mehkot sapwungala?”mDUxa Keasi, ladun Elaisa, ahpw mengimengloalki, “Ia duwe? Ei soumaset nohn mahkala pahn mehn Siria menet, Nahman, ni eh sohte kupwurki ale kisakis me e wa kohdo. Ni mwaren KAUN-O me ieias, I pahn pwakih oh alehsang mehkot reh.”yCmxEri, Elisa ahpw patohwanohng, “ Kohkohwei ni popohl.” Nahman eri kohkohla. Nahman ahpwtehn nurlahsang wasao,;BqxAhpw ihte, KAUN-O en ketin mahkihkiong ie, ni ei kin iang ei kaun ketilong nan tehnpas en Rimmon, koht en Siria, pwe en wia eh kaudok wasao. KAUN-O uhdahn pahn mahkikihong ie!”A!xNahman eri patohwanlahng, “Eri, me mwahu! Ma komw sohte kupwurki ale kisakis pwukat, a komw mweidohng ie, maing, I en wahda uwen pwehl me ahs riemen kak wahda. Pwe sang met kohla I solahr pahn wiahiong emen koht tohrohr meirong de meirong isihs, pwe ongete KAUN-O.G@ xElisa ahpw sapeng, patohwan, “Ni mwaren Koht ieias, me I kin papah, I kahukihla me I sohte pahn ale mehkot.” Nahman ngidingidkihongete en ale kisakiso, ahpw Elisa uhdahn soikala douluhl,=?uxNahman oh ienge ko koaros eri pwurala rehn Elisa, oh ndaiong, “Met I eseier me sohte emen koht likin Koht en Israel. Eri, komw kupwurkalahngan ketikihda kisakis wet sang rehi.”?>yxNahman eri kohdihla oh duhdu pak isuh nan Pillap Sordan, nin duwen me Elisa kehkehlingkihong. Eri, kilin paliwereo ahpw mwahula duwehla kilin seri pwelel, e ahpw mwakelekella mehlel.u=ex Ahpw sapwellime ladu ko keiong mpe oh patohwanohng, “Maing, ma soukohpo patohwanohng komwi en wia mehkot apwal, komwi pahn wia. Eri, dahme komw sohte patohkihla oh duhduhki, duwen me e patohwanohng komwi, pwe komwi en mwakelekella?”<x Pwe da? Pilen Apana oh Parpar, nan Damaskus, seu mwahusang pihl koaros en Israel? I kakete duhdu nan pillap pwukat oh kamwakeleiehda!”X;+x Nahman lingeringerdahte oh pwurala sang wasao, ahpw mahsanih, “I kihkihong me e pahn pwerieido kasamwo ie, oh uhda kapakapohng KAUN-O, eh Koht, oh damwerki peho wasa tokutok ni paliwereiet oh kamwahwihala!/:Yx Elisa eri ilakih meninkeder emen pwe en patohwanohng Nahman, “Kohwei oh duhdu pak isuh nan Pillap Sordan, paliweromwen ahpw pahn mwahula oh ke pahn mwakelekella.”k9Qx Nahman eri patohla, iangahki dakepe oahs akan oh werennansapwo, oh uh mwohn wenihmwen imwen Elisa..8WxEri, ni Elisa, sapwellimen Koht soukohpo, eh rongada duwen nanmwarkien Israel eh tehrpeseng sapwellime likowo, e ahpw patohwan kadaralahng pakair wet: “Dahme komw ketin tehrekipeseng sapwellimomwi likowen? Komw ketin kadarodohng ie ohl menen, e ahpw pahn kilang me mie soukohp nan Israel.”k7QxNi nanmwarkien Israel eh ketin wadek kisinlikowo, e ahpw ketin tehrpeseng sapwellime likou nan eh nsensuwed, oh mahsanih, “Ia duwen nanmwarkien Siria eh kak kupwukupwure me I pahn kamwahwihala ohl menet? E kupwukupwure me ngehi koht emen me ahneki manaman en kihsang oh kihong mour? E sansal me e songosong en tapihada ehu nanpwung suwed nanpwungat!”W6)xIet audepen kisinlikou me e patohwanlahng nanmwarkien Israelo: “Kisinlikou kiset mehn kairehkin komwi duwen ei ladu Nahman me I patohwan kadarowohng komwi oh peki pwe komwi en kamwahwihala eh soumwahu.”N5xNanmwarkien Siria eri sapeng, mahsanih, “Me mwahu! I pahn kadarohng ehu kisinlikowen rehn nanmwarkien Israel.” Nahman eri mwesel wa uwen silper 30,000, kohl 6,000, oh lepin likou kaselel eisek.R4xNahman eri patohla kairehki nanmwarkio duwen me kisin serepeino patohwan.3#xSerepein menet eri ndaiong eh lih soumaso, “Ma ei soumas pahn tuhwong soukohp me kin koukousoan nan Sameria, eh tukotuko pahn mwahula.”2yxEri, ehu ahnsoun mahweno, mehn Siria kan ahpw wahsang nan Isael kisin serepein kis me wiahla lidun en Nahman eh pwoud.[1 3xNahman, kaun lapalap en karis kan en nanmwarkien Siria, iei ohl wadawad emen pahn kupwur en nanmwarkio, pwehki KAUN-O eh ketikihong mehn Siria manaman en powehdi sang ni en Nahman sawas; ahpw ohl tokutok men ih.{0qx,Laduwo eri kihdiong irail mwenge ko, oh nin duwen me KAUN-O mahsanih, irail koaros tungoale, oh pil mie luhwarail.G/ x+a laduwo ndahng, “Komwi kupwukupwure me e pahn itarohng aramas epwiki?” Elisa eri sapengki, “Kihong re en tungoale, pwehki KAUN-O mahsanih me re pahn tungoale oh pahn pil mie luhwe.”.1x*Pil ehu ahnsou, ohl emen ahpw kohsang Paal Salisa, wa kodohng rehn Elisa lopwon en pilawa rieisek me wiawihda sang tepin dondoal en parli nan pahro, iangahki ekei wahn pilawa me ahpwtehn dondoalda. Elisa eri patohwanohng nah laduwo en katungoalehki pwihn soukohpo pilawa ko,-#x)Elisa eri pekihda ekis pilawa, ih eri kesehdiong nan einpwoato, oh patohwan, “Pwurehng toukehng irail suhpwen.” Suhpwo eri sohla katik.",?x(Irail eri toukada pilen suhpwo pwe re en tungoale, ahpw ni ahnsou me re tungoale re ahpw werida oh ndalahng Elisa, “Pwoisin!”-Re ahpw sohla tungoale.;+qx'Emen irail ahpw kohieila nansapwo pwehn ale tehndipw. E ahpw diarada kord . kei oh dolungada uwen me e kak wahda. E ahpw wahla oh serediong nan suhpwo, ni eh sasairki dahkei mwo.x*kx&Ahnsou ehu, ni lehk lapalap ehu eh kipehdi sahpwo, Elisa ahpw pwuralahng Kilkal. Nindokon eh wie padapadahk ong pwihnen soukohp ehu, e ahpw patohwanohng nah laduwo en kihong ehu lapalahn einpwoat en pohn kisinieio oh wiahda kanarail suhpw.Y)-x%Liho eri poaridi mwohn Elisa lel nanpwel; e ahpw ale nah pwutako oh patopatohla.(#x$Elisa eri likwerihedo Keasi oh patohwanohng, “Ekerodo liho.” Liho eri pwarodo rehn Elisa, a Elisa patohwanohng, “Ale noumw serien.”2'_x#Elisa eri uhda oh aluseli nan pereo. Mwuri, e ahpw pil pwurehng doudahng pohn pehto, oh wendiong pohn pwutako oh ideidahng. Pwutako ahpw asi pak isuh, e ahpw pehdpeseng.Y&-x"E ahpw doudahng pohn pehto, oh wendiong pohn kisin pwutako, oh kainenehdiong ewe pohn ewen pwutako, mese ko pohn mese ko, peh ko pohn peh ko; oh ni eh ideidahng kisin pwutako, paliweren pwutako pa karakarada.X%+x!Elisa ahpw pedolong nan pereo oh ritingedi wenihmwo; e ahpw kapakapohng KAUN-O.{$qx Ni Elisa eh lella mwo, e ahpw pedolong kelehpw nan pereo oh kilangada kisin pwutako eh melahr oh wonohn nan pehto.]#5xKeasi tiengla mwohra oh kihdiong sokono pohn kisin pwutako; ahpw sohte mwahn kisin ngihl kis de kisin mwomwen mour kis reh. Iei me Keasi pwurala pwe en tuhwong Elisa oh padahkihong me pwutako sohte mourda sapahl."1xLiho ahpw patohwanohng Elisa, “I kahukihla ni mwaren KAUN-O, oh ong komwi, me I sohte pahn patopatohla sang komwi!” Elisa eri uhda oh iangala.!!=xElisa eri sohpeilahng Keasi oh patohwanohng, “Mwadang! Ale ei sokonet, kowe eri tangewei. Ke dehpa uhdi oh rahnmwahwih mehmen me ke pahn tuhwong nanialo, ma mehmen pahn rahnmwahwihiuk, ke dehpa sapeng. Ke pahn inenenwei ni imwo, ke ahpw pahn kihdiong ei sokonet pohn pwutako.” {xLiho eri patohwan, “Maing, dah, ngehi me pekihda rehmwi I en neitik? I seu patohwanohng komwi en dehpa pitihiehdi?”}uxAhpw ni eh lel rehn Elisa, e poarolahngete pohn neh kan koledi. A Keasi keilahng mpe pwe en sikenla sang wasao; a Elisa patohwanohng, “Pweisang lih menet, pwe e inenen diren nsensuwed, ahpw KAUN-O ketin ekihsang ie oh sohte kasalehiong ie.” xTangewei reh oh idek ma irail koaros me kehlail, iangahki eh pwoud oh nah pwutako.” Liho eri sapeng, “Kiht koaros me kehlail.”"?xElisa eri kilenglahte kilangada liho sang wasa doh, eh tangatang kohdong reh. E ahpw patohwanohng eh ladu Keasi, “Kilang, pwe lihen Sunemo me kohkohdo.?yxNi mehkoaros eh soandier rehn ahso, liho ahpw ndaiong eh laduwo, “Nna, katanga marahra; oh ke dehpa uhdi, I lao ndawei.” Liho eri mwesel oh kohkohla rehn Elisa pohn Nahna Karmel.8kxA eh pwoudo idek reh, “Dahme ke men kohkiwei rahnwet, pwe rahnwet kaidehkin rahn Sarawien Maram Pwul de rahnen Sapad. A liho sapeng, ndalahng, “Mehnda, I pahn kohlahte.”3xLiho ahpw ekerdo eh pwoudo oh ndaiong, “Kadarodo rehi emen laduwen oh emen ahsen, pwe I pahn kohla rehn soukohp Elisa. I pahn mwadang pwurodo.”vgxLiho eri wahdalahng nan en Elisa pereo. E ahpw kaunehdiong nan pehto oh ritingedi wenihmwo; ih eri pedoisang.  xLaduwo eri kapwurehla pwutako rehn eh nohno, liho ahpw kamwodangedi kisin pwutako pohn kepeo lel nin souwas; pwutako ahpw mehla.2_xMwadangete e werkihong eh pahpao, nda, “Ipa, I moangmedekdahr, I moangmedekdahr!” Eh pahpao eri ndaiong ladu men en ale kisin pwutako oh tangahkilahng rehn eh nohno.~wxKisin pwutako eri keirda oh laudla. Rahn ehu e ahpw kohieila rehn soundolung wahnsahpw ekei, wasa eh pahpao mihmi ie.uexEri, nan pahren mwurio, ni ahnsou me Elisa kohpada duwe, liho ahpw liseianda oh naitikihada nah pwutak emen.|sxLiho eri kohdo kesihnenda nan wenihmwo, oh Elisa ahpw patohwanohng, “Ni soangen ahnsou wet, nan sounpar kohkohdo, komw pahn roporopohnge noumw pwutak emen.” Liho ahpw sapeng, patohwan, “Maing! Komwi ohlen Koht men, komw dehr pitih ie.”>yxElisa eri patohwanohng Keasi en pwurehng ekerodo liho.)MxElisa ahpw kalelapak rehn Keasi, “Eri, dahme I kak wiahiong liho?” Keasi eri sapengki, “Ihte, soahng wet: pwe sohte nah seri oh eh pwoud likeilapalahr.”+Qx soukohpo ahpw patohwanohng Keasi, “Idek rehn lihen dahme I kak dupukiong eh sawas me e kihong kita. Mweinele e pahn mwahuki I en peki mehkot rehn nanmwarki de rehn kaun lapalap en karis kan.” A liho sapengki, “Soh. Sohte, pwe I inenen nsenamwahu wasaht, nanpwungen nei aramas akan.”W)x E ahpw patohwanohng Keasi, eh laduwo, en ekerodo mahs liho. Ni liho eh leledo,iMx Eri, rahn ehu, ni Elisa eh pwarodohng Sunem, e ahpw patohla nan kisin pereo pwe en kommoaldi ie.7ix Ia duwen, e seu konehng kita en wiahda ekis kisin perehn powe, oh kihong ehu pehten, oh tehpel, oh sehr, oh lamp, pwe ni eh pahn kin pwarodo rehta, en kak kommoaldi loale?”0 [x Eri, pak tohto Elisa ahpw kin ieiang sak wasao. Rahn ehu liho ahpw patohwanohng eh pwoudo, “I kamehlele me ohl menet me kin kalap kohdo rehta, iei ih ohl sarawi men.G  xRahn ehu Elisa ahpw patohla Sunem. Wasa me lih kepwehpwe men kin kousoan ie. Liho eri lukehdo pwe en sak reh. Eri, sang ni ahnsowo kohla ma e kin patohla Sunem, e kin iang sak ni imwen liho.[ 1xLiho eri pwurala rehn Elisa, soukohpo eri patohwanohng, “Netikihla sahen leh kan oh kapwungkihla omwi pweipwand koaros, oh e pahn pil mie luhwen mwohni ong komwi oh noumwi pwutak kan pwe kumwail en mourki.”8 kxNi arail audedahr sah ko, liho eri idek ma mie luhwen sah me saikinte audaud. Emen nah pwutak ko eri sapengki, “Ihte luhwehn men.” Kisin sahen leho eri sohla pwilipwilidi.> wxLiho eri patohla ni imweo iangahki nah pwutak ko, ritingedi wenihmwo, oh ale kisin sahen lehn olipo oh audehkihda sah ko, nindokon nah pwutak ko ar wie dendelingekidohng reh sah ko.6gxEri, komwi oh noumwi pwutak kan pahn pedolong nan imwamwailo, ritingedi wenihmwo, oh tapihada audehki leh sah kan. Kumwail eri koasoanehdi ehuehu sah mwurin eh audaudahr.” xElisa ahpw patohwanohng, “Kohwei rehn mehn mpomw kan oh peki re en kamangaiong komwi mahs sah me sohte kanenge uwen tohto me kak.#AxElisa eri sapeng, patohwan, “Dahme I kak sewesehkin komwi? Dahme mie ni imwomwo?” A liho sapengki, “Sohte mehkot, ihte kisin sahen lehn olip kis.”\ 5xLiohdi men me eh pwoudo kisehn pwihnen soukohp ko ahpw patohla rehn Elisa oh patohwanohng, “Maing, ei pwoudo melahr! Nin duwen me komwi mwahngih, ohl masak Koht men ih, ahpw met ohl emen me e pweipwandkihong mwohni, patohdo rehi pwehn adihasang ie nei pwutak riemen oh wiahkihla nah lidu, pwehn kapwungkihla en ei pwoudo eh pweipwando.”q]xIh eri ale sapwellime pwutak keieu laud, me pahn wiliandi wiahla nanmwarki, oh meirongkihla pohn kelen kahnimwo ong koht en Mohap. Mehn Israel ko inenen masepwehkada, irail eri pweiekla sang ni kahnimwo oh pwuralahng nan uhdakarail.p[xNi ahnsou me nanmwarkien Mohap esedahr me re pehrdier, e ahpw ketikipene sounpei isipwiki me wisik kedlahs, e ahpw song en kotehla karis en imwintihtio oh tangalahng rehn nanmwarkien Siria, ahpw e sohte pweida sapwellime koasoandi.kQxoh kamwomwala arail kahnimw kan. Ni arail daulih mwaht kaselel ko, emenemente mehn Israel ale ehu takai oh keselahng loale lao mwaht ako direkihla takai; re pil kaponehla arail wararar en pihl kan oh pelehdi arail tuhke me kin wah kan. Ihte me luhwehdi poahsoan kaunen kahnimw Kir Eres, sounpei ko me kin peiki pahi ahpw kapilpene kahnimwo oh mahweniong."?xAhpw ni ahnsou me re lel nan kahnimpwalo, mehn Israel ko mahweniong irail oh pwakihirailla. Mehn Israel ko pwakipwakih irail oh kemekemehla mehn Mohap ko&GxRe ahpw werida, nda, “Nta! Mweinele nanmwarki silimeno peidahr oh ekeite kemelahr ekei! Kitail kohla pirapahla arail dipwisou kan nan arail kahnimpwalo!”ymxNi ahnsou me re pirida nimenseng en mandahn rahno, ketipin wie linglingaling pohn pihlo, weitahta likamwete nta.]~5xNi ahnsou me mehn Mohap rongada me nanmwarki silimen ketilahng mahweniong irail, re kapokonepene ohl koaros me kak doadoahngki dipwisoun mahwen, sang me mah lel me pwulopwul, pwe re en pokonpene ni irepen sahpwo.o}YxMandahsang rahno, ni ahnsoun wia meirong en nimenseng, pihl pwildohsang pali Edom oh kadirehla pwehlo.\|3xKumwail pahn kalowehdi arail kehl lingan en kahnimw kehlail kan; kumwail pahn pelehdi arail tuhke me kin wah kan, kaponehla arail pwarer kan, oh kauwehla arail mwaht kan ni amwail pahn koasoakehla takai powe.” { xElisa ahpw usehla, patohwan, “Ahpw met e pil mengeiong KAUN-O en wia; e pahn pil ketikihong kumwail en powehdi mehn Mohap kan. z;xMehnda ma kumwail sohte kilang keteu de kisinieng, a piletik wet pahn direkihla pihl, eri, kumwail oh sapwellimamwail mahn akan pahn kak nimpil.’ ”vygxe ahpw patohwan, “Iet dahme KAUN-O mahsanih, ‘Kumwail weirada warawar wasa koaros nan piletik madada wet.xxEri, kumwail ketikihdo emen sounkesengen.” Ni ahnsou me sounkesengo kesengki nah arp, manaman en KAUN-O pa ti pohn Elisa,Sw!xElisa ahpw sapeng, patohwan, “Ni mwaren KAUN-O me ketin ieias, me I kin papah, I kahukihla me sohte ahiong kumwail, ahpw ma I sohte wauneki iengomwio, Seosopat, nanmwarkien Suda, I sohte pahn wia met.9vmx Elisa eri patohwanohng nanmwarkien Israelo, “Dahme I pahn sewesehkin komwi? Komw ketila oh rapahki kaweid rehn soukohp ko me semomwio oh inomwio kin rapahki kaweid rehrail.” Soram ahpw sapeng, mahsanih, “Soh! Iei ih KAUN-O me ketikinkitdier nanmwarki silimenet pahn manaman en nanmwarkien Mohap.”wuix Nanmwarki Seosopat eri mahsanih, “Uhdahn soukohp mehlel men ih.” Nanmwarki silimeno eri ketila rehn Elisa.xtkx Nanmwarki Seosopat eri keinemwe, “Mie soukohp wasaht pwe kitail en rapahki kupwur en KAUN-O?” Sapwellimen Nanmwarki Soram emen kaunen sounpei ko ahpw sapeng, patohwan, “Elisa nein Sapat patopato wasaht. Iei ih me sawasepen Elaisa.”s/x Nanmwarki Soram ahpw kapitie laudida, mahsanih, “Kitail nekier! KAUN-O ketikidiongehr kitail me silimenet pahn manaman en nanmwarkien Mohap!”Lrx Nanmwarki Soram oh nanmwarki kan en Suda oh Edom ahpw ketida. Mwurin arail alualuhki erein rahn isuh, e ahpw sohla konotarail pihl, pil sohte me luhwehdi ong sapwellimarail ohl akan oh mahn akan.qxMehnia ahl me se pahn keid ie kolahng mahwen?” Soram eri sapeng, mahsanih, “Se pahn kohkohwei ni ahl reireio nan sapwtehn en Edom.”|psxE ahpw kadaralahng mahsen ong Seosopat, nanmwarkien Suda, me mahsanih, “Nanmwarkien Mohap pelianiedahr; komwi kak iang ie mahweniong?” Nanmwarki Seosopat eri sapeng, mahsanih, “I pahn iang komwi, oh pil iangahki nei ohl oh nei oahs akan.eoExNanmwarki Soram eri mwadangete mweselsang Sameria oh kapokonepene sapwellime sounpei koaros.Tn#xAhpw ni ahnsou me Eihap, nanmwarkien Israel sipalla, Mesa uhwongada Israel..mWxMesa, nanmwarkien Mohap, apwalihada sihpw, oh nan sounpar koaros e kin nohpweikihong nanmwarkien Israel, sihmpwul 100,000 oh likou kilin sihpw sang ni sihpw 100,000.lxAhpw, duwehte Nanmwarki Seropoham nein Nepat me wia nanmwarki mwowe, e kahrehiong mehn Israel nan dihp oh sohte tokedihsang.k+xE wiahda dihp ong KAUN-O, ahpw e sohte suwed duwehte seme de eh nohno Sesepel; e kihsang sansal me semeo wiahda pwehn wia mehn kaudok ong Paal.'j KxNi kaeisek waluhn sounpar en mwehin Seosopat, nanmwarkien Suda, Soram nein Eihap wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar eisek riau.Si!xElisa ahpw ketiketlahng Nahna Karmel, oh mwuhr e ahpw sapahllahng Sameria.8hkxElisa eri sohpeidohng irail, kamoleiraildi oh keriairailla ni mwaren KAUN-O. Eri, ni ahnsowohte pehr lih riemen tangieisang nan welo oh kemehla pwutak 42 sang pwihnen pwutako.^g7xEri, Elisa ahpw ketiketla sang wasao, ketiketdalahng Pedel. Oh ni eh ketiket kohdahla, kisin pwutak kei kohieisang nan kahnimnwo oh tapihada kapakapailoke, ndinda, “Kohkohwei, moangamad; kohkohwei, moangamad!”`f;xEri, sang rahno kohdo pihlo inenen mwakelekella lel rahnwet, nin duwen mahsen en Elisa.Ae}xe ahpw ketida oh ketilahng ni utuhnpihlo, oh ketikihdiong soahlo loale, mahsanih, “Iet mahsen en KAUN-O: ‘I kamwakeledahr pihlet. Eri, e solahr pahn kahrehda mehla de iohla.’ ” d xElisa ahpw mahsanihong irail, “Kumwail wadohng ie ehu pwohl kapw oh kihong loale ekis soahl.” Eri, mwurin ar wadohng pwohlo,%cExOhl ekei sang Seriko eri patohwanohng Elisa, “Maing, komw mwahngih uwen lingan en kahnimw wet; ahpw pihl kan me kasoumwahu oh kin kahrehda iohla tohto.”bxRe ahpw pwurodo rehn Elisa nan Seriko, wasa me e awiawih irail ie, e ahpw ndahng irail, “Ia duwen, I seu nda kumwail en dehr kohwei?”a%xRe wie ngidingidkihte ar pekipeko lao Elisa mweidada re en kohla. Ohl limehko eri kohla rapahki Elaisa erein rahn siluh, ahpw re sohte diar.`xoh patohwanohng, “Kiht me limehk wasaht, kiht koaros ohl kehlail kei. Kitail patohla rapahki omwi soumaso. Mweinele ngenen KAUN-O ketikidalahr oh kesehdiongehr pohn ehu nahna de nan ehu wahuwen.” Elisa ahpw sapeng, ketihtihki, “Soh! Kumwail dehr kohwei.”5_exSoukohp limehko me kohsang Seriko ahpw kilangada irair wet, re ahpw nda, “Manaman en Elaisa tiher pohn Elisa!” Irail eri keila pwe re en tuhwong, re ahpw poaridi mwowe,1^]xE ahpw poakihki pihlo en Elaisa likou puhpo, oh nda, “Ia KAUN-O, Koht en Elaisa?” Ih eri pwurehng poakih pihlo, pihlo pil pwurehng pwalpeseng, e ahpw kotehla pihlo.h]Kx E ahpw ale likou puhp me pwupwudihsang Elaisao oh pwurala kesihnenda pohn keilen Pillap Sordan.s\ax Elisa eri kilangada irair wet oh likwerih Elaisa, nda, “Semei, semei! Soundoarepen Israel me manaman, ia komwi?” E ahpw sohla pwurehng kilang Elaisa. Elisa eri alehte eh likou puhpo tehrpeseng wiahkihda riapali, uwen eh nsensuwed. ~}}1|~{fzz}y6xvww;vvcuu(tssIrrUqqpooinn"mRmlCkljjOiih@gafe;cc.a``A__^l]] \L[^ZDXXWVVBUTT SRREQCP\OO.MLZKJIIH7GFsEDQCCIBAA@B?>=##"! Ovs }9b<V%T B 3 K cvWQ;c1AxAmasaia eri kadaralahng meninkeder kei rehn Sehoas, nanmwarkien Israel, pwe ira en mahwen.05xAmasaia kemehla sounpei en Edom nen nan Wahun Soahl; e kalowehdi kahnimw Sela nan mahwen oh kahdanekihla wasao Sokdeel, me adadanekihte lel rahnwet./1xE sohte kemehla neirail seri kan, ahpw e idawehn dahme KAUN-O ketin mahsanih nan Kosonned en Moses: “Sahm oh ihn akan sohte pahn kamakamkihla dipen neirail seri kan, oh seri sohte pahn kamakamkihla dipen samarail oh inarail kan; aramas emen pahn kamakamkihla pein dipe.”w.ixNi ahnsou me Amasaia sapwellimanikilahr manaman unsek, e ahpw kemehla lapalap ako me kemehla seme, nanmwarkio.-xE sohte kauwehla wasahn kaudok en me rotorot akan; oh aramas akan usehlahte wiewia meirong oh isihsik warpwohmwahu wasao. ,xE kin wiewia dahme kin kaparanda kupwur en KAUN-O, ahpw e sohte duwehte eh pahpa kahlap Depit; ahpw e wia dahme seme Sohas wiadahr.+xni eh sounpar rieisek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar rieisek duwau. Eh nohno iei Sehoaddin mehn Serusalem.z* qxNi keriaun sounpar en mwehin Sehoas nein Sehoahas, nanmwarkien Israel, Amasaia nein Sohas wiahla nanmwarkien Suda,')Ix Eri, Sehoas, nanmwarkien Israel, ahpw mahweniong Penadad pak silipak oh pwurehng kalowehdi kahnimw kan me Penadad kalowedier ni mwehin Sehoahas, semen Sehoas.q(]x Ni ahnsou me Asael, nanmwarkien Siria, sipalla, sapwellime pwutak Penadad uhd wiliandi wiahla nanmwarki.i'Mx ahpw KAUN-O ketin kupwur kadek oh kalahngan ong irail. E sohte ketin mweidohng irail en mwomwla, ahpw e ketin sewesei irail pwehki sapwellime inou ong Eipraam, Aisek, oh Seikop. E sohte ketin meliehla sapwellime aramas akan.I& x Asael, nanmwarkien Siria, kaloke mehn Israel ni mwehin Sehoahas,%5x Ehu ahnsou, aramas ekei me weuwa kolahng sarepedi me mehla men ahpw kilangada sounpei en Mohap kei; re ahpw kesehdiongete aramas mehlao nan sousoun Elisa, oh tangdoaui. Eri, ni paliweren aramas mehlao eh sairada tihn Elisa ko, aramas mehlao ahpw pwurehng mourda oh kesihnenda.x$kx Elisa eri kapilsalehdala oh seridi. Eri, nan sounpar koaros mehn Mohap kin pedolong nan sahpwo oh kahpwalihala.d#Cx Elisa eri lingeringerda pahn nanmwarkio oh patohwanohng, “Ma komwi ketin doakoahki pak limau de weneu, komwi uhdahn pahn kalowehdi douluhl mehn Siria kan; ahpw met pak siluhte me komwi pahn mahweniong oh kalowehdi.”"-x Elisa ahpw pil patohwanohng nanmwarkio en doakoahki arep teiko nanpwelo. Nanmwarkio ahpw ketin doakoahki nanpwel arep pwukat pak siluh, oh uhdi.n!Wx E ahpw patohwanohng, “Komw ketin ritingada wenihmwtok me sallahng Siria.” E ahpw ketin ritingada, oh Elisa ahpw patohwanohng, “Komw ketin kadarewei arepen.” Nanmwarkio eri kapwaiada. Elisa eri patohwanohng, “Komwi me wia sapwellimen Koht arep, me e pahn ketin powehkihdi Siria. Komwi pahn mahweniong mehn Siria nan Apek lao komwi kaloweiraildi.” x Elisa ahpw patohwanohng nanmwarkio en onopada pwe en kesingki. Nanmwarkio eri onopada, Elisa ahpw kidahng peh ko pohn limmen nanmwarkio.zox Elisa ahpw patohwanohng, “Komwi ketikihdo ehu kesik ketieuwen oh arep.” Eri, ni kesik ketieuwo eh wisikdohng,Dx Elisa eri soumwahuda oh wonohn nan peht, pahn sipallahr; a Sehoas, nanmwarkien Israel, ahpw ketila reh, tentenihr oh mahsanih, “Semei, semei! Komwi me soundoarepen Israel me manaman!”x Sehoas sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Sameria, oh sapwellime pwutak Seropoham Keriemen uhd wiliandi wiahla nanmwarki.sax Mehkoaros me Sehoas wiadahr, iangahki eh wiewia kommwad akan, ntinting nan Pwuken Nanmwarki kan en Israel.~wx E pil wiahda dihp ong KAUN-O oh kalamangih karasepe suwed en Nanmwarki Seropoham, me kahrehiong mehn Israel nan dihp.,Sx Ni kasilihsek isuhn sounpar en mwehin Sohas, nanmwarkien Suda, Sehoas nein Sehoahas wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar eisek weneu.dCx E sipalla oh seridi nan Sameria, oh sapwellime pwutak Sehoas uhd wiliandi wiahla nanmwarki.|sx Mehkoaros me Sehoahas wiadahr oh eh wiewia kommwad koaros ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.T#x Sohte sapwellimen Sehoahas sounpei me luhwehdi, ihte sounpei en dak oahs limehk, werennansapw ehk, oh sounpei en nansapw nen, pwehki nanmwarkien Siria eh kamwomwala mehteiko, tiakiraildi duwehte pwelpar./Yx Ahpw re sohte tokedihsang wiewia dihp me Nanmwarki Seropoham kahrehiong mehn Israel; re usehlahte wiewia dihp pwuko, oh sansal en koht lih Asera mihmihte nan Sameria.)x KAUN-O ketin kadaralahng Israel kaun emen, me kasaledekihirailla sang pahn manaman en mehn Siria; mehn Israel ko eri meleileila, duwehte mahs.9x Sehoahas eri kasakas ong KAUN-O, oh KAUN-O mahsaniher duwen nanmwarkien Siria eh kalokaloke mwuledek mehn Israel, e ahpw ketin kupwurehla eh kasakaso.1x KAUN-O eri engiengda pahn mehn Israel, e ahpw ketin mweidohng Asael, nanmwarkien Siria oh sapwellime pwutak Penadad en kalowehdi Israel pak tohto.x Duwehte Nanmwarki Seropoham mwowe, e wiahda dihp ong KAUN-O oh kahrehiong mehn Israel nan dihp; e sohte tokedihsang eh wiewia suwed kan.1 _x Ni karieisek siluhn sounpar en mwehin Sohas nein Ahasaia, nanmwarkien Suda, Sehoahas nein Sehu wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki Sameria erein sounpar eisek isuh. x Sapwellimen Nanmwarki Sohas lapalap ako ahpw wiahda koasoandien uhwong nanmwarkio, oh riemen irail, Sosakar nein Semead oh Sehosapad nein Somer, ahpw kemehla nanmwarkio ni ihmw me kokouda nan sahpw me audauda ni palimesehn Serusalem, ni ahl me tang kodilahng Silla. Sohas seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Amasaia uhd wiliandi wiahla nanmwarki. x Sapwellimen Nanmwarki Sohas lapalap ako ahpw wiahda koasoandien uhwong nanmwarkio, oh riemen irail, Sosakar nein Semead oh Sehosapad nein Somer, ahpw kemehla nanmwarkio ni ihmw me kokouda nan sahpw me audauda ni palimesehn Serusalem, ni ahl me tang kodilahng Silla. Sohas seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Amasaia uhd wiliandi wiahla nanmwarki.dCx Mehkoaros me Nanmwarki Sohas wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Namwarki kan en Suda.{ qx Sohas, nanmwarkien Suda, eri ale meirong koaros me nanmwarkien mwowe Seosopat, Sehoram, oh Ahasaia kasarawihongehr KAUN-O, oh kapatahiong pein eh meirong iangahki kohl koaros me mi wasahn nekinek en Tehnpas Sarawio oh nan tehnpaso, oh kadarala koaros rehn Nanmwarki Asael pwehn wiahki sapwellime kisakis; Asael eri ketikihda sapwellime karis oh ketiketlahsang Serusalem. {x Ni ahnsowo Asael, nanmwarkien Siria, mahweniong kahnimw en Kad oh kalowehdi; ih eri kupwurehda en mahweniong Serusalem. )x Mwohni me aramas kin wiahki meirong en kapwungala oh meirong en dihp sohte kin kohdiong nan kakono, samworo ko me kin naineki soangen mwohnio.} ux Ohl akan me apwahpwalih doadoahko kin lamalam mehlel, kahrehda sohte anahnepen petehkpen mwohni pwukat en kin wiawi.^ 7x Mwohni koaros kin pwainla tohndoadoahk oh pwainda dipwisou me kin onesapahl Tehnpaso.Fx Ahpw kisehn mwohni pwukat sohte kin doadoahkohng pwehn wiahda kep silper, pwohl, sowi, de dipwisoun doadoahk ong lamp ako, de soangen dipwisou tohrohr teikan me wiahwihkihda silper de kohl.x sounwia siment kan, oh sounsuk takai kan, oh pil kin pwainla tuhke oh takai kan oh soangen doadoahk koaros me kin wiahwihong Tehnpaso.3ax Mwurin ara kin kileledier uwen mwohni ko, ira kin patohwanohng silper ko rehn ohl akan me apwahpwalih doadoahk en Tehnpaso, oh met kin pwainla deiksang kan, sounkou ihmw,3x Ni ahnsou me mwohni kan kin tohtohla nan kakono, sapwellimen nanmwarki sounnting oh Samworo Lapalap pahn patohla, kapeipeseng silper ko, oh teneki.{qx Sehoiada eri ale kakon ehu, wiahda pwoahr ehu pohn pweineo, oh kihdiong limwahn pei sarawio, ni palimaun en wasahn pedolong nan Tehnpaso. Samworo kan me kin papah ni wenihmwo kin kihdiong mwohni koaros nan kakono me tohn kaudok kan kin kihdi.\3x Samworo ko eri pwungki, re pil pwungkihda me re sohte pahn pein onesapahl Tehnpaso.#x Ih eri malipehdo Sehoiada oh samworo teiko oh keinemwe rehrail, “Dahme kumwail sohte onekihdasapahl Tehnpaso? Sang met kohla kumwail solahr pahn kol mwohni me kumwail kin alehdi kan; kumwail pahn kihong palien koperment, pwe onohnsapahl en Tehnpaso en kak wiawi.”eEx Ahpw erein sounpar rieisek siluh ni mwehin Sohas, samworo ko sohte mwahn onesapahl Tehnpaso.6gx Emenemen samworo pahn kin pwukoahki mwohni me kin wisiklahng ni ahnsoun eh papah, oh mwohnio pahn doadoahkohng ni onohnsapahl en Tehnpas Sarawio, ahnsou kan me anahnepe mie.yx Sohas malipepene samworo kan oh mahsanihong irail en kasohtikih mwohni me kin rikirikda sang ni meirong kan en Tehnpas Sarawio, mwohni me kin rikirikda sang ni meirong en rahn koaros oh mwohni me aramas kin wiahki meirong en nsen, me iei kisakis. ~x Ahpw, wasahn kaudok en me rotorot akan sohte kamwomwmwomwla, oh aramas akan usehlahte wiewia meirong oh isihsik warpwohmwahu wasao.t}cx Erein eh ieias e kin wiewia dahme KAUN-O kin ketin kupwurperenki, pwehki samworo Sehoiada eh kin kaukaweid.:| qx Ni keisuhn sounpar en mwehin Sehu, nanmwarkien Israel, Sohas wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar pahisek. Eh nohno iei Sipia mehn kahnimw Peersepa.9{ox Sohas wiahla nanmwarkien Suda ni eh sounpar isuh.ozYx Aramas koaros inenen perenda, oh kahnimwo inenen meleilei mwurin Adalaia eh kamakamalahr nan tehnpaso. yx oh ih, lapalap ako, sounsilepen nanmwarkio, oh sounsilepen tehnpaso ahpw iangada nanmwarkio ketisang ni Tehnpas Sarawio ketilahng ni tehnpesen nanmwarki, aramas ako ahpw idawehnirailla. Sohas eri ketilong ni Ewen Kelen Sounsilasil ko oh ketidiong nan mwoale.Vx'x Aramas ako eri kohla ni tehnpas en Paal oh kauwehla; re kauwehla pei sarawio oh dikedik en eni kan, oh kemehla Mattan, samworo en Paal, mwohn pei sarawio. Sehoiada eri kihdi sounsilasil ni Tehnpas Sarawio,Owx Samworo Sehoiada eri koasoanehdi pwe Nanmwarki Sohas oh aramas akan en wiahda ehu inou ong KAUN-O, me re pahn wiahla sapwellimen KAUN-O aramas; e pil wiahda inou nanpwungen nanmwarkio oh aramas ako.`v;x Irail eri koledi liho, walahng ni tehnpaso, oh kemehla wasa me adaneki Ewen Kelen Oahs.Vu'x Sehoiada sohte mwahuki Adalaia en kamakamala nan kelen Tehnpaso, e ahpw patohwanohng kaunen sounpei ko, “Kumwail wahieila nanpwungen sounsilasil kan oh kumwail kemehla mehmen me pahn song en kapitala.”Vt'x Ih eri mahsanihada nanmwarki kapwo eh wie kesikesihnen limwahn uhr me mi wasahn pedolong en Tehnpaso, nin duwen arail tiahk. Lapalap ako wie kapikapil iangahki sounpeuk sowi kan, oh aramas ako wie weriwerki arail peren oh pepeuk sowi. Adalaia eri tehrpeseng eh likou kan uwen eh nsensuwed oh werkilahng irail, “Pangala! Pangala!”2s_x Lih Nanmwarki Adalaia eri rongada katairong me sounsilepe ko oh aramas akan wiewia, ih eri mwadangete ketilahng nan Tehnpas Sarawio, wasa me aramas ako wie pokopokon ie.#rAx Sehoiada eri kahreieila Sohas likio, patohwandiong lisoarop en nanmwarki pohn tapwi, oh patohwanohng pelien kisinlikoun kosonned me kin kaweid nanmwarki kan. Sohas eri keidi oh kalohkda me e wialahr nanmwarki. Aramas ako ahpw lopwolopw oh weriwerki, “Nanmwarkio en ieias werei!”wqix oh pil koasoanehdi ohl ekei me wisik kedlahs kapilpene wasa koaros mwohn Tehnpaso, pwe re en doare nanmwarkio.spax E kihong lapalap ako sapwellimen Depit ketieu ko oh mehn sansar ko me kin wie nekinek nan Tehnpas Sarawio,o3x Lapalap ako eri kapwaiada en Sehoiada kehkehlik oh wahdo neirail ohl akan reh-irail ko me kommoal rahnen Sapado oh irail ko me pahn doadoahk rahno..nWx Kumwail pahn sinsile Nanmwarki Sohas oh kolokol noumwail kedlahs kan oh mihmihte reh wasa koaros me e pahn ketila ie. Mehmen me pahn keidohng mpe pahn kamakamala.”hmKx Pwihn riau me pahn kommoal rahnen Sapado pahn sinsile Tehnpas Sarawio pwehn sinsile nanmwarkio.lx silikis ehu rehmwail pahn sinsile ewen Kelen Sur, oh silikis ehu pahn sinsile ewen kehlo nan tihnsewen sounsilasil teiko.k+x oh patohwanohng irail koasoandi pwukat: “Ni ahnsou me kumwail pahn kodohng doadoahk rahnen Sapad, silikis ehu rehmwail pahn sinsile tehnpaso;Ij x Ahpw ni keisuhn sounparo samworo Sehoiada ileklahng lapalap ako me kin apwahpwalih silepen peneineien nanmwarkio oh silepen tehnpaso, oh patohwanohng irail re en kohla nan Tehnpas Sarawio, wasa me re kahula oh inoukihda me re pahn wia dahme e koasoanehdi. E kasalehiong irail Sohas, sapwellimen Nanmwarki Ahasaia pwutak, ix Erein sounpar weneu Sehosihpa apwapwalihki kisin pwutako oh ekieki nan Tehnpas Sarawio, nindokon Adalaia eh wiewia lih nanmwarki.hhKx Ihte nein Ahasaia pwutak Sohas me pitla. E uhdahn pahn iang meteiko kamakamala, ahpw rien eh nohno serepein, Sehosihpa, me iei sapwellimen Nanmwarki Sehoram, serepeino oh Ahasaia pahpahki ohl tehmen. Serepeino ale Sohas iangahki lih me kin apwapwaliho oh wairalahng nan perehn meir ehu nan Tehnpas Sarawio oh ekihsang Adalaia, ih eri sohte kamakamala./g [x Ni ahnsou me Adalaia, inen Nanmwarki Ahasaia, rongada me sapwellime pwutako kamakamalahr, e ahpw wiahda kosonned pwe kisehn peneineien nanmwarkio koaros en kamakamala.af=x $Sehu kakaunki nan Sameria nin duwen nanmwarki men en Israel erein sounpar rieisek waluh.ieMx #E sipalla oh seridi nan Sameria, oh sapwellime pwutak Sehoahas me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.}dux "Mehkoaros me Sehu wiadahr, iangahki eh wiewia kommwad akan ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.Dcx !ni palimesehn Sordan, lellahng palieir en kisin kahnimw Aroer ni Pillap Arnon-met iangahki sapwen Kilead oh Pasan, wasa me kadaudok en Kad, Reupen, oh Palimesehn Manase kin koukousoan ie.b{x Ni ahnsowo KAUN-O ketin tapihada katikitikihala sapwen Israel. Asael, nanmwarkien Siria, kalowehdi sapwen Israel koaros$aCx Ahpw Sehu sohte kapwaiada ni mohngiong unsek Kosonned en KAUN-O, Koht en Israel; ahpw e kalamangih karasepen Seropoham, me kahrehiong mehn Israel nan dihp.X`+x KAUN-O mahsanihong Sehu, “Ke wiahier soahng koaros me I anahne ke en wiahiong kadaudok en Eihap kan. Eri, I inoukihong uhk me kowe oh kadaudokomw kan, lellahng dih kapahieu, pahn wia nanmwarkien Israel.”_x Ahpw e alemengih dipen Nanmwarki Seropoham, me kahrehiong mehn Israel nan dipen pwongih kouwol kohl me e kauwada nan Pedel oh nan Dan.N^x Iei met duwen Sehu eh koakoahsang tohn kaudok en Paal kan nan Israel.x]kx Eri, irail kauwehla uhr sarawio oh tehnpaso, oh wiahkihla tehnpaso wasahn kainen-me mihmihte wasao lel rahnwet.2\ax kihiei uhr sarawi me mi wasao, oh isikala.M[x Mwadangete ni ahnsou me Sehu ketikihda meirongo, e ahpw mahsanihong sounsilasil ko oh lapalap ako, “Kumwail kohlong kemeirailla koaros; kumwail dehr mweidohng emen en pitla!” Irail eri pedolong wa neirail kedlahs, kemeirailla koaros, oh wurahdekiei paliwararail kan likio. Irail eri pedolong masloalen mwoahlen tehnpaso,'ZIx Eri, ih oh Sonadap ahpw ketilong wasahn wia meirongo pwe ira en wia meirong kan oh meirong isihs kan ong Paal. E ketikidiong likin tehnpaso sounpei weliakan oh kehkehlingkihong irail: “Kumwail pahn kemehla aramas pwukat koaros; mehmen pahn kapitala emen, e pahn pwainkihla eh mour!”dYCx Mwurin mwo, pein Sehu ketilong nan tehnpaso iangahki Sonadap nein Rekap oh mahsanihong aramas ako wasao, “Kumwail tehk mwahu pwe tohn kaudok en Paal kante me pahn mi wasaht oh sohte tohn kaudok en KAUN-O pahn iang.”zXox Sehu eri mahsanihong samworo me kin apwahpwalih likou sarawi reirei ko, en wahla likou ko oh kihong tohn kaudoko.KWx oh Sehu kadarpeseng pakair wasa koaros nan Israel. Koaros me kin kaudokiong Paal ahpw kohpene; sohte emen me sohte iang. Irail koaros kohla nan tehnpas en Paal, eri, dirala sang apali lel apali.nVWx Sehu eri mahsanih, “Kumwail kalohkihda ehu rahnen kaudok pwehn wahuneki Paal!” Kalohko eri wiawi,-UUx Kumwail ekerpene soukohp en Paal koaros, koaros me kin kaudokiong, oh eh samworo koaros. Sohte emen me sohte pahn iang; I pahn patohwandahng Paal ehu meirong lapalap en, oh mehmen me sohte pahn iang pahn kamakamala.” (Met Sehu pitih irail, pwe en kak kemehla koaros me kin kaudokiong Paal.)Tx Sehu eri malipepene mehn Sameria oh mahsanihong irail, “En nanmwarki Eihap eh pwongih koht Paal me tikitik, a ngehi pahn uksang mehlel.Sx Ni arail lel wasao, Sehu kemehla kisehn Eihap koaros, sohte emen luhwe. Ih met me KAUN-O mahsanihong Elaisa me pahn pweida.}Rux oh mahsanihong, “Komw ketido mahsanih duwen ei kin wauneki KAUN-O.” Ira eri pil usehla ara seiloaklahng Sameria.EQx Sehu ahpw usehla sapwellime seiloak, oh nanialo e ahpw tuhwong Sonadap nein Rekap. Sehu eri rahnmwahwih oh mahsanihong, “Ata lamalam duwepenehte. Komw pahn utung ie?” Sonadap sapeng, patohwan, “Ei.” Sehu eri mahsanihong, “Nna, ketikihdo limomwien.” Ira eri itipe, Sehu eri sewesedahng pohn werennansapwo,UP%x Sehu ahpw mahsanihong sapwellime ohl ako, “Kumwail poarmourihiraildi!” Irail eri koliraildi, oh kemeirailla limwahn warawar ehu wasao. Irail koaros me pehk riemen, oh sohte emen me luhwehdi me momour..OWx e ahpw tuhwong ekei kisehn Ahasaia, nanmwarkien Suda me sipallahro oh keinemwe rehrail, “Ihs kumwail?” A re sapeng, patohwan, “Kisehn Ahasaia, se patopatolahng Sesreel pwe se en patohwanla at tungoal wahu ong sapwellimen lih nanmwarki Sesepel seri kan oh luhwen peneineien nanmwarkio.”Nx Sehu mweselsang Sesreel oh ketilahng Sameria. Ni eh ketiket kohla nanialo, wasa kis me adaneki “Kahnimpwal en Silepen Sihpw kan,”JMx Eri, Sehu koasoanehdi pwe kisehn Eihap koaros me kin koukousoan nan Sesreel en kamakamala, oh pil sapwellime lapalap akan koaros, kompoakepah kan, oh samworo kan; sohte emen me luhwehdi momour.3Lax Met kadehdehda me mehkoaros me KAUN-O ketin mahsaniher duwen kadaudok en Eihap pahn pweida. KAUN-O ketin kapwaiadahr dahme e ketin inoukidahr sang rehn soukohp Elaisa.”nKWx E ahpw ketilahng ni ewen kehlo nimensengo oh mahsanihong aramas akan me mihmi mwo, “Ngehi me wiadahr koasoandien uhwong Nanmwarki Soram oh kemehla; kumwail sohte pahn pwukoahki ire wet. Ahpw ihs me kemehla aramas pwukat koaros?[J1x Ni ahnsou me Sehu karongehda me moangen kadaudok en Eihap ko lelehr mwo, e mahsanihong irail re en koasoakehda moangarail ko ni koasoakoasoak riau ni ewen kelen kahnimwo oh en mihmi wasao lao lel mandahn rahno.II x Ni ahnsou me sapwellimen Sehu kisinlikowo lel rehrail, kaunen Sameria ko ahpw kemehla kadaudok en Eihap isiakano koaros, kihong moangerail kan nan kopwou, oh kadaralahng rehn Sehu nan Sesreel.EHx Sehu eri kadaralahng irail pil ehu kisinlikou: “Ma kumwail iang ei pali oh onopadahr en idawehn ei koasoandi, eri kumwail wadohng ie moangen kadaudok kan en Nanmwarki Eihap nan Sesreel ni soangen ahnsou wet lakapw.” Kadaudok isiakan en Nanmwarki Eihap mihmi pahn epwelpen kaun akan en Sameria, me apwalihirailda.G x Eri, lapalap me kin apwahpwalih tehnpaso oh lapalap me kin apwahpwalih kahnimwo, iangahki kaunen pwilidak en kahnimwo oh sounsilasil ko, ahpw kadaralahng Sehu kair wet: “Kiht iei sapwellimomwi ladu, oh se onopadahr en kapwaiada soahng koaros me komwi mahsanih. Ahpw se sohte pahn wiahkihla emen tohrohr at nanmwarki; komw ketin wia dahme komwi kupwukupwure me pahn keieu mwahu.” F;x Kaunen Sameria ko eri masepwehkada, irail eri patohwan, “Ia duwen atail pahn uhwong Sehu, ni pein Nanmwarki Soram oh Nanmwarki Ahasaia ara sohte kak?Ex kumwail pahn pilada me keieu koahiek nan kadaudok en nanmwarki, kasapwiladahng ih nanmwarki oh mahwenki pwehn doarehla ih.”cDAx “Kumwail me sounepwelpen kadaudok en nanmwarki kan, oh kumwail me kolokol mwekid en werennansapw akan, oahs akan, dipwisoun mahwen kan, oh kahnimw kehlail kan. Eri, ni ahnsowohte me kumwail pahn ale kisinlikou kiset,~C yx Kadaudok en Nanmwarki Eihap isiakan me kin koukousoan nan kahnimw Sameria. Sehu wiahda kisinlikou ehu oh kadaralahng pelien kisinlikowo ong kaunen kahnimwo, ong pwilidak lapalap akan, oh ong silepen kadaudok en Eihap kan. Iet audepen kisinlikowo:fBGx %Paliwere pahn mwerpeseng wasao duwehte pwise, sohte me pahn kak ese paliweren ihs mwo.’ ”sAax $Ni arail pakairkihong Sehu met, e ahpw mahsanih, “Ih met me KAUN-O ketin mahsanih me pahn wiawi, ni eh ketin mahseniong sapwellime ladu Elaisa pwehn padahkihong aramas akan: ‘Kidi pahn kangala paliweren Sesepel nan sapwen Sesreel.x@kx #Ahpw ohl ako me kolahng sarepedi diarada me tihn moange oh tihn neh oh peh kante me luhwehdi sang ni paliwereo. ?;x "oh ketilong nan tehnpaso ih eri konot wasao. Mwuri e ahpw mahsanih, “Kumwail wahla lih suwedo oh sarepedi, pwehki ih uhdahn sapwellimen nanmwarki.”H> x !Sehu ahpw mahsanihlahng irail, “Kumwail kesehdihdo lihen!” Irail eri kesehdihla liho, ntahn liho ahpw siklahng nin dihden ihmwo oh pohn oahs ko, Sehu eri tangahki tehnwereo pohn kahlepeo,.=Wx Sehu ahpw mahsendalahng oh kapitie laudida mahsanih, “Ihs me pahn iang ei pali?” Lapalap riemen de silimen en nan tehnpaso ahpw kilengieisang nan wenihmwtok ehu,<x Ni ahnsou me Sehu pedolong nan kehlo, liho ahpw likwerkilahng, “Kowe Simri! Sounkam aramas! Dahme ke kohkihdo wasaht?”F;x Sehu lelahng nan Sesreel. Sesepel, rongehr dahme wiawiher, e ahpw litoapwihada pahn ririn silangi, wiahda pitenmoange, oh kesikesihnen kilikilengieisang nan wenihmwtok ehu sallahng nanialo.r:_x Ahasaia wiahla nanmwarkien Suda ni kaeisek ehun sounpar me Soram nein Eihap wiewiahki nanmwarkien Israel.9'x Sapwellime lapalap ako ahpw patohwanlahng kahlepeo Serusalem nan werennansapw ehu oh sarepedi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit.87x Nanmwarki Ahasaia ketin tehkadahr dahme wiawiher, e ahpw dakehda tehnwereo oh tang kolahng kisin kahnimw Ped Akkan, Sehu pwakipwakih kohla. Sehu eri mahsanihlahng sapwellime sounpei ko, “Kumwail en pil kemehla ohlo!” Re ahpw kasikih nindokon eh tangatangahki tehnwereo kohdalahng nan ahl en kolahng Kur, limwahn kisin kahnimw Ipleam. Ahpw e nannantihlahte lao lel kahnimw Mekiddo wasa me e sipalla ie.7'x ‘I kilangehr duwen Napod oh nah pwutak ko ar kamakamala aio. Oh I inoukihda me I pahn kalokeiuk nan eh mwahtette.’ Sehu eri mahsanihong sawasepeo, “Eri wahsang kahlepen Soram, oh kohla keselahng nan en Napod mwahto, pwe en pweida dahme KAUN-O ketin inoukidahr.”j6Ox Sehu eri mahsanihong sawasepe Pidkar, “Ale kahlepeo oh keselahng nan en Napod eh mwahto. Tamataman ni ahnsou me kita riemen iang tangatang kohla mwurin Eihap, semen nanmwarki Soram, KAUN-O ketin wia mahsen pwukat ong Eihap:<5sx Sehu eri kihda sapwellime kesik ketieuwo, oh ni eh kehlail koaros e ahpw kadaralahng nan tihnsewen Soram oh pwar eh mohngiong. Soram eri pwupwudi mehla nan tehnwere werennansapwo.t4cx Soram eri werda, mahsanih, “Tiahk en pengpengla ehu met, Ahasaia!” E ahpw wekidete tehnwereo tangdoaui.e3Ex Soram ahpw keinemwe, “Komw ketido ni meleilei?” Sehu ahpw sapeng, mahsanih, “Ia duwen meleilei eh kak mie, nan sounwunahni kan oh dikedik en eni kan ar mihmihte rehtail, soahng pwukat me inomwio Sesepel wiadahr?”o2Yx Nanmwarki Soram ahpw mahsanih, “Kumwail kaunopada werei werennansapwo.” Irail eri kaunopada, ih oh Nanmwarki Ahasaia ahpw ketila, emenemente pein dake tehnwere, pwe ira en tuhwong Sehu. Ira ahpw tuhwong nan en Napod eh mwahto.^17x Silepen wasahn iroiro pil pwurehng pakairkihla me meninkedero lelehr rehn pwihno ahpw sohte pwurodo. E pil usehla patohwan, “Kaunen pwihno me tangahki werennansapwo duwehte aramas sahliel men, likamwete Sehu!”09x Emen meninkeder pil pekederla, e pil kohla idek rehn Sehu soangen peidokohte. Sehu pil wiahiong soangen pasapengohte, “Sohte ahmwohng! Iangiehda.”/#x Meninkedero eri tangala rehn Sehu oh patohwanohng, “Nanmwarki men mwahngih ma komw ketin wia koampoakepah men.” Sehu ahpw sapengki, “Sohte ahmwohng met! Iangiehda.” Sounsilepe en wasahn iroir pakairkihla me meninkedero lelehr rehn pwihno ahpw e sohte pwurodo...Wx Silepe men me sinsile wasahn iroir nan Sesreel ahpw kilangada Sehu oh sapwellime ohl ako ar kohkohdo, e ahpw likwer, patohwan, “Ohl ekei tangatang kohdo dake oahs!” Soram ahpw sapeng, mahsanih, “Kadarala emen ohl me dake oahs pwehn kadehde ma irail kompoakepatail de atail imwintihti.”#-Ax E ahpw ketida pohn tehnwere werennansapw oh ketiketlahng Sesreel. Soram saikinte mwahula, oh Ahasaia, nanmwarkien Suda, ketiket wasao pwehn ketin pas reh.b,?x Sehu eri wiahda koasoandien uhwong Nanmwarki Soram, me ketiket nan Sesreel, wasa me e ketilahng kamwahwihala ie eh ohla kan sang ni mahwen me wiawihiong Asael, nanmwarkien Siria, nan Ramod. Sehu eri mahsanihong ienge lapalap ako, “Ma kumwail pahn iang ie, kumwail pahn kanahieng pwe emen de waisang nan Ramod oh kohla kairehki mehn Sesreel.”b+?x Sehu eri wiahda koasoandien uhwong Nanmwarki Soram, me ketiket nan Sesreel, wasa me e ketilahng kamwahwihala ie eh ohla kan sang ni mahwen me wiawihiong Asael, nanmwarkien Siria, nan Ramod. Sehu eri mahsanihong ienge lapalap ako, “Ma kumwail pahn iang ie, kumwail pahn kanahieng pwe emen de waisang nan Ramod oh kohla kairehki mehn Sesreel.”<*sx Iengen Sehu lapalap ako ahpw mwadangete pahkpeseng arail likou reirei ko pohn kehndakeo pwe Sehu en ketida powe, peuk sowi, oh weriwer, patopatohwan, “Sehu wialahr nanmwarki!”[)1x Re ahpw sapengki, “Se sohte patohwan, komw mahsanihong kiht dahme e patohwanohng komwi!” “E patohwanohng ie me KAUN-O ketin kalohkidahr: ‘I keieikomwihdier pwe komwi en wiahla nanmwarkien Israel.’ ”R(x Sehu ahpw pwurala rehn ienge me lapalap ako, irail eri idek reh, “Soahng koaros mwahu? Dahme aramas pweipweio men tuhkihong komwi?” Sehu ahpw sapeng, patohwan, “Kumwail eseier dahme e mwahuki.”1']x Sesepel sohte pahn seridi; kidi kan pahn kangala kahlepe nan sapwen Sesreel.’ ” Mwurin eh patohwanehr met, soukohp pwulopwulo ahpw pedoisang nan ihmwo oh tangdoaui.&{x I pahn wiahiong eh peneinei soahng me I wiahiong peneineien Seropoham, nanmwarkien Israel oh Paasa, nanmwarkien Israel. %x Peneinei koaros en Eihap oh kadaudoke kan pahn mehla; I pahn kasohrehla ohl koaros me towe eh peneinei, me pwulopwul oh me mah kan. $ x Komw pahn kemehla omwi soumas, nanmwarkio, nein Eihap, pwe I en kalokehki Sesepel eh kemehla nei soukohp kan oh nei ladu teikan.S#!x Ira eri pedolong nan ihmwo, oh soukohp pwulopwulo ahpw kielediong pohn moangeo lehn olipo oh patohwan, “KAUN-O, Koht en Israel, kalohkidahr: ‘I keieikomwidier pwe komwi en wiahla nanmwarkien Israel.X"+x wasa e kasaingdi lapalap en karis ko wiewie lamalam ie. E ahpw patohwan, “Maing, mie kair ehu ong komwi.” Sehu ahpw idek, “Ihs reht me komwi men tuhwong?” E ahpw sapeng, patohwan, “Komwi, maing.”0!]x Soukohp pwulopwulo eri kohkolahng Ramod,L x ke ahpw kielediong lehn olip en pohn moange, oh patohwan, ‘KAUN-O ketin kalohkidahr me e ketin keieikomwidier pwe komwi en wiahla nanmwarkien Israel.’ Kowe eri mwadangete mweselsang wasao.”"?x oh ni ahnsou me ke pahn lel wasao ke pahn rapahki Sehu, nein Seosopat oh me pahpa kahlapki Nimsi. Kahrehsang rehn ienge kan oh kahrelahng nan ehu perehn, 7x Ni ahnsowo soukohp Elisa ahpw ekerodo emen soukohp pwulopwul ko oh patohwanohng, “Onopada pwe ke en kohwei Ramod nan Kilead. Wahda sahen lehn olip,zoxE ahpw sapahlahng nan kahnimw Sesreel pwehn kamwahwihala eh ohla kan, oh Ahasaia ahpw ketila wasao pwehn tuhwong.9xNanmwarki Ahasaia ehuong Soram, nanmwarkien Israel oh mahweniong Asael, nanmwarkien Siria. Karis ko peida Ramod nan Kilead, oh Soram ohla nan mahweno.xPwehki Ahasaia eh wiahla peneineien Nanmwarki Eihap pwehki eh pwoudo, e wiahda dihp ong KAUN-O, duwehte en Eihap peneinei.Dxni eh sounpar rieisek riau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar ehu. Eh nohno iei Adalaia, sapwellimen Nanmwarki Eihap serepein oh serepeino pahpa kahlapki Omri, nanmwarkien Israel.zoxNi kaeisek riaun sounpar me Soram nein Eihap, eh nanmwarkien Israel, Ahasaia nein Sehoram wiahla nanmwarkien SudaxSehoram sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Ahasaia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.\3xMehkoaros me Sehoram wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Namwarki kan en Suda.b?xSang ahnsowo kohdo Edom uhtohrasang Suda. Pil ni ahnsowo me kahnimw Lipna pil moromorada.3xSehoram eri mwesel iangahki tehnwere werennsapw koaros kolahng Sair, wasa me karis en mehn Edom kan kapilirailpene ie. Nipwongo ih oh sapwellime kaunen werenansapw ako ahpw tangeisang wasao oh tangdoaui, oh sapwellime sounpei ko ahpw tangpeseng oh pwuralahng ni imwarail kan.W)xNi mwehin Sehoram, Edom moromorada oh pelianda Suda oh wiahla wehi uhtohr ehu.7xahpw KAUN-O sohte kupwurki kamwomwala Suda, pwehki eh ketin inoukihong sapwellime ladu Depit me kadaudoke kan pahn uselahte kakaun wehio kohkohlahte.%xEh pwoudo iei nein Eihap, oh duwehte peneineien Eihap, e iang idawehn wiewia suwed kan en nanmwarki kan en Israel. E wiahda dihp ong KAUN-O,W)xni eh sounpar silihsek riau, oh eh kakaunki nan Serusalem erein sounpar waluh.{qxNi kelimaun sounpar en mwehin Soram nein Eihap, nanmwarkien Israel, Sehoram nein Seosopat wiahla nanmwarkien Suda,!xAhpw mandahsang rahno Asael ale pilangkes ehu, koaduhdi nan pihl, oh komwopwkihla nanmwarkio. Asael eri wiliandi wiahla nanmwarkien Siria. ;xAsael eri pwurala rehn Penadad, me keinemwe reh, “Dahme Elisa patohwan?” Asael ahpw sapengki, “E patohwanohng ie me komwi uhdahn pahn mwahula.”< sx Asael ahpw idek, “Ia duwen ei pahn kak ahneki manaman duwe men? Sohte ngehi mehkot!” Elisa ahpw sapengki, “KAUN-O kasalehiongieier me komwi pahn wiahla nanmwarkien Siria.”C x Asael ahpw idek, “Maing, dahme komwi sengisengki?” Elisa ahpw sapeng, patohwan, “Pwehki ei ese soahng suwed kan me ke pahn wiahiong Israel. Ke pahn isikada arail kehl kehlail kan, kemehla neirail mwahnakapw keieu kaselel kan, poakih neirail seri kan lao re mehla, oh kadingpeseng kapehden lih liseian kan.”b ?x Elisa eri kakiledi ni mas masepwehk lao Asael salohkihda. Elisa eri mwadangete sengiseng. {x Elisa ahpw sapengki, “KAUN-O ketin kasalehiongieier me e pahn sipalla; ahpw pwurala padahkihong me e pahn mwahula.” #x Asael eri kidahng pohn kamel pehk soangen kepwe kaselel koaros en Damaskus oh mwesellahng rehn Elisa. Ni ahnsou me Asael tuhwong, e ahpw patohwanohng, “Omwi ladu Nanmwarki Penadad kadariehdo pwe I en kalelapak rehmwi ma sapwellime luhmwuhmwo pahn mwahula de soh.”/Yxe ahpw mahsanihong Asael, emen sapwellime lapalap, “Walahng kisakis ong soukohpo, kowe eri peki en ale kaweid rehn KAUN-O pwehn diarada ma I pahn mwahula de soh.”)xElisa eri patohla Damaskus ni ahnsou me Penadad, nanmwarkien Siria wie luluhmwuhmw. Ni ahnsou me nanmwarkio karongehda me Elisa patpato wasao,"?xPwehn sapengala en nanmwarkio keinemwe, liho ahpw kadehdehda mehlel en Keasi eh koasoio, nanmwarkio eri malipehdo lapalap emen oh mahsanihong en kapwurehiong liho mehkoaros me e ahneki, iangahki wahnsahpw koaros me keirda nan sapweo erein sounpar isuhwo me e sohte kousoanki wasao. xNindokon Keasi eh patopatohwanohng nanmwarkio duwen Elisa eh kamourada aramas emen me melahr, liho ahpw ngidingidkihong nanmwarkio eh pekipeko. Keasi ahpw patohwanohng nanmwarkio, “Maing, Wasa Lapalap, iet liho oh eh tungoal pwutuko me Elisa kamourada!” B~}}=||{(z{yypyxxwww0vquttlssrrq{q&pooknn!mvmll kdjjrihhSgff|feyddccba``r__n_^E]]N\\@[jZiYYiXWWV?UZTTT SXQQPOOkNN:MMNLZKJJ7IHH]GG@FED2CtBBA@@?>==?wxLapalap en Asiriao ahpw usehla patohwan, “De komw pahn mahsanih me komw kin koapworopworki KAUN-O, omwi Koht? Kaidehkin sapwellimen KAUN-O wasa ile kan oh sapwellime pei sarawi kan me Esekaia kamwomwala, ni eh ketin koasoanediong mehn Suda oh mehn Serusalem re en kin kaudokte pohn pei sarawi nan Serusalem?Q>xPala wehin Isip? A Isip rasehng sokon ahlek pwoat me ohla, a ma aramas pahn idengekla powe, e pahn pwar oh kauwehla peho, Ih duwen me nanmwarkien Isip kin wiahiong koaros me kin koapworopworki.’ ”$=CxKomw kupukupwure me mahsen mwahl akan kak wiliandi koahiek oh kehlail en mahwen? Ihs me komw ketin koapworopworki en sewesei komwi, pwe komwi en uhwong ie?B<xEmen lapalap en Asiria eri patohwanohng irail, “Kumwail patohwanohng Esekaia pakair wet sang Wasa Lapalap, nanmwarki lapalap en Asiria: ‘Dahme wia poahsoan en omwi koapworopwor met?B;xIrail eri ileklahng Nanmwarki Esekaia, a Elaiakim, nein Ilkaia, lapalap en tehnpaso, ahpw kohieila rehrail, iangahki Sepna, me sounnting en tehnpaso, oh Soha, nein Asap, me sounkanekid.F:xNanmwarki lapalap en Asiria ahpw ketin kadarala sang nan Lakis lapalahn karis pwe re en mahweniong Esekaia, nanmwarkien Suda, nan Serusalem, sapwellime lapalap silimen me wa karis en sounpei pwukat. Irail eri kohla oh lel Serusalem oh uhdi limwahn paipen Lehn Powe me mihte nanial en kolahng nan sapwen sounwia likou.9/xe pil kihsang kohl me mi ni wenihmw kan en tehnpas sarawio, oh pil iangahki kohl me pein ih kidimkihla mesendid ko; e ahpw kadaralahng Senakerip. 8xEsekaia eri ketikihong silper koaros me kak dierek nan Tehnpas Sarawio oh pil nan wasahn nekinek mwohni nan tehnpas en nanmwarkio,X7+xEsekaia eri poaronehla meninkeder men rehn Senakerip me ketiket Lakis, me mahsanih, “I patohwan sapwungalahr. Komw ketin katokihedi mahwen nan at tungoal wehi, I pahn pwain mehkoaros me komw pahn koasoanehdi.” Nanmwarki lapalap en Asiria eri ketin koasoanehdi pwe Esekaia en ketin isehong 20,000 paunen silper oh 2,000 paunen kohl.06[x Ni kaeisek pahieun sounpar en mwehin Esekaia, Senakerip, nanmwarki lapalap en Asiria, ketido oh mahweniong kahnimw kehl kehlail koaros en Suda, oh ketin kaloweiraildi.G5 x Sameria pwupwula pwehki ar sohte peikiong KAUN-O, ar Koht. Re ahpw kauwehla sapwellime inou oh kosonned koaros me sapwellime ladu Moses patohwanohng irail; re sohte kin men rong oh peikiong.K4x Nanmwarki lapalap en Asiria eri ketin kalipelahng mehn Israel ko nan Asiria oh ketikihdiong ekei nan kahnimw Ala, oh ekei limwahn Pillap Apor, nan wehin Kosan, oh ekei nan kahnimw kei nan Media.33ax E ahpw ketido oh kapilpene, oh mwurin sounpar siluh ahpw ketin kalowehdi. Eri, Sameria ahpw lohdi ni keweneun sounpar en mwehin Esekaia (ni keduwaun pahr en mwehin Osea).52ex Ni kapahieun pahr en mwehin Esekaia (me iei keisuhn sounpar en mwehin Nanmwarki Osea, nanmwarkien Israel), Salmaneser, nanmwarki lapalap en Asiria ketin mahweniong Sameria.71ixE kalowehdi mehn Pilisdia oh mahweniong arail wasahn kousoan kan, sangete ni kisin kousapw keieu tikitik lel nan kahnimw keieu laud, iangahki Kasa oh sahpw akan me kapilpene.0xEri, KAUN-O kin ketin ieiang, oh e kin pweida ni mehkoaros me e kin wia. E uhwongada nanmwarki lapalap en Asiria oh sohte men peikiong. /xE kin loalopwoatohng KAUN-O oh sohte mwahn kin sapeikiong, e kin kanahieng kapwaiada koasoandi koaros me KAUN-O ketikihong Moses.s.axEsekaia kin likih KAUN-O, Koht en Israel; sohte nanmwarki men mwowe de mwuri nan Suda me duwehte eh mwehi.-xE kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan, kauwehla uhr takai kan, oh pelehdi sansal en koht lih Asera. E pil pwalangpeseng sineik prons me Moses wiahda, me adaneki Nehustan. Lel ni ahnsowo mehn Israel kin isihsikohng warpwohmwahu pwe re en wauneki.m,UxE kalamangih karasepen eh pahpa kahlap, Nanmwarki Depit, e wia dahme KAUN-O kin ketin kupwurperenki. +xni eh sounpar rieisek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar rieisek duwau. Eh nohno iei Apaisa, nein Sekaraia serepein.j* QxNi kesiluhn sounpar en mwehin Osea, nein Elah, nanmwarkien Israel, Esekaia wiahla nanmwarkien Suda)'x)Eri, aramas pwuko kin kaudokiong KAUN-O, ahpw re pil kin kaudokiong arail dikedik en eni kan; oh kadaudokarail kan pil wiewiahte lel rahnwet.^(7x(Ahpw aramas pwuko sohte men rong, oh re uselahte idihdawehn arail tiahk en mahs akan.t'cx'Kumwail pahn peikiong ie, KAUN-O amwail Koht, eri, I ahpw pahn kapitkumwailla sang amwail imwitihti kan.”=&wx&oh kumwail dehr manokehla inou me I wiahiong kumwail.w%ix%Kumwail pahn kapwaiada kosonned oh koasoandi me I ntingihadahr ong kumwail. Kumwail dehr peikiong koht teikan,#$Ax$Kumwail pahn peikiong ie, KAUN-O, me waikumwaildohsang Isip ni roson oh manaman lapalahpie; kumwail pahn poaridi mwohi oh patohwandahng ie amwail meirong.0#[x#KAUN-O ketin wiahiong irail inou ehu oh mahsanihong irail: “Kumwail dehr pwohngih koht teikan; kumwail dehr poaridi mwohrail de papah irail de wia meirong ong irail.?"yx"Re wiewiahte arail tiahk en mahs lel rahnwet. Re sohte kin kaudokiong KAUN-O de kapwaiada kosonned oh koansoandi me e ketikihong kadaudok en Seikop kan, me e ketikihong mware Israel.!}x!Eri, re kin kaudokiong KAUN-O, ahpw re pil kin kaudokiong pein arail koht kan nin duwen tiahk en sahpw me re kohsang ie.c Ax Aramas pwukat pil kin kaudokiong KAUN-O oh kin pilada sang nanpwungarail soangen mwomwen aramas sohte lipilipil pwe re en papah nin duwen samworo nan wasahn kaudok en me rotorot akan oh kin wia arail meirong kan wasao.7xmehn Ippa, dikedik en koht Nipas oh Tartak; oh mehn Separpaim kin wiahkihla neirail seri kan mehn meirong isihs ong arail koht Adramelek oh Anamelek.~wxmehn Papilon wiahda dikedik en koht Sukkod Penod; mehn Kud, dikedik en koht Nerkal; mehn Amad, dikedik en koht Asima;lSxAhpw aramas akan me kousoanla nan Sameria usehlahte wiewia pein neirail dikedik en eni, oh koasoanediong wasahn sansal akan me mehn Israel kan kauwadahr. Ehuehute pwihn wiahda dikedik en eni nan kahnimw kan me re koukousoan ie:+xEri, samworo en Israel men, me kalipilipasang Sameria, ahpw patohla oh kousoanla Pedel, wasa e padahkihong aramas akan duwen kaudokiong KAUN-O.OxNanmwarki lapalapo eri mahsanih: “Kumwail kapwurehla emen samworo ko me kitail salihedi oh wadohng wasaht, en pwurala oh mihmi rehrail, pwe en padahkihong aramas ako kosonned en koht en sahpwo.”JxNanmwarki lapalap en Asiria ahpw karongehda me aramas ako me e ketikilahng nan kahnimw kan en Sameria sohte ese kosonned en koht en sahpwo, oh kohto kadarodohng irail laion, me kemekemeirailla.xNi arail tepin soandiong wasao, re sohte kin kaudokiong KAUN-O, ihme kahrehda e ketin kadarkilahng irail laion, me kemehla ekei irail.{xNanmwarki lapalap en Asiria ahpw ketin ale aramas sang kahnimw kan en Papilon, Kud, Ippa, Amad, oh Separpaim, oh ketikilahng irail nan kahnimw kan en Sameria, wasa me mehn Israel kan sellahsang ie. Re ahpw uhd ahnekihla kahnimw ko oh kousoanla ie. xlao KAUN-O ketin kasohreirailla sang mwohn silangi, nin duwen me e ketin mahsanihong sapwellime ladu soukohp ko pwe re en padahkihong sapwellime aramas akan, me iei ihme e pahn ketin wia. Eri, mehn Israel ahpw sellahng Asiria, wasa re koukousoan ie lel met.KxRe kalamangih Seropoham oh usehla wiewia dihp koaros me e wiadahr,H xMwurin KAUN-O eh ketin katohrehla mehn Israel sang Suda, re wiahkihla arail nanmwarki, Seropoham nein Nepat. Seropoham kahrehiong irail en kesehla KAUN-O oh kahrehiong irail nan dihp lapalap.+QxKAUN-O ketin soikala mehn Israel koaros, kaloke irail oh ketin mweidohng irail pahn manaman en imwintihti lemei kan lao e ketin kasohreirailla sang mwohn silangi.uexAhpw mehn Suda pil sohte peikiong kosonned en KAUN-O arail Koht; re kalamangih tiahk me mehn Israel aledahr.}xKAUN-O ketin engiengda pahn mehn Israel oh kasohreirailla sang mwohn silangi, ihte wehin Suda me patopato mwohn silangi.gIxRe wiahkihla meirong isihs neirail serepein oh pwutak kan ong koht en me rotorot akan; re ale kaweid en sounwunahni oh kosetipw kan, oh re poadidiong mehlel wiewia dahme sapwung mwohn silangin KAUN-O, oh kahngiangihkidahr.:oxRe kauwehla kosonned koaros en KAUN-O arail Koht oh wiahkihda mete kouwol pwul riemen pwe re en pwongih; re pil wiahda sansal en koht lih Asera, pwongih usu, oh papah koht Paal.fGxRe soikala sapwellime kaweid, re sohte kapwaiada inou me e ketin wiahiong arail pahpa kahlap ako, oh re soikala sapwellime kehkehlik. Re kaudokiong dikedik en eni mwahl akan oh pein irail wiahkinirailla aramas me sohte katepe, oh re kalamangih tiahk en wehi kan me kapilirailpene, re sapeikiong sapwellimen KAUN-O mahsen me re en dehr alasang irail.tcxAhpw re sohte men peikiong; re keptakaila duwehte arail pahpa kahlap ako, me sohte likih KAUN-O arail Koht.) Mx KAUN-O ketin kadaralahr sapwellime meninkeder oh soukohp kan pwe re en padahkihong mehn Israel oh Suda: “Kumwail kesehla amwail wiewia suwed kan oh peikiong ei mahsen, audepen Kosonned me I kihong amwail pahpa kahlap ako oh pil ong nei ladu soukohp kan pwe re en padahkihong kumwail.”R x oh sapeikiong mahsen en KAUN-O, me re en dehr pwongih dikedik en eni kan.D x oh re kin isik warpwohmwahu pohn pei sarawi koaros en me rotorot akan, kalamangih wiewiahn aramas akan me KAUN-O koakoahsang nan sahpwo. Re kahngiangihkidahr KAUN-O arail wiewia suwed kane Ex Pohn dohl kan oh pahn mwetehn tuhke koaros re kauwada uhr takai oh sansal en koht lih Asera,R x Mehn Israel wiadahr mehkan me KAUN-O arail Koht sohte ketin pwungki. Re kauwada wasahn kaudok en me rotorot nan arail kahnimw kan koaros, sangete nan kisin kahnimw tikitik kan lel nan kahnimw laud kan.+xkalamangih tiahk en aramas akan me KAUN-O ketin koakoahsang ni arail kohkolahng wasao, oh alehda tiahk me nanmwarkien Israel padahkihong irail.<sxSameria pwupwula pwehki mehn Israel ar wiahda dihp ong KAUN-O arail Koht, me ketin kapitirailla sang nanmwarkien Isip oh kahluwairail sang nan Isip. Re kin kaudokiong koht teikan,}xme iei keduwaun sounpar en mwehin Osea, nanmwarki lapalap en Asiria kalowehdi Sameria, salihedi mehn Israel oh ketikilahng Asiria, oh ketikidiong ekei irail nan kahnimw Ala, ekei limwahn Pillap Apor nan wehin Kosan oh ekei nan kahnimw kan en Media.[1xSalmaneser eri mahweniong Israel oh Sameria. Ni kesiluhn sounpar en arail mahweno,p[xAhpw sounpar ehu, Osea ahpw kadaralahng meninkeder kei rehn So, nanmwarkien Isip, peki sapwellime sawas, oh sohla nohpweiong Asiria. Ni Salmaneser eh mwahngihada duwen met, e ahpw koasoanehdi Osea en poardi oh kohieng nan imweteng. xSalmaneser, nanmwarki lapalap en Asiria, ahpw mahweniong; Osea peki mahk pahn Salmaneser oh kin nohpweiong nan sounpar koaros.^7xE wiahda dihp ong KAUN-O, ahpw sohte nohn suwed duwehte nanmwarkien Israel kan mwowe. 3xNi kaeisek riaun sounpar en mwehin Ahas, nanmwarkien Suda, Osea nein Elah wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar duwau.xAhas sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Esekaia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.dCxMehkoaros me Nanmwarki Ahas wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.Y~-xOh pwehn kaparanda kupwur en nanmwarki lapalap en Asiria, e pil ketikihsang nan Tehnpas Sarawio pelien dinapw en mwoalen nanmwarki oh loakehdi wenihmw me nanmwarki kelehpw kin ketilong ie nan Tehnpas Sarawio.e}ExNanmwarki Ahas ahpw kamwerepeseng kuruma pronso me kin doadoahk nan Tehnpas Sarawio oh ketikihsang peisin ko powe. E pil ketikihsang dengk prons me mi pohn kouwol prons ehk riemeno oh ketikidiong pohn poahsoan takai ehu.5|gxUraia eri kapwaiada dahme nanmwarki mahsanih.{xE ahpw mahsanihong Uraia: “Doadoahngki ei pei sarawi kapwet ong ni meirong isihs en nimenseng oh meirong en wahnsahpw en nin soutik, ong ni meirong isihs oh meirong en wahnsahpw en nanmwarki oh aramas akan, oh ong ni en aramas akan ar meirong en wain. Wudekihong powe ntahn mahn akan me kin meirongla. Ahpw kanahieng pei sarawi pronso pwe I pahn kin wiahki ei mehn kosetipw.”1z]xPei sarawi pronso me kasarawihongehr KAUN-O mi nan pwungen pei sarawi kapwo oh Tehnpas Sarawio, Ahas eri ale kamwakidalahng ni paliepeng en sapwellime pei sarawi kapwo. yx ih eri wiahda meirong isihs en mahn oh meirong en wahnsahpw powe oh wudekihdiong powe meirong en wain oh ntahn meirong en kaminimin.Yx-x Ni eh ketin sapahldo sang Damaskus, e ahpw mahsanihada me pei sarawio kokoudahr,]w5x Uraia eri kauwada pei sarawi ehu me duwehte mwo oh kanekehla mwohn Ahas eh sapahldo.av=x Ni ahnsou me Ahas ketilahng Damaskus pwehn tuhwong Nanmwarki Lapalap Tiklad Pileser, e ahpw mahsanihada pei sarawio wasao oh kadaralahng samworo Uraia mwomwen wiepen pei sarawio, iangahki ire tikitik koaros en wiepe.Au}x Tiklad Pileser eri sapengala en Ahas pekipeko, e ahpw ketida iangahki sapwellime karis oh ketilahng Damaskus, kalowehdi, kemehla Nanmwarki Resin, oh salihedi aramas ako oh walahng Kir."t?xAhas eri ketikihda silper oh kohl sang nan Tehnpas Sarawio oh nan tehnpesen nanmwarki, oh kadaralahng nanmwarki lapalapo pwehn wiahki sapwellime kisakis.esExAhas eri kadaralahng Tiklad Pileser, nanmwarki lapalap en Asiria, mahsen pwukat: “Ngehi sapwellimomwi ladu loalopwoat. Komw ketido kapitiela sang pahn manaman en nanmwarkien Siria oh Israel, me wie mahmahweniong ie.”Rrx(Iei ni ahnsowo me nanmwarkien Edom pwurehng sapwellimanikihla manaman pohn kahnimw Elad oh kausasang mehn Suda me kin koukousoan wasao. Mehn Edom kan eri kousoanla Elad oh mihmihte wasao lel rahnwet.)xqkxResin, nanmwarkien Siria, oh Peka, nanmwarkien Israel, mahweniong Serusalem, ahpw ira sohte kak kalowehdi Ahas.p}xAhas kin wia meirong oh isik warpwohmwahu wasahn kaudok en me rotorot akan, pohn dohl kan, oh pahn mwetehn tuhke koaros.}ouxoh kalamangih karasepen nanmwarki kan en Israel. E pil wiahkihla pein sapwellime pwutak meirong isihs ong dikedik en eni kan, alasang tiahk saut en aramas akan me KAUN-O ketin koakoahsang nan sahpwo ni ahnsou me mehn Israel ko kohkolahng wasao.Rnxni e sounpar rieisek, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar eisek weneu. E sohte idawehn karasepe mwahu en eh pahpa kahlap Nanmwarki Depit; ahpw e wia dahme sohte kaparanda kupwur en KAUN-O eh Koht{m sxNi kaeisek isuhn sounpar en mwehin Peka nein Remalaia, nanmwarkien Israel, Ahas nein Sodam wiahla nanmwarkien Suda, lx&Sodam sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Ahas me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.k%x%Iei nindokon eh wiewia nanmwarki me KAUN-O tepin kadarala Resin, nanmwarkien Siria, oh Peka, nanmwarkien Israel, pwe ira en mahweniong Suda.[j1x$Mehkoaros me Sodam wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.Gi x#Ahpw wasahn kaudok en me rotorot akan sohte kamwomwomwla, oh aramas akan usehlahte wiewia meirong oh isihsik warpwohmwahu wasao. Iei Sodam me kauwada Ewen Kelen Paliepeng en Tehnpas Sarawio.[h1x"Sodam kalamangih karasepen seme Usaia, e wia dahme KAUN-O kin ketin kupwurperenki.gx!ni eh sounpar rieisek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar eisek weneu. Eh nohno iei Serusa, nein Sadok serepein.wfix Ni keriaun sounpar en mwehin Peka nein Remalaia, nanmwarkien Israel, Sodam nein Usaia wiahla nanmwarkien Suda,\e3xMehkoaros me Peka wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.8dkxNi karieisek en sounpar en mwehin Sodam nein Usaia me wia nanmwarkien Suda, Osea nein Elah wiahda koasoandien uhwong Nanmwarki Peka, kemehla, oh uhd wiliandi wiahla nanmwarki.{cqxNi ahnsou me Peka wiewia nanmwarki, Tiklad Pileser, nanmwarki lapalap en Asiria, kalowehdi kahnimw kan en Ison, Apel Ped Maaka, Sanoa, Kedes, oh Asor, oh sahpw akan en Kilead, Kalili, oh Napdali, oh salihedi aramas akan oh ketikilahng Asiria.bxE wiahda dihp ong KAUN-O, kalamangih karasepe suwed en Nanmwarki Seropoham nein Nepat, me kahrehiong mehn Israel nan dihp.&aGxNi kalimeisek riaun sounpar en mwehin Usaia, nanmwarkien Suda, Peka nein Remalaia wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar rieisek.^`7xMehkoaros me Pekaia wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.P_xKaunen sapwellimen Pekaia sounpei, Peka nein Remalaia, iang ohl en Kilead limehk wiahda koasoandien uhwong, oh kemehla Pekaia nan masloalen tehnpaso nan Sameria, ih eri uhd wiliandi wiahla nanmwarki.^xE wiahda dihp ong KAUN-O, kalamangih karasepe suwed en Nanmwarki Seropoham nein Nepat, me kahrehiong mehn Israel nan dihp.!]=xNi kalimeisek en sounpar en mwehin Usaia, nanmwarkien Suda, Pekaia nein Menahem wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar riau.[\1xE sipalla oh seridi, oh sapwellime pwutak Pekaia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki._[9xMehkoaros me Menahem wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.0Z[xMenahem ketikihsang rehn ohl kepwehpwe kan en Israel mwohni ni eh iding emenemen irail en kihda uwen silper limeisek. Tiklad Pileser eri sapalahng nan sapwellime wehi.=YuxTiklad Pileser, nanmwarki lapalap en Asiria, mahweniong Israel, oh Menahem ketikihong ten silihsek waluh en silper pwe en kak utung oh kakehlailihada en Menahem manaman pohn wehio.X3xE wiewia dihp ong KAUN-O lel rahn me e sipalla, e kalamangih karasepe suwed en Nanmwarki Seropoham, nein Nepat, me kahrehiong mehn Israel nan dihp.$WCxNi kasilihsek duwaun sounpar en mwehin Usaia, nanmwarkien Suda, Menahem nein Kadi wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar eisek.SV!xNindokon Menahem eh seiseiloak sang Tirsa, e ahpw kamwomwala douluhl kahnimw Tappua, towe kan, oh sahpw me kapilpene kan, pwehki kahnimwo sohte peki mahk. E pil pwalangpeseng kapehd en lih liseian akan.U{xMehkoaros me Sallum wiadahr, iangahki wiewia kan en eh mwehi, ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.kTQxMenahem nein Kadi kohsang Tirsa kolahng Sameria, kemehla Sallum, oh uhd wiliandi wiahla nanmwarki.$SCx Ni kasilihsek duwaun sounpar en mwehin Usaia, nanmwarkien Suda, Sallum nein Sapes wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpwong ehu.Rx Eri inowo ahpw pweida me KAUN-O ketin wiahiong Nanmwarki Sehu: “Kadaudokomwi pahn wia nanmwarkien Israel lao lellahng dih kapahieu.”.`Q;x Mehkoaros me Sekaraia wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.nPWx Sallum nein Sapes uhwongada Nanmwarki Sekaraia, kemehla nan Ipleam, oh uhd wiliandi wiahla nanmwarki.'OIx E duwehte nanmwarkien mwowe kan, me wiahda dihp ong KAUN-O. E kalamangih karasepe suwed en Nanmwarki Seropoham nein Nepat, me kahrehiong mehn Israel nan dihp.5NexNi kasilihsek waluhn sounpar en mwehin Usaia, nanmwarkien Suda, Sekaraia nein Seropoham Keriemen wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpwong weneu. MxUsaia sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Sodam me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.[L1xMehkoaros me Usaia wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.LKxKAUN-O eri ketikihong Usaia soumwahu tokutok ehu me e ahnekihla erein eh mour. E kousoan nan ehu ihmw tohrohr, oh e sohla wia soangen pwukoa koaros, nindokon sapwellime pwutak Sodam kakaun wehio. J xAhpw wasahn kaudok en me rotorot akan sohte kamwomwomwla, oh aramas akan usehlahte wiewia meirong oh isihsik warpwohmwahu wasao.RIxE kalamangih karasepen seme, oh wia dahme KAUN-O kin ketin kupwurperenki.Hxni eh sounpar eisek weneu, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar limeisek riau. Eh nohno iei Sekolaia mehn Serusalem.G {xNi karieisek isuhn sounpar en mwehin Seropoham Keriemen, namwarkien Israel, Usaia nein Amasaia wiahla nanmwarkien Suda,FyxSeropoham sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan, oh sapwellime pwutak Sekaraia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.HE xMehkoaros me Seropoham Keriemen wiadahr, oh e wiewia kommwad akan nan mahwen, oh duwen eh kapwurehdo Damaskus oh Amad ong Israel, wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.D)xAhpw kaidehn kupwur en KAUN-O en kamwomwala douluhl Israel kohkohlahte, e ahpw ketin kupwurehda Nanmwarki Seropoham Keriiemen en kapitirailla.bC?xKAUN-O ketin mahsanih duwen lokolok laud en mehn Israel; sohte emen me kak sewesei irail.B xE pwurehng kalowehdi sapwen Israel koaros, sang Wasahn Kot en Amad ni paliepeng lellahng Sehden Mehla ni palieir. Ih met me KAUN-O, Koht en Israel, ketin inoukidahr ong sapwellime ladu soukohp Sona nein Amidai mehn Kad Eper pwehn padahkihong aramas akan.AxE wiahda dihp ong KAUN-O, kalamangih karasepe suwed en nanmwarkien mwowe, Nanmwarki Seropoham nein Nepat, me kahrehiong Israel nan dihp.;@qxNi kaeisek limaun sounpar en mwehin Amasaia, nein Sohas, nanmwarkien Israel, Seropoham nein Sehoas wiahla nanmwarkien Israel, oh e kakaunki nan Sameria erein sounpar pahisek ehu.Q?xUsaia pwurehng kalowehdi oh onehdasapahl Elad mwurin semeo eh sipallahr.i>MxMehn Suda eri kasapwilada sapwellime pwutak Usaia me sounpar eisek weneu pwehn wiahla nanmwarki.=xRe ahpw ale kahlepe kidahng pohn oahs oh kapwurelahng Serusalem oh e seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit.<#xMie koasoandi ehu nan Serusalem me re en kemehla Amasaia, ih eri sopolahng kahnimw Lakis, ahpw eh imwintihti ko pwakihala wasao oh kemehla.];5xMehkoaros me Amasaia wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.r:_xAmasaia, nanmwarkien Suda, ketin ieiaski sounpar eisek limau mwurin sipallahn Sehoas, nanmwarkien Israel.9xSehoas sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Sameria, oh sapwellime pwutak Seropoham Keriemen me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.)8MxMehkoaros me Sehoas wiadahr, iangahki eh wiewia kommwad akan nan mahwen ong Amasaia, nanmwarkien Suda, ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.f7GxIh eri kihsang silper oh kohl koaros me e diar, koaros dipwisoun tehnpaso oh dipwisou kesempwal koaros nan tehnpesen nanmwarkio, oh ketikilahng Sameria. E pil wahda ekei tohn wasao pwehn wiahkin irail poadoarepen eh mour.36ax Sehoas eri ale Amasaia oh salihedi, douluhllahng Serusalem, oh kauwehla kelen kahnimwo sang ni Ewen Kelen Epraim lellahng Ewen Kelen Keimwo, me dohkipeseng iaht riepwiki.q5]x Sapwellimen Amasaia karis eri lohdi, oh sapwellime sounpei ko ahpw tangdoaui pwuralahng ni imwarail kan. 4x Ahpw Amasaia sohte men karonge. Nanmwarki Sehoas eri mwekidla iangahki sapwellime sounpei kan oh mahweniong nan Ped Semes nan Suda.~3wx Eri, Amasaia komwi kalowedier mehn Edom, oh komw inenen pohnmwahsohkidahr. Eri, komwi itarkihla omwi ndand oh ketikette ni tehnpesomwien. Dahme komw men arihkihda mehkot me pahn kahrehdahte kahpwal laud ong komwi oh sapwellimomwi aramas akan?”-2Ux Ahpw Nanmwarki Sehoas kapwurehla meninkeder ko iangahki mahsen pwukat: “Mie pak ehu tuhke tekatek ehu sang pohn Nahna Lepanon kadaralahng koasoi pwukat ong tuhke sidar pwoat: ‘Mweidohng noumw serepein en pwoudiki nei pwutaket.’ Mahn lawalo men ahpw keid wasao oh tiakidi tuhke tekateko. ~~y~}V}|zzyyexPwSvuutss3qq pzp"ovnmllkkMjLiiohgffeesdd;cNbba ``_^_%^^U]]]3\[[CZYYeXXoWVVVUT.SRRQQOO2NMLK]J6IDHGoFFDChBXA@o>==NIxE ketin kapokonepene samworo koaros sang kahnimw kan en Suda, oh ketin kamwamwalihala arail pei sarawi kan wasa koaros nan sahpwo. E pil ketin kauwehla wasahn kaudokiong dikedik en kuht kan me mi paliepeng en ewen kelen kahnimwo, limwahn ewen kehlo me Sosua, kepinahn kahnimwo, kauwada.&=GxE kauwehla wasahn kousoan en ohl oh lih me kin netiki paliwararail . me mi nan Tehnpas Sarawio. (Ih wasa me lih akan kin dehkada ie likoun kaudok ong Asera.)n<WxE pil ketikihsang uhr pwoat me kasarawihong koht lih Asera nan Tehnpas Sarawio, ketikilahng likin kahnimwo nan Wahun Kidron, isikala, oh sukpene pehs ko lao wiahla pwelpar; e ahpw ketikihda pehs ko oh kamwarakseli pohn sousou ko.#;AxE pil ketin kasohrehla samworo likamw akan me nanmwarkien Suda kan ketin kasapwilada mahso pwe re en kin wia meirong ni arail pei sarawi kan nan kahnimw en Suda kan oh ni arail wasa sarawi kan limwahn Serusalem-samworo koaros me kin meirongohng Paal, ong ketipin, maram, oh usu kan.S:!xMwuhr, Sosaia ahpw ketin mahsanih pwe Samworo Lapalap Ilkaia, oh samworo teikan, oh pil silepen wenihmwen Tehnpas Sarawio, re en kesehsang nan Tehnpaso mehn kaudokiong Paal, ong koht lih Asera, oh ong usu kan. Nanmwarkio ahpw isikala koaruhsie likin Serusalem limwahn Wahun Kidron; e ahpw mahsanih pwe pehs ko en wisiklahng Pedel.#9AxNanmwarki ahpw ketida pohn mwoale, ketin wiahda inou mwohn KAUN-O me e pahn kin peikiong oh kapwaiada sapwellime kosonned akan oh koasoandi kan sang nan kapehde oh ngene unsek. Ih duwen eh pahn ketin kapwaiada audepen inoun pwuhk wet. Aramas ako koaruhsie ahpw iang wiahda inou wet.z8oxRe ahpw wiahkihteieu ketidahla nan Tehnpas Sarawio, iangahki samworo ko oh soukohp ako, oh pil tohn Serusalem koaros, me semwehmwe oh me kepwehpwe. Nanmwarkio eri wadekohng irail mahsen koaros en pwuken inowo me dierekda nan Tehnpas Sarawio.V7 )xNanmwarki Sosaia poaronlahng kaunen Suda oh Serusalem pwe koaros en pokonpene.)6MxIhme ke sohte pahn kilang kalokolok kan me I pahn kadaridiong pohn Serusalem-ke pahn mehla ni popohl.” Irail eri pwurala rehn Nanmwarki Sosaia, wa pakair wet.65gxoh kolulahr oh aktikitiklahr mwohn silangi, ke tehrpesengehr omw likou kan oh sengiseng ni omw rong duwen dahme I pahn kalokehki Serusalem oh towe kan. I pahn kamwomwala douluhl, oh aramas akan pahn kin doadoahngki eden wasao pwe re en kin keriahkihla ar imwintihti kan. Ahpw I karongeier omw kapakap.e4ExA ong nanmwarkio, iet me ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih: ke rongehr audepen pwuhko,3#xIrail keseielahr oh wiahiong meirong koht teikan; iei me ei engieng inenen laud pohn Serusalem iangahki towe kan, oh sohte pahn meleileidi.2+xme iet mahsen en KAUN-O: “I pahn kalokehki paisuwed Serusalem oh towe kan koaros, soangen paisuwed me nanmwarkio ketin wadekadahr nan pwuhko.L1xLiho eri ndaiong irail re en pwurala rehn nanmwarkio oh padahkihong&0GxIlkaia ahpw kohla, iangahki Sapan, Ahikam, Akpor, oh Asaia, rehn soukohp lih men, ede Ulda, me kin kousoan palikapi en Serusalem. (Eh pwoudo, Sallum, nein Tikpa, eh pahpa kahlap Aras, iei me kin apwalih wasahn likoun nan Tehnpas Sarawio.) Irail eri koasoiaiong liho duwen me wiawihero.U/%x pwe re en patohla oh esehdo kupwur en KAUN-O ong ih, oh ong mehn Suda koaros, duwen mahsen kan en nan pwuhk wet me ahpwtehn dierekda. E ahpw pil mahsanih, “Engieng en KAUN-O ong kitail me inenen laud, pwehki atail pahpa kahlap ko ar sohte peikiong mahsen kan en nan pwuhk wet, oh sohte kapwaiada mehkoaros me koasoandier loale.”w.ix E ahpw poaronlahng Ilkaia, Sapan, oh nah pwutak Ahikam, Akpor, nein Maikaia, oh Asaia, sounsawas en nanmwarki,-x Ni nanmwarkio eh karongehda audepen Pwuken Kosonnedo, e ahpw ketin tehrpeseng sapwellime likou ko, uwen sapwellime nsensuwed.N,x Sapan ahpw pil patohwanohng pwuhko; e ahpw wadekada mwohn nanmwarkio.Y+-x Sapan eri pwurala pwe en pakairkihong nanmwarkio duwen sapwellime ko ar kapwaiada mehkoaros, kapepesang mwohni silper ko me mi nan Tehnpas Sarawio, oh duwen ar kihong mwohni ko me kin apwalih tohndoadoahk ko.2*_xEri, Sapan padahkihong Ilkaia mahsen en nanmwarkio, oh Ilkaia ahpw padahkihong me e diaradahr Pwuken Kosonnedo nan Tehnpas Sarawio. E ahpw ketikihong Sapan pwe en wadek.)xOhl akan me wie apwahpwalih doadoahko me likilik mehlel, kahrehda sohte anahnepen aramas en dawih mwohni ko me re ale.”m(Uxkapinte kan, sunkou ihmw kan, sounwia takai kan; oh en pwainkihda tuhke oh takai mehn wia doadoahko.w'ixoh en kohieng me kin apwalih tohndoadoahk kan en Tehnpaso, pwe en pwainki irail kan me onohne sapahl tehnpaso:4&cx“Kohwei rehn Samworo Lapalap Ilkaia oh padahkihong en kapepeseng mwohni silper me wisikdohng nan Tehnpas Sarawio, me silepen wenihmwen tehnpaso alesang rehn aramas akan,(%KxNi kaieisek waluhn eh mwehi, Sosaia ketin poaronelahng nan Tehnpas Sarawio sounnting en tehnpese, Sapan, nein Asalaia, eh pahpa kahlap Mesullam, e mahsanihong,-$UxSosaia ketin wiahda mehkoaros me kin kaparanda kupwuren KAUN-O, oh ketin kalamangih sapwellime pahpa kahlap Depit oh peikiong sapwellimen Koht kosonned akan koaros.?# {xSosaia sounpar waluh ni eh kesepwilda nanmwarkien Suda; oh e wia nanmwarki erein sounpar silihsek ehu nan Serusalem. Eden sapwellime nohno, iei Sedida, nein Adaia mehn kahnimw Poskad.y"mxAmon seridi nan sousou me mi nan mwetuwel en Ussa, oh sapwellime pwutak Sosaia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.Z!/xMehkoaros me Amon wiadahr ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.f GxMehn Suda kemehla aramas ako me kemehla Amon oh wiahkihla nanmwarki sapwellime pwutak Sosaia.Y-xSapwellimen Amon lapalap akan wiahda koasoandien uhwong oh kemehla nan tehnpaso.fGxE soikala KAUN-O, Koht en eh pahpa kahlap ako, oh sapeikiong sapwellimen KAUN-O kosonned kan.dCxe kalamangih mwekid kan en semeo, oh e kin pwongih dikedik en eni kan me semeo kin pwongih.6ixDuwehte seme Manase, e wiahda dihp ong KAUN-O;:oxAmon sounpar rieisek riau ni ahnsou me e wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar riau. Eh nohno iei Mesullemed, nein Arus serepein mehn kahnimw Sotpa. xManase sipalla oh seridi nan mwetuwel en nan tehnpaso, mwetuwel en Ussa, oh sapwellime pwutak Amon me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.p[xMehkoaros me Manase wiadahr, iangahki dipe kan, ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.a=xManase kemelahr aramas mwakelekel tohto kahredahr nta eh pwilipwil pohn ahl en Serusalem; e wiadahr met kapatahiong eh kahrehiong mehn Suda nan dipen pwongih dikedik en eni oh kahrehiong arail wiahda dihp ong KAUN-O.1]xI pahn wiahiong met nei aramas akan pwehki arail wiadahr dihp ong ie oh kahredahr ei engieng sang ni ahnsou me arail pahpa kahlap ako patodohr sang Isip lel rahnwet.”xI pahn kesehla aramas akan me pahn luhwehdi, oh pangiraillahng rehn arail imwintihti kan, me pahn kaloweiraildi oh kauwehla sapwarailo.iMx I pahn kaloke Serusalem duwehte me I wiahiongehr Sameria, duwehte me I wiahiong Eihap, nanmwarkien Israel, oh kadaudoke kan. I pahn kamwakelehsang tohn Serusalem, kamwakelehda duwehte dahl ehu me kin kamwakelda oh wekidekdi. x Eri ngehi KAUN-O, Koht en Israel, pahn ketikihdo kahpwal pohn Serusalem oh Suda, oh koaros me pahn rong pahn pwuriamweila kowahlap.$Cx “Nanmwarki Manase wiadahr soahng saut pwukat, soahng me suwedsang dahme mehn Kenan wiadahr; oh nah dikedik en eni kan kahrehiongehr mehn Israel nan dihp.Dx Mahsen en KAUN-O sang sapwellime ladu soukohp kan mahsanih,Nx Ahpw mehn Suda sohte peikiong KAUN-O, oh Manase kahrehiong irail en wiahda dihp me laudsang dihp me wehi kan me KAUN-O ketin koakoahsang nindokon sapwellime aramas akan ar kokohlahng wasao wiadahr.V'xOh ma mehn Israel pahn peikiong ei koasoandi oh kapwaiada Kosonnedo unsek me nei ladu Moses kihong irail, eri I sohte pahn mweidohng irail en pekeussang nan sahpwo me I kihongehr arail pahpa kahlap ako.”1xE ketikihdiong sansal en koht lih Asera nan Tehnpas Sarawio, wasa me KAUN-O mahsanihong Depit oh sapwellime pwutak Solomon: “Wasaht nan Serusalem, nan Tehnpas wet, iei wasa me I piladahr sang nan kadaudok eisek riaun Israel me aramas akan pahn kin wia ie ar kaudok ong ie.fGxE wiahkihla meirong isihs sapwellime pwutak. E kin ketin wia tiahk en wunahni oh akmanaman, oh kin rapahki kaweid rehn sounkosetipw kan oh sounkatieni kan. E wiahda dihp lapalap ong KAUN-O oh kahredahr sapwellime engieng.T #xE kauwada pei sarawi kei mehn kaudokiong usu kan nan kehl riau en Tehnpaso. xE kauwada pei sarawien me rotorot akan nan Tehnpas Sarawio, wasa me KAUN-O ketin mahsanih aramas en kin kaudokiong ih ie.} uxE pwurehng onehda sapahl wasahn kaudok en me rotorot me seme Esekaia kamwomwalahr; e kauwada pei sarawi kei wasahn kaudokiong Paal oh wiahda sansal en koht lih Asera, duwehte me Eihap, nanmwarkien Israel wiadahr. Manase pil kin pwongih usu kan.) MxE kalamangih tiahk saut en wehi kan me KAUN-O ketin koakoahsang nan wehi kan nindokon sapwellime aramas akan ar kohkolahng wasao, Manase wiahda dihp ong KAUN-O.  xManase sounpar eisek riau ni eh wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar limeisek limau. Eh nohno iei Epsipa.W)xEsekaia sipalla, oh sapwellime pwutak Manase me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.!xMehkoaros me Nanmwarki Esekaia wiadahr, sapwellime wiewia kommwad akan, oh duwen eh ketin kauwada wasahn nahk pihl ehu oh weirada warawar loal ehu pahn pwehl pwe pihlo en tang loale kolahng nan kahnimwo, koaros ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda.^7xNanmwarki Esekaia mwahngih me met wehwehki meleilei pahn mie oh saledeksang apwal nindokon sapwellime ieias, e ahpw sapeng mahsanih, “Rohng me komwi ahpwtehn patohwanohng ie sang rehn KAUN-O, me inenen mwahu.”xEkei uhdahn sapwellimomwi seri kan pahn wisiksang oh lekasang wusolarail kan pwe re en kin papah nan tehnpas en nanmwarkien Papilonia.”(Kxahnsou ehu kohkohdo me mehkoaros nan tehnpesomwi, mehkoaros me omwi pahpa kahlap ako nekinekid lel rahnwet, pahn wisiklahng Papilonia. Sohte mehkot pahn luhwe.U%xAiseia eri patohwanohng nanmwarkio, “KAUN-O Wasa Lapalap ketin mahsanih me x“Dahme re patohwan nan tehnpaso?” “Re kilang soahng koaros. Sohte mehkot nan perehn nekineko me I sohte kasalehiong irail.”oYxSoukohp Aiseia ahpw patohla rehn Nanmwarki Esekaia oh patohwan idek reh, “Aramas pwukat patohsang ia oh dahme re patohwanohng komwi?” Esekaia ahpw sapeng, mahsanih, “Re kohsang nan sahpw ehu me inenen doh, sang Papilonia.”2_x Esekaia eri kasamwo meninkeder ko oh kasalehiong irail duwen eh kepwehpwe-sapwellime silper oh kohl, sapwellime mehn doal mwenge kan oh lehn wai kan, oh sapwellime dipwisoun mahwen kan. Sohte mehkot nan wasahn sapwellime perehn nekinek de wasa kis nan sapwellime wehi me e sohte kasalehiong irail.5ex Ni ahnsowo nanmwarkien Papilon, Merodak Paladan, nein Paladan, ahpw karongehda me Nanmwarki Esekaia ketin luhmwuhmwdahr, e ahpw kadaralahng kisinlikou ehu iangahki kisakis.~%x Aiseia eri kapakapohng KAUN-O, KAUN-O ahpw ketin kupwurehda mweteo en wiahla kahk eisek mwuri pohn kehndake me Nanmwarki Ahas ketin kauwada. } x Esekaia eri sapeng, mahsanih, “E mengeiong mwetehn en wiahla kahk eisek mwowe! Eri, komw wia pwehn wiahla kahk eisek mwuri.”g|Ix Aiseia eri sapeng, patohwan, “KAUN-O pahn ketikihong komwi kilel en kadehdehda me e pahn ketin kapwaiada sapwellime inou. Eri, komw kupwurki mwetehn me mi pohn kehndakeo en wiahla kahk eisek mwowe de kahk eisek mwuri?”+{QxNanmwarki Esekaia eri keinemwe, “Ia kilel me pahn kadehdehda me KAUN-O pahn ketin kamwahwihiehla oh mwurin rahn siluh I pahn kak patohla nan Tehnpas Sarawio?”#zAxAiseia eri patohwanohng sawasepen nanmwarkio kan re en kapasaiong ni en nanmwarkio mpwoso wini ehu me wiawihda sang ni wahntuhke pik, e ahpw pahn mwahula.yymxI pahn mweidohng komwi en pil momourki erein sounpar eisek limau. I pahn kapitkomwihla oh kahnimw Serusalem sang nanmwarki lapalap en Asiria. I pahn doarehla kahnimw wet, pwehki pein kawahupei oh pwehki inou me I wiahiong nei ladu Depit.”xxen pwurala rehn Esekaia, kaunen sapwellimen KAUN-O aramas akan, oh patohwanohng, “Ngehi, KAUN-O, Koht en omwi pahpa kahlap Depit, rongehr omwi kapakap oh kilangehr pilen mesomw. I pahn kamwahwihkomwihla, oh mwurin rahn siluh komw pahn ketila nan Tehnpas Sarawio.wxAiseia eri mweselsang rehn namwarkio, ahpw mwohn eh pahn daulihala nanwerengen kelen tehnpaso, KAUN-O ahpw ketin mahsanihongDvx“Maing, KAUN, komw tamanda me I kin papah komwi ni loalopwoat oh mehlel oh I kin songosong kapwaiada mehkoaros me komwi kin ketin kupwurki I en wia.” E ahpw tepida sengiseng kowahlap.=uwxEsekaia eri sohpeiong nin dihdo oh kasakas, patohwan,t 5xNi ahnsowo me Nanmwarki Esekaia ketin luhmwuhmwda oh kerenieng sipalla, soukohp Aiseia nein Eimwos, ahpw patohla pwehn tuhwong oh patohwanohng, “KAUN-O mahsanihong komwi, me komwi en koasoanehdi mehkoaros, pwe komwi sohte pahn mwahula. Komwi onopadahng omwi pahn sipalla.”jsOx%Rahn ehu, nindokon eh wiewia eh kaudok nan tehnpesen eh koht Nisrok, sapwellime pwutak riemen, Adramelek oh Sareser, ahpw kemehla ih. Ira ahpw tangalahng nan sapwen Ararat. Sapwellime pwutak Esaradon ahpw kesepwilda wiliandi.Orx$Eri, Senakerip, nanmwarki lapalap en Asiria, ahpw ketiketlahng Ninipe.*qOx#Eri, nipwongohte, tohnleng en KAUN-O men ahpw pwarodo oh kemehla aramas 185,000 nan kahnimpwal en mehn Asiria ko. Ni eh rahnpeseng, koaruhsie engiengpene melahr.rp_x"I pahn apwalih oh doarehla kahnimw wet, pwehki mwarei oh pwehki inowo me I wiahiong ei ladu Depit.’ ”yomx!E pahn pwuralahngete nan ahlohte me e keido ie, e sohte pahn pedolong nan kahnimwet. Ngehi, KAUN-O me mahmahsen.n x “Eri, iet mahsen en KAUN-O duwen nanmwarki lapalap en Asiria: ‘E sohte pahn pedolong nan kahnimw wet; e pil sohte pahn kadarohng arep pwoat powe; sohte sounpei me wa mehn sansar pahn kerendohng limwahn kahnimwet, de pil kapilkipene warawar en mahwen. u:~}{y>w]u|uttss$rr4qqpqPqppoo`o)nn.mmmGm-mlllikknjjj>iiDhMgg0ffeeDddd'cc`bbbbub\bAb aa_```1__g^|]]l\\H[ZZYYXbWWzW[W2VVUUUUU9TThT#SS>==k<cIh eri pil pwurehng wiahiong nsenen pwopwoud ong eh pwoudo, liho eri pil liseianda oh naitikihada pwutak emen. Re ahpw kihong ede Peraia, pwehki paisuwed me lel peneineio.b==Ara pahpa Epraim mwahieikin ira erein rahn tohtohie, rie ko eri kohdo kansenamwahwihala."<=Sapad, Sudela. Epraim pil naineki pwutak riemen likin Sudela: Eser oh Elead, me kamakamala ni ara song en pirapahla kou kei me nein pwilidak en Kad kan.c;?Iet kadaudok en Epraim kan sang ehu dih lel ehu dih: Sudela, Pered, Tahad, Eleada, Tahad,F:(Semida naineki pwutak pahmen: Aian, Sekem, Liki, oh Aniam.)Y9+Rien Kilead serepein Ammoleked naineki pwutak silimen: Isod, Apieser, oh Mahla. 8 oh Ulam naineki pwutak emen ede Pedan. Irail pwukat koaros iei kadaudok en Kilead, nein Makir pwutak oh eh pahpa kahlap Manase.7 Maaka, en Makir eh pwoud, wiahiong pwutak riemen me e kihong adara Peres oh Seres. Peres naineki pwutak riemen, Ulam oh Rakem,6'Makir rapahkihong en Uppim oh Suppim ara pwoud. Rie serepein adaneki Maaka. Nein Makir pwutak keriemen iei Selopehad, oh nah serepein tehmen.l5QEn Manase pekehi, lih en Aram men, wiahiong pwutak riemen, Asriel oh Makir. Makir me semen Kilead.e4C Napdali naineki pwutak pahmen: Sahsiel, Kuni, Seser, oh Sallum. (Irail kadaudok en Pila.) .N3 Suppim oh Uppim pil kisehn kadaudoket. Dan naineki pwutak emen, Usim2% Irail wia kaunen peneinei oh irail koaros wia sounpei ndand kei. Kadaudokarail kan patpene wiahda ohl 17,200 me kak wia doadoahk en sounpei.1 Sediael naineki pwutak emen: Pilan, oh Pilan naineki pwutak isimen: Seus, Pensamin, Ehud, Kenahna, Sedan, Tarsis, oh Ahisahr.t0a Pwuken tohtohn kadaudokarail kan ni waden peneinei kasalehda me ohl 20,200 me kak wia doadoahk en sounpei.s/_Peker naineki pwutak duwemen: Semira, Sohas, Elieser, Eleoenai, Omri, Seremod, Apaisa, Anadod, oh Alemed.X.)Pela naineki pwutak limmen: Espon, Ussi, Ussiel, Serimod, oh Iri. Irail koaros wia kaunen peneinei oh irail koaros wia sounpei ndand kei. Kadaudokarail kan patpene 22,034 ohl me kak wia doadoahk en sounpei.B-Pensamin naineki pwutak silimen: Pela, Peker, oh Sediael.q,[Pwuken peneinei koaros en kadaudok en Isakar kasalehda me aramas 87,000 me kak wia doadoahk en sounpei.k+OArail pwoud oh neirail seri me inenen tohto, kahrehda kadaudokarail kan kin kihda sounpei 36,000.*#Ussi naineki pwutak emen: Israhaia, Israhaia naineki pwutak pahmen, Maikel, Opadaia, Soel, oh Issaia, irail koaros wia kaunen peneinei kan.U)#Tola naineki pwutak wenemen: Ussi, Repaia, Seriel, Samai, Ipsam, oh Semuel. Irail me kaunen peneinei lap en Tola oh irail sounpei ndand kei. Ni mwehin Nanmwarki Depit tohtohn kadaudokarail kan me 22,600.C( Isakar naineki pwutak pahmen: Tola, Pua, Sasup, oh Simron.'-QEspon, oh Saser.9&mPSang nan sapwen Kad: Ramod nan Kilead, Mahanaim,%3OKedemod, oh Mepaad.j$MNSang nan sapwen Reupen, palimesehn Pillap Sordan palio Seriko: Peser pohn sahpw patapato, Sahsa,#MLuhwen peneinei kan en Merari ale kisin kahnimw pwukat, iangahki sahpw akan me kapilpene: Sang nan sapwen Sepulon: Rimmono oh Tapor.I" LSang nan sapwen Napdali: Kedes nan Kalili, Ammon, oh Kiriadaim.!+KUkok, oh Rehop., SJSang nan sapwen Aser: Masal, Apdon,+IRamod, oh Anem.0[HSang nan sapwen Isakar: Kedes, Deperad,1GPeneinei kan en Kerson ale kisin kahnimw pwukat, iangahki sahpw akan me kapilpene: Sang nan sapwen Palikapi en Manase: Kolan nan Pasan oh Astarod.zmFSang nan sapwen Palikapi en Manase re ale kisin kahnimw kan en Aner oh Pileam, iangahki sahpw akan me kapilpene. ;EAisalon, oh Kad Rimmon.1DSokmeam, Ped Oron,A}CSekem, kahnimw en rukula ni sahpw nahnahn Epraim, Keser,hIBEkei peneineien Kohad ale kisin kahnimw kei oh sahpw akan me kapilpene sang nan sapwen Epraim:wgA(Kisin kahnimw kan sang nan sapwen Suda, Simion, oh Pensamin, me sansalehr powe, pil kohieng irail ni usuhs.)@Ih duwen met mehn Israel arail kilelediong mehn Lipai kan sahpw pwe re en kousoan loale, iangahki sahpw akan me kapilpene.?Pil duwehte, kisin kahnimw eisek riau sang nan sapwen Reupen, Kad, oh Sepulon, me kohieng peneinei lap en Merari, wad kisin peneinei.%C>Ong peneinei lap en Kerson, wad kisin peneinei, kahnimw eisek siluh me kohieng irail sang nan sapwen Isakar, Aser, Napdali, oh Palimesehn Manase nan Pasan.=Kisin kahnimw eisek sang nan sapwen Palikapi en Manase me kohieng luhwen peneinei lap en Kohad ni usuhs, wad kisin peneinei.iKIAhpw kadaudok en Suda kehlailla sang koaros oh irail me kin kihda kaunen kadaudok kan koaros.)R= Iet kadaudok en Reupen kan, nein Seikop pwutak mesenih. (Pwehki eh wiahiong nsenen pwopwoud ong emen en eh pahpao pekehi ko, kahrehda eh katiasang pwungen mesenih me e ahneki, oh pwuhngo kohieng Sosep.s<_+Irail eri kemehla mehn Amalek ko wasao oh sohte emen me luhwehdi, irail ahpw kousoanla wasao lel rahnwet.;7*Kadaudok limepwiki teikan en Simion mwekidla palimese kolahng Edom. Nein Isi pwutak ko me kahluwairailla ie: iei Pelataia, Nearaia, Repaia oh Ussiel.:)Ni mwehin Esekaia, nanmwarkien Suda, aramas akan me mwararail kan ntingdier powe, re kohla Kerar oh kamwomwala impwal kan oh kisin imwen aramas akan me kin kousoan wasao. Re kausasang tohn wasao oh kousoanla ie pwehki eh diren kenen sihpw mwenge wasao.97(Re kin diar sahpw mwahu tohto me diren mwenge ong neirail mahn akan nan sahpw mohs me mwele oh meleilei. Aramas me kousoan mahsie wasao iei mehn Ahm.8 're mwarahkala palikapi kerenieng lellahng Kerar oh re kin kamwengeseli nair sihpw kan ni palimesehn wahwo wasa kahnimwo mi ie.w7g&Ohl pwukat me pahn sansal pah iei irail me moangen arail peneinei kan: Pwehki ar peneinei ko eh wie tohtohla,w6g%Ohl pwukat me pahn sansal pah iei irail me moangen arail peneinei kan: Pwehki ar peneinei ko eh wie tohtohla,w5g$Ohl pwukat me pahn sansal pah iei irail me moangen arail peneinei kan: Pwehki ar peneinei ko eh wie tohtohla,w4g#Ohl pwukat me pahn sansal pah iei irail me moangen arail peneinei kan: Pwehki ar peneinei ko eh wie tohtohla,w3g"Ohl pwukat me pahn sansal pah iei irail me moangen arail peneinei kan: Pwehki ar peneinei ko eh wie tohtohla,62e!oh nan kisin kahnimw kan me kapilirailpene lellahng palieir en palikapi en kahnimw Paalad. Ih met kan ntingdien peneinei kan me re kolokol oh wasa kan me re kin kousoan ie.W1' Re pil kin kousoan wasa limau tohrohr kei: Etam, Ain, Rimmon, Token, oh Asan,60gPed Markapod, Asarsusim, Pedpiri, oh Saaraim./7Peduel, Orma, Siklak,.1Pila, Esem, Tolad,-Kadaudok en Simion kan koukousoante nan kisin kahnimw pwukat leledohng ni mwehin Nanmwarki Depit: Peersepa, Molada, Asarsual,$,ASimei naineki pwutak ehk wenemen oh serepein wenemen, ahpw nein kiseh kan seri me malaulau, oh kadaudok en Simion sohte tohtohla duwehte kadaudok en Suda.N+Eri, sang Misma irekidien peneinei kohdi lel Amuel, Sakur, oh Simei.i*KNein Saul pwutak iei Sallum, oh iei Saul me pahpa kahlap en Mipsam, oh nein nein nah iei Misma.L)Simion naineki pwutak limmen: Nemuel, Samin, Sarip, Sera, oh Saul.](3Irail me sounwia dahl ong nanmwarki oh re kin kousoan nan kahnimw Nedaim oh Kedera.9'kSokim oh aramas akan me kin kousoan nan kahnimw Kosepa; oh Sohas oh Sarap me pwoudikihda lih en Mohap oh kousoanla Pedleem. (Koasoiepen aramas pwukat wia poadopoad en mahsie.)X&)Sela iei emen nein Suda pwutak. Kadaudoke kan iei me iangahki Er, me tepin kauwada kahnimw Leka; Laada, me tepin kauwada kahnimw Maresa; peneineien sounwia likou linen, me kin kousoan nan kahnimw Ped Aspea;v%eSihmon naineki pwutak pahmen: Amnon, Rinna, Penanan, oh Tilon. Isi naineki pwutak riemen: Sohed oh Pensohed.<$qOdaia pwoudikihda rien Naham serepein. Kadaudokarail kan iei me tepin peneineien Karm, me kin kousoan nan kahnimw Keila, oh peneineien Maakad, me kin kousoan nan kahnimw Estemoa.3#_Esra naineki pwutak pahmen: Seder, Mered, Eper, oh Salon. Mered pwoudiki Pidaia, nein nanmwarkien Isip serepein; ira naineki serepein men, Miriam, oh pwutak riemen, Sammai oh Ispa. Ispa me tepin kauwada kahnimw Estemoa. Mered pil pwoudikihda lih emen sang ni kadaudok en Suda oh ira naineki pwutak silimen: Sered me tepin kauwada kahnimw Kedor; Eper me tepin kauwada kahnimw Soko; oh Sekudiel, me tepin kauwada kahnimw Sanoa.3"_Esra naineki pwutak pahmen: Seder, Mered, Eper, oh Salon. Mered pwoudiki Pidaia, nein nanmwarkien Isip serepein; ira naineki serepein men, Miriam, oh pwutak riemen, Sammai oh Ispa. Ispa me tepin kauwada kahnimw Estemoa. Mered pil pwoudikihda lih emen sang ni kadaudok en Suda oh ira naineki pwutak silimen: Sered me tepin kauwada kahnimw Kedor; Eper me tepin kauwada kahnimw Soko; oh Sekudiel, me tepin kauwada kahnimw Sanoa.H! Sehallelel naineki pwutak pahmen: Sip, Sipa, Tiria, oh Asarel._ 7Kalep nein Sepune naineki pwutak silimen: Iru, Elah, oh Naam. Oh Elah me semen Kenas.5Meonodai me semen Opra. Seraia me semen Sohap, me tepin kauwada Wahun Tohn Doadoahk Koahiek kan, wasa me towe kan koaros inenen koahiek en doadoahk.lQ Kenas naineki pwutak riemen, Odniel oh Seraia. Odniel pil naineki pwutak riemen, Adad oh Meonodai.! me naineki pwutak silimen: Pedrapa, Pasea, oh Tehinna. Tehinna me tepin kauwada kahnimw Nahas. Kadaudok en aramas pwukat kin kousoan Reka.O Kalep, rien Suha, naineki pwutak emen, ede Meir. Meir me semen Eston,  Ahpw Sapes kapakapohng Koht en Israel, patohwan, “Maing Koht, komw ketin kupwure ie oh ketin kalaudehla sapwei. Komw ketin ieiang ie oh ketin doareiesang me suwed koaros me kak kahrehiong ie medek.” Koht eri kupwure oh ketikihong dahme e patohwan pekio.) Mie ohl emen ede Sapes, iei ih me keieu waun rehn kiseh kan. Eh nohno kihong ede Sapes, pwehki liho ahneki medek laud ni ahnsou me e kaipwidi.pYKos iei semen Anup oh Sopepa, oh ih me pahpa kahlap en peneinei kan me pwilidohsang Aharehl nein Arum.EAsuhr oh Ela naineki pwutak silimen: Sered, Isar, oh Ednan.OIh oh Naara naineki pwutak pahmen: Ahusam, Eper, Temeni, oh Ahasdari.Y+Asuhr, me tepin kauwada kisin kahnimw Tekoa, pwoudiki lih riemen, Ela oh Naara.CHur iei me nein Kalep mesenih sang rehn eh pwoud Eprat oh kadaudoke kan me tepin kauwada kahnimw Pedleem. Hur naineki pwutak silimen: Etam, Penuel, oh Eser. Etam naineki pwutak silimen: Sesreel, Isma, oh Idpas, oh pil serepein men, Asselelponi. Penuel me tepin kauwada kahnimw Kedor, oh Eser me tepin kauwada Usa.CHur iei me nein Kalep mesenih sang rehn eh pwoud Eprat oh kadaudoke kan me tepin kauwada kahnimw Pedleem. Hur naineki pwutak silimen: Etam, Penuel, oh Eser. Etam naineki pwutak silimen: Sesreel, Isma, oh Idpas, oh pil serepein men, Asselelponi. Penuel me tepin kauwada kahnimw Kedor, oh Eser me tepin kauwada Usa.  Sopal me semen Reaia, Reaia me semen Sahad, Sahad me semen Ahumai oh Lahad, pahpa kahlap ako en aramas akan me kin kousoan Sora.G Iet ekei kadaudok en Suda: Peres, Esron, Karmi, Hur, oh Sopal.fEElioenai naineki pwutak isimen: Odapaia, Eliasip, Pelaia, Akkup, Sohanan, Delaia, oh Ananai.GNearaia naineki pwutak silimen: Elioenai, Iskaia, oh Asrikam.r]Sekanaia naineki pwutak tehmen, Semaia, oh nein nah pwutako iei: Addus, Ikal, Paraia, Nearaia, oh Sapat.5Ananaia naineki pwutak riemen, Pelataia oh Sesaia. Sesaia me semen Repaia, iei ih me semen Arnan, Arnan me semen Opadaia, Opadaia me semen Sekanaia.U #E pil naineki pwutak limmen: Asupa, Ohel, Perekaia, Asadaia, oh Susap Esed. Pedaia naineki pwutak riemen: Serupapel oh Simei. Serupapel naineki pwutak riemen, Mesullam oh Ananaia, oh serepein men, Selomid.B Malkiram, Pedaia, Senassar, Sekamaia, Osama, oh Nedapaia.  Iet kan kadaudok en Nanmwarki Sehoiakin, me selidi oh kalipilipalahng Papilon. Sehoiakin sapwellimaniki pwutak isimen: Sealtiel,@ {Sehoiakim naineki pwutak riemen: Sehoiakin oh Sedekaia.PSosaia naineki pwutak pahmen: Sohanan, Sehoiakim, Sedekaia, oh Soahas.-Amon, oh Sosaia,9 Ahas, Esekaia, Manase,9 Amasaia, Usaia, Sodam,9 Soram, Ahasaia, Sohas, Iet duwen irekidien kadaudok en Nanmwarki Solomon sang pahpa lel sapwellimarail pwutak kan: Solomon, Reopoham, Apaisa, Asa, Seosopat,  Likin pwutak pwukat koaros, Depit pil wiahda sapwellime pwutak kei rehn eh pekehi kan. E pil sapwellimaniki serepein men ede Damar.&GElisama, Eliada, oh Elipelet.3Noka, Nepek, Sapia,EE pil sapwellimaniki pwutak duwemen: Ipar, Elisua, Elpelet,~1oh sapwellime pwutak tohto ipwidi wasao. Sapwellime likend Padsipa, nein Ammiel serepein, wiahiong pwutak pahmen: Simea, Sopap, Nadan, oh Solomon.0}YIrail wenemen pwukat koaros ipwidi nan Epron erein sounpar isuh elep me Depit kakaunki wasao. E kaunda Serusalem nin duwen nanmwarki men erein sounpar silihsek siluh,|yMe pahn sansal pah, ni irekidien sounpar, iei sapwellimen Depit pwutak kan me ipwidi ni ahnsou me e ketiket nan Epron:{yMe pahn sansal pah, ni irekidien sounpar, iei sapwellimen Depit pwutak kan me ipwidi ni ahnsou me e ketiket nan Epron:z yMe pahn sansal pah, ni irekidien sounpar, iei sapwellimen Depit pwutak kan me ipwidi ni ahnsou me e ketiket nan Epron:y7(Peneinei pwukat me pahn sansal pah iei irail me koahiek en nting oh pil koahiek en pwurehng ntingihada kisinlikou kesempwal kan, re kin kousoan nan kisin kahnimw en Sapes: mehn Tirad, Simead, oh Sukad. Irail mehn Ken me pwopwoudlahng rehn mehn Rekap.)x-6Salma, me tepin kauwada Pedleem, iei pahpa kahlap en aramas en Netopad, en Adrod Ped Sohap, oh mehn Sor, me iei kisehn peneinei riau nan Manaad.,wQ5oh peneinei pwukat me kin kousoan Kiriad Searim: mehn Idri, mehn Pud, mehn Sumad, oh mehn Misra. (Tohn kahnimw kan en Sora oh Estaol, iei kisehn peneinei pwukat.)qv[4Sopal, me tepin kauwada Kiriad Searim, iei ih pahpa kahlap en aramas akan en Aroe, oh elep tohn Menuod,vue3nah pwutak keriemen, Salma me tepin kauwada Pedleem, oh nah pwutak kesilimen Arep me tepin kauwada Pedkader.t2Irail pwukat pil iei kadaudok en Kalep. Hur, nein Kalep oh eh pwoud Eprat, mesenih. Nein Hur pwutak Sopal me tepin kauwada Kiriad Searim,gsG1Mwuri liho pil wiahda pwutak riemen: Saap, iei ih me tepin kauwada kisin kahnimw en Madmanna; oh Sepa, iei ih me tepin kauwada kisin kahnimw kan en Makpena oh Kipea. Likin mepwukat, Kalep pil wiahda serepein men ede Aksa.\r10Kalep pil pekehiki emen lih ede Maaka, me wiahiong pwutak riemen, Seper oh Tirana.hqI/(Mie ohl emen adaneki Sadai naineki pwutak wenemen: Rekem, Sodam, Kesan, Pelet, Epa, oh Saap.) p.Kalep pekehikihda lih emen ede Epa, oh liho wiahiong pwutak silimen: Aran, Mosa, oh Kases. Pil mie nein Aran pwutak emen ede Kases.0o[-me iei semen Maon, me iei semen Pedsur.gnG,Sema me semen Raham oh pahpa kahlap en Sorkeam. Rekem, rien Sema pwutak, me iei semen Sammai,Dm+Epron naineki pwutak pahmen: Kora, Tappua, Rekem, oh Sema.wlg*Nein Kalep mesenih, rien Serameel, adaneki Mesa. Mesa iei semen Sip, me iei semen Maresa, me iei semen Epron.k7)Sekamaia, oh Elisama.j+(Sismai, Sallum,i''Eles, Eleasa,h)&Sehu, Asaraia,g%%Eplal, Oped,Mf$Iet irekidien peneinei sang Attai lel Elisama: Attai, Nadan, Sapad,feE#me e kihong emen nah serepein ko en pwoudikihda. Ira eri wiahda neira pwutak emen ede Attai.Yd+"Sesan sohte nah pwutak, ihte serepein kei. Mie nah ladu mehn Isip men ede Sara,hcI!Sonadan naineki pwutak riemen, Peled oh Sasa. Irail pwukat koaros kisehn kadaudok en Serameel.hbI Sada, rien Sammai, naineki pwutak riemen, Seder oh Sonadan, ahpw Seder mehla sohte nah pwutak.?ayApaim semen Isi, Isi semen Sesan, oh Sesan semen Alai.m`SRien Apisur pwutak Nadap, naineki pwutak riemen, Seled oh Apaim, ahpw Seled mehla sohte nah pwutak.]_3Apisur pwoudikihda lih emen ede Apieil, oh ira wiahda pwutak riemen, Apan oh Molid.g^GOnam naineki pwutak riemen, Sammai oh Sada, oh Sammai naineki pwutak riemen, Nadap oh Apisur. ]Ram naineki pwutak silimen: Maas, Samin, oh Eker. Serameel pil pwoudikihda emen lih tohrohr, ede Adara, oh neira pwutak emen, Onam. \Ram naineki pwutak silimen: Maas, Samin, oh Eker. Serameel pil pwoudikihda emen lih tohrohr, ede Adara, oh neira pwutak emen, Onam.k[OSerameel, nein Esron mesenih, naineki pwutak limmen: Ram, me mesenih, Puna, Oren, Osem, oh Ahisa.+ZOMwurin mehlahn Esron, nah pwutak Kalep uhd pwoudikihda Eprat, en eh pahpao eh pwoud. Neira pwutak emen ede Asuhr, iei ih me tepin kauwada kisin kahnimw en Tekoa.sY_Ahpw wehi kan en Kesur oh Aram kalowehdi kahnimw weneisek wasao, iangahki kisin kahnimw kan en Sair oh Kenad, oh pil kahnimw kan me karanih wasa pwuko. Aramas koaros me kin kousoan wasao re wia kisehn kadaudok en Makir, semen Kilead.iXKoh Sekup wiahda nah pwutak emen ede Sair. Sair kaunda wehin Kilead erein sounpar rieisek siluh. W Ni ahnsou me Esron sounpar weneisek, e pwoudikihda nein Makir serepein, rien Kilead. Ira eri wiahda neira pwutak emen ede Sekup,AV}Nein Hur pwutak iei Uri, oh nein nah pwutak iei Pesalel.VU%Mwurin mehlahn Asupa, Kalep pwoudikihda Eprat, oh neira pwutak emen ede Hur.TKalep, nein Esron pwutak, pwoudiki Asupa oh ira naineki serepein men, ede Seriod. Liho wiahda pwutak silimen: Seser, Sopap, oh Ardon.jSMNah serepein teio, Apikail, pwoudiki Seder, kadaudok en Ismael, oh neira pwutak emen, ede Amasa. R E pil naineki serepein riemen, Seruaia oh Apikail. Nein Sehsi serepein Seruaia naineki pwutak silimen: Apisai, Sohap, oh Asahel.Q+Osem, oh Depit.P-Nedanel, Raddai,oOW Sehsi naineki pwutak isimen. Iet duwen irekidien irail sang ni me keieu laud: Eliap, Apinadap, Samma,N+ Oped, oh Sehsi.M) Salmon, Pohas,pLY Iet irekidien peneinei sang Ram lel Sehsi: Ram, Aminadap, Nahson (ohl kesempwal nan kadaudok en Suda),?Ky Esron naineki pwutak silimen: Serameel, Ram, oh Kalep./JYEdan naineki pwutak emen, iei Asaraia.&IEAkan nein Karmi, emen kadaudok en Sera, kahrediong pohn mehn Israel paisuwed laud ehu ni eh nekinekid dipwisou lohdi nan mahwen kei me kasarawihongehr Koht.NHRie Sera naineki pwutak limmen: Simri, Edan, Eman, Kalkol, oh Darda.4GcPeres naineki pwutak riemen, Esron oh Amul.TF!Damar, en nah pwutak eh pwoud, wiahiong Suda pwutak riemen, Peres oh Sera.EENein Suda pwutak koaros patpene me limmen. Silimen sang rehn eh pwoud Padsua, mehn Kenan men: Er, Onan, oh Sela. Nah mesenih, Er, pwutak suwed men ih, kahrehda KAUN-O ketikihsang eh mour.5DeDan, Sosep, Pensamin, Napdali, Kad, oh Aser.XC +Seikop naineki pwutak ehk riemen: Reupen, Simion, Lipai, Suda, Isakar, Sepulon,:B q5*** POSSIBLE ERROR IN BIBLE, TEXT MISSING HERE ***A 74Olipama, Elah, Pinon,I@  3Tohn Edom pwalpeseng wiahda kadaudok pwukat: Timna, Alpa, Seded,u? e2Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u> e1Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u= e0Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u< e/Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u; e.Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u: e-Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u9 e,Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:u8 e+Nanmwarki pwukat me kaunda wehin Edom, emenemen mwurin emen, ni ahnsou me saikinte mie nanmwarki nan Israel:]7 5*Pwilidak en Edom tepisang nein Seir pwutak pwukat: Lotan, me pahpa kahlap en peneineien Ori oh Omam. (Mie rien Lotan serepein men adaneki Timna.) Sopal me pahpa kahlap en peneineien Alpan, Manaad, Epal, Sehpi, oh Onam. Sipeon, naineki pwutak riemen, Aiah oh Anah. Anah me semen Dihson, oh Dihson me wia pahpa kahlap en peneineien Amran, Espan, Idran, oh Seran. Eser me pahpa kahlap en peneineien Pilan, Sapan, oh Sakan. Dihsan me pahpa kahlap en peneineien Us oh Aran.]6 5)Pwilidak en Edom tepisang nein Seir pwutak pwukat: Lotan, me pahpa kahlap en peneineien Ori oh Omam. (Mie rien Lotan serepein men adaneki Timna.) Sopal me pahpa kahlap en peneineien Alpan, Manaad, Epal, Sehpi, oh Onam. Sipeon, naineki pwutak riemen, Aiah oh Anah. Anah me semen Dihson, oh Dihson me wia pahpa kahlap en peneineien Amran, Espan, Idran, oh Seran. Eser me pahpa kahlap en peneineien Pilan, Sapan, oh Sakan. Dihsan me pahpa kahlap en peneineien Us oh Aran.]5 5(Pwilidak en Edom tepisang nein Seir pwutak pwukat: Lotan, me pahpa kahlap en peneineien Ori oh Omam. (Mie rien Lotan serepein men adaneki Timna.) Sopal me pahpa kahlap en peneineien Alpan, Manaad, Epal, Sehpi, oh Onam. Sipeon, naineki pwutak riemen, Aiah oh Anah. Anah me semen Dihson, oh Dihson me wia pahpa kahlap en peneineien Amran, Espan, Idran, oh Seran. Eser me pahpa kahlap en peneineien Pilan, Sapan, oh Sakan. Dihsan me pahpa kahlap en peneineien Us oh Aran.]4 5'Pwilidak en Edom tepisang nein Seir pwutak pwukat: Lotan, me pahpa kahlap en peneineien Ori oh Omam. (Mie rien Lotan serepein men adaneki Timna.) Sopal me pahpa kahlap en peneineien Alpan, Manaad, Epal, Sehpi, oh Onam. Sipeon, naineki pwutak riemen, Aiah oh Anah. Anah me semen Dihson, oh Dihson me wia pahpa kahlap en peneineien Amran, Espan, Idran, oh Seran. Eser me pahpa kahlap en peneineien Pilan, Sapan, oh Sakan. Dihsan me pahpa kahlap en peneineien Us oh Aran.]3 5&Pwilidak en Edom tepisang nein Seir pwutak pwukat: Lotan, me pahpa kahlap en peneineien Ori oh Omam. (Mie rien Lotan serepein men adaneki Timna.) Sopal me pahpa kahlap en peneineien Alpan, Manaad, Epal, Sehpi, oh Onam. Sipeon, naineki pwutak riemen, Aiah oh Anah. Anah me semen Dihson, oh Dihson me wia pahpa kahlap en peneineien Amran, Espan, Idran, oh Seran. Eser me pahpa kahlap en peneineien Pilan, Sapan, oh Sakan. Dihsan me pahpa kahlap en peneineien Us oh Aran.V2 '%Oh Reuel wiahla pahpa kahlap en kadaudok kan en Nahad, Sera, Samma, oh Mihsa.z1 o$Elipas wiahla pahpa kahlap en kadaudok en me pahn wad pah kan: Teman, Omar, Sepi, Katam, Kenas, Timna, oh Amalek.F0 #Nein Esau pwutak kan iei Elipas, Reuel, Seus, Salam, oh Kora. LoX~4}M||k|{{{{,zzzzJy~y xxxx{wvv u[utt-ssZs9srrr`r;rqqqqrq%ppp(ooo0nnnn'mmSllkjjMihgfbfeeDedddccccb:a(``\_O^^l]]\[[][ZzZXXJWWWbWVVSV UU==I<^;;(:}:X:3:9999z9U909 8888w8R8-87777t7O66"55b544B3211m00M/..u-+*d))(t#*; L!~; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!}; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!|; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!{; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!z; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!y; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!x; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!w; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.v Kerenieng rahn koaros mie aramas kapw kin patohla iangala sapwellimen Depit sounpei kan, eri, sapwellime sounpei mwadangete tohtohla.u7 Re kin papah Depit nin duwen kaunen sapwellime sounpei kan, pwehki irail uhdahn sounpei koahiek kei. Mwuhr re wiahla kaunen karis en mehn Israel kan.6te Iet kan sounpei en Manase me iangala Depit ni ahnsou me e ketin sapahldo: Adna, Sosapad, Sediael, Maikel, Sosapad, Elihu, oh Silledai. Nan Manase re wia kaunen sounpei kid.Hs Ekei sounpei sang ni kadaudok en Manase ahpw patohla oh iangala Depit ni ahnsou me e iang mehn Pilisdia kan ketiket kolahng mahweniong Nanmwarki Sohl. Ni mehlel, e sohte iang sewese mehn Pilisdia ko, pwehki nanmwarki kan en Pilisdia perki e de pangirailla rehn Sohl, eh soumas en mahs, re ahpw kapwurelahng nan Siklak.Mr Ngenen Koht ahpw ti pohn emen irail, Amasai, me mwuhr e uhd wiahla kaunen “Me Siliakano,” e ahpw ngihl laudida patohwan, “Depit nein Sehsi, se wialahr sapwellimomwi! Komwi en pweida iangahki irail kan me kin sewesei komwi! Koht ketin ieiang komwi.” Depit eri kasamwo irail oh wiahkinirailla kaunen sapwellime karis.pqY Depit eri patohla tuhwong irail oh mahsanih, “Ma kumwail patohdo nin duwen kompoakepahi pwehn sewese ie, eri, I pahn kasamwo kumwail. Kumwail iangkitala! Ahpw ma kumwail medemedewe kumwail en pangiehla rehn ei imwintihti kan, mehnda ma I sohte wiahiong kumwail mehkot suwed, eri, Koht en atail pahpa kahlap ako pahn ketin mwahngih oh kalokehkin kumwail.”~pu Ehu ahnsou pwihn en ohl ekei sang ni kadaudok en Pensamin oh Suda patohla nan kelen mahwen wasa me Depit ketiket ie.>ou Nan pahr ehu ni keieun sounpwong, ahnsou me Pillap Sordan lapakehda, re kotehla pihlo, oh pwakihpeseng aramas ako me kin koukousoan nan wahu kan ni palimese oh palikapi en pillapo.n Ekei ohl pwukat sang ni kadaudok en Kad, iei sounpei mah kei me kin kaunda sounpei kid, oh ekei me pwulopwul kin kaunda sounpei epwiki. m Iet duwen irekidien ar dake kan: Eser, Opadaia, Eliap, Mismanna, Seremaia, Attai, Eliel, Sohanan, Elsapad, Seremaia, oh Makpannai. l Iet duwen irekidien ar dake kan: Eser, Opadaia, Eliap, Mismanna, Seremaia, Attai, Eliel, Sohanan, Elsapad, Seremaia, oh Makpannai. k Iet duwen irekidien ar dake kan: Eser, Opadaia, Eliap, Mismanna, Seremaia, Attai, Eliel, Sohanan, Elsapad, Seremaia, oh Makpannai. j Iet duwen irekidien ar dake kan: Eser, Opadaia, Eliap, Mismanna, Seremaia, Attai, Eliel, Sohanan, Elsapad, Seremaia, oh Makpannai. i Iet duwen irekidien ar dake kan: Eser, Opadaia, Eliap, Mismanna, Seremaia, Attai, Eliel, Sohanan, Elsapad, Seremaia, oh Makpannai.!h; Iet akan sounpei ndand oh koahiek sang ni kadaudok en Kad me iangala sapwellimen Depit sounpei kan ni ahnsou me e ketiket nan kelen mahwen en nan sapwtehno. Re inenen koahiek en doadoahngki mehn sansar oh ketieu, dingang oh kommwad duwehte laion oh pitipit duwehte tie en nanwel.]g3 Re mi pahn kaweid en Ahieser oh Sohas, nein Semaa, mehn Kipea. Iet eden sounpei ko:]f3 Re mi pahn kaweid en Ahieser oh Sohas, nein Semaa, mehn Kipea. Iet eden sounpei ko:]e3 Re mi pahn kaweid en Ahieser oh Sohas, nein Semaa, mehn Kipea. Iet eden sounpei ko:]d3 Re mi pahn kaweid en Ahieser oh Sohas, nein Semaa, mehn Kipea. Iet eden sounpei ko:]c3 Re mi pahn kaweid en Ahieser oh Sohas, nein Semaa, mehn Kipea. Iet eden sounpei ko: b me kisehn kadaudok en Pensamin, me iei kisehn Sohl. Re kin kak kesingki kesik ketieu oh pahi ni palimeing oh palimaun en pehrail.a / Depit ketin koukousoan nan Siklak, wasa e ketila ie pwehn ketin tangasang Nanmwarki Sohl. Sounpei koahiek oh likilik tohto ahpw iangala ih wasao,"`? /Iet ekei sounpei koahiek:"_? .Iet ekei sounpei koahiek:"^? -Iet ekei sounpei koahiek:"]? ,Iet ekei sounpei koahiek:"\? +Iet ekei sounpei koahiek:"[? *Iet ekei sounpei koahiek:"Z? )Iet ekei sounpei koahiek:"Y? (Iet ekei sounpei koahiek:"X? 'Iet ekei sounpei koahiek:"W? &Iet ekei sounpei koahiek:"V? %Iet ekei sounpei koahiek:"U? $Iet ekei sounpei koahiek:"T? #Iet ekei sounpei koahiek:"S? "Iet ekei sounpei koahiek:"R? !Iet ekei sounpei koahiek:"Q? Iet ekei sounpei koahiek:"P? Iet ekei sounpei koahiek:"O? Iet ekei sounpei koahiek:"N? Iet ekei sounpei koahiek:"M? Iet ekei sounpei koahiek:"L? Iet ekei sounpei koahiek:"K? Iet ekei sounpei koahiek:'JG E inenen koahiek nanpwungen “Me Siliakano,” ahpw e sohte ndand duwehte “Me Silimeno.” Depit ketikihong en kin apwahpwalih sapwellime sounsilasil kan.ZI- Ih met kan wiewia kommwad akan en Penaia, me iei emen kisehn “Me Siliakano.”UH# E pil kemehla mehn Isip men, ohl lapala oh reireiki piht isuh elep, me weuwa lapalahn ketieu pwoat. Penaia peikihong ohlo kulop ehu, e kihsang ketieuwo nan pehn ohl en Isipo, oh kemehkihla ohlo ketieuwo.gGG Penaia nein Sehoiada sang Kapseel iei ih emen sounpei ndand; e wiadahr soangen wiewia kommwad tohto, e pil kemehla sounpei kommwad riemen en Mohap. Pak ehu e kohdihla nan pwoahr ehu ni ahnsoun sinoh, oh kemehla laion men.}Fs Ih me keieu ndand nanpwungen “Me Siliakano” oh wiahla arail kaun, ahpw e sohte ndand duwehte “Me Silimeno.”?Ew Apisai, rien Sohap pwutak, iei ih me kaunen “Me Ndand Silimeno.” E peiki nah ketieuwo pelianki ohl silipwiki oh kemeirailla koaros, e ahpw ndandla nanpwungen “Me Siliakano.”ND e ahpw mahsanih, “I sohte kak nim pihlet! Pwe e pahn rasehng me I nimala ntahn ohl pwukat me pangalahr ar mour!” Ih eri sohte konote pihlo. Ih met kan wiewia kommwad en sounpei ndand silimeno.PC Sounpei ndand silimeno ahpw kotehla kahnimpwal en mehn Pilisdia ko, idip pihl sang ni pwarero, oh patohwandohng Depit. Ahpw Depit sohte men konote; e ahpw ketin wudekihla pwehn meirongkihong KAUN-O,B Depit eri kupwur loaleidida oh mahsanih, “Iamen emen en wadohng ie pihl sang ni pwarer me mi ni ewen kelen Pedleem pwe I en nim!”oAW Ni ahnsowo Depit ketiket ni dohl ehu me mie kelen mahwen ie, oh pwihn en Pilisdia ehu kakaun Pedleem.f@E Rahn ehu sounpei silimen sang rehn kaunen sounpei siliakano ahpw kohla ni takai ehu wasa me Depit ketiket ie limwahn pwoaren paip en Adullam, nindokon pwihn en Pilisdia ehu ar mihmi nan arail impwal kan nan Wahun Repaim.?{ ih oh nah ohl ako ahpw tengediong nan werengen mwahto oh peiong mehn Pilisdia ko. KAUN-O eri ketikihong en poweiraildi.>1 E iang en Depit pali oh mahweniong mehn Pilisdia nan mahwen en Pas Dammim. E mihmi nan mwetin parli ehu ni ahnsou me mehn Israel tepida tangdoaui,_=7 Me keriaun ndand rehn “Me Silimeno” iei Eleasar nein Dodo, kisehn peneineien Aho.'<G Me keieu iei Sasopeam kisehn peneineien Akmon, ih me kaunen “Me Silimeno.” E peiki nah ketieuwo pelianki ohl silipwiki oh kemeirailla koaros nan mahweno.S; Iet mwaren sapwellimen Depit sounpei ndand kan. Iangahki aramas teikan en Israel, irail sewesehda pwe en wiahla nanmwarki, duwen me KAUN-O ketin inoukidahr, oh re kolokolete sapwellime wehi en kehlail.c:? Depit ahpw wie kekehlailla ahnsou koaros, pwehki KAUN-O Wasa Lapalap eh kin ketin ieiang.9- E ahpw ketin kauwada sapahl kahnimwo, tepida wasa me audaud en pwehl ni palimesehn dohlo, oh Sohap onehda sapahl wasa kan me luhwe nan kahnimwo.r8] Pwehki Depit eh ketila oh kousoanla nan kelen mahweno, wasao ahpw uhd adanekihla “Kahnimw en Depit.”Q7 Depit ahpw mahsanih, “Ohl emen me pahn tepin kemehla mehn Sepus men, pahn wiahla kaun lapalap en atail karis.” Sohap me eh nohno Seruaia, me kaunda mwekid en mahweno oh ih me wiahla kaun lapalap.16[ Mehn Sepus patohwanohng Depit me e sohte kak pedolong nan kahnimwo; ahpw Depit ketin kalowehdi ar kehl kehlail Saion, wasao ahpw uhd adanekihla “Kahnimw en Depit.”J5 Nanmwarki Depit oh mehn Israel koaros ahpw ketila oh mahweniong kahnimw Serusalem. Ni ahnsowo e adaneki Sepus, oh mehn Sepus iei irail me tepin towehla sahpwo oh ahnsowo re koukousoante wasao.4w Eri, kaun akan en Israel ahpw patohla rehn Nanmwarki Depit nan Epron. Ih eri ketin wiahda inou sarawi ehu ong irail, irail ahpw keiehdi, ih eri wiahla nanmwarkien Israel, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihong Samuel pwehn padahkihong aramas akan.3{ Ahnsou samwalahr ako, pil ni ahnsou me Sohl ketin wiewia at tungoal nanmwarki, komw ketin kahluwa mehn Israel kan nan mahwen, oh KAUN-O sapwellimomwi Koht ketin inoukihong komwi me komw pahn ketin kahluwa sapwellime aramas oh ketin kaunirailda.”o2 Y Mehn Israel koaros ahpw patohla rehn Depit nan Epron oh patohwanohng, “Kitail udukteieu oh ntateieu.13 ahpw e sohte kin peki kaweid sang rehn KAUN-O. Ihme KAUN-O ketin mweidala pwe en kamakamala oh ketikihong Depit nein Sehsi manaman en kaunda wehio.&0E Sohl sipalla pwehki eh soaloalopwoatohng KAUN-O. E sohte peikiong sapwellimen Koht kosonned akan; e kin song rapahki kaweid sang rehn ngenen me melahr akan,>/u ohl akan me keieu kommwad rehrail ahpw kohla oh ale kahlep en Sohl oh sapwellime pwutak ko oh walahng Sapes. Re ahpw sarepiraildi pahn tuhke ohk pwoat oh kaisihsol erein rahn isuh.].3 Ni ahnsou me tohn Sapes nan Kilead rongada dahme mehn Pilisdia ko wiahiongehr Sohl,- Re kihdi sapwellime dipwisoun mahwen ko nan ehu ar tehnpas sarawi ko oh langadahng moangeo nan arail tehnpas en koht Dakon.,3 Irail eri lupukasang moangen Sohl, kihsang sapwellime dipwisoun mahwen, oh irail kadarala meninkeder kei iangahki moangen Sohl oh sapwellime dipwisoun mahwen ko nan wehin Pilisdia pwon pwe re en pakairkiseli rongamwahu wet ong arail dikedik en eni kan oh neirail aramas akan.E+ Rahn ehu mwurin mahweno, mehn Pilisdia ko ahpw kohla pwe re en kihsang en me melahr ako ar dipwisou kan, re ahpw diarada kahlep en Sohl oh sapwellime pwutak ko ar wonohn nin Nahna Kilpoa.q*[ Ni ahnsou me mehn Israel kan me kin kousoan nan Wahun Sesreel rongada me kariso tangehrdoaui oh Sohl iangahki sapwellime pwutak ko sipallahr, re ahpw pil tangasang ar kisin kahnimw kan. Mehn Pilisdia ko eri kohdo kousoanla wasa ko.)w Eri, Sohl oh sapwellime pwutak silimeno koaros wiahkinteieu sipalla, oh sohte emen kadaudoke me pwurehng wiahla kaun.v(e Mahnakapwo eri kilangada duwen Sohl eh sipallahr, ih eri pil lukopoardiong pohn nah kedlahso oh mehla wasao.'% Ih eri mahsanihong mwahnakapw me kin weuwa sapwellime dipwisoun mahwen ko, “Ale noumw kedlahs en oh kowe kemeiehla, pwe mehn Pilisdia rotorot pwukat de kepitkin ie.” Ahpw mahnakapwo inenen masak kemehla. Sohl eri ale pein sapwellime kedlahso oh lukopoardiong powe.N& Mahweno inenen uk limwahn Sohl, ketieu kei eri lel Sohl oh kauwehla.z%m Ahpw mehn Pilisdia ko koliraildi oh kemehla silimen sapwellimen Sohl pwutak ko, Sonadan, Apinadap, oh Malkisuha.-$ U Mehn Pilisdia ko mahweniong mehn Israel ko nin Nahna Kilpoa. Mehn Israel tohto mehla wasao, oh luhwe ko, iangahki Nanmwarki Sohl oh sapwellime pwutak ko, tangdoaui.[#/ ,Asel naineki pwutak wenemen: Asrikam, Pokeru, Ismael, Searaia, Opadaia, oh Ahnan.e"C +Mosa me semen Pinea, Pinea me semen Repaia, Repaia me semen Eleasa oh Eleasa me semen Asel.e!C *Ahas me semen Sara, me semen pwutak silimen: Alemed, Asmaped oh Simri. Simri me semen Mosa.D  )Maika naineki pwutak pahmen: Pidon, Melek, Tarea, oh Ahas.5e (Sonadan iei semen Merippaal, me semen Maika.xi 'Ner iei semen Kis, oh Kis iei semen Sohl. Sohl naineki pwutak pahmen: Sonadan, Malkisuha, Aminadap, oh Espaal.Y+ &semen Simea. Kadaudokarail ko kin kousoan Serusalem karanih arail peneinei kan.)M %Kedor, Ahio, Sekaraia oh Miklod,[/ $Nah pwutak mesenih iei Apdon, oh nah pwutak teiko iei Sur, Kis, Paal, Ner, Nadap,[/ #Seiel me tepin kauwada kahnimw Kipeon oh soandihla wasao. Eh pwoud adaneki Maaka.1[ "Aramas pwukat me sansalehr powe iei irail kaunen peneinei kan en mehn Lipai, nin duwen irekidien ar pahpa kahlap akan. Iei irail kaun kei me kin kousoan nan Serusalem.{ !Ekei peneinei kan en mehn Lipai me kin pwukoahki koul nan Tehnpas Sarawio. Kaunen peneinei pwukat kin kousoan nan ihmw kei me mi limwahn Tehnpaso oh re sohte kin iang wia pwukoa teikan, pwehki aramas kin peki re en sewese irail nipwong oh ni rahn.s_ Kisehn peneineien Kohad me kin pwukoahki kaunopada pilawa sarawi ong Tehnpas Sarawio rahnen Sapad koaros.) Mehn Lipai men ede Mattidaia, nein Sallum pwutak mesenih, sang peneineien Kora, iei ih me kin pwukoahki kaunopada mehn meirong me umwdahr kan.D Ahpw samworo kan me kin pwukoahki doalopene mehn doal kan.s_ Ekei kin apwalih dipwisou sarawi teikan, pilawa, wain, lehn olip, warpwohmwahu, oh soangen mehn doal kan.,Q Ekei mehn Lipai pwukoahki epwelpen dipwisou kan me kin doadoahk ni kaudok. Re kin tehk dipwisou pwukat mwohn ar pahn kin doadoahngki oh mwurin ar kin doadoahngki.{ Re kin kousoan karanih Tehnpas Sarawio, pwehki iei arail pwukoa en sinsile oh ritingada ewen kehl kan nimenseng koaros.C Kaunen sounsilasil pahmeno, iei mehn Lipai oh irail me kin ahneki pwukoa kesempwal. Irail me pil kin pwukoahki sinsile pere kan nan Tehnpas Sarawio oh dipwisou kan me kin nekinek wasao.+ Silepe pwukat pil kin ale sawas sang rehn kisehrail kan me kin kousoan nan kisin kahnimw kan oh re kin wiliwiliali ong silasil erein rahn isuh.  Ni kehlo mie wenihmw me sallahng palieir, paliepeng, palimese, oh palikapi, oh ni ehuehu wenihmw ko mie emen kaunen sounsilasil.R Irail oh kadaudokarail kan usehlahte sinsile ewen kelen Tehnpas Sarawio.  Eri, koaros patpene, ohl 212 me pilipilda pwe re en sinsile wenihmw kan oh ewen kehl kan. Re kileldi nin duwen kisin kahnimw kan me re koukousoan loale. Iei nanmwarki Depit oh soukohp Samuel me ketikihong arail pahpa kahlap ako nan pwukoa doadoahk pwukat.j M Sekaraia nein Meselemaia pil wia emen tohn silepen wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale.\ 1 Pineas nein Eleasar-KAUN-O en ketin ieiang ih!-ih me apwahpwalih irail ehu ahnsou.  Sallum, nein Kore oh eh pahpa kahlap Epiasap, iangahki ienge kisehn peneineien Kora, irail me kin pwukoahki sinsile wenihmwen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, duwehte me arail pahpa kahlap ako kin wiewia ni ahnsou me re kin apwahpwalih kahnimpwal en KAUN-O.D  Leledo ni ahnsowo kisehn ar peneinei kan kin sinsile palimesehn wenihmwen pedolong ong ni Ewen Kelen Nanmwarki. . Mahs re kin sinsile ewen kehl en kolahng ni kahnimpwal en mehn Lipai ko.y Silepe pwukat en Tehnpas Sarawio kin kousoan nan Serusalem: Sallum, Akkup, Talmon, oh Aiman. Sallum me kin kaun irail..W Samworo pwukat kin kousoan Serusalem:.W Samworo pwukat kin kousoan Serusalem:.W Samworo pwukat kin kousoan Serusalem: Samworo ko me kaunen peneinei kan irail me 1,760. Irail inenen saman mehlel ong doadoahk kan me kin wiawi nan Tehnpas Sarawio.2_ Samworo pwukat kin kousoan nan Serusalem:2_ Samworo pwukat kin kousoan nan Serusalem:2_ Samworo pwukat kin kousoan nan Serusalem: Mie peneinei 956 en kadaudok wet me kin koukousoan wasao. Ohl koaros me mwararail kan sansalehr powe iei irail me kaunen peneinei kan.B Kisehn kadaudok en Pensamin pwukat kin kousoan Serusalem:B~ Kisehn kadaudok en Pensamin pwukat kin kousoan Serusalem:'}G Peneinei en kadaudok en Suda me 690 me kousoanla Serusalem. Udai,nein Ammihud oh eh pahpa kahlap Omri, iei ih me kaunda kadaudok en Peres nein Suda. En Peres pahpa kahlap teikan iei Imri oh Pani. Asaia, me kaunda kadaudok en Sela nein Suda. Seuel, me kaunda kadaudok en Sera nein Suda.'|G Peneinei en kadaudok en Suda me 690 me kousoanla Serusalem. Udai,nein Ammihud oh eh pahpa kahlap Omri, iei ih me kaunda kadaudok en Peres nein Suda. En Peres pahpa kahlap teikan iei Imri oh Pani. Asaia, me kaunda kadaudok en Sela nein Suda. Seuel, me kaunda kadaudok en Sera nein Suda.'{G Peneinei en kadaudok en Suda me 690 me kousoanla Serusalem. Udai,nein Ammihud oh eh pahpa kahlap Omri, iei ih me kaunda kadaudok en Peres nein Suda. En Peres pahpa kahlap teikan iei Imri oh Pani. Asaia, me kaunda kadaudok en Sela nein Suda. Seuel, me kaunda kadaudok en Sera nein Suda.gzG Aramas akan sang kadaudok en Suda, Pensamin, Epraim, oh Manase kohla kousoanla nan Serusalem. y9 Me tepin pwurodo nan uhdahn ar kahnimw kan iei me iangahki ohl oh lih en Israel kan, samworo kan, mehn Lipai kan, oh tohn doadoahk en Tehnpas Sarawio.Lx  Aramas en Israel koaros ntingdier nin duwen ar peneinei kan, oh kileldi wet wiawidahr nan Pwuken Nanmwarki kan en Israel. Mehn Suda ko kalipilipalahngehr Papilon pwehn wia kalokepen diparail kan.]w3(Nein Ulam pwutak ko iei sounpei dingan kei, oh saman en kesingki kesik ketieu. Na pwutak oh nein nah pwutak ko koaros patpene me epwiki limehk. Koaros me mwararail sansalehr powe iei kisehn kadaudok en Pensamin.Pv'Rien Asel pwutak Esek naineki pwutak silimen: Ulam, Seus, oh Elipelet.[u/&Asel naineki pwutak wenemen: Asrikam, Pokeru, Ismael, Searaia, Opadaia, oh Ahnan.bt=%Mosa me semen Pinea, Pinea me semen Rapa, Rapa me semen Eleasa, oh Eleasa me semen Asel.lsQ$Ahas me semen Sehoadda, me naineki pwutak silimen: Alemed, Asmaped, oh Simri. Simri me semen Mosa,Dr#Maika naineki pwutak pahmen: Pidon, Melek, Tarea, oh Ahas.4qc"Sonadan me semen Merippaal, me semen Maika.p!Ner me semen Kis, oh Kis me semen Nanmwarki Sohl. Sohl sapwellimaniki pwutak pahmen: Sonadan, Malkisuha, Apinadap, oh Espaal.ooW oh Miklod, semen Simea. Kadaudokarail kin kousoan nan Serusalem limwahn peneinei teikan me kisehrail.n9Kedor, Ahio, Sekeraia,am;oh nah pwutak mesenih adaneki Apdon. Nah pwutak teikan iei: Sur, Kis, Paal, Ner, Nadap,[l/Seiel me tepin kauwada kahnimw Kipeon oh kousoanla wasao. Eh pwoud adaneki Maaka,tkaIh irail pwukat me pahpa kahlap en kaunen peneinei kan oh kadaudok kesempwal me kin kousoan nan Serusalem.%jESaaresaia, Elaisa, oh Sikri.Ji Kadaudok en Seroham kan me iangahki Samserai, Seharaia, Adalaia,h1Ipdeia, oh Penuel."g?Ananaia, Elam, Andodaisa,f5Apdon, Sikri, Ahnan,>ewKadaudok en Sasak kan me iangahki Ispan, Eper, Eliel,"d?Adaia, Peraia, oh Simrad."c?Elienai, Silledai, Eliel,?byKadaudok en Simei kan me iangahki Sakim, Sikri, Sapdi,#aAIsmerai, Islaia, oh Sopap.L`Kadaudok en Elpaal kan me iangahki Sepadaia, Mesullam, Iski, Eper,_9Maikel, Ispa, oh Soha.^7Sepadaia, Arad, Eder,A]}Kadaudok en Peraia iei me iangahki Ahio, Sasak, Seremod, \ Peraia oh Sema me kaunen peneinei kan me kousoanla nan kahnimw en Aisalon oh kausasang aramas ako me kin kousoan nan kahnimw Kad.[' Elpaal naineki pwutak silimen: Eper, Misam, oh Semed. Iei Semed me kauwada kahnimw kan en Ono oh Lod iangahki kisin kahnimw kan me kapilpene.;Zq Usim pil wiahiong pwutak riemen: Apitup oh Elpaal.RY Seus, Sakaia, oh Mirma. Nah pwutak ko koaros wiahla kaunen peneinei kan.,XQ Saharaim mweisang eh pwoud riemen, Usim oh Paara. Mwuhr, ni eh kousoanla nan sapwen Mohap, e pwoudikihda Odes oh wiahda pwutak isimen: Sopap, Sipia, Mesa, Malkam,,WQSaharaim mweisang eh pwoud riemen, Usim oh Paara. Mwuhr, ni eh kousoanla nan sapwen Mohap, e pwoudikihda Odes oh wiahda pwutak isimen: Sopap, Sipia, Mesa, Malkam,\V1Kadaudok en Ehud iei Nahman, Ahisa, Kera. Irail me kaunen peneinei kan me kin kousoan Kepa, ahpw irail pekeussang wasao oh kohla kousoanla nan Manaad. Kera, semen Ussa oh Aihud, me kahluwa irail nan mwekid wet.\U1Kadaudok en Ehud iei Nahman, Ahisa, Kera. Irail me kaunen peneinei kan me kin kousoan Kepa, ahpw irail pekeussang wasao oh kohla kousoanla nan Manaad. Kera, semen Ussa oh Aihud, me kahluwa irail nan mwekid wet.T5Kera, Sepupan, Uram.S7Apisua, Nahman, Ahoa,1R]Kadaudok en Pela iei Adar, Kera, Apihud,Q)Noha, oh Rapa.qP ]Pensamin naineki pwutak limmen. Iet duwen irekidien mwararail sang ni me keieu laud: Pela, Aspel, Ahara,HO (Irail pwukat koaros iei kadaudok en Aser. Irail me kaunen peneinei kan, ndand nan mahwen oh kaun koahiek kei. Kadaudok en Aser kan patpene iangahki ohl 26,000 me kak wia doadoahk en sounpei.4Nc'oh kadaudok en Ulla iei Ara, Aniel, Risaia.6Mg&Kadaudok en Seder kan iei Sepune, Pispa, Ara,/LY%Peser, Od, Samma, Silsa, Idran, Peera.=Ku$Kadaudok en Sopa iei Sua, Arneper, Sual, Peri, Imra,LJ#Rie pwutak Odam naineki pwutak pahmen: Sopa, Imna, Seles, oh Amal.JI "Rie pwutak Somer naineki pwutak silimen: Roka, Sehuppa, oh Aram.EH!Saplet pil naineki pwutak silimen: Pasak, Pimahl, oh Aspad.XG) Eper naineki pwutak silimen: Saplet, Somer, oh Odam; oh pil serepein men, Sua.hFIPeraia naineki pwutak riemen, Eper, oh Malkiel. (Malkiel me tepin kauwada kahnimw en Pirsaid.)tEaIet kadaudok en Aser kan. E naineki pwutak pahmen: Imna, Ispa, Ispi, oh Peraia; oh pil serepein men, Sera.cD?Kadaudok en Manase me ahneki manaman pohn kahnimw kan en Ped Sean, Taanak, Mekiddo, oh Dor, iangahki kisin kahnimw kan me kapilirailpene. Ih wasa pwukat koaros me kadaudok en Sosep kan, nein Seikop, kin koukousoan ie. C9Sahpw me re ale oh kousoanla loale iei me iangahki Pedel oh kisin kahnimw kan me kapilpene, lellahng palimesehn Naaran oh pil lellahng palikapi en Keser oh pil kisin kahnimw kan me kapilirailpene. Pil iangahki kahnimw kan en Sekem oh Aia, oh kisin kahnimw kan me kapilirailpene.B#Nun, Sosua.!A=Ladan, Ammihud, Elisama,j@MPil mie nein Epraim pwutak emen adaneki Repa, me kadaudoke kan pahn wad met: Resep, Tela, Tahan, W{[vrmlhd"_}^]\\3[ZZLYsXX2WWVUUTTaSSRR9RQQQ PONNKMM5LL#KK$JIII4HHHOHGG2F>EEDCB@><):49877F665{433}2271i00~//~/.--,,P,++A***))(("''Y&&K%%w$$$#H"!!E %'8}-|25}30 V y   b ,_:9x WWwgRien Apisai pwutak, Sohap, me kaunda kariso; Seosopat nein Ahilud me kin apwalih palien pwuken poadopoad kan;}Depit ketin kakaun Israel pwon oh ketin tetehk mwahu sapwellime aramas pwe epwelparail en pahrek oh pwung ahnsou koaros.1[ E ahpw kauwada kahnimpwal en sounpei kei wasa koaros nan Edom, oh tohn wasao ahpw wiahla sapwellimen Depit. KAUN-O ketin kupwurehda pwe Depit en kalowehdi wasa koaros.iK Apisai, me eh nohno Seruaia, kalowehdi mehn Edom kan nan Wahun Soahl oh kemehla me nen welikid.=s Nanmwarki Depit eri ketin kasarawihong dipwisou ko ni doadoahk en kaudok, iangahki silper oh kohl me e ketikihsang wehi kan me e kalowehdi-Edom, Mohap, Ammon, Pilisdia, oh Amelek.}s Ih eri kadarala sapwellime pwutak Soram pwe en rahnmwahwih Nanmwarki Depit oh kapaiamwahwih pwehki eh ketin kalowehdi Adadeser, me Toi kin ketin mahweniong pak tohto. Soram patohwandohng Depit kisakis kei me wiawihkihda kohl, silper, oh prons.a; Toi, nanmwarkien Amad, karongehda me Depit kalowedier sapwellimen Adadeser kariso pwon.^5E pil ketikihsang uwe ieu en prons sang Tipad oh Kun, kahnimw kan me Adadeser kaunda. (Mwuhr, Solomon ketin doadoahngki prons wet ong ni dehngk, uhr ko, oh dipwisou prons kan me kin doadoahk nan Tehnpas Sarawio.)ucDepit ketikihsang mehn sansar kohl me sapwellimen Adadeser lapalap akan kin weuwa oh ketikilahng Serusalem.@yIh eri kauwada wasahn kousoan en sounpei kei nan sapwarailo, irail eri wiahla sapwellime aramas oh kin pwainohng daksis. KAUN-O ketin kupwurehda pwe Depit en kin powehdi wasa koaros.7Ni ahnsou me mehn Siria en Damaskus kadarala karis ehu pwehn sewese Nanmwarki Adadeser, Depit ahpw mahweniong kariso oh kemehla aramas rianen riekid.I Depit kalowehdi tehnwere werennansapw kid, soundak oahs isikid, oh sounpei alu rianen. E ketikihsang uwen oahs me itarohng werennansapw epwiki, e ahpw ketin katimpeseng nehn oahs me luhwe ko.K Mwuhr, Depit mahweniong Adadeser mehn Siria, nanmwarkien Sopa, limwahn sapwen Amad, pwehki Adadeser eh songosong en pwurehng sapwellimanikihla manaman nan sahpw me mi palipohn Pillap Eupreitis.d AE pil kalowehdi mehn Mohap kan, me wiahla sapwellime aramas oh kin pwainohng arail daksis.8  kMwurin ahnsou ehu Nanmwarki Depit ahpw pwurehng mahweniong mehn Pilisdia kan oh kaloweiraildi. E ketikihsang arail manaman pohn kahnimw Kad iangahki kousapw akan me kapilpene.| qI patohwan peki komwi en kupwuramwahwihala kadaudokei kan pwe re en usehlahte papaieki sapwellimomwi kalahngan kohkohlahte. Maing KAUN, komwi me ketin kupwuramwahwihirailahr, oh sapwellimomwi kupwuramwahu pahn mihmihte pohrail kohkohlahte.”X )Maing KAUN, komwihte me Koht, oh komwi ketin wiahiongieier inou kesempwal wet.Y+Maing ei Koht, I patohwan eimah nan ei kapakap, pwehki omwi ketin kasalehiongieier, sapwellimomwi ladu, soahng pwukat koaros, oh ketin mahsanihongieier me komwi pahn ketin wiahkihla kadaudokei kan nanmwarki.V%Mwaromwi me lapalap, oh aramas akan pahn kin patohwan ahnsou koaros, ‘KAUN-O Wasa Lapalap, iei ih Koht en Israel.’ Oh komwi pahn ketin kolokol kadaudokei kan ong ni lengileng en nanmwarki kohkohlahte.  “Eri, met maing KAUN, ei Koht, komw ketin kapwaiada sapwellimomwi inou me komwi ketin wiadahr ong kadaudokei kan kohkohlahte.s_Komwi ketin wiahkilahr Israel uhdahn sapwellimomwi kohkohlahte, oh komwi, maing KAUN, wialahr arail Koht.{Sohte ehu wehi nan sampah me duwehte Israel, me komwi ketin kapitasang nan mour en lidu pwe komwi en wiahkinirailla sapwellimomwi aramas. Rongen soahng lapalap oh kapwuriamwei me komwi ketin wiahiong irail lohkpesengier nan sampah pwon. Komwi ketin kapitalahr sapwellimomwi aramas akan sang Isip oh koakoahsangehr wehi teikan nindokon sapwellimomwi kan ar mwekimwekid kohwei.a;Maing KAUN, sohte emen me duwehte komwi; se kin rong ahnsou koaros me komwihte me Koht.lQEri, met iei kupwuromwi en ketin kasalehiong ie duwen ei pahn lapalap ni ahnsou kan me pahn kohdo.Eri, dahme I kak patohwanohng komwi! Komw ketin mwahngih ie mehlel, ahpw iet pwe komwi pil ketin kawauwihielahr, sapwellimomwi ladu.)KEri, met komw pil ketin kalaudelahr; komw ketin wiadahr inou kei duwen kadaudokei kan ni ahnsou kohkohdo kan, oh komwi ketin wiahkinielahr aramas lapalap emen.ODepit eri ketilahng nan Impwal me KAUN-O kin ketiket loale, e ahpw ketidi oh loulou, mahsanih, “Maing KAUN, ei Koht, ngehi oh ei peneinei sohte warohng soahng pwukat me komwi ketin wiahiong kiht.J~ Nadan eri padahkihong Depit mehkoaros me Koht ketin kasalehiong.}I pahn kihong en kakaun nei aramas akan oh ei wehi kohkohlahte. Kadaudoke kan pahn kolokol lengileng en nanmwarki kohkohlahte.’ ”4|a I pahn wiahla seme oh e pahn wiahla nei pwutak. I sohte pahn katokihedi sang reh ei kalahngan duwehte me I wiahiong Sohl, me I kasapwiledi pwe ke en uhd wiahla nanmwarki._{7 Ih me pahn kauwada tehnpesei, oh I pahn tetehk pwe eh mwehi en poatopoat kohkohlahte.z' Ni omw pahn mehla oh seridi rehn omw pahpa kahlap ako, I pahn uhd wiahkihla nanmwarki emen noumw pwutak kan oh kolokol eh wehi pwehn kehlail.]y3 I piladahr wasa kis ong mehn Israel kan oh koasoaneiraldier wasao, wasa me sohte me pahn kaloke irail ie. Sang ahnsou me re pedolong nan sahpw wet, eikek en ar imwintihti kan kin lelohng irail, eri, soahng wet solahr pahn pwurehng wiawihong irail. I inoukihda me I pahn kalowehdi omw imwintihti kan koaros oh I pahn kihong uhk kadaudokomw.]x3 I piladahr wasa kis ong mehn Israel kan oh koasoaneiraldier wasao, wasa me sohte me pahn kaloke irail ie. Sang ahnsou me re pedolong nan sahpw wet, eikek en ar imwintihti kan kin lelohng irail, eri, soahng wet solahr pahn pwurehng wiawihong irail. I inoukihda me I pahn kalowehdi omw imwintihti kan koaros oh I pahn kihong uhk kadaudokomw.5wcI kin ieiang uhk wasa koaros me ke kin kohla ie, oh I kalowedier omw imwitihti koaros mwohmw. I pahn wiahkihla mwaromw mwar keieu lapalap rehn mwar lapalap akan en sampah.Kv“Eri, patohwanohng nei ladu Depit me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanihong, ‘I kihsang uhk wasa me ke kin sinsile ie sihpw nan mohs kan oh wiahkinuhkala kaunen nei aramas akan en Israel.-uSNan ei kin iang mehn Israel kan seiloak ahnsou koaros I sohte mwahn idek rehn emen kaun ako dahme re sohte wiahkihong ie ehu tehnpas me wiawihkihda tuhke sidar.’Bt}Sang ni ahnsou me I kapitala mehn Israel sang Isip leledo rahnwet I sohte kin kousoan nan tehnpas; I kin kousoan nan impwal ahnsou koaros oh kin keseusang ehu wasa keseulahng ehu wasa.s“Kohwei ndaiong nei ladu Depit dahme I mahsanihong, ‘Kaidehk komwi me pahn wiahda tehnpesei me I pahn kin ketiket loale.4rcNipwongo Koht ahpw ketin mahsanihong Nadan,qyNadan ahpw sapeng, patohwan, “Komw ketin wiahda dahme komw ketin kupwukupwure, pwe KAUN-O kin ketin ieiang komwi.”kp QEri, Nanmwarki Depit ketiketier nan tehnpese. Rahn ehu e ahpw ketin malipehdo soukohp Nadan oh mahsanihong, “Kilang, met I mihmi nan ihmw ehu me wiawihkihda tuhke sidar, a Kohpwahn Inoun KAUN-O wie nekinek nan impwal ehu!”xoi+Aramas koaros ahpw pwuralahng ni imwarail kan, oh Depit pil sapahllahng ni tehnpese pwehn tuhwong eh peneinei.^n5*Eman oh Sedudun pil pwukoahki epwelpen sowi kan oh simpal kan oh soangen keseng teikan me re kin kesengki ni ahnsoun koulen kaping kan kin wiawi. Kisehn peneineien Sedudun me kin apwalih silepe kan en ewen kehlo.m3)Me iang irail iei Eman oh Sedudun iangahki irail kan me pilipildahr pwe re en kin wia koulen kaping ong KAUN-O pwehki sapwellime limpoak poatopoat.'lG(Nimenseng oh nin soutik koaros re pahn kin wiahda meirong isihs pwonte pohn pei sarawio nin duwen me ntingdier nan Kosonned me KAUN-O ketikihong mehn Israel.rk]'Samworo Sadok oh ienge samworo kan me kin apwalih wiepen kaudok ong KAUN-O nan wasahn kaudok nan Kipeon.j/&Oped Edom nein Sedudun iangahki ohl wenehk welimen sang nan eh peneinei pil iang sewese irail. Osa oh Oped Edom me apwalih silepen ewen kehl kan.Ki%Nanmwarki Depit eri ketikihong Asap oh ienge mehn Lipai ko pwe re en apwahpwalih kaudok me kin wiawi wasa me Kohpwahn Inowo mihmi ie kohkohlahte. Re pahn kin wia arail pwukoa wasao rahn koaros.h$Kapinga KAUN-O, Koht en Israel! Kumwail kapinga met oh pil kohkohlahte! Aramas koaros ahpw patohwan, “Amen,” oh kapikapinga KAUN-O.Mg#Kumwail patohwanohng, “Maing Koht, at sounkomour, komw ketin kapitkitala; komw ketkinkitpene; kapitasang kiht wehi kan, pwe se en kapingkalahngan ong komwi oh kapikapinga mwaromwi me sarawi.”rf]"Kumwail patohwan kapingkalahngan ong KAUN-O, pwehki ih me kupwur mwahu; sapwellime limpoak me poatopoat.meS!Tuhke kan en nansapw pil pahn ngisingiski ar peren ni ahnsou me KAUN-O pahn ketidohn kaunda sampah.vde Madau kan, oh audepahr koaros, kumwail ngiringirisek; sahpw koaros, oh pil audepahr kan, kumwail en perenda!dcASampah oh lahng, kumwail en perenda! Kumwail lohkiong wehi koaros me KAUN-O iei nanmwarki.jbMtohn sampah koaros en rerrer mwohn silangi! Sampah kin tengediong nan dewe, oh sohte kak mwekid.$aAKumwail kapinga lingan en mwaren KAUN-O; kumwail patohwando amwail meirong oh patohlong nan Tehnpese. Kumwail poaridi mwohn Me Sarawio, ni eh pahn ketido;c`?Tohn sampah koaros, kumwail kapinga KAUN-O; kumwail kapinga sapwellime lingan oh manaman.Q_Lingan oh roson kin kapilpene; manaman oh peren kin kadirehla Tehnpese.r^]Koht en wehi teikan koaros, iei irail me dikedik en eni, a KAUN-O, iei ih me ketin kapikada nanleng kan.u]cKAUN-O me lapalap oh konehng ale kaping lapalahpie; kitail uhdahn pahn wauneki laudsang koht teikan koaros.\{Kumwail kalohki duwen sapwellime lingan ong tohn wehi kan, oh wiepen nin lime manaman akan en kalohkohng aramas koaros.}[sKumwail, tohn sampah pokon, kumwail kouliong KAUN-O! Kumwail lohkiseli rongamwahu en sapwellime komour rahn koaros.nZU“Kumwail dehpa kauwehla nei ladu pilipil kan; kaleke kumwail wiahiong me suwed nei soukohp kan.”uYcAhpw Koht sohte ketin mweidohng emen en kalokeirail; pwehn doareirailla, e ketin mahsanihong nanmwarki kan:`X9Re sansaruaruseli sang nan ehu sahpw kolahng nan ehu sahpw, sang ehu wehi kolahng ehu.SWSapwellimen Koht aramas akan me malaulau, mehn keiru kei nan wehin Kenan.eVCE ketin mahsanih, “I pahn kihong kumwail wehin Kenan.” “Kumwail pahn sapwenikihla.”VU%KAUN-O ketin wiahda inou ehu ong Seikop, inou me pahn poatopoat kohkohlahte.KTinou me e ketin wiahiong Eipraam, inou me e ketin wiahiong Aisek.fSEKumwail dehr manokehla sapwellimen Koht inou, me e ketin wiahda pwehn poatopoat kohkohlahte,ZR-Iei ih, KAUN-O, me atail Koht; sapwellime mahsen kan pahn kowohng sampah koaros.MQ Kumwail kadaudok en Seikop, sapwellimen KAUN-O ladu, kadaudok en Israel kan, me Koht ketin pilada, kumwail tamanda manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiahda oh kopwung kan me e ketin wiadahr.MP Kumwail kadaudok en Seikop, sapwellimen KAUN-O ladu, kadaudok en Israel kan, me Koht ketin pilada, kumwail tamanda manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiahda oh kopwung kan me e ketin wiadahr.YO+ Kumwail patohdo rapahki sawasepamwail rehn KAUN-O, oh kaudokiong ahnsou koaros.gNG Kumwail nsenamwahuki eh ketin sapwellimanikin kitail; koaruhsie me kin kaudokiong en perenda!kMO Kumwail koul kapikapinga KAUN-O; kumwail lohkiseli soahng kapwuriamwei koaros me e ketin wiadahr.LKumwail patohwan kapingkalahngan ong KAUN-O, kumwail kalohkiseli sapwellime roson lapalap, oh kehsehki wehi kan wiepen nin lime kan.{KoIh met tepin ahnsou me Depit ketikihong Asap oh ienge mehn Lipai ko pwukoahn koulkihong KAUN-O koulen kaping kan.jJMoh samworo riemen, Penaia oh Sahasiel, me pahn kin peuk sowi ahnsou koaros mwohn Kohpwahn Inowo.JI Asap eri pilipilda pwe en kaun, oh Sekaraia me wia sawasepe. Seiel, Semiramod, Sehiel, Mattidaia, Eliap, Penaia, Oped Edom, oh Seiel me pahn kesengki arp kan. Asap pahn kin kesengki simpal ko,%HCDepit eri ketin idihada ekei mehn Lipai pwe re en kaunda kaudok ong KAUN-O, Koht en Israel, mwohn Kohpwahn Inowo, ni ar pahn kin kokouliong oh kapikapinga.G+oh nehkohng irail koaros kisin mwenge. E ketikihong emenemen ohl oh lih nan Israel ehu lopwon en pilawa, ekis uduk, oh ekei wahn wain madekeng.tFaMwurin Depit eh kaimwisakala wiepen meirong ko, e ahpw ketin kupwuramwahwihala aramas ako ni mwaren KAUN-OE 9Re ahpw ketikilahng Kohpahn Inowo nan impwal me Depit kaunopadahro oh kihdiong loale. Irail eri wiahda meirong kei, iei meirong en kaminimin ong Koht.`D9Nindokon Kohpwao eh wisiwisik kolahng nan kahnimwo, Maikal, sapwellimen Sohl serepein, ahpw kilengieisang nan wenihmwtoko oh kilangada Depit eh kahkahlek oh lusuluski eh peren, e ahpw suwedkihda mwohmw me e wiewia.C!Eri, mehn Israel koaros iang Kohpwahn Inowo kolahng Serusalem, kokoulki koulen peren, pepeuk sowi, koronihda, simpal, oh kesekesengki arp.3B_Depit ket nan likou reirei ehu me wiawihkihda linen kaselel, iangahki sounkeseng kan, arail kaun Kenanaia, oh mehn Lipai ko me wa Kohpwao. Depit pil ket nan likou ihpod.yAkRe meirongkihla kouwol isimen oh sihpw isimen, pwe Koht en ketin kupwure mehn Lipai ko me weuwa Kohpwahn Inowo.+@OEri, Nanmwarki Depit, kaun akan en Israel, oh kaunen sounpei kan ahpw ketila ni imwen Oped Edom pwe re en ketikihda Kohpwahn Inowo, irail eri pereperen kowahlap.g?GPerekaia oh Elkana, iangahki Oped Edom oh Sehia, me pilipilda pwe ira en sile Kohpwahn Inowo. Samworo Sepanaia, Sosapat, Nedanel, Amasai, Sekaraia, Penaia, oh Elieser me pilipilda pwe re en peuk sowi mwohn Kohpwahn Inowo.g>GPerekaia oh Elkana, iangahki Oped Edom oh Sehia, me pilipilda pwe ira en sile Kohpwahn Inowo. Samworo Sepanaia, Sosapat, Nedanel, Amasai, Sekaraia, Penaia, oh Elieser me pilipilda pwe re en peuk sowi mwohn Kohpwahn Inowo.f=EKenanaia pilipilda en apwalih sounkoul en mehn Lipai kan pwehki eh koahiek ni palien keseng.q<[Re pilada ohl pwukat pwe re en kesengki simpal prahs sang nan peneineien sounkoul kan: Eman nein Soel, oh kiseh Asap nein Perekaia, oh Edan nein Kusaia, nan peneineien Merari. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en sewese irail en kesengki arp ngihl marahra: Sekaraia, Saasiel, Semiramod, Sehiel, Unni, Eliap, Maaseaia, oh Penaia. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en kesengki arp ngihl toutou: Mattidaia, Elipelehu, Mikneaia, Asasaia, oh silepen Tehnpas Sarawio kan, Oped Edom oh Seiel.q;[Re pilada ohl pwukat pwe re en kesengki simpal prahs sang nan peneineien sounkoul kan: Eman nein Soel, oh kiseh Asap nein Perekaia, oh Edan nein Kusaia, nan peneineien Merari. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en sewese irail en kesengki arp ngihl marahra: Sekaraia, Saasiel, Semiramod, Sehiel, Unni, Eliap, Maaseaia, oh Penaia. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en kesengki arp ngihl toutou: Mattidaia, Elipelehu, Mikneaia, Asasaia, oh silepen Tehnpas Sarawio kan, Oped Edom oh Seiel.q:[Re pilada ohl pwukat pwe re en kesengki simpal prahs sang nan peneineien sounkoul kan: Eman nein Soel, oh kiseh Asap nein Perekaia, oh Edan nein Kusaia, nan peneineien Merari. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en sewese irail en kesengki arp ngihl marahra: Sekaraia, Saasiel, Semiramod, Sehiel, Unni, Eliap, Maaseaia, oh Penaia. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en kesengki arp ngihl toutou: Mattidaia, Elipelehu, Mikneaia, Asasaia, oh silepen Tehnpas Sarawio kan, Oped Edom oh Seiel.q9[Re pilada ohl pwukat pwe re en kesengki simpal prahs sang nan peneineien sounkoul kan: Eman nein Soel, oh kiseh Asap nein Perekaia, oh Edan nein Kusaia, nan peneineien Merari. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en sewese irail en kesengki arp ngihl marahra: Sekaraia, Saasiel, Semiramod, Sehiel, Unni, Eliap, Maaseaia, oh Penaia. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en kesengki arp ngihl toutou: Mattidaia, Elipelehu, Mikneaia, Asasaia, oh silepen Tehnpas Sarawio kan, Oped Edom oh Seiel.q8[Re pilada ohl pwukat pwe re en kesengki simpal prahs sang nan peneineien sounkoul kan: Eman nein Soel, oh kiseh Asap nein Perekaia, oh Edan nein Kusaia, nan peneineien Merari. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en sewese irail en kesengki arp ngihl marahra: Sekaraia, Saasiel, Semiramod, Sehiel, Unni, Eliap, Maaseaia, oh Penaia. Re pilada mehn Lipai pwukat pwe re en kesengki arp ngihl toutou: Mattidaia, Elipelehu, Mikneaia, Asasaia, oh silepen Tehnpas Sarawio kan, Oped Edom oh Seiel. 7 Depit mahsanihong kaunen mehn Lipai ko re en kilelehdiong ekei mehn Lipai re en wia koul kaperen oh kesengki arp oh simpal kan.6Mehn Lipai ko eri kihong tuhke oh kapaikada, nin duwen me KAUN-O ketin mahsanihong Moses pwe en patohwanohng aramas akan.~5uSamworo ko oh mehn Lipai ko ahpw kamwakeleirailda pwe re en patohwan kasawada Kohpwahn Inoun KAUN-O, Koht en Israel.(4I Pwehki amwail sohte iang patohla wahdohsang wasa me e tepin wisik sang ieo, KAUN-O atail Koht, ketin kalokehkin kiht at sohte wauneki nin duwen me konehng.”p3Y E ahpw mahsanihong mehn Lipai ko, “Kumwail kaunen peneineien Lipai kan. Kumwail kamwakelda oh kamwakelehda riamwail mehn Lipai kan, pwe kumwail en kak patohwando Kohpwahn Inoun KAUN-O, Koht en Israel, ong wasa me I kaunopadahro.2y Depit ketin malipehdo samworo Sadok oh Apaiadar oh mehn Lipai wenemen, Uriel, Asaia, Soel, Semaia, Eliel, oh Aminadap.L1 Aminadap, sang peneineien Ussiel, iangahki aramas 112 me e kaunda.G0 Eliel, sang peneineien Epron, iangahki aramas 80 me e kaunda;L/Semaia, sang peneineien Elisapan, iangahki aramas 200 me e kaunda;H. Soel, sang peneineien Kerson, iangahki aramas 130 me e kaunda;H- Asaia, sang peneineien Merari, ingahki aramas 220 me e kaunda;s,_Uriel, sang peneineien Kohad, mehn Lipai, me patohdo, iangahki aramas 120 kisehn eh peneinei me e kaunda;L+Mwuhr e ahpw kapokonepene kadaudok en Aaron kan oh mehn Lipai kan. *Ih eri ketin malipehdo mehn Israel koaros nan Serusalem pwe re en iang patohwandohng Kohpwahn Inowo wasa me e ketin kaunopadahro.))Ih eri mahsanih, “Mehn Lipai kante me pahn wa Kohpwahn Inowo, pwehki irailte me KAUN-O ketin pilada re en kin wa oh papah ih kohkohlahte.”( Depit ketin kauwada tehnpese kei nan Kahnimw en Depit. E pil ketin kaunopada wasa kis oh kauwada impwal ehu ong Kohpwahn Inowo.p'YEn Depit ndand ahpw lohkseli wasa koaros, oh KAUN-O ahpw ketin kupwurehda pwe wehi koaros en masak ih.s&_Depit eri kapwaiada dahme Koht ketin mahsanih, e ahpw pwakih sang mehn Pilisdia nan Kipeon kolahng Keser.%)Ni omw pahn rong ngilen karis pohn kadoken tuhke kan, eri, tepida mahwen, pwe I pahn tieng mwohmw pwe I en kalowehdi karis en Pilisdia kan.”6$eDepit eri pil pwurehng ale kaweid rehn Koht, me mahsanih, “Ke dehr mahweniong irail sang wasaht, ahpw pidekla palio oh mahweniong irail sang mwo, limwahn tuhke palsam ko.Y#+ Mehn Pilisdia ko pil mwadangete pwurodo nan wahwo oh pwurehng mahweniong wasao.t"a Mehn Pilisdia ko eri tangdoaui oh kesehla neirail dikedik en eni kan, Depit eri koasoanehdi re en isihsla.! Depit eri mahweniong irail nan Paal Perasim oh kaloweiraildi. E ahpw patohwan, “Koht ketin doadoahngkin ie pwe I en kauwehla karis en imwintihti kan duwehte lapake me kin kohda oh karangkepeseng kelen pihl.” Eri, wasao ahpw adanekihla Paal Perasim.b = Depit eri kalelapak rehn Koht, patohwan, “I en mahweniong mehn Pilisdia kan? Komwi pahn ketin mweidohng ie I en poweiraildi?” KAUN-O eri sapeng, mahsanih, “Ei, mahwen! I pahn mweidohng uhk ke en poweiraildi!”V% Mehn Pilisdia ko eri lellahng nan Wahun Repaim oh tapihada mahweniong wasao.>uNi ahnsou me mehn Pilisdia kan rongada me Depit wialahr nanmwarkien Israel pwon, neirail karis kan ahpw patohla pwe re en kalowehdi. Depit eri ketida pwehn ketilahng tuhwong irail.(KElisama, Peeliada, oh Elipelet.3Noka, Nepek, Sapia,9Ipar, Elisua, Elpelet,`9Eri, iet eden seri kan me e ketin wiahda nan Serusalem: Sammua, Sopap, Nadan, Solomon,dADepit ahpw pwoudikihda lih tohto nan Serusalem oh wiahda serepein kei oh pwutak kei wasao. 9Depit eri esedahr me KAUN-O ketin kupwuredahr en wiahla nanmwarkien Israel oh ketikihongehr eh wehi pai pwe en wia kahmwahupen sapwellime aramas akan.6 gEri, Airam, nanmwarkien Dair, ahpw kadaralahng Depit pwihnen sounnetinet ehu iangahki lepin tuhke sidar, sounkasoak takai, oh sounkou ihmw kei pwehn sewese kauwada tehnpese.+ Kohpwao ahpw mihmihte ni imwen Oped Edom erein sounpwong siluh, KAUN-O eri kupwuramwahwihala en Oped Edom eh peneinei oh mehkoaros me e ahneki. Depit eri sohte ketikilahng nan Serusalem. Ahpw, e ketikihdi nan imwen ohl emen ede Oped Edom, towe mehlel en kahnimw Kad.gG Depit eri masakada Koht oh patohwan, “Ia duwen ei pahn kak patohwanda Kopwahn Inowo met?”  eri, wasao adanekihla Peres Ussa sang ahnsowo kohdo. Depit eri pahtoula pwehki KAUN-O eh ketin kaloke Ussa nan sapwellime engieng.  Ni ahnsowohte KAUN-O ahpw ketin engiengda pahn Ussa oh kemehla pwehki eh doahkehda Kopwao. E ahpw mehla wasao mwohn silangin Koht, Ni arail lel ni wasahn kamwakel wahn kohn nan Kidon, kouo ahpw dipekelekel, oh Ussa ahpw poarala oh koledi Kopwahn Inowo.' nindokon Depit oh aramas koaros ar kahkahlek ni uwen ar kak pwe re en wauneki Koht. Re koul oh kesengki-arp, aip, keseng pepeuk, oh lair kan.{ Re ahpw kihieisang Kopwahn Inowo nan imwen Apinadap oh kidahng pohn kuruma kapw pwoat. Ussa oh Ahio ahpw kahre kurumao,8i Depit oh aramas ako ahpw ketila nan kahnimw en Paala, me iei, Kiriad Searim, nan sapwen Suda, pwe re en ale Kopwahn Inowo, me mwaren KAUN-O mi powe nan mwoale pohn kerup kan.U # Depit eri kapokonepene mehn Israel sang nan wehio pwon, sang ni irepen Isip ni palieir kolahng ni Wasahn Kot en Amad ni paliepeng, pwe re en wahdo Kopwahn Inowo sang Kiriad Searim, wadohng nan Serusalem.: o Aramas ako eri perenkihda lamalam wet oh pwungki.v e Eri, kitail pahn kohla ale sapwellimen Koht Kohpwahn Inowo, me sohla me pohnese ni mwehin Nanmwarki Sohl.”- S E ahpw ketin kalohkihda ong mehn Israel koaros, “Ma kumwail pahn pwungki oh ma iei kupwur en KAUN-O atail Koht, eri, kitail kadarala ekei meninkeder rehn iengatail teikan oh rehn samworo kan oh mehn Lipai kan nan arail kahnimw kan, oh pakairkihong irail re en iang kitail pokonpene wasaht.  { Nanmwarki Depit ale kaweid sang rehn kaunen sounpei koaros me kin kaunda pwihnen sounpei kid oh pwihnen sounpei epwiki.A{ (Sang wasa doh me duwehte paliepeng en kadaudok en Isakar, Sepulon, oh Napdali, aramas akan wapene ahs, kamel, oh kou me wisik mwenge tohto-pilawa, pik, wahn wain madekeng, wain, oh lehn olip. Re pil wapene pelin kou oh pelin sihpw me re pahn kemehla oh sakan. Met mehn kasalehda peren me kipehdi nan wehio pwon. 'Re patopato rehn Depit erein rahn siluh, kamakamadipwki kisin mwenge oh sakau me iengarail tohn wehio kaunopadahr ong irail.s_ &Sounpei pwukat koaros me onopadahr ong mahwen ahpw patohla Epron, ni arail koasoanedier nan kapehdirail me re pahn kasapwilada Depit pwehn wiahla nanmwarkien Israel pwon. Luhwen mehn Israel koaros miniminkipene soangen koasonediohte.!; %Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!; $Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!; #Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!; "Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!; !Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros.!; Ni ahnsou me Depit ketiket nan Epron, sounpei koahiek tohto iangala sapwellime karis pwe re en sewese ih en wiliandi Sohl oh wiahla nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda. Eri, iet uwen tohtohn irail kan: Suda: sounpei 6,800-koaros ahneki dipwisoun mahwen mwahu, mehn sansar oh ketieu; Simion: sounpei koahiek 7,100; Lipai: sounpei 4,600; Pensamin (me uhdahn kadaudok en Sohl): sounpei 3,000 (pali laud en aramas en Pensamin ieiangete oh loalopwoatohngete Sohl); Epraim: sounpei 20,800 me ndand nan arail peneinei; Palikapi en Manase: sounpei 18,000 me pilipilda pwe re en patohla oh kasapwilada Depit nanmwarki; Isakar: kaun 200, iangahki sounpei kan me re kaunda (kaun pwukat ese dahme Israel pahn wia oh ahnsou mwahu en wia met); Sepulon: sounpei 50,000 me loalopwoat oh lelepek me onopadahr ong mahwen, me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros; Napdali: kaun 1,000, iangahki sounpei 37,000 me tehtehki mehn sansar oh ketieu; Dan: sounpei 28,600 me koahiek; Aser: sounpei 40,000 me onopadahr ong mahwen; Kadaudok kan ni palimesehn Sordan-Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase: sounpei 120,000 me koahiek en doadoahngki soangen dipwisoun mahwen koaros. ~~s}P|[{zyy xww1vv uoutoskrqq)p8o,nBmll kkGjj i hTggLffCeedctbbPa\`_p^^]]\\[[ZZOYcXXMWW+VUU TSSQRR,QPOO[NMLL}L0KIIIHGGIFFFOEEDVDBBB]B)AAh@@@7??L>[==<;::g98O77N6y5532L0/H-,D*)@'&<$#8! _ 6 `A+ +~o!Q  AqL9Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L8Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L7Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L6Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L5Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L4Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L3 Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L2 Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L1 Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L0 Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L/ Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.{.oRe kin usuhski soangen pwukoa doadoahk me re pahn kin wia, koaros, me pwulopwul de mah, me koahiek de soakoahiek. -Aramas riehk pahmen pwukat me inenen koahiek; oh iengarail mehn Lipai kan pil sounkeseng koahiek kei. Irail koaros patpene me 288.=,sNah pwutak ko koaros kin kesengki arp oh simpal pahn kaweidpen arail pahpao, pwehn kin iang patehng kaudok en nan Tehnpaso. Oh Asap, Sedudun, oh Eman mi pahn kaweidpen nanmwarkio.:+mIei pwutak ehk pahmen pwukat me Koht ketikihong Eman, sapwellimen nanmwarkio soukohp, iangahki serepein silimen, nin duwen me e ketin inoukidahr pwe Eman en wiahla aramas wahu.)*KNein Eman pwutak ehk pahmen: Pukkaia, Madanaia, Ussiel, Sepuel, Serimod, Ananaia, Ananai, Eliada, Kiddalti, Romamti Eser, Sospekasa, Mallodi, Odir, oh Maasiod.\)1Nein Sedudun pwutak wenemen: Kedalaia, Seri, Sesaia, Simei, Asapaia, oh Mattidaia. Irail pwukat me kin kalohki mahsen en Koht, oh kesengki arp oh wia koulen kapingkalahngan ong KAUN-O, pahn kaweidpen samarailo.9(kNein Asap pwutak pahmen: Sakur, Sosep, Nedanaia, oh Asarela. Irail pwukat mi pahn kaweidpen Asap, oh re kin kalohki mahsen en Koht ni ahnsou me nanmwarki pahn kin koasoanehdi._' 9Nanmwarki Depit oh kaunen mehn Lipai kan ketin pilada peneineien mehn Lipai pwukat pwe re en kin kaunda kaudok kan: Asap, Eman, oh Sedudun. Re pahn kin kalohki mahsen en Koht, iangahki koul, oh kesengki arp oh simpal. Eri, iet mwaren aramas akan me pilipilda pwe re en kaunda kaudok, iangahki soangen pwukoa doadoahk me ehuehu pwihn pahn wia:&Emenemen kaunen peneinei oh emen riarail pwutak tikitik kan wia usuhs ong ni arail pwukoa kan, duwehte me kisehrail kan, samworo me kadaudok en Aaron, wiadahr. Nanmwarki Depit, Sadok, Ahimelek, oh kaunen peneineien samworo kan oh mehn Lipai kan me wia sounkadehde.b%=Musi naineki pwutak silimen: Mahli, Eder, oh Seremod. Ih met peneinei kan en mehn Lipai.v$eMahli naineki pwutak riemen, Eleasar oh Kis. Sohte nein Eleasar pwutak, a Kis naineki pwutak emen, Serameel.v#eMahli naineki pwutak riemen, Eleasar oh Kis. Sohte nein Eleasar pwutak, a Kis naineki pwutak emen, Serameel.?"ySaasaia naineki pwutak silimen: Soham, Sakur, oh Ipri.5!eMahli, Musi, oh Saasaia, kadaudok en Merari.K Sekaraia, kadaudok en Ussiel sang rehn Issaia, rien Maika pwutak;3aSamir, kadaudok en Ussiel sang rehn Maika;gGSeraia, Amaraia, Sehasiel, oh Sekameam, nein Epron pwutak, nin duwen irekidien arail sounpar;3aSahad, kadaudok en Isar sang rehn Selomid;&GIssaia, kadaudok en Rehapaia;jMMet iei kaunen peneinei teikan me kadaudok en Lipai: Sedeia, kadaudok en Amram sang rehn Sepuel;fEOhl pwukat ntingdi nin duwen arail pwukoa doadoahk me kileldiong irail nan Tehnpaso oh duwen ar pahn kapwaiada pwukoa kan me arail pahpa kahlap, Aaron, koasoanedier nin duwen sapwellimen kAUN-O koasoandi ong mehn Israel.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~u Iet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~u Iet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~u Iet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~u Iet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~u Iet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.~uIet duwen koasoandien pwihn en peneinei rieisek pahieu me arail pwukoa doadoahk kileldier: 1) Sehoiarip; 2) Sedaia; 3) Arim; 4) Seorim; 5) Malkaisa; 6) Misamin; 7) Akkos; 8) Apaisa; 9) Sesua; 10) Sekanaia; 11) Eliasip; 12) Sakim; 13) Uppa; 14) Sesepeap; 15) Pilka; 16) Immer; 17) Esir; 18) Apises; 19) Pedahaia; 20) Seheskel; 21) Sakin; 22) Kamul; 23) Delaia; 24) Maasaia.2 ]Kadaudok en Eleasar oh Idamar kan wia usuhs. Mwuhr Semaia nein Nedanel, sounnting en mehn Lipai, ahpw ntingihedi mwararail kan nan pwuhk. Nanmwarkio, sapwellime lapalap akan, samworo Sadok, Ahimelek nein Apaiadar, oh kaunen peneineien samworo kan oh peneineien mehn Lipai kan, me wia sounkadehde.? wPwehki nanpwungen kadaudok en Eleasar oh Idamar mie me kin apwahpwalih Tehnpas Sarawio oh mie me kin kaweid duwen kupwuren Koht, kahrehda re usuhski kileldien arail pwukoa doadoahk.. UKadaudok en Eleasar kan wiahda pwihn eisek weneu, a kadaudok en Idamar wiahda pwihn waluh; met wiawiher pwehki kaunen peneinei kan nan kadaudok en Eleasar me tohto.Q Nanmwarki Depit eri ketin koasoanehdi kadaudok en Aaron kan ong pwihn kei nin duwen arail pwukoa doadoahk. Sadok, emen kadaudok en Eleasar, oh Ahimelek, kadaudok en Idamar, me iang sewese mwekid wet. wNadap oh Apihu mehla mwohn ara pahpao, oh sohte kadaudokara, eri, riara pwutak ko, Eleasar oh Idamar, wiahla samworo.| sIet pwihn kan me kadaudok en Aaron kan iang towehda. Aaron naineki pwutak pahmen: Nadap, Apihu, Eleasar, oh Idamar.E Re aleier pwukoahn apwahpwalih Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh Tehnpas Sarawio, oh pil sewese kisehrail kan, samworo kan me kadaudok en Aaron, ong ni kaudok en nan Tehnpaso Sarawio.Koh ni ahnsou ehu me meirong ong KAUN-O pahn kin isihsla ni rahn en Sapad, ni sarawien Maram Pwul, oh pil soangen sarawi tohrohr teikan. Mie koasoandi kei me wiawihda me kilelehdi mehn Lipai depe me pahn kin pwukoahki doadoahk wet ni ehuehu ahnsou. Mehn Lipai kan kileldiongehr re en pwukoahki wiepen kaudok ahnsou koaros.Moh re en kapinga oh kalingana KAUN-O nimenseng oh nin soutik koaros|qre en pwukoahki pilawahn meirong ong Koht, pilawa amas me kin doadoahk ni ahnsoun meirong kan, pilawa menipinip me sohte doal ihs, meirong kan me kin umw, oh pilawa me kin doal lehn olip; re en teneki oh sohngedi mehn meirong kan en Tehnpaso;Sre kileldiong re en kin wia doadoahk pwukat: sewese samworo kan me kadaudok en Aaron ong ni kaudok en Tehnpaso, apwalih nan kehlo oh pere kan, oh tetehk epwelpen kamwakel en dipwisou sarawi kan koaros; Eri, kaimwiseklahn sapwellimen Depit kehkehlik kan, mehn Lipai koaros kilelediongehr arail doadoahk ni ar lel sounpar rieisek,1Eri, mehn Lipai kan solahr pahn weuwaseli Impwal me KAUN-O kin ketiket loale iangahki dipwisou sarawi koaros me kin doadoahk ni ahnsoun kaudok.”3Depit eri mahsanih, “KAUN-O, Koht en Israel ketikihongehr meleilei ong sapwellime aramas akan, oh pein ih pahn ketiket nan Serusalem kohkohlahte.mSIrail pwukat iei kadaudok en Lipai, nin duwen arail peneinei kan, mwaren emenemen irail ntingdier nan pwuhk. Emenemen kadaudoke kan, me mahkier sounpar rieisek kohda, iang ahneki pwukoahn doadoahk en kokoupen Tehnpas en KAUN-O.]~3Nein Merari pwutak keriemen, Musi, naineki pwutak silimen: Mahli, Eder, oh Seremod.}ahpw Eleasar mehla sohte nah pwutak, ihte serepein kei. Nah serepein ko pwoudikihda nein Kis pwutak ko, Kis rien arail pahpa.g|GMerari naineki pwutak riemen, Mahli oh Musi. Mahli pil naineki pwutak riemen, Eleasar oh Kis,U{#Nein Kohad pwutak kapahmen, Ussiel, naineki pwutak riemen, Maika oh Issaia.lzQNein Kohad pwutak kesilimen; Epron, naineki pwutak pahmen: Seraia, Amaraia, Sehasiel, oh Sekameam.eyCNein Kohad pwutak keriemen, Isar, naineki pwutak emen, Selomid, iei ih me kaunen peneineio.Vx%Elieser naineki pwutak tehmen, Rehapaia, ahpw kadaudok en Rehapaia me tohto.1w]Kaunen nein Kersom pwutak ko iei Sepuel.8vkMoses naineki pwutak riemen, Kersom oh Elieser.duAAhpw nein Moses pwutak ko, Moses me iei sapwellimen Koht, pil iang patehng mehn Lipai ko.) t Nah pwutak mesenih, Amram, iei ih me semen Aaron oh Moses. (Aaron oh kadaudoke kan katohrohrala pwe re en apwalih dipwisou sarawi ko kohkohlahte, re en kin isik warpwohmwahu ong ni kaudok ong KAUN-O, re en papah, oh re en kin kapaiahda aramas akan ni mware.Es Kohad naineki pwutak pahmen: Amram, Isar, Epron, oh Ussiel.:rm Simei naineki pwutak pahmen: Sahad, Sina, Seus, oh Peraia, nin duwen irekidien arail sounpar. Seus oh Peraia sohte kadaudokara tohto, kahrehda re wiahla wadawaden peneinei ehu.:qm Simei naineki pwutak pahmen: Sahad, Sina, Seus, oh Peraia, nin duwen irekidien arail sounpar. Seus oh Peraia sohte kadaudokara tohto, kahrehda re wiahla wadawaden peneinei ehu.zpm iei irail me kaunen peneinei kan me pwilidohsang Ladan. (Simei naineki pwutak silimen: Selomod, Asiel, oh Aran.)>owLadan naineki pwutak silimen: Sehiel, Sedam, oh Soel,6ngKerson naineki pwutak riemen: Ladan oh Simei.}msDepit ketin katohrepeseng mehn Lipai ko ong ni pwihn siluh, nin duwen arail peneinei kan: Kerson, Kohad, oh Merari.,lQ4,000 sounsile ewen kelen Tehnpas Sarawio, oh 4,000 me pahn kin wia kaping ong KAUN-O, re pahn kin kesengki keseng kan me nanmwarki ketikihda ong ni doadoahk wet. kNanmwarkio ketin kilelehdi me 24,000 en apwalih doadoahk en Tehnpaso, 6,000 en kin wia pelien pwuhk oh kapwungala repen pwung kan,j}E ketin wiahda ntingdien ohl koaros en mehn Lipai me sang sounpar silihsek kohda. Irail koaros patpene wiahda me 38,000.tiaNanmwarki Depit ketin kapokonepene kaun koaros en Israel iangahki samworo koaros oh mehn Lipai kan koaros.vh gNi ahnsou me Depit likeilapalahr, e ketin kasapwilada sapwellime pwutak Solomon en wiahla nanmwarkien Israel.gEri, met kumwail papah KAUN-O, amwail Koht ni mohngiongimwail oh ngenimwail unsek. Kumwail tapihada kokoupen Tehnpas Sarawio, pwe kumwail en kak kihdiong loale Kohpwahn Inoun KAUN-O iangahki dipwisou sarawi teikan koaros me kin doadoahkohng ni kaudok ong KAUN-O.”f%E mahsanih, “KAUN-O, amwail Koht, kin ketin ieiang kumwail oh ketikihongkumwailehr popohl sang wasa koaros. E ketin kupwurehda pwe I en kalowehdi tohn wehi koaros me kin kousoan nan sahpwet, oh met re wialahr noumwail aramas oh pil wialahr sapwellimen KAUN-O aramas.Je Depit eri koasoanediong kaun koaros en Israel en sewese Solomon.bd=kohl, silper, prons, oh mete. Eri, tapihada doadoahko, oh KAUN-O en ketin ieiang uhk.”7cgNoumw tohndoadoahk me tohto. Mie ohl ekei me pahn doadoahk wasahn wiahda takai, sounkasoak takai oh sounkou ihmw, oh tohndoadoahk tohto me kak wia soangen doadoahk koaros enbI pein nantihongehr oh kihpene kereniong ten pahkid kohl oh kereniong ten pahnen silper, mehn kauwada Tehnpas Sarawio. Likin mepwukat, pil mie uwen prons oh mete me uhdahn tohtohie. I pil kaunopadahr tuhke oh takai, ahpw ke pil pahn rapahkihda ekei.3a_ Ma ke pahn kapwaiada kosonned koaros me KAUN-O ketikihong Moses pwe en patohwanohng mehn Israel, ke uhdahn pahn pweida. Poadidi oh koapworopwor, oh ke dehr perki mehkot.|`q Oh KAUN-O omw Koht en ketikihong uhk marain oh kupwurokong pwe ke en kaunda Israel nin duwen sapwellime Kosonnedo.'_G Depit eri pil usehla mahsanih, “Eri, samwa, KAUN-O omw Koht en ketin ieiang uhk, oh en ketin kapwaiada sapwellime inou me pid kokoudahn ehu tehnpas ong ih.^ E pahn kauwadahng ie ehu tehnpas. E pahn wiahla nei pwutak, oh I pahn wiahla seme. Kadaudoke kan pahn kakaun Israel kohkohlahte.’ ”] E ahpw ketin wiahiong inou ehu. E mahsanih, “Ke pahn nainekihda pwutak emen me pahn kaunda ni popohl, pwehki ei pahn mweidohng popohl sang eh imwintihti kan koaros. E pahn mwarenki Solomon, pwehki erein eh mwehi I pahn mweidohng Israel en popohl oh meleilei.C\Ahpw KAUN-O ketin mahsanihong ie me I kemelahr aramas tohto oh wiahier mahwen tohto. Eri, pwehki nta koaros me I kakeredier, e sohte pahn ketin mweidohng ie I en kauwadahng ehu tehnpas.[[/E mahsanihong, “Samwa, I men kauwada ehu tehnpas ong kawahupen KAUN-O, ei Koht.vZeE ahpw malipehdo sapwellime pwutak Solomon oh mahsanihong en kauwada ehu tehnpas ong KAUN-O, Koht en Israel.zYmDepit eri ketin kupwukupwure, “Tehnpas me nei pwutak Solomon pahn kauwada uhdahn pahn lingan oh ndand. Ahpw e me nohn pwulopwul oh soakoahiek, eri, I pahn kaunopada mwowe.” Depit eri ketin kaunopada dipwisou tohto mwohn eh pahn sipalla.UX#E mahsanihong mehn Dair oh Saidon en patohwandohng lepin tuhke sidar tohto.WE ketikihda mete mehn wiahda nihl oh mehn katengepene tuhkehn ewen kehl kan, oh uwen prons me sohte mehmen kak en teneki.UV#Nanmwarki Depit ahpw ketin wiahda koasoandi ehu ong mehn liki koaros me kokousoan nan wehin Israel, me re en pokonpene, e ahpw ketikihong irail doadoahk. Ekei irail kaunopada takai mehn kauwada Tehnpaso.'U IDepit eri mahsanih, “Ih wasaht me Tehnpas en KAUN-O Koht pahn kokouda ie. Ih pei sarawi wet me aramas akan en Israel pahn kin wia ie arail meirong isihs.”tTaahpw Depit sohte kak ketilahng wasao pwehn kaudokiong Koht, pwehki eh masak kedlahs en tohnleng en KAUN-O.'SGImpwal me KAUN-O kin ketiket loale me Moses wiahda nan sapwtehno, oh pei sarawi me meirong kan kin isihsla powe mihmihte wasahn kaudok nan Kipeon ni ahnsowo;*RMDepit eri mwahngihada sang ni mwekid wet me KAUN-O ketin karongeier eh pekipek, ih eri wiahda meirong kei pohn pei sarawio, ni en Arauana wasahn kamwakel kohno.eQCKAUN-O eri ketin mahsanihong tohnlengo en pwilikihdi nah kedlahso, tohnlengo eri kapwaiada.hPIE ahpw ketin kauwada pei sarawi ehu wasao ong KAUN-O, oh wiahda meirong isihs oh meirong en kaminimin. E ahpw loulou, oh KAUN-O ketin kupwure eh pekipek ni eh ketin kadaridi kisiniei pohn pei sarawio oh isikala meirong ko.OOIh eri ketikihong Arauana pweinen wasao me iei mwohni kohl wenepwiki.6NeAhpw nanmwarkio ketin sapeng, mahsanih, “Soh, I pahn pwaihnohng komwi soahng koaros. I sohte pahn meirongkihong KAUN-O mehkot me ahmw, mehkot me I sohte pahn medengki.” M9Arauana eri sapeng, patohwan, “Wasa Lapalap en ketikihda wasaht oh ketin wiahiong dahme re ketin kupwukupwure. Iet kou kan mehn wia meirong isihs pohn pei sarawio, oh iet dinapw en kamwakel kan mehn wia tuwi, oh wahn kohn mehn meirong. I patohwanohng komwi mepwukat koaros.”YL+Depit ahpw mahsanihong, “Komw netikidohng ie omwi wasahn kamwakel kohn en, pwe I en kak kauwada ehu pei sarawi ong KAUN-O, pwehn katokihedi soumwahu lusulus wet, I pahn pwainohng komwi uwen pweine pwon.”KNi ahnsou me Arauana kilangada Nanmwarki Depit eh ketiket kohdo, e ahpw pweieklahsang wasahn kamwakele kohno oh poaridi lel nanpwel.JArauana oh nah pwutak pahmen ko mihmi ni wasahn kamwakel kohn ni ahnsou me re kilangada tohnlengo, nah pwutak ko eri tangdoaui oh rukula.QIDepit eri kapwaiada mahsen en KAUN-O, nin duwen me Kad patohwanohngehr.HTohnleng en KAUN-O ahpw padahkihong Kad en koasoanediong Depit en kauwada ehu pei sarawi ong KAUN-O ni en Arauana wasahn kamwakele kohno.G)Depit ahpw loulou, mahsanih, “Maing Koht, ngehi me wiadahr sapwung wet. Ngehi me wiahda koasoandien ntingdien aramas wet. Dahme aramas pwukat wiadahr? Maing KAUN, ei Koht, komwi ketin kaloke ngehi oh ei peneinei, a komwi dehr ketin kaloke sapwellimomwi aramas akan.”LFDepit eri mahsanihada tohnlengo eh kesikesihnen nan wehwe, kolokol nah kedlahs, onopadahr en kamwomwala Serusalem. Depit oh kaunen aramas akan-koaros mi nan likoun nsensuwed-poaridi lel nanpwel.pEYE ahpw ketin kadarodo tohnleng men pwehn kamwomwala Serusalem, ahpw e pil ketin wekidala kupwure oh mahsanihong tohnlengo, “Erier! Itarehr!” Ni ahnsowo tohnlengo kesikesihnen ni en Arauana, mehn Sepus, e wasahn kamwakele kohn.cD?KAUN-O eri ketin kadarodo soumwahu lusulus ong mehn Israel, oh aramas isinen me mehkihla.:Cm Depit ahpw ketin sapengki Kad, “I mihier nan apwal laud! Ahpw I sohte men ale lokolok sang rehn aramas. KAUN-O en pein ketin kaloke ie, pwehki ih me ketin kupwurkalahngan.”xBi Lehk lapalap soupar siluh? De komwi en tangatangasang karis en sapwellimomwi imwintihti kan erein sounpwong siluh? De erein rahn siluh KAUN-O en ketin mahwenkihong komwi sapwellime kedlahs oh ketikidohng pohn wehiet soumwahu lusulus, ni eh pahn ketikidohng sapwellime tohnleng kan en kemehla aramas akan nan wehiet pwon? Ia pasapeng me I pahn patohwanohng KAUN-O?”A! Kad eri patohla rehn Depit, padahkihong dahme KAUN-O mahsanih, e ahpw idek, “Mehnia rehn soahng siluh pwukat me komwi pahn ketin pilada?n@U “Kohwei padahkihong Depit me I pahn kihong pilipil siluh. I pahn kapwaiada dahme e pahn pilada.”G? KAUN-O eri ketin mahsanihong Kad, sapwellimen Depit soukohpo,+>ODepit eri patohwanohng Koht, “Maing, I patohwan wiadahr dihp lapalap ehu ni ei wiadahr met! Komwi ketin kupwur mahkohng ie. I wiadahr tiahk en pweipwei ehu.”W='Koht sohte ketin kupwurperenki irair wet, e ahpw ketin kalokehki mehn Israel.w<gPwehki Sohap eh sapwungki sapwellimen nanmwarkio koasoandi, e sohte ntingihedi kadaudok en Lipai oh Pensamin. ; E pakairkihong Nanmwarki Depit uwen tohtohn ohl akan me kak wia doadoahk en sounpei: ohl 1,100,000 en Israel oh 470,000 en Suda.4:aAhpw nanmwarkio nantihengete Sohap en kapwaiada sapwellime koasoandi. Sohap eri patopatohla, e seiloaklahng wasa koaros nan wehin Israel, oh pil pwurodohng nan Serusalem.}9sSohap eri sapeng, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, KAUN-O en ketin katohtohwehla mehn Israel pak epwiki tohtohsang rahnwet! Irail koaros iei sapwellimomwi ladu. Dahme komwi kupwurkihki wia irair wet me pahn kahrehiong wehiet pwon nan dihp?”08YDepit eri mahsanihong Sohap oh lapalap teiko, “Kumwail kohwei nan Israel, sang apali wehi lel apali, oh wadekedi aramas akan, I men ese uwen tohtohn aramas akan.”7 Sehdan men kahrehiong mehn Israel nan paisuwed, ihme e pangenki Depit en ketin wiahda ntingdien aramas koaros nan Israel.e6CMe silimenet, me Depit oh sapwellime sounpei ko kemehla, iei kadaudok en kodon kan nan Kad.[5/E kapailokehda mehn Israel, oh Sonadan, nein Samma, rien Depit ohl, ahpw kemehla.24]Pil ehu moromor wiawi nan Kad, me kodon men me sendin peh me wenepwoat ni peh pali koaros sendin neh wenepwoat ni neh pali koaros. Iei ih kadaudok en kodon en mahs ako.E3Pil mie ehu moromor ong mehn Pilisdia kan, oh Elanan nein Sair kemehla Lahmi, rien Kolaiad mehn Kad, me nah ketieuo inenen ahlap duwehte ahlap en tuhke me sounpahda likou kin doadoahngki.22]Kedekedeo, mahwen ahpw pwurehng wiawihong mehn Pilisdia kan nan Keser. Iei ni ahnsowo me Sippekai mehn Usa kemehla kodon men me ede Sippai, mehn Pilisdia ko ahpw lohdi.f1EE ketikihda tohn kahnimwo oh ketikihong irail re en kin doadoahngki rasaras, kua mete, oh sile. E pil wiahiong soahngohte tohn kahnimw teikan koaros en Ammon. Mwuhr, ih oh sapwellime sounpei ko ahpw pwuralahng Serusalem.0 Mie en Molek, dikedik en eni en Ammon men, nihn kohl ehu, me toutouki paun isihsek limau. Mie kisin takai kesempwal ehu loale, me Depit ketikihsang oh ketikihong ni pein sapwellime nihno. E pil ketikihsang nan kahnimwo kiden dipwisou me lohdi nan mahwen.m/ UMwurin sounpar ehu, ni ahnsou me nanmwarki kan kin epwehnki wia mahwen, Sohap ahpw kaunda karis ehu oh kohla mahweniong wehin Ammon; a nanmwarki Depit ketikette Serusalem. Re mahweniong oh kalowehdi kahnimw Rappa, oh kamwomwala.C.Ni nanmwarki kan me mi pahn Adadeser mwahngihada me re lohdier pahn mehn Israel, re ahpw pekimahkohng Depit oh wiahla sapwellime aramas. Mehn Siria sohla men pwurehng sewese mehn Ammon.<-qmehn Israel ko ahpw pwakihala mehn Siria ko. Depit oh sapwellime ko kemehla sountangahki werennansapw isikid oh sounpei alu pahnen. Re pil kemehla Sopak, kaunen sounpei en Siria.7,gNi Depit eh karongehda met, e ahpw ketin kapokonepene sounpei kan en Israel, re ahpw kotehla Pillap Sordan, oh koasoaneiraildiong sallahng mehn Siria ko. Mahweno eri tepida,+yMehn Siria ko eri esedahr me mehn Israel ko kaloweiraildier, irail ahpw pwainda sounpei kei sang wehin Siria ni palimesehn Pillap Iupreitis, irail eri koasoaneiraildi pahn kaweid en Sopak, kaunen sapwellimen Adadeser, nanmwarkien Sopa, karis kan.*1Ni mehn Ammon ko ar tehkadahr me mehn Siria ko tangehrdoaui, re ahpw tangasang Apisai oh pweieklahng nan kahnimwo. Sohap eri pwuralahng Serusalem.])3Sohap oh nah ohl akan ahpw mwekidla pwe re en mahwen, mehn Siria ko ahpw tangdoaui.(% Kakehlaka paliweromw oh nan kapehdomw! Kita pahn nantiheng mahwenki neitail aramas oh kahnimw kan en Koht. Oh kupwur en KAUN-O en pweida.”,'Q Sohap ahpw patohwanohng, “Ma ke kilang me mehn Siria kan pahn kaloweiehdi, eri kohdo sewese ie, oh ma mehn Ammon kan pahn kaloweiukedi, I pahn kohwei seweseiuk.u&c E ahpw koasoanehdi luhwen sounpei ko pahn kaweid en rie Apisai, me koasoaneiraildi sallahng mehn Ammon kan./%W Sohap ahpw tehkada me imwintihti ko pahn kohdo mwohrail oh ni pengepengerail, e ahpw pilada sounpei en Israel me keieu dingang, pwe re en mi sallahng mehn Siria kan.C$ Mehn Ammon ko eri mwekidla oh koasoansoandiong wasahn pedolong ong nan Rappa, arail poahsoan kaunen kahnimwo, oh nanmwarki ko me ketido pwe re en iang sawas ketidiong nan wasa patapato.\#1Ni Depit eh karongehda dahme wiewiawi, e ahpw ketin kadarala Sohap oh kariso pwon.["/Werennansapw silinen riekid me re pwainda oh sapwellimen nanmwarkien Maaka karis pil patohla kauwada imwarail impwal kan limwahn Medepa. Mehn Ammon ko pil kohieisang nan arail kahnimw kan oh onopadahng mahwen.!{Nanmwarki Anun oh mehn Ammon kan dehdehkidahr me re wiahkilahr Depit ar imwintihti, irail eri kihpene ten en silper pahisek mehn pwainda werennasapw oh sountangahki werennansapw akan sang Mesopodamia palipowe oh sang Maaka oh Sopa nan wehin Siria.Q Irail eri namenekla pwurala ni imwarail kan. Ahnsou me Depit karongehda dahme wiawihero, e ketin kadarala pakair wet pwe re en patopatohte Seriko oh dehr pwurala lao arail alis kan pwurehng reireila.!Anun eri koledi sapwellimen Depit meninkeder ko, sehkasang ar alis kan, lupukasang arail likou kan sang nan lukope kohdi, oh kadarirailla.q[kaunen mehn Ammon ko ahpw patohwanohng nanmwarkio, “Komw kupwukupwure me Depit kadarodo meninkeder pwukat ong ni kawahupen semomwio? Pwe soh kowahlap! E kadariraildo pwe re en lipoahroke oh dawih sahpwet, pwe en kak kalowehdi!”7Nanmwarki Depit ahpw ketin mahsanih, “I pahn kasalehiong Anun ei loalopwoat, duwehte me seme Nahas ketin wiahiongieier.” Depit eri kadarala meninkeder kei pwe re en patohwanla duwen eh iang kupwur pahtouki sipallahn semeo. Ni arail lellahng Ammon oh tuhwong Nanmwarki Anun,| sMwurin ahnsou ehu, Nahas, nanmwarkien Ammon, ahpw sipalla, oh sapwellime pwutak Anun uhd wiliandi wiahla nanmwarki.3Penaia nein Sehoiada me kin apwalih sapwellimen Depit sounsilasil kan; oh sapwellimen Depit pwutak kan ahneki pwukoa kesempwal en papah nanmwarkio.jMSadok nein Ahidup oh Ahimelek nein Apaiadar iei ira me samworo; Seraia me sounnting en tehnpaso; P~0|`zxvu sPqomlj@iihh@hg7fWeee%ddccbaa``G__^c^ ]u\[[ZYYXVUUUaU+TTTTSTSSS{SESRQ$OoMLJPHFFEDDyD)CCC9BBAAA?v>N=<< ;m:9077O6s5444U33G210/..$--2,++o*));(''q&%% #""!D 4R$hsY] FS79 ] mlyT<~#PO[Se pahn pelehdi tuhke sidar koaros me kumwail anahne pohn nahna kan en Lepanon, pirepene pohn rahp, oh kapeidihwei nan sehdo lellahng Sopa. Kumwail ahpw pahn ale sang wasao oh walahng Serusalem.”XZ)Eri, komwi kadarodo wihd, parli, wain, oh lehn olip me komwi ketin inoukidahr.:YmEh nohno iei kisehn kadaudok en Dan, oh eh pahpa uhdahn pwilidak en Dair. E ese wiahkihda mehkot kohl, silper, prons, mete, takai, oh tuhke. E kak wiahda likou poh mei, ntahnmwel, weitahta, oh pil likou linen kaselel. E kak wia soangen doadoahk en parada soahng koaros oh kak wiahda soahng koaros me aramas anahne. Mweidohng en iang sapwellimomwi tohndoadoahk semen kan oh pil irail kan me kin doadoahk ong semomwi, Nanmwarki Depit.]X3 I pahn kadarowohng komwi emen tohndoadoahk me loalokong oh koahiek me adaneki Uram.cW? Kapinga KAUN-O, Koht en Israel, Sounwiepen nanleng oh sampah! E ketikihongehr Nanmwarki Depit pwutak loalokong men, diren erpit oh koahiek, me ketin kupwuredahr en kauwada ehu tehnpas ong KAUN-O, oh ehu pein tehnpese.MV Nanmwarki Airam eri ketin kadaralahng Solomon pasapengpen sapwellime kisinlikowo me mahsanih, “Pwehki KAUN-O eh ketin poakohng sapwellime aramas akan, ihme e ketin wiahkinkomwihla ar nanmwarki.-US Ong ni pweinen sapwellimomwi tohndoadoahk kan, I pahn kadarowei ehd en wihd 100,000, ehd en parli 100,000, kalon en wain 110,000, oh kalon en lehn olip 110,000.”qT[ oh kaunopada uwen tohtohn dinapw, pwehki tehnpas wet me I lemedahr I en kauwada pahn lapala oh kaselel.oSWI patohwan ese uwen koahiek en sapwellimomwi tohndoadoahk me kin wiahda lepin tuhke kan, eri, komw kadarodo tuhke sidar, saipres, oh suniper sang Lepanon. I onopadahr I en kadarowei nei ohl akan pwe re en sewese sapwellimomwi kan}RsEri, komw ketin kadarodohng ie ohl me koahiek en doadoahk, en parada kohl, silper, prons, oh mete, oh me kak wiahda likou poh mei, ntahnmwel, oh weitahta. E pahn iang tohndoadoahk koahiek kan en Suda oh Serusalem me semei Depit ketin piladahr.lQQAhpw mehlel pwe sohte emen kak en kauwada ehu tehnpas ong Koht, pwe pil wasa tehlap en pahnlahng sohte itarohng. Ia duwen ei pahn kak kauwada ehu tehnpas me pahn itarohng, pwe ihte e pahn wia wasahn isik warpwohmwahu ong Koht?jPMI lemedahr I en kauwada ehu lapalahn tehnpas, pwehki at Koht eh lapalapasang koht teikan koaros.gOGI pahn kauwada ehu tehnpas mehn kawauwih KAUN-O, ei Koht. E pahn wia wasa sarawi ehu, wasa me ngehi oh nei aramas akan pahn kin wiahiong at kaudok ni at pahn kin isikada warpwohmwahu, wasa se pahn kin patohwanda meirong en pilawa sarawi kohkohlahte, oh wia meirong isihs nimenseng oh nin soutik koaros, pil iangahki rahnen Sapad kan, Sarawien Maram Pwul, oh soangen sarawi teikan me kin kawauwih KAUN-O, at Koht. E ketin koasoanediong mehn Israel en kin wiewia met kohkohlahte.IN Solomon eri kadaralahng pakair ehu ong Airam, nanmwarkien Dair: “Komw ketin sewese ie duwehte omwi sewesedahr semeio, Nanmwarki Depit, ni omwi netikihong tuhke sidar mehn kauwada tehnpeseo.3M_E ahpw ketikihong ohl 70,000 pwe re en wia doadoahk en idanpene dipwisou kan, oh ohl 80,000 mehn wia doadoahk en lupukedi takai. Ohl 3,600 me pwukoahki kakaun doadoahko. L Nanmwarki Solomon ahpw ketin kupwurehda en kauwada ehu tehnpas wasa me aramas en kaudokiong KAUN-O ie, oh pil ehu pein tehnpese.yK moh kapedolong en werennansapw en mahwen sang Isip. Iei irail me kin netikihong nanmwarki kan en Id oh Siria oahs oh werennansapw en mahwen. Re kin netikihla werennasapw pwoat ni uwen mwohni silper 600 oh emen oahs ni uwen mwohni silper 150.qJ ]Sapwellimen nanmwarkio tohndoadoahk kan me kolokol manaman en kapedolong oahs kan sang Musri oh Silisia,I Ni eh mwehi, silper oh kohl duwehla takai mwahl nan Serusalem, oh tuhke sidar tohtohla duwehte tuhke sikamor ni tepin dohl kan nan Suda.RH E ahpw ketin koasoanehdi pwihn en doare wehi ehu me tohtohki werennansapw kid pahpwiki oh oahs en mahwen nen riekid. E ketikihdi ekei nan Serusalem, oh luhwe ko e ketikipeseng wasa kei nan kahnimw kei.-G U Solomon eri sapahllahsang wasahn kaudoko nan Kipeon, wasa me Impwal me KAUN-O kin ketiket loale mihmi ie, oh sapahllahng Serusalem. E ahpw kakaun mehn Israel wasao.GF  Eri, I pahn kihong uhk kupwurokong oh erpit. Oh likin mepwukat, I pil pahn kalaudehla omw pai, dipwisou, oh ndand me sohte nanmwarki men ahneki sang mahs kohdo oh pil sang met kohkolahte.”$E C Koht eri ketin sapeng Solomon, mahsanih, “Ke wiadahr pilipil pwung ehu. Ke sohte peki kepwehpwe de dipwisou kaselel de ndand de mehlahn omw imwintihti kan de mour werei, ahpw ke peki kupwurokong oh erpit pwe ke en kak kaunda nei aramas akan me I kasapwilkinuhkada pwe ke en kakaun.BD  eri, komwi kupwurehkin ie kupwurokong oh erpit me I anahne pwe I en apwalih mwahu sapwellimomwi aramas pwukat. Pwe ia duwen ei pahn kak kaunda uwen tohtohn sapwellimomwi aramas akan?”@C { Maing KAUN, ei Koht, komw ketin kapwaiada inou me komwi ketin wiahiongehr semeio. Komwi ketin kupwuredahr I en wiahla nanmwarki oh kakaun uwen tohtohn aramas ehu me sohte kak wadawad,3B aSolomon patohwan sapeng, “Maing, komwi ketin kasalehiongehr sapwellimomwi limpoak ong semei Depit, oh met komwi pil ketin mweidohngieier I en wiliandi wiahla nanmwarki.aA =Koht ketin pwarohng Solomon pwohngo oh keinemwe, “Dahme ke mwahuki I en kihong uhk?”@ 7Nanmwarkio eri kaudokiong KAUN-O mwohn Impwalo oh wiahda meirong kei pohn pei sarawi pronso; e kemehla mahn kid oh wiahkihla meirong isihs me pwonte.L? Pei sarawi prons me Pesalel nein Uri, me pahpa kahlapki Hur, wiahda, pil mihmi nan Kipeon mwohn Impwal me KAUN-O kin ketiket loale. Nanmwarki Solomon oh aramas koaros ahpw wia arail kaudok wasao.!> =(Ahpw Kohpwahn Inowo mihmi nan Serusalem ni ahnsowo, nan impwal ehu me Nanmwarki Depit ketin kauwada, ahnsou me e ketikihdo Kohpwao sang Kiriad Searim.)h= Ke ahpw mahsanihong irail re en iang ih ketila ni wasahn kaudok nan Kipeon. Irail eri ketila wasao, pwehki ih wasa me Impwal me KAUN-O kin ketiket loale kin mihmi ie, me Moses, sapwellimen KAUN-O ladu, wiadahr nan sapwtehno.7< iNanmwarki Solomon ketin malipepene lapalap koaros me kin apwalih pwihn en sounpei kid oh pwihn epwiki, lapalap koaros en wehi, kaunen peneinei koaros oh aramas teikan koaros,,; USolomon, sapwellimen Nanmwarki Depit pwutak, ketin kakehlakahla sapwellime manaman pohn wehin Israel, oh KAUN-O, eh Koht, ketin kupwuramwahwih oh ketin karosonehda.:Pwuhk ko koasoiahda duwen eh wia kaun emen, ia uwen eh manaman, oh mehkoaros me wiawihong ih, ong Israel, oh ong wehi kan me kapilpene.9{Poadopoad en Nanmwarki Depit tepisang nin tapi lel ni imwi, ntinting nan pwuken soukohp silimen, Samuel, Nadan, oh Kad.x8iE sipalla ni eh likeilapala mehlel, kepwehpwe oh wahu, oh sapwellime pwutak Solomon me uhd wiliandi nanmwarki.w7gerein sounpar pahisek. E kakaunki nan Epron erein sounpar isuh oh nan Serusalem erein sounpar silihsek siluh.'6IDepit nein Sehsi kaunda Israel5KAUN-O ketin kupwurehda wehio pwon en lemmwiki Solomon, oh e ketin kupwurehda pwe en ndand sang nanmwarki teikan me kaundahr Israel.4!Lapalap koaros oh sounpei kan, oh pil sapwellimen Depit pwutak teiko, inoukihda me re pahn loalopwoatohng Solomon nin duwen nanmwarki men.3Eri, Solomon ahpw wiliandi seme Depit nan mwoahl me KAUN-O ketin kauwada. E wia nanmwarki pweida men, oh wehin Israel pwon kin peikiong.^25Irail eri pereperen rahno nindokon ar tungutungoal oh niminim mwohn silangin KAUN-O. Keriapak en ar kalohkihda Solomon eh wiahla nanmwarki, re ahpw keiehdi Solomon en wiahla ar kaun oh Sadok en wiahla ar samworo. 1Mandahn rahno re ahpw kemehla mahn ekei mehn meirong, kasarawihong KAUN-O, oh kihong aramas akan pwe re en tungoale. Likin met, re meirongkihla kouwol kid, kuht wol kid, oh sihmpwul kid, me pwonte isihla pohn pei sarawio. Re pil patohwanpene meirong en wain.I0 Depit eri mahsanihong aramas akan, “Kumwail kapinga KAUN-O, amwail Koht!” Pokono eri kapinga KAUN-O, Koht en arail pahpa kahlap ako, re ahpw poaridi oh kawauwih KAUN-O, oh pil nanmwarkio.@/yKomwi ketikihong ei tungoal pwutak Solomon, mohngiong unsek en inengieng kapwaiada mehkoaros me komwi ketin koasoanehdi oh en kauwada Tehnpas Sarawio me I kaunopahr dipwisawi kan.”m.SMaing KAUN, Koht en at pahpa kahlap ako, Eipraam, Aisek, oh Seikop, komw ketin katengediong nan kapehd en sapwellimomwi aramas pwukat kasalepen ar limpoak wet oh ketin kolokol irail pwe re en loalopwoatohng komwi ahnsou koaros.B-}I patohwan ese me komwi kin ketin song mohngiong en aramas koaros oh kin ketin kupwurperenkihda aramas pwung oh mehlel. I patohwanohng komwi mepwukat koaros ni ineng mwakelekel oh mehlel, oh I patohwan kilang uwen en sapwellimomwi aramas akan me pokonpene wasaht ar perenkihda meirongkihong komwi ar kisakis kan.?,wMaing KAUN, at Koht, se patohwanpenehr kepwe kesempwal pwukat pwehn kauwada ehu tehnpas mehn kawauwih mwaromwi sarawi, ahpw mepwukat koaros pwilisang rehmwi oh uhdahn sapwellimomwi.[+/Maing KAUN, komw ketin mwahngih me se seiloak nan mour wet rasehng aramas me kin kalipilipala oh mehn liki kei, duwehte at pahpa kahlap ako. At rahn akan rasehng sohralahn mwete, oh se sohte kak pitsang mehla.?*w“Ahpw ngehi oh ei tungoal aramas akan sohte kak patohwanohng komwi mehkot, pwehki mehkoaros iei kisakis ehu sang rehmwi, oh ihte se kasapahlwohng komwi dahme uhdahn sapwellimomwi.Z)- Eri, maing at Koht, se kapingkalahngan ong komwi, oh se kapinga mwaromwi lingan.;(o Rahk en kepwe koaros kin pwilsang rehmwi; komwi kin ketin kaunkihda mehkoaros sapwellimomwi roson oh manaman; oh komwi kak ketin kupwurehda aramas emen en lapalapala oh kehlail.*'M Komwi me lapalahpie oh roson, manaman, lingan, oh wahu. Sapwellimomwi mehkoaros me mi pahnlahng oh nin sampah, oh komwi me nanmwarki, kaun lapalap en mehkoaros.+&O Nanmwarki Depit eri ketin wia eh kapinga KAUN-O mwohn pokono. E mahsanih, “KAUN-O, Koht en atail pahpa Seikop, kapingpomwi en kin wiawi met oh pil kohkohlahte!<%q Aramas akan eri patohwanda dipwisou kan sang ni pein nsenarail ong KAUN-O, oh re perenkihda ar patohwanda uwe ieu me inenen laud. Nanmwarki Depit pil iang kupwurperenda kowahlap.A${Koaros me mie neirail takai kesempwal pil patohwanlahng nan wasahn nahk dipwisou kesempwal en Tehnpas Sarawio, wasa me Sehiel nein Kerson kisehn peneineien mehn Lipai kin apwahpwalih.# dipwisou pwukat mehn doadoahk ong Tehnpas Sarawio: ten en kohl 190, ten en silper 380, ten en prons 675, oh ten en mete 3,750.!";Eri, kaunen peneinei kan, kaunen kadaudok kan, kaunen sounpei kan, oh kaun akan me kin apwalih sapwellimen nanmwarkio dipwisou kan ahpw iang patohwanda!oh mehn wiahda soahng koaros me ohl koahiek kan anahne wiahda. Eri, ihs me inengieng kihda meirong ni kapehd mwakelel ong KAUN-O?”y kI patohwandahr ten en kohl kaselel 115 oh ten en silper mwakelekel 265 mehn kapwata dihd kan en Tehnpas Sarawios_Ahpw mwohn mepwukat koaros, I patohwandahr pein nei kohl oh silper, pwehki ei limpoak ong Tehnpesen Koht.(II wiadahr uwen me I kak pwe I en kaunopada dipwisou ong Tehnpas Sarawi wet-kohl, silper, prons, mete, dinapw, oh takai mehn kapwat oh uwe ieu en takai marpel.} uNanmwari Depit ahpw ketin pakairkihong pokono: “Nei pwutak Solomon iei ih me KAUN-O ketin piladahr, ahpw e me nohn pwulopwul oh soakoahiek. Doadoahk wet me pahn wiawi me laud oh kesempwal, pwe kaidehn imwen aramas, ahpw tehnpesen KAUN-O Koht.U#Samworo oh mehn Lipai kan ahpw kileldiong pwukoa doadoahk nan Tehnpas Sarawio. Soangen tohndoadoahk koahiek koaros pil inengieng seweseiuk, oh aramas koaros oh arail kaun akan pahn mi pahn omw kaweid.”>uNanmwarki Depit mahsanihong sapwellime pwutak Solomon, “Eri, koapworopwor oh nantiheng. Tapihada doadoahko oh dehr mweidohng mehkot en kapweiekdi. KAUN-O Koht, me I kin papah, pahn ketin ieiang uhk. E sohte pahn ketin sohpeisang uhk, ahpw e pahn ketin ieiang uhk lao doadoahk en Tehnpas wet pahn imwisekla.(INanmwarki Depit mahsanih, “Mepwukat koaros iei audepen koasoandi me ntingdier nin duwen kaweid kan me pein KAUN-O ketikihong ie pwe I en patohwan wiahda.”+Ooh ia uwen kohl mwakelekel me pahn wiahda pei sarawien isik warpwohmwahu oh me pahn wiahda kuruma ong kerup ko me pehra kan ngapeseng pohn Kohpwahn Inoun KAUN-O.#?E pil kaweidkin irail duwen uwen kohl mwakelekel me pahn doadoahk ong ni wiepen pwohk, pwohl, oh sah kan, ia uwen silper oh kohl me pahn wiada dahl akan,dAong tehpel silper kan, oh ong ehuehu tehpel kohl me pilawahn meirong ong Koht kin mi powe.'Iong ehuehu lamp oh dewen lamp,\1E kaweidkin irail uwen kohl oh silper me pahn doadoahk ong ni wiepen dipwisou kan,O Depit pil ketikihong koasoandi kan me pid mwomwen eh pahn koasoanehdi samworo oh mehn Lipai kan ong ni arail pwukoa kan, ong ni doadoahk en Tehnpas Sarawio, oh epwelpen dipwisou koaros en Tehnpaso.>u E pil ketikihong koasoandi koaros me e kupwukupwurehiong ni kehl kan nan Tehnpas Sarawio oh pere kan me kapilpene, oh perehn nahk dipwisou oh kisakis kan me kasarawihongehr KAUN-O.X) Depit eri ketikihong Solomon koasoandi kan me pid mwomwen kokoudahn wasa koaros ni Tehnpas Sarawio, wiepen perehn nahk kan oh pere teikan koaros, oh wiepen Wasa Sarawiheo, wasa me tomwpen dihp kin wiawi ie. Ke en ese pwe KAUN-O ketin piluhkadahr pwe ke en kauwadahng Tehnpese Sarawi. Eri, nantiheng kapwaiada ni lamalam kehlail.”S A ong Solomon, e mahsanih, “A kowe Solomon, nei pwutak, I peki ke en pohnese Koht en semomw oh papah ni mohngiong unsek oh inengieng nan omw lamalam. E ketin mwahngih audepen atail lamalam oh ineng koaros. Ma ke pahn sohpeiong, e pahn ketin kupwurperenkinuhkala; ahpw ma ke pahn sohpeisang, e pahn ketin soikuhkala kohkohlahte.  “Eri met, maing ko, mwohn silangin atail Koht oh mwohn pokon lap wet en mehn Israel koaros, sapwellimen KAUN-O aramas, I peki rehmwail ni ngidingid kumwail en kanahieng kapwaiada mehkoaros me KAUN-O, atail Koht, ketin koasoanediong kitail, pwe kumwail en usehlahte papaieki sahpw kaselel wet oh kumwail en kadakadaur ong dih en mwuhr kan pwe re en sohsohki poatopoat kohkohlahte.”+OI pahn kupwure pwe eh mwehi en poatopoat kohkohlahte ma e pahn dadaurete oh kapwaiada ni keneinei ei kosonned oh koasoandi koaros duwehte me e wiewia rahnwet.’ )“KAUN-O ketin mahsanihong ie, ‘Noumw pwutak Solomon me pahn kauwada Tehnpesei. I piladahr pwe en wiahla nei pwutak, oh I pahn wiahla seme. E ketikihong ie pwutak tohto, oh sang nanpwungarail koaros me e ketin pilada Solomon pwehn kaunda Israel, sapwellimen KAUN-O wehi.Q KAUN-O, Koht en Israel, ketin pilada ngehi oh kadaudokei kan pwe se en kaunda Israel kohkohlahte. E ketin pilada kadaudok en Suda pwe re kihda aramas me pahn kaunda wasa, oh e ketin pilada peneineien semeio sang nan kadaudok en Suda. Sang nan peneinei wet me e ketin kupwurperenki en ketin wiahkiniehla nanmwarkien Israel pwon.] 3ahpw e sohte ketin mweidohng ie, pwehki ngehi sounpei men oh I kakeredier nta laud.$ ADepit eri ketida mwohrail oh mahsanih, “Riei ko, tohn atail wehi koaros, kumwail ketin karonge ie mahs. I men kauwada ehu wasahn kousoan poatopoat ong Kohpwahn Inowo, wasahn utungada aluweluwen KAUN-O, atail Koht. I kaunopadahr dipwisou kei mehn kauwada ehu tehnpas mehn kawauwih,$ CNanmwarki Depit mahsanihong lapalap kan koaros en Israel en pokonpene nan Serusalem. Eri, lapalap koaros en kadaudok kan, lapalap akan me pwukoahki apwalih doadoahk en wehio, kaunen peneinei kan, kaun kan me pwukoahki apwalih dipwisou oh mahn akan me sapwellimen nanmwarki oh pil en sapwellime pwutako, oh lapalap koaros en nan tehnpaso, kaunen sounpei kan, ohl kesempwal kan, irail eri pokonpene nan Serusalem."Mwurin Ahidopel eh mehla, Apaiadar oh Sehoiada nein Penaia uhd wiahla sounkaweid. Sohap me kaunen sapwellimen nanmwarki sounpei kan. !Ahidopel me wia sapwellimen nanmwarkio sounkaweid, oh Usai mehn Ark iei ih me kompoakepahn nanmwarkio oh pil sapwellime sounkaweid.$A Sonadan, ullepen Nanmwarki Depit, sounkaweid koahiek oh loalokong. Ih oh Sehiel nein Akmoni me ahneki pwukoahn kasukuhli sapwellimen nanmwarki pwutak kan.MIet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:MIet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:MIet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:MIet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:MIet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:MIet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:M~Iet mwaren irail kan me apwalih sapwellimen nanmwarki dipwisou kan:|}qSohap, me eh nohno iei Seruaia, tapihada wia ntingdien aramas akan, ahpw e sohte kanekehla. Koht ketin kaloke mehn Israel pwehki ntingdien aramas wet, kahrehda uwen tohtohn me wadawadidi ko sohte ntingdi nan sapwellimen Nanmwarki Depit pwuhk.I| Nanmwarki Depit sohte ketin wia ntingdien aramas akan me mi pahnangin sounpar rieisek, pwehki KAUN-O eh ketin inoukihda me e pahn ketin kahngederehla mehn Israel duwehte usu kan en pahnlahng.1{[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham1z[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham1y[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham1x[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham1w[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham1v[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham1u[Iet mwaren sounepwelpen kadaudok en Israel: Kadaudok Sounepwelpe Reupen Elieser nein Sikri Simion Sepataia nein Maaka Lipai Asapaia nein Kemuel Aaron Sadok Suda Elihu, emen rien Nanmwarki Depit Isakar Omri nein Maikel Sepulon Ismaia nein Opadaia Napdali Seremod nein Asriel Epraim Osea nein Asasaia Palikapi en Manase Soel nein Pedaia Palimesehn Manase Iddo nein Sekaraia Pensamin Saasiel nein Apner Dan Asarel nein Seroham3taIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3saIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3ra Iet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3qa Iet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3pa Iet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3oa Iet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3na Iet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3maIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3laIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3kaIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3jaIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3iaIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3haIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:3gaIet mwaren kaun akan ong ehuehu sounpwong:f 1Iet mwaren kaunen peneinei kan en mehn Israel oh kaunen peneinei lap akan oh arail lapalap akan me apwalih doadoahk en wehio. Nan sounpwong koaros en sounpar ehu pwihn tohrohr me ohl rianen pahkid towehda, kin wia arail doadoahk pahn kaweidpen kaun me ahneki nan sounpwongo.e Nanmwarki Depit ketin pilada kaunen peneinei koahiek riakid isipwiki sang kisehn Seraia oh kilelediong irail en apwalih mehkan me pid mwekid en mwomwohdiso oh mwekid en koperment nan Israel ni palimesehn Pillap Sordan-nan sapwen Reupen, Kad, oh Palimesehn Manase.dSeraia me kaunen kadaudok en Epron. Ni kapahisek en sounpar en mwehin Nanmwarki Depit, ropirop ehu wiawihong irekidien peneineien kadaudok en Epron, oh sounpei koahiek kan me iang towehda peneinei wet dierekda koukousoan nan Saser nan sapwen Kilead.Zc-Nan kadaudok en Epron, Asapaia, oh kiseh me 1,700, irail koaros ohl koahiek kei, me kileldiong re en apwalih mehkan me pid mwekid en mwomwohdiso oh mwekid en koperment nan Israel ni palikapi en Pillap Sordan./bWPwukoa doadoahk pwukat kileldiong kadaudok en Isar, Kenanaia oh nah pwutak ko: ntingdien mwekid kan en palien koperment oh kapwungala repenpwung kan ong mehn Israel.eaCSelomid oh eh peneinei me pwukoahki apwalih mehkoaros me kasarawihongehr ni doadoahk en nan Tehnpas Sarawio, iangahki kisakis me soukohp Samuel, Nanmwarki Sohl, Apner nein Ner, oh Sohap, nein Seruaia pwutak, ketikipene.m`SRe ale ekei dipwisou me re kalowehdi nan mahwen oh kasarawihong ni doadoahk en nan Tehnpas Sarawio.B_}Selomid oh kisehn eh penienei me pwukoahki apwalih kisakis koaros me Nanmwarki Depit, kaunen peneinei kan, kaunen pwihn en peneinei kan, oh lapalap en sounpei kan kasarawihongehr Koht.9^kRien Kersom pwutak Elieser, iei ih kisehn Selomid. Elieser me semen Rehapaia, Rehapaia me semen Sesaia, Sesaia me semen Soram, Soram me semen Sikri, Sikri me samaniki Selomid.]!Sepuel, kisehn peneineien nein Moses pwutak Kersom, ih me kaun keieu en pwukoahki apwalih mwohni oh dipwisou kesempwal en Tehnpas Sarawio.S\Pwukoa doadoahk pil kileldiong kadaudok en Amram, Isar, Epron, oh Ussiel..[UNein Ladan pwutak riemen teiko Sedam oh Soel, me pwukoahki apwalih wasahn nekid mwohni en meirong oh dipwisou kesempwal en Tehnpas Sarawio iangahki perehn nahk kan.~ZuLadan, emen nein Kerson pwutak ko, me pahpa kahlap en ekei pwihn en peneinei, iangahki peneineien nah pwutak Sehiel.-YSEkei iengen mehn Lipai ko pwukoahki apwalih dipwisou kesempwal en nan Tehnpas Sarawio iangahki perehn nahk kan me kisakis kan me kasarawihongehr Koht kin mi loale.[X/Ih doadoahk en silasil pwukat me kileldiong peneineien Kora oh peneineien Merari._W7Limwahn ihmw me mi palikapi, sounsilasil pahmen kin mi pohn ahlo oh riemen nan ihmwo.]V3Ni palimese, sounsilasil wenemen me kileldiong ehuehu rahn, ni paliepeng, me pahmen, oh ni palieir, me pahmen. Sounsilasil pahmen me kileldiong en sile perehn nahk kan rahn koaros, riemen ong ehuehu perehn nahk.1U[Suppim oh Osa pwukoahki ewen kelen palikapi iangahki Ewen Kehl Salleked me mi limwahn ahl me uhdahlao. Doadoahk en silasil pwalpeseng oh kileldiong en emenemen ahnsou.gTGOped Edom pwukoahki sile ewen kelen palieir, oh nah pwutak ko pwukoahki sile perehn nahk kan.SSelemaia usada ewen kelen palimese, oh nah pwutak Sekaraia, iei ih ohl me kin kihda kaweid mwahu, usada ewen kelen paliepeng.yRk Ehuehu peneinei, sohte lipilipil ia uwen tohtohn irail, kin usuhski mehnia ewen kehl me re pahn pwukoahki sile.Q/ Sounsilepen Tehnpaso pwalpeseng wiahda pwihn kei, nin duwen ar peneinei, oh kileldiong ar pwukoa doadoahk nan Tehnpaso, duwehte mehn Lipai teiko.uPc Ilkaia, Tepalaia, oh Sekaraia. Koaros patpene peneineien Osa me sounsilepen Tehnpas Sarawio me ehk silimen. O  Sang peneineien Merari iei Osa, me naineki pwutak pahmen: Simri (semeo kilelehdi en wia kaun, mehnda ma kaidehk ih me mesenih),=Nu Peneineien Meselemaia kihda ohl koahiek ehk welimen.bM=Peneineien Oped Edom kihda ohl wenehk riemen me inenen koahiek ong soangen doadoahk wet.\L1Nein Oped Edom mesenih, Semaia naineki pwutak wenemen: Odni, Repael, Oped, Elsapad, Elihu, oh Semakaia. Iei irail ohl kesempwal kei nan arail peneinei pwehki arail koahiek; me tikitik riemeno me inenen koahiek.\K1Nein Oped Edom mesenih, Semaia naineki pwutak wenemen: Odni, Repael, Oped, Elsapad, Elihu, oh Semakaia. Iei irail ohl kesempwal kei nan arail peneinei pwehki arail koahiek; me tikitik riemeno me inenen koahiek.&JGAmmiel, Isakar, oh Peulledai.*IMPil Oped Edom, me Koht ketin kupwuramwahwiheki pwutak welimen, mwararail kan ntingdi nin duwen irekidien arail sounpar: Semaia, Sehosapad, Soha, Sakar, Nedanel,(HKElam, Sehohanan, oh Eliehoenai.{GoNah pwutak isimen, mwararail kan ntingdi nin duwen irekidien arail sounpar: Sekaraia, Sediael, Sepadaia, Sadniel,%F EIet kileldien pwukoa doadoahk ong mehn Lipai me kin wia doadoahk en silasil nan Tehnpas Sarawio. Sang kisehn Kora iei Meselemaia nein Kore, peneineien Asap.LEOhl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.LDOhl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.LCOhl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.LBOhl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.LAOhl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L@Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L?Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L>Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L=Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L<Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L;Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser.L:Ohl 288 pwukat pwalpeseng wiahda pwihn rieisek pahieu wad ehk riemen nan ehu pwihn. Iet duwen irekidien ar wia ar pwukoa doadoahk: 1) Sosep sang peneineien Asap; 2) Kedalaia; 3) Sakur; 4) Seri; 5) Nedanaia; 6) Pukkaia; 7) Asarela; 8) Sesaia; 9) Madanaia; 10) Simei; 11) Ussiel; 12) Asapaia; 13) Sepuel; 14) Mattidaia; 15) Serimod; 16) Ananaia; 17) Sospekasa; 18) Ananai; 19) Mallodi; 20) Eliada; 21) Odir; 22) Kiddalti; 23) Maasiod; 24) Romamti Eser. J~}}W}|u{{zzz,yy/xvuutGssisr{rqqp:ocnmmlMjih]g ee\ddaccba```;_^^^/]o\YVSPPQOO\NMMCLLVKKJJIGG{FYEDDCBBAb@s?>=<<;7:98Q77 554N3361190{0/..",++ *f)n((.'&&q%%C$$B#T"!!? XL>0#xj ef`S + 3 H/o~W E kaunda nanmwarki koaros nan sahpwo sang Pillap Iupreitis lel Pilisdia, oh pil lellahng irepen Isip./}W Nanmwarki Solomon pil sapwellimaniki kelen oahs pahkid ong sapwellime oahs oh werennsapw en mahwen kan. Ekei kin mi Serusalem oh luhwe kan kin mi nan kahnimw teikan.6|e Emenemen irail kin wadohng Solomon arail kisakis-mehkot me wiawihkihda silper oh kohl, likou, dipwisoun mahwen, mehn doal mwenge, oahs, oh kou. Met wiewiawi sounpar koaros.Q{ Koaros kin rapahki kaweid reh, pwe re en rong erpit me Koht ketikihong.Uz# Nanmwarki Solomon kepwehpwe sang oh erpit sang nanmwarki koaros nin sampah.Iy Tehnwere polohn sohp ehu pil kin iang tehnweren Nanmwarki Airam polohn sohp kan seiseiloakseli. Mwurin sounpar siluh koaros sohp ko kin wahdo kohl, silper, aipori, mwongki aramas, oh mwongki.Px Sapwellimen Solomon kep en konot pihl koaros wiawihkihda kohl, oh dipwisou koaros me mi wasa me adaneki Imwen Poudiahl en Welin Lepanon wiawihkihda kohl tohr. Silper kin sohte wad ni mwehin Solomon.-wS Mwomwen laion ehk riemen mi pohn kehndakeo, emen kin mi ni imwin ehu lohn kehndakeo ni palimeing oh pailmaun. Sohte mwoahl ehu me duwehte met nan ehu wehi tohrohr.lvQ Lohn kehndake weneu me kodahng ni mwoahlo, pil mie wasahn neh me wiawihda patehngete mwoahlo, e pil kidikidkihla kohl, wasahn peh riau pil wiawihda ni pali riau en mwoahlo, oh mwomwen laion riemen mie, emen apali a emen apali.|uq Nanmwarkio pil wiahda lapalahn mwoahl ehu. Elep en mwoahl wet kidikidki aipori oh wasa teikan kidikidki kohl tohr.-tS oh mehn sansar tikitik silipwiki, ehuehu kidikihla kerenieng paun en kohl waluh. E ketikihdiong mehn sansar koaros wasa me adaneki Imwen Poudiahl en Welin Lepanon.vse Solomon ketin wiahda mehn sansar kalaimwun riepwiki, ehuehu kidikidkihla kerenieng paun en kohl eisek limau,r% likin daksis me sounnetinet kan kin patohwanda. Nanmwarkien Arepia oh kepina kan en wehi kan en Israel pil kin patohwandohng silper oh kohl.[q/ Nan sounpar koaros Nanmwarki Solomon kin ale pohnangin ten en kohl rieisek limau,]p3 Nanmwarki Solomon ketikihong lih nanmwarkien Sipa soahng koaros me e peki. Met likin dahme e ketikihongehr liho ni kaweliali en dipwisou me e kisekisehki kan. Liho oh eh sounpapah kan eri sapahllahng wehin Sipa.Zo- Solomon doadoahngki tuhke ko ong ni wiepen kehndakehn Tehnpas Sarawio oh ong ni pein tehnpeseo, e pil wiahkihda mehn keseng arp oh lair. Sohte tuhke me duwehte met me pwaradahr sang mahs kohdo nan wehin Suda.n (Sapwellimen Nanmwarki Airam oh Solomon ohl akan me patohwando kohl sang Opir pil patohwando tuhke suniper oh kisin takai kesempwal kei.m# Liho eri ketikihong Nanmwarki Solomon kisakis kan me e ketiki kohdo: kerenieng ten en kohl limau oh kiden mehn doal mwenge oh kisin takai kesempwal. Sohte soangen mehn doal mwenge me kaselel kak dierekda me duwehte me lih namwarkien Sipa ketikihong Nanmwarki Solomon._l7 Kapinga KAUN-O, omwi Koht! E ketin kasaledahr eh ketin kupwurperenkin komwi ni eh ketin wiahkinkomwihla nanmwarki men, me en kakaun ni mware. Pwehki eh ketin loalloale sapwellime aramas akan en Israel oh kupwurki kolokol irail kohkohlahte, e ketin wiahkinkomwilahr arail nanmwarki pwe komwi en kak apwahpwalih kosonned oh pwung en aramas.”k- Ia uwen pai en aramas akan me kin papah komwi, me kin patopato pahn kupwuromwi ahnsou koaros oh kin rongorong sapwellimomwi mahsen en erpit kan!5jc I sohte kamehlele dahme I rong I lao patohdo oh pein patohwan. Dahme I rong pil sohte lel elep en omwi erpit. Sapwellimomwi erpit laudsang dahme aramas akan koasoakoasoia.{io Liho eri mahsanihong nanmwarkio, “Dahme I rong nan ei wehi duwen komwi oh sapwellimomwi erpit me uhdahn mehlel! h Liho eri mahsanih mwomwen konot akan me wisikdohng pohn sapwellime tehpelo, oh pil kilang wasa me sapwellime lapalap akan kin wendi ie, duwen koasoandien sapwellime tohndoadoahk kan en nan tehnpeseo oh mwomwen arail likou kan, mwomwen en sounpapah kan en kamadipwo arail likou kan, oh mwomwen meirong kan me e ketikihda nan Tehnpas Sarawio. Liho inenen pwuriamweikihla mepwukat koaros.fgE Lih nanmwarkien Sipa karongehda duwen erpit en Solomon oh kilangada tehnpese me e kauwadahr.Sf E ahpw sapengala peidek koaros; sohte ehu peidek me e apwalki kawehwehda.Ce  Lih nanmwarkien Sipa karongehda duwen en Solomon eh ndand, liho eri seiloaklahng Serusalem pwe en songki peidek apwal ekei. Liho ketiki kohla kiden papah, iangahki kamel kei me wisik mehn doal mwenge, kisin takai kesempwal, oh uwe ieu en kohl. Ni ara tuhpene, liho ahpw kalelapak reh peidek koaros me e medemedewe.{doNanmwarki Airam kadaralahng sohp kei me pein sapwellime lapalap akan tangahki oh sehla koahiek kei me doadoahk powe. Re iang sapwellimen Solomon lapalap akan seiloaklahng wehin Opir oh patohwandohng Solomon kerenieng ten en kohl eisek weneu.ac;Solomon eri ketilahng Esiongkeper oh Elad, wap kan ni oaroahr en Akapa, nan wehin Edom.4baLel ni ahnsowo sapwellimen Solomon doadoahk koaros imwiseklahr. Sang ni seridahn poahsoan en Tehnpas en KAUN-O lel ni imwiseklahn doadoahk, mehkoaros inenen pweida mwahu.aKaweid kan me Depit ketikihong samworo kan oh mehn Lipai kan me pid imwen nahk kan oh pil soahng teikan wiawihda ni oaritik.[`/E idawehn koasoandi kan en seme Depit, e ketin kosoanehdi en samworo kan arail doadoahk en rahn koaros oh en mehn Lipai kan me kin sewese samworo kan ni koul kan, oh wiepen arail doadoahk kan. E pil koasoanehdi en sounsilasil kan arail ahnsoun doadoahk kan en rahn koaros ni ehuehu ewen kehl, nin duwen kosoandien Depit, ohl en Koht men. _  E ketin wiahda meirong isihs kei nin duwen me koasoandier nan Kosonned en Moses ong ehuehu rahn sarawien: Sapad, Sarawien Maram Pwul, oh rahn sarawi siluh en nan pahr koaros-Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs, Sarawien Dolung Wahnsahpw, oh Sarawien Impwal kan.i^K Solomon wiahda meirong kei ong KAUN-O pohn pei sarawi me e ketin kauwada mwohn Tehnpas Sarawio.;]o Solomon ketin kasausang eh likend, sapwellimen nanmwarkien Isip serepeino, sang nan Kahnimw en Depit kolahng ni ihmw me e ketin kauwadahng serepeino. E mahsanih, “Serepeino sohte pahn kousoan nan tehnpesen Depit, nanmwarkien Israel, pwehki wasa ehu me Kohpwahn Inowo koasoansoandiongehr ie me sarawi.”s\_ Lapalap 250 me kaunda soangen mwomwen doadoahk idihd kan me wiewiawi ong ni kokoupen ihmw oh kahnimw kan.[ Mehn Israel kan sohte iang wia doadoahk idihd, ahpw re kin wia doadoahk en sounpei, kaunen sounpei, kaunen werennansapw, oh soundak oahs. Z Solomon ketin itonehng doadoahk laud ong kadaudok en mehn Kenan ko me mehn Israel ko sohte kemehla ni ahnsou me re alehdi sahpwo. Irail pwukat me iangahki mehn Id, mehn Amor, mehn Peris, mehn Ip, mehn Sepus, me kadaudokarail kan wiewiahte lidu lel rahnwet. Y Solomon ketin itonehng doadoahk laud ong kadaudok en mehn Kenan ko me mehn Israel ko sohte kemehla ni ahnsou me re alehdi sahpwo. Irail pwukat me iangahki mehn Id, mehn Amor, mehn Peris, mehn Ip, mehn Sepus, me kadaudokarail kan wiewiahte lidu lel rahnwet.X kahnimw Paalad, kahnimw koaros me e wiahki wasahn nahk, oh kahnimw kan me tehnwere werennansapw en mahwen oh oahs akan mihmi ie. Sapwellime koasoandi koaros pweida me iangahki kokoudahn Serusalem, nan Lepanon, oh wasa koaros nan sahpwo me e ketin kakaun.WSolomon pil pwurehng onehda sapahl kahnimw pwukat: Ped Oron Palipowe oh Ped Oron Palipah (kahnimw kehlail kan me ewen kehl mete mie),Voh ketikihong kehl kehlail ni kahnimw Palmaira nan sapwtehno. E pwurehng onehda sapahl kahnimw kan en Amad me wia wasahn nahk dipwisou..UWE ketin kalowehdi sapwen Amad oh Sopa T E pil pwurehng onehda sapahl kahnimw kan me Nanmwarki Airam ketikihongehr, oh e ketikihong mehn Israel kan pwe re en kousoan ie.OS Erein sounpar rieisek me Solomon kakauki Tehnpas Sarawio oh tehnpeseo.tRaAramas akan ahpw pahn sapeng, nda, ‘Pwehki ar kesehla KAUN- O, ar Koht, me ketikihsang arail pahpa kahlap ako Isip. Re iangala koht en liki kan oh kaudokiong irail. Ih kahrepen KAUN-O eh ketikihong irail soangen paisuwed wet.’ ”GQ“Tehnpas wet me inenen wahu ahnsou wet, ahpw ni mehmen eh pahn keid limwah pahn pwuriamweikihla oh idek, ‘Dahme KAUN-O ketin wiahkihda soangen irair wet ong sahpw wet oh Tehnpas wet?’jPMeri, I pahn kihsang kumwail nan sahpw me I kihongkumwailehr, oh I pahn kesehla Tehnpas wet me I kasarawihalahr pwe aramas akan en wiahki arail wasahn kaudok ong ie. Aramas koaros wasa koaros pahn kouruhrki oh mwamwahlikihla.~OuAhpw ma kowe oh noumw aramas akan pahn sapeikiong kosonned oh mahsan kan me I kihong kumwail oh pwongih koht teikan,}NsI pahn kapwaiada inou me I wiahiong semomw Depit ni ei mahsanihong me kadaudoke kan pahn kakaun Israel kohkohlahte.MMa ke pahn papah ie ni loalopwoat duwehte semomw Depit, kapwaiada ei kosonned kan oh wiewia mehkoaros me I mahsanihong uhk,!L;pwehki ei piladahr oh kasarawihalahr nin duwen wasa me aramas akan pahn wia arail kaudok ong ie kohkohlahte. I pahn sinsile oh apwahpwalih kohkohlahte.^K5I pahn sinsile Tehnpas wet oh onopada I en rong kapakap koaros me pahn wiawi wasaht,AJ{ma re pahn kapakapohng ie oh koluhla oh sohpeisang suwed me re wiewia, eri, I pahn rong irail sang nanleng, mahkikihong irail diparail kan, oh I pahn pwurehng kapaiahda sapwarail kan.I Ni ahnsou ehu me I pahn katokihedi keteu de kadarodo lokust kan pwehn kangala wahnsahpw de kadarodo soumwahu lusulus ong nei aramas akan,.HU KAUN-O ahpw ketin pwarohng nipwong, oh mahsanihong, “I rongehr omw kapakap, oh I perenkidahr Tehnpas wet en wiahla en aramas akan arail wasahn wia meirong ong ie. G  Mwurin Nanmwarki Solomon eh ketin kaimwisakala kokoupen Tehnpas Sarawio oh tehnpeseo, oh eh koasoandi koaros pweidahr oh nekier,tFa oh mandahn rahno, ni kerieisek siluhn rahnen sounpwong keisuh, Solomon ahpw kadarpeseng aramas ako ong arail wasa kan. Re ahpw pereperenki kupwuramwahu kan me KAUN-O ketikihongehr sapwellime mehn Israel kan, ong Depit, oh ong Solomon. E9 Re wiewiahki kasarawien pei sarawio erein rahn isuh oh pil erein rahn isuh Sarawien Impwal kan. Re wiahda ehu sarawien kaerala ni kaimwiseklahn rahno,2D]Solomon oh mehn Israel koaros ahpw wiahda Sarawien Impwal erein rahn isuh. Aramas tohtohie me kohsang Wasahn Kot en Amad ni paliepeng oh sang ni irepen Isip ni palieir.!C;Solomon eri kasarawihala nanwerengen kehlo, wasa kis mwohn Tehnpaso, e ahpw ketin wiahda meirong isihs kei wasao me pwonte, meirong en wahnsahpw, oh wih en mahn akan me wia meirong en kaminimin. E ketin wia met pwehki pei sarawi pronso me nohn tikitikiong mehn meirong ko koaros.9BkSamworo ko pato wasa me kileldiong irail, oh mehn Lipai ko uh sohpeilahng irail, kapikapingahki KAUN-O neirail keseng kan me Nanmwarki Depit ketikihong irail oh kokoulki, “Sapwellime Limpoak Me Poatopoat!” duwen me Depit koasoanediong irail. Samworo ko peuk sowi nindokon aramas ako ar kesikesihnen.!A;E ketin meirongkihla kou 22,000 oh sihpw 120,000 nin duwen meirong en kaminimin. Ih duwen Solomon oh aramas ako koaros ar kasarawihala Tehnpas Sarawio.I@ Solomon oh aramas ako ahpw ketin wiahda ar meirong ong KAUN- O.z?mNi ahnsou me mehn Israel ko kilangada kisinieio eh pwupwudihsang nanleng oh maraino kadirehla Tehnpaso, irail eri poaridiong pohn taht takai en nan kehlo oh pwongih Koht oh kapikapinga ih pwehki sapwellime kupwur mwahu oh limpoak poatopoat.g>GPwehki lingaling en KAUN-O eh kadirelahr nan Tehnpaso, samworo kan sohla kak patohlong loale.:= oNi Nanmwarki Solomon eh kaerala sapwellime loulou, kisiniei ahpw kohdihsang nanleng oh isikala meirong ko me re patohwandahr, oh lingaling en KAUN-O ahpw kadirehla nan Tehnpaso.<+*Maing KAUN, ei Koht, komwi dehr likidmeliehla nanmwarki me komwi ketin piladahr. Komwi ketin tamanda loalopwoat en sapwellimomwi ladu Depit.”\;1)Eri, komwi ketida, Maing KAUN, at Koht, oh ketido nan Tehnpas wet oh ketiket wasaht poatopoat kohkohlahte, iangahki Kohpwahn Inowo, kilel en omwi roson lapalahpie. Komwi ketin kupwuramwahwih sapwellimomwi samworo kan ni soahng koaros me re pahn wia, oh sapwellimomwi aramas koaros en pereperen pwehki sapwellimomwi kupwur mwahu ong irail.:(“Eri, Maing ei Koht, komw ketin mahsendidohng kiht oh ketin karonge kapakap kan me kin pwilidawohng komwi sang wasakiset. 9'eri, komwi ketin karonge ar kapakap. Sang nan mwoalomwi nanleng komwi ketin karonge irail oh kupwur mahkohng diparail kan koaros.E8&Ma re pahn koluhla mehlel nan sahpwo, oh kapakap sohpeiong sahpw wet me komwi ketikihongehr at pahpa kahlap ako, kahnimw wet me komwi ketin piladahr, oh Tehnpas wet me I kauwadahng komwi,]73%Maing, komwi ketin karonge en sapwellimomwi aramas akan arail kapakap akan. Ma re pahn koluhla nan sahpwo oh kapakapohng komwi, oh sakarkihda duwen arail sapwung, komwi ketin karonge ar kapakap akan, Maing KAUN.6$“Ahnsou me sapwellimomwi kan pahn wiahda dihp ong komwi- eri, sohte emen me sohte kin dipada-oh nan omwi kupwur engieng komwi kin ketin mweidohng ar imwintihti kan en poweiraildi oh salihraildi oh kalipeiraillahng nan ehu wehi tohtohr, mehnda ma wehi doh ehu,5y#komwi ketin karonge ar kapakap akan. Sang nanleng komwi ketin karonge irail, Maing, oh ketikihong irail re en powehdi.>4u"“Ahnsou me komwi pahn mahsanihong sapwellimomwi kan re en patohla oh mahweniong ar imwintihti kan, re ahpw sohpeiong kahnimw wet oh Tehnpas wet me I patohwan kauwadahr ong komwi,M3!komwi ketin karonge eh kapakap. Sang nanleng, wasa me komwi kin ketiket ie, komwi ketin karonge oh kapwaiada dahme e peki rehmwi, pwe tohn sampah koaros en eseikomwihla oh peikiong komwi, duwehte sapwellimomwi mehn Israel kan. Irail eri pahn esehla me Tehnpas wet me I kauwadahr iei wasa me aramas pahn kaudokiong komwi ie.^25 “Ahnsou me mehn liki men me koukousoan nan sahpw doh ehu pahn rong duwen omwi ketin roson oh lapalahpie oh duwen omwi kin ketin onopada ahnsou koaros pwehn sewese aramas, e ahpw patohdo kapakap nan Tehnpas wet,/1Wpwe sapwellimomwi aramas akan en wahunekin komwi oh peikiong komwi ahnsou koaros nindokon ar pahn koukousoan nan sahpw me komwi ketikihongehr arail pahpa kahlap ako.`09komwi ketin karonge eh kapakap. Komwi ketin karonge sang nan mwoalomwi nanleng oh ketin mahkohng. Komwihte kelehpw me mwahngih lamalam en aramas. Komwi ketin katingiheki emenemen eh wiewia kan nin duwen me konehng,/komwi ketin karonge arail kapakap akan. Ma mehn Israel men pahn kapahwei peh ni Tehnpas wet pwehki eh kolulahr nan kapehde,.“Ni ahnsou me lehk lapalap kin lelohng sahpwet de soumwahu lusulus de wahnsahpw akan kin ohkihla karakar en kisinieng de pelin lokust, de ahnsou me imwintihti kan kin mahweniong sapwellimomwi aramas akan, de ahnsou me soumwahu kin pwarada rehrail,6-eMaing KAUN, komwi ketin karonge irail nanleng oh kupwur mahkohng sapwellimomwi ladu kan, aramas akan en Israel, oh padahkihong irail re en kin wiahda dahme pwung. Eri, Maing KAUN, komwi ketin kamwerediong keteu pohn sapwen sapwellimomwi kan, sahpw me komw ketikihong irail re en sohsohki kohkohlahte.H, “Ni omwi pahn katokehdi keteu pwehki sapwellimomwi aramas akan ar wiahda dihp ong komwi oh ni ar pahn koluhla oh sohpeiong Tehnpas wet pwe re en peki sapwellimomwi kalahngan ni karakarahk,>+ukomwi ketin karonge irail sang nanleng. Komwi ketin kupwur mahkohng sapwellimomwi aramas akan oh kapwureiraildohng nan sahpw me komwi ketikihongehr irail oh arail pahpa kahlap ako.k*O“Ma sapwellimomwi aramas akan en Israel lohdi pahn arail imwintihti kan, pwehki arail kin wiahda dihp ong komwi oh ni ar pahn sohpeiong komwi oh patodohng ni Tehnpas wet pwe re en peki sapwellimomwi kalahngan ni karakarahk,0)YMaing KAUN, komwi ketin karonge sang nanleng oh kadeikada sapwellimomwi ladu kan. Komwi ketin kaloke me dipadao nin duwen me konehng oh ketin katingih me mwakelekelo.7(g“Ni kadip eh pahn uhwong aramas emen me e dipikihda eh wiewia sapwung ong emen oh wisikdohng ni sapwellimomwi pei sarawi nan Tehnpas wet pwehn kahukihla me e sohte dipada,J' Komwi ketin karonge ei kapakap oh pil en sapwellimomwi aramas en Israel kan ni ar pahn sohpeiong wasa kiset oh kapakap. Komwi ketin karongei kiht nan mwoalomwi nanleng oh kupwur mahkohng kiht.f&EKomwi ketin sinsile Tehnpas wet nipwong oh nin rahn. Komwi ketin inoukidahr me iei wasaht me aramas akan pahn kin kaudokiong komwi ie, eri, komwi ketin karonge ie ni ei pahn kin sohpeiong Tehnpas wet oh patohwan kapakap.l%QMaing KAUN, ei Koht, sapwellimomwi ladu ngehi. Komwi ketin karonge ei pekipek oh ketin kupwurehla.D$“Ahpw, Maing KAUN, mehlel me komwi kak ketiket nin sampah nanpwungen aramas akan? Nanleng pil sohte itarohng komwi, eri, ia duwen Tehnpas wet me I kauwadahr eh pahn kak itarohng komwi?##Eri met, Maing KAUN, Koht en Israel, komwi ketin kupwurehla pwe soahng koaros me komwi ketin inoukihong sapwellimomwi ladu Depit en pweida."5Eri met, Maing KAUN, Koht en Israel, komw pil ketin kapwaiada inou teio me komw ketin wiahiong semeio, ni omwi ketin mahsanih me emen kadaudoke pahn kin wiahla nanmwarki ahnsou koaros, ma re kanahieng kapwaiada oh peikiong sapwellimomwi kosonned akan duwehte me semei wiadahr.l!QKomwi ketin kapwaiada inou me komwi ketin wiahiongehr semei Depit; rahnwet soahng koaros pweidahr.& EE ahpw loulou, mahsanih, “Maing KAUN, Koht en Israel, sohte koht emen nanleng de sampah me duwehte komwi. Komwi ketin kapwaiada sapwellimomwi inou ong sapwellimomwi aramas akan oh ketin kasalehiong irail sapwellimomwi limpoak ni ar kin weweid ni mohngiong unsek oh mehlel ong komwi.} (Solomon ketin wiahda pasapas prons ehu oh ketikihong nan werengen kehlo. Pasapaso piht waluh keimw pahieu oh piht limau ile. E ahpw ketidahng pohn pasapas wet, ih eri kelehpwikihdi wasa me aramas koaros kak kilang, oh kapadalahng lime ko nanleng.)iK Solomon eri ketida mwohn pokono oh ketila uh mwohn pei sarawio oh ketikihda lime kan oh loulou.! I koasoanediongehr Kohpwahn Inowo nan Tehnpas Sarawio, me pelien takai riapalio me sapwellimen KAUN-O inou ong mehn Israel mihmi loale.”<q “Eri, KAUN-O ketin kapwaiadahr sapwellime inou: I wiliandier semeio oh wiahla nanmwarkien Israel, oh I kauwadahr ehu tehnpas pwehn wia wasahn kaudok ong KAUN-O, Koht en Israel.uc ahpw ke sohte mwahn pahn kauwada. Noumw pwutak, me uhdahn noumw, iei ih me pahn kauwadahng ie tehnpesei.’_7Ahpw KAUN-O ketin mahsanihong, ‘Kowe me pwung ni omw men kauwadahng ie ehu tehnpas,Solomon ahpw usehla, mahsanih, “Semei Depit kupwurehda en kauwada tehnpas ehu ong wasahn kaudok ong KAUN-O, Koht en Israel.Ahpw met I piladahr kahnimw en Serusalem, wasa I pahn kin ale kaudok ie, oh kowe, Depit, pwe ke en kin kakaun nei aramas akan.’ ”ve‘Sang ni ahnsou me I kahrehdo nei aramas akan sang Isip lel rahnwet, sohte wasa kis I pilada nan wehin Israel, me tehnpas ehu en kokouda pwehn wia wasahn kaudok ong ie, oh sohte emen me I pilada pwehn kakaun nei aramas akan en Israel. E mahsanih, “Kumwail kapinga KAUN-O, Koht en Israel! E ketin dadaurete inou me e ketin wiahiong semei Depit, ni eh mahsanih,Mehn Israel koaros patopato wasao, nanmwarkio eri ketin sohpeilahng irail oh peki sapwellimen Koht kupwuramwahu ong irail.jMEri, met I kauwadahr ehu tehnpas lingan ong komwi, wasa me komwi pahn ketiket ie kohkohlahte.”z oSolomon eri loulou, mahsanih, “Maing KAUN, komwi ketin piladahr komwi en ketiket nan depwek kan oh nan rotorot.ucSamworo koaros iang pato wasao, sohte lipilipil mehnia pwihn me re iang towe, re ahpw kasarawihala pein irail. Oh sounkoul koaros-Asap, Eman, oh Sedudun, iangahki kisehn arail peneinei kan-re pil iang likawih likou linen. Mehn Lipai ko uh ni pengepengen pei sarawio ni palimese kol neirail simpal oh arp kan, oh samworo 120 iang irail kesekesengki sowi kan. Sounkoul kan pil iang kokoul ni ngihl pahrekiong sowi kan, simpal kan, oh soangen keseng teikan, nindokon arail kapikapinga KAUN-O, kokoulki: “Kapinga KAUN-O, pwehki ih me kupwur mwahu, oh sapwellime limpoak me poatopoat.” Nindokon samworo kan arail mwesemweselsang nan Tehnpaso, ni ahnsowohte pelien depwek lingaling en KAUN-O ahpw kadirehla wasao, irail eri sohla kak usehla kaudoko.uc Samworo koaros iang pato wasao, sohte lipilipil mehnia pwihn me re iang towe, re ahpw kasarawihala pein irail. Oh sounkoul koaros-Asap, Eman, oh Sedudun, iangahki kisehn arail peneinei kan-re pil iang likawih likou linen. Mehn Lipai ko uh ni pengepengen pei sarawio ni palimese kol neirail simpal oh arp kan, oh samworo 120 iang irail kesekesengki sowi kan. Sounkoul kan pil iang kokoul ni ngihl pahrekiong sowi kan, simpal kan, oh soangen keseng teikan, nindokon arail kapikapinga KAUN-O, kokoulki: “Kapinga KAUN-O, pwehki ih me kupwur mwahu, oh sapwellime limpoak me poatopoat.” Nindokon samworo kan arail mwesemweselsang nan Tehnpaso, ni ahnsowohte pelien depwek lingaling en KAUN-O ahpw kadirehla wasao, irail eri sohla kak usehla kaudoko.uc Samworo koaros iang pato wasao, sohte lipilipil mehnia pwihn me re iang towe, re ahpw kasarawihala pein irail. Oh sounkoul koaros-Asap, Eman, oh Sedudun, iangahki kisehn arail peneinei kan-re pil iang likawih likou linen. Mehn Lipai ko uh ni pengepengen pei sarawio ni palimese kol neirail simpal oh arp kan, oh samworo 120 iang irail kesekesengki sowi kan. Sounkoul kan pil iang kokoul ni ngihl pahrekiong sowi kan, simpal kan, oh soangen keseng teikan, nindokon arail kapikapinga KAUN-O, kokoulki: “Kapinga KAUN-O, pwehki ih me kupwur mwahu, oh sapwellime limpoak me poatopoat.” Nindokon samworo kan arail mwesemweselsang nan Tehnpaso, ni ahnsowohte pelien depwek lingaling en KAUN-O ahpw kadirehla wasao, irail eri sohla kak usehla kaudoko.uc Samworo koaros iang pato wasao, sohte lipilipil mehnia pwihn me re iang towe, re ahpw kasarawihala pein irail. Oh sounkoul koaros-Asap, Eman, oh Sedudun, iangahki kisehn arail peneinei kan-re pil iang likawih likou linen. Mehn Lipai ko uh ni pengepengen pei sarawio ni palimese kol neirail simpal oh arp kan, oh samworo 120 iang irail kesekesengki sowi kan. Sounkoul kan pil iang kokoul ni ngihl pahrekiong sowi kan, simpal kan, oh soangen keseng teikan, nindokon arail kapikapinga KAUN-O, kokoulki: “Kapinga KAUN-O, pwehki ih me kupwur mwahu, oh sapwellime limpoak me poatopoat.” Nindokon samworo kan arail mwesemweselsang nan Tehnpaso, ni ahnsowohte pelien depwek lingaling en KAUN-O ahpw kadirehla wasao, irail eri sohla kak usehla kaudoko.9k Sohte mehkot nan Kohpwahn Inowo, ihte pelien takai riau me Moses kihdiong loale ni Nahna Sainai, ahnsou me KAUN-O ketin wiahiong mehn Israel inou ehu ni ar kohkohdo sang Isip.< q Aramas kak kilang imwin tuhkehn wisik ko ma re pahn kesihnen mwohn Wasa Sarawiheo, ahpw sohte me kak kilang sang ekis wasa tohrohr. (Tuhkehn wisik ko mihmihte wasao lel rahnwet.)O Ara pehnpihr ko ngappeseng pwaindi Kohpwao iangahki tuhkehn wisik ko.v eSamworo ko eri patohwanlong Kohpwahn Inowo nan Tehnpaso oh koasoanediong Wasa Sarawiheo, pahn pehn kerup ko. 5Nanmwarki Solomon oh mehn Israel koaros eri pokonpene mwohn Kohpwahn Inowo oh meirongkihla kiden sihpw oh kou-me inenen tohto sohte me kak wadekedi. /walahng nan Tehnpaso. Samworo ko oh mehn Lipai ko pil kasauda Impwal me KAUN-O kin ketiket loale oh dipwisawi kan koaros kasaulahng nan Tehnpaso.OMwurin arail pokonpenehr, mehn Lipai ko eri pwekada Kohpwahn Inowo ohDIrail koaros eri pokonpene ni ahnsoun Sarawien Impwal kan.jMNanmwarki eri ketin malipepene kaunen kadaudok kan oh kaunen peneinei kan en Israel pwe re en pokonpene Serusalem, pwe re en ketikihsang Kohpwahn Inoun KAUN-O nan Saion, Kahnimw en Depit,. oh ketikilahng nan Tehnpas Sarawio.r _Ni ahnsou me Nanmwarki Solomon ketin kaimwisekala sapwellime doadoahk koaros en Tehnpas Sarawio, e ahpw ketikihong nan perehn nahk kan dipwisou koaros me seme Depit ketin kasarawihongehr KAUN-O-silper, kohl oh dipwisou teikan koaros.lQmehn kakunla lamp kan, pwohl kan, oh delen warpwohmwahu kan, oh pan kan mehn wisik mwoalus ngken. Dipwisou pwukat koaros wiawihkihda kohl tohr. Maslikin wenihmw kan en Tehnpaso oh wenihmw kan ong Wasa Sarawiheo kidikidki kohl.5ekapwat wahnrohs kan, lamp kan, oh tihpw kan;~udewen lamp oh lamp kan me wiawihkihda kohl mwakelekel me kin ngkengken mwohn Wasa Sarawiheo, nin duwen me koasoandi;Nanmwarki Solomon pil ketin wiahda dipwisou kohl kei ong nan Tehnpaso: pei sarawi oh tehpel me pilawahn meirong ong Koht kin mi powe;eCKiden dipwisou wiawihda kahrehda sohte emen me lemehda en teneki uwen prons me doadoahkala.^5Nanmwarkio ketin wiahda mepwukat koaros nanpwungen Sukot oh Sereda nan Wahun Sordan.L~Uram pil wiahda einpwoat kei, sapwel kei, oh pwohl kei. E kaimwisekala soahng koaros me e inoukihong Nanmwarki Solomon me e pahn wiahda ong Tehnpaso: Uram me keieu samanih wiahda mehkot, e wiahkidahr dipwisou pwukat koaros prons melengileng, nin duwen me Nanmwarki Solomon mahsanih, mehn doadoahk ong nan Tehnpesen KAUN-O.L}Uram pil wiahda einpwoat kei, sapwel kei, oh pwohl kei. E kaimwisekala soahng koaros me e inoukihong Nanmwarki Solomon me e pahn wiahda ong Tehnpaso: Uram me keieu samanih wiahda mehkot, e wiahkidahr dipwisou pwukat koaros prons melengileng, nin duwen me Nanmwarki Solomon mahsanih, mehn doadoahk ong nan Tehnpesen KAUN-O.L|Uram pil wiahda einpwoat kei, sapwel kei, oh pwohl kei. E kaimwisekala soahng koaros me e inoukihong Nanmwarki Solomon me e pahn wiahda ong Tehnpaso: Uram me keieu samanih wiahda mehkot, e wiahkidahr dipwisou pwukat koaros prons melengileng, nin duwen me Nanmwarki Solomon mahsanih, mehn doadoahk ong nan Tehnpesen KAUN-O.L{ Uram pil wiahda einpwoat kei, sapwel kei, oh pwohl kei. E kaimwisekala soahng koaros me e inoukihong Nanmwarki Solomon me e pahn wiahda ong Tehnpaso: Uram me keieu samanih wiahda mehkot, e wiahkidahr dipwisou pwukat koaros prons melengileng, nin duwen me Nanmwarki Solomon mahsanih, mehn doadoahk ong nan Tehnpesen KAUN-O.Lz Uram pil wiahda einpwoat kei, sapwel kei, oh pwohl kei. E kaimwisekala soahng koaros me e inoukihong Nanmwarki Solomon me e pahn wiahda ong Tehnpaso: Uram me keieu samanih wiahda mehkot, e wiahkidahr dipwisou pwukat koaros prons melengileng, nin duwen me Nanmwarki Solomon mahsanih, mehn doadoahk ong nan Tehnpesen KAUN-O.Ly Uram pil wiahda einpwoat kei, sapwel kei, oh pwohl kei. E kaimwisekala soahng koaros me e inoukihong Nanmwarki Solomon me e pahn wiahda ong Tehnpaso: Uram me keieu samanih wiahda mehkot, e wiahkidahr dipwisou pwukat koaros prons melengileng, nin duwen me Nanmwarki Solomon mahsanih, mehn doadoahk ong nan Tehnpesen KAUN-O.Rx Dengko koasoansoandiong limwahn palieir en palimesehn keimw en Tehnpaso.w% Re pil wiahda kehl me kapilpene Tehnpaso ong samworo kan, oh pil ehu kehl masliki. Wenihmwen ewen kehl me mi nanpwungara kidikidkihla prons.SvRe wiahda dewen lamp kohl eisek, duwehte me mieier ko, oh tehpel eisek, oh kihdiong nan pere laud en nan Tehnpaso, dewen lamp wad limau oh tehpel wad limau apali apali. Re pil wiahda pwohl kohl epwiki.SuRe wiahda dewen lamp kohl eisek, duwehte me mieier ko, oh tehpel eisek, oh kihdiong nan pere laud en nan Tehnpaso, dewen lamp wad limau oh tehpel wad limau apali apali. Re pil wiahda pwohl kohl epwiki.EtRe pil wiahda peisin eisek, limau mi palieir en Tehnpaso oh limau paliepeng, mehn widen mahn akan me kin wia meirong isihs. Oh en samworo kan mehn omwiomw pihl me mi nan dengk kalaimwuno.s-Keilen dengko mosulki ins 3. Keileo duwehte kilin ewen kep, welikekla liki duwehte wahnrohs. Kalon en pihl kerenieng nen limekid me kak audehda.ar;Dengko mi pohn kouwol prons ehk riemen me sohpeipeseng, wad silimen sohpeila ekis wasa.sq_Mie kapwat pohn keilen dengko, me wia irek riau. Kapwat ko mwomwen kouwol, me wiawihdahte patehng dengko.p}E pil ketin wiahda dengk prons pwonopwon ehu, me piht isuh elep loal, piht 45 pwonopwon oh piht 15 sang apali lel apali.eo ENanmwarki Solomon ketin wiahda pei sarawi prons ehu, me piht 30 keimw pahieu oh piht 15 ile.nApwoat uhr ko mi apali oh apwoat apali en wasahn pedolong nan Tehnpaso: me mi palieir adaneki Sakin oh me mi paliepeng adaneki Pohas.Hm Pohn moangen uhro ko kapwatki sihn oh pwohmakraneid prons 100.7lgNanmwarkio pil mahsanih re en wiahda uhr riapwoat, uhr riapwoato koaros reireiki piht 52, oh kihdiong mwohn Tehnpaso. Moangen uhr riapwoat ko koaros reireiki piht isuh elep.(kIKahdeng en Wasa Sarawiheo wiawihkihda likou linen oh pil soangen likou teikan, me koaduh poh mei, ntahnmwel, oh weitahta, oh mwomwen kerup kei deiadiong powe.'jG wasa me ira kesihnen ie emen apali a emen apali sohpeidilahng ni wenihmwen pedolongo. Pehn pihr riau ong emenemen kerup ko, ehu pehnpihr reireiki piht isuh elep, pehnpihr ko uhpeseng oh doakpene nan werengen pereo oh lellahng ni dihd en apali pereo, ira ngappeseng oh tehlapki piht 30.'iG wasa me ira kesihnen ie emen apali a emen apali sohpeidilahng ni wenihmwen pedolongo. Pehn pihr riau ong emenemen kerup ko, ehu pehnpihr reireiki piht isuh elep, pehnpihr ko uhpeseng oh doakpene nan werengen pereo oh lellahng ni dihd en apali pereo, ira ngappeseng oh tehlapki piht 30.'hG wasa me ira kesihnen ie emen apali a emen apali sohpeidilahng ni wenihmwen pedolongo. Pehn pihr riau ong emenemen kerup ko, ehu pehnpihr reireiki piht isuh elep, pehnpihr ko uhpeseng oh doakpene nan werengen pereo oh lellahng ni dihd en apali pereo, ira ngappeseng oh tehlapki piht 30.g Nanmwarkio pil mahsanihong sapwellime tohndoadoahk kan re en wiahkihda mete riemen kerup, kidimkihla kohl, oh kihdiong Wasa Sarawiheo,ffE ounses en kohl rieisek me wiahda nihl kan, oh dihd en perehn powe kan pil kidikidkihla kohl.:emPerehn loale, me adaneki Wasa Sarawiheo, piht 30 reirei oh piht 30 tehlap, e pahrekiongete tehlap en Tehnpaso. Ten en kohl rieisek limau me kidimala dihd kan en Wasa Sarawiheo; dE pil kapwatahkihda kohl dihd kan, reulap kan, wasahn pedolong kan, oh wenihmw kan. Tohndoadoahk kan parada kerup kei ni dihd kan.jcMNanmwarkio kapwatahkihda Tehnpas Sarawio kisin takai kesempwal oh kohl me kohsang wehin Parpaim. b Sidar me wia dihd en masloalen pere keieu laudo oh kohl me kapwata, oh ni dinapw akan mahlen en tuhke pahm oh sihn kei me mi ie.aPerehn pedolong nan ihmwo tehlepehte tehlap en Tehnpaso me piht 30, oh piht 180 ile. Nan pereo pwon wiawihkihda kohl mwakelekel tohr.L`Tehnpas me Solomon kauwadahr reireiki piht 90 oh tehlapki piht 30.?_yni keriaun sounpwong en kapahieun sounpar en eh mwehi.{^ qNanmwarki Depit, semen Solomon, ketin kaunopadahr wasa me Tehnpaso pahn kokouda ie. E pahn mihte Serusalem, pohn nahna Moria, wasa me Arauna mehn Sepuso kin wiahki eh wasahn kamwakel kohn ie. Nanmwarki Solomon ketin tapihada kokoupen Tehnpaso.]UE kilelehdi me 70,000 me pahn sounwahla dipwisou oh 80,000 me pahn kin sukada takai pohn nahna kan, oh ketin pilada me 3,600 me pahn kaunda doadoahko pwe en pweida.2\]Nanmwarki Solomon ketin ntingihedi mehn liki koaros me kin koukousoan nan Israel, duwehte ntingdien aramas me seme Depit wiadahr. Mehn liki 153,600 me koukousoan wasao. j~ }}:||9{{zsyy xqwwwvv@uutDs+rqqSpbp*onn{nZn8nmmm!llMk`jihh`hgffLedccMbaaE`_^^]d\[MZZ?YYBXXWuVVyUTStRQgPGONN^MMiLLCKK-JIImHH)GgFERDfCC[AAH@9??>==<<-;;599 8877 6544Y33Z210//;.T-v,++.*))((R'''&%%T$##Q""P!!d t s62f%n~'T 4 ~ K ^ ]lkY[5?cKumwail wauneki KAUN-O oh kanahieng amwail mwekid kan, pwehki KAUN-O, atail Koht, sohte kin uhpalihki me aklapalap de sohte me kin pwainohng pwehn uhpalihki me sapwung.”z>moh kaweidkin irail, “Kumwail kanahieng ni amwail pahn kin lohkihda pwunglahn kopwung kan; kumwail sohte mwekimwekidki manaman en aramas, ahpw manaman en KAUN-O, oh e pahn ketin ieiang kumwail ni amwail pahn lohkihda pwunglahn kopwung kan.T=!E ketin pilada sounkopwung kei nan ehuehu kahnimw me kehl kehlail nan Sudaz<mSeosopat kin ketiket Serusalem, ahpw e kin kalapw seiloakseli rehn aramas akan, sang Peersepa ni palieir lellahng ni irepen sahpw nahnahn Epraim ni paliepeng, pwehn pwurehng kapwuredohng aramas akan rehn KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako.9;kAhpw iet pwe mie mehkot rehmwi me mwahu. Komwi ketikihsangehr sansal kan en koht lih Asera me aramas akan kin kaudokiong, oh komwi nantihongehr idihdawehn kupwur en KAUN-O.”}:sSoukohp men, Sehu nein Ananai, ahpw patohla pwehn tuhwong nanmwarkio oh patowanohng, “Komwi kupwukupwure me tiahk mwahu ehu sewesehda me suwed akan oh uhpalihki me kin kailongki KAUN-O? Dahme komwi wiadahr kahredohr engieng en KAUN-O pohmwi.I9 Seosopat, nanmwarkien Suda, eri sapahlla Serusalem ni paiamwahu.!8;"Nindokon peio eh nannantihla mwowe, Nanmwarki Eihap wie ketiket nan tehnwere werenansapwo, sohsohpeilahng mehn Siria ko. Nin soutikpene e ahpw sipalla.,7Q!Sounpei en Siria men ahpw kadar nah arep pwoat oh lel nan mwaremwaren Nanmwarki Eihap. E ahpw werkilahng sapwellime sountangahki werennansapwo. “I kesikdier!”r6] Kaunen dak werenansapw ako ahpw kilangada me kaidehn ih nanmwarkien Israelo mwo, irail eri sohla pwakih.X5)Eri, ni ar kilangada Nanmwarki Seosopat, re lemehiong me ih nanmwarkien Israelo mwo, re ahpw sohpeiong oh mahweniong. Seosopat eri weriwer, oh KAUN-O Koht ahpw ketin kapitala oh peio ahpw uhd wekideklasang.4#Nanmwarkien Siria koasoanehdi pwe kaunen dak werenansapw en mahwen ko en dehr peiong emen tohrohr, pwe re en peiongete nanmwarkien Israelo.V3%Eihap eri mahsanihong Seosopat, “Ni atail pahn ketilahng mahwen, I pahn wekidala mwomwei, a komwi pahn ket nan sapwellimomwi likoun nanmwarki.” Nanmwarkien Israel wekidala mwomwe ih eri ketila mahwen.w2gEri Eihap, nanmwarkien Israel oh Seosopat, nanmwarkien Suda, ahpw ketila mahweniong kahnimw Ramod nan Kilead.<1qMaikaia ahpw patohwan, “Ma komwi pahn sapahldo paiamwahu, eri kaidehn KAUN-O me mahsen sang rehi!” E ahpw pil usehla, patohwan, “Kumwail koaros rong dahme I patohwanehr!”p0YNdaiong ira en kesehlong nan imweteng oh kihong en kangkang pilawa oh pihl I lao pwurodo paiamwahu.”2/]Nanmwarki Eihap eri mahsanihong emen sapwellime lapalap ako, “Salihedi Maikaia oh walahng rehn Amon, kepina en kahnimwo, oh rehn Sohas, sapwellimen nanmwarki pwutako. . Maikaia eri sapeng, patohwan, “Komwi pahn diarada ni ahnsou me komwi pahn patohla nan ehu perehn masloale pwe ke en rukula.”-Soukohp Sedekaia eri patohla rehn Maikaia, pohr meseo, oh patohwanohng, “Iahd me ngenen KAUN-O ketisang rehi oh mahseniong uhk?”@,yMaikaia eri kaerala eh pato, patohwan, “Ih met me pweidahr. KAUN-O kupwuredahr sapwellimomwi soukohp kan en pitih komwi. Ahpw pein ih ketin koasoanedier pwe komwi en diar apwal!”C+Ngehno ahpw sapeng, patohwan, ‘I pahn patohla oh patohwanohng eh tungoal soukohp koaros re en wiahda kokohp likamw.’ KAUN-O eri mahsanih, ‘Eri, kohla pitih. Ke pahn pweida.’ ”*1ngehn ehu ahpw patohdahla mwohn silangin KAUN-O, oh patohwanohng, ‘I pahn patohla pitih.’ KAUN-O ahpw keinemwe, ‘Ia duwen omw pahn pitih.’$)AKAUN-O eri keinemwe, ‘Ihs me pahn pitih Eihap pwe en kohla oh kamakamala nan Ramod?’ Ekei tohnleng ko patohwan ehu soahng, a ekei patohwan ehu soahng,C(Maikaia ahpw usehla, patohwan, “Eri, met komw ketin karonge dahme KAUN-O mahsanih! I patohwandahr KAUN-O eh ketiket nan mwoale nanleng, oh sapwellime tohnleng kan kesikesihnen limwah. 'Eihap eri mahsanihong Seosopat, “I patohwanohng komwi me e sohte kin kohpada mehkot mwahu ong ie; ahnsou koaros mehkot suwed!”l&QMaikaia eri sapeng, patohwan, “I patopatohwan karis en Israel eh mwerpeseng pohn dohl akan rasehng sihpw me sohte silepe. Oh KAUN-O ahpw mahsanih, ‘Sohte kaunen sounpei pwukat; mweidohng re en patopatohla ni popohl.’ ”%%Ahpw Eihap ketin sapeng, “Komwi en kin pato mehlel, ni omwi pahn kin pato ong ie ni mwaren KAUN-O! Pak depe me I pahn ndahng komwi met?”$+Ni eh lel pahn kupwur en Nanmwarki Eihap, nanmwarkio ahpw keinemwe reh, “Maikaia, ngehi oh Nanmwarki Seosopat en ketila mahweniong Ramod de soh?” Maikaia eri sapeng, patohwan, “Kumwa ketila mahwen, pwe kumwa pahn powehdi. KAUN-O pahn ketikihong kumwa en powehdi.”u#c Ahpw Maikaia sapeng, patohwan, “Ni mwaren Koht ieias I pahn koasoia dahme ei Koht pahn mahsanihong ie!”E" Ni ahnsowo, lapalapo me patolahng kahrehdo Maikaia ahpw patohwanohng Maikaia, “Soukohp teiko kohpadahr me nanmwarkio pahn paiamwahu, eri, komwi pil konehng en wia soangen koasoiohte.”%!C Soukohp teiko koaros pil wiahda soangen kokohpohte. Re patohwan, “Komwi ketiwei Ramod, oh komwi pahn powehdi; KAUN-O pahn ketikihong komwi en powehdi.”S  Emen irail, Sedekaia nein Kenahna, eri wiahda kod mete kei, e ahpw patohwanohng Eihap, “Iet me KAUN-O mahsanih, ‘Komwi pahn ketin mahwenkihong mehn Siria ape pwukat oh kaloweiraildi douluhl.’ ”?w Nanmwarki riemeno, ket nan sapwellimara likoun nanmwarki, oh ket nan mwoalara ni wasahn kamwakele wahn kohn likin ewen kelen Sameria, soukohp koaros ahpw wie kokohp mwohn silangira.Nanmwarki Eihap eri malipehdo emen lapalap en nan tehnpaso oh mahsanihong en patohla oh kahrehdo Maikaia ni ahnsou karuaru.yEihap eri sapeng, mahsanih, “Mie emen, Maikaia nein Imla. Ahpw I kin kailongki pwehki eh sohte kin kohpada mehkot mwahu ong ie; ahnsou koaros e kin kohpada mehkot suwed ong ie.” Seosopat ahpw mahsanihiong, “Komwi dehr wia mahsen pwoaten!”r]Ahpw Seosopat keinemwe, “Solahr pil emen soukohp me kitail en pil kak rapahki kupwur en KAUN-O reh?”r]Eihap eri malipepene soukohp ko, mweinele irail me pahpwiki, e ahpw keneimwe rehrail, “Ia duwe, I en kohla mahweniong Ramod, de soh?” Re ahpw sapeng, patohwan, “Komwi mahweniong, pwe KAUN-O pahn ketikihong komwi en powehdi.”W'E ahpw usehla mahsanih, “Ahpw kitail pahn rapahki mahs kupwur en KAUN-O.”B}E mahsanihong, “Komwi pahn iang ie mahweniong Ramod?” Seosopat ahpw sapeng, mahsanih, “Ei, ngehi oh ei tungoal karis onopadahr ni ahnsou me komwi kupwurki. Se pahn iang komwi.”Mwurin sounpar ekei Seosopat eri ketilahng nan kahnimw en Sameria pwehn tuhwong Eihap. Eihap ahpw kemehla sihpw oh kou tohto, pwehn kawauwih Seosopat oh irail ko me iang ih. E ahpw koangngoangehki Seosopat en iang ih mahweniong kahnimw Ramod nan Kilead.# ANi ahnsou me Seosopat, nanmwarkien Suda, kepwehpwehla oh ndandla, e ahpw koasoanehdi emen kiseh en pwopwoudlahng nan peneineien Eihap, nanmwarkien Israel.Sounpei pwukat kin doadoahkohng nanmwarkio nan Serusalem, e pil ketikihdiong ekei sounpei nan kelen mahwen teikan en kahnimw kan en Suda.gGMe keriaun kaun iei Sehosapad, me kaunda sounpei 180,000, me ahneki dipwisoun mahwen kaselel.1Eliada me kaunen sounpei kan sang peneineien Pensamin, sounpei koahiek men ih, me kaunda sounpei 200,000, me tehtehki mehn sansar oh kesik ketieu.oh me kesiluhn kaunen iei Amasaia nein Sikri, me kaunda sounpei 200,000. (Amasaia sang ni pein nsene e wiahla sounpapah men en KAUN-O.)BMe keriaun kaun iei Sehohanan, me kaunda sounpei 280,000,s_nin duwen ar peneinei kan. Adna me kaunen sounpei kan sang peneineien Suda, oh e naineki sounpei 300,000.dA wasa me kiden dipwisou kin nekinekla ie. E ketikihdiong lapalap koahiek kei nan Serusalem,{ En Seosopat manaman ahpw wie kekehlailla ahnsou koaros. E kauwada kahnimw kei oh kelen mahwen kei wasa koaros nan Suda,+ Mehn Pilisdia kei patohwandohng Seosopat uwen mwohni silper laud ehu oh kisakis kei oh mehn Arepia kei patohwandohng sihpw 7,700 oh kuht 7,700.a ; KAUN-O ketin kupwurehda pwe wehi kan me kapilpene Suda re en masak mahweniong Seosopat.  Re patohwanda pwuken Kosonned en KAUN-O oh patoseli nan kahnimw koaros en Suda, padapadahkihong aramas akan audepen pwuhko.R Mehn Lipai duwemen oh samworo riemen me iang irail. Mehn Lipai ko iei Semaia, Nedanaia, Sepadaia, Asahel, Semiramod, Sehonadan, Adonaisa, Topaisa, oh Topadonaisa; oh samworo ko iei Elisama oh Sehoram. 9Ni sounpar kesiluhn eh mwehi, e ahpw kadarala lapalap pwukat pwe re en padahk nan kahnimw kan en Suda: Penail, Opadaia, Sekaraia, Nedanel, oh Maikaia. 5E ketin pohnmwahsohki sapwellime doadoahk en papah KAUN-O oh kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan koaros oh kilel en koht lih Asera nan Suda.!;KAUN-O ketin katengehdi en Seosopat manaman pohn wehin Suda, oh aramas koaros kin patohwandohng kisakis reh, kahrehda eh kepwehpwehla oh waunla mehlel. E kin papah Koht en seme, kapwaiada sapwellimen Koht kosonned, oh sohte kin wia soahng kan me nanmwarki kan en Israel kin wia. KAUN-O ketin kupwuramwahwihala Seosopat pwehki eh idawehn karasepe mwahu kan en seme ni eh pwulopwul oh sohte kin kaudokiong Paal.'E ketikihdi sounpei kei nan kelen mahwen en kahnimw kan en Suda, wasa teikan nan Suda, oh nan kahnimw kan me Asa kalowehdi nan sapwen Epraim.d CSeosopat wiahla nanmwarki wiliandi seme Asa oh e kakehlahda eh manaman pwehn uhwong Israel.pYoh seridi nan pwoaren paip me e wiahda ong pein ih nan Kahnimw en Depit. Re doadoahngki mehn doal lehn wai oh leh pwohmwahu kei ong ni kaunopadahn seridi en erekso, oh re saunda lapalahn kisiniei ehu pwe re en mwahieiki eh pwoula.+Q E ahpw sipalla mwurin sounpar riauJ  Ni kesilihsek duwaun sounpar me Asa wiewiahki nanmwarki, e sapwellimanikihla luhmwuhmw ehu ni aluweluweo, e sohte pil sohpeiong KAUN-O oh peki sapwellime sawas, ahpw e ale sawas en tohkte kan.{ Wiewia koaros ni mwehin Asa, sang ni tapi lel ni imwi ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda oh Israel.% Mahsen pwukat kahrehiong Asa eh engiengda pahn soukohpo, e ahpw ketin salihedi. Iei ni ahnsowo me Asa tapihada sarlemei ong ekei aramas ako._~7 KAUN-O kin ketin mwasamwasahn sampah pwon, pwehn ketin kakehlahda irail kan me arail mohngiong kin loalopwoatohng ih. Komwi wiadahr tiahk en pweipwei, kahrehda sang met kohla mahwen pahn wiewiawi nan omwi wehi.”G}Dah? Mehn Sudan oh Lipia kan sohte neirail karis lapalahpie iangahki kiden werennansapw en mahwen oh soundak oahs? Ahpw pwehki omwi koapworopworki KAUN-O, e ketikihong komwi en poweiraildi.Z|-Ni ahnsowo soukohp Ananai patohla rehn Nanmwarki Asa oh patohwanohng, “Pwehki omwi koapworopworki nanmwarkien Siria sang KAUN-O, omwi Koht, sapwellimen nanmwarkien Israel karis pitsangehr pahn omwi manaman.c{?Nanmwarki Asa ahpw kapokonepene ohl akan sang wasa koaros nan Suda oh mahsanihong irail en wahla takai oh tuhke me Paasa wie doadoahngki nan Rama, irail eri uhd doadoahngkihong kokoupen kelen mahwen nan Kepa oh Mispa. zNi ahnsou me Nanmwarki Paasa karongehda dahme wiewiawi, e ahpw katokihedi kokoupen kelen mahweno nan Rama oh sohla doadoahk wasao.yyPenadad eri pwungki en Asa pekipeko, e ahpw kadarala sapwellime lapalap ako oh neirail karis kan pwe re en mahweniong kahnimw kan en Israel. Re kalowehdi Ison, Dan, Apel Ped Maaka, oh kahnimw koaros en Napdali wasa me dipwisou kan kin nekinek ie.xy“Kita ehupene, duwehte sapwellimata pahpa kahlap ako. Silper oh kohl pwukat iei kisakis ehu ong komwi. Komwi kupwurkalahngan oh kauwehla sapwellimomwi inou ong Paasa, nanmwarkien Israel, pwe en ketikihsang sapwellime sounpei kan nan ei wehi.”:wmAsa eri ale silper oh kohl sang wasahn nekinek en nan Tehnpas Sarawio oh nan tehnpesen nanmwarkio oh kadaralahng Damaskus, rehn Penadad, nanmwarkien Siria, iangahki pakair wet:Ev Ni kesilihsek weneu en mwehin Asa, nanmwarkien Suda, Paasa, nanmwarkien Israel mahweniong Suda oh tapihada kauwada kelen mahwen nan Rama pwehn katokihedi mwekid en aramas sang oh ong Suda.Tu!Sohla mahwen pwurehng wiawi lao lel ni kesilihsek limaun sapwellime mwehi.$tAE ketikihong nan Tehnpas Sarawio dipwisou koaros me eh pahpa Apaisa kasarawihongehr Koht, iangahki dipwisou kohl oh silper me pein ih kasarawihong KAUN-O.sMehndahte Asa eh sohte kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan koaros nan wehio, ahpw e loalopwoatohngete KAUN-O erein eh ieias.Ir Nanmwarki Asa eri ketikihsang mwaren eh nohno kahlap Maaka nan dewen lih nanmwarki, pwehki eh wiadahr dikedik en eni saut en koht lih Asera. Asa pelehdi dikediko, oh isikala nan Wahun Kidron.Xq)Tohn Suda koaros eri pereperen pwehki arail wiadahr inou wet ni mohngiongirail unsek. Re pereperenki arail kaudokiong KAUN-O, oh KAUN-O ketin kupwureirailla oh ketikihong irail popohl wasa koaros nan wehio.p Re ahpw kahukihla mwaren KAUN-O ni ngihl laud me re pahn kapwaiada inowo, mwuhr, re ahpw ngisingis oh pepeuk neirail sowi kan.co? Mehmen, me pwulopwul de mah, ohl de lih, me sohte pahn kaudokiong KAUN-O pahn kamakamala. n Irail eri wiahda inou ehu me re pwungkihda re en kaudokiong KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, ni mohngiong oh ngenirail unsek.mw Rahno re wiahda meirong kei ong KAUN-O sang ni dipwisou kan me re kalowehdi nan mahwen: kou isipwiki oh sihpw isikid.plY Re pokonpene nan Serusalem ni kesiluhn sounpwong en kaeisek limaun sounpar me Asa wiewiahki nanmwarki.Zk- Aramas tohto me iangala Asa sang Epraim, Manase, oh Simion oh kousoanla nan sapwellime wehi, pwehki ar kilangehr me KAUN-O kin ketin ieiang ih. Asa eri kapokoneirailpene koaros iangahki tohn Suda oh Pensamin.Ij Ni ahnsou me Asa karongehda en Asaraia, nein Oded, eh kokohp, kupwure ahpw kehlailda. E ahpw ketikihsang dikedik en eni kan nan wehin Suda oh Pensamin, iangahki dikedik en eni koaros nan kahnimw ko me e kalowehdi ni sahpw nahnahn Epraim. E pil pwurehng onehda sapahl pei sarawien KAUN-O me mi nan kelen Tehnpas Sarawio.miSAhpw kumwail pahn nan kapehd kehlail oh kommwad. Doadoahk me kumwail pahn wia pahn mie ketingpe.”hEhu wehi kin uhwong ehu wehi, oh ehu kahnimw kin uhwong ehu kahnimw, pwehki Koht eh ketikidohng irail kahpwal oh paisuwed.igKNi ahnsou pwuko sohte me kak ahneki onepek mwahu, pwehki kahpwal oh pingiping nan sahpw koaros.{foAhpw ni ahnsou me apwal lelohng irail, re sohpeiong KAUN-O, Koht en Israel. Re patohwan rapahki, re ahpw diarada.veeAhnsou reirei Israel sohte ahneki Koht mehlelo, sohte samworo me pahn padahkih irail, oh sohte kosonned ehu.Hd e ahpw patohla rehn Nanmwarki Asa, oh patohwanohng, “Maing Nanmwarki Asa, komwi oh mehn Suda oh Pensamin koaros en ketin karonge ie! KAUN-O ketin ieiang kumwail erein amwail pahn ieiang ih. Ma kumwail pahn rapahki, e pahn ketin mweidohng kumwail en diar, ahpw ma kumwail pahn sohpeisang, e pahn ketin keseikumwailla.4c eNgenen Koht ahpw ti pohn Asaraia, nein Oded,tbaRe pil mahweniong wasahn silepen sihpw kei oh koledi kiden sihpw oh kamel. Irail eri pwuralahng Serusalem.+aOIrail eri kamwomwala kahnimw kan me mi limwahn Kerar, pwehki tohn wasa pwuko ar inenen masakada KAUN-O. Sounpei ko kauwehla kahnimw ko oh kihsang kiden dipwisou. ` Asa oh sapwellime sounpei ko eri pwakihirailla lao lelahng Kerar. Eri, mehn Sudan tohto me kamakamala, kahrehda re sohla kak pwurehng pei. Re lohdi pahn manaman en KAUN-O oh sapwellime karis, oh mehn Suda ko ahpw kihsang dipwisou tohto me lohdi nan mahweno.~_u KAUN-O ketin kalowehdi karis en mehn Sudan ko ahnsou me Asa oh karis en Suda ko mahweniong irail. Re ahpw tangdoaui,^ Asa eri kapakapohng KAUN-O, eh Koht, patohwan, “Maing KAUN, e mengeiong komwi en sewese karis luwet ehu duwehte omwi pahn ketin sewese karis kehlail ehu. Komwi ketin sewesei kiht, Maing KAUN, at Koht, pwehki komwi me se koapworopworki, oh mwaromwi me se patohkidohn mahweniong karis lapalap wet. Maing KAUN, komwi me at Koht; sohte emen me kak koapworopworki me e pahn poweikomwihdi.”u]c Asa eri ketieila pwehn mahweniong, oh karis riau pwukat ahpw koasoansoandi nan Wahun Sepada limwahn Maresa.\ Mehn Sudan men ede Sera, ahpw mahweniong Suda iangahki sounpei rar oh werennansapw silipwiki, re mahweniong irail lao lelahng Maresa.h[INanmwarki Asa sapwellimaniki karis ehu me sounpei 300,000 towehda sang Suda, me tehtehki mehn sansar oh ketieu, oh sounpei 280,000 sang Pensamin, me tehtehki mehn sansar oh kesik ketieu. Irail koaros me kommwad oh koahiek.qZ[E ahpw mahsanihong mehn Suda, “Kitail wiahda kelen mahwen ong kahnimw kan, kitail kihong kehl ile, oh wenihmw me pahn kak ritidi oh loakedi. Kitail kolokol manaman pohn sahpwet pwehki atail kapwaiadahr kupwur en KAUN-O, atail Koht. E ketin sinsilei kitail oh ketin doandoarei kitail wasa koaros nan wehiet.” Irail eri kauwada soahng pwukat oh paiamwahula.Y1E ketin kauwada kelen mahwen ong kahnimw kan en Suda nan sapwellime mwehi, oh erein sounpar ekei sohte mahwen, pwehki KAUN-O eh ketikihong popohl.>XuPwehki eh ketin kasohrehla wasahn kaudok en me rotorot akan oh pei sarawien warpwohmwahu kan nan kahnimw kan koaros en Suda, kahrehda wehio popohl oh meleilei nan sapwellime mwehi.W3E ketin koasoanediong mehn Suda re en kapwaiada kupwur en KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, oh kapwaiada sapwellime padahk kan oh kosonned akan.V7E ketikihsang pei sarawien mehn liki kan oh wasahn kaudok en me rotorot akan, kauwehla uhr takai sarawi kan, oh pelehdi sansal kan en koht lih Asera.^U5Asa patohwan kaparanda kupwur en KAUN-O, eh Koht, ni eh wiewia dahme pwung oh mwahu.WT )Nanmwarki Apaisa sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit. Sapwellime pwutak Asa me uhd wiliandi wiahla nanmwarki, oh ni sapwellime mwehi wehin Suda nsenamwahuki erein sounpar eisek.Sy Pil ekei poadopoad en Apaisa, mehkan me e ketin mahsanih oh wiadahr wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Soukohp Iddo. R En Apaisa manaman ahpw laudla sang mahs. E pwoudiki lih ehk pahmen oh sapwellimaniki pwutak riehk riemen oh serepein ehk wenemen.Q Seropoham sohte pwurehng ale eh manaman erein Apaisa eh kakaun wasa. Mwuri, KAUN-O ahpw ketin kesehdi ih, e ahpw sipalla.4Pa Apaisa pwakihala sapwellimen Seropoham kariso oh kousoanla nan ekei sapwellime kahnimw kan: Pedel, Sesana, oh Epron, oh pil nan kousapw akan me mi limwahn kahnimw pwukat.kOO Eri, mehn Suda powehdi mehn Israel, pwehki ar koapworopworki KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako.N Apaisa oh sapwellime kariso uhdahn powehdi douluhl mehn Israel ko-elep en milion en sounpei koahiek en mehn Israel kamakamala.fME Mehn Israel ko eri sopohsang mehn Suda ko, oh Koht ketin mweidohng mehn Suda en poweiraildi.L Mehn Suda ko eri werida, re idawehnla Apaisa, oh tapihada mahwen; Koht ketin kalowehdi Seropoham oh karis en mehn Israelo.K- Mehn Suda ko eri tehkada duwen arail kapilirailpenehr. Re ahpw likweriong KAUN-O oh peki sapwellime sawas, samworo ko eri peuk neirail sowi kan.?Jw Ni ahnsowo Seropoham kadaralahr ekei sapwellime sounpei ko pwe re en wainihedi karis en mehn Suda sang nan tihnsewerail, nindokon ekei irail ar wie kesikesihnen salodohng mehn Suda.I1 Pein Koht me wia at kaun oh sapwellime samworo kan patopato wasaht kolokol neirail sowi kan, onopadahr re en peuk oh ekerkitpene pwe se en mahwen ong kumwail. Kumwail mehn Israel, kumwail dehr mahweniong KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako! Kumwail sohte kak powehdi!”UH# Nimenseng oh nin soutik koaros re kin patohwandahng meirong en warpwohmwahu oh wiahda meirong isihs me kin pwonte. Re kin patohwanda meirong en pilawa pohn tehpel me mwakelekel ong kaudok, oh nin soutik koaros re kin isikada lamp kan me mi nan dewen lamp kohlo. Se kapwaiada dahme KAUN-O ketin mahsanih, ahpw kumwail sohpeisangehr.0GY “Ahpw kiht, se kin papah KAUN-O, at Koht, oh se sohte sohpeisang. Samworo kan me kaudaudok en Aaron kin wiewia arail pwukoa, oh mehn Lipai kan kin sewesewese irail.eFC Kumwail kausalahr sapwellimen KAUN-O samworo kan, me iei kadaudok en Aaron, oh pil kausalahr mehn Lipai kan. Kumwail ahpw idihada samworo kei me pahn wilianiraildi ni soangen mwohmwohte me wehi teikan kin wia. Mehmen me patohwando emen kouwol de sihpw isimen kin kak kasarawihla nin duwen samworo en irail kan me kumwail kin kahdaneki amwail koht.hEI Eri, met kumwail men uhwong manaman en nanmwarki me KAUN-O ketikihong kadaudok en Depit kan. Kumwail sapwellimaniki lapalahn karis ehu oh kolokol mwomwen koupwul kohlo me Seropoham wiahda pwe kumwail en wiahki amwail koht.,DQ Mwuhr, e ahpw kapokonepene pwihn soh katepe ieu, re ahpw idingki nsenarail Reopoham, sapwellimen Solomon pwutak, ni eh pwulopwul oh koahiek en tiakedi nsenarailo.HC Seropoham, nein Nepat, uhwongada eh nanmwarki, me iei Solomon.-BS “Kumwail sohte ese me KAUN-O, Koht en Israel, ketin wiadahr inou ehu ong Depit me sohte kak ohla, me ketikihong ih oh kadaudoke kan en kakaun Israel kohkohlahte?A3 Karis ko tuhpene nin sahpw nahnahn Epraim. Nanmwarki Apaisa ahpw ketidahla nin Nahna Semaraim oh likwerlahng Seropoham oh mehn Israel ko, mahsanih,@{ Apaisa sapwellimaniki karis ehu me sounpei 400,000 towehda, oh Seropoham uhkihong karis ehu me sounpei 800,000 towehda.#?? oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar siluh. Eh nohno iei Maikaia, nein Uriel, mehn kahnimw Kipea. Mahwen ahpw pweida nanpwungen Apaisa oh Seropoham.l> S Ni kaeisek waluhn sounpar en mwehin Seropoham, nanmwarkien Israel, Apaisa, wiahla nanmwarkien Suda, = Reopoham sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit oh nah pwutak Apaisa me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.8<i Eh mwekid kan sang ni tapi lel ni imwi ntinting nan Pwuken Poadopoad en soukohp Semaia oh Pwuken Poadopoad en Soukohp Iddo. Reopoham oh Seropoham kin mahmahwenpene poatopoat.O; Reopoham wiahda dihp, pwehki eh sohte ketin rapahki kupwur en KAUN-O.o:W Reopoham kaundahr nan Serusalem oh kalaudelahr sapwellime manaman nin duwen nanmwarki men. E sounpar pahisek ehu ni ahnsou me e wiahla nanmwarki, oh e kakaun nan Serusalem erein sounpar eisek isuh, kahnimw me KAUN-O ketin pilada sang nan sapwen Israel pwe en wia wasa me aramas akan en kin kaudokiong ih ie. En Reopoham eh nohno iei Naama, sang wehin Ammon. 99 Pwehki eh sakarkidahng KAUN-O dipeo ni karakarahk, sapwellimen KAUN-O engieng sohte kamwomwala douluhl ih, oh soahng koaros pwurehng mwahula nan Suda.,8Q Ahnsou koaros me nanmwarkio kin ketilong nan Tehnpas Sarawio, sounsilasil ko kin patohwanda mehn sansar ko oh pil pwurehng kapwurelahng nan perehn sounsilasil ko.77 Pwehn wiliandi dipwisou ko, Reopoham wiahda mehn sansar prons kei oh ketikihong kaunen sounpei kan me kin sinsile ewen kelen kan tehnpesen nanmwarki.d6A Nanmwarki Sisak ahpw ketido Serusalem oh ketikihsang dipwisou kesempwal akan en nan Tehnpas Sarawio oh sang nan tehnpas en nanmwarkio. E ketikihsang soahng koaros, iangahki mehn sansar kohl me Nanmwarki Solomon wiahda.u5c ahpw Sisak pahn kaloweiraildi, oh re pahn esehla wekpeseng en arail papah ie oh papah kaunen sampah kan.”*4M Ni ahnsou me KAUN-O mahsanihada arail nsensuwed oh koluhla, e ahpw pwurehng ketin mahsanihong Semaia, “Pwehki arail koluhkilahr diparailo, I sohte pahn kamwomwirailla. Ahpw ni Sisak eh pahn mahweniong irail, ekeite irail me pahn mourla. Serusalem sohte pahn kehn engin ei engieng unsek, 3 Nanmwarkio oh kaun ako ahpw patohwan pehmada me re dipadahr, re ahpw patohwan, “Dahme KAUN-O kupwuredahr en wia iei me pwung.”2+ Soukohp Semaia ahpw patohla rehn nanmwarki Reopoham oh kaunen mehn Suda ko me pokonpenehr nan Serusalem pwe re en tangasang Sisak. Ih eri patohwanohng irail, “Iet mahsen en KAUN- O ong kumwail: ‘Kumwail keseielahr, eri, I pil pahn keseikumwaillahng rehn Sisak.’ ”X1) E kalowehdi kahnimw kan en Suda me kehl kehlail oh pil douluhllahng Serusalem.0) karis en werennansapw kid riepwiki, wennen soundak oahs, oh sounpei me inenen tohto sohte kak wadawad, iangahki sounpein Lipia, Suk, oh Sudan./5 Ni kelimaun sounpar en mwehin Reopoham irail ahpw ale kalokepen arail soaloalopwoatohng KAUN-O. Sisak, nanmwarkien Isip, ahpw mahwenkihong Serusalem.  Mwurin Reopoham eh ketin koasoanedier sapwellime manaman en nanmwarki, ih oh sapwellime aramas koaros ahpw kesehla Kosonned en KAUN-O.*-M Reopoham ahpw ketin wiahda mwekid en kupwurokong ni eh kilelehdi oh ketikihong sapwellime pwutak kan en ahneki pwukoahn apwahpwalih kahnimw kan me kehl kehlail nan Suda oh Pensamin pwon. E ketikihong irail soahng kan me re anahne ni kupwur sapan oh pil ketikihong irail arail pwoud tohto.,) oh nein liho pwutak me adaneki Apaisa me keieu keniken sang sapwellime seri teiko koaros, iei ih me e pilada pwe en wiliandi wiahla nanmwarki.8+i Reopoham pwoudiki lih ehk welimen, oh pekehiki lih wenehk, oh sapwellime pwutak riek welimen oh serepein wenehk. Maaka me e keieu poakohng nanpwung eh pwoud oh eh pekehi kan,x*i Mwuri e uhd pwoudikihda Maaka, nein Apsalom, oh ira nainekihda pwutak pahmen: Apaisa, Attai, Sisa, oh Selomid.>)w Ira naineki pwutak silimen, Seus, Semaraia, oh Saham. ( Reopoham pwoudikihda Maalad, me eh pahpa iei Serimod nein Depit oh eh nohno Apieil, nein Eliap serepein oh eh pahpa kahlap Sehsi.L' Mwekid wet ahpw kakehladahr wehin Suda, oh erein sounpar siluh re utung Reopoham, sapwellimen Solomon pwutak, oh momour duwehte me re wia mahs pahn mwehi en Nanmwarki Depit oh Nanmwarki Solomon.J& Kadaudok en Israel koaros me men loalopwoatohng oh kaudokiong KAUN-O, Koht en Israel, idawehnlahr mehn Lipai Serusalem, pwe re en kak wia arail meirong ong KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako.O% Seropoham ketin idihadahr pein sapwellime samworo kei pwe re en papah ni wasahn kaudok en me rotorot akan oh re en kaudokiong eni kan oh dikedik en eni kan me e ketin wiahda me mwomwen kouwol pwul.i$K Mehn Lipai kan kesehla arail wasahn kamwenge mahn akan oh sapwarail kan oh patolahngehr Suda oh Serusalem, pwehki Seropoham, nanmwarkien Israel, oh weliepe kan sohte men mweidohng irail en papah nin duwen samworo en KAUN-O.Z#- Samworo oh mehn Lipai sang nan Israel pwon ahpw pokonpenehng ni palieir en Suda.t"a oh pil iangahki mehn sansar oh ketieu. Ih duwen eh ketin kolokol Suda oh Pensamin pahn sapwellime manaman.1![ E ketin kakehlailihala kelen kahnimw pwukat oh idihada emen kaunen sounpei ong ehuehu wasa pwukat, oh ketikihda kisin tungoal, lehn olip, oh wain, ong ehuehu wasa kan, ; Sora, Aisalon oh Epron.9 Adoraim, Lakis, Aseka,/ Kad, Maresa, Sip,9 Pedsur, Soko, Adullam,7 Pedleem, Etam, Tekoa,ve Reopoham eri ketikette Serusalem oh ketin kauwada kehl en mahwen kei nan kahnimw pwukat en Suda oh Pensamin:M “Kumwail dehr mahweniong riamwail mehn Israel kan. Kumwail koaros pwuralahng ni imwamwail kan. Dahme pweidahr iei kupwurei.” Irail eri peikiong mahsen en KAUN-O oh sohte mahweniong Seropoham.b= en patohwanohng Nanmwarki Reopoham oh ong aramas koaros me kadaudok en Suda oh Pensamin:5e Ahpw KAUN-O ketin mahsanihong soukohp Semaiam U Ni ahnsou me Nanmwarki Reopoham lel nan Serusalem, e ahpw ketin malipepene sounpei koahiek 180,000 sang ni kadaudok en Pensamin oh Suda. E kupwukupwure en mahweniong kadaudok en paliepeng pwe en pwurehng ahnekihla manaman wasao.w Sang ahnsowo kohdo aramas akan en paliepeng en wehin Israel kin wie moromor ong mwehin kadaudok en Depit lel rahnwet.{ Nanmwarki Reopoham eri kadarala Adonairam, me kin pwukoahki apwahpwalih doadoahk idihd kan, en patohla rehn mehn Israel kan, ahpw re katehki takai lao ih mehla. Ni ahnsowo, Reopoham ahpw ketidahng pohn tehnwere werennasapw oh tangalahng Serusalem.N Reopoham eri wiahla nanmwarkien aramas akante me kokousoan nan Suda.# Ahnsou me aramas akan tehkadahr me nanmwarkio sohte men karonge irail, re ahpw werida, patohwan, “Depit oh eh peneinei en riahla! Dahme irail wiahiong kitail? Ohl en Israel kan, kitail kohkohla! Reopoham en pein apwalih pein ih!” Eri, mehn Israel ahpw moromorada,F Met iei kupwur en KAUN-O Koht, pwe sapwellime mahsen en pweida, me e mahsanihong Seropoham nein Nepat sang rehn soukohp Ahisa mehn Sailo. Ih me nanmwarkio sohte men pohnesehki aramas akan.N nin duwen me pwulopwul ko kaweidki. E mahsanih, “Semeio ketikihong kumwail wisik toutou; a ngehi I pahn kalaudehsang. E ketin wokihkin kumwail sahl; a ngehi I pahn wokihkin kumwail kilin kou!”]3 Nanmwarkio eri soikala en me mah kan kaweid, e ahpw mahsen kehlail ong aramas akan,ta Mwurin rahn siluh Seropoham oh aramas koaros ahpw pwurodo rehn Reopoham, nin duwen me e mahsanihong irail.<q Mahsanihong irail met, ‘Ei pahpao ketikihong kumwail wisik toutou; a ngehi I pahn kalaudehsang. E ketin wokihkin kumwail sahl; a ngehi I pahn wokihkin kumwail kilin kou!’ ”w g Re ahpw sapeng, patohwan, “Iet me komw pahn mahsanihong irail: ‘Senditikiet mosul sang lukopen semeio.’} s E ahpw keinemwe rehrail, “Dahme I pahn ndahng aramas pwukat me pekipeki I en kamarahda arail wisik toutou kan?” ' Ahpw e sohte men pohnese kaweid en ohl mah kan, e ahpw ketila rehn me pwulopwul kan me irail ehu dih oh me uhd wialahr sapwellime sounkaweid. 9 Re ahpw sapeng, patohwan, “Ma komw pahn kadek ong aramas pwukat oh song en kihong irail pasapeng pwung, re pahn loalopwoatohng komwi kohkohlahte.”? w Reopoham eri rapahki kaweid rehn ohl mah kan me kin wia en seme Solomon sounkaweid. E ahpw keinemwe rehrail, mahsanih, “Ia amwail kaweid ong ire wet me I en patohwanohng irail?”"= Reopoham eri sapeng irail, mahsanih, “Kumwal mweidohng ie I en medemedewe mahs erein rahn siluh. Kumwail eri pwurodo rehi.” Aramas ako eri kohkohla.:m “Semomwio ketikihong kiht wisik toutou ehu. Ma komwi pahn kamarahda wisik toutou pwukat pwe se en nsenamwahu nan at momour, se pahn wiahla sapwellimomwi aramas loalopwoat.”_7 Kadaudok en paliepeng eri ileklahng, re ahpw pokonpene rehn Reopoham oh patohwanohng, Ni ahnsou me Seropoham nein Nepat, me patohla Isip pwehn tangasang Nanmwarki Solomon, ahpw rongada ire wet, ih eri pwurodo.u e Reopoham ketila Sekem, wasa me tohn paliepeng koaros wie pokopokon ie pwe re en kasapwiladahng ih nanmwarki.s_ E sipalla oh seridi nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Reopoham me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.V% Solomon ketiket nan Serusalem oh kakaunki Israel pwon erein sounpar pahisek.yk Poadopoad en Solomon teikan sang ni tapi lel ni imwi wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Soukohp Nadan, nan Pwuken Kokohp en Ahisa, mehn Sailo, oh nan Pwuken kaudial en Soukohp Iddo, me pil patehngete mwehin Seropoham, nanmwarkien Israel.a; Solomon kin ketin alehda sapwellime oahs kan sang Musri oh sang nan wehi teikan koaros. Ni eh mwehi silper inenen tohto nan Serusalem duwehte takai, oh tuhke sidar pil tohto duwehte tuhke mwahl sikamor ni tepin dohl en Suda. {,~|zzjyxxgwwv utysdrr"qpoo8nmmkjjHiigg!ffee7dd/cbb)a```_^^9]]\x\*[ZZAYDX4WW VrUULTzSRQlP#OzNN<;;; :V9877,66;55H4,322 1m0/..2-,,)+** ((P'N&%$$ #.""?! '}+4r|,7   H v C I+*{{be=Samworo Asaraia, iangahki samworo kehlail oh poadidi weliakan, ahpw idawehnla nanmwarkio_d7Ahpw ni ahnsou me Usaia kehlaillahr, e ahpw aklapalapala, oh met kahrehiong eh pwupwudi. E mwamwahlikihla KAUN-O eh Koht, ni eh ketilong nan Tehnpas Sarawio pwehn isik warpwohmwahu pohn pei sarawien warpwohmwahwo.cSapwellime sounwia dipwisoun mahwen kan wiahda mehn kesingki ketieu oh mehn kadarala takai sang pohn wasahn iroir kan oh ni keimw kan en kelen kahnimwo. Eh ndand ahpw lohkseli wasa koaros, oh sapwellime manaman pil laudla mehlel, pwehki sawas me Koht ketikihong. b9Usaia kin ketikihong sounpei ko dipwisoun mahwen me iangahki mehn sansar, ketieu, lisoarop, mehn kidikid mete, kesik ketieu oh arep, oh takai en pahi.ay Me mi pahrail iei sounpei 307,500 me koahiek en mahweniong sapwellimen nanmwarkio imwintihti kan ni mwaren nanmwarkio.(`K Lapalap 2,600 me kaunda kariso.}_s E ahpw ketin kaunopada karis en sounpei tohto me onopadahr ong mahwen. Sapwellime sounnting Seiel, oh Maaseaia me kin nekinekid sapwellime kisinlikou kan en mwekid en wehi pahn epwelpen Ananaia, emen kisehn sapwellimen nanmwarkio tohndoadoahk.p^Y E pil ketin kauwada wasahn iroir kei en mahwen nan sahpw patapato oh weirada wasahn nahk pihl, pwehki eh sapwellimaniki mahn tohto ni palikapi en tepin dohl kan oh nan sahpw patapat akan. Pwehki eh kupwurperenki doadoahk en mwetuwel, e pil koangngoangehki aramas akan en wiahda mwetin wain kan ni sahpw nahnahno oh re en wiahda mwetuwel nan sahpw pwelmwahwo.&]E Usaia kakehlailihala kelen mahwen kan en Serusalem ni eh kauwada wasahn iroir kei ni keimw en Ewen Kelen Keimw, ni Ewen Kelen Wahu, oh wasa me kehlo wet ie.v\eMehn Ammon kan kin nohpweiong Usaia, oh eh manaman laudla me kahrehda eh ndand lohkpeseng lellahng nan Isip.~[uKoht ketin sewese pwehn kalowehdi mehn Pilisdia kan, oh mehn Arepia kan me koukousoan nan Kurpaal, oh mehn Meun kan.8ZiUsaia mahweniong mehn Pilisdia. E ketin kauwehla kelen kahnimw kan en Kad, Samnia, oh Asdod, oh kauwada kahnimw kei me kehl kehlail limwahn Asdod oh wasa teikan nan Pilisdia.YErein Sekaraia, sapwellime sounkaweid en lamalam, eh wie momour, e kin ketin papah KAUN-O ni loalopwoat, oh Koht ketin kupwuramwahwihala.SXE kalamangih karasepen semeo, e wiadahr dahme kaparanda kupwur en KAUN-O.W/Usaia wiahla nanmwarki ni eh sounpar eisek weneu, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar limeisek riau. Eh nohno iei Sekolaia, mehn Serusalem._V7(Mwurin sipalahn Amasaia me Usaia pwurehng kalowehdi Elad oh onehda sapahl kahnimwo.)U Mehn Suda koaros pilada sapwellimen Amasaia pwutak Usaia, me sounpar eisek weneu, pwehn wiliandi semeo uhd wiahla nanmwarki.rT]Kahlepe wisiklahng Serusalem pohn oahs emen, oh e seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit.?SwSang ni ahnsou me e kahngohdihla ong KAUN-O, mie koasoandien uhwong ehu wiawi nan Serusalem. Ih eri sopolahng nan kahnimw Lakis, ahpw eh imwintihti ko idawehnla ih wasao oh kemehla.R%Mehkoaros me Amasaia wiadahr sang nin tapi lel ni imwi en sapwellime mwehi ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda oh Israel.hQIAmasaia, nanmwarkien Suda, ieias werei sang Sehoas, nanmwarkien Israel ni sounpar eisek limau.>PuE ahpw ketikilahng Sameria ni mwowmen dipwisou lohdi kohl oh silper koaros en nan Tehnpas Sarawio, dipwisoun nan Tehnpas Sarawio me kadaudok en Oped Edom kan kin apwahpwalih, oh dipwisou kesempwal akan en nan tehnpesen nanmwarki. E pil ketikihda aramas ekei me e irehdi sang ar saledek pwe kupwure en pweida.6OeSehoas eri kalowehdi Amasaia oh ketikilahng nan Serusalem. E ahpw kauwehla kelen kahnimwo sang ni Ewen Kelen Epraim lelahng Ewen Kelen Keimwo, me dohkipeseng iaht riepwiki.[N/Karis en mehn Suda ko eri lohdi, oh sounpei en Suda ko sopolahng ni imwarail kan.tMaSehoas, nanmwarkien Israel eri ketila mahweniong Amasaia, nanmwarkien Suda. Re tuhpene Ped Semes nan Suda.L}Ahpw Amasaia sohte men karonge. Met iei kupwur en KAUN-O pwe Amasaia en lohdi, pwehki eh kaudokiong dikedik en Edom kan.}KsEri, Amasaia, komwi pohnmwahsohki omwi kalowehdi mehn Edom, ahpw I patohwan kaweidkin komwi, komwi en ketikette ni tehnpesomwien. Ia kahrepen omwi men kahrehda kahpwal me pahn kahredohngete paisuwed pohmwi oh pohn sapwellimomwi aramas akan?”(JISehoas eri kadarala pasapeng wet ong Amasaia: “Mie pak ehu kisin tuhke tekatek kis nin Nahna kan en Lepanon kadaralahng kair ehu ong tuhke sidar: ‘Komwi ketikihdo sapwellimomwi serepein en pwehn pwoudiki nei pwutaket.’ Mahn lawalo men ahpw keid wasao oh tiakpeseng tuhke tekateko.qI[Amasaia, nanmwarkien Suda, oh sapwellime sounkaweid kan ahpw wiahda ehu koasoandien uhwong Israel. E ahpw ketin kadarala kair ehu ong Sehoas, nanmwarkien Israel, nein Sehoahas oh eh pahpa kahlap Sehu, pwe ira en uhpene nan ehu pei.LHAmasaia eri sopukala en soukohpo pato, oh mahsanih, “Iahd me ke wiahla sounkaweid en nanmwarki? Ke dehr katairong pwe I de kemeiukala!” Mwohn soukohpo eh pahn katokihedi eh pato, e ahpw patohwan, “Met I eseier me Koht ketin kupwuredahr en kauweikomwihla pwehki omwi wiadahr mepwukat koaros oh pohnsehse ei kaweid.”rG]Met inenen kahngiangihada KAUN-O, e ahpw ketin kadaralahng rehn Amasaia soukohp men. Soukohpo ahpw idingki, patohwan, “Dahme komwi kak kaudokiong koht en liki kan me sohte kak en pein kapitala nah aramas sang pahn omwi manaman?”>FuAhnsou me Amasaia ketin sapahldosang eh kalowedier mehn Edom kan, e ketiki kohdo ar dikedik en eni kan, ketikihdiong ni wasahn kaudok, oh wia kaudok oh isik warpwohmwahu ong irail.sE_ Nindokon irair wet eh wiewiawi, mehn Israel ko me Amasaia sohte mweidohng re en iang ih mahwen, ahpw mahweniongada kahnimw en Suda kan me mi nanpwungen Sameria oh Ped Oron, re kemehla sounpei silikid, oh wahsang dipwisou lohdi tohto.4Da oh pil kalowehdi sounpei nen. Re ahpw wadahng sounpei selidi ko pohn kumwen paipalap ehu ni kahnimw Sela; re ahpw keseiraildilahng pah, irail eri mehla paho nan takai ko.C% Amasaia eri nan kapehdkehlailda oh ketida ketiki sapwellime karis ong nan Wahun Soahl. Re ahpw mahwenda wasao oh kemehla sounpei en Edom nen&BE Amasaia eri kapwurehla sounpei ko me e ketin pwainda, oh mahsanihong irail en kohkohla nan arail wasa. Re ahpw kohkohla ni ar lingeringer pahn mehn Suda ko.GA Amasaia eri keinemwe rehn soukohpo, “A ia duwen mwohni silper me I pwainkiniraildahro?” Soukohpo ahpw sapeng, patohwan, “KAUN-O pahn kak en kasapahldohng komwi uwe ieu me laudsang!”c@?Komwi kupwukupwure me re pahn kahrehiong komwi en kehlail nan mahwen, ahpw iei Koht me sapwellimaniki manaman en ketikihdo powehdi de lohdi, oh e pahn ketin mweidohng sapwellimomwi imwintihti kan en kaloweikomwidi.”;?oAhpw soukohp men patohla rehn nanmwarkio oh patohwanohng, “Komwi dehr ketikihda sounpei en Israel pwukat. KAUN-O sohte ketin ieiang aramas pwukat me patohsang Wehin Paliepeng.m>SE pil ketin pwainda sounpei 100,000 sang Israel, me uwen pweinarail kerenieng ten pahieu en silper.+=ONanmwarki Amasaia ketin koasoanehdi ohl koaros en kadaudok en Suda oh Pensamin ong ni pwihn en karis kei, nin duwen peneinei kan me re kohsang ie, oh koasoanehdi kaunen sounpei kan en kaunda pwihn en sounpei kid, oh pwihn en sounpei epwiki. Met iangahki ohl koaros me mahkier sounpar rieisek kohda, koaros patpene me 300,000. Sounpei pilipil kei met, me onopadahr mahwen, koahiek en doadoahngki ketieu oh mehn sansar.&<EAhpw e sohte kemehla neirail seri ko, pwe e idawehn dahme KAUN-O mahsanih nan Kosonned en Moses: “Sahm oh ihn sohte pahn kamakamkihla dipen neirail seri kan, oh seri kan sohte pahn kamakamkihla dipen samarail oh inarail kan; aramas emen pahn kamakamkihla dihp me pein ih wiadahr.”[;/Ni ahnsou me e aleier manaman, e mwadangete kemehla lapalap ako me kemehla semeo.I: E wiadahr dahme kaparanda kupwur en KAUN-O, ahpw ni mehnseiren.9 9Amasaia wiahla nanmwarki ni eh sounpar rieisek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar rieisek duwau. Eh nohno iei Sehoaddin, mehn Serusalem.Y8+Kawehwe me mi nan Pwuken Nanmwarki kan koasoiada duwen nein Sohas pwutak ko, kokohp kan me uhwong, oh duwen eh ketin onehda sapahl Tehnpas Sarawio. Sapwellime pwutak Amasaia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki. 7(Me wiahda koasoandien uhwong iei, Sapad, nein lih en Ammon men me ede Simead, oh Sehosapad, nein lih en Mohap men me ede Simrid.)'6GE inenen ohla laud, oh ni ahnsou me imwintihti ko pweiekla, riemen sapwellime lapalap ako ahpw koasoanehdi en uhwong oh kemehla nindokon eh seiseimwoak, pwehn ikih kamakamalahn nein samworo Sehoiada pwutako. E seridi nan Kahnimw en Depit, ahpw e sohte seridi nan sousoun nanmwarki kan.`59Karis en Siria me tikitik, ahpw KAUN-O ketin mweidohng re en kalowehdi karis laud en mehn Suda, pwehki aramas akan ar sohpeisang KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako. Ih duwen met Nanmwarki Sohas eh ketin kalokolok. 49Mwurin sounpar ehu karis en mehn Siria ahpw mahweniong Suda oh Serusalem, kemehla kaun akan koaros, wahsang dipwisou lohdi tohto, oh walahng Damaskus.~3uNanmwarkio meliehla duwen loalopwoat me Sehoiada, semen Sekaraia wiahiongehr, e ahpw kemehla Sekaraia. Nindokon Sekaraia eh pahn melahr, e ahpw ngihl laudida, patohwan, “KAUN-O en ketin mahsanih dahme komw wiewia oh ketin kalokehkin komwi!”}2sNanmwarki Sohas eri iangala aramas akan, e ahpw koasoanehdi re en katehki takai Sekaraia nan kelen Tehnpas Sarawio.L1Ngenen KAUN-O eri ti pohn Sekaraia nein samworo Sehoiada. E ahpw uh wasa me aramas akan kak kilang ih ie oh ngihl laudida, patohwan, “KAUN-O Koht, ketin keinemwe dahme kumwail sohte peikikihong sapwellime kosonned akan oh kahredohr kahpwal laud pohmwail! Kumwail sohpeisangehr, ihme e pil ketin sohpeikihsang kumwail!”#0?KAUN-O eri ketin kadaralahng irail soukohp kei pwe re en kapehmkin irail ar sapwung kan pwe re en pwurehng sohpeiong ih, ahpw aramas akan sohte men rong.o/WAramas akan eri sohla kaudok nan Tehnpas en KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, oh uhd tapihada kaudokiong dikedik en eni oh sansal akan en koht lih Asera. Diparail pwukat eri kahrehiong engieng en KAUN-O pohn Suda oh Serusalem.l.QAhpw ni Sehoiada eh sipallahr, kaun akan en Suda ngidingidkihong Nanmwarki Sohas en karonge irail.,-QRe sarepedi nan sousoun nanmwarki kan nan kahnimw en Depit, kasalepen ar wauneki doadoahk en papah me e wiadahr ong mehn Israel, ong Koht, oh ong Tehnpas Sarawio.B,Mwurin eh lelehr sounpar epwiki silihsek, e ahpw sipalla.+Ni ahnsou me doadoahko imwisekla, luhwen kohl oh silper kan kohieng nanmwarkio oh Sehoiada, me uhd doadoahkohng ni wiepen pwohl kan oh soangen dipwisou teikan en Tehnpas Sarawio. Erein Sehoiada eh momour, meirong kan kin wiewiawi rahn koaros nan Tehnpas Sarawio.*/ Tohndoadoahk kan kin wia doadoahk laud, oh re pwurehng onehda sapahl Tehnpas Sarawio duwehte ni eh tepin wiawihdao, me kapw oh kehlail sang mahs.`)9 Nanmwarkio oh Sehoiada ahpw kin ketikihong mwohni ko rehn irail kan me apwahpwalih onohn sapahl en Tehnpas Sarawio, re pil alehda sounpar takai, sounkou ihmw, oh sounwia mete pwe re en wia doadoahk en onohnsapahlo.*(M Rahn koaros mehn Lipai ko kin patohwanlahng kakono rehn lapalap en nan tehnpaso me ahneki pwukoahn apwalih. Ahnsou me kakono kin dirala, weliepen sounnting en nan tehnpaso oh Samworo Lapalap pahn kin kihsang mwohni ko loale oh kapwurelahng kakono nan dewe. Re rikada uwen mwohni tohtohie.' Met ahpw kaparanda aramas akan oh arail kaun ako, irail eri wapene neirail mwohni en daksis oh audehkihda kakono lao dirala.&+ Irail eri pakairkipeseng nan Suda oh Serusalem pwe emenemen en patohwandohng KAUN-O daksis me Moses, ladu en Koht, tepin rikpene nan sapwtehno.}%sNanmwarkio eri koasoanediong mehn Lipai ko en wiahda ehu kakon en meirong oh kihdiong ni wenihmwen Tehnpas Sarawio.${(Iengen Adalaia, lih suwedo, kauwelahr Tehnpas Sarawio oh doadoahngkihla dipwisou sarawi tohto ong ni kaudok ong Paal.)#+kahrehda e ketin malipehdo Sehoiada, arail kaun, oh idingki, mahsanih, “Dahme komw sohte tehkiki mehn Lipai kan en rikpene sang Suda oh Serusalem daksis me Moses, ladu en KAUN-O, koasoanediong aramas akan en kin kihda ong epwelpen Impwal me KAUN-O kin ketiket loale?”")E ketin koasoanehdi pwe samworo oh mehn Lipai ko en patoseli nan kahnimw kan en Suda oh rikada sang rehn aramas akan mwohni me pahn itar pwehn wia Tehnpas Sarawio erein sounpar ehu. E mahsanihong irail re en kamwadanga doadoahko, ahpw mehn Lipai ko me pwand en doadoahk,s!_Mwurin eh wiewiahki nanmwarki erein ahnsou kis, Sohas ahpw kupwurehda en pwurehng onehda Tehnpas Sarawio.z mSehoiada pilohng en Sohas eh pwoud lih riemen, oh lih ako koaros wiahiong sapwellime pwutak kei oh serepein kei.RE wiadahr dahme kin kaparanda kupwur en KAUN-O erein Sehoiada eh momour. +Sohas wiahla nanmwarkien Suda ni eh sounpar isuh, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar pahisek. Eh nohno iei Sipia, mehn kahnimw Peersepa.q[Aramas koaros eri direkihla peren oh nsenmwahu, oh kahnimwo meleileidi, mwurin Adalaia eh kamakamalahr.jMKaunen karis kan, kaunen tohn wehio, lapalap akan, oh aramas teikan ahpw iang Sehoiada kaparasang ni Tehnpas Sarawio kolahng ni tehnpesen nanmwarkio. Irail eri pedolong nan wenihmw laudo, nanmwarkio eri ketidiong nan mwoale.{Sehoiada pil kihong silepen ewen kelen Tehnpas Sarawio, pwe re en silehsang aramas emen me sohte mwakelekel ong kaudok.?wSehoiada patohwanohng samworo oh mehn Lipai ko en apwalih doadoahk en nan Tehnpas Sarawio. Re pahn kin wiewia doadoahk kan me Namwarki Depit ketin kilelehiong irail, oh pahn kin isikala meirong kan me re pahn kin patohwandahng KAUN-O nin duwen Kosonned en Moses. Re pil pwukoahki apwalih koul oh kasarawi kan.1[Irail koaros eri ketila ni tehnpas en Paal oh kauwehla. Re pwalangedi pei sarawi ko oh dikedik en eni ko wasao oh kemehla Mattan, samworo en Paal, mwohn pei sarawi ko.#Samworo Sehoiada eri peki rehn Nanmwarki Sohas oh aramas akan en patehng ih oh wiahda ehu inou lap me re en wiahla sapwellimen Koht aramas.U#Irail eri koledi, walahng ni tehnpaso, oh kemehla wasao ni Ewen Kelen Oahs.wgSehoiada sohte mwahuki Adalaia en kamakamala nan Tehnpas Sarawio, e ahpw likwerihpene kaun akan en kariso oh patohwanohng irail, “Kumwail wahieila liho nanpwungen irek riau en sounpei kan, oh kemehla mehmen me pahn song en kapitala.” 9 E ahpw kilangada nanmwarki kapwo ni wenihmwen Tehnpas Sarawio, ni uhr me nanmwarki kan kin ket ie, oh lapalap en karis kan wie kapikapil iangahki irail kan me kin peuk sowi kan. Aramas koaros wie weriwerki arail peren oh pepeuk sowi, oh sounkoul en nan Tehnpaso me kaunda, kokoul oh kesekesengki neirail keseng kan. Liho eri tehrpeseng eh likou kan oh weriwer, mahsanih, “Re pangielahr! Re pangielahr!” Adalaia eri rongada aramas akan arail kapikapinga nanmwarkio, ih eri mwadangalahng ni Tehnpas Sarawio, wasa me aramas ako pokopokon ie.1[ Sehoiada eri kahrehiei Sohas likio, kidahng lisoarop en nanmwarkio pohn tapwi, oh patohwanohng pelien kisinlikoun kosonned kan en nanmwarki. Ih eri wiahla nanmwarki. Samworo Sehoiada oh nah pwutak ko ahpw keiehdi Sohas, oh aramas koaros ahpw weriwerki, “Nanmwarki en rosonda oh rosorosonte!”yk E kosoanehdi ohl ako kapilpene mwohn Tehnpas Sarawio, oh kolokol neirail kedlahs, pwe re en sinsile nanmwarkio.w Sehoiada patohwanohng lapalap ako sapwellimen Depit ketieu oh mehn sansar ako me kin wie nekinek nan Tehnpas Sarawio.lQMehn Lipai kan oh aramas akan en Suda eri kapwaiada en Sehoiada kaweid kan. Ohl ako me arail doadoahk nekier ni rahnen Sapado sohte kohkohla, eri, kaun ako kolokolete irail kan me pahn doadoahk oh pil me arail doadoahk nekier.SMehn Lipai kan pahn kapilpene sinsile nanmwarkio, wie kolokol neirail kedlahs kan, oh ieiang nanmwarkio wasa me e pahn ketila ie. Mehmen me pahn song en pedolong nan Tehnpas Sarawio pahn kamakamala.”oWSohte me pahn pedolong nan Tehnpaso, ihte samworo kan oh mehn Lipai kan me ahneki pwukoa. Re pahn kak pedolong, pwehki arail kasarawilahr, ahpw aramas teikan koaros pahn kapwaiada sapwellimen KAUN-O kehkehlik oh patopatohte liki.6 epil silikis ehun irail pahn sile tehnpesen nanmwarkio, oh luhwe kan pahn patopato ni ewen kehl me adaneki Poahsoan. Aramas koaros pahn pokonpene nan kelen Tehnpaso Sarawio.) KEri, iet me kitail pahn wia. Ahnsou me samworo oh mehn Lipai kan pahn kodohn wia arail doadoahk rahnen Sapad, silikis ehun irail pahn sile ewen kelen Tehnpaso,J  Irail koaros eri pokonpene nan Tehnpas Sarawio, re ahpw wiahda wasao ehu inou ong Sohas, sapwellimen nanmwarki pwutako. Sehoiada ahpw patohwanohng irail, “Iet sapwellimen nanmwarki me pwoulahro pwutak, met e pahn wialahr nanmwarki, nin duwen me KAUN-O ketin inoukihda me kadaudok en Depit kan pahn wiewiahte nanmwarki.} sRe seiloaklahng nan kahnimw koaros en Suda oh kapwuredohng Serusalem mehn Lipai kan oh moangen peneinei kan koaros.l  SNi keweneun sounpar, Sehoiada eri lemehda me e lelehr ahnsou. Ih eri wiahda inou ehu ong lapalap limmen en sounpei ko: Asaraia nein Seroham, Ismael nein Sehohanan, Asaraia nein Oped, Maaseaia nein Adaia, oh Elisapat nein Sikri.mS Erein sounpar isuh serio wie rukuruk wasao, nindokon Adalaia eh wie kakaun nin duwen lih nanmwarki. Mie rien Ahasaia serepein men, me ara pahpa emente, ede Sehosihpa, me pwoudiki samworo men me adaneki Sehoiada. Serepeino ahpw ekihla emen sapwellimen Ahasaia pwutak ko, ede Sohas, e wahsang rehn sapwellimen nanmwarki pwutak teiko me pahn kamakamala oh ekihla iangahki sounapwalih men nan pere ehu nan Tehnpas Sarawio. Pwehki serepeino eh ekihla serio, e doarehla sang mehla nan pehn Adalaia..U Ni ahnsou me Adalaia, inen Nanmwarki Ahasaia rongada duwen kamakamalahn nah pwutako, e ahpw koasoanehdi me kisehn peneineien nanmwarki koaros en Suda en kamakamala.3_ Rompen Ahasaia eri wiawi, oh re diarada eh rukuruk nan Sameria. Irail eri walahng rehn Sehu, re ahpw kemehla. Re sarepedi paliwere pwehki ar wauneki eh pahpa kahlap Nanmwarki Seosopat, me nantihong wia eh kak pwehn papah KAUN-O. Sohte kisehn peneineien Ahasaia men me luhwehdi me kak kaunda wehio.}sNindokon Sehu eh wiewia sapwellimen Koht koasoandi ong kadaudok en nanmwarki, e ahpw kasaingedi pwihn ehu me kaunen Suda kei towehda, iangahki pwutak kei me ulapanki Ahasaia me iang Ahasaia nan sapwellime seiloako. Sehu eri kemeirailla koaros.Koht ketin kupwurehda Ahasaia en pas rehn Soram pwehn kahrehda en Ahasaia eh pahn pwupwudi. Nindokon Ahasaia eh ketiket mwo, ohl emen ede Sehu, nein Nimsi, ahpw patohdo tuhwong ih oh Soram, iei ih me KAUN-O ketin pilada en kamwomwala kadaudok en Eihap.|qE sapahllahng nan kahnimw Sesreel pwehn ale sawasepen eh ohla kan, Ahasaia ahpw ketilahng reh wasao pwehn tuhwong.;oNi eh idawehnla arail kaweid kan, e iangala Soram, nanmwarkien Israel oh mahweniong Asael, nanmwarkien Siria. Karis ko mahwenda Ramod nan Kilead, oh Soram ahpw ohla nan mahweno.%CE wiahda dihp ong KAUN-O, pwehki mwurin semeo eh sipalla ekei kisehn peneineien Nanmwarki Eihap wiahla sapwellime sounkaweid, oh re kahrehiong eh pwupwudi.EAhasaia wiahla nanmwarki ni eh sounpar rieisek riau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar ehu. Ahasaia pil kalamangih karasepen peneineien Nanmwarki Eihap, pwehki eh nohno Adalaia- sapwellimen Nanmwarki Eihap serepein, oh eh pahpa kahlap Omri, nanmwarkien Israel-ketikihong kaweid me kahrehiong nan mour suwed.E~Ahasaia wiahla nanmwarki ni eh sounpar rieisek riau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar ehu. Ahasaia pil kalamangih karasepen peneineien Nanmwarki Eihap, pwehki eh nohno Adalaia- sapwellimen Nanmwarki Eihap serepein, oh eh pahpa kahlap Omri, nanmwarkien Israel-ketikihong kaweid me kahrehiong nan mour suwed._} 9Mehn Arepia kei ahpw mahweniong oh kemehla sapwellimen Nanmwarki Sehoram pwutak koaros, ihte Ahasaia me luhwehdi, me keieu tikitiko. Mehn Serusalem eri kasapwilada Ahasaia pwehn wiliandi semeo uhd wiahla nanmwarki.^|5Sehoram wiahla nanmwarki ni eh sounpar silihsek riau oh kakaunki nan Serusalem erein sounpar waluh. Sohte me pahtoukihla eh pwoula. Re sarepedi nan Kahnimw en Depit, ahpw e sohte seridi nan sousoun nanmwarki kan.N{Erein sounpar riau luhmwuhmwo ahpw wie lalaudla lao namwarkio sipalla ni lokolok laud. Sapwellime aramas akan sohte isikada kisiniei pwe re en mwahieiki duwen me kin wiawihong eh pahpa kahlap ako.wzgMwurin mepwukat koaros eh pweidahr, KAUN-O ketikidohng nanmwarkio luhmwuhmw en nan mwasahl me medek mwuledek.(yIRe mahweniong Suda, kihsang dipwisoun nan tehnpas en nanmwarkio, oh wahsang likend koaros oh sapwellime pwutak ko, ihte Ahasaia, me keieu tikitik me mihmihte.*xMMehn Pilisdia oh mehn Arepia kei kin kousoan limwahn wasa me ekei mehn Sudan kan kousoanla ie pohn oaroahro. KAUN-O eri kupwurehda pwe re en mahweniong Sehoram.hwIKomwi pil pahn sapwellimanikihla ehu luhmwuhmw en nan mwasahl me pahn lalaudla rahn koaros.”%vCPwehki irair pwukat, KAUN-O pahn ketin kaloke sapwellimomwi aramas akan, iangahki sapwellimomwi seri kan, omwi likend kan, oh kamwomwala omwi dipwisou kan. u A komwi ahpw idawehn karasepen nanmwarki kan en Israel oh kahrehiongehr mehn Suda oh Serusalem en soaloalopwoatohng Koht, duwehte me Eihap oh me wiliandi ko ar kahrehiongehr Israel en soaloalopwoatala. Komwi pil kemelahr riomwi pwutak ko, me mwahusang komwi.ytk Soukohp Elaisa eri kadaralahng Sehoram kisinlikou ehu, iet audepe: “KAUN-O, Koht en omwi pahpa kahlap Depit, ketin kerieikomwilahr, pwehki omwi sohte kalamangih karasepen semomwio, Nanmwarki Seosopat, de omwi pahpa kahlap, Nanmwarki Asa.s E pil kauwada wasahn kaudok en me rotorot akan nan sahpw ile kan en Suda oh kahrehiong mehn Suda oh Serusalem en wiahda dihp ong KAUN-O.0rY Edom wiahla wehi uhtohr sang Suda sang ni ahnsowo kohdo. Ni ahnsowo me kahnimw Lipna pil moromorada, pwehki Sehoram eh sohpeisang KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako.q/ Sehoram oh sapwellime lapalap akan eri ketila mahweniong Edom. Karis en mehn Edom ahpw kapilirailpene, ahpw nipwongo re pitla oh tangasang wasao.KpNi mwehin Sehoram, Edom uhwongada Suda oh wiahla ehu wehi uhtohr.o/ahpw KAUN-O sohte ketin kupwurki kamwomwala kadaudok en Depit, pwehki eh ketin inoukihong Depit me kadaudoke kan pahn kakaunte wehio kohkohlahte.+nOE kalamangih karasepe suwed en Nanmwarki Eihap oh nanmwarki teikan en Israel, pwehki eh pwoudikihda emen sapwellimen Eihap serepein ko. E wiahda dihp ong KAUN-O,pmYSehoram wiahla nanmwarki ni eh sounpar silihsek riau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar waluh.|lqNi ahnsou me Sehoram kolehr manaman pohn wehio, e ahpw ketin kemehla rie ko koaros oh ekei lapalap akan en Israel.k+Arail pahpao ketikihong irail uwen lapalahn kohl, silper, oh pil soangen dipwisou kesempwal teikan, oh ketikihong emenemen irail en pwukoahki apwahpwalih kahnimw kan me kehl kehlail nan Suda. Pwehki Sehoram me mesenih, Seosopat ketikihong en wiliandi ih wiahla nanmwarki.jSehoram sapwellimen Seosopat, nanmwarkien Suda, rie pwutak wenemen: Asaraia, Sehiel, Sekaraia, Asariahu, Maikel, oh Sepataia.i %Seosopat eri sipalla oh seridi nan sousoun nanmwarki kan nan Kahnimw en Depit oh sapwellime pwutak Sehoram me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.whg%Ahpw Elieser nein Dodapahu, mehn kahnimw Maresa, ahpw kehkehlingkihong Seosopat, “Pwehki omwi wiadahr inoun minimin ong Ahasaia, KAUN-O pahn ketin kamwomwala dahme komwi ketin wiadahr.” Sohp ko eri ohla oh sohla pwurehng seiloakseli.2g_$Re wiahda sohp kei ni wap en Esiongkeper.&fE#Ahnsou ehu Seosopat, nanmwarkien Suda, wiadahr ehu inou en miniminpene nanpwungen ih oh Ahasaia, nanmwarkien Israel, me ketin wiadahr soahng suwed tohtohie.>eu"Mehkoaros me Seosopat wiadahr, sang ni tepin eh mwehi lel ni imwi, ntinting nan Pwuken Poadopoad en Sehu Nein Ananai, me pil wia kisehn Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.d%!ahpw wasahn kaudok en me rotorot akan sohte kamwomwmwomwla. Aramas akan sohte kin kaudokiong Koht en ar pahpa kahlap ako ni mohngiong unsek.Zc- Duwehte seme Asa nanmwarkien mwowe, e wiadahr dahme pwung mwohn silangin KAUN-O;'bGSeosopat wiahla nanmwarkien Suda ni eh sounpar silihsek limau oh kakaunki nan Serusalem erein sounpar rieisek limau. Eh nohno iei Asupa, nein Silsi serepein.laQSeosopat eri kakaun wehio ni meleilei, oh Koht ketikihong onepek mwahu sang wasa koaros nan wehio.l`QWehi koaros me rong duwen KAUN-O eh ketin powehdi imwintihti en mehn Israel kan ahpw masepwehkada,u_cNi arail lel nan kahnimwo, re ahpw inenlahng nan Tehnpas Sarawio kokoul kohla kesekesengki arp oh sowi kan.^Seosopat eri kahre sapwellime kariso sapahllahng Serusalem ni mwomwen powehdi, pwehki KAUN-O eh ketin kalowedier arail imwintihti kan.]'Re ahpw pokonpene nan Wahun Peraka oh kapingahki KAUN-O soahng koaros me e ketin wiahiong irail. Ihme kahrehda wahwo adanekihki “Peraka.”@\ySeosopat oh sapwellime sounpei ko eri ketila pwe re en ketikihsang arail dipwisou kan, re ahpw diarada kiden kou, likou, mwenge, oh pil soangen dipwisou kesempwal teikan. Erein rahn siluh re rikirikpene dipwisou kan me lohdi nan mahwen, ahpw dipwisou me inenen tohto, kahrehda re sohte kak wahda soahng koaros.5[cNi karis en mehn Suda ko ar lel ni wasahn iroir ehu me mi nan sapwtehno, re kilenglahng imwintihti ko oh kilangada irail koaros wonohn nanpwel melahr. Sohte emen me pitla. ZMehn Ammon oh mehn Mohap uhd mahweniongada karis en mehn Edom oh kamwomwala; mwuhr re ahpw uhd uhpene nanpwungarail ni pei eikek.KYAhnsou me re tapihada koul, KAUN-O ahpw ketin kapingada karis ko. X Mwurin nanmwarkio eh ketikihong kaweid aramas ako, e ahpw mahsanihong ekei sounkoul ko re en pwuhriong nan arail likou reirei me re kin likawih ni ahnsoun sarawi kan oh tiengla mwohn kariso, oh koulki: “Kapinga KAUN-O! Sapwellime limpoak me poatopoat!”qW[Nimensehngie ni mandahn rahno, aramas ako kohieilahng nan sapwtehno limwahn Tekoa. Ni arail mwesemwesel, Seosopat ahpw poahngok ong irail, mahsanih, “Kumwail mehn Suda oh Serusalem, kumwail koapworopworki KAUN-O, amwail Koht, kumwail ahpw pahn tengeteng kehlail. Kumwail pwoson dahme sapwellime soukohp kan patohwanohng kumwail, kumwail ahpw pahn pweida.”}VsMehn Lipai kan me kisehn peneineien Kohad oh Kora ahpw kesihnenda oh ngihl laud kapikapinga KAUN-O, Koht en Israel.iUKNanmwarki Seosopat ahpw poaridi lel nanpwel, oh aramas koaros pil iang ih oh kaudokiong KAUN-O./TWKumwail sohte pahn pei nan mahwen wet. Kumwail pahn koasoaneikumwaildi oh awih; kumwail ahpw pahn patohwan duwen KAUN-O eh pahn ketikihong kumwail en powehdi. Kumwail mehn Serusalem oh mehn Suda, kumwail dehr peikasal de masepwehk. Kumwail patohwei mahwen, KAUN-O pahn ketin ieiang kumwail.”.SUKumwail pahn mahweniong irail lakapw ni arail pahn ukadahdo ni wasahn kot nan Sis. Kumwail pahn tuhwong irail ni imwin wahu me kolahng nan sapwtehno limwahn Seruel.vReSahasiel eri patohwan, “Maing Wasa Lapalap, oh kumwail koaros mehn Suda oh Serusalem, KAUN-O ketin mahsanih kumwail en dehr nan kapehd tikitikla de masak uhwong karis lapalap wet. Koht me pahn ketin wiewia mahwen wet, kaidehk kumwail.LQNgenen KAUN-O ahpw ti pohn mehn Lipai men me iang patopato nan pokono. Ede Sahasiel, nein Sekaraia, kisehn peneineien Asap oh kadaudok en Asap me kodoudoudohsang rehn Madanaia, Seiel, oh Penaia.kPO Ohl en Suda koaros, iangahki ar pwoud kan, oh neirail seri kan, iang uh wasao ni Tehnpas Sarawio.LO Komwi me at Koht! Komwi ketin angiangih irail, pwe se sohte kak uhwong karis lapalap wet me mahmahweniong kiht. Se sohte patohwan dahme se pahn wia, ahpw se patohwan peki sapwellimomwi sawas.”oNW Eri, ih duwen arail kasapahl ong kiht-re patodohn koakoahkitasang nan sahpw me komwi ketikihong kiht.M “Ahnsou wet mehn Ammon, mehn Mohap, oh mehn Edom kan patohwan mahweniongkitehr. Ahnsou me at pahpa kahlap ako patohsang Isip, komwi sohte ketin mweidohng re en pedolong nan sahpw pwuko, kahrehda at pahpa kahlap ako pidapidahki sahpw ako oh sohte kamwomwirailla.=Ls Re patohwan ese me ma paisuwed ehu pahn lelohng irail mehn kaloke irail, me rasehng mahwen, soumwahu lusulus, de lehk lapalap, eri, re kak patohdo oh uh mwohn Tehnpas wet wasa me aramas kin kaudokiong komwi ie. Re kin kapakapohng komwi nan arail apwal akan, oh komwi kin ketin karonge irail oh kapitirailla.OKRe koukousoanehr wasaht oh kauwadahr tehnpas ehu mehn kawauwih komwi.J Komwi me at Koht. Ni ahnsou me sapwellimomwi mehn Israel kan patodohng nan sahpw wet, komwi ketin koakoahsang aramas akan me koukousoan wasaht oh ketikihong sahpwo ong kadaudok en Eipraam, me komwi kin ketin loalloale, pwe re en sapwenikihla kohkohlahte.UI#oh kasakas ong KAUN-O, mahsanih, “Maing KAUN, Koht en atail pahpa kahlap ako, komwi kin ketin kakaun sang nanleng wehi koaros en sampah. Komwi me manaman oh roson, oh sohte emen me kak en pelian komwi.sH_mehn Serusalem eri iang irail pokonpene nan kehl kapw en Tehnpas Sarawio. Seosopat eri ketila uh mwohrail GAramas akan ahpw mwesel karuaru sang wasa koaros nan Suda kolahng Serusalem, pwe re en peki rehn KAUN-O en ketin kamarainih irail,FSeosopat eri masepwehkada oh kasakasohng KAUN-O pwe en ketin kamarainih. Ih eri koasoanehdi pwe tohn wehio pwon en kaisihsol.dEAMeninkeder kei eri patohdo oh patohwanohng Nanmwarki Seosopat, “Lapalahn karis ehu sang Edom patohdosangehr palio Sehden Mehla pwe re en mahweniong komwi. Re kalowedier Asason Damar.” (Ih pil ehu eden Engkedi met.)D yAhnsou ehu mwuri, karis en mehn Mohap kan, mehn Ammon kan iangahki iangarail tohn wehin Meun, re ahpw mahweniong Suda.!C; Samworo Lapalap Amaraia pahn ahneki manaman ni imwilahn kopwong koaros me pid tiahk sarawi kan, oh Sepadaia nein Ismael, kepinahn Suda, pahn ahneki manaman ni imwilahn kopwung kan me pid tiahk en wehi pokon. Mehn Lipai kan ahneki pwukoahn tetehk ma pwunglahn repenpwung kan me sang mwoalen kopwung pahn pweida. Kumwail nan kapehd kehlail oh kapwaiada kaweid pwukat, oh KAUN-O en ketin uhpalihki me pwung!”pBY Ahnsou koaros me tohn wehiet sang ehu kahnimw sohte lipilipil pahn wadohng kumwail iren kopwung ehu me pid kamalahn aramas de kauwehla kosonned ehu de kosonned en KAUN-O, kumwail pahn kaweidkin irail ni keneinei duwen arail pahn uh oh mwekid mwohn mwoalen kopwung, pwe re dehr dipada ong KAUN-O. Ma kumwail sohte pahn kapwaiada met, kumwail oh iangamwail tohn wehi kan pahn kehn uwen kehlail en engieng en KAUN-O. Ahpw ma kumwail pahn kapwaiada amwail pwukoa, kumwail sohte pahn dipada.#A? E ketikihong irail kaweid pwukat: “Kumwail pahn wia amwail doadoahk ni amwail pahn wauneki KAUN-O, loalopwoat peikong ni mehkoaros me kumwail pahn wia.P@Seosopat pilada nan Serusalem mehn Lipai ko, samworo ko, oh ekei kaun ako pwe re en wia sounkopwung ong ni kopwung kan me pid Kosonned en KAUN-O de repenpwung nanpwungen towe mehlel kan en kahnimwo. T~}}|"{zzByyxxkwhwvmuu}tt1s-rpo\nmlJkk jcii'gff;e#ddcSbbaW`T__^p^]q]\ [aZYYYXdX2XWVUTSRRpQ4PP$OCNZMM LLRKXJBIIiH9GFD%A?M?>7<;:99877]6544"322Z11'0`//.c--+*Q)F(i'{&&H%%?##"!! D@2!W9"| y SBC5\T !Manase sounpar eisek riau ni ahnsou me e wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar limeisek limau.@y !Esekaia mehla oh seridi palipowehn sousoun nanmwarki kan. Mehn Suda oh Serusalem koaros wiahda lapalahn wahu ni eh sipalla. Sapwellime pwutak Manase me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.8i Mehkoaros me Nanmwarki Esekaia wiadahr oh eh poadidiong KAUN-O ntinting nan Kaudiahl en Soukohp Aiseia nein Eimwos oh nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda oh Israel.U# oh pil ni ahnsou me meninkeder kei en Papilon patohdo pwe re en kalelapak duwen mwekid kapwuriamweio me wiawiher nan sahpwo, Koht ketin mweidala Esekaia en wia nsene pwe en ketin song uwen eh loalopwoat.]3 Iei Nanmwarki Esekaia me ketin pinahla pihl sang Pwarer en Kihon oh wiahda pwoahr ehu pahn pwehl me pihlo pwilla loale kolahng wasakis masloalen kelen Serusalem. Esekaia kin pweida ni soahng koaros me e kin wia, Likin mepwukat koaros, Koht pil ketikihong sihpw oh kou oh pil uwen tohtohn soangen pai teikan me kahrehda e ketin kauwada kahnimw tohto. Likin mepwukat, e pil koasoanehdi imwen nahk en kokouda ong sapwellime wahn kohn, wain, lehn olip; imwen sapwellime kou; oh kelen sihpw.{~o Nanmwarki Esekaia inenen kepwehpwehla, oh aramas koaros kin wauneki. E ketin koasoanehdi pwe perehn nahk en wiawihda ong sapwellime kohl, silper, kisin takai kesempwal kan, mehn doal mwenge, mehn sansar, oh soangen dipwisou kesempwal teikan.} Ahpw ni imwilah, Esekaia oh mehn Serusalem ahpw aktikitikla, oh KAUN-O sohla ketin kaloke aramas ako lao lel mwurin sipallahn Esekaia.z|m Ahpw Esekaia aklapalapki kasalehda eh kalahnganki dahme KAUN-O ketin wiahiong, Suda oh Serusalem eri lokolongki.{ Ni ahnsowo me Nanmwarki Esekaia luhmwuhmwla oh kerenieng sipalla. Ih eri kasakas, oh KAUN-O ahpw ketikihong kilel ehu me e pahn mwahula.z3 Aramas tohto patodohng nan Serusalem, patohwando kisakis ong KAUN-O oh ong Esekaia, eri, sang ni ahnsowo kohdo wehi koaros kolokol wahupen Esekaia.y% Ih duwen met KAUN-O eh ketin kapitasang Nanmwarki Esekaia oh mehn Serusalem pahn manaman en Senakerip, nanmwarki lapalap en Asiria, oh pil kapitirailla sang pahn arail imwintihti teikan. E ketin mweidohng aramas akan en ahneki mour meleilei ong wehi kan me mi mparail. x KAUN-O eri kadarodo tohnleng men me kemehla sounpei ko oh kaun akan en karis en mehn Asiria. Nanmwarki lapalapo eri namenekla oh sapahllahng Asiria. Rahn ehu ni eh ketiket nan tehnpesen eh koht, ekei sapwellime pwutak ko ahpw kemehkihla neirail kedlahs kan.jwM Nanmwarki Esekaia oh soukohp Aiseia nein Eimwos, ahpw kasakasohng Koht oh peki sapwellime sawas.v Re koasoia duwen Koht en Serusalem duwehte arail koasoia duwen koht en aramas teikan, dikedik en eni kan me wiawihkihda pehn aramas.Cu Lapalap ako wia koasoi pwukat ni lokaiahn Ipru pwe en kamasakada oh katikitikala nan kapehd en mehn Serusalem me mihmi pohn kelen kahnimwo, pwe en mengeiong irail en kalowehdi kahnimwo.tw Kisinlikou me nanmwarki lapalapo ntingihada inenen lahlahwe KAUN-O, Koht en Israel. E ketihtihki, “Koht en wehi kan sohte kin kapitasang neirail aramas pahn ei manaman, pil koht en Esekaia sohte kak en kapitasang nah aramas pahn ei manaman.”ss_ Lapalap akan en Asiria pil wia koasoi kei me suwedsang met duwen KAUN-O Koht, oh Esekaia, ladu en KAUN-O.,rQ Kumwail dehr mweidohng Esekaia en pitih kumwail de kahluwa kumwail ong nan ahl sapwung. Kumwail dehr kamehlele! Sohte koht en wehi ehu sang mahs kohdo me kak kapitasang nah aramas pahn manaman en nanmwarki lapalap en Asiria. Eri, mehlel pwe amwail koht menet sohte kak en kapitkumwailla!”q7 Iahd me emen koht kan en wehi pwuko koaros kapitasang ar wehi pahn at manaman? Eri, dahme kumwail medemedewehki me amwail koht kak en kapitkumwailla?@py Kumwail sohte ese dahme ngehi oh ei pahpa kahlap ako wiahiong tohn wehi teikan? Ia duwe, Koht en wehi teikan kapitala neirail aramas sang pahn manaman en nanmwarki lapalap en Asiria?,oQ Iei ih me kamwomwala en KAUN-O wasahn kaudok kan oh pei sarawi kan, e ahpw mahsanihong mehn Suda oh Serusalem en kaudok oh isik warpwohmwahu pohn pei sarawiteieu.Gn Esekaia mahsanihong kumwail me KAUN-O, amwail Koht pahn ketin kapitkumwailla sang pahn at manaman, ahpw Esekaia pitipitih kumwail oh pahn mweidohng kumwail en mehkihla duhpek oh men nimpil.m3 “Ngehi, Senakerip, nanmwarki lapalap en Asiria, keinemwe dahme kahrehda kumwail aramas akan koapworopworki en mihmi nan Serusalem nan eh lohdier..lU Mwurin ahnsou ehu, nindokon Senakerip oh sapwellime karis ar mihmihte nan Lakis, e ahpw kadaralahng kair wet ong Esekaia oh mehn Suda me patopato reh nan Serusalem:Fk E sapwellimaniki manaman en aramas, ahpw kitail ahneki sawas en KAUN-O, atail Koht me pahn ketin mahwenkin kitail.” Aramas ako eri nan kapehd kehlailkihda mahsen kan en arail nanmwarkio./jW “Kumwail nan kapehd kehlail oh koapworopwor, oh dehr masak nanmwarki lapalap en Asiria de karis me e kakahluwa. Kitail ahneki manaman laudsang me e sapwellimaniki.Ei E ketin koasoanediong ohl koaros en kahnimwo pahn kaweid en kaunen sounpei kan oh kapokoneirailpene nan mohs wasahn tuhpenehn aramas akan ni ewen kelen kahnimwo. E ahpw mahsanihong irail,+hO Nanmwarkio ketin kakehlailihala wasahn mahwen kan ni eh ketin onehda sapahl kehlo, wasahn iroir kan me mi powe, oh pil kauwada ehu kehl masliki. E pil ketin onehda wasahn mahwen kan me mi nan sahpw me audaudda ni palimesehn Serusalem mering. E pil ketin wiahda ketieu oh mehn sansar tohto./gW ih oh sapwellime lapalap ako ahpw kupwurehda re en lupukala wasahn nahk pihl likin kahnimwo pwe mehn Asiria en dehr ale pihl ni ar pahn mwekidlahng limwahn Serusalem. Lapalap ako eri wahieila aramas tohto likin kahnimwo, irail eri pinahla pwarer en pihl koaros, pwe pihl en dehr kussang loale./fW ih oh sapwellime lapalap ako ahpw kupwurehda re en lupukala wasahn nahk pihl likin kahnimwo pwe mehn Asiria en dehr ale pihl ni ar pahn mwekidlahng limwahn Serusalem. Lapalap ako eri wahieila aramas tohto likin kahnimwo, irail eri pinahla pwarer en pihl koaros, pwe pihl en dehr kussang loale.\e1 Ni Esekaia eh mahsanihadahr me Senakerip kupwukupwure en pil mahweniong Serusalem,d y Mwurin mwekid pwukat eh wiawiher, me Nanmwarki Esekaia papah KAUN-O ni loalopwoat, Senakerip, nanmwarki lapalap en Aisiria, mahweniong Suda. E mahweniong kahnimw me kehl kehlail kan oh mahsanihong sapwellime karis en kauwehla kehl ko oh pedolong.(cIE inenen pweida mwahu, pwehki mehkoaros me e ketin wiadahr ong Tehnpas Sarawio de ong ni kapwaiada Kosonnedo, e ketin wia ni loalopwoat oh poadidiong eh Koht.wbgNan Suda pwon, Nanmwarki Esekaia ketin wiadahr dahme pwung oh dahme pahn kaparanda kupwur en KAUN-O, eh Koht.aSamworo kan me kin kousoan nan kahnimw kan me kileldiong ni kadaudok en Aaron de mihmi nan sapwen kahnimw pwukat, iei irail ohl ekei me ahneki pwukoahn nehkpeseng kisin tungoal ong ohl koaros me peneineien samworo oh ong koaros me iang wadawadohng peneineien Lipai.C`Irail koaros kileledi iangahki arail pwoud kan, seri kan, oh meteikan me re kin apwahpwalih, pwehki anahnepen kaunopadahng kapwaiada arail doadoahk sarawi ni ahnsou ehu sohte lipilipil.(_IEn samworo ko pwukoa doadoahk kileldiong irail nin duwen ar peneinei, oh mehn Lipai me sounpar rieisek kohda kileldiong ar doadoahk ni duwen pwihnen doadoahk.9^kkaidehn ni nehnehn peneinei. Re kin kihong pweisen ohl koaros me mahkier sounpar silihsek kohda, me ahneki pwukoa kan rahn koaros nan Tehnpas Sarawio nin duwen arail doadoahk.]Nan kahnimw teikan, wasa me samworo kan kin kousoan ie, mehn Lipai pwukat me kin iang sewesehki doadoahk wet: Eden, Miniamin, Sesua, Semaia, Amaraia, oh Sekanaia. Re kin nehkpeseng ni pahrek kisin tungoal akan ong iangarail mehn Lipai kan nin duwen dahme ar pwukoa,8\iKore nein Imna, mehn Lipai men me kaunen sounsilasil en Ewen Kelen Palimesehn Tehnpas Sarawio, me ahneki pwukoahn alehda kisakis kan me kin kohieng KAUN-O, oh kin nehkpeseng.z[m Mehn Lipai ehk pwukat me kileldiong en iang doadoahk wet pahn ara kaweid: Sehiel, Asasaia, Nahad, Asahel, Serimod, Sosapad, Eliel, Ismakaia, Mahad, oh Penaia. Soahng pwukat wiawi pahn manaman en Nanmwarki Esekaia oh Samworo Lapalap Asaraia.A Ahpw mie ekei sang kadaudok en Aser, Manase, oh Sepulon me inengieng patohdohng Serusalem.K= Meninkeder ko eri patoseli nan kahnimw koaros nan sapwen kadaudok kan en Epraim oh Manase, oh lellahng ni paliepeng rehn kadaudok en Sepulon, ahpw aramas ako kouruhrkin irail oh kepitkin irail.< Ma kumwail pahn sapahldohng KAUN-O, eri, irail kan me salihedier oh wahsangehr amwail peneinei kan pahn poakeirailla oh kapwureiraildo. KAUN-O, amwail Koht me kupwur kadek oh kalahngan, oh ma kumwail pahn pwurodohng pahn kupwure, e pahn kupwur perenkinkumwailla.”q;[Kumwail dehr keptakai duwehte irail, ahpw kumwail peikiong KAUN-O. Kumwail patohdo nan Tehnpas Sarawio nan Serusalem, wasa me KAUN-O, amwail Koht ketin kasarawialahr kohkohlahte, oh kaudokiong pwe en dehr pwurehng engieng pahmwail.9:kKumwail dehr duwehte amwail pahpa kahlap ako oh iangamwail mehn Israel kan me soaloalopwoatohng KAUN-O, arail Koht. Duwen eh sansal ong kumwail, e ketin kaloke irail mwuledek.9}Nanmwarkio oh sapwellime lapalap akan eri koasoanehdi pwe meninkeder kei en pekederpeseng wasa koaros nan Suda oh Israel oh pakairkihong aramas akan luhk wet: “Kumwail mehn Israel kan, kumwail pitsangehr mehn Asiria ar kin mahweniong sapwamwail. Eri, kumwail wiliakapwala oh sapahldohng rehn KAUN-O, Koht en Eipraam, Aisek, oh Seikop, e ahpw pahn ketin sapahldohng rehmwail.M8Irail eri luke mehn Israel koaros sang Dan ni paliepeng lel Peersepa ni palieir, pwe re en patohdo Serusalem oh iang sarawien Pahsohpa nin duwen Kosonnedo, pwe tohn sarawio en tohtohla sang mahs.B7Nanmwarkio oh aramas akan inenen perenkihda ar koasoandi.h6IAramas ako sohte kak wia Sarawien Pahsohpa ni ahnsou me e kin wiawi ni keieun sounpwong, pwehki samworo kan me mwakelekel ong kaudok me malaulau oh pil aramas malaulau me pokonpene nan Serusalem. Nanmwarki Esekaia, oh sapwellime lapalap akan, oh mehn Serusalem eri pwungkihda re en wia sarawio ni keriaun sounpwong. Nanmwarkio eri ketin kadarpeseng pakair wasa koaros nan Israel oh Suda. E ahpw pil ketin kadarala kisinlikou ong kadaudok en Epraim oh Manase ni keneinei, oh luke irail en iang patohdo ni Tehnpas Sarawio nan Serusalem pwe re en iang sarawien Pahsohpa oh iang wauneki KAUN-O, Koht en Israel.h5IAramas ako sohte kak wia Sarawien Pahsohpa ni ahnsou me e kin wiawi ni keieun sounpwong, pwehki samworo kan me mwakelekel ong kaudok me malaulau oh pil aramas malaulau me pokonpene nan Serusalem. Nanmwarki Esekaia, oh sapwellime lapalap akan, oh mehn Serusalem eri pwungkihda re en wia sarawio ni keriaun sounpwong. Nanmwarkio eri ketin kadarpeseng pakair wasa koaros nan Israel oh Suda. E ahpw pil ketin kadarala kisinlikou ong kadaudok en Epraim oh Manase ni keneinei, oh luke irail en iang patohdo ni Tehnpas Sarawio nan Serusalem pwe re en iang sarawien Pahsohpa oh iang wauneki KAUN-O, Koht en Israel.g4 IAramas ako sohte kak wia Sarawien Pahsohpa ni ahnsou me e kin wiawi ni keieun sounpwong, pwehki samworo kan me mwakelekel ong kaudok me malaulau oh pil aramas malaulau me pokonpene nan Serusalem. Nanmwarki Esekaia, oh sapwellime lapalap akan, oh mehn Serusalem eri pwungkihda re en wia sarawio ni keriaun sounpwong. Nanmwarkio eri ketin kadarpeseng pakair wasa koaros nan Israel oh Suda. E ahpw pil ketin kadarala kisinlikou ong kadaudok en Epraim oh Manase ni keneinei, oh luke irail en iang patohdo ni Tehnpas Sarawio nan Serusalem pwe re en iang sarawien Pahsohpa oh iang wauneki KAUN-O, Koht en Israel.{3o$Nanmwarki Esekaia oh aramas akan eri pereperen, pwehki Koht eh ketin sewesei irail oh kamwadangahla doadoahk wet.'2G#Likin meirong isihs kan me kin pwonte isihsla, samworo kan kin pwukoahki isikala wihn mahn akan me kin meirongala sang ni meirong me aramas akan kin tungoale, oh wudekihla wain me aramas kin patohwanda iangahki meirong isihs. Eri, kaudok en nan Tehnpas Sarawio ahpw pwurehngehr tepida.,1Q"Pwehki samworo kan ar malaulau oh sohte kak en kemehla mahn ako koaros, mehn Lipai ko eri sewese irail lao doadoahko imwisekla. Ni ahnsowo pil ekei samworo pein kamwakeleirailda ong kaudok. (Mehn Lipai kan kin loalopwoatasang samworo kan ni ar kin kapwaiada tiahk en mwakelekel ong kaudok.)m0S!Re pil patohwanpene kouwol 600, oh sihpw 3,000 pwehn wia mehn meirong me aramas akan pahn tungoale.f/E Re patohwando kouwol 70, sihpw 100, oh sihmpwul 200 pwehn wia mehn meirong isihs ong KAUN-O;.Esekaia eri mahsanihong aramas ako, “Eri, met ni amwail mwakelekelahr ong kaudok, kumwail patohwando amwail mehn meirong en kapingkalahngan ong KAUN-O.” Irail eri kapwaiada, oh ekei pil patohwando ar meirong sang ni pein nsenarail pwehn wia mehn meirong isihs.v-eNanmwarkio oh kaun akan en wehio ahpw mahsanihong mehn Lipai ko en koulkihong KAUN-O koulen kaping kan me Depit oh soukohp Asap ntingihedier. Aramas koaros eri koul pereperen mwuledek nindokon arail kelekelehpwiki oh pwongipwongih Koht.H, Nanmwarkio oh aramas koaros eri kelehpwikihdi oh pwongih Koht.j+MAramas koaros wasao ahpw ehupene nan ar kaudok, kokoul oh kesekeseng lao mehn meirong ko isihla.Q*Esekaia eri mahsanih pwe re en patohwanda meirong isihso; oh ni meirongo eh tepida, aramas ako ahpw koul kapikapinga KAUN- O, oh sounkeseng kan tapihada peuk sowi kan oh soangen keseng teikan koaros.x)imehn keseng kan me duwehte me Nanmwarki Depit kin ketin doadoahngki. Samworo ko pil uh wasao kolokol sowi kan.e(CNanmwarkio idawehn kaweid kan me KAUN-O ketikihongehr Kad, soukohp en nanmwarkio, oh soukohp Nadan, pwe ira en patohwanohng Nanmwarki Depit; e ketikihdiong mehn Lipai kan nan Tehnpas Sarawio, iangahki arp oh simpal kan,]'3Samworo ko eri kemehla kuht ko oh wudekiong nta ko pohn pei sarawio nin duwen meirong en tomwen dihp en aramas koaros, pwe nanmwarkio mahsanih me meirong isihs oh meiromg en dihp en wiawi ong mehn Israel koaros.}&sRe ahpw ale kuht ko oh patohwanlahng rehn nanmwarkio oh tohn kaudok teiko, re ahpw ketikidahng limarail ko pohrail. %Samworo ko eri kemehla mahs kouwol ko, mwuri sihpw ko, oh mwuri sihmpwul ko, oh usupihki ntahn ehuehu meirong ko pohn pei sarawio.8$iPwehn wia meirong en tomwen dihp en peneineien nanmwarkio oh aramas akan en Suda oh wia mehn kamwakele Tehnpas Sarawio, re ketikipene kouwol isimen, sihpw isimen, sihmpwul isimen, oh kuht isimen. Nanmwarkio eri mahsanihong samworo ko, me kadaudok en Aaron, re en meirongkihla mahn ako pohn pei sarawio.}#sNanmwarki Esekaia eri mwadangete kapokonepene kaun akan en kahnimwo, irail koaros eri ketilahng ni Tehnpas Sarawio.S"Se pil kapwuredohr dipwisou koaros me Nanmwarki Ahas ketikihsang nan sounpar ako me e soaloalopwoatala ong Koht, oh se pil kasarawihalahr sapahl. Soahng koaros patopatoier mwohn pei sarawien KAUN-O.”_!7Mehn Lipai ko eri wiahda kair wet ong Nanmwarki Esekaia: “Se patohwan kanekelahr sarawien kamwakel en Tehnpas Sarawio unsek, iangahki pei sarawien meirong isihs kan, tehpel en pilawa sarawi, oh dipwisawi koaros.( IDoadoahko tepida ni keieun rahn ni keieun sounpwong, oh ni kawaluhn rahn re ahpw kaimwisekala doadoahk koaros, iangahki perehn pedolong ong nan Tehnpas Sarawio. Irail eri pil doadoahk erein rahn waluh mwuri, lao lel ni kaeisek weneun sounpwongo, kaukaunopada Tehnpas Sarawio ong kaudok.}sSamworo ko eri patohlong nan Tehnpas Sarawio pwe re en kamwakelehda, irail ahpw wahiei nan kelen Tehnpas Sarawio soahng koaros me kasaminelahr. Mehn Lipai ko ahpw uhd wahsang soahng koaros wasao walahng likin kahnimwo kolahng nan Wahun Kidron.s_Ohl pwukat eri kapokonepene iangarail mehn Lipai kan, oh irail pein kamwakeleirailda. Eri, nin duwen me nanmwarkio mahsanihong irail re en wia, re tapihada wia kamwakelekel en kaudok ong Tehnpas Sarawio, nin duwen Kosonned en KAUN-O./YIet mehn Lipai kan me iang pato wasao:/Y Iet mehn Lipai kan me iang pato wasao:/Y Iet mehn Lipai kan me iang pato wasao: 9 Samwa ko, kumwail dehr kauwehla ahnsou. Iei kumwail me KAUN-O ketin piladahr pwehn isik warpwohmwahu ong ih, oh en kahrehiong aramas en kaudokiong.”xi “Met I patohwan lemedahr I en wiahda ehu inou ong KAUN-O, Koht en Israel, pwe en dehr ketin engieng pahtail.lQ Samatail ko mehla nan mahwen, oh atail pwoud oh seri kan wisiksangehr nin duwen aramas selidi kei.:mPwehki met KAUN-O ketin engiengkihda pahn mehn Suda oh Serusalem, oh dahme e ketin wiahiong irail kapwuriamwei oh kamasakada aramas koaros. Kumwail inenen ese mehlel duwen met.-SRe ritingedi wenihmw kan en Tehnpas Sarawio, mweidohng lamp akan en kunla, oh sohte isikada warpwohmwahu de patohwanda meirong isihs nan Tehnpas en Koht en Israel.'GAtail pahpa kahlap ako soaloalopwoatohng KAUN-O, atail Koht, oh wiadahr mehkot me sohte kaparanda kupwure. Re kesehla oh sohpeisang wasa me e kin ketiket ie.ucoh mahseniong irail wasao. E mahsanih, “Kumwail mehn Lipai kan pahn kasarawihala pein kumwail oh kamwakelehda Tehnpas en KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako. Kumwail pahn kihsang nan Tehnpas Sarawio soahng koaros me kasaminelahr.iKE ketin kapokonepene pwihn en samworo ehu oh mehn Lipai kan ni palimesehn kelen Tehnpas SarawioNi keieun sounpwong nan sounpar me Esekaia wiahla nanmwarki, e pwurehng ritingada ewen kehl kan en Tehnpas Sarawio oh onehda sapahl.jME kalamangih karasepen seme kahlap, Nanmwarki Depit, e wiadahr dahme kaparanda kupwur en KAUN-O.+ QEsekaia wiahla nanmwarkien Suda ni eh sounpar rieisek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar rieisek duwau. Eh nohno iei Apaisa, nein Sekaraia serepein.$ANanmwarki Ahas sipalla oh seridi nan Serusalem, ahpw e sohte seridi nan sousoun nanmwarki kan. Sapwellime pwutak Esekaia me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.  Mwekid koaros en sapwellime mwehi, sang ni tapi lel imwi, wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Suda oh Israel. wE ketin wiahda wasahn kaudok en me rotorot akan wasa koaros nan kahnimwo oh nan kisin kahnimw kan en Suda, wasa me warpwohmwahu kin isihs ong koht en liki kan. Ih met duwen eh kahredohngehr pein ih engieng en KAUN-O, Koht en eh pahpa kahlap ako.& EE pil ketikihsang dipwisou koaros en nan Tehnpas Sarawio oh kauwehla. E ketin ritingedi Tehnpas Sarawio oh kauwada pei sarawi kei wasa koaros nan Serusalem.v eE ketin wiahda meirong kei ong koht en Siria kan, me kalowedier ih. E mahsanih, “Koht en Siria kan sewesedahr nanmwarkien Siria, eri, ma I pahn meirong ong irail, re pahn pil sewesei ie.” Met ahpw kahredohngehr ih oh wehio paisuwed.U #Ni ahnsou me kahpwal akan laudlahr mehlel, dipen Ahas pil laudla sang mahs.H  Ahas eri ketikihsang kohl kan nan Tehnpas Sarawio, nan tehnpas en nanmwarki, oh nan imwen kaunen aramas akan, oh kadaralahng nanmwarki lapalap en Asiria, ahpw mwekid wet pil sohte sewesehda.lQNanmwarki lapalap en Asiria, sohte sewesehda Ahas, ahpw e ketin uhwongada oh ketikihong nan apwal.Pwehki Nanmwarki Ahas eh kauwehla pwung en sapwellime aramas akan oh mwamwahlikihla KAUN-O, kahrehda KAUN-O ketikihdo kahpwal nan Suda.!Ni ahnsowohte mehn Pilisdia pil mahmahweniong kisin kahnimw kan ni palikapi en tepin dohl kan oh ni palieir en Suda. Re kalowehdi kahnimw kan en Ped Semes, Aisalon, oh Kederod, oh kahnimw kan en Soko, Timna, oh Kimso, iangahki arail kousapw akan, oh kousoanla wasao.!;Mehn Edom pwurehng mahweniong Suda oh salihedi aramas tohto. Nanmwarki Ahas eri peki rehn Tiklak Pileser, nanmwarki lapalap en Asiria, en sewese irail.!;Mehn Edom pwurehng mahweniong Suda oh salihedi aramas tohto. Nanmwarki Ahas eri peki rehn Tiklak Pileser, nanmwarki lapalap en Asiria, en sewese irail.5Ohl pahmeno eri pilipilda pwe re en kihong aramas selidi ko likou sang ni dipwisou lohdi ko. Re kihong irail likou oh suht pwe re en pwuhriong loale, kanampile irail oh kamwenge irail, oh kihong lehn olip ni arail ohla kan. Irail eri kidahng me luwetalahr akan pohn ahs, oh kapwureiraillahng nan sapwen Suda nan Seriko, kahnimw en tuhke pahm. Mehn Israel ko eri pwuralahng nan arail wasa kan nan Sameria._7Kariso eri kihla me selidi ko oh dipwisou lohdi ko rehn aramas ako oh arail kaun ako.V% Re patohwan, “Kumwail dehr wadohng aramas selidi kan wasaht! Kitail dipadahr ong KAUN-O oh kahngiangihadahr pwehn ketin kalokehkin kitail. Eri, met kumwail men wia mehkot me pahn kalaudehla dipatail.”&E Kaun pahmen sang Wehin Paliepeng, Asaraia nein Sehohanan, Perekaia nein Mesillemod, Sehiskaia nein Sallum, oh Amasa nein Adlai, pil uhwong mwekid en kariso. Kumwail rong ie! Aramas selidi pwukat iei riamwail. Kumwail kasaledekihirailla, pwe engieng en KAUN-O de lelohng kumwail.”/~W Met kumwail koasoakoasoane en wiahkihla ohl akan oh lih akan en Serusalem oh Suda amwail lidu. Kumwail sohte ese me kumwail pil wiadahr dihp ong KAUN-O, amwail Koht?}! Ohl emen me ede Oded, soukohp en KAUN-O men, me kin kousoan nan kahnimw en Sameria. E tuhwong karis en mehn Israel ko iangahki mehn Suda me selidi ko ni ar pahn pedolongehr nan kahnimwo, e ahpw patohwanohng irail, “KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, ketin engieng pahn mehn Suda oh ketin mweidohng kumwail en kaloweiraildi, ahpw met e karongeier duwen amwail kemeirailla ni tiahk lemei.0|YMehndahte mehn Suda ar pil wia kisehn arail wehi, karis en mehn Israel ko ahpw koledi lih oh seri 200,000, salihedi oh walahng Sameria, iangahki dipwisou lohdi tohto.B{}Sounpei en Israel men me ede Sikri kemehla Maaseaia, sapwellimen Nanmwarki Ahas pwutak, sounkohwahn nan tehnpaso, Asrikam, oh Elkana, me ahneki manaman en kaunda wehio pahn nanmwarkio.z/Pwehki dipen Nanmwarki Ahas, KAUN-O, eh Koht, ketin mweidohng nanmwarkien Siria en kalowehdi oh salihedi mehn Suda tohto oh walahng Damaskus. KAUN-O pil ketin mweidohng nanmwarkien Israel, Peka nein Remalaia, en kalowehdi Ahas oh kemehla sounpei en Suda 120,000 me keieu kommwad ni rahnteieu. KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, ketin mweidohng irair wet en pweida, pwehki mehn Suda ar sohpeisang ih.y/Pwehki dipen Nanmwarki Ahas, KAUN-O, eh Koht, ketin mweidohng nanmwarkien Siria en kalowehdi oh salihedi mehn Suda tohto oh walahng Damaskus. KAUN-O pil ketin mweidohng nanmwarkien Israel, Peka nein Remalaia, en kalowehdi Ahas oh kemehla sounpei en Suda 120,000 me keieu kommwad ni rahnteieu. KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, ketin mweidohng irair wet en pweida, pwehki mehn Suda ar sohpeisang ih.xAhas kin ketin wia meirong oh isik warpwohmwahu ni wasahn kaudok en me rotorot akan, pohn dohl kan, oh pahn mwetehn tuhke kan koaros.wyisik warpwohmwahu nan Wahun Innom, oh pil meirongkihla sapwellime pwutak kan nin duwen meirong isihs ong dikedik en eni kan, e alasang tiahk saut en aramas akan me KAUN-O ketin koakoahsang nan sahpwo nindokon mehn Israel ar mwekimwekidohng wasao.^v5oh kalamangih karasepen nanmwarki kan en Israel. E ketin wiahda sansal mete en Paal,gu IAhas wiahla nanmwarki ni eh sounpar rieisek, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar eisek weneu. E sohte kalamangih karasepe mwahu en seme kahlap Nanmwarki Depit; ahpw e wiahda dahme KAUN-O sohte kin ketin kupwurperenkiotW E sipalla oh seridi nan Kahnimw en Depit, oh sapwellime pwutak Ahas me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.{soSodam sounpar eisek limau ni ahnsou me e wiahla nanmwarki, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar eisek weneu.r'Wiewia teikan en mwehin Sodam, mahwen kan, oh sapwellime koasoandi kan, wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel oh Suda.]q3En Sodam manaman eri wie kehkehlailla pwehki eh loalopwoat pekiong KAUN-O, eh Koht.pwE ketin mahweniong nanmwarkien Ammon oh sapwellime karis oh kaloweiraildi. E ahpw idingohng mehn Ammon en kin nohpweikihong soahng pwukat nan sounpar koaros erein sounpar siluh: ten pahieu en silper, ehd en wihd limanen, oh ehd en parli limanen.uocE ketin kauwada kahnimw kei nin nahna kan en Suda, oh wasahn mahwen oh wasahn iroir kei nanwel kan en Suda.nSodam me kauwada Ewen Kelen Paliepeng en Tehnpas Sarawio oh wiahda doadoahk tohto ni kelen kahnimwo nan Serusalem, wasa me adaneki Opel.EmSodam wiadahr dahme kaparanda kupwur en KAUN-O, duwehte semeo; ahpw e sohte duwehte semeo me dipada ni eh isik warpwohmwahu nan Tehnpas Sarawio. Ahpw aramas ako wiewiahte dihp ong KAUN-O.l 5Sodam wiahla nanmwarki ni eh sounpar rieisek limau, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar eisek weneu. Eh nohno iei Serusa, nein Sadok serepein.GkUsaia sipalla oh seridi wasahn seridi en nanmwarki kan, ahpw pwehki luhmwuhmwo, kahrehda eh sohte seridi nan sousoun nanmwarki kan. Sapwellime pwutak Sodam me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.qj[Soukohp Aiseia nein Eimwos, ntingihedi soahng teikan me Nanmwarki Usaia wiadahr erein sapwellime mwehi.qi[Nanmwarkio saminla ong kaudok erein eh mour, pwehki luhmwuhmwo. E sohla kak pwurehng ketilong nan Tehnpas Sarawio, e kin ketiket nan pein tehnpese, kommoaldihsang pwukoa koaros, nindokon sapwellime pwutak Sodam me uhd kakaun wehio.PhAsaraia oh samworo teiko eri kilangada kihlo pohn isilap en nanmwarkio oh masakada, re ahpw idingohng en ketieisang nan Tehnpas Sarawio. E ahpw mwadangete ketieila, pwehki KAUN-O eh ketin kalokeier.RgUsaia ketiket nan Tehnpas Sarawio limwahn pei sarawien warpwohmwahwo oh kolokol mehn isik warpwohmwahu ehu. E ahpw engiengda pahn samworo ko, oh ni ahnsowohte soumwahu en kihl ehu pwarada pohn temweo.;fopwe re en kapweiekidi. Re patohwan, “Usaia! Komwi sohte sapwellimaniki pwung en isik warpwohmwahu ong KAUN-O. Samworo kan me kadaudok en Aaron iei irailte me kasarawihongehr doadoahk wet. Komwi ketieisang wasa sarawi wet. Komwi ketin dipadahr ong KAUN- O, oh solahr sapwellime kupwuramwahu ong komwi.” J~}}|{TzzyyXxxBwxv!ut-srqqpp!oo;nn?ml|kjAihgffe_dqcc.bb/aa+`` ^]l]\~[[WZYYrXWVUUCTSMR|R!Q0POMNMMWLKJIqHH/GFFDDC_B`AZA@w@?>>J==<;;99l88,756i5{4(3Q2221t0O.-,,*)((O'&%$#""""""q"Z"C","!!!!!!!t!]!F 5$n]LKZdD$dD*V! p 5 O g njYSJ Eri, Sesua, mehn Lipai men, oh nah kan-peneineien Odapaia-re pwungkipene re en kin apwahpwalih oh kaunda kaudok kan en nan Tehnpas Sarawio. (Mehn Lipai sang nan peneineien Enadad pil iang seweseirail.)>IuEri, ni keriaun sounpwong en pahr mwurin ar sapahldohng wasa kis limwahn Tehnpas Sarawio nan Serusalem, re ahpw tapihada doadoahk. Eri, Serupapel, Sesua, oh iangara mehn Suhs koaros, samworo oh mehn Lipai kan, iangahki aramas koaros me sapahldohng Serusalem sang nan ar kalipilipala, re wiahkinteieu tapihada doadoahk. Mehn Lipai koaros me mahkier sounpar 20 kohda me ale pwukoahn apwahpwalih doadoahk en onohnsapahl en Tehnpas Sarawio.]H3Aramas akan ahpw kihda mwohni mehn pwain tohndoadoahk en wia takai oh sounkou ihmw kan. Re pil kihda kisin tungoal, iangahki pihl, oh pil lehn olip, mehn pekederlahng kahnimw Dair oh Saidon, mehn kawiliali tuhke sidar sang Lepanon oh idandohng Sopa. Eri, mepwukat koaros wiawiher sang ni mweimweien Nanmwarki Lapalap Sairus, mehn Persia. .,GQMehndahte aramas akan ar saikinte tapihada onohnsapahl en Tehnpas Sarawio, ahpw re tapihada wia meirong isihs ong KAUN-O sang ni rahn keieu nan keisuhn sounpwong.FyRe pil kapatahiong meirong isihs unsek ko me kin wiawi rahn koaros oh me kin wiawi ni ahnsoun Sarawien Maram Pwul, oh ni arail pokon teikan koaros en kaudokiong KAUN-O, iangahki meirong koaros me kin wiawihong KAUN-O sang ni pein nsenen emenemen.E{Irail eri wia Sarawien Impwal, nin duwen me koasoandier, oh ehuehu rahn re kin wia ar meirong me koasoandiong ni rahno.dDAMehndahte aramas kalipilipala ko ar masak aramas akan me kin koukousoan nan sahpwo, a re pil kauwadahte pei sarawio wasaohte me e uhda ie mahso. Eri, re ahpw tapihada wia ar meirong isihs powe, nimenseng oh nin soutik.~CuSesua, nein Sehosadak, oh ienge samworo ko, oh Serupapel, nein Sealtiel, iangahki eh peneinei kan, re ahpw onehda sapahl pei sarawien Koht en Israel, pwe re en kak wia powe ar meirong isihs, duwen me ntingdier nan Kosonned en Moses, ladun Koht.B Eri, mwurin sounpwong isuh, mehn Israel ko soandiong nan arail kahnimw oh wasa kan. Irail koaros eri pokonpene nan Serusalem.FAFSamworo kan, mehn Lipai kan, oh ekei aramas ako ahpw soandiong nan de limwahn Serusalem; sounkoul ko, sounsilasil en Tehnpas Sarawio, oh tohndoadoahk en Tehnpas Sarawio soandiong nan kisin kahnimw keren kan; oh luhwen mehn Israel ko soandiong nan kisin kahnimw kan wasa me arail pahpa kahlap ako kin kousoan ie mahs.@-ERe patohwanda uwen me re kak ong ni doadoahk wet, oh uwen kohl me re patohwanpene mihmi ni paun 1,030, silper paun 5,740, oh likoun samworo 100.b?=DNi ahnsou me aramas kalipilipala ko lellahng ni Tehnpas en KAUN-O nan Serusalem, ekei kaunen peneinei ko ahpw patohwanda arail meirong sang ni nsenarail pwehn sewese kauwada sapahl Tehnpas Sarawio wasa me e kin mieo.8>kCUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,3608=kBUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,3608<kAUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,3608;k@Uwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,360,:Q?Kepinahn mehn Suhs padahkihong irail me re sohte kak iang kepin konotki me kin meirong ong Koht lao e pahn mie samworo men me pahn kak doadoahngki Urim oh Dummim.9{>Peneineien samworo pwukat sohte diarada pwuhk ehu me kak kadehdehda wasa re kodoudousang ie: Apaia, Akkos, oh Parsilai. (Ohl me tepin kadaudok en samworo me adaneki Parsilai pwoudikihda lih emen sang nan peneineien Parsilai mehn Kilead oh uhd adanekihla eden en eh pwoudo eh pahpa.) Pwehki eh sohte sansal ihs me arail pahpa kahlap, kahrehda re sohte kak iang wiahla samworo.8{=Peneineien samworo pwukat sohte diarada pwuhk ehu me kak kadehdehda wasa re kodoudousang ie: Apaia, Akkos, oh Parsilai. (Ohl me tepin kadaudok en samworo me adaneki Parsilai pwoudikihda lih emen sang nan peneineien Parsilai mehn Kilead oh uhd adanekihla eden en eh pwoudo eh pahpa.) Pwehki eh sohte sansal ihs me arail pahpa kahlap, kahrehda re sohte kak iang wiahla samworo.T7!Nu#Eri, nin duwen me Nanmwarki Sosaia koasoanehdi, mehkoaros wiawihla rahno ong ni wiepen kaudok ong KAUN-O, kapwaiada Sarawien Pahsohpa, oh patohwanda meirong isihs pohn pei sarawio.zMm#Sounkoul pwukat en peneineien Asap sang kadaudok en Lipai soandier nan dewerail kan me kileldiongirailehr sang ni sapwellimen Nanmwarki Depit kaweid kan: Asap, Eman, oh Sedudun, sapwellimen nanmwrki soukohpo. Sounsilasil kan me mihmi ni ewen kelen Tehnpas Sarawio sohte anahnepen re en kohsang wasahn arail doadoahk, pwehki mehn Lipai teiko kaunopadahr arail Pahsohpa.iLK#Mwurin met eh wiawiher, mehn Lipai ko ahpw ale pweisarail oh pweisen samworo kan me kadaudok en Aaron, pwehki samworo ko ar kin soupisek lao lel nipwong, isihsikala mahn akan me kin pwonte isihla iangahki wih en meirong ko.VK%# Mehn Lipai ko eri karang mehn meirong kan en Pahsohpa pohn kisiniei, nin duwen kosonned, oh pwoailihada mehn meirong sarawi ko nan einpwoat, ketel, oh pan kan, oh mwadangete nehkohng uduko ong aramas ako.J3# Irail eri nehkohng aramas akan, wad peneinei, mahn akan mehn wia meirong isihs, pwe re en kak meirongki nin duwen kaweid kan nan Kosonned en Moses.I# Mwurin sihmpwul ko oh kuht ko ar kamalahr, mehn Lipai ko eri serehsang kilirail kan, oh samworo ko ahpw usipihki nta ko pohn pei sarawio.H!# Ni mehkoaros eh soandier ong Pahsohpa, samworo oh mehn Lipai ko ahpw patohla nan dewerail kan, nin duwen me nanmwarkio ketin koasoanedier.CG# Kaunen mehn Lipai ko-Konanaia, Semaia oh rie pwutak Nedanel, Asapaia, Seiel, oh Sosapad-patohwanda sihmpwul oh kuht 5,000, oh kouwol 500 ong mehn Lipai ko pwe re en wiahki mehn meirong..FU#Sapwellime lapalap ako pil patohwanda ong aramas ako, samworo, oh ong mehn Lipai ko mahn me re en doadoahngki. Oh lapalap akan me apwalih Tehnpas Sarawio-Samworo Lapalap Ilkaia, Sekaraia, oh Sehiel-patohwanohng samworo ko sihmpwul oh kuht 2,600, oh kouwol 300 mehn meirong ni ahnsoun sarawio.-ES#Nanmwarki Sosaia ketikihda sang ni pein sapwellime pelinmen kan sihpw, sihmpwul, oh kuht 30,000, oh kouwol 3,000, mehn doadoahk ong aramas akan ni rahnen Pahsohpa.mDS#Kumwail pahn kemehla sihmpwul en Pahsohpa oh kuht. Eri, kumwail kamwakeldahng kaudok oh kaunopada mehn meirong kan pwe iangamwail mehn Israel kan en kak idawehn kaweid kan me KAUN-O ketikihong Moses pwehn padahkihong kitail.”XC)#oh koasoaneikumwaildi pwe kumwail en kak sewese ehuehu peneinei kan en Israel.MB#Kumwail pahn koasoaneikumwaildi nan dewemwail kan nan Tehnpas Sarawio ni wad en peneinei, nin duwen pwukoa kan me kileldiongkumwailehr sang Nanmwarki Depit oh sapwellime pwutak Nanmwarki Solomon,hAI#E pil ketikihong kaweid pwukat ong mehn Lipai ko, sounpadahk kan en Israel, me kasarawilahr ong KAUN-O: “Kumwail kihdiong Kohpwahn Inoun KAUN-O nan Tehnpas Sarawio, me Nanmwarki Solomon, sapwellimen Depit pwutak, ketin kauwadahr. Kumwail solahr pahn waseli wasa kan, ahpw kumwail pahn papah KAUN-O, amwail Koht, oh sapwellime aramas akan en Israel.@#E ketin kilelehiong samworo kan pwukoa kan me re pahn wia nan Tehnpas Sarawio, oh koangngoangehkin irail re en wiahda mwahu.)? M#Nanmwarki Sosaia ketin wiahda sarawien Pahsohpa nan Serusalem mehn kawauwih KAUN-O; ni kaeisek pahieun rahnen sounpwong keieu, re kemehla mahn ekei ong sarawio.E>"!Nanmwarki Sosaia eri kamwomwala dikedik en eni saut koaros me mi nan sapwen mehn Israel, oh erein eh ieias, e wia uwen eh kak pwe aramas akan en papah KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako.S=" E ketin koasoanehdi mehn Pensamin oh aramas koaros me iang patopato nan Serusalem en inoukihda me re pahn kapwaiada inowo. Mehn Serusalem eri kapwaiada inowo me re wiahiong Koht en ar pahpa kahlap ako.m<S"E ketin uh ni uhr en nanmwarki oh wiahda inou ehu ong KAUN- O me e pahn peikiong, kapwaiada sapwellime kosonned oh mahsen kan ni sapwellime mohngiong oh ngene unsek, oh kapwaiada kosonned akan en inowo, me ntingdier nan pwuhko.m;S"irail koaros eri ketila nan Tehnpas Sarawio, iangahki samworo kan oh mehn Lipai kan oh aramas koaros, me semwehmwe oh kepwehpwe. Nanmwarkio eri ketin wadekohng irail audepen pwuken inowo pwon, me dierekdahr nan Tehnpas Sarawio.S:"Nanmwarki Sosaia eri ketin kapokonepene kaun koaros en Suda oh Serusalem,[9/"oh kalokolok me I pahn wiahiong Serusalem sohte pahn leledohng lao mwurin omw pahn mehla. I pahn mweidohng uhk ke en mehla ni meleilei.” Ohl ako eri pwuralahng rehn Nanmwarki Sosaia oh patohwanohng kair wet.,8Q"oh ke kolulahr oh aktikitikla mwohn silangi, tehrpeseng omw likou oh sengiseng, ni omw ronge duwen ei pahn kaloke Serusalem oh towe kan. I karongeier omw kapakap,q7["A ong nanmwarkio, iet me ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih: Ke rongehr dahme ntinting nan pwuhko,/6W"Re sohpeisangieier oh wiadahr meirong kan ong koht teikan, oh mehkoaros me re wiadahr kahredahr ei engieng. Ei engieng uhwongehr Serusalem, oh sohte pahn meleileidi.5%"mahsen wet sang rehn KAUN-O: “I pahn kalokehki Serusalem oh towe kan koaros keria kan me ntingdier nan pwuhk me wadawadohngehr nanmwarkio.Q4"e ahpw patohwanohng irail re en pwurala rehn nanmwarkio oh patohwanohngZ3-"Sang ni koasoandien nanmwarkio, Ilkaia oh mehteiko ahpw patohla rapahki kaweid rehn lih emen ede Ulda, soukohp men me kin koukousoan wasa kapw en Serusalem. (E pwoudiki Sallum, nein Tikpa pwutak, oh eh pahpa kahlap Aras, me kin pwukoahki apwalih likou reirei mehn kaudok kan en nan Tehnpas Sarawio.) Re kawehwehiong liho dahme pweidahr,=2s"“Kumwail kohwei ni mwarei oh mwaren aramas akan me luhwehdi nan Israel oh Suda oh rapahki kupwur en KAUN-O. Kumwail rapahki duwen padahk kan me mi nan pwuhk wet. KAUN-O ketin engieng pahtail pwehki atail pahpa kahlap ako sohte peikiong mahsen en KAUN-O oh sohte kapwaiada dahme sansalehr nan pwuhk wet.”$1A"e ahpw ketikihong koasoandi pwukat ong Ilkaia, Ahikam nein Sapan, Apdon nein Maikaia, Sapan, sounnting en nan tehnpaso, oh ong Asaia, sawasepen nanmwarki:u0c"Ni ahnsou me nanmwarkio karongehda audepen pwuhko, e ahpw tehrpeseng sapwellime likou kan ni kupwur toutou,/{"E ahpw usehla patohwan, “Mie pwuhk ehu rehi me Ilkaia patohwanohng ie.” E ahpw wadekohng nanmwarkio audepen pwuhko.|.q"Se patohwansangehr mwohni me wie nekinek nan Tehnpas Sarawio oh patohwanohngehr tohndoadoahk ko oh ar kaun ako.”{-o"Sapan eri walahng rehn nanmwarkio. E patohwanohng nanmwarkio, “Se patohwan wiadahr mehkoaros me komwi mahsanih.~,u"E ahpw patohwanohng Sapan, “I diarada pwuken Kosonnedo wasaht nan Tehnpas Sarawiet.” E ahpw kihong Sapan pwuhko,+"Ahnsou me mwohni pahn alahldahsang nan perehn nekineko, Ilkaia ahpw diarada pwuken Kosonned en KAUN-O, Kosonned me Koht ketikihong Moses.(*I" Mehn Lipai teikan me pwukoahki apwalih wisikdohn dipwisou oh kaunda tohndoadoahk en wasa teikan, oh meteikan kin apwalih pwuhk kan de wia doadoahk en silasil.j)M" Ohl akan me apwalih doadoahk me nan kapehd mehlel. Mehn Lipai pahmen pwukat me kaunirailda: Sahad oh Opadaia sang peneineien Merari, Sekaraia oh Mesullam sang peneineien Kohad. (Mehn Lipai ko iei irail sounkoul koahiek kei.)%(C" kapinte oh sounkou ihmw kan pwe re en pwainkihda takai oh tuhke me pahn doadoahkohng ni onohnsapahl en ihmw kan me nanmwarki kan en Suda mweidohng en ohla.|'q" Mwohni pwukat eri kohieng ohl silimeno pwe re en apwalih ong ni onohnsapahl en Tehnpas Sarawio. Re ahpw uhd kihongx&i" Mwohni me sounsilasil en mehn Lipai ko rikpene nan Tehnpas Sarawio, kepideklahng rehn Ilkaia, Samworo Lapalapo. (Mwohni ko rikirikda sang rehn mehn Epraim oh Manase oh sang rehn mehn Wehin Paliepeng, oh Sang Suda, Pensamin, oh Serusalem.)T%!"Ni kaeisek waluhn sounpar en sapwellime mwehi, mwurin eh ketin kamwakeledahr sahpwo oh Tehnpas Sarawio, ni eh katokihedier kaudok en me rotorot akan, Nanmwarki Sosaia ahpw kadarala ohl silimen pwe re en onehda sapahl Tehnpas en KAUN-O Koht: Sapan nein Asalaia, Maaseaia, kepinahn Serusalem, oh Soha nein Soahas, kaun lapalap emen.Z$-"Wasa koaros nan Wehin Paliepeng, e pwalangpeseng pei sarawi kan oh sansal en Asera, sukpeseng oh pehsla dikedik kan, oh kamwerehdi douluhl pei sarawien warpwohmwahu koaros. E ahpw ketin sapahllahng Serusalem.#"E ketin wiahda soahngohte nan kahnimw kan oh wasa ohla kan en Manase, Epraim, oh Simion, oh lellahng Napdali ni paliepeng.R""E ketin isikala tihn samworo en me rotorot akan pohn pei sarawi kan wasa me re kin wia ie ar kaudok. Pwehki eh ketin wiadahr soahng pwukat koaros, e pwurehng kamwakelehda Suda oh Serusalem ong kaudok.a!;"Sang ni sapwellime kaweid, sapwellime ohl akan kauwehla pei sarawi kan me aramas kin kaudokiong Paal ie, oh kauwehla pei sarawien warpwohmwahu me karanih wasa ko. Re sukpeseng oh wiahla pehs sansal akan en koht lih Asera ianghki dikedik en eni teikan koaros, re ahpw kamwerepeseng pehs ko pohn sousoun aramas ako me kin meirong ong dikedik ko.! ;"Ni kawaluhn sounpar me Sosaia wiewiahki nanmwarki, nindokon eh wie pwulopwulte, e tapihada kaudokiong Koht en eh pahpa kahlap Nanmwarki Depit. Mwurin sounpar pahieu e tapihada kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan, sansal en koht lih Asera, oh dikedik en eni teikan koaros.-"E wiadahr dahme kaparanda kupwur en KAUN-O; e kalamangih karasepen eh pahpa kahlap Nanmwarki Depit, poadidiong peikiong kosonned en Koht koaros.} u"Sosaia sounpar waluh ni ahnsou me e wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar silihsek ehu.yk!Mehn Suda eri kemehla ohl ako me kemelahr Amon oh kasapwilada sapwellime pwutak Sosaia en uhd wiahla nanmwarki.dA!Sapwellimen Amon lapalap akan ahpw wiahda ehu koasoandien uhwong oh kemehla nan tehnpeseo.|q!Ahpw eh sohte duwehte semeo, pwe e sohte aktikitikla oh sohpeiong KAUN-O; e wiahda dihp laudsang me semeo wiadahr.ta!E duwehte seme Manase, e wiahda dihp ong KAUN-O, oh kaudokiong dikedik en eni kan me semeo kin kaudokiong.{o!Amon sounpar rieisek riau ni ahnsou me e wiahla nanmwarkien Suda, oh e kakaunki nan Serusalem erein sounpar riau.ve!Manase sipalla oh seridi ni tehnpesen nanmwarki, oh sapwellime pwutak Amon me uhd wiliandi wiahla nanmwarki.;o!En nanmwarkio kasakas oh pasepengpe sang rehn Koht, koasoiepen sapwung kan me e ketin wiadahr mwohn eh weliakapwala- suwed me e ketin wiahda, wasahn kaudok en me rotorot akan oh sansal en koht lih Asera me e ketin wiahda oh dikedik eni me e kin kaudokiong-wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Soukohp kan.N!Mehkoaros me Manase wiadahr, sapwellime kasakas ong eh Koht, oh pakair en soukohp kan me pato ong ih ni mwaren KAUN-O, Koht en Israel, wie ntinting nan Pwuken Poadopoad en Nanmwarki kan en Israel.  !Mehndahte aramas akan ar wiewiahte meirong wasahn kaudok teikan, ahpw re kin patohwandahngete arail meirong ong KAUN-O kelehpw.O!E pil ketin onehda sapahl pei sarawi me aramas kin kaudokiong KAUN-O ie, oh wiahda meirong en kaminimin oh kapingkalahngan powe. E mahsanihong mehn Suda koaros en kaudokiong KAUN-O, Koht en Israel.3!E ketikihsang nan Tehnpas Sarawio koht en liki kan oh sansal en koht likamwo me e ketikihdiong wasao, oh pei sarawien me rotorot akan me mi pohn dohlo wasa me Tehnpas Sarawio mi ie oh wasa teikan nan Serusalem; e ketikilahng soahng pwukat koaros likin kahnimwo oh kesehla ie.S!Mwurin met, Manase ahpw ketin kailehda kelen masliki me mi ni palimesehn Kahnimw en Depit, sang wasa kis ni wahwo limwahn Pwarer en Kihon ni paliepeng kolahng Ewen Kelen Mwahmw oh wasa kis nan kahnimw me adaneki Opel. E pil ketikihdiong kaunen karis men me kaunda ehu pwihn en sounpei nan ehuehu kahnimw kehl kehlail kan en Suda.F! Koht eri kupwurperenkihda en Manase kasakas, oh ketin karonge ni eh ketin mweidohng en pwuralahng Serusalem oh pwurehng kaunda wehio. Met kahrehda eh kupwur marainkihla me KAUN-O iei Koht.a;! Nan eh lokolok e ahpw aktikitikla, sohpeiong KAUN-O, eh Koht, oh peki sapwellime sawas..U! KAUN-O eri ketin mweidohng kaun akan en karis en mehn Asiria en mahweniong Suda. Re kalowehdi Manase, doakoahlong kehs nan paliwere, oh salihedi oh walahng Papilon.kO! Mehndahte KAUN-O eh ketin kapehmehr Manase oh sapwellime aramas akan, ahpw re pil sohte men rong.0 Y! Manase kahrehiong irail en wiahda dihp me laudsang dihp kan me wehi ko me KAUN-O ketin koakoahsang wiadahr ni ahnsou me sapwellime aramas akan mwekimwekidlahng wasao.V %!Oh ma aramas koaros pahn peikiong ei kosonned koaros oh kapwaiada Kosonnedo unsek me Moses patohwanohng irail, eri, I sohte pahn mweidohng re en pekeussang nan sahpw me I kihong arail pahpa kahlap ako.”0 Y!E ketikihdiong sansal en koht likamw ehu nan Tehnpas Sarawio, wasa me Koht ketin mahsanihong Depit oh sapwellime pwutak Solomon: “Met nan Serusalem, nan Tehnpas wet, iei ih wasa me I piladahr sang nan sapwen kaudok eisek riau en Israel koaros pwe en wia wasa me aramas pahn wia kaudok ong ie.y k!E ketin meirongkihla sapwellime pwutak kan nan Wahun Innom nin duwen meirong isihs. E ketin wiahda tiahk en katieni oh akmanaman oh ale kaweid sang rehn sounkosetipw oh sounwinahni kan. E wiahda dihp lapalap ong KAUN-O oh kahngiangihadahr.b =!E ketin kauwada pei sarawi kei nan kehl riau en Tehnpas Sarawio mehn kaudok ong usu kan.!!E ketin kauwada pei sarawien me rotorot akan nan Tehnpas Sarawio, wasa me KAUN-O mahsanih me aramas pahn kin kaudokiong ih ie kohkohlahte.D!E onehda sapahl wasahn kaudok en me rotorot akan me seme Esekaia ketin kamwomwalahr. E ketin kauwada pei sarawi kei mehn kaudokiong Paal, sansal en koht lih Asera, oh kaudokiong usu kan.2]!Manase wiahda dihp ong KAUN-O, e kalamangih tiahk saut kan en wehi kan me KAUN-O ketin koakoahsang nan sahpwo ni ahnsou me sapwellime aramas ako mwekimwekidlahng wasao. ~}|{{>yxxQwvuuHtss;r;qponnmm l{kkojii[hggRff8edd5cbaaJ`_x^]] \[ZZY3XWV{UTSS%R QPP ONMLKJJJYJIGEEDyCCBA@@6?B>==n<<;::87654444n4D43333r3H32221A0V//1.A-@,++/*N*)(''N&a&%$#2"7 )eO#Ahbr1  f s ' f1M*B'b|= Peneineien Arim: Elieser, Issaisa, Malkaisa, Semaia, Sihmion, Pensamin, Malluk, Semaraiab{= Peneineien Arim: Elieser, Issaisa, Malkaisa, Semaia, Sihmion, Pensamin, Malluk, SemaraiaezC Peneineien Pahad Mohap: Adna, Kelal, Penaia, Maaseaia, Madanaia, Pesalel, Pinnui, oh ManaseKy Peneineien Pani: Mesullam, Malluk, Adaia, Sasup, Seal, oh Seremod?xy Peneineien Pepai: Sehohanan, Ananaia, Sappai, oh AdlaiQw Peneineien Saddu: Elioenai, Eliasip, Madanaia, Seremod, Sapad, oh AsisaOv Peneineien Elam: Madanaia, Sekaraia, Sehiel, Abdi, Seremod, oh ElaisafuE Meteikan: Peneineien Paros: Ramaia, Isaia, Malkaisa, Misamin, Eleasar, Malkai- sa, oh Penaia[t/ Sounkeseng kan: Eliasip Sounsilasil kan en Tehnpas Sarawio: Sallum, Telem, oh UriYs+ Sosapad, Simei, Kelaia (me pil kin mwarenki Kelita), Pedahaia, Suda, oh ElieserSr Peneineien Pasuhr: Elioenai, Maaseaia, Ismael, Nedanel, Sosapad, oh ElasaEq Peneineien Arim: Maaseaia, Elaisa, Semaia, Sehiel, oh Usaia-pU Peneineien Immer: Ananai oh Sepadaia{oo Re inoukihda me re pahn mweisang ar pwoud kan, oh re meirongkihla kuht wol men nin duwen meirong en diparail kan.n! Iet mwaren ohl akan me pwoudiki lihen liki kan: Peneineien Sesua oh rie pwutak kan, nein Sehosadak: Maaseaia, Elieser, Sarip, oh Kedalaia.Wm' oh erein sounpwong siluh re ahpw diarada ohl akan me pwoudiki lihen liki kan.Wl' Me kalipilipala ko pwungki koasoandi wet, samworo Esra eri pilada ohl ekei nanpwungen kaunen peneinei kan oh ntingihedi mwararail kan. Ni rahn keieu en kaeisek en sounpwong, re ahpw tapihada arail roporop,&kE Sohte emen me uhwong koasoandi wet, ihte me uhwong iei Sonadan, nein Asahel oh Sahseia, nein Tikpa, oh me utung ira iei Mesullam oh Sapedai, mehn Lipai men.j Mweidohng atail lapalap akan en ketiket nan Serusalem oh pwukoahki ire wet. Eri, mehmen me pwoudiki lihen liki en patohdo rahn me pahn kileledi, iangahki kaun akan oh sounkopwung kan en eh kahnimw. Ni duwe met, sapwellimen Koht engieng ong ni ire wet pahn sohla.”`i9 Re ahpw pil usehla patohwan, “Pokon wet me nohn laud, oh keteu wet me laud. Se sohte kak kesikesihnen likiet. Met kaidehn mehkot me kak wiawihla erein rahn ehu de riau, pwehki me ngeder reht me iang pid dihp wet.ehC Aramas ako eri werida sapeng, patohwan, “Se pahn kapwaiada mekoaros me komwi mahsanih.”ogW Eri, met kumwail sakarkihda dipamwail kan ong KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, oh wia dahme pahn kaparanda kupwure. Kumwail tohrohrasang mehn liki kan me koukousoan nan sapwatail oh mweisang amwail pwoud mehn liki kan.”f' Samworo Esra ahpw patohda oh patohwanohng irail, “Kumwail soaloalopwoat oh kahredohr dihp pohn Israel ni amwail pwoudikihda lihen liki kan.,eQ Erein rahn siluh, ni karieisek en rahn en kaduwaun sounpwong, aramas koaros me koukousoan nan sapwen Suda oh Pensamin ahpw patohdo Serusalem oh pokonpene wasahn tuhpenehn ni Tehnpas Sarawio. Rahno lapalahn keteu, oh pwehki iren mesenlahng oh kesempwal en tuhpeneo, aramas koaros wie rerrer."d= sang ni koasoandien kaunen aramas akan. Ma mehmen sohte pwarodo erein rahn siluh, sapwe pahn pehdsang, oh sohla pahn eh pwung en wia kisehn mehn Israel.c' Kair ehu ahpw pekederpeseng wasa koaros nan Serusalem oh Suda, me aramas koaros me pwurodohsangehr ar kalipilipala en pokonpene nan SerusalemlbQ E ahpw patohsang mwohn Tehnpas Sarawio oh patohlongala wasa me Sehohanan, nein Eliasip, kin kousoan ie, oh patopato wasao pwohngo wie mwahmwahieiki soaloalopwoat en aramas ako me kalipilipalahr. E sohte tungoale de nim mehkot.6ae Esra eri tapihada ni eh koasoanehdi kaun akan, samworo kan, mehn Lipai kan, oh aramas teikan en wiahda inou lap ehu me re pahn kapwaiada dahme Sekanaia patohwan kasaledahr.k`O Met iei omwi pwukoa en koasoanehdi. Se pahn utung komwi, eri komwi wenla mwowe oh koasoanehdi.”_% Eri, met se pahn wiahda ehu inou ong atail Koht, me se pahn kadarala lih pwukat iangahki seri kan. Se pahn kapwaiada dahme komwi oh meteikan me kin wauneki sapwellimen Koht mahsen kan pahn kaweidkin kiht. Se pahn kapwaiada dahme sapwellimen Koht Kosonnedo koasoanehdi.@^y Sekanaia, nein Sehiel, sang peneineien Elam, eri patohwanohng Esra, “Se kauwelahr at inou ong Koht ni at pwoudikidahr lihen liki kan, ahpw pil mihmiehte at koapworopwor ong Israel.U] % Nindokon Esra eh poaridi wie kapakap mwohn Tehnpas Sarawio, wie sengiseng oh sakasakarkihda dihp pwukat, lapalahn pokon en mehn Israel ehu-ohl, lih, oh seri-ahpw kapilpene, oh iang wie sengiseng kowahlap.K\ Maing KAUN, Koht en Israel, komwi me pwung, ahpw komwi ketin mweidohng se en mourla. Se patohwan sakarkihda dipat akan mwohn silangmwi; se sohte tungoalenki pwung en patohdo mwohn silangmwi.”[ Eri, ia duwen at pahn kak pwurehng pohnsehsehla sapwellimomwi kosonned kan oh pwoudikihda soangen aramas suwed pwukat? Ma se pahn pwurehng wia met, komwi uhdahn pahn engiengda kowahlap oh pahn ketin kamwomwkitala douluhl oh sohte ketin mweidohng emen en mourla.XZ) Mehndahte mehkoaros me pweidahr reht pwehn wia kalokepen dipat akan oh at sapwung kan, se patohwan ese me komwi, at Koht, ketin kalokei kiht tikitik sang me se konehng ale oh ketin mweidohng se en momourte.^Y5 Re patohwanohng kiht se en dehr pwoudikihda aramas pwuko, oh se en dehr sewese kapaiairailda de mweidohng re en pweida ni mehkot ma se men pereperenki sahpwo oh pil kihong kadaudokat akan en sohsohki kohkohlahte.iXK me komwi ketikihongehr sapwellimomwi ladu soukohp ako, pwe re en patohwanohng kiht. Re patohwanohng kiht me sahpw me se pahn kousoanla loale me samin pwehki towe kan audehkihla sang apali lel apali tiahk oh mwekid saut kan.~Wu “Eri met, Maing Koht, dahme se kak patohwan pwehki mehkan koaros me wiawiher? Se pwurehngehr sapeikiong mahsen kanKV Se wialahr lidu kei, ahpw komwi sohte ketin mweidohng se en patopato nan mour en lidu. Komwi ketin kupwuredahr nanmwarki lapalap en Persia en poakeikitala oh mweidala se en momourte oh pwurehng onehda sapahl Tehnpesomwi Sarawio me ohlahr, oh se en diar wasaht nan Suda oh Serusalem, wasa me se pahn saledek sang apwal ie.gUG Eri, Maing KAUN, kisin ahnsou kis me komwi ketin kupwurkalahngan oh ketin mweidohng ekei kiht en pitsang at kalidu oh kousoanla wasa sarawi wet. Komwi ketin mweidohnger se en pitsang kalidu oh ketikidohngkitehr mour kapw.WT' Sang ni mwehin at pahpa kahlap ako leledo met, kiht, sapwellimomwi aramas, wiadahr dihp lapalahpie. Pwehki dipat akan, kiht, at nanmwarki kan, oh at samworo kan lohdier nin limen nanmwarkien liki kan, se ahpw kamakamala, pirapala, oh wisiksangehr nin duwen aramas selidi kei. Se uhdahn namenekla kowahlap, namenamenekehr lel rahnwet.S5 I patohwan, “Maing Koht, I namenek sarada mwohn silangmwi. Dipat akan koasoakoasoakdahr oh ileilesangehr moangat akan; re leldawohngehr pahnlahng.[R/ Ni eh lelehr ahnsoun meirong en nin soutik, I ahpw uhda sang wasa me I wie mwahmwahiei ieo, oh mihmihte nan ei likou ko me I tehrpeseng, I ahpw kelehpwikihdi oh kapahla pehi kat oh kapakap ong KAUN-O, ei Koht.Q- I mwomwohd wasao wie mwahmwahiei lao lel ahnsou me meirong en nin soutik kin wiawi, oh aramas akan ahpw tapihada pokonpene oh kapiliepene-iei irail koaros me masepwehk pwehki dahme Koht en Israel ketin mahsaniher me pid dipen irail kan me sapahldohsangehr ar kalipilipala."P= Ni ei rongada duwen met, I ahpw tehrpeseng ei likou kan pwehki ei nsensuwed, kapingada pitenmoangei oh ei alis kan, oh ngehi mwohndi nan ei pahtou laud.-OS Ohl en Suhs kan pwoudikidahr lihen liki kan, eri, sapwellimen Koht aramas sarawi kan pil iangehr saminla. Kaun akan oh lapalap akan me wia poahsoan en sapwung wet.YN - Mwurin mepwukat eh wiawiher, ekei kaunen mehn Israel ko ahpw patohdo oh patohwanohng ie me aramas akan, samworo kan, oh mehn Lipai kan sohte tohrohrasang tohn wehi kan me mihte mparail me iei mehn Ammon, Mohap, oh Isip de mehn Kenan, mehn Id, mehn Peris, mehn Sepus, oh mehn Amor. Re pil iang wiewia tiahk saut me aramas pwukat kin wia.wMg$Re pil patohwanda doaropwe kesempwal me nanmwarki lapalapo ketikihong irail oh patohwanlahng rehn kepina kan oh lapalap akan en Palikapi-en-Iupreitis, re ahpw ketikihda arail sawas ong aramas akan oh ong ni kaudok en nan Tehnpas Sarawio.`L9#Irail koaros me sapahldo sang ar kalipilipala ahpw patohwando meirong kei pwehn wia arail mehn meirong isihs ong Koht en Israel. Re wiliandi mehn Israel koaros oh meirongkihla kouwol 12, sihpw wol 96, oh sihmpwul 77; re pil meirongkihla kuht 12 pwe re en kamwakelehkihda pein diparail. Mahn pwukat koaros isihsla nin duwen meirong ong KAUN-O.lKQ"Soahng koaros ahpw wadawadedi oh paunda, oh ntingdien dipwisou koaros ahpw wiawihda ni ahnsowohte.J!Eri, ni kapahieun rahno se ahpw patolahng ni Tehnpas Sarawio, paunihada kohl, silper, oh dipwisou ko, oh uhd patohwanohng samworo Meremod, nein Uraia pwutak. Me iang ih iei Eleasar, nein Pineas oh mehn Lipai riemen, Sosapat, nein Sesua oh Noadaia, nein Pinnui.GI Ni at lellahng Serusalem, se ahpw kommoaldi erein rahn siluh.iHKIei ni kaeisek riaun keieun sounpwong me se mweselsang Dahun Ahapa pwe se en patolahng Serusalem. At Koht ketin ieiang kiht oh ketin sinsilei kiht sang at imwintihti pwe re dehr mahwen de peiong kiht nindokon at seiseiloak.GEri, samworo ko oh mehn Lipai ko ahpw uhd alehda silper, kohl, oh dipwisou ko, pwe re en patohwanlahng nan Tehnpas Sarawio nan Serusalem.FKumwail sinsile mwahu dipwisou kan lao kumwail lellahng ni Tehnpas Sarawio. Kumwail ahpw pahn paunihada dipwisou kan nan en samworo kan arail pereo oh patohwanohng kaun akan en samworo kan oh ong mehn Lipai kan, oh ong kaun akan en mehn Israel nan Serusalem.”TE!Ngehi eri patohwanohng irail, “Kumwail me sarawi mwohn silangin KAUN-O, Koht en amwail pahpa kahlap ako, pil iangahki dipwisou kohl oh silper kan me kumwail patohwandohngehr nin duwen meirong en nsen.sI ahpw koasoanehdi wasao limwahn Dahun Ahapa, pwe kiht koaros en kaisihsol oh aktikitikla mwohn silangin atail Koht oh peki en ketin kahluwai kiht nan at seiloak oh ketin doandoarei kiht oh at tungoal seri kan, iangahki at dipwisou kan koaros.l=QLikin mepwukat, pil mie tohndoadoahk 220 en Tehnpas Sarawio me Nanmwarki Depit oh sapwellime lapalap ako ketin piladahr arail pahpa kahlap ako pwe re en kin iang sewese mehn Lipai kan. Mwararail kan koaros pil iangehr ntingdi.a<;Re pil kadarodo Asapaia oh Sesaia, sang peneineien Merari, iangahki kisehrail me riehk.=;sSang ni kupwurkalahngan en Koht, re ahpw kadarodo reht Serepaia, ohl koahiek men, mehn Lipai sang peneineien Mahli; oh nah pwutak ehk welimen, oh rie ohl akan pil iang ih patohdo.g:GNgehi eri kadariraillahng rehn Iddo, kaunen aramas akan nan Kasipia, pwe re en peki reh oh rehn ienge kan, oh rehn tohndoadoahk kan en Tehnpas Sarawio, re en kadarodohng kiht aramas me pahn papah Koht nan Tehnpas Sarawio.=9sNgehi eri ileklahng kaun duwemen pwukat pwe re en patohdo: Elieser, Ariel, Semaia, Elnadan, Sarip, Elnadan, Nadan, Sekaraia, oh Mesullam, oh sounpadahk riemen, Soiarip oh Elnadan.D8I kapokonepene pwihno pwon limwahn dahu me kolahng ni kisin kahnimw Ahapa, oh se mihmihki wasao rahn siluh. Ngehi eri diarada me mie samworo kei nanpwungen pwihno, ahpw sohte mehn Lipai.'7IKersom, sang peneineien Pineas'6I Kersom, sang peneineien Pineas'5I Kersom, sang peneineien Pineas'4I Kersom, sang peneineien Pineas'3I Kersom, sang peneineien Pineas'2I Kersom, sang peneineien Pineas'1IKersom, sang peneineien Pineas'0IKersom, sang peneineien Pineas'/IKersom, sang peneineien Pineas'.IKersom, sang peneineien Pineas'-IKersom, sang peneineien Pineas',IKersom, sang peneineien Pineas'+IKersom, sang peneineien Pineas'* IIet mwaren kaunen peneinei kan me kalipilipalahngehr nan Papilonia oh me iang Esra sapahldohr Serusalem ni ahnsou me Ardaserksihs wiewiahki nanmwarki lapalap.T)!Sang ni kupwurkalahngan en Koht me I patohwan alehkihdi keniken pahn kupwur en nanmwarki lapalapo, pahn sapwellime sounkaweid kan, oh pahn sapwellime lapalap me manaman akan koaros. Koht ketin kakehleiehda, pwe I en kak wekidala kapehd en me mah tohto sang ni peneineien mehn Israel kan pwe re en iang ie sapahllahng Serusalem.”c(?Esra eri patohwan, “Kitail kapinga KAUN-O, Koht en atail pahpa kahlap ako! Pwe ih me ketin kamwakidada kupwur en nanmwarki lapalapo pwe en kupwurehda kalinganahla Tehnpas en KAUN-O nan Serusalem ni soangen mwohmwet.o'WMehmen me sohte pahn peikiong Kosonned en amwail Koht de kosonned akan en wehi wet, e uhdahn pahn ale kalokolok mwadang: Eri, kalokolok en kamakamala, de kalipilipala, de sapwe pahn pehdsang, de e pahn lekdekiong nan imweteng.”H& “A komwi, Esra, nin duwen kupwurokong me omwi Koht ketikihong komwi, komw pahn idihada sounkohwa kei oh sounkopwung pwe re en kin apwahpwalih aramas koaros me kin mihmi ni Palikapi-en-Iupreitis me kin kekeidki Kosonned en amwail Koht. Komw uhdahn pahn padahkihong mehmen sohte lipilipil me sohte ese duwen Kosonnedo.e%CKumwail en pil ese pwe e keinepwi kumwail en rikada daksis sang rehn samworo kan, rehn mehn Lipai kan, sounkeseng kan, silepe kan, tohndoadoahk kan, de sang rehn emen sohte lipilipil me kin doadoahk ong Tehnpas Sarawio.*$MKumwail pahn kanahieng kihong mehkoaros me Koht en Nanleng ketin anahne ong Tehnpese, pwe en dehr kin ketin engieng pahi oh pahn irail kan me pahn kaunda mwuri.k#Ome uwe sohte pahn daulih paun 7,500 en silper, 550 kalon en lehn olip, oh soahl uwen me e anahne.W"'“I koasoanedi kumwail en kaweid mwohni en wehin Palikapi-en-Iupreitis pwe kumwail en kin mwadang kihong Esra, samworo oh ohl koahiek ni Kosonned en Koht en Nanleng, mehkoaros me e pahn kin peki rehmwail,v!eEri, mehkot tohrohr me komw anahne ong Tehnpas Sarawio, komw kak alehsang ni wasahn nek mwohni en nanmwarki.v eKomw pahn patohwandahng Koht nan Serusalem dahl koaros me kohieng komwi pwe en doadoahk nan Tehnpas Sarawio.%Komw kak doadoahngki silper oh kohl me luhwehdi ong ni mehkot me komwi oh iengomwi tohn wehi kan inengieng, nin duwen kupwur en amwail Koht.=s“Eri, komw pahn uhdahn doadoahngki kanahieng mwohni pwukat oh pwainkihda kouwol, sihpw, sihmpwul, wahn pilawa, oh wain, oh meirongkihla pohn pei sarawien Tehnpaso nan Serusalem.pYKomw pil pahn patohwanda kohl oh silper koaros me komw pahn rikada sang nan wehi kan me mi pahn manaman en wehin Papilon oh kisakis kan me mehn Israel oh ar samworo kan pahn kin kihda ong ni Tehnpas Sarawien ar Koht nan Serusalem.7Eri, komw pahn patohwanda meirong en kohl oh silper kan me ngehi oh ei sounkaweid kan men meirongkihong Koht en Israel, me tehnpese mi nan Serusalem.zmNgehi, iangahki nei sounkaweid isimen kan, se kadarkomwiwei pwe komwi en patowohng kalelapak iren mour nan Serusalem oh Suda, oh kilang ia duwen aramas akan ar kin kapwaiada Kosonned en omwi Koht, pwe doadoahk ehu met me komw pwukoahkidier.,Q “I koasoanedier pwe mehn Israel koaros me kin mihmi nan ei wehi, iangahki samworo kan oh mehn Lipai kan, me inengieng, re en kak iang komwi patolahng Serusalem.xi Sang Nanmwarki Lapalap Ardaserksihs ong samworo Esra, ohl loalokong oh koahiek ni Kosonned en Koht en Nanleng,P Eri, Nanmwarki Lapalap Ardaserksihs ahpw ketikihong Esra, samworo oh ohl loalokong me inenen koahiek mehlel ni kosonned oh koasoandi kan me KAUN-O ketikihong mehn Israel, kisinlikou kesempwal kiset:7 Esra kasarawihong eh mour ni sukuhlki pelien Kosonned en KAUN-O, ni kapwaiada Kosonnedo, oh pil ni padahkihong mehn Israel kan audepen Kosonnedo kan.!; Re mweselsang Papilonia ni rahn keieu nan keieun sounpwong, oh re ahpw lel Serusalem pahn sawas en nin limen Koht ni rahn keieu nan kelimaun sounpwong.!;Re mweselsang Papilonia ni rahn keieu nan keieun sounpwong, oh re ahpw lel Serusalem pahn sawas en nin limen Koht ni rahn keieu nan kelimaun sounpwong.taEsra, iei ohl loalokong men me inenen koahiek ni Kosonned me KAUN-O, Koht en Israel, ketikihong Moses. Pwehki Koht eh ketin kupwuramwahwih Esra, nanmwarki lapalapo kin ketin mweidohng mehkoaros me e kin patohwan peki reh. Eri, ni keisuhn sounpar en mwehin Ardaserksihs, Esra ahpw iang pwihnen mehn Israel ehu oh mweselsang Papilonia kolahng Serusalem, me iang pwihn wet, iei samworo kei, mehn Lipai kei, sounkeseng en nan Tehnpas Sarawio, sounsilepen Tehnpas Sarwio kei oh tohndoadoahk kei.taEsra, iei ohl loalokong men me inenen koahiek ni Kosonned me KAUN-O, Koht en Israel, ketikihong Moses. Pwehki Koht eh ketin kupwuramwahwih Esra, nanmwarki lapalapo kin ketin mweidohng mehkoaros me e kin patohwan peki reh. Eri, ni keisuhn sounpar en mwehin Ardaserksihs, Esra ahpw iang pwihnen mehn Israel ehu oh mweselsang Papilonia kolahng Serusalem, me iang pwihn wet, iei samworo kei, mehn Lipai kei, sounkeseng en nan Tehnpas Sarawio, sounsilepen Tehnpas Sarwio kei oh tohndoadoahk kei.Y+Pukki nein Apisua, Apisua nein Pineas, Pineas nein Eliesar, Eliesar nein Aaron.GMeraiod nein Serahaia, Serahaia nein Ussai, Ussai nein Pukki,J Ahidup nein Amaraia, Amaraia nein Asaraia, Asaraia nein Meraiod,BIlkaia nein Sallum, Sallum nein Sadok, Sadok nein Ahidup,w iMwurin sounpar tohto, ni mwehin Ardaserksihs, nanmwarki lapalap en Persia, mie ohl emen me adaneki Esra. E ahpw rapahki kodoudoupe lellahng Aaron, Samworo Lapalapo, nin duwe met: Esra nein Seraia, Seraia nein Asaraia, Asaraia nein Ilkaia,s _Re ahpw pil wiahda Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs ni pereperen erein rahn isuh. Re kin pereperen laud pwehki KAUN-O eh ketin kawekala kupwur en nanmwarki lapalap en Asiria . pwe en seweseirailda ni kokoupen Tehnpas en Koht en Israel.o WMehn Israel koaros me sapahldohsang ar kalipilipala ahpw tungoalehla mehn meirong ko, oh pil irail ko koaros me keselahr tiahk en me rotorot akan me kin mihmi nan sahpwo, me kohdo pwe re en iang kaudokiong KAUN-O, Koht en Israel. Samworo oh mehn Lipai koaros eri pein kamwakeleirailda, koaruhsie mwakelekellahr ong sarawi. Re ahpw kemehla mahn en Pahsohpa kan oh meirongkihla ni mwaren aramas koaruhsie me sapahldohsang ar kalipilipala, ni mwaren iangarail samworo ko, oh pil ni pein mwararail. -Eri, aramas ako me sapahdohsang ar kalipilipala ahpw wiahda Sarawien Pahsohpa ni rahn kaisek pahieun tepin sounpwong en pahr mwurin ar sapahldo. )Re pil koasoanehdi samworo oh mehn Lipai ko ong ni doadoahk en papah nan Tehnpas Sarawio nan Serusalem, duwen me koasoandier nan Pwuken Moses..UEri, ong ni isimwas wet re meirongkihla kouwol 100, sihpw 200, oh sihmpwul 400; oh kuht 12 wiahla mehn meirong en dihp, emenemen kuht ong ehuehu kadaudok en Israel.,QEri, mehn Israel ko-samworo ko, mehn Lipai ko, oh aramas teiko koaros me sapahldo sang ar kalipilipala-ahpw wiahda isimwas en Tehnpas Sarawio ni peren lapalahpie.Kokoupen Tehnpas Sarawio eri imwisekla ni rahn kesiluhn sounpwong Adar, ni keweneun pahren mwehin Nanmwarki Lapalap Darius.%Kaunen mehn Suhs ako ahpw nannanti ni kokoupen Tehnpas Sarawio lao pweida sang ni kaweidpen soukohp Akkai oh Sekaraia. Re ahpw kaimwsekala Tehnpaso nin duwen Koht en Israel eh ketin koasoanedier oh pil Sairus, Darius, oh Ardaserksihs, nanmwarki lapalap akan en Persia. Eri, Kepina Tattenai, Sedar Posenai oh iangara lapalap akan ahpw kapwaiada mehkoaros me nanmwarki lapalapo koasoanedier nan kosonnedo.?w Eri, I peki pwe Koht, me ketin pilada Serusalem pwe en wiahla wasahn kaudok ong ih, en ketin kamwomwala nanmwarki men de wehi ehu sohte lipilipil me pahn uhwong kosonned oh song en kauwehla Tehnpas Sarawio. Ngehi, Darius, me padokadahr kosonned wet. Eri, koaruhsie en kapwaiada ineng en kosonned wet unsek.”_7 I pil koasoanehdi pwe ma mehmen sohte pahn peikiong kosonned wet, apwoat reullap en imwe en kohdihsang oh perperda keng, pwe en kak doakoa paliwere pwar. Oh pil imwe en kerengkidi wiahla koasoakoasoak en kihd ehu.) Eri, met pahn kin wiawi pwe re en kak wia meirong me pahn kin kaparanda kupwur en Koht en Nanleng, oh pwe re en kapakapkin ie oh nei seri kan. Kumwail pahn kin kihong samworo kan en Serusalem rahn koaros, sohte kasapwungehla, mehkoaros me re pahn kin ndaiong kumwail re kin anahne: duwehte kouwol pwul, sihpw de sihmpwul, mehn wia ar meirong isihs ong Koht en Nanleng, de wihd, soahl, wain, de lehn olip.q[I koasoanediong kumwail en seweseirail kauwada. Eri, tohndoadoahk kan en kin ale pweipwei mwadang sang ni sapwellimen nanmwarki mwohni me kin rikirikda sang ni daksis kan en Palikapi-en-Iupreitis, pwe arail doadoahk en pepeuslahte.,~Qoh dehr kedirapwa eh wiewiawi. Kumwail mweidohng kepinahn Suda oh kaunen mehn Suhs akan pwe re en onehda sapahl Tehnpas Sarawien Koht wasaohte me e uhda ie mahso.e}CNanmwarki Lapalap Darius eri ketin kadarala pasapeng wet: “Ong Tattenai, kepinahn Palikapi-en-Iupreitis, ong Sedar Posenai, oh ong iengara lapalap koaros en Palikapi-en-Iupreitis. “Kumwail piseksang Tehnpas Sarawio,V|%Pil ehu, dahl kohl oh silper ko me Nanmwarki Nepukadnesar ketikihsang nan Tehnpas Sarawio nan Serusalem ketikilahng Papilon, re uhdahn pahn kapwurupwurdohng nan dewerail nan Tehnpas Sarawien Serusalem.”{'Dihdo pahn wiawihki irekdahn takai siluh me irairki dinapw. Pweipwei koaros pahn kin kohsang ni sapwellimen nanmwarki wasahn nekidala mwohni.z “Ni keieun sounpar en sapwellime wehi, Nanmwarki Lapalap Sairus ketikihda kosonned ehu me Tehnpas Sarawio nan Serusalem en onohnda sapahl pwe en wiahla wasa me meirong kan en kin wiawi ie oh isihsla ie. Tehnpaso pahn ilehki piht 90 oh tehlapki piht 90.iyKAhpw nan kahnimw Ekpadana nan wehin Media re diarada doaropwe ieu me audaudkidahr irair pwukat:8x kEri, Nanmwarki Lapalap Darius ahpw ketin koasoanehdi pwe roporop ehu en wiawi nan Papilon wasa kan me sapwellimen nanmwarki lapalap kosonned de koasoandi kan kin nekinekla ie.(wI“Eri, ma Wasa Lapalap pahn kupwurkalahngan oh wia ehu roporop ong pwuken nanmwarki kan nan Papilon, pwehn rapahki ma mehlel de soh Nanmwarki Lapalap Sairus ketin wiahda koasoandien onohnsapahl ong Tehnpas Sarawio nan Serusalem, oh komwi kehsehkin kiht dah kupwuromwi ong irair wet.”vSespasar eri patohdo oh patohwandahng poahsoane; doadoahko eri tepida sang ni ahnsowo lel met, ahpw e saikinte nekila.’u1Nanmwarki lapalapo mahsanihong en kapwurelahng dipwisou ko nan Tehnpas Sarawio nan Serusalem, oh onehda sapahl Tehnpaso wasa me e uhdahn mie mahs..tUE ketin kapwurehdo kohl oh silper en nan Tehnpas Sarawio me Nepukadnesar ketikihsangehr nan Tehnpas Sarawio nan Serusalem oh ketikihdiong nan tehnpeseo nan Papilon. Nanmwarki Lapalap Sairus ketikihong dipwisou pwukat rehn ohl emen me mwarenki Sespasar, me e ketin pilada en wia kepinahn Suda.)sK Eri, ni tepin sounpar en mwehin Nanmwarki Sairus, me wia nanmwarki lapalap en Papilonia, Sairus ketin wiahda kosonned ehu me Tehnpas Sarawio en onohnda sapahl.mrS Ahpw pwehki at pahpa kahlap ako ar kahngiangihadahr Koht en nanleng, e ketin mweidohng Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia en kaloweiraildi, ni mwehin mehn Kaldea. Tehnpas Sarawio ohla, oh aramas ako kalipilipala nan Papilonia.`q9 “A re sapeng, patohwan, ‘Kiht sapwellimen Koht en nanleng oh sampah ladu, oh se onohnesapahl Tehnpas Sarawio me nanmwarkien Israel manaman emen ketin kauwadahr oh ketikihongehr dipwisawi sounpar ekei samwalahr.fpE Se pil kalelapak mwararail kan pwe se en kak padahkihong komwi isnge me kaunen doadoahk wet.,oQ “Kiht eri kalelapak rehn kaunen aramas ako re en patohwanohng kiht ihs me patowanohng irail mweimwei en onehda sapahl Tehnpas Sarawio oh patohwanohng dipwisawi.n{“Wasa Lapalap en ketin mwahngih me se patohlahngehr Suda oh diarada me Tehnpas en Koht lapalahpieo pwurehngehr onohnsapahl oh lapalaplahn koasoakoasoak en takai oh lohlo kan kodahngehr ni dihdo. Doadoahko wiawidahr ni keneinei oh wenwenla mwowe.Km“Ong Nanmwarki Lapalap Darius, komwi en ketin kakaun ni popohl.KlEri, iet audepen kisinlikou me re kadaralahng nanmwarki lapalapo:Hk Ahpw Koht ketin sinsile kaunen mehn Suhs kan, ihme lapalap akan en Persia wie lamalamki me re sohte pahn wia mehkot lao re kak ntinglahng Nanmwarki Lapalap Darius oh ale sapwellime pasapeng.Yj+Re pil kalelapak mwaren ohl koaros me iang sewesewese kokoupen Tehnpas Sarawio.niUNi ahnsowohte Tattenai, kepinahn Palikapi-en-Iupreitis, Sedar Posenai, oh iangara me lapalap akan ahpw patohlahng Serusalem oh iding irail patohwan, “Ihs me kihong kumwail mweimwei en kauwada Tehnpas wet oh kihong dipwisou?”7hgNi ahnsou me Serupapel nein Sealtiel oh Sesua nein Sehosadak rongada ara kokohpo, re ahpw tapihada onesapahl Tehnpas Sarawio nan Serusalem, oh soukohp riemeno sewesei irail. g ;Ni ahnsowo soukohp riemen, Akkai oh Sekaraia nein Iddo, tapihada kokohp ni mwaren Koht en Israel ong mehn Suhs me kin koukousoan nan Suda oh Serusalem. fKokoupen Tehnpas Sarawio katoktokdi oh wiewiaier soahngo lao lel ni keriaun sounpar en mwehin Darius, nanmwarki lapalap en Persia.\e1Ni ahnsowohte me kisinlikou kiset sang Nanmwarki Lapalap Ardaserksihs wadawadohng Rehum, Simsai, oh iangara kan, re ahpw mwadangalahng Serusalem oh iding mehn Suhs kan en tokedihsang arail onesapahlih kahnimwo.mdSKumwail wia met ni ahnsou mwadang, pwe ehu soangen mwekid de pil wiawi oh kauwehla ei koasoandi.”c)Ihme kahrehda kumwail pahn wiahda koasoandi kei me ohl akan en tokedihsang arail onesapahl kahnimwo lao I pahn kihda ehu koasoandi mwurin met. b Nanmwarki kehlail kan kaundahr wasao oh kakaun sahpw koaros en Palikapi-en-Iupreitis, rikirikpene daksis oh mwohni en koperment.?awI wiadahr ehu koasoandien roporop en wiawi, oh mehlel e dierekdahr me sang kawao kohdo Serusalem moromorada oh uhwong koasoandien nanmwarki oh me diren kahngohdi oh sounwie moromor.K`“Kisinlikou me kumwail kadarodo kawehwehdier oh wadawadohng ie.N_Nanmwarki Lapalapo eri kadarala pasapeng wet: “Ei rahnmwahu ong Kepina Rehum, Simsai, sounnting en sahpwo, oh iangarail kan me kin koukousoan nan Sameria oh wasa teikan en Palikapi-en-Iupreitis.&^EEri, se wehwehki me ma kahnimw wet pahn kokouda sapahl oh kehl kan wiawihda, Wasa Lapalap pahn sohla kak ketin kolokol manaman ong Palikapi-en-Iupreitis.”a];komwi en koasoanehdi ehu roporop en wiawi nan pwuken poadopoad me omwi pahpa kahlap ako nekidalahr. Ma komwi pahn wia met, komwi pahn diarada me kahnimw wet kin kahngohdi ahnsou koaros oh sang kawa kohdo e kin kahrehiong kahpwal ong nanmwarki kan oh kaun akan en sahpw teikan. Apwal aramas en kaunda tohn wasao. Ihme kahrehda kahnimwo mwomwla. \ Eri, pwehki at patopato pahn inoun papah Wasa Lapalap, se sohte men patohwan kilang soahng wet eh pahn pweida, kahrehda se peki/[W Maing, Wasa Lapalap, ma kahnimw wet pahn onohnda sapahl oh kehl kan wiawihda, aramas ako sohla pahn pwain daksis, oh sapwellimomwi wasahn nahk mwohni pahn tikitikla.|Zq “Se men Wasa Lapalap en mwahngih duwen mehn Suhs kan me patohdohr wasaht sang nan limomwi teikan patohwan kousoanlahr nan Serusalem oh kokou sapahlih kahnimw suwed oh kahngohdio. Re tapihadahr kokou sapahl kehl kan oh e kereniengehr nekila.Y Iet audepen kisinlikowo: “Ong Nanmwarki Lapalap Ardaserksihs, sang sapwellime ladu kan, ohl akan en Palikapi-en-Iupreitis.=j<hu Ngehi oh iengei kan iangahki ohl akan me kin doadoahkohng ie, mweidohngehr aramas akan mwohni oh wahnsahpw me re peki. Eri, kitail pwilikihdi atail repenpwung ong ni pweipwand kan.Wg' Ngehi eri patohwan, “Me sapwung dahme kumwail wiewia! Kumwail en lemmwiki Koht oh wia dahme pwung. Eri, kumwail sohte pahn kahrehiong atail imwintihti kan, oh mehn liki kan, arail pahn kouruhrkin kitail.+fOngehi eri patohwan, “Kitail nannantihong uwen atail kak en pwurehng pwaindo riatail mehn Suhs kan me pein netikiniraillahr ong mehn liki kan. Eri met, kumwail idihding riamwail kan en pein netikinirailla ong kumwail, iangarail mehn Suhs kan!” Kaun ako eri nennenla oh sohte kak lokaia.[e/oh medewehda I en wia mehkot. I lahlahwehda kaun akan oh lapalap akan en aramas ako oh patohwanohng irail, “Kumwail kahpwalihalahr riamwail kan!” I ahpw kapokonepene aramas akan pwe se en tehk kahpwal wet,;dqNi ei rongada arail kaulim kan, I lingeringerkihda'cGKitail pil mehn Suhs duwehte iangatail mehn Suhs kan. Neitail seri kan seu pil mwahu duwehte neirail kan? Ahpw kitail wiahkilahr neitail seri kan lidu. Ekei neitail serepein kan netilahr nin duwen lidu kei. Solahr sawasepatail pwehki atail mwaht oh mwetin wain kan kohsangkitailehr.”xbiEkei pil patohwan, “Kitail anahne pekihda mwohni mehn pwainla daksis en atail mwaht akan oh mwetin wain kan.DaEkei patohwan, “Kitail kihongehr me kitail pweipwandohng kan atail mwaht akan oh mwetin wain kan oh imwatail kan pwe kanatail mwenge en kak itarohng kitail pwe kitail dehr duhpekla.”g`GEkei patohwan, “Atail peneinei me tohto, kitail anahne wahnsahpw pwe kitail en kak mour.”^_ 7Mwurin ahnsou kei aramas tohto, ohl oh lih, tapihada kaulime iangarail mehn Suhs kan./^WI pil sohte kin kihsang ei lokou nipwong, pil duwehte iengei kan de pil nei ladu de pil nei sounsilasil kan. Oh kiht koaros kin kolokolete nait dipwisoun mahwen kan.a];Ni ahnsowohte I pil ndaiong irail koaros me kin apwahpawlih doadoahko oh sawaseparail ko koaros me re pahn kin pweidi nan Serusalem, pwe re en kin kak sinsile kahnimwo nipwong, oh pil apwahpwalih doadoahko nin rahn.&\EEri, rahn koaros sang nimenseng lel ahnsou me usu kan kin pwarada nanleng, ekei kiht kin doadoahk ni kehlo, a ekei kesihnen sinsilehkin kiht tehtehn mahwen. [Eri, ma kumwail pahn rong ngilen sowi eh pahn pepeuk, kumwail tangodo kapiliepene. Pwe atail Koht pahn ketin mahwenkin kitail.”%ZCNgehi eri ndaiong aramas ako iangahki ar kaun akan oh lapalap akan, “Wasahn doadoahk wet me nohn tehlap, kahrehda kitail me nohn malaupeseng pohn kehlet.{Yooh irail koaruhsie wa neirail kedlahs me mwotou sang nin lukeparail kan. A sounpeuk sowi, e kin mihmihte limwahi. X9me wiewia onohnsapahl en kehlo. Pil irail ko me kin weuwaseli dipwisoun doadoahk en kehlo, pil kin wie doadoahk weuwa tehtehn mahwen ni apali pehrail,pWYEri, sang ni ahnsowo kohla, ekei nei aramas ako wiewia ar doadoahk, a ekei silasil, re mi nan likou mete oh kolokol neirail tehtehn mahwen kan, me duwehte ketieu, mehn sansar, oh kesik ketieu. Oh kaun ako iang sewesehda aramas ako;Pensamin oh Assup me uhd peusehla wasa me mihte mwohn imwara ko; Asaraia, nein Maaseaia me eh pahpa kahlap Ananaia, peusehla wasa me mihte mwohn imweo;}=sSamworo pwukat me peusehla onohnsapahl en kehlo: Samworo kan sang wasa kan me kapilpene Serusalem me peusehlahsang;h<IMeremod, nein Uraia me eh pahpa kahlap Akkos, peusehlahsang, kodalahng ni imwin imwen Eliasip._;7Paruk nein Sappai peusehlahsang, lellahng ni wenihmwen imwen Samworo Lapalap Eliasip;w:gEser nein Sesua, kaunen Mispa, peusehla mwohn imwen nahk dipwisoun mahwen kan, lellahng wasa me kehlo wet ie;R9Pappai nein Enadad, kaunen apalien kahnimw Keila teio, me peusehlahsang;:8mMehn Lipai pwukat me peusehla onohnsapahl en kehlo: Rehum nein Pani me kauwada peuspen kehlo; Asapaia, kaunen apalien kahnimw Keila, peusehla pwehki eh wia wiliepen eh kahnimw;7 Nehmaia nein Aspuk, kaunen apalien kahnimw Pedsur, me peusehla lellahng ni sousoun Depit, ni pwarero, oh ni imwen sounpei kan.6/Sallum nein Kolose, kaunen wehin Mispa, onehda sapahl Poahsoan en Ewen Kehlo. E didihada ewen kehlo, kihong wenihmw, oh kihong katengpe oh mete. Ni Pwarer en Sela e kauwada kehlo peian sapwellimen nanmwarki mwetuwelo, lellahng ni kehndake en doudihsang ni Kahnimw en Depit. 59Malkaisa nein Rekap, kaunen kahnimw Ped Akkerem, me onehda sapahl Ewen Kelen Kihd. E kihong wenihmw kan, oh kihong loak oh metehn katengehdi wenihmwo.H4  Anun oh tohn kahnimw Sanoa onehda sapahl Ewen Kelen Wahu. Re kihong wenihmw kan, kihong loak oh metehn katengehdi wenihmwo, oh onehda kehlo ni piht kid limepwiki lellahng ni Ewen Kelen Kihd.s3_ Sallum nein Alloes, kaunen apalien wehin Serusalem, me peusehla. (Nah serepein ko iang sewese doadoahko.)h2I Malkaisa nein Arim oh Assup nein Pahad Mohap peusehla oh pil kauwada Wasahn Iroir en Uhmw kan.g1G Sedaia nein Arumap pil peusehlahsang, wasao karanih imweo. Addus nein Asapneia peusehlahsang.J0  Repaia nein Hur, kaunen apali wehin Serusalem, me peusehlahsang./%Ussiel nein Araia, sounsuk kohl men, me peusehlahsang. Ananaia, sounwia lehn wai men, me kauwada peuspeo lellahng ni kehl me adaneki Tehlap.!.;Melataia mehn Kipeon, Sadon mehn Meronod, oh ohl akan en Kipeon oh Mispa me peusehla lellahng wasa me kepinahn Palikapi-en-Iupreitis kin koukousoan ie.(-ISoiada nein Pasea oh Mesullam nein Pesodeia onehda sapahl Ewen Kelen Sesana. Re kihong tuhke kan oh wenihmw kan, oh kihong loak oh metehn katengehdi wenihmwo.*,MOhl akan en Tekoa kauwada peuspeo, ahpw kaun akan en kahnimwo sohte men iang wisik takai ong ni doadoahk me kileldiong irail sang irail kan me kakaun doadoahko.0+YMeremod, nein Uraia me eh pahpa kahlap Akkos, me peusehla. Mesullam, nein Perekaia me eh pahpa kahlap Mesesapel, me peusehlahsang. Sadok nein Paana pil peusehlahsang.*)Peneineien Assena kauwada Ewen Kelen Mwahmw. Re kidahng doakoaloal kan oh wenihmw kan, oh patohwanohng loak kan oh metehn katengehdi wenihmwo.L)Ohl akan en Seriko peusehla. Sakur nein Imri me uhd peusehlahsang.( Iet duwen kelen kahnimwo eh onohnda sapahl. . Samworo Lapalap Eliasip oh ienge samworo ko onehda sapahl Ewen Kelen Sihpw, kasarawihala, oh patohwanohng wenihmw kan ie. Re kasarawihala kehlo lellahng Wasahn Iroir en Epwikio oh Wasahn Iroir en Ananel.'/Ngehi eri sapeng irail, patohwan, “Koht en Nanleng pahn ketin kupwurei kiht. Kiht me sapwellime ladu, oh se pahn tapihadahr doadoahk en onohnsapahlet. A kumwail, sohte amwail mehkot nan Serusalem. Sohte pwaisamwail wasaht, oh sohte mehkot kumwail kak kosehong kumwail.”S&Ahpw ni Sanpalad, Dopaia, oh mehn Arepia men ede Kesem, arail rongada dahme se wiewiao, re kouruhrkin kiht oh kapailokei kiht. Re nda, “Dahme kumwail wiewia? Kumwail men uhwong nanmwarki lapalapo?”%I ahpw pil ndaiong irail duwen Koht eh ketin ieiang ie oh ketin seweseiehda, oh dahme nanmwarki lapalapo mahsanihong ie. Irail eri sapengkin ie, “Nna, kitail tepida wia doadoahk en onohnsapahlo.” Irail eri kaunopada pwe re en tapihada doadoahko.X$)A met I ndaiong irail, “Kumwail kilang uwen apwal me kitail mihmi loale, pwehki Serusalem eh mwomwlahr oh ewen kehl kan eh ohlahr. Kitail onehda sapahl kelen kahnimw wet oh kaimwisekala atail paisuwed.”K#Lapalap akan en wasao sohte ese ia wasa I kohla ie de dahme I wiewia. Lel met I saikinte ndaiong mehn Suhs emen mehkot-de samworo kan, kaun akan, lapalap akan, de mehmen me pahn iang doadoahko.0"YIhme I kohkihdihla nan Wahun Kidron oh tangatang kohla, kilikilang kehlo. Ngehi eri pwurodo wasa me I keiddihdo ieo, oh pwurala nan kahnimwo keid nan Ewen Kelen Wahu.Z!-Mwuhr, I ahpw pirekekla paliepeng oh keidlahng ni ewen kehl me adaneki Ewen Kelen Pwarer oh ong ni leh me adaneki Lehn Nanmwarki. Dakepei ahso sohla kak diar ele nan koasoakoasoak en takai kan me rengkpeseng.7 g Eri, nipwong me I mwesel kolahng ni ewen kehl me adaneki Ewen Kelen Wahu ni palikapi, oh I ahpw kohla palieir keid mwohn Pwarer en Drakon, kolahng ni ewen kehl me adaneki Ewen Kelen Kihd. Ni ei kohkohla I ahpw kin kilikilang kelen kahnimwo me rengkpesengehr oh wenihmwen kehl kan me ohkilahr kisiniei.a; sohte mweseiseikihong aramas emen dahme Koht ketin koasoanehdi nan kapehdi I en wia Serusalem. Nin lukepen pwong, ngehi eri pwourda oh mwesel, iangahki ekei iengei ko. Mahn tehmen me iang kiht, iei dakepei ahs emen.E Ngehi eri lel Serusalem oh mihmihki wasao erein rahn siluh,Q Eri, Sanpalad, mehn kahnimw Ped Oron, oh Dopaia, lapalap en kisehn wehin Ammon men, ira ahpw rongada me aramas emen kodohn doadoahkohng ni kamwahupen mehn Israel kan. Ira eri nsensuwedkihla kowahlap.[/ Nanmwarkio eri ketin kadarala lapalap en sounpei kei, oh pwihnen dak oahs kei, pwe re en iang ie kohla ni Palikapi-en-Iupreitis. I ahpw patohwanohng kepinahn wasa ko kisinlikoun kamanaman sang rehn nanmwarkio.2]I pil peki kisinlikoun kamanaman ong Asap, silepen nin limen nanmwarki pelien wel, pwe en kamangaiong ie tuhke, mehn wiahda wenihmwen Tehnpas Sarawio, kelen kahnimwo, oh ihmw me I pahn kousoan loale. Eri, nanmwarkio ahpw ketikihong ie mehkoaros me I patohwan peki, pwehki Koht eh ketin ieiang ie.J Ngehi eri patohwan peki rehn nanmwarkio en ketin kupwurehkin ie kisinlikou kei ong kepinahn Pwallap en Palikapi-en-Iupreitis pwe re en mweidohng ie I en saledek wia ei seiloaklahng wehin Suda.Nanmwarki lapalapo, oh sapwellime likend me iang ket limwah, ahpw keinemwe rehi ia erein ei pahn seiloakla oh iahd me I pahn pwurodo. Ngehi eri patohwanohng ira erein ei pahn seiloak oh iahd I pahn pwurodo. Nanmwarkio eri ketin kupwurehla ei pekipeko.s_I ahpw patohwanohng nanmwarkio, “Ma komw kupwurperenkin ie oh kupwure ei pekipek, a komw ketin mweidala pwe I en patolahng mahs nan wehin Suda, nan kahnimw me ei pahpa kahlap ako seridier ie, pwe I en kak onehda sapahl kahnimwo.”zmNanmwarkio ahpw uhd keinemwe, “Eri, dahme ke men wia?” Ngehi eri ngidingidki ei kapakapohng Koht en Nanleng,kOI ahpw patohwan sapeng, “Wasa Lapalap en rosoroson kohkohlahte! Ia duwen ei sohte pahn mwomwen pahtouki kahnimwo, wasa me ei pahpa kahlap ako seridi ie, eh rengkpesengehr oh mwomwlahr, oh ewen kehl kan ohkilahr kisiniei?”1e ahpw ketin keinemwe rehi, mahsanih, “Dahme ke mwomwen pahtouki? Ke soumwahu de ke nsensuwedki mehkot?” Ngehi eri masepwehngkihda peidek wet,8 kRahn ehu, mwurin sounpwong pahieu, I ahpw patohwanlahng Nanmwarki Lapalap Ardaserksihs wain nindokon eh wie konokonot. Sang mahs kohdo, e sohte kin mahsanih mwomwen ei pahtou,  Komw ketin karonge ei pekipek oh pil pekipek en sapwellimomwi ladu kan koaros me kin wauneki komwi. Komw ketin kupwure ie rahnwet, pwe I en kak diar kalahngan rehn nanmwarkio.” Ni ahnsowo ngehi me kin apwahpwalih konot wain ong nanmwarki lapalapo. ! “Maing Kaun, sapwellimomwi ladu kei kiht, uhdahn sapwellimomwi. Komwi me ketin kapitkinkitala sapwellimomwi manaman en roson lapalahpie.W ) A ma kumwail pahn kin wekiong ie oh kapwaiada me I kin koasoanediong kumwail, I pahn kasapahlkumwaildohng wasa me I piladahr pwe kumwail en kin wia kaudok ong ie, mehnda ma kumwail mihmi ni imwin sampah.’A }Komw ketin tamanda sapwellimomwi mahsen ong Moses, me mahsanih, ‘Ma kumwail mehn Israel kan sohte pahn dadaur loalopwoat ong ie, I pahn kamwarangkumwailpeseng nanpwungen wehi teikan.J Se patohwan kahngiangihkomwihda oh sohte kapwaiada omwi mahsen kan. Se patohwan kauwehla sapwellimomwi kosonned kan me komw ketin mahsanihong sapwellimomwi ladu Moses, pwe en patohwanohng kiht.N Komwi ketin mahsanih ie Maing KAUN, oh ketin karonge ei pekipek ni ei kin patohwan pekipeki ni rahn oh nipwong pwe komwi en kupwure sapwellimomwi ladu kan, iei mehn Israel kan. Ei, kiht, sapwellimomwi aramas akan en Israel, se patohwan kahngiangihkinkomwihda dipat akan. Semei mehn mahs ako oh pil ngehi se patohwan dipadahr.h  K“Maing KAUN, Koht en Nanleng! Komwi me lapalahpie oh lammwin kowahlahpie. Komwi me loalopwoat mehlel oh kin ketin dadaurete sapwellimomwi inou ong irail kan me kin poakohng komwi oh kin kapwaiada sapwellimomwi mahsen kan.)  MEri, ni ei rong koasoi pwukat, I mwohndihte sengiseng. I ahpw wie sengiseng erein rahn ekei oh sohte tungoale mehkot. I ahpw kin kapakapohng Koht, patopatohwan,R  Irail eri ndahng ie, me irail ko me luhwehdi rehn me sapahllahngehr uhdakarail, re kin patopato nan apwal laud, oh mehn liki kan me kapilirailpene, re kin mwamwahlikin irail. Re pil koasoiaiong ie me dene kelen Serusalem mihmihte nanpwel, oh ewen kehl kan en kahnimwo saikinte onohnsapahlda sang ni ahnsou me re ohkihla kisiniei.;  qEri, Ananai, emen riei ko, ahpw lel wasao, iangahki ekei aramas sang Suda. Ngehi eri idekda rehrail duwen iren mehn Suhs ako me sapahllahngehr uhdakarail oh duwen iren Serusalem.J  Iet koasoiepen Nehmaia, nein Akalaia. Ni sounpwong Kislep ni karieisek en sounpar me Ardaserksihs wiewiahki nanmwarki lapalap en Persia, ngehi, Nehmaia, mihmi nan Susa, poahsoan kaunen kahnimwo.r] ,Ohl pwukat koaros pwoudiki lihen liki. Re ahpw mweisang irail oh kadarirailla iangahki neirail seri kan.S +Peneineien Nepo: Seiel, Mattidaia, Sapad, Sepina, Saddai, Soel, oh Penaia  *Peneineien Pinnui: Simei, Selimaia, Nadan, Adaia, Maknadepai, Sasai, Sarai, Asarel, Selemaia, Semaraia, Sallum, Amaraia, oh Sosep  )Peneineien Pinnui: Simei, Selimaia, Nadan, Adaia, Maknadepai, Sasai, Sarai, Asarel, Selemaia, Semaraia, Sallum, Amaraia, oh Sosep  (Peneineien Pinnui: Simei, Selimaia, Nadan, Adaia, Maknadepai, Sasai, Sarai, Asarel, Selemaia, Semaraia, Sallum, Amaraia, oh Sosep  'Peneineien Pinnui: Simei, Selimaia, Nadan, Adaia, Maknadepai, Sasai, Sarai, Asarel, Selemaia, Semaraia, Sallum, Amaraia, oh Sosep  &Peneineien Pinnui: Simei, Selimaia, Nadan, Adaia, Maknadepai, Sasai, Sarai, Asarel, Selemaia, Semaraia, Sallum, Amaraia, oh Sosep}s %Peneineien Pani: Maadai, Amram, Uel, Penaia, Pedeia, Keluhi, Panaia, Meremod, Eliasip, Madanaia, Mattenai, oh Saasu}s $Peneineien Pani: Maadai, Amram, Uel, Penaia, Pedeia, Keluhi, Panaia, Meremod, Eliasip, Madanaia, Mattenai, oh Saasu}s #Peneineien Pani: Maadai, Amram, Uel, Penaia, Pedeia, Keluhi, Panaia, Meremod, Eliasip, Madanaia, Mattenai, oh Saasu}~s "Peneineien Pani: Maadai, Amram, Uel, Penaia, Pedeia, Keluhi, Panaia, Meremod, Eliasip, Madanaia, Mattenai, oh SaasuU}# !Peneineien Asum: Mattenai, Mattada, Sapad, Elipelet, Seremai, Manase, Simei G~~}}$|OzyxxxZxww[vvMuyssLrqeponnqlkkj;ihgfedca``6^]]0[[)ZHY[XXCWV}V TISRRQ`POO MLK{JWIBHFGEEZDCC6BaAA @@@@@@z@b@G@,@?????l?G?">>>>>i>D>==vu &Pwihn teio me wia kapingkalahngan patohla ni palimeing pohn kehlo, I ahpw idawehnirailla iangahki apali en aramas ako. Se kaparala daulih Wasahn Iroir en Uhmw kolahng Ewen Kehllap,Du %Re douda ni ewen kehl me adaneki Pwepwengkda ni kehndake me kolahng ni Kahnimw en Depit, oh daulih tehnpesen Depit oh pwurodohng ni kehl me mi ni Ewen Kelen Pihl, ni palimesehn kahnimwo.tw $Ekei kisehn eh peneinei-Semaia, Asarel, Milalai, Kilalai, Mahi, Nedanel, Suda, oh Ananai ahpw uhd idawehnla-irail koaros weuwa soangen keseng me ohl en Kohto, Nanmwarki Depit, kin ketin kesengki. Esra, sounntingo, ahpw kahre pwihn wet ni kaparo.#s? #Samworo pwukat, pepeuk sowi oh ideidawehn kaun ako: Asaraia, Esra, Mesullam, Suda, Pensamin, Semaia, oh Seremaia. Mwuri Sekaraia, nein Sonadan oh eh pahpa kahlap Semaia, ahpw idawehnla samworo ko. (Eh pahpa kahlap ako me iangahki Madanaia, Maikaia, oh Sakur, sang peneineien Asap.)#r? "Samworo pwukat, pepeuk sowi oh ideidawehn kaun ako: Asaraia, Esra, Mesullam, Suda, Pensamin, Semaia, oh Seremaia. Mwuri Sekaraia, nein Sonadan oh eh pahpa kahlap Semaia, ahpw idawehnla samworo ko. (Eh pahpa kahlap ako me iangahki Madanaia, Maikaia, oh Sakur, sang peneineien Asap.)#q? !Samworo pwukat, pepeuk sowi oh ideidawehn kaun ako: Asaraia, Esra, Mesullam, Suda, Pensamin, Semaia, oh Seremaia. Mwuri Sekaraia, nein Sonadan oh eh pahpa kahlap Semaia, ahpw idawehnla samworo ko. (Eh pahpa kahlap ako me iangahki Madanaia, Maikaia, oh Sakur, sang peneineien Asap.)Zp- Osaia alu mwurin sounkoul ko, oh apali en kaun akan en Suda ahpw idawehnirailla._o7 I pil kapokonepene kaun akan en Suda pohn kehlo oh kihong irail en apwalih pwihn kalaimwun riau pwe re en alu pidakih kahnimwo, oh kapikapinga Koht. Pwihn keieuo patohdalahng pohn kehlo kolahng ni Ewen Kelen Kihd.nw Samworo ko oh mehn Lipai ko ahpw wiahda sarawien kamwakele pein irail, aramas akan, ewen kehl kan, oh kelen kahnimwo.-mU oh sang Pedkilkal, Kepa, oh Asmaped.+lO Peneineien mehn Lipai kan me sounkoul pil pokonpene sang wasa kan me re kin kousoan ie, me kapilpene Serusalem oh sang nan kisin kahnimw kan me kapilpene Netopa,]k3 Ni ahnsou me kelen kahnimw Serusalem kasarawihla, mehn Lipai ko eri likiwerpene sang wasa koaros me re koukousoan ie, pwe re en iang sarawien kasarawihala ni koulen kapingkalahngan oh kesengki simpal oh arp kan.4ja Aramas pwukat momourte ni mwehin Soiakim, nein Sesua oh eh pahpa kahlap Sehosadak, oh ni mwehin Nehmaia, kepinahn wehio, oh ni mwehin Esra, samworo me sukuhlki Kosonnedo.-iS Silepen Tehnpas Sarawio pwukat iei irail me pwukoahki sile perehn nahk kan ni ewen kelen Tehnpas Sarawio: Madanaia, Pakpukaia, Opadaia, Mesullam, Talmon, oh Akkup. h Mehn Lipai ko wiahda pwihn kei pahn kaweid en Asapaia, Serepaia, Sesua, Pinnui, oh Kadmiel. Pwihn riau kin wia ahnsoutehkis pasapeng en koulen kapingpen Koht oh wia kapingkalahngan ong Koht, nin duwen kaweid kan me ohl en Kohto, Nanmwarki Depit, ketin wiahda.g{ Mwaren kaunen peneineien mehn Lipai kan, ntingdi nan pwuken wehi mwurinte ni mwehin Sonadan, me pahpa kahlapki Eliasip.ifK Pwuken kaunen peneineien mehn Lipai kan oh peneineien samworo kan wiawihda sang ni mwehin Samworo Lapalap pwukat: Eliasip, Soiada, Sonadan, oh Saddua. Pwuhko nekila ni ahnsou me Darius wiewiahki nanmwarki lapalap en Persia.tea Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:tda Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:tca Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:tba Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:taa Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:t`a Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:t_a Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:t^a Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:t]a Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:t\a Ni ahnsou me Soiakim wiewiahki Samworo Lapalap, samworo pwukat iei irail me kaunen peneineien samworo kan:=[u Soiada me semen Sonadan; oh Sonadan me semen Saddua.TZ! Sesua me semen Soiakim; Soiakim me semen Eliasip; Eliasip me semen Soiada;mYS Me pahn wad pah iei pwihn me kin koulki pasapeng kan: Pakpukaia, Unno, oh iangarail mehn Lipai kan. X Mehn Lipai kan: Me pahn sansal met iei kaunen sounkoul kan en kapingkalahngan: Sesua, Pinnui, Kadmiel, Serepaia, Suda, oh Madanaia. W Samworo kan: Seraia, Seremaia, Esra, Amaraia, Malluk, Addus, Sekanaia, Rehum, Meremod, Iddo, Kinnedoi, Apaisa, Misamin, Maadaia, Pilka, Semaia, Soiarip, Sedaia, Sallu, Amok, Ilkaia, oh Sedaia.Ohl pwukat iei kaun kei rehn iangarail samworo kan ni mwehin Sesua. V Samworo kan: Seraia, Seremaia, Esra, Amaraia, Malluk, Addus, Sekanaia, Rehum, Meremod, Iddo, Kinnedoi, Apaisa, Misamin, Maadaia, Pilka, Semaia, Soiarip, Sedaia, Sallu, Amok, Ilkaia, oh Sedaia.Ohl pwukat iei kaun kei rehn iangarail samworo kan ni mwehin Sesua. U Samworo kan: Seraia, Seremaia, Esra, Amaraia, Malluk, Addus, Sekanaia, Rehum, Meremod, Iddo, Kinnedoi, Apaisa, Misamin, Maadaia, Pilka, Semaia, Soiarip, Sedaia, Sallu, Amok, Ilkaia, oh Sedaia.Ohl pwukat iei kaun kei rehn iangarail samworo kan ni mwehin Sesua. T Samworo kan: Seraia, Seremaia, Esra, Amaraia, Malluk, Addus, Sekanaia, Rehum, Meremod, Iddo, Kinnedoi, Apaisa, Misamin, Maadaia, Pilka, Semaia, Soiarip, Sedaia, Sallu, Amok, Ilkaia, oh Sedaia.Ohl pwukat iei kaun kei rehn iangarail samworo kan ni mwehin Sesua. S Samworo kan: Seraia, Seremaia, Esra, Amaraia, Malluk, Addus, Sekanaia, Rehum, Meremod, Iddo, Kinnedoi, Apaisa, Misamin, Maadaia, Pilka, Semaia, Soiarip, Sedaia, Sallu, Amok, Ilkaia, oh Sedaia.Ohl pwukat iei kaun kei rehn iangarail samworo kan ni mwehin Sesua. R Samworo kan: Seraia, Seremaia, Esra, Amaraia, Malluk, Addus, Sekanaia, Rehum, Meremod, Iddo, Kinnedoi, Apaisa, Misamin, Maadaia, Pilka, Semaia, Soiarip, Sedaia, Sallu, Amok, Ilkaia, oh Sedaia.Ohl pwukat iei kaun kei rehn iangarail samworo kan ni mwehin Sesua.)Q M Me pahn sansal pah iei mwaren samworo kan oh mehn Lipai kan me sapahldohsang ar kalipilipala iangahki Serupapel nein Sealtiel oh iangahki Samworo Lapalap Sesua:rP] $Ekei pwihn en mehn Lipai me kousoan nan wehin Suda kileldiong re en iang kousoan rehn mehn Pensamin kan.8Ok #Lod, oh Ono, oh nan Wahun Sounwia dipwisou kan. N; "Adid, Sepoim, Nepallat,M5 !Asor, Rama, Kittaim,L7 Anadod, Nop, Ananaia,xKi Kadaudok en Pensamin kousoan nan Kepa, ni paliepeng kolahng Mikmas, Ai, Pedel, oh nan kousapw akan limwahrail,J nan Sanoa, nan Adullam, oh nan kousapw akan limwahn kahnimw pwukat. Re kousoan nan Lakis oh nan mwetuwel kan limwah, oh nan Aseka oh kousapw akan en Aseka. Eri, met wehwehki me mehn Suda kousoan nanpwungen sapwen Peersepa ni palieir oh Wahun Innom ni paliepeng.,IS nan Enrimmon, nan Sora, nan Sarmud,ZH- Re kousoan nan kahnimw Siklak, nan Mekona oh nan kousapw akan en kahnimw pwukat,?Gy oh Asarsual, oh Peersepa oh kousapw akan me kapilpene.DF Re pil kousoan nan kahnimw kan en Sesua, Molada, Medpelet,RE Aramas tohto me kousoan nan kisin kahnimw kan limwahn arail mwetuwel kan. Irail kan me kisehn kadaudok en Suda kousoan nan Kiriad Arpa, Dipon, oh Sekapseel, oh nan kousapw akan limwahn kahnimw pwukat.zDm Pedahaia nein Mesesapel, peneineien Sera oh kadaudok en Suda, iei ih me wiliepen mehn Israel nan mwoalen Persia.tCa Mie kosonned en wehi me pid duwen peneinei kan ar pahn wiliwiliali ong ni kaunda sounkoul kan ehuehu rahn.B Kaunen tohndoadoahk en mehn Lipai me kousoan Serusalem iei Ussi, nein Pani oh eh pahpa kahlap Asapaia. Eh pahpa kahlap akan me iangahki Madanaia oh Maika, oh e towe peneineien Asap, peneinei me kin pwukoahki koul nan Tehnpas Sarawio ni ahnsoun kaudok.A Tohndoadoahk en Tehnpas Sarawio soandihte wasa kis nan Serusalem me adaneki Opel oh wia arail doadoahk pahn kaweid en Siha oh Kispa.@w Luhwen mehn Israel koaros oh samworo oh mehn Lipai kan soandihte nan uhdahn sapwarail kan nan kahnimw teikan en Suda.a?; Sounsilasil en Tehnpas Sarawio: Akkup, Talmon, oh kisehrail kan, koaros patpene me 172.Q> Koaros patpene, mehn Lipai 284 me kousoan nan kahnimw sarawi Serusalem.k=O Madanaia, nein Maika oh eh pahpa kahlap Sapdi, kadaudok en Asap. E kin kaun pwihnen sounkoul ni koulen kapingkalahngan. Pakpukaia, iei ih me sawasepen Madanaia. Apda, nein Sammua oh eh pahpa kahlap Kalal, kadaudok en Sedudun.c<? Sapedai oh Sosapad, mehn Lipai sansal ira me pwukoahki doadoahk en likin Tehnpas Sarawio.v;e Mehn Lipai: Semaia, nein Assup oh eh pahpa kahlap Asrikam. Eh pahpa kahlap kan me iangahki Asapaia oh Punni.T:! Kisehn peneinei wet me 128 me wia sounpei koahiek kei. Arail kaun iei Sapdiel, kisehn ehu peneinei ndand. Semaia, nein Assup oh eh pahpa kahlap Asrikam. Eh pahpa kahlap kan me iangahki Asapaia oh Punni.+9O Koaros patpene, kisehn peneinei wet me kaunen peneinei me 242. Amassai, nein Asarel oh eh pahpa kahlap Asai. Eh pahpa kahlap kan me iangahki Mesillemod oh Immer.G8 Koaros patpene, kisehn peneinei wet me kin papah nan Tehnpas Sarawio me 822. Adaia, nein Seroham oh eh pahpa kahlap Pelalaia. Eh pahpa kahlap teikan iei Amsi, Sekaraia, Pasuhr, oh Malkaisa. 7 Seraia, nein Ilkaia oh eh pahpa kahlap Mesullam. Eh pahpa kahlap teikan iei Sadok, Meraiod, oh Ahidup, iei ih me Samworo Lapalap.46c Samworo kan: Sedaia nein Soiarip, oh Sakin. 5 Soel nein Sikri me arail kaun, oh Suda, nein Assenua pwutak, me keriaun kaun lapalap nan kahnimwo. Sedaia nein Soiarip, oh Sakin.l4Q Kappai oh Sallai, peneinei keren en Sallu. Koaros patpene, mehn Pensamin 928 me kousoan Serusalem.~3u Sallu, nein Mesullam oh eh pahpa kahlap Soed. Eh pahpa kahlap teikan iei Pedaia, Kolaia, Maaseaia, Idiel, oh Sesaia.K2 Sang nan kadaudok en Peres, ohl koahiek 468 me kousoan Serusalem.11 Maaseaia, nein Paruk oh eh pahpa kahlap Kolose. Eh pahpa kahlap teikan iei Asaia, Adaia, Soiarip, oh Sekaraia, kadaudok en Sela, nein Suda pwutak.0) Adaia, nein Usaia oh eh pahpa kahlap Sekaraia. Eh pahpa kahlap teikan iei Amaraia, Sepataia, oh Maalalel, kadaudok en Peres, nein Suda pwutak.(/I Nan kahnimw teikan mehn Israel, samworo kan, mehn Lipai kan, tohndoadoahk en Tehnpas Sarawio, oh kadaudok kan en sapwellimen Solomon sounpapah kan kousoanla nan uhdahn sapwarail nan arail kahnimw kan. Me pahn sansal pah iei mwaren kaun akan en pwilidak en Suda me kin kousoan Serusalem:h.I Aramas ako ahpw wia arail kaping ong mehmen me sang ni pein nsene pilada en kousoan Serusalem.- % Kaun akan me soandiong nan Serusalem, oh aramas teikan ahpw wiahda usuhs pwe re en pilada ehu peneinei sang nan peneinei eisek koaros pwe re en patohla oh kousoanla nan kahnimw sarawi Serusalem, oh luhwe kan pahn kousoanla nan kisin kahnimw kan oh kahnimw laud teikan.e,C 'Mehn Israel oh mehn Lipai kan pahn patohwanla wahn pilawa, wain, oh lehn olip me re rikpenehr nan perehn nahk me dipwisou kan en Tehnpas Sarawio kin nekinek loale, wasa me samworo kan me wie doadoahk ni ahnsowo, sounsilepen Tehnpas Sarawio, oh pwihnen koulen Tehnpas Sarawio kin memeir ie. Se sohte pahn sohpeisang anahn akan en tehnpesen at Koht.+{ &Samworo kan me kadaudok en Aaron pahn iang mehn Lipai kan ni ahnsoun ar alehda wahnsahpw akan, oh ong mehn doadoahk en nan Tehnpas Sarawio, mehn Lipai kan pahn patohwanla nan wasahn nahk en Tehnpas Sarawio eisek kis ehun mehkoaros me re rikpenehr.*- %Kitail pahn patohwanlahng rehn samworo nan Tehnpas Sarawio pilawa me tepin wiawihdahsang ni atail tepin dondoal en wahn pilawa nan sounpar koaros oh atail meirong teikan en wain, lehn olip, oh soangen wahntuhke koaros. Kitail pahn patohwanlahng rehn mehn Lipai kan, me kin pwukoahki alehda eisek kis ehun atail mwaht akan en nan kousapw akan, eisek kis ehun wahntuhke me kin wosada nan sapwatail kan.d)A $Neitail mesenih koaros pahn wisiklahng rehn samworo nan Tehnpas Sarawio oh wasao, ni ineng en Kosonnedo, serio pahn kasarawihong Koht. Kitail pahn pil kasarawihala mesenih en neitail kou, mesenih en sihpw, oh kuht kan. ( #Kitail pahn walahng nan Tehnpas Sarawio nan ehuehu sounpar ehu meirong en tepin dondoal en wahnsahpw oh mwohn atail wahntuhke kan.]'3 "Kiht, aramas akan, samworo kan, oh mehn Lipai kan, pahn kin wia usuhs nan sounpar koaros pwe se en rapahki mehnia peneinei me pahn kihda tuwi en isik meirong ong KAUN-O, atail Koht, nin duwen ineng en Kosonnedo.g&G !Kitail pahn pwukoahki kihda mehn kaudok pwukat ong Tehnpas Sarawio: pilawa sarawi, meirong en wahnsahpw ong rahn koaros, mahn me pahn isihsla rahn koaros nin duwen meirong isihs, meirong sarawi kan ong rahnen Sapad, Sarawien Maram Pwul, soangen sarawi teikan, meirong en tomwki dipen mehn Israel, oh mehkoaros me anahnepe mie ong ni Tehnpas Sarawio. % Nan sounpar koaros emenemen kitail pahn kihda welikis ehun ounses en silper pwehn sewese pwainkihla anahn akan en Tehnpas Sarawio.($I Ma mehn liki men pahn wadohng kitail wahnsahpw de ehu soahng tohrohr pwe re en netikihong kitail ni rahnen Sapad de ehu rahn sarawi tohrohr, kitail sohte pahn pwain sang rehrail. Ni keisuhn sounpar koaros kitail sohte pahn wia mwaht nan sahpwet, oh kitail pahn kemehla pweipwand koaros.P# Se sohte pahn pwoudikihda mehn liki kan me koukousoan nan sapwatailet. " me kitail pahn patehng atail kaun akan oh kahula, oh kitail pahn ale kalokolok en keria ehu ma kitail pahn kauwehla, kitail kahukihla me kitail pahn momour nin duwen Kosonned en Koht, me e ketikihong sapwellime ladu Moses; me kitail en peikiong mehkoaros me KAUN-O, atail Kaun, ketin mahsanihong kitail; oh me kitail pahn kapwaiada sapwellime kosonned koaros oh inengen kosonned kan.d!A Kiht, mehn Israel, samworo kan, mehn Lipai kan, sounsilasil kan en Tehnpas Sarawio, sounkoul kan en Tehnpas Sarawio, tohndoadoahk kan en Tehnpas Sarawio, oh meteikan koaros me kin peikiong Kosonned en Koht, tohrohrsangehr mehn liki kan me kin koukousoan nan sapwatail, kiht, iangahki at pwoud kan oh nait seri koaros mahier oh kakehr en wehwehki," ? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:"? Kaun akan en aramas akan:+ Mehn Lipai kan:+ Mehn Lipai kan:+ Mehn Lipai kan:+ Mehn Lipai kan:+ Mehn Lipai kan: % Samworo kan: % Samworo kan: % Samworo kan: % Samworo kan: % Samworo kan:% Samworo kan:% Samworo kan:r _ Kepina Nehmaia nein Akalaia, me tepin sainih, oh Sedekaia ahpw sainih mwuri. Aramas pwukat pil iang sain:^5 &Sang ni kahrepe pwukat koaros me wiawiher, kiht, mehn Suhs kan, se patohwan wiahda inou lapalap ehu me ntinting nan doaropwe, oh at tungoal kaun akan oh mehn Lipai oh samworo kan kadehdehkiher neirail sidamp kan.Q %Audepen sahpw kin kohla rehn nanmwarki kan me komw ketikihong kiht pwe re en kaunkitada, pwehki at dipadahr. Re kin wiahiong kiht oh nait mahn akan dahme re kupwurki oh se mihkihla nan apwal laud!”  $Eri met, se wialahr lidu kei nan sahpw me komwi ketikihong kiht, nan sahpw mwahu wet me kin kihong kiht at tungoal kisin mwenge.Q #Sang ni omwi kupwuramwahu nanmwarki kan kin kaunda sapwellimomwi aramas akan, ni ar kin kousoan nan sahpw laud oh mwahu me komw ketikihong irail, ahpw re sohte wekideksang dihp pwe re en papah komwi.=s "At pahpa kahlap ako, at tungoal nanmwarki kan, kaun akan oh samworo kan, sohte patohwan kapwaiada sapwellimomwi Kosonnedo. Re sohte rong sapwellimomwi mahsen kan oh kehkehlik kan.iK !Komwi me ketin pwung ni omwi ketin kalokei kiht; komwi me ketin loalopwoat, a kiht se dipadahr._7 “Maing Koht, at Koht, ia uwen omwi lapalahpie! Ia uwen omwi lammwin, ia uwen omwi roson! Komw kin ketin loalopwoatohng sapwellimomwi inou kan. Sang ni ahnsou me nanmwarkien Asiria kan kin kalokei kiht, lelledohng ahnsou wet, ia uwen lokolok me se aleier! At tungoal nanmwarki kan, at tungoal kaun akan, at tungoal samworo kan, at tungoal pahpa kahlap akan, oh at tungoal aramas akan koaros patohwan aleier lokolok laud. Komw ketin tamanda uwen tohtohn at lokolok kan.~+ Ahpw iet, pwehki omwi kalahngan eh lapalahpie, komw sohte ketin likidmelieirailla de kauweirailla. Pwe komwi me kupwurkalahngan oh kupwur mahk.x}i Nan sounpar koaros komw kin ketin panawih irail ni kanengamah. Sapwellimomwi soukohp akan kin kohpada, ahpw sapwellimomwi aramas akan sohte kin men rong, ihme komw kin ketin mweidkihong wehi teikan en kin kaunda sapwellimomwi aramas akan.| Komwi ketin kehkehlingkihong irail re en peikiong omwi padahk kan, ahpw nan ar aklapalap re soikasang rehr omwi kosonned kan, mehnda ma re ese me elen kolahng mour iei kapwaiada sapwellimomwi kosonned akan. Aramas ketihwo oh keptakai, re sohte men peikiong komwi. {9 A ni ar meleileidi, re pwurehng wiahda dihp, komwi eri ketin pwurehng mweidala pwe re en lohdiong pahn arail imwintihti kan. Ahpw ni ar kolulahr oh peki komwi en komourirailla, komw ketin karonge irail nanleng, oh pak tohtohie komw ketin kapitirailla nan omwi kalahngan lapalap.Fz iei me komwi ketin mweidkihong pwe ar imwintihti kan en kaloweiraildi oh kaunirailda. Nan arail apwal re ahpw likweriong komwi pwe komwi en ketin sewese irail; komwi eri ketin sapeng irail sang nanleng. Nan omwi kalahngan lapalap komwi ketikidohng irail arail kaun me patohwan kapitirailla sang arail imwintihti kan.oyW “Ahpw sapwellimomwi aramas akan kahngohdilahr oh sapeikiong komwi; re sohpeisang omwi kosonned akan. Re kemehla soukohp ako me kin panawih irail oh padahkihong irail re en wekidekiong komwi. Pak tohtohie re kin lahlahwei komwi;Mx Sapwellimomwi aramas akan kalowehdi kahnimw kehl kehlail kei, sahpw pwehl mwahu kei, ihmw me diren kepwe, pwarer en pihl kei me weiweidahr, tuhkehn olip, wahntuhke, oh mwetin wain kei. Re medkilahr ar tungoalelahr soahng pwukat oh mworouroukilahr; re nsenamwahukilahr soangen kamwahu pwukat koaros me komw ketikihong irail.Kw Irail kalowehdi wehin Kenan; komwi me ketin powehdi aramas ako me koukousoan wasao. Komwi me ketikihong sapwellimomwi ko manaman pwe re en wia nsenarail ong nanmwarki kan oh ong tohn Kenan kan.=vs Komwi me ketin kahngederehla nair seri duwehte usuhn pahnlahng kan, oh ketin mweidohng pwe re en kalowehdi oh kousoanla nan sahpwo me komw ketin inoukihong arail pahpa kahlap ako.Cu “Komwi me ketin mweidohng pwe re en kalowehdi wehi kan oh sahpw akan me wia irepen sapwarail. Re kalowehdi wehin Espon, wasa me Sihon kaunda, oh wehin Pasan, wasa Ok wia nanmwarki ie.3t_ Erein sounpar pahisek nan sapwtehn komw ketikihong irail mehkoaros me re kin anahne; ar likou kan sohte mwahn ohla de sohrala, pahnnehrail kan sohte mpwoskipeseng medek..sU Nan omwi kupwurkalahngan oh kadek, komw ketin mahsanihong irail dahme re uhdahn pahn kin wia; komw ketin katungoalehkin irail manna, ketin kanimpilehkin irail pihl.cr? Ahpw komwi sohte likidmelieirailla nan sapwtehno, pwehki omwi kalahngan me lapalahpie. Komw sohte ketikihsang irail pelien depweko de uhr kisinieio me kin kasalehiong irail ahl me re pahn weweid ie ni rahn oh nipwong.q# Re ahpw wiahda dikedik en eni men ni mwomwen kouwol, dene ih kohto me kahluwairailsang Isip! Maing KAUN, ia uwen lauden ar lahlahwei komwi!\uIrail eri kihda koasoandi pwukat oh kadarpeseng nan Serusalem oh nan kahnimw teikan oh nan kousapw akan: “Kumwail kohwei nin dohl kan ale rahntuhke sang ni tuhke olip kan, ni tuhke pain kan, ni mirtel kan, nin nih kan, oh pil sang ni tuhke teikan, mehn wia impwal nin duwen me koasoandier nan Kosonnedo.”5[cRe ahpw diarada me Kosonnedo, me KAUN-O ketikihong Moses, pwe en patohwanohng irail, koasoanehdi me mehn Israel pahn kin kousoan nan impwal erein rahn Sarawien Impwal kan.Z Mandahn rahno, kaunen peneinei kan, iangahki samworo ko oh mehn Lipai ko, re pwarala rehn Esra pwe re en padahngki audepen Kosonnedo.VY% Aramas ako eri patopatolahng ni imwarail kan, re ahpw tungutungoal oh niminim ni peren kowahlap, oh pil katungoalehki arail kisin tungoal akan aramas teikan, pwehki ar wehwehki dahme wadawadohngehr irail.X- Mehn Lipai ko eri kohseli nanpwungarail pwe re en kameleileidi aramas akan oh ndaiong irail re en dehr nsensuwed, pwe rahno iei rahn sarawi ehu.CW Eri, kumwail patopatohwei ni imwamwail kan oh wia amwail kamadipw. Kumwail kihong amwail kisin tungoal kan oh nimamwail wain ong irail kan me ar tungoal sohte itar. Rahnwet, iei rahn sarawi ehu ong atail Kaun-o; eri, kumwail dehr nsensuwed, pwe peren me KAUN-O pahn ketikihong kumwail pahn kakehlakeikumwailla.”sV_ Ni aramas ako ar rong dahme audepen Kosonnedo, nan kapehdirail mwekidkihda oh tapihada sengiseng. Eri, Nehmaia, me wia kepina, Esra, me wia samworo oh me pil sukuhlki Kosonnedo iangahki mehn Lipai ko me kawekawehwe Kosonnedo ahpw padahkihong aramas koaros, “Rahnwet iei rahn ehu me kasarawihong KAUN-O, amwail Koht. Kahrehda kumwail dehr mwahiei de sengiseng.{UoRe kawehwe sapwellimen Koht Kosonnedo ni mahsen en sahpwo, oh kawehwehda mwahu pwe aramas koaros en kak dehdehki.cT?Aramas ako ahpw sarada oh kesihnenda emenemen nan dewe, oh mehn Lipai pwukat ahpw kawehwehiong irail Kosonnedo: Sesua, Pani, Serepaia, Samin, Akkup, Sapedai, Odaia, Maaseaia, Kelida, Asaraia, Sosapad, Ahnan oh Pelaia.oSWEsra eri patohwan, “Kitail kapinga KAUN-O, Koht, Wasa Lapalahpie!” Aramas ako koaruhsie eri kauwada pehrail ko oh sapeng, “Amen, amen!” Irail eri kelehpwikihdi oh poarkihdiong masarail kan nanpwel, pwe re en pwongih Koht.R)Ni Esra eh mi wasa ile pohn pasapaso, irail koaros ahpw kilikilenglahng. Eri, ni eh pahkpeseng pwuhko, koaruhsie ahpw wiahkihteieu kesihnenda.Q'Esra wadek pwuhko sang pohn pasapas en tuhke ieu me wiawidahng ahnsou kesempwalo. Eri, aramas pwukat uh ni palimaun en Esra: Mattidaia, Sema, Anaia, Uraia, Ilkaia, oh Maaseaia; a mepwukat mi ni palimeing: Pedaia, Misael, Malkaisa, Asum, Aspadana, Sekaraia, oh Mesullam.HP Eri, ni wasahn tuhpenehn aramas akan limwahn ewen kehlo, Esra ahpw wadekohng irail Pwuken Kosonnedo sang nimenseng lel nin souwas. Irail koaros eri kin rongorong kanahieng wadawad en pwuhko.OEsra eri ale oh wahla pwuhko wasa aramas ako pokopokon ie: iei ohl, lih, oh pil seri ko me eseier lamalam oh kakehr dehdehki mehkot.N )Ni keisuhn sounpwong, mehn Israel ko eri soandiong nan sapwarail oh nan ar kahnimw kan. Eri, ni rahn keieun sounpwongo irail koaros ahpw pokonpene nan Serusalem, ni wasahn tuhpene en aramas akan me mihte limwahn ewen kehl me adaneki Ewen Kelen Pihl. Re ahpw peki rehn Esra, samworo me loalokong ni Kosonnedo me KAUN-O ketikihong mehn Israel sang ni mengin pehn Moses, pwe en wahdo Pwuken Kosonnedo.PMISamworo kan, mehn Lipai kan, sounsilepen Tehnpas Sarawio, sounkoul kan, aramas teikan, tohndoadoahk en Tehnpas Sarawio-koaros mehn Israel-kousoanla nan kisin kahnimw kan oh kahnimw laud kan en Suda.LHAramas tohto me kihda sawas ong mehn pwainla onohnsapahl en Tehnpas Sarawio: Kepina Kaunen peneinei lap akan Aramas teikoKGAramas tohto me kihda sawas ong mehn pwainla onohnsapahl en Tehnpas Sarawio: Kepina Kaunen peneinei lap akan Aramas teikoJFAramas tohto me kihda sawas ong mehn pwainla onohnsapahl en Tehnpas Sarawio: Kepina Kaunen peneinei lap akan Aramas teiko9ImEUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,360.9HmDUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,360.9GmCUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,360.9FmBUwen tohtohn me kalipilipala me sapahldo-42,360.-ESAKepina en mehn Suhs ko padahkihong irail me re sohte kak iang tungoale konot me kin meirong ong Koht lao e pahn mie samworo men me kak doadoahngki Urim oh Dummim..bD=@Peneineien samworo pwukat sohte diar pwuhk me kak kasalehda arail pahpa kahlap ako: Opaia, Akkos, oh Parsilai. (Emen pahpa kahlap en peneineien samworo Parsilai pwoudikihda serepein men sang Kilead oh uhd adanekihla eden en eh pwoudo eh pahpao.) Pwehki ar sohte kak diar kadehdehpen ia arail pahpa kahlap akan, re sohte kak iang wiahla samworo.bC=?Peneineien samworo pwukat sohte diar pwuhk me kak kasalehda arail pahpa kahlap ako: Opaia, Akkos, oh Parsilai. (Emen pahpa kahlap en peneineien samworo Parsilai pwoudikihda serepein men sang Kilead oh uhd adanekihla eden en eh pwoudo eh pahpao.) Pwehki ar sohte kak diar kadehdehpen ia arail pahpa kahlap akan, re sohte kak iang wiahla samworo.QB>Aramas 642 me towe peneinei kan en Delaia, Dopaia, oh Nekoda me sapahldohsang ni kisin kahnimw kan en Tel Mela, Tel Arsa, Kerup, Addon, oh Immer; ahpw e sohte sansal me irail kadaudok en mehn Israel.QA=Aramas 642 me towe peneinei kan en Delaia, Dopaia, oh Nekoda me sapahldohsang ni kisin kahnimw kan en Tel Mela, Tel Arsa, Kerup, Addon, oh Immer; ahpw e sohte sansal me irail kadaudok en mehn Israel.@1!:Peneinei kan en sounpapah kan en Solomon me sapahldohsang ar kalipilipala:T=!9Peneinei kan en sounpapah kan en Solomon me sapahldohsang ar kalipilipala:_<78Peneinei kan en tohndoadoahk kan en Tehnpas Sarawio me sapahldohsang ar kalipilipala: g~~|n{kzyxwwbvuttsrr q;poRnmm$lkjji hgg#f:e,dccMba``m_t^^\s[[IZZ$Y*XwWVUU TRQQPOOYNM.LyKK*JPIMHGG>FLEDCBbA@p@?Y>g==2110/..-,++s*))x)6'v'>&%%`##"!!K "# :6.NU s  b\&IgoWIa duwe, I pahn kakohng apwal wet eh pahn lelohng nei aramas akan, oh ei peneinei pahn kamakamala?”“Ma Wasa Lapalap pahn kupwurki, oh ma komwi poakohng ie oh e pahn mwahu mwohn silangmwi, a komwi ketin wiahda ehu kalohk me en Aman koasoandio en kasohrala-koasoandi kan me nein Ammedada, kadaudok en Akak, wiahda pwehn kamwomwala mehn Suhs koaros nan wehiet.[/Nanmwarkio eri kapalahng sapwellime rereiso kohlo, e ahpw kesihnenda oh patohwan,Y+Ester eri pwurehng pekipek rehn nanmwarkio, e ahpw poaridiong pohn aluweluwe kan oh sengiseng. E peki en kupwurehla oh katokihedi koasoandi suwed me Aman wiadahro, kadaudok en Akak . me uhwong mehn Suhs kan.7gNanmwarkio eri ketikihsang sapwellime rihng me sidamp kin mi powe (me e ketikihsang Aman) oh ketikihong Mordekai. Ester eri kihong Mordekai en apwahpwalih en Aman kepwe kan.| sNi rahnohte Nanmwarki Serksihs ketikihong Ester en Aman dipwisou koaros, imwintihti en mehn Suhs kan. Ester eri patohwanohng nanmwarkio me kiseh Mordekai, eri sang ni ahnsowo kohla Mordekai mweimweiongehr en pedolong mwohn silangin nanmwarkio.xi Eri, Aman ahpw langadahng wasahn kalusiamo me e kaunopadahr ong Mordekai. Kupwur en nanmwarkio eri meleileidi.} Eri emen irail, me adaneki Arpona, ahpw patohwan, “Aman pil wiadahr ni imweo wasahn kalusiam pwe en kalusiamala Mordekai, ohl me doareikomwihlao. Oh wasao ilehki piht isihsek limau!” Nanmwarkio eri mahsanih, “Kumwail langadahng Aman wasao!”lQE ahpwtehn mwohndiong nan dewen Ester pwehn peki mahk reh, iei ahnsou me nanmwarkio sapahldohng nan pereo. Ni nanmwarkio eh mahsanihada met e ahpw kapitie laudida, mahsanih, “Dah, ohl menet pahn angkehlailiong ei pwoud mwohn mesei, nan imwei?” Nanmwarkio ahpwtehn wia mahsen pwukat, a emen sounpapah lek wusol ko ahpw mwadangete pwaindi moangen Aman.yNanmwarkio eri ketida nan sapwellime engieng, ketiketla sang nan pereo, oh ketilahng nan mwetin rohs en tehnpaso. Aman wehwehki mehlel me nanmwarkio pahn ketin kalokehki irair wet, e ahpw patopatohte rehn Ester pwehn peki reh en doarehla eh mour.& EEster eri sapeng, patohwan, “At tungoal imwintihti iei Aman, ohl loallap suwed menet!” Aman eri salohda oh rerrer mwohn nanmwarkio oh sapwellime likend. }Nanmwarki Serksihs eri keinemwe rehn Lih Nanmwarki Ester, “Ihs me eimah wia soangen mwekid wet? Ohl menet mihmi ia?”g GNgehi oh ei tungoal aramas akan pengpenglahr pwe se en kamakamala. Ma se pahn pengpengla pwe se en wiahla lidu, I sohte pahn nsenohki oh sohte pahn kedirapwahkin komwi; ahpw se nektehn kamwomwmwomwla-kasohrala douluhl!”2 ]Lih Nanmwarki Ester ahpw sapeng, patohwan, “Ma Wasa Lapalap pahn kupwure ei pekipek en aktikitik wet, eri I men komwi en dehr kemehla ngehi oh ei tungoal aramas akan.H  keriapak. Ni arail konokonot wain, nanmwarkio ahpw pwurehng keinemwe rehn Ester, “Eri, Ester dahme ke anahne? Ndaiong ie pwe I pahn kihong uhk. I pil pahn kakete kihwei apalien ei wehi.”A Nanmwarkio oh Aman eri ketila rehn Ester pwe ira en konot-Nindokon arail wie koasoakoasoi, emen sounpapah lek wusol ko en nan tehnpaso ahpw lel wasao ni karuaru pwehn walahng Aman ni en Ester kamadipwo.uc E ahpw koasoiaiong eh pwoudo oh kompoakepah ko mehkoaros me wiawihiongehr. Liho oh kompoakepah ko ahpw ndaiong, “Met omwi manaman tikitiklahr pahn Mordekai. Ih mehn Suhs men, ke ahpw sohte kak powehdi. E uhdahn pahn poweikomwihdi.”~u Mordekai eri pwuralahng wasahn pedolong en nan tehnpaso, a Aman kohkohla ni imweo, perepere meseo pwehki eh namenek.) Aman eri ale likou ko oh oahso. E ahpw kalikawihada Mordekai. Mordekai eri karadahng pohn oahso, oh Aman ahpw kahreseli nan kahnimwo, pakapakairkihong aramas akan, “Kumwail patohwan duwen nanmwarkio eh katingih aramas men me e kin ketin kupwukupwure en kawauwihala!”zm Nanmwarkio eri mahsanihong Aman, “Mwadang wahdo likou ko oh oahso, oh wiahda tiahk en kawauwih Mordekai, mehn Suhso. Wiahiong Mordekai mehkoaros me ke ndahn. Ke pahn diar Mordekai eh wie mwomwohd nan wasahn pedolong en nan tehnpas wet.”A{ Eri emen sapwellimomwi ohl me keieu lapalap akan en kalikawihkihda aramas menet likou pwukat oh kidahng pohn oahso oh kahreseli nan kahnimwet. Ohl lapalapo en kalohkiseli ni ara pahn kohkohwei: ‘Kumwail patohwan duwen nanmwarkio eh ketin katingih aramas emen me e kin ketin kupwukupwure en kawauwihala!’ ”5cIh eri sapeng nanmwarkio, patohwan, “Likoun nanmwarki en wisikdohng aramas menet-likou me pein komwi kin ket loale. Kapwat en nanmwarki en kohieng ni sapwellimomwi oahs.5cIh eri sapeng nanmwarkio, patohwan, “Likoun nanmwarki en wisikdohng aramas menet-likou me pein komwi kin ket loale. Kapwat en nanmwarki en kohieng ni sapwellimomwi oahs.{Aman eri pedolong, nanmwarkio ahpw mahsanihong, “Mie aramas emen me I men kawauwihala mehlel. Dahme I en wiahiong aramas menet?” Aman eri mengimengloalki, “Ihs aramas menet me nanmwarki kupwukupwure kowahlap en kawauwihala? Mweinte ngehi.” ~Sounpapaho eri sapeng, patohwanohng, “Aman patopato wasaht pwe en tuhwong komwi.” Nanmwarkio eri mahsanih, “Kahrehlongodo.”X})Nanmwarkio eri keinemwe, “Mie emen nei lapalap ako nan tehnpaset?” Aman ahpwtehn pedolong nan kelen tehnpaso pwehn patohwan peki rehn nanmwarki me Mordekai en langadahng wasahn kalusiam me e onopadahro.1|[Nanmwarkio eri keinemwe, “Ia mwomwen atail kawauwiheki oh katingiheki Mordekai irair wet?” Sapwellime sounpapaho ahpw sapeng, patohwan, “Sohte mehkot kohieng.”`{9Re ahpw wadekada wasa me iangahki duwen Mordekai eh diarada koasoandi ehu en kamakamalahn nanmwarkio-koasoandi me Pikdana oh Teres wiahda, ohl lek wusol riemeno me kin sinsile wenihmwen sapwellimen nanmwarkio pere. z Pwohngohte, ni nanmwarkio eh sohte kak seimwokala, e ahpw mahsanihong sapwellime lapalap ako en wadohng pwuken wehio oh wadekohng.OyEh pwoudo oh kompoakepah ko eri ndahng, “Dahme komw sohte wiahkihda ehu wasahn kalusiamen, me pahn ilehki piht isihsek limau? Lakapw komwi ahpw peki rehn nanmwarkio en langahda Mordekai ie, eri komwi ahpw pahn nsenamwahu patohla ni kamadipwo.” Aman eri medemedewe me kaweid mwahu ehu met, ih eri kauwada wasahn kalusiamo.x Ahpw mepwukat koaros sohte kak kihsang ei pwunod ni ei kilikilang Mordekai eh kin wie mwomwohd ni wenihmwen pedolong nan tehnpaso.”w7 E ahpw pil usehla nda, “Pil ehu, Lih Nanmwarki Ester patohwan kaunopadahng nanmwarkio oh ngehi kelehpw kamadipw ehu, oh liho pil lukei kiht lakapw.Dv E ahpw suweikihong irail uwen eh kepwehpwe, uwen tohtohn nah pwutak, duwen nanmwarkio eh kasapwiladahng nan ehu dehu waun, oh uwen eh kesempwal sang sapwellimen nanmwarkio lapalap teiko.u! Ahpw e kanengamahiong oh kohkohla ni imweo. E ahpw lukepene kompoakepah ko ni imweo oh peki eh pwoudo, me adaneki Seres en pil iang irail.]t3 Ni ahnsou me Aman patopatohla sang ni kamadipwo, e inenen nsenamwahu. Ahpw ni eh kilangada Mordekai ni wenihmwen tehnpaso, oh ni Mordekai eh sohte mwomwen wauneki ni eh keid wasao, Aman inenen lingeringerda pah.ss_“Ma Wasa Lapalap pahn kupwur kadek oh kapwaiada ei pekipek, I patohwan mwahuki komwi oh Aman en pil iang ket ni ehu kamadipw me I pahn kaunopadahng komwi lakapw. Ni ahnsowo I ahpw pahn patohwanohng komwi dahme I patohwan anahne.”$rCEster eri sapeng, patohwan,EqNi ahnsou me re konokonot wain, nanmwarkio ahpw keinemwe rehn Ester, “Ndaiong ie dahme ke mwahuki, pwe I pahn kihong uhk. I pahn kapwaiada omw pekipek, mehnda ma pil apalien ei wehi.”-pSNanmwarkio eri mahsanih Aman en patohla ni ahnsou mwadang, pwe ira en iang ketilahng ni en Ester kamadipwo. Nanmwarkio oh Aman eri ketilahng ni en Ester kamadipwo.+oOEster eri sapeng, patohwan, “Ma Wasa Lapalap pahn kupwure, I patohwan luke komwi oh Aman en iang towehda kamadipw ehu me I pahn patohwan kaunopadahng komwi.”n/Nanmwarkio eri keinemwe, “Dahkot mwo, Lih Nanmwarki Ester, ndaiong ie dahme ke mwahuki, eri I pahn kapwaiada, mehnda ma pil apalien ei wehi.”5mcNi ahnsou me nanmwarkio mahsanihada Ester eh wie kesikesihnen likio, e ahpw mwahukihda, oh kapalahng sapwellime rereiso kohlo. Ester eri patohdahla oh doake imwin rereiso.ul eNi kesiluhn rahn me Ester kaisihsolki, e ahpw pwuhriong nan eh likoun lih nanmwarki oh patohla uh masloalen kelen tehnpaso, sohpeilahng perehn mwoalen nanmwarkio. Nanmwarkio wie ketiket loaleo, ket pohn mwoale, sohpeilahng nan wenihmwo.MkMordekai eri kohla kapwaiada mehkoaros me Ester padahkihong en wia.pjY“Patohla oh kapokonepene mehn Suhs koaros nan Susa; kumwail kaisihsol oh kapakapkin ie. Kumwail dehpa tungoale de nim mehkot erein rahn siluh oh pwohng silipwong. Ngehi oh nei sounpapah serepein kan pahn pil iang kaisihsol. Mwurin mwo, I pahn pato pahn kupwur, mehnda ma e uhwong kosonned. Ma I pahn kamakamala pwehki ei pahn wia met, eri, I pahn mehla.”5ieEster eri kadaralahng Mordekai pasapeng wet: h Ma komwi pahn nennenla ni ahnsou duwe met, sawas ong mehn Suhs kan pahn kohsang nanleng, oh re pahn mourla, ahpw komwi, komw pahn mehla iangahki peneineien semomwio koaros. Eri, ihs me ese-mweinele irair wet me kahrehiong omwi wiahla lih nanmwarki men!”g# e ahpw kadaralahng pasapeng wet: “Komwi dehr kupwukupwure me komwi kelehpw rehn mehn Suhs kan pahn pitla pwehki omwi ketiket nan tehnpas.5fe Ni ahnsou me Mordekai aleier en Ester ileko,1 Eri, sang ni kaweidpen Mordekai, Ester sohte mweseiseikihong emen me ih mehn Suhs.-=S Ekai inenen mwahukihda Ester oh men sewese; ihme e mwadangete kihong souneliel kan oh kihong soangen mwenge me pahn mwahu ong paliwere pwe en kaselella mehlel. E kihong wasa me keieu mwahu nan wasa me pekehi ko kin patopato ie oh pilada serepein isimen sang nan tehnpaso pwe re en kin papah.<wNi ahnsou me nanmwarkio wiahda kalohk kapw wet oh serepein tohto wisikdohngehr nan Susa, Ester pil iang irail. E pil iang wisiklahng nan tehnpas en nanmwarkio pahn epwelpen Ekai, me kin apwahpwalih wasa me en nanmwarki pekehi ko kin patopato ie.V;%Mie serepein men me ira wahn ohl pirien, ede Ester, ede ni mahsen en Ipru Adassa; serepein kaselel oh paliwaramwahu. Ni ahnsou me eh pahpa oh nohno mehla, Mordekai ahpw apwalihada oh wiahkihla uhdahn nah.0:YNi ahnsou me Nepukadnesar, nanmwarkien Papilon ketin kalipehla Sehoiakin, nanmwarkien Suda, sang Serusalem, iangahki pwihn ehu me e salihedi, Mordekai pil iang irail.9'Mie mehn Suhs men me kin kousoan nan Susa, ede Mordekai, nein Sair pwutak; ih kisehn kadaudok en Pensamin oh kisehn kadaudok en Kis oh Simei.18[Komwi eri ketikihda serepein me komwi kupwukupwure oh ketikihong nan dewen Lih Nanmwarki Pasdi.” Nanmwarkio eri kupwurehda me kaweid mwahu ehu met, e ahpw kapwaiada.u7cKomwi kak idihada lapalap akan nan ehuehu wehi me komwi kaunda, pwe re en patohwando serepein pwulopwul oh kaselel kan ong wasa me sapwellimomwi pekehi kan kin patopato ie wasaht, nan Susa, poahsoan kaunen kahnimwet. Komwi eri ketikihong pahn epwelpen Ekai, sounpapah me lek wusolo me kin apwahpwalih sapwellimomwi pekehi kan, oh en kin kohieng arail mehn kapwat..6UEri, ekei sapwellimen nanmwarkio sounkaweid ko me kin patopato pahn kupwure ahpw patohwanohng, “Dahme komwi sohte rapahkihdahki emen serepein meipwon pwulopwulen? 5 Mwurin en nanmwarkio eh engieng eh meleileidier, e ahpw kupwukupwurehte duwen dahme Pasdi wiadahr oh duwen kalohk me uhwong liho.K4 E ahpw kadarpeseng pakair ehu ni mahsen oh nting en ehuehu wehi koaros me e kaunda. E mahsanih me ohl pwopwoud koaros pahn wia soumas nan imwarail kan oh tohn imwe pahn wauneki arail mahsen kan.`3 ;Nanmwarkio oh sapwellime lapalap ako ahpw pwungki kaweid wet, nanmwarkio eri kapwaiada.2 7Ni ahnsou me kalohk wet pahn lelpeseng wasa koaros nan wehi laud wet, lih koaros pahn waunekihla ar pwoud kan, mehnda ma e semwehmwe de kepwehpwe.”:1 oMa Wasa Lapalap pahn kupwurki, en wiahda ehu kalohk me Pasdi solahr pahn pwurehng pato mwohn silangin nanmwarki. Kosonned wet en ntingdi oh kapatapatohng nan kosonned kan en Persia oh Media, pwe kosonned wet en dehr pwurehng wekidekla. Komwi eri ketikihsang deweo oh ketikihong emen lih me pahn mwahusang."0 ?Ni ahnsou me lih akan me pwoudiki lapalap akan en Persia oh Media pahn rongada duwen mwekid en lih nanmwarkio, re pahn koasoaiaiong arail pwoud kan mwohn rahnet eh pahn imwisekla. Lih pwopwoud kan wasa koaros sohla pahn wauneki arail pwoud kan, oh pahn kalingaringarihada ohl akan.j/ OLih koaros nan wehiet pahn sohla wauneki ar pwoud ni ar pahn rongada duwen me lih nanmwarkio wiahier. Re pahn patohwan, ‘Nanmwarki Serksihs mahsanih Lih Nanmwarki Pasdi en patohla pahn kupwure, ahpw liho sohte kapwaiada.’P. Memukan eri patohwanohng nanmwarkio oh sapwellime lapalap ako, “Kaidehk nanmwarki kelehpw me Lih Nanmwarki Pasdi kanamenekihalahr, pwe pil sapwellime lapalap akan-ahpw mehlel, ohl koaros en wehiet!u- eE ahpw mahsanihong ohl ako, “Ngehi, Nanmwarki Serksihs, kadaralahngehr nei sounpapah kan rehn Lih Nanmwarki Pasdi pwe re en patohwanohng ei koasoandi, ahpw liho sohte men kapwaiada! Dahme kitail en wiahiong liho me mi nan kosonned?”T, #Irail kan me e kin kalap ketikihsang kaweid rehrail iei: Karsena, Sedar, Admada, Tarsis, Meres, Marsena, oh Memukan-lapalap isimen en Persia oh Media, iei irail me ahneki sehr me keieu lapalap nan wehio.A+ } Eri, nanmwarkio kin epwenki keinemwe rehn sapwellime sounkaweid kan duwen mehkan me pid kosonned, e ahpw ketin malipehdo sapwellime sounkaweid ko, me patohwan ese dahme pahn kin wiawi./* Y Ahpw ni ahnsou me sounpapah ko patohwanohng Lih Nanmwarki Pasdi duwen kupwur en nanmwarkio, liho sohte men kapwaiada. Met kahrehiong nanmwarkio eh engiengda kowahlap.v) g E ahpw ketin ruwese irail en kahrehdo Lih Nanmwarki Pasdi, lisoarop en lih nanmwarki en mi pohn tapwin liho. Lih nanmwarkio me inenen kaselel, oh nanmwarkio kupwurki suweiki eh kaselel ong lapalap akan oh aramas koaros me iang kamadipwo.E(  Ni keisuhn rahnen kamadipwo nanmwarkio konokonot wain oh wie pereperen, ih eri malipehdo sapwellime sounpapah ohl lek wusol isimen: Mehuman, Pisda, Arpona, Pikda, Apakda, Sedar, oh Karkas.Y' - Ni ahnsowohte Lih Nanmwarki Pasdi pil wiewia kamadipw ong lih akan nan tehnpaso.& Re sohte ite uwen wain me re kihda; nanmwarkio ketin koasoanediong sounpapah ko me aramas koaros pahn tungoale uwen wain me re anahne.% !Re konot wain nan kep me wiawihkihda kohl, mwomwen kep ko koaros wekpeseng, oh nanmwarkio ketin sapankihong irail wain sang nan tehnpeseo.$ )Re kapwatahkihda wasao kahdeng poh mei oh pwetepwet me wiawihkihda likou koatin, oh sahl me wiawihkihda likou linen kaselel me poh ntahn mwel pirapiriong ni rihng silper me tenekdahng ni uhr marpel kei. Irail pil kihdiong wasao mehn mwomwohd kei me wiawihkihda silper oh kohl, wasao tatki marpel pwetepwet oh takai kesempwal weitahta me perperda, pohn menihke melengileng, oh soangen takai poh mei.R# Mwurin met, nanmwarkio pil ketin wiahda kamadipw ehu ong ohl koaros en poahsoan kaunen Susa, me kepwehpwe oh me semwehmwe. Kamadipwo wiewiawihki erein wihk ehu nan mwetin rohs en tehnpas en nanmwarkio. " Erein sounpwong weneu e ketin wiewiahki kapwar dipwisou kesempwal kan en nan tehnpaso iangahki duwen lingan oh kaselel en tehnpaso.u! eNan kesiluhn sounpar en sapwellime mwehi e ketin wiahiong sapwellime lapalap akan oh soupeidi kan koaros lapalahn kamadipw ehu. Karis kan en Persia oh Media pil iang towehda kamadipw wet, iangahki kepina kan oh soupeidi kan en wehi kan.   Nanmwarki Serksihs ketin kaunda wehi 127 sang India lel Sudan. E ketin kakaun sang nan mwoale nan Susa, poahsoan kaunen Persia. Nanmwarki Serksihs ketin kaunda wehi 127 sang India lel Sudan. E ketin kakaun sang nan mwoale nan Susa, poahsoan kaunen Persia.- I koasoanehdi wiepen tuwi me kin isikada meirong kan en wisikdo ni uhdahn ahnsoun wisikpenehn tuwi, oh ong aramas akan re en wapene arail meirong en mwohn wahnsahpw oh wahntuhke me mahier kan. Maing Koht, komwi ketin kupwukupwure soahng pwukat koaros, oh ketin kupwure ie.'G I kamwakelehsang rehn aramas akan mehkoaros me pid mehn liki; I kaunopada kosonned kei ong samworo kan oh mehn Lipai kan, pwe emenemen en pein ese eh pwukoa;7 Maing Koht, komwi ketin kupwukupwure duwen aramas pwuko ar kasaminehla mwoalen samworo oh inou me komwi ketin wiahiong samworo kan oh mehn Lipai kan.B} Soiada nein Samworo Lapalap Eliasip, ahpw emen nein Soiada pwutak ko pwoudikihda nein Sanpalad serepein, mehn kahnimw Ped Oron, ngehi eri wiahda pwe Soiada en kohkohsang nan Serusalem.s_ Eri, se en idawehn amwail karasepe oh sapeikiong atail Koht ni atail pahn pwoudikihda lih en liki kan?”  I patohwanohng irail, “Lih en liki kan me kahrehiong Nanmwarki Solomon nan dihp. Iei ih ohlo me lapalapasang nanmwarkien wehi teikan. Koht kin ketin loalloale oh ketin kasapwilada pwehn wiahla nanmwarkien Israel pwon, ahpw iet pwe e pwupwudiong nan dihp.eC I lipwoarehda ohl ako, kerieirailla, kemeirail, oh usasang pitehn moangarail kan. Ngehi eri kihong re en kahula ni mwaren Koht me re sohte pahn pwurehng pwoudiki de kapwopwopwoudihong neirail seri kan ong mehn liki kan.wg Apali en neirail seri kan kin lokaiahki lokaiahn Asdod de ehu soangen lokaia, oh re sohte ese pein at lokaia.c? Ni ahnsowo I pil diarada me ohl en Suhs tohto pwoudikidahr lih en Asdod, Ammon, oh Mohap. I koasoanediong mehn Lipai kan re en kamwakelehda pein irail ong kaudok oh kohla sile ewen kehl kan pwe aramas en wauneki rahnen Sapad. Maing, Koht, komwi ketin kupwukupwureiehte, pwehki met, oh ketin kapitiehla pwehki sapwellimomwi limpoak poatopoat.r] I ahpw ndaiong irail, “Sohte katepen amwail mihmi liki en awiawih pwehn rahnpeseng. Ma kumwail pahn pwurehng wia met, I pahn kihong nei aramas akan en pwakih kumwail sang wasaht.” Sang mwo kohla re sohla pwurodo ni rahnen Sapad.}s Pak ehu de riau sounnetinet kan me kin netikihla soangen kepwe kan koaros pweidi likin kahnimwo nipwong en ni Alem.,Q Ngehi eri koasoanehdi pwe ewen kelen kahnimwo en ritidi ni tepin rahnen Sapad koaros, mwurinte eh pahn soutikpene, oh sohte pahn pwurehng ritida lao rahnen Sapad imwisekla. I kihdiong ekei nei ohl akan ni ewen kehlo pwe re en tehk mwahu pwe mehkot de wisiklong nan kahnimwo ni rahnen Sapad.U# Ih kahrepe wet me Koht ketin kalokehki amwail pahpa kahlap ako ni eh ketin kamwomwala kahnimw wet. Eri, kumwail nannantihong en kahrehdo engieng en Koht pohn Israel ni amwail mwamwahliki rahnen Sapad.”# I ahpw lipoarehda kaun akan en mehn Suhs kan oh ndahng irail, “Kilang soangen suwed me kumwail wiewia! Kumwail kasaminelahr rahnen Sapad.&E Mie ohl en Dair kei wie koukousoan nan Serusalem, re ahpw wahdo mwahmw oh soangen kepwe koaros nan kahnimwo oh netikihong nait aramas akan ni rahnen Sapado.% Ni ahnsowo I ahpw kilangada mehn Suda kei ar wie wengiwengid pilen kreip ni rahnen Sapad. Ekei wie kihkidahng wahnsahpw, wain, kreip, pik, oh soahng teikan pohn wararail ahs akan oh kohkolahng Serusalem; ngehi eri ndahng irail kaleke re netiki mehkot ni rahnen Sapado.g G Maing, ei Koht, soahng pwukat koaros me I wiadahr ong Tehnpesomwio oh ong ni koadoahkepe kan.L  I kihong ohl pwukat en apwahpwalih perehn nahk kan: Selemaia, samworo men; Sadok, me sukuhlki Kosonnedo; oh Pedaia, mehn Lipai men. Ahnan, nein Sakur oh eh pahpa kahlap Madanaia, iei ih me sawaseparail. I patohwan ese me I kak likih ohl pwukat me re pahn mehlel ni nehnepeseng en mwenge kan ong iangarail tohndoadoahk kan. # Mehn Israel koaros eri pwurehng tapihada wapene eisek kis ehun arail wahnsahpw akan, wain, oh lehn olip nan perehn nahk en Tehnpas Sarawio.M  Ngehi eri lipoarehda lapalap akan pwehki ar mweidohng Tehnpas Sarawio en lekdekla. Ngehi eri kapwurehdo mehn Lipai kan oh sounkoul kan nan Tehnpas Sarawio oh kihong irail re en pwurehng doadoahk.` 9 I pil rongada me sounkoul kan en Tehnpas Sarawio oh mehn Lipai teikan mweselsangehr Serusalem oh pwuralahngehr nan arail mwetuwel kan, pwehki aramas akan solahr kihong irail mwenge me pahn itarohng irail en mourki.C I wiahda ehu koasoandi pwe pere koaros en kamwakelda ong kaudok, iangahki dipwisoun nan Tehnpas Sarawio, mehn meirong en wahnsahpw kan, oh warpwohmwahu kan en kapwuripwuriong nan pereo.I I inenen lingerngerkihda oh kesehiei en Dopaia dipwisou koaros.) oh pwuralahng Serusalem. I ahpw pwuriamweikihla wasao ei diarada me Eliasip mweidohngehr Dopaia en doadoahngki ehu perehn nan Tehnpas Sarawio.b= Nindokon mwekid wet eh wiewiawi, I sohte mihmi nan Serusalem, pwehki ni kesilihsek riaun sounpar me Ardaserksihs wiewiahki nanmwarkien Papilon, I pwurala walahng pakair. Mwurin ahnsou ehu I ahpw ale mweimwei sang rehmS E mweidohng Dopaia en doadoahngki pere kalaimwun me ongete wasahn nekidala mehn meirong en wahnsahpw oh warpwohmwahu, dipwisou kan me kin doadoahk nan Tehnpas Sarawio, kisakis kan ong samworo kan, oh eisek kis ehun wahnsahpw, wain, oh lehn olip me kin kohieng mehn Lipai kan, ong sounkoul kan en Tehnpas Sarawio, oh ong sounsilasil kan en Tehnpas Sarawio.iK Samworo Eliasip, me apwahpwalih perehn nahk en Tehnpas Sarawio, ehuong Dopaia ni ahnsou reirei.nU Ni mehn Israel ar rongada kosonnedo eh wadawadada, re ahpw katohrehla mehn liki koaros sang rehrail.uc Met pwehki mehn Ammon oh mehn Mohap ar sohte kin patohwanda pihl oh mwenge ong mehn Israel ko ni ar kohkohdosang nan Isip. Ahpw re pwainkihong Palaam mwohni pwehn keriahla Israel, ahpw atail Koht ketin wekidohng keriao ni kupwuramwahu.F  Ni ahnsou me Kosonned en Moses wadawadohng aramas akan, re ahpw wadekada wasa me mahsanih me sohte mehn Ammon men de mehn Mohap men pahn mweimweiong en patehng sapwellimen Koht aramas akan.C /Ni mwehin Serupapel oh pil ni mwehin Nehmaia, mehn Israel koaros kin patohwanda kisakis ong sawasepen sounkoul oh sounsilasil kan en Tehnpas Sarawio rahn koaros. Aramas akan kin patohwanda ehu meirong sarawi ong mehn Lipai kan, oh mehn Lipai kan ahpw kin uhd patahwanohng pweisen samworo kan ni uwen me koasoandi. ~ .Sangete ni mwehin Nanmwarki Depit oh sounkoul Asap mahsie, sounkoul kan me kin kaunda koulen kaping oh kapingkalahngan ong Koht.}w -pwehki ar wiahda sarawien kamwakel oh sarawi teikan me Koht ketin koasoanehdi. Sounsilasil kan oh sounkoul kan en Tehnpas Sarawio pil kapwaiada arail pwukoa kan nin duwen kosonned kan me Nanmwarki Depit oh sapwellime pwutak Solomon ketin wiahda.(|I ,Ni ahnsowo pwukoa kin kohieng ohl akan en apwalih perehn nahk kan wasa me sawas akan ong Tehnpas Sarawio kin nekinek ie, iangahki eisek kis ehun wahnsahpw akan oh mwohn wahnsahpw oh wahntuhke kan nan ehuehu sounpar. Ohl pwukat kin pwukoahki rikpene sang nan mwaht akan limwahn kahnimw kan sawas akan ong samworo kan oh mehn Lipai kan ni ineng en Kosonnedo. Mehn Suda koaros kin perenki samworo ko oh mehn Lipai ko,F{ +Meirong tohto wiawi rahno, oh aramas akan direhkihla peren pwehki Koht eh ketin kupwurehkin irail peren mwuledek. Lih akan oh seri kan pil iang sarawio, oh ngilarail kan peipeila wasa doh.z+ *Maaseaia, Semaia, Eleasar, Ussi, Sehohanan, Malkaisa, Elam, oh Eser me idawehnirailla. Sesraia me kahre sounkoul kan, wie kokoul ni ngihl laud.|yq )ei pwihno iei samworo pwukat, me peuk sowi: Elaiakim, Maaseaia, Miniamin, Maikaia, Elioenai, Sekaraia, oh Ananaia; pA~P}|1zyyJxwwSvputt@ssRrqponn8m8lDkjj!iqhgg:fee d/cDba``@_^^:]\\[D[ZYXXCWVVTUU2TjTSYRQPPHOONUNMLKKJJ6II>>==*<<9;;;":::*99g888%77R66q655d54433322111b100/A...D--q,,C++M***))S((Q''y&&&K%%%L$$&##N""r">!x! qYv4],Q} <X(uT0Ka) 2 r  $ B{ ?'\#Ip! E kin ketikihda dahme e ketin kupwurki, oh sohte emen kak kapweiekidi; sohte me kak eimah en idek reh, “Dahme komwi ketin wiahki men?”>w Koht kin ketin keid limwahi, ahpw I sohte kak kilang.uc Kitail sohte kak wehwehki wiepen nin lime kapwuriamwei kan, oh sapwellime manaman akan sohte kak imwisekla._7 Koht ketin langahda usu kan nan depwek-Diper, Oraion, Pliadis, oh usu kan en palieir.jM Sohte emen me sewese Koht ni eh ketin wiahda nanleng kan de tiakidi mahn kamasepwehk en nansedo.X) E kak ketin katokihedi dakadahn ketipin, oh usu kan en dehr lingaling nipwong.nU Koht kin ketikihdo rerrer en sahpw oh itikada pwehl; e kin ketin itikada uhr kan me utungada sampah.~u E kin ketin kamwakid nahna kan ni eh sohte kin ketin mweseiseiki oh kin ketin kamwomwirailla nan sapwellime engieng.G Koht me ketin erpit oh manaman: sohte aramas emen kak pelian.\~1 Ia duwen aramas emen eh kak uhwong? E kak wia peidek kid me sohte emen kak sapeng.Z}- Ei, I rongehr soahng pwukan mahs. Ahpw ia duwen aramas emen eh kak powehdi Koht?Y| - Ei, I rongehr soahng pwukan mahs. Ahpw ia duwen aramas emen eh kak powehdi Koht?m{Sahpw e pahn ketin kanamenekihala irail kan me kailongkin komwi, oh imwen me suwed kan pahn sohrala.Wz'E pahn ketin kupwureikomwihla pwe komwi en kak pwurehng kouruhr oh pereperen,oyWAhpw Koht sohte pahn ketin meliehla me loalopwoat akan de e sohte pahn ketin sewese aramas suwed kan.txaEi, ih soangen peren pwukat me aramas suwed kan kin ahneki; meteikan ahpw kin kohdo oh mihla nan dewerail.MwAhpw song usirailda-% sohte mwahn emen pahn ese me mie tuhke wasao.RvKalowarail kin pwoalepene takai kan oh kin pwoalepene teng takai koaros. u Aramas suwed kin rasehng kisin dihpw me kin wosada pahn ketipin, rasehng kisin dihpw me kin parpeseng wasa koaros nan mwetuwel.t)Ma re pahn idengekla pohn pesen likan ehu, pesen likano kak kolirailda? Ma re pahn koledi selin dereht ehu, sahlo kak sewese irail en uhda?”@s{Re kin koapworopworki selin dereht ehu-pesen likan ehu.ry Aramas me sohte ar Koht kin duwehte ahlek pwuko; ar koapworopwor kin sohrala, ni ahnsou ehu me re kin sohpeisang Koht.qy Ma pihl pahn madada, irail me pahn tepin mengila, ahpw re me nohn tikitik oh sohte kak palidi pwehn wia mehn doadoahk.dpA “Ahlek sohte kak wosada wasa me sohte pihl; re sohte kak dierek wasa me sohte pwelmatak.Qo Ahpw ohl loalokong en kawa ko en sukuhlih komwi; rong dahme re koasoia:inK Atail mour me mwotomwot, sohte mehkot kitail ese; kitail kin sohrala rasehng mwete pohn sampah.|mqKomwi tehk mahs ahnsou kis mwomwen erpit en mahs ako; medemedewe duwen me mehlel kan me atail pahpa ko wehwehkier.ulcOmwi pai koaros me sohralahr pahn wiahla mehkot mwahl me sohte pahrekiong dahme Koht pahn ketikihong komwi. kma komwi me mehlel oh mwakelekel, Koht ahpw pahn ketido oh sewesei komwi oh kapwuredohng komwi tohn imwomwio nin duwen keting ehu.=juEri, sohpeiong oh pekipek rehn Koht Wasa Lapalahpie;eiCMweinele noumw seri kan wiadahr dihp ong Koht, ihme e ketin kalokehkin irail ni me konehng.phYKoht sohte kin ketin wekidala sapwellime kadeik; e sohte kin kapweiekidi eh kin ketin wia dahme pwung.9gmKomwi kaimwiseklahr omwi lokaiahn kisinieng kan?8f mKomwi kaimwiseklahr omwi lokaiahn kisinieng kan?GeKomwi sohte kak kupwur mahkikihong ie dipei kan? Komwi sohte kak meliehla ei sapwung kan? I nektehn kohdilahng nan ei sousou, oh I solahr pahn mie ni ahnsou me komwi pahn ketin rapahkin ie.7dgIa duwe, komwi kupwursuwedkihla dipei kan, iei komwi me kin ketin salihedi aramas? Dahme komwi ketin wiahkin ie omwi mehn sosohng? Ia duwe, I wia wisik toutou ehu ong komwi?\c1Ia duwe, komwi soh kak sohpeisang ie ahnsou kis, pwe I en kadallehla pilen eweiet?Xb)Komwi kin ketin kasawih nimenseng koaros oh kin ketin songosong ahnsou koaros._a7Dahme komwi nohk kesempwalkihki aramas? Dahme komwi kin ketin tetengki eh mwekid kan?d`ASolahr ei koapworopwor; I pwangadahr momour. Kumwail piseksang ie. Solahr katepen ei mour.K_ihme kahrehda ei men lusiamala sang momour nan paliwar suwed wet.r^]Ahpw kumwail kin kamasangkin ie amwail ouraman kan; kumwail kahrehiong ie kaudiahl oh ouraman suwed kan,[]/ I kin wendi oh song en kommoaldi; I kin rapahki dahme pahn kamwahwihala ei medek.V\% Dahme kumwail sinsilehkin ie? Kumwail wiahkin ie mahn kamasepwehk en nansed?W[' Soh! I sohte pahn nennenla! I lingeringerdahr kowahlap. I uhdahn pahn koasoi.Z! Rasehng pelien depwek pali me kin sohla mie oh sohrala, aramas emen kin mehla oh sohte mwahn kin pwurodo; koaros me kin ese kin manokehla.Y! Rasehng pelien depwek pali me kin sohla mie oh sohrala, aramas emen kin mehla oh sohte mwahn kin pwurodo; koaros me kin ese kin manokehla.}XsKumwail kilikilang ie met, ahpw mwuhr kumwail pahn sohla kilang ie. Ma kumwail pahn rapahkin ie, I solahr pahn mie.aW;Maing Koht, komwi ketin tamataman me ei mour duwehte esingek ehu; ei peren imwiseklahr.mVSEi rahn akan kin imwisekla ni sohte koapworopwor, imwisekla mwadang sang mwekid en dikek en deidei.[U/Mwahs kadirehla paliwerei; e direkihla kens; nahn kin kohkohsang nan ei ohla kan.TNi ei kin wendi pwe I en meirla, awa kan kin pwand mehlel; I kin wekiwekidekseli pwohngo pwon oh kin kasikasik marain en nin sohrahn.hSIEhuehu sounpwong kin kohdo oh nekla sohte me I en mourki; pwohng koaros kin wadohng ie pahtou.rR]rasehng lidu men me kin inengieng wasa mwete lemwlemwur; rasehng tohndoadoahk men me kin awiawih pweine.]Q 5Mour en aramas rasehng doadoahk idihd en sounpei, rasehng doadoahk apwal en paliwar,qP[Ahpw kumwail medemedewe me I likilikamw-% kumwail medemedewe me I sohte kak ese dahme pwung oh sapwung.O!Kumwail inenen uklahr oh daulihalahr mehlel. Kumwail tokedihsang amwail mwekid sapahrek kan. Kumwail dehr kadeikiehda. Pwe ngehi me pwung.@N{Kumwail kilang nan meseiet, I sohte pahn lokaia likamw.]M3Kumwail pahn pil petki lidu sepwoupwou kan oh kepwehpwehkihla kompoakepahmwail kan!L{Kumwail lemeleme me dahme I ndinda duwehte kisinieng; ahpw ia kahrepen amwail sapeng ei koasoi kan en soh koapworopwor?IK Lokaia mehlel me kehlail, ahpw amwail koasoi kan me soh katepe.dJAEri, kumwail padahkihdo oh kasalehiong ie ei sapwung kan. I pahn nennenla oh rong kumwail.QIde doareiesang imwintihti de emen me ahneki manaman en kaunda ni suwed?jHMDah, I peki kumwail en kihong ie ehu kisakis de pwainohng emen ni tiahk sapwung pwehn sewese ie,cG?Kumwail rasehng piletik kan ong ie, kumwail kilang ei lokolok oh pweiekiwei ni masepwehk.FFahpw ar koapworopwor kin sohrala limwahn piletik madada kan.?EyPwihnen seiloak kan sang Sipa oh Tema kin raparapahki,nDUPwihnen seiloak kan kin salongkihla ar raparapahki pihl; re kin sansalongseli oh mehla nan sapwtehn.oCWahpw ni ahnsoun karakar re kin sohrala, oh nan warawar en piletik kan kin ngalangalada oh madekengla.-BUPiletik kan direkihla sinoh oh aihs,sA_Ahpw kumwail, kompoakepahi kan, kumwail pitihiehdi rasehng piletik kan me kin madada ahnsoun sohla keteu.o@WNan apwal duwehte met, I kin anahne kompoakepahi loalopwoat akan-% mehnda ma I soikalahr Koht de soh.]?3 Solahr ei kehl me pahn doareiehla; solahr wasa me I pahn sohpeila ie oh peki sawas.H>  Ia duwe, I wiawihda sang ni takai? Paliwerei wiawihkihda mete?Y=+ Ia ei kehl pwe I en kak momourki? Dahme I momourki ni eh sohte ei koapworopwor?B<} Ma I ese me e pahn ketin kemeiehla, I pahn lusuluski ei peren, mehnda ma ei medek me mwuledek. I patohwan ese me Koht me sarawi; I sohte mwahn kin uhwong dahme e kin ketin koasoanehdi.1;] E seu ketin wonlahte mwowe oh kemeiehla!h:IDahme Koht sohte ketikihong ie dahme I patohwan peki? Dahme e sohte ketin sapengki ei kapakap?n9UI sohte inangih soangen tungoal me duwehte met, oh I kin soumwahuki soahng koaros me I kin tungoale.l8QAhpw ihs me kak tungoale suhpw nampil, me sohte soahl? Ia nemenemen wasa pwetepwet en nan kutoahr?f7EAhs emen kin nsenamwahuki kangkang dihpw, oh kou men kin nennenla ni eh kangkang dihpw meng.?6wKoht Wasa Lapalahpie ketin kasikihkinieier arep, oh pwoisin en arep kan doupesengier nan paliwerei unsek. Koht ketin kairakalahr sapwellime wiewia kamasepwehk kan pwehn uhkihong ie.`59re pahn toutou sang pihk en nansed, ihme kumwail dehr pwuriamweiki ei pato mwahl akan.E4Ma ei apwal oh pahtou kan pahn tenekda pohn mehn tenek kan,D3 Ma ei apwal oh pahtou kan pahn tenekda pohn mehn tenek kan,m2SMaing Sohp, padahk wet se aleier ahnsou reirehie. Padahk mehlel pwoat met; eri, ale oh doadoahngki.Y1+Rasehng wihd me nektehn pahn dundoal, komw pahn mour lel omwi pahn likeilapala.B0Noumwi seri kan pahn ngeder, rasehng dipwen nansapw akan. / Komwi eri pahn popohl koukousoan nan imwomwi impwal; ni omwi pahn apwahpwalih noumwi pelin sihpw, komw sohte pahn perki mehkot.j.MSohte takai pahn mie nan sahpw akan me komw kin koadoahki; sohte mahn kommwad pahn peiong komwi.h-INi ahnsoun mahwen oh lehk lapalap, komw pahn kokouruhr; komw sohte pahn masak mahn lawalo kan.,{Koht pahn ketin doarehsang komwi likamw oh karaun mwahl; oh pahn ketin kapituhkala ni ahnsoun kamwomwla eh pahn leledo.z+mni ahnsoun lehk, e pahn ketin doarehla omwi mour; oh pil ni ahnsoun mahwen, e pahn ketin kapitasang komwi mehla.;*qPak tohto e pahn ketin kasile sang komwi me suwed;)yKoht kin ketin kamwahwihala ohla kan me pein ih kin ketikihda; nin lime me kin kauwehla, nin lime me kin kamwahwihala.h(IMeid pai aramas me Koht kin ketin kapwungala! Eri, dehr soikeweisang rehmw sapwellime kopwung._'7E kin ketikihong me semwehmwe kan koapworopwor, oh ketin kanennenihala me suwed akan.h&IA Koht kin ketin kapitala me semwehmwe kan sang mehla, oh e kin ketin doareirailla sang apwal.A%}pil nin souwas, likamwete re kin alialuseli nan rotorot..$U E kin ketin kasapwungehla koasoandien me mwersuwed kan, oh lidipihkihdi me loalokong kan pein arail koasoandi kan, pwe re en dehr kin pweida mwahu ni ar wiewia kan;.#U E kin ketin kasapwungehla koasoandien me mwersuwed kan, oh lidipihkihdi me loalokong kan pein arail koasoandi kan, pwe re en dehr kin pweida mwahu ni ar wiewia kan;y"k Ei, iei Koht me kin ketin kasapwilada me aktikitik kan, oh kin ketin kansenamwahwihala koaros me kin nsensuwed.S! E kin ketin kamwerehdi keteu pohn sahpw oh kin ketin kalamwur mwaht akan.z m Kitail sohte kak dehdehki soahng kapwuriamwei kan en nin lime, oh sohte me kak wadekada sapwellime manaman akan.LMa ngehi komwi, I pahn sohpeiong Koht, oh peki en ketin sewese ie.[/Soh! Pwe aramas kin ipwidiong nan apwal, duwehte mpwulen kisiniei eh kin lulluda.MSuwed sohte kin keirda nan pwehl, de apwal kin keirda sang nanpwel.I Me duhpeklahr akan pahn kin tungoalehla wahnsapwen me pweipwei kan-% pil iangahki werentuhke me kin keirda nanpwungen dihpw tekatek-% oh me kin men nimpildahr akan pahn peirinki ar kepwe kan.ucNair seri kan kin mihmi nan apwal ahnsou koaros, pwe sohte me kin uhki nan mwoalen kopwung oh doareirailla.{oI kilangehr me pweipwei kei me mwomwen sohte perki mehkot, a I ahpw mwadang peki Koht en ketin keriahla dewerail.[/Ma komw pahn mehkihla pwunod oh nsensuwed, met wiewiahn pweipwei me sohte katepe.t cEri, maing Sohp, komw likwer, oh kilang ma mie me pahn sapeng. Mie tohnleng men me komw pahn kak sohpeiong?U#Mehkoaros me e ahneki, kohsangehr; e mehla, ahpw e saikinte loalokongla.”[/Aramas kak momour nimenseng, e ahpw kin mehla mwohn nin soutik; sohte me kin ese. 9Eri a, ia duwen eh pahn ketin likih wiepen nin lime me wiawihda sang pwehl, me tepisang pwehl, rasehng kisin mahn kis me aramas kak padikpene kemehla?|qKoht sohte kin ketin likih sapwellime lidun nanleng kan; e kin ketin diarada sapwung rehn sapwellime tohnleng kan.eC“Mie aramas emen me kak pwung mwohn silangin Koht de mwakelekel mwohn silangin Sounwiepe? I ahpw kilangada mwohmw ehu me kesikesihnen mwohi; mwohmw ehu me sohte nohn dehdeiong ie. Ngiletik ehu ahpw peidohng ie mahsanih,V%Kisin engitik kis ahpw ipirada pohn meseiet, ahpw kidkidahrek nan kilih kat._7Masak ahpw kipeiehdi, I ahpw wie rerrer; paliwereiet unsek iang rerrerkihda ei masak.3a Likamwete ouraman ehu me kauwehla ei meir.c? Pak ehu ngiletik en mahsen pwoat ahpw peidohng ie, ngehi eri kerenieng sohte kak rongada.n U Re kin mehla oh neirail seri kan koaros kin tangpeseng, rasehng laion me sohte kin seike me en kang.  Me suwed akan kin weriwer oh wie ngiringir, rasehng laion kan, a Koht kin ketin katokeiraildi oh ketin kauwehla ngihrail kan.S  Koht kin ketin kamwomwkinirailla sapwellime engieng, rasehng melimel ehu. I kilangehr aramas me kin padok me suwed, oh kamwarak me suwed, rasehng werentuhke nanpwel, duwen ar kin dolung suwed en ar wiewia kan.; qTamanda mahso. Mie aramas pwung men me lekdeklahr?mSKomw kin pwongih Koht oh omwi mour me mwakelekel mahso, eri met, komw pahn likih oh koapworopworki.Y+A met, ni apwal eh lelohng komwiher, komw ahpw sohte kakohng oh kanengamahiong.s_Ni emen eh kin dipekelekelki eh pwangadahr oh luwetalahr, omwi mahsen kan me kin koangngoangehki en uhda.Z-Komwi me ketin padahkier aramas tohto, oh pil kakehlahda pehn aramas luwet akan.c?Maing Sohp, komw seu pahn nsensuwedkihla ma I koasoiong komwi? pwe I solahr kak nennenla.b ?Maing Sohp, komw seu pahn nsensuwedkihla ma I koasoiong komwi? pwe I solahr kak nennenla.NI sohte kak ahneki popohl, de kommoal, oh ei apwal sohte kin tokedi.?yMehkoaros me I kin masak de lemmwiki, kin pweida rehi.`9I sohte kin kangkang pilawa, ihte ahi nsensuwed, oh I sohte kin tokedihsang ei weirek.hIKoht ketin karirihala sang irail dahme pahn kohdo, oh pil ketin kapilirailpene oh keleiraildi.F~Re sohte kin diar nsenamwahu, re lao kin mehla oh nanpweldi;s}_Re kin awiawihodo mehla, e ahpw sohte kin leledo; re kin mwohneki sousou ehu sang dipwisou kesempwal kan.x|iDahme e mweimweikihong mouren aramas akan en paisuwedla? Dahme re pahn alehki kamarainparail nan ar nsensuwed?~{uMe lapalap oh me tikitik kan kin mihmi wasao, koaruhsie duwepenehte, oh lidu kan wasao pil saledeksang ar kaun akan.mzSPil wasao tohn imweteng kan kin diar ie popohl, re sohte kin rong wasao ngihl keses en sounkamakam.uycNan sousou iei wasa me aramas suwed kan kin katokihedi ie ar suwed, oh me toutoulahr akan kin kommoaldi ie.0x[duwehte seri mehla men mwohn eh ipwidi.iwKNgehi eri kommoaldier duwehte soupeidi kan me kin kadirehkihla tehnpasarail kan kohl oh silper,ovWoh I memeirier duwehte nanmwarki oh kaunen sampah kan, me kin kauwada sapahl tehnpasarail mering kan.4uc Ma I mehlahte ahnsowo, I komkommoalier met,Wt' Dahme ei nohno kamwaitkiniehda pohn kepeo, de kadihdikiniehda pilen eh dihdi?Rs Mehnda I seu mehlahte nan kapehd en ineio, de ni ahnsou me I ipwidiohte?}rs Komw ketin keriahla pwohngo pwehki eh mweidohng I en ipwidi, pwehki eh mweidohng I en mihla nan apwal oh nsensuwed.iqK Komw katokihedi usuhn rahn pwe en dehr daker wasa; komw dehr mweidohng pwohngo en marainpeseng.epCKomw mahsanihong sounwunahni kan re en keriahla rahno, irail kan me kak kamwakid Lepaiadan.[o/oh ketin wiahkihla pwohng tehn ehu, me sohte kak kahrehda kisin kansenamwahu kis!NnKomw ketin irisasang pwohngo ni wadawad en sounpar oh sounpwong kan;gmGEn wiahla rahnen pahtou oh rotorot mosul; depwek kan en kipehdi oh perehla marain en ketipin.lMaing Koht, komw ketin kawekiong ni rotorot rahno. Komw dehpa mwahn pwurehng tamanda rahno, de mweidohng marain en dakerada.kwMaing Koht, komw ketin keriahla rahn me I ipwidio; komw ketin keriahla pwohng me I tepin wiawihda nan kapehd en inei.jwMaing Koht, komw ketin keriahla rahn me I ipwidio; komw ketin keriahla pwohng me I tepin wiawihda nan kapehd en inei.Pi Mwurin met Sohp ahpw tapihada lokaia oh keriahla rahn me e ipwidi. Sohp(hI Re ahpw mwohndiong nanpwel mpen Sohp, mihmihki wasao erein rahn isuh oh pwohng isipwong, sohte mwahn wia ehu koasoi ong Sohp, uwen ar pehmada eh lokolok laud.g3 Ni ar kohkolahng reh, ahpw saikinte nohn karanih, re kilenglahte, kilangada Sohp. Re ahpw sohte ese me iei ih mwo. Ni ar tehkada me iei ih mwo, re tapihada sengiseng. Re ahpw tehrpeseng ar likou kan, uwen ar nsensuwed, oh sipedadahng pwelpar nan wehwe oh pohn moangarail kan.{fo Kompoakepahn Sohp ohl silimen mie: emen ede Elipas sang kahnimw en Teman, emen sang wehin Sua ede Pildad, a emen ede Sopar sang wehin Naama. Eri, ni ar rong uwen lokolok laud me Sohp wiahier, re inoukipene re en pas reh oh kansenamwahwihala. e  Sohp ahpw sapeng, nda, “Ke lokolokaiahn lih iahk! Ahnsou me Koht kin ketikihong kitail mehkot mwahu, kitail kin kapingahki. Ia duwen atail pahn kaulimkihla ma e ketikihong kitail apwal?” Eri, nan apwal pwukat koaros Sohp sohte mwahn lahlahwekihla Koht.d Eh pwoudo ahpw kin ndahng, “Ia duwe, ke dadaurete nan omw loalopwoatohng Koht? Dahme ke seu lahlahwehki, ke ahpw mehla?”cwSohp eri kohla oh mihmi limwahn kihd ehu, oh e kin korokorehdkihsang nahnen eh kens kan kisin diper en dahl ohla ieu.ubcSehdan eri patopatohla sang mwohn silangin KAUN-O oh kalokehki Sohp kens suwed ehu wasa koaros ni paliwere.{aoKAUN-O eri ketin mahsanihong Sehdan, “Me mwahu! En mihla pahn omw manaman; ahpw ihte, ke sohte pahn kemehla.”^`5Ahpw ma komwi ketin kauwehla paliwere-eri e pahn lahlahwei komwi mwohn silangmwi!”r_]Sehdan ahpw sapeng, patohwan, “Aramas kin mweidala mehkoaros me e ahneki pwe en doarehla pein eh mour.e^CKAUN-O eri mahsanih, “Ia duwe, ke kilangehr Sohp, ei laduwo? Pwe sohte aramas nin sampah me loalopwoat oh mwahu duwehte ih. E kin kaudokiong ie oh kin kanahieng pwe en dehr wiahda me suwed ahnsou koaros. Ke koangngoangehkin ie I en mweidohng uhk pwe ke en kasongosonge ni sohte kahrepe, ahpw iet Sohp dadaurete nan eh loalopwoat duwehte mahs.”])KAUN-O eri ketin keinemwe reh, mahsanih, “Ke mihmihte ia?” Sehdan ahpw sapeng, patohwan, “I kakahnseli wasa kan, pidipidahkih sampah.”t\ cEri, ni rahn me tohnleng kan pwurehng pokonpene mwohn silangin Koht, Sehdan ahpw pil iang uh nanpwungarail.L[ Ni mehkoaros me wiawiher, Sohp sohte dipikihda eh lahlahwehki Koht.DZ E ahpw ketihtihki, “Sohte mehkot I ahneki ni ei ipwidi, oh sohte mehkot I pahn ahneki ni ei pahn mehla. KAUN-O me ketikihong ie mehkoaros, oh met ih me ketikihsang ie. Kapinga mware!”zY oSohp eri kesihnendahte tehrpeseng eh likou uwen eh nsensuwed. E ahpw sehkasang pitenmonge ko oh wendiong nanpwel.*X Oa melimel ehu pa ipdo sang nan sapwtehn. E ipdohte kauwehla ihmwo. Eri, sapwellimomwi seri ko koaros mehla. Ngehite me pitla pwe I en kohdohn kairehkin komwi.”$W CMwohn eh kaimwisekala eh koasoio, emen ladu ahpw leledo oh nda, “Sapwellimomwi pwutak oh serepein koaros wie kamakamadipw ni imwen pwutak me keieu laudo,nV WAhpw nindokon eh koasokoasoi, emen ladu apw pil leledo oh nda, “Pwihnen mehn Kaldea siluh peiongkitadahr. Re kulihasang kamel koaros oh kemehla sapwellimomwi ladu kan koaros. Ngehite me pitla pwe I en kohdon kairehkin komwi.”CU Nindokon sounkairo eh lokolokaia, emen ladu ahpw pil leledo oh nda, “Lioal kohdiher oh kemehla sihpw koaros oh pil sileparail koaros. Ngehite me pitla pwe en kodohn kairehkin komwi.”,T SEri, ni ahnsowohte, mehn Sapea kan pwarodo oh wahsang mahn ako. Re ahpw pil kemehla sapwellimomwi lidu koaros. Ngehite me pitla pwe I en kodohn kairehkin komwi.”&S Ga iet sounkair men ahpw tangatang kodohng Sohp oh ndaiong, “Se wie doadoahngki kou kan pwe en dedehk pwelen sapwomwi, oh ahs akan mwengemwengeseli limwaht.dR C Eri, rahn ehu, nindokon nein Sohp seri ko wie kamakamadipw ni imwen me keieu laud rehrailo,DQ  KAUN-O eri mahsanihong Sehdan, “Eri, me mwahu! Mehkoaros me Sohp ahneki mihlahr pahn omw manaman, ahpw paliwerehte me ke dehr sair.” Sehdan eri patopatohla sang mwohn silangin KAUN-O.gP I Ahpw ma komw pahn ketikihsang mehkoaros me e ahneki-e pahn lahlahwei komwi mwohn silangmwi.”4O c Komw ketin silehdier ih oh eh peneinei oh pil mehkoaros me e ahneki. Komw pil kin ketin kupwuramwahwih mehkoaros me e kin wia, oh sapweo direkilahr kou me komw ketikihong.nN W Sehdan ahpw sapeng, patohwan, “Ia duwe, Sohp pahn kak pwongih komwi, ma komw sohte ketin kapaiahda?YM -KAUN-O eri mahsanih, “Ia duwe, ke kilangehr Sohp, ei laduwo? Pwe sohte aramas nin sampah me loalopwoat oh mwahu duwehte ih. E kin kaudokiong ie oh kin kanahieng pwe en dehr wiahda me suwed ahnsou koaros.”L 5KAUN-O ahpw ketin keinemwe reh, mahsanih, “Dahme ke wiewiaseli?” Sehdan ahpw sapeng, patohwan, “I kakahnseli wasa kan, pidipidahkih sampah.”uK eNi rahno eh leledo pwe tohnleng kan en pwarodo mwohn silangin KAUN-O. Sehdan ahpw pil iang uh nanpwungarail.J Mwurin ehuehu kamadipw pwukat, Sohp kin pwourda nimensehngie oh kin wia en ememen nah seri ko ar meirong pwehn kamwakeleirailda. E kin wia met ahnsou koaros pwehki eh kin lemeleme ma emen nah ko seu wiahda dihp ni ar lahlahwe Koht ni ar sohte nsenki.=I uNah pwutak ko kin epwehnki wiahda kamadipw, emenemen kin ahneki ehu ahnsou, ahpw kin luke meteiko koaros en kin iang towehda; oh re kin lukehiong riarail serepein ko ahnsou koaros. H E naineki sihpw 7,000, kamel 3,000, kou 1,000, oh ahs 500. E pil naineki lidu tohto, oh e kepwehpwehsang aramas koaros ni palimese..G YNah pwutak isimen oh serepein silimen.9F oMie ohl emen me adaneki Sohp, me kin koukousoan nan sapwen Us. E kin pwongih Koht oh kin poadidiong mehlel. Pil ih aramas mwahu men, oh e kin sohpeisang me suwed ahnsou koaros.*dEA Mordekai mehn Suhso, wia kaun emen pahn manaman en Nanmwarki Serksihs kelehpw. E wia aramas wahu oh keniken rehn ienge mehn Suhs kan. E wiahda doadoahk mwahu ong nah aramas akan oh kamwahu ong kadaudokarail kan koaros."D= Sapwellime wiewia kesempwal oh mwahu kan, iangahki koasoiepen duwen eh ketin kasapwilada Mordekai, ntinting nan pwuken nanmwarki kan en Persia oh Media.'C I Nanmwarki Serksihs ahpw ketin wiahda doadoahk idihd ong aramas en sapwellime wehi ong me kin kousoan ni oaroahr kan oh pil ong me kousoan dohsang oaroahr kan.cB? En Ester kosonnedo, me kakehlakahla kosonned en Purim ntingdier nan doaropwe limilim ehu.oAW oh kaweidkin irail oh ong kadaudokarail kan en wauneki rahn akan oh ahnsou kan en Purim, duwehte arail kosonned akan me pid rahnen kaisihsol oh ahnsoun mwahiei. Met wialahr koasoandi ehu sang rehn Mordekai oh Lih Nanmwarki Ester.)@K Kisinlikowo doake mehn Suhs koaros, oh pelien kisinlikou kan pekederlahng nan kisin wehi 127 en Persia. Kisinlikowo doake ineng en popohl oh sadelek sang apwal0?Y Eri Lih Nanmwarki Ester, nein Apieil, iangahki Mordekai pil ntingihada ehu kisinlikou. Liho kamanahla kisinlikowo ong ni me pid Purim, me Mordekai ntingihadahr mwowe.1>[ Re pwungkihda me peneineien mehn Suhs koaros ni dih en mwuhr kan nan kisin wehi kan koaros oh kahnimw kan koaros en tamataman oh kawauwih rahnen Purim kan kohkohlahte.r=] mehn Suhs kan wiahda ehu kosonned ong pein irail, ong kadaudokarail kan, oh ong mehmen me pahn wiahla mehn Suhs, me ni soangen ahnsou wet nan sounpar koaros rahn riau pwukat pahn wiahla rahn lapalap nin duwen en Mordekai kehkehliko.!<; Ihme rahn lapalap ako adanekihki Purim, lepin lokaia me wehwehki “usuhs.” Pwehki nein Mordekai kisinlikowo oh pwehki mehkoaros me wiahwihong irail,g;G Ahpw Ester patohla pahn kupwur en nanmwarkio, oh nanmwarkio ketin wiahda kalohk ehu ni nting me pein Aman pahn pwukoahki kalokolok me pein ih koasoanediong mehn Suhs kan-ih oh nah pwutak ko me langadahng wasahn kalusiamo.Z:- Aman nein Ammedada-kadaudok en Akak oh imwintihti en mehn Suhs kan-wia usuhs me re kahdaneki (""purim"") pwe re en rapahkihki rahn me re pahn kamwomwala mehn Suhs kan; e koasoanehdi en kasohreirailla douluhl.o9W Mehn Suhs kan eri kapwaiada en Mordekai kehkehlik kan, oh re kin wia tiahk pwukat nan sounpar koaros.98k Iei rahn pwukat me mehn Suhs kan pitsang arail imwintihti kan; met iei sounpwong ehu me arail nsensuwed oh pahtou wekidekiong ni peren oh nsenamwahu. Kisinlikowo pil ketihtihki re en wauneki rahn pwukat oh wiewia kamadipw, kisakiskipene kisin tungoal akan nanpwungarail oh pil kisekise me semwehmwe kan.{7o me ketihtihkihong irail en wauneki rahn kaeisek pahieun sounpwong Adar nin duwen rahn lapalap nan sounpar koaros.6 Mordekai ahpw ntingihedi nan kisinlikou mwekid pwukat oh kadaralahng mehn Suhs koaros, me keren oh doh, nan wehin Persia pwon,g5G Ih kahrepe wet me mehn Suhs kan me kin kousoan nan kisin kahnimw kan waunekihki ni kaeisek pahieun sounpwong Adar nin duwen rahn lapalap oh kaperen, iei ahnsoun kamadipw oh wia kisakis en kisin tungoal akan nanpwungarail.<4q Mehn Suhs kan nan Susa, ahpw wiahkihla rahn kaeisek limau rahn lapalap ehu, pwehki ar kemelahr ar imwintihti kan ni kaeisek siluh oh ni kaeisek pahieu oh tokedi ni kaeisek limau.,3Q Met iei ni kaeisek siluhn rahnen sounpwong Adar. Mandahn rahno, ni kaeisek pahieun rahn, solahr kamaramas wiawi, re ahpw wiahkihla rahno rahnen peren oh kamadipw.M2 Mehn Suhs ako nan kisin wehi kan pil ehupene pwe re en pil pein doareirailla. Re pein kapitirailla ni ar kemehla imwintihti 75,000 me kin kailongkin irail. Ahpw re pil sohte kihsang ar kepwe kan.61e Ni kaeisek pahieu en sounpwong Adar, mehn Suhs kan nan Susa ahpw pwurehng pokonpene oh kemehla pil ohl silipwiki nan kahnimwo. Ahpw re sohte pil kihsang arail dipwisou kan.0! Nanmwarkio eri mahsanih koasoandi wet en wiawi, kalohko eri wiawi nan Susa. Paliweren nein Aman pwutak ehko ahpw langada mwohn wehi pokon.p/Y Ester ahpw sapeng, patohwan, “Ma Wasa Lapalap pahn kupwurki, mweidohng mehn Suhs kan nan Susa, re en pil wia lakapw dahme re mweimweiongehr re en wia rahnwet. Oh paliweren nein Aman pwutak ehko en langadahng wasahn kalusiamo.”|.q E ahpw mahsanihong Ester, “Nan Susate mehn Suhs kemehla aramas limekid, iangahki nein Aman pwutak ehk. Eri, a ia duwen nan kisin wehi tikitik kan! Dahme ke anahne met? I pahn kihong uhk. Ndaiong ie dahme ke pil anahne, pwe I pahn kihwei.”h-I Ni rahnohte rohng en uwen tohtohn aramas me kamakamala nan Susa, ahpw lellahng rehn nanmarkio., Nanpwungen me kamakamala ko nein Aman pwutak ehk me kamakamala; Aman nein Ammedada, imwintihti en mehn Suhs kan. Iet mwararail kan: Parsandada, Dalpon, Aspada, Porada, Adalia, Aridada, Parmasda, Arisai, Aridai, oh Paisada. Ahpw re sohte kihsang arail dipwisou kan.+ Nanpwungen me kamakamala ko nein Aman pwutak ehk me kamakamala; Aman nein Ammedada, imwintihti en mehn Suhs kan. Iet mwararail kan: Parsandada, Dalpon, Aspada, Porada, Adalia, Aridada, Parmasda, Arisai, Aridai, oh Paisada. Ahpw re sohte kihsang arail dipwisou kan.* Nanpwungen me kamakamala ko nein Aman pwutak ehk me kamakamala; Aman nein Ammedada, imwintihti en mehn Suhs kan. Iet mwararail kan: Parsandada, Dalpon, Aspada, Porada, Adalia, Aridada, Parmasda, Arisai, Aridai, oh Paisada. Ahpw re sohte kihsang arail dipwisou kan.) Nanpwungen me kamakamala ko nein Aman pwutak ehk me kamakamala; Aman nein Ammedada, imwintihti en mehn Suhs kan. Iet mwararail kan: Parsandada, Dalpon, Aspada, Porada, Adalia, Aridada, Parmasda, Arisai, Aridai, oh Paisada. Ahpw re sohte kihsang arail dipwisou kan.T(! Nan Susa, poahsoan kaunen wehio, mehn Suhs ako ahpw kemehla ohl limepwiki.v'e Eri, mehn Suhs kan kak wia nsenarail ong arail imwintihti kan. Re mahwenkihong irail kedlahs oh kemeirailla.r&] E sansalehr nan wehio pwon me Mordekai wialahr ohl lapalap emen nan tehnpaso oh eh manaman wie lalaudla.% Ahpw mehlel, lapalap en kisin wehi kan-kepina kan, soupeidi kan, wiliepen nanmwarkio kan-sewese mehn Suhs kan pwehki ar masak Mordekai.;$o Nan kahnimw koaros me mehn Suhs kan kin kousoan ie, re ahpw onopada en mahweniong emen me pahn uhwong irail. Aramas akan wasa koaros masak irail, oh sohte emen kak pelian irail.X# + Eri ni eh lel ni kaeisek siluhn sounpwong Adar, rahn me kalohk en nanmwarkio pahn manamanlahr, rahn me imwintihti en mehn Suhs kan lemeleme me re pahn poweiraildi. Ahpw soh, pwe mehn Suhs kan me poweiraildi._"7Nan kahnimw oh kisin wehi koaros, wasa me sapwellimen nanmwarkio kalohko kin wadawad ie, mehn Suhs kan kin wiahda lapalahn kamadipw oh kin pereperen. Oh aramas tohto wialahr mehn Suhs, pwehki arail masakiraillahr.J! pwehki mehn Suhs kan ar peren oh nsenamwahukilahr arail powehdi.} sMordekai eri patopatohla sang ni tehnpaso, e likawih likou reirei me poh mei oh pwetepwet, likou puhpki likou linen ehu me poh ntahnmwel kaselel, oh lisoarop kohl kaselel ehu. Eri, ngilen ngisingis en peren ahpw wiewiawi pohn ahl akan en Susa,%CDuwen me nanmwarkio ketin koasoanehdi, soundak oahs kan ahpw mweselda ni karuaru. Koasoandio pil kalohkda mwohn wehi pokon nan Susa, poahsoan kaunen wehio."= E pahn kalohkda nin duwen kosonned ehu oh kawehwehiong tohn wehi koaros, pwe mehn Suhs en kak onopada en ikih arail imwintihti kan ni eh pahn lel rahno.4a Koasoandi wet pahn tepida manaman nan wehin Persia pwon ni rahn me koasoandier mehn Suhs en kamakamala, ni rahn kaeisek siluhn sounpwong Adar, ni kaeisek riaun sounpwong. Kisinlikou pwukat kawehwehda me nanmwarki ketin mweidohng mehn Suhs kan nan kahnimw koaros mweimweiong re en ehupene oh pein doareirailla. Ma tohn wehi ehu pahn mahweniong mehn Suhs kan, neirail seri kan, de arail pwoud kan, mehn Suhs kan mweimweiong re en pil mahweniong irail oh kamwomwala irail kan me mahweniong irail; re kak kemeirailla koaros oh kihsang arail dipwisou kan.L Mordekai wiahda kisinlikou ko ni mwaren Nanmwarki Serksihs, oh kihong sidamp en nanmwarki powe. Soundak oahs marahra kei sang nan sapwellimen nanmwarki wasahn oahs kan me wapeseng kisinlikou ko.K Met pweidahr ni kerieisek siluhn kesiluhn sounpwong, sounpwong Sipan. Mordekai eri ekerodo sapwellimen nanmwarkio sounntingo oh patohwanohng en wiahda ehu kisinlikou ong mehn Suhs kan, ong kepina, soupeidi kan, lapalap akan en wehi 127 sang India lel Sudan. Kisinlikouo wiawihda ni mwomwen lokaia oh nting en ehuehu wehi.mSAhpw kalohk ehu me sidamplahr ni mwaren nanmwarki sohte kak pwurehng kasohrala. Komw kak wiahda ehu kisinlikou ong mehn Suhs kan ong dahme komw lemeleme me pahn mwahu; ke kak wiahda ni edei oh sidampiheki rihng en nanmwarki.”;oNanmwarki Serksihs eri mahsanihong Ester oh Mordekai, mehn Suhso, “Kilang, I kalusiamalahr Aman pwehki koasoandi suwedo me uhwong mehn Suhs kan, oh I kihongehr Ester eh kepwe. .Z~~E}}}|}{{CzzTz yxx@wwwovvvuuuutzt'sslsrr1qqpq pp=oonmm;ll9kk}kjjiihh:ggg6fffZfeddwdccbbaf``p`___^]]:\\4[[9ZZZEYYYXXDWWCVVjV UUcTTXTSSSRRRFQQQUPPROOuO&NNbMM]LLLKK`JJTIIIdHHGG3FF EEDCCCBBBmAA|A@@??r?>>@>==3<<<;;d::999=88A7766555C44*33[32J111)00%/// .. --3,,W, ++D***@))5((.''C&&&2%%G$$$4##Q# "g"!!o!6 P{Sfk-0Cq%\%{,CATPq; v  X b   =fe`K.EG5 Ei, neirail kou kan kin kaparapar oh neitik ni sohte kahpwal.d4A Koht sohte kin ketikidohng kahpwal nan imwarail kan; re sohte kin ahneki mour kamasepwehk.p3YRe neitik seri oh neirail seri kan pil neitik, oh re kin momour pwe re en kilang irail ni ar kekeirda.s2_Dahme Koht kin ketin mweidikihong aramas suwed kan en momour, mweidohng irail en mour werei oh paiamwahu?\11Ni ei kin medemedewe dahme wiawihong ie, I kin pwuriamweila, oh rerrerki ei masak.c0?Kumwail kilang ie. Met sohte itar kumwail en kilikilang oh nennenkihla amwail pwuriamwei?U/#Ei akupwung kaidehn ong aramas; mie kahrepe ehu me I solahr kak nennekihla.o.WMweidohng ie mahs I en koasoi oh mwuhr, ni ei pahn kaimwisakala ei koasoi, kumwail nek kouruhrkin ie.O-Rong dahme I ndinda; ihte soangen kansenamwahu me I peki sang rehmwi.N, Rong dahme I ndinda; ihte soangen kansenamwahu me I peki sang rehmwi.S+Met iei lokolok en aramas suwed, lokolok me Koht ketin kilelehiong irail.L*Eh pai koaros pahn mwomwla nan lapake en sapwellimen Koht engieng.])3Nanleng pahn kasalehda dipen aramas menet, oh sampah pahn wia sounkadehdehpen dipe.(yMehkoaros me e nekidalahr pahn mwomwla; kisiniei ehu me kaidehn pehn aramas me isikada pahn isikala ih oh eh peneinei.z'mArep ehu pahn lel pwar paliwere; oh nta pahn kerekeredi ni imwin arepo, oh masepwehk pahn karerehda nan kapehde.d&ANi eh pahn song en doarehsang pein ih kedlahs mete, kesik ketieu prons ehu pahn kaskihedi.m%SMweidohng en kangala mehkoaros me e anahne! Koht pahn ketin kaloke nan sapwellime engieng kowahlap.P$Ni eh mwohdalahr pohn eh pai toutou en eh pwunod koaros pahn kauwehla.X#)Ni eh kin mwenge, sohte kin mie luhwe, ahpw met eh paiamwahu pahn imwiseklahr.%"EE sohte kin itarki eh mehwo.i!Kpwehki eh kaloke oh pohnsehse me semwehmwe kan oh adihasang ihmw kan me emen tohrohr kauwadahr.q [E pahn kapwurehla mehkoaros me e koadoahkihada; e sohte pahn ahneki ahnsou mwahu en pereperenki eh pai,lQE sohte pahn mour pwehn kilang pwilipwildohn lehn olip de pwilipwildohn milik oh sukehn loangalap.jMMe aramas suwed men kin kangala rasehng pwoisin; aramaso pahn mehkihla rasehng poisin en sineik.Aramas suwed kin mwuskihla eh kepwe me e kin pirapahda; Koht kin ketin pwurehng kapwurehsang, pil kapwurehsang nan kapehde.OAhpw nan kepehde kisin mwenge kin katikala, katikala rasehng pwoisin.c? Suwed inenen iou nan ewe ihme e kin kolokolki ekei nan ewe pwe en kin songosong nemeneme.c? Suwed inenen iou nan ewe ihme e kin kolokolki ekei nan ewe pwe en kin songosong nemeneme.X) Paliwere me kehlail ni eh mwahnakapw, ahpw mwurin ahnsou kis e pahn wiepwella.gG oh nah pwutak kan pahn kapwungkihla eh pweipwand mehkan me e pirapahsangehr me semwehmwe kan.3a E pahn sohrasang wasa me e kin kousoan ie;jME pahn sohrala rasehng ouraman ehu, rasehng kaudiahl ehu nipwong, me sohte pahn pwurehng sansal.oWahpw e pahn ipirekpeseng duwehte pwelpar. Irail kan me kin ese ih pahn medemedewe wasa me e kohla ie.b=Mweinele e kak lapalapala, leldahla pahnlahng, inenen lapalap oh moange sair depwek kan,=usohte aramas suwed men kin nsenamwahu ahnsou reirei.\1Komw uhdahn patohwan me sang kawao, ni ahnsou me tepin aramas kohdiong nin sampah,gGDahme komw patohwan en, wia lokaiahn kepweikeng ehu, ahpw I ese dahme I pahn sapengkin komwi.?ySohp, komw kapwunodeiedahr, I ahpw men sapengkomwihda.> ySohp, komw kapwunodeiedahr, I ahpw men sapengkomwihda.Eri met, kumwail en masak kedlahso-% kedlahs me kin wahdo engieng en Koht pohn dihp, pwe kumwail en esehla me mie emen me kin wia kadeik.h I“A ia duwen atail kak kaloke?” Kumwail kin raparapahki dahme kumwail pahn kak uhkihong ie. I pahn kilangki pein pwoaren mesei kat, oh e sohte pahn mwomwen mehn liki men. Nan kapehdiet tikitingkihla amwail ketihtihki,[ /Pil mwurin kiliet eh pahn ohkihla soumwahu wet, I pahn kilangki Koht paliwereiet.L Ahpw iet, I ese me mie mehmen nanleng me pahn ketidohng sewese ie.T !De ei lokaia kat en siseldiong pohn takai, pwe re en mihmihte kohkohlahte.PI men emen en tamatamante ei lokaia kat oh ntingihedi nan ehu pwuhken!{oDahme kumwail kalokalokehkin ie, duwehte me Koht ketin wiahiong ie? Eri da? E saikinte itar amwail kalokaloke ie?RKumwail kompoakepahi kan, kumwail poakeiehla! Nin limen Koht pohriedier.a;Kiliet mwotoudier oh mwerekireklahr pohn tih kat; metehr kis pwe ei mour en lussang ie.oWMe keieu kompoakepahnkin ie kan kin sautkin ie; irail kan me I kin keieu poakepoake, re pelianiedahr.T!Seri kan kin mwamwahlikin ie, oh kin kouruhrkin ie, ni ar kin kilengiehda.\1Ei pwoud sohte kakohng engin eweiet; oh pein riei kan sohte kin men keidohng mpei.s_Ni ei kin likwerih ladu men, e sohte kin sapeng ie-% ni ei pil kin peki en sewesei ie, e kin nennenlahte.taMehn keiru kan me mi nan imwei manokeielahr; serepein kan me kin papah ie pil wiahkinielahr mehn liki men.5ekisehi kan oh kompoakepahi kan tangehrdoaui.h~I Koht ketin kupwuredahr riei kan en keseiehla; mehn liki men ngehi nanpwungen kompoakepahi kan;r}] E ketin poaronehdo sapwellime karis kan pwe re en mahweniong ie; re weirda ar wasahn pei oh kapiliepene.h|I Koht ketin kauwong ie sapwellime engieng, oh ketin wiahkiniehla sapwellime imwintihti lapalap.{/ E ketin kalipwelipwehda wasa koaros en paliwereiet. E ketin kanekehsang loalei koapworopwor koaros. oh ketin mweidala pwe I en luwetala oh mehla.Kz E ketikihsang ie ei kepwe kan koaros, oh kauwehla lingan en edei._y7Koht ketin perehsang ie ahlo, I solahr kak kotehla; e ketin kipehkidier ahlo rotorot.lxQI kin weriwerki lokolok wet, ahpw sohte mehmen rong ie; I kin pekipeki ei pwuhng, ahpw sohte diar.{woKumwail sohte kak wehwehki me Koht me ketin kupwuredahr met? E ketikidier lidip ehu pwe en ketin kalowehkiniehdi.dvAKumwail kin lemeleme me kumwail mwahusang ie; oh kin wiahki ei apwal kadehdehpen ei dipan.2u_Eri da? Ma I sapwungalahr, ei pwukoa met.^t5Pak tohtohie kumwail wia kauweielahr, oh sohte mwahn namenengki amwail kalokei ie. q;sqDahme kumwail kapwukapwunodehkin ie mahsen pwukan?:r qDahme kumwail kapwukapwunodehkin ie mahsen pwukan?Xq)Met iei lokolok en aramas suwed, lokolok en irail kan me sohte katapanki Koht.`p9Sang palimese lel palikapi, koaros me pahn rong eh lokolok pahn rerrerki ar masepwehk.1o]Sohte kadaudoke, sohte emen me luhwehdi.fnEE pahn koakoahk sang nan sapwen me momour kan, koakoahk sang nan marain kolahng nan rotorot.MmEh ndand imwiseklahr nan imwe oh wasa teikan; solahr emen me taman.%lEKalowe oh rah kan mengilahr.kEri, met emen sohte lipilipil kak en kousoanla nan imwe impwal-% mwurin suwepel okohk eh pahn kamweremwerdiong loale pwehn kamwakelehda.|jqE pehdsangehr nan imwe impwal me e kin saledek sang apwal akan loale, oh e ruwahdeklahngehr mwohn Nanmwarki Mehla.fiE Soumwahu suwed ehu doupesengier ni paliwere oh kahredahr peh oh neh kan eh mwoasoangotalahr.Th! E kepwehpwe mahs, ahpw met e duhpeklahr; kahpwal kin uh limwah oh awiawih.]g3 Kamasepwehk kapilpenehr oh awiawih; kamasepwehk wet kin pwakipwakih eh kahk koaros.Gf Lidip ehu ekieklahr nan pwehl; lidip ehu kohdiongehr nan ele.9em lidip ehu koledi keimw en neh kan oh katengehdi.6dgE weidlong nan uhk ehu, oh neh kan tengalahr;gcGMahs e kin sokedi teng, ahpw met e dipekelekelehr; e pwupwudi-e pwupwudi pahn pein eh kaweid.+bQLamp en nan imwe pahn wie rotorot.]a3En aramas suwed men eh marain pahn wie rotorotte; marain sohte pahn pwurehng lulda.`7Komw pein kauwehkinkomwilahr omwi lingeringer. Sampah pahn tehnla pwehki omwi lingeringer? Koht en ketin kamwakid nahna kan pwe komwi en nsenmwahula?D_Dahme komw lemelemehki me se me nohn pweipwei duwehte kou?o^WSohp, soangen aramas komwi en sohte kak nennenla? Ma komw uhdi oh rong, se pahn kak koasoi ong komwi.n] WSohp, soangen aramas komwi en sohte kak nennenla? Ma komw uhdi oh rong, se pahn kak koasoi ong komwi.Z\-Sohte koapworopwor pahn iang ie ni ei pahn kohdilahng nan sapwen me melahr akan.=[uMie ehu koapworopwor ong ie? Ihs me kilangadahr ehu?sZ_I pahn wiahkihla semei ei sousou, oh mwahs akan me pahn kangiehla I pahn wiahkihla inei oh riei serepein.^Y5 Ihte ei koapworopwor sapwen me melahr akan, wasa me I pahn wendi meirla nan rotorot.X Ahpw kompoakepahi kan kin nda me nipwong iei nin rahn; re kin nda me marain kerendohr, ahpw I ese me I mihmihte nan rotorot.WW' Ei rahn akan imwiseklahr; ei koasoandi kan ohlahr; ei koapworopwor sohralahr.aV; Ahpw ma irail koaros kohdo oh uh mwohi, sohte emen rehrail me I pahn diar me loalokong.PU Irail kan me kasik me dene re me wahu kin kamehlele me irail me pwung.rT]Irail kan me kasik me irail me pwung pwuriamweikihla, oh irail koaros kadeikiehda me dene sohte ei Koht.sS_I kereniongehr maskunkihla ei nsensuwed; pehi oh nehi kat ahtikitiklahr rasehng mwetehn paliweren aramas.yRkOh met aramas akan kin doadoahngki lepin padahk pwukat pwe re en uhkihong ie; re kin kohdo oh kandipih meseiet.QNan lepin padahk en mahs ako aramas emen pangalahr kompoakepah kan pwehn ale pweipweiki, oh nah seri kan ahpw alehki lokolok.P/Komwi ketin karotongelahr arail lamalam akan pwe re en dehr rong mehkan me mie katepe; komwi dehr ketin mweidohng re en pereperenki ar poweiehdi.iOKMaing Koht, I kin mehlel. Komwi ketin kupwurehla ei pato. Sohte emen me utung dahme I patohwan.?NyI kin kilang duwen aramas koaros ar kin kapailokei ie.dM CImwin ei mour kerendohr, I solahr kak esingek; solahr ahi mehkot me luhwe, ihte nan sousou.XL)Ei sounpar akan samwalahr, oh I alialu nan ahlo me sohte me kin pwurala mwuri.eKCI men emen en sewese ie rehn Koht, duwen aramas emen eh kin pekipeki sawas ong kompoakepah.\J1Kompoakepahi kan kin kepitkin ie; poaren mesei kin kakerehdi pilen mesei ong Koht.II Mie emen me ketiket nanleng me pahn iangiehla oh uhpalihkin ie.H{Oh Sampah, ke dehr ekihla sapwung kan me wiawihong ie! Ke dehr mweidohng ngilen ei peki sawas en pwuhng en nennenlahte!TG!ahpw I sohte dipikihda mwekid suwed ehu, oh ei kapakapohng Koht me mehlel.xFiI sengisengehr lao poaren mesei kat weitahtahla, oh poaren mesei kat mpwospeseng oh toal pahn kilin mesei kat,XE)I kin mwahiei oh likawih likoun nsensuwed, oh lohdier oh mwomwohd nan pwelpar.wDgE kin ketin kauweiehla pak tohto; e kin ketin kasikih ie duwehte sounpei men me sahlielkilahr eh lingeringer.C} oh kin ketin kadarodohng ie arep sang wasa koaros-% arep me kin lel ie oh kauweiehla; ahpw e sohte kin ketin poakeiehla.B Mahs I kin momour ni popohl, ahpw Koht ketin koledier tepinwerei oh wokih ie oh kauweiehla. Koht ketin wiahkin ie wasahn sosohng en kesik:Ao Koht ketin mweidielahr nan pehn aramas suwed kan.E@ Aramas kin kepitkin ie; re kin kapiliepene oh pohr meseiet.w?g Koht ketin dapengpeseng paliwerei nan sapwellime engieng; e kin ketin kamoakamoale ie nan sapwellime engieng.>Komwi ketin koliedier; komwi me ei imwintihti. Tih oh kiliet me luhwehdi, oh aramas kin wiahki me met iei kadehdehpen dipei.\=1Maing Koht, komwi ketin katioweielahr; komwi ketin mweidohng ei peneinei en mehla.b<=Ahpw ei koasoi kan sohte kak wia mehn sawas, oh ei nennenla sohte kameleileidi ei medek.Z;-I kak kakehlakahkin kumwail ei kaweid oh wiewia koasoi kansenamwahu ong kumwail.2:]Ma kumwail me mi nan dewei, a ngehi nan dewemwail, I kak koasoia mehkoaros me kumwail koasoakoasoia. I kak itikala moangei ni mwomwen loalokong oh kapwilewei ei koasoi.X9)Kumwail pahn wie koasoakoasoi kohkohlahte? Sohte pahn imwin amwail koasoi kan?e8CI rongehr soangen lokaia kan mahs; kansenamwahu me kumwail kihong ie, wia lokolok ehu rehi.d7 CI rongehr soangen lokaia kan mahs; kansenamwahu me kumwail kihong ie, wia lokolok ehu rehi.6#Ih soangen aramas pwukat me kin wiahda koasoandien kahpwal oh suwed; nan mohngiongirail kin diren mwersuwed ahnsou koaros. 5"Sohte pahn kadaudok en aramas akan me sohte ar Koht, oh kisiniei pahn kamwomwala imwen aramas me kin pwainda mehkot ni ahl sapwung.x4i!E pahn rasehng tuhkehn wain me wah pwul kan pwupwudihsangehr; rasehng tuhkehn olip me wah kan mweredihsangehr.t3a Mwohn eh rahn akan eh pahn leledo, e pahn sohrala, sohrala rasehng rahntuhke me sohte kak pwurehng wosada.P2Ma e pahn pweipwei oh likihala suwed, eri, suwed pahn wiahla ketingpe. 1 oh e sohte pahn pitsang rotorot. E pahn rasehng tuhke pwoat me kisiniei karongelahr rah kan, me kisinieng ipirasangehr wah kan.0{E sohte pahn kepwehpwe ahnsou reirei; eh kepwe kan pahn mwadang sohrasang. Pil mwetehn paliwere nan pwehl pahn sohrala,#/?Met iei aramas emen me kin kalowehdi kahnimw kan oh kalowehdi ihmw akan me towe kan tangehrdoaui, ahpw mahwen pahn kamwomwala kahnimw pwuko oh ihmw akan.{.oAramas meno me aklapalap oh kahngohdi; e kin keptakaila kolokol nah mehn sansar oh kin mwadangalahng peiong Koht.{-oAramas meno me aklapalap oh kahngohdi; e kin keptakaila kolokol nah mehn sansar oh kin mwadangalahng peiong Koht.],3Met iei pwais en aramas me kin rokepene kumwuti ong Koht oh uhwong Wasa Lapalahpie.R+kahpwal, me rasehng nanmwarki manaman emen, awiawih pwehn mahweniong ih. *oh menpihr toantoal en nan sapwtehn kan awiawih pwe re en kangala paliwere. E wehwehki me rahn kohkohdo kan en eh mour me rotorot;c)?Sohte eh koapworopwor en pitsang nan rotorot, mie kedlahs awiawih wasa kis pwehn kemehla,y(kNgihl kamasepwehk pahn peipeidohng nan salenge, oh sounpirap akan pahn kauwehla ni eh lemeleme me e nsenamwahu.I' Aramas suwed me kin kaloke meteikan pahn lokolok erein eh mour.f&ESohte mehn liki kousoan nan sapwarailo; sohte emen me kahluwairail sang pahn kupwur en Koht.}%sAramas loalokong kan padahkihongieier me mehlel me re padahngkiher sang samarail ko, oh re sohte ekihla mehkot rir.4$cEri rong, Sohp, I pahn koasoia dahme I ese.`#9Oh aramas kin tungoalehla suwed duwehte pihl; ei, aramas ohlahr; sohte katepen aramas.s"_Koht sohte pil kin ketin likih sapwellime tohnleng kan; pwe irail pil sohte kin mwakelekel mwohn silangi.Z!-Mie aramas emen me uhdahn mwakelekel? Mie emen me kak pwung mwohn silangin Koht?7 i Komw lingeringerdahr pahn Koht oh kadeikadahr.G Dahme komw mwekidkidahr oh kangkakil kin kiht ni lingeringer.{ Koht kupwurki koaloalamwahwih komwi; a dahme komw soikikihla? Se kin koasoi ni mwaren Koht ni ngihl mwahu, oh meleilei.`9 Se padahngki at kupwurokong sang rehn me mah kan-% sang rehn me ipwidi mwohn semomwio./Y Sohte mehkot me komwi ese me se sehse.hIKomw rong duwen sapwellimen Koht koasoandi kan? Komwi kelehpw me ahneki kupwurokong en aramas?Komw lemeleme me komwi tepin aramas me ipwidi nan sampah? Komw iang pato wasao ni ahnsou me Koht ketin kapikada nahna kan?jMSohte anahnepen I en kadeingkomwihda; pein komwi kadeingkomwihda sang ni omwi koasoi kan koaros.ucOmwi mour suwed sansalkidahr dahme komw koasoia; komw songosong en rirla pahn omwi koasoi en loalokong kan.c?Ma iei duwen omwi koasoandien men, sohte emen pahn masak Koht; sohte me pahn kapakapohng.Sohte aramas loalokong men pahn patohwanda soahng kan me komw patohwandahr de doarehkihla pein ih soangen lokaia sawehwe kan.-USohp, sohte audepen omwi lokaia kan!, USohp, sohte audepen omwi lokaia kan!NIhte me e kin pehm, medek en paliwereo, oh nsensuwed en nan kapehde.jMNah seri kan kin ale wahu, ahpw e sohte mwahn kin ese; re kin paisuwedla, a sohte me kin ndahng.gGKomw kin ketin powehdi aramas oh kadarala kohkohlahte; mese kin mwomwsuwedla ni eh kin mehla..UPihl kan pahn koupwoarepeseng paip akan, oh keteu mosul kan pahn kangasang pwelen sahpw akan; ih duwen omwi kin ketin kasohrehla en aramas ar koapworopwor ong mour.iKAhnsou ehu pahn kohdo me nahna kan pahn pwupwudi oh paipalap akan pahn tohrek sang ar wasa kan.|qKomw pahn ketin mahkikihong ie dipei kan oh ketin kasohrehla; komw pahn ketin irisala sapwung koaros me I wiadahr.y kAhnsowo komw pahn ketin mwasamwasahn kahk koaros en ei mour, ahpw komw sohte pahn ketin kupwukupwure dipei kan.  Eri, ahnsowo, komw pahn ketin malipe ie, I ahpw pahn patohwan sapeng, komw ahpw pahn kupwurperenkiniehda, wiepen nin limwomwiet. !Ma aramas emen pahn mehla, e kak pwurehng mourda? Ahpw I pahn awiawihete ahnsou mwahu sang met, oh kasikasik ahnsou apwal wet lao sohrala.; o I ahpw men komwi en ketin nekidiehla nan sapwen me melahr akan; komw ketin karirihiehla, omwi engieng lao tokedi, komwi ahpw ketin kilelehdi ahnsou me komwi pahn ketin taman ie.  ahpw me melahr akan sohte pahn mourda. Re soh mwahn pahn pwourda nindokon lahng eh pahn mihmiehte; re soh mwahn pahn pirida sang ar meir.r] Ahnsou ehu pahn kohdo me pillap akan pahn tokedihsang pwilipwiliwei, oh pilen madau kan pahn pil madada,c? Ahpw aramas emen kin mehla, oh iei met imwilahn mehkoaros reh; e kin mehla, oh ia ih met?;q pihl kak kawosehda pwe en wiahla tuhke kapw pwoat.U#Mehnda ma kalewe kan mahlahr, oh paliweren tuhkeo mwoasoangotalahr nanpwel,W'Mie koapworopwor nin tuhke pwoat me paldier, e kak pwurehng mourda oh wosada.iKKomw ketin sohpeiweisang pwe en kelehpwla, oh mweidohng en pereperenki eh mour apwal, ma e kak.1Reireien ahnsoun eh mour kin kileldier mwohn eh pahn imwisekla-% sounpwong depe e pahn momourki. Komw ketin kileledier, oh sohte me pahn wekidala.MSohte mehkot mwakelekel kak kohsang ni mehkot samin duwehte aramas.lQMaing Koht, ia duwe, komw pahn ketin kupwukupwure ie, de malipeiewohng rehmwi pwe I en pakadeikda?_7Kitail kin keirda oh mengidi, rasehng wahnrohs kan; kitail kin sohrala duwehte mwete.g~ IKitail koaros ipwidi luwet. Aramas koaros ahneki soangen mourteieu me mwotomwot oh diren apwalo}W Pwehki met, I ahpw ohkilahr rasehng lepin tuhke mwoasoangoat, rasehng likou me loangenmwet kangalahr.|# Komwi ketin salihkidier nehi kan sel mete; komwi kin ketin mwasamwasahn kahk koaros me I kin wia, oh pil kin ketin kasawih lipwen nehi kan.i{K Komwi ketin uhkihong ie kadip kapahtou laud kei, pwehki dihp akan me I wiadahr ni ei pwulopwul.gzG Komwi songosong en kamasak ie? I rasehng tehndipw ieu; komwi mahmahweniong tehndipw meng ieu.Wy' Dahme komwi ketin rirkihsang ie? Dahme komwi ketin wiahkin ie imwintihti men?Lx Ia dipei kan? Ia sapwung me I wiadahr? Ia sapwung me I dipikidahr?{wo Maing Koht, komwi ketin mahsen mahs, I ahpw pahn sapeng. De mweidohng ie I en pato mahs, komwi ahpw ketin sapeng.\v1 komwi ketin katokihedi omwi kalokei ie, oh dehr kauwehkiniehla masepwehk mwuledek.|uq Komwi ketin mweidohng ie I en peki soahngte riau; eri komwi ketin kupwure, oh I sohte pahn song en rukusang komwi;ty Maing Koht, komwi pahn ketidohn kasalehda ei sapwung? Ma komwi pahn ketin wia met, I onopadahr I en nennenla oh mehla.Us# I onopadahr I en kasalehda ei repengpwung, pwehki ei ese me ngehi me pwung.,rS Eri, kumwail rong ei pahn sakarada.gqG Mweinele met pahn doareiehla, pwehki eh sohte aramas suwed men kak eimah mwohn silangin Koht.zpm Solahr ei koapworopwor, eri ia duwen ma Koht pahn ketin kemeiehla? I pahn kasalehda ei repengpwung pahn kupwure.*oO I onopadahr I en pangala ei mour.`n9 Kumwail nennenla oh mweidohng ie I en koasoi, oh I nek pein dolung wahn ei koasoi kan.`m9 Amwail padahk kan soh katepe rasehng pehs; amwail akupwung kan me luwet rasehng pwehl.Ll oh sapwellime manaman pahn kadirehkinkumwailla masepwehk kowahlap.Pk Mehnda ma amwail uhwong me rir, ahpw e pahn ketin kapwungohng kumwail,j5 Ma Koht pahn ketin kasawih kumwail, e pahn ketin diar mehkot mwahu rehmwail? Kumwail lemeleme me kumwail kak pitih Koht duwehte amwail pitih aramas?fiE Kumwail songosong en doarehla? Kumwail pahn lelki sapwellime repenpwung nan mwoalen kopwung?ghG Dahme kumwail likilikamwki? Kumwail lemeleme me amwail likamw akan pahn wia kamwahu ong Koht?=gu Kumwail rong duwen ei pahn patohwanda ei repenpwung.Zf- Kumwail dehr nda mehkot, pwe aramas en lemeleme me kumwail aramas loalokong kei!uec Kumwail kidimkihla amwail sawehwe kan likamw; kumwail duwehte toahkte kan me sohte kak kamwahwihala aramas.^d5 Ahpw I pahn akupwungiong Koht, kaidehk kumwail; I men rapahki ei pwung pahn kupwure.~cu Mehkoaros me kumwail nda, I rongehr mahs. I wehwehki koaros; I pil wehwehki duwehte kumwail. I sohte mihla pahmwail.}b u Mehkoaros me kumwail nda, I rongehr mahs. I wehwehki koaros; I pil wehwehki duwehte kumwail. I sohte mihla pahmwail.Qa re dedehmseli wasa nan rot oh wasawasasseli duwehte aramas sakaula kan.z`m E kin ketin kupwurehda arail kaun akan en mwomwen pweipweila oh ketin mweidohng irail en sansalongseli wasa kan;x_i E kin ketin kakehlahda oh ketikihong manaman ong wehi kan, ahpw mwuhr e kin ketin kalowehdi oh kamwomwirailla.W^' E kin ketin kamarainihada wasa rotorot akan me rasehng wasa rotorot en mehla.X]) E kin ketin kanamenekihala me lapalap akan oh katokihedi kehlail en kaun akan.a\; E kin ketin kanennenihala aramas likilik kan, oh ketikihsang kupwurokong en me mah kan.K[ e kin ketin kahaktikitikihala samworo kan oh aramas lapalap akan.?Zy E kin ketin kasapwilidi nanmwarki kan oh salihiraildi;mYS E kin ketikihsang kupwurokong en kaun akan oh kin ketin kupwurehda kaun akan en mwomwen pweipweila.X Koht me ketin roson oh kin ketin powehdi ahnsou koaros; me likamw oh sounwia likamw koaros kin mihmi pahn sapwellime manaman.W} Pihl kin madada, ni ahnsou me Koht kin ketin kapweiekidi keteu; e kin lapakehda ni ahnsou me e kin ketin kadaredi keteu.}Vs Ma Koht pahn kauwehla, ihs me kak pwurehng onehda, oh ihs me kak kasaledekihala aramas emen me Koht ketin salihedi?*UM Aramas mah ahneki kupwurokong, ahpw Koht sapwellimaniki kupwurokong oh manaman. Aramas mah kan kin erpit; Koht sapwellimaniki erpit oh manaman en kamwakid wasa.*TM Aramas mah ahneki kupwurokong, ahpw Koht sapwellimaniki kupwurokong oh manaman. Aramas mah kan kin erpit; Koht sapwellimaniki erpit oh manaman en kamwakid wasa.|Sq Ahpw nin duwen lowemwen eh kin perenki song nemen kisin mwenge, salengomw pil perenki rongorong ngilen mahsen kan.nRU Iei Koht me kin ketin kaweid mour en sapwellime mahn akan; mour en aramas koaros kin mihmi nin lime.DQ Irail koaros wehwehki me nin limen KAUN-O me kapikirailda.NP kumwail peki loalokong en mahn en sampah kan oh mahn en nansed akan.OO Pil soahng tohto me menpihr kan oh mahn akan kak sukuhlihkin kumwail;N Ahpw sounpirap akan oh aramas akan me sohte ar Koht kin momour ni popohl, mehnda ma ihte ar kehlail me re kin wiahki ar koht.hMI Sohte amwail apwal, ihme kumwail kepitkin ie; kumwail wokiher aramas emen me nektehn pwupwudi.L' Kompoakepahi kan pil kouruhrkinieier met; re kouruhr, mehndahte ei pwung oh mwakelekel; ahpw mie ahnsou ehu me Koht ketin karonge ei kapakap.K/ Ahpw pwehki eh mie ei mehn madamadau duwehte me kumwail ahneki; I sohte dohsang kumwail ni ire wet; aramas koaros wehwehki dahme kumwail ndahier.nJU Ei, kumwail me ngilen aramas akan. Ma kumwail pahn mehla, kupwurokong pahn pil iang kumwail sohrala.mI U Ei, kumwail me ngilen aramas akan. Ma kumwail pahn mehla, kupwurokong pahn pil iang kumwail sohrala.H' Ahpw aramas suwed kan pahn kilikilengseli nan ar pwunod oh diar me sohte wasa kis re kak pitla ie. Ihte re pahn kasik mehla en lelohng irail.XG) Komwi sohla pahn masak omwi imwintihti kan; aramas tohto pahn peki omwi sawas.}Fs Komwi pahn saledek sang apwal oh direkihla koapworopwor; Koht pahn ketin doareikomwihla oh ketin kommoaleikomwihdi.E# Omwi mour ahpw pahn marain sang marain en ketipin en nin souwas, oh ahnsoun rotorot en omwi mour pahn marain rasehng marain en nin sohrahn.{Do Eri, omwi kahpwal akan ahpw pahn sohrala sang nan kapehdomw, rasehng lapake me kin sohrala oh sohla me kin taman.IC Komwi pwurehng uh mwohn sampah, ni kapehd kehlail oh tengeteng.6Bg Kesehwei me suwed oh sapwung sang nan imwomw.8Ak Sohp, kapwungala nan kapehdomw. Sohpeiong Koht.e@C Aramas pweipwei kan pahn tapihada loalokongla ni ahnsou me ahs lawalo kan pahn ipwidi mand.[?/ Koht mwahngih ihs aramas me soh katepe; e mahsanih arail wiewia suwed kan koaros.U># Ma Koht pahn ketikilahng komwi nan mwoalen kopwung, ihs me kak kapweiekidi?K= Sapwellimen Koht lapalap siksang mehlel sampah, tehlap sang sehd. < Sohte irepen pahnlahng ong Koht, ahpw komwi sohte kak dehdehki. Koht mwahngih sapwen me melahr akan, ahpw komwi sohte wehwehki.P; Komwi kak diarada imwin oh irepen sapwellimen Koht lapalap oh manaman?>:u E pahn mahsanihong komwi duwen soahng tohto en kupwurokong; soahng kei mie me nohn loal me aramas sohte kak wehwehki. Koht ketin kalokei komwi tikitik sang me konehng komwi en ale.39a Ia uwen ei men Koht en ketin sapeng komwi!q8[ Komwi lemeleme me omwi lokaia kan me mehlel; komwi lemeleme me komwi me mwakelekel mwohn silangin Koht.7 Sohp, ke lemeleme me se sohte kak sapeng komwi? Me dene omwi lokaia kepweikeng kan pahn kahrehda at sohla pahn kak lokaia?l6Q Ia duwe, sohte emen pahn sapeng lokaia soh katepe pwukat? Lokaia tohto kak kapwungala aramas emen?k5 Q Ia duwe, sohte emen pahn sapeng lokaia soh katepe pwukat? Lokaia tohto kak kapwungala aramas emen?K4 sahpw rotorot, mwetehn, oh pingiping, wasa me marain wia rotorot.h3I I nektehn mweselda oh sohte pahn pwurodo-% kohkolahng nan sahpw ehu me rotorot oh kansensuwed,2 Ei mour saikinte pahn imwisekla? Komwi ketin piseksang ie! Komwi ketin mweidohng ie I en pereperenki mahs ahnsou me luhwehdi nan ei mour.S1 Ei inensangete nan kapehd en inei kolahng nan sousou mwahusang ei ipwidi.0 Maing Koht, dahme komwi ketin mweidikihong ie I en ipwidi? E konehngete I en kapilsalehdala mwohn aramas eh pahn kilang ie.c/? Ahnsou koaros komwi ketin sapwellimaniki sounkadehde me pahn uhwong ie; omwi engieng pahi kin lalaudla ahnsou koaros; komwi kin ketin koasoakoasoane ahnsou koaros ehu soahng tohrohr me komwi pahn ketin kauwehkiniehla.#.? Ma I pahn pweida mwahu pak ehu, komwi kin ketin pwakih ie duwehte laion emen; komwi pil ketin wia sapwellimomwi manaman akan pwe komwi en kauwehkiniehla.- Ni ei dipadahr, I diarehr apwal sang rehmwi, ahpw ni ei wia me pwung, sohte kaping sang rehmwi. I paisuwedlahr oh nameneklahr kowahlap.a,; Komwi ketin mwasamwasahn ma I pahn wiahda dihp, pwe komwi en dehr ketin mahkikihong ie.i+K Ahpw met I dehdehkiher me sang ni ahnsowo kohdo komwi ketin koasoakoasone ni rir en kauweiehla.`*9 Komwi ketikihongieier mour oh limpoak poatopoat, oh sapwellimomwi epwel me kolokol ie.W)' Komwi ketikihong tih oh uduk en paliwerei oh kidimkihla tih kat uduk oh kili.d(A Komwi ketin karosonehda semeio pwehn wiaiehda; komwi ketin kakairiehda nan kapehd en inei.' Komwi ketin tamataman me komwi ketin kapikiehda sang pwehl; eri, komwi pahn ketin kapwureiehla pwe I en pil wiahla pwelpar?V&% Nin limomwi kan me ketin wiaiehda, oh met nin limomwi kan me pil kauweiehla.V%% Komwi mwahngih me sohte dipei, me sohte emen kak doareiehsang nin limomwien.m$S Eri, dahme komwi kin ketin kilelehkihdi dipei kan koaros oh ketin rapahkihki ei sapwung kan koaros?H# Sapwellimomwi ieias pil mwotomwot duwehte en kiht aramas akan?P" Komwi kin ketin mahsanih soahng kan duwen me kiht aramas kin patohwan?!! Me pwung ong komwi omwi kupwur loallapen? En sautikihla mehkot me pein komwi ketin wiadahr? Oh mwuhr kiparamatki koasoandien me suwed kan?` 9 Maing Koht, komwi dehr ketin kadeikiehda. Komwi mahsanihong ie! Dihp dah me I wiadahr?K  I pwangadahr momour. Komwi ketin karonge ei kaulim ni lingeringer.Q #I sohte masepwehk. I pahn koasoi pwehki I wehwehki audepen nan kapehdi.s_ "Maing Koht, komw ketin katokihedi omwi kalokei ie! Komwi ketikihwei sapwellimomwi mwekid kamasepwehk kan!hI !Ahpw sohte emen kak kahkolong nanpwungat-% sohte emen kak kapwungala nanpwungen Koht oh ngehi.ta Ma Koht aramas emen, I pahn kak sapeng; se kak ketila nan mwoalen kopwung pwe se en kapwungala nanpwungat.Y+ Koht ketin keseielahr nan pwoahr samin ehu, pil ei likou kan namenengkinielahr..W Sohte sohpw kak widen sang dipei kan.A} Pwehki ei wialahr aramas dipan, dahme I pahn kedirepwki?&E Ma I pahn sirei oh song en manokehla ei medek, ei lokolok kan kin pwurodo pwehn kamasak ie; I patohwan ese me Koht sohte ketin wiahkin ie aramas mwakelekel.&E Ma I pahn sirei oh song en manokehla ei medek, ei lokolok kan kin pwurodo pwehn kamasak ie; I patohwan ese me Koht sohte ketin wiahkin ie aramas mwakelekel.r] Ei mour rasehng wahr me keieu marahra, marahra rasehng paret men me kin pihrdiong pohn kisin mwahmw men.H Ei rahn akan kin marahrahn imwisekla, sohte rahn ehu me mwahu. Koht ketikihongehr sampah rehn me suwed akan. E ketin kakunlahr mesen sounkopwung kan. Eri, ma kaidehk Koht me wia met, a ihs me wia?Y+ Ni ahnsou me aramas mwakelekel men kin mehla karuaru, Koht kin ketin kiparamat.+ I me mwakelekel, ahpw I solahr katapanki. I pwangadahr momour. Solahr mehkot I katapanki; mwakelekel de dipan, Koht pahn ketin kamwomwkitailla.+ I me mwakelekel, ahpw I solahr katapanki. I pwangadahr momour. Solahr mehkot I katapanki; mwakelekel de dipan, Koht pahn ketin kamwomwkitailla. I me mwakelekel oh loalopwoat, ahpw ei koasoi kan me ngilen aramas dipada men, oh mehkoaros me I kin koasoia kin mwomwen kadeikiehda. Ia duwe, I en song iding? Song iding Koht? I en patohwanlahng nan mwoalen kopwung? Ihs me pahn kak lelki mwoalen kopwung?` 9 E sohte ketin mweidohng I en esingek; e ketin kadirehkihla ei mour nsensuwed mwuledek.H  E kin ketikihdo melimel kan pwehn kauweiehla ni sohte kahrepe.f E Ahpw mehnda ma e ketin mweidohng ie I en pato, I sohte kamehlele me e pahn ketin karonge ie.e C Mehnda ma I me mwakelekel, ihte me I kak wia, peki kalahngan sang rehn Koht ei sounkopwung.A } Eri, ia duwen ei kak sapeng Koht? Dahme I pahn patohwan?"= Sapwellimen Koht engieng me poatopoat. E kin ketin tiakpeseng sapwellime imwintihti kan me kin sewese Rahap, mahn kamasepwehk en nansedo, me kin uhwong. 6y>~~X}}[}|8{{fzzbyyryxxxwwKvv~v uufutt:ssTrrr4qqdpp\ooo>nnWmmNlllkkVjjj&iii1hh`hggff>eebddxcccbwbai``|__a^^^]]\\[[:ZZzYY`XXXWW'VVLUUrU.TTlTSSERRR*QQRQPPNOOuNNIMMM,LLGKK}KJJIIMHHWGGeG FF:EEE'DD~CCBBKAAA3@@v@??G?>>w>==T<<<`<;;:::999188877M766}655f5"44c433L22j2 100 X I  J w @q =t O8kk!Paliwere pahn pwurehng pwulopwula oh kehlailda;j3!Sang ni sapwellime kalahngan e ahpw pahn mahsanih, “Pweisang! E sohte pahn kolahng nan sapwen me melahr akan. Iet pweinen eh pahn kasaledekla.”i !Mweinele tohnleng men pahn ketido sewesehda-% emen sapwellimen Koht tohnleng ngeder kan, me kin katamanki aramas arail pwukoa.5he!e nektehn kolahng nan sapwen me melahr akan.W Ahpw ohl emen me ede Elihu me iang mihmi wasao ahpw sohla kak kanengamahiong eh lingeringer, pwehki Sohp eh akupwungki pein ih oh kapwukohnki Koht mehkoaros. (Elihu nein Parakel pwutak, kadaudok en Pus, oh kisehn peneineien Ram.)]= 5 Pwehki Sohp eh ngidingidki eh mwakelekel, ohl silimeno ahpw sohla song en sapeng ih.<y(eri, sahpwo en kakairada dihpw tekatek oh dihpw suwed, en dehr kihda wahn pilawa oh parli. Imwilahn en Sohp eh koasoi.^;5'ma I tungoalehla wahnsahpwo, a sounsapwasapw akan me koadoahkihadahr ahpw duhpekla-%b:=&Ma I pirapahda sahpw me I kin wie sapwasapw loale, oh adihasang me uhdahn sapwe sahpwo-%a9;%I pahn patohwanohng Koht mehkoaros me I wiadahr, oh patohwan uh mwohn silangi ni eimah.b8=$mehlel, I pahn perenkihda kidahng pohn moangeiet, oh kolada pwe aramas koaros en kilang.Z7-#Ia duwe, sohte me pahn rong dahme I ndindaht? I kahukihla me ei lokaia kan koaros me uhdahn mehlel. Koht, Wasa Lapalap, en ketin sapeng ie. Ma ei imwintihti pahn ntingihdi dipei kan nan pwuhk pwe I en kilang,6}"I soh mwahn kin masak lokaiahn aramas akan; I sohte kin nennenla de ruksang irail pwehki ei masak re dehr kasaroweiehdi.d5A!Aramas teikan kin song karirihala diparail kan, a ngehi, I soh mwahn kin ekihla dipei kan.k4O I kin kasamwolong nan imwei me seiloak kan, I sohte kin mweidohng re en kin keiruhdi nanial akan.q3[Aramas koaros me kin doadoahkohng ie ese mwahu duwen ei kin kasamwo mwahu mehn keiru kan ahnsou koaros.I2 I sohte mwahn dipkihda ei kin kapakapkin irail pwe re en mehla.v1eI sohte mwahn kin perenkihda paisuwedlahn ei imwintihti kan, de nsenamwahukihla ar kin mihla nan apwal laud;^05Kalokepen soangen dihp pwukat, iei kamakamala, pwe e kin kasohwe Koht, Wasa Lapalap.a/;I sohte kin sapwungala oh pwongih ira ni ei pahn metik pehiet ni tiahk en waunekin ira.`.9I sohte mwahn kin pwongih ketipin ni eh kin daker wasa, de maram me kin dak lingaling.,-Sde kin aklapalapkihla ei kepwehpwe.7,iI sohte mwahn kin koapworopworki dipwisou kan,I+ Pwehki ei masak kalokolok en Koht, I sohte kak wiahda soahnget.L*eri, pehi kat en rihsekpeseng, pwopweiet en dapengeksang nan dewe.a);Ma I pitihedi me sepwoupwou men, pwehki ei ese me ngehi me adamwahu ni mwoalen kopwung,}(sI kin kihong likou me kin wiawihsang ni wunen nei pelin sihpw kan. E ahpw kin kapingakin ie sang nan kapehde unsek.g'GNi ei kin diar emen nan eh anahn laud pwehki eh nohn semwehmwe oh sohte kak pwainda eh likou,F&Erein ei mour unsek I kin apwahpwalih soangen aramas pwukat.G%oh sohte sepwoupwou men me duhpekla nindokon ei reken mwenge.o$WI sohte mwahn soikala pekipek en me semwehmwe men, I sohte mwahn kauwehla koapworopwor en liohdi men,V#%Pwe pein Kohtohte me ketin wiaiehda, iei ih me pil ketin wiahda ei ladu kan.~"uPwe ma soh, ia duwen ei pahn uh mwohn silangin Koht? Dahme I pahn kak sapengki Koht ni eh pahn ketidohn kadeikiehda?Y!+ Ahnsou me emen ei ladu kan kin kaulime ie, I pahn kin rong oh wie me mwahu ong.e C E pahn rasehng kisiniei en nan ehl, me kin karoangehla oh kamwomwala mehkoaros me I ahneki.@{ Pwe soangen suwed wet pahn alehki kalokepen kamakamala.W' eri, ei pwoud en kin kaunopada mwenge ong emen ohl tohrohr, oh pil wendi mpe.c? Ma poakepen en mehn mpei eh pwoud kaloweiedier, oh ma I rukula, awih pahn wenihmwen imwe,q[eri, wahnsapwei koaros en ohla, de aramas teikan en pwaisanki kisin tungoal kan me I kin koadoahkihada.xiMa I sapwungala katiasang nan ahl pwung; de mweidala pein ngehi ong ni me suwed; ma pehi kat saminkilahr dihp,ucKoht en ketin tenekih ie ni sapwellime mehn tenek en pwuhng, e ahpw pahn ketin mwahngih uwen ei mwakelekel.hII kak kahukihla me soh mwahn sapwung laud ehu I wiahda, I soh mwahn song en pitihedi meteikan.^5Koht ketin mwahngih ei wiewia kan koaros, e kin ketin tehk kahk koaros me I kin wia.OE kin ketikihong irail akan me kin wiahda dihp paisuwed oh kalokolok.s_Dahme Koht, Wasa Lapalap, kin ketin wiahiong kitail? Ia duwen eh kin ketin katingih wiewiahn aramas akan?Y -I wiadahr inou lapalap ehu: I en dehr kin kangkakil serepein men ni ineng suwed.nUMahs I kin rongorong ngilen keseng kaperen, ahpw met I kin rongorongete ngilen mwahiei oh sengiseng.?yKiliet toantoallahr; I mwasingkilahr soumwahu karakar.ONgilei me diren pahtou oh sangat rasehng ngilen kidi en wel oh osris.dAI kin kohkohseli diren nsensuwed, sohte kamarainpei; I kin uh nan pokon oh pekipeki sawas.MI ohkilahr kowahlap pwunod oh medek; rahn koaros I kin wie lokolok.PI koapworopworki peren oh marain, ahpw apwal oh rotorot me lelohng ie.lQI seu kin iang aramas akan sengiseng ni ahnsou apwal, de nsensuwedkihla irail kan me paisuwedlahr?p YDahme komwi mahwenkihong aramas emen me ohlahr, me sohte kin wia mehkot pwe ihte peki kupwurkalahngan?` 9I patohwan ese me komwi pahn ketin pangielahr ong mehla, imwilahn mehkoaros me momour.` 9Komwi ketin mweidohng kisinieng en ipiriehla; komwi ketin keseieseli nan melimel laud.\ 1Komwi ketin wiakauweielahr; komwi ketin kalokehkin ie sapwellimomwi manaman unsek.~ uMaing Koht, I patohwan likweriong komwi, komwi ahpw sohte ketin sapeng; oh ni ei kapakap, komwi kin ketin pohnsehse.A}E ketin keseiedier nan pwelmatak; I sohte siksang pwehl.I Koht ketin koledier tepinwereiet oh waikpesengier ei likou kan.U#Tih kat koaros kin medek nipwong; medek me kin doakoadoako ie sohte tokedi.?yEri, met I nektehn mehla; sohte maiauda en ei lokolok.zmI rerrerki ei masepwehk; ei wahu sohralahr rasehng tumwenieng ehu, oh ei pai sohrala rasehng pelien depwek pali.DRe duwallong nan pwoahr me perepere ie oh tangodohng pohi;T! Re sopukiehla oh song en kauweiehla; oh sohte emen me pahn katokihiraildi. Pwihn wet kin uhwong ie wasa koaros me I kin kohla ie; re kin pwakih ie; re onopadahr soahng suwed me re pahn wiahiong ie.dA Pwehki Koht eh ketin kaluweteiehla oh kapaisuwedihiehla, re uhkihong ie arail lingeringer._7 Re sautikin ie; re medemedewe me re mwahu sang ie, oh re pil kin kendipiong ni mesei.[~/ Eri, met re kodohn kouruhrkin ie; sohte ngehi mehkot, ahpw ihte arail mehn kepit.H} Pwihn soh katepe oh sohte wadarail! Re peukeussang nan sahpwo.Q|Re weriwer duwehte mahn en nanwel akan oh wendi kospene pahn dihpw kan![{/Re kin kousoan nan pwoaren paip akan, nan pwoahr me weiweida ni keilen paip akan.]z3Aramas akan wering irail oh pwakihirailla, rasehng ma re weriwering sounpirap akan.\y1Re usada dipwen nan sapwtehn oh kang, re pil kang kalowen tuhke me sohte nemeneme!xRe inenen semwehmwe oh kin men mwenge; re pil kak kangada kalowen tuhke meng-% nipwong, nan sapwtehn, nan sahpw me sohte mehkot loale.Xw)Irail pwihn sakanakan oh soh katepe kei, inenen luwet en iang wia ei doadoahk.'v IAhpw me pwulopwul sang ie kan kouruhr kin ie met! Arail pahpa ko ohl soh katepe kei; ihme I sohte kak mweidikihong re en iang nei kidi kan sile nei sihpw kan./uWI kin ale pwukoa oh koasoanehdi wie lamalam akan; I kahluwa irail rasehng nanmwarki men me kin kahluwa sapwellime sounpei kan, oh kansenamwawihirailla nan ar pwunod.ptYI kin sirei ong irail ni eh kin sohla ar koapworopwor; ei mesen nsenamwahu kin kakehlahda kapehdirail.Zs-koaros kin pwungki ei pato kan rasehng soumwet kan ar kin perenda ahnsoun keteu.rre sohte kin kapatahiong mehkot ni ei kin kaimwisekala ei pato kan. Ei pato kan kin lel irail rasehng dingiding en keteu;Xq)Ni ei kihda kaweid, aramas akan kin nennenla oh rong mwahu dahme I patohwanda;Tp!Aramas koaros kin kapikapinga ie ahnsou koaros, oh ei kehl sohte kin ohla.ioKI rasehng tuhke pwoat me kalowe kan kin kelemwur ahnsou koaros, oh pwoaik kin kalamwur rah kan.QnI kasik me ei mour pahn reirei oh I pahn mehla nan imwei ni nsenamwahu.Vm%I kauwehla manaman en aramas lemei kan oh doarehla me re kahpwalihalahr kan.cl?I rasehng sahm emen rehn me semwehmwe kan oh uhpalihki mehn liki kan me milahr nan apwal.Ak}Ngehi me wia mesen me maskun kan, oh nehn me nehtuk kan.4jcI wia mwekid pwung oh pahrek ahnsou koaros.hiI Aramas akan me mihla nan apwal mwuledek, kapinga ie, oh I rapahkihong liohdi kan sawasaparail.rh] Ni ahnsou me semwehmwe kan peki sawas, I sewese irail; I sewese me sepwoupwou kan me sohte sawasaparail.^g5 Koaros me kilang oh rong duwen ngehi kin koasoakoasoia duwen mwahu kan me I wiadahr./fY pil me keieu lapalap ako kin nennenla.:eo Kaunen aramas ako pahn kin tokedihsang ar koasoi;ldQmwahnakapw akan kin keisang mwohi ni ar kin kilang ie, oh me mah kan kin kasalehda ar waunekin ie.[c/Ni ahnsou me mah kan kin tuhpene nan kahnimwo, oh I kin mwohndiong nanpwungarail,ebCEi tungoal kou oh kuht kan kihda milik laud, oh ei tuhkehn olip kan wosada wasa takain kan.[a/Koht Wasa Lapalahpie ketin ieiang ie ahnsowo oh ei tungoal seri kan kapikapil ie.N`Iei ni rahn pwuko me I paiamwahu oh kalahngan en Koht sinsile imwei.X_)Koht ketiket rehi ahnsowo oh ketikihong ie marain ni ei weweidwei nan rotorot.X^)I ahpw men ei mour en pwuralahng mahs, ni ahnsou me Koht kin ketin sinsile ie.*] QSohp pwurehng tapihada koasoi Sohp/\WKoht eri mahsanihong aramas, “Pwe kumwail en loalokongla, kumwail uhdahn pahn lemmwiki Kaun-o. Pwe kumwail en dehdehki, kumwail uhdahn pahn sohpeisang me suwed.”p[YIei ih ahnsowo me e ketin masanihada kupwurokong oh song ia uwen kesempwalpe-% E ahpw ketin kamanahla.rZ]Ni ahnsou me Koht kupwurehda wasa me keteu pahn mweresang ie, Oh ahl me depwek en nansapwe pahn keid ie;]Y3Ni ahnsou me Koht ketikihong manaman kisinieng Oh kupwurehda ia pahn laud en madau;NXPwehki eh ketin mwahngih imwin sampah, Mwahngih mehkoaros pahnlahng.OWKoht kelehpw me mwahngih ahlo, Mwahngih wasa me kupwurokong mihmi ie,EVPil mehla oh mwomwla Koasoia me ira rongorongete koasoiepe.WU'Sohte mehkot mour kak kilang, Pil menpihr me pipihrseli kan sohte kak kilang.]T3Eri, ia poahsoan en kupwurokong? Ia wasa me kitail kak padahngki ie duwen dehdehki?hSITopas me keieu kaselel oh kohl keieu mwakelekel Sohte kak pahrekiong kesempwal en kupwurokong.UR#Kupwurokong kesempwal sang Audepen madau lingan kan de krisdal de rupi kan.KQE inenen kesempwal sang kohl, Sang kep en kohl oh kilahs kaselel.LPKohl oh kisin takai me keieu kaselel Sohte pahrekiong kesempwalpe.0O[Sohte me kak pwainkihda silper de kohl.ZN-Pahn kepin madau oh sehd kan Koasoia me sohte kupwurokong kak dierek wasa pwuko.`M9 Kupwurokong sohte kak dierek nanpwungen aramas akan; Sohte me ese ia uwen kesempwalpe.lLQ Ahpw ia wasa me aramas kak diar ie kupwurokong? Ia wasa me kitail kak padahngki ie duwen dehdehki?VK% Re kin weiredi lel pahn kepin pihl akan Oh kin walahng nan marain dahme rir.aJ; Ni ar kin weweir pwoahr kohla nan takai kan, Re kin diarada kisin takai kesempwal akan.YI+ Aramas kin weirada takai me keieu teng, Weirada nahna kan leldilahng pahn kapi.AH}Sohte laion de mahn kommwad Kin alu nan ahl tehn pwukat.uGcSohte likoht kin kilang elen kolahng wasahn dipwisou kesempwal pwukat, Oh sohte puldur kin pihr wasa pwuko.BFSapair kin aude takai kan en sampah, Oh kohl nan pwelpar.uEcKisin mwenge kin wosada sang nin sampah, Ahpw pil pahn kepin sampahohte Soahng koaros kin ohla oh mwutpene.bD=Dohsang wasa me aramas kin kousoan ie De wasa me nehn aramas saikinte sok ie Aramas kin weirada pwoahr loal kan pwe re en rapahki takai kesempwal kan. Re kin wie doadoahk nan ar sangat, Doudouki sahl nan pwoahr akan. CAramas kin lel wasa me keieu rotorot pahn pwehl. Re kin wie roporop lellahng pahn kepin sampah Oh weirada takai sang wasa rotorot.\B1Aramas kin weirada mete sang pahn pwehl Oh inim takai oh kapeieisang kahper loale.GA Mie pwoahr en silper pahn pwehl; Mie wasahn kamwakelehda kohl.s@_Kisinieng pahn pwakih irail nindokon ar pahn tangatang, kamakamasak kin irail manaman en kamwomwala wasa.R?e pahn ipirirail ni mwuledek nindokon ar pahn nannantihong en tangdoaui.E>kisinieng en palimese pahn ipirirail sang nan imwarail kan;b==Apwal mwuledek pahn lelohng irail rasehng lapake; kisinieng en nipwong pahn ipirirailla;k<OEhu rahn re pahn wendi nan arail kepwe kan, oh ni ar pahn pirida, arail kepwe kan pahn sohralahr.U;#Me suwed kan kin kauwada ihmw rasehng pesen likan de rasehng imwen kersapw.n:Uahpw ekei aramas mwahu me pahn likawih likou ko, oh ekei aramas mehlel me pahn nainekihla silper ko.~9uMe suwed akan pahn naineki silper tohto me sohte kak wadawad oh arail likou pahn depasang uwen me aramas kin anahne;i8KIrail kan me pahn pitla pahn mehkihla soumwahu, oh arail pwoud kan sohte pahn mwahieikin irail.7Ele re pahn neitik pwutak tohto, ahpw irail koaros pahn mehla nan mahwen; kisin mwenge sohte pahn itarohng neirail seri kan._67 Met iei duwen Koht Wasa Lapalahpie eh kin ketin kaloke me suwed, sounkam aramas akan.a5; Ahpw soh, pwe pein kumwail kilangehr; eri, dahme kumwail wiewiahki lokaia mwahl? Sopahr4% Mweidohng ie I en padahkihong kumwail uwen lapalap en sapwellimen Koht manaman, oh kawehwehda dahme Koht Wasa Lapalahpie ketin koasoanedier.n3U Re uhdahn pahn inengieng soangen peren kan me Koht kin ketikihda; re uhdahn pahn poaden kapakapohng.\21 Ni ahnsou apwal eh pahn lelohng irail, ia duwe, Koht pahn ketin karonge ar likwer?c1?Ia koapworopwor en aramas akan me sohte ar Koht ni ahnsou me Koht pahn ketin malipeirail?a0;Irail kan koaros me uhwong ie en ale lokolok duwehte me suwed akan, me sohte pwung kan.`/9I sohte pahn tokedihsang ei repenpwungki ei pwung; pwe kadeikpen loalei me mwakelekel..wI sohte pahn koasoia me kumwail aramas pwung; I pahn keptakaila koasoakoasoia ei mwakelekel lao lel rahn en ei mehla.S-kilin eweiet sohte pahn patohwan mehkot suwed, loweiet sohte pahn likamw.<,serein Koht eh pahn ketin kupwurehkin ie engin mour,+I kahukihla ni mwaren Koht Wasa Lapalahpie me ketin ieias, me ketin soikala ei pwung oh ketikihong ie nan nsensuwed laud-%* I kahukihla ni mwaren Koht Wasa Lapalahpie me ketin ieias, me ketin soikala ei pwung oh ketikihong ie nan nsensuwed laud-%!);Ahpw mepwukat iei mehkot tikitik en sapwellime manaman, ihte ngilen mwenginingin me kitail rongehr. Ihs me ese ia uhdahn uwen sapwellimen Koht lapalap?\(1 Engin doauese me kamwakelehda pahnlahng, oh nin lime me kemehla mahn kamasepwehko.w'g Iei sapwellime roson me kalowehdi madau; oh nin lime manaman me e ketin kauwehkihla Rahap, mahn kamasepwehko.i&K Ni eh kin ketin kamasak uhr kan me utungada pahnlahng re kin itikekda oh rerrerki ar masepwehk.`%9 E ketin katohrepeseng marain oh rotorot ni eh ketikihdi irap pwonopwon ehu pohn madau.2$_ E kin ketin karirihala maram pahn depwek.n#UIei ih Koht me ketin audehkihla pihl pahnlahng oh ketin kolokol pwe en dehr toutoula oh wudekpeseng.d"AKoht ketin katehlapahla pahnlahng en paliepeng oh tenekihda sampah en langalang nan wehwe.]!3Sapwen me melahr akan kin ritidahng Koht; sohte mehn sansar mehn perehsang silangi.E Ngenen me melahr akan kin rerrer nan pihl akan pahn sampah.pYIhs me komw lemeleme me pahn rong omwi koasoi kan? Ihs me audehkin komwi soangen koasoi pwukan? PildadwgKomw kihongieier kaweid mwahu oh sewesehki soangen aramas pweipwei men ngehiet en iang paieki omwi loalokong!T!Ia uwen laud en omw sawas ong ie-% aramas semwehmwe oh luwet emen ngehiet!S !Ia uwen laud en omw sawas ong ie-% aramas semwehmwe oh luwet emen ngehiet!lQAhpw ia duwen aramas, me duwehte mwahs, kisin mensiek? Ia kesempwal en aramas mwohn silangin Koht?PMaram pil sohte kin marain mwohn silangi, de usu kan sohte mwakelekel.A}Mie emen me kak pwung oh mwakelekel mwohn silangin Koht?mSMie me kak wadekada tohnleng kan me kin papah? Mie wasa me sapwellimen Koht marain sohte kin daker?gGKoht me manaman; aramas koaros pahn lemmwiki ih; e kin ketin kolokol wehin nanleng ni popohl.f GKoht me manaman; aramas koaros pahn lemmwiki ih; e kin ketin kolokol wehin nanleng ni popohl.oWMie emen me kak kamahmkihla me met sohte mehlel? Mie me kak kadehdehda me ei lokaia kan sohte mehlel?{oAramas suwed men kin paiamwahu ahnsou kis, ahpw mwuhr e kin mengila rasehng dihpw, rasehng kohn pwoat me lupdier.lQMweinele Koht pahn kak ketin mweidohng en nsenamwahu, ahpw e kin ketin mwasamwasahn ahnsou koaros.{Koht, nan sapwellime roson, kin ketin kamwomwala me lapalap akan; Koht kin ketin mwekid-oh aramas suwed akan kin mehla.Y+Met pweidahr pwehki eh wiakauwe liohdi kan oh sohte kesempwalki lih depwen kan.hIIne pil kin sohla tamataman ih met; mwahs kin kangala oh kauwehla duwehte tuhke me pwupwudier.Nin duwen sinoh eh kin sohrala pahn ketipin oh karakar, iei duwen me dipan emen eh kin sohrasang nan sapwen me momour kan.Lapake kin kapeila aramas suwed, oh sapwe kin mihla pahn sapwellimen Koht keria; e solahr kin kohla doadoahk nan eh mwetin wain kan.N Re kin masak marain en rahn, ahpw re sohte kin masak rotorot. Sopahrl QSounpirap akan kin wahdpeseng ihmw akan nipwong, ahpw ni eh kin rahnpeseng re kin rukusang marain.q [Me kin kamwahl akan kin awiawih rotorot en pwohng en leledo; e kin ekihla mese pwe emen en dehr kilang.n USounkam aramas kin pwourda ninsohrahn oh kohieila kemehla me semwehmwe kan, oh nipwong eh kin pirap.{ o Mie aramas me kin soikala marain; re sohte wehwehki oh sohte men kohla wasa me maraino pahn kahluwairaillahng ie.|q Nan kahnimw kan me soahn oh me pahn melahr akan kin wie weriwer, ahpw Koht kin ketin pohnsehse arail kapakap akan.iK Re kin tiak wahn olip wiahkihda leh, oh kreip wiahkihda wain, ahpw pein irail kin men nimpilda.|q Ahpw me semwehmwe kan kin kohkohseli sohte likou mehn pere irail; re kin duhpekla ni ar kin dundolung wahn pilawa. Aramas suwed kan kin kaliduwih seri sepwoupwou kan oh kihsang nein aramas semwehmwe kan seri pwehn kapwungkihla pweipwand.iKRe kin wusekesengkihla keteu sang pohn nahna kan, re ahpw kin rukula oh kospene pahn paip akan.c?Re kin meirla nipwong sohte upuhp, sohte mehkot me re kak perehkihsang irail lemwulemwur.nURe kin koadoahkih mwaht akan me kaidehn arail, oh rikirik kreip nan en aramas suwed mwetin wain kan.&EEri me semwehmwe kan, duwehla ahs akan, me kin raparapahki kisin mwenge nan sapwtehn madekeng kan; solahr wasa re kak diar ie kenen neirail seri kan mwenge.iKRe kin katokihedi en me semwehmwe kan ar pwung, oh idingohng me paisuwed kan en tang oh rukula.~uRe kin kihsang nein me sepwoupwou kan ahs akan, oh kin kolokol nein liohdi kou lao liohdio pwainla eh pweipwand kan.~!Aramas akan kin kamwakid arail pehs kan pwe re en kalaudehla sapwarail; re kin pirapahda sihpw kan oh kesehlong mpen neirail pelinmen kan.s} aDahme Koht sohte ketin koasoanehdihki ehu ahnsoun kopwung, ehu rahn en kopwung ong irail kan me kin papah?|+Koht Wasa Lapalahpie ketin kauwelahr kehl en nan kapehdi. Iei Koht me I masakadahr, a kaidehn rotorot-% mehndahte rotorot eh kakunlahr meseiet.{+Koht Wasa Lapalahpie ketin kauwelahr kehl en nan kapehdi. Iei Koht me I masakadahr, a kaidehn rotorot-% mehndahte rotorot eh kakunlahr meseiet./zYI rerrerki ei masepwehk mwohn silangi.yE pahn ketin kapwaiada dahme e ketin koasoanehdi ong ie; koasoandio iei ehu sang nan sapwellime koasoandi tohto me e ketin kupwuredahr;oxW E sohte kin ketin wekidala kupwure. Sohte emen kak uhwong de kapweiekidi dahme e kupwukupwure en wia.uwc I kin kapwaiada sapwellime koasoandi ahnsou koaros; I kin idawehn dahme e kupwurki, a kaidehn dahme nsenei._v7 I idawehn ni loalopwoat ahl akan me e kin ketin pilada, oh sohte kin pireksang loale.wug Ahpw iet pwe Koht mwahngih kahk koaros me I wia; ma e pahn ketin song ie, e pahn ketin diarada ei mwakelekel.jtM Koht ketin wiewia sapwellime doadoahk ni Paliepeng oh Palieir, ahpw I sohte mwahn patohwan diar.hsII rapahkiher Koht ni Palimese, ahpw e sohte ket wasao; I sohte diar ni ei rapahki ni Palikapi.vreI me mehlel; I kak patohwanohng Koht ei pwung; e ahpw pahn ketin kasalehda ei mwakelekel met oh kohkohlahte.|qqKoht pahn ketin doadoahngki sapwellime kehl unsek pwe en ketin uhkihong ie? Soh, e pahn ketin karonge ei sakarada.OpI men ese dahme e pahn mahsanih, oh ia duwen eh pahn ketin sapeng ie.ao;I pahn kasalehda ei repenpwung mwohn silangi, oh kasalehda ei kadehde kan pahn kupwure.jnMIa uwen ei men rapahki wasa me e ketiket ie, oh ese ia duwen ei pahn kolahng wasa me ketiket ie.MmI kahngohdiong oh kaulime Koht; I sohte kak katokihedi ei lipahned.Ll I kahngohdiong oh kaulime Koht; I sohte kak katokihedi ei lipahned.SkE pahn ketin kapitkomwihla ma komw mwakelekel, ma omwi wiewia pahn pwung.^j5Koht kin ketin kasapwilidi me aklapalap akan oh kin ketin doarehla me aktikitik kan.^i5Komw ahpw pahn pweida ni mehkoaros me komw pahn wia, oh marain pahn daker nan elomw.khONi omwi pahn kapakap, e pahn ketin sapeng komwi, oh komw pahn kapwaiada inou kan me komw wiadahr.`g9Komw ahpw pahn likih Koht ahnsou koaros oh diarada me iei ih me poahsoan en omw peren.]f3Koht Wasa Lapalahpie en wiahla noumw kohl, oh en wia noumw koasoakoasoak en silper.jeMKesehla noumw kohl koaros; keselahng noumw kohl me keieu kaselel nan warawar en pihl madada kan.ndUEi, komw pahn akitikitikla oh sohpeiong Koht oh tokedihsang suwed koaros me kin wiewiawi nan imwomw.Tc!Ale sapwellime padahk kan; oh kolokol sapwellime mahsen kan nan kapehdomw.b/Eri, Sohp, peki mahk pahn kupwur en Koht oh tokedihsang wiahki ih omw imwintihti; ma komw pahn wia met, e ahpw pahn ketin kupwuramwahwihkomwihla.gaGMehkoaros me aramas suwed kin ahneki kin mwomwla, oh kisiniei kin isikala mehkoaros me luhwe.y`kAramas mwahu kin nsenamwahu oh aramas mwakelekel kin kouruhr ni ar kin kilang me suwed akan ar kin ale lokolok.h_IAhpw iet pwe Koht me kin ketikihong arail pai-% I sohte kak wehwehki lamalam en me suwed akan.r^]Ih soangen aramas pwukat me kin soikala Koht oh kamehlele me sohte mehkot me e kak ketin wiahiong irail.?]yMwohn ar ahnsou eh kin leledo re kin peila nan lapake.d\AKomw koasoanedier komwi en alu nan ahl akan me aramas suwed kan kin keid ie ahnsou koaros?{[oKomw medemedewe me depwek mosul kan kin perehla pwe en dehr mahsanih wasa, nindokon eh kin ketiketseli pahnlahng.Z Oh met komw ahpw kalelapak, “Dahme Koht mwahngih? Depwek kan kin karirihala ih-ia duwen e kak ketin kapwungohng kitail?”fYE Koht soh kin ketiket nanleng ileile kan oh mahsendiong pohn usu kan, mehndahte ar ileilehie?dXA E inenen rotorotalahr oh komw solahr kak patohwan wasa, oh lapake ehu koaduhpwalkomwidier.YW+ Eri met, lidip tohto me kapilkomwipenehr, oh komw ahpw mwadangete masepwehkada.hVI Kaidehnte liohdi kan me komw kahng sewese, ahpw komw pil pirapa oh wiakauwe me sepwoupwou kan.VU%Komw doadoahngki omwi manaman oh wahu pwe komwi en sapwenikihla sahpwo pwon.fTEKomw sohte men kanampile irail kan me pwangadahr, oh kahng kamwenge irail kan me duhpeklahr.zSmPwehn kak kapwungala en riomwo eh pweipwand ong uhk, komw kihsang eh likou kan oh sohte ehu luhwe me en likawih.eRCSoh, ahpw pwehki omwi dipadahr kowahlap; oh pwehki soahng suwed kan koaros me komw wiadahr.mQSKaidehn pwehki omwi lemmwiki Koht me e ketin kapwungkin komwi oh ketikinkomwilahng mwoalen kopwung.QPOmwi wiewia pwung wia kamwahu ong Koht, de omw wiewia mwahu kin sewese?OOMie aramas emen, me pil keieu loalokong, me pahn mie katepe ong Koht?NN Mie aramas emen, me pil keieu loalokong, me pahn mie katepe ong Koht?rM]"Oh kumwail! Kumwail song en kansenamwahwihkin ie lokaia mwahl! Pasapeng koaros me kumwail wia me likamw!eLC!kapar en aramas ngeder kin iang kolahng ni sousowo, oh e pil kin wonohn nan pwehl mwuterek.bK= Ni eh kin wisiklahng wasahn seridi en me melahr akan, ong ni eh sousou me silasil mwahu,PJSohte me kin kedipa aramas suwed, de dupukohng mehkoaros me e wiadahr.tIaNi rahn me Koht kin ketin kaloke aramas akan nan sapwellime engieng, me suwed kan kin pitla ahnsou koaros.kHOKumwail koasoiengehr aramas akan me kin seiloak? Kumwail sohte ese pakair kan me re kin wa kohdo?VG%Kumwail kin idek, “Ia imwen ohl lapalapo met, ohl me kin wia me suwedo?”(FKI ese amwail lamalam suwed kan.hEIAhpw koaros duwepenehte me kin mehla oh seridi; irail koaros mwahs kin kadirehla paliwararail.QDEkei sohte kin nsenamwahu; re kin momour oh mehla nan ar kapehd toutou.C)Ekei aramas kin kekehlailte lao lel rahn me re kin mehla; re kin mehla ni nsenamwahu oh meleilei, paliwararail kan kin kaselelki mwenge mwahu.B)Ekei aramas kin kekehlailte lao lel rahn me re kin mehla; re kin mehla ni nsenamwahu oh meleilei, paliwararail kan kin kaselelki mwenge mwahu.eACMie aramas emen kak padahkihong Koht mehkot, Koht me pil kin ketin kapwung me lapalap akan?d@ANi mour en aramas emen eh imwiseklahr, ia duwe, e kin nsenohki ma nah seri kan nsenamwahu?h?IMe dipan akan en pein toutoukihla ar lokolok; re en pein pehm engieng en Koht Wasa Lapalahpie.J> Kumwail kin kosekose me Koht kin ketin kaloke seri men pwehki dipen eh pahpa. Soh! Koht en ketin kalokehki me dipan akan pein diparail kan; en ketin kasalehda me e wia met pwehki diparail kan.R=oh ipirirailla rasehng dihpw meng nan kisinieng, de pwelpar nan melimel? <Marain en me suwed akan kin kak kunla? Mie emen irail kin lelohng apwal? Koht kin ketin kaloke me suwed akan nan sapwellime engiengi;KRe kin kosekose me dene re pweida sang ni pein ar kehl, ahpw I sohte kak pwungki arail lamalam.m:SRe kin medemedewe me sohte anahnepen re en papah Koht, oh pil sohte kamwahupen ar pahn kapakapohng.s9_Me suwed kan kin patohwanohng Koht en dehr ketin kedirepwe irail; re sohte kin men ese kupwure ong irail.88k Re kin momour ni popohl oh mehla sohte lokolok.67g oh kahlengki ngilen arp oh keseng pepeuk kan.K6 Neirail seri kan kin tangseli oh mwadongseli rasehng sihmpwul kan )v~~]}}}/||d{{o{0zzIyyyOxxvx wwHwvvkv u|tttEsscrrr[qqRppmoonnMmm{m$llUlkkMjjj/ii2hhQgg]fff/eeAdd\cchcbbjaaqa`___H^^^ ]]A\\x\[[ZZZgZ YY;YXXTWW^WVVaV UUUTnTSS1RR\QQePPpOOYO NNBMMdLLvLKKrJJIIHHH;GGG)FFYFEEIEDDDcDCCgBBB.AAcA@@a??_? >>8==e<<?(Tuhke tekatek kan oh tuhke me kin wosada pohn keilen pihl kan kin pwainkihdi mwetehr kan.i=K(E kin mihmi pahn mwetehn tuhke tekatek kan, oh kin rukuruk nan welin ahlek kan nan lehpwel kan.y<k(Dihpw me e kin kangkang pwe en keirkihda kin wosada pohn dohl kan, wasa me mahn lawalo kan kin mwadomwadong ie._;7(Mahn keieu kapwuriamwei rehn mahn koaros me I wiahda! Ihte Sounwiepeo me kak powehdi.B:(Tih kan rasehng prons, oh neh kan rasehng lepin mete kei.^95(Pwadaike kin uhda, likamw tuhke sidar pwoat; selen neh kan rasehng sel mete kehlail.G8(ahpw ia uwen kehlail en paliwere, ia uwen kehlail en kapehde! 7(Ke kin kilang soangen mahn kamasepwehk me adaneki Pehemod? Ngehi me wiahda duwehte ei wiaiukada. E kin kang dihpw duwehte kou kan,R6(Eri, I ahpw pahn tapihada kapingaiuk, oh pohnese me pein kowe me pweida.V5%( Sarepedi irail koaros pahn pwehl; salihiraildiong nan sapwen me melahr akan.j4M( Ei, tehk mwahu duwen irail oh kasapwiliraildi; kamwomwala me suwed akan wasa koaros me re mi ie.l3Q( Ke ahpw kilang irail kan me kin aklapalap; kauwong irail angin omw lingeringer oh kasaroweiraildi.Y2+( Ma iei, a uhda, kawauwihiukala oh kaileiukada; kapilkinuhkpene roson oh lingan.a1;( Ke me kehlail duwehte ei kehlail? Ngilomw en kak ngirisek en nansapwe duwehte ngileiet?g0G(Ke songosong kadehdehda me ngehi me sapwung-% ke wiahki me ngehi me sapwung oh kowe me pwung?>/w(Ma kowe ohl emen, kesihnenda oh sapeng ei peidek kat.].3(Eri, KAUN-O ahpw ketin pwurehng mahseniong Sohp sang nan melimelo, mahsanih, KAUN-O(-K(Ei pato me laudsang me konehng.^,5(Maing KAUN, ei pato kat patohn pweipwei men. Dahme I kak sapengkin komwi? Pwe sohte.^+5(Maing KAUN, ei pato kat patohn pweipwei men. Dahme I kak sapengkin komwi? Pwe sohte.d*A(Sohp, ke peliandahr Koht, Wasa Lapalap; Ke pahn nennenlahr met, de ke pahn sapeng ie? Sohpc) A(Sohp, ke peliandahr Koht, Wasa Lapalap; Ke pahn nennenlahr met, de ke pahn sapeng ie? Sohpv(e'Wasa me mehla ehu kin mi ie, re kin pokonpene ie; oh kisin ikel tikitik kan kin medkihla ntahn me mehla kan.]'3'Re kin mi wasao ireirong wasa keren oh wasa doh kan, dahme re kak saikedi kanarail.n&U'Pasarail kan kin wiawihda pohn paip keieu ile kan, oh dewerail kan kin mi ni kumwen nahna apwal kan.U%#'Ih kowe me kin ruwese ikel kan en wiahda pasarail kan wasa ilehn nahna kan?w$g'Ia duwe, kowe me padahkihong oahk mwomwen eh pahn pihr, ni eh kin kihpeseng peh kan pwe en pihrlahng palieir?B#}'Ni ar kin rongada ngilen sowi, re kin sapengki ngilen nan tumwarail. Ni arail dohsang mahwen, re kin kehnda dahpekpenehn karis kan, oh re kak rong ngilen kaunen sounpei kan ar ruruwes. "'Oahs akan kin rerrerki ar saloh nan mahwen, ahpw re kin wonlahte mwowe; ni ngilen sowi eh kin pepeuk, sohte me kak kapweiekiraildi.Y!+'Tehtehn mahwen kan rehn soundake oahs akan kin sekesek oh piripir pahn ketipin.P 'Re sehse dahkot masepwehk, oh sohte kedlahs pwoat kak kapweiekiraildi.yk'Re kin sarepki pehrail pwehl nan wahu kan, nan mahwen re kin tenge ar imwintihti kan ni uwen ar kehlail koaros.jM'Ih kowe me kin kalus irail, rasehng loukust kei, oh kamasangki aramas akan ngilen nan tumwarail?mS'Ih kowe, Sohp, me kin kihong oahs akan ar kehlail, oh kin kalinganahki pohn tepinwararail wune kan?O'Ahpw ni eh kin tapihada tang, e marahrahsang oahs me aramas kin dake.[/'Eri, iei ngehi me wiahda en kin mwomwen pweipwei, oh I sohte kihong en loalokong.T!'E sohte kin tehk kutoahre kan, oh sohte kin nsenohki ma sohte epwelparail.Y+'E kin sasairki me kutoahre kan kak tiatipeseng, oh mahn lawalo kan kak kangala.dA'Ostris kin kutoahrdiong nanpwel, pwe karakar en pwehl en kin sewese kasawa eh kutoahr kan.{o' Ia uwen pitipit en likapip en soangen mahn me adaneki ostris! Ahpw sohte ostris men kin kak pihr duwehte sidoahk.q[' Ke lemeleme me e pahn wahdo rehmw wahnsapwomw, oh rikpene wahn wihd nan omw wasahn kamwakele wahn wihd?U#' Ke kak koapworopworki eh kehlail laud, oh likihong omw doadoahk toutou kan?]3' Ke kak salihedi tumwe oh doadoahngki pwe en deipwelihada sapwomw, oh kapatapatahla?q[' Ia duwe, kou lawalo kan pahn men doadoahkohng uhk, de re pahn men kin pweidi nan dewen mahn akan rehmw?Q'Nahna kan, iei wasa re kin mwenge ie, wasahn ar rapahki kanarail dihpw.kO'Re kin dohla sang mwoarong en kahnimw kan, oh sohte me kak kamandairailla oh koadoadoahkih irail.a;'Ngehi me kihong irail dewerail nan sapwtehn, oh nan mall akan pwe re en kin kousoan ie.lQ'Ihs me kihong saledek rehn ahsen nanwel kan? Ihs me kin lapwairailda pwe re en kin sansaledekseli?}'Ke ese duwen ar kin apwalih oh kakairada wahnedirail kan nanwel, oh duwen ar kin tohrohrala sang irail oh sohla pwurodo?I  'Ke kin ese ahnsou me re pahn wendi oh kaipwidi wahnedirail kan?R 'Ke kin ese wadek sounpwong en ar liseian, oh ahnsoun ar pahn kin neitik?c  A'Ke ese ahnsou me kuhten wel kan kin ipwidi? Ke kin tehk duwen tiehn wel kan ar kin neitik? )&)Ihs me kin kawenge menin pahnlahng kan, ni ar kin pipihrseli reperepen kisin mwenge, ni neirail kan ar kin liklikwerikin ie ar men mwengedahr?O &(nindokon ar kin rukuruk nan dewerail, de wonohn awiawih nan pasarail?dA&'Ke kin rapahkihong kenen laion kisin mwenge, oh kansenamwahwihkihla kisin mwengeo nah kan,F&&keteu me kin kapasapene pwelpar en sampah oh kakeluwakihala?R&%Ihs me nohn kupwurokong pwe en wadekedi depwek kan, oh kamwerehdi keteu,s_&$Ihs me kin ndaiong menpihr me adaneki ipis me Pillap Nail pahn lapakehda, de kihng kan me e pahn keteuda?lQ&#Oh ma ke koasoanediong lioal en pir, e pahn dukiong uhk oh nda, “Iet ngehi, I pahn kapwaiada”?N&"Ke kak wering depwek kan, pwe re en koaduhpwalkinuhkedi pilen keteu?ve&!Ke ese duwen koasoandi kan en mwekid en pahnlahng, oh ke kak kawehwehda lipwen koasoandi pwukat pohn sampah?T!& Ke kak kaweid mwekimwekid en usu kan me adaneki Pehr Laud oh Pehr Tikitik?W'&Ke kak salihpene usu kan me adaneki Pliadis, de sapwadada selipen Oraion kan?H &me kin kahrehiong pihl eh kekeluwakala, oh pahnsed wia-aihsla?*~O&Ihs me naitikihada aihs oh sinoh,)}M&Mie semen keteu de semen pwoaik?O|&Ihs me kin kalamwurih sahpw madekeng kan, pwe dihpw en kak wosada ie?8{k&Ihs me kin kamwerehdi keteu wasa me sohte towe?`z9&Ihs me weirada dewen keteu mosul me kin mwerediong nansapw, oh koakoahda elen melimel?`y9&Ke iangehr mi wasa ketipin kin dakada ie, de wasa me angin palimese kin ipido sang ie?Gx&I kin nekinekidohng ahnsou apwal akan, ahnsoun pei oh mahwen.`w9&Ke pwaralahngehr ni imwen nahk kan, wasa I kin nekinekid ie sinoh oh keteu aihs takai?jvM&I uhdahn ese me ke kak, pwehki omw mahsang ira, oh omw ipwidi mwohn sampah eh saikinte wiawihda!cu?&Ke kak kasalehiong ira ididien wasa ira kak lel, de kapwureiradohng wasa ira tepisang ie?@t{&Ke ese ia wasa marain kin kohsang ie, de tepin rotorot?fsE&Ke dehdehki uwen laud en sampah? Eri, ma ke dehdehki mepwukat koaros, a sapeng ie oh ndahdo._r7&Mie me kasalehionguhkehr wenihmw kan me kin perepere sahpw rotorot en me melahr akan?Xq)&Ke iangehr mi ni pwarer kan en nan madau kan? Ke iangehr keid nan kepin madau?p&Marain en rahn nohn lingaling ong aramas suwed akan, oh kin karompwahsang irail en kapwaiada ar tiahk suwed koasukloal kan.xoi&Marain en rahn kin kasalehda dohl oh wahu kan, duwehte likou limilim ehu. sansal duwehte nting ehu pohn pwehl.n & Mie pak ehu me ke koasoanehdi pwe marain en dakarada imwin sampah, de itikada aramas suwed kan sang wasa me re kin rukuruk ie?Xm)& Sohp, mie pak ehu nindokon omw mour nin sampah wet me ke kamarainipeseng rahn? l& Ngehi me mahsanihong madau, “Ke pahn lelete wasaht, ke sohte pahn daulihala! Omw pwuki kan pahn sawapeseng oh tokedi wasaht.”=ku& Ngehi me kilelehdi irepen madau oh kolokol nan dewe.Sj& Iei ngehi me koaduhpwalkihdi madau depwek kan oh kipekihdi rotorot mosul.kiO&Ihs me katekatenge oh kolokol perehpen madau, ni ahnsou me e kusukusupekda sang nan kapin sampah?sh_&Nin sohrahn en tepin ahnsowo usu kan wiakihteieu kokoul, oh sapwellime tohnleng kan ngisingiski ar peren.ugc&Dahme kin kolokol uhr kan me kin utungada sampah? Ihs me kin koasoanehdi takai me wia pwukakeimw en sampah?f}&Ke ese ihs me koasoanediong sampah mwomwe? Ihs me sohngediong powe mehn sohngpe? Ia duwe, ke ese ihs me wiahda mepwukat?Ue#&Ke mihmihki ia, ahnsou me I kapikada sampah? Sapeng ie, ma ke me loalokong.Sd&Eri, ma kowe ohl emen, a uhda oh sapeng peidek kat me I pahn wiahong uhk.ocW&Ihs kowe me peikasalki koasoandi kan en ei kupwurokong sang nan omw koasoi en pweipwei oh soh audepe?Lb &KAUN-O eri ketin sapeng Sohp sang nan melimel ehu, mahsanih. KAUN-Oxai%Ihme kahrehda, aramas koaros kin lemmwiki ih, oh e kin pohnsehse koaros me kin kosekose me irail me loalokong.`)%Sapwellimen Koht manaman me lapalahpie kahrehda kitail sohte kak kerenlahng; ih me ketin pwung oh mehlel nan sapwellime wiewia kan ong aramas.e_C%Lingaling kin pwarada paliepeng, oh lingan en Koht kin kadirehkinkitailla lammwin kowahlap. ^ %Eri, met marain en pahnlahng inenen lingaling, me kamahl ong kitail en kilenglahng; oh pahnlahng kin mwakelekelkihda kisinieng.y]k%I sohte pahn peki I en pato pahn kupwur en Koht; dahme I pahn patohwankihong ih ahnsou mwahu pwe en kauweiehla?x\i%Komw padahkihong kiht dahme se pahn patohwanohng Koht; sohte audepen at lamalam; sohte mehkot se kak patohwan.b[=%Komw kak sewesehki Koht wiepen pahnlahng oh kamelengilengihala duwehte mete melengileng?mZS%Soh, pwe ihte komw kin lokolongki karakar ni ahnsou me kisinieng en palieir kin kahpwalihala sahpw.bY=%Komw ese ia duwen depwek eh kin tangatang pahnlahng, wiepen nin limen Koht kapwuriamwei?lXQ%Komw ese ia duwen Koht eh kin ketin koasoanehdi oh kupwurehda lioal en piripirsang nan depwek kan?fWE%Nennenla ekis ahnsou, Sohp, oh rong mahs; medemedewe soahng mwahu kan me Koht ketin wiadahr.V% Koht kin ketikihdo keteu nin sampah; mweinele e ketikihdo pwehn kalokehki aramas akan, de en kasalehiong aramas sapwellime kupwuramwahu.U% ni ar kin mwekimwekidki kupwur en Koht. Re kin kapwaiada soahng koaros me Koht kin ketin mahsanih, wasa koaros nan sampah.*TO% Lioal kin piripir sang nan depwekMS% Engin doauesen Koht kin kalamwurihala pihl akan, oh wiahkihla aihs.UR#% Engin melimel kin ipisang palieir, oh wahdo kisinieng kopou sang paliepeng.7Qi%Mahn lawalo kan kin pedolong nan imwarail kan.hPI%E kin ketin katokihedi en aramas akan doadoahk; e kin ketin kasalehiong irail dahme e kak wia.UO#%E ketin mahsanih sinoh en mweredi pohn sampah, oh ketikihdo keteu mwuledek.N%Soahng kapwuriamwei kan kin wiawi ni ahnsou me Koht kin ketin mahsen, soahng kaselel kan me kitail sohte kak en dehdehki.lMQ%Eri, kapitie ahpw kin sansalada, ngihl kamasapwehk en nansapwe, nindokon lioal eh kin wie piripir.ML%E kin ketin kadar lioal pahnlahng, sang apali sampah kolahng apali.oKW%Kumwail rong, kumwail koaros, duwen kapitien Koht, ngirisek en nansapwe me peipeido sang nin doauese."J A%Melimel kin kasaloweiehda.]I3$!Nansapwe kin pakairkihdo melimel me kohkohdo, oh kou kan kin ese me e pahn melimel.nHU$ E kin ketin kolekihdi nin lime piripir en lioal, oh ketin mahsanihong en kolahng wasa me e kupwurki.XG)$Met iei duwen eh kin ketin katungoale aramas oh ketikihdo reken kisin tungoal.kFO$E kin ketikihdo piripir en lioal wasa koaros nan depwek, ahpw kepin nan madau kin wie rotorotete.E{$Sohte me wehwehki mwomwen mwekid en depwek kan de mwomwen ngirisek en nansapwe nan depwek, wasa me Koht kin ketiket ie.VD%$E kin ketin kamwerehdihsang keteu nan depwek pwehn kalamwurih aramas koaros.YC+$Iei ih Koht me kin ketikihsang pilen sampah oh kawekiong ni dingiding en keteu.fBE$Kitail sohte kak wehwehkihla sapwellime lapalap ni unsek de tohtohn sapwellime sounpar akan._A7$Aramas koaros kilangehr wiepen nin lime kan; ahpw kitail kin kilangete sang wasa doh.d@A$Kapingpen sapwellime wiewia kan kin wiawi ahnsou koaros; komwi uhdahn pahn pil kapinga ih.i?K$Sohte me kak patohwanohng Koht dahme e pahn ketin wia de kapwukohneki me ih me wiewia me suwed.p>Y$Tamataman ia uwen lapalap en sapwellimen Koht manaman; iei ih sounpadahk me keieu lapalap sang koaros.e=C$Kanahieng dehr sohpeiong me suwed; komwi aleier lokolok pwehn sinsilei komwi sang me suwed.L<$Komw dehr kasik pwohng en leledo, ni ahnsou me wehi kan pahn ohla.n;U$E sohte pahn wia kamwahu ehu ong komwi en peki sawas; omwi kehl koaros met solahr kak sewesei komwi.s:_$Komwi kanahieng pwe komwi dehr lohdi pahn pweipwei sapwung, de kepwehpwe en kahrehiong komwi en pwupwula.89k$Ahpw met, komw aleier lokolok me konehng komwi. 8$Koht ketikihsang komwi nan apwal, oh ketin mweidohng komwi en pereperenki omwi paiamwahu; omwi tehpel direkihla kisin tungoal akan.7$Ahpw Koht kin ketikihong aramas lokolok pwehn wia padahk ehu ong irail, oh ketin doadoahngki apwal pwehn kamwakidada kapehdirail kan.Q6$Re kin mehla ni ar wie pwulopwulte, oh ohkihla kowahlap mour kanamenek.5$ Irail kan me sohte ar Koht kin lingeringer poatopoat, oh mehnda ma re ale lokolok, ahpw re sohte kin kapakap oh peki sawas.m4S$ Ahpw ma soh, re pahn mehla nan ar pweipwei oh kotehla piletik me kolahng nan sapwen me melahr akan.I3 $ Ma re pahn peikiong Koht oh uhpah, re pahn paiamwahu oh popohl.d2A$ E kin ketin kupwurehda pwe re en rong sapwellime kapehm kan pwe re en sohpeisang me suwed.H1 $ Koht kin ketin kasalehiong irail diparail kan oh ar aklapalap.U0#$Ahpw ma aramas kin selikihdi sel mete, wie lokolongki mehkan me re wiadahr,/)$E kin ketin sinsile me pwung kan; e kin ketin mweidohng irail en kaunda wasa duwehte nanmwarki kan oh kupwurehda pwe re en waunla kohkohlahte.u.c$E sohte kin ketin mweidohng me dipan akan en mour werei, oh e kin ketin kupwurehki me semwehmwe kan pwuhng.j-M$Ia uwen roson en Koht! E sohte kin ketin kalahdeki emen; sohte mehkot me e sohte ketin mwahngih.n,U$Sohte mehkot me I pahn patohwanohng komwi pahn likamw; ohl loalokong mehlel men me patopato mwohmwi.z+m$I ese soahng tohto oh I pahn doadoahngki dahme I ese pwe I en kasalehda me Koht, me ketin kapikiehdao, me pwung.Y*+$Kanengamahiong ekis mahs oh rong ie, rong dahme I pahn patohwan ni mwaren Koht.X) +$Kanengamahiong ekis mahs oh rong ie, rong dahme I pahn patohwan ni mwaren Koht.t(a#Sohte katepen omwi pahn usehla omwi koasoi kan; e sansal me komw sohte wehwehki dahme komwi koasoakoasoia.r']#Komw medemedewe me Koht sohte pahn ketin wia sapwellime kalokolok, ma e sohte kin ketin tehk mwahu dihp.|&q#Sohp, komw patohwan me komwi sohte kak patohwan Koht; ahpw kanengamah awiawih-omwi repenpwung miher mwohn silangi.y%k# Sohte katepen arail pahn likwer oh peki sawas; Koht Wasa Lapalahpie sohte pahn ketin karonge de mahsanih irail.b$=# Re kin peki sawas, ahpw Koht sohte kin ketin sewese irail, pwehki ar aklapalap oh suwed.z#m# Re sohte kin sohpeiong Koht, me kin ketikihong kitail kupwurokong, pwe kitail en loalokong sang mahn de menpihr.}"s# Ahpw re sohte kin sohpeiong Koht, me ketin wiairailda, me kin ketikihong irail koapworopwor nan arail ahnsou apwal.^!5# Ni ahnsou me aramas kin lokolok, re kin sengiseng; re kin peki emen en doareirailla._ 7#Mehn mpomw me kin lokolongki dipomw kan, oh kamwahu me komw kin wia me kin sewesehda.X)#Omwi pwung kin sewese Koht? Sohte mehkot me Koht kin ketin anahne sang rehmwi.|q#Ma kumwail pahn wia dihp, e sohte kin kauwehla Koht. Ma kumwail wiahda sapwung pak tohto, met mie katepe ong Koht?L#Kumwail kilengdawohng pahnlahng! Kilang uwen ileile en depwek kan!7i#I pahn pil sapeng komwi oh kompoakapahmwi kan.ta#de kalelapak rehn Koht, “Dahme dipei kan wiahiong komwi? Dahme I pahn paiehki ma I sohte wiahda dihp?”U##Sohp, me sapwung omwi kin patohwan me komwi mwakelekel mwohn silangin Koht,T ##Sohp, me sapwung omwi kin patohwan me komwi mwakelekel mwohn silangin Koht,Q"%E kapatahiong dipe kan kahngohdi; e ahpw lahlahwe Koht mwohtail koaros.{o"$Kumwail medemedewe mehkoaros me Sohp koasoia; kumwail pahn tehk pwe eh koasoi kan mwomwen koasoi en aramas suwed.X)"#me Sohp koasoakoasoi sang nan eh sawehwe oh mehkoaros me e koasoia me sawehwe.iK""Aramas koaros me mie ar lamalam pahn pwungki; aramas loalokong men me pahn rong ie pahn koasoiaK"!Pwehki omwi sohte pwungki dahme Koht ketin wia, eri, komw kasik en ketin kapwaiada dahme komw anahne? Komwi me pahn wiewia met, kaidehn ngehi; eri, komw koasoiaiong kiht met dahme omwi lamalam." Komw peki rehn Koht en ketin kasalehiong komwi omwi sapwung kan, oh komw inoukihda me komw pahn tokedihsang wiewia me suwed?lQ"Sohp, komw sakarkidahngehr Koht dipomwi kan oh inoukihda me komw solahr pahn pwurehng wiahda dihp?s_"Sohte mehkot me wehi kan kak wia pwe re en doareirailsang pahn kehnaudek en aramas akan me sohte ar Koht.1"Ma Koht pahn ketin kupwurehda en dehr wia mehkot, sohte emen kak kasapwunge ih. Ma e pahn ketin karirihala silangi, e pahn sohla sawasepen aramas.fE"Re idingohng me semwehmwe kan en likweriong Koht, oh e ketin karonge ar likwer en pek sawas.M"pwehki ar kin sohpeisang oh soikala sapwellime kosonned kan koaros.L "E kin ketin kaloke me dipan akan wasa me aramas koaros kak kilang,f E"Pwehki e ketin mwahngih dahme re wiewia; e kin ketin keseirailla oh tiakirailpeseng nipwong.q ["E sohte ketin anahne roporop ehu en wiawi pwehn ketikihsang kaun akan nan dewerail oh wiliankihdi ekei.k O"Koht sohte kin ketin kilelehdi ahnsou ehu pwe aramas akan en patohla pahn kupwure oh ale kopwung.R "Sohte rotorot ehu me kak ekihsang aramas dipan emen mwohn silangin Koht.@{"E kin ketin mwasamwasahn kahk koaros me aramas kin wia./"Aramas emen kakete mehla karuaru nipwong. Koht kin ketin kaloke aramas, re ahpw kin sohrala; e kin mengeiong ih en ketin kemehla me lapalap akan.  "E sohte kin ketin uhpalihki kaun akan de uhki me kepwehpwe kan sang me semwehmwe kan, pwehki ih me ketin kapikada aramas koaros.^5"Koht kin ketin kadeikada nanmwarki kan oh kaun akan ma re suwed oh sohte kateparail.b="Komw kadekadeik sapwellimen Koht pwung? Komw medemedewe me e kin ketin kalahdeki pwuhng?4c"Eri, komw karonge ie, ma komw me loalokong.>w"eri, me mour koaros pahn mehla oh pwurehng wiepwella.6g"Ma Koht pahn pwurehng ketikihsang engin mour," Ia duwe, Koht kin ketin ale sapwellime manaman sang rehn emen tohtohr? Mie emen me patohwanohng en ketin apwahpwalih sampah?hI" Koht Wasa Lapalahpie sohte kin ketin wia me suwed; e sohte kin ketin kupwur sapahrek ong emen.i~K" E kin ketin katingiheki aramas akan dahme re kin wia oh ketin pwainohng irail duwen me konehng.j}M" Kumwail rong ie, kumwail aramas akan me dehdehki! Koht Wasa Lapalahpie kak ketin wiahda sapwung?H| " E kin koasoia me sohte katepen eh pahn idawehn kupwur en Koht.J{ "E kin perenki iang aramas suwed kan oh ieiangseli me dipan akan._z7"Mie aramas emen duwehte ohl menet, Sohp? E sohte mwahn kin kasalehda eh wauneki Koht.}ys"E ahpw kalelapak, “Ia duwen ei kak likamw oh koasoia me ngehi me sapwung? I ohlahr kowahlap, ahpw sohte dipei.”dxA"Sohp kosekose me ih ohl mwakelekel men, ahpw dene Koht sohte ketikihong eh tungoal pwuhng.>T>==&<<;::99v9+887y7"66p6!5{4j33x22F111 00+//x/..-,,Q++s+**[))))(("''g&&)%%%($$)##i#""$! X < 0wQk#Q )6g } ^  'PT6`&EUPKomw ketin doareiehla sang kedlahs; doarehla ei mour sang kidi pwukat.Y+Maing KAUN, komw dehr ketin dohweisang ie! Komw ketin mwadangodo oh kapitiehla!>wRe usuhski ei likou kan, oh nehkpeseng nanpwungarail.Z -Tih kat koaros sansaladahr. Ei imwintihti kan kin kilikilang ie oh kangkakil ie. yPwihn en aramas suwed ehu kapiliepenehr rasehng pelin kidi ehu me kohkodohng ie; re ngalispeseng pehi kat oh nehi kat. /Nan kepinwereiet ngalangaladahr duwelahr pwelpar, oh loweiet pasdangehr pahn ngatangatei. Komw ketin likidmelieielahr nan pwelpar pwe I en mehla. 'Solahr angi, I rasehngehr pihl me wudeklahr nanpwel. Tih kat koaros piselpesengehr; mohngiongiet rasehng kirihs me peipesengehr nan mesenedi.R  Re sarapeseng duwehte laion kei, me kin weriwerki ar men dapengiepeseng.~u Imwintihti ngeder, rasehng kouwol kei, kin kapikapil ie; irail koaros kapikapil ie, rasehng kouwol kommwad en Pasan.Z- Komw dehr ketin dohweisang ie! Apwal laud kerendohr, oh sohte me pahn sewese ie.R I likih komwi sang ni ei ipwidi, oh komwi kin wia ei Koht ahnsou koaros.iK Komwi me ketin apwahpwalih ie ni ei ipwidi, oh komwi me pil ketin sinsile ie ni ei seri pwelel.Re kin nda, “Ke likiher KAUN-O; a dahme e sohte ketin doarehkinuhkala? Ma KAUN-O kupwurkinuhk, a dahme e sohte ketin sewesehkinuhk?”c?Koaros me kin kilang ie kin kepitkin ie; re kin kapwadehi lowarail oh itihtik moangarail.iKI solahr mwomwen aramas; I wialahr kamwetel men, me aramas koaros kin mwamwahliki oh wia kauwe!hIRe likweriong komwi, re ahpw pitla sang apwal; re likihkomwihla oh ar likilik ahpw kin pweida.a;At pahpa kahlap ako kin likih komwi; re likihkomwihla, oh komw ahpw ketin doareirailla.^5A komwi ketiket nan mwoalomwi nin duwen Me Sarawio, komwi me Israel kin kapikapinga.~5Maing ei Koht, I kin likweriong komwi ni rahn, komwi ahpw sohte kin ketin sapeng ie; I pil kin likilikwer nipwong, I ahpw sohte kin diar ei kommoal.}} uEi Koht, ei Koht, dahme komw ketin likidmeliekiniehla? I likilikwerwohng sawasepei, ahpw sawasepei saikinte pwarodo.| Maing KAUN, se patohwan kapinga komwi, pwehki sapwellimomwi roson lapalap! Se pahn koul oh kapinga sapwellimomwi manaman.d{A E pahn ketin kasikihkin irail sapwellime arep oh pahn kahrehiong ar pweiekla oh tangdoaui._z7 Re kin wia ar koasoandi kan, koasoandi suwed en uhwong ih, ahpw re sohte pahn pweida.Ty! Sohte emen kadaudokarail pahn pitla. nanmwarkio pahn kemehla irail koaros.Dx E pahn ketin kamwomwirailla duwehte kisiniei mwehl ni eh pahn ketin pwarada mwohn masarail kan. KAUN-O pahn ketin kasohreirailla nan sapwellime engieng oh kisiniei pahn kamwasikeirailla.}wsNanmwarkio pahn ketin kalowehdi sapwellime imwintihti kan koaros; oh e pahn ketin salihedi koaros me kin kailongki.v#Nanmwarkio kin likih KAUN-O, Wasa Lapalap; oh pwehki sapwellimen KAUN-O limpoak poatopoat e pahn kin koapworopwor oh saledek ahnsou koaros.guGSapwellimomwi kapai kan kin ieiang ih kohkohlahte, oh omwi kin ketin ieiang ih kin kaparanda.dtALingan en mware me lapalap pwehki sapwellimomwi sawas; komwi ketikihong ih ndand oh roson.Zs-E patohwan peki rehmwi mour, a komw ahpw ketikihongehr, mour werei oh poatopoat.orWKomw ketidohngehr reh oh ketikihongehr kupwuramwahu tohto oh ketikidiongehr pohn tapwi nihn kohl ehu.Wq'Komw ketikihongehr anahn en kupwure; komw ketin sapengehr sapwellime pekipek.p %Maing KAUN, at tungoal nanmwarki kupwurpereperen, pwehki roson me komw ketikihong; e ketin pereperenki omwi ketin kupwurehda pwe en powehdi.zom Maing KAUN, komw ketikihong at nanmwarki en powehdi; komw ketin sapeng kiht ni at kin patohwan likweriong komwi.dnASoangen aramas pwukat pahn dipekelekel oh pwupwudi, ahpw kitail pahn uhda oh uh tengeteng.mEkei kin likihala wararail werennansapw en mahwen kan, ekei dakeparail oahs akan, ahpw kitail kin likih manaman en KAUN-O atail Koht.lMet I patohwan eseier me KAUN-O ketikihongehr manaman en powehdi ong sapwellime nanmwarki me e ketin piladahro; e ketin sapeng ih sang nan sapwellime mwoahl sarawien nanleng oh sang ni sapwellime manaman e kin ketikihong pwe en powehdi nan mahwen tohto."k=Eri iei duwen atail pahn ngisingiski atail perenkihda omwi powehdi oh pil kapikapingahki atail Koht. KAUN-O en ketin kupwurehla omwi pekipek kan koaros.jjMEn ketikihong komwi dahme komw kin inengieng oh kupwure pwe omwi koasoandi kan koaros en pweida.bi=En ketikihda omwi meirong kan koaros, oh kupwurperenki omwi meirong en mahn akan koaros.nhUEn ketin kadarodohng komwi sawas sang nan Tehnpese oh kin ketin sewesei komwi sang pohn Nahna Saion.lg SKAUN-O en kin sapeng omwi kapakap ni ahnsoun omwi apwal! Koht en Seikop en kin ketin sinsile komwi.efCMaing KAUN, komwi me silepei oh sounkomourpei, komw ketin kupwurehla ei pato oh ei lamalam!e+ Komw pil ketin sileiesang soangen dihp sansal akan; komw dehr mweidohng re en kauniehda. Eri, I ahpw pahn unsekla oh saledeksang suwed en dihp.dw Sohte mehmen kak pein esehda eh sapwung kan; Maing KAUN, komw ketin doareiesang soangen sapwung me sohte sansal akan! c  Sapwellimomwi mahsen kan kin kamarainih sapwellimomwi ladu menet; I kin ale ketingpen ei kin peikiong sapwellimomwi mahsen kan.hbI Sapwellime kopwung kan kesempwal sang kohl me keieu kaselel; oh pil mem sang sukehn loangelap. a E mwahu ong aramas en wauneki KAUN-O; pwe met pahn poatopoat kohkohlahte. Kopwung en KAUN-O me pwung, e kin pahrek ahnsou koaros. `9Kosonned en KAUN-O me pwung; oh irail kan me kin peikiong kin pereperen. Sapwellime mahsen kan me uhdahn pwung oh kin kamarainihada lamalam en aramas._)Kosonned en KAUN-O me unsek mehlel; e kin pwurehng kakehlahda aramas. Mahsen en KAUN-O me likilik, e kin kaloalokongihala me soaloalokong kan.}^sE ahpw kin tapihada eh seiloak pahnlahng sang ni palimese kolahng ni palikapi. Sohte mehkot kak rirsang eh karakar."]=ketipin ahpw kin kohieisang nan dewe nimenseng, rasehng ohl kamwohd emen me kin pereperen, oh pil rasehng sounweirentang men me onopadahr en weirentang.g\Gahpw kalohk wet kin lelpeseng wasa koaros nin sampah. Koht ketikihong ketipin dewe pahnlahng;L[Sohte koasoi de lokaia kin wiawi, pil sohte ngihl ehu kin pwarada;TZ!Rahn koaros lingano kin sansal poatopoat; pwohng koaros e kin duweduwehte.Y {Ia uwen sansal en pahnlahng eh kasalehda sapwellimen Koht lingan! Ia uwen eh kasalehda mwahu mehkan me eh ketin wiahda!0XY2Koht ketikihong sapwellime nanmwarkio en kin powehdi; e ketin kasalehda sapwellime limpoak poatopoat ong me e ketin piladahro, ong Depit oh kadaudoke kan kohkohlahte.\W11I pahn kapinga komwi nanpwungen wehi kan; I pahn kokoulkihong komwi koulen kaping.&VE0oh ketin doareiesang ei imwintihti kan. Maing KAUN, komw me kin ketin kupwure ie pwe I en powehdi ei imwintihti kan, oh ketin silehsang ie aramas lemei kan.qU[/Ih me ketin kupwurehda I en powehdi ei imwintihti kan; ih me ketin kalowediong wehi kan pahn ei manamankTO.KAUN-O ketin ieias! Kaping ong ei soundoar! Kumwail lohkiseli roson en Koht me ketin doareielahr.VS%-Re kin nan kapehd tikitikla oh rerrer kohieisang nan arail kelen mahwen kan.RR,Mehn liki kan kin poaridi mwohi; ni ar kin rong ngilei, re kin peikiong.!Q;+Komw ketin doareiesang nei aramas kahngohdi kan oh ketin kupwureiehla pwe I en wiahla kaunen wehi kan; aramas ekei me I sohte ese, met wialahr ei ladu.P!*I tiakirailpeseng, re ahpw duwehla pwelpar me kisinieng kin ipirpeseng. I kin sok pohrail rasehng ei kin sok nan pwelmatak en nanial akan. O)Re kin likwerih sawaseparail, ahpw sohte emen me kin doareirailla; re kin likweriong KAUN-O, ahpw e sohte kin ketin sapeng irail.~Nu(Komwi me ketin kupwurehda ei imwintihti kan pwe re en kin tangasang ie; I kamwomwala irail kan me kin kailongkin ie.jMM'Komwi me ketin kakehleiehda pwe I en kak mahwen oh ketikihong ie I en powehdi ei imwintihti kan.TL!&I keseiraildi, re ahpw sohla kak uhda; re wonohnehr nanpwel mwohn meseiet.hKI%I patohwan pwakihier ei imwintihti kan oh koliraildi; I sohte kin tokedi I lao kamwomwirailla.RJ$Komwi me ketin sileiehdi pwe I en dehr lohdi, oh I sohte mwahn pwupwudi.I##Maing KAUN, komw kin ketin sinsile ie oh doandoare ie; sapwellimomwi sawas me kalinganeiehla, oh sapwellimomwi manaman me sinsile ie mwahu.cH?"E ketin kaiahneiedahng ni mahwen, pwe I en kak doadoahngki kesik ketieu me keieu kehlail.aG;!E ketikihong ie nehi kat en marahra duwehte tie; e kin ketin sinsile ie pohn nahna kan.VF% Ih Kohto me kin ketin kakehlaiehda, me kin sinsile elei kan sang apwal akan.AE}KAUN-O kelehpw me Koht; Koht kelehpw me soundoarepatail.)DKKoht menet-ia uwen deilahn wiepen nin lime kan! Ia uwen likilik en sapwellime mahsen kan! E rasehng mehnsansar ehu ong irail kan me kin rapahki sileparail reh. CKomw ketin kakehleiehda pwe I en mahweniong ei imwintihti kan oh ketikihong ie manaman pwe I en kak powehdi arail kelen mahwen kan.SBMaing KAUN, komw ketikihong ie marain; komw ketin kasarehsang ei rotorot.bA=Komw kin ketin doarehla me aktikitik kan, oh kin ketin katikitikihala me aklapalap akan.n@UKomw kin kupwur mwakelekel ong irail kan me kin mwakelekel, ahpw kin kupwur toutou ong me suwed kan.?Maing KAUN, komw kin ketin loalopwoatohng irail kan me kin loalopwoatohng komwi; komw kin ketin kupwur mwahu ong irail kan me kin mwahu.r>]Iei me e ketin katingih kin ie pwehki ei kin wia dahme pwung, pwe e ketin mwahngih duwen eh sohte dipei.Z=-E mwahngih duwen ei mwakelekel, duwen ei kin kadohwansang ie wiewia sapwung kan.]<3I kapwaiada sapwellime kosonned kan koaros; I sohte kauwehla sapwellime mahsen kan.D;I peikiong kosonned en KAUN-O; I sohte sohpeisang ei Koht.p:YKAUN-O ketin katingih ie pwehki ei kin wia dahme pwung; e kin kupwuramwahwih ie pwehki eh sohte dipei.[9/E ketin seweseiehda nan ei apwal; e ketin doareiehla pwehki eh kupwurperenkin ie.W8'Re mahweniong ie ni ahnsou me I mihla nan apwal, ahpw KAUN-O ketin sileiehdi.7yE ketin kepitiesang ei imwintihti kehlail kan, oh sang irail koaros me kin kailongkin ie-% re me nohn kehlail sang ie.s6_KAUN-O ahpw ketin kapadihdo lime sang nanleng oh ketin koliehda; oh ketin waikiehda sang nan kepin madau.55cNan kepin madau sansalada, oh poahsoan en sampah kan iang pwarada, Maing KAUN, ni omwi ketin angiangihada sapwellimomwi imwintihti kan oh kapitie laudida nan omwi engieng.4#E ahpw ketin kadar sapwellime arep ko oh katangapeseng sapwellime imwintihti ko; e ahpw ketin pwakihkinirailla piripir en sapwellime lioal.3{ KAUN-O eri ketin kapitie laudida rasehng ngirisek en nahnsapwe sang pahnlahng; kapitien Wasa Lapalahpie ahpw sansalada.x2i Keteu aihs takai oh kisiniei kin mweremwerasang ni lioal me kin piripir mwowe oh kin pwar depwek toantoal kan.\11 E ketin perehkihla pein ih rotorot; depwek mosul kei, me diren pihl, kapilpene ih.]03 E ketin pihrdi ket pohn sapwellime kerup kei, e ketin pihrki pehnpihr en kisinieng.P/ E ketin ritingada pahnlahng oh ketidihdo ket pohn depwek toantoal ehu.c.?Ediniei kusieisang nan sapwellime keinuhnu, mpwulen kisiniei oh mwoalus sang nan doauase.w-gSampah eri rerada oh itikekda; poahsoan en nahna kan ahpw mwekidida oh rerada, pwehki Koht ketin engiengdahr.*,MNan ei apwal I ahpw likweriong KAUN-O; I likwerih ei Koht pwe en ketin sewese ie. E ahpw ketin karonge ngilei nan tehnpese; e karongeier ei likwer en pek sawas.8+kKeper en mehla lelieier, oh sousou lidipiedier.O*Keper en mehla kapiliepenehr; iloak en meninkauwo koaduhpwalihiedier.b)=I kin likweriong KAUN-O, e ahpw kin ketin doareiesang ei imwintihti kan. Kapinga KAUN-O!I( KAUN-O me silepei; ih me kelepei kehlail. Ei Koht me silepei, I kin nekinek mwahu pahn kupwure. E kin ketin pereiehla duwehte mehnsansar ehu; e kin ketin doareiehla oh kin ketin nekinekid ie.F' Maing KAUN, ia uwen ei poakohng komwi! Komwi me soundoarepei.%&CAhpw ngehi, I pahn patohwan komwi, pwehki ei sohte wiahda mehkot sapwung; oh ni ei pahn pirda, roson en sapwellimomwi lingaling pahn kadirehkiniehla peren. %doareiesang irail kan me kin ahneki mehkoaros me re inengieng nin sampah. Komw ketin kalokehkin irail kalokolok ko me komw ketin nekinekid ong irail; kalokolok kan en pil itarohng nair seri kan oh ekei en pil luhwehdi pwe en pil kohieng nein neirail seri kan."$= Maing KAUN, komw ketidohla! Komw ketin pelianda ei imwintihti kan oh kaloweiraildi! Komw ketin doare kin ie sang aramas suwed kan sapwellimomwi kedlahs;L# Re rasehng laion kei, me kin awiawih ie, pwe re en dapengiepeseng.n"U Ahnsou wet re kapiliepenehr mwasamwasahn ahnsou koaros wasa I pahn sohpeila ie pwe re en kauweiehla.>!w Sohte mahk mie rehrail oh re kin lokaiahn pohnmwahso.T ! sang mwekid en aramas suwed kan. Imwintihti kamasepwehk kan kapiliepenehr.Komw ketin sinsile ie duwen omwi kin ketin sinsile pein silangmwien; komw ketin karirihiehla pahn mwetehn nin limomwi kan%Komw ketin kasalehda sapwellimomwi limpoak kapwuriamwei oh ketin doareiehla; pahn mwetehn limomwi I kin nekinekmwahu sang ei imwintihti kan. Maing ei Koht, I patohwan kapakapohng komwi, pwehki omwi kin ketin sapeng ie; eri komw ketin sohpeidohng ie oh karonge ei pato kat.H I kin weweid nan alomwi ahnsou koaros oh sohte kin katihasang.mSduwehte aramas teikan; I kapwaiadahr sapwellimomwi kosonned akan oh I sohte kin keid ni elen lemei.0YKomw mwahngih mohngiongiet. Komw ketin pasehr rehi nipwong oh ketin kasawihadahr loalei unsek, komw ahpw sohte diarada ineng suwed ehu rehi. I sohte kin koasoi suwed,U#Komw pahn ketin kadeikada ei pwung, pwehki omwi ketin mwahngih dahme pwung. !Maing KAUN, komw ketin karonge ei pekipeki pwuhng; komw ketin karonge ngilen ei likwer en pek sawas! Komw ketin karonge ei kapakap mehlel. Komw pahn ketin kasalehiong ie ahl me kin kowohng mour; omwi kin ketiket rehi kin kadirekiniehla peren oh kahrehiong ie peren poatopoat.+O pwe komw kin ketin sinsile ie sang manaman en mehla. I kin loalopwoat ni ei kin papah komwi, oh komwi sohte pahn ketin likidmelieiehla nan sapwen me melahr akan.U# Ihme kahrehda I kin diren kaping oh peren oh I kin pehm saledek sang apwal,c?I kin aririh KAUN-O ahnsou koaros; e kin ketiket limwahi, oh sohte mehkot kak kauweiehla.s_I kin patohwan kapinga KAUN-O, pwehki eh kin ketin kaweid ie, oh ei pepehm pil kin katamankin ie nipwong.OMeid kapwuriamwei sapwellimomwi kisakis kan ong ie, ia uwen ar mwahu!Maing KAUN, komwihte kelehpw me I ahneki, oh komwi kin ketikihong ie mehkoaros me I kin anahne; oh komwi me kin ketin kolokol ei mour.7gIrail kan me kin pwahtiet idihdawehn koht teikan, re kin katohtowehla ar apwal akan. I sohte pahn iang irail nan arail meirong kan; I sohte pahn iang kaudokiong ar koht kan.gGIa uwen mwahu en sapwellimen KAUN-O aramas loalopwoat kan! I kin perenki mehlel ieiang irail.ucI kin patohwanohng KAUN-O, “Komwi me ei Kaun; soahng mwahu koaros me mie rehi kin pwilidohsang rehmwi.”Q  Maing Koht, komw ketin sinsile ie, pwe komwihte me I kin koapworopworki.t aE sohte kin ale wihnen nah mwohni me aramas pekihsang pwe re en doadoahngki; oh e pil sohte pahn wia sounkadehde likamw ong emen me sohte dipe pwe en ale pweine. Eri, me kin kapwaiada mepwukat pahn pehm saledek sang apwal kohkohlahte.4 aE kin kailongki irail kan me Koht kin ketin soikala, ahpw e kin wauneki irail kan me kin peikiong KAUN-O. E kin kapwaiada dahme e inouki ahnsou koaros, mehnda ma e apwal.  oh sohte kin karaunmwahlih meteikan. E sohte kin wia mehkot sapwung ong kompoakepah kan, oh sohte kin ndindaseli mehn mpe kan.t aAramas me kin peikiong Koht ni mehkoaros oh kin wia me pwung ahnsou koaros, me kin lokaia pwung oh mehlel,} uMaing KAUN, ihs me kak patohlong nan Tehnpasomwi? Ihs me kak patohwan kaudok pohn Saion, sapwellimomwi dohl sarawio?#?Ia uwen ei kapakap pwe komourpen Israel en pwarodo sang Saion. Ia uwen peren me mehn Israel kan pahn wia ni ahnsou me KAUN-O pahn pwurehng kapaiairailda!oWMe kin wia me suwed kan kin kapwowihala koasoandien aramas aktikitik kan, ahpw KAUN-O iei sileparail.a;Ahpw re pahn masepwehkada, pwehki Koht eh kin ketin ieiangih irail kan me kin peikiong.OKAUN-O ahpw ketin keinemwe, “Ia duwe, re sohte ese? Irail pwukat koaros me kin wia me suwed, re soaloalokong? Re kin momourki ar kin piripirapa nei aramas akan, oh re sohte kin kapakapohng ie.”~uAhpw irail koaros sapwungalahr, irail koaros me suwed. Sohte mehmen rehrail me kin wia me mwahu, sohte mwahn mehmen.{KAUN-O kin ketin ireirong aramas akan sang nanleng pwe en mahsanih ma mie me loalokong, oh ma mie me kin kaudokiong ih.* OMe pweipwei kan kin mengimengloalki, “Sohte katepen Koht!” Irail koaros me suwedlahr, pwe re kin wiahda mehkan me suwehdie. sohte mehmen me kin wia me mwahu.S Maing KAUN, I pahn kouliong komwi, pwehki sapwellimomwi kalahngan ong ie.q[ I kin koapworopworki sapwellimomwi limpoak poatopoat; I pahn peren, pwehki komwi pahn ketin doareiehla.~y Komw dehr mweidohng ei imwintihti kan en nda, “Kitail kalowedier!” Komw dehr mweidohng re en kepitiki ei pwupwudi. } Maing KAUN, ei Koht, komw ketin mahsendohng ie oh sapeng ie. Komw ketin kakehleiehda sapahl; komw dehr ketin mweidohng I en mehla.(|I Ia erein ei pahn patopato nan apwal? Ia erein mohngiongi eh pahn wie toutouki nsensuwed nin rahn oh nipwong? Ia erein ei imwintihti kan ar pahn kin poweiehdi?{ Maing KAUN, ia erein omwi pahn ketin likidmelieiehla, e pahn kohkohlahte? Ia erein omwi pahn ketin karirala sang ie silangmwi?7zg Aramas suwed kan kin mi wasa koaros, oh irail koaros kin kapinga dahme suwed. Maing KAUN, komw ketin doarei kiht ahnsou koaros, oh ketin sileikitasang soangen aramas pwukat.7yg Aramas suwed kan kin mi wasa koaros, oh irail koaros kin kapinga dahme suwed. Maing KAUN, komw ketin doarei kiht ahnsou koaros, oh ketin sileikitasang soangen aramas pwukat.x{ Kitail kak likih sapwellimen KAUN-O inou kan; pwe me mehlel rasehng silper me kamwakeldahr pak isuh nan kisiniei mwehl.Kw KAUN-O ketin mahsanih, “Ahpw met I pahn pwarodo, pwe me semwehmwe kan toutoulahr oh me wie lokolok kan weiweirengki ar medek. I pahn kihong irail meleilei oh nsenamwahu me re kin ngoangki.”v “Se kin alehki mehkoaros me se anahne at koasoi kan. Se pahn kin koasoia dahme se kin inengieng, oh sohte me kak katokeikitedi.”qu[ Maing KAUN, komw ketin katokehdi loh widingan pwuko! Komw ketin perehla au lemei pwuko me kin kakahski,st_ Irail koaros kin wiewie likamwpene nanpwungarail; re kin widiwidingpene nanpwungarail ni liksansalamwahu.ws i Maing KAUN, komw ketin sewesei kiht! Sohte aramas mwahu men me luhwehdi; solahr me kak diar aramas mehlel kan.jrM KAUN-O me pwung oh kin kupwurki wiewia mwahu kan; me kin peikiong pahn kin momour mwohn silangi.q E kin ketin kamwerehdi kisiniei oh suwepel okohk pohn aramas suwed kan; e kin ketin kalokehkin irail kisinieng mpwumpwul. p E kin ketin kasawih aramas mwahu oh me suwed kan koaros; e kin ketin kalahdeki kowahlap me kin keid likin sapwellime kosonned akan.o KAUN-O kin ketiket nan tehnpese sarawi; mwoahle kin mi nanleng. E kin mamahsanih aramas akan wasa koaros oh mwahngih dahme re kin wiewia.Nn Sohte mehkot aramas mwahu men kak wia ahnsou me mehkoaros ohlahr.”m5 pwe aramas suwed kan kadangpesengehr nair kesik ketieu kan oh kainenehier neirail arep kan pwe re en kasikih aramas mwahu kan sang wasa rotorot kan.l 9 I kin likih KAUN-O pwe ih me doarepei. Kumwail meid pweipwei ni amwail kin ndaiong ie, “Tenge pohn nahna kan rasehng mehnpihr me kin pihrla wasa ko,Ok Komw pahn ketin karonge likwer en me toutoulahr akan oh me sepwoupwou kan; komw pahn ketin kadeikada ar pwung, pwe aramas me kin mour mwotomwot nin sampah wet en dehr kin kamasak irail kohkohlahte.tja Maing KAUN, komw pahn ketin karonge kapakap en me tikitik kan; komw pahn ketin kakehlahda nan kapehdirail.yik KAUN-O me nanmwarki poatopoat. Irail kan me kin kaudokiong koht teikan pahn kamwomwomwsang nan sapwellime wehi.yhk Komw ketin kauwehla manaman en aramas suwed kan; kaloke kin irail sapwung kan me re wiadahr re lao tokedihsang.g Ahpw komw kin ketin mahsanih; komw kin ketin kilelehdi apwal oh lokolok kan oh kin ketin onopada ahnsou koaros pwe en sewese me paisuwedlahr akan. Aramas paisuwedlahr akan kin sohpeiong komwi; komwi kin ketin sewese aramas semwehmwe kan ahnsou koaros.dfA Ia duwen aramas suwed men e kak mwamwahliki Koht oh nda, “Koht sohte pahn kalokei ie?”meS Maing KAUN, komw ketin kaloke aramas suwed pwuko! Komw ketin kupwukupwure irail kan me kin lokolok! d Aramas suwed kin mengimengloalki ndinda, “Koht sohte kin kupwurohki! E ketin karirihalahr silangi oh sohte pahn mahsanih ie.”^c5 Me lelepek lohdier kan engiengehr nanpwel; kehlail en aramas suwedo kaloweiraildier.b e rukuruk wasa rir rasehng laion emen. E kin awiawih me semwehmwe kan; e ahpw kin kaloweiraildi nan eh lidip oh tangahkiniraildoaui. a E kin rukuruk nan kisin kahnimw kan, awiawih me sohte dipe kan pwe en kemeirailla. E kin lipoahroke irail kan me sohte ar mehkot;t`a Eh koasoi kan kin mi ni koasoi en lahlahwe, likamw oh kamasak; e kin mwadang ong lokaiahn kailok oh suwed.b_= E kin mengimengloalki ndinda, “I sohte kak sapwungala; I sohte kak mihla nan apwal.”^ Aramas suwed kin pweida ni mehkoaros. E sohte kak dehdehki sapwellimen Koht kadeik kan; e kin mwamwahliki eh imwintihti kan.h]I Aramas suwed sohte kin nsenohki KAUN-O; nan eh aklapalap e kin lemeleme me sohte katepen Koht.k\O Aramas suwed kin aksuweiki eh ineng suwed kan; aramas noahrok kin lahlahwe oh kin soikala KAUN-O.x[i Aramas suwed kan aklapalapalahr oh wie kalokaloke me semwehmwe kan; komw kaloweiraildi nan lidip me re wiahda.zZ o Maing KAUN, dahme komw ketin dohkiweisang kiht? Dahme komw ketin karirihkilahr pein komwi ni at milahr nan apwal?rY] Maing KAUN, komw ketin kamasak irail; komw ketin kamarainihkin irail me irail aramas ekei me pahn mehla."X= Maing KAUN, komw ketidohla; komw dehr ketin mweidohng aramas akan en uhwong komwi! Komw ketikihda me rotorot kan mwohn silangmwi oh ketin kadeikirailda.qW[ Me semwehmwe kan sohte pahn kin lekdekla ahnsou koaros; arail koapworopwor sohte pahn ohla kohkohlahte.dVA Mehla iei imwilahn aramas suwed kan koaros, pil imwilahn irail koaros me kin soikala Koht.U{ KAUN-O ketin kasalehda pein ih sang ni sapwellime kadeik pwung kan, oh aramas suwed kan lohdier nan pein ar wiewia kan.iTK Aramas rotorot kan weiradahr pwoahr ehu oh re pwupwudiong loale; re pein lohdiong nan ar lidip.S# pwe I en kak uh mwohn mehn Serusalem kan oh koasoia mehkoaros me I kin kapikapingahki komwi. I pahn pereperen pwehki omwi ketin kapitiehla.$RA Maing KAUN, komw ketin kupwurkalahngan ong ie! Komw mahsanih kalokolok kan me ei imwintihti kan kin wiahiong ie! Maing KAUN, komw ketin kapitiesang mehla,Q# Koht kin ketin tamataman irail kan me kin lokolok; e sohte kin meliehla ngilen ar likwer, oh kin ketin kaloke me kin wia sapwung ong irail.|Pq Kumwail koulki koulen kaping ong KAUN-O, me kin kakaun Saion! Kumwail lohkihong wehi koaros dahme e ketin wiadahr! O Maing KAUN, irail kan me patohwan esei komwi pahn kin likih komwi; komw sohte kin ketin likidmeliehla mehmen me kin patohdo rehmwi._N7 Rehn KAUN-O iei wasahn ruk ong me toutoulahr akan, iei wasahn rukula ni ahnsou apwal.WM' E ketin kakaun sampah ni pwung; e kin ketin kapwung wehi kan ni kadeik pwung._L7 Ahpw KAUN-O iei nanmwarki poatopoat; e ketin koasoanedier sapwellime mwoalen kopwung.oKW At imwintihti kan sohralahr; komwi me ketin kamwomwala ar kahnimw kan, solahr me taman irail douluhl.rJ] Komw ketin kalokeier me rotorot akan oh ketin kamwomwalahr aramas suwed kan; solahr me pahn taman irail.`I9 Komw me kin ketin mehlel oh pwung ni omwi kadeik kan, komw ketin kadeikadahr ei pwung.WH' Ei imwintihti kan kin tangdoaui ni omwi kin ketido; re kin pwupwudi oh mehla.nGU I pahn kokoulki koulen peren pwehki komwi. I pahn koulki koulen kaping ong komwi, Koht Wasa Lapalap.F # Maing KAUN, I pahn patohwan kapinga komwi sang nan kapehdi unsek; I pahn patohwan koasoia wiewia kapwuriamwei koaros me komw ketin wiadahr.]E3 Maing KAUN, at Kaun, sapwellimomwi roson lapalap kin sansal wasa koaros nin sampah!ID menpihr kan oh mwahmw akan, oh mehkoaros me kin aude nan madau.5Cesihpw oh kou koaros, oh pil mahn lawalo kan;B{Komwi me ketin koasoanehdi pwe en kaunda wiepen nin limomwi koaros, komwi me pil kasapwiladahng pohnangin mehkoaruhsie.AKomwi me ketin koasoanehdi aramas pwe komwihte me re pahn patopato pah; komwi me ketin kamwarehkinirailda lingan oh wahu.g@Gdahkot aramas, me komwi kin ketin kupwukupwure; aramas mwahl, me komwi kin ketin apwahpwalih??wNi ei kin kilangdawohng pahnlahng, iei wiepen nin limomwi, maram oh usu kan me komw ketin koasoanedier nan dewerail-%4>aseri kan oh seri pwelel kan pil kin kapinga komwi. Komwi me ketin kauwadahr kelen mahwen ong sapwellimomwi imwintihti kan, pwe en irehdi irail koaros me kin pelian komwi.= {Maing KAUN, at Kaun, sapwellimomwi roson lapalap kin sansal wasa koaros nin sampah! Kapingpomwi kin leldawohng nanleng;<{I kin patohwan kapingkalahnganki ong KAUN-O sapwellime pwung; I patohwan koulki koulen kaping ong KAUN-O, Wasa Lapalap.V;%Eri, pein arail suwed kin kaloke irail oh pein arail lemei kin kauweirailla.Z:-Ahpw nan lidip kan me re kin kaunopohng meteikan, re kin pein pwupwudiong loale.9Tehk duwen aramas suwed kan ar kin koasoakoasone nan kapehdihr me suwed; re kin koasoanehdi wiepen kahpwal oh kapwaiada ar widing kan.g8G e ketikidahr sapwellime tehtehn mahwen keper kan oh kainenehier sapwellime arep kisiniei kan.67e Ma re sohte pahn wekidala koasoandi kan en ar mour, Koht pahn ketin kakengihala sapwellime kedlahs. E ketin kadangehr sapwellime kesik ketieu oh ketin kaunopadahr en kadar;^65 Koht iei sounkopwung pwung men oh e kin ketin kaloke aramas suwed kan ahnsou koaros.K5 Koht iei silepei, e kin ketin doarehla irail kan me kin peikiong.@4y Komwi Koht pwung men me kin ketin wia kadeikpen at tungoal lamalam akan oh at tungoal ineng kan. Komw ketin katokehdi wiewia suwed en aramas suwed kan oh ketin katingih me mwahu kan.3Komwi me sounkopwung en aramas koaros. Maing KAUN, komw ketin kasalehda ei pwung ni omwi pahn kadeikiehda; komw mwahngih me sohte dipei.Z2-komw ketin kapokonepene tohn wehi koaros rehmwi, oh ketin kaunirailda sang powe.&1EMaing KAUN, komw ketida nan omwi engieng! Komw ketin uhwong sarlemei en ei imwintihti kan; komw pein ketida oh sewese ie! Pwuhng me komw kin ketin kupwurki,w0geri ei imwintihti kan en pwakihiehla oh koliehdi, pwe re en peleiepeseng oh kemeiehla oh keseiediong nanpwel!B/}Maing KAUN, ei Koht, ma I wiadahr sapwung ehu ong emen, ma I pangala kompoakepahi men de ma I wiahiong ei imwintihti men mehkot suwed ni sohte kahrepe; ma I wiadahr ehu soahng pwukat-%B.}Maing KAUN, ei Koht, ma I wiadahr sapwung ehu ong emen, ma I pangala kompoakepahi men de ma I wiahiong ei imwintihti men mehkot suwed ni sohte kahrepe; ma I wiadahr ehu soahng pwukat-%-pwe ma soh, re pahn duwehte laion me pahn waielahng wasa me sohte emen kak doareiehla; re ahpw pahn dapengiepeseng wasao.#, AMaing KAUN, ei Koht, I patohdo pahn kupwuromwi pwe komwi en ketin sinsile ie; komw ketin kapitiehla oh doareiehla sang irail koaros me kin pwakipwakih ie,r+] Ei imwintihti kan pahn pehmada kanamenek mwuledek en ar lohdi; re pahn mwadangete pingida oh tangpeseng.`*9 e kin ketin karonge ie ni ei kin likwerin pek sawas oh e pahn ketin sapeng ei kapakap.k)OKumwail aramas suwed kan, kumwail keiweisang ie! KAUN-O kin ketin karonge ie ni ei kin sengiseng;t(aI solahr kak kilang wasa; meseiet mpwoskipesengier ei kin sengiseng, pwehki ei imwintihti kan me kahrehda.')I weikengkilahr ei nsensuwed laud; nipwong koaros kiei lohs kin wisekesengkihla ei kin sengiseng; ulungei pil kin wisekesengkihla pilen mesei.d&ANan sapwen me melahr akan sohte me kin tamanda mwaromwi; sohte me kak kapinga komwi wasao.e%CMaing KAUN, komw ketido oh doareiehla; sang ni omwi kalahngan komw ketin kapitiesang mehla.$oh paliwereiet oh ngeniet unsek milahr nan apwal laud. Maing KAUN, ia erein omwi pahn ketin awiawih mwohn omwi pahn ketin sewese ie?w#gMaing KAUN, I patohwan weikeklahr; komw ketin kupwure ie. Komw ketin kakehleiehda; pwe I weikeklahr kowahlap;n" WMaing KAUN, komw dehr ketin engieng pahi, oh angiangih ie! Komw dehr ketin kaloke ie ni omwi engieng!!- Maing KAUN, komw kin ketin kupwuramwahwih irail kan me kin peikiong komwi; sapwellimomwi limpoak rasehng mehnsansar ehu, me kin doandoare irail.O  Ahpw irail koaros me kin diar arail wasahn ruk rehmwi pahn kin pereperen; re kak kokoulki ar peren ahnsou koaros. Komw ketin sinsile irail kan me kin poakohng komwi; re kin nsenamwahu pwehki komwi.G Maing Koht, komw ketin kadeikada oh kaloke irail, ar koasoandi kan en pein kauweirailla. Komw ketin kasareirailsang mwohn silangmwi pwehki tohtohn diparail kan oh ar kin kahngohdiong komwi.+ I sohte kak likih dahme ei imwintihti kan ndinda; pwe ihte re men kauweiehla. Ar koasoi kan me lingan oh kansenamwahu, ahpw diren widing suwed.*MMaing KAUN, ei imwintihti kan me ngeder! Komw ketin kahluwa ie pwe I en kak kapwaiada kupwuromwien; komw ketin kasalehiong ie alomwi pwe I en kak idawehn komwi.7Eri a, pwehki sapwellimomwi limpoak lapalap, I kak patohdo nan tehnpasomwi; I kak kaudok nan Tehnpasomwi sarawi oh poaridi ong komwi ni wahu lapalap.r]Komw kin ketin kamwomwala aramas likamw akan oh sohte ketin kupwurki me widingan oh sounkam aramas akan.oWKomw sohte kin ketin kupwurki aramas me aklapalap akan; komw kin ketin kalahdeki aramas suwed koaros.!Komwi Koht emen me sohte kin ketin kupwurperenki wiewia sapwung kan; komw sohte kin ketin mweidohng me suwed kan en mihmi mwohn silangmwi.  komwi kin ketin karonge ngileiet nimenseng. Ni dakadahn ketipin, I kin patohwan kapakap oh kin kasikasik pasapengpe sang rehmwi.~uMaing ei Koht oh ei nanmwarki, komw ketin karonge ngilen ei pek sawas! Maing KAUN, I kin patohwan kapakapohng komwi;O Maing KAUN, komw ketin karonge ei pato kat oh pil ei tungoal sengloal.b=Ni ei kin wendi, I kin meirla ni popohl; pwe komwi, Maing KAUN, me kin ketin sinsile ie. >"~}}0|| {{k{zz`yyxxwwvv7uu,ttFss^rrr-qqhpp:oo*nn*mm]mllkkDjjjiiBhhVggg0ffFee]dddc{cboaa`\__w^^<]]:\\r[[ZUYYXX#WVVdUUgUTTFTSRRR&QQPOOCNN"MLLLK\JIII$HH5GGFEEHDD,CCHBB A@@?l>>==\<<;;$:}99p88b77,66?55i54433F22I111'002//b/..M--e-,,9++;**4))5(((%''h&&]%%%2$$5##;""(!!c wBc39`y{&VlD#0Lr_ e  = v W w >7$M>V%%Kosonned en eh Koht kin poad nan eh mohngiong oh e sohte mwahn kin mweisang.Z-%Koasoien aramas mwahu me diren loalokong, oh e kin lamalam pahrek ahnsou koaros.V%%Me pwung kan pahn koukousoan nan sahpwo oh re pahn sapwenikihla kohkohlahte.H %pwe KAUN-O kin kupwurperenki dahme pwung oh sohte kin likidmeliehla sapwellime aramas loalopwoat akan. E kin ketin sinsile irail ahnsou koaros, a kadaudok en me suwed akan pahn koakoahksang.p Y%Sohpeisang me suwed, oh wia me mwahu, eri kadaudokomw kan ahpw pahn koukousoan nan sahpwo kohkohlahte; w%Ahnsou koaros e kin kadek oh mweidohng aramas nah mwohni pwe re en doadoahngki, oh nah seri kan wia kapai ehu ong ih.$ A%Ni ei pwulopwul, oh met ni ei mahlahr, I saikinte kilang aramas mwahu men me KAUN-O ketin likidmeliehla, de nah seri kan pekipeki ar tungoal kisin mwenge.k O%Ma re pahn pwupwudi, re sohte pahn wonohnte nanpwel, pwe KAUN-O pahn ketin sewese kapwourirailda. }%KAUN-O kin ketin kahluwa aramas akan nan ahl me re en weweid ie oh kin ketin sinsile irail kan me kin kaparanda kupwure.  %Me KAUN-O kin ketin kupwuramwahwih, iei irail me pahn koukousoan nan sahpwo, a irail me rialahr pahn KAUN-O, pahn koakoahksang.kO%Aramas suwed akan kin pweipwand, ahpw sohte kin kapwungala, a aramas mwahu kan me sapan oh kadek.#%Ahpw aramas suwed akan pahn mehla; imwintihti en KAUN-O kan pahn sohrala rasehng wahn rohs en nanwel akan; re pahn sohrala duwehte ediniei.[/%Re sohte pahn lokolok ni ahnsou apwal; pwe ar dipwisou pahn itar ni ahnsoun lehk.hI%KAUN-O kin ketin apwalih irail me kin peikiong, oh irail pahn sapwenikihla sahpwo kohkohlahte.mS%pwehki KAUN-O pahn ketikihsang kehlail en aramas suwed kan, e ahpw pahn ketin sinsile me mwahu kan.zm%Mehnda ma en aramas mwahu men eh dipwisou me tikitik, ahpw e kesempwalasang en aramas suwed koaros ar kepwehpwe,`9%ahpw re pahn mehkihla pein nair kedlahs akan, oh nair kesik ketieu kan pahn timpeseng..U%Aramas suwed kan kin ngapkipeseng nair kedlahs oh kosepene nair ketieu, pwe re en kemehla me semwehmwe oh paisuwed kan, oh en kemehla irail kan me kin wia me mwahu;jM% Ahpw KAUN-O kin ketin kiparamatki aramas suwed kan, pwe e mwahngih me re kereniongehr kamwomwla.l~Q% Aramas suwed kin wia koasoandi me kin uhwong aramas mwahu oh re kin kangkakil kin irail ar kailok.U}#% a me aktikitik kan pahn sapwenikihla sahpwo oh re pahn paiamwahu oh popohl.l|Q% Ahnsou keren aramas suwed kan pahn sohrala; ke pahn rapahkin irail, ke ahpw sohte pahn diar irail;d{A% Irail kan me kin likih KAUN-O pahn sapweniki sahpwo, a aramas suwed kan pahn koakoahksang.Oz%Ke dehr pwunod de lingeringer; pwe met pahn kahrehiong uhk nan apwal.y7%Kanengamahiong oh awiawih dahme KAUN-O pahn ketin wia; ke dehr pwunodki paiamwahulahn meteikan de pil irail me kin pweida nan ar koasoandi suwed kan.Tx!%E pahn kupwurehda pwe omw wiewia pwung kan en lingalingla duwehte ketipin.Bw%Mweidohng KAUN-O pein kowe; likih, e ahpw pahn seweseiuk.`v9%Rapahki omw peren rehn KAUN-O; oh e ahpw pahn ketikihong uhk dahme ke keieu inengieng.huI%Likih KAUN-O, oh wiahda tiahk mwahu, ke ahpw pahn koukousoan nan sahpwo oh sohte perki mehkot.mtS%Re pahn mwadang sohrala duwehte dihpw me mengila; re pahn mehla rasehng kisin tuhke me kin mengidi.gs I%Ke dehr pwunodki aramas suwed akan; ke dehr pil peirinki paien irail me kin wiahda me sapwung.grG$ Kumwail kilang wasa me aramas suwed kan pwupwudiong ie. Re wonohnehr wasao sohte kak pwourda.wqg$ Komw dehr ketin mweidohng me aklapalap akan en mahweniong ie de aramas suwed kan en kahrehda ei pahn sopohla.p$ Komwi ketin dadaurete sapwellimomwi limpoak ong irail kan me kin patohwan esei komwi oh ketin wia me mwahu ong me pwung kan.foE$ Komwi me poahsoan en mour koaros, oh pwehki sapwellimomwi marain se kin kak patohwan marain.n3$Se kin kamadipwki kisin tungoal koaros me komw kin ketikihda; komw kin ketin mweidohng kiht se en kin nimpil sang ni pilen sapwellimomwi kalahngan.}ms$Maing Koht, ia uwen kesempwal en sapwellimomwi limpoak poatopoat! Se kin diar silasil pahn mwetehn nin limomwi kan.'lG$Sapwellimomwi pwung inenen ileile duwehte nahna kan; sapwellimomwi kadeik loal duwehte loalen nan madau. Komw kin ketin apwahpwalih aramas akan oh mahn akan.zkm$Maing KAUN, sapwellimomwi limpoak poatopoat kin leldalahng nanleng; sapwellimomwi loalopwoat kin kipe pahnlahng. j$E kin wiahda koasoandi suwed kei nindokon eh kin wonohn nan dewe; e sohte kin wia mehkot mwahu, oh sohte suwed ehu e kin soikala.Xi)$Eh koasoi kan me suwed oh diren likamw; e solahr kin wia dahme mwahu oh pwung.hhI$Pwehki eh kin wiahki pein ih mehkot, e kin lemeleme me Koht sohte pahn diar dipe oh kalokehki.bg ?$Dihp kin momour loalen aramas suwed; aramas suwedo kin soikala Koht oh sohte kin wauneki.sf_#I ahpw pahn patohwan lohkiseli sapwellimomwi pwung, oh pahn kin kapinga komwi sang nimenseng lel nipwong.[e/#Ahpw irail kan me men kilang pwungla mwahu en ei kopwung re en ngisingiski arail peren oh kapwukapwurehiong koasoi pwoatet, “Ia uwen lapalap en KAUN-O! Eh kin ketin kupwurperenki pweidahn sapwellime ladu.”d##Eri, irail kan me kin kepitki ei lokolok; re en lohdi oh pingida. Irail kan me kin kahski dene re mwahu sang ie re en namenekla oh sarohdi.bc=#Komw dehr ketin mweidohng re en ndinda, “Kitail piseksangehr! Ih me kitail mwauhki!”b#Maing KAUN, komwi me pwung, komw ketin kalohkihda duwen eh sohte dipei; komw dehr ketin mweidohng ei imwintihti kan en kepitki ei apwal.naU#Maing KAUN, komw ketida oh ketin doareiehla; ei Koht, komw ketida oh ketin sewese ie nan ei kopwung. ` #Ahpw komwi, Maing KAUN, komwi me ketin mahsaniher met. Eri, Maing KAUN, komw dehr ketin nennenla; komw dehr ketin dohweisang ie!O_#Re kedipa ie ni ngihl laud, ketihtihki, “Se kilang dahme ke wia!”^#Re sohte kin mwomwen lokaia kadek; ahpw ihte re kin kinehda soangen likamw koaros duwen aramas akan me kin ngoangki meleilei oh popohl.>]u#Komw dehr mweidohng ei imwintihti kan, aramas likamw pwukan, en pereperenki ei lohdi. Komw dehr mweidohng irail kan me kin kailongkin ie ni so kahrepe, re en perenki ei pahtoulahr.\w#I ahpw pahn kapingkalahngan ong komwi mwohn pokon en sapwellimomwi aramas akan; I pahn kapinga komwi mwohrail koaros.[#Maing KAUN, ia erein omwi pahn mamahsanihte? Komw ketin kapitiesang ar tiahk suwed kan; komw ketin doarehla ei mour sang laion pwukat.cZ?#Re kangkakil ie masarail kan diren kailok, duwehte aramas me kin kouruhrki me nehtuk men. Y #Ahpw nan ei apwal, re perenda oh keidohng mpei pwe re en kapailokei ie; mehn liki kan keme ie oh sohte tokedihsang wokiwokih ie.X5#duwehte ei kin kapakapki kompoakepahi men de riei men. I kin kokohseli oh koskipene nsensuwed, duwehte emen me kin nsensuwedki kapilsalehdalahn ine.W{# Ahpw ni ar soumwahuda, I pwuhriong nan likoun nsensuwed; oh pein kalokehkin ie kaisihsol; I kin poaridi wia ei kapakap,WV'# Re kin dupungki ei wiewia mwahu me suwed, ngehi eri kin nan kapehd tikitikla.fUE# Aramas suwed kan kin karaunlikamw ong ie oh kadipahkin ie dihp toutou kei me I so mwahn ese.HT # I pahn patohwanohng KAUN-O sang loalei unsek, “Maing, sohte emen me duwehte komwi. Komw kin ketin silehsang me luwet akan me kehlail kan, me semwehmwe kan sang me kin kaloke irail akan.”\S1# Eri, I pahn nsenamwahu pwehki KAUN-O; I pahn pereperen pwehki eh ketin doareiehla. R #Ahpw paisuwed en kamwomwmwomwla pahn lel irail ni arail sasairki; re pahn pein lohdiong nan arail lidip oh pwupwudi oh mwomwla.`Q9#Re koasoanediong ie lidip ni so kahrepe oh weirada pwoahr loal ehu pwe re en koliehdi._P7#Alarail en rotala oh likekirisla, nindokon tohnleng en KAUN-O eh pahn kamwomwirailla!rO]#Re en rasehng dipw meng me kisinieng kin ipirseli nindokon tohnleng en KAUN-O eh pahn pwakihirailpeseng!N-#Irail kan me kin nannantihong re en kemeiehla re en lohdi oh namenekla! Irail kan me kin koasoakoasone re en uhwong ie re en sarohdi oh pingida!M/#Komw ketikihda sapwellimomwi ketieu oh sile en mahwen oh uhwong irail kan me kin pwakipwakih ie. Komwi en inoukihong ie me komwi pahn doareiehla.XL)#Komw ketikihda sapwellimomwi mehnsansar oh tehtehn peien oh ketido doareiehla.uK e#Maing KAUN, komw ketin uhwong irail kan me kin uhwong ie, oh ketin angiangih irail kan me kin men peiong ie.J{"KAUN-O pahn ketin doarehla sapwellime aramas akan; irail kan me kin patohla reh pwe en ketin sinsile irail pahn mourla.oIW"Mehkot suwed pahn kemehla aramas suwed kan; irail kan me kin kailongki me pwung kan pahn ale lokolok.EH"KAUN-O kin ketin sinsile, sohte tih pwoat reh me timpeseng.nGU"Apwal tohto kin lelohng aramas mwahu men, ahpw kAUN-O kin ketin doarehsang nan eh apwal akan koaros;F{"KAUN-O kin ketiket mpen irail me nan kapehd tikitikilahr; oh kin ketin doarehla irail kan me kin sohla ar koapworopwor.E}"Me pwung kan kin likweriong KAUN-O oh e kin ketin karonge irail; e kin ketin kapitirailsang nan arail apwal akan koaros.dDA"E kin ketin pelian irail kan me kin wia me suwed, eri re pahn manoknokla ni ar pahn mehla.SC"KAUN-O kin ketin sinsile me pwung kan oh kin ketin karonge ar likwer kan.nBU"Kumwail sohpeisang me suwed oh wiahda me mwahu; kumwail nantihong kolokol popohl ni mohngiong unsek.?Ay" Eri, kumwail dehr lokaia suwed, oh dehr lokaia likamw.Z@-" Kumwail men nsenamwahu nan amwail mour? Kumwail anahne mour werei oh nsenamwahu?u?c" Kohdo, kumwail kompoakepahi pwulopwul kan, oh rong ie, pwe I pahn padahkihong kumwail duwen wauneki KAUN-O.>" Laion kan pil kin duhpengkihla eh sohte mwenge, ahpw irail kan me kin peikiong KAUN-O, sohte pahn luhs sang mehkot mwahu. =" Kumwail sapwellime aramas akan koaros, kumwail wauneki KAUN-O, irail koaros me kin peikiong pahn ahneki soahng koaros me re anahne.s<_"Kumwail pein rapahki ia uwen kalahngan en KAUN-O. Meid pai irail kan me kin diar sileparail pahn kupwure.r;]"Sapwellime tohnleng kin sinsile irail kan me kin wauneki KAUN-O, oh kin kapitirailsang soahng keper kan.:"Me sohte sawaseparail akan kin likweriong, oh e kin ketin sapeng irail; e kin ketin doareirailla sang ar apwal akan koaros.[9/"Me toutoulahr akan kin sohpeiong oh kin nsensenamwahu; re sohte pahn nsensuwedla.j8M"I kapakapohng KAUN-O, e ahpw ketin sapeng ie; e ketin kasaledekihiehla sang nan ei masak koaros.^75"Kumwail iang ie lohkiseli roson lapalap en KAUN-O; kitail wiakihteieu kapinga mware!w6g"I pahn kin patohwan kapingahki wiepen nin lime kan; kumwail me toutoulahr akan, kumwail rong oh nsenamwahula!k5 Q"I pahn patohwan kapingkalahngan ong KAUN-O ahnsou koaros; I sohte pahn tokedihsang ei kapikapinga.p4Y!Maing KAUN, sapwellimomwi limpoak poatopoat en ketiket reht, ni at kin patohwan koapworopworkin komwi.R3!Kitail kin pereperen pwehki ih; kitail kin likih sapwellime mwar sarawi.J2 !KAUN-O, me atail koapworopwor; ih me silepatail oh sawasepatail.\11!E kin ketin doareirailla sang mehla; e kin ketin komokomour irail ni ahnsoun lehk.n0U!KAUN-O kin ketin sinsile irail me kin peikiong, irail kan me kin likih sapwellime limpoak poatopoat.m/S!Oahs akan en nan mahwen pil sohte kateparail ong powehdi; ar kehlail mehlel sohte kak doareirailla..{!Sohte nanmwarki men kin powehkihdi kehlail en sapwellime karis; sohte sounpei men kin powehkihdi eh kommwad nan mahwen.f-E!Ih me kin ketin wiahda audepen kapehdirail kan koaros, oh kin mwahngih ar wiewia kan koaros.a,;!Sang nan mwoale ileilehie e kin ketin ireirong aramas koaros me kin kousoan nin sampah.R+! KAUN-O kin ketin kaikairoir sang nanleng, oh kin mahsanih aramas koaros.r*]! Meid pai wehi me eh Koht, iei KAUN-O; meid pai aramas akan me e ketin piladahr pwe en sapwellimanikihla!)! A sapwellime koasoandi kan kin mihmi poatopoat, koasoandi kan en nan kupwure kin duweduwehte erein dih koaros kohkohlahte.j(M! KAUN-O kin ketin kapwowiala koasoandien wehi kan; e kin ketin kasohrehla lamalam en aramas akan.e'C! Ni eh ketin mahsente, sampah ahpw kepikipikda; ni eh ketin poahngok mehkoaros ahpw pwarada.w&g!Kumwail tohn sampah koaros, kumwail kaudokiong KAUN-O! Kumwail aramas en sampah pwon, kumwail wauneki KAUN-O!l%Q!Eh ketikipene pilen madau koaros wasahtehkis; e ketin kelepene kepin madau kan nan imwen nahk kan.b$=!Nanleng wiawihkihda mahsen en KAUN-O, eh mahsen me pil wiahda ketipin, maram oh usu kan.m#S!KAUN-O kin ketin poakohng me pwung oh me mehlel, oh sampah direkilahr sapwellime limpoak poatopoat.c"?!Mahsen en KAUN-O me mehlel, oh sapwellime pwuhng kin dehde ni wiepen nin lime kan koaros.~!u!Kumwail tiakada apwoat koul kapwen. koulki ni ngihl kaselel sang ni noumwail keseng kan oh ngisingiski amwail peren!i K!Kumwail kapingahki KAUN-O noumwail keseng kan, kumwail kouliong sang ni selen noumwail arp kan. !Kumwail koaros me pwung kan, kumwail perenkihda wiepen nin limen KAUN-O; kumwail kan me kin peikiong, kumwail kapinga KAUN-O!(I Kumwail me pwung kan, kumwail koaros nsenamwahu oh pereperen pwehki wiepen nin limen KAUN-O. Kumwail koaros me kin peikiong, kumwail ngisingiski amwail peren!y Aramas suwed kan pahn kin lokolok, ahpw irail kan me kin likih KAUN-O sapwellime limpoak poatopoat pahn sinsile irail. Ke dehr pweipwei duwehte oahs de ahs, me konehngete kisin mete oh sahl en kohwong ni ewe, pwe en kin peik oh dukiong uhk.”mS KAUN-O mahsanih, “I pahn padahkihong uhk ahl me ke pahn weid ie; I pahn kaweid uhk oh panawihiuk.+ Komwi me ei wasahn ruk; komwi pahn ketin doareiesang apwal. I ahpw pahn koul oh kapinga sapwellimomwi komour, pwehki komwi me ketin sinsile ie.#? Eri, sapwellimomwi aramas loalopwoat kan koaros en kapakapohng komwi ni ahnsou apwal; ma lapalahn lapake en apwal ehu pahn wiawi, e sohte pahn lel irail./W I ahpw wehkadahng komwi dipei kan, oh sohte ekihla ei sapwung kan. I lemedahr I en wehkadahng komwi ei ketihwo kan, komwi ahpw ketin mahkikihong ie dipei kan koaros.&E Maing KAUN, komw kin ketin kaloke ie ni rahn oh nipwong; solahr angin nan kapehdiet, e rasehngalahr pwoaiken nimenseng me kin sohrala ni karakar en ketipin.eC Ni ei sohte kin wehkada dipei kan, I kin tihwohla wie sengiseng sang nimenseng lel nipwong.pY Meid pai aramas me KAUN-O solahr ketin kapwukoahki dipe kan; oh me saledek sang soangen widing koaros.` ; Meid pai aramas me kin ale lapwepen dipe kan, me Koht kin ketin mahkikihong eh sapwung.RKumwail koaros me kin koapworopworki KAUN-O, kumwail kehlail oh kommwad.,QKumwail poakohng KAUN-O, kumwail koaros sapwellime aramas loalopwoat akan! KAUN-O kin ketin sinsile me loalopwoat akan, e ahpw kin ketin kaloke me aklapalap akan.$AI masepwehkada, I ahpw lemeleme me e ketin keseielahr sang mwohn silangi. Ahpw soh, pwe e ketin karonge ei likwer, ni ei patohwan peki sawasepei sang reh.!Kapinga KAUN-O! Ia uwen kapwuriamwei en eh ketin kasalehda sapwellime limpoak ong ie ni ei imwintihti kan ar kapiliepene oh mahweniong ie!#?Komw kin ketin karukihirailla mwohn silangmwi sang koasoandien aramas akan; komw kin ketin pereirailla wasa mwahu sang lokaia suwed en ar imwintihti kan.`9Meid kapwuriamwei soangen mwahu kan me komwi ketin nekinekidohng irail me kin wauneki komwi! Aramas koaros patohwan ese duwen omwi kupwur mwahu, ia uwen mwahu en omwi kin ketin sinsile irail kan me kin likih komwi.w gKomw ketin katokehdi me likamw akan, irail koaros me aklapalap oh kahngohdi, me kin mwamwahliki me pwung kan.1 [Maing KAUN, I kin likweriong komwi; komw dehr ketin mweidohng ie I en namenekla. Aramas suwed kan en namenekla; re en nennenla oh kohdilahng nan sapwen me melahr akan. Komw ketin mahsanih sapwellimomwi ladu menet ni kupwur kalahngan; komw ketin doarehkiniehla sapwellimomwi limpoak poatopoat. 7I kin patopato ni epwelipen nin limomwi kan ahnsou koaros; komw ketin doareiehla sang rehn ei imwintihti kan, oh pil sang irail kan me kin kaloke ie.> wAhpw Maing KAUN, I kin likih komwi; komwi me ei Koht!%C I kin rong mwenginingin en ei imwintihti tohto; kamasepwehk kin kapikapil ie! Re wie lamalamki ar pahn uhwong ie, re koasoakoasone duwen ar pahn kemeiehla.pY Aramas koaros manokeielahr, duwehte ngehi aramas mehla men, I rasehng mehkot mwahl me aramas keselahr.)K Ei imwintihti kan koaros, ahpw mehlel mehn mpei kan, kin mwamwahlikin ie. Irail kan me kin ese ie re masakielahr; ni ar kin kilang ie nanial, re kin tangdoaui.  Solahr angi pwehki ei nsensuwed, oh sengiseng kamwotelahr mouri. I luwetkilahr ei apwal akan koaros, pil tih kat wie luhluwetala.  Maing KAUN, komw ketin kupwure ie, pwe I milahr nan apwal; nan poaren mesei kat tihwokilahr ei kin sengiseng; I weikeklahr mehlel.Komw sohte ketin mweidohng ei imwintihti kan en koliehdi; komw ketikihongieier saledek en patohseli wasa kan me I anahne.%I pahn nsenamwahu oh pereperen pwehki sapwellimomwi limpoak poatopoat. Komw kin ketin mahsanih ei lokolok; komw pil ketin mwahngih ei apwal.lQKomwi kin ketin kalahdeki irail kan me kin kaudokiong koht likamw akan, a ngehi I kin likih komwi.}sI kin mweidohng pein ngehi nin limomwi kan. Maing KAUN, komw pahn ketin doareiehla, pwe komwi Koht loalopwoat emen._7Komw ketin sileiesang nan lidip me re wiahiongieier; komw ketin pereiesang nan keper.n~UKomwi me ei wasahn ruk oh doarepei; komw kaweid ie oh kahluwa ie nin duwen me komw ketin inoukidahr./}WKomw ketin karonge ie! Komw ketin doare ie ahnsou wet! Komw ketin wiahla ei wasahn ruk pwe komwi en ketin sinsile ie; komw ketin wiahla kelepei, oh ketin doareiehla..| WMaing KAUN, I patohdo pahn kupwuromwi pwe komwi en ketin sinsile ie; komw dehr ketin mweidohng ie I en lohdi. Komwi Koht pwung men; I peki komwi en ketin doareiehla!!{; Eri, I sohte pahn nennenla; I pahn koulkihong komwi koulen kaping. Maing KAUN, komwi me ei Koht; I pahn patohwan kapingkalahngan ong komwi kohkohlahte.zy Komw ketin wekidalahr ei nsensuwed ong ni kahlek en peren; komw ketikihsangehr ei nsensuwed oh kapilkiniepenehr peren.kyO Maing KAUN, komw ketin karonge ie oh kupwurkalahngan ong ie! Maing KAUN, komw ketin sewese ie!”Yx+ “Dahme komw pahn paieki sang ei pahn mehla? Kamwahu da me komw pahn ketikihsang ei pahn mwerpeseng nan sousou? Ia duwe, me melahr akan kak kapinga komwi? Re kak lohkiseli sapwellimomwi kalahngan poatopoat?OwMaing KAUN, I patohwan likweriong komwi; I patohwan pek sawas rehmwi:8viMaing KAUN, komw ketin kupwur mwahu ong ie; komw ketin sinsile ie rasehng kelen mahwen pohn nahna ehu. A mwuhr komwi ahpw ketin karirihala pein komwi, ngehi eri masepwehkada.bu=Ni ei pehm me I saledek sang apwal I kin mengimengloalki, “I sohte mwahn kak lohdi.”"t=Sapwellime engieng kin ahnsoute kis, a sapwellime kalahngan kin poatopoat erein mour. Pilenmas kin kak kereker nipwong, ahpw peren kin leledo nimenseng.(sIKumwail sapwellime aramas loalopwoat kan koaros, kumwail koul kapinga KAUN-O. Kumwail tamanda dahme Me Sarawio ketin wiadahr, kumwail eri kapingkalahngan ong!r}komw ketin doareiesang nan sousou. Ni ei patopatolahngehr rehn me melahr akan, komw ahpw ketin kasapahldohng ie ei mour.wqgMaing KAUN, ei Koht, I patohwan likweriong komwi pwe komwi en ketin sewese ie; komwi ahpw ketin kakehleiehda; p Maing KAUN, I patohwan kapinga komwi pwehki omwi ketin komourielahr, oh omwi sohte ketin mweidohng ei imwintihti kan en kepitkin ie.`o9 KAUN-O kin ketin kakehlahda sapwellime aramas akan oh kupwuramwahwih kin irail popohl.inK KAUN-O kin ketin kakaun pihl loal akan; e kin ketin kakaun nin duwen nanmwarki men kohkohlahte.5mc Kapitien KAUN-O kin itikada tuhke lap akan en nanwel, oh kin kamwerehsang tehn tuhke kan, nindokon aramas koaros me pato nan Tehnpaso kin weriwerki, “Kaping ong Koht!”Wl'Kapitie kin kahrehda rerrer en nan sapwtehn; e kin itikada sapwtehn en Kades.;kqKapitien KAUN-O kin kahrehda lioal eh kin piripir.wjgE ketin kalusseli nahna kan en Lepanon rasehng koupwul kan oh kalus nahna Ermon rasehng kouwol pwulopwul men.\i1Kapitien KAUN-O kin karaukehdi tuhke sidar kan, oh pil tuhke sidar kan en Lepanon.EhKapitien KAUN-O me manaman. Kapitien KAUN-O me diren roson. g Kapitien KAUN-O peipeido sang pohn pihl akan; Koht lingaling wie ngirisek rasehng nansapwe, kapitie ikiparpesengehr pohn madau.mfSKumwail kapinga mwar lingaling en KAUN-O; kumwail poaridihsang Me Sarawio ni eh pahn ketin pwarodo.ve gKapinga KAUN-O, kumwail sapwellimen Koht kan me pato pahnlahng; kumwail kapinga sapwellime lingan oh manaman.'Komw mahsanih uwen ngeder en ei imwintihti kan; oh uwen ar kin kailongkin ie!^=5Komw ketin kupwurehla ei pahtou oh lokolok oh ketin mahkikihong ie dipei kan koaros.j<MKomw ketin kamaiawihiehda sang nan ei pwunod akan oh ketin doareiesang nan ei apwal akan koaros.k;OMaing KAUN, komw ketin sohpeidohng ie oh kupwurkalahngan ong ie, pwe I kelehpwlahr oh I me luwet.e:CI kin rapahki sawasepei rehn KAUN-O ahnsou koaros, e ahpw kin ketin kapitiesang wasa keper.z9mKAUN-O kin ketin kompoakepahniki irail kan me kin peikiong, oh e kin ketin katengehdi ong irail sapwellime inou.V8% Re pahn kin paiamwahu ahnsou koaros, oh nair seri kan pahn sapweniki sahpwo.U7# Irail kan me kin wauneki KAUN-O pahn ese sang reh ahl me re pahn weweid ie.r6] Maing KAUN, komw ketin kapwaiada omwi inowo, oh ketin mahkikihong ie dipei kan, pwe dipei kan me ngeder.5# Ni sapwellime limpoak oh loalopwoat e kin ketin kahluwa irail koaros me kin kapwaiada sapwellime inou oh peikiong sapwellime kosonned akan.d4A E kin ketin kahluwa me aktikitik kan nan ahl pwung oh kin ketin padahkihong irail kupwure.h3IPwehki KAUN-O eh pwung oh mwahu, e kin ketin padahkihong me dipan akan ahl me re en weweid ie.!2;Komw ketin mahkikihong ie dipei oh ei sapwung kan en ni ei pwulopwulo. Maing KAUN, komw ketin tamankin ie sapwellimomwi limpoak poatopoat oh kalahngan.1Maing KAUN, komw ketin tamanda sapwellimomwi kalahngan oh limpoak poatopoat, me komw ketin kasaledahr sang nin tepin kawa."0=Komw ketin padahkihong ie duwen ei pahn momourki sapwellimomwi mehlel, pwe komwi me ei Koht, komwi me ketin doareiehla. I kin likih komwi ahnsou koaros.Z/-Maing KAUN, komw ketin padahkihong ie, oh kasalehiong ie sapwellimomwi ahl akan.e.CMe kin likih komwi sohte kin lohdi, ahpw me kin kahngohdiong komwi, iei irail me kin lohdi.-#Maing ei Koht, komwi me I kin likih. Komw ketin doareiesang kanamenekpen ei lohdi; komw dehr mweidohng ei imwintihti kan re en kepitkin ie!,, UMaing KAUN, I kin kapakapohng komwi;f+E Ihs nanmwarki lapalap menet? lei ih me KAUN-O, Wasa Lapalahpie-iei ih me nanmwarki lapalapo!p*Y Kumwail ritingada wenihmw kan, kumwail langahda wenihmw laud akan, pwe nanmwarki lapalapo en ketilong!r)]Ihs me nanmwarki lapalap menet? lei ih me KAUN-O, me roson ohmanaman, KAUN-O, me kin powehdi nan mahwen.p(YKumwail ritingada wenihmw kan, kumwail langahda wenihmw laud akan, pwe nanmwarki lapalapo en ketilong!p'YIh soangen aramas pwukat me kin patohdohng rehn Koht, me kin patohdohng mwohn silangin Koht en Seikop.p&YKAUN-O pahn ketin kupwuramwahwihirailda oh doareirailla; Koht pahn ketin kalohkihda me sohte diparail.%!Irail kan me makelekel ni ar wiewia kan oh pil ni ar lamalam, me sohte kin kaudokiong dikedik en eni kan, oh me sohte kin wia inou likamw.f$EIhs me warohng kohdalahng pohn dohlen KAUN-O? Ihs me pahn kak pedolong nan Tehnpese sarawio?d#AE ketin kauwada sampah pohnangin pihl akan, oh ketin poahsoanehdahsang ni kepin madau kan.z" oKAUN-O me sapwellimaniki sampah oh audepe kan koaros; e ketin sapwellimaniki sampah oh mehkoaros me momour loale. ! I ese me sapwellimomwi kalahngan oh limpoak pahn ieiang iehte erein ei mour; oh I pahn patopatohte nan tehnpasomwi kohkohlahte.; oKomw ketin kaunopadahng ie kamadipw ehu, wasa me ei imwintihti kan koaros kak kilang ie; komw ketin kasamwo ie oh kielediong leh pohn moangei oh kadikadirehdohte ei tungoal kep..UMaing KAUN, mehnda ma I weweidwei nan rotorot mosul, a I sohte pahn masak mehkot, pwe komw ketin ieiang ie! Sapwellimomwi irar oh lepin seipali pahn kin sinsile ie.kOE kin ketin kakehleiehda. E kin ketin kahluwa ie nan ahl me pwung, nin duwen eh ketin inoukidahr.mSE ketin kommoaleiehdi nan mohsen dihpw kaselel kei, oh kin ketin kahluwaielahng ni pihl mwakelekel.5 gKAUN-O, iei silepei; solahr me I pahn anahne.jMAramas akan me saikinte ipwidi pahn rong: “Kaun-o ketin kamouralahr sapwellime aramas akan!”c?Dih kan me pahn kohdo pahn papah; aramas akan pahn padahkihong dih en mwuhr duwen KAUN-O.b=Me aklapalap koaros pahn poaridi mwowe; me pahn mehla koaros pahn poaridi mwohn silangi.8kKAUN-O iei nanmwarki, oh e kin kakaun wehi kan.Tohn wehi kan koaros pahn tamanda KAUN-O. Sang ni irepen sampah koaros re pahn sohpeiong; keinek en sampah kan koaros pahn kaudokiong. Me semwehmwe kan pahn tungoale uwen me re anahne; irail kan me patohdohng rehn KAUN-O pahn kapinga ih. Re en paiamwahu kohkohlahte!3I pahn kapinga wiepen nin limomwi kan nan pokon laud akan; I pahn kapwaiada meirong kan me I inoukidahr mwohn irail koaros me kin kaudokiong komwi.2]E sohte ketin likidmeliehla me semwehmwe kan de mwamwahliki arail lokolok kan; e sohte kin ketin sohpeisang irail, ahpw kin ketin kupwure irail ni ar kin likweriong.”'“Kumwail ladu en KAUN-O kan, kumwail kapinga! Kumwail kadaudok en Seikop kan, kumwail wauneki! Kumwail mehn Israel kan, kumwail kaudokiong!ykI pahn koasoiaiong nei aramas akan duwen wiepen nin limomwi kan; I pahn kapinga komwi nan pokon en aramas akan:_7Komw ketin kapitiehla sang laion pwukat; pwe sohte ei kehl rehn kouwol lawalo pwukat.  ~V}}}%||g{{{0zzizyy\xxxDwvvfvuuttt2ssTsr\qqRppFooKnndnmBlbkkjj8ihggfedd"cjc#bbLau``[__I^^K]]2\\\[[[ZZAYY>D==1<'''@&&%%$;###""=!!r! <Dw =`iU<2IPzZF N J PUy w g6Komwi me ketin kapitiehla sang nan ei apwal akan koaros, oh I patohwanehr duwen ei imwintihti kan ar lohdier. 6Maing KAUN, I pahn patohwan perenki wiahiong komwi ehu meirongen; I pahn patohwan kapingkalahngankihong komwi pwehki omwi kupwur mwahu. 6Koht en ketin kupwure pwe ei imwintihti kan en lokolongki pein ar wiewia suwed kan. E pahn ketin kamwomwirailla pwehki ih me loalopwoat.: o6Ahpw Koht iei sawasepei. Kaun-o iei soundoarepei.  6Aramas aklapalap ekei kohkohdohng peiong ie; aramas lemei kan songosong en kemeiehla-% soangen aramas me sohte kin wauneki Koht.\16Maing Koht, komw ketin karonge ei kapakap; komw ketin karonge ei tungoal pato kat!z o6Maing Koht, komw ketin doarehkiniehla sapwelimomwi manaman; komw ketin kasaledekehkiniehla sapwellimomwi manaman!!;5Ia uwen ei kapakap pwe komourpen Israel en pwarodo sang Saion. Ia uwen peren me mehn Israel kan pahn wia ni ahnsou me Koht pahn pwurehng kapaiairailda!w5Ahpw re pahn masepwehkada, ni soangen masepwehk ieu me sohte kin lel irail sang mahs kohdo, pwe Koht pahn ketin kamwarakpeseng tihn imwintihti kan en sapwellime aramas akan. Koht ketin soikirailla sang reh, Israel eri pahn kaloweiraildi douluhl.M5Koht ahpw ketin keinemwe, “Ia duwe, re sohte ese? Irail pwukat koaros me kin wia me suwed, re soaloalokong? Re kin momourki ar kin piripirapa nei aramas akan, oh re sohte kin kapakapohng ie.”w5Ahpw irail koaros sohpeisangehr; irail koaros me suwed. Sohte mehmen rehrail me kin wia me mwahu, sohte mwahn mehmen.w5Koht kin ketin ireirong aramas akan sang nanleng pwe en mahsanih ma mie me loalokong, oh ma mie me kin kaudokiong ih.* O5Me pweipwei kan kin mengimengloalki, “Sohte katepen Koht.” Irail koaros me suwedlahr, pwe re kin wiahda mehkan me suwehdie; sohte mehmen me kin wia me mwahu.F4 Maing Koht, I pahn kin patohwan kapingkalahnganki ong komwi ahnsou koaros ni mehkoaros me komw ketin wiadahr; I pahn patohwan lohki mwohn sapwellimomwi aramas akan duwen omwi kupwur mwahu. ~4A ngehi, I rasehng tuhke en olip pwoat me kin kekeirda nan tehnpas en Koht; I kin likih sapwellime limpoak poatopoat kohkohlahte..}U4“Kumwail kilang, iet aramas emen me sohte kin koapworopworki sawas en Koht, ahpw e kin koapworopworki kiden eh kepwe oh kin repen mourki tiahk suwed oh likamw.”]|34Aramas pwung kan pahn kilang met oh masakada; irail eri pahn kouruhrkin uhk oh nda,,{Q4Eri Koht pahn ketin kauweiukala kohkohlahte; e pahn ketin kasapwiluhkedi oh adihasang uhk wasa ke kin kousoan ie; e pahn ketikihsang uhk nan sapwen me momour kan.Sz4Aramas likamw emen kowe! Ke kin mwahuki kauwehki meteikan omw lokaia kan.Zy-4Ke kin kesempwalki tiahk suwed laud sang tiahk mwahu oh likamw laud sang mehlel.}xs4Ke kin koasoanehdi ke en kauwehla meteikan; lowomwen rasehng reise keng pwoat. Ahnsou koaros ke kin kinehda likamw.uw e4Loallap emen kowe, dahme ke kin aksuweiki omw tiahk suwed kan? Sapwellimen Koht loalopwoat kin poatopoatete."v=3Eri, komwi ahpw pahn kupwurperenkihda meirong me konehng iangahki at meirong isihs kan; oh kouwol kan ahpw pahn meirongla pohn sapwellimomwi pei sarawi.kuO3Maing Koht, komw ketin kupwure Saion, oh ketin sewese; komw ketin kauwada sapahl kelen Serusalem. t3Ei meirong, Maing Koht, iei koluhla mehlel en nan kapehdi; pwe komw sohte pahn ketin soikala koluhla mehlel oh peik en nan kapehd. s3Komwi sohte kin ketin anahne meirong, ma komw ketin anahne, I pahn wiahiong komwi; komw sohte kin kupwurperenki meirong isihs kan.Zr-3Maing ei Kaun, komw ketin sewese ie pwe I en pato, oh I ahpw pahn kapinga komwi.vqe3Maing Koht ei sounkomour, komw ketin doarehla mouri, I ahpw pahn nsenamwahuki lohkiseli sapwellimomwi pwung.mpS3 I ahpw pahn padahkihong me dipan akan sapwellimomwi kosonned akan, re ahpw pahn sapahldohng rehmwi.o3 Komw ketin kasapahldohng ie nan peren me kin kohsang ni sapwellimomwi komour, oh ketin kupwurehkin ineng en peikiong komwi.bn=3 Komw dehr ketin keseieweisang mwohn silangmwi; komw dehr ketikihsang ie ngenomwi sarawi.my3 Maing Koht, komw ketin wiahiong ie ehu mohngiong mwakelekel, oh ketikihong nan kapehdiet ehu ngehn kapw oh loalopwoat.Pl3 Komw ketin sohpeiweisang dipei kan oh ketin lapwahda dipei kan koaros. k 3Komw ketin kupwurehkin ie peren oh nsenamwahu; oh mehnda ma kakonei kat oh tih kat timpesengehr, a I pahn pwurehng nsenamwahula.j3Komw ketikihsang ie nan dipei, I ahpw pahn mwakelekella; komw ketin kamwakeleiehda, I ahpw pahn pwetepwetala duwehte sinoh.wig3Komw kin ketin anahne mohngiong lelepek oh mehlel; komw ketin audekihda ei lamalam sapwellimomwi kupwurokong.ihK3Aramas suwed men ngehi sang ni ei ipwidi; I kin mi pahn manaman en dihp, sang rahn me I ipwidi.6ge3I dipadahr mwohmwihte-mwohmwihte kelehpw-% oh wiadahr sapwung mwohn silangmwi. Eri, komwi me pwung, ni omwi ketin kapwungohng ie, oh mwakelekel, ni omwi ketin kadeikiedahr.Pf3I ese duwen ei sapwung kan; dipei kan kin sansal ong ie ahnsou koaros.Ze-3Komw ketin widensang ei suwed koaros oh ketin kamwakeleiehda sang nan dipei kan!d 73Maing Koht, komw ketin kupwure ie nin duwen sapwellimomwi limpoak poatopoat. Komw ketin lapwahda dipei kan nin duwen sapwellimomwi kalahngan lapalap! c2Me kin meirongkihong ie kapingkalahngan, iei irail me kin waunekin ie; oh I uhdahn pahn doareirailla koaros me kin peikiong ie.” b2“Kumwail me kin mwamwahlikin ie, kumwail rong ie, pwe ma soh, I pahn kamwomwkumwailla, oh sohte emen me pahn kak doareikumwailla."a=2Ke wiadahr soahng pwukat koaros, ahpw I nennenlahte, ke ahpw kihkihong me I duwehte kowe. Eri met, I pahn kapwung ong uhk, oh kasalehiong uhk ni sansal.@`{2Ke kin pein kedipahda riomw kan oh karaunmwahlih irail.V_%2“Ahnsou koaros ke kin lokaia suwed; ke sohte kin peikasalki lokaia likamw.u^c2Ni omw kin kilang lipirap emen, ke kin wiahkihla kompoakepahmw, oh ke kin werekiong aramas en kamwahl akan.F]2Ke suwediki I en kapwunguhkala; ke soikala ei kosonned akan.*\M2Koht ketin mahsanihong aramas suwed, “Dahme ke papahngkihda ei kosonned akan? Dahme ke papahngkihda ei kosonned akan? Dahme ke kapakapahrengki duwen ei inowo?T[!2Likwerih ie ni ahnsou apwal; I pahn doareiukala, oh ke pahn kapinga ie.”Z}2Omw meirong ong Koht en kin mihmi ni kapingkalahngan, oh ke en patohwanohng Wasa Lapalap soahng kaoros me ke inoukidahr.XY)2 Ia duwe, ke lemehiong me I kin kang uduk en kouwol kan, de nim ntahn kuht kan?oXW2 “Ma I men mwengehda, I sohte pahn peki rehmw kisin mwenge, pwe sampah oh audepe kan koaros iei ahi.jWM2 Ngehi me pil naineki menpihr en nan wehwe koaros, oh soangen mahn mour koaros me kin mi nansapw.cV?2 Ngehi me naineki mahn en nanwel koaros oh pil kou kan me kin mihmiseli pohn dohl kid kan.dUA2 Ahpw I sohte anahne ale kouwol sang nan sapwomw kan, de kuht sang ni noumw pelin kuht kan.pTY2I sohte kapwungohng uhk pwehki omw meirong kan, omw meirong isihs me ke kin wiahiong ie ahnsou koaros.S{2“Kumwail, nei aramas akan, kumwail rong, pwe I pahn koasoi; I pahn kadehdehiong uhk, Israel, ngehi me Koht, omw Koht.RR2Nanleng kan kin kalohki me Koht me pwung, oh pein ih me wia sounkopwung. Q 2E ahpw mahsanih, “Kumwail kapokonedohng ie nei aramas loalopwoat akan, irail me wiadahr inou ong ie sang ni ar meirong kan.”tPa2E ahpw ketin malipe lahng oh sampah pwe en wia sounkadehdepen e pahn ketin kapwung sapwellime aramas akan.O2Atail Koht kin ketido, ahpw sohte ketin sopeimwekid; mwowe kisiniei mwehl me wie mpwumpwul, a melimel kehlail me kapilpene.PN2Lingan en Koht kin dakerada wasa sang Saion, kahnimwo me lingan unsek._M 92KAUN-O Koht, Wasa Lapalap, ketin poahngok ong sampah pwon, sang palimese lel palikapi.fLE1Roson lapalap en aramas emen sohte kak doarehsang mehla; pwe e pahn mehla duwehte mahn akan.rK]1e uhdahn pahn iang patehng eh pahpa kahlap ako nan sousou, wasa rotorot poatopoat kin mi ie kohkohlahte.eJC1Mehnda ma aramas emen me kin nsenamwahuki eh mour, oh kin ale kaping pwehki eh pweidamwahu,fIE1e sohte pahn kak wa kohla ni eh pahn mehla; e kepwe kan sohte pahn iang kohdihla nan sousou.ZH-1Ke dehr perki ma aramas emen pahn kepwehpwehla, ma eh kepwe kan pahn pil laudla;XG)1Ahpw Koht pahn ketin kapitiehla; e pahn ketin doareiesang ni manaman en mehla.WF'1e kileldier re en mehla duwehte sihpw kei, oh Mehla me pahn wia sileparail. Me pwung kan pahn poweiraildi nindokon paliwararail kan pahn wiepwella nan sousou nan sapwen me melahr akan dohsang imwarail kan. E 1 Kilang dahme kin wiawihong irail kan me kin koapworopworki pein irail, oh imwilahn irail kan me kin nsenamwahuki ar kepwe kan-%]D31 Roson lapalap en aramas sohte kak doarehsang mehla; e pahn mehla duwehte mahn akan.zCm1 Ar sousou kan, iei imwarail poatopoat; wasa re kin mihmi ie kohkohlahte, mehnda ma re sapweniki sahpw ehu mahso.51oh aramas suwed me kin likih ar kepwe kan oh aksuweiki uwen tohtohn ar dipwisou kan.a=;1I sohte pahn masepwehk ni ahnsou keper ni ahnsou me ei imwintihti kan pahn kapiliepene,^<51I pahn kanahieng tehk lepin kahs kei oh kawehwehda nindokon ei kesekesengki nei arp.L;1Ei lamalam pahn sansal; I pahn koasoiahda koasoi en loalokong kei.I: 1me lapalap oh me tikitik kan, me kepwehpwe oh me semwehmwe kan.O9 1Kumwail wehi koaros, kumwail rong met! kumwail rong, tohn wasa koaros,w8g0“Koht menet, iei atail Koht kohkohlahte; e pahn kin ketin kahluwa kitail erein ahnsou me pahn kohdo kan.”t7a0 kumwail tehk mwahu kehl kan oh kasawih kelen mahwen kan, pwe kumwail en kak patohwanohng dih en mwuhr kan:y6k0 Kumwail sapwellimen Koht aramas akan, kumwail kapar pidahki Saion, oh wadekada wasa kehlail kan en kahnimw wet;z5m0 tohn Saion koaros en nsenamwahula! Komw kin ketin kadeik ni me pwung; kahnimw en Suda kan en pil iang pereperen!4}0 Wasa koaros aramas akan kin kapikapinga komwi, oh kapingpomwi kipedier sampah pwon. Komw kin ketin kakaunki ni me pwung;b3=0 Maing Koht, nan Tehnpasomwi, se kin patohwan medemedewe sapwellimomwi limpoak poatopoat.$2A0Se patohwan rongehr dahme Koht ketin wiadahr, oh met se kilangehr nan kahnimw en at Koht, KAUN-O Wasa Lapalap; e pahn ketin sinsile kahnimwet kohkohlahte.d1A0re rasehngala sohp akan me kin pwungupwungudekseli nan madau ni ahnsou en melimel kehlail.l0Q0Re masepwehkada oh rerrerki ar pwunod mwuledek, rasehngala lih liseian men me nektehn pahn neitik,f/E0Ahpw ni ar mahsanihadahr duwen kahnimwo, re inenen dahkihla; re ahpw masepwehkada tangdoaui.P.0Nanmwarki kan ehupenehr oh kamwakidadahr mahwen kapilpene Nahna Saion.K-0Koht ketin kasalehda me mie wasahn ruk reh nan kelen kahnimw wet.t,a0Saion, sapwellimen Koht nahna me ile oh kaselel; kahnimw en nanmwarki lapalapo kin kaparanda sampah pokon.r+ _0KAUN-O me uhdahn lapalahpie oh warohng ale kaping nan kahnimw en atail Koht, pohn sapwellime dohl sarawi.%*C/ Kaunen wehi kan pokonpenehr iangahki sapwellimen Koht en Eipraam aramas akan. Ih me kehlailasang karis en sounpei kan koaros; ih me ketin kakaun mehkoaros.K)/Koht kin ketiket pohn mwoale sarawi; e kin ketin kakaun wehi kan.E(/Koht iei nanmwarkien sampah pwon; kumwail koul kapikapinga!J' /Kumwail koul kapinga Koht; kumwail koul kapinga atail nanmwarki!v&e/Koht ketidalahng nan mwoale. Ngilen peren oh koronihda kan kadirehla wasa, nindokon KAUN-O eh ketiket kohda. % /Ih me ketin pilohng kitail sahpw me kitail kin kousoan ie, sohso kesempwal en sapwellime aramas akan, me e kin ketin loalloale.|$q/Ih me ketikihong kitail manaman en powehdi aramas akan; ih me ketin koasoanehdi pwe kitail en kin kaunda wehi kan.p#Y/KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me lammwin kowahlahpie; nanmwarki lapalap emen ih, me kin kakaun sampah pwon.u" e/Kumwail tohn wehi koaros, kumwail lopwolopwki amwail peren! Kumwail kapingahki Koht amwail melkahkahn peren!Z!-. KAUN-O, Wasa Lapalap, kin ketiket rehtail; Koht en Seikop, iei atail wasahn ruk.# ?. E kin mahsanih, “Kumwail katokihedi amwail mahwen kan oh esehla me ngehi, iei Koht, me lapalahpie rehn tohn wehi kan, me lapalahpie nin sampah pwon.”5c. E kin ketin katokihedi mahwen wasa koaros nin sampah; e kin ketin katimpeseng arep kan, oh kauwehla kesik ketieu kan, e kin ketin isikala nein sounpei kan mehn sansar kan.}.Kumwail kohdo, oh kilang dahme KAUN-O ketin wiahda. Kumwail kilang soahng kapwuriamwei kan me e ketin wiahda nin sampah.Z-.KAUN-O, Wasa Lapalap, kin ketiket rehtail; Koht en Seikop, iei atail wasahn ruk.kO.Wehi kan kin masapwehkada, wehin nanmwarki kan kin rerada; Koht ketin poahngok, a sampah sohredi.pY.Koht kin ketiket nan kahnimwo, eri, e sohte pahn mwomwla kohkohlahte; e pahn ketido sewese nin sorahn.eC.Mie pillap pwoat me kin kaparanda kahnimw en Koht, ong ni tehnpas sarawien Wasa Lapalahpie..mehnda ma iloak en nan madau kan pahn mwekidida oh ngiringirisek, oh nahna kan pil pahn itihtikengki mwekid en nan madau.q[.Kitail eri sohte pahn masepwehk, mehnda ma sampah pahn rerada oh nahna kan pahn kihrla nan kepin madau;\ 3.Koht me perehpatail oh atail kehl, me kin ketin sewese kitail ni ahnsou apwal akan. -Ei koulet pahn kalaudehla kapingpen mwaromwi kohkohlahte, oh aramas koaros pahn pil kapinga komwi ni ahnsou kan me pahn kohdo.G-Maing ei nanmwarki, komw pahn ketin sapwellimanikihla pwutak tohto me pahn wiliandi omwi pahpa kahlap ako nin duwen nanmwarki kei, oh komw pahn kasapwilirailda pwe re en kaunda sampah pwon.M-Re ahpw nsenamwahu oh pereperen patohlong nan tehnpas en nanmwarki.?w-Ni eh kapwatkihda soangen kapwat kaselel pwukat, eh ahpw pakahrlahng rehn nanmwarkio, ni kapar en erir, iangahki pwihn en meipwon akan; irail koaros pil pakahrlahng rehn nanmwarkio.s_- Sapwellimen nanmwarki serepeino patopato nan tehnpaso-ia uwen eh kaselel! Kohl me wia dereht en eh likou.uc- Mehn Dair kan pahn patohwandohng komwi ar kisakis kan; me kepwehpwe kan pahn kin song en alkenkenla rehmwi.- Sapwellimomwi lingan me pahn kahrehiong nanmwarkio eh pahn inengieng komwi; ih me omwi kaun, komwi uhdahn pahn kin peikiong.- Maing likend en nanmwarki, komw karonge mahs dahme I pahn patohwan-% komw ketin meliehla sapwellimomwi kan oh kisehmwi kan.  - Sapwellimen nanmwarki serepein kan me wia erirpen mwoalomwi, oh sapwellimomwi likendo me uh ni pali maun, kapwatki kohl kaselel. -Sapwellimomwi likou kan pwohmwahuki pwohn mir oh alos; sounkeseng kan kin kamwakamwait komwi nan tehnpas lingan akan me kapwatki aipori.L -komw kin ketin poakohng dahme pwung oh kin ketin kalahdeki me suwed. Ihme kahrehda Koht, omwi Koht, ketin pilkomwidahr oh ketin kapwildier pohmwi peren laudsang me e ketikihong nanmwarki teikan.} s-Wehio me Koht ketikihong komwi pahn kin poatopoat kohkohlahte. Komw kin ketin kakaun sapwellimomwi kan ni me pwung; -Sapwellimomwi arep keng kan pahn lelete pwar mohngiong en sapwellimomwi imwintihti kan; wehi kan kin poaridi pahn aluweluwomwi kan.5 c-Ni roson lapalap komw ketin wonowohng omwi lingan en powehdi, pwe komwi me kin wia soundoarepen me pwung oh mehlel! Omwi powehdi kowahlap pahn sang ni sapwellimomwi roson!|q-Nanmwarki roson, komw ketin kapwatahkinkomwihda sapwellimomwi kedlahs; komw meid diren roson oh lingan kowalahpie! 9-Komwi me keieu masamwahu nanpwungen ohl akan; sang ni doauasomwien mahsen lingan kin pwilipwilsang. Koht kin ketin kupwuramwahwih komwi ahnsou koaros.5 e-Pato kaselel kei kipedier nan mohngiongiet, ni ei pahn wiahda ei koulen kaping ong nanmwarki. Loweiet pahn rasehng nein sounnting pinsel ni ei pahn koulki melkahka pwoatet.\1,Komw ketido seweseikitada! Pwehki sapwellimomwi limpoak poatopoat me kamourkitala!K,Se pwupwudiongehr nan pwehl; se lohdier oh wonohnehr nan pwelpar.s_,Dahme komw ketin karirihkiweisang kiht silangmwien? Komw dehr ketin meliehla at tungoal lokolok oh apwal!,Maing ei Kaun, komw ketin ohpala wasa! Dahme komw ketin seiseimwongki? Komw ketida! Komw dehr ketin soingkitala kohkohlahte!w,Ahpw pwehki komwi me se kin patohwan mehkihla ahnsou koaros, oh wiahkihla sihmpwul kei me kin pakahrlahng kamakamala.R,komwi uhdahn pahn mwahngihada, pwe komw kin mwahngih at lamalam rir kan.]3,Ma se patohwan tokedihsang at kaudokiong at Koht, oh kapakap ong emen koht en liki,l~Q,Komwi ahpw ketin keseikitala nanpwungen mahn lawalo kan; komw ketin keseikitala nan rotorot mosul.Y}+,Se sohte soaloalopwoat ong komwi; se sohte kauwehla sapwelliomwi kosonned akan.|y,Mepwukat koaros re wiahiong kiht, mehndahte ma se sohte manokeikomwihla de kauwehla inowo me komw ketin wiahiong kiht.o{W,ei kin rongorong kepit oh lokaia kapweikeng sang ei imwintihti kan oh irail kan me kin kailongkin ie.?zy,I kin sansaro ahnsou koaros; I namenengkilahr kowahlapkyO,Komw ketin wiahkinkitala mehn kepit nanpwungen wehi kan; re kin tuhtuwelengki ar kouruhrkin kiht.kxO, Mehn mpat akan kilangehr dahme komw ketin wiahiong kiht, re ahpw kin kapailok oh kouruhrkin kiht.lwQ, Komw ketin netikihla sapwellimomwi aramas akan ni pwei tikitik, duwehte mehkot me sohte kesempwal.v{, Komwi me ketin mweidohng pwe se en kamakamala rasehng sihmpwul kei; komwi me ketin kalipeikitalahng nan wehin liki kan.cu?, Komwi me kupwurehda se en tangasang at imwintihti kan, oh re adihasang kiht at kepwe kan.}ts, Ahpw met komw ketin soingkitalahr oh mweidalahr pwe se en lohdi; komw solahr kin ketin ieiang at tungoal karis kan.dsA,Se pahn kin kapinga komwi ahnsou koaros oh patohwan kapingkalahngan ong komwi kohkohlahte.sr_,ahpw komwi me ketin doareikitasang at imwintihti kan oh ketin kalowehdi irail kan me kin kailongkin kiht.Kq,I sohte likih me nei kesik ketieu de nei kedlahs pahn doareiehla;Np,oh sang ni sapwellimomwi manaman se kin kalowehdi at imwintihti kan.moS,Komwi me ei nanmwarki oh ei Koht; komwi me ketikihong sapwellimomwi aramas akan manaman en powehdi, n,Sapwellimomwi aramas akan sohte kalowehkihdi sahpwo neirail kedlahs akan; re sohte powehdi ar imwintihti kan sang ni pein ar kehl; pwe sang ni roson oh manaman en nin limomwien, sang ni omwi kin ketin ieiang irail me kasalehda duwen omwi ketin poakohng irail.Um#,duwen omwi pein ketin kasarehla me rotorot akan oh ketin koasoanehdi sapwellimomwi aramas akan nan sapwarail ko; duwen omwi ketin kaloke wehi teikan oh ketin kapaiamwahwihala sapwellimomwi wehi pilipilo.4l c,Maing Koht, se patohwan rongkier pein salengat akan-% at pahpa kahlap ako me padahkihongkitehr duwen soahng kapwuriamwei ko me komw ketin wiadahr rehrail, ni mwehin kawao:k7+Dahme I nohn nsensuwedkilahret? Dahme I nohn pwunodkidahr? Eri soh, I pahn koapworopworki Koht, oh I pahn pwurehng kapinga, ei sounkomour oh ei Koht.7jg+Maing Koht, I ahpw pahn patohlahng ni sapwellimomwi pei sarawi; komwi me poahsoan en ei peren. I pahn koulen kaping ong komwi sang nin nei keseng arpet, Maing Koht, ei Koht.;io+Komw ketin kadarodo sapwellimomwi marain oh mehlel pwe en kahluwa ie oh pwurehng kahrehiewohng ni sapwellimomwi dohl sarawi, Saion, oh nan Tehnpasomwi, wasa komw kin ketiket ie.~hu+Komwi me silepei; dahme komw ketin likidmeliekiniehla? Dahme I kin wie lokolongki pahn manaman en ei imwintihti kan?.g W+Maing Koht, komw ketin kadehdehda eh sohte dipei, oh ketin seweseiehda nan ei kopwung rehn me dipan akan; komw ketin kapitiesang rehn aramas likamw oh mwersuwed kan!f7* Dahme I nohn nsensuwedkilahret? Dahme I nohn pwunodkidahr? Eri soh, I pahn koapworopworki Koht, oh I pahn pwurehng kapinga, ei sounkomour oh ei Koht.qe[* I mwoatohtkilahr ei imwintihti kan ar kin kepweikengih ie, ni ar kin ideidek rehi, “Ia omw Kohten?”d!* I patohwanohng Koht, ei soundoar, “Dahme komw ketin likidmeliekiniehla? Dahme I kin wie lokolongki pahn manaman en ei imwintihti kan?”c*KAUN-O en ketin kasalehda sapwellime limpoak poatopoat ni rahn, pwe I en kokoul nipwong, oh kapakapohng Koht, me kin ketikihong ie mouri.b *Mohngiongiet tihwolahr wasa me I kalipilipdohnget, I ahpw sohpeiong Koht. E ketin koaduhpwalihkihdi ngeni iloak en nsensuwed, me pwilipwildohng ie rasehng lapake ieu, rasehng tenihr me ngiringirisek sang pohn Nahna Ermon oh Nahna Misar kohdilahng Sordan.a *Mohngiongiet tihwolahr wasa me I kalipilipdohnget, I ahpw sohpeiong Koht. E ketin koaduhpwalihkihdi ngeni iloak en nsensuwed, me pwilipwildohng ie rasehng lapake ieu, rasehng tenihr me ngiringirisek sang pohn Nahna Ermon oh Nahna Misar kohdilahng Sordan.`7*Dahme I nohn nsensuwedkilahret? Dahme I nohn pwunodkidahr? Eri soh, I pahn koapworopworki Koht, oh I pahn pwurehng kapinga, ei sounkomour oh ei Koht.^_5*Mohngiongiet kin okihla ni ei kin tamanda irair en mahs akan, ni ei kin iang pokon kan kohdalahng nan tehnpas en Koht oh kahluwa irail ni ar kin alialu kohla, pereperen, kokoul, oh ngisingiski ar kaping ong Koht.!^;*Ni rahn oh nipwong I kin sengiseng, oh ihte me I kin tungutungoale, pilen mesei; ei imwintihti kan kin ideidek rehi ahnsou koaros, “Ia omw Kohten?”]]3*I kin anahne komwi, Koht ieias. iahd me I pahn kak patohwan kaudok mwohn silangmwi?y\ m*Duwen tie men eh kin ngoangki nim pihl lemwlemwur sang ni piletik, Maing Koht, iei duwen ei kin ngoangkin komwi.X[)) Kapinga KAUN-O, Koht en Israel! Kapinga ih met oh pil kohkohlahte! Amen! Amen!uZc) Komw pahn ketin sewese ie, pwehki ei kin wia dahme pwung; komw pahn kolokol ie mwohn silangmwi kohkohlahte.KY) Re sohte pahn poweiehdi, oh I pahn ese me komw kupwurperenkin ie.{Xo) Maing KAUN, komw ketin kupwurkalahngan ong ie, oh ketin kakehlaiehda, oh I ahpw pahn dupukohng ei imwintihti kan.tWa) Pil me uhdahn kompoakepahi mehlel, me I kin keieu likih, me kin iang kang kenei mwenge, e pil uhwongieier.\V1)Re kin nda, “Eh soumwahu laudlahr mehlel; e solahr pahn kak pwurehng mwahula.”pUY)Koaros me kin kailongkin ie kin mwengininginkipene duwen ngehi, re kin medemedewe mehkot suwed ong ie."T=)Irail kan me kin patohdo tuhwong ie re sohte kin mehlel ong ie; re kin pein kinehda koasoi suwed kan duwen ngehi oh kin kohseli koasoiaseli wasa koaros.rS])Ei imwintihti kan kin koasoia soahng suwed kei duwen ngehi. Re mwahuki I en mehla oh manoknokla douluhl.R)I ahpw patohwan, “Maing KAUN, I patohwan dipadahr ong komwi; komw ketin kupwur kalahngan ong ie oh ketin kakehlaiehda.”\Q1)KAUN-O pahn ketin sewese irail ni ar pahn soumwahu oh e pahn ketin kakehlairailda./PW)KAUN-O pahn ketin sinsile irail oh kolokol arail mour; e pahn ketin kaperenihirailda nan sahpwo; e sohte pahn ketin keseirailla pahn manaman en arail imwintihti kan.uO e)Meid pai irail kan me kin nsenohki apwalih me semwehmwe kan; KAUN-O pahn ketin sewese irail nan arail apwal.N5(Maing ei Kaun, ngehi me luwet oh semwehmwe, ahpw komwi sohte ketin melieiehla. Komwi me ei sounkomour oh ei Koht-% komw ketin mwadangodo oh sewesei!SM(Irail koaros me kin patohdo rehmwi re en nsenamwahu oh pereperen. Irail koaros me kin kasapahlkalahngankihong komwi sapwellimomwi komour re en kin patopatohwan ahnsou koaros, “KAUN-O meid lapalap!”DL(Irail kan me kin kouruhrkin ie, re en sarohkihdi ar lohdi. K(Irail kan me kin songosong en kemeiehla re en lohdi oh pingida. Irail kan me kin perenki ei apwal akan re en pwurala oh namenekla.DJ( Maing KAUN, komw ketin sewese ie ahnsou wet oh doareiehla.4Ia( Suwed ngeder kapiliepenehr-% me nohn ngeder oh soh kak wadawad! Dipei kan salihiepenehr, oh I solahr kak kilang wasa; re tohtohsang pitenmoangei kat, oh loalei tikitikla.0HY( Maing KAUN, I patohwan ese duwen omwi sohte pahn ketin katokehdi sapwellimomwi kalahngan ong ie. Sapwellimomwi limpoak oh loalopwoat pahn sinsile iehte ahnsou koaros. G ( I sohte nekidohng pein ngehi rongamwahu en komouro; pwe ahnsou koaros I kin lohkiseli sapwellimomwi loalopwoat oh sawas. I sohte kin nennenla nan pokon en sapwellimomwi aramas akan, ahpw I kin patohwanda duwen sapwellimomwi limpoak poatopoat oh loalopwoat..FU( Maing KAUN, nan pokon en sapwellimomwi aramas akan, I lohkidahr rongamwahu en omwi komourkitalahr. Komw mwahngih duwen ei sohte mwahn pahn tokedihsang lohlohkiseli.E(Maing ei Koht, ia uwen ei kin ngoangki kapwaiada kupwuromwien! I kin kolokol sapwellimomwi padahk kan nan mohngiongiet.”~Du(eri, I ahpw sapeng komwi, patohwan, “Iet ngehi, maing; sapwellimomwi kaweid kan ong ie mihmi nan pwuken Kosonnedo.oCW(Komw sohte ketin kupwurki meirong oh kisakis kan; komw sohte kin kupwurohki mahn akan me pwonte isihsla pohn pei sarawi kan de meirong kan mehn kihsang dihp akan. Ahpw komw ketikihong ie salengei kat pwe I en patohwan rong komwi,B(Maing KAUN, at Koht, ia uwen tohtohn soahng kapwuriamwei kan me komw ketin wiahiong kiht; sohte emen mie me duwehte komwi! Ia uwen tohtohn koasoandi kan me komw ketin wiahiong kiht! Ma I pahn song en kasalehda koaros-% re uhdahn pahn tohtohsang me I kak kasalehda! A(Meid pai aramas me kin likih KAUN-O, oh sohte kin sohpeiong dikedik en eni kan, de iang irail kan me kin pwongih koht likamw akan.#@?(E ahpw ketin padahkihong ie melkahka kapw pwoat, melkahkahn kapinga atail Koht. Me tohto me pahn kilang met, re pahn masakada oh re pahn likihala KAUN-O.!?;(E ahpw ketin waikiehda sang nan pwoahr keper ehu, nan pwelmatak loal. E ahpw ketikiniehdi pohn paipalap ehu oh ketin koasoanehdi pwe I en soanamwahula.f> G(I awiawih sawasepei sang rehn KAUN-O; e ahpw kapaikodohng ie karonge oh karongehda ei likwer.r=]' Komw ketin kupwure ie I en kalapwukala ahnsou kis ahneki peren mwohn ei pahn patohsang met oh sohla mie.\<1' Maing KAUN, komw ketin karonge ei kapakap, komw ketin karonge ei likwer; komw ketin sewese ie ni ei kin sengiseng. Pwe ngehi mehnkeiru men mwohn silangmwi ni ahnsou mwotomwot, duwhte ei pahpa kahlap ako koaros.=;s' Komw ketin kalokehki aramas engieng en silangmwi, oh ketin kamwomwala oh kasuwedihla rasehng loangenmwet mehkoaros me e kin poakohng. Mehlelete me aramas sohte siksang tumwenieng!^:5' Komw dehr ketin pwurehng kaloke ie! I nektehn mehkihla kalokolok sang nin limomwien.x9i' I pahn nennenla, sohte patohwan mehkot, pwe komwi me ketin kupwurehda I en patohwan ale soangen kalokolok wet.i8K'Komw ketin kapitasang ie nan dipei kan, oh dehr ketin mweidohng me pweipwei kan en kepitkin ie.h7I'Eri a, ihs me I pahn koapworopworki, Maing ei Kaun? Pwe komwihte me I patohwan koapworopworki. 6'de rasehng mwete ieu. Mehkoaros me aramas kin wia sohte katepe; e kin kihpene nah mwohni kan, ahpw e sehse ihs me pahn nainekihla.5'Ia uwen mwotomwot en ei mour! Mwohn silangmwi ei mour likamwete sohte mehkot. Mehlelete me mour en aramas rasehng tumwenieng,~4u'“Maing KAUN, ia erein ei pahn momour? Iahd me I pahn mehla? Komw mahsanihong ie iahd me ei mour pahn imwisekla.”37'oh lapalahn pwunod ehu ahpw kadirehla ngeni. Ni ei medemedewe, pwunod en nan kapehdiet lalaudlahte; ni ei sohla pwerieng pwunod wet, I ahpw patohwan,d2A'I nennenlahte sohte nda mehkot, mehndahte ma mehkot mwahu! Ahpw ei lokolok wonlahte mwowe,/1 Y'I ahpw patohwan, “I pahn kin kanahieng ni ei wiewia kan oh sohte pahn mweidohng loweiet en kahrehiong ie nan dihp; I sohte pahn nda mehkot mpen aramas suwed kan.”B0&Maing ei Kaun oh ei sounkomour, komw ketin sewese ie met!d/A&Maing KAUN, komw dehr ketin likidmelieiehla; Maing ei Koht, komw dehr ketin dohweisang ie!t.a&Irail kan me kin dupungki me suwed ei wiewia mwahu kin uhwong ie pwehki ei kin song kapwaiada dahme pwung.V-%&Ei imwintihti kan kehlail sang ie; me ngeder me kailongkin ie ni so kahrepe.O,&I patohwan sakarkihda dipei kan; me kadirehkinielahr pwunod mwuledek.5+e&I nektehn pwupwudi oh ei medek me poatopoat. *&Komw dehr ketin mweidohng ei imwintihti kan en pereperenki ei apwal; komw dehr ketin mweidohng irail en suweiki ei paisuwedlahret!f)E&Ahpw, Maing KAUN, I kin likih komwi; oh komwi, Maing KAUN, ei Koht, me pahn ketin sapeng ie.U(#&I rasehng aramas me sohte kin sapeng mehkot, pwehki eh sohte kak rong wasa.q'[& I rasehng aramas salengepon men me sohte kak rong wasa, rasehng aramas lohteng men me sohte kak lokaia.S&& Irail kan me men kemeiehla kin kaunopada arail mehn lidipih ie, oh irail kan me men kauweiehla, re kin kasalowehkin ie ar pahn kauweiehla; re sohte kin tokedihsang ar kin koasoakoasone re en uhwong ie.%& Kompoakepahi oh mehn mpei kan solahr kin keidohng mpei, pwehki kens kan ni paliwereiet; pil ei peneinei kan sohte kin men karanih ie.N$& Mohngiongiet wie rerrer, solahr ei kehl, oh nan mesei kat ediedlahr.`#9& Maing KAUN, komw mwahngih dahme I kin kasikasik; komw karonge ngilen ei weirek koaros.a";&I weikeklahr oh mwoatohtalahr; mohngiongiet mier nan apwal, oh I weiweirengki ei medek.P!&I mwasingkilahr karakar en nan kapehdiet oh kereniongehr I pahn mehla.b =&I rihkosdiongehr nanpwel oh mwoatohtalahr; I kin nsensuwedki sang nimenseng lel nipwong.R&Pwehki ei pweipwei, kahrehda ei ohla kan kenspesengehr oh pwohsuwedlahr.\1&I mwopwlahr nan ahd en dipei kan, dipei kan katoutouwihielahr, I solahr kak wahda.eC&I medengkilahr kowahlap omwi engieng pahi; paliwereiet unsek soumwahulahr pwehki dipei kan.S&Komw ketin kauwehkinielahr sapwellimomwi arep kan; komw ketin keseiedier.? {&Maing KAUN, komw dehr ketin kaloke ie nan omwi engieng!/%(E kin ketin sewese irail oh kapitirailla; e kin ketin doare irail sang rehn aramas suwed akan. pwehki ar kin sohpeiong pwe re en diar sileparail.`9%'KAUN-O kin ketin doarehla aramas pwung kan oh kin ketin apwalih irail ni ahnsou apwal.X)%&a me dipan akan pahn mwomwla douluhl, oh kadaudokarail kan pahn kamwommwomwla.Z-%%Tehk mwahu aramas mwahu, kilang aramas pwung; aramas meleilei kin mie kadaudoke,W'%$a mwuhr, ni ei daulih wasao, e solahr mie; I ahpw rapahkiseli, oh sohte diar.wg%#I kilangadahr aramas suwed emen me inenen lemei, me sikdahsang aramas koaros, rasehng sidar en Lepanon pwoat,>u%"Koapworopworki KAUN-O oh kapwaiada sapwellime kosonned akan; e ahpw pahn ketin kawawihiukala ni eh pahn ketikihong uhk sahpwo, oh ke pahn kilang me suwed akan ar pahn koakoahksang. %!a KAUN-O sohte pahn mweidalahng irail pahn manaman en ar imwintihti kan de ketin mweidohng re en pakadeikada nan mwoalen kopwung.V%% Aramas suwed kin mwasamwasahnte aramas mwahu kan oh kin song en kemeirailla; L~~@}}}D||d{{{zzYyy;xx:wwKvvIuuttGss9rrDqqppwoo n\mm,llk]k jjhh?ggDfff:ee.ddcc;bb'a<``4__e^^#]e\\[ZZ|YYLXXjWWVUUpTTTSS=RRAQQ`PP1OOuON^NMMYLLKWKJ}II1HHLGGgFFFQEENDDPCCXBBAA/@@??H>>=!<<-;u:|9888"7766D55(44 33A22-11X000///D..J--|,,,'++I*x*)f((4''Y&&c&%$$S$ #M""I!!W ATKF\( d }/o<>q ' b l  oqLnklQGMaing KAUN, Wasa Lapalap, komwihte me ei koapworopwor; komwihte me I kin likih sang ni ei tikitik.kOGMaing ei Koht, komw ketin kapitiesang aramas suwed kan, sang ni manaman en me lemei oh suwed kan.GKomw ketin wiahla ei paipalap kehlail ei wasahn silasil mwahu me pahn kepitiehla ahnsou koaros; pwe komwi me ei wasahn ruk oh doarepei.eCGPwehki omwi pwung, komw ketin sewese ie oh kapitiehla. komw ketin karonge ie oh doareiehla!s aGMaing KAUN, I patohdo pahn kupwuromwi pwe komwi en ketin sinsile ie; Komw dehr ketin mweidohng I en lohdi!'FMaing Koht, ngehi me luwet oh semwehmwe; komw ketidohng rehi mwadang. Komwi me ei sounkomour oh ei Kaun-% komw ketin mwadangodo oh sewese ie!X)FIrail koaros me kin patohdo rehmwi re en nsenamwahu oh pereperen. Irail koaros me kin kasapahl kalahnganki ong komwi sapwellimomwi komour re en kin patopatohwan ahnsou koaros, “Meid lapalap atail Koht!”A~}FIrail kan me kin kouruhrkin ie re en sarokihdi ar lohdi.}FIrail kan me songosong en kemeiehla re en lohdi oh pingida. Irail kan me kin perenki ei apwal re en pwurala oh namenekla.Y| -FMaing Koht, komw ketin komouriehla! Maing KAUN, komw ketin sewese ie ahnsou wet!{E$kadaudok en sapwellime ladu kan ahpw pahn sohsohkihla sahpwo, oh irail kan me kin poakohng Koht, re pahn kousoanla wasao.z+E#E pahn ketin doarehla Serusalem oh ketin onehda sapahl kahnimw kan en Suda. Sapwellime aramas akan pahn kousoanla wasao oh sapwenikihla sahpwo;^y5E"Kumwail kapinga Koht, kumwail nanleng oh sampah, madau kan oh audeparail kan koaros.x!E!KAUN-O kin ketin karonge irail kan me kin mihmi nan anahn laud oh sohte kin ketin likidmeliehla sapwellime kan me kin sensel nan imweteng. wE Me toutoulahr akan ni ar pahn kilang irair wet, re pahn nsenamwahula; irail me kin pwongih Koht, re pahn nan kapehd kehlailkihda.|vqEMet pahn kaparanda kupwur en KAUN-O laudsang meirongkihong emen kouen, laudsang meirong en emen lapalahn kouwolen.qu[EI pahn kapingahki Koht apwoat koulen; I pahn lohkiseli sapwellime roson lapalap ni ei pahn kapikapinga.jtMEAhpw iet pwe I patopatohier nan pwunod oh medek; Maing Koht, komw ketin pwekiehda oh doareiehla.ss_EAdarail kan en irihrsang nan pwuken me momour kan; re en dehr iang wadawadohng sapwellimomwi aramas akan.|rqEKomw ketin kolokolete kadehdepen diparail kan koaros; dehr ketin mweidohng re en iang paieki sapwellimomwi komour.tqaERe kaloke irail kan me komw ketin kalokeier; oh koasoia duwen lokolok en irail ko me komw ketin kalokeier.[p/EArail wasahn kousoan kan en tehnla; oh imwarail impwal kan en sohla towe me mour.doAEKomw ketin angiangihirailda; komw ketin mweidohng pwe angin omwi engieng en koanoairaildi.{noEKomw ketin karotongehla masarail kan! Komw ketikihsang kehlail en tihnsewarail pwe re en kin luwet ahnsou koaros!jmMEArail kamadipw kan en wiahla kauparail; arail kamadipw kan en kahrehiong irail arail paisuwedla.\l1ENi ei duhpeklahr, re kihong ie pwoisin; ni ei men nimpildahr, re kihong ie pinika.Ik ELokaia kepweikeng kan kauwelahr mohngiongi, oh sohte mehkot kak sewese ie. I men emen en sewese ei nsensuwed, I ahpw sohte diar; I rapahki emen me pahn kansenamwahwihiehla, I ahpw sohte diar.j5EKomw ketin mwahngih duwen koasoi kepweikeng kan me I kin ale, duwen ei paisuwedlahr oh solahr wahupei; komw ketin mahsanih ei imwintihti kan koaros.Yi+EKomw ketido rehi oh ketin doareiehla; komw ketin kapitiesang ei imwintihti kan.hEKomw dehr ketin karirasang silangmwi sapwellimomwi ladu menet; I patopatohier nan apwal laud-komw ketin sapeng ie ahnsou wet!$gAEMaing KAUN, komw ketin karonge ie sang ni kalahngan en sapwellimomwi limpoak poatopoat; komw ketin sohpeidohng ie sang ni sapwellimomwi kalahngan lapalap!fEKomw dehr ketin mweidohng ahden pihl en koaduhpwalihiehdi; komw dehr ketin mweidohng I en duhla nan lapake wet, de kihrla nan sousou. e EKomw ketin doareiehla pwe I kikihrla nan pwelmatak; komw ketin sinsile ie sang ie imwintihti kan, oh sang nan kepinpil loal wet.vdeE Ahpw Maing KAUN, I pahn patohwan kapakap ong komwi; Maing Koht, komw ketin sapeng ie ni ahnsou me komwi kupwurki, Komwi ketin sapeng ie pwehki sapwellimomwi limpoak lapalap, pwehki omwi ketin dadaurete sapwellimomwi inou en komouriehla.[c/E Re kin lipahnede ie nanial akan, oh me sakaulahr akan kin kokoul kepikepitkin ie.DbE I kin likawihada likoun nsensuwed, a re kin kouruhrkin ie.KaE I kin mpahikihla ei kaisihsol, a aramas akan kin kapweikengih ie; ` E Ei ngoangki lingan en Tehnpasomwi kin ngkengken loalei rasehng kisiniei; kepweikeng kan me kin wiawihong komwi, pil lelohng ie.W_'EI rasehngalahr mehn liki men rehn riei kan, oh mehn liki men nan ei peneinei.i^KEPwehki mwaromwi me I alehkiher kepweikeng sang rehn aramas akan oh direkilahr namenek mwuledek.Y]+EMaing KAUN, Wasa Lapalahpie, komw dehr ketin mweidohng ie I en kanamenekihala irail kan me kin likih komwi! Maing Koht en Israel, komw dehr ketin mweidohng ie I en kasarowehdi irail kan me kin pwongih komwi!e\CEMaing Koht, dipei kan sohte kin rirsang komwi; komwi me ketin mwahngih ia uwen ei pweipwei.q[[EIrail kan me kin kailongkin ie ni sohte kahrepe re tohtohsang pitenmoangei kat. Ei imwintihti kan kin peliankin ie lokaia likamw; re inenen kehlail oh men kemeiehla. Re kin idingohng ie I en kapwurehwei mehkot me I sohte pirapahda.Z3EI mwoatohtkilahr ei likilikwer en pek sawas, oh nan kepinwereiet medengkilahr. Pwoaren mesei kat mahlkidahr ei kilikilengwohng sapwellimomwi sawas.zYmEI kihrlahr nan pwelmatak loal, oh sohte wasa I en sok ie; I lelehr wasa loal, oh iloak kan nektehn kamwopwiehla.UX %EMaing ei Koht, komw ketin doareiehla! Pihl kodahr oh lelehr ni tepinwereiet;W/D#Meid lemmwin Koht ni eh kin ketsang nan mwoale sarawi-% Koht en Israel! E kin ketikihong sapwellime aramas akan kehlail oh manaman. Kapinga Koht!lVQD"Kumwail kalohki manaman en Koht; sapwellime roson mi pohn Israel, sapwellime manaman mi pahnlahng.iUKD!me kin ketiket pahnlahng, wasa ile pahnlahng en kawa ko. Kumwail rong kapitie eh kumwukumwusek._T7D Kumwail wehi kan en sampah, kumwail kouliong Koht, kumwail kokoul kapikapinga Kaun-o,vSeDMeninkeder kan pahn pekederdo sang Isip; mehn Sudan kan pahn kapahda pehrail kan pwe re en kapakapohng Koht.RwDKomw ketin angiangih Isip, mahn lawalo men en nanwel; komw angiangih wehi ko, iei pelin kouwol iangahki wahrail kan, re lao poaridi oh patohwan meirongkihong komwi neirail silper kan. Komw ketin katangapeseng aramas pwukan me kin mwahuki mahwen!kQODsang nan Tehnpasomwi nan Serusalem, wasa me nanmwarki kan kin patohwandohng komwi ar kisakis kan.iPKDMaing Koht, komw ketin kasalehda sapwellimomwi manaman, manamano me komw ketin doadoahngki rehtO#DKeieu Pensamin, kadaudok me keieu tikitik, mwuri, kaunen Suda kan iangahki ar pwihn kan, kaunen Sepulon oh Napdali kan ahpw idawehniraildo.ND“Kumwail kapinga Koht nan pokon en sapwellime aramas akan; kumwail kapinga KAUN-O, kumwail koaros me kisehn kadaudok en Seikop!”tMaDSounkoul kan me tieng, sounkeseng kan me alu mwuhr, nanpwung meipwon akan kesekesengki nair dampwurin kan.~LuDMaing Koht, sapwellimomwi kapar en powehdi me sansal ong koaros, kapar en Koht, ei nanmwarki, ong nan mwoale sarawi.iKKDpwe ke en kak ur nan ntahrail, oh noumw kidi kan en kak tamwe ntahrail uwen me re inengieng.”JyDKaun-o ketin mahsanih, “I pahn kapwurehdo omw imwintihti kan sang Pasan; I pahn kapwureiraildo sang nan kepin madau,IDKoht uhdahn pahn ketin pwalangpeseng moangen sapwellime imwintihti kan, moangen irail kan me kin keptakaila nan ar wiewia suwed kan.oHWDAtail Koht iei Koht me kin komourkitailla; ih me KAUN-O, atail Kaun, me kin kapitkitailla sang mehla.}GsDKapinga Kaun-o, me kin ketiki atail tungoal wisik toutou kan rahn koaros; iei ih Kohto me kin ketin komourkitailla. F9DE ahpw ketidala powe wasa ile, ketikidahla me lohdi ngeder; e ketin aleier kisakis sang rehn me kahngohdi kan. KAUN-O Koht eri pahn kin ketiket wasao.]E3DKaun-o ketsang Sainai ketidohng wasa sarawio, iangahki tehnwar en mahwen ngedehrie.;DoDDahme sang ni amwail kumwen nahna lapalap pwukan kumwail kilikilengdo oh mwamwahliki nahna me Koht ketin kupwurehda en kin ketiket ie? KAUN-O pahn kin ketiket wasao kohkohlahte!DCDIa uwen lapalap en nahna Pasan, nahna me dohl tohto mi ie!BDNi ahnsou me Koht, Wasa Lapalap, eh ketin katangapeseng nanmwarki kan pohn Nahna Salmon, e kupwurehda en ketin kamwerediong wasao sinoh.&AED dikedik en mwuroi me kidikidki silper, me lingan en pehrail kan kin piripirki kohl. (Dahme ekei kumwail mihmihkihte nan kelen sihpw akan ni rahnen mahweno?)z@mD “Nanmwarki kan oh sapwellimarail karis kan tangdoaui!” Lih akan nehkpeseng kepwe lohdi kan nan imwarail kan:P?D Kaun-o ketin poahngok, oh lih ngeder me waseli poaron en poahngok wet: >D sapwellimomwi aramas akan ahpw kauwada imwarail kan wasao; pwehki sapwellimomwi kupwur mwahu komw ketin apwalih me semwehmwe kan.d=AD Komw ketin kamwerehdi keteu mosul pwehn onehda sapahl sapwellimomwi sahpw me madekenglahr;r<]Dsampah rerada, oh keteu mweredihsang pahnlahng, pwehki ketidohn Koht en Sainai, ketidohn Koht en Israel.c;?DMaing Koht, ni omwi ketin kahluwa sapwellimomwi aramas akan, oh ketin kotekote sapwtehno,7:gDE kin ketikihong me lekdeklahr akan ar wasahn kousoan oh ketin kasaledekala me sensel kan ong saledek oh nsenamwahu, a me kahngohdi kan pahn kousoanla nan sapwtehn madekeng.t9aDKoht, me kin ketiket nan Tehnpese sarawi, kin ketin apwalih me sepwoupwou kan oh ketin sinsile liohdi kan.%8CDKumwail kouliong Koht, oh kapikapinga mware; kumwail kaunopada elen ih me kin ket pohn dakepe depwek kan. Mware iei KAUN-O-kumwail pereperen mwohn silangi!f7EDA aramas pwung kan pahn nsenamwahu oh pereperen mwohn silangi; re pahn ngisingiski ar peren.M6DDuwen ediniei eh kin ipirekpeseng nan kisinieng, ih duwen eh kin ketin kasareirailpeseng; oh duwen kirihs eh kin peipeseng limwahn kisiniei, ih duwen aramas suwed akan pahn sohrala mwohn silangi.5 }DKoht kin ketida oh ketin katangapeseng sapwellime imwintihti kan. Irail kan me kin kailongki, re kin lohdi oh tangdoaui.V4%CKoht ketin kupwuramwahwihkitailehr; aramas koaros wasa koaros en wauneki ih.X3)CSapwatail kapwaredahr audepe; Koht, atail Koht, ketin kupwuramwahwihkitailehr.S2CMaing Koht, aramas akan en kapinga komwi; aramas koaros en kapinga komwi! 19CTohnwehi kan en nsenamwahu oh koulki ar peren, pwehki omwi kin ketin kapwungkihla pwung mehlel aramas akan oh kin ketin kaweid wehi koaros nin sampah.S0CMaing Koht, aramas akan en kapinga komwi, aramas koaros en kapinga komwi!u/cCpwe sampah pwon en marainkihla kupwuromwien; oh wehi koaros en dehdehkihla sapwellimomwi manaman en komour.x. kCMaing Koht, komw ketin kupwurei kiht, oh kupwuramwahwihkitala; komw ketin kupwur kalahngan oh mahsendohng kiht,|-qBI patohwan kapinga Koht, pwehki e sohte ketin soikala ei kapakap de katokehdi sapwellime limpoak poatopoat ong ie.B,BAhpw Koht ketin kupwureiehla; e ketin karonge ei kapakap.J+ BMa I pohnsehsehla dipei kan, Kaun-o sohte pahn ketin karonge ie.W*'BI patohwan likweriong oh peki en ketin sewese ie; I patohwan koul kapinga ih.)BKumwail patohdo oh rong, kumwail koaros me kin wauneki Koht, I ahpw pahn koasoiaiong kumwail dahme e ketin wiahiongieier.(3BI pahn patohwando ekei sihpw en isihsla pohn pei sarawio; I pahn meirongkihong komwi kouwol oh kuht, oh edin meirong wet pahn edidawohng pahnlahng.e'CBI pahn patohwanohng komwi dahme I inoukihong komwi ni ahnsou me I patopato nan apwal laudo.j&MB I pahn patohwanlahng nan tehnpasomwi ei meirong isihs; oh patohwanohng komwi dahme I inoukidahr."%=B Komw ketin mweidohngehr at imwintihti kan en tiangkitedi; se weweidier nan kisiniei oh nan lapake, ahpw met komw ketin kahluwaikitodohng wasa mwahu ehu.k$OB Komw ketin mweidohngkitehr se en lohdiong nan lidip oh ketikihong wisik toutou pohn pwopwat akan.#B Maing Koht, komw ketin songosong kiht; duwehte silper eh kin mwakelekelkihla kisiniei, iei duwen omwi kin ketin song kiht.T"!B Ih me ketin komokomour kitail oh sohte ketin mweidohng kitail en pwupwudi.m!SBKumwail wehi kan koaros, kumwail kapinga atail Koht; ngilen amwail kaping en lelpeseng wasa koaros. !BE kin ketin kaunkihda wasa sapwellime manaman kohkohlahte, oh e kin ketin mwasamwasahn wehi kan. Eri me kahngohdi kan re en dehr pelianda.5BE ketin wekidehngehr sehdo ni sahpw madekeng; atail pahpa kahlap ako kotehla pihlo sapasapal pohn pwehl. Se inenen perenkihda wiepen nin lime wasao.wgBKumwail patohdo oh kadehde dahme Koht ketin wiadahr, wiepen nin lime kapwuriamwei kan nanpwungen aramas akan.{BAramas koaros nin sampah kin kaudokiong komwi; re kin koulkihong komwi koulen kaping, re kin koul kapikapinga mwaromwi.>uBKumwail patohwanohng Koht, “Maing, ia uwen kapwuriamwei en wiepen nin limomwi kan! Sapwellimomwi manaman me lapalap mehlel kahrehda imwintihti kan kin poaridi mwohmwi ni lemmwin.NBKumwail koulki lingan en mware; kumwail kapingahki ih koulen kaping!C BAramas koaros en ngisingiski ar peren oh kapikapinga Koht!A Pelin sihpw kan kin kipe nan mohs kan; nan wahu kan direkihla wahn pilawa. Soahng koaros kin ngisingis oh koulki ar peren!PA Pelinmen kan kin audehla nan mohs kan, keilen dohl akan kin pereperen.'A Ia uwen lauden wahnsahpw me kin wosada sang ni sapwellimomwi kalahngan! Wasa koaros me komw ketin keid ie, iei wasa me kepwe tohto kin mi ie.`9A komw kin ketin kamwerehdi keteu pohn wasa deideida en poad wahnsahpw oh kin ketin kalamwurehki nanpwel pwoaiken lahng; komw kin ketin kamatarangkihla pwelen sahpw akan keteu, oh kin ketin kakairada kisin tuhke kan.ucA Komw ketin kasalehda omwi kupwure sampah ni omwi kin ketin kalamwurehki keteu; komw ketin audekihla wahnsahpw oh pwehl mwahu. Komwi ketin audehda piletik kan; komwi ketikihong sampah wahntuhke kan. Met iei duwen wiepen nin limomwi kan:4aATohn sampah koaros kin lemmwikin komwi pwehki doadoahk laud akan en nin limomwi. Wiepen nin limomwi kan kin kahrehda peren oh ngisingis, sang ni palimese lel ni palikapi.pYAKomw kin ketin kameleileidi ngirisek en madau kan oh ngilen pwuki kan, oh pil mwoarong en aramas akan.~uASapwellimomwi manaman me koasoanedier nahna kan nan dewerail, doadoahk wet kasaledahr sapwellimomwi manaman lapalap.a;AKomw kin ketin sapeng kiht ni omwi mweidohng at pahn powehdi, oh komw kin ketin komour kin kiht sapwellimomwi wiewia kapwuriamwei kan. Tohn wehi koaros nin sampah kin likih komwi, pil tohn deke doh en nan madau kan.]3AMeid pai irail kan me komwi ketin pilada, me komwi ketikiniraildo pwe re en kin kousoan nan mwoalomwi sarawi. Se pahn nsenamwahukihla soahng mwahu kan en nan tehnpasomwi sarawi, kapai kan en Tehnpasomwi Sarawio.^5Apwehki diparail kan. Dipat kin kaloweikitedi, komwi ahpw kin ketin mahkikihong kiht.V%Apwehki omwi kin ketin sapeng pekipek kan. Aramas koaros pahn pwarowei rehmwi]  5AMaing Koht, me pwung at pahn kapinga komwi nan Saion oh kapwaiada at inou ong komwi,, Q@ Aramas pwung kan koaros ahpw pahn perenda pwehki wiepen nin limen KAUN-O. Re pahn diar reh arail wasahn ruk oh meleilei; aramas mwahu kan koaros pahn kapikapinga.{ o@ Irail koaros pahn masepwehkada; re pahn medemedewe dahme Koht ketin wiadahr oh koasoakoasoia wiepen nin lime kan.s _@E pahn ketin kamwomwirailla pwehki lokaia pwuko; koaros me pahn udiahl irail pahn itikala moangarail kan.] 3@Ahpw Koht kin ketin kadar sapwellime arep pohn aramas akan oh re kin mwadang soahn.$A@Re kin wiahda koasoandi suwed kan oh nda, “Kitail wiadahr koasoandi kaselel ehu en dihp koasukloal.” Audepen mohngiong oh kapehd en aramas mehkot rir.'G@Re kin ehukipene ar koasoandi suwed kan; re kin koasoiapene duwen wasa kan me re pahn koasoanehdi ie ar lidip kan. Re kin nda, “Sohte me pahn kilangada.”  @Re inenen pitipitiong kaparaseli ar tiahk kanamenek kan en lokaia likamw; re kin kamwomwki aramas mwahu kan arail karaunlikamw.hI@Re kin edehda lowarail kan oh keng rasehng kedlahs kei oh kin kadar lokaia samin rasehng arep.hI@Komw ketin sileiesang koasoandien aramas suwed kan, sang mwekid suwed en aramas mwersuwed kan. @Maing Koht, I patohwan milahr nan apwal-komw ketin karonge ei kapakap! I patohwan masakadahr ei imwintihti kan-komw ketin komouriehla!#?? Nanmwarkio pahn perenda; pwe Koht kin ketikihong en powehdi. Koaros me kin wiahda inou ni mwaren Koht pahn kapinga, a ewen me likamw akan pahn pinapinla.Y+? Re pahn kamakamala nan mahwen, oh kidien wel kan pahn kangala paliwararail kan.W'? Irail kan me kin songosong kemeiehla pahn kohdihla nan wasahn me melahr akan.H ?Ngeniet kin tengediong komwi, oh limomwien kin apwahpwalih ie.n~U?pwehki omwi ketin wia sawasepei ahnsou koaros. I kin kokoulki ei peren pahn mwetehn nin limomwi kan.f}E?Ni ei kin wendi nan kiei, I kin tamataman komwi; erein pwohngo pwon, I kin medemedewe komwi,y|k?Ngeniet pahn tungoal oh medla rasehng medla ni kamadipw laud, oh I pahn koulkihong komwi koulen kaping kaperen.y{k?I pahn patohwan kapingkalahngan ong komwi erein ei mour; I pahn kapahdawohng komwi pehi kat ni ei pahn kapakap.fzE?Sapwellimomwi limpoak poatopoat me mwahusang mour, iei me I pahn patohwan kapingahkin komwi.y{?Komw mweidohng I en udiahl komwi nan mwoalomwi sarawi; komw mweidohng I en udiahl uwen sapwellimomwi manaman oh lingan.Cx ?Maing Koht, komwi me ei Koht, oh I patohwan ngoangki mi rehmwi. Paliwerei oh ngeni unsek kin inengieng komwi; ngeniet kin anahne komwi kowahlap, rasehng sahpw mengidi ehu me solahr pile.w{> oh sapwellime limpoak me poatopoat. Pein komwi, Maing ei Kaun, komwihte me kin katingih aramas nin duwen ar wiewia kan.Rv> I rongehr pak kei Koht eh mahsanih me ih me ketin sapwellimaniki manaman%uC> Kumwail dehr likih lemei; pil dehr koapworopworki me kumwail pahn kepwehpwehkihla pirap; mehnda ma kumwail pil kepwehpwehla, a kumwail dehr koapworopworki.Bt}> Aramas akan kin rasehng kisin mwahi kis; sohte wadepen irail koaros, me laud akan oh me tikitik kan. Ma re pahn tenekda, sohte pahn toutouwihr; re marahrahsang angin esingek en aramas.s>Kumwail nei aramams akan, kumwmail likih Koht ahnsou koaros. Kumwail kasalehiong amwail apwal kan koaros, pwe ih me atail wasahn ruk.cr?>Komourpei oh pil wauwi kin kohsang rehn Koht ohte; ih me silepei kehlail; ih me perehpei.Xq)>Ihete me silepei oh sounkomourpei; ih me soundoarepei; eri I sohte pahn lohdi.Ap}>Koht ohte me I kin likih; ihete me I kin koapworopworki.2o]>Ih me kumwail mwahuki en sikendihsang nan dewe me wahun; kumwail kin perenki lokaia likamw. Kumwail kin wia koasoi en kapaia, ahpw nan mohngiongimwail kan kin keriahla.^n5>Ia erein amwail pahn pelipelian aramas emen me rasehng kehl ehu me kerengkpesengehr?Xm)>Ihete me silepei oh sounkomourpei; ih me soundoarepei; sohte me kak poweiehdi.^l 7>I awiawih ni kanengamah pwe Koht en ketin komouriehla; ihete me I kin koapworopworki.k)=Eri, I pahn patohwan koulkihong komwi koulen kaping ahnsou koaros, ni ei pahn kin patohwan meirongkihong komwi rahn koaros dahme I inoukidahr.j=Maing Koht, nanmwarkio en kin kakaun mwohn silangmwi kohkohlahte; komw ketin kasilehki sapwellimomwi limpoak poatopoat oh loalopwoat._i7=Komw ketin kareireila mour en nanmwarkio; komw kupwure pwe en kin momour kohkohlahte!|hq=Maing Koht, komw ketin karongeier ei tungoal inou kan oh ketikihongieier dahme en irail kan me kin waunekin komwi.$gA=Komw ketin mweidohng ie pwe I en kin patopatohte nan mwoalomwi sarawi erein ei mour; pwe I en kin diar ei wasahn ruk oh meleilei pahn mwetehn nin limomwi.Qf=pwe komwi me silepei, soundoarepei kehlail en pelian ei imwintihti kan. e =Nan ei mwoatohtalahr solahr angi oh dohsangehr sapweio, I ahpw patohwan likweriong komwi. Komw ketikiwohng ie wasahn ruk mwahu,Qd =Maing Koht, komw ketin karonge ei likwer; komw ketin karonge ei kapakap!qc[< Ma Koht pahn ketin ieiang kitail, kitail pahn powehdi; ih me pahn ketin kalowehdi atail imwintihti kan.ibK< Komw ketin sewesei kiht pelian at tungoal imwintihti kan; sawas en aramas me mwahl oh sokatepe.oaW< Ia duwe, mehlel me komw ketin soingkitalahr? Komw sohte pahn ketin iang kahluwa at tungoal karis kan?``9< Maing Koht, ihs me pahn kahreielahng nan kahnimw kehlailo? Ihs me pahn waielahng Edom?Q_<Ahpw I pahn doadoahngki Mohap duwehte nei dahl en epwinek, I pahn kesehdiong pohn Edom ei suht, kilel en eh uhdahn ahi. Ia duwe tohn Pilisdia, re medemedewe me re pahn ngisingiski arail poweiehdi?”p^Y<Ngehi me ahneki Kilead, oh pil Manase; Epraim iei ei lisoarop en mahwen oh Suda ei sokon en nanmwarki.)]K<Koht ahpw ketin poahngok sang nan mwoale sarawio, mahsanih, “Ni manaman en powehdi I pahn pwalangpeseng Sekem oh nehkpeseng Wahun Sukot rehn nei aramas akan.\5<Komw ketin komourkinkitala sapwellimomwi manaman; komw ketin sapeng at tungoal kapakap, pwe irail kan me komw kin ketin loalloale re en kapitipitla._[7<Komw ketin panawiher irail kan me kin wauneki komwi, pwe re en kak pitsang kauparail.}Zs<Apwal tohto komw ketin mweidohng sapwellimomwi kan en lokolongki mwuledek; se kin sansasseli rasehng ma se sakaula.!Y;<Komw ketin kupwurehda pwe sampah en rerada, oh pwelen sampah en pwalpeseng; komw ketin kamwahwihala ohla pwukat, pwe sahpwo nektehn mwerpeseng douluhl.X q:Aramas suwed kan kin sapwusapwung nan arail mour ahnsou koaros; re kin wiahda likamw sangete ni rahn me re ipwidi.u=c:Pwe soh! Kumwail kin medemedewehte suwed me kumwail kak wiahda, oh wiahda sapwung mwuledek kan nan sahpwet.< :Ia duwe, kumwail kaun akan, me pwung audepen amwail kopwung kan? Kumwail kin wia kopwung en aramas koaros ni pwung pahrek?;{9 Maing Koht, komw ketin kasalehda sapwellimomwi roson lapalap pahnlahng, oh sapwellimomwi lingan wasa koaros nin sampah.v:e9 Sapwellimomwi limpoak poatopoat kipe wasa koaros nanleng; sapwellimomwi loalopwoat kin leldawohng pahnlahng.{9o9 Maing ei Kaun, I pahn kapingkalahngan ong komwi nanpwungen wehi kan. I pahn kapinga komwi nanpwungen aramas akan.P89Ngeni, pirada! Nei arp oh lair, kumwa pirada! I pahn pangenda ketipin.M79Maing Koht, ni ei koapworopwor unsek, I pahn koul oh kapinga komwi!#6?9Ei imwintihti kan wiadahr lidip pwe re en kolkiniehdi; re katoutowihalahr ngeni kowahlap. Re weirada pwoahr ehu mwohi, ahpw re pein pwupwudiongehr loale.5{9Maing Koht, komw ketin kasalehda sapwellimomwi roson lapalap pahnlahng, oh sapwellimomwi lingan wasa koaros nin sampah.479Ei imwintihti kan kin kapikapil ie, duwehte laion kei me kin men kang aramas. Ngihrail kan duwehte ketieu oh arep, lowarail kan duwehte kedlahs keng.>3u9E pahn ketin sapeng ie sang nanleng oh doareiehla; e pahn ketin kalowehdi irail kan me katoutouwihielahr. Koht pahn ketin kasalehiong ie sapwellime limpoak poatopoat oh loalopwoat.k2O9I patohwan likwerih ei Koht, Wasa Lapalahpie, ei Koht, me kin ketikihong ie ei anahn akan koaros.@1 {9Komw ketin kupwure ie, Maing Koht, komw ketin kupwure ie, pwe I patohdohng rapahki sawasepei rehmwi. I kin diar silepei pahn mwetehn nin limomwi kan lao I daulih soangen apwal koaros.F08 pwehki omwi ketin kapitiehla sang mehla oh ketin doareiesang pahn manaman en ei imwintihti kan. Eri, I pahn patohwan weweid mwohn silangin Koht, nan maraino me kin dakedaker me momour kan. / 8 Maing Koht, I pahn patohwan meirongkihong komwi dahme I inoukidahr; I pahn patohwandahng komwi ei meirong en kasapahlkalahngan,V.%8 I kin likih, oh I sohte pahn masak mehkot. Pwe dahme aramas kak wiahiong ie?@-{8 I kin patohwan kapikapinga sapwellimen KAUN-O inou kan.,!8 Ni rahn me I pahn patohwan likwerih komwi, ei imwintihti kan pahn wekidekte tangdoaui. I patohwan ese met: me Koht kin ketin uhpalikinie-%+#8Komw mwahngih uwen apwal laud me I patopato loale; komw ketin kileledier uwen tohtohn pilen mesei. E seu ntingdier nan sapwellimomwi pwuhk?w*g8Maing Koht, komw ketin kaloke irail pwehki ar tiahk suwed; komw ketin kalowehkihdi aramas pwuko omwi engieng!x)i8Re kin pokonpene wasa rir kan oh mwasamwasahn mehkoaros me I kin wia, raparapahki ahnsou me re pahn kemeiehla.|(q8Rahn ehu pwon ei imwintihti kan kin kihong ie nan apwal; re kin medemedewe ahnsou koaros duwen ar pahn kauweiehla! '8I kin likih Koht oh I sohte kin masak mehkot; I patohwan kapingahki mehkoaros me e ketin inoukihda. Dahme aramas kak wiahiong ie?W&'8Maing KAUN, Wasa Lapalap, ni ei kin masepwehkada, I kin patohwan likih komwi.\%18Rahn ehu pwon ei imwintihti kan kin pelipelian ie. Me ngeder me kin men peiong ie.$ 8Maing Koht, komw ketin kupwurkalahngan ong ie, pwe I patohwan milahr nan apwal laud; ei imwintihti kan kin pwakipwakih ie ahnsou koaros.0#Y7Ahpw komwi, Maing Koht, pahn ketikilahng nan sousou aramas loallap suwed oh aramas likamw pwukan mwohn ar pahn lel ni elep en ar mour. Ahpw ngehi, I pahn likih komwi."7Mweidohng KAUN-O omw kahpwal akan, eri e pahn ketin doareiukala; pwe e sohte kin ketin mweidohng me lelepek kan en lohdi.x!i7Eh koasoi kan me iou, ahpw nan kapehde diren kailok; eh lokaia kan me kansenamwahu, ahpw keng rasehng kedlahs.Q 7Ei werek en mahso kin pelianda kompoakepah kan; e kauwehla eh inou kan.'7Koht, me ketin kakaun sang mwohn tepin kawa, pahn ketin karonge ie oh ketin kaloweiraildi; pwe re sohte men wiliakapwala, oh sohte kin masak.kO7E pahn ketin doareiehla oh kapwureiehdo sang nan mahwen me I kin wia ong ei imwintihti ngedehrie.7Nimenseng, nin souwas oh nipwong kaulim oh sengloal en nan kapehdiet kin leldalahng mwohn silangi, eri e pahn ketin karonge ngileiet.dA7I ahpw patohwan likwerih KAUN-O Koht pwe en ketin sewese ie, eri e pahn ketin komouriehla.3_7Ei imwintihti kan en mehla mwohn ahnsoun arail mehla; re en mourte kohdihla nan sapwen me melahr akan! Mehkot suwed kin mihmi nan imwarail kan oh nan mohngiongirail kan.nU7Kita kin koasoakoasoipene ni limpoak mehlel; kita kin ehupene ni ata kin kaudok nan Tehnpas Sarawio.H 7 Ahpw soh, pwe kowe me ei werek, iengei oh kompoakepahi mehlel.y7 Ma imwintihti men me kin kapweikengih ie, I pahn kanengamahiong; ma peliei men me kin mwamwahlikin ie, I kak rukusang.N7 Wasa koaros mwomwlahr; nanial akan inenen diren widing oh kehnaudek.wg7 ni rahn oh nipwong tiahk suwed kan kin kohkohseli pohn kelen kahnimwo, kadirehki dihp toutou oh kahpwal laud.7 Maing ei Kaun, komw ketin kapingada lokaia en ei imwintihti kan! I kilikilang tiahk en kamaramas oh moromor nan kahnimwo,V%7I men mwadang en diarada ei wasahn rukusang kisinieng laud oh engin melimel.<s7I pahn pihrlahng wasa me doh oh mihla nan sapwtehn.`97I ahpw men ei pehnpihr en mie duwehte mwuroi. I pahn pihrla oh diar wasahn ei kommoal.W'7Masak kipeiedier oh I wie rerrerki; I patohwan milahr nan masepwehk mwuledek.G7I masepwehkadahr kowahlap, oh ahd en mehla katoutouwihielahr.>u7I masepwehngkidahr ngihl kamasepwehk en ei imwintihti kan, oh I ohkilahr tiahk kalok en aramas suwed kan. Re kin kahrehiong ie apwal laud; re kin lingeringer pahi oh kailongkin ie.T!7Komw ketin karonge ie oh sapeng ie; I inenen weikengkilahr ei pwunod akan.Z  /7Maing Koht, komw ketin karonge ei kapakap; komw dehr ketin sohpeisang ei pekipek!  $~~S}}~}||*{zzzxyy3xxIwtvvOuuQttAss3rr'qq0pp`oonmm(llHl kk]jjj1iibhhwh ggGfffeeheddMdcckbb~ba``K_\^^n^]][\\~\ [[7ZZFYYYXWWUVV0UTThSSSFRRQQgPPPOOO NVMMVLLVKJJJ@IIGHH`HGG5FFlEEZDDtCCCBBAAL@@u?>>==b<<<:;;2::h:99M88#77866i55544\4322211\10$//T...--Z,,,++ **g))w((@''b&&&%%&$$:##v#""/!! EbHrpw }Y;r:gLY [  \ 2 Qa +kZ<oWSAsiria pil iangiraillahr wehi kehlail me kin sewese mehn Ammon oh mehn Mohap, irail kadaudok en Lohd.GSmehn Kepal, mehn Ammon oh mehn Amalek, mehn Pilisdia oh Dair.NSiei irail mehn Edom oh mehn Ismael kan; mehn Mohap oh mehn Akar kan;PSRe pwungkipenehr ar koasoandi kan oh ehukipenehr ar pahn uhwong komwi:w gSRe kin nda, “Nna, kumwail kohdo, kitail en kamwomwala arail wehi, pwe Israel en manukunukla kohkohlahte.” SRe koasoakoasone widing rir suwed kei ong sapwellimomwi aramas akan; re koasoakoasone kaupen irail kan me komw kin ketin sinsile. wSKomw ketin mahsanih! Sapwellimomwi imwintihti kan moromoradahr, oh irail kan me kin kailongkin komwi ar uhwong komwi.`  ;SMaing Koht, komw dehr ketin nennenewei; komw dehr ketin sopeimwekid de kupwur meleilei!Z -RMaing Koht, komw ketido kaunda sampah; wehi koaros nin sampah iei sapwellimomwi.~uRAhpw kumwail pahn mehla duwehte aramas akan; amwail mour pahn pil sohrasang rasehng sapwellimen nanmwarki pwutak.”Z-RI ahpw nda; ‘Kumwail koht ekei, kumwail koaros sapwellimen Wasa Lapalahpie.’  R“Ia uwen amwail sohte wehwehki! Ia uwen amwail loalopwon! Kumwail sapwungalahr mehlel, iei me pwuhng sohrkisangehr sampah wet.FRKumwail kapitirailsang pahn manaman en aramas mwersuwed kan.~uRKumwail doare pwuhng en me semwehmwe oh sepwoupwou kan; kumwail lamalam pahrek ong me paisuwedlahr oh me luwet akan.wgR“Kumwail uhdahn pahn katokehdi amwail kopwung sapwung kan; kumwail solahr pahn uhpalihki aramas suwed akan!s aRKoht kin ketin kaunda wie kupwur akan nanleng; ni wie kupwur en koht akan e kin ketin koasoanehdi kupwure:oWQAhpw I pahn katungoalehkin kumwail pilawa me keieu kaselel oh kamedkinkumwailla suke en loangalap.”lQQIrail kan me kin kailongkin ie pahn masakiehla oh poaridi mwohi; arail kalokolok pahn kohkohlahte.[/QI pahn mwadang kalowehdi ar imwintihti kan oh powehdi koaros me kin pelian irail.a~;Q Ia uwen ei men nei aramas akan en kin rong ie; oh ia uwen ei men re en kin peikiong ie!e}CQ Eri, I mweidohng irail en keptakai weweidwei nan elen nsenarail oh wiewia dahme re mwahuki.V|%Q “Ahpw nei aramas akan sohte kin men rong ie; Israel sohte kin peikiong ie.f{EQ Ngehi me KAUN-O, omw Koht, me waiukodo sang nan Isip. Sarapeseng, I ahpw pahn katungoaleiuk.:zoQ Ke sohte mwahn pahn kaudokiong emen koht tohrohr.]y3QNei aramas akan, kumwail rong ei kehkehliket; Israel, ia uwen ei men ke en rong ie!FxQNi amwail kin mihla nan apwal laud, kumwail kin likwerih ie, oh I kin doareikumwailla. I kin sapeng kumwail sang nan ei wasahn ruk nan melimel. I kasongosongei kumwail ni pwarer en Meripa.w'Q“I kihsangehr pohn pwopwomwail kan amwail wisik toutou kan; ngehi me mweidohng kumwail en kihsang pohmwail kasukasuk en takai weitahta kan.xviQE ketikihong mehn Israel ko ni eh ketin mahweniong mehn Isip. I rongorong ngihl sohte dehde ieu me mamahsanih,Ju QMet kosonned en wehin Israel, koasoandi ehu sang Koht en Seikop.ntUQKumwail peuk koronihda ni kasarawien kamadipw, ni ahnsoun pwulodohn maram oh ni ahnsou me e kin mat.s{QKumwail tiakada melkahka oh kesengki dampwurin kan; kumwail kesengki ngilen keseng kaperen ni noumwail arp oh lair kan.kr QQKumwail ngisingiski amwail peren ong Koht atail soundoar; kumwail koul kapikapinga Koht en Seikop!#q?PMaing KAUN, Koht Wasa Lapalap, komw ketin kasapahlkitodohng pahn kupwuromwi! Komw ketin kasaledohng kiht sapwellimomwi kalahngan, se ahpw pahn mourkihla!qp[PSe sohte pahn pwurehng sohpeisang komwi; komw ketin kakehleikitada, se ahpw pahn kin kapikapinga komwi.loQPKomw ketin apwalih oh sinsile aramas akan me komw ketin piladahr, wehio me komw ketin kakehladahr.an;PAt imwintihti kan pelehdier oh isikalahr; komw ketin angiangih irail oh kamwomwirailla!m!PKomw ketido oh doarehla tuhkehn wain wet me pein komwi ketin padokedi, tuhkehn wain pwulopwul pwoatet me komw ketin kairada pwehn kehlail!l1PMaing Koht Wasa Lapalap, komw ketin sohpeidohng kiht! Komw mahsendohng kiht sang nanleng; komw ketido oh ketin doarehla sapwellimomwi aramas akan!KkP pwihken wel kan tiakdier, oh mahn lawalo koaros kin wie kangkang.xjiP Dahme komw ketin kauwekilahr kehl me kapilpeneo? Met aramas koaros me kin keid limwah kak pirapahsang wah kan;SiP Re keirda lellahng nan Sehd Mediderenien, oh pil lel ni Pillap Iupreitis.MhP Nahna kan mihla pahn mweteh, oh rah kan koaduhpwaldi sidar ile kan.ugcP Komwi ketin kamwakelehda wasa kis pwe en kak keirda ie; e ahpw kalohdi oh parpeseng wasa koaros nan sahpwo.f PKomw ketikidohsangehr Isip tuhkehn wain pwoat; komw ketin koakoahsang tohn wehi teikan oh ketin padokedi tuhkeo nan sapwarail.e!PMaing Koht Wasa Lapalap, komw ketin kasapahlkitodohng rehmwi! Komw ketin kasaledohng kiht sapwellimomwi kalahngan, se ahpw pahn mourkihla!d PKomw ketin mweidohngehr wehi teikan re en mahmahwenkipene sahpwet, oh pil mweidohng at imwintihti kan re en kepweikengih kiht.kcOPKomw ketikihong kiht pahtou pwe se en kin tungoale, oh ketin kanampilehkin kiht pilen masat akan.kbOPMaing KAUN, Koht Wasa Lapalap, ia erein omwi pahn engiengki kapakap en sapwellimomwi aramas akan?aPMaing Koht, komw ketin kasapahlkitodohng rehmwi! Komw ketin kasaledohng kiht sapwellimomwi kalahngan, se ahpw pahn mourkihla!#`?Pkomw ketin kasalehda pein komwi ong kadaudok en Epraim, Pensamin oh Manase. Komw ketin kasaledohng kiht sapwellimomwi roson; komw ketido oh komourkitala!-_ UPMaing, Silepen Israel, komw ketin karongei kiht; komw ketin karongei kiht, komwi sounkaweid en sapwellimomwi pelin sihpw. Komwi me ket nan mwoalomwi pohn kerup kan,&^EO Eri, kiht sapwellimomwi kan, sihpw en sapwellimomwi pelin sihpw, pahn kapingkalahngan ong komwi kohkohlahte oh kin kapinga komwi ahnsou kohkohdo kan koaros.u]cO Maing ei Kaun, komw ketin dupungki ong wehi teikan pak isipak lokaia suwed koaros me re patohwanohng komwi.\1O Komw ketin karonge sengloal en me sensel kan, oh sang ni omwi manaman lapalap komw ketin kasaledekala irail kan me pakadeikadahr re en kamakamala.:[mO Dahme wehi kan kin idengki reht, “Ia amwail Kohto?” Komw mweidohng kiht se en kilang duwen omwi pahn ketin kaloke wehi kan pwehki ar kakerehdi ntahn sapwellimomwi ladu kan.ZO Maing Koht, komw ketin sewesei kiht oh doareikitala; komw ketin kapitkitala oh mahkikihong kiht dipat akan pwehn wia kawahupen mwaromwi.YyOKomw dehr ketin kalokehkin kiht dipen at pahpa kahlap ako. Komw kupwurei kiht met; at koapworopwor koaros sosohralahr.WX'OPwehki ar kemelahr sapwellimomwi aramas akan oh kauwelahr sapwellimomwi wehi.WOKomw ketin kauwohng sapwellimomwi engieng wehi kan me sohte kin kaudokiong komwi, ong irail me sohte kin kapakap ong komwi.lVQOMaing KAUN, komw pahn ketin engieng paht kohkohlahte? Omwi engieng pahn lullulte rasehng kisiniei?dUAOWehi kan me kapilkitpene kin kepweikengih kiht; re kin kouruhrkin kiht oh kapailokei kiht.4TaORe kakeredier ntahn sapwellimomwi aramas akan duwehte pihl me pwilipwiliwei duwehte pihl wasa koaros nan Serusalem; eri sohte emen luhwehdi pwehn sarepedi me melahr akan.0SYORe pwilikihdi paliweren sapwellimomwi aramas akan pwehn wiahla kenen menpihr en pahnlahng kan, oh paliweren sapellimomwi ladu kan pwe mahn lawalo kan en kin kangkang.R OMaing Koht, aramas rotorot akan pedolongehr nin limomwi sahpwo. Re kasaminelahr Tehnpasomwi Sarawio oh kauwelahr mehkoaros nan Serusalem.gQGNHDepit eri patohwan apwahpwalih irail ni keneinei mehlel oh kin kakaun irail ni koahiek unsek.$PANGwasa me Depit kin apwahpwalih ie nah pelin sihpw, oh ketin kasapwiladahng en wiahla nanmwarkien Israel, pwehn wiahla silepen sapwellimen Koht aramas akan.SONFE ketin pilada sapwellime ladu Depit; e ketikihsang nan sapwen sihpw kan, NNEWasao me e ketin kauwada ie Tehnpese duwehte mwoale me mi nanleng; e ketin katengehdi duwehte sampah pwehn tengeteng kohkohlahte._M7NDPwe kadaudok en Suda me e ketin pilada oh Nahna Saion me e kin ketin poakohng mehlel.^L5NCAhpw e ketin soikala kadaudok en Sosep kan; e sohte ketin pilada kadaudok en Epraim.`K9NBE ketin katangapeseng sapwellime imwintihti kan re ahpw sarohdi oh namenekla kowahlap.|JqNANi imwilah, Kaun-o ahpw ketida duwehte e ketin ohpala wasa; e duwehte ohl kommwad emen me ket pahn litopw en wain.jIMN@Samworo kan kin mehkihla mehla eikek, oh ar liohdi kan sohte mweimweiong re en mwahieikin irail.dHAN?Mwahnakapw akan kin mehla nan mahwen, eri peinakapw akan sohte kin diar me re en pwoudiki.wGgN>E ketin engiengda pahn sapwellime aramas ako oh ketin mweidala pwe re en kamakamala pahn arail imwintihti ko. F N=E ketin mweidala pwe Kohpwahn Inowo en lohdiong pahn atail imwintihti kan, kohpwao me wia kilel en sapwellime manaman oh lingan.QENN5E ketin kahluwa irail ni meleilei oh onepek, oh re sohte kin masak mehkot; a arail imwintihti ko e ketin kakihrala nansed.o=WN4E ahpw ketin kahluwa sapwellime ko rasehng silepen sihpw men oh ketin kaukauweid irail nan sapwtehno.D<N3E ketin kemehla pwutak mesenih en peneinei koaros en Isip.u;cN2E sohte ketin katokehdi sapwellime engieng de komourirailla, ahpw e ketin kemehkinirailla soumwahu lusulus.:{N1E kupwurehda paisuwed laud en lelohng irail ni e ketin kauwohng irail engieng mwuledek, me rasehng meninkeder en mehla.d9AN0E ketin kemehkihla nair kou kan melimel en keteu aihs takai oh nair pelinmen teikan lioal.^85N/E ketin kemehkihla keteu aihs takai arail mwetin wain kan oh arail tuhke en pik kan.r7]N.E ketin kamwarakpeseng loukust pwehn kangala wahnsapwarail kan oh kamwomwala poadokapw en sapwarail kan.[6/N-E ketin kadarpeseng loahng pwehn kaloke irail, oh kairu pwehn kauwehla sapwarail.T5!N,E ketin wekidohng ni nta pillap akan, mehn Isip kan ahpw sohla kak nimpil.p4YN+oh ketin wiahda sapwellime wiewia kan oh manaman lapalap akan nan wasa patapat en Soan nan wehin Isip.h3IN*Re manokehla sapwellime manaman lapalap oh rahn me e ketin kapitirailla sang ar imwintihti kand2AN)Re pwurupwurehngete kasongosonge Koht oh katoutouwihala nan kupwuren Koht Sarawien Israel.`19N(Ia uwen tohtohn ar kin kahngohdiong nan sapwtehn; ia uwen tohtohn ar kansensuwedihada!j0MN'E ketin tamataman me irail ahneki luwet en aramas, rasehng kisinieng me kin ipidohte oh sohrala._/7N&Ahpw Koht me inenen kalahngan ong sapwellime aramas akan. E ketin mahkikihong irail diparail kan oh sohte ketin kamwomwirailla. Pak tohto e ketin koledi sapwellime engieng oh pein katokehdi engieng en nan kupwure.R.N%Re sohte kin loalopwoatohng; re sohte kin loalopwoatohng ar inou ong ih.V-%N$Ahpw ar koasoi kan koaros kin likamw; sohte mehkot me re kin nda kin mehlel.c,?N#Re kin tamanda me Koht iei soundoareparail, duwen Wasa Lapalap eh kin ketin sewese irail.k+ON"Ni eh ketin kemehla ekei irail, luhwe ko kin sohpeiong; re koluhla oh ngidingidki ar kapakapohng.j*MN!Ih eri ketin kasohrehla ar mour rasehng esingek ehu oh mwadang lupukala ar mour kan ni paisuwed.")=N Mehnda ma e ketin wiahda mepwukat, ahpw aramas akan uselahte wiewia dihp; mehnda ma re uduhdiahl sapwellime manaman akan, ahpw re sohte mwahn kin likih.i(KNKoht ketin engiengda pahrail oh kemehla nair ohl kehlail ko, me pwulopwul kaselel ko en Israel.Q'NAhpw ni ar saikinte itarki dahme re anahne oh nindokon ar tungutungoal,X&)NAramas ako eri tungoale oh medkihla; Koht ketikihong irail dahme irail anahne.X%)Nre ahpw pwupwudiong nan werengen impwal ko oh kapilpene wasa re koukousoan ie.p$YNe ahpw ketin kadaridiong sapwellime aramas akan pelin menpihr ehu, me tohtohsang piken ni oahroar kan;w#gNE pil ketin mweidala pwe angin palimese en ipirseli wasa, oh sapwellime manaman en kamwekidada angin palieir;g"GNIrail eri tungoale kisin tungoal en tohnleng kan, oh Koht ketikihong irail uwen me re anahne.h!INe ahpw ketin kamwerehdi wahn pilawa sang nanleng, ni e ketin kadaridi mana pwe re en tungoale.a ;NE ahpw ketin mahsendalahng pahnlahng oh ketin ruwese pwe wenihmwen lahng kan en ritida;QNpwehki ar sohte likih oh sohte kamehlele me e pahn ketin komourirailla.NKoht eri ketin engiengda ni eh ketin karongehda; e ahpw ketin kauwohng kisiniei sapwellime aramas ako, oh sapwellime engieng ahpw laudla,5cNMehlel me e ketin poakih paipo, pihl ahpw kusieisang loale; ahpw ia duwe, e kak ketin katungoalehkin kitail pilawa oh ketikihong sapwellime kan uduk pwe re en tungoale?”nUNRe aklapalap patohwan ong Koht, ketihtihki, “Pala Koht kak kaunopada atail tungoal nan sapwtehnet?PNRe kasongosonge Koht ni ar nsenki pekipeki kisin tungoal me re anahne.c?NAhpw re usehlahte ar wiewia dihpiong Koht, oh kahngohdiong Wasa Lapalahpie nan sapwtehno._7NE kupwurehda pihl en kusieisang nan paipo oh ketin kakusei pihl rasehng pillap pwoat.V%NE ketin pwalangpeseng paip nan sapwtehn oh ketikihong irail pihl sang loale.nUNNi rahn e ketin kahluwa irail pahn mwetehn depwek ehu oh pwohng ehu pwon sang ni marain en kisiniei. N E ketin pwalangpeseng sehdo ni pali riau oh kahluwairail nan ngalangal; oh ketin kawuhdi pali riau en sehdo rasehng dihd riau.ykN Nindokon ar pahpa kahlap ako uduhdiahl, Koht ketin wiahda manaman kei nan wasa patapat en Soan, nan wehin Isip.^5N Re manokehla dahme e ketin wiadahro, manaman ko me e ketin wiahda mwohn masarail ko._7N Re sohte kapwaiada ar inou ong Koht; re sohte men kapwaiada sapwellime kosonned akan.b=N Mehn Epraim kan me weuwa nair kesik ketieu oh arep kan, re tangdoaui ni rahn en mahweno.NRe sohte pahn duwehte ar pahpa kahlap ako me kahngohdi oh sapeik, me ar likih Koht sohte mwahn kehlail oh re sohte kin loalopwoatohng./NIh duwen met ar pahn pil likihala Koht oh sohte manokehla dahme e ketin wiahda ahpw re pahn kin kapwaiada sapwellime kosonned akan ahnsou koaros.H Npwe dih en mwuhr en wehwehki oh uhd padahkihong nair seri kan.J NE ketikihong sapwellime aramas en Israel kosonned akan oh kosonned kei ong kadaudok en Seikop. E ketin kaweidki atail pahpa kahlap oko re en padahkihong nair seri kan sapwellime kosonned akan,C NKitail sohte pahn ekihsang neitail seri kan; kitail pahn kawehwehiong dih en mwuhr duwen manaman en KAUN-O oh wiepen nin lime lapalap akan oh soahng kapwuriamwei kan me e ketin wiadahr.j MNsoangen ire kei me kitail rongehr oh eseier, soahng kei me atail pahpa ako koasoiaiongkitailehr.g GNI pahn koasoiahda karasaras kaselel kei oh kawehwehda soahng rir kei en ahnsou samwalahr ako,Q  NNei aramas akan, kumwail rong ei padahk, oh rong mwahu dahme I pahn nda.x iMKomw ketin kahluwa sapwellimomwi aramas akan rasehng silepen sihpw men pahn kaweid oh epwelpen Moses oh Aaron.|qMKomw ketiketseli pohn iloak en madau kan; oh ketin kotekote pohn madau, ahpw lipwen aluweluwomwi kan sohte sansal.xiMSapwellimomwi nansapwe ngiringirsek, oh sampah marainkipeseng sapwellimomwi lioal; sampah itihtikek oh rerrer.taMDepwek kan kamwerehdi keteu; nansapwe ngiringirsek sang pahnlahng, oh lioal piripir wasa koaros nan wehwe.a;MMaing Koht, ni pihl akan ar patohwan komwi, re masepwehkada, oh nan kepin madau rerada.yMSang ni sapwellimomwi manaman lapalap komw ketin kamourala sapwellimomwi aramas akan, iei kadaudok en Seikop oh Sosep.r]MKomwi Kohto me kin ketin wiahda manaman akan; komw kin ketin kasalehiong wehi kan sapwellimomwi manaman.nUM Maing Koht, mehkoaros me komw kin ketin wia me sarawi. Sohte emen Koht mie me lapalap duwehte komwi.}sM I pahn medemedewe duwen mehkoaros me komw ketin wiadahr; I pahn medemedewe duwen sapwellimomwi wiewia manaman akan.M Maing KAUN, I pahn patohwan tamanda wiepen nin limomwi lapalap akan; I pahn tamataman soahng kapwuriamwei kan me komw wiadahr kawao.^5M Eri, I ahpw patohwan, “Iet dahme kauweielahr-% solahr sapwellimen Koht manaman.”e~CM Dah? Koht ketin melielahr sapwellime kalahngan? Engieng wilianlahr kalahngan en kupwure?”^}5ME ketin katokehdihsangkitailehr sapwellime limpoak? Sapwellime inowo solahr kehlail?o|WM“Kakete Kaun-o en ketin soingkitailla kohkohlahte? Kakete en solahr pwurehng kupwurperenkin kitail?U{#MNgehi eri mengimengloalki erein pwohngo oh medemedewe, oh peipeidek loalei,pzYMI ahpw medemedewe duwen rahn me samwalahr ako oh katakatamandohng ie audepen sounpar me samwalahr oko.qy[MErein pwohng ehu pwon Koht sohte ketin mweidohng I en meirla; pwehki ei pwunod laud I sohte kak lokaia.ax;MNi ei kin medemedewe duwen Koht, I kin sengloal; ni ei kin medemedewe, I kin loaltikla.wMNi ahnsou apwal I kin patohwan kapakap ong Kaun-o; pwohng ehu pwon I kin kapahda pehi kat oh kapakap, I ahpw sohte kin diar nsenamwahu.Tv #MI patohwan likweriong Koht; I patohwan likweriong, e ahpw ketin karonge ie.]u3L e kin ketin katikala soupeidi aklapalap akan oh kin ketin kamasakada nanmwarki kan.KtL Kumwail patohwanohng KAUN-O, amwail Koht, dahme kumwail inoukihong; kumwail wehi keren kan, kumwail patohwandohng amwail kisakis kan. Koht kin ketin kupwurki wiahiong aramas koaros en lemmwiki; sL En aramas lingeringer pahn kin wekidekiong ni kapingpomwi; oh koaros me luhwehdi nan mahwen kan pahn ehupene wia kaudokiong komwi.rwL ni omwi ketida pwehn kasalehda pwunglahn sapwellimomwi kopwung, ong ni komourlahn me toutoulahr kan koaros en sampah.{qoLKomw kin ketin kapwilodohng kiht audepen omwi kopwung sang nanleng; eri sampah pwon kin masepwehkada oh nennenla,vpeLAhpw, maing KAUN, aramas koaros kin lemmwiki komwi. Sohte me kak uh mwohn silangmwi ni ahnsoun omwi engieng.oLMaing Koht en Seikop, ni omwi ketin kamasak kin irail omwi engieng, oahs kan oh me dake kan pwupwudiong nanpwel oh mehla./nWLNair sounpei kommwad akan pehdsangehr ar tehtehn mahwen koaros oh re memeirier met nan dewen me melahr akan; sohte kisin katep kis mie ong ar kehlail oh koahiek kan.#m?LMaing Koht, ia uwen omwi lingan! Ia uwen lingaling, ni omwi kin ketin sapahldo sang pohn nahna kan, wasa komw kalowedier ie sapwellimomwi imwintihti kan.l/LIh wasao me e ketin karihspeseng nein imwintihti kan neirail arep kan, nair mehnsansar kan oh kedlahs kan, pil iangahki ar tehtehn mahwen koaros.Ak}LMwoale kin mi Serusalem; e kin ketiket pohn Nahna Saion.Uj %LMehn Suda kan kin patohwan ese Koht; mware me wahun mehlel nan wehin Israel.yikK E pahn ketin kauwehla manaman en aramas suwed akan, e ahpw pahn ketin kakehlakahla manaman en aramas pwung kan.ehCK Ahpw I sohte pahn tokedihsang lohkiseli duwen Koht en Seikop de kokoulkihong koulen kaping.2g]KKAUN-O kin ketiki kep ehu nin lime, diren wain kehlail en sapwellime engieng. E kin ketikihong aramas suwed akan koaros pwe re en nim; re kin nimala koaros oh wekidedi.cf?KKoht iei sounkopwung, rehn Koht ekei kin pakadeikada oh kalokolok a ekei kin kasaledekla.Xe)KKopwung sohte kin kohdo sang ni palimese de palikapi, de paliepeng de palieir;@d{KI kin ndaiong irail re en tokedihsang arail aksuwei.”McKI kin ndaiong aramas suwed akan re en dehr aklapalap oh pohnmwahso; bKMehnda ma soahng koaros nin sampah pahn rerada oh sampah pwon pahn itihtikek, a I pahn katengehdi poahsoan en sampah pwe en teng.gaGKKoht ketin mahsanih, “I koasoanedier ahnsoun ei kopwung, oh I pahn wia kopwung ni me pwung.\` 3KMaing Koht, se patohwan kapingkalahngan ong komwi, se patohwan kapingkalahngan ong komwi! Se patohwan kalohki roson lapalap en mwaromwi oh se kin patohwan lohkiseli wiewia kapwuriamwei kan me komw ketin wiadahr.{_oJKomw dehr meliehla ngilen sapwellimomwi imwintihti kan, katairong en imwintihti kan me kin wiewiawi sohte tokedi.^+JMaing Koht, komwi ketida, oh doarehki pein kupwuromwi! Komw ketin taman me aramas rotorot akan kin kouruhrkin komwi sang nimenseng lel nipwong.]JKomw dehr mweidohng me toutoulahr akan en namenekla; komw mweidohng me semwehmwe oh me paisuwedlahr akan en kapinga komwi. \JKomw ketin tamanda sapwellimomwi inou me komwi ketin wiahiongkitehr. Mie kamaramas wiewiawi nan wasa rotorot akan en nan sahpwet.+[OJKomw dehr ketin kesehla sapwellimomwi aramas luwet akan rehn arail imwintihti lemei kan; komw dehr ketin meliehla sapwellimomwi aramas akan me mihmi nan lokolok!}ZsJMaing KAUN, komw pahn ketin taman me imwintihti kan kin kouruhrkin komwi; re me rotorot oh re kin kailongkin komwi.tYaJKomw ketin koasoanehdi irair kei ong sampah; komw ketin wiadahr ahnsou en karakar oh ahnsou en lemwlemwur.cX?JKomw ketin kapikada rahn oh pwohng; komw ketin koasoanehdi maram oh usu kan nan dewerail.SWJKomw ketin wiahda pihl akan en pwilipwilwei; komw kamadadahr pillap akan.iVKJkomw ketin tiakpesengehr moangen Lepaiadan oh kamwengekihla paliwere mahn en nan sahpwtehn kan.U{J Sang ni sapwellimomwi roson lapalap, komw ketin irepeseng sehdo oh kasukalahr moangen kemisik kamasepwehk en nan sehdo;nTUJ Maing Koht, komwi me wiahier at nanmwarki sangete nin tapio; komw ketin kapitkitalahr ahnsou ngeder._S7J Dahme komw sohte men sewese kin kiht? Dahme komw ketikihwei nin limomwi kan mwirimwi?qR[J Maing Koht, ia erein at imwintihti kan pahn kouruhr kin komwi? Re kak mwamwahliki mwaromwi kohkohlahte?zQmJ Atail sansal sarawi koaros sohralahr; soukohp akan pil solahr mie, sohte emen ese iahd me mwekid wet pahn ididi.]P3JRe inenen men kauweikitala douluhl; re isikidier wasa sarawi koaros en nan sahpwet.rO]JRe kauwelahr Tehnpasomwio oh isikadahr; re kasaminelahr wasa sapwellimomwi kan kin kaudokiong komwi ieo.FNJRe pwalangkipesengehr dihd kan neirail sile kan oh amma kan.RMJLikamw irail sounpal tuhke kei me pelepelehkidi tuhke kan nair sile kan.wLgJSapwellimomwi imwintihti kan kadekedekehr nan Tehnpasomwio; re apiadahr ar pilaik wasao kilel en ar powedier.qK[JKomw ketin mahsanih wasa ohla douluhl pwukat; atail imwintihti kan kamwomwalahr mehkoaros nan Tehnpaso.kJOJKomw ketin tamanda sapwellimomwi aramas akan, me komw ketin piladahng komwi kawao, me komw ketin kasaledekala sang nan mour en lidu pwehn wiahla sapwellimomwi kadaudok. Komw ketin tamanda Nahna Saion wasa me komw ketiket ieo.I 1JMaing Koht, ia duwe, dahme komw ketin likidmeliekinkitalahr nin duwe met? Komw pahn ketin engieng pahn kiht sapwellimomwi aramas akan kohkohlahte?"H=IA duwen ngehi, ia uwen kesempwal en ei karanih Koht, pwe I en diar silepei rehn KAUN-O Koht, Wasa Lapalahpie oh I en kalohki wiepen nin lime kan koaros!GIMehlel, irail kan me kin mweisang komwi pahn sohrala; komwi pahn ketin kesepwekehla irail kan me soaloalopwoat ong komwi.dFAINgeniet oh paliwereiet kak luwetala, a Koht me kehlpei; ihete me I kin anahne kohkohlahte.fEEISohte mehkot me ahi nanleng, pwe komwihte! Dahme I pahn inangih nin sampah ma kaidehk komwi?DyIKomw kin ketin kahluwahkin ie sapwellimomwi kaweid, oh ni imwihla komw pahn ketin kasamwo ie nan sapwellimomwi lingan.WC'IEri soh, pwe I pahn patopatohte rehmwi, oh komwi kin ketin kolokolete pehiet.KBII pweipweila duwehla mahn emen; I sohla patohwan wehwehkin komwi.7AiINi ei lamalam eh suwedla oh I pil nsensuwedla,n@UIMaing ei Kaun, re rasehng ouraman ehu me kin sohrala nimenseng; ni omwi ketin pirida, re solahr mie.B?IRe ahpw mwadangete mwomwla; imwilahrail meid kamasepwehk.b>=IKomwi pahn ketikiniraildiong wasa likekiris kei oh ketin sikeniraildi pwe re en mwomwla!f=EII lao patohlong nan Tehnpasomwio, I ahpw dehdehkihla dahme pahn wiawihong aramas suwed akan.K<II song en dehdehkihla irair apwal wet, ahpw e inenen apwal ong ied;AIMa I ndaier soahng pwukat, eri, I sohte pahn mwomwehda me ngehi emen sapwellimomwi aramas.m:SIMaing Koht, komw kin ketin kaloke ie rahn ehu pwon; nimenseng koaros I kin ale lokolok sang rehmwi.N9I Eri dah, sohte pahn katepen ei mour mwakelekel oh sohte wiahda dihp?b8=I Iei duwen met iren me suwed akan. Re kin paiamwahu oh kekeirda ahnsou koaros nan ar pai.\71I Re nda, “Koht sohte pahn mwahngih; Wasa Lapalahpieo sohte pahn ketin diarada.”i6KI Eri, sapwellimen Koht aramas akan pil kin iangirailla oh kamehlele mehkan koaros me re kin nda.S5I Re kin lahlahwe Koht nanleng oh kin wia kosonned kehlail ong tohn sampah.4IRe kin kouruhrki meteikan oh koasokoasoiapene duwen mehkan me suwed; re me aklapalap oh kin koasoakoasoia duwen ar pahn kauwe meteikan.]33Imohngiongirail kan kin kapwilewei suwed tohr, oh loalarail kin diren lamalam suwed.l2QIRe kin kapwatki aklapalap duwehte elin kapwat nin tepin wararail oh lemei me wia arail likou puhp;c1?IRe sohte kin diar apwal duwehte aramas teikan; re sohte kin kedirepwki apwal en meteikan.a0;ISoangen lokolok laud kan sohte kin lelohng irail; re kin kehlail oh sohte kin soumwahu._/7Ipwehki ei peiriniong me aklapalap akan ni ei kilang duwen me suwed akan ar kepwehpwe.K.IKereniongehr ei koapworopwor pahn sohla; oh ei pwoson tikitiklahr[- 1IMehlel Koht me ketin kalahngan ong Israel, ong irail kan me nan kapehd mwakelekel.<,sHMet iei imwilahn kapakap akan en Depit, nein Sehsi.p+YHKitail kapinga lingan en mware kohkohlahte! Sapwellime lingaling en kadirehla sampah pwon. Amen! Amen!j*MHKitail kapinga KAUN-O, Koht en Israel! Pwe ihete me kin ketin wiahda soahng kapwuriamwei pwukat.J) HMware en kin poatopoat kohkohlahte; oh en ndand erein ketipin eh kin dakedaker wasa. Wehi koaros en kin peki rehn Koht en ketin kupwuramwahwih irail duwen eh ketin kupwuramwahwiher nanmwarkio.\(1HReken wahn pilawa en kin wiewiawihte nan wehiet; wahnsahpw en kin kipehdi dohl akan, rek oh wohkian duwehte wahnsahpw en Lepanon. Kahnimw kan en direkihla aramas ngeder, rasehng dihpw kan me kin keirda nansapw.&'EHNanmwarkio en rosorosonte! En kin ketiki kohl sang Arepia; aramas en kin kapakapki ahnsou koaros; kupwuramwahu en Koht en kin ieiang met oh pil kohkohlahte!o&WHE kin ketin kepitirailla sang nan arail kehnaudek oh angkehlail kan; e kin ketin kesempwalki ar mour.k%OH E kin ketin kupwurkalahngan ong me luwet oh semwehmwe kan; e kin doarehla mouren me paisuwed kan.w$gH E kin ketin kapitala me semwehmwe kan me kin likweriong, oh pil irail kan me paisuwedlahr oh me lekdekla kan.S#H Nanmwarki koaros pahn kin ketin poaridihsang; wehi koaros pahn kin papah."}H Nanmwarki kan en Spein oh en deke kan pahn kin kisikise; nanmwarkien Sipa oh Sepa pahn kin ketikidohng mehn meirong kan.n!UH Tohn nan sapwtehn kan pahn kin poaridi mwowe; sapwellime imwintihti kan pahn kin poaridiong nanpwel.r ]HIrepen sapwellime wehi pahn sang ni ehu madau lellahng ni ehu, sang Iupreitis lellahng ni irepen sampah.HPwungen kosonned en kin pweidamwahu nan sapwellime mwehi, oh paiamwahu oh popohl en kin poatopoat erein maram eh kin kamakamarainih wasa.s_HNanmwarkio en rasehng keteu me kin mwerediong pohn pwehl, rasehng pilen keteu me kin pwupwudiong nansapw.!HSapwellimomwi aramas akan en kin kaudokiong komwi erein ketipin eh kin dakedaker wasa, erein maram eh kin kamakamarainih wasa kohkohlahte.1HNanmwarkio en kin ketin kapwung me semwehmwe kan ni pwung pahrek; en ketin sewese me paisuwedlahr akan oh ketin kalowehdi me kin kaloke irail kan.mSHPaiamwahu oh popohl en keirda nan wehiet; oh pwungen kosonned en lelpeseng rehn tohn wehiet koaros.mSHpwe en kin kaunkihda sapwellimomwi aramas akan pwungen kosonned oh me toutoulahr akan pwung pahrek.  HMaing Koht, komw ketin padahkih nanmwarkio pwe en wia kopwung nin duwen sapwellimomwi pwung; komw ketikihong sapwellimomwi pwung,  GI pahn kalohkiseli sapwellimomwi pwung sang nimenseng lel nipwong, pwehki irail kan me men kauweiehla re lohdier oh nameneklahr.GI pahn kin weriwerki ei peren nindokon ei pahn kesengiong komwi; paliwereiet oh ngeni unsek pahn iang koul pwehki omwi ketin doareielahr.QGI uhdahn pahn kapingahkin komwi ngilen nei keseng arp; Maing ei Koht, I pahn kapinga sapwellimomwi loalopwoat. I pahn kesengki nei arp oh koulkihong komwi koulen kaping, ong komwi Me Sarawien Israel._7GKomw pahn ketin kaileiehda kohkohlahte; komw pahn ketin pwurehng kansenamwahwihiehla.GKomw ketikihongieier apwal oh lokolok, ahpw komwi pahn pwurehng ketin kakehlaiehda; komw pahn ketin nekidiehla sang mehla.}sGMaing Koht, sapwellimomwi pwung me ileilehie. Komw ketin wiahda doadoahk kesempwahlie; sohte emen me rasehng komwi.A{GA met ni ei mahlahr oh moangepwetalahr, Maing Koht, komw dehr ketin likidmelieiehla! Komw ketin ieiang ie nindokon ei pahn kalohki sapwellimomwi roson oh manaman ong dih en mwuhr kan.ykGKomw ketin padahkieier sang ni ei tikitik, oh lel met I pil lohlohkiseli sapwellimomwi wiewia kapwuriamwei kan.}GI pahn weweidwei nan roson en KAUN-O ei Koht; I pahn kalohki sapwellimomwi kupwur mwahu, pwe komwihte me sapwellimaniki.,QGI pahn lohkiseli sapwellimomwi kupwur mwahu; I pahn koasoia duwen sapwellimomwi manaman en komour sang nimenseng lel nipwong, mehnda ma I sohte kin dehdehki duwe.lQGAhnsou koaros I pahn kin koapworopworkin komwi; I pahn kalaudehla ei kaping ong komwi kohkohlahte.w gG Irail akan me men mahweniong ie en lohdi oh mwomwla. Irail akan me men kauweiehla en namenekla oh paisuwedla.h IG Maing Koht, komw dehr kin ketin dohweisang ie; Maing ei Koht, komw ketin sewese ie ahnsou wet!r ]G Re ndinda, “Koht ketin likidmelielahr aramaso; kitail pwakih oh koledi, pwe sohte me pahn kapitala.”] 3G Ei imwintihti kan men kemeielahr; re ndindapene oh koasoakoasone ar pahn pelian ie.n UG Komw dehr ketin likidmelieiehla ni ei likeilapalahr, komw pil dehr ketin keseiehla ni ei luwetalahr.]3GI kin kapikapinga komwi sang nimenseng lel nipwong oh kalohki sapwellimomwi lingan.[/GMouri wialahr mehn kalamangi ong me ngeder, pwehki komwi me soundoarepei kehlail.{oGI likihkomwiher nan ei mour unsek; komw ketin sinsileieier sang ni ei ipwidi; I pahn kapinga komwi ahnsou koaros!  v0~n~}}!||){{y{+zyyYxxbwwwvmuu\ttmssusrrqSpp}p oo[nn`mm]ll{lkkjjiphhhgg0fff eegdd"ccJbbwb>n>== <;;1::Q99=88g777.66M5554y4,3322Q11100L//}/..B--n-,,++.**g*))((4'&&l%%y%$$%##]"""!!8 Uqxmw4T1Y~ g'f ]E E b i   7G3jhev eI pahn kin katokehdi mehmen me kin mwengmwengininginki suwed en meteikan; I sohte pahn iang aramas emen me aklapalap oh pohnmwahso.[/eI sohte pahn duwehte aramas likamw akan oh I sohte pahn patehng aramas suwed kan.eoh sohte mweidohng me suwed en kin wiawi. I kin kailongki wiewiahn irail kan me kin sohpeisang Koht; I sohte pahn iang irail.uceI pahn idawehn mour mwakelekel. Iahd me komwi pahn ketido rehi? I pahn weweid nan mour mwakelekel nan imweio YeI pahn patohwan koulki duwen kupwur loalopwoat oh pwung, Maing KAUN, I pahn patohwan koulkihong komwi. dKAUN-O me kalahngan; sapwellime limpoak kin poatopoatete oh e kin ketin dadaurete sapwellime loalopwoat kohkohlahte. Psalm 101.1-8EdKumwail pedokihlong nan kelen Tehnpaso amwail koulen kaping; kumwail patohlong nan sapwellime mwoahl sarawi ni kapingkalahngan. Kumwail patohwanohng amwail kapingkalahngan oh kapikapinga..UdDehr manokehla me KAUN-O, iei ih Koht. Ih me ketin wieikitailda, oh ih me kin sapwellimanikin kitail; kitail me sapwellime aramas, kitail me sapwellime pelin sihpw._7dKumwail pereperen kaudokiong KAUN-O oh patohdo mwohn silangi ngisingiski amwail koul!6 idTohn sampah koaros, kumwail kokouliong KAUN-O!jMc Kapinga KAUN-O atail Koht oh kaudok pohn sapwellime dohl sarawio! KAUN-O atail Koht me sarawihe.I cMaing KAUN, at Koht, komw ketin sapengehr sapwellimomwi aramas akan; komw ketin kasalehiong irail me komwi Koht emen me kin kupwurmahk, mehnda ma komw kin ketin kalokehkin irail diparail kan.zmcE ketin mahseniong irail sang nan uhren depweko; re kapwaiadahr kosonned oh koasoandi kan me e ketikihong irail.%cMoses oh Aaron iei sapwellime samworo, oh Samuel iei ih emen me kin kapakapohng; irail kin likweriong KAUN-O, e ahpw kin ketin sapeng irail.KcKapinga KAUN-O atail Koht oh kaudok mwohn mwoale! Ih me Sarawihe!!;cMaing nanmwarki lapalap, komw kin ketin poakohng dahme pwung; komw ketin koasoanehdi mour en pwuhng nan wehin Israel; komw ketikidohr pwuhng oh pahrek.T!cAramas koaros pahn kin kapinga lapalap oh lingan en mware. Ih me sarawihe!K cKAUN-O nan Saion me manaman; e ketin lapalap sang wehi koaruhsie.  cKAUN-O iei nanmwarki, eri aramas akan kin rerrerki ar masak. E ket nan mwoale pohnangin kerup kan, sampah ahpw wie rerrerki.m Sb pwehki e ketiket kodohng kaunda sampah. E pahn ketin kaunda tohn sampah ni mehlel oh pwuhng pahrek.n UbKumwail pillap akan, kumwail lopwolopw; kumwail dohl akan, kumwail iang koul pereperen mwohn KAUN-O,o WbA kumwail, sehd oh audepe kan koaros, kumwail pwungidekda; sampah oh towe kan koaros, kumwail kokoul!eCbKumwail peuk sowi oh koronida kan, oh ngisingiski amwail peren ong KAUN-O, atail nanmwarki.MbKumwail koul kapikapinga KAUN-O! Kumwail kesengki noumwail arp kan! bKumwail koaros tohn sampah, kumwail koulki koulen peren ong KAUN-O; kumwail kapingahki amwail koul kan oh ngisingiski amwail peren!3_bE ketin dadaurete sapwellime inou ong mehn Israel kan ni loalopwoat oh limpoak poatopoat ong irail. Aramas koaros wasa koaros udiahlehr manaman en powehdi en atail Koht.oWbKAUN-O ketin lohkidahr sapwellime powehdi; e ketin kasalehiong wehi kan sapwellime manaman en komour." ?bKumwail koulki apwoat koul kapwen ong KAUN-O; e ketin wiadahr soahng kapwuriamwei kei! Sang ni pein sapwellime manaman oh roson sarawi e ketin powehdier.,Qa Kumwail koaros me pwung kan, kumwail nsenamwahula pwehki wiepen nin limen KAUN-O! Kumwail tamataman dahme Koht me sarawio ketin wiadahr, oh kapingkalahngankihong.V%a Marain kin dakedaker pohn aramas pwung kan, oh nsenamwahu pohn me mwahu kan.=sa KAUN-O kin ketin loalloale irail kan me kin kailongki me suwed; e kin ketin sinsile mour en sapwellime aramas akan; e kin ketin kapitirailla sang pahn manaman en aramas suwed kan.pYa Maing KAUN, Wasa Lapalap, komwi me kin kaunda sampah pokon; komwi ketin lapalap sang koht akan koaros.{~oaMaing KAUN, pwehki sapwellimomwi kopwung kan tohn Saion kan kin nsenamwahula, oh kahnimw en Suda kan kin perenda,u}caIrail koaros me kin pwongih dikedik en eni kan kin namenekla; oh koht akan koaros kin poaridi mwohn KAUN-O.f|EaNanleng kan kin lohkiseli sapwellime pwuhng, oh wehi koaros kin kilang sapwellime lingaling.k{OaDohl akan kin peipeseng rasehng kirihs mwohn silangin KAUN-O, mwohn silangin Kaunen sampah pokon.Wz'aSapwellime lioal kin kamarainihada sampah; sampah kin kilang oh kin rerrerki.\y1aKisiniei kin tieng mwowe oh kamwakamwasika sapwellime imwintihti kan me kapilpene.[x/aDepwek oh rotorot mosul kin kapilpene ih; e kin ketin kaunda ni pwuhng oh mehlel._w 9aKAUN-O me nanmwarki! Sampah, ke en nsenamwahu! Perenda, kumwail deke kan en nan madau!vve` ni ahnsou me KAUN-O pahn ketidohn kaunda sampah. E pahn ketin kaunda tohn sampah ni mehlel oh pwuhng pahrek.su_` sahpw koaros, oh pil audepahr kan, kumwail en perenda! Tuhke kan en nansapw pil pahn ngisingiski ar peren_t7` Sampah oh lahng, kumwail en perenda! Madau kan, oh audepahr koaros, kumwail ngirisek;2s]` Kumwail lohkihong wehi koaros: “KAUN-O, iei nanmwarki men! Sampah kin tengediong nan dewe, oh sohte kak mwekid; KAUN-O pahn ketin kadeingkihda aramas koaros pwung.”jrM` Kumwail poaridi mwohn Me Sarawio, ni eh pahn ketido; tohn sampah koaros en rerrer mwohn silangi!wqg`Kumwail kapinga lingan en mwaren KAUN-O; kumwail patohwando amwail meirong oh patohlong nan Tehnpese Sarawio.cp?`Tohn sampah koaros, kumwail kapinga KAUN-O; kumwail kapinga sapwellime lingan oh manaman.Ro`Lingan oh roson kin kapilpene; manaman oh lingan kin kadirehla Tehnpese.rn]`Koht en wehi teikan koaros, iei irail me dikedik en eni, a KAUN-O, iei ih me ketin kapikada nanleng kan.vme`KAUN-O me lapalap oh konehng ale kaping lapalahpie; kitail uhdahn pahn lemmwiki laudsang koht teikan koaros.lw`Kumwail kalohki duwen sapwellime lingan ong tohn wehi kan, oh wiepen nin lime manaman akan en lohkohng aramas koaros.qk[`Kumwail kouliong KAUN-O, oh kapinga mware! Kumwail lohkiseli rongamwahun sapwellime komour rahn koaros.kj Q`Kumwail koulkihong KAUN-O apwoat koul kapwen! Kumwail, tohn sampah pokon, kumwail kouliong KAUN-O!i+_ I ahpw lingeringerkihda oh inoukihda ni kehlail, ‘Kumwail sohte mwahn pahn pedolong nan sahpwo wasa me I men kommoaleikumwaildiong ie.’ ”h_ Erein pahr pahisek I wie nsensuwed pahn aramas pwuko. I ahpw nda, ‘Ia uwen arail soaloalopwoat! Re kahng kapwaiada ei kosonned akan.’_g7_ Mehnda ma re kilangehr ei doadoahk manaman akan rehrail, a re kasongosongieier wasao.{fo_“Kumwail dehr keptakaila, duwehte amwail pahpa kahlap ako nan Meripa, duwen irail rahno nan Massa en sapwtehno.-eS_Pwe ih me atail Koht; kitail sapwellime aramas me e kin ketin apwahpwalih, sapwellime pelin sihpw me e kin ketin katungoale. Kumwail rong dahme e mahsanih rahnwet:tda_Kumwail patohdo, kitail poaridi oh pwongih Koht; kitail kelehpwikihdi mwohn KAUN-O, me ketin wieikitailda!fcE_E kin ketin kaunda madau me e ketin wiahda, iangahki sahpw koaros me pein ih ketin kapikada.ab;_E kin ketin kakaun sampah pokon, sang pahn kepin sampah lellahng pohn kumwen nahna kan.naU_Pwe KAUN-O, iei Koht manaman emen, nanmwarki manaman emen me kin ketiket pohnangin koht akan koaros.g`G_Kitail patohwanlahng atail kapingkalahngan mwohn silangi oh pereperen kokoulki koulen kaping.v_ g_Kumwail patohdo, kitail kapinga KAUN-O! Kitail ngisingiski atail peren ong Koht me kin ketin sinsilei kitail!^^E pahn ketin kalokehkin irail ar loallap suwed oh ketin kamwomwirailla pwehki diparail kan; KAUN-O atail Koht pahn ketin kamwomwirailla.G]^Ahpw KAUN-O kin ketin doare ie; ei Koht kin ketin sinsile ie.o\W^me kin wiahda koasoandi me uhwong aramas mwahu oh kin pangalahng mehla aramas akan me sohte diparail.f[E^Komw sohte kin ketin kupwurki sounkopwung mwersuwed kan, me kin kamanahla kosonned sapahrek,gZG^Ni ahnsou me I kin pwunodada oh pahtoula, komw kin ketin kansenamwahwihiehla oh kapereniehda.gYG^I patohwan, “I pwupwudier”; ahpw Maing KAUN, sapwellimomwi limpoak poatopoat me koliehda.[X/^Ma KAUN-O sohte ketin seweseiehda, I uhdahn mwadangdilangehr rehn me melahr akan.tWa^Ihs me uhda oh uhpalikin ie rehn aramas suwed kan? Ihs me iang ie uhwong irail kan me kin wiahda me suwed?cV?^Pwuhng pahn pwurehng dierekda nan mwoalen kopwung kan, oh aramas pwung koaros pahn utung.tUa^KAUN-O sohte pahn ketin kesehla sapwellime kan; e sohte pahn ketin kesehla irail kan me kisehn sapwellime.pTY^ Komw kin ketin kommoalehdi sang nan eh apwal lao pwoahr loal kin weiweida mehn lidipiedi aramas suwed.}Ss^ Maing KAUN, ia uwen peren en aramas me komw kin ketin kaweid, me komw kin ketin padahkihong sapwellimomwi kosonned!|Rq^ KAUN-O ketin mwahngih dahme aramas akan kin medemedewe; e kin mwahngih duwen mwahl en audepen nan kapehdirail kan.$QA^ Ih me kin ketin angiangih wehi kan-eri dah, e sohte pahn ketin kaloke irail? Ih me kin wia sounpadahk en aramas koaros-eri dah, e sohte ketin kupwurokong?P3^ Koht me ketikihong kitail salengatail kan-e ahpw sohte kak ketin karonge wasa? Ih me ketikihong kitail masatail kan-e ahpw sohte kak mahsanih wasa?nOU^Kumwail nei aramas akan, ia duwe, kumwail meid loalopwon oh pweipwei? Iahd kumwail pahn loalokongla?mNS^Re kin kahski dene, “KAUN-O sohte kin mahsanih kiht; Koht en Israel sohte kin ketin tehk wasa.”zMm^Re kin kemehla liohdi kan oh me sepwoupwou kan, oh kin kihsang mour en mehn liki kan me kin kousoan nan at wehi.yLk^Maing KAUN, re kin kauwehla sapwellimomwi aramas akan; re kin katoutouwihala irail kan me kisehn sapwellimomwi.VK%^Ia erein me dipan kan ar pahn akalapalap oh akahksuweiki ar tiahk suwed kan?PJ^Ia erein aramas suwed kan ar pahn nsensenamwahu? Maing KAUN, ia erein?qI[^Komwi me sounkopwung en aramas koaros; komw ketida oh ketikihong me aklapalap akan dahme konehng irail!kH Q^Maing KAUN, komwi Koht men me kin ketin kaloke aramas; komw ketin kasalehda sapwellimomwi engieng!yGk]Maing KAUN, sapwellimomwi kosonned akan me poatopoat, oh Tehnpasomwio me inenen sarawi, met oh pil kohkohlahte.F]KAUN-O me ketin kaunda nanleng, sapwellime manaman laud sang ngiringirisek en nan madau, pil kehlailasang iloak en madau kan.[E/]Maing KAUN, kepin madau kan kin ngiringirisek; re kin ngiringirsengki ngihl laud.jDM]Maing KAUN, mwoalomwi me tengeteng sang mahs kohdo lel met, oh komw ketiketier mwohn tepin kawa.uC e]KAUN-O, iei nanmwarki. E kin ketin kapwatkihda roson oh lingan. Sampah tengedi nan dewe oh sohte kak mwekid.YB+\Met kin kasalehda me KAUN-O me pwung, oh sohte kisin sapwung kis rehn silepeio.]A3\me kin wah mwahu ni ar mahlahr oh kin mwomwen pwulopwulte oh kehlail ahnsou koaros.o@W\ Re rasehng tuhke kan me poadidi nan tehnpas en KAUN-O, me kin pweida mwahu nan Tehnpas en atail Koht,f?E\ Me pwung kan pahn pweida mwahu duwehte nih kan; re pahn keirda duwehte sidar en Lepanon kan.]>3\ I patohwanehr en ei imwintihti kan ar lohdi oh rongehr en me suwed akan ar weriwer.l=Q\ Komw ketin kakehleiehda duwehte koupwul lawalo men; komw ketin kupwuramwahwihkinie peren mwuledek.l<Q\ Se patohwan ese me sapwellimomwi imwintihti kan pahn mehla, oh aramas suwed kan koaros pahn lohdi.B;\pwehki komwi, Maing KAUN, me kaun lapalahpie kohkohlahte.:w\aramas suwed kak keirda duwehte dihpw, irail me kin wia me suwed kak paiamwahula; ahpw re pahn kamwomwomwala douluhl,c9?\Met iei mehkot me aramas pweipwei men sohte kak ese; aramas loalopwon sohte kak wehwehki:f8E\Maing KAUN, ia uwen lapalap en wiepen nin limomwi kan! Ia uwen loal en audepen kupwuromwien! 7\Maing KAUN, wiepen nin limomwi manaman akan kin kansenamwahwihiehla; pwehki sapwellimomwi wiewia kan, I patohwan koulki ei peren.<6s\iangahki ngilen selin nei keseng kan oh ngilen arp.q5[\ei kin lohkiseli nimenseng koaros sapwellimomwi limpoak poatopoat, oh nipwong sapwellimomwi loalopwoat,4 %\Maing KAUN, ia uwen mwahu en ei kin patohwan wia ei kapingkalahngan ong komwi, ei kin koul oh patohwan kawauwih komwi, Koht Wasa Lapalahpie,J3 [I pahn katingihkin irail mour werei; oh I pahn komourirailla.”2[Ni ar pahn likwerih ie, I pahn sapeng irail; ni ar pahn lelohng nan apwal, I pahn ieiang irail. I pahn kapitirailla oh kawauwihirailla.1[Koht ketin mahsanih, “I pahn komourala irail kan me kin poakohng ie oh I pahn sinsile irail kan me ese me ngehi iei KAUN-O.\01[ Ke pahn sok pohn laion oh sineik kan, pohn laion kommwad oh sineik me pwoisin kan.R/[ Re pahn kolkinuhkada pehrail kan, pwe ke dehr dipekelekel nin takai kan.z.m[ Koht pahn ketin kesilehkinuhk sapwellime tohnleng kan, pwe re en apwahpwalihiuk wasa koaros me ke pahn kohla ie.a-;[ iei me sohte me suwed kot pahn lelohng uhk, sohte kalokolok ehu pahn kerendohng imwomw.W,'[ Pwehki omw wiahkihla KAUN-O doarepomw, oh wiahkihla Wasa Lapalahpie silepomw,_+7[Ke pahn pein kilangki mesomwen, oh kadehde duwen me suwed akan ar pahn ale kalokolok.z*m[Aramas kid kak pwupwudi mehla limwahmw, de aramas nen pil pahn kak kapiluhkpene, ahpw sohte me pahn kauweiukala.w)g[de soumwahu lusulus kan me kin wawaiseli nan rotorot, de soangen suwed teikan me kin kemehla aramas nin rahn.Y(+[Ke sohla pahn masak mehkot me keper nipwong, de mahwen karuaru ong uhk ni rahn,'3[E pahn ketin koaduhpwalkinuhkedi lime kan; ke sohte pahn perki mehkot pahn epwelpen nin lime; sapwellime loalopwoat pahn sinsileiuk oh doareiukala.p&Y[E pahn ketin doareiukasang me keper rir koaros, oh sang soangen soumwahu koaros me kin kemehla aramas.t%a[iei ih me kak patohwanohng Koht, “Komwi me soundoarepei oh silepei. Komwi me ei Koht; me I kin likih.”f$ G[Mehmen me kin diar eh wasahn ruk rehn KAUN-O, mehmen me kin mihmi pahn silepen Wasa Lapalapo,#+ZMaing KAUN, at Koht, sapwellimomwi kupwuramwahu en ieiang kiht, oh ketin mweidohng kiht se en pweida mwahu ni mehkoaros me se kin patohwan wia!-"SZKomw ketin mweidohng kiht, sapwellimomwi ladu pwukat, se en kilang wiepen nin limomwi manaman akan; oh kadaudokat kan re en iang udiahl sapwellimomwi roson lingan. ! ZA met komw ketin kansenamwahwihkitala nin duwen omwi ketin kansensuwedihkitehr erein ahnsou me se mihmi nan apwal ahnsou reirei. ZKomw ketin kadirehkinkitala sapwellimomwi limpoak poatopoat nimenseng koaros, pwe se en kin kokouliong komwi oh pereperen erein at mour.jMZ Maing KAUN, ia erein omwi pahn wie engieng? Komw ketin kupwurei kiht, sapwellimomwi ladu pwukat![/Z Komw ketin padahkihong kiht duwen mwotomwot en at mour, pwe se en loalokongkihla.fEZ Ihs me pehmehr ia uwen mwuledek en omwi engieng? Ihs me kak ese kamasepwehk en omwi engieng?1[Z Sounpar 70, ihte werein at mour-% a ma se kehlail, e pahn lel 80; ahpw pahr pwukat kin kahrehiong kiht pwunodte oh apwal; mour kin mwadang imwisekla, oh se solahr mie.iKZ At mour kin mwotomwotkihla omwi engieng; at mour kin mwadang sohrala, rasehng mwenginingin ehu.jMZKomw kin ketin kasalehda mwohmwi dipat akan, oh dipat rir kan wasa me pahn kak sansalohng komwi.Z-ZOmwi engieng me kin kamwomwkitala; se kin masepwehngkihda omwi engieng mwuledek.=uZkekeirda oh masalpeseng, a nin soutik e kin mengila.ZKomw kin ketin koakoaikit sang nin sampah, rasehng lapake ieu; oh se rasehng ouraman ehu. Se rasehng reh me wosada nimenseng,|qZPwe mwohn silangmwi pahr 1000 rasehng rahn teieu, duwehte aio, me samwalahr, rasehng ahnsou mwotomwot kis nipwong.r]ZKomw ketin kilelehiong aramas akan pwe re en pwurehng wiepwella; komw ketin kapwureiraillahng nan pwehl.{ZMwohn nahna kan ar wiawihda, mwohn omwi ketin kapikada sampah, komwi Koht poatopoat emen, oh pahn wia Koht kohkohlahte.4 eZMaing ei Kaun, komwi me dewat ahnsou koaros.0[Y4Kapinga KAUN-O kohkohlahte! Amen! Amen!Y3Maing KAUN, sapwellimomwi imwintihti kan kin lahlahwe sapwellimomwi nanmwarki pilipilda! Re kin lahlahwe wasa koaros me e kin ketila ie.%Y2Komw dehr meliehla duwen aramas akan ar kin lahlahwe ie, sapwellimomwi ladu menet, duwen ei kanengamahiong en me rotorot kan ar lahlahwe ie.|qY1Maing at Kaun, ia kasalepen sapwellimomwi limpoak en mahso? Ia sapwellimomwi inou ko me komw ketin wiahiong Depit?hIY0Ihs me kak momourte oh sohte mehla? Ia duwen aramas emen eh pahn iredihsang pein ih eh sousou?x iY/Komw ketin tamanda ia uwen mwotomwot en ei mour; tamataman me komwi me ketin wiahda kiht aramas me pahn mehla!} sY.Maing KAUN, komw pahn karirih komwihla kohkohlahte? Ia erein sapwellimomwi engieng eh pahn lullul rasehng kisiniei?f EY-Komw ketin wiahkihla ih ohl laud emen mwohn eh ahnsou oh ketin kadirehkihla paisuwed mehlel.] 3Y,Komw ketikihsang sapwellime sokon en nanmwarki oh ketin sikendiong mwoahle nanpwel.z mY+Komw ketin wiahiong pwe sapwellime tehtehn mahwen kan en sohla katepe oh ketin mweidala pwe en lohdi nan mahwen.wY*Komw ketikihong sapwellime imwintihti kan manaman en powehdi; komw ketin kahrehiong irail koaros re en kin pereperen.nUY)Koaros me kin keid wasao kin pirapahsang sapwellime dipwisou kan; mehn mpe kan koaros kin kouruhrki.iKY(Komw ketin karengkehdi kelen sapwellime kahnimw oh ketin kauwehla sapwellime wasahn mahwen kan.veY'Komw ketin katokedier sapwellimomwi inou ong sapwellimomwi ladu oh ketin kesehdiong nanpwel sapwellime nihn.ykY&Ahpw komw ketin engiengda pahn sapwellimomwi nanmwarki me pilipilda; komw ketin kesehla oh soikeweisang rehmwi.]3Y%E pahn poatopoat rasehng maram, me wia mehn kadehdepen eh loalopwoato pahnlahng.”  Y$Kadaudoke kan pahn kin poatopoat ahnsou koaros, oh I pahn kin sinsile sapwellime wehi erein ketipin eh pahn kin dakedaker wasa._7Y#“I inoukihda ni mwarei sarawi pahn pak teieu: I sohte pahn wiahda likamw ong Depit.X)Y"I sohte pahn kauwehla ei inou ong ih, de kapweiekidi ehute inou me I wiahiong.iKY!Ahpw I sohte pahn katokihedi ei limpoak ong Depit oh I sohte pahn kasapwungehla ei inou ong ih.\~1Y eri I pahn kaloke irail pwehki diparail kan; I pahn kemehkin irail ar sapwung kan.S}Yma re pahn mwamwahliki ei kaweid kan oh sohte kapwaiada ei kosonned akan,e|CY“Ahpw ma kadaudoke kan pahn kauwehla ei kosonned akan oh sohte weweidki ei koasoandi kan,k{OYKadaudoke men pahn kin nanmwarki ahnsou koaros; sapwellime wehi pahn poatopoat duwehte pahnlahng.ezCYI pahn kin dadaur ei inou ong ih ahnsou koaros, oh inou wet pahn kin poatopoat kohkohlahte.NyYI pahn wiahkihla ih nei mesenih, me pahn lapalap sang nanmwarki kan.hxIYE pahn kin mahsanihong ie, ‘Komwi me semei oh ei Koht; komwi me silepei oh sounkomourpei.’Vw%YI pahn kalaudehla sapwellime wehi sang Mediderenian lel ni Pillap Iupreitis.vYI pahn kin loalloale ahnsou koaros oh loalopwoatohng; I pahn kin koasoanehdi pwe en kin powehdi sapwellime imwintihti kan ahnsou koaros.fuEYI pahn tiakpeseng oh kauwehla sapwellime imwintihti kan, oh kemehla koaros me kin kailongki.|tqYSapwellime imwintihti kan sohte pahn kin pweida ni ar pahn kin pelianda; oh aramas suwed kan sohte pahn kalowehdi.Ws'YEi roson pahn kin ieiang ih ahnsou koaros, oh ei manaman pahn pil kakehlahda.Tr!YI kasapwiladahr ei ladu Depit pwehn nanmwarkihla ni ei keiehki leh sarawi.CqYNan peudiahl ehu mahsie komw ketin mahsanihong sapwellimomwi ladu loalopwoat ko, “ I sewesedahr sounpei ndand emen; I piladahr mehmen sang nanpwungen aramas akan oh ketikihong mwoale.pYMaing KAUN, komwi me kin ketin pilohng kiht silepat; komwi, me Koht Sarawien Israel, komwi me ketikihong kiht at nanmwarki.{ooYKomw ketikihong kiht manaman laud en powehdi pak ngeder; sapwellimomwi limpoak me kin kahrehiong kiht en powehdi.sn_YPwehki komwi re kin pereperen sang nimenseng lel nipwong, oh kapikapinga sapwellimomwi kalahngan lapalap.omWYMeid pai aramas akan me kin kokoul kaudokiong komwi, me kin momour nan marain en sapwellimomwi kadek.lYSapwellimomwi wehi poahsoankihda pwungen kosonned oh pwuhng pahrek; limpoak oh loalopwoat kin sansal ni mehkoaros me komw kin ketin wia.Xk)Y Ia uwen laud en sapwellimomwi manaman! Ia uwen lapalap en sapwellimomwi roson!qj[Y Komw me ketin kapikada paliepeng oh palieir; Nahna Tapor oh Nahna Ermon kin pereperen kokouliong komwi.kiOY Sampah, iei sapwellimomwi, nanleng pil duwehte; komw me ketin wiahda sampah oh audepe kan koaros.h-Y Komw ketin kalowehdi Rahap, mahn kamasepwehko, oh ketin kemehla; komw ketin powehkihdi sapwellimomwi roson lapalap sapwellimomwi imwintihti kan.fgEY Komw kin ketin kakaun manaman laud en madau kan; komw kin ketin kameleileidi iloak laud kan.fYMaing KAUN, Koht Wasa Lapalap, sohte me kin ahneki manaman lapalap duwehte komwi; Maing KAUN, komwi me ketin loalopwoat ni mehkoaros.PeYIrail me sarawi kan kin masak komwi; irail koaros kin lemmwikin komwi.fdEYMaing KAUN, sohte emen nanleng me rasehng komwi; sohte tohn nanleng men me pahrekiong komwi.c7YMaing KAUN, tohn nanleng kan kin koulkihong komwi soahng kapwuriamwei kan me komw kin ketin wiahda; re kin koul kapikapinga sapwellimomwi loalopwoat.}bsY‘Emen sang kadaudokomw kan pahn kin nanmwarki ahnsou koaros; I pahn kin kolokol teng omw wehi kohkohlahte.’ ”haIYKomw ketin mahsanih, “I wiadahr inou ehu ong emen me I piladahr; I inoukihong ei ladu Depit,`#YI patohwan ese me sapwellimomwi limpoak pahn kin poatopoatete, oh sapwellimomwi loalopwoat kin duweduwehte sohte wekila, rasehng pahnlahng.|_ sYMaing KAUN, I pahn kin koulki sapwellimomwi limpoak poatopoat; I pahn kalohki sapwellimomwi loalopwoat kohkohlahte.f^EXKomw pil ketin kadohwanewei sang ie kompoakepahi mehlel kan, eri rotorotte me kin ieiang ie.l]QXErein rahn ehu pwon re kin kapikapil ie rasehng ahden lapake; re kin kapiliepene sang wasa koaros.d\AXSapwellimomwi engieng mwuledek kauweielahr; sapwellimomwi kalokolok kan nektehn kemeiehla.[XSang ni ei tikitik, I kin alehdi lokolok laud oh kin kerenieng mehkihla; I patohwan weikengkilahr toutou en sapwellimomwi kalokolok kan.\Z1XMaing KAUN, dahme komw ketin soingkiniehla? Dahme komw ketin sohpeikihwei sang ie?Y}X Maing KAUN, I patohwan likweriong komwi pwe komwi en ketin sewese ie; nimenseng koaros I kin patohwan kapakapohng komwi.XX Ia duwe, sapwellimomwi manaman akan kin sansal nan wasa rotoroto de sapwellimomwi kalahngan nan sapwen me manukunuklahr akan?WX Mie me kin koasoia duwen sapwellimomwi limpoak poatopoat nan sousou de sapwellimomwi loalopwoat nan wasahn kamwomwomwala kan?hVIX Ia duwe, komw kin ketin wiahda manaman ong me melahr akan? Re kak mourda oh kapikapinga komwi?UX pwoaren mesei kat luwetkilahr ei lokolok. Maing KAUN, I patohwan likilikweriong komwi rahn koaros oh kin kapahda pehi kat nan ei kapakap.TXKomwi me ketin kadohwan sang ie kompoakepahi kan; komw ketin wiahkiniehla mehkot saut mwohn masarail kan. I seldier oh solahr kak pitla;TS!XOmwi engieng pahi me inenen toutou, oh I milahr pahn iloak en engieng wet.cR?XKomw ketin sikeniedilahng nan kepin ei sousou, nan pwoahr ehu me loal oh rotorot douluhl.CQXI lekdeklahr rehn me melahr akan; I rasehngehr me kamakamalahr akan me wonohnehr nan arail sousou, irail kan me komw ketin melielahr douluhl, me solahr kak ale sawasaparail sang rehmwi.\P1XI rasehngehr aramas teikan koaros me nektehn mehla; ei kehl koaros sohrasangieier.8OkXApwal ngeder lelohngieier I kereniongehr mehla.SNXKomw ketin karonge ei kapakap; komw ketin karonge ei likwer en pek sawas!zM oXMaing KAUN ei Koht, ei sounkomour, I kin likilikwer sang nimenseng lel nipwong, oh nipwong I kin patohdo mwohmwi.UL#WRe kahlek oh kokoulki, “Atail paiamwahu kan koaros kin tepisang Saion.”}KsWKAUN-O pahn ketin ntingihedi nan doaropwe eden aramas koaros oh ketin wiahkihla irail koaros pwilidak en Serusalem.JWA duwen Saion aramas koaros pahn ketihtihki me wehi koaros tepisang reh oh pein Wasa Lapalap pahn ketin kakehlahda Saion.:ImW“Ni ei pahn pahngada wehi kan me kin peikiong ie I pahn iangahkihong Isip oh Papilonia. I pahn pil mahsanih tohn Pilisdia, Dair oh Idiopia, pwe irail pil kisehn Serusalem.”aH;WRong mahs, kowe, kahnimw en Koht, irair kapwuriamwei kan me e pahn mahsanih duwen kowe:RGWe kin ketin loalloale kahnimw Serusalem laudsang wasa teikan nan Israel.CF WKAUN-O ketin kauwada sapwellime kahnimw pohn dohl sarawio;FEVMaing KAUN, komw ketin kasalehiong ie kilel en omwi kupwur mwahu; irail kan me kin kailongkin ie pahn namenekla ni ar pahn kilang duwen omwi ketin kansenamwahwihiehla oh ketin seweseiehda.%DCVKomw ketin sohpeidohng ie oh kupwurkalahngan ong ie; komw ketin kakehleiehda oh komouriehla, pwehki ei kin papah komwi duwehte ei nohno eh kin papah komwi. CVAhpw komwi, Maing ei Kaun, komwi me kalahngan oh komwi Koht limpoak emen, komw kin kanengamah, kadek oh loalopwoat ahnsou koaros.BVMaing Koht, aramas aklapalap suwed kei uhwong ie; pwihn en aramas suwed ehu songosong en kemeiehla-% aramas me sohte kin waunekin komwi.oAWV Ia uwen lapalap en sapwellimomwi limpoak poatopoat ong ie! Komwi me ketin kapitiehla sang nan sousou.@V Maing ei Kaun oh ei Koht, I pahn patohwan kapinga komwi sang nan kapehdiet; I pahn kin kalohki sapwellimomwi roson lapalap kohkohlahte.5?cV Maing KAUN, komw ketin padahkihong ie audepen kupwuromwien, I ahpw pahn kin loalopwoat peikiong komwi; komw ketin padahkihong ie pwe I en kin papah komwi ni kapehdi unsek.Y>+V Komwi me manaman oh kin ketin wiahda soahng kapwuriamwei kan; komwihte me Koht.= V Wehi kan koaros me komw ketin wiahda pahn patohdo oh poaridi mwohn silangmwi; re pahn kapikapinga sapwellimomwi roson lapalap.k<OVMaing ei Kaun, sohte emen koht mie duwehte komwi, sohte emen me wiadahr dahme komw ketin wiadahr.d;AVI patohwan likweriong komwi ni ahnsou apwal, pwehki omwi kin ketin sapeng ei kapakap akan._:7VMaing KAUN, komw ketin karonge ei kapakap; komw ketin karonge ei likwer en pek sawas.}9sVKomwi me kupwur mwahu oh diren mahk ong kiht, diren limpoak poatopoat ong koaros me kin patohwan kapakapohng komwi.8}VMaing ei Kaun, komw ketin kansenamwahwihala sapwellimomwi ladu menet, pwehki ei kin patohwandahng komwi ei kapakap akan.z7mVKomwi me ei Koht, eri komw ketin kupwurkalahngan ong ie; I kin wie kapakapohng komwi sang nimenseng lel nipwong.6+VKomw ketin doareiehla sang mehla, pwe I kin loalopwoat ong komwi; komw ketin doareiehla, pwe ngehi sapwellimomwi ladu men oh I kin likih komwi.[5 1VMaing KAUN, komw ketin karonge ie oh sapeng ie, pwe I me luwet oh sohte sawasepei.Q4U Pwung ahpw pahn kin tieng mwohn KAUN-O pwe en kaunopada sapwellime ahl.Y3+U KAUN-O pahn ketin kakepwehpwehkitailla, oh wahnsapwatail kan pahn kaparaparala.o2WU Atail loalopwoat ahpw pahn wosada sang nan sampah, oh pwungen Koht ahpw pahn iroirdihdo sang nanleng._17U Limpoak oh loalopwoat ahpw pahn wiakihteieu kohdo; pwung oh popohl ahpw pahn tuhpene.q0[U Mehlel, e pahn kamourala me kin wauneki kan, oh sapwellime lingan en komour pahn ketiket nan sapwatail.H/ UI kin patohwan rongorong dahme KAUN-O Koht kin ketin mamahsanih; e ketin inoukihong kitail popohl, ong pein sapwellime aramas akan, ma kitail sohte pahn pwurehng atail wiewiahn pweipwei kan..UMaing KAUN, komw ketin kasaledohng kiht sapwellimomwi limpoak poatopoat, oh ketikihong kiht sapwellimomwi sawas en komour.j-MUKomw ketin pwurehng kakehlaikitada, eri kiht, sapwellimomwi aramas akan, pahn kapikapinga komwi.^,5UIa duwe, komw pahn ketin engieng paht kohkohlahte? Omwi engiengen sohte pahn tokedi?+}UMaing Koht at sounkomour, komw ketin kasapahlkitodohng rehmwi, oh ketin katokihedi sapwellimomwi kupwur toutou ong kiht!o*WUKomw ketin katokihedi sapwellimomwi kupwur toutou oh ketin wekideweisang irail sapwellimomwi engieng.o)WUKomw ketin mahkikihongehr dipen sapwellimomwi aramas akan oh ketin mahkohng arail sapwung kan koaros.z( oUMaing KAUN, komw ketin kupwurkalahnganongehr sapwellimomwi wehiet; komwi me ketin pwurehng kakepwehpwehla Israel.J' T Maing KAUN, Wasa Lapalap, meid pai irail kan me kin likih komwi!@&yT KAUN-O iei ih me silepatail oh atail nanmwarki lingan, me kin kupwuramwahwihkin kitail kalahngan oh wahu. E sohte kin ketin soikala mehkot mwahu sang irail me kin kapwaiada me pwung.+%OT Pwe rahnteieu nan Tehnpasomwi Sarawio mwahusang rahn kid wasa teikan; ei kin mihmi ni wenihmwen tehnpas en ei Koht mwahusang kousoan nan imwen aramas suwed akan.d$AT Maing Koht, komw ketin kupwuramwahwih at nanmwarki, nanmwarkio me pein komwi ketin pilada.v#eTMaing KAUN, Koht Wasa Lapalap, komw ketin karonge ei kapakapet; komwi Koht en Seikop, komw ketin karonge ie!c"?TNi ar kin kohkohwei, re kin kekehlailla; re ahpw pahn udiahl Koht en koht akan nan Saion.}!sTNi ar kin keid nan wahu madekeng en Paka, e kin wiahla utuhnpihl; keteu en menseng ahpw kin kadirekihla pihl wasao.t aTMeid pai irail kan me kin ale kehlparail sang rehmwi, oh kin ngoangki iang seiloakowohng pohn Nahna Saion.s_TMeid pai irail kan me kin kousoan nan Tehnpasomwi Sarawio, kokouliong oh kapikapinga komwi ahnsou koaros.:mTMenpihr kan wiadahr pasahr loale, re pil diaradahr dewehr wasao; re ahpw kin neineitik limwahn sapwellimomwi pei sarawi kan, Maing KAUN, Wasa Lapalap, ei nanmwarki, oh ei Koht.-TIa uwen ei anahne mi wasao! I ngoangkilahr iang mi nan kelen Tehnpas en KAUN-O. Paliwereiet oh ngeni unsek kin kokoulki ei peren ong Koht ieias.K TMaing KAUN, Wasa Lapalap, ia uwen ei poakohng Tehnpasomwi Sarawio!QSRe en esehla me komwihte me KAUN, kaun lapalap en mehkoaros nin sampah.Y+SRe en lohdi oh masepwehkala kohkohlahte; oh re en sohrala nan paisuwed douluhl.fESMaing KAUN, komw ketin kanamenekirailla, oh kupwure pwe re en pohnese sapwellimomwi manaman. SKomw ketin pwakihkinirailpeseng engin sapwellimomwi melimel oh ketin kamasak kin irail engin sapwellimomwi kisinieng kehlail kan.xiSRasehng kisiniei me kin kamwasikahla tuhke en nanwel kan, rasehng mpwul en kisiniei me kin kalulada dohl akan,ykS Maing Koht, komw ketin kamwarakirailpeseng rasehng pwelpar, rasehng diper en tuhke me kisinieng kin ipirpeseng.SS me kahski, “Kitail pahn sapwenikihla sahpw me uhdahn nin limen Koht.”>uS Komw ketin wiahiong arail sounkaweid kan soahngohte me komw ketin wiahiong Orep oh Seep; komw ketin kalowehdi arail kaun akan koaros duwehte me komw ketin wiahiong Sepa oh Salmuna,T!S Komw ketin kaloweiraildier ni Endor, oh paliwararail ko matala pohn pwehl.veS Komw ketin wiahiong irail soahngohte me komw wiahiong men Midian ko, oh ong Sisera oh Sapin ni Pillap Kison. A~~8}}U|||C{{zzLyyUxxlwwwvv6uuQttt6ssNrrPqqq-pp[oownnnCmmJllOkkk*jj(ii5hh6ggcff~feedd6cckc bb aa``A__j^^r^]a\\F[[DZZ.YYLXXX!WW"VV\UTTISSS/RRqR QQPPUOOO)NN?NMLLL/KKQJJJJIII?HHbHGGFFNEEEDD!CC BLAA@@??P>>t>==C<<<2;;;:199~918877O66}655a44433j22211:003//9.. --R,,,++%**J))v(((+''o'&&%%Q%$$ ##b""c!!~! -9L F.W\o,D4+ 0 Z 6  /!tc_k6OoE kin ketikihda kisin tungoal ong irail kan me kin wauneki; e sohte kak meliehla sapwellime inou.5woKAUN-O sohte ketin mweidohng kitail en manokehla sapwellime wiewia kapwuriamwei kan; ih me kupwur kadek oh kalahngan._47oSapwellime wiewia kan koaros kin diren wahu oh roson; sapwellime pwuhng me poatopoat.z3moIa uwen kapwuriamwei en soahng kan me KAUN-O kin ketin wia! Koaros me kin perenkihda kin men wehwehkihla mehlel.z2 ooKapinga KAUN-O! I pahn kasapahlkalahngan ong KAUN-O sang nan kapehdi unsek mwohn pokon en sapwellime aramas akan.1nNanmwarkio pahn ketin nimpil sang piletik en ni keilenial, oh ketin rosonkihda, e ahpw pahn ketin uh ni roson en powehdi.0+nE pahn ketin kadeikada wehi kan oh ketin kadirehkihla wasahn mahwen kahlep en aramas akan; e pahn ketin kalowehdi nanmwarki kan en sampah pwon.q/[nKaun-o kin ketiket ni palimaunomwien; e pahn ketin kalowehdi nanmwarki kan ni rahn me e pahn engiengda.).KnKAUN-O ketin inoukidahr kehlail, oh sohte pahn ketin koluhkihla: “Komwi pahn wiahla samworo sang met kohkohlahte nin duwen koasoandien samworo Melkisedek.”M-nRahnen omwi mahweniong omwi imwintihti kan, sapwellimomwi aramas akan pil pahn iang mahweno. Sapwellimomwi mwahnakapw akan pahn patohdo rehmwi nin nahna sarawi kan, rasehng pwoaiken nimensehngie.,5nKAUN-O pahn ketin katelapahla sapwellimomwi manaman en kaunda wehi pokon sang Saion. E mahsanih, “Komwi en kaunda sapwellimomwi imwintihti kan.”+ )nKAUN-O ketin mahsanihong ei kaun, nanmwarkio, “Komw ketidiong ni palimauniet I lao wiahkihda omwi imwintihti kan utupen aluweluwomwi kan.”u*cmpwehki eh ketin doarehla aramas semwehmwe menet oh kapitasang irail kan me kin kadeikada pwe en kamakamala.j)MmI pahn wia ei kapingkalahngan ni ngihl laud ong KAUN-O; I pahn kapinga nan pokon en aramas akan,t(amEi imwintihti kan en namenekla kowahlap; oh re en mihla nan namenek rasehng ar pwuhriong nan likou reirei.''GmMweinele re pahn kerieiehla, ahpw komwi pahn ketin kupwuramwahwihiehla. Me kin pwakipakih ie kan re en lohdi, oh ngehi, sapwellimomwi ladu, en kin pereperen.G&mKomw kehsehki ei imwintihti kan me komwi me ketin doareiehla.s%_mMaing KAUN ei Koht, komw ketin sewesei ie; pwehki sapwellimomwi limpoak poatopoat, komw ketin doareiehla!a$;mNi aramas akan ar kin kilang ie, re kin kouruhrkin ie; re kin tuhtuwelengki ar kouruhr.w#gmNan pwukiei kat luwetkilahr eh sohte ei tungoal kisin mwenge; kiliet oh tih katte me luhwehdi ni paliwereiet.Y"+mI nektehn sohrala rasehng mwetehn nin soutik; I pipihrseli rasehng mensiek men.P!mAramas semwehmwe men ngehi oh paisuwed; mohngiongi tihwolahr kowahlap.$ AmAhpw Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komw ketin sewesei ie nin duwen me komw ketin inoukidahr, oh ketin kapitiehla pwehki kalahngan en sapwellimomwi limpoak.zmmMaing KAUN, komw ketin kaloke ei imwintihti kan nin duwe met-% irail kan me kin kehrehng ie soahng suwed pwukat!c?mEh keria kan en pwaindi paliwere rasehng likou oh kapilpene rasehng kateng ahnsou koaros!5mE ahnlahr keriahla aramas duwehte eh ahnlahr pein likouda; eh keria kan en pwurolong nan paliwere rasehng pihl oh lel nan tihn paliwere rasehng leh!ymE kin mwahuki keriahla meteikan-eri pein ih en riahla! E kin kahng kapaiahda meteikan-eri sohte mehmen pahn kapaiahda!mAramas meno sohte mwahn kin kolokol kadek nan kapehde; e kin kaloke oh kemehla me semwehmwe, me paisuwed, oh me luwet akan.]3mKAUN-O en kin tamataman diparail kan ahnsou koaros, oh irail en manoknokla douluhl!c?mKAUN-O en ketin tamataman dipen eh pahpa kahlap ako oh en dehr mahkikihong dipen ine kan.hIm Kadaudoke kan koaruhsie en mehla, oh sohte mehmen en tamataman ih erein dih kan me pahn kohdo.Sm En dehr diar mehmen me pahn kadek ong de apwalih nah seri sepwoupwou kan.iKm Me e pwaipwandohng kan en adihasang eh dipwisou, oh mehn keiru kan en kihsang wahn eh doadoahk.ykm Nah seri kan en tangasang ni imwarail kan oh wie pekipekseli nanial akan; re en pil pekeussang nan ar wasa kan!@{m Nah seri kan en sepwoupwoula, oh eh pwoud en liohdihla!PmEh mour en mwadang imwisekla; oh emen tohrohr en sepwildahng nan dewe!T!mEn ale kopwung oh dierekda nan dihp; eh kapakap en pil wiahla dihp toutou!mKomw ketin pilada emen sounkopwung mwersuwed pwehn wia kopwung en ei imwintihtio, oh mweidohng emen eh imwintihti kan en wia sounkedipa.V%mRe kin dupungki me suwed ei wiewia mwahu oh kailok ni ei kin poakohng irail.QmRe kin uhwong ie, mehnda ma I poakepoake irail oh kin kapakapkin irail.Lmoh re kin koasoia kin ie mehkot suwed, re uhwong ie ni so kahrepe.L mAramas suwed oh likamw kei uhwongieier. Re kin kinesang ie likamw,Z  /mMaing Koht, I patohwan kapinga komwi; komw dehr sohte ketin kasalehda kupwuromwi!l Ql Ma Koht pahn ketin iang kitail, kitail pahn powehdi; ih me pahn ketin kalowehdi at imwintihti kan.e Cl Komw ketin sewesei kiht pelian at imwintihti kan; pwe sawas en aramas me mwahl oh sokatepe.o Wl Ia duwe, mehlel me komw ketin soingkitalahr? Komw sohte pahn ketin iang kahluwa at tungoal karis kan?dAl Maing Koht, ihs me pahn kahreielahng nan kahnimw kehlailo? Ihs me pahn kaluwaielahng Edom?6el Ahpw I pahn doadoahngki Mohap duwehte nei dahl en epwinek, I pahn kesehdiong pohn Edom ei suht, kilel en eh uhdahn ahi. I pahn kadekedengki ei powehdi mehn Pilisdia kan.”{lKilead ngehi me uhdahn pahn ahneki, Manase pil duwehte; Epraim iei ei lisoarop en mahwen oh Suda ei sokon en nanmwarki.)KlKoht ahpw ketin poahngok sang nan mwoale sarawio, mahsanih, “Ni manaman en powehdi I pahn pwalangpeseng Sekem oh nehkpeseng Wahun Sukot rehn nei aramas akan.7lKomw ketin komourkinkitala sapwellimomwi manaman; komw ketin sapeng ei tungoal kapakap, pwe irail kan me komwi kin ketin loalloale re en kapitipitla.{olMaing Koht, komw ketin kasalehda sapwellimomwi lapalap pahnlahng, oh sapwellimomwi lingan wasa koaros nin sampah.velSapwellimomwi limpoak poatopoat kipe wasa koaros nanleng; sapwellimomwi loalopwoat kin leldawohng pahnlahng.zmlMaing KAUN, I pahn kasapahlkalahngan ong komwi nanpwungen wehi kan. I pahn kapinga komwi nanpwungen aramas akan.?ylNei arp oh lair, kumwa pirda! I pahn pangenda ketipin.[ 1lMaing Koht, ni ei koapworopwor unsek, I pahn koul oh kapinga komwi! Ngeni, pirida!m~Sk+Me loalokong kan en medemedewe mepwukat; re en pil medemedewe sapwellimen KAUN-O limpoak poatopoat.n}Uk*Me pwung kan kin kilang met, oh re kin nsenamwahukihla, a me suwed kan kin nennenlahte, sopeimwekid.|}k)Ih eri ketin kapitala me paisuwed akan sang nan ar apwal oh ketin kangederehla tohn arail peneinei duwehte pelinmen kei.@{yk(e ketin kasalehda eh sohte ketin kupwurohki kupwur en sohpeidi ko me kahpwalahla sapwellime ko; iei me e ketin wia pwe re en kakahnseli nan sapwtehn, wasa me sohte ahl kin dierek ie.az;k'Ni sapwellimen Koht aramas ako ar lohdi oh sarohdi, pwehki apwal mwuledek oh kehnaudek, y k&E ahpw ketin kupwuramwahwih sapwellime aramas ako, re ahpw kaparaparala kowahlap; oh e pil ketin kangederehla neirail mahn akan.cx?k%Re ahpw sapwasapwala ie oh koadoahkihada ie ar mwetin wain me kapwarehda wah mwahu tohto.wk$E ahpw ketin mweidohng me duhpeklahr akan re en kousoanla wasa ko, re ahpw kauwada ie kahnimw ehu, pwe re en kousoanla ie.cv?k#E ketin kawikala sapwtehn kan kawekiong ni lehn pihl, oh sahpw madekeng kan ni utuhnpihl.`u9k"Oh sahpw kaselel kan e ketin wekidohng ni sapwtehn en soahl pwehki suwedlahn towe kan.itKk!KAUN-O ketin kammadahda pillap akan oh ketin katokehdi utuhnpihl kan pwe en dehr pwilipwiliwei.vsek Re uhdahn pahn kalohki roson lapalap wet nan pokon en aramas akan oh kapinga mwohn wie kupwur en me mah kan.rkRe uhdahn pahn kapinga KAUN-O pwehki sapwellime limpoak poatopoat, oh manaman kapwuriamwei kan me e ketin wiahiongirailehr.sq_kRe ahpw nsenamwahukihla mwelehdien madawo, oh e ketin kahluwairailwohng ni wasa me re seiseiloakwohng ie.ojoh ketin kamwarakpeseng kadaudokarail ko nanpwungen me rotorot akan, oh mweidohng re en mehla nan wehin liki kan.J= jIh eri ketin kahukihla me e pahn ketin kemeirailla nan sapwtehno\<1jRe ahpw mihmihte nan imwarail impwal kan oh lipilipahned oh sohte men rong KAUN-O.Q;jRe ahpw soikala sahpw kaselelo, pwehki ar sohte kamehlele inou en Koht.N:jNi ahnsou me Koht mahsanih me e pahn ketin kamwomwala sapwellime aramas ako, sapwellime ladu pilipildahro, Moses, patohwanda eh tungoal tomw reh, pwe sapwellimen Koht engieng en dehr kauweirailla.|9qjIa uwen kapwuriamwei en soahng kan me e ketin wiahda wasao! Ia uwen kapwuriamwei en soahng kan nan Sehd Weitahtao!_87jRe manokehla Koht me ketin kepitkinirailla manaman lapalap akan en nin lime nan Isip.K7jre kawilianki lingan en Koht mwomwen mahn emen me kin kang dihpw.V6%jRe wiahkihda kohl koupwul men ni nahna Sainai oh kaudokiong dikedik en enio;O5jkisiniei mwerediong pohn ienge ko oh kamwasikahla aramas suwed pwuko.c4?jIei me sampah sarahkipeseng oh kedellahla Dadan; Apiram oh a peneinei ahpw pil serpweldi;W3'jNan sapwtehno re peirinkihda Moses oh Aaron, sapwellimen KAUN-O ladu sarawio.p2Yjih eri ketikihong irail dahme re patohwan peki, e ahpw pil ketin kadarodohng irail soumwahu suwed ehu.a1;jRe dipada nan ar ngoangkihte ahneki dipwisou nan sapwtehno oh re ahpw kasongosong Koht;l0Qj Re ahpw mwadangete manokehla dahme e ketin wiadahro oh re sohte awih re en rong sapwellime kaweid.j/Mj Iei me sapwellime aramas akan kamehlelekihla sapwellime inou kan oh koulki koulen kaping ong ih.I. j Ahpw pihlo kaduhla ar imwintihti kan; sohte emen rehrail pitla.i-Kj E ketin doareirailla sang me kin kailongkin irail; e ketin kapitirailla sang ar imwintihti kan.,j E ketin ruwese Sehd Weitahtao, a ni ahnsowohte e ngalangalada; e ahpw ketin kahre sapwellime aramas akan pohn ngalangalo.|+qjE ahpw ketin kapitirailla nin duwen me e ketin inoukihong irail, pwehn kasalehiong irail sapwellime roson lapalap.a*;jAt pahpa kahlap ako nan Isip sohte wehwehki wiepen nin limen Koht kapwuriamwei kan; re manokehla uwen tohtohn pak me e ketin kasalehiong irail sapwellime limpoak, re ahpw kahngohdiong Wasa Lapalap ni Sehd Weitahtao.V)%jSe dipadahr duwehte at pahpa kalap ako; se suwedlahr oh sapwungalahr mehlel.=(sjKomw ketin mweidohng ie I en udiahl paiamwahu en sapwellimomwi aramas akan oh iang ahneki peren en sapwellimomwi wehi, ni kalingan kansenamwahu en irail ko me komw sapwellimaniki.'/jMaing KAUN, komw ketin taman ie ni ahnsou me komw kin ketin sewese sapwellimomwi aramas akan; komw ketin iangahkin ie ni omwi pahn komourirailla.r&]jMeid pai irail kan me kin peikiong sapwellime kosonned akan, me kin kapwaiada dahme pwung ahnsou koaros.x%ijIhs me kak wehkada soahng kapwuriamwei kan koaros me e ketin wiadahr? Ihs me kak kapinga nin duwen me konehng?u$ ejKapinga KAUN-O! Kumwail kapingkalahngan ong KAUN-O, pwehki eh kupwur mwahu; sapwellime limpoak me poatopoat.l#Qi-pwe re en kin peikiong sapwellime kosonned akan oh kapwaiada sapwelime mahsen kan. Kapinga KAUN-O!b"=i,E ahpw ketikihong irail sapwen mehn liki kan, oh ketin mweidohng pwe re en sapwenikihla,c!?i+Eri, e ketin kahluwaiei sapwellime aramas pilipil kan, me kokoul oh ngisingiski ar peren.V %i*E ketin kupwukupwurehte sapwellime inou sarawi ong Eipraam, sapwellime ladu.s_i)E ketin ritingada paipalalapo, a pihl pa kusieisang, oh pwilipwillahng nan sapwtehn duwehte pillap pwoat.gGi(Re peki, a e ketin kadarodohng irail kulu kei, oh ketin kammedkinirailla kisin saken nanleng. i'E ketin kipehkipeseng pelien depwek pali pohn sapwellime aramas ako oh ketikihong irail kisiniei pwe en kamarainih irail nipwong.I i&Mehn Isip ko perenkihda ar mweselda, pwehki ar kin masak irail.{i%KAUN-O eri ketin kahluwaiei mehn Israel ko sang Isip; re wisik silper oh kohl, irail koaros kehlail, sohte me soumwahu.U#i$E ketin kemehla mesenih koaros en sahpwo mesenihen peneinei koaros en Isip.Fi#re ahpw kangala dihpw koaros en sahpwo; oh wahntuhke koaros.]3i"E ketin mahsente, a loukust kan pa pipihrpene, uwen tohto ieu me sohte kak wadawad;_7i!e ketin kamwomwala arail wahn wain oh tuhke pik kan oh ketin karaukehdi tuhke koaros.T!i E ketin kadaridiong pohn sahpwo keteu aihs takai oh lioal, wiliandi keteu;V%iKoht ketin mahsente, a mwutumwut en loahng oh amwise pa audehla sahpwo pwon.T!iSapwarailo inenen direkihla kairu kan; pil iangahki tehnpas en nanmwarkio.c?iE ketin kawekiong ni nta pilen ar pillap akan oh kemehla mwahmw en nan pillap ako koaros.uciKAUN-O ketin kadaridiong rotorot mosul pohn sahpwo, ahpw mehn Isip ko sohte peikiong sapwellime mahsen kan.c?iIra eri wiahda sapwellimen Koht wiewia lapalap ekei oh manaman kapwuriamwei kei nan Isip.Y+iKAUN-O eri ketin poaronehla sapwellime ladu Moses, oh Aaron, me e ketin pilada. iE ahpw ketin wekidala kapehd en mehn Isip ko pwe re en kailongkihla sapwellime aramas akan oh kin widiwidinge sapwellime ladu kan.~uiKAUN-O ahpw ketin kangederehla sapwellime aramas akan oh ketin koasoanehdi pwe re en kehlail sang ar imwintihti kan.: oiSeikop eri soulahng Isip oh kousoanla nan sahpwo.z mime ahneki manaman koaros pohn sapwellimen nanmwarki soumas akan oh pwungen kaweid ong sapwellime sounkaweid kan.j MiE ahpw ketin kasapwiladahng Sosep sounkohwa lapalap en tehnpese oh kaunen sapwellime wehi pokon,` 9iNanmwarkien Isip eri ketikihsang Sosep nan imweteng; kaunen wehi kan eri kasaledekala.Q ie lao pwme e kohpadahro. Mahsen en KAUN-O eri dehdehda pwe ih me pwung.r]iNeh kan eri lipwalipwkihla sahl kehlail kei, me pirapiriong, oh selmete pwoat pirapiriong nin tepinwere,LiAhpw e ketin kadarala mwohrail Sosep, me netla nin duwen ladu men.nUiKAUN-O ketin kadarodohng pohn sapwarail lehk lapalap oh ketikihsang irail arail tungoal akan koaros.wiE ketin mahsanih, “Kumwail dehr sair ei ladu pilipil pwukat; kumwail dehr wia mehkot suwed ong nei soukohp akan.”q[iAhpw KAUN-O sohte ketin mweidohng emen en wiakauwe irail; oh e ketin kaloke nanmwarki kan pwehki irail.c?i Re ahpw kakahnseli sang nan ehu sahpw kolahng nan ehu, sang nan ehu wehi kolahng nan ehu.X)i Sapwellimen Koht aramas akan me malaulau, re wia aramas en liki kei nan Kenan.`9i E ketin mahsanih, “I pahn kihong uhk wehin Kenan; e pahn wiahla uhdahn omw sohso.”X)i KAUN-O ketin wiahiong Seikop inou ehu, inou ehu me pahn poatopoat kohkohlahte.Mi inou me e ketin wiahiong Eipraam oh inou me e ketin wiahiong Aisek.l~QiE pahn kin ketin dadaur sapwellime inou kohkohlahte, inou kan me e ketin wiadahr erein dih koaros,Z}-iIei ih, KAUN-O, me atail Koht; sapwellime mahsen kan pahn kowohng sampah koaros.W|'iKumwail kadaudok en Eipraam, sapwellimen KAUN-O ladu, kumwail kadaudok en Seikop, aramaso me e ketin pilada; kumwail tamanda manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiahda oh kopwung kan me e ketin wiadahr.W{'iKumwail kadaudok en Eipraam, sapwellimen KAUN-O ladu, kumwail kadaudok en Seikop, aramaso me e ketin pilada; kumwail tamanda manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiahda oh kopwung kan me e ketin wiadahr.Yz+iKumwail patohdo rapahki sawasepamwail rehn KAUN-O; oh kaudokiong ahnsou koaros.gyGiKumwail nsenamwahuki eh ketin sapwellimanikin kitail; koaruhsie me kin kaudokiong en perenda.kxOiKumwail koul kapikapinga KAUN-O; kumwail lohkiseli soahng kapwuriamwei koaros me e ketin wiadahr. w iKumwail patohwan kapingkalahngan ong KAUN-O; kumwail kalohkiseli sapwellime roson lapalap, oh kehsehki wehi kan wiepen nin lime kan.nvUh#Me dipan akan en sohrasang sampah; me suwed kan en sohla mie. Ngeni, kapinga KAUN-O! Kapinga KAUN-O!Puh"En ketin kupwurperenki ei koulet, pwe e kin ketin kakansenamwahwih ie.dtAh!I pahn kokouliong KAUN-O erein ei mour; I pahn kin koul kapikapinga ei Koht erein ei mour.{soh Ni eh kin ketin mahsanihki sampah silangi, sampah kin rerada; oh ni eh kin ketin sair nahna kan, re kin ediedida.ar;hLingan en KAUN-O en poatopoatete kohkohlahte! En kin kupwurperenki wiepen nin lime kan!rq]hA ni omwi kin ketikihong irail angin silangmwi, re kin mourda; komwi me kin ketikihong sampah mour kapw.p3hNi omwi kin ketin sohpeisang irail, re kin masepwehkada; ni omwi kin ketin katokihedi angin silangmwi rehrail, re kin mehla, oh pwurehng wiepwella.xoihKomw kin ketikihong irail, oh re kin tungoale, komw kin ketin kammedkinirailla arail tungoal kisin mwenge kan.nhKoaruhsie kin koapworopworki komwi, re kin koapworopworki me komw pahn ketin katungoale irail ni ahnsou me re kin anahne.}mshSohp kan kin seiseiloak pohn madau, wasa me Lepaiadan kin mwadomwadong ie, mahn kamasepwehko me komwi ketin wiahda.l'hPwe sapwellimomwi madau kan me inenen tehlap oh reirei, wasa soangen mahn oh mwahmw koaros kin kousoan ie, mwahmw laud oh pil mwahmw tikitik. k9hMaing KAUN, ia uwen tohtohn wiepen nin limomwi kan! Ia uwen omwi kupwurokong ni omwi ketin wieirailda! Sampah inenen direkihla wiepen nin limomwi kan.jjMhAramas ahpw kin kohieiong nan sapwarail kan pwe re en doadoahk, oh wia sapwasapw lel nin soutik.Ji hKetipin lao kin dakada, re kin pwurala oh wendi nan dewehr akan.'hGhLaion pwulopwul kan kin weriwerseli ni ahnsou me re kin sasaikseli kanarail kisin mwenge, raparapahki kanarail kisin mwenge me Koht ketin kaunopadahng irail._g7hKomw ketin wiahda pwohng, oh ni ahnsou en rotorot mahn lawalo kan koaros kin pwarada.rf]hKomw ketin wiahda maram pwe en kilelehdi sounpwong kan; ketipin ahpw kin ese ahnsoun eh pahn kin kihrla.re]hKuht lawalo kan kin kousoan pohn nahna ile kan, oh rak padser kan kin wiahki dewehr nan peden paip akan.`d9hMenpihr kan kin wiahda pasarail nan rah kan, oh kowelik kan kin kousoanla pohn kadoke.lcQhSidar en Lepanon kan kin ale kelemwir mwahu-% sapwellimen KAUN-O tuhke, me pein ih ketin padokedi,~buhoh kapwarehda wain mehn kaparanda nan kapehde, lehn olip mehn kansenamwahwihada, oh pilawa mehn kakehlahda paliwere.}ashKomw kin ketin kawosadahng kou dihpw, oh ong aramas wahntuhke oh werentuhke, pwe aramas en kin kakairada wahnsahpw,`yh Komw kin ketin kamwerehdi keteu pohn nahna kan sang nanleng, oh kin ketin kadirehkihla sampah sapwellimomwi kapai kan.[_/h Menpihr kan kin wiahda pasarail nan tuhke kan me karanih wasao, oh kin kokoul ie.V^%h Pihl pwukat me kin kanimpile mahn lawalo kan, oh ahs lawalo kan kin niminim.o]Wh Komw kin ketin kakusada utuhnpihl en nan wahu kan, oh pillap akan kin tangatang nanpwungen dohl akan.w\gh Komw ahpw ketikihong irail irair ehu, me re sohte pahn daulih, pwe re en dehr pwurehng koaduhpwalehdi sampah.j[MhRe pwilisang pohn nahna kan ong nan wahu kan, ong nan wasa kan me komw ketin kilelehdiong irail.vZehNi omwi kin angiangih pihl akan, re kin pwilpeseng, re pil kin pwilpeseng, ni ar kin rong ngilen omwi ruwes.|YqhKomw ketin koaduhpwalkidier sampah pilen madau, duwehte likou puhp ehu, pihl akan koaduhpwaldier kumwen nahna kan.fXEhKomw ketin koasoanehdi teng sampah pohn poahsoane, oh e sohte mwahn pahn mwekid kohkohlahte.`W9hKomw kin ketin wiahki kisinieng sapwellimomwi meninkeder, oh lioal sapwellimomwi ladu.Vwhoh ketin kauwada tehnpasomwi powe pohn pihl kan. Tehnwaromwi, iei depwek kan, oh komw kin ketiketseli pohn kisinieng.WU'hmarain kin dakedaker komwi. Komw ketin pahkpeseng nanleng duwehte impwal ehu,vT ghNgeni, kapinga KAUN-O! Maing KAUN, ei Koht, ia uwen omwi lapalap! Komw kin ketin kapwatkihda roson oh lingan;~SugKumwail wiepen nin lime kan koaros, kumwail kapinga KAUN-O wasa koaros me e kin ketin kakaun! Ngeni, kapinga KAUN-O!{RogKumwail kapinga KAUN-O, kumwail manaman koaros en nanleng, kumwail lidu kan me kin kapwaiada audepen nan kupwure!Q3gKumwail kapinga KAUN-O, kumwail tohnleng kehlail oh manaman akan, me kin peikiong sapwellime kosonned akan, oh kin rongorong sapwellime mahsen kan!OPgKAUN-O ketin koasoanehdi mwoale nanleng; ih me nanmwarkien mehkoaros.kOOgrehn irail kan me kin dadaurete sapwellime inou oh kin kapwaiada mehlel sapwellime kosonned akan.NgA limpoak en KAUN-O ong irail me kin wauneki kin duweduwehte kohkohlahte, oh sapwellime kupwuramwahu kin poatopoatete erein dih koarosTM!gme kisinieng kin ipirete, a e sohla mie-% oh sohte me kak pwurehng kilang.hLIgAtail mour kin rasehng reh kan. Kitail kin kekeirda oh masalpeseng duwehte wahn rohs en nanwel`K9gPwe e mwahngih dahme kitail wiawihkihda; e pil ketin tamataman me kitail uhdahn pwehl.Jg Duwen sahm emen eh kin kadekohng nah seri kan, ih duwen KAUN-O eh kin ketin kupwurkalahngan ong irail kan me kin wauneki.qI[g Duwen mesenleng oh kepinleng ara dohpeseng, ih duwen eh kin ketin kadohwaneweisang kitail dipatail kan.eHCg A duwen ileilehn lahng sang sampah, ih duwen sapwellime limpoak lapalap ong me kin wauneki. Gg E sohte kin ketin kalokei kitail nin duwen me konehng kitail; e sohte kin dupukohng kitail duwen dipatail kan oh atail sapwung kan.TF!g E sohte kin kapwung aramas ahnsou koaros; e sohte kin engieng kohkohlahte.ZE-gKAUN-O me kalahngan oh limpoak, me kupwur kanengamah oh diren limpoak poatopoat.}DsgE ketin kasalehiong Moses sapwellime koasoandi kan oh mweidohng mehn Israel ko re en kilang manaman en nin lime ko.lCQgKAUN-O, ie sounkopwung men me kin sewese irail kan me toutoulahr, oh ketikihongirail arail pwuhng.rB]gE kin ketin kadirehkiniehla paiamwahu tohto, pwe I en kin wie pwulopwulte oh kekehlail duwehte ikel men.dAAgE kin ketin doareiesang nan sousou oh kin ketin kupwuramwahwihkin ie limpoak oh kalahngan.h@IgE kin ketin mahkikihong ie dipei kan koaros, oh kin ketin kamwahwihala ei soumwahu kan koaros.P?gNgeni, kapinga KAUN-O, oh dehr manokehla sapwellime kalahngan lapalap.Q> gNgeni, kapinga KAUN-O! Ngeniet oh pil paliwereiet, kapinga mware sarawi!y=kfAt tungoal seri kan pahn mour meleilei oh kadaudokarail kan pahn mour tengeteng, pahn epwelpen nin limomwi kan.Y<+fAhpw komwi pahn ketin duweduwehte, oh sapwellimomwi ieias sohte pahn imwisekla.;5fSoahng pwukat pahn sohrala, a komwi pahn duweduwehte; re pahn meringla duwehte likou. Komw pahn ketin keseirailla rasehng likou, oh re pahn sohrala.]:3fKomw ketin kapikada sampah mahsie, oh pein nin limomwi kan me ketin wiahda nanleng.9fMaing ei Koht, komw dehr ketikihsang ei mour met mwohn ei pahn likeilapala. Maing KAUN, komwi kin ketin ieias kohkohlahte.`89fKAUN-O ketin kaluweteiehla ni ahnsou me I wie pwulopwulte; e ketin kamwotehla ei mour.Y7+fni ahnsou me wehi kan oh nanmwarki kan pahn pokonpene oh wia kaudok ong KAUN-O.Y6+fEri, mware pahn uhdahn lohkseli nan Saion, oh kapingpe pahn wiawi nan Serusalemq5[fE ahpw ketin karongehda weirek en me sensel kan oh ketin kasaledekala me koasoandier en kamakamala kan.n4UfKAUN-O ketin mahsendihdo sang nan mwoale sarawi wasa ile, e ketin mahsendidohng sampah sang nanleng.3wfNtingihediong dih kan me pahn kohdo mwuhr dahme Koht ketin wiadahr, pwe aramas akan me saikinte ipwidi re en kapinga.Z2-fE pahn ketin karonge sapwellime aramas me lekdeklahr akan oh karonge ar kapakap.n1UfNi ahnsou me KAUN-O pahn ketin onehda sapahl Saion, e pahn ketin kasalehda sapwellime roson lapalap._07fWehi kan pahn masak KAUN-O; nanmwarki koaros en sampah pahn masak sapwellime manaman./yfSapwellimomwi ladu kan kin poakohng Saion, mehnda ma e kamwomwomwlahr; re uhdahn poakehla, mehnda ma e rengkpesengehr.}.sf Komw pahn ketida oh ketin poakehla Saion; e lelehr ahnsowo me komw pahn ketin kupwurehla; eri ih ahnsou mwahwo met.f-Ef Ahpw komwi, Maing KAUN, komwi me nanmwarki kohkohlahte; dih koaros pahn kin tamataman komwi.L,f Ei mour rasehngehr mwete en soutik; I duwelahr dihpw me mengidier.$+Af Pwehki omwi engieng mwuledek, pehs me wialahr ei tungoal kisin mwenge, oh pilenmesei kat doaloalahr nimei pihl. Komw ketin pwekiedahr oh ketin keseielahr.$*Af Pwehki omwi engieng mwuledek, pehs me wialahr ei tungoal kisin mwenge, oh pilenmesei kat doaloalahr nimei pihl. Komw ketin pwekiedahr oh ketin keseielahr. ) fEi imwintihti kan kin kepwkepweikengih ie sang nimenseng lel nipwong; irail kan me kin lahlahwe ie kin keriahla aramas ni edei.^(5fI kin wonohn wie pepehd; I duwelahr menpihr men me kalakalapwuk pohn pwelengen ihmw.^'5fI rasehngehr menpihr lawalo men nan sapwtehn, rasehng likoht emen nan mohn ihmw kan.[&/fI patohwan weiweirek laud; solahr mehkot ni paliwereiet ihte kiliette oh tih kat.V%%fI mengidier duwelahr dihpw me mengilahr; solahr ei ineng en tungoale mehkot.X$)fEi mour sosohralahr rasehng ediniei; paliwereiet mwasimwasik rasehng kisiniei.#yfNi ei mi nan apwal, komw dehr ketin sohpeisang ie! Komw ketin karonge ie, oh ketin sapeng ei likwer ni ahnsou mwadang!\" 3fMaing KAUN, komw ketin karonge ei kapakap, oh ketin karonge ei likwer en pek sawas!!eRahn koaros I pahn kin kamwomwala aramas suwed kan en nan sapwatailet; I pahn kalipehla aramas suwed koaros sang nan kahnimw en KAUN-O.q [eSohte aramas likamw pahn kin iang mihmi nan imweio; sohte aramas liksansalamwahu men pahn kak uh mwohi.;oeI pahn kin pwungki irail kan me kin loalopwoatohng Koht oh mweidohng re en kin iang ie mihmi ni imweio. Irail kan me uhdahn mehlel iei irail me pahn mweimweiong en kin papah ie. '` ~~;}}||L{{t{zzNyyExxxlx wwqvvv uucutt>ss7rr9qqq/pphooZnnnmpm llVkk}kjjbiii;hhtgggTgffEeeeddcXbbb aa\a``@___E^^]]]?\\=[[[%ZZbZYY^XX\WWTVV{VUUFTTTSSHRRhR QQSPPPOO-NNfMMkM'LL=KKLJJmIIIHH!GG8FF0EE?DDHCCCBBBAAb@@@??Q>>>==X<<<;;::D99>88l877665544033622O11X000#//*..Q--i-,,)++e***8))o)(( ''f'&&%%`$$N##S"""! U~6i@ift*89^X u  : 6 l;FYLN`]#zIei wasaht me kadaudok kan kin patopene ie, kadaudok en Israel kan, pwe re en kin kapingkalahngan ong KAUN-O nin duwen sapwellime kosonned.R\zSerusalem, iei kahnimw me onohndasapahlehr kahnimw lingan oh soanamwahu.G[zEri iet, se miher met, uh nan wenihmw kan en kelen Serusalem!]Z 5zI nsenamwahukihla ni ar patohwanohng ie, “Kitail patohla nan tehnpas en KAUN-O.”QYyE pahn ketin sinsileiuk ni omw kohwei oh kohdo, met oh pil kohkohlahte.^X5yKAUN-O pahn ketin silehsang uhk soahng keper koaros; e pahn ketin sinsileiuk mehlel.DWyKetipin sohte pahn kauweiukala nin rahn, de maram nipwong.bV=yKAUN-O, iei ih me pahn ketin sinsileiuk; e kin ketiket limwahmw pwe en ketin apwalihiuk.9UmySilepen Israel sohte kin ketin lusoi de seimwok!TT!yE sohte pahn mweidohng ke en pwupwudi; silepomw sohte kin ketin seimwokla.WS'ySawasepei pahn pwarodo sang rehn KAUN-O, me ketin kapikada nanleng oh sampah.HR yI saradahng nahna kan; ia wasa me sawasepei pahn kohdo sang ie?QQxNi ei kin patohwan ong irail duwen mwehi kapohl, re kin mwahuki mahwen.SPxMeid werei ei kousoanlahr rehn aramas akan me kin kailongki mwehi kapohl!cO?xEi koukousoan rehmwail me kansensuwed rasehng ei keiru nan Mesek, de rehn mehn Kedar kan.TN!xLokolok en arep keng sang sounpei men, iangahki takai mwehl sang nan uhmw!qM[xKumwail me likamw akan, dahme Koht pahn ketin wiahiong kumwail? Ia duwen eh pahn ketin kalokei kumwail?IL xMaing KAUN, komw ketin doareiesang aramas likamw oh widing kan.ZK /xNi ei mihla nan apwal, I ahpw patohwan likweriong KAUN-O, e ahpw ketin sapeng ie..JSwI kin sansalongseli duwehte sihpw men me salongalahr; eri, komwi ketido rapahkin ie, sapwellimomwi ladu, pwehki ei sohte kin sohpeisang sapwellimomwi kosonned kan.lIOwKomwi ketikidohng ie mour, pwe I en kak kapingahkin komwi; sapwellimomwi kaweid kan en sewese ie.}HqwMaing KAUN, ia uwen ei kin anahne sapwellimomwi sawas en komour! I kin diar nsenamwahu nan sapwellimomwi kosonned.GwwKomwi kin ketin onopada ahnsou koaros pwe komwi en ketin sewese ie, pwehki ei kin idawehn sapwellimomwi kosonned kan.cF=wI pahn koulki duwen sapwellimomwi kosonnedo, pwehki sapwellimomwi kosonned kan me pwung.rE[wI pahn kin kapikapinga komwi ahnsou koaros, pwehki omwi ketin padahkihong ie sapwellimomwi kosoned kan.]D1wKomwi ketin karonge ei kapakap, oh ketin doareiehla nin duwen sapwellimomwi inowo!CwMaing KAUN, ei likwer en pek sawas en leldawohng rehmwi! Komwi ketikidohng ie dehdehki, nin duwen me komwi ketin inoukidahr. B wI kin peikiong sapwellimomwi kosonned kan oh sapwellimomwi kaweid kan; komwi kin ketin mahsanih mehkoaros me I kin patohwan wia.XA'wI kin kapwaiada saapwellimomwi padahk kan; I kin poakohng ni mohngiong unsek.k@MwMaing KAUN, I kasikasik sapwellimomwi komour, oh I kin kapwaiada dahme komwi kin ketin mahsanih.?wIrail kan me kin kesempwalki sapwellimomwi kosonned kin ahneki saledek sang apwal, oh sohte mehkot me kak kahrehiong arail pahn pwupwudi.k>MwI kin kapingkalahngan ong komwi pak isuh nan rahn ehu pwehki pwung en sapwellimomwi kopwung kan.h=GwI kin kailongki oh tatki lokaia likamw koaros, ahpw I kin kesempwalki sapwellimomwi kosonned.m<QwIa uwen ei peren pwehki sapwellimomwi inou kan-% peren duwehte aramas me kin diar kepwe kesempwal.e;AwMe lapalap akan kin uhwong ie ni sohte kahrepe, ahpw I kin wauneki sapwellimomwi kosonned.d:?wPoahsoan en sapwellimomwi kosonned iei mehlel, oh sapwellimomwi kopwung kan me poatopoat. 97wMaing KAUN, komw ketin mahsanih uwen ei kin poakohng sapwellimomwi kaweid kan. Sapwellimomwi limpoak sohte kin wekidekla, eri, komw ketin doareiehla!8wNi ei kin kilang sounpang aramas pwukat, I kin direkihla nsensuwed, pwehki ar sohte kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.o7UwEi imwintihti oh me kin kalokaloke ie me ngeder, ahpw I sohte sohpeisang sapwellimomwi kosonned kan.}6qwAhpw maing KAUN, sapwellimomwi limpoak me lapalap; komwi ketin kasalehda omwi kupwurkalahngan oh ketin doareiehla!c5=wAramas suwed kan sohte pahn mourla, pwehki ar sohte peikiong sapwellimomwi kosonned kan.4{wKomwi ketin uhpalihki ei pwung, oh ketin kasaledekihiehla; komwi ketin doareiehla, nin duwen me komwi ketin inoukidahr.~3swKomwi ketin mahsanih ei lokolok, oh ketin doareiehla, pwehki ei sohte mwahn kin sohpeisang sapwellimomwi kosonnedo.x2gwSangete mahs I dehdehki duwen sapwellimomwi kaweid kan; komwi ketin kupwuredahr en kin poatopoat kohkohlahte._15wAhpw maing KAUN, komwi ketiket limwahi, oh sapwellimomwi mahsen koaros me poatopoat.{0mwAramas lemei kan me kin pwakipwakih ie kerendohr, irail kan me sohte mwahn kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned.#/=wMaing KAUN, komwi ketin karonge ie, pwehki sapwellimomwi limpoak me poatopoat, komwi ketin kasalehiong ie sapwellimomwi kalahngan, oh ketin komouriehla!V.#wI kin pepehd pwohng ehu pwon, pwe I en medemedewe sapwellimomwi kaweid kan.q-YwMwohn dakadahn ketipin I kin patohwan peki sawas sang rehmwi; I kin koapworopworki sapwellimomwi inou.p,WwI patohwan likweriong komwi; komwi ketin doareiehla I ahpw pahn kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan. +wSang nan mohngiongi unsek I kin likweriong komwi; maing KAUN, komwi ketin sapeng ie oh I pahn kapwaiada sapwellimomwi mahsen kan.p*WwSapwellimomwi kaweid kan kin pwung ahnsou koaros; komwi ketikidohng ie wehwe, I ahpw pahn kak momour.a)9wI direkilahr apwal oh pwunod, ahpw sapwellimomwi kosonned kan kin kahrehiong ie peren.n(SwSapwellimomwi pwung pahn poatopoat kohkohlahte, oh sapwellimomwi kosonnedo kin pwung ahnsou koaros.i'IwPaliwereiet sohte kesempwal oh me samin, ahpw I sohte kin sohpeisang sapwellimomwi padahk kan.I& wIa uwen dehde en sapwellimomwi inowo! Ia uwen ei kin poakohng!%ywEi lingeringer kin lullul loalei duwehte kisiniei, pwehki ei imwintihti kan ar mwamwahliki sapwellimomwi kosonned kan.E$wKosonned kan me komwi ketikihdo me uhdahn pahrek oh pwung.N#wMaing KAUN, komwi me pwung, oh sapwellimomwi kosonned kan me pwung.x"gwPilen mesei kin keredi duwehte pillap ehu, pwehki aramas akan ar sohte kin kapwaiada sapwellimomwi kosonnedo.y!iwKomwi ketin kupwuramwahwihkin ie omwi pahn ketin ieiang ie oh ketin padahkihong ie sapwellimomwi kosonned kan.t _wKomw ketin kapitiehla sang irail kan me kalokaloke ie, pwe I en kak kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.wNin duwen me komwi ketin inoukidahr, komw ketin kolokol ie pwe I en dehr pwupwudi; komwi dehr ketin mweidohng suwed en kaloweiehdi. wKomwi ketin sohpeidohng ie oh kupwurkalahngan ong ie nin duwen me komwi kin ketin wiahiong irail kan koaros me kin poakohng komwi.d?wNan ei inengiong sapwellimomwi mahsen kan eweiet kin sarapeseng oh wie esiesingek dondod.t_wKawehwehpen sapwellimomwi padahk kan kin kahrehda marain oh kin ketikihdo erpit ong me soaloaloakong kan.\/wSapwellimomwi padahk kan me inenen kaselel; I kin kapwaiada nan mohngiongi unsek.d?wIhme kahrehda I idawehn sapwellimomwi kaweid kan koaros, oh kailongki ahl sapwung koaros.Y+wI kesempwalki sapwellimomwi kosonned kan sang kohl, sang kohl me keieu kaselel.q[w~Maing KAUN, ih ahnsou en sapwellimomwi mwekid met, pwehki aramas akan kauwelahr sapwellimomwi kosonned.mSw}Sapwellimomwi ladu ngehi; komwi ketin kamarainih ie, pwe I en dehdehkihla sapwellimomwi padahk kan.}w|Komw ketin mahsendohng ie nin duwen sapwellimomwi limpoak poatopoat, oh ketin padahkihong ie sapwellimomwi kosonned kan.~uw{Pwoaren mesei kat sohla kilangki wasa ei kasikasik sapwellimomwi sawas en komour, komouro me komwi ketin inoukidahr.  wzKomwi ketin inoukihda me komwi pahn ketin sewese sapwellimomwi ladu; komwi dehr ketin mweidohng me aklapalap akan en kaloke ie!gGwyI wiadahr dahme mwahu oh pwung; komwi dehr ketin keseiehla pahn manaman en ei imwintihti kan!V%wxI masepwehk pwehki komwi, I masepwehk kowahlap pwehki sapwellimomwi kopwung.jMwwKomwi kin ketin wiahki kihd aramas suwed koaros, ihme I kesempwalkihki sapwellimomwi kaweid kan.  wvKomwi kin ketin soikala irail koaros me sohte kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan, pwe ar lamalam likamw akan sohte katepe.tawuKomwi ketin kolokol ie, I ahpw pahn nekinek mwahu, oh tehk mwahu sapwellimomwi kosonned kan ahnsou koaros.'wtKomwi ketin kakehleiehda, nin duwen omwi ketin inoukidahr, I ahpw pahn mourla; komwi dehr ketin mweidohng I en namenekla nan ei koapworopwor.d AwsKumwail me dipan akan, kumwail kohkohweisang ie. I pahn kapwaiada kosonned kan en ei Koht.P wrKomwi me doarepei oh silepei, I kin koapworopworki sapwellimomwi inou.k OwqI kin kailongki irail kan me kin soaloalopwoatohng komwi, ahpw I wauneki sapwellimomwi kosonnedo.y kwpI patohwan koasoanedier nan kapehdi me I pahn peikiong sapwellimomwi kosonned kan lao lel rahn me I pahn mehla._ 7woI pahn kolokol sapwellimomwi kosonned kan kohkohlahte; pwe iei kaperenpen mohngiongi.[/wnAramas suwed kan kin lidipih ie, ahpw I sohte sapeikiong sapwellimomwi kosonnedo.Y+wmI kin men tounmeteikihla ei mour; I saikinte manokehla sapwellimomwi kosonnedo.{owlMaing KAUN, komw ketin kupwure ei kapakap en kapingkalahngan, oh ketin padahkihong ie sapwellimomwi kosonned kan.r]wkMaing KAUN, ei lokolok kan me mwuledek; komw ketin kolokol ei mour, nin duwen me komwi ketin inoukidahr.Y+wjI pahn kapwaiada ei inou me I pahn kin peikiong sapwellimomwi kaweid pwung kan.U#wiSapwellimomwi mahsen, iei serepei, mehn kaweid ie, oh kamarainpen elei kan.nUwhI kin loalokongkihla sapwellimomwi kosonned kan, ihme I kin kailongkihki soangen tiahk suwed koaros.PwgIa uwen mem en sapwellimomwi kaweid kan-% e mem sang sukehn loangalap.c?wfI sohte seukautihong sapwellimomwi kaweid kan, pwehki pein komwi me ketin padahkihong ie.q[weI kin kadohwansang ie soangen tiahk suwed koaros, pwehki ei kin ngoangki peikiong sapwellimomwi mahsen.X~)wdI koahiek sang me mah kan, pwehki ei kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.f}EwcI loalokong sang ei sounpadahk kan koaros, pwehki ei kin medemedwe sapwellimomwi kaweid kan.n|UwbSapwellimomwi kosonnedo kin ieiang ie ahnsou koaros oh kin kahrehda ei loalokong sang ei imwintihti.c{?waIa uwen ei poakohng sapwellimomwi kosonnedo! I kin medemedewe sang nimenseng lel nipwong.fzEw`I patohwan eseier duwen mehkoaros ar sohte unsek; ahpw sohte irepen sapwellimomwi kosonnedo!xyiw_Aramas suwed kan kin awiawih pwe re en kemeiehla, ahpw I pahn kin medemedewe duwen sapwellimomwi kosonned kan.jxMw^Sapwellimomwi ngehi-komw ketin doareiehla! I kin nantihong kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.qw[w]I sohte pahn manokehla sapwellimomwi kaweid kan, pwehki kaweid pwukat me komwi ketin kolokolki ei mour.bv=w\Ma ei peren sohte pwilisang ni sapwellimomwi kosonnedo, eri, I mehkilahr ei lokolok kan.qu[w[Mehkoaros kin mihmihte lel rahnwet pwehki sapwellimomwi kosonned kan, pwehki mehkoaros kin uhpah komwi.t{wZSapwellimomwi loalopwoat pil kin poatopoat erein dih koaros; komw ketin koasoanehdi sampah nan dewe, oh e kin mihmihte._s7wYMaing KAUN, sapwellimomwi mahsen pahn tengeteng kohkohlahte; e kin poatopoat nanleng.sr_wXKomw ketin kupwurehkin ie sapwellimomwi limpoak poatopoat, pwe I en kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.Zq-wWKerenieng re pahn kemeiehla, ahpw I sohte sohpeisang sapwellimomwi kosonned kan.xpiwVSapwellimomwi kosonned koaros me loalopwoat; aramas akan kin kalokehkin ie koasoi likamw-komw ketin sewese ie!yokwUMe aklapalap akan, me sohte kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned, weiradahr pwoahr kei pwe re en lidipihkin ie.inKwTIa erein ahnsou me I pahn awiawih? Iahd me komw pahn ketin kaloke irail kan me pwakipwahkih ie?xmiwSI rasehngehr ehd kilin mahn mering me pahn lekdekla; ahpw I sohte patohwan manokehla sapwellimomwi mahsen kan. lwRPwoaren mesei kat sohla kilangki wasa ei kasikasik sapwellimomwi inowo, I ahpw kin idek, “Iahd me komw pahn ketin sewese ie?”hkIwQMaing KAUN, I weikengkilahr awiawih komwi en komouriehla; I likih mehlel sapwellimomwi mahsen.rj]wPKomw kupwure pwe I en kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan ni unsek oh I en dehr namenengkihla ei lohdi.liQwOIrail kan me kin waunekin komwi, re en sohpeidohng ie-% irail kan me ese sapwellimomwi mahsen kan.hwNMe akalapalap akan en namenekla, pwehki ar karaun likamw ong ie; a ngehi, I pahn kin medemedewe sapwellimomwi kaweid kan.pgYwMKomw ketin kupwurkalahngan ong ie, I ahpw pahn mourla pwehki sapwellimomwi kosonned iei me kaperenpei. f wLEri sapwellimomwi limpoak poatopoat en kansenamwahwihiehla, nin duwen inowo me komw ketin wiahiong ie, sapwellimomwi ladu menet.{eowKMaing KAUN, I patohwan ese me sapwellimomwi kadeik kan me pwung; oh komwi ketin kaloke ie pwehki omwi loalopwoat.sd_wJIrail kan me kin waunekin komwi pahn nsenamwahu ni ar pahn kilang ie; pwehki ei likih sapwellimomwi inou.cwIKomwi me ketin wiaiehda, oh nekinekid ie mwahu; komw ketikihong ie loalokong, pwe I en esehla sapwellimomwi kosonned kan.RbwHI kesempwalki kosonnedo me komwi ketikihdo sang mwohni en sampah koaros.haIwGEi lokolok kan me mwahu ong ie, pwe e kamarainihiehda ni padahkpen sapwellimomwi kosonned kan.d`AwFAramas pwukat sohte wehwehki, ahpw I kin diar kansenamwahupei nan sapwellimomwi kosonnedo. _ wEAramas aklapalap akan wiadahr likamw ekei duwen ngehi, ahpw sang nan mohngiongiet unsek I kin peikiong sapwellimomwi kaweid kan.u^cwDIa uwen omwi kupwur mwahu, ia uwen omwi kupwur kadek! Komw ketin padahkihong ie sapwellimomwi kosonned kan.a];wCI kin sapwungala mwohn omwi ketin kaloke ie, a met I kin peikiong sapwellimomwi mahsen.Z\-wBKomw ketikihong ie loalokong oh erpit, pwe I kin likih sapwellimomwi mahsen kan.|[qwAMaing KAUN, komw ketin kapwaiadahr sapwellimomwi inou, oh kin ketin kupwur mwahu ong ie, sapwellimomwi ladu menet.}Zsw@Maing KAUN, sampah direkihla sapwellimomwi limpoak poatopoat; komw ketin padahkihong ie sapwellimomwi kosonned kan.yYkw?I kin kompoakepahniki irail koaros me kin papah komwi, irail koaros me kin peikiong sapwellimomwi kosonned kan.hXIw>I kin pwourda nin lukepen pwong pwe I en kin kapingahkin komwi sapwellimomwi kadeik pwung kan.jWMw=Aramas suwed akan wiadahr arail mehn lidipih ie, ahpw I sohte manokehla sapwellimomwi kosonnedo.UV#wIw$Komw ketikihong ie ineng en kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan, a kaidehk I en kepwehpwehla.p=Yw#Komw ketin kahluwa ie nan ahl en sapwellimomwi kosonned kan pwe iei met me I kin diarki ei nsenamwahu.{<ow"Komw ketin kawehwehiong ie sapwellimomwi kosonned kan, oh I pahn kapwaiada; I pahn kapwaiada ni mohngiongi unsek.x;iw!Maing KAUN, komw ketin padahkihong ie wehwehn sapwellimomwi kosonned kan, I ahpw pahn kapwaiada ahnsou koaros.l:Qw I pahn ngoangki peikiong sapwellimomwi mahsen kan, pwehki komw pahn ketin kalaudehla ei loalokong.n9UwMaing KAUN, I patohwan dadaurete sapwellimomwi kaweid kan, komw dehr ketin mweidohng I en namenekla.a8;wI patohwan piladahr pwe I en peikiong komwi; I tehk mwahwiher sapwellimomwi kadeik kan.x7iwKomw dehr mweidohng I en weid nan ahl sapwung, komw padahkihong ie sapwellimomwi kosonnedo ni kupwurkalahngan.\61wI toutoukilahr nsensuwed; komw ketin kakehleiehda nin duwen omwi ketin inoukidahr.5wKomw ketin sewese ie pwe I en wehwehki sapwellimomwi kosonned kan, oh I pahn medemedewe duwen sapwellimomwi padahk kupwuriamwei kan.4{wI wehkadahng komwi mehkoaros me I wiadahr, oh komw ketin sapengieier; komw ketin padahkihong ie sapwellimomwi ahl akan.b3=wI lohdier oh wonohnehr nanpwel; komw ketin kakehleiehda nin duwen omwi ketin inoukidahr.A2}wSapwellimomwi kaweid kan me wia kaperenpei oh kaweidpei.x1iwMe lapalap akan kin ehupene oh wia ar koasoandi en uhwong ie, a I pahn medemedewehte sapwellimomwi padahk kan.}0swKomw ketin kasaledekihiehla sang arail kepweikeng oh mwamwahlikin ie, pwe I kapwaiadahr sapwellimomwi kosonned kan.m/SwKomw ketin angiangih me aklapalap akan; me sohte kin kapwaiada sapwellimomwi mahsen kan kin riahla.T.!wMohngiongi tihwokilahr; ei men ese sapwellimomwi kadeik kan ahnsou koaros.d-AwI pahn patopato nin sampah ahnsoute kis; komw dehr ekihsang ie sapwellimomwi kosonned kan.},swKomw ketin kapehdpeseng pwoaren mesei kat, pwe I en kak udiahl soahng kapwuriamwei kan nan sapwellimomwi kosonnedo.u+cwKomw ketin kupwure ie, sapwellimomwi ladu menet, pwe I en kin momour oh kapwaiada sapwellimomwi padahk kan.d*AwI kin perenki sapwellimomwi kosonned kan; I sohte pahn manokehla sapwellimomwi mahsen kan.])3wI kin medemedewe sapwellimomwi kaweid kan, oh kasakasawih sapwellimomwi padahk kan.^(5wI kin perenki idawehn sapwellimomwi kosonned kan sang ei pahn ahneki dipwisou tohto.R'w Sang ni aweiet I pahn pwurehng lohki kosonned koaros me komw ketikidohr.\&1w Maing KAUN, I kin kapinga komwi; komw ketin padahkihong ie sapwellimomwi ahl akan._%7w I kin kolokol sapwellimomwi kosonned nan mohngiongi pwe I en dehr wia dihp ong komwi.{$ow I kin song en papah komwi ni mohngiong unsek; komw dehr ketin mweidohng I en kauwehla sapwellimomwi kosonned kan.u#cw Ia duwen mwahnakapw men eh kak dadaur eh mour mwakelekel? Eh pahn kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.W"'wI pahn kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan; komw dehr ketin likidmelieiehla!n!UwI pahn kapinga komwi ni mohngiong mwakelekel ni ei pahn esehla pwung en sapwellimomwi koasoandi kan.X )wI sohte pahn namenekla ma I pahn tehk mwahu sapwellimomwi kosonned kan koaros.]3wIa uwen ei koapworopworki me I pahn loalopwoat en kolokol sapwellimomwi kaweid kan!zmwMaing KAUN, komw ketikidohngkihtehr sapwellimomwi kosonned kan oh mahsanihong kiht se en peikiong ni loalopwoat.KwRe sohte mwahn kin wia me sapwung; re kin weweid nan elen KAUN-O.gGwMeid pai irail kan me kin kapwaiada sapwellime kosonned kan, oh kin peikiong ni kapehd unsek.^ 7wMeid pai irail kan me ar mour mwakelekel, me kin momour nin duwen kosonned en KAUN-O.ucvKumwail patohwan kapingkalahngan ong KAUN-O, pwehki ih me kupwur mwahu, oh sapwellime limpoak me poatopoat.ykvKomwi me ei Koht, oh I kin patohwanohng komwi ei kapingkalahngan; I pahn lohkiseli sapwellimomwi roson lapalap. vKAUN-O, iei Koht; e ketin kupwur mwahu ong kitail. Kumwail wahda tehnpaini kan oh tapihada sarawio oh kapar kapil pei sarawio.~uvKoht en ketin kupwuramwahwih me kin patohdo ni mwaren KAUN-O! Sang ni Tehnpas en KAUN-O se patohwan kapaiakumwailda.~uvKomw ketin doareikitala, Maing KAUN, komw ketin doareikitala! Maing KAUN, komw ketin kupwurei kiht pwe se en pweida!a;vRahnwet iei rahnen KAUN-O eh ketin powehdi; kitail perenda, oh ngisingiski atail peren!J vKAUN-O me ketin wiahda met; meid kapwuriamwei mehlel ong kitail.PvTakai me sounkou ihmw kan kesepwekelahr uhd wiahla takaien pwukakeimw.{ovI patohwan kapinga komwi, Maing KAUN, pwehki omwi ketin karonge ie, pwehki omwi ketikihong ie manaman en powehdi.BvIh wenihmwen KAUN-O met; me pwung kante me pahn pedolong.hIvKumwail ritingadahng ie wenihmw kan en Tehnpaso; I en patohlong oh kapingkalahngan ong KAUN-O!NvE ketin kaloke ie mwuledek, ahpw e sohte ketin mweidohng I en mehla.Y+vI sohte pahn mehla; ahpw I pahn momour oh lohkiseli dahme KAUN-O ketin wiadahr.i KvManaman en nin lime me kahrehiong kitail en powehdi-% sapwellime manaman lapalap nan mahwen!” vKumwail rong kadekedek en powehdi sang nan impwal en sapwellimen Koht aramas akan: “Sapwellimen KAUN-O manaman lapalap me wiadahr met!N vKAUN-O me ketikihong ie manaman oh kehlail; ih me ketin doareielahr.T !v Re pelian ie ni kehlail, ngehi eri lohdier, ahpw KAUN-O ketin seweseiehda. -v Re kapiliepene, rasehng mwuten loangalap, re ahpw mwadang lulda, rasehng kapakap en tuwi ieu; ahpw sang ni manaman en KAUN-O I kamwomwiraillahr.]3v Re kapiliepene sang pali koaros; ahpw sang ni manaman en KAUN-O I kamwomwiraillahr!]3v Imwintihti ngeder kapiliepenehr; ahpw sang ni manaman en KAUN-O I kamwomwiraillahr!I v Me mwahu en likih KAUN-O sang koapworopworki kaunen sampah kan.=uvMe mwahu en likih KAUN-O sang koapworopworki aramas.lQvKAUN-O iei ih me kin ketin sewese ie, oh I pahn kilang duwen ei imwintihti kan ar pahn lohdi pahi.Z-vKAUN-O ketin ieiang ie, I sohte pahn masak mehkot; dahme aramas kak wiahiong ie?c?vNan ei apwal I ahpw likweriong KAUN-O; e ahpw ketin sapeng ie, oh ketin kasaledekihiehla.V%vKoaros me kin kaudokiong en patohwan, “Sapwellime limpoak me poatopoat.”Z-vSapwellimen Koht samworo kan en patohwan, “Sapwellime limpoak me poatopoat.”MvMehn Israel kan en patohwan, “Sapwellime limpoak me poatopoat.”{~ qvKumwail patohwanohng KAUN-O amwail kapingkalahngan, pwehki ih me kupwur mwahu, oh sapwellime limpoak me poatopoat.j}MuSapwellime limpoak ong kitail me kehlail, oh sapwellime loalopwoat me poatopoat. Kapinga KAUN-O!a| =uKumwail wehi kan koaros, kumwail kapinga KAUN-O! Kumwail aramas koaros, kumwail kapinga!${AtI pahn patohwanohng komwi dahme I inoukidahr, mwohn pokon en sapwellimomwi aramas akan koaros, nan mwoalomwi nan Tehnpasomwi en Serusalem, Kapinga KAUN-O!$zAtI pahn patohwanohng komwi dahme I inoukidahr, mwohn pokon en sapwellimomwi aramas akan koaros, nan mwoalomwi nan Tehnpasomwi en Serusalem, Kapinga KAUN-O!Yy+tI pahn meirongkihong komwi meirong en kapingkalahngan oh pil kapakapohng komwi.xtMaing KAUN, sapwellimomwi ladu ngehi, I kin papah komwi duwehte inei eh papah komwiher. Komw ketin doareielahr sang mehla.Ww'tIa uwen toutoun kupwur en KAUN-O ni emen sapwellime aramas akan eh kin mehla!\v1tNan pokon en sapwellime aramas akan koaros I pahn patohwanohng dahme I inoukidahr.juMt I pahn patohwanohng KAUN-O, meirong en wain, pwe I en kapingkalahngankihong eh ketin doareiehla.Ptt Dahme I kak meirongkihong KAUN-O dupuk en sapwellime kalahngan ong ie?Lst pil nan ei masepwehk oh patohwan, “Sohte emen me I kak likih.”Tr!t Ei pwoson duweduwehte, mehnda ma I patohwan, “I mihmi nan apwal laud,”Kqt Eri, I kin weweid mwohn silangin KAUN-O nan sapwen me momour kan.xpitKAUN-O ketin doareiehla sang mehla; e ketin katokehdi pilen mesei kat oh ketin sileiehdi, pwe I en dehr lohdi.Yo+tMohngiongi, koapworopwor, pwe KAUN-O kasaledahr sapwellime kupwur mwahu ong ie.hnItKAUN-O kin ketin sinsile me paisuwedlahr akan; e ketin doareiehla, ni ei mihla nan wasa keper.LmtKAUN-O me ketin kalahngan oh mwahu; atail Koht me diren kalahngan.ilKtI ahpw likweriong KAUN-O, patohwan, “Maing KAUN, I peki rehmwi, komwi en ketin doareiehla!”ikKtKeper en mehla kapiliepenehr, kamasepwehk en sousou lelohngieier; masak oh pwunod kadireielahr.BjtE kin ketin karonge ie ahnsou koaros me I kin likweriong.di CtI kin poakohng KAUN-O, pwehki eh kin ketin karonge ie; e kin ketin karonge ei kapakap akan.lhQsA kitail me momour kan, kitail pahn kapingkalahngan ong ih met oh pil kohkohlahte. Kapinga KAUN-O!wggsMe mehlahr akan sohte kin kapinga KAUN-O, pil me kin kohdilahng nan sapwen me mehlahr akan sohte kin kapinga.\f1sKAUN-O kelehpw me ketin sapwellimaniki nanleng, a sampah e ketikihong aramas akan.Ye+sKAUN-O en ketin kupwuramwahwih kumwail, ih me ketin kapikada nanleng oh sampah.Wd'sKAUN-O en ketin kupwurehkin kumwail seri-% kumwail oh pil kadaudokamwail kan!ac;s E pahn ketin kupwuramwahwih koaros me kin wauneki ih, me lapalap oh pil me tikitik kan.+bOs KAUN-O kin ketin tamataman kitail oh e pahn ketin kupwuramwahwih kitail; e pahn ketin kupwuramwahwih aramas en Israel kan oh pil sapwellimen Koht samworo koaros.faEs Kumwail koaros me kin kaudokiong KAUN-O, kumwail likih. Ih me sewesepamwail, oh silepamwail.j`Ms Kumwail sapwellimen Koht samworo kan, kumwail likih KAUN-O! Ih me sawasepamwail, oh silepamwail.b_=s Kumwail aramas en Israel kan, kumwail likih KAUN-O. Ih me sawasepamwail, oh silepamwail.v^esMe kin wiahda koht likamw pwukat, oh pil likih irail re en duwehla dikedik en eni kan me pein irail wiadahr.]sMie pehrail, re ahpw sohte kak doahke mehkot, mie nehrail, re ahpw sohte kak alu; sohte ngihl ehu kak kohda sang nan kapinwararail kan.d\Asmie salengarail, re ahpw sohte kak rong wasa, mie tumwarail, re ahpw sohte kak ned mehkot.][3sMie awarail, re ahpw sohte kak lokaia, mie masarail, re ahpw sohte kak kilang wasa,\Z1sArail koht akan me kin wiawihkihda silper oh kohl, re uhdahn wiepen pehn aramaste.[Y/sAtail Koht kin ketiket nanleng; e ketin wiewia mehkoaros me e kin ketin kupwurki.JX sDahme tohn wehi teikan kin idengki reht, “Ia amwail Kohten?”W 3sMaing KAUN, lingan uhdahn pahn kowohng komwihte, e pahn kowohng komwihte, a kaidehk ong kiht, pwehki sapwellimomwi limpoak poatopoat oh loalopwoat.[V/rme kin ketin wekidohng takai kan ni pwarer en pihl oh paip akan ni kahng en pihl.lUQrKowe, sampah, ke en rerrada ni KAUN-O eh pahn ketido, ke en rerrada mwohn silangin Koht en Seikop,T!rKumwail nahna kan, dahme kumwail mwusimwusikengki duwehte kuht kei? Oh kumwail dohl kan, dahme kumwail lusuluskiseli duwehte sihmpwul kei?_S7rSehd? Dahme ke tangkidoaui? Ah kowe Sordan, dahme ke pweiengkihdi sohla pwilipwilwei?_R7rNahna kan mwusimwusikek rasehng kuht kei; dohl akan lusulusseli duwehte sihmpwul kei.^Q5rSehd Weitahtao kilangadahte oh tangdoaui; Pillap Sordan tokedihsang eh pwilipwilwei.UP#rSuda wiahla sapwellimen KAUN-O aramas sarawi kei, Israel wiahla sapwellime.bO ?rNi ahnsou me mehn Israel mweselsang Isip, kadaudok en Seikop kan mweselsang sapwen likio,lNQq E kin ketin kawauwihala lih depwen kan nan imwarail kan; oh kapaiahkin irail seri. Kapinga KAUN-O!eMCqoh kin ketin wiahkinirailla werek en me lapalap akan, me lapalap en sapwellime aramas akan.wLgqE kin ketin pwekada me semwehmwe kan sang nanpwel; e kin ketin kasapwilada me paisuwedlahr akan sang ar apwalBKqahpw kin ketin mahsendihdo oh ireirong nanleng oh sampah.SJqSohte emen duwehte KAUN-O, atail Koht. E kin ketiket powe wasa ileilehie,]I3qKAUN-O kin ketin kakaun wehi kan koaruhsie; sapwellime lingan sikdala sang nanleng.BHqSang palimese lel palikapi kumwail kapinga mwaren KAUN-O!:GoqKapingpen mware en wiawi, met oh pil kohkohlahte.TF #qKapinga KAUN-O! Kumwail sapwellimen KAUN-O ladu kan, kumwail kapinga mware!E-p Aramas suwed kan re kilang met oh lingeringerkihda; re kangkakilkin irail ar kailok oh irail kohkohla; arail koapworopwor sohralahr kohkohlahte.hDIp E kin sapan ong me paisuwed akan, oh eh kadek kin duweduwehte; e pahn ahneki manaman oh wahun.lCQpE sohte kin pwunod de masepwehk; e koapworpworki me e pahn kilang eh imwintihti kan ar pahn lohdi._B7pE sohte kin masak rong rohng suwed akan; eh pwoson me kehlail, oh e kin likih KAUN-O.RApAramas mwahu sohte pahn sapwungala; e sohte pahn manoknokla kohkohlahte.j@MpMeid pai aramas me kin kadek ni eh kin kihwei lohn, me kin wia eh doadoahk en netinet ni mehlel.h?IpMarain kin dakerada rotorot ong aramas mwahu kan, ong irail kan me kalahngan, kadek, oh pwung.S>pEh peneinei pahn paiamwahu oh kepwehpwe, oh e pahn paiamwahu kohkohlahte.i=KpNein aramas mwahu seri kan pahn ahneki manaman nan sahpwo; kadaudoke kan pahn ale kupwuramwahu. < pKapinga KAUN-O! Meid pai aramas me kin wauneki KAUN-O, me kin alehki eh peren sang ni eh kin kapwaiada sapwellime kosonned akan.;1o Elen loalokongla iei wauneki KAUN-O; e kin ketin kupwurokong en wia kadeik pwung ong irail kan me kin wauneki. Kapingpe pahn wiewiawi kohkohlahte.y:ko E ketin kasaledekala sapwellime aramas ako oh ketin wiahiong irail inou poatopoat ehu. Ih me sarawi oh manaman!Q9oRe kin wie poadopoad kohkohlahte; pwe re poahsoankihda mehlel oh pwung.{8ooE kin ketin loalopwoat oh pwung ni soahng koaros me e kin ketin wia; sapwellime kosonned kan sohte kin wekidekla.t7aoE ketin kasalehiong sapwellime aramas akan sapwellime manaman ni eh ketikihong irail sapwen mehn liki kan. &1~~g}}||Y{{{zzfz5yyBxxxwwIvvuutt(ss rhqq0pp7oornnn mmGlljlkkTk$jjCiii=hh&gg*fveee3dd]d1ccobbSaaH`___%^^ ]]\\[>ZZWYYYIXXdXWVVVUUbTTTSS`S RR5QQyQPPOO\ONNdNMMaMLLaKKK:JJJSIIIAHH{H GGnFFF4EDDD:CBBQAA@@6??:>>B===-<<;;1::O99588"77 66V55y4443362211200)//..>--,,+W**D))9(((0'&&P%% $p$#o#/""!^ ~]+` 4{1 ugg`g - L ' M W/w3{"Y<f&=ks Serusalem, kapinga KAUN-O! Saion, kapinga omw Koht!{jm ahpw e kin kupwurperenki irail kan me kin wauneki, irail kan me kin koapworopworki sapwellime limpoak poatopoat.Ui! E sohte kin kupwurperenki kehlail en oahs akan, de kommwad en sounpei kan;h{ E kin ketikihong mahn akan arail kisin tungoal oh kin katungoale kisin menpihr kan ni ar kin sengisengki ar men mwenge.gE kin ketin kamwarakpeseng depwek kan pahnlahng; e kin ketin kamwerediong keteu pohn sampah oh kin ketin kawosehda dihpw pohn dohl akan.Xf'Kumwail koulki koulen kaping ong KAUN-O; kumwail kesengki arp ong atail Koht.keME kin ketin kasapwilada me aktikitik kan, eh ahpw kin ketin tiakdiong aramas suwed akan nanpwel.Vd#Atail Kaun me lapalap oh roson; sapwellime kupwurokong sohte kak sosohngdi.Uc!Ih me kin ketin koasoanehdi tohtohn usu kan oh ketikihong eden ehuehu usu.]b1E ketin kamwahwihalahr me nan kapehd ohlahr akan oh ketin kidimpenehr ar ohla kan.Za+KAUN-O ketin onehda sapahl Serusalem; e ketin kasapahldohr me kalipilipala kan.u` cKapinga KAUN-O! Meid mwahu koulki melkahka en kaping ong atail Koht; meid kansenamwahu oh pwung kapinga ih.l_O KAUN-O pahn ketin nanmwarki kohkohlahte! Saion, omw Koht pahn kakaun kohkohlahte! Kapinga KAUN-O!4^_ E kin ketin sinsile mehn liki kan me kin kousoan nan sapwatail; e kin ketin sewese liohdi kan oh me sepwoupwou kan, a e kin ketin kauwehla koasoandien aramas suwed akan.]oh kin ketin kapehdpeseng mesen me maskun kan. E kin ketin pwekada me pwupwudi kan; e kin ketin poakohng sapwellime aramas pwung kan.\e kin ketin sewese pwungen me toutoulahr akan oh kin ketin katungoale me duhpeklahr akan. KAUN-O kin ketin kasaledekala me sensel kan [ sounkapikada nanleng, sampah, oh madau kan, oh audeparail kan koaros. E kin ketin kapwaiada sapwellime inou kan ahnsou koaros;fZCMeid pai aramas me Koht en Seikop kin ketin sewese oh me kin koapworopworki KAUN-O eh Koht,hYGNi ar kin mehla, re kin pwurehng wiepwella; oh ni ahnsowohte, ar koasoandi kan kin imwisekla.lXOKumwail dehr koapworopworki me lapalap en sampah kan; pwe sohte emen tohrohr kak komourkumwailla.^W3I pahn kapinga KAUN-O erein ei mour; I pahn kokouliong ei Koht erein ei mour unsek./V YKapinga KAUN-O! Ngeni, kapinga KAUN-O!UI pahn kin patohwan kapinga KAUN-O ahnsou koaros; wiepen nin lime kan koaros en kin kapinga mware sarawi ahnsou koaros kohkohlahte.fTCE kin ketin sinsile irail kan me kin poakohng, a e pahn ketin kamwomwala aramas suwed akan.uSaE kin ketikihong anahn en irail me kin wauneki; e kin ketin karonge ar likwer, oh kin ketin komourirailla.eRAE kin ketiket limwahn irail kan me kin likweriong, irail akan me kin likweriong ni mehlel.mQQKAUN-O me ketin pwung ni mehkoaros me e kin ketin wia, oh kalahngan ni wiepen nin lime kan koaros._P5Komwi kin ketikihong irail uwen me itar oh kin ketin kaitarala ar anahn akan koaros.OMe momour kan koaros kin sohpeiong oh koapworopworkin komwi, oh komwi kin ketin katungoale irail nin duwen ar anahn akan.nNSE kin ketin sewese irail kan me kin mihla nan apwal; e kin ketin pwekada irail kan me kin pwupwudi.9Mi Sapwellimomwi wehi, iei wehi soutuk ehu, komwi me nanmwarki kohkohlahte. KAUN-O me ketin loalopwoat ni sapwellime inou kan; oh me kin kalahngan ni wiepen nin lime kan koaros.L{ Pwe aramas koaros en dehdehkihla duwen wiepen nin limomwi manaman akan oh pil duwen roson lingan en sapwellimomwi wehi.bK; Re pahn koasoia duwen lingan en sapwellimomwi wehi, oh pil duwen sapwellimomwi manaman,J Maing KAUN, wiepen nin limomwi kan koaros pahn kapinga komwi, oh sapwellimomwi aramas akan pahn kasapahlkalahngan ong komwi.kIM E kin kupwur mwahu ong aramas akan koaros oh kin ketin kalahngan ong wiepen nin lime kan koaros.cH=KAUN-O me ketin limpoak oh kalahngan, e kin ketin kanengamah oh diren limpoak poatopoat.pGWRe pahn kin koasoia duwen wiewia mwahu en nin limomwi kan koaros oh koulki duwen sapwellimomwi kadek. F Aramas akan pahn kin koasoia duwen wiepen nin limomwi manaman akan, oh I pahn kin lohkiseli duwen sapwellimomwi roson lapalap.EAramas akan pahn kin koasoia duwen sapwelliomwi lingan oh roson, oh I pahn kin medemedewe duwen omwi wiewia kapwuriamwei kan.DuDih kan koaros pahn kin kapinga wiepen nin limomwi kan; re pahn kin lohkiseli duwen wiepen nin limomwi manaman akan.CyKAUN-O me roson kowalahpie, me pwung en ketin ale kaping koaros; sohte me kak dehdehki duwen sapwellime roson lapalap.BRahn koaros I pahn kin patohwan kasapahlkalahngan ong komwi; I pahn kin patohwan kapinga komwi ahnsou koaros kohkohlahte.A -Maing Koht, ei nanmwarki, I pahn kalohkiseli sapwellimomwi roson lapalap, I pahn patohwan kasapahlkalahngan ong komwi ahnsou koaros kohkohlahte.g@EMeid pai wehi me ahneki soahng pwukat koaros; meid pai aramas akan me arail Koht iei KAUN-O!#?=At tungoal pelin kou kan en neitik oh tohtohla sohte emen rehrail me pahn iohla, de salongala. Ngilen paisuwed en dehr pwarada nanial en at kanihmw kan.> At tungoal imwen nahk kan en direkihla soangen wahnsahpw koaros. At tungoal pelin sihpw kan en naitikihada kiden sihmpwul.==q At tungoal pwutak kan ni ar pwulopwul re en rasehng kisin tuhke kan me kin keirda kehlail. At tungoal serepein kan en rasehng uhr inen kan me kin kalingana keimw en tehnpas akan.5<a Komw ketin doareiesang imwintihti lemei kan; komw ketin kapitiesang pahn manaman en mehn liki kan, me sohte mwahn kin lokaia mehlel oh pil kin likamw ni arail kin kahula.g;E Komw ketikihong nanmwarki kan manaman en powehdi oh ketin kapitala sapwellimomwi ladu Depit.j:K Maing Koht, I pahn koulkihong komwi koul kapw pwoat; I pahn kesengki nei arp oh kouliong komwi.R9me sohte mwahn kin lokaia mehlel oh pil kin likamw ni arail kin kahula./8UKomw ketin kapahdihdo nin limomwi kan; komw ketin weikiehda sang nan kepin pihl loal wet, oh ketin kapitiehla; komw ketin doareiesang pahn manaman en mehn liki kan,7Komw ketin kadarpeseng lioal oh katangapeseng sapwellimomwi imwintihti kan; komw ketin kadar sapwellimomwi arep kan oh pwakihirailpeseng.}6qMaing KAUN, komw ketin ritingada pahnlahng oh ketidihdo; komw ketin sair nahna kan, re ahpw pahn kakusada ediniei.f5CAramas rasehng kisin tumwenieng; rahn akan en eh mour rasehng mwete me kin mwadang sohrala.q4YMaing KAUN, dahkot aramas pwe komwi en kin ketin tehk; dahkot aramas, pwe komwi en ketin kupwukupwure?3!Ih me silepei oh soundoarepei, ei wasahn ruk oh sounkomourpei, me I kin koapworopworki mehlel. Ih me ketikidiong wehi kan pahn ei manaman.t2 aKapinga KAUN-O, me iei silepei! E ketin kasukuhlihkin ie doadoahk en mahwen oh ketin kaunopiedahng mahwen.15 Pwehki sapwellimomwi limpoak ong ie, komw ketin kemehla ei imwintihti kan oh ketin kamwomwala koaros me kin kaloke ie, pwe sapwellimomwi ladu ngehi.03 Maing KAUN, komw ketin kapitiehla, nin duwen me komw ketin inoukidahr; sang ni sapwellimomwi kupwur mwahu komw ketin doareiesang nan ei apwal akan!// Komwi me ei Koht; komw ketin padahkihong ie duwen ei pahn kapwaiada kupwuromwien. Komw ketin kupwur mwahu ong ie, oh kahluwa ie nan ahl me pwung.~.s Maing KAUN, I patohdo pahn kupwuromwi pwe komwi en ketin sinsilei ie; komw ketin kapitiehla sang ei imwintihti kan.\-/Komw ketin katamankin ie nimenseng koaros duwen sapwellimomwi limpoak poatopoat, pwe I kin koapworopworkin komwi. Ei tungoal kapakap akan kin kohdawohng rehmwi; komw ketin kasalehiong ie ahl me I pahn keid ie.-,QMaing KAUN, komw ketin kupwure ie met! Solahr ei koapworopwor. Komw dehr ketin rirweisang ie, pwe I dehr iang irail kan me kin kohdihla nan sapwen me melahr akan.+wI kapahda pehi kat ni ei kapakapohng komwi; ngeniet tihwohkinkomwilahr rasehngalahr pwehl madekeng e kin anahne pihl.*'I tamataman rahn akan me samwalahr; I medemedewe duwen soahng koaros me komw ketin wiadahr, oh katamandohng ie wiepen nin limomwi kan koaros.=)sNgeniet mwoatohtalahr; oh I milahr nan pwunod laud.(Ei imwintihtio koliedier oh poweiedier douluhl. E ahpw keseiehlong nan imweteng rotorot ehu, wasa I rasehngalahr me melahr akan kawao.i'IKomw dehr ketin kadeik ie, sapwellimomwi ladu menet; sohte emen me sohte dipe mwohn silangmwi.& +Maing KAUN, komw ketin karonge ei kapakap! Komw ketin karonge ei pekipek ngidingid ni sapwellimomwi pwuhng; komw ketin sapeng ie ni loalopwoat!*%KKomw ketin kasaledekihiehla sang nan ei pwunod akan; eri I ahpw pahn kapinga komwi ni pokon en sapwellimomwi aramas akan pwehki omwi ketin kupwur mwahu ong ie.$Komw ketin karonge ie ni ei pek sawas, pwe I kihrlahr nan apwal. Komw ketin doareiesang ei imwintihti kan; re me nohn kehlail sang ie.#/Maing KAUN, I patohwan likweriong komwi pwe komwi en ketin sewese ie; komwi maing KAUN, iei komwi, me silepei; komwihte me I anahne nan mour wet."Ni ei kilikilengseli limwahi I kilang me sohte mehmen me kak sewese ie, sohte mehmen me kak sinsile ie. Sohte mehmen me kesempwal kin ie.$!?Ni ngeniet e mwoatohtalahr kowahlap, e mwahngih dahme konehng I en wia. Ei imwintihti kan ekihla lidip ehu mehn lidipihiehdi, nan ahl me I kin weweid ie.[ -I patohwanohng ei kaulim kan koaros; I patohwan wehkadahng ei apwal akan koaros.O I likweriong KAUN-O pwehn ketin sewese ie; oh ngidingidki ei pekipek.V# Aramas suwed kan en pein pwupwudiong nan ar lidip kan a en dehr kauweiehla.gE Komw ketin sileiesang lidip kan me re wiahiong ie, sang lidip kan en me loallap suwed pwuko.1Ahpw, Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, I koapworopworkin komwi. I kin patohwan rapahki sapwellimomwi silasil; komw dehr ketin mweidohng ie I en mehla!xgRasehng lepintuhke me kin pwalpeseng oh loptikpene, ih duwen tihrail kan eh kin mwarahkpeseng pohn ar sousou.Ahnsou me arail kaun akan kin lekdekdi sang pohn paip ileile kan, iei ih ahnsou me aramas akan pahn kamehlele me ei koasoi kan me mehlel.?uAramas mwahu men kak kaloke oh lipwoare ie ni kadek, ahpw I sohte pahn perenki ale wahu sang rehn aramas suwed kan, pwe ei kapakap kan kin uhwong ar wiewia suwed kan ahnsou koaros.Komw sileiesang ineng en wia me sapwung de patehng aramas suwed kan nan ar tiahk suwed. I en dehr kin iang towehda arail kamadipw kan.c=Maing KAUN, komw ketikihong silepen eweiet, oh ketikihong silepen wenihmwen kilineweiet.3Komw ketin kupwurehla ei tungoal kapakap duwehte warpwohmwahu, komw ketin kupwurehla ei pekipek duwehte omwi kin kupwure meirong en nin soutik kan. Maing KAUN, I patohwan likweriong komwi; komw ketin sewese ie met! Komw ketin karonge ie ni ei patohwan likweriong komwi.[- Mehlel, aramas pwung kan pahn kapinga komwi; re pahn kin momour mwohn silangmwi.|o Maing KAUN, I patohwan ese me komw kin ketin doarehla pwung en me semwehmwe kan oh pwung en me paisuwedlahr akan. Irail kan me kin karaun likamw ong meteikan re en dehr kin pweida; oh me suwed en kin uhd kamwomwala sounkam aramas akan.{ Komw ketin kamwerediong pohrail mwoalus mwehl; oh re en lekdekiong nan ehu pwoahr loalen me re sohte kak kohda sang ie.t_ Komw dehr ketin mweidohng ei imwintihti kan en powehdi; komw kupwure pwe ar widing kan en pwurehng irail.Maing KAUN, komw dehr ketikihong aramas suwed kan dahme re kin anahne; komw dehr ketin mweidohng arail koasoandi kan en kin pweida.iIMaing KAUN, Wasa Lapalahpie, soundoarepei roson, komwi me ketin sinsilei ie ni ahnsoun mahwen.r [I ahpw patohwanohng KAUN-O, “Komwi me ei Koht.” Maing KAUN, komw ketin karonge ngilen ei pek sawas! yAramas aklapalap kei wiadahr arail mehn lidipih ie; re koasoanedier arail lidip kan limwahnial pwe re en lidipihiehdi. +Maing KAUN, komw ketin sileiesang manaman en aramas suwed kan; komw ketin sileiesang sounkam aramas akan me kin nannantihong pwe I en pwupwudi.s ]Lowarail kan kin rasehng lowen sineik me kin kemehla aramas; arail lokaia kan rasehng pwoisen en sineik.l ORe kin koasoakoasone mehkot suwed ahnsou koaros, ahnsou koaros re kin kamwoarongehda aramas akan.i KMaing KAUN, komw ketin kapitiehla sang aramas suwed; komw ketin sileiesang sounkam aramas akan._5Komw ketin rapahki ma mie suwed ehu rehi oh ketin kahluwa ie nan ahl en mour soutuk. Maing Koht, komw ketin kasawih ie, pwe komwi en mwahngih mohngiongiet; komw ketin song ie, pwe komwi en mwahngih ei lamalam akan.LI kin kailongkin irail mehlel; I kin wiahkin irail ei imwintihti.  Maing KAUN, ia uwen ei kailongki irail kan me kin kailongkin komwi! Ia uwen ei mwamwahliki irail kan me kin kahngohdiong komwi!>uRe kin lahlahwei komwi; re kin kasaminehla mwaromwi.Maing Koht, ia uwen ei ngoangki komwi en ketin kemehla aramas suwed kan! Ia uwen ei ngoangki aramas lemei en piseksang ie!}qMa I song en wadekedi, re pahn tohtohsang piken ni oaroahr kan. Ni ei patohwan pirida, I patohwan ieiang komwihte.uMaing Koht, ia uwen eh apwal ong ie I en dehdehkihla audepen kupwuromwi kan; ia uwen tohtohn audepen kupwuromwi kan!  komw ketin mahsanihieier mwohn ei ipwidi. Rahn akan en mouriet kileldi nan sapwellimomwi pwuhk, pil mwohn tepidahn keieun rahn.~yNi tih kat eh kakonokonpene ni keneinei nan kapehd en inei, ni ei tepin kekeirda wasa riro, komw ketin mwahngihieier-%}-I kin patohwan kapingahkin komwi omwi lammwin kowahlap; wiepen nin limomwi kan me kapwuriamwei oh inenen mwahu mehlel. I kin wehwehki duwen met.x|g Komwi me ketin wiahda soahng koaros ni paliwereiet; komwi me ketin kakonepene paliwereiet nan kapehd en inei. { ahpw mwohn silangmwi rotorot sohte kin rotorot, oh nipwong kin marain duwehte nin rahn. Rotorot oh marain kin duwepenehte rehmwi.Oz I kakete patohwanohng rotorot en koduhpwaliehdi de marain en rotala, y komw pil kin ketiket wasa ko pwe komwi en kin ketin kahluwa ie, komw pil kin ketiket wasao ko pwe komwi en kin ketin sewese ie.[x- Ma I pahn pihrlahng palilahn palimesenleng de kousoanla wasa keieu doh palikapi,wMa I pahn patohdahla nanleng, komwi pahn ketiket wasao; ma I pahn patohdihla nan wasahn me melahr akan, komw pil kin ketiket wasao.{vmIa wasa I kak patohla ie, pwe I en pitsang komwi? Ia wasa I kak patohwan tangala ie, pwe I en rirsang silangmwi?Yu)Omwi wehwehkin ie me inenen laud mehlel; me apwal ong ie mehlel I en dehdehki.jtKKomw kin ketin kapiliepene ni pali koaros; komw kin ketin sinsilehkin ie sapwellimomwi manaman.Is Pil mwohn ei kin patoh, komw mwahngiher dahme I pahn patohwan.rwKomw kin ketin mahsanih ie, ni ei kin doadoahk de kommoal, sohte lipilipil; komw ketin mwahngih ei wiewia kan koaros.qqYKomw ketin mwahngih mehkoaros me I kin wia; sang wasa doh, komw ketin mwahngih ei lamalam akan koaros.Ip Maing KAUN, komw ketin kasawih ie, eri, komw ketin mwahngih ie.,oOKomw pahn ketin kapwaiada sapwellimomwi inou kan koaros; Maing KAUN, sapwellimomwi limpoak me poatopoat. Komw ketin kaunsekala doadoahk me komw ketin tapihadahr.4n_Ni ei kin mihla nan apwal akan, komw kin ketin apwahpwalih ie. Komw kin ketin pelianda lingeringer en ei imwintihti kan oh kin ketin kapitkiniehla sapwellimomwi manaman.mMehnda ma komw kin ketiket wasa ileilehie, ahpw komw kin ketin kupwure me tikitik kan, oh me aklapalap akan sohte kak ruksang komwi.[l-Re pahn koulki dahme komw ketin wiadahr oh duwen sapwellimomwi roson lapalahpie.okUMaing KAUN, nanmwarki koaros en sampah pahn kapinga komwi, pwehki ar rongehr sapwellimomwi inou kan.qjYKomw ketin sapeng ie ni ei patohwan likweriong komwi; komw ketin kakehlakiniedahr sapwellimomwi roson.[i-I kin sohpeiong Tehnpasomwi Sarawio, poaridi oh kapinga mwaromwi pwehki sapwellimomwi limpoak poatopoat oh loalopwoat, pwehki omwi ketin kasaledahr duwen mwaromwi oh sapwellimomwi kosonned akan ar lapalahpie.h Maing KAUN, I kin patohwan kasapahlkalahngan ong komwi sang nan mohngiongi unsek; I pahn koulkihong komwi koulen kaping mwohn koht akan.Mg me pahn ale noumw seri pwelel kan oh kasungkinihrpeseng takai kan.gfEPapilon, ke pahn kamwommwomwla. Meid pai aramas me pahn dupukohng uhk me ke wiahiongkitehro-DeMaing KAUN, komw ketin tamanda dahme mehn Edom ko wiadahr ni rahn me Serusalem lohdiong at imwintihti ko. Komw ketin tamanda duwen ar kin ndinda, “Kumwail kauwehla, oh karangkehdi!”udaMa I sohte tamanuhkada oh ma I sohla pahn wiahkin uhk kaperenpei me keieu laud, loweiet en sohla kak koul.Kc Serusalem, ma I manokeiukala pehi kat en sohla kak kesengki arp!NbEri, ia duwen at kak koulki koulen KAUN-O nan sapwen mehn liki kan?a%Irail me salihkitedi, re ndaiong kiht se en kouliong irail, oh se en kamwait irail: “Kumwail koulkihong kiht apwoat koulen duwen Saion.”K` Se pil kin langahda nait keseng arp akan nan tuhke kan en wasao.a_ ;Se mwohndier ni keilen pillap en Papilon kan; oh wie sengiseng ni at kin tamanda Saion.X^'Kumwail kapingkalahngan ong Koht en nanleng; sapwellime limpoak me poatopoat._]5E kin ketikihong mehkoaros me momour kisin tungoal; sapwellime limpoak me poatopoat.a\9E ketin kasaledengkitailla sang atail imwintihti kan; sapwellime limpoak me poatopoat.X['E sohte ketin melieikitailla ni atail lohdi; sapwellime limpoak me poatopoat;QZE ketikihong Israel, sapwellime ladu; sapwellime limpoak me poatopoat.`Y7E ketikihong sapwarail ko ong sapwellime aramas ako; sapwellime limpoak me poatopoat;EXoh Ok, nanmwarkien Pasan; sapwellime limpoak me poatopoat.IW Sihon, nanmwarkien mehn Amor; sapwellime limpoak me poatopoat;PVe ketin kemehla nanmwarki ndand kan; sapwellime limpoak me poatopoat;RUE ketin kemehla nanmwarki kehlail kan; sapwellime limpoak me poatopoat;_T5E ketin kahluwa sapwellime aramas ako nan sapwtehn; sapwellime limpoak me poatopoat.mSQe ahpw ketin kakihrala nanmwarkien Isip oh iangahki nah karis ko; sapwellime limpoak me poatopoat.ZR+e ketin kahluwa sapwellime aramas ako nansedo; sapwellime limpoak me poatopoat;QQ E ketin pwalangpeseng Sehd Weitahtao; sapwellime limpoak me poatopoat;LP ni roson oh manaman en nin lime; sapwellime limpoak me poatopoat.UO! E ketin kahluwa mehn Israel ko sang Isip; sapwellime limpoak me poatopoat;TN E ketin kemehla mesenih koaros nan Isip; sapwellime limpoak me poatopoat.QM maram oh usu kan mehn kakaun nipwong; sapwellime limpoak me poatopoat.JL ketipin mehn kakaun rahn akan; sapwellime limpoak me poatopoat;NKE ketin kapikada ketipin oh maram; sapwellime limpoak me poatopoat;WJ%E ketin kauwada sampah pohn pihl loal akan; sapwellime limpoak me poatopoat.ZI+Sapwellime erpit me e ketin wiahkihda nanleng; sapwellime limpoak me poatopoat._H5Ihete me kin ketin wiahda manaman kupwuriamwei kan; sapwellime limpoak me poatopoat.rG[Kumwail kapingkalahngan ong kaun me keieu roson sang kaun akan koaros; sapwellime limpoak me poatopoat.tF_Kumwail kapingkalahngan ong Koht me keieu lapalapasang koht akan koaros; sapwellime limpoak me poatopoat.oE WKumwail kapingkalahngan ong KAUN-O, pwehki ih me ketin kupwur mwahu; sapwellime limpoak me poatopoat.VD#Kapinga KAUN-O nan Saion, nan Serusalem, sapwellime mwoahl. Kapinga KAUN-O!`C7Kapinga KAUN-O, kumwail mehn Lipai kan; kapinga ih, kumwail koaros me kin kaudokiong!aB9Kapinga KAUN-O, kumwail aramas en Israel kan; kapinga ih, kumwail samworo en Koht kan!oAUIrail kan koaros me wiairailda oh kin likih irail, re en duwehla dikedik en eni pwukat me re wiahda!R@Mie salengarail, re ahpw sohte kak rong wasa; re pil sohte kak esingek.^?3Mie awarail, re ahpw sohte kak lokaia, mie masarail, re ahpw sohte kak kilang wasa.Z>+Koht en wehi kan kin wiawihkihda silper oh kohl; pehn aramas me kin wiairailda.j=KKAUN-O pahn ketin doarehla sapwellime aramas akan; e pahn ketin kupwurehla sapwellime ladu kan.k<M Maing KAUN, se pahn kin wiahki komwi at Koht ahnsou koaros; dih koaros pahn kin tamataman komwi.f;C E ketikihong sapwarail ko ong sapwellime aramas ako; e ketikihong mehn Israel sahpw pwukat.b:; Sihon, nanmwarkien mehn Amor kan, Ok, nanmwarkien Pasan, oh nanmwarki koaros nan Kenan.M9 E ketin kamwomwala wehi tohtohie oh kemehla nanmwarki kehlail kan:}8q E ketin wiahda manaman oh soahng kapwuriamwei kei wasao pwe en ketin kaloke nanmwarkio oh sapwellime lapalap akan.S7E ketin kemehla mesenih koaros nan Isip, mesenih en aramas oh mahn akan.)6IE kin ketikihdo depwek en melimel sang ni imwin sampah; e kin ketin wiahda lioal en piripir nan melimel kan, oh kin ketikihdo kisinieng sang nan dewerail kan.h5GE kin ketin wia mehkoaros me e kin kupwurki nanleng oh sampah, nansed oh nan kepin madau kan.\4/I patohwan wehwehki me atail KAUN-O me lapalap, lapalapasang koht akan koaruhsie.^33E ketin pilada Seikop, oh aramas en Israel kan pwe en ketin sapwellimanikinirailla.2wKumwail kapinga KAUN-O, pwehki ih me ketin kupwur mwahu; kumwail koul kapinga mware, pwehki ih me ketin kupwur kadek.N1me kin iang papah nan tehnpas en KAUN-O, nan Tehnpas en atail Koht.U0 #Kapinga KAUN-O! Kumwail kapinga mware, kumwail sapwellimen KAUN-O ladu kan,b/;KAUN-O me ketin kapikada nanleng oh sampah, en ketin kupwuramwahwih kumwail sang Saion!S.Kumwail kapahda pehmwail kan oh kapakap nan Tehnpaso, oh kapinga KAUN-O! - Kumwail patohdo oh iang kapinga KAUN-O, kumwail sapwellime ladu kan koaros, kumwail koaros me kin iang papah nan Tehnpeseo nipwong.W,%E rasehng pwoaik pohn Nahna Ermon, me kin mweremwerediong pohn dohl kan en Saion. Pwe iei wasao me KAUN-O ketin inoukihda me e pahn ketikihong kitail sapwellime kupwuramwahu-% mour me sohte kak imwisekla.+E kin rasehng lehn kei kesempwal me kin dingidingidi sang pohn moangen oh alis en Aaron, dingidingidiong pohn tepinweren eh likou puhp.b* =Ia uwen lingan, ia uwen kansenamwahu en sapwellimen Koht aramas akan ar kin miniminpene!i)II pahn kihong eh imwintihti kan nan kanamenek mwuledek, a eh wehi pahn paiamwahu oh pweida.”(/Iei wasaht me I pahn kasapwilada emen kadaudok en Depit pwe en wiahla nanmwarki lapalap; oh I pahn kadakadaur manaman en nanmwrkio me I piladahr.~'sI pahn kupwuramwahwih eh samworo kan ni arail wiewia kan koaros, oh aramas koaros en kokoul oh ngisngiski ar peren.&wI pahn kapaiahkihda Saion soangen kamwahu koaros me e kin anahne; I pahn kammedehkihla me semwehmwe kan kisin mwenge.d%?“Iei wasaht me I pahn kin kousoan ie kohkohlahte; iei wasaht me I pahn kin kakaun wasa.O$ KAUN-O ketin piladahr Saion; e ketin kupwurki wiahki wasao tehnpese:,#O Ma noumw pwutak kan pahn loalopwoatohng ei inou oh kosonned akan me I pahn kihong irail, eri, neirail seri kan pil pahn iang mwohd nan mwoahl wet kohkohlahte.”6"c Komw ketin wiahiong Depit inou mehlel ehu-% inou ehu me komw sohte pahn ketin wekidala: “I pahn kasapwilada emen noumw pwutak kan en nanmwarki, oh e pahn kakaun mwurimw. ! Komw ketin inoukihongehr sapwellimomwi ladu Depit; Maing KAUN, komw dehr soikeweisang rehmwi nanmwarki me komw ketin piladahr.{ m Sapwellimomwi samworo kan en wia dahme pwung ahnsou koaros; sapwellimomwi aramas koaros en ngisingiski ar peren!!9Maing KAUN, komw ketidohng nan Tehnpas Sarawio iangahki sapwellimomwi Kohpwahn Inowo, kilel en sapwellimomwi manaman, oh ketikette wasaht kohkohlahte.t_Se ahpw patohwan, “Kitail patolahng nan tehnpas en KAUN-O; kitail eri wia atail kaudok mwohn mwoale.”\/Se rongehr duwen Kohpwahn Inowo, nan Pedleem, se ahpw diarada nan mohs en Searim.`7I lao pahn diar wasa kis ong KAUN-O, tehnpas ehu ong Wasa Lapalap, Koht en Seikop.”)KI sohte pahn kommoal de meirla,A{“I sohte pahn pedolong nan imweio oh wendi nan kieio;Maing KAUN, komw ketin tamanda dahme e patohwan inoukihong komwi, inowo me e patohwan wiahiong komwi, Wasa Lapalap, Koht en Seikop:` 9Maing KAUN, komw dehr ketin meliehla Depit oh soangen apwal akan koaros me lelohng ih.<qIsrael, ke en likih KAUN-O met oh pil kohkohlahte!1I ahpw patohwan itarkihte ei onepek oh popohl. Duwen seri pwelel men eh kin mihmi pohn kepehn eh nohno, iei duwen mohngiongiet eh meleilei loalei.0 YMaing KAUN, I patohwan pwilikidier ei aklapalap oh patohwan sohpeisangehr ei pohnmwahso. I solahr kin pwunodki soahng kesempwal akan de soahng kan me I sohte kakohng.^3E pahn ketin doarehla sapwellime aramas en Israel kan sang nan diparail kan koaros.%Kumwail tohn Israel, kumwail en likih KAUN-O, pwehki sapwellime limpoak me poatopoat oh e kin ketin kupwurohki doareikitailla ahnsou koaros.,OI kin kasikasik KAUN-O laudsang silepen nipwong kan ar kin awiawih marain en nin sohrahn-% ei, laudsang silepen nipwong kan ar kin awiawih marain en nin sohrahn.d?I kin ngoangki kasikasik sawas sang rehn KAUN-O, oh I kin likih mehlel sapwellime mahsen.I A komw kin ketin mahkohng kiht, pwe se en kin lammwikin komwi.\/Ma komw pahn ketin kilelehdi dipat akan, ihs me kak pitsang sapwellimomwi kadeik?X'Maing ei Kaun, komw ketin karonge ie, komw ketin karonge ngilen ei pek sawas!S  Maing KAUN, sang nan ei weikeklahr mwuledek, I patohwan likweriong komwi. Sohte me kin keid limwah pahn nda, “KAUN-O en ketin kupwuramwahwih kumwail! Se kupwuramwahwih kumwail ni mwaren KAUN-O.”- Sme sohte me kin rikpene de wahsang.p WIrail koaros en duwehla dihpw me kin wosada pohn pwelengen ihmw, me kin mengila mwohn eh pahn laudla;F Eri koaros me kin kailongki Saion re en lohdi oh tangdoaui.W%Ahpw KAUN-O, ih me pwung, e ketin kasaledekihiehla sang nan mour en lidu.”c=Re kalipwelipwehda tihnseweiet duwehla wasa me kin deideidahr ong wasahn poad wahnsahpw.t_“Sang ni ei pwulopwul ei imwintihti kan kalokehkin ie kalokolok mwuledek, ahpw re so mwahn kaloweiehdi.d AIsrael, ndadohng kiht mahs duwen omw imwintihti kan ar kalokeiuk sangete ni omw pwulopwul.Z+Ke en momour oh kak kilang nein noumw seri kan! Popohl en kin ieiangete Israel!vcKAUN-O en ketin kupwuramwahwihiuk sang Saion! Ke en kadehde kapai kan en Serusalem rahn koaros en omw mour![-Aramas emen me kin peikiong KAUN-O uhdahn pahn kin ale soangen kupwuramwahu wet. Omw pwoud pahn kin rasehng tuhkehn wain wohkian ni imwomwo, oh noumw pwutak kan pahn kin rasehng tuhke olip kapilpene omw tehpel.a9Ke pahn kin ale dahme ke anahne sang nan omw doadoahk; ke pahn kin peren oh paiamwahu.^ 5Meid pai irail kan me kin peikiong KAUN-O, oh kin momourki sapwellime kosonned akan.~Meid pai aramaso me naineki tehtehn mahwen tohto pwukat! E sohte pahn lohdi ni eh pahn tuhwong eh imwintihti kan nan wasahn kopwung.d}APwutak kan me ohl emen nainekidahr ni eh pwulopwul, rasehng arep kei nan pehn sounpei men.P|Seri kan, iei kisakis ehu sang rehn KAUN-O; uhdahn kapai ehu sang reh.a{;Sohte katepen omw pahn tihtihwohki raparapahki omw mour, sangkenei pwopwourda nin sohrahn, oh pwand en meirla nipwong. Pwe KAUN-O kin ketikihda kisin tungoal ong me e kin poakohng kan, nindokon arail kin wie memeir.4z cMa KAUN-O sohte ketin kauwada ihmwo, doadoahk en sounkou ihmw kan sohte pahn katepe; ma KAUN-O sohte kin ketin sinsile kahnimw ehu, silepen kahnimw kan pahn sinsile mwahl.y3~Irail kan me sengiseng nindokon arail weuwa kohwei ar werentuhke kan re en koul oh ngisingiski peren ni arail pahn pwurodo, wa kohdo wahnsapwarail.dxA~Irail kan me sengiseng nindokon arail kamwakamwarak, re en dolung wahnsapwarail pereperen! w~Maing KAUN, komw ketin kasapahlkitalahng nan uhdakato, duwehte keteu eh kin kasapahldohng pihl nan warawar en pihl me madada kan.Vv%~Mehlel e ketin wiadahr soahng kapwuriamwei kei rehtail; ia uwen atail peren!u1~Ia uwen atail kouruhr! Ia uwen atail koul oh ngisingiski atail peren! Mehn liki kan ahpw ndinda, “Wiepen nin limen KAUN-O rehrail me lapalap.”`t ;~Ni ahnsou me KAUN-O ketin kasapahldohng kitail nan Serusalem, likamwete kitail ouraman!$sA}Ahpw ni omwi kin ketin kaloke aramas suwed akan, komw pil ketin kaloke irail kan me kin sohpeisang sapwellimomwi ahl akan. Popohl en kin ieiangete Israel! r }Maing KAUN, komw ketin wiahda me mwahu ong irail kan me kin wia me mwahu, irail kan me kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.!q;}Aramas suwed kan sohte pahn kin kaunda sapwen me pwung kan ahnsou koaros; pwe ma re pahn wia met, mwein me pwung kan pahn pil kakete iang wia me suwed.p}Duwen nahna kan ar kapilpene Serusalem, ih duwen Koht eh kin ketin kapikapil sapwellime aramas akan, met oh pil kohkohlahte.ko Q}Irail kan me kin likih KAUN-O, re rasehng Nahna Saion, me sohte kak itikekda, sohte kak mwekidida.Yn+|Sawasepatail kin pwarodo sang rehn KAUN-O, me ketin kapikada nanleng oh sampah.}ms|Kitail pitlahr rasehng menpihr men me pitsang nan lidip en sounwie lidip kan; lidipo ohlahr, oh kitail saledeklahr!plY|Kitail kasapahlkalahngan ong KAUN-O, me sohte ketin mweidohng atail imwintihti kan en kamwomwkitailla..kW|ahden lapake pahn kamwopwkitailla.”Qj|eri, kitail ahpw pahn peikihla ahden pillap akan, oh mwopwla nan pihlo,Vi%|re uhdahn kadalleikitaillahr ni atail momour nan arail lingeringer kowahlap;khO|“Ma KAUN-O sohte ketin uhpalihkinkitailehr ni ahnsou me atail imwintihti kan mahweniong kitail,Mg |Ia duwe, ma KAUN-O sohte ketin uhpalihkin kitail? Israel, sapeng ie!f{E wereilahr at wie lokolongki kepweikeng en me kepwehpwe kan oh mwamwahlahr pahn me kin kahrehiong kiht nan kehnaudek kan.oeW{Maing KAUN, komw ketin kupwurkalahngan, komw ketin kupwur kalahngan ong kiht; se weikeklahr kowahlap.Md{Maing KAUN, at Koht, duwen sounpapah men eh kin uh pahn eh kaun, duwen sounpapah lih men eh kin uh pahn eh lih kaun, ih duwen at pahn patohwan saradahng komwi, komwi lao pahn ketin kupwurei kiht.Zc /{Maing KAUN, I patohwan saradawohng komwi, nanleng wasa me komwi kin ketin kakaun.kbOz Pwehn wia kamwahupen tehnpas en KAUN-O, atail Koht I kin kapakapkin komwi pwe komwi en paiamwahu.iaKzPwehki riei kan oh kompoakepahi kan I kin patohwanohng Serusalem, “Popohl en ieiang komwi!”[`/zMwehi kapohl en kin pweida nan omwi kehl kan, oh meleilei nan tehnpasomwi kan.”k_OzKumwail peki mwehi kapohl ong Serusalem: “Paiamwahu en kowohng irail kan me kin poakohng komwi.^^5zIei wasaht me nanmwarkien Isreal kan kin wia kopwung ong sapwellimarail aramas akan. 12~~t}}}||Z{{k{zz>yy[xxx!wwCvvuuEtt`tssYrrarqq2ppp.onnommallckkjjj:iii,hhggGff"eeGdd^cc0bbwaax```D` __&^^o]]]5\\v\[[|[ZZYY9XXaWWW1VVxVUTTTSSRRQQQDPPcOOO6NNN MM\MLL3KKZJJJII#HH8GGrGFFEEEE#DDLDCC9BBHBAAeA @@Q???M>>[>==<5"En ohl pwopwoud men eh lingeringerkihda eh luwak me inenen uk mehlel oh sohte irepe.M=!E pahn sohla wauwi oh e pahn kamakam; e pahn namenekla kohkohlahte.Q< Ahpw aramas me kin kamwahl me inenen pweipwei. E pein kaukauwe pein ih.v;eahpw ma e pahn lohdi, e pahn pwainla pahn pak isipak uwen me laudsang-e pahn mweidala mehkoaros me e ahneki.m:SAramas akan sohte kin lingeringerkihda ma aramas emen pahn pirapahla kisin mwenge ni eh men mwenge;h9IIh duwen keper en wendiong rehn en emen ohl eh pwoud. Mehmen me pahn wia met, pahn lokolongki.P8Ke kak alu pohn mwoalus okohk, ahpw sohte kamwasikehla pahn nehmw kan?g7GIa duwe, ke kak kihong kisiniei nan mwaremwaromw, ahpw omw likou kan sohte pahn mwasingkihla?6%Ohl emen kak pwainki pweinen lopwon en pilawa ehu lih en netiki paliwere men, ahpw kamwahl pahn kaluhsihala ohlo sang mehkoaros me e ahneki.h5IKe dehr lohdi pahn ar lingan oh kaselel; ke dehr lohdiong pahn lingan en pwoaren masarail kan.s4_E pahn kak kadohwanewei sang uhk lih suwed kan, sang lokaiahn kasongosongen en emen ohl tohrohr eh pwoud.t3aAra padahk kan iei marain lingaling ehu; ara kin kapwunguhkala pahn kak kaweidkin uhk duwen omw pahn mour.e2CAra padahk kan pahn kahluwaiuk nan omw seiloak, sinsileiuk nipwong, oh kaweid uhk nin rahn.M1Kolokol ara lokaia kan ahnsou koaros oh katengediong nan kapehdomw.a0;Samwa, kapwaiada dahme omw pahpa padahkihong uhk oh dehr manokehla padahk en omw nohno.R/Mie soahng isuh me KAUN-O kin ketin suwediki oh inenen kalahdeki mehlel:R.Mie soahng isuh me KAUN-O kin ketin suwediki oh inenen kalahdeki mehlel:R-Mie soahng isuh me KAUN-O kin ketin suwediki oh inenen kalahdeki mehlel:R,Mie soahng isuh me KAUN-O kin ketin suwediki oh inenen kalahdeki mehlel:d+APwehki met, kahpwal laud pahn lelohng irail ni ar sasairki, oh re pahn mehkihla ohla laud.|*qnindokon ar kin koasoakoasoane mehkot suwed nan ar madamadu pirek, wiewia kahpwal wasa koaros me re pahn kohla ie.M) Re kin manih aramas oh wia mwekid en widing kei pwe re en pitihiuk,H(  Aramas suwed oh sohte katepe kin kohkohseli wiewiaseli likamw.S' Ahpw ni eh pahn memeir, semwehmwe pahn kalowehdi, rasehng sounpirap emen.V&% E kin kalap nda, “I pahn ekis meir. I pahn kihpene pehi kat oh kommoal.”Z%- Eri, ia erein aramas pohnkahke men eh pahn wonohnte? Iahd me e pahn kak pwourda?d$Aahpw re kin nekidala kanarail kisin mwenge ni ahnsoun karakar, kaunopadahng ahnsoun kopou.1#]Sohte arail sounkaweid, soumas, de kaun,Y"+Aramas pohnkahke kan uhdahn pahn ale padahk sang ni mwomwen mouren katitik kan.a!;Doareiukasang nan lidip wet, rasehng menpihr de tie men me kin tangasang sounlidip kan.% EKe dehr meirla de kommoaldi.#Eri, samwa, ke milahr pahn manaman en aramaso, ahpw iet duwen omw pahn mwadang pitsang ire wet: mwadangala reh oh peki en kasaledekeiukala.QKe pein pitidahr pahn omw lokaia kan, lohdier pwehki pein omw inou kan?E Samwa, ke inoukidahr me ke pahn pwukoahki en emen pweipwand?r]E kin mehla pwehki eh sohte kak katokihedi eh ineng. Eh pweipwei mwuledek pahn kahrehiong ih nan sousou.RDipen aramas suwed men iei lidip ehu. E kin lohdi nan lidip en dipe kan.zmKAUN-O kin ketin mahsanih mehkoaros me ke kin wia. E kin ketin mwasamwasahn uhk wasa koaros me ke pahn kohla ie.wgSamwa, dahme ke pahn kihongki emen lih tohrohr omw limpoak? Dahme ke anahnehki linganen en emen ohl eh pwoud?r]me masamwahu oh kaselel rasehng tie men. Eh kaselel en kansenamwahwihiuk; en kapilkinuhkpene eh limpoak.^5Eri, ke en pereperenki omw pwoud oh rapahki omw peren rehn serepein me ke pwoudiki-%QNoumw seri kan me pahn laudla oh seweseiuk, ahpw kaidehn mehn liki kan.PSeri kan me emen lih torohr pahn kaipwidiong uhk sohte pahn seweseiuk.DLoalopwoatohng omw pwoud oh kihong ih kelehpw omw limpoak.5eI ahpw mwadangete diarada ei nameneklahr.”+Q I sohte rong oh tehk arail padahk.yk oh kumwail ahpw pahn nda, “Dahme I sohte alehki padahk pwuko? Dahme I sohte mweidkihong emen en kapwungiehla?a; Kumwail pahn wonohn weiweirek nan dewemwail awiawih mehla, udukamwail pahn sosohrasang,xi Ei, mehn liki kan pahn kihsang amwail pai, oh mehkan me kumwail koadoahkihadahr pahn uhd kohieng emen tohrohr.!; Pwe ma soh, meteikan me pahn uhd alehdi wahu me kumwail ahneki mahs, oh kumwail pahn kamakamala ni amwail pwulopwul nan pehn aramas me sehse mahk akan.U #Kumwail keiweisang soangen lih menet! Dehr pil keilahng limwahn eh wenihmw!J  Eri, samwa ko, kumwail rong ie oh dehr manokehla dahme I ndinda.s _E sohte kin weid nan ahl en kolahng mour; ahpw e kin salongasang, oh e sohte kin wehwehki dahme wiewiawi.r ]Liho pahn kahrehiukalahng nan wasahn me melahr akan; ahl me e kin weweid loale iei ahl en kolahng mehla.U #ahpw ni imwilah sohte mehkot me e pahn kihong uhk, ihte nsensuwed oh medek.|qKilin ewen lih pwopwoud men pahn mem rasehng sukehn loangalap oh eh metik uhk pahn kansenamwahu rasehng lehn olip,nUKe ahpw pahn esehla weweidki ei kaweid kan, oh omw koasoi kan pahn kasalehda me ke ahneki loalokong.> ySamwa, tehk oh rong kanahieng ei kupwurokong oh erpit.U#Sohpeisang me suwed oh wenewei mwohmw. Dehr wia ehu kahk sang ni ahl pwung.eCKoasoanehdi ni keneinei dahme ke pahn wia, oh mehkan me ke pahn wia ahpw pahn pweida mwahu.?ySarada kilengwei ni likilik; dehr itiekidi ni namenek.r]Dehr koasoia mehkot me sohte mehlel. Dehr kedirepwki lokaia likamw oh lokaia me kin kasalongehla aramas.W'Kanahieng omw madamadau, pwe omw madamadau kan kin kahrehda mwomwen omw mour.LPadahk pwukat pahn kahrehda mour oh kakehlahda mehmen me wehwehki.LDehr mweidohng en dohsang uhk. Tamataman oh kolokol nan kapehdomw.?~ySamwa, rong kanahieng dahme I nda. Rong ei koasoi kan.z}mAhl en me suwed kan me rotorot rasehng pwohng. Re kin pwupwudi, ahpw re sohte kin kilang dahme re dipekelekelki.o|WAhl me aramas pwung kan kin weid loale rasehng dakadahn ketipin me kin maramarainla lao rahn pwarada.J{ Tiahk suwed oh tiahk eikek rasehng kisin mwenge oh pihl rehrail.uzcAramas suwed sohte kin kak meirla lao re wiahda me suwed. Re kin pepehd ma re sohte wiahiong emen me suwed.Hy Dehr wia! Sohpeisang me suwed! Soikala oh wenewohng nan elomw.dxAKe dehr kohla wasa aramas suwed kan kin kohla ie. Dehr idawehn karasepen aramas suwed kan.kwO Tamataman ahnsou koaros dahme ke padahngkier. Padahk kan me ke aleier iei omw mour-sinsile mwahu.zvm Sohte mehkot pahn uh nan elomw ma ke pahn weweidwei ni loalokong, oh ke sohte pahn dipekelekel ni omw pahn tang.Eu I padahkihonguhkehr duwen kupwurokong oh ahl pwung en mour.Wt' Rong ie, samwa. Rong oh ale ei padahk kan ni mehlel, ke ahpw pahn mour werei.?sy E pahn wiahla elin kapwat lingan ehu pohn moangomw.”{roPoakohng kupwurokong, e ahpw pahn kahrehiong uhk omw pahn lapalapala. Pwoalehdi teng, e ahpw pahn kawauwihiukala.gqGKupwurokong me keieu kesempwal ke en alehda. Mehkoaros likin met, pil nantihong alehda erpit.cp?Ke dehr kesehla kupwurokong, pwe ih me pahn sinsileiuk; poakohng pwe e pahn kamouruhkala.[o/Nantihong alehda kupwurokong oh erpit! Dehr manokehla de pohnsehse ei padahk kan.n3semeio kin padahkihong ie soahng kan. E kin nda, “Tamataman dahme I ndawei oh dehr manokehla. Kapwaiada me I ndaiong uhk, ke ahpw pahn mourkihla.EmNgehi iehros emen rehn pahpa oh nohno, eri, ni ei kekeirda,`l9Dahme I padapadahkihong kumwail me mwahu, eri, kumwail tamataman padahk pwukat koaros.k Samwa ko, kumwail rong dahme samamwail kan kin padahkihong kumwail. Kumwail rong kanahieng, kumwail ahpw pahn dehdehkihla.ljQ#Aramas loalokong pahn adamwahula oh waunla, ahpw aramas pweipwei pahn kalaudehlahte arail namenek.ci?"E sohte kin ketin kupwure me aklapalap akan, ahpw e kin ketin uhpalihki me aktikitik kan.phY!KAUN-O kin ketin keriahla imwen aramas suwed kan, ahpw kin ketin kupwuramwahwihala imwen me pwung kan.wgg pwe KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas akan me kin wia me suwed, ahpw e kin ketin kompoakepahnki me pwung kan.Zf-Dehr peiriniong aramas akan me kin wia tiahk suwed, de alasang arail mwekid kan,Ve%Dehr akamaiong emen ni sohte kahrepe, ni eh sohte wiahiong uhk mehkot suwed.sd_Dehr koasoanehdi mehkot suwed me pahn kauwehla mehn mpomw; e kin kousoan limwahmw oh koapworopworkin uhk.Tc!Ke dehr ndahng mehn mpomw men en awih lel lakapw, ma ke kakehr sewese met.Hb Ahnsou koaros me ke kak, sewese irail kan me kin anahne sawas.aa;KAUN-O pahn ketin sinsileiuk. E sohte pahn ketin mweidohng ke en pwupwudiong nan lidip.`yKe sohte pahn pwunodki duwen paisuwed eh pahn mwadangete lelohng uhk, rasehng melimel me kin lelohng aramas suwed kan.W_'Ke pahn nsenamwahu ni omw pahn meirla, oh ke pahn meir mwahu pwohng ehu pwon.E^E pahn doandoareiuk nan elomw oh ke sohte pahn dipekelekel.I] Pwe iei ih me pahn kahrehiong uhk mour kaperen oh kansenamwahu._\7Samwa, katengediong loalomw omw loalokong oh erpit. Ke dehr mweidohng en dohsang uhk.y[kSapwellime kupwurokong me kahrehda pillap akan ar pwilipwiliwei, oh depwek kan en kamwerehdi keteu pohn sampah.Z{KAUN-O ketin kapikihda sampah sapwellime kupwurokong; sapwellime erpit me e ketin koasoanehkihdiong pahnlahng nan dewe.WY'Irail kan me loalokonglahr kin pereperen; kupwurokong pahn kihong irail mour.XX)Kupwurokong kak kaparanda omw mour, oh kahluwaiuk pwe ke en dehr perki mehkot.NWKupwurokong kin kihong uhk ke en mour werei, oh kepwehpwe, oh wahun. VKupwurokong kesempwal sang mehlel takai kesempwal kan; sohte mehkot me ke pahn mwahuki me kak pahrekiong kesempwal en kupwurokong.GUMet me mwahusang silper, pwe me katep laud ong uhk sang kohl.DT Meid kaperen ong aramas me kin loalokongla-oh dehdehkihla. S  KAUN-O kin ketin kapwungala irail kan me e kin ketin loalloale, duwehte sahm emen eh kin kapwungala nah pwutak me e kin suweiki.kRO Samwa, ni ahnsou me KAUN-O pahn kapwunguhkala, rong kanahieng, oh alehda nin duwen kehkehlik ehu.Q Ma ke pahn wia met, omw imwen nahk kan pahn direkihla wahnsahpw akan, oh omw wain pahn laud mehlel, ke sohla pahn kak nekidala koaros.LP Wauneki KAUN-O ni omw pahn meirongkihong wahnsahpw me keieu mwahu. O Ma ke pahn idawehn padahk pwukat, re pahn rasehng wini mwahu me kin kamwahwihala omw ohla kan oh katikitikihala omw weirek kan.N Dehr mweidohng pein kowe en medemedewe me ke loalokongsang me ke uhdahn ese; ihte, peikiong KAUN-O oh mweisang wiewia sapwung.`M9Tamanda KAUN-O ni omw wiewia kan koaros, oh e pahn ketin kasalehiong uhk ahl me pwung.gLGLikih KAUN-O ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese.JK Ma ke pahn wia met, Koht oh aramas akan pahn kupwurperenkin uhk.rJ]Ke dehr kadohwanowei mehlel oh loalopwoat. Pirehiong ni tepinweromw, oh ntingihediong nan omw mohngiong.?IyEi padahk pahn kahrehiong uhk mour werei oh paiamwahu.sH aSamwa, dehr manokehla dahme I kin padahkihwei. Tamataman ahnsou koaros dahme I kin nadaiong uhk ke en wia.GAhpw Koht pahn ketin koakoahsang aramas suwed kan nan sahpwo oh usadahsang me dipan akan rasehng dihpw eh kin usuhsdahsang nan pwehl.@F{Aramas pwung-aramas lelepek-pahn kousoan nan sahpw wet.OEEri, ke pahn idawehn karasepen aramas mwahu kan oh ahneki mour pwung.qD[Aramas koaros me kin kolahng rehn liho sohte kin pwurodo. E sohte mwahn kin pwurodohng nan ahl en mour.!C;Ma ke pahn kohla ni imwen soangen lih suwed menet, ke kekeidier nan ahl en kolahng mehla. Pwe kolahng wasao, rasehng kolahng nan wasahn me melahr akan.eBCsoangen lih me sohte kin loalopwoatohng eh pwoud oh manokehla inou sarawi kan me e wiadahr.hAIKe pahn kak pitsang lih suwed me pahn song en kasongosongehkin uhk eh lokaia kansenamwahu kan,<@siei ih aramas keseulikilik oh sohte emen kak likih.\?1aramas me kin rapahki ar nsenamwahu nan wiewia sapwung oh perenki tiahk suwed kan,V>% soangen aramas me keselahr mour pwung pwe re en kousoan nan rotorot en dihp,= oh kasilehsang uhk wiewia suwed. E pahn pil kadohwanowei sang uhk aramas akan me kin wiahda kahpwal sang ni arail koasoi-%2<_ Omw erpit oh dehdehki en wia poadoarepomwJ;  Ke pahn loalokongla, oh omw loalokong pahn kansenamwahwihiukala.p:Y Ma ke rong ie, ke pahn esehla dahkot pwung, mehlel, oh pwung pahrek. Ke pahn esehla dahme ke pahn wia.t9aE kin ketin apwalih irail kan me kin apwalih mwahu meteikan, oh kin ketin sinsile irail kan me poadidiong.G8E kin ketin sewesewese oh sinsile aramas pwung oh mehlel kan.h7IPwe KAUN-O iei ih me kin ketikihdo kupwurokong; iei ih me kin ketikihdo loalokong oh dehdehki.6wMa ke pahn kapwaiada met, eri, ke pahn esehla dahkot masak KAUN-O oh ke pahn pweida ni omw pahn padahngki duwen Koht.\51Rapahki uwen omw kak, rasehng me kin rapahki silper de takai kesempwal me rir kan.74iEi, peki loalokong oh peki erpit ni ngidingid.S3Rong kanahieng ngilen me kupwurokong kan oh nantihong dehdehkihla mehlel._2 9Samwa, padahngki dahme I padahkihwei, oh dehr manokehla dahme I ndaiong uhk ke en wia.v1 g!A ma mehmen pahn rong ie, e pahn ale komour. E pahn poadoandoarla, oh sohte kahrepen eh pahn masak mehkot.”0  Aramas soakoahiek kan kin mehkihla ar sohpeisang loalokong. Aramas pweipwei kan kin mwomwkihla ar sohte medemedewe mwahu.t/ cEri, kumwail uhdahn pahn ale mehkoaros me konehng kumwail, oh amwail wiewia kan pahn kansensuwedih kumwail.M. Kumwail sohte mwahn men alehda ei peneu, de kesempwaliki ei kapwung.d- CKumwail saikinte mwahn doadoahngki amwail loalokong, kumwail sohte kin men lemmwiki KAUN-O., %Ni ahnsowo kumwail pahn likweriong ie, a I sohte pahn sapeng. Kumwail pahn kakete raparapahkin ie wasa koaros, a kumwail sohte pahn diar ie.+ ni mehn kamasepwehk kot eh pahn lelohng kumwail, me rasehng melimel ehu oh kisinieng en apwal me wadohng kumwail medek oh kansensuwed.* Eri, ma kumwail pahn lelohng ni apwal, a I pahn kouruhrkin kumwail. Ni amwail masepwehk laud, I pil pahn kouruhrkin kumwail-%Z) /Kumwail kin sohpeisang ei peneu kan, oh sohte mwahn men I en kapwungohng kumwail.s( aI kin ekehker kumwail, I lukei kumwail en kohdo, a kumwail sohte men rong. Kumwail sohte mwahn tehk mwahu.`' ;Kumwail rong ei peneu kan; I ahpw pahn kihong kumwail kaweid mwahu oh pil ei loalokong..& W“Kumwail aramas pweipwei kan! Ia erein amwail pahn men mihmi nan soangen mour wet? Ia werein amwail pahn kin mwamwahliki loalokong? Kumwail sohte pahn wehwehkihla?n% We kin likilikwer laud nan wenihmwen kelen kahnimw kan, oh pil wasa koaros me aramas kin pokonpene ie:U$ %Kumwail rong! Loalokong kin likilikwer nanial kan oh nan wasahn netinet kan;q# ]Tiahk en pirap kin pirapahla pein mouren sounpirapo-ih met me kin wiawihong irail me kin momourki pirap." 3A soangen aramas pwukat kin kaunopada lidip ehu ong pein irail. Re sohte pahn ehu ong pein irail. Re sohte pahn koledi mehkot, ihte pein mourirail.r! _Sohte katepen omw pahn kihpeseng uhk pwoat mwohn menpihr men me ke men koledi, ni eh kilikilengdohng uhk.\  3Irail kin ngoangki wiahda me suwed. Ahnsou koaros re kin onohnop en kemehla aramas.Y -Eri, samwa, dehr werekiong soangen aramas pwukat, a kadohwaniraileweisang rehmw.M Kohdo, iang kiht! Kitail ahpw pahn ahnekipene kepwe pirapada kan.”_ 9 Kitail pahn diarada dipwisou kaselel tohto, oh kadirehkihla imwatail kepwehn kuhl kan.U % Mehnda ma kitail pahn diar ar momour oh kehlail, a kitail kadarmourihrailla.  Mweinele re pahn nda, “Nna, kitail rapahki emen oh kemehla. Kitail peiong aramas me soh-dipe kan, pwe en wia mehn kaperen ong kitail.G  Samwa, ni me suwed akan ar pahn kasongsongeiuk, dehr lohdiong.  Pwe ara padahk kan pahn kamwahwihala omw mour, rasehng mwomw mwahu en elin kapwat pohn mwoangomw de elin tuhke nin tepinweromw.P Samwa, rong mahsen en omw pahpa, oh rong kanahieng padahk en omw nohno.% EMa ke men loalokongla, ke uhdahn pahn lemmwiki Koht mwohn mehkoaros. Aramas soaloalokong kan sohte kin kesempwaliki loalokong, oh sohte men sukuhlki mehkot.   Eri, re ahpw pahn kak wehwehkihla wehwe rir en lepin padahk kan, oh pil peidek apwal kan me aramas loalokong kan kin kapwarehda.| sLepin padahk pwukat pil kak kalaudehla loalokong en me loalokong kan, oh wia mehn kaweid ong me neksang sukuhl kan.{ qRe kak kakoahiekihala me soakoahiek kan, oh padahkihong me pwulopwul kan duwen ar pahn kak kapwaiada pwukoa tohto. Lepin padahk pwukat kak padahkihong kumwail duwen amwail pahn momourki loalokong, oh duwen amwail pahn momourki inen, pwung, oh mwahu.' IIet akan lepin padahk audapan kan, me pahn sewesei kumwail, pwe kumwail en kasawihada dahkot loalokong oh peneu mwahu, oh pil wehwehki lepin mahsen loal akan.\ 5Lepin padahk audapan en Solomon, sapwellimen Depit pwutak oh pil nanmwarkien Israel.LKumwail me momour koaros, kumwail kapinga KAUN-O! Kapinga KAUN-O!PKapingahki noumwail simpal kan. Kapingahki ngilen simpal kaselel kan!r[kapingahki noumwail aip oh amwail kahlek kan. Kapingahki noumwail keseng arp oh ngilen mehn pepeuk kan.T Kapingahki noumwail sowi kan. Kapingahki noumwail keseng arp oh lair kan.] 1Kapinga pwehki wiepen nin lime kapwuriamwei kan. Kapinga sapwellime roson lapalap.f  EKapinga KAUN-O! Kapinga Koht nan Tehnpese Sarawio! Kapinga sapwellime roson lapalap nanleng!  pwe re en kaloke wehi kan nin duwen Koht eh ketin koasoanehdi. Ih met powehdi en sapwellimen Koht aramas akan. Kapinga KAUN-O!h Gpwe re en salihkihdi sahl mete ar nanmwarki kan, ar kaun akan nan seliparail selmete kehlail;=spwe re en kalowehdi wehi kan oh kaloke aramas akan;V#Re en ngisingis nindokon ar kapikapinga Koht, kolokol nair kedlahs keng kankMSapwellimen Koht aramas akan en perenkihda ar powehdi oh re en kokoul en peren pwohng ehu unsek.r[KAUN-O kin kupwurperenki sapwellime aramas akan; e kin ketin kawauwihkihla powehdi en me aktikitik kan.W%Kumwail kahlek kapingahki mware; kumwail kesengki aip oh arp kapikapinga ih.pWIsrael, ke en nsenamwahula, pwehki Sounwiepomw; tohn Saion, kumwail perenda, pwehki amwail nanmwarki.  Kapinga KAUN-O! Kumwail koulki koul kapw pwoat ong KAUN-O; kumwail kapinga ih mwohn pokon en sapwellime aramas loalopwoat akan./E ketin kakehlahda sapwellime wehi, pwe sapwellime aramas akan koaros en kapinga-% aramas en Israel kan me e kin ketin loalloale. Kapinga KAUN-O!% Irail koaruhsie en kapinga mwaren KAUN-O! Mware me lapalap sang mwar teikan koaros; sapwellime lingan kin ketiket pohnangin lahng oh sampah.?w mwahnakapw oh peinakapw akan, me mah oh pil seri kan.v~c Kumwail kapinga, kumwail nanmwarki kan oh aramas akan koaros, soupeidi kan oh soangen soumas teikan koaros;X}' oh pil mahn akan koaros, me mand oh me lawalo kan, mahn kerep oh menpihr kan.c|= Kumwail dohl oh nahna kan, kumwail kapinga; tuhke me kin wah kan, oh tuhkehn nanwel kan;i{Ilioal oh keteu, sinoh oh depwek kan, oh pil melimel kan me kin peikiong sapwellime mahsen kan.tz_Kumwail kapinga KAUN-O sang sampah, kumwail mahn kamasepwehk kan en nan madau, oh kapin madau kan koaros,kyMpwehki sapwellime mahsenohte, re ahpw soandier nan dewerail kohkohlahte, oh re sohte kak sapeik.Xx'Mepwukat koaruhsie en kapinga mwaren KAUN-O! E ketin mahsente, a re wiawihda;aw9Kumwail, lahng ileilehie kan, oh pihl kan me mi pohn pwelengen lahng, kumwail kapinga.bv;Kumwa, ketipin oh maram, kumwa kapinga; kumwail usu lingaling kan, kumwail pil kapinga.uKumwail, sapwellime tohnleng kan, kumwail koaros kapinga, kumwail, sapwellime karis en nanleng, kumwail koaros pil kapinga.Ut #Kapinga KAUN-O! Kumwail tohn powe kan, kumwail kapinga KAUN-O sang nanleng.isIE sohte ketin wiahiong met wehi teikan; re sohte ese sapwellime kosonned akan. Kapinga KAUN-O!irIE kin ketin poahngokohng sapwellime aramas akan, sapwellime kaweid oh kosonned kan ong Israel.qqYEri, e kin ketin mahsente, a ais kin peipeseng; e kin ketin kadar kisinieng, a pihl kin pwilipwiliwei.sp]E kin ketin kadaridi keteu aihs takai duwehte rakied; oh sohte me kakohng kepeu me e kin ketin kadarodo!_o5E kin ketin kadaridi sinoh duwehte pilangkes ehu oh kamwarak pwoaik rasehng pwelpar.Yn)Ni eh kin ketin koasoanediong sampah mehkot, koasoandio kin mwadangete pweida.cm=E kin ketin sinsile irepen omw wehi oh kin katungoalehkin kumwail pilawa me keieu mwahu.elA E kin ketin silehdi mwahu omw ewen kehl kan; e kin ketin kupwuramwahwih noumw aramas akan. |~~U}}i}||#{{Ezz`yyixxqwwwvvLuuOttjsssrqq}pppoNnnRmmcmllkjkjmii=hhSgg1ffVeeadd_cccbbaa:``+__]_^h]]c\\k\[[(ZZOYYzXXfXWVVwVUoTTNSS7RR*QQP~POkNNiMMMLLKK+JJ!II.HHwHGGFFF;EEmDDnCClCBBAAI@@^??)>>S==c<uMeid kaperen diar mahsen pwung ni ahnsou me konehng!^=5Ale kaweid koaros uwen me ke kak, ke ahpw pahn pweida, pwe ma soh, ke pahn pwupwudi.d<AAramas pweipwei kin perenki ar tiahk en pweipwei, ahpw me kupwurokong kin wia dahme pwung.d;APwutak loalokong men kin kahrehiong seme en peren. Pwutak pweipwei me kin mwamwahliki ine.i:KMa ke pohnkahke ke pahn diar apwal wasa koaros, ahpw ma ke mehlel, ke sohte pahn lelohng apwal.e9CAramas me kin mwadang lingeringer kin kahrehda akamai, ahpw kanengamah kin kahrehda popohl.i8KTungoale tehntuhke rehn aramas me ke poakepoake mwahusang tungoale uduk iou wasa me kailok mie.T7!Semwehmwe oh lemmwiki KAUN-O mwahu sang kepwehpwe oh mihmi nan apwal laud.x6iMour en aramas semwehmwe me apwal ahnsou koaros, ahpw aramas nsenamwahu kin pereperenki ar mour ahnsou koaros.\51Aramas loalokong kin men wehwehkihla, ahpw me pweipwei kin itarki ar soaloalokong.`49 Ni aramas ar kin peren, re kin kouruhr, ahpw ni ar kin nsensuwed, re kin seren pahtou.l3Q Aramas lemei sohte kin men ale kopwungparail; re sohte mwahn kin ale kaweid sang me loalokong kan.2y Nan wasahn me melahr akan kin sansalohng KAUN-O; eri, ia duwen aramas emen eh kak karirihasang KAUN-O eh lamalam akan?g1G Ma ke wiahda me sapwung, ke pahn ale lokolok laud; ke pahn mehla ma ke kahng ale kopwungpomw.r0] KAUN-O kin ketin kalahdeki wiewiahn aramas suwed; ahpw kin ketin kupwur limpoak ong me kin wia me pwung./KAUN-O kin ketin kupwurperenki en aramas mwahu kan ar kapakap, ahpw e kin ketin kalahdeki meirong kan me aramas suwed kan kin wiahiong.Q.Me loalokong kan kin kaparapeseng loalokong, ahpw me pweipwei kan, soh.~-uAramas pwung kan kin nekinekid ar dipwisou kan, ahpw me suwed akan kin katiasang ar dipwisou kan ni ahnsoun kahpwal.p,YTiahk en pweipwei ma ke mwamwahliki padahk en omw pahpa; ahpw tiahk en loalokong ma ke ale eh kapwung.]+3Lokaia kadek kin kahrehda mour, ahpw lokaia lemei kin kauwehla mohngiong en aramas.*KAUN-O ketin mwahngih dahme kin wiawi wasa koaros; e kin ketin mwasamwasahn kitail ma kitail kin wia me mwahu de me suwed.)yNi aramas loalokong men eh kin lokaia, e kin kalinganahda loalokong, ahpw me pweipwei men kin kapwiliwei lokaia mwahl._( 9Sapengki ngihl tikitik kin kameleilei lingeringer, ahpw ngihl kehlail kin kamwakidada.' #Nanmwarki kan kin kupwurperenki sapwellimarail sounpapah koahiek kan, ahpw re kin kaloke irail kan me sohte papah irail mwahu.W&'"Pwung kin kahrehda wehi ehu eh pahn lapalapala; dihp kin kanamenekihala wehi.w%g!Kupwurokong kin mihmi nan lamalam en aramas loalokong men; aramas pweipwei sohte mwahn ese duwen kupwurokong.$# Aramas suwed kan kin pein kahrehiong ar pwupwudi sang ni ar wiewia suwed kan, ahpw aramas mwahu kin silasilkihdi mehlel en nan kapehdirail.#%Ma ke pahn kahpwalihala aramas semwehmwe, ke mwamwahliki Koht, me ketin wiairailda, ahpw tiahk en kadek ong me semwehmwe kan iei kaudok ehu.]"3Nan kapehd meleilei kin karosonehda paliwar, ahpw luwak kin rasehng soumwahu suwed.!Ma ke kanengamah oh meleilei, eri, ke me loalokong, ahpw ma ke kin mwadang lingeringer, eri, ke kin kasalehda omw pweipwei.v eLingan en nanmwarki men kin mihmi ni uwen tohtohn aramas me e kaunda; ma sohte aramas, eri, sohte ih mehkot.LKe men doarehsang uhk mehla? Lemmwiki KAUN-O iei poahsoan en mour.oWLemmwiki KAUN-O kin kahrehiong aramas emen oh eh peneinei ar pahn koapworopwor oh saledek sang apwal.{oSounkadehde men kin doarehla mour ma e lokaia mehlel; ni eh kin lokaia likamw, e kin pangala mour en aramas akan.c?Kepwehpwe kin wia ketingpen me kupwurokong kan, ahpw me pweipwei kin ndandki ar pweipwei.a;Doadoahk ke ahpw pahn mour; ma ke pahn mwomwohdete wie koasoakoasoi, ke pahn semwehmwe.)Ma ke pahn wia doadoahk en kamwahu, ke pahn ale wahu oh likilik sang rehn aramas teikan; ma ke pahn wia me suwed, eri, ke wiadahr sapwung ehu.hIMa ke men peren, a ke kadek ong me semwehmwe kan; me kin mwamwahliki mehn mpe kin wiahda dihp.Sohte me kin men kompoakepahnki me semwehmwe, pil mehn mpe kan sohte kin men patehng, ahpw kompoakepahn me kepwehpwe kan kin ngeder.Y+Aramas suwed pahn poaridi mwohn me pwung kan oh peki arail sawas ni karakarahk.mSAramas pweipwei pahn ale dahme konehng ar pweipwei, ahpw me loalokong pahn ale ketingpen loalokong.jMAramas me kin mwadang lingeringerda kin wiahda tiahk en pweipwei; aramas loalokong kin meleilei.)Aramas me mie eh lamalam kin tehk ni keneinei pwe re en dohweisang wasa me kahpwal mie, ahpw me pweipwei kin seukautih oh mwadangete lohdiong.dAAramas pweipwei kin kamehlele mehkoaros; aramas loalokong kin kanahieng arail kahk koaros.c?Aramas suwed pahn ale dahme konehng irail. Aramas mwahu pahn ale ketingpen ar wiewia kan.^5 Kouruhr kakete karirihala nsensuwed. Ni peren eh kin sohralahr, pahtou kin mihmihte.P Ahl me ke lemeleme me iei ahl en pwung, kakete kahluwaiukalahng mehla._7 Imwen aramas mwahu men pahn duweduwehte mwurin imwen aramas suwed men eh pahn ohlahr.{o Omw peren iei pein ahmw; omw nsensuwed iei pil pein ahmw. Sohte emen pahn iang ahneki omw peren de omw nsensuwed.p Y Aramas pweipwei sohte kin nsenohki ma re wiahda dihp, ahpw aramas mehlel kin men ale mahkpen diparail.+ ODahme aramas loalokong kin loalokongki? Pwehki eh ese dahme e pahn wia. Dahme aramas me sohte audepe kin pweipweiki? Pwehki eh kin medemedewe me e ese mehkoaros.V %Keiweisang rehn aramas pweipwei kan; sohte mehkot me re kak padahkihong uhk.d AAramas lemei sohte kak loalokongla, ahpw aramas me loalokong kin mwadangete esehla mehkot.x iSounkadehde likilik men kin lokaia mehlel ahnsou koaros, ahpw me keseulikilik kin lokaia likamw ahnsou koaros.}Ma sohte kou mehn deipwelih sahpw, omw imwen nahk pahn tehn, ahpw ma mie kou, omw imwen nahk pahn kin dir ahnsou koaros.veAklapalap en me pweipwei kin kahrehiong eh lokaia tohto; ahpw lokaiahn aramas loalokong kin sinsile pein ih.Ke en lelepek, ke ahpw pahn kasalehda me ke lemmwiki KAUN-O; ke en salelepek, ke ahpw pahn kasalehda me ke sohte lemmwiki.[ 1Kupwurokong en lih kin wiahda oh kalinganahla imwe; ahpw me pweipwei kin kauwehla.mS Kenen aramas pwung kan kisin mwenge kin itarohng irail, ahpw me suwed kan kin duhpek ahnsou koaros.mS Ma ke sohte pahn kaloke noumw seri, eri, ke sohte poakepoake. Ma ke poakepoake, ke pahn kapwungala.  Mwaht me sohte me koadoahki kak kihda mehn komour laud ong me semwehmwe kan, ahpw aramas suwed kin kolokol pwe en dehr koadoahkda.' E pahn mie en aramas mwahu men eh kepwe me e phn kihong nein nah seri kan en sohsohki, ahpw en me dipan akan kepwe pahn kohieng me pwung kan.s_ Kahpwal kin idawehnla me dipan akan wasa koaros, ahpw me pwung kan pahn ale ketingparail ni mehkot mwahu.) Ma ke pahn padahngki mehkot sang rehn me loalokong kan, ke pahn pil loalokongla. A ma ke pahn kompoakepahnki me pweipwei kan, ke pahn ohkihla.y~k Ia uwen mwahu en omw pahn alehdi ineng en nan kapehdomw! Aramas pweipwei kan sohte kin men sohpeisang me suwed. } Mehmen me sohte pahn padahngki mehkot uhdahn pahn semwehmwe oh sohte pahn wauwi. Ahpw mehmen me kin rong peneu kan, wauwi pahn mie.z|m Sounkair kan me aramas sohte kak likih kin kahrehda kahpwal, ahpw irail me aramas kak likih kin kahrehda popohl. { Aramas me mie eh lamalam men kin medemedewe mwohn eh pahn wia mehkot; ahpw me soaloalokong men kin kalohkiseli pein eh pweipwei.uzc Aramas kin wauneki loalokong; ahpw aramas me sohte likilikparail mie, re miher pohn ahl me kowohng kaupahr.y+ Padahk en me loalokong kan iei poahsoan en mour, rasehng utuhnpihl ehu; re pahn kin seweseiuk pwe ke en pitla ma omw mour pahn lelohng kahpwal.vxe Ni omw kin soikala kaweid mwahu, ke kin peki kahpwal; a ma ke idawehnla kaweid mwahu, ke pahn poadoandoarla."w= Ni ahnsou me omw koapworopwor kin ohla, mohngiongomw pil kin ohla; ahpw ni ahnsou me omw ineng kin pweida, met kin audehkihda mohngiongomw koapworopwor."v= Uwen mengeien omw alehdi omw kepwehpwe, iei uwen mwadang en eh pahn salongala. Ahpw uwen apwal en omw alehdi, iei uwen lauden mwohni me ke pahn naineki.]u3 Aramas aklapalap kin kahrehdahte kahpwal. Ahpw me kin peki kaweid, ih me loalokong.t} Me pwung kan rasehng marain ehu me kin lingaling mwahu, ahpw me suwed akan rasehng lamp me mpwule kin kohkohdi en kunla.s{ Aramas kepwehpwe men kin doadoahngki nah mwohni pwehn doarehla eh mour, ahpw sohte me kin men kamasak me semwehmwe men.r Ekei aramas kin mwomwehda kepwehpwe, ahpw sohte ar mehkot. Ekei kin mwomwehda semwehmwe, ahpw re kin ahneki dipwisou tohto.Tq! Pwung kin perehla me mwakelekel kan, ahpw suwed kin kesehdi me dipan akan.tpa Aramas lelepek kin kailongki lokaia likamw, ahpw koasoien me suwed men kin kanamenek oh kin kihsang wauwi.o' Aramas pohnkahke men kak inengieng mehkot, ahpw e sohte mwahn pahn ale. A aramas men me kin doadoahk laud pahn ale mehkoaros me e kin anahne.`n9 Kanahieng omw lokaia oh doarehla omw mour. Me koasoakoasoi mwahl kin kauwehla pein ih.mmS Aramas mwahu kan pahn ale katingpen ar lokaia kan, ahpw aramas widing kan kin ngoangki tiahk eikek.l Pwutak loalokong men kin rong eh pahpa ni eh kin kapwungohng, a aramas aklapalap oh au laud men sohte kin wehkada me e sapwung.Hk Pwung iei ahl en kolahng mour; suwed iei ahl en kolahng mehla.rj] Ma ke pohnkahke, ke sohte mwahn kak alehdi dahme ke anahne, ahpw ma ke doadoahk laud, ke pahn paiamwahu.oiW Aramas pwung men kin wia mehn kaweid ong kompoakepah, ahpw ahl en me suwed kin kahrehda ar salongala.Vh% Pwunod pahn kak adihasang omw peren, ahpw lokaia kadek pahn kaperenihiukada.{go Doadoahk laud pahn kahrehiong uhk omw pahn ahneki manaman, ahpw pohnkahke pahn kahrehiong uhk ke en wia lidu men.ufc Aramas loalokong sohte kin mweseiseiki dahme re ese, ahpw me pweipwei kan kin kasalehda arail soaloalokong.e KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas lokaia likamw, ahpw kin ketin kupwurperenki irail kan me kin loalopwoatohng ar inou kan.xdi Sohte mehkot suwed kin wiawihong aramas pwung kan, ahpw me suwed kan sohte kin ahneki mehkot pwe ihte kahpwal.$cA Irail kan me kin koasoakoasoane mehkot suwed pahn pwuriamweiki ar pein pitihiraildi, ahpw irail kan me kin doadoahkohng mehkot mwahu pahn diar nsenamwahu.Hb Likamw kin mour mwotomwot, ahpw mehlel kin momour kohkohlahte.haI Lokaia mwahl kin kauwehla wasa rasehng kedlahs, ahpw lokaiahn loalokong kin kamwahwihala wasa.^`5 Ni omw kin lokaia mehlel, pwuhng kin miehla, ahpw lokaia likamw kin kauwehla pwuhng._3 Ni ahnsou me aramas pweipwei men kin lingeringer, e kin mwadangete kasalehda. Aramas loalokong kin pohnsehse kapailok me aramas kin wiahiong irail.i^K Aramas pweipwei kin medemedewe me re kin pwung ahnsou koaros. Aramas loalokong kin rong kaweid.c]? Ketingpomw kin kohsang ni omw lokaia oh wiewia kan; ke pahn ale dahme konehng omw wiewia.x\i Aramas suwed kan kin pein lohdiong nan arail koasoi kan, ahpw aramas lelepek men kin pein tangasang nan apwal.t[a Ihte me aramas suwed anahne re en rapahki mehkot suwed me re pahn wia, ahpw me pwung kan kin uh tengeteng.}Zs Soumwet men me kin doadoahk laud kin mie kene mwenge tohto, ahpw tiahk en pweipwei en wia doadoahk me sohte katepe.eYC Aramas mwahu kin kesempwalki neirail mahn akan, ahpw aramas suwed kin wiakauwe neirail kan.|Xq Wia aramas mwahl me kin pein koadoakoadoahki eh mour mwahusang en mwomwehda aramas lapalap ahpw sohte kene mwenge.\W1 Ma ke loalokong, ke pahn ale kaping; ma ke pweipwei, aramas pahn mwamwahlikin uhk.xVi Aramas suwed kan kin pwupwudi oh sohte kin kadaudokarail, ahpw peneineien me pwung kan kin momour kohkohlahte.U{ Lokaiahn aramas suwed kan kin wia mehn kamaramas, ahpw lokaiahn me pwung kan kin doarehla irail kan me mihmi nan apwal.ZT- Aramas lelepek kin lamalam mwahu ong uhk; aramas suwed akan kin men pitihiukete.S Lih pwopwoud mwahu men iei kapohl oh kaperenpen eh pwoud, ahpw lih suwed men me kin kanamenekihala eh pwoud rasehng soumwahu en nan tih.ZR- Tiahk suwed sohte kak kahrehda onepek mwahu, ahpw me pwung kan kin uh tengeteng.yQk KAUN-O kin ketin kupwurperenki aramas mwahu, ahpw kin ketin kadeikada irail kan me kin koasoakoasoane me suwed.P ' Mehmen me kin poakohng loalokong kin perenki aramas en kapwungohng eh sapwung. Aramas pweipwei me kin tatki aramas en kapwungohng eh sapwung.O} Irail kan me mwahu pahn ale katingpe pohn sampah wet, eri, ke uhdahn ese me aramas suwed oh dipan akan pahn ale lokolok.@N{ Pwung kin kahrehda mour, ahpw eikek kin adihasang mour.!M; Ohl emen me kin kahrehiong eh peneinei nan apwal sohte pahn ale mehkot ni imwilah. Aramas pweipwei kan pahn wia ladu en me loalokong kan ahnsou koaros.-LS Irail kan me kin koapworopworki reken kepwe pahn pwupwudi rasehng tehntuhke ni ahnsoun karakar, ahpw me pwung kan pahn paiamwahu rasehng tehntuhke ni ahnsou mwahu.zKm Ma omw lamalam pahn uhlahng wasa mwahu, ke pahn ale wahu, ahpw ma ke raparapahki kahpwal, iei ih me ke pahn ale.J Aramas kin keriahla me kin ekihla werentuhke kan, awiawih ahnsoun pweilaudla, ahpw re kin kapinga mehmen me kin netikihla ni pweitikitik.aI; Kadek, ke ahpw pahn paiamwahula. Sewese meteikan, ke ahpw pahn ale sawas sang meteikan.H Ekei aramas kin saledek netikiseli nair mwohni, ahpw re kin kepwekepwehpwehlahte. Ekei kin kanai nair mwohni, ahpw re semwesemwehmwehla.G! Dahme aramas mwahu kin anahne kin wiahla kamwahu ahnsou koaros; ni ahnsou me aramas suwed kin ale dahme re anahne, koaros kin lingeringer.fFE Lingan en lih emen me sohte audepe mwahu nan kapehde rasehng rihng kohl ehu ni tumwen pwihk.[E/ Ke uhdahn ese me aramas suwed kan pahn ale lokolok, ahpw me pwung kan pahn pitla.{Do KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas lamalam suwed, ahpw kin ketin kupwur limpoak ong irail kan me kin wia me pwung.lCQ Mehmen me ngoangki en wia me pwung pahn mourla, ahpw mehmen me ngoangki wia me sapwung pahn mehla. B Aramas suwed kan sohte kin uhdahn wihnki mehkot nan arail doadoahk, ahpw ma ke pahn wia dahme pwung, ke uhdahn pahn ale ketingpe.hAI Ke kin pein wiahiong uhk mehkot mwahu ni omw kin kadek. Ma ke lemei, ke pahn pein kauweiukala./@W Lih tiahk mwahu men kin ale wahu, ahpw lih me sohte eh tiahk mwahu pahn namenekla. Aramas pohnkahke sohte kak naineki mwohni, ahpw aramas pwerisek pahn kepwehpwehla.? Ma ke pahn inoukihda me ke pahn kapwungala en mehn liki men eh pweipwand, ke pahn koluhkihla mwuhr. E pahn mwahu ma ke pahn piseksang.`>9 Wehi ehu pahn pwupwudi ma sohte me kaweid. Sounkaweid tohto kin kahrehda onepek mwahu.~=u Sohte me kin likihong koasoi rir aramas me kin mwahuki wiaseli koasoi, ahpw ke kak koapworopworki mehmen me likilik.p<Y Tiahk en pweipwei me kin wia lokaiahn mwamwahliki meteikan. Ma ke me loalokong, eri, ke pahn nennenla. ; Kahnimw ehu kin lapalapala ni ahnsou me aramas pwung kan kin kapaiahda, ahpw kahnimw ehu kin ohkihla lokaiahn aramas suwed kan.: Kahnimw ehu kin perenda ma paiamwahu kin lelohng aramas lelepek men, ahpw ngilen peren kin wiawi ni ahnsou me aramas suwed men kin mehla.i9K Ke kak ohkihla lokaiahn aramas me sehse Koht, ahpw kupwurokong en me pwung kan kak doareiukala.[8/ Me pwung kan kin silasil sang kahpwal, ahpw kahpwal kin uhd lelohng me suwed kan.7} Ni ahnsou me aramas suwed men kin mehla, eh koapworopwor kin iang ih mehla. Koapworopworki reken kepwe kin imwila suwed.r6] Pwung kin doarehla aramas lelepek men, ahpw aramas emen me keseulikilik kin lohdi sang ni pein eh mehwo.k5O Lelepek kin kamangaila mour en aramas emen, ahpw aramas suwed men pahn pein kahrehda eh pwupwudi.z4m Reken kepwe sohte pahn wia kamwahu ehu ong uhk ni rahn me ke pahn mehla, ahpw lelepek me pahn doarehla omw mour.{3o Ma aramas mwahu men kowe, lelepek me pahn kaweid uhk. Aramas me keseulikilik kin pein kauwehkinirailla ar likamw.N2 Aramas aklapalap pahn mwadang namenekla, ahpw me mpahi me loalokong.}1 u KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas me kin doadoahngki mehn tenek sapwung. E kin ketin kupwurperenki mehn tenek pwung.h0I Aramas pwung kan ese lokaia kadek, ahpw me suwed kan kin wia lokaia kansensuwed ahnsou koaros.m/S Aramas pwung kan kin wia koasoi en kupwurokong, ahpw lowen me kin wia lokaia suwed pahn katoktokdi.q.[ Aramas pwung kan pahn saledek sang apwal ahnsou koaros, ahpw me suwed kan sohte pahn mourla nan sahpwo.t-a KAUN-O kin ketin sinsile aramas lelepek kan, ahpw kin ketin kamwomwala irail kan me kin wiahda me sapwung.|,q Koapworopwor en aramas mwahu kan kin kahrehiong irail peren, ahpw sohte mehkot me aramas suwed kan pahn kasikasik.X+) Lemmwiki KAUN-O, ke ahpw pahn mour werei. Aramas suwed kan kin mour mwotomwot.*% Dehr mweidohng aramas pohnkahke men en wiahiong uhk mehkot, e pahn duwehte pinike me ngihmw kan kin rerikihda de ediniei nan pwoaren mesomw.t)a Ni ahnsoun melimel, me suwed kan pahn ipirekla, ahpw me lelepek kan pahn saledek sang apwal ahnsou koaros.i(K Aramas pwung kan kin alehdi dahme re anahne, ahpw me suwed kan alehdi dahme re kin keieu masak.h'I Tiahk en pweipwei me perenki wiahda me sapwung. Aramas loalokong kin nsenamwahuki kupwurokong.n&U Iei kupwuramwahu en KAUN-O me kahrehda omw kepwehpwe. Doadoahk laud sohte kak en kakepwehpwehiukala.o%W Lokaiahn aramas mwahu kin wia kamwahu ong aramas tohto, ahpw ke kak pein kemehkinuhkala omw pweipwei.n$U Lokaiahn aramas mwahu men rasehng silper mwakelekel; en aramas suwed men eh lamalam me sohte katepe.]#3 Me kin lokaia tohto kin kalaudehla dipe. Ma ke me loalokong, eri, ke pahn nennenla.z"m Aramas me kin ekihla eh kailok, iei ih aramas likamw men. Aramas me kin wisik lokaia likamw iei ih pweipwei men.j!M Aramas me kin rong kopwungparail pahn mourla, ahpw me kin kahmahmki ar sapwung milahr nan keper.M  Katingpen wiewia mwahu, iei mour, ahpw dihp kin kalaudehlahte dihp.[/ Reken kepwe kin sinsile me kepwehpwe kan; paisuwed kin kauwehla me semwehmwe kan.w Me kupwurokong kan kin nantihong kalaudehla ar kupwurokong, ahpw ni me pweipwei kan ar kin koasoi, kahpwal kerendohr.ta Mahsen en me kupwurokong kan kin wehwe mwahu, ahpw aramas pweipwei kan anahne ale kalokepen arail sapwung. ~~2}}}@||{{~{zzOyy5xxEwwXwvv[uuutsslrr8qqappp'oo`nnqmmm*llJkkBjjdii}i"hhGggAfffeeidddcc)bbEaaa ``2__e_^^ ]]9\\J[[ZZZZYY6XX2WWW!VV%UITTTHSSSZRR^R2QQKPPhPOO"NNZNMMMMLLLYLKK(JJIIQIHH8GEEVEDD CmCBBGAA@@?>>>c=z=<<&;;S:::@99M88>77766'55Z5 4443322"11H00//.--y,,,"++r**B))),((V''t&&]%%}%$$##<""&!!T r u+o{Q YbU(jF Es k  ! P L !xUsYKjDMMehmen me lemeleme me kaidehn mehkot suwed pirapa seme oh ine, e sohte mwahusang sounpirap akan.VC%Kapwungala emen, ke ahpw pahn ale kasapahlkalahngan laud sang ma ke kapinga.tBaAramas mehwo kan kin karuaru en kepwehpwehla me kahrehda re sohte ese iahd me paisuwed pahn lelohng irail.AUhpalihki emen aramas sohte mwahu. Ahpw ekei sounkopwung pahn kin wiahda sapwung pwehki kisin pweipwei sapwung kis me re alehsang emen.{@oAramas lelepek kan pahn ahneki mour mwahu oh nsenamwahu. Ahpw ma ke karuaru en kepwehpwehla, ke pahn ale lokolok.?%Soumwet men me kin doadoahk laud kin mie eh tungoal kisin mwenge tohto. Aramas emen me kin kauwehla mwahl ahnsou pahn semwehmwe kohkohlahte.f>ELelepek, ke ahpw pahn saledek sang apwal. Ma ke pahn mwersuwed, ke pahn mwadangete pwupwudi.t=aAramas emen me dipikidahr dipen kamaramas pein ih weweir eh sousou ni karuaru. Ke dehr song en katokihedi. <Kaun emen me sohte eh lamalam mwahu pahn wiahla kaun lemei men. Mehmen me kin kailongki mwersuwed pahn wia kaun emen ahnsou reirei.;)Aramas paisuwed kan sohte ar kehl pohn kaun suwed men, pwe e me keper rasehng laion emen me wie ngiringir de pehr men me reperepen mwengeseli._:7Peikiong KAUN-O ahnsou koaros, ke ahpw pahn nsenamwahu. Ma ke keptakai, ke pahn ohla. 9 Omw mour sohte pahn pweida ma ke song en ekihla dipomw kan. Sakarkihda oh wiliakapwala; eri, Koht ahpw pahn ketin mahkikihong uhk.$8A Ni aramas mwahu men eh kin kesepwilda wiahla kaun emen, aramas koaros kin perenkihda, ahpw ni aramas suwed kan ar kin kaunda wasa, aramas akan kin rukula.7 Aramas kepwehpwe kin medemedewe me re me loalokong ahnsou koaros, ahpw aramas semwehmwe me kak kasawih loalen aramas mwahusang irail.6 Ma ke pahn pitih aramas lelepek men pwehn wia me suwed, ke pahn pein pwupwudiong nan omw lidip. Me mwakelekel kan pahn ale keting mwahu.\51 Ma ke sohte peikiong kosonned, Koht pahn ketin kalahdeki karonge omw kapakap akan.47Ma ke kepwehpwehla pwehki omw kalaudehla pweinen omw dipwisou oh kapweipwei aramas akan, omw pai pahn kolahng emen me kin kadekohng me semwehmwe kan. 3 Mwahnakapw emen me peikiong kosonned me loalokong. Mehmen me kompoakepahnki aramas me sohte katepe kan kin kanamenekihala seme.?2ySemwehmwe oh lelepek mwahusang kepwehpwe oh mwersuwed.b1=Aramas suwed sohte ese dahkot pwuhng, ahpw irail kan me kin pwongih KAUN-O kin wehwehki.w0gMa ke sohte kesempwalki kosonned, ke uhki aramas suwed kan; ahpw ma ke kapwaiada, ke uhwong aramas suwed kan.e/CKaun emen me kin kahpwalihala me semwehmwe kan, rasehng keteu uk me kin kauwehla wahnsahpw. .Ni wehi ehu eh kin dipada, kaun akan kin weliali. Ahpw wehi ehu pahn kehlail oh poatopoat ma kaun akan pahn kupwurokong oh koahiek.r- _Aramas suwed kin tangdoaui mehnda ma sohte me pwakipwakih, ahpw aramas lelepek kin kommwad duwehte laion.c,?Luhwen kuht kan pahn kihong kowe oh omw peneinei milik, oh pil ong omw lidu serepein kan.g+GKe kak wiahkihda likou kilin noumw sihpw kan oh netikihla noumw kuht kan oh pwainkihda sahpw.a*;Mwatihasang reh oh dihpw kan nan sapwomw nindokon omw wahnsahpw teikan eh wie kekeirda._)7pwehki reken kepwe sohte kin poatopoat. Pil wehi ehu sohte kin poatopoat kohkohlahte.5(eApwalih uwen omw kak noumw sihpw oh kou kan,g'GMehnda ma ke keme me pweipwei men oh kereniong kemehla, ke sohte kak kasohresang eh pweipwei.[&/Kisiniei kin wia mehn sosohng kohl oh silper; adamwahu en aramas pil kak sosohng.V%%Ineng en aramas rasehng wasahn me mehlahr akan-dewen aramas tohto mie wasao.N$Pein mesomw me ke kilang nan pihl oh pein kowe me ese nan kapehdomw.h#IApwalih tuhke pik, ke ahpw pahn kang wah kan. Ladu men me kin apwalih eh soumas pahn ale wahu.W"'Aramas kin ale padahk sang rehn emen aramas, rasehng mete eh kin edehda mete._!7Ia duwen omw kak katokihedi? Ke songehr katokihedi kisinieng de koledi leh nan pehmw?k OLih pwopwoud lokaia tohto men rasehng dingiding en keteu me sohte kin tokedi ni rahnen keteu kan.fEOmw keriahla kompoakepahmw mwahusang omw kapirkihda nimenseng omw rahnmwahwih ni ngihl laud.5 Mehmen me pweipwei oh inoukihda me e pahn pwukoahki en mehn liki men eh pweipwand, konehng sapwe en kohsang pwehn wiahla mehn kadehde en pweipwando.,Q Aramas me mie eh lamalam pahn kilang apwal eh kohkodohng, e pahn tangasang, ahpw aramas me sohte eh lamalam pahn wenewohng loale, oh mwuhr e ahpw pahn koluhkihla.s_ Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen; e pahn mie ei pasapeng ong mehmen me pahn kauwei ie.J  Ke dehr manokehla kompoakepahmw kan de kompoakepahn semomw kan. Ma ke milahr nan apwal, ke dehr peki riomw en seweseiuk; mehn mpomw me karanihiuk pahn seweseiuk mwahusang riomw me dohsang uhk.jM Lehn wai oh leh pwohmwahu kan kin kaperenihiuk, ahpw apwal kin kauwehla popohl en nan kapehdomw.J Aramas me kin dohsang imwe, rasehng menpihr me kin dohsang pese.r]Ma ke medla ke kin kahng kang sukehn loangalap, ahpw ma ke men mwenge, ke pahn iouki kisin mwenge katik.~uMehnda ma kompoakepahmw men kansensuwedihiukala; ahpw ma omw imwintihti men pahn kihong peh pohn pwopwomw-kanahieng!nUOmw pahn panawih emen ni sansal, mwahusang mweidohng en medemedewe me dene ke sohte mwahn katapanki.iKLingeringer, iei me kin lemei oh kin wia mehn kauwehla, ahpw e sohte kak en kapahrekiong luwak.a;Toutoun takai oh pihk kan sohte kak kapahrekiong kahpwal me aramas pweipwei kak wiahda.T!Mweidohng meteikan en kapingaiuk-pil mehn keiru kan; dehr pein kapingaiuk.T #Dehr suweiki lakapw, pwe ke sohte ese dahme pahn wiawi sang met lel lakapw.veKe uhdahn pahn kailongkihla emen oh men kauwehkihla koasoi likamw. Lokaia likamw kin kahrehda paisuwed laud. Aramas me kin wiahiong meteikan lidip, kin pein lohdiong loale. Aramas me kin tapihada ehngk en pwehl kin pein ohkihla ehngko.c?E kak karirihala eh kailok, ahpw aramas koaros pahn kilang soahng suwed kan me e kin wia.X)Ngihl pwukat pahn kaselel, ahpw ke dehr dukiong, pwe nan kapehde diren kailok.\ 1Aramas liksansalamwahu kin karirihkihla lokaia kansenamwahu kailok en nan kepehde.u cLokaiahn aramas me kin karirihala dahme uhdahn mehlel en nan kapehde, rasehng melengileng en sah pwehl ehu.6 gLiketihti me iou! Ia uwen atail kin men kang! 7Mwoalus kin kahrehiong tuwi eh kin wie ngkingken, tuwi kin kahrehiong kisiniei eh kin lullul, oh sounkaping wasa kan kin kamwakamwakid pingiping kan.U #Ma sohte tuwi, kisiniei pahn kunla; ma sohte liketihti, akamai pahn tokedi.#Aramas emen me pitihedi emen ahpw uhd nda me e kamwakamwan, rasehng ohl sahliel men me mwadomwadongki dipwisou keper me kak kemehla aramas.#Aramas emen me pitihedi emen ahpw uhd nda me e kamwakamwan, rasehng ohl sahliel men me mwadomwadongki dipwisou keper me kak kemehla aramas.yIang pidada pingiping ehu me sohte ahmwohng, rasehng omw kekeid nan ahl apwoat oh poarehng salengen kidi kommwad emen.}sAramas pohnkahke kin lemeleme me e loalokong sang aramas isimen me kak kasalehda kahrepe mwahu en arail pepehm kan.Y+Ekei aramas me nohn pohnkahke, re pil sohte kak pein kihong mwenge nan ewerail.zmDuwen aramas pohnkahke men eh kin koakoahnek nan dewe, ih pil duwen wenihmw ehu eh kin weliwelikek ni insis kan.`9 Dahme aramas pohnkahke men sohte kin pedohikihsang nan imwe? Dahme e masak? Laion kan?\1 Aramas pweipwei douluhl mwahusang aramas me kin lemeleme me e loalokong, ahpw soh.nU Pweipwei men me pwurehng wia eh tiahk en pweipwei, rasehng kidi men me kin pwurehng kangala eh mwus.yk Koadoadoahki aramas pweipwei men sohte lipilipil me ke kasaingedi pahn kamadakihala aramas koaros me ieiang ih.~! Aramas pweipwei men me koasoia lepin mahsen audapan kan, kin katamanda aramas sakaula men me kin songosong en kihsang teken tuhke nan peh.K}Kapinga aramas pweipwei men duwehte pirehiong takai ehu nan pahi.u|cAramas pweipwei kak doadoahngki lepin mahsen audapan kan, duwehte aramas mwoator men me kak aluhki neh kan.z{mMa ke pahn ilakih aramas pweipwei men, eri, e konehng ke en lupukasang nehmwen; pwe met ke pekipeki ehu kahpwal.zWia pasapeng en aramas sahliel ong peidek en sahliel ehu, eri, me wia peideko pahn diarada me e sohte loalokong nin duwen me e kosekose.`y9Ma ke pahn sapeng peidek en sahliel ehu, ke pil sahliel duwehte aramas me wia peideko._x7Ke uhdahn pahn wokih oahs, salihedi ahs, oh ke uhdahn pahn wokih aramas pweipwei men.ywkKeria sohte kak kauweiukala ma sohte kahrepen en lelohng uhk. E rasehng menpihr me pipihrseli sohte kak sokedi.|v sKapinga aramas pweipwei kin sohte konehng, e rasehng sinoh ni ahnsoun karakar de keteu ni ahnsoun dolung wahnsahpw.uMa ke sohte kak kanengamahiong omw lingeringer, eri, ke me luwet duwehte kahnimw ehu me sohte keledi, me mengeiong aramas en mahweniong.ct?Kangala sukehn loangalap laud suwediong uhk, duwehte omw songosong en alehdi kaping laud.wsgAramas mwahu men me kin dukiong aramas suwed men kin katamanda pwarer me diren pwoisin de piletik kiried ehu.hrIRong rohng mwahu sang wasa doh rasehng nim pihl lemwulemwur ahnsoun omw karakar oh men nimpil.fqEKousoan pohn pwelengen ihmw ehu mwahusang mihmi rehn lih pwopwoud lokaia tohto men nan ihmw.ap;Lipahned kin kahrehdo lingeringer rasehng kisinieng en paliepeng eh kin kahrehdo keteu.Jo Ke pahn inenen kanamenekihala, oh KAUN-O pahn ketin katingihiuk._n7Ma omw imwintihti men mwengedahr, a ke kamwenge; ma e men nimpildahr, a ke kanampile. mKokouliong aramas pahtou men rasehng omw kapwuhrasang en aramas emen eh likou ni ahnsoun lemwulemwur, de iriski soahl nan eh ohla.l-Koapworopworki aramas soakoahiek ni ahnsou apwal, rasehng omw song en rukoahki kisin mwenge ngihmw me mweradahr, de song aluhki neh mwoator ehu.BkKadip likamw rasehng kedlahs keng, padda, de ketieu keng.fjEKe dehr mwemweitla rehn mehn mpomw pak tohto; e kakete pwangahkinuhkada oh kailongkinuhkala.piYKe dehr tungoale sukehn loangalap oh daulihala uwen me ke anahne; ke pahn mwus ma ke tungoale me laud.Zh-Kaweid ni kanengamah oh aktikitik kak kalowehdi me kahngohdi oh me lapalap akan.gyAramas me kin inoukihda me e pahn kihda mehkot ahpw sohte kihda, rasehng depwek oh kisinieng kan me sohte wahdo keteu.zfm Sounkair lelepek men kin kansenamwahwihala me kadaralahro, rasehng pihl lemwulemwur nan karakar en ahnsoun rahk.7eg Peneu me kin kohsang rehn aramas koahiek men ong sohte lipilipil me men rong, me pil inenen kesempwalsang rihng kohl de mehn kapwat kan me wiawihkihda kohl me keieu kaselel.]d3 Lamalam me dehde mwahu kin rasehng kilel me wiawihkihda kohl oh kapwatkihda silper.cy Pwe ma soh, aramas koaros pahn lemeleme me kumwa sohte kak ekihla mehkot rir, oh kumwa pahn namenengkihla kohkohlahte.}bs Ma kowe oh mehn mpomw men amwa lamalam sohte doakpene, kumwa pein kapwungala nanpwungamwa oh dehr kasalehiong emen. a9Ke dehr mwadang en lelki mwoalen kopwung mehkot me ke kilangadahr. Ma emen sounkadehde pahn kohdo mwurimw oh kasalehda omw sapwung, dahme ke pahn wia?`Emen eh kihong uhk ehu dehu ile mwahusang emen eh pahn ndahng uhk ke en kihong emen me kesempwal sang uhk en wilianuhkedi.e_CNi omw pahn uh mwohn nanmwarki, ke dehr mwomwehda me kowe aramas kesempwal oh lapalap emen.m^SKadohwanowei sang rehn nanmwarki sounkaweid suwed kan, sapwellime wehi ahpw pahn ndandkihla pwuhng._]7Kamwakelehda silper, oh sounwia silper kan ahpw pahn kak wiahkihda mehkot me kaselel.\Ke sohte mwahn ese kupwur en nanmwarki; kupwure me inenen dohsang kitail, rasehng ileile en pahnlahng de loal en kepin madau. [9Kitail kin wauneki Koht pwehki soahng kan me e ketin karirihasang kitail; a kitail kin wauneki nanmwarki kan pwehki ar kin kawehwehiong kitail mehkot.zZ oIet ekei lepin mahsen audapan en Solomon, me kodoudoudo sang rehn ekei tohn tehnpas en Esekaia, nanmwarkien Suda.aY;"ahpw nindokon omw pahn memeir, semwehmwe pahn lel uhk rasehng sounpirap me wisik kesik.lXQ!kanahngada omw meiren; kihpene pehmw pohn mwaremwaromw, kowe kommoaldi oh meirla mahs ekis ahnsou,MW I ahpw kilang oh medemedewe, oh diarada padahk ehu sang ni ire wet:oVWNan sahpwo me inenen dipwidipw mehlel oh diren dihpw tekatek. Kehl me kapilpene mwahto pil rengkdier.VU%Rahn ehu I keidla nan sapwen aramas pohnkahke men oh nan eh mwetin wain ehu.nTUKe dehr nda, “I pahn wiahiong dahme e wiahiong ie. I pahn dupukohng mehkoaros me e wiahiong ie!”cS?Ke dehr wia kadehde en uhwong emen ni eh sohte kahrepe, de koasoia mehkot suwed duwen ih.RKe dehr kauwada imwomw oh koasoanehdi loale, ke lao kaunopada omw mwaht akan nan sapwomw, oh ke wehwehkier me ke kakehr mour sang loale.9QmPasapeng mehlel iei kilel en kompoakepah mehlel.fPESounkopwung kan me pahn kaloke me dipadahr akan pahn paiamwahula oh pereperenki ar adamwahu.OMa pwunglahn kopwungo pahn kasalehda me aramas dipadahro me mwakelekel, e pahn riahla oh aramas koaros pahn kailongkihla.N}Aramas kupwurokong kan pil iang wia mahsen en kupwurokong pwukat: E sohte pwung sounkopwung men en uhpalihki ehute pali.Msoangen aramas pwukat kakete ohla ni ahnsou mwadang. Ke ese soangen apwal laud me Koht de nanmwarki kak ketin wiahiong irail?cL?Lemmwiki KAUN-O, samwa, oh wauneki nanmwarki. Dehr patehng aramas akan me kin uhwong ira;hKISohte ahnsou mwahu ong aramas suwed emen ni ahnsou kohkohdo-sohte mehkot e pahn kak kasikasik.DJDehr pwunodki aramas suwed akan; oh dehr peiriniong irail.[I/KAUN-O pahn ketin mwahngih ma ke wia met, oh e sohte pahn kaloke omw imwintihtio.:HoDehr perenki ma omw imwintihti kin lelohng apwal.GSohte katepen uwen tohtohn aramas lelepek men eh pahn pwupwudi, ahpw e kin pwurehng pwourda; ahpw kahpwal kin kamwomwala aramas suwed.iFKKe dehr duwehte aramas suwed me kin koasoanehdi en pirapa aramas lelepek men de adihasang imwe.qE[iei duwen kupwurokong eh mwahu ong ngenomw. Alehda kupwurokong oh omw mour en rahn kohkohdo pahn mwahu.nDU Samwa, tungoale sukehn loangalap; pwe mehkot mwahu ehu. Oh duwen sukehn loangalap eh mem nan eweomw,dCA Mweinele ke pahn nda me kaidehn omw pwukoa, ahpw Koht mwahngih oh kin ketin teneki nsenomw kan. E kin ketin mwasamwasahn uhk, oh mwahngih mehkoaros; oh e pahn ketin katingihekin uhk nin duwen me konehng omw wiewia kan.FB Dehr peikasalki doarehla emen me pahn kamakamala ni sapwung.EA Ma ke me luwet ni ahnsou apwal, ke me uhdahn lamalam luwet.)@K Soangen koasoandi koaros me aramas pweipwei men pahn medewehda pahn wia dihp ehu. Aramas kin kailongki mehmen me sohte eh mehkot ahpw kin mwamwahliki meteikan.o?WMa ke pahn kin koasoakoasoane mehkot suwed ahnsou koaros, ke pahn ndandkihla me kowe sounkaping wasa.(>IMahsen en kupwurokong kan me nohn loal pwe me pweipwei kan en kak dehdehki. E sohte kak patohwanda mehkot ni ahnsou me mahsen en ire kesempwal akan kin wiawi.==sEri, kumwail uhdahn pahn wiahda koasoandi mwahu mwohn amwail pahn kowohng mahwen. Oh uwen tohtohn kaweid mwahu me kumwail kin alehdi, iei ih kasalepen amwail pahn kana nan mahwen.\<1Omw loalokong mwahusang omw kehlail. Ei, loalokong me ienen kesempwalsang kehlail.];3Wasa me loalokong kin mi ie, pere kan kin audaudkihda dipwisou kesempwal oh lingan.S:Ihmw kan kin kokouda pohn poahsoan me poahsoanki kupwurokong oh dehdehki.u9cIhte me re kin medemedewe re en kapingada wasa; ahnsou koaros me re kin sarapeseng re kin kamedekehla emen.R8 Dehr peirinki aramas suwed kan, oh ke dehr song en kompoakepahnkin irail.7/#Ke ahpw pahn nda, “Re kemeiedahr, re wokihiedier, ahpw I sohte tamataman. Dahme I sohte kak pwourkihda? I uhdahn anahne pil ehu kepen sakau.”w6g"Ke pahn pehm duwehte ma ke mihmi nan madau, mehnmadau, likilikahs pohn kehu en sohp pwoat me kin mwekimwekid.5!Mesomwen pahn kilangada soahng kapwuriamwei kei, oh ke sohte pahn kak kihda lamalam mwahu de omw lokaia kan sohte pahn pwung.>4w Pwe manda ke pahn duwehte mehmen me sineik kehpenehr.3'Dehr mweidohng wain en kasongsongeiuk, mehnda ma e weitahta oh ke kak kilang mwomwen mesomw nan kepo, oh me lingan ni omw pahn kamwakid kepo.25Kasalehiong ie emen me kin sakaula oh kin men song soangen sakau tohrohr, eri, I ahpw pahn kasalehiong uhk emen me kin nsensuwed oh pein pahtouia, me kin kahrehda kahpwal, oh kin kaulimala. Nan mese kin weitahta, oh lipwen ohlahte ni paliwere me pil kakete en sohte wiawihong.15Kasalehiong ie emen me kin sakaula oh kin men song soangen sakau tohrohr, eri, I ahpw pahn kasalehiong uhk emen me kin nsensuwed oh pein pahtouia, me kin kahrehda kahpwal, oh kin kaulimala. Nan mese kin weitahta, oh lipwen ohlahte ni paliwere me pil kakete en sohte wiawihong.0Re kin mwasamwasahn aramas akan, rasehng aramas lipirap, oh kin kahrehiong ohl tohto ar sohla loalopwoatohng arail pwoud kan.T/!Pwe lih suwed oh lihen netiki paliwararail kan rasehng lidip en mehla ehu.1.]Samwa, tehk kanahieng oh kahlemengih ie.c-?Kihong semomw oh inomw kahrepen ara pahn suweikin uhk; ih duwen omw pahn kaparanda inomw.S,Semen me pwung men pahn pereperen. Ke kak suweiki noumw pwutak loalokong. +Mehlel, kupwurokong, wehwe, oh lamalam mwahu, mepwukat me konehng ke en pwainda; a ke dehr netikihla, pwehki re me nohn kesempwal.*Rong omw pahpa, pwe ma sohte ih ke sohte pahn mie. Ni ahnsoun omw nohno pahn likeilapalahr, ke pahn kasapalkalahnganohng. ) Me kin kamam sakau oh kapehd en mwenge kan pahn semwehmwehla. Ma ihte me ke kin wia: mwenge oh memeir, ke pahn mwadang kihoula.K(Dehr patehng aramas me kin kamam sakau, de medkihla kisin mwenge.P'Rong, samwa, loalokongla oh medemedewe mwahu duwen mwomwen omw mouren.@&{Pwe ma iei, ke pahn paiamwahu nan omw mour me kohkohdo.Z%-Dehr peirinki aramas dipan akan; lemmwiki KAUN-O en kin ieiang uhk nan omw mour.N$I pahn pohnmwahsohki ei pahn rong omw pahn wia lokaiahn kupwurokong.@#{Samwa, ma ke pahn loalokongla, I pahn diren nsenamwahu.,"SPopohr ehu kakete doarehsang mehla.M! Dehr peikasalki kapwungala seri men. Popohr ehu sohte pahn kemehla.D  Rong kanahieng omw sounpadahk oh padahngki uwen me ke kak.iK KAUN-O, iei doareparail roson, oh e pahn ketin welianiraildi oh uhkihong uhk arail repen pwung.W' Kaleke ke kamwakid pehs en sapwen mahs akan, de ale sapwen me sepwoupwou kan.uc Dehr song en wiahiong aramas pweipwei men lokaiahn aramas loalokong, pwe e pahn mwamwahliki omw koasoi kan.a;Ke pahn mwuskihla mwenge me ke kangalahr, oh omw lokaiahn kaping kan pahn sohte katepe.dAE pahn nda, “Komw sak, komw kanahngada,” ahpw dahme e medemedewe iei uhdahn dahkot ih.pYDehr iang tungoal rehn aramas lehk de mehwohki kisin tungoal kaselel kan me e pahn katungoalehkin uhk.kONoumw mwohni kak sohrala ni marepteieu, rasehng ikel emen me wunen peh osohsohng e ahpw pipihrla.iKKe en loalokongla, oh dehr mweidohng paliweromwen en pwangada ni omw songosong en kepwehpwehla.veDehr mehwohkihda kisin tungoal kaselel kan me e pahn katungoalehkin uhk; mweinele e songosong en widingeiuk.(KMa ke ewen mwenge, song irehdi.N Ni omw pahn iang lapalap emen mwohdehng nin tehpel, tamataman ihs ih.%CKasalehiong ie aramas emen me kak doadoahk mwahu, I ahpw pahn kasalehiong uhk emen aramas me mwahusang mehlel oh konehng patopato pahn kupwur en nanmwarki.H Dehr kamwakid pehs en sahpw me omw pahpa kahlap ako kauwadahr.OMa ke sohte pahn kak kapwungala, re pahn pil kakete wahsang omw peht.KKe dehr inoukihda me ke pahn pwukoahki en emen tohrohr pweipwand.EKe pahn kak en alasang arail tiahk oh sohla kak pweieksang.<sKe dehr kompoakepahnki aramas me kalap lingeringer.taKAUN-O pahn ketin uhpalihkin irail oh ketin kahpwalihala mour en irail kan me wiahiong irail mehkot suwed.W 'Ke dehr engimwahukihla oh wiahiong mehkot suwed me semwehmwe kan pwehki omw kakohng wiahiong irail; ke dehr engimwahukihla wiahiong mehkot suwed irail kan me uh mwohn mwoalen kopwung oh sohte sawasaparail. #oh pahn padahkihong uhk ia uhdahn me mehlel. Eri, ni omw pahn mwesella pwe ke en rapahki kawehwehpe kan, ke pahn pwurodo wa pasapeng mwahu.^ 5I ntingihedier lepin kahs silihsek ong uhk. Re audaudki kupwurokong oh kaweid mwahu,Z -I men ke en likih KAUN-O; ihme kahrehda ei pahn ndahng uhk pwe ke en esehla met.E ke ahpw pahn perenkihda ma ke tamataman oh kak wadlikihala.fERong kanahieng, I pahn padahkihong uhk mahsen en me kupwurokong kan. Sukuhlki ar padahk kan,  Ma ke pahn kisekise aramas kepwehpwe de kahpwalihala me semwehmwe kan pwe ke en kepwehpwehkihla, pein kowe me pahn semwehmwehla.q[Seri kan kin wia mehkot sapwung ni ar sohte wehwehki oh seukautih, ahpw popohr ehu pahn kapwungirailla.X)Kamwahl lidip ehu-e kin lidipihedi irail kan me KAUN-O kin ketin engieng pahr.oW Aramas pohnkahke men kin mihmihte nan imwe; e kin nda me laion pahn kangala ma e pedohisang nan imwe.{o KAUN-O kin ketin mwasamwasahn pwe me mehlel en kin pweida ni eh kin ketin kasohwe lokaiahn aramas au likamw akan.kO Ma ke pahn poakohng nan kapehd mwakelekel oh lokaia mpahi, ke pahn wiahla kompoakepahn nanmwarki.c? Kasarehla aramas aklapalap, eri, akamai, pingiping, oh lokaia suwed kan ahpw pahn tokedi.ve Ke en sapan oh mweidohng me semwehmwe kan en iang uhk tungoal. Ke pahn alehki kupwuramwahu en wiewia pwukat.r]Ma ke pahn kamwarak werentuhkehn suwed, kahpwal laud pahn wosada, oh omw kaloke meteikan pahn imwisekla.~Aramas kepwehpwe kin liduhki me semwehmwe. Pekihsang emen mwohni, ke ahpw pahn wiahla lidun aramas me ke pekihsang mwohnio.a};Padahkihong kisin seri men duwen eh pahn momour, eri, e pahn tamatamante erein eh mour.m|SMa ke kesempwalki omw mour, dehr karanih lidip kan limwahn ahl akan me kin lidipihedi me suwed kan.^{5Lemmwiki KAUN-O oh mpahi, eri, ke ahpw pahn kepwehpwehla, waunla, oh pil mour werei.zAramas me eh lamalam mie kak kilangada kahpwal me kohkohdo oh wetsang; ahpw aramas tohto kin inenwohngete, ahpw nsensuwedkihla mwuhr._y7Me kepwehpwe kan oh me semwehmwe kan sohte wekpeseng, pwe KAUN-O me ketin wieirailda.^x 7Ma ke pahn pilada nanpwungen ndand mwahu oh ahneki dipwisou, eri, pilada ndand mwahu.fwEKe kak kaunopada oahs akan ong mahwen, ahpw KAUN-O me kin ketin kupwurehda ihs me pahn kana._v7Loalokong en aramas, marain, oh erpit sohte wia sawas ehu ma KAUN-O ketin uhwong uhk.iuKAramas pwung kin wehwehki pein irail; a me suwed akan kin mwomwmwomwe ni uwen ar kak me re ese.htISohte me kin kamehlele kadehdehn aramas likamw, ahpw lokaiahn aramas me mie audepe kin pweida.s}KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas suwed kan ar kin wiahiong meirong, ahpw mehlel ni ar kin wia meirong ni lamalam suwed.br=ihte me e kin medemedewe dahme e anahne. Aramas pwung kin kak kihwei oh kihwei ni sapan.Iq Aramas pohnkahke men me sohte men doadoahk, e kaukauwe pein ih;pKasalehiong ie emen aramas me kin nohn kesempwalki pein ih, I ahpw pahn kasalehiong uhk emen me aklapalap, pohnmwahso oh serekeileng.LoMa ke men kadohwanowei sang uhk kahpwal, kanahieng omw lokaia kan.n{Kaunen sounpei koahiek men kak kalowehdi kahnimw ehu me sounpei kehlail sinsile, oh kauwehla kehl me re koapworopworki.dmAKadek oh lelepek ke ahpw pahn mour werei; meteikan pahn waunekin uhk oh wia mwahu ong uhk.{loAramas loalokong kin ahneki reken dipwisou, ahpw me pweipwei kan kin mwadangete kesehla mwahl neirail mwohni kan.`k9Kousoan nan sapwtehn mwahusang mihmi rehn lih pwopwoud men me kalap lipwoar oh kaulim.kjOAramas suwed kan kin kahrehiong pein irail lokolok me re kin song en kahrehiong aramas mwahu kan.]i3Mourenki kamadipw, wain, oh kisin tungoal kaselel kan sohte kak kakepwehpwehiukala.EhMehla kin awiawih mehmen me pahn salongasang lamalam mwahu.vgeAhnsou me pwunglahn mehkot kin wiawi, me mwahu kan kin perenda, ahpw me suwed kan kin sohla ar koapworopwor.Hf Ma emen pahn lingeringer pahmw, kisakis rir pahn kameleileidi.deA Ma ke soikala ngilen peksawas en me semwehmwe kan, sohte me pahn rong ngilen omw peksawas.tda Koht, me ketin pwung, kin mwahngih dahme wiewiawi nan imwen me suwed akan, e ahpw pahn ketin kauweirailla. c  Ahnsou me aklapalap emen kin ale kalokepe, me pweipwei men pil kin ale padahk sang ie. Me loalokong pahn ale padahk me kohieng.Xb) Aramas suwed kin iouki mehkot suwed ahnsou koaros; sohte emen re kin mahkohng.{ao Kousoan pohn pwelengen ihmw ehu mwahusang iang kousoan nan ihmw ehu me lih pwopwoud lokaia tohto men mihmi loale.W`'Aramas dipada kin weweid nan ahl pirek; me mwakelekel kin wiewia dahme pwung.Z_-Aramas suwed kan pahn pein mehkihla arail eikek; re kin soikala wia dahme pwung.^Reken dipwisou me ke ahneki sang ni tiahk en mwersuwed pahn mwadangete sohrala, ahpw mwohn ar pahn kahluwaiukalahng mehla.]{Wiahda omw koasoandi ni keneinei, ke ahpw pahn ahneki dipwisou tohto; ma ke pahn pwurur, omw dipwisou sohte pahn tohto.T\!Lamalam ile oh aklapalap kin kaunda aramas suwed kan, oh met wia dihp ehu.[}Wiahda dahme pwung oh pahrek; met kin kaparanda kupwur en KAUN-O laud sang omw pahn patohwan meirongkihong dipwisou kan.}ZsKe kak medemedewe me mehkoaros me ke kin wia me pwung, ahpw ke en tamataman me KAUN-O kin ketin tetehk nsenomw kan.yY mE mengeiong KAUN-O en ketin kakaun kupwur en nanmwarki kan rasehng eh kin ketin kaweid pwilipwilahn piletik ehu._X7Ekei pak e kin wia mehkot me kamedek kitail en kin wekidala mwekid kan en atail mour.VW%Kitail kin kapinga kehlail en me pwulopwul kan oh wauneki me moangepwet kan.aV;Nanmwarki men pahn ketiket nan mwoale erein eh pahn kakaun ni mehlel, pwung, oh pahrek.UKAUN-O ketikihong kitail mehn madamadau oh kadeikpen loale; eri, kitail sohte kak pein ekihsang kitail audepen loalatail.rT]Nanmwarki kupwurokong men pahn diarada ihs me kin wiewia me sapwung, oh pahn ketin kaloke ni sohte mahk.uScMedemedewe mahs mwohn omw pahn inoukihong KAUN-O meirong ehu. Ke kakete koluhkihla mwuhr oh nsensuwedkihla.dRAKAUN-O ketin koasoanedier alatail; eri, ihs me kak wehwehki mehnia ahl me eh weweid loale?[Q/KAUN-O kin ketin kalahdeki me kin doadoahngki mehn tenek oh mehn sosohng sapwung.hPIKe dehr pein pwukoahki wia dupukpen sapwung ehu. Likih KAUN-O oh e ahpw pahn ketin kapwungala.^O5Uwen mengei en omw pahn diar omw pai, ih uwen eh sohte pahn wia kamwahu ehu ong uhk.hNIMa ke keriahla semomw oh inomw, omw mour pahn imwisekla rasehng lamp ehu me kin kunla nan rot.ZM-Liketihti sohte kak karirihala mehkot rir. Ke dehr patehng aramas me ewen wedei.uLcAle kaweid mwahu, ke ahpw pahn pweida; ke dehr tangowohng nan mahwen ehu ni omw sohte wiahda koasoandi ehu.KDahme ke aleier sang ni tiahk en mwersuwed, pahn kaperen rasehng mwenge me keieu iou, ahpw e pahn mwadangete duwehla pihk nan ewomw.J1Mehmen me nohk pweipwei oh inoukihda en pwainla en mehn liki men eh pweipwand, e konehngete sapwe en kohsang oh pwainla pweipwando ma anahnpe mie.nIUMa ke ese dahme ke ndindahn, eri, ke ahnekier mehkot me kesempwal sang kohl de takai kesempwal akan.H5Me kin pwainda dipwisou kan kin kaulimki pweilaud en dipwisou, ahpw ni eh kin pedohi kohkohla, e kin suweikiseli eh pwainda dipwisou ni pweitikitik.G Ma ke mwahuki memeir ahnsou koaros, ke pahn semwehmwehla. Soupisengki doadoahk ahnsou koaros, e ahpw pahn mie omw tungoal kisin mwenge.rF] KAUN-O ketikihdo pwoaren masatail pwe kitail en kilangki wasa, oh salengatail pwe kitail en rongki wasa.dEA Seri men pil kin kasalehda mwomwe sang ni eh wiewia kan; ke kak ese ma e lelepek oh mwahu.bD= KAUN-O kin ketin kalahdeki aramas me kin doadoahngki mehn tenek oh mehn sosohng sapwung.IC  Mie me kak koasoia me eh lamalam me mwakelekel, me solahr dipe?YB+Nanmwarki kin ket nan mwoalen tenek oh mwahngih me suwed ni eh kin mahsanihada.OASeri kan kin paiamwahu ma arail pahpa kin lelepek oh wia dahme pwung.u@cKoaros kin koasoia duwen ar mehlel oh loalopwoat, ahpw song ma ke kak diarada emen me mehlel oh loalopwoat.p?YMadamadau en aramas kin rasehng pihl me mi nan pwarer loal, ahpw mehmen me ahneki erpit kak idipasang.|>qSoumwet men me kin pohnkahke en weirada pwelen eh mwetuwel ni ahnsawi, sohte pahn ahneki mehkot ni ahnsoun dolung.l=QMe pweipwei men sohte lipilipil kak tapihada akamai; a me keieu kesempwal ma ke sohte iang akamai.<7Ke en masak nanmwarki men me engiengdahr, rasehng laion me wie ngiringir men. Pwe ma ke pahn kahngiangihada, met rasehng me ke men kemehla pein kowe.r; _Wain oh sakau kin kahrehiong uhk lokaia laud oh mwomwen pweipwei. Aramas me kin sakaula me nohn pweipwei.>:wAramas pweipwei aklapalap men uhdahn konehng kamakam.9 Sohte pwuhng ehu mie wasa me sounkadehde men koasoanedier en wia kadehde likamw ong emen. Aramas suwed kin iouki wiewia suwed.\81Samwa, ma ke sohla ale padahk, ke pahn mwadangete kesehla padahk kan me ke eseier.T7!Aramas kanamenek kelehpw me kak wiakauwe seme de kasarehsang ine nan imwe.-6SAklapalap pahn ale kalokepe, pwe me pweipwei kan me sohte ese mehkot en kak ale padahk sang ie. Ma ke me loalokong, ke pahn esehla ni emen eh pahn kapwungohng uhk.V5%Ekei aramas daulihala pohnkahke, re pil sohte kak kihong mwenge nan ewerail.Z4-Lemmwiki KAUN-O, ke ahpw pahn mour werei, itarki omw mour oh saledek sang apwal.?3yMehkot kanamenek mehwo; semwehmwe mwahusang au likamw.S2Aramas kak koasoanehdi soahng tohto, ahpw kupwur en KAUN-O me pahn wiawi.T1!Ma ke rong kaweid oh inengieng en wehwehkihla, ehu rahn ke pahn loalokong.@0yMa mie emen me kin mwadang en lingeringer oh sehse kanengamah, en pein pwukoahki wahn eh sehse kanengamah. Ma ke doarehsang nan apwal pak ehu, ke pil pahn pwurehng doarehla ehu rahn./Kaiahneki noumw seri kan tiahk mwahu ni ar tikitik oh kak wehwehki. Pwe ma soh, ke sewesewese irail en pein kauweirailla.}.sNi omw kin kisekise me semwehmwe kan, duwehte omw patohwanohng KAUN-O, oh KAUN-O ahpw pahn ketin kasapahldohng uhk. 6%~}}i||{{6zzNyy;xx4wwHvvsuucttMssTrrqqTpp~ooo>nqmmAll>kkEjjj7ihhh(gggfff%eegddd7ccc'bb aan```__k^^\]]],\\p[[|[;ZZZLYYYFXXXtXWWYVVUUU{UTT(SSRiQQfPPPOpONmMMXLLVKjKJJYIHHkGFF0EEDWCtBB2AZA%@u@!?[>>l=<a Ei, I me lapalap, lapalapasang aramas koaros me kousoanehr nan Serusalem, oh ei loalokong kin ieiangiehte.I= I pil koasoakedahr silper oh kohl me kohsang wasahn nekinek en wehi kan me I kaunda. Ohl oh lih akan kin kamwakamwaitkin ie ar koul kan, oh ei lih akan tohtohsang uwen me ohl emen kin anahne.#<?I pwaindahr kiden lidu, oh pil mie lidu kei me ipwidier nan imwei. Saikinte aramas emen me kousoan nan Serusalem me naineki pelinmen tohto duwehte ngehi.L;I weiradahr lehn pihl kei pwe I en kakusehng pihl nan mwetuwel ko.S:I wiadahr mwetin rohs kei, oh padokedier soangen tuhke koaros me mie wah;f9EI wiadahr doadoahk kesempwal ekei. I kauwadahr imwei ihmw kei oh wiadahr ei mwetin wain kei.g8GI koasoanehdi I en kapereniheki paliwereiet wain oh pereperenki ei ahnsou mwahu, pwehki ei ineng en kalaudehla ei loalokong. I lemehda me iei ih ahl me keieu mwahu ong aramas en wiewia nan ar mour mwotomwot en sampah wet.h7II diarada me kokouruhr iei tiahk en pweipwei, oh peren en sampah sohte kin wiahda kamwahu ehu.6 I koasoanehdi nan kapehdi I en pereperenki peren en sampah kan oh rapahki dahkot nsenamwahu. Ahpw I diarada me met pil wia mehkot mwahl.m5 UNi omw pahn loalokongla, omw pwunod pahn laudla; ni omw pahn dehdehkihla, omw medek pil pahn laudla.4 9I koasoanehdi nan kapehdi me I pahn sukuhlki wekpeseng en erpit oh pweipwei, kupwurokong oh iahk. Ahpw I diarada me likamwete I pwakipwakih kisinieng.!3 =Ngehi eri mengimengloalki, “I wialahr ohl lapalap emen, loalokong sang koaros me kakaunehr Serusalem mwohi. I dehdehki dahkot kupwurokong oh erpit.”Y2 -Ke sohte kak kainenehla dahme pireklahr; ke sohte kak wadek mehkot me sohte mie. 1 I kilangehr mehkoaros me wiawiher nin sampah, eri, I pahn ndaiong uhk, me mehkoaros sohte katepe. Met rasehng pwakipwakih kisinieng.0  I koasoanehdi nan kapehdi me I pahn kasawih oh sukuhlki mehkoaros me kin wiawi nin sampah. Koht ketikihong kitail doadoahk toutou ehu.J/  Ngehi, Ohl Loalokong, I wiahier nanmwarkien Israel nan Serusalem.~. w Sohte me kin tamataman dahme wiawiher mahsie, oh mehn mwuhr kan sohte pahn pil tamataman dahme wiawi nan rahn pwukat.t- c Aramas kin patohwan, “Iet mehkot kapw!” Ahpw soh, pwe e pil wiawiher mahs, mwohn atail saikinte ipwidi.,  Dahme pweidahr mahs pahn pil pwurehng pweida. Dahme wiawiher mahs pahn pil pwurehng wiawi. Sohte mehkot kapw nan sampah pwon."+ ?Imwilahn mehkoaros pwang-pwang ehu me sikasang me aramas kak kawehwehda. Masatail kan sohte itarki kilikilang, oh salengatail kan sohte itarki rongorong.!* =Pillap koaros kin pwilipwillahng nan madau, ahpw sehd saikinte dirala. Pihl kan kin pwurodohng wasa me pillap kin tepisang ie oh pwurehng pwilipwiliwei.n) WKisinieng kin ipido sang palieir, oh pil ipido sang paliepeng-pidipidek, oh kin pil pwurehng pwurodo.y( mKetipin kin dakada oh pil kihrla, oh eh kin pwangada ni eh kin pwuralahng wasa me e kin pwurehng dakada sang ie.p' [Ehu dih kin kohdo oh kohkohla, oh mwuri pil ehu dih kin kohdo oh pil kohkohla, ahpw sampah duweduwehte.^& 7Erein omw mour komw kin doadoahk laud, ahpw dahme ke pahn diarasang nan omw doadoahk?n% WOhl Loalokongo mahsanih me mehkot mwahl, mehkot mwahl. Mour iei mehkot mwahl, mehkoaros sohte katepe.d$ EMahsen kan en Ohl loalokongo, me iei sapwellimen Depit pwutak, me wia nanmwarkien Serusalem.#Koaros en kapingkihong uwen me konehng ni eh wiewia kan. Me konehng lih menet en ndand mwahu mwohn mesen aramas akan koaros.u"cPoh komwokomw me widingan, oh lingan kin sohrala, ahpw lih emen me kin lemmwiki KAUN-O uhdahn pahn ndandla.c!?Pein ohlo ahpw kin nda, “Lih tohto me mwahu, a kowe me keieu mwahusang irail koaros.”Q Nah seri kan kin kasapalkalahnganohng, oh eh pwoud pil kin kapikapinga.[/Ahnsou koaros lih menet me soupisek, e kin mwasamwasahn anahn kan en eh peneinei.5eEh lokaia me maledek oh kin diren loalokong.J E kin kehlail oh waun, e sohte kin masak dahme pahn wiawi mwuhr.GE kin wiahda likou oh pirapir, oh netikihong sounnetinet kan.EEh pwoud ohl ndand men, iei ih emen me lapalap en kahnimwo.]3E kin wiahda kidipen madres kan, oh likawihada likou linen me poh ntahnmwel lingan.X)E sohte kin nsenohki ahnsoun kopou, pwehki eh peneinei kin ahneki likou mosul.A}E kin kisekise me semwehmwe kan oh me anahne sawas akan.9mE kin pein wiahda eh dereht oh dehkada eh likou.iKE kin wehwehki kesempwal en dipwisou kan me e kin wiahda, oh e pil kin wia eh doadoahk nipwong.=uE kin kehlail, men wia doadoahk, oh paliwar kehlail.jME kin rapahkihda sahpw oh pwainda, oh kin wiahkihda mwetin wain mwohni me pein ih koadoahkihada.{E kin pirida nin sohrahn pwe en kaunopada kisin mwenge ong eh peneinei, oh padahkihong eh lidu kan dahme re en kin wia.a;Lih menet kin wadohng nan imwe kisin mwenge sang wasa doh, rasehng sohp en netinet kan.S Lih menet kin soupisengki en wiahda likou wunen sihpw oh pil likou linen.^5 Erein eh momour, lih menet kin wia mwahu ong eh pwoud, e sohte kin kansensuwedihada.<s Eh pwoud kin likih; eri, e sohte pahn semwehmwehla.   Lih pwopwoud me keieu koahiek men, kesempwalsang takai kesempwal akan; ahpw ia duwen eh nohn apwal en diar emen me duwehte met.x i Mahsen ni mwararail oh wia sounkopwung pwung men. Apwalih pwungen me semwehmwe kan oh me anahne sawas akan.” “Ke en mahsen ni mwaren irail kan me sohte kak lokaiahki pein irail. Apwalih pwungen aramas koaros me sohte kak diar sawasaparail.9 mIrail en nim oh manokehla ar paisuwed oh pahtou.f ESakau kehlail iei kenen aramas akan me pahn melahr, oh ong irail kan me pahtoulahr kowahlap.l QNi ar kin konote sakau, re kin meliehla kosonned akan oh pohnsehsehla pwungen aramas paisuwed kan.a;Rong, lao Lemuel. Nanmwarki kan sohte konehng re en konote wain de kamam sakau kehlail.}Ke dehr kauwehla mwahl omw kehl rehn lih akan oh kesehkihla mwahl noumw mwohni lih; pwe irail me kesedier nanmwarki kan.Y+“Kowe nei pwutak kompoake, pasapengpen ei kapakap akan. Dahme I pahn ndahwei?< uIet kan mahsen me inen Nanmwarki Lemuel kaweidki ih:-!Ma ke arihada milik, e pahn wiahla pwete. Ma ke pakere tumwen emen, nta pahn kusieisang. Ma ke pahn kahrehda lingeringer, ke pahn lelohng apwal.yk Ma kowe aramas pweipwei men me aklapalap oh kin koasoakoasoane mehkot suwed, ke en nennenla mahs oh medemedewe!X)kuht, kihng kan, oh nanmwarki kan me ketiketseli mwohn sapwellime aramas akan.]3laion kan, mahn me keieu kehlail nanpwungen mahn koaros, me sohte kin masak mehkot;OMie soahng pahieu me kapwuriamwei aramas en kilang ni ar kin aluhwei:kOLamwer kan: ke kak kolokol nan pehmw, ahpw re pil kin iang mihmiseli nan tehnpesen nanmwarki kan.O~Loukust: sohte arail nanmwarki, ahpw re kin pihrwei ni mwekid pahrek.j}MRak-padser: re pil sohte kehlail, ahpw re kin wiahda arail wasahn kousoan nan pwungen takai kan.a|;Ketitik: re inenen luwet, ahpw re kin kihpene kanarail kisin mwenge ni ahnsoun karakar.U{#Mie soangen mahn pahmen nan sampah me keieu tikitik, ahpw inenen loalokong:pzYlih emen me aramas kailongki en pwopwoudida, oh serepein lidu men en wiliandi nan dewen eh lih soumas.&yGlidu men en wiahla nanmwarki,KxMie soahng pahieu me pein sampah sohte kak en mweidohng en wiawi:!w;Iet duwen dahme lih pwopwoud men me kin kamwahlih eh pwoud kin wia: mwurin eh kin kamwahl, e kin duhduhla, oh nda, “Sohte mehkot sapwung I wiahda!”*vOikel men me pipihrseli pahnlahng,>uwMie soahng pahieu me uhdahn rir ong ie I en wehwehki:.tUMehmen me kin kapailoke seme de mwamwahlikihla ine ni ara likeilapalahr, e konehngete menpihr kan en kangala de menpihr kommwad akan en palihasang pwoaren mese kan.s9wasahn me melahr akan,,rQSoangen kisin mahn kis me kin mihkasang nta naineki serepein riemen, eri, ira koaros adaneki “Kihdo!” Mie soahng pahieu me sohte kin itarki dahme mie rehrail:qMie aramas me kin kahpwalihala me semwehmwe kan oh me paisuwed kan ni tiahk en lemei; ihme re kin wiewiahki ar mehn mour.`p9 Mie aramas me kin lemeleme me re inenen mwahu-eri, ia uwen arail mwahu me re lemeleme!Lo Mie aramas me kin lemeleme me re mwakelekel nan ar samin kowahlap.Vn% Mie aramas me kin peinediong ar pahpa kan oh sohte kesempwalki ar nohno kan.Wm' Dehr kedipa ladu men rehn eh soumas. Pwe ke pahn riahkihla oh alehki lokolok.l+ Pwe ma e daulihala, mweinele I pahn patohwan me I sohte anahne komwi. Ahpw ma I semwehmwe, mweinele I pahn pirap oh kasaminehla mwaren ei Koht.k/komw ketin kadohwaneweisang ie likamw, oh I en dehr wiahla aramas kepwehpwe de semwehmwe. Eri, komw ketikihong ie uwen kisin tungoal me I anahne._j7Maing Koht, I peki rehmwi soahngte riau, komw ketin mweidohng ie mwohn ei pahn mehla:iMa ke koasoia me e mahsanih mehkot me e sohte mahsanih, e pahn ketin kapwung ong uhk oh ketin kasalehiong uhk me kowe aramas likamw.”h#“Koht kin ketin kapwaiada inou koaros me e kin ketin wia. E rasehng mehn sansar ehu ong irail kan me kin rapahki sileparail pahn kupwure.Hg Ihs me aledier kupwurokong en nanleng? Ihs me koledier kisinieng nan peh? De koarukihpene pihl nan kisin mwein likou? De koasoanehdi irepen sampah? Ihs ih, ma ke ese? Ia sapwellime pwutaken?GfSohte duwen kupwurokong ehu me I ese, I sohte ese duwen Koht.We'I solahr mwomwen aramas, I duwelahr mahn emen; solahr lamalam en aramas rehi.d %Iet kan en Akur, nein Sake pwutak, eh mahsen kesempwal kan: “Koht sohte ketin ieiang ie, Koht sohte ketin ieiang ie; eri, sohte sawasepei.`c9Me pwung kan kin kailongki me suwed akan, oh me suwed akan kin kailongki me pwung kan.nbUAramas koaros kin anahne kupwuramwahu en kaun emen, ahpw KAUN-O kelepw me kak ketikihong uhk pwuhng.~auMe keper pwunodki dahme aramas teikan lemeleme duwen kowe, ahpw ma ke pahn likih KAUN-O, ke pahn saledek sang apwal.?`wMe kin kompoakepahnki lipirap emen kin pein wiahki ih eh imwintihti. E pahn ale lokolok ma e koasoi mehlel nan mwoalen kopwung, oh Koht pahn ketin keriahla ma e sohte lokaia mehlel.\_1Aklapalap pahn kahrehiong omw pahn pwupwudi, ahpw ma ke aktikitik, ke pahn waunla.V^%Aramas me kin mwadang en lingeringer kin kalap kahrehda akamai oh pingiping.] Ma ke pahn kihong omw ladu men soahng koaros me e anahne sang ni eh tikitik, ehu rahn e pahn ahnekihla mehkoaros me ke ahneki.h\IMie koapworopworpen aramas pweipwei douluhl men sang mehmen me kin koasoi ni sohte eh lamalam.[Ke sohte kak kapwungala ladu men ni omw pahn lokaiaiongete. E pahn kak wehwehki omw koasoi, ahpw e sohte pahn kesempwalki.Z Wehi ehu me sohte ahneki kaweid en Koht iei wehi ehu me sohte soanamwahu. Meid pai me kin kapwaiada sapwellimen Koht kosonned!uYcKaiahn mwahwih noumw pwutak, eri, ke ahpw pahn pohnmwahsohki ahnsou koaros. E sohte pahn kanamenekihiukala.XNi aramas suwed kan ar kin kaunda wasa, dihp kin laudla. Ahpw me pwung kan pahn momour oh kilang duwen pwupwudien soangen aramas pwukat.vWeKamakam oh kapwungala seri mehkot mwahu. Ma seri men pahn mweimweiong pein nsene, e pahn kanamenekihala ine.WV'Ma nanmwarki men pahn doarehla pwungen me semwehmwe kan, eh mwehi pahn werei.wUg Aramas paisuwed men oh aramas me kin kahpwalihalao ahneki ire ehute-KAUN-O kin ketin mwasamwasahn ira koaros.mTS Ma kaun emen pahn kin rong oh pohnese pakair likamw akan, sapwellime lapalap koaros pahn au likamw.xSi Aramas pweipwei kin kasalehda ar lingeringer, ahpw me mie eh lamalam kin kanengamah oh kolokol eh lingeringer.R Me kin kakerehdi ntahn aramas kin kailongki mehmen me lelepek, ahpw me pwung kan pahn doarehla mour en soangen aramas menet.Q! Ni ahnsou me aramas kupwurokong men pahn lelki me pweipwei men mwoalen kopwung, me pweipweio pahn kouruhrki oh kapakapailoke sohte tokedi.vPeAramas me sohte kesempwalki meteikan kak kapingada kahnimw ehu. Irail kan me kupwurokong kin kolokol popohl.tOaAramas mwahu kin dehdehki pwungen me semwehmwe kan, ahpw aramas suwed sohte kak en dehdehki soahng pwukat.lNQAramas suwed kin pein lohdiong nan diparail, nindokon aramas lelepek ar kin nsenamwahu oh saledek.LMMa ke pahn kapinga mwahl kompoakepahmw, ke pein wiadahr omw lidip.L!Ma nanmwarki ketin kupwurohki pwuhng, sapwellime wehi pahn kehlail, ahpw ma e ketin kupwurohkihte mwohni, e pahn kauwehla sapwellime wehi.K!Ma ke kesempwalki kupwurokong, omw pahpa pahn pohnmwahsohkin uhk. Tiahk en pweipwei kesehla mwahl mwohni ong lih en netiki paliwarail kan.,JQKasalehiong ie emen kaun pwungen, I ahpw pahn kasalehiong uhk aramas me nsenamwahu. Kasalehiong ie emen kaun suweden, I ahpw pahn kasalehiong uhk aramas paisuwed.I Ma ke pahn keptakai ni ahnsou koaros me emen pahn kapwung ong uhk, ehu rahn ke pahn pwupwudi oh sohla kak pwurehng pwourda. H9Aramas kin rukula ni ahnsou me aramas suwed men kin kesepwilda wiahla kaun. Ahpw ni ar kin pwupwusang nan dewerail, me pwung kan pahn pwurehng kaunda. G Kihong me semwehmwe kan, ke ahpw pahn sohte anahnehda mehkot. Ma ke sohpeisang me semwehmwe kan, aramas tohto pahn kerieiukala.F}Aramas pweipwei men me kin idawehnte pein eh kaweid. Ke pahn mourla ma ke idawehn padahk en me kupwurokong sang uhk kan.PEMehwo kin kahrehdahte kahpwal. E pahn mwahu mehlel ma ke likih KAUN-O. 3~q}||{{JziyXxxwPuutsstrrqqomnmm[ll(kk'jjihhh=ggTffMeee>dd2ccbaa*``E__^^]]\[[FZYXXBWVVUTTlSGRRQQQPPONMMLPKK%JJ|J&IIMHH~H(GFFF EE&DCCC\BB5AA@??y>>`==<;;B::'9c88 7666 544Y322m110/.t-:,,^++*i))((3''&p%%8$##h"".!!z! 8Qf!RP&\>H s $ [tY  "Kumwail kamwakeleikumwailda. Kumwail tokedihsang amwail wiewia suwed pwukat mwohn silangi. Kumwail tokedihsang amwail wia me suwed,P "“Ni amwail pahn kapahwei pehmwail pwe kumwail en kapakap, I sohte pahn tehk kumwail. Mehnda ma amwail kapakap me tohto oh reirei, ahpw I sohte pahn karongei kumwail, pwe nta milahr ni pehmwail kan.x k"I pil kalahdeki amwail Sarawien Maram Pwul kan oh amwail rahn sarawi kan; re katoutowihielahr, I pwangahkidahr., S" Sohte katepen amwail kin wiahiong ie meirong; I pwohsuwedki amwail kin isik warpwohmwahu. I solahr kak kupwuramwahwih amwail Sarawien Maram Pwul kan, rahnen Sapad kan, oh amwail pokon sarawi kan, pwe re saminkilahr dipamwail kan. I kin kalahdeki amwail wiewia suwed kan, oh pil kamadipw kan.) M" Ni amwail kin kodohn wia amwail kaudok ong ie, ihs me padahkihong kumwail en wahdo soahng pwukat! Ihs me peki kumwail en pwurupwururseli nan ei Tehnpas Sarawio?  " KAUN-O ketin mahsanih, “Da katepehiong ie tohtohn amwail mehn meirong kan? I solahr kin kupwurperenki amwail meirong isihs en sihpw wol kan, oh meirong en noumwail kou wih kan; I solahr kin kupwurperenki ntahn noumwail kouwol kan, sihmpwul kan oh kuht kan.+ Q" Serusalem, noumw kaun akan oh aramas akan duwehte mehn Sodom oh Komora. Kumwail rong dahme KAUN-O mahmahsanihong kumwail. Kumwail tehk mwahu padahk en atail Koht.  " Ma KAUN-O Wasa Lapalap, sohte ketin kapitala ekei aramas ako, Serusalem uhdahn kamwomwmwomwlahr douluhl, duwehte Sodom oh Komora.=~ u"Serusalem kelehpw me luhwehdi, kahnimw ehu me nektehn lohdi-rasehng kisin pelien ihmw kis me mi nan mwetin wain, de nan mwetin kiuhri, kahnimw ehu me eh imwintihti kan kapilpenehr.} "Sapwamwailo tehnlahr, amwail kahnimw kan luldahr; nindokon amwail kilikilang, mehn liki kan kaundahr sapwamwailo oh kauwelahr mehkoaros.D| "Sang ni moangamwail lel ni nehmwail, sohte wasa kis mwahu mie, a ihte, ohla, mwoula, oh kens me pile kereker. Amwail ohla kan sohte kin ale kamwahu, de sohte kin ale wini, de kidikidpene.V{ '"Dahme kumwail kin pwurupwurehngki amwail kahngohdiong Koht? Ia duwe, kumwail men ale lokolok me laudsang met? Moangamwail unsek kenspesengehr, oh mohngiongimwail unsek oh mwahlielimwail unsek soumwahulahr.8z k"Kumwail wehi dipan ehu me melahr; kumwail ohlahr oh wialahr aramas suwed! Dipamwail kan keseikumwaildier! Kumwail keselahr KAUN-O, Koht sarawien Israel; kumwail sohpeisangehr.2y _"Kou men kin ese kaunepe, oh ahs pwul men kin ese wasa me eh soumas kin kamwenge ie, ahpw mahn pwukat loalokong sang nei aramas akan, Israel. Re sohte wehwehki mehkot.”x "KAUN-O ketin mahsanih, “Sampah oh pahnlahng, kumwa rong dahme I mahmahsanih! Seri kan me I apwalihadahr kahngohdiongielahr.1w _"Audepen pwuhk wet, iei mahsen kei duwen Suda oh Serusalem me Koht ketin kasalehiong Aiseia nein Eimwos ni mwehin nanmwarkien Suda pwukat: Usaia, Sodam, Ahas, oh Esekaia.vKeido mahs, ei mwohnlimpoak, duwehte kasel men, duwehte tie wol pwulopwul men pohn nahna kan, wasa me warpwohmwahu kan kin keirda ie.u{ Ei mwohnlimpoak, I men rong ngilomw sang nan mwetuwelo; 2 kompoakepahi kan awiawih pwe re en rong omw pahn lokaia. Liho)Pirida, kisinieng en Paliepeng. Kisinieng en Palieir, ipido nan ei mwahtet; kadirehkihla pwohtik pwohmwahu nan wehwe. Mweidohng ei mwohnlimpoak en mwemweit nan eh mwetuwel oh en konote wah me keieu kaselel.=Pwarer kei kin kalamwurih mwetuwelo, pwilipwil en pihl sang ni piletik kan me kin pwilipwildihdo sang pohn Nahnahn Lepanon kan. Liho&<Esapron, kalamus, oh sinamon, de soangen warpwohmwahu koaros kin ohla mwahl wasao. Mir oh aloes kin keirda wasao iangahki soangen leh keieu pwohmwahu koaros.+;O iei wasa me kisin tuhke kan kin pweida mwahu ie. Re kin keirda rasehng soangen tuhke me kin adaneki pwohmakraneid oh wah me keieu kaselel. duwehte henna oh nard,|:q Ei mwohnlimpoak, ei lih kamwohd, iei mwaht rir ehu, mwetuwel ehu me kelpene, pwarer ehu me rir sang aramas koaros;=9s Ei mwohnlimpoak, nemen kilin ewomwen rasehng mem en sukehn loangalap; lowomwen iei milik oh sukehn loangalap nan eweiet. Omw likou kan duwehte pwohtik pwohmwahu koaros en Lepanon.%8C Omw limpoak kin kaperenihiehda, ei mwohnlimpoak, oh ei lih kamwohd. Omw limpoak iou sang wain; omw leh pwohtik pwohmwahu sang soangen mehn doal leh koaros.}7s Nan mesomwen, ei mwohnlimpoak oh ei lih kamwohd, oh mwaromw elin kapwat en pahn tepinweromwen kauwelahr mohngiongi.c6?Nna, ei lih kamwohd, kita mweselsang pohn Nahna Lepanon kan; kita kohkohlahsang Lepanon. Kita kohdihla sang pohn kumwen Nahna Amana, sang pohn Nahna Senir oh Nahna Ermon, wasa me laion oh lepard kan kin koukousoan ie.F5Soangen omw masamwahu, ei mwohnlimpoak; ia uwen omw kaselel!|4qI pahn mihmi pohn kisin dohl en mir, pohn dohl en warpwohmwahu, lao engitik en nimenseng ipido oh rotorot sohrala.`39Omw dihdi kan rasehng kasel kan, mpweren tie me mwengemwengeseli nanpwungen kiepw kan.2Tepinweromw pwonopwon oh mendendel rasehng sapwellimen Depit imwen douliko, oh omw elin kapwat ni tepinweromw rasehng mehn sansar kid.1{Kilinewomwen rasehng silik weitahta; ia uwen kaselel ni omw kin koasoi. Likin sepomw kan pwukapwuk pahn omw koaduhpwel.~0uNgihmw kan pwetepwet rasehng sihpw kan me ahpwtehn seisei oh wideud. Sohte mehpwoat me kohsang; koaros pahrek mwahu.Q/ Soangen omw kaselel, ei mwohnlimpoak! Ia uwen poaren mesomw kan eh wie lingalingki limpoak pahn omw koaduhpwel. Pitenmoangomw rasehng pelin kuht me kin wie lusulus kohdi pohn kisin dohl kan en Kilead.?.w Lihen Saion kan, kumwail patohdo iang udiahl Nanmwarki Solomon. E ketin kapwatki nihn me ine patohwandahng pohn tapwi, ni rahn me e ketin kapwopwoudo, ni rahnen sapwellime keremwel.8-i Silper me kidim uhr kan; oh likou me deiadki kohl me mi powe. Irepen wasahn mwomwohd kan kidikidki likou poh ntahn mwel, me lihen Serusalem kan kin samanih pahda ni keneinei.Z,- Nanmwarki Solomon ket pohn mwoale me kin ro, me wiawihkihda tuhke keieu kaselel.0+YIrail koaros koahiek en doadoahngki kedlahs; irail koaros iei sounpei wadawad ekei nan mahwen. Emenemen irail tehtehki kedlahs, mehn sile mwekid suwed kan en nipwong.*Solomon ketiket kohdo, e ket pohn sapwellime rohpapiso; sounpei wenehk me wia silepe sounpei me keieu wadawad nan Israel.)+Dahkot met me kohkohdahsang nan sapwtehn likamwete uhr en ediniei, me pwohn warpwohmwahu oh mir, warpwohmwahu me sounnetinet kan kin netikihla?"(=Lihen Serusalem kan, kumwail inoukihong ie; kumwail kahukihla ni mwaren tie marahra kan oh kasel kan me kumwail sohte pahn kadirapwahla at limpoak. Liho''I alulahsangirailte, ngehi eri tuhwong. I ahpw pwoalehdi, sohte men kadarala lao I walahng nan imwen ineio, walahng nan pere me I ipwidi ieo.&Silepen kahnimwo kei ahpw kasaingiehdi ni ar doudouseli; I ahpw idek rehrail, “Kumwail sohte kilang ei mwohnlimpoako?” %I kin kohkohseli nan kahnimwo, nan ahl akan oh nanpwungen ihmw kan. I rapahki ei mwohnlimpoako, I rapahki, I ahpw sohte kak diar.}$ uPwohng koaros ni ei kin wonohn nan ei peht I kin ouraman ei mwohnlimpoako; I kin raparapahki, I ahpw sohte kak diar.+#Olao lel engitik en nimenseng eh kin ipido oh rotorot kin sohrala. Pwurodo, ei mwohnlimpoak, rasehng kasel men, rasehng tie wol en nanwel pohn nahna kan en Peder.j"MEi mwohnlimpoak iei ahi, oh ngehi me ah. E kin kamwenge nah pelin sihpw kan nanpwungen kiepw kan!Kumwail saikedi kidi en wel kan, kisin kidi en wel kan, mwohn ar pahn kauwehla at mwetin waino ni eh pahn masalpeseng. Liho Ke rasehng mwuroi men me kin rukuruk nan pwoaren paip. Mweidohng ie I en kilang kaselel en mesomwen oh rong ngilamwahu en ngilomwen.#? Wahntuhke pik kan tepidahr mat; nan wehwe direkilahr pwohtik pwohmwahu en masal en wain akan. Nna, keido ei mwohnlimpoak; ei mwohnlimpoak, kohdo iang ie.{o wahnrohs kan masalpesengier nansapw akan. Met iei ahnsoun kokoul, ngilen mwuroi kin peipeido sang nan mwaht akan.3a Ahnsoun kopou imwiseklahr; keteu tokedier;hI Ei mwohnlimpoak koasoiong ie. Ohlo Nna, keido ei mwohnlimpoak; ei mwohnlimpoak, kohdo iang ie.*M Ei mwohnlimpoak rasehng kasel men, rasehng tie wol pwulopwul men. E kesikesihnen limwahn kehlo. E kilikilengdo nan wenihmwtoko, e mwasamwasahn ie ni didwehweho.taI rong ngilen ei mwohnlimpoak. E tangatang kohdo pohn nahna kan, tangatang kodohng ie pohn kisin dohl kan."=Lihen Serusalem kan, kumwail inoukihong ie, kumwail kahukihla ni mwaren tie marahra kan oh kasel kan me kumwail sohte pahn kedirapwahla at limpoak. LihoOPeh palimeing mihmi pahn moangei, oh peh palimaun kin damwedamwer ie.ykPwurehng kakehlakahkiniehda wahn wain madekeng kan oh katinahkiniehda apel kan! Pwe I luwetkihla ei limlimpoak.OE waielahng nan eh perehn kamadipw oh apihada pohi pilaik en limpoak.B}Rasehng tuhke apel pwoat nanpwungen tuhke kan en nanwel, iei duwen ei karasahiong ei mwohnlimpoak ong ohl teikan. I kin perenki mwomwohd pahn mweteh, oh wah kan me inenen mem nan ewei.mSRasehng kiepw ehu nanpwungen dihpw tekatek kan, iei duwen ei mwohnlimpoak nanpwungen lih akan. LihoR Ihte I wia kisin wahnrohs en nansapw en Saron, kiepw pwoat nan wahu. OhloU %tuhke sidar me pahn wia lohlo en imwata, oh tuhke saiprus me pahn wia denso.r _Soangen omwi silang mwahu, ei mwohnlimpoak; ia uwen omwi kin kaparanihiehda! Dihpw kan pahn wia ata peht;i MIa uwen omw kaselel, ei mwohnlimpoak; ia uwen poaren mesomw kan eh lingalingki omw limpoak! Lihoh KEi mwohnlimpoak rasehng rohs en nansapw akan me kin masal nan mwetin wain kan nan Engkedi. OhloR  Ei mwohnlimpoak pwohtik pwohmwahu en mir ni eh kipekip pohn ei dihdi kat.T  # Ei nanmwarki ketin kipekip nan mwoale, oh pwohmwahu en ei leh kipehdi wasa.M   Se pahn wiahiong uhk ehu elin sihn kohl me silper pahn kapwata. Lihom  U Pitenmoangomw lingan pohn likin sepomw oh mwotoudi ni tepinweromw rasehng kisin takai kesempwal kan.5  e Kowe, ei mwohnlimpoak, ohl akan kin mwasimwasingkin uhk, 2 rasehng oahs wol akan ar kin inangih oahs lih kaselel me kin tangahki tehnweren Parao werennansapw en mahwen kan.E  Kowe me keieu kaselel nanpwaungen lih akan, ia duwe, ke sohte ese wasao? Idawehnowei pelin sihpwo; rapahkihda wasa me noumw kuht kan pahn mwenge ie limwahn impwal kan en silepen sihpw kan.U %Ei mwohnlimpoak, ndahdo mahs, Ia wasa me komw pahn kamwenge ie noumwi sihpw kan? Ia wasa re pahn rukusang ie karakar en ketipin ninsouwas? Dahme I en rapahkinkomwihki nanpwungen silepen sihpw teikan? Ohloj OKumwail dehr wiahkin ie me I me sakanakan pwehki pohn kiliet, pwe karakar en ketipin me kahrehda. Riei ko me lingeringerda pahi oh itonehng ie I en doadoahk nan mwetin wain. Ihme kahrehda sohla ei ahnsoun apwalih paliwereiet.. WLihen Serusalem kan, I me toantoal ahpw masamwahu, toantoal rasehng impwal kan nan sapwtehn en Kedar, ahpw kaselel rasehng kahdeng kaselel kan nan tehnpesen Solomon.d CKomwi ketikiniehda, kita eri tangdoaui; komwi en wiahla ei nanmwarki oh ketikiniehla nan sapwellimomwi pere. Kita pahn pereperenpene, sak wain, oh kalakalapwungki ata limpoak. Iei me lih koaros kin limpoak kihong komwi!q ]Mwaromwi kin katamandohng ie pwohmwahu en kalepemwi; sohte lih emen kak katokihedi eh limpoakohng komwi.Y -Komw kin metik wasa koaros ni paliwereiet; omwi limpoak me inenen iou sang wain.1 aEn Solomon melkahka me keieu kaselel. Lihoxi Koht pahn ketin kadeikada atail wiewia koaros, mehnda ma suwed de mwahu, mehnda ma pil mehkot me wiawi ni rir.' Mwurin mepwukat koaros, mehteieu me I pahn nda: lemmwiki Koht, oh kapwaiada sapwellime mahsen, pwehki ih kahrepe wet me aramas kepikipikihda.$A Samwa, mie ehu soahng tohrohr me ke pahn mwasamwasahn. Ntingdien pwuhk kan pahn wiewiawi kohkohlahte, oh ke pahn pwangada ma ke pahn song sukuhlki koaros. ~9 Koasoi en aramas loalokong kan rasehng tuhke keng me silepen sihpw kan kin doadoahngki pwe re en kaweidki sihpw kan, oh mahsen audapan kan pahn kin momour poatopoat rasehng nihl kan me poasdi teng. Koht me ketikihong kitail, eri, Koht kelehpw me Silepen Sihpw ong kitail koaros.n}U Ohl Loalokongo song en rapahki koasoi kansenamwahu kan, ahpw mahsen kan me e ntingihadahr me mehlel.*|M Pwehki Ohl Loalokongo eh kupwurokong, e usehlahte padahkihong aramas akan dahme e mwahngih. E sukuhlki lepin mahsen audapan akan oh song rapahki uwen ar mehlel. { Meid mwahl oh soh katepe dipwisoun sampah! Iei duwen me Ohl Loalokongo mahsanih. Meid mwahl oh soh katepen mehkoaros nin sampah.zzm Paliwaratail kan pahn pwurehng wiepwella, oh engin atail esingek pahn pwuralahng rehn Koht me ketikihong kitail.zym Sahl silper pahn mwei, oh lamp kohlo pahn pwupwudi ohla; Selin idipil pahn ohla, oh sah en pihl pahn pwalpeseng.%xC Ke pahn kin lengkiki wasa ile kan oh perki aluseli. Ke pahn moangepwetla; oh pahn sohla omw kehlail en wiahda seri, oh sohte mehkot kak kapwurelahng uhk nan soangen mour kehlail wet. Kitail kohkolahng ni wasahn kommoal poatopoat, oh ni imwilah iei mwahiei pahn kadirehla nanial akan.2w] Ke sohla pahn kin rong ngilen mwoarong nanial akan. Ke pil pahn apwal en rong ngilen mehn ngidar pilawa kan, de keseng kan; ahpw ngilen menpihr me pahn kin kapiruhkada.sv_ Ih ahnsowo me pehmw kan, me kin seweseiuk mahso, pahn rerrer, oh nehmw kan me kehlail ahnsou wet, pahn luwetala. Ngihmw kan pahn malaulaula oh ke sohla pahn kak rukoa kisin mwenge, oh mesomwen pahn ediedla sohla nohn kak kilang wasa.u1 Pwe ni ahnsowo, marain en ketipin oh lingan en maram oh usu kan pahn tikitikla rehmw, oh rotorot, rasehng rotorot en mesen keteu, pahn ieiang uhk./t Y Eri, tamanda Sounwiepomw nindokon omw wie pwulopwulte, mwohn rahn akan oh sounpar kansensuwed kan ar pahn leledo ni omw pahn nda, “I solahr nsenamwahuki ei mour.”osW Dehr mweidohng mehkot en kapwunodeiuk de kamedekeiukala. Ke sohte pahn wie pwulopwulte ahnsou reirei.r} Mahnakapw akan, kumwail pereperenki amwail pwulopwul. Kumwail pereperen nindokon amwail pwulopwul. Kumwail wia dahme kumwail inengieng, oh idawehn ineng en nan kapehdamwail kan. Ahpw kumwail tamataman me Koht pahn ketin kadeikada amwail wiewia kan.bw E kin tepikihda koasoi en pweipwei oh imwikihla iahk.zam Dahme aramas kupwurokong men kin koasoia kin kahrehiong eh waunla, ahpw pweipwei men kin pein ohkihla eh koasoi.K` Sohte katepen omw ese kamande sineik, ma sineiko ngalisuhkpenehr._ Ma noumw sile me kohns oh ke sohte edehda, ke pahn doadoahk laudki. E mwahu ke en kin koasoanehdi mahs mwohn omw pahn wia omw doadoahk.m^S Ma ke doadoahk wasahn wiahda takai, takai pahn kauweiukala, ma ke pahn pweik tuwi, ke pahn ohkihla. ] Ma ke pahn weirada pwoahr ehu, ke pahn pwupwudi loale; ma ke pahn wahdpeseng kehl ehu oh pedolong loale, sineik pahn ngalisuhkpene.S\ I kilangehr lidu kan ar dak oahs, a soupeidi kan alialu duwehte lidu kei.e[C Aramas pweipwei kan kin kesepwilda pwe re en kaunda wasa, a sohte me tehk me kepwehpwe kan.QZ Iet sapwung ehu me I kilangehr nin sampah-sapwung me kaun akan wiadahr.Y Ma omw kaun pahn engiengda pahmw, ke dehr pweiekla sang nan deumw; pwe sapwung laud kan kak ale mahk, ma ke mpahi oh meleilei.X Mwomwen eh pweipwei pahn pil kin sansal ong mehn liki kan me e pahn kin tuhwong; e kin kasalehiong aramas koaros me ih pweipwei men.tWa Uhdahn ahnepen mour iei aramas kupwurokong en kin wiahda me pwung oh me pweipwei en kin wiahda me sapwung.V  Loahng mehla kan kak kapwosuwedihala pwoatol en lehn wai ehu, oh kisin mwahi en pweipwei tehkis kakete kauwehla lingan en kupwurokong.iUK Kupwurokong kin mwahusang tehtehn mahwen, ahpw me dipan emente kak kauwehla soahng mwahu tohto.T Rong ngihl tikitik en aramas loalokong men mwahusang rong ngihl kehlail en kaun emen nan mwomwohdpenehn pwihn en aramas pweipwei ehu.S3 I kin koasoia ahnsou koaros me kupwurokong mwahusang kehlail, ahpw sohte emen me medemedewe en ohl semwehmweo eh loalokong de rong dahme e kin nda. R Aramas semwehmwe men kin koukousoan wasao, me loalokong oh kak en doarehla kisin kahnimwo. Ahpw sohte emen me medemedewe duwen ih.Q7 Mie kisin kahnimw tikitik kis me sohte aramas tohto loale. Nanmwarki kehlail men ahpw mahweniongada. E kapilpene oh kaunopada en kauwehla kelepe kan.Py Pil mie ehu soahng tohrohr me I kilangehr, karasepe mwahu ehu en duwen kupwurokong eh kin ale ketingpe nin sampah wet.dOA Ke sohte mwahn kin ese iahd me omw ahnsou pahn leledo. Pwe kitail kin lohdi ni ahnsoun paisuwed eh lelohng kitail ni atail sasairki, rasehng menpihr kan me kin lohdiong nan nsar, de mwahmw akan me kin lohdiong nan uhk.(NI I pil wehwehkidahr ehu soahng tohrohr: me nin sampah wet, me kaidehkin me marahrahn tang kan me kin kalap kana ni weirin tang; kaidehkin me kommwad akan me kin kalap powehdi nan mahwen; kaidehkin me loalokong kan me kin kalap diarada ar mehn komour; kaidehkin me neksang sukuhl kan me kin kalap kepwehpwehla; kaidehkin me koahiek kan me kin kalap lapalapala mwohn aramas; pwe paisuwed kin lelohng aramas koaruhsie.BM} Nantihong doadoahk laud ni soahng koaros me ke pahn wia met, pwe e sohte pahn mie wiewia, de lamalam, de loalokong, de erpit, nan wasahn me melahr akan-oh iei wasa me ke pahn kohla ie.@Ly Dadaurete omw peren ong lih emen me ke poakohng, erein omw mour soh katepe wet me Koht ketikihong uhk nin sampah; pwe ihte pweisomwen met me kohienguhkehr ni omw doadoahk nin sampah.1K] Mesen peren oh nsenamwahu ahnsou koaros.J! Eri, woneweite-tungoatungoale omw tungoal kisin mwenge kan oh pereperen; niminim wain oh nsensenamwahu. Pwe Koht kin ketin pwung mepwukat.zIm Arail limpoak, kailok, oh ineng en nan kapehdirail, iang irail mehla. Re solahr pahn iang wia mehkot nin sampah.H% Ei, me momour kan ese me re pahn mehla, ahpw me melahr akan sohte ese mehkot. Solahr keting ehu pahn kohieng irail; re manoknoklahr douluhl.G Ahpw mehmen me momour nan sapwen me momour kan mie ekis ar koapworopwor; kidi men me momour mwahusang laion emen me melahr.FF Imwilahn aramas koaros duwepenehte, oh met wia sapwung ehu me kin wiawi nin sampah wet. Erein aramas ar kin wie momour, ar lamalam akan kin diren suwed oh iahk, oh re kin mwadangete mehla.iEK Eri, mehnda pwe imwilahn aramas koaros duwepenehte, ong me pwung kan, oh me suwed akan, ong me mwahu kan oh me dipan akan, ong me poadidi kan oh me sohte poadidi kan, ong me kin wia ar meirong oh me sohte kin wia ar meirong. Aramas mwahu men sohte siksang aramas suwed men; aramas emen me kin wiahda eh inou, sohte siksang me sohte kin wiahda eh inou.ID I medemedewe ahnsou reirei duwen ire pwukat koaros oh kilangehr me Koht kin ketin kakaun mwekid en me loalokong oh pwung kan, pil nan ar limpoak de ar kailok. Sohte emen ese dahme mihmi mwowe.)CKahpw sohte kak wehwehkihla dahme Koht ketin wiewia. Ni uwen me ke nannantihong, ke sohte kak diarada. Aramas kupwurokong kan kin kose me re ese, ahpw re sehse.BNi ahnsou me I kin song I en loalokongla oh esehla dahme wiewiawi nin sampah, I diarada me ke kak pepehd nipwong oh nin rahn, AEri, I dehdehkier me aramas emen uhdahn pahn kapakaparan pein ih, pwehki ihte kansenamwahu en eh mour iei en mwengemwenge oh niminim oh kapakaparan pein ih. E pahn kak en wiewia met nindokon eh pahn wie doadoahk nan eh mour me Koht ketikihong nan sampah wet.\@1Eri, met lokaia mwahl ehu. Kilang dahme wiewiawi nin sampah: ekei pak me pwung kan lokolongki dipen me suwed kan, oh me suwed kan ale ketingpen wiewia mwahu en me pwung kan. Eri, I pahn nda me met sohte katepe.?) ahpw aramas suwed kan sohte pahn paiamwahula. Arail mour rasehng mwete ehu oh re pahn mehla ni ar pwulopwul, pwehki ar sohte peikiong Koht.”>5 Aramas dipan emen kakete wiahda dihp laud epwiki, ahpw wie momourte. Eri, I ese dahme re kin nda: “Ma ke pahn peikiong Koht, mehkoaros pahn mwahu,i=K Dahme aramas kan kin mengeiki wiahda sapwung laud? Pwehki ar sohte kin mwadangete ale kalokepe.;<o Ei, I kilangehr aramas suwed kan ar seridi nan sousou, oh aramas akan kin kohkohdo sang ni sousowo oh kapikapinga irail nan kahnimwohte me re wiadahr suwed ie. Met sohte katepe.5;c I kilangehr mepwukat koaros ni ei medemedewe duwen mehkan me kin wiewiawi nin sampah wet, sampah ehu me ekei aramas ahneki manaman, a ekei kin wie lokolok pahn ar manaman.=:sSohte me kak nekidasang pein ih mehla de kasaula rahnen eh mehla. Met iei mahwen ehu me kitail sohte kak pitsang; kitail sohte kak wiahda ehu soangen widing pwe kitail en pitsang.]93Sohte emen rehtail me kin ese dahme pahn pweida oh sohte me kin padahkihong kitail.h8IMie ahnsou mwahu oh ahl mwahu en wia soahng koaros, ahpw soahng kan me kitail ese me malaulau! P~3}}i||{zzOyy6xxLwwvutss%rCqtqpooSnndnmmll k jiiAhsggEffAedd;ccbaa1`+_^^g]]f\\\S[ZZ?YXWWcVUUOTS]RR9QPOdNNMzML[KKJIIxI!H'G=FF;EDCkBAA@??D>==v<<5;:98776554322100///l/.-n,,o+**)5((/'g&%%M$$8#x#A"! _`_9}qpJ]PW   ; u 7. edD)" I pil lella nan wehi pwuko oh kaloke irail kan me kin pwongih dikedik en eni kan, dikedik en eni me tohtohsang nein mehn Sameria oh Serusalem.xCi" I kalowedier kahnimw kan en Kalno oh Karkemis, kahnimw kan en Amad oh Arpad. I kalowedier Sameria oh Damaskus.]B3" E suweiki, mahsanih, “Emenemen nei kaunen sounpei lapalap akan iei nanmwarki men!A" Ahpw pein nanmwarki lapalap en Asiria kupwukupwure koasoandi suwed ong irail. E kupwuredahr me e pahn kamwomwala wehi tohto.k@O" I kadaralahr Asiria pwehn mahweniong wehi ehu me sohte ar koht, aramas ekei me kahredahr ei engieng. I kadarirailla pwe re en kulihasang oh pirapahsang arail dipwisou kan oh tiakedi aramas akan rasehng pwelpar nanial akan.”?{" KAUN-O ketin mahsanih, “Asiria! I doadoahngki Asiria duwehte padda ehu pwe I en kalokehki irail kan me I engieng pah.6>e" Kumwail pahn mehla nan mahwen de wisiksang nin duwen aramas selidi kei. Eri, sapwellimen KAUN-O engieng saikinte tokedi; e ketin kapakapahweite nin lime pwehn kaloke irail. = " Dahme kumwail pahn wia ma Koht pahn ketin kalokei kumwail? Dahme kumwail pahn wia ma e pahn ketikihdo kahpwal sang nan wehi doh ieu? Ia wasa me kumwail pahn tangala ie pwe kumwail en rapahki sawas? Ia wasa me kumwail pahn ekihla ie amwail reken kepwe kan?<)" Kumwail ahpw kin irehdihsang me semwehmwe kan nan ar pwuhng. Met iei duwen amwail kin adihasang dipwisou kan me en liohdi oh me sepwopwou kan.h; K" Meid suwediong kumwail! Kumwail kin wiahda kosonned sapwung me kin kapwalihala nei aramas akan.>:u" Mehn Manase oh Epraim mahwenpene nanpwungarail, oh pil ehupene mahweniong Suda. Eri, sapwellimen KAUN-O engieng saikinte tokedi; e ketin kapakapahweite nin lime pwehn kaloke irail.)9K" Wasa koaros nan sahpwo aramas kin poarseli oh kangala soangen mwenge koaros me re kin diar, ahpw re sohte kin itarki. Re pil kin kangala pein neirail seri kan!H8 " Pwehki KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin engiengdahr, sapwellime kalokolok luluda duwehte kisiniei ehu wasa koaros nan sahpwo pwon oh kamwomwala aramas akan, oh emenemen pahn anahne doare pein ih.A7{" Suwedlahn aramas wie lullul rasehng kisiniei ehu me kin kamwomwala kisin dihpw kan oh dihpw tekatek kan. E luluda rasehng luludahn kisiniei nanwel me uhr en ediniei kin kohda sang ie.c6?" Oh Kaun-o sohte pahn ketin mweidohng emen me pwulopwul pwukat en pitla, oh e sohte pahn ketin kupwur mahkohng emen liohdi pwukat oh seri sepwoupwou kan, pwehki aramas koaros solahr ar koht oh suwedlahr oh mehkoaros me re kin nda kin suwed. Eri, sapwellimen KAUN-O engieng saikinte tokedi; e pahn ketin kapakapahweite nin lime pwehn kaloke irail.l5Q" Irail kan me kin kahluwa aramas pwukat kahluwaiong irail nan ahl sapwung oh kapingirailda douluhl.h4I" Me mah oh waun kan me iei moangarail-oh pwadaikirail iei soukohp kan me kin wia padahk likamw! 3" Ni rahnteieu me KAUN-O pahn ketin kaloke kaun akan en Israel oh towe kan; e pahn ketin lupukasang moangarail oh pwadaikirail kan.~2u" Mehn Israel saikinte koluhla; mehndahte duwen KAUN-O, Wasa Lapalap, eh ketin kaloke irail, re saikinte sohpeiong ih.A1{" Siria ni palimese oh Pilisdia ni palikapi sarapesengier pwe ira en kadallehla Israel. Eri, sapwelllimen KAUN-O engieng saikinte tokedi; e ketin kapakapahweite lime pwehn kaloke irail.U0#" KAUN-O ketin kamwakidadahr arail imwintihti kan pwe re en mahweniong irail.l/Q" “Ihmw kan me wiawihkihda takai pwehl kan pwupwudier, ahpw kitail pahn onehkihda sapahl takai kehlail kan. Tuhke sikamor kan mehn wia lohlo kan paldihsangehr, eri, kitail pahn uhd wiliankihdi tuhke sidar keieu kaselel kan.”*.M" Mehn Israel koaros, koaros me kin kousoan nan kahnimw en Sameria, pahn ese me ih me ketin wiadahr met. Eri met, re aklapalapalahr oh pohnmwahsolahr. Re kin nda,T-!" Kaun-o ahpw ketin wia kadeikepen wehin Israel, ong kadaudok en Seikop kan.I, " Sapwellime manaman pahn wie lapalapala, oh popohl pahn poatopoat nan sapwellime wehi. E pahn ketin kaunda wasa nin duwen kadaudok en Nanmwarki Depit, oh sapwellime manaman pahn poahsoankihda pwung oh pwuhng pahrek, sang met oh pil kohkohlahte. KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin ngoangki kowahlap mepwukat koaros en pweida.q+[" Kisin seri kis ipwidiongkitailehr! Neitail pwutak emen kohiengkitailehr! Oh e pahn ketin wiahla atail kaun. E pahn mwarenki, “Sounkaweid Kupwurokong,” “Koht, Wasa Lapalahpie,” “Sahm Poatopoat,” “Nanmwarkien Popohl.”m*S" Pwe en sounpei kan ar suht koaros, oh ar likou koaros me saminkilahr nta, pahn mwomwkihla kisiniei.h)I" pwehki omwi ketin kauwehla mehn wisik me katoutowihiraillahr, oh mete mehn wokih pwopwerail kan. Komw ketin kalowedier wehio me kin sakosakone sapwellimomwi aramas akan, duwehte omwi ketin kalowedier karis en Midian mahso.!(;" Maing at Kaun, komw ketin kalaudelahr ar peren, oh kadirehkinirailla peren mwuledek. Re kin pereperenki wiepen nin limomwi kan, duwehte aramas akan me kin pereperenki ar kin dolung wahnsahpw, de peren en irail kan me kin nehkpeseng nanpwungarail dipwisou kan me lohdi nan mahwen;'" Aramas akan me weweid nan rotorot kilangehr marain lapalap ehu. Marain ehu dakeradahr irail kan me kin mihmi nan sapwen seukoapworopwor.x& k" Sapwen kadaudok en Sepulon oh Napdali sarohdier ahnsou ehu, ahpw ni ahnsou kohkohdo sahpw pwukat pahn waunla, sang ni Sehd Mediderenien lelahng sahpw palio Pillap Sordan ni palimese, iangahki Kalili wasa me mehn liki kan kin koukousoan ie.[%/"de kilengdiong nanpwel, ahpw sohte mehkot me re pahn kilangada pwe ihte kahpwal oh rotorot, rotorot kamasepwehk ehu me pahn idawehnirailla. Sohte ahl ehu me re pahn kak pitkihsang nan soangen ahnsou apwal wet.P$"Mehn Israel akan pahn kohkohseli nan sahpwo, re pahn pwupwudi oh duhpekla, oh ni ar pahn duhpekla, re pahn lingeringerda oh keriahla ar nanmwarki oh ar Koht. Mwehin ele re pahn saradalahng pahnlahng3#_"A kumwail pahn sapengkin irail, “Kumwail rong dahme KAUN-O ketin padapadahkihong kumwail! Kumwail dehr rong sounketieni, pwe ar koasoi kan sohte kak sewese kumwail.”""Aramas akan pahn ndahng kumwail en kohwei oh kalelapak rehn sounwunani kan oh rehn sounketieni kan me kin wedewedei kemehn kouruhr. Re kin nda, “E konehng aramas en kalelapak rehn ngehn kan, oh ale kaweid rehn me melahr akan pwehn sewese me momour.”7!g"Iet ngehi oh seri kan me KAUN-O ketikihong ie. Iei kiht kilel kei oh sansal mehlel kei ong mehn Israel sang rehn KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me kin ket nan mwoale, Nahna Saion.h I"KAUN-O ketin karirihala pein ih sang sapwellime aramas akan, ahpw I pahn kasikasik oh awiawih._7"Kumwail, nei tohnpadahk kan pahn sinsile oh kolokol mahsen kan me Koht ketikihong ie.S"Me tohto pahn dipekelekel, pwupwudi oh ohla. Re pahn lidipdi oh lohdi.”-"Pwehki ei sarawi kowahlahpie, I wialahr takain kadipekelekel oh lidip ehu me pahn lidipihedi tohn wehin Suda oh Israel, iangahki tohn Serusalem.^5" Tamataman me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me sarawi, ngehite me ke pahn lemmwiki.^5" “Ke dehr iang irail nan arail koasoandi kan; ke dehr masak mehkan me re kin masak.)" KAUN-O ketin mahsanihong ie ni sapwellime roson lapalahpie oh ketin kehkehlingkihong ie I en dehr idawehn elen aramas pwukat. E ahpw mahsanih,5" Kumwail kak koasoanehdi amwail koasoandi kan, ahpw re sohte pahn pweida. Kumwail kak wie koasoakoasoi, ahpw sohte katepe, pwe Koht kin ketiket reht.nU" Kumwail wehi kan, kumwail pokonpene ni amwail masepwehk. Kumwail rong, kumwail sahpw doh kan koaros, kumwail kaunopada amwail tehtehn mahwen nan amwail masepwehk. Ei, kumwail kaunopada amwail tehtehn mahwen nan amwail masepwehk.:m"Irail ahpw pahn pwillahng nan Suda nan lapake me pahn kohda lel ni tepinweren aramas oh kaduhala mehkoaros. Koht kin ketiket rehtail! Roson en lime ko pahn doandoare sapwatail.q["met kahredahr ngehi, Kaun-o, pahn kahrehdo nanmwarkien Asiria iangahki sapwellime karis kan, pwe en mahweniong Suda. Irail pahn kohdo, rasehng ahd kehlail en Pillap Iupreitis ni eh kin lapakehda oh kaduhdi wasa koaros ni keile kan."“Pwehki aramas pwukat ar soikalahr Piletik Siloa . me kin pwilipwil nan Saion, oh rerrerki ar masak Nanmwarki Resin oh Nanmwarki Peka,3a"KAUN-O ahpw ketin pwurehng mahsanihong ie,;o"Pwe mwohn kisin pwutako eh pahn esehla nda ‘Ipa’ oh ‘Ino,’ nanmwarkien Asiria pahn kulihasang dipwisou koaros en Damaskus oh e pahn adihasang kepwe koaros en Sameria.”(I"Eri, mwurin ekis ahnsou ei pwoud liseianda oh naitikihada pwutak emen. Eri, KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Kihong ede ‘Pitipit en Kul-Pitipit en Adihada.’dA"Ke pahn ale sounkadehde koahiek riemen, iei samworo Uraia oh Sekaraia, nein Seperekaia.” /"Eri, KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Ale ehu pelien doaropwe laud oh ntingihediong loale ni nting dehde: ‘Pitipit en Kul, Pitipit en Adihada.’\1"Dohl koaros me wahnsahpw akan poadidier ie mahs pahn dipwidipwkihla tuhke tekatek kahrehda sohla me pahn kohla wasa pwuko. Wasa pwukat pahn wiahla en kou kan wasahn mwenge, oh en sihpw kan wasahn kohkohseli.”#"Aramas akan pahn kin kohla wasa pwuko, wa neirail kesik ketieu kan pwe re en kesik men. Eri, sahpwo pwon pahn diren dihpw suwed oh tekatek.C "Ni ahnsowo, mwetin wain kaselel kan, me ehuehu mwaht tuhkehn wain kid mi loale oh ehu mwetin wain konehng pweipweiki mwohni silper kid, pahn dipwidipwkihla tuhke tekatek oh dihpw suwed." ="uwen milik pwukat sang rehn mahn pwukat pahn itarohng eh anahn akan. Pwe koaros me pahn luhwehdi nan sahpwo pahn kin tungoale pwete oh sukehn loangalap.[ /"“Ni ahnsowo, mehnda ma ohl emen pahn komourala koupwul tehmen oh kuht riemente,V %"“Ni ahnsowo, KAUN-O pahn ketin malipehdo sounseisei men sang palio Iupreitis, iei nanmwarkien Asiria, me pahn koakoahsang pitenmoangamwail oh wunen paliwaramwail, e pahn pil koakoahsang amwail alis kan. 7"Irail koaros pahn kohdo oh audehla nan wahu loal kan oh nan poaren paip kan, oh re pahn audehla wasa me tuhke tekatek kan mie oh nan sahpw mwahu kan.K"“Ni ahnsowo, KAUN-O pahn ketin malipehdo mehn Isip kan, rasehng loahng kan sang nan kahng en pillap doh kan me kuspeneng nan Pillap Nail, oh mehn Asiria kan pahn kohdo rasehng loangalap akan.fE"“KAUN-O pahn ketikidohng pohmwail, oh pohn noumwail aramas akan, oh pohn peneinei en nanmwarkio, soangen rahn apwal ekei me suwed sang ni ahnsou me wehin Israel tohrohrala sang Suda-e pahn ketikihdo nanmwarkien Asiria!~u"Pwe mwohn ahnsou me serio pahn esehla pilada dahme mwahu oh suwed, sapwen nanmwarki riemeno me ke masak pahn tehnla.yk"Ni ahnsou me serio pahn esehla pein pilada dahme mwahu oh suwed, e pahn kin kangkang pwete oh sukehn loangalap.*M"Eri, pein Kaun-o pahn ketikihong kumwail ehu kilelen. Peinakapw emen mie me liseiandahr. E pahn naitikihada nah pwutak emen, oh e pahn kamwarehki ‘Emanuel.’fE" Aiseia eri patohwan, “Eri, kumwail kadaudok en Nanmwarki Depit, kumwail karonge mahs. Kumwail sohte itarki amwail katikitikihalahr en aramas akan ar kanengamah? Kumwail pil men kasongosonge sapwellimen Koht kanengamah?`9" Ahas ahpw sapeng, patohwan, “I sohte pahn peki. I sohte pahn kasongosonge KAUN-O.” " “Peki kilel ehu sang rehn KAUN-O omw Koht; mehnda ma sang wasa loal en wasahn me melahr akan de sang nanleng wasa ileilehie.”/Y" KAUN-O ahpw pwurehng mahsanihong Ahas,C" Pwe Israel kin koapworopworki kahnimw Sameria, oh Sameria kin koapworopworki Nanmwarki Peka, ahpw Nanmwarki Peka me luwet. “Ma kumwail sohte pahn pwoson, kumwail sohte pahn pweida.”=~s"pwe Siria kin koapworopworki Damaskus, oh Damaskus kin koapworopworki Nanmwarki Resin, ahpw nanmwarki Resin me luwet. Oh mwurin sounpar 65 Israel pahn mwomwla, sohla wia wehi ehu.W}'"“Ahpw ngehi, KAUN-O, mahsanih me met sohte pahn wiawi, e sohte pahn pweida;+|O"pwe irail en kohla pelianda Suda oh kauwehla, oh itonehng mehn Suda kan re en iangirailla; re ahpw pahn kasapwilada nein Tapeel pwutako, pwe en wiahla nanmwarki.Q{"Pwe mehn Siria oh Israel, iangahki nanmwarkien Israel, irail inoukipene{zo"Ke ahpw ndaiong Ahas en mwasamwasahn, meleilei, oh en dehr masepwehk de nan kapehd tikitikla. Pwe engieng en Nanmwarki Resin oh mehn Siria kan, oh engieng en Nanmwarki Peka, sohte keper sang ediniei sang ni tuken tuhke riapwoat me ngkingken.sy_"KAUN-O eri mahsanihong Aiseia, “Kohwei, kowe oh noumw pwutak Sear Sasup, . kumwa kohwei oh tuhwong Nanmwarki Ahas. Kumwa pahn tuhwong nanial wasa me sounwia likou kan kin doadoahk ie, ni imwin warawar me uhdihdo sang ni lehn poweo.9xk"Ni nanmwarkien Suda eh karongehda me karis en Siria lelehr nan wehin Israel, ih oh sapwellime aramas koaros ahpw rerrerki ar masepwehkada, duwehte kisin tuhkehn nan kisinieng.[w 1"Ni mwehin Nanmwarki Ahas, nein Sodam, Ahas pahpa kahlapki Usaia, mahwen ahpw wiawi. Resin, nanmwarki en Siria, oh Peka, nein Remalaia, nanmwarkien Israel, ira mahweniong Serusalem; ira ahpw sohte kak kalowehdi.Xv)" Mehnda ma eisek kis ehun aramas pahn luhwehdi nan sahpwo, ahpw irail pil pahn iang mwomwla. Re pahn rasehng tuken tuhke pwoat.” (Tuken tuhke pwoatet kasalehda tepida kapw en sapwellimen Koht aramas akan.)Nu" I pahn kadohwanewei aramas pwukat pwe sahpwo pwon en tehnla douluhl.Rt" Ngehi eri patohwan, kalelapak, “Maing Kaun, ia erein met eh pahn wiawi?” A e ahpw mahsanih, “Kahnimw kan lao pahn ohla oh sohla towe-lao ihmw kan pahn tehnla-lao sahpwo pahn wiahla sapwtehn ehu. s" E pil mahsanihong ie, “Ke pahn kakeptakaila kapehd en aramas pwukat, kaponehla salengarail kan, oh karotongehla masarail kan; pwe re dehr kilang, de rong, de dehdehki. Pwe ma re kilang de rong de dehdehki, re kakete sohpeidohng ie oh ale kamwahuparail.”xri" Ih eri mahsanihong ie I en patohla oh padahkihong aramas akan duwen mahsen pwoatet: “Mehnda ma kumwail rong kanahieng, ahpw kumwail sohte pahn dehdehki; mehnda ma kumwail pahn kilang mwahu, ahpw kumwail sohte pahn ese dahme wiewiawi.”Fq"Ngehi eri rongada kapitien Kaun-o me mahsanih, “Ihs me I pahn kadarala, oh ihs me pahn wia atail meninkeder?” I ahpw sapeng, patohwan, “Iet ngehi, Maing, komwi ketin poaroneiehla.”#p?"Ih eri sairki eweiet mwoaluso, ketihtihki, “Pwehki met eh sairehr kilin ewomwen, omw sapwung kan pahn sohrasanguhkehr, oh dipomw kan pahn lapwadahr.”ooW"Emen mwohmw mpwumpwul ko eri pihrdohng ie, wa mwoalus ngkingken ehu me e tipwahsang pohn pei sarawio.In "I ahpw patohwan, “Solahr ei koapworopwor! I rialahr pwe ei lokaia koaros me samin, oh I kin mihmi nanpwungen aramas me au samin; ahpw mesei kilangehr Nanmwarkio, KAUN-O, Wasa Lapalahpie.”kmO"Ngilarail kan ahpw itikada poahsoan en Tehnpas Sarawio, oh ediniei kadirehla nan Tehnpas Sarawio.l/"Re ahpw kin kokoulki koul pwoatet: “Sarawi, sarawi, sarawi! KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me sarawi! Sampah pwon direkilahr sapwellime lingaling.”:km"Mwohmw mpwumpwul kei ahpw uh kapilpene, emenemen irail ahneki pehnpihr weneu: riau mehn koaduhpwaldi masarail kan, riau mehn kidimpene paliwararail kan, a riau arail mehn pihr. j "Ni sounpar me Nanmwarki Usaia pwoula, I kilangada Kaun-o. E ket nan mwoale ile ieu, sapwellime likou ahpw kadirehla Tehnpas Sarawio.0iY"Ni rahno eh pahn leledo, re pahn ngiringir pohn Israel ni ngihl laud duwehte ngilen madau. Kitail kilang mahs wehiet! Rotorot oh kapwunod! Rotorot kadallelahr marain.h"Sounpei kan ngiringir duwehte laion kan me ahpwtehn kemehla mahn emen oh weuwalahng wasa me sohte emen kak en kihsang irail.Rg"Neirail arep kan me keng, oh neirail kesik ketieu kan onopadahngehr en kesik. Pahnnehn neirail oahs akan kehlail duwehte takai, oh daiahn wararail werennansapw en mahwen kan marahra duwehte kisinieng.*fM"Sohte emen rehrail me pwangada; sohte emen rehrail me dipekelekel. Re sohte mwahn lisoi de meirla. Sohte ehu kateng me mwer; sohte apwoat selin ar suht me ohla.Je "KAUN-O pahn ketin wiahda kilel ehu, kilel en eh pahn ketin malipe wehi doh ieu. E pahn ketin malipehki kapitie pwe re en patohdo sang ni imwin sampah. Oh iet irail samwodohr, wie pipihr kohdo.(dI"KAUN-O ketin engieng pahn sapwellime aramas akan, oh ketin kapalahr lime pwehn kaloke irail. Nahna kan pahn rerada, oh paliweren me melahr akan pahn engiengpene nan ahl akan duwehte kihd. Engieng en KAUN-O sohte pahn tokedi, ahpw e pahn ketin kapahweite nin lime pwehn kalokaloke irail.yck"Eri met, duwen dihpw meng eh kin mwasikala nan kisiniei, iei duwen kalowemwail pahn mwoasoahngotala oh amwail mpwek pahn mengila oh sohrala, pwehki amwail soikalahr dahme KAUN-O Wasa Lapalap, Koht sarawien Israel, ketin padahkihong kitail. b9"Ahpw kisin pweipwei sapwung tikitik kis kin kahrehiong kumwail en kasaledekihala me dipadahr akan, oh sohte mweidohng me mwakelekel kan en ale pwuhng.a-"Meid suwediong kumwail! Kumwail kin ndandkihla amwail kamam sakau! Me kommwad oh sohte kin masak mehkot ni ahnsoun doaloapene sakau kehlail kan!_`7"Meid suwediong kumwail! Kumwail kin kosekose me kumwail me loalokong, uhdahn koahiek.e_C"Meid suwediong kumwail! Kumwail kin kahdaneki me suwed me mwahu oh me mwahu me suwed. Kumwail wekidohng rotorot ni marain oh marain ong ni rotorot. Kumwail wekidala mehkot katik pwehn memla oh mehkot mem pwehn katikala.u^c"Kumwail pahn nda, “KAUN-O en ketin mwadangodo oh wiahla dahme e ketin mahsanih me e pahn wia, pwe kitail en kak kilang. Koht sarawien Israel en ketin kapwaiada sapwellime koasoandi kan; kitail en kilang dahme e ketin kupwukupwure.”S]"Meid suwediong kumwail! Kumwail solahr kak saledeksang nan dipamwail kan.w\g"Sihmpwul kan pahn kangkang reh kan oh sihpw pwulopwul kan pahn kangkang kisin tuhke kan nan mohn kahnimw kan.K["Ahpw KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin kasalehda sapwellime roson ni eh pahn ketin wia dahme pwung, oh e pahn ketin kasalehda sapwellime sarawi ni eh pahn ketin kadeikada sapwellime aramas akan.PZ"Aramas koaros pahn namenekla, oh koaros me aklapalap pahn aktikitikla."Y="Wasahn me melahr akan men kadalleiraillahr, oh ewe sarapesengier. E pahn kadallehla soupeidi kan en Serusalem iangahki pokon en aramas me katakatairong.X)" eri, kumwail pahn wisikasang nin duwen aramas selidi kei. Amwail kaun akan pahn mehkihla duhpek, oh aramas teikan pahn mehkihla ar men nimpil.#W?" Kumwail kin kesekesengki arp oh damporin oh keseng pepeuk, oh niminim wain ni amwail kamadipw kan. Ahpw kumwail sohte wehwehki dahme KAUN-O ketin wiewia,sV_" Meid suwediong kumwail! Kumwail kin pirida nimenseng oh tapihada nim sakau, oh kin sakasakau lel nipwong.U)" Mwetin wain kan nan sahpw eiker limau pahn kihda kalon en wain limaute. Kapakap en weren tuhke eisek pahn kapwarehda kapakap en kohn ehute.”xTi" I rongehr KAUN-O Wasa Lapalap eh mahsanih, “Ihmw pwukat koaros, me kalaimwun oh kaselel pahn tehnla oh ohla.LS"Meid suwediong kumwail! Kumwail pwaindahr ihmw oh sahpw tohto pwehn kapatahiong mehkan me kumwail ahnekier. Kereniong meteikan pahn sohla wasahn ar kousoan, oh kumwail pahn kelehpwkilahr sahpwo.@Ry"Israel iei sapwellimen KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mwetin wain; oh mehn Suda kan, iei sapwellime tuhkehn wain me e ketin padokedi. E ketin kasikasik sang rehrail tiahk mwahu, ahpw kamaramas me re kapwarehda. E ketin kasikasik sang rehrail wiewia pwung, ahpw soh, pwe ngilen me re kapwalihalahr kan me peipeidohng.SQ"I pahn mweidala pwe en wiahla nanwel, sohte me pahn mwatih de apwalih; dihpw suwed oh takatek kan pahn kadirehla. I pahn koasoanehdi pwe depwek kan en dehr kalamwuriheki kisin dingiding en pihl kis.”3P_"“Eri met, I pahn ndaiong kumwail dahme I pahn wiahiong ei mwetin wainet: I pahn kihsang kelepe; I pahn kauwehla kehl kan, pwe mahn lawalo kan en kangala oh tiakpeseng.O"Mie mehkot me I sapwungala oh sohte wiahiong ei mwetin waino? Dahme kahrehda wah kan katingki oh sohte mwahu nin duwen me I kasikasik? N "Eri, kompoakepahio ahpw mahsanih, “Kumwail mehn Serusalem oh Suda kan, kumwail kapwungala nanpwungen ngehi oh ei mwetin waino.1M["E ahpw deipwelihada oh akerasang takai kan loale; e ahpw padokediong loale tuhkehn wain me keieu kaselel. E kauwada wasahn doulik ehu nanwerengeo, oh weirada pwoahr ehu wasahn tiak kreip kan. E ahpw kin kasikasik kreip kaselel sang ni tuhkehn wain kan, ahpw ihte me e dolungada, kreip karer kei.7L i"Kumwail rong pwe I pahn koulkihong kumwail koul pwoatet, koul pwoat duwen en kompoakepahi men eh mwetin wain: Mie en kompoakepahio eh mwetin wain ehu pohn dohl pwelmwahu ehu.K"Sapwellime lingan pahn perehsang kahnimwo karakar en ketipin oh wiahkihla wasao wasa onepek mwahu, wasahn rukusang keteu oh melimel.bJ="Eri, KAUN-O pahn ketikihdo pelien depwek pali ni rahn oh ediniei oh kisiniei marain nipwong, pohn Nahna Saion oh pohn aramas koaros me pahn pokonpene wasao. Sapwellimen Koht lingan pahn pere oh sinsile kahnimwo pwon.I#"Sang ni sapwellimen Kaun-o manaman, e pahn ketin kadeikada oh kamwakelehda wehio oh widensang dipen Serusalem oh nta me kerediongehr wasao.Hw"Aramas koaros me pahn luhwehdi nan Serusalem, me Koht ketin piladahr pwe re en mourla, pahn adanekihla aramas sarawi.~Gu"Ahnsou ehu pahn kohdo me KAUN-O pahn ketin kupwurehda pwe kisin tuhke kan oh tuhke laud koaros nan sahpwo en reireila oh kaselella. Mehn Israel koaros me mourla pahn perenkihda oh pohnmwahsohkihda wahntuhke kan me pwelen sahpwo pahn kapwarehda.KF "Ni ahnsowo eh pahn leledo, lih isimen pahn parokedi ohl emen oh ndahng, “Se kak pein kamwenge oh kalikawih kiht, ahpw menlau pwoudikinkitada, pwe se en dehr namenengkihla at sohte pwopwoud.”E{"Ewen kelen kahnimwo pahn mwahiei oh sengiseng, oh pein kahnimwo pahn duwehla lih emen me kilisou oh mwomwohd nan pwehl.XD)"Ei, ohl akan en kahnimwo, ohl me keieu kehlail kan pahn kamakamala nan mahwen.9Ck"Re pahn pwohsuwedla, re sohla pahn kapwohtik; re sohla pahn katengki kateng kaselel, re pahn katengki sahl sakanakan akan; pitenmoangarail kan sohla pahn kaselel, re pahn moangamadala; re sohla pahn likawih likou kaselel, re pahn likawih likou deipin; arail kaselel pahn wekidekiong ni mehkot kanamenek!vBe"arail likoun liki kan, arail angkasi silik kan, oh silik oh koaduhpwel reirei me kin mi pohn moangarail kan.]A3"arail likou reirei kaselel kan, likouli kan, likou puhp kan, oh neirail pilihs kan;G@"neirail rihng kan me mi ni sendinpehrail oh ni tumwarail kan;c??"oh arail lisoarop akan; luwou en akamanam me kin mi ni pehrail kan oh ni kumwutirail kan;?>y"oh ni pehrail kan. E pahn ketikihsang arail koaduhpwel9=k"Rahn ehu pahn leledo me KAUN-O pahn ketikihsang lihen Serusalem kan mehkoaros me re kin pohnmwahsohki-kapwat akan me re kin kihong ni nehrail, ni moangarail, ni tepinwararail,d<A"Ahpw I pahn kaloke irail-I pahn koakoahsang pitenmoangarail kan pwe re en moangamadala.”L;"KAUN-O ketin mahsanih, “Kilang uwen aklapalap en lihen Serusalem kan! Re kin aluhwei mas ile. Re kin kalakala ahnsou koaros. Re kin kakahk tikitik kohwei, luwou kin wie sekesek ni nehrail kan.:"Sohte amwail pwung en kauwehla nei aramas akan oh widinge me semwehmwe kan. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”9{"KAUN-O pahn ketikidohr me mah kan oh kaun akan en sapwellime aramas akan pwe en ketin kadeik irail. E ketin wiahda iren kedip wet: “Kumwail pirapahla mwetin wain kan, oh nan imwamwail kan direkilahr mehkan me kumwail kihsangehr me semwehmwe kan.}8s" KAUN-O ketin onopadahr pwe en wia sapwellime kopwung; e ketin onopadahr pwe en ketin kadeik sapwellime aramas akan.e7C" Irail kan me kin kihda mwohni kapwalihalahr nei aramas akan, oh me re kin pweipwandohng kan kauniraildahr. Nei aramas ako, amwail kaun akan kaweid suwedihkumwaillahr, pwe kumwail en sehsehla ahl me kumwail en weidla ie.d6A" Ahpw aramas suwed kan pahn ohla; dahme re wiahiong aramas teikan pahn uhd wiawihong irail.|5q" Aramas pwung kan pahn pereperen, oh mehkoaros pahn pweida mwahu rehrail. Re pahn pereperenki wahn ar doadoahk kan.24]" Arail lamalam pirek kan pahn wia mehn kadehdehparail. Diparail kan me sansal duwehte me tohn Sodom wiadahr. Re pahn ohla, oh pein irail me kahredohng pohrail apwal wet. 39"Ei, Serusalem pahn ohla! Suda pahn mwerpeseng! Mehkoaros me re kin nda oh wia kin uhwong KAUN-O; re kasalehda ni sansal duwen ar mwamwahlki pein Koht.2/"Ahpw e pahn sapeng, nda, “Soh! I sohte kak sewesei kumwail. Sohte kenei mwenge oh pil sohte ei likou. Kumwail dehr wiahkiniehla amwail kaun!”<1q"Ahnsou ehu pahn kohdo me peneinei ehute pahn pilada emen sang nan eh peneineiohte oh ndahng, “Kilang, kowe kelehpw me mie omw likou, eri, wiahla at kaun ni ahnsou apwal wet.”'0G"Aramas koaros pahn widiwidingpene nanpwungarail. Me pwulopwul kan pahn sohla wauneki me mah kan, oh aramas soh katepe kan sohte pahn wauneki arail kaun akan.T/!"KAUN-O pahn ketin mweidohng pwutak pwulopwul soakohiek kan en kaunirailda..+"arail kaunen sounpei oh kaunen aramas akan, arail kaunen koperment oh koaros me kin doadoahngki tiahk en akmanaman pwe re en kaunda mwekid kan. -"neirail aramas ndand oh sounpei kan, arail sounkopwung kan oh arail soukohp akan, neirail sounkosetipw oh me lapalap en wehi kan,I, "Eri, KAUN-O Wasa Lapalap, nektehn ketikihsang nan Serusalem oh Suda mehkoaros oh aramas koaros me aramas akan kin koapworopworki. E pahn ketikihsang kanarail kisin mwenge oh nimarail pihl kan,E+"Eri, dehr koapworopworki aramas akan. Pwe dahme re kak wia?r*]"Ni ahnsou me KAUN-O pahn ketido pwehn ketin itikada sampah, aramas akan pahn rukula nan pwoahr akan oh nan pwoaren paip akan pohn dohl takain kan, pwe re en song tangasang sapwellime engieng oh rukusang sapwellime manaman oh lingan.)-"Ni rahno eh pahn leledo, re pahn kesehla dikedik en eni kohl oh silper kan me re wiadahr, oh keseirailla wasa me pwehk oh kelumwud kan mihmi ie.f(E"Aramas akan pahn rukula nan pwoaren paip akan pohn dohl takain kan de weirada pwoahr nan pwehl pwe re en tangasang engieng en KAUN-O oh rukusang sapwellime manaman oh lingan, ni eh pahn ketido pwehn ketin itikada sampah.9'k"Aklapalap en aramas pahn imwisekla, oh pohnmwahsohn aramas pahn mwomwla. Dikedik en eni kan pahn sohrala douluhl, oh sapwellimen KAUN-O lingan kelehpw me pahn sansal ni rahno.9&k"Aklapalap en aramas pahn imwisekla, oh pohnmwahsohn aramas pahn mwomwla. Dikedik en eni kan pahn sohrala douluhl, oh sapwellimen KAUN-O lingan kelehpw me pahn sansal ni rahno.G%"E pahn pil ketin kakihrala sohp me keieu laud oh lingan akan.B$"wasahn doulik ile koaros, oh kelen mahwen kehlail koaros.H# "E pahn ketin kapatapatahla nahna laud akan oh kisin dohl akan,h"I" E pahn ketin kamwomwala tuhke sidar reirei kan en Lepanon oh tuhke ohk koaros nan wehin Pasan.!w" Ni rahno KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin katikitikihala aramas koaros me ahneki manaman, me aklapalap oh pohnmwahso. %" Rahn ehu pahn leledo me aklapalap en aramas pahn imwisekla oh pohnmwahso en aramas pahn mwomwla. Eri, KAUN-O kelehpw me kaping pahn kowohng.4a" Re pahn rukula nan pwoaren paip akan pohn dohl takain kan de weirada pwoahr nan pwehl pwe re en song tangasang engieng en KAUN-O oh rukusang sapwellime manaman oh lingan!]3" Irail koaros pahn sarohdi oh namenekla. Maing KAUN, komw dehr ketin mahkohng irail!hI"Sapwarailo direkilahr dikedik en eni kan, oh re kin pwongih mehkan me pein pehrail kin wiahda.J "Sapwarailo direkilahr silper oh kohl, oh sohte me kak wadekada uwen tohtohn arail dipwisou kesempwal akan. Sapwarailo direkilahr oahs, oh wararail werennansapw en mahwen kan sohte kak wadawad.]3"Maing Koht, komw ketin likidmelielahr sapwellimomwi aramas akan, kadaudok en Seikop kan! Sahpwo direkilahr tiahk en wunahni me mehn Palimese oh Pilisdia kin wiewia. Aramas akan kin wiewia tiahk en mehn liki kan.uc"Eri, kumwail kadaudok en Seikop kan, kumwail kohdo, kitail keid nan marain me KAUN-O kin ketikihong kitail!  "E pahn ketin wia kopwung ong wehi laud kan me kin uhpene. Eri, re pahn wekidohng neirail kedlahs akan ong ni mehn deipwel, oh neirail ketieu kan ong ni naipokos. Sohte ehu wehi pahn pwurehng pelianda ehu wehi, de pil kaunopada nair sounpei kan ong mahwen.E"oh towe kan pahn kin nda, “Nna, kitail kohdalahng pohn dohlen KAUN-O, nan Tehnpas Sarawien Koht en Israel. E ahpw pahn ketin kasalehiong kitail kupwure, pwe kitail en keid nan sapwellime ahl akan. Pwe sapwellimen KAUN-O padahk kin kohsang Serusalem, oh e kin ketin mahseniong sapwellime aramas akan sang Saion.”.U"Ni rahn ekei me pahn kohdo, nahnao, wasa me Tehnpas Sarawio kokouda ie, pahn wiahla nahna keieu ile, ilehsang dohl akan koaros. Wehi tohto pahn kin pokondohng rehi,W )"Mahsen me Koht ketikihong Aiseia, nein Eimwos, me pid duwen Suda oh Serusalem.R "Nin duwen dihpw meng eh kin luluda sang ni kisin lepin semwut okohk kis, iei duwen ohl kehlail kan ar pahn mwomwkihla arail wiewia suwed kan, oh sohte emen me pahn kak en katokihedi kamwomwmwomwla wet.m U"Pwe kumwail pahn duwehla tuhke ohk pwoat me teh kan mengidihsang, oh duwehla mwetuwel me sohte pile.c A"Kumwail pahn sarohkihdi amwail kin pwongih tuhke kan oh wiahda amwail mwetuwel sarawi kan. y"ahpw e pahn ketin kamwomwala koaros me kin wia dihp oh kahngohdiong ih; e pahn ketin kemehla koaros me kin kesehla ih.x k"Pwehki KAUN-O eh ketin pwung, e pahn ketin doarehla Serusalem oh towe kan koaros me kolulahr oh weliakapwalahr; +"I pahn kihong uhk kaun ekei oh sounkaweid kei me duwehte me ke kin ahneki mahs. Eri, Serusalem pahn adanekihla kahnimw pwung, oh loalopwoat.” "I pahn kauwong kumwail limei kat; I pahn kamwakelehki omw silper samin kisiniei mwehl, oh kihsang rehmw omw samin koaros.5 e"Eri, rong dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht manaman en Israel, ketin mahmahsanih, “I pahn dupukohng kumwail, ei imwintihti kan, oh kumwail solahr pahn kansensuwedih ie.  }"Omw kaun akan me kahngohdi oh kin kompoakepahnki sounpirap akan; irail koaros kin perenki ale kisakis ahnsou koaros oh kin ale pweipwei ni ahl sapwung. Re sohte kin doarehla me sepwoupwou kan nan mwoalen kopwung de rong en liohdi kan ar repenpwung.E  "Serusalem, mahs ke duwehte silper, ahpw met solahr katepomw.  "Kahnimw me kin loalopwoat mahso wialahr lih suwed men! Mahso aramas pwung tohr me kin kousoan ie, a met sounkam aramas tohr.l  S"ahpw ma kumwail pahn kahng dukiong ie, eri, kumwail uhdahn pahn mehla. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.V  '"Ma kumwail pahn peikiong ie, eri, kumwail pahn tungoale reken wahnsapwamwail; +"KAUN-O pil mahsanih, “Kumwail kohdo kitail kapwungala mahs ire pwukat. Mehnda ma kumwail weitahtahkilahr dipamwail kan, ahpw I pahn kamwakeleikumwailda duwehla sinoh. Mehnda ma dipamwail wiahla mwahi weitahta douluhl, ahpw kumwail pahn pwetepwetala duwehla wunen sihpw.+ Q"oh esehla wia me pwung. Ngoangki pwe pwuhng pahrek en mie-sewese irail kan me milahr pahn kehnaudek, kihong pwung en me sepwoupwou kan, oh doarehla liohdi kan.” d~}||{rzyyry!xfx wUvuutt:ss#rrqqMpoo#nmmll"kkjhiZhh=gcfeedcbbvaa``;_k^^^/]q\\o[[WZZYY#XpWWV]UTSRRQvQ4PPHONNzMML KKWJIIHHG6FyEE"DFCCKBBA@,?Z>>=^<;;?::X9j88R76@5h43211#00.//5..7-{,,>+B**)`(('y&&%$n#""#!I N.FacqC|A>fL; t b k kxD<"kumwail kanampile aramas akan me kin pwarodo rehmwail. Kumwail tohn wehin Tema, kumwail kihong kisin tungoal aramas akan me sopolahr." Iet mahsen ehu duwen Arepia. Mehn Dedan kan, me seiseiloakseli oh pahn kauwada imwamwail impwal kan nan sapwtehn en Arepia,'" I ahpw sapeng, nda, “Marain en rahn samwodohr, ahpw e pahn pil pwurehng pwongpene. Ma komw men pwurehng kalelapak, pwurodo oh kalelapak.”5~c" Iet mahsen ehu duwen Edom. Aramas emen likwerdohng ie sang Edom, ketihtihki, “Sounsilepe, iahd me pwohnget pahn imwisekla? Ndadohng ie mahs iahd me e pahn rahnpeseng.”-}S" Nei aramas en Israel kan, kumwail koakoahklahr rasehng wahn kohn, ahpw met I pakairkihong kumwail rongamwahu me I rongasangehr KAUN-O Wasa Lapalap, Koht en Israel.P|" Iet re samwodohr! Aramas ekei kohkohdo dake oahs, wad riemen. Sounsilasilo ahpw pakairkihla, patohwan, “Papilon pwupwudier! Dikedik en eni koaros me re kin pwongih ohlahr oh pwupwudier nanpwel.”[{/"Sounsilasilo ahpw werida, nda, “Maing, I sinsile wasaht nipwong oh nin rahn.” z "Ma e pahn kilang aramas ekei me dake oahs kohkohdo, wad riemen, oh ekei aramas dake ahs oh kamel, a en tehk mwahu mwomwarail.”wyg"Kaun-o eri ketin mahsanihong ie, “Kohwei oh kihdi emen silipe oh ndahng en pakairkihdo dahme e pahn kilang.dxA"Nan kaudiahlo kamadipw ehu kaunopadahr; lohs kan perekpeseng pwe tohn kaparo en mwohd loale. Re ahpw tungotungoal oh niminim, ruwes ehu pa mwadangete peido: “Opiser kan, kumwail kaunopada noumwail mehn sansar kan!”w+"Moangeiet sahlieldahr, oh I rerrerki ei masepwehk. I tihwohkilahr nin soutik en leledo, ahpw sohte mehkot mwahu e wadohng ie pwe kamasepwehkte.xvi"Dahme I kilang oh rongehr nan kaudiahlo kadirehkinielahr masepwehk oh medek, medek me rasehng medek en neitik.au;"I udiahlehr kaudiahl kamasepwehk ehu, kaudiahl en pengpengla oh mwomwla ehu. Karis en Elam, kumwail mahwen! Karis en Media, kumwail kapilpene kahnimw kan! Koht pahn ketin katokihedi kalokolok kan me Papilon wiadahr.t "Iet mahsen ehu duwen Papilonia. Rasehng elipip ehu nan sapwtehn, apwal mwuledek ehu pahn kohsang nan sahpw kamasepwehk ehu.tsa"Ni ahnsowo eh pahn leledo, aramas akan me kin kousoan ni oaroahr kan en Pilisdia pahn nda, ‘Kilang duwen aramas akan me kitail koapworopworki pwe re en doandoarei kitail sang nanmwarkien Asiria! Ia duwen atail pahn kak pitla?’ ”qr["Irail ko me koapworopworkihla Sudan oh suweiki duwen Isip pahn lesila, e pahn sohla arail koapworopwor. q"Kaun lapalap en Asiria pahn ketikihla me selidi kan me e kalowehdi sang nan wehi riau pwukat, re pahn kilisou oh sohte suht. Me pwulopwul oh mah, re pahn alialu kohwei kilisou oh sohte suht, kawarail kan pahn sansalada, kahrehiong mehn Isip ar pahn namenekla.Bp}"Ni ahnsou me Asdod lohdi, KAUN-O ahpw ketin mahsanih, “Nei ladu Aiseia kohkohseli kilisou oh sohte suht erein sounpar siluh. Met iei kilel ehu en dahme pahn pweida ong Isip oh Sudan.Eo"Sounpar siluh mwowe KAUN-O ketin mahsanihongehr Aiseia, nein Eimwos en kapwuhrasang eh suht kan oh likoun nsensuwed me e likilikawih. E ahpw kapwaiada oh alialuseli kilisou oh sohte suht. n "Sarkon, nanmwarki lapalap en Asiria, ahpw kadarala kaun lapalap en karis en Asiria pwe en mahweniong kahnimw Asdod nan Pilisdia.4ma"KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin kapaiairailda oh mahsanih, “I pahn kapaiaiukada, Isip, nei aramas; kowe, Asiria, me I kapikada; oh kowe, Israel, nei aramas pilipil.”l'"Ni ahnsowo eh pahn leledo, Israel pahn lapalapala pahrekiong Isip oh Asiria, oh wehi siluh pwukat pahn wiahla mehn kapai ehu ong sampah pwon.Ck"Ni ahnsowo eh pahn leledo, e pahn mie ahllap pwoat nanpwungen Isip oh Asiria. Tohn wehi riau wet pahn seiloakseli nanpwungen wehi pwukat, oh wehi riau pwukat pahn ehupene nan ar kaudok.1j["KAUN-O pahn ketin kaloke mehn Isip, ahpw mwuhr e pahn ketin kansenamwahwihirailla. Re pahn sohpeiong, oh e pahn ketin karonge ar kapakap akan oh kansenamwahwihirailla.Si"KAUN-O pahn ketin kasalehda pein ih ong mehn Isip kan, re ahpw pahn esehla oh kaudokiong, oh patohwandohng meirong oh kisakis kan. Re pahn kin wiahiong ih inou lap kan oh kapwaiada dahme re inoukidahr.Oh"Re pahn wia kilel en KAUN-O, Wasa Lapalap, eh ketiket nan Isip. Ni ahnsou me aramas akan wasao pahn mihla pahn kehnaudok oh peki sawas rehn KAUN-O, e pahn ketin kadarodo mehmen pwe en kapitirailla.g"Ni ahnsowo eh pahn leledo, e pahn mie pei sarawi ehu ong KAUN-O nan wehin Isip oh uhr takai ehu me pahn kasarawihong ih ni irepen Isip.gfG"Ni ahnsowo eh pahn leledo, aramas akan pahn lokaiahki lokaiahn Ipru nan kahnimw limau en Isip. Aramas akan wasao pahn wia arail kahula ni mwaren KAUN-O, Wasa Lapalap. Ehu kahnimw ko pahn adaneki, “Kahnimw en Ketipin.”(eI"Mehn Isip pahn masakada Suda ahnsou koaros me aramas pahn kin katamankin irail koasoandien imwilahn ar mour me KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin kaunopadahng irail.Rd"Rahn ehu pahn kohdo me mehn Isip kan pahn duwehla lih akan me masepwehk. Re pahn rerrerki ar masepwehk ni ar pahn kilang KAUN-O, Wasa Lapalap, eh pahn ketin kapahla nin lime pwe en ketin kaloke irail.`c9"Sohte emen nan Isip, me semwehmwe de kepwehpwe, ndand de soh, pahn kak en kihda sawas.Bb}"KAUN-O ketin kupwurehda pwe re en kihda kaweid pingiping. Met kahrehda Isip eh kin wia mehkoaros ni sapwung oh sansasseli rasehng aramas sakaula men me kin sansasseli nan pein eh mwus.naU" Kaun akan en Soan oh Mempis me pweipwei. Re uhdahn pahn kaweid wehio, ahpw re wiahiong kaweid suwed.7`g" Nanmwarkien Isip, ia sapwellimomwi sounkaweid koahiek ko? Mweinele re pahn kak patohwanohng komwi soangen koasoandi kan me KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin koasoanedier ong Isip.m_S" Pweipwei kei kaun akan en kahnimw Soan! Ohl akan me keieu kupwurokong nan Isip pahn kihda kaweid en aramas pweipwei! Ia duwen ar kak eimah patohwanohng nanmwarkio me irail me wiliandi aramas loalokong oh nanmwarki kan en kawao?S^" sounpahda likou oh tohndoadoahk koahiek kan pahn nsensuwedla oh pahtoula.;]q" Irail kan me kin wiahda likou linen pahn pahtoula;\"Koaros me kin mourki mwahmw akan en nan pillapo pahn nsensuwedla oh sengiseng; e pahn sohla katepen neirail kehs oh uhk en laid kan.V[%"oh wahnsahpw koaros me poadidi ni keilen Pillap Nail pahn mengla oh sohrala.wZg"Dahu kan en pillapo pahn pwohsuwedla ni pihlo eh pahn wie tikitikla. Ahlek oh kisin tuhke teikan pahn mengla,BY"Pilen Nail pahn tikitikla, pihlo pahn kohkohdi oh madada.X-"I pahn pangalahng mehn Isip kan rehn kaun lemei men, rehn nanmwarki lemei men me pahn kaunirailda. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, me mahmahsen.”cW?"I pahn kauwehla en mehn Isip ar koasoandi kan oh kauwehla ar koapworopwor. Re pahn peki neirail dikedik en eni kan en sewese irail, oh rapahki kaweid en sounwinahni kan oh peki ngehn en me melahr akan en kaweid irail.V/"KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn kamwakidada mahwen nanpwungen mehn Isip kan, oh pirien kan pahn uhpene nanpwungarail, kompoakepah men pahn uhwong emen kompoakepah. Kahnimw kan pahn uhpene, oh me men wiahla nanmwarki kan pahn nantihong ihs me ahneki manaman en kaunda wasa.7U i"Iet mahsen ehu duwen Isip. KAUN-O ketiket kodohng Isip, ket pohn pelien depwek pali. Dikedik en eni en Isip kan rerrer mwohn silangi oh nan kapehd en mehn Isip kan tikitikla.:Tm"Ahnsou ehu pahn kohdo me KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketikihda kisakis kan sang nan sahpw wet me mi nanpwungen pillap akan, wehi kehlail oh manaman, me towe kan reirei oh kil medendel, me aramas en sampah koaros kin masak. Re pahn kohdo pohn Nahna Saion, wasa me kaudok kin wiawihong KAUN-O, Wasa Lapalap.US#"Paliweren neirail sounpei kan pahn lekdekla rehn menpihr kan oh mahn lawalo kan. Ni ahnsoun karakar menpihr kan pahn kin kangkang irail, oh ni ahnsoun pou, mahn lawalo kan pahn pil uhd kangkang irail.”FR"Mwohn wahn wain kan ar pahn rikirikpene, ni ar pahn masalpeseng oh pwupwudier, oh wah kan mahlahr, imwintihtio pahn kamwomwala mehn Sudan rasehng naip pwoat eh kin pelehsang rahn wain kan.?Qw"KAUN-O ketin mahsanihong ie, “I pahn mahsendihwei sang nanleng ni meleilei duwehte pwoaik en nipwong ni ahnsoun dolung wahnsahpw, oh ni meleilei duwehte marain en ketipin ni rahn.7Pg"Kumwail rong, kumwail koaros me kin kousoan nin sampah! Kumwail rapahkihda pilaik ehu me pahn wia kilel pwehn epida pohn kumwen nahna kan! Kumwail rong ngilen koronihda kan!CO"Sang nan sahpwo meninkeder lapalap akan kin kohdi nan Pillap Nail dake pwoht me wiawihkihda ahlek. Kumwail pwurala, kumwail meninkeder kan! Kumwail wahla rohng pwoatet ong sapwamwailo me mi nanpwungen pillap akan, sahpw kehlail oh manaman, me towe kan reirei oh kil medendel, me aramas koaros en sampah kin masak.cN A"Palio pillap akan en Sudan mie sahpw ehu wasa me ngilen pehnpihr kan kin peipeido sang ie.M"Re kin kamasepwehk nin soutik, ahpw nimenseng re kin sohrala. Iei met duwen imwilahn aramas koaros me kin kauwehla sapwatail.KL" Wehi kan mwekimwekidier kohdo rasehng iloak en nan madau, Koht ahpw ketin angiangih irail, re ahpw pweiekla oh tangpeseng rasehng pwelpar ni keilen nahna ehu, rasehng dihpw meng nan elipip ehu. K " Wehi kehlail kei mwekididahr rasehng ngiringirisek en nan madau, rasehng ngilen pwuki kan me kin urada oh ngiringisek nan paina.J5" Ahpw mehnda ma re wa oh masalpeseng nimensengohte me ke padokedi, ahpw sohte me pahn dolung wah kan. Pwe ihte kahpwal oh medek mwuledek me pahn mie.0IY" Israel, ke manokelahr Kohto me ketin kapitkumwailla oh doandoarei kumwail rasehng paipalap ehu. Ke ahpw wiahda mwetuwel sarawi kei pwe ke en pwongih koht en liki men.*HM" Ni rahno eh pahn leledo, kahnimw kehlail kan pahn tehnla oh wiahla mohn ihmw duwehte kahnimw kan me mehn Ip oh Amor keselahr ni ar sopohsangehr mehn Israel kan.;Go"Re sohla pahn koapworopworki pei sarawi kan me re wiahkihda pehrail kan, de koapworopworki pein wiepen pehrail kan-kilel en koht lih Asera oh pei sarawien isik warpwohmwahu kan.oFW"Ni rahno eh pahn leledo, aramas akan pahn sohpeiong peki sawas rehn Sounwiepeo, Koht sarawien Israel.wEg"Aramas malaulau me pahn mourla, oh Israel pahn rasehng tuhke olip pwoat me wah kan dondoalehr oh mehte riau de siluh luhwe nan kadoken tuhkeo, de me malaulau me luhwe ni rah karakarahk kan. Ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, me mahmahsen.”'DG"Israel pahn rasehng mwaht ehu me wahnwiht akan paldihsangehr oh rikirikpenesang; e pahn tehnla duwehte mwaht en nan Wahun Repaim ni ahnsoun dolung wahnsahpw. C"KAUN-O ketin mahsanih, “Rahn ehu pahn kohdo me wehi lapalap en Israel pahn imwisekla, oh semwehmwe pahn wiliandi eh reken kepwe.7Bg"E pahn sohla poadoarepen Israel, oh Damaskus pahn sohla uhtohr. Mehn Siria kan me mourla pahn namenekla duwehte mehn Israel kan. Ngehi, KAUN-O Wasa Lapalap, me mahmahsen.”A"Kahnimw kan en Siria pahn tehnla kohkohlahte. Re pahn wiahla wasahn kamwenge sihpw oh kou, oh sohte emen pahn karawansang irail wasao.e@ E"KAUN-O ketin mahsanih, “Damaskus solahr pahn wia ehu kahnimw; e pahn wiahla mohn ihmw ehu.7?g"Eri, met KAUN-O ketin mahsanih, “Nan erein sounpar siluh, en Mohap reken kepwe pahn sohrala. Ni duwen tohtohn aramas, me malaulau me pahn mourla, ahpw re pahn luwetala.”9>m" Iet mahsen me KAUN-O ketin wia duwen Mohap mahs.&=E" Mehn Mohap kan tihwohkilahr kolahng pohn ar nahnao ni wasahn kaudok kan oh ni ar tehnpas sarawi kan pwe re en kapakap, ahpw met pil sohte katepehiong irail.F<" I weiweirengki ei pahtoukihla Mohap, mwahmwahieiki Kir Eres.9;k" Sohte emen me pereperen met nan sahpw kaselel wet. Sohte me ngisingis de kokoul nan mwetin wain kan. Sohte me tietiak kreip kan pwehn wiahkihda wain; ngilen peren imwiseklahr.N:" Eri, met I mwahmwahieiki tuhkehn wain kan en Sipma duwehte ei mwahmwahieiki Saser. Pilenmesei kerkidier Espon oh Eleale, pwehki eh sohte ahnsoun dolung wahnsahpw me pahn kin kaparanda aramas akan.'9G"Mwetuwel kan limwahn Espon oh mwetin wain kan en Sipma mwomwlahr-mwetin wain pwuko me kin kasakawihala kaunen wehi kan. Mie ahnsou ehu me selin tuhkehn wain ko doulahng wasa doh me duwehte kahnimw Saser, oh doulahng palimesehn sapwtehno, oh pil lellahng ni palikapi palio Sehden Mehla.[8/"Mehn Mohap pahn sengiseng pwehki kahpwal akan me re lokolongki. Irail koaros pahn sengiseng ni ar pahn kin tamanda kisin tungoal mwahu kan me re kin tungoale nan kahnimw Kir Eres. E pahn sohla ar koapworopwor.#7?"Mehn Suda ahpw nda, “Se rongehr uwen aklapalap en mehn Mohap. Se wehwehki me re me pohnmwahso oh aklapalap, ahpw ar lokaiahn suwei kan sohte audepe.”S6"Eri, emen kisehn kadaudok en Depit pahn wiahla nanmwarki, oh e pahn ketin kaunda aramas akan ni loalopwoat oh limpoak. E pahn kin mwadang en wia dahme pwung, oh e pahn ketin tehk pwuhng pahrek en mie.)I5 "Mweidohng kiht se en patopato nan sapwamwail. Kumwail doareikitasang irail kan me men kamwomwkitala.” (Kahpwal oh mwomwla pahn imwisekla, oh irail kan me kahpwalihalahr wehiet pahn sohrala.?4w"Re ahpw ndahng mehn Suda, “Kumwail ndahdo mahs dahme se pahn wia. Kumwail doareikitala duwehte tuhke pwoat me mweteh kin kalamwurih wasa ni ahnsoun karakar en ketipin, oh mweidohng se en rukula pahn mwetehmwail. Kiht aramas ekei me sopohsangehr apwal; kumwail ekihkitala wasa me sohte emen kak diar kiht ie.u3c"Re ahpw awiawih ni keilen Pillap Arnon oh sehsehla soandi duwehte menpihr me kin kerewen sang nan pasarail.2 /"Mehn Mohap ako kadarala sihmpwul men nin duwen kisakis ehu ong ih me ketin kakaun nan Serusalem, re kadarala sang nan kahnimw Sela nan sapwtehno.i1K" Pillap akan weitahtahkihla nta nan kisin kahnimw en Dipon, oh Koht pil ketin nekinekidohng aramas akan me kin kousoan wasao mehkot me suwed sang kowahlap. Ei, lapalahn kamaramas pahn wiahwihong koaros me luhwehdi nan Mohap.~0u"Wasa koaros ni irepen Mohap ngilen sengiseng peipeilahng ie. E pil peipeilahng nan kisin kahnimw Eklaim oh Peerelim.a/;"Aramas akan kotelahr Wahun Tuhke Willows, songosong en tangahki ar dipwisou kan koaros.l.Q"Piletik Nimrim madadahr, dihpw kan me mi limwah mengilahr, oh sohte kisin tuhke mour kis luhwehdi.x-i"Mohngiongiet pahtoukilahr Mohap! Aramas akan sopolahngehr nan kisin kahnimw Soar, oh nan Eklad Selisia. Ekei doudalahngehr ni ahl me kohdalahng Luhid, mwahmwahiei nindokon ar kohkohwei; ekei sopolahng Oronaim, wie sengiseng ni ngihl laud.-,S"Mehn Espon oh Eleale weriwer, oh ngilen ar sengiseng peipeilahng wasa doh me duwehte Sahas. Sounpei kan pil rerrerki ar masepwehk; nan kapehdirail kan tikitiklahr.+3"Aramas akan nanial akan likawidahr likoun nsensuwed; oh wasahn tuhpene en aramas akan oh pohn ihmw kan aramas akan wie mwahmwahiei oh sengiseng ie.U*#"Mehn Dipon kan doudalahngehr pohn dohlo pwe re en mwahieiki wasahn kaudoko. Mehn Mohap mwahmwahieiki kahnimw kan en Nepo oh Medepa; re sehkasangehr pitenmoangarail kan oh arail alis kan pwehki ar pahtou.|) s"Iet mahsen ehu duwen Mohap. Kahnimw kan en Ar oh Kir mwomwlahr pwohng teieu, oh sohte me mweseisei nan wehin Mohap.M(" Ia duwen atail pahn sapeng meninkeder kan me kohdo rehtail sang Pilisdia? Kitail pahn ndahng irail me KAUN-O ketin kauwadahr Saion oh sapwellime aramas akan me wie lokolok pahn diar popohl wasao.W''"Kumwail weriwer oh peki sawas, kumwail kahnimw koaros en Pilisdia! Kumwail en rerrer, kumwail koaros! Pelien depwek en pwelpar pali kohkohdo sang paliepeng-iei karis ehu me sohte emen me masepwehk rehrail.w&g"KAUN-O pahn ketin wia sounsilepen me semwehmwe kan en sapwellime aramas akan oh ketin mweidohng irail en ahneki mour onepek mwahu. Ahpw e pahn ketin kadarodo lehk lapalap ehu ong kumwail mehn Pilisdia, oh sohte emen rehmwail pahn mourla.k%O"Mehn Pilisdia, mete me kin wokih kumwail ohlahr, ahpw sohte kahrepen amwail pahn nsenamwahula. Ni sineik men eh kin mehla, emen me suwed sang kin kohdo wiliandi. Kutohr en sineik men kin kasawa wiahda kemisik kamasepwehk men.S$"Iet mahsen ehu me kalohkdahr nan sounpar me Nanmwarki Ahas ketin sipalla.#!"KAUN-O Wasa Lapalap ketin koasoanedier en wia met; e ketin kapalahr nin lime pwehn wia sapwellime kalokolok, oh sohte emen kak katokihedi.^"5"Met iei ei koasoandi ong sampah, oh I kapalahr pehi kan pwe I en kaloke wehi kan.”W!'"I pahn kamwomwala mehn Asiria kan nan sapwei sahpw Israel oh tiakirailpeseng pohn ei nahna kan. I pahn kasaledekihala nei aramas akan sang en mehn Asiria kan ar mehn wisik oh katoutou me re kin lokolongki. "KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin kahulahr mahsanih, “Dahme I koasoanedier pahn pweida. Dahme I kupwuredahr pahn uhdahn wiawi.I "I pahn wiahkihla Papilon sahpw pwelmatak ehu, oh likoht kan pahn kousoanla wasao. I pahn koakoahki Papilon kepenok me pahn koakoahsang mehkoaros. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, me mahmahsen.”8i"KAUN-O Wasa Lapalap ketin mahsanih, “I pahn mahweniong Papilon oh kauwehla. I sohte pahn luhwehkihdi mehkot-sohte seri, sohte emen pahn mourla. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.G"Kamaramas en tepida! Sapwellimen nanmwarki menet pwutak kan pahn kamakamala pwehki dipen arail pahpa kahlap ako. Sohte emen rehrail pahn pwurehng kaunda sampah de kauwada arail kahnimw kan.>u"Pwehki omwi kauwelahr omwi wehi oh kemelahr pein sapwellimomwi aramas akan, komwi sohte pahn seridi duwehte nanmwarki teikan. Sohte emen kisehn omwi peneinei suwed kan pahn mourla.D"ahpw komwi sohte omwi sousou, oh kahlapomwi lekdeklahr pwehn matala. E wonohnehr pahn sounpei kan me melahr nan mahwen, iang irail lekdeklahng nan pwoahr en takai kan, oh tiatipesengier.L"Nanmwarki koaros en sampah wonohnehr nan arail sousou lingan akan,_7"Ih ohlo met me kin kamwomwala kahnimw kan oh wiahkihla sampah sapwtehn ehu? Ih ohlo met me sohte mwahn kin kasaledekihala aramas akan me e salihedier de sohte kin mweidohng re en patopatohla nan uhdakarail kan?”"Me melahr akan pahn sarapeseng oh kangkakil komwi. Re ahpw pahn kalelapak, “Ih ohlo met me kin itikada sampah oh karerehda wehi kan?S"Ahpw soh, pwe komwi ketidilahr wasa keieu loal nan wasahn me melahr akan.Y+"Komwi mahsanih me komwi pahn ketidahla pohn depwek kan oh duwehla Wasa Lapalap.uc" Komwi koasoanedier me komwi pahn ketidahla nanleng oh ketikihdi mwoalomwi pohnangin usu me keieu ileile kan. Komwi kupwukupwure me komwi pahn ket nin duwen nanmwarki men pohn nahnao me mi ni paliepeng wasa me koht kan kin pokonpene ie.!;" Nanmwarkien Papilon, usuhn rahn lingan, komwi pwupwudihsangehr nanleng! Mahs komwi kin ketin kalowehdi wehi kan, ahpw met komwi lekdekdiongehr nanpwel.J " Komwi kin ketin ale wahu sang ni keseng arp kan, ahpw iet pwe komwi pil iangehr ket nan wasahn me melahr akan. Komwi wonohnehr nan peht mwoasoahngot oh pweipweikihdi pilangkes en mwahs.’ ”q[" Irail koaros ahpw likwerlahng, patohwan, ‘Eri, komwi me pil luwet duwehte kiht! Komwi iei pil kiseht!<q" “Wasahn me melahr akan onopadahr en kasamwoh nanmwarkien Papilon. Ngenen irail ko me manaman nin sampah kamwakidadahr wasa. Ngenen nanmwarki kan ketida sang nan mwoalerail kan."Tuhke saipres oh tuhke sidar kan en Lepanon perenkidahr sipallahn nanmwarkio, pwehki solahr emen kak en peleiraildi, mwurin eh sipallahr!kO"Eri, met sampah pwon pereperenkier ar kommoaldier oh popohl, oh koaros kin kokoulki koulen peren.yk"me kin kahpwalihala aramas akan ni ar lingeringer oh sohte kin tokedihsang kalokaloke wehi kan me re kalowehdi.> w"KAUN-O ketin kaimwisekalahr manaman en kaun suwed kan 7"Ni eh pahn ketin wia met, re pahn kin kapailoke nanmwarkien Papilon oh nda: “Nanmwarki lemeio pwupwudier! E solahr pahn pwurehng kahpwalihala emen! "KAUN-O pahn ketin kamaiauwihada mehn Israel sang nan ar medek oh lokolok oh sang nan doadoahk mwuledek me re kin idihdohng re en wia. 5"Wehi tohto pahn sewese mehn Israel kan pwe re en pwurodohng nan sahpw me KAUN-O ketikihongirailehr, oh wehi kan pahn wiahla lidu en Israel wasao. Irail kan me kalowedier Israel pahn uhd lohdi pahn mehn Israel, oh mehn Israel pahn uhd kaunda irail kan me kin kaloke irail mahs.  "KAUN-O pahn ketin pwurehng kupwur kalahngan ong sapwellime mehn Israel kan oh ketin pilirailda pwe en ketin wiahkinirailla sapwellime. E pahn ketin mweidohng irail re en pwurehng kousoan nan sapwarail, oh mehn liki kan pahn patohdo iang irail kousoan wasao.0Y" Ngilen mahn lawalo kan pahn peipeido sang nan imwen doulik kan oh nan tehnpesen nanmwarki kan. En Papilon eh ahnsou kerendohr! Eh rahn akan kereniongehr imwisekla.”C" E pahn wiahla wasahn kousoan en mahn en sapwtehn kan oh wasa me likoht kan pahn wia ie pasarail kan. Osris kan pahn kousoan wasao, oh kuht en wel kan pahn lusulusseli nan mohn ihmw kan.8i" Sohte emen pahn pwurehng kousoan wasao. Sohte mehn Arepia men me seiseiloakseli pahn kauwada imwe impwal wasao, oh sohte silepen sihpw men pahn kamwenge nah pelinsihpw wasao.6e" Papilonia iei wehi me keieu kaselel nanpwungen wehi koaros, oh towe kan kin pohnmwasohki. Ahpw ngehi, KAUN-O pahn kauwehla Papilon duwehte me I wiahiongehr Sodom oh Komora!%" Re pahn kemehkihla mwahnakapw akan neirail arep oh kesik ketieu kan. Re sohte pahn mahkohng seri pwelel kan oh sohte pahn poakehla seri kan..U" KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn kamwakidada mehn Media kan pwe re en mahweniong Papilon. Re sohte kin kesempwalki silper oh sohte kin lohdi pahn songosong en kohl..U" Nindokon ar pahn kilikilengwei sohte kak wia mehkot, neirail seri kan pahn kosdi mehla, imwarail kan pahn pehdsang, oh angkehlail pahn wiawihong arail pwoud kan.”8k" Mehmen me pahn lohdi pahn kamakamkihla kedlahs.3_" “Mehn liki kan me koukousoan nan Papilon pahn sopolahng nan uhdakarail kan, tangpeseng duwehte tie kan me kin tangasang sounkesik kan, rasehng sihpw me sohte silepahr. " I pahn karerehda nanleng, oh sampah pahn pwupwusang nan dewe ni rahn me ngehi, KAUN-O Wasa Lapalap, pahn kasalehda ei engieng.<~s" Irail me pahn luhwehdi kan pahn malaulau sang kohl.S}" KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn wadohng kahpwal pohn sampah oh kaloke aramas suwed koaros pwehki diparail kan. I pahn katikitikihala aramas koaros me aklapalap oh kaloke koaros me pohnmwahso oh lemei.m|S" Usu koaros pahn sohla linge, oh ketipin pahn rotorot ni eh pahn dakada, oh maram pahn sohla marain. {" Rahn en KAUN-O pahn leledohr-rahn kamasepwehk en sapwellime engieng mwuledek. Sampah pahn tehnla, oh me dipan koaros pahn mwomwla.9zk" Irail koaros pahn masepwehkada oh ahneki medek mwuledek, rasehng medek en neitik. Re pahn salohda kilikilengpene nanpwungarail, oh masarail kan pahn weitahtahkihla ar namenek.Oy" Pehn aramas koaros pahn mwoatoredi, oh nan kapehdirail pahn luwetala.lxQ" Weriwerki amwail medek! Rahn en KAUN-O kerendohr, rahn me Wasa Lapalap pahn ketin kamwomwala wasa.uwc" Re kohkohdo sang nan sahpw doh kan me mi ni imwin sampah. KAUN-O ketiket kohdo pwehn kamwomwala wehi unsek.Kv" Kumwail rong mwoarong pohn nahna kan-ngilen lapalahn pokon en aramas ehu, ngilen wehi kan oh sahpw akan me pokopokonpene. KAUN en karis kan ketin kaukaunopada sapwellime sounpei kan ong mahwen. u " KAUN-O ketin malipedohr sapwellime sounpei dingngang kan pwe re en wia mahwen sarawi oh kaloke irail kan me e ketin engieng pah.5tc" Kumwail apihada pilaik en mahwen pohn dohl tehn ehu! Wering sounpei kan oh kapahda pehmwail ni ruwes eh pahn wiawi pwe kumwail en mahweniong ewen kelen kahnimw aklapalapo.Vs '" Iet mahsen ehu duwen Papilon, me Aiseia, nein Eimwos patohwan sang rehn Koht.r" Koaros me kin kousoan nan Saion en ngisingis oh kokoul! Koht sarawien Israel me manaman, oh e kin ketin ieiang sapwellime aramas akan.”hqI" Kumwail kouliong KAUN-O pwehki wiepen nin lime lapalap akan. Sampah pwon en rong rohng pwukat.{po" Rahn ehu pahn kohdo me aramas akan pahn koulki koul pwoatet, “Kumwail kapingkalahngan ong KAUN-O! Kumwail likwerih pwehn ketin sewesei kumwail! Kumwail lohkiong wehi koaros wiepen nin lime kan! Kumwail lohkiong irail uwen sapwellime roson!#o?" Duwen pihl lemwulemwur eh kin kansenamwahwih me men nimpildahr, iei duwen sapwellimen Koht aramas akan ar pahn perenda ni eh pahn ketin komourirailla.”n" Koht me ei sounkomour; I pahn liki oh sohte masak mehkot. KAUN-O me ketikihdo ei manaman oh ei kehl; iei ih me ei sounkomour.Am }" Rahn ehu pahn kohdo me aramas akan pahn koulki koul pwoatet, “I kapinga komwi, Maing KAUN! Komwi ketin engieng pahi, ahpw met komwi ketin kansenamwahwihiehla oh solahr ketin engieng.>lu" E pahn mie ahllap pwoat sang nan Asiria ong sapwellime aramas akan en Israel me luhwehdi wasao, duwehte eh mie ahllap pwoat ong ar pahpa kahlap ako ni ahnsou me re mweselsang Isip.?kw" KAUN-O pahn ketin kamadahda Dahun Sues, oh ketikihdo kisinieng karakar ehu pwehn kamadahda Iupreitis, ihte piletik isipwoat me pahn luhwehdi, pwe aramas en kak keidla nan ngalangal.Uj#" Re pahn ehupene oh mahweniong Pilisdia ni palikapi oh wahsang en aramas akan me kin kousoan ni palimese ar dipwisou kesempwal kan. Re pahn kalowehdi mehn Edom oh Mohap, oh mehn Ammon pahn peikiong irail.ai;" Wehin Israel solahr pahn peiriniong Suda, oh Suda solahr pahn wia imwintihti en Israel.3h_" Kaun-o pahn ketin apihada pilaik ehu pwehn ketin kasalehiong wehi kan me e pahn pwurehng ketikipene mehn Israel oh Suda oh kapwureiraildo sang ni keimw pahieu en sampah. g " Ni rahno eh pahn leledo, Kaun-o pahn ketin pwurehng doadoahngki sapwellime manaman oh kasapahldohng nan uhdakarail sapwellime aramas me luhwehdi nan Asiria oh Isip, nan wehin Padros, Sudan, Elam, Papilonia, oh Amad, oh ni oaroahr kan oh ni kisin deke kan.$fA" Rahn ehu pahn kohdo me nanmwarki kapw emen sang ni kadaudok en Depit pahn wiahla kilel ong wehi kan. Re pahn pokonpene nan sapwellime kahnimw oh kawauwih.1e[" Sohte meninkau de mehkot suwed pahn mie nan Saion, sapwellimen Koht dohl sarawio. Pwe sampah pahn direkihla kupwurokong en KAUN-O, duwehte madau eh kin direkihla pihl.Wd'" Seri pwelel men sohte pahn ohla ma e pahn mwadong limwahn sineik pwoisin men. c" Kou kan oh pehr kan pahn kin mwengepene, neirail kan pahn kin wendipene ni popohl. Laion kan pahn kin kang dihpw duwehte kou kan.Sb" Kidi en wel kan oh sihpw kan pahn kousoanpene ni popohl, lepard kan pahn kin wendi mpen kisin kuht kan. Koupwul kan oh laion pwulopwul kan pahn kin mwengepene, oh kisin seri kan me pahn wia sileparail.Ma" E pahn ketin kaunkihda sapwellime aramas akan pwuhng oh loalopwoat.:`m" E pahn ketin kadeik me semwehmwe kan nin duwen me pwung, oh doare pwungen me paisuwed kan. E pahn ketin kalokehki aramas akan oh kemehkihla me dipan akan sapwellime mahsen kan._" pwe e pahn ketin perenki kapwaiada kupwure. E sohte pahn ketin kadeikada sang ni me e kin mahsanihete de ketin karongehte.+^O" E pahn ketin kupwurokongki ngenen KAUN-O. E pahn ketin kaunkihda sapwellime aramas akan kupwurokong oh erpit. E pahn ketin mwahngih kupwur en KAUN-O oh lammwiki,N] " Kadaudok en Nanmwarki Depit rasehng tuhke pwoat me paldier; ahpw, duwen pons kapw kei kin wosada sang nin tuken tuhkeo, ih duwen nanmwarki kapw men pahn pwarada sang ni kadaudok en Nanmwarki Depit."\=" "KAUN-O pahn ketin lopukiraildi rasehng tuhke kan nanwerengen wel me sile kin lopukedi, pil duwehte tuhke me keieu kaselel kan en Lepanon eh kin raukedi.)[K" !KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin keseiraildi rasehng rahntuhke me palasang ni tuhke pwoat. Me keieu aklapalap oh keieu ileile rehrail pahn lopidi oh namenekla.Z}" Rahnwet imwintihti ko miher nan kisin kahnimw en Nop, oh re roakoaroak kumwut ong Nahna Saion, nan kahnimw en Serusalem.;Yq" Mehn Madmena oh Kepim tangatangehr reperepen mour.^X5" Kumwail weriwer, tohn Kallim! Kumwail rong, tohn Laisa! Kumwail sapeng, tohn Anadod!W/" Re kotelahr wasahn koto oh pahn pweidi nan Kepa! Tohn kisin kahnimw Rama masepwehkadahr, oh tohn kahnimw en Nanmwarki Sohl nan Kipea tangehrdoui.sV_" Karis en imwintihtio kalowedier kahnimw Ai. Re dauliher Mikron! Re pwilikihdi ar dipwisou kan nan Mikmas!"U=" Ni ahnsowo eh pahn leledo, I pahn kasaledekihkumwailla sang pahn manaman en Asiria, oh arail mehn wisik solahr pahn katoutouwih pohn pwopwomwail kan.”'TG" Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn wokihkin irail nei mehn wowoki duwehte me I wiahiong mehn Midian ni Paip Orep. I pahn kaloke Asiria duwehte ei kaloke Isip.^S5" Mwurin ahnsou tehr kis I sohla pahn kalokei kumwail, I ahpw pahn uhd kamwomwirailla.QR" KAUN-O Wasa Lapalahpie ketin mahsanihong sapwellime aramas akan me kin kousoan nan Saion, “Kumwail dehr masak mehn Asiria kan, mehnda me re kalokei kumwail duwehte me mehn Isip ko kin epwehnki wia. Q" Ei, wasa koaros nan sahpwo pwon KAUN-O Wasa Lapalahpie, pahn ketin kamwomwala, nin duwen me e ketin mahsanih me e pahn ketin wia.0PY" Mehndahte mehn Israel kan ar inenen tohto rasehng pihk en ni oaroahr, ahpw me malaulau me pahn sapahldo. Pwe mwomwlahn aramas wie neknekohng irail kan me konehng ale.XO)" Me malaulau rehn mehn Israel kan me pahn sapahldohng arail Koht me manamahnie.6Ne" Ahnsou ehu kohkohdo me mehn Israel ko me mourla pahn sohla koapworopworki wehio me kereniong kamwomwirailla. Re pahn uhdahn likihala KAUN-O, Koht sarawien Israel ni mehlel.MM" Tuhke malaulau pahn luhwehdi, me seri men pil pahn kakete wadekada.yLk" Nanwel me tuhke tohto mie oh mwaht akan pahn mwomwla douluhl, duwehte soumwahu laud me kin kemehla aramas emen.;Ko" Koht, marain en Israel, pahn wiahla kisiniei. Koht sarawien Israel pahn ketin luluda, me ni rahnteieu pahn kamwasikahla mehkoaros, pil iangahki kisin tuhke oh tuhke tekatek kan.>Ju" KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin kadarodo soumwahu pwehn ketin kalokehki irail kan me medkilahr kisin tungoal mwahu kan. Kisiniei pahn wie lullul nan paliwararail kan sohte tokedi.I" Ahpw KAUN-O ketin mahsanih, “Kakete sile pwoat en nda me e kehlail sang aramas meno me wie doadoahngki? Ia duwe, rasaras kakete kesempwal sang aramas meno me wie rasaraski? Sohte padda pwoat kin pwekada aramas emen; a aramas me kin pwekada padda.”H " Wehi kan en sampah rasehng pesen menpihr ehu, oh I rikpene arail reken kepwe kan rasehng aramas ar kin rikpene kutohr en menpihr kan. Sohte mwahn menpihr men kamwakid eh pehnpihr pwehn karawankin ie; sohte kisin menpihr kis sarapeseng pwehn wering ie!” G " Nanmwarki lapalap en Asiria suweiki, mahsanih, “Ngehi me pein wiadahr mepwukat. I me kehlail oh loalokong oh koahiek. I kiedpesengier irepen wehi kan oh kihsang arail dipwisou kan. I tiakpesengier aramas akan me kin kousoan wasa pwuko rasehng kouwol men.GF" Ahpw Kaun-o ketin mahsanih, “Ni ei pahn kanekehla dahme I wiewia pohn Nahna Saion oh nan Serusalem, I pahn kalokehki nanmwarki lapalap en Asiria eh lokaiahn suwei oh pohnmwahso koaros.”E'" I kamwomwalahr Sameria oh eh dikedik en eni kan koaros, oh I pil pahn wiahiong Serusalem oh sansal likamw akan me re kin kaudokiong wasao.” Z~~A}}B||Y{zz=yxwvv?u]tt@sszrr)qqp!onn#mllk[jjiiHhggUfeeMd}ccb;a``u` __^^P^]]\[[ZYYgXvX8WuW VfUTTSRQPPONN MvLLbKK`KJpJ II4HGFFEE DDCBAA@J?v?>>=<G"Ma kumwail pahn salongasang nan ahlo oh kolahng ni palimeing de maun, kumwail pahn rong kapitie sang mwurimwail me mahsanih, “Iet ahlo. kumwail idawehn.”=!"KAUN-O pahn ketikihong kumwail nan apwal, ahpw pein ih pahn ket rehmwail pwe en ketin padahkih kumwail, oh kumwail solahr pahn rapahki ih.*<M"Kumwail kan me kin kousoan nan Serusalem solahr pahn mwahiei. KAUN-O me kupwurkalahngan, oh ni amwail pahn peki sapwellime sawas, e pahn ketin kupwurei kumwail.%;C"Ahpw KAUN-O ketin kaunopada en kupwurmahk oh kalahngan ong kumwail, pwehki eh kin ketin wia me pwung ahnsou koaros. Meid pai irail kan me kin likih KAUN-O._:7"Ma kumwail pahn kilang imwintihti men, a me kid rehmwail pahn tang; a ma me limmen, kumwail koaros pahn tangdoaui. Sohte emen noumwail sounpei kan pahn luhwe, ihte tuhkehn pilaik pwoat me pahn luhwehdi pohn dohlo.9-"A ih me kumwail wiahn: kumwail koasoanehdi kumwail en tangasang amwail imwintihti kan ni amwail pahn dake oahs marahra kan. Eri, kumwail me pwung! Kumwail uhdahn anahne pitla. Kumwail lemeleme me noumwail oahs akan me marahra, ahpw me pwakipwakih kumwail kan marahrahsang._87"KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Me Sarawien Israel, ketin mahsanihong aramas pwukat, “Kumwail pwurodo oh koapworopworkin ie, pwe kumwail en kehlailla oh saledeksang amwail kahpwal akan.” Ahpw kumwail kahng kapwaiada.87i"Kumwail pahn pwaltikpeseng, rasehng sah me wiawihkihda pwehl, ohla douluhl oh sohte dipere ehu me aramas kak kolkihda mwoalus, de idipkihda kisin pihl kis sang nan pwarer.”6y" Kumwail dipadahr! Kumwail rasehng dihd ileile ehu me pwalpeseng sang powe lel pah; eri, kumwail pahn mwadang rengkidi.+5O" Ahpw iet mahsen en Koht sarawien Israel: “Kumwail kin pohnsehse dahme I kin padahkihong kumwail, ahpw kumwail kin koapworopworkihte amwail kamaramas oh widing.r4]" Kumwail keisang mwoht, dehr kedirepwei kiht. Se soh mwahn men rong duwen amwail Koht sarawien Israel.”^35" Re kin ndahng soukohp kan en nennenla, oh kin ndahng irail, “Kumwail dehr padahkihong kiht dahme pwung. Ahpw kumwail padahkihong kiht dahme se kin men rong. Kumwail piseksang kiht pwe se pahn kolokolete nsenat.2{" Irail kin kahngohdiong Koht ahnsou koaros, likamw ahnsou koaros, oh kahng rong sapwellimen KAUN-O padahk ahnsou koaros.1#"Koht ketin mahsanihong ie I en ntingihedi nan pwuhk ehu duwen iren mouren aramas pwukat, pwe en wia kadehde poatopoat ong pein arail suwed.0y"Sohte katepen sawas me Isip kak kihda, ihme kahrehda I kihong Isip adamwahl wet, ‘Mahn Likemisek Sohte Keper.’ ”/'"Iet mahsen en Koht duwen mahn akan nan sapwtehn ni palieir: “Weliaparail kan pahn keid wasa keper, wasa me laion kan kin mihmi ie, iangahki sineik pwoisin oh sineik pihr kan. Neirail ahs oh kamel kan weuwa mehn kisakis pweilaud ong wehi ehu me sohte kak sewese irail.."ahpw mehn Suda kan pahn koluhkihla ar koapworopworki wehio me keseulikilik, wehi me sohte kin sewese irail nan arail kasikasik sawas.”N-"Mehnda ma weliaparail lellahngehr nan kahnimw Soan oh Anes nan Isip,,-"Ahpw sohte sapwellimen nanmwarkio manaman en sewese irail, ihme kahrehda arail sawas sang Isip sohte pahn pweida, pwe kauparailte me pahn wiawi.0+Y"Re kin rapahki sawasaparail sang Isip, ni ar sohte kin ale kaweid sang rehi. Re kin men Isip en doandoare irail, ihme kahrehda re kin koapworopworki nanmwarkien Isip.:* o"KAUN-O mahsanih, “Meid suwediong irail kan me kaunda Suda, pwehki ar kahngohdiong ie. Re kin kapwaiada koasoandi kei me kin uhwong kupwurei. Re kin katohtohwehla diparail kan.s)_"Aramas pweipwei kan pahn esehla wehwehki, oh irail kan me kin lipilipahned pahn perenkihda ale padahk.”/(W"Ni amwail pahn kilang seri kan me I pahn kihong kumwail, eri, kumwail ahpw pahn esehla me ngehi iei Koht sarawien Israel. Kumwail pahn waunekin ie oh lemmwikiniehla.M'"Eri met, KAUN-O, Koht en Israel, me ketin kapitala Eipraam sang nan apwal, ketin mahsanih, “Nei aramas akan, kumwail solahr pahn namenek, masamwail kan solahr pahn pohpohsuwedki amwail namenek.K&"Koht pahn ketin kaloke irail kan me kin kauwehla eden meteikan, irail kan me kin katokihedi kalokepen me dipan akan oh irail kan me kin kinehda likamw pwe aramas lelepek kan en dehr ale pwuhng.y%k"Met pahn wia imwilahn irail kan me kin kahpwalihala meteikan oh mwamwahliki Koht. Me dipan koaros pahn mwomwla.r$]"Me semwehmwe oh aktikitik kan pahn pwurehng diar peren me kin pwilisang KAUN-O, Koht sarawien en Israel.,#Q"Ni rahno eh pahn leledo, me salongopon kan pahn kak rong pwuhk ehu eh pahn wadawad ni ngihl laud, oh me maskun kan, me kin mihmi nan rotorot, pahn kilangada wasa.""Lepin kahso ketihtihki, mwurin ahnsou kis nanwel mosulo pahn wiahla wasahn mwetuwel, oh mwetuwelo pahn pwurehng nanwella.z!m"Re kin wekidala mehkoaros. Mehnia me keieu kesempwal, sounwia einpwoat de pwehl en wiahda einpwoat? Mie mehkot me aramas wiahda kak ndahng aramaso, “Kaidehn kowe me wiaiehda”? De e kak ndahng aramaso, “Ke sohte ese dahme ke wiewia”?8 i"Irail kan me songosong en karirihala ar koasoandi kan sang KAUN-O pahn ohla! Re kin wiahda ar koasoandi kan ni rir oh lemeleme me sohte emen me kilang de ese dahme re wiewia.#?"Eri, I pahn kaluskinirailda ei mwekid kapwuriamwei kan. Irail kan me loalokong pahn wiahla aramas pweipwei, oh arail koahiek koaros pahn sohla katepe.”s_" Kaun-o ketin mahsanih, “Aramas pwukat kin nda me re kin kaudokiong ie, ahpw sohte audepen ar koasoi kan, oh mohngiongirail dohsang ie. Mwomwen arail mour en souleng kin pwilisang kosonned oh tiahk en aramas, me re pein wadlikihala." Ma kumwail pahn kihong aramas emen me sehse wadawad oh peki en wadekohng kumwail, e pahn ndahng kumwail me e sehse wadawad. " Wehwehn kaudiahl kan me wiawihongehr soukohp koaros pahn rirsang kumwail; e pahn rasehng pelien doaropwe ehu me sidahmplahr. Ma kumwail pahn walahng aramas emen me ese wadawad oh peki en wadekohng kumwail, e pahn nda me e sohte kak wadek pwehki eh sidahmpehr.B}" KAUN-O ketin kupwuredahr kumwail en lusulusoi, oh onopadahr kumwail en meirla oh meirkelikla. Soukohp kan me pahn wia pwoaren mesen aramas akan, ahpw Koht ketin kakunlahr masarail kan.K" Kumwail wenla mwowe oh wiewia tiahk en pweipwei! Kumwail wenla mwowe oh wiewia tiahk en aramas maskun! Kumwail sakaula ni amwail sohte nim wain! Wasawasasseli ni amwail sohte nim dingiding ehu!-S"Wehi koaros me pokonpenehr pwe re en mahweniong Serusalem pahn rasehng aramas duhpeklahr emen me ouramandahr me e wie mwengemwenge, e ahpw pirida ni eh duhpek, de rasehng aramas emen me mehkilahr eh men nimpil, e ahpw ouramanda me e wie nimnimpil, e ahpw pirida nan kepinwere ngalangaladahr.2]"eri, karis en wehi kan me mahmahweniong kahnimw en pei sarawien Koht-arail tehtehn mahwen kan-mehkoaros-pahn sohrala rasehng ouraman ehu, rasehng madamadau ehu nipwong. "KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin kapitkinuhkala posopos en nansapwe oh rerrer en sahpw. E pahn ketikihdo melimel oh kisiniei laud;C"Serusalem, mehn liki koaros me pahn mahweniong uhk pahn koakoahkla rasehng pwelpar, oh neirail karis kan pahn masepwehkada oh pihrpeseng rasehng dihpw meng. Mwadangete ni sohte kasikpe,yk"Serusalem pahn rasehng ngehn ehu me nannantihong en lokaia sang pahn pwehl, ngilikir peipeido sang nan pwelpar.G"Koht pahn ketin mahweniong kahnimwo, kapilpene, oh kalowehdi.J "oh Koht ahpw pahn ketikihdo kahpwal laud pohn kahnimwo me adaneki “Pei sarawien Koht.” Mwahiei oh sengiseng laud pahn mie, oh kahnimwo pwon pahn duwehla pei sarawi ehu me kidikidkihla nta.: o"Serusalem, pei sarawien Koht, pahn ohla! Kahnimw me Depit kauwada ie imwe impwal pahn ohla! Sounpar ehu de riau en leledo oh imwisekla, iangahki kamadipw oh sarawi lapalap akan,"="Soangen kupwurokong pwukat koaros pwilisang rehn KAUN-O Wasa Lapalap. Koasoandi kan me sang rehn Koht me diren kupwurokong, oh kin pweida ahnsou koaros.:m"E sohte kin kauwehla wahn kohn kan ni eh kin kamwakamwakele sohte tokedi, oh e ese duwen eh pahn kamwakele ni eh kin tangahki kuruma powe pwe en dehr kamwutepene wahn kohn kan.!"E sohte mwahn kin doadoahngki lepin tuhke toutou pwehn poakiheki werentuhkehn doal mwenge kan, ahpw e kin doadoahngki kisin tuhke marahra.V%"E kin ese dahme e pahn wiahiong eh mwahto, pwehki Koht me ketin padahkihong.3 _"Ni eh kin kaunopadahr pwehlo, e kin padokedi werentuhkehn doalo kisin mwenge kan, e kin padokedi kohn oh parli, oh padokedi soangen wahnsahpw teikan ni keilen eh mwahto.f E"Sohte soumwet men kin deideipwelih eh mwaht ahnsou koaros oh onopadahng en padok werentuhke.Y +"Kumwail rong dahme I ndinda; kumwail kanahieng rong dahme I ndindaiong kumwail.f E"Kumwail dehr kouruhrki mehkan me I wie kehkehlingkihong kumwail! Ma kumwail pahn kouruhrki, e ahpwte pahn apwala ong kumwail en pitsang. I rongehr duwen sapwellimen KAUN-O Wasa Lapalap koasoandien kamwomwala wehiet pwon. "KAUN-O pahn ketin wia sapwellime mahwen duwehte me e wiadahr nin Nahna Perasim oh nan wahun Kipeon, pwe en wia dahme e ketin kupwukupwure-kapwuriamwei wiepen nin lime. E pahn ketin kaimwisekala sapwellime doadoahk, doadoahk me kitail sohte kak wehwehki.6e"Kumwail pahn duwehte ohl meno nan mahsen audapan ko, me song en meirla nan peht ehu me mwotomwot ong paliwere, iangahki pilangkes tikitik ehu me sohte kak pwaindi paliwere.L"E pahn lellel kumwail sohte kommoal, e pahn wiewiawi nimenseng koaros. Kumwail pahn wie lokolongki nipwong nin rahn. Mahsen kapw koaros sang rehn Koht pahn kahrehiong kumwail masepwehk mwuledek!)K"Inou me kumwail wiahiongehr mehla pahn kasohrala, oh inou me kumwail wiahiong wasahn me melahr akan pahn kamala. Ni kahpwal eh pahn leledo, kumwail pahn lohdi.zm"Eri, pwuhng me pahn wia mehn sosohng en poahsoan wet, oh lelepek me pahn wia mehn sosohng en kainenehda.” Eri, keteu aihs takai pahn koakoahsang likamw koaros me kumwail kin momourki, oh lapake pahn kamwomwala amwail wasahn rukula kan.”{"Eri, iet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: “I pahn kihdiong Saion poahsoan teng oh kehlail ehu. I ahpw pahn koasoanehdi takain pwukekeimw teng ehu, me lepin mahsen pwukat pahn ntinting powe, ‘Pwoson kehlail iei pwoson me pil kin dadaur.’gG"Kumwail kin suweiki me dene kumwail wiahda inou ehu ong wasahn me melahr akan. Me dene kumwail pahn pitsang kahpwal laud ni eh pahn leledo, pwehki amwail koapworopworki amwail mour likamw oh widing pwe en doareikumwailla.|q"Eri, kumwail aramas aklapalap akan, me kin kakaun aramas pwukat nan Serusalem, kumwail rong dahme KAUN-O mahsanih.ve" Iei me kahrehda KAUN-O pahn ketin oaretikihong kumwail sapwellime padahk mwahu, oh pahn kapwukapwurehiong. Eri, kumwail ahpw pahn dipekelekel ni kahk koaros me kumwail pahn wia. Kumwail pahn lipwalipwada, lohdi oh mihla nan selipamwail.mS" E ketin mahsanihong kumwail koaros kumwail en kommoalla oh meleileidi, kumwail ahpw sohte men rong." Ma kumwail sohte men rong ie, eri, Koht pahn ketin doadoahngki mehn liki kan me lokaiahki ehu soangen lokaia, pwe re en padahkih kumwail.j~M" E kin songosong en oaretikihiong kitail padahk ni atail wehwehki, ahpw kin kapwukapwurehiong.”D}" Re kin kaulime ie, ndinda, “Ihs me e lemeleme en kihong eh padahk? Ihs me e lemeleme e uhdahn pahn anahne ale eh padahk? Pwe e mwahuwongete kohieng seri kan me ahpwtehn mweisang dihdi. |"Tehpel kan koaros me re kin mwohdehng saminkihla kisin mwenge kan me re kin mwuskihwei, oh sohte wasa kis mie me min oh mwakelekel.{%"Ahpw pil soukohp kan oh samworo kan sakaulahr douluhl, iei me re wasawasaskiseli. Uwen lauden wain oh sakau kehlail me re sakaukihla, kahrehda ar pingida oh pwumpwupwseli. En soukohp kan ar sakaula douluhl kahrehda ar sohte kak dehdehki audepen kaudiahl akan me Koht kin ketikihong irail, oh en samworo kan ar sakaula kahrehda ar sohte kak kapwungala irair en kopwung kan me kin wisikdohng irail.5zc"E pahn ketikihong sounkopwung kan loalokong en wia kopwung, oh e pahn ketin kakehlahda nan kapehd en irail kan me kin doandoare ewen kelen kahnimw kan sang imwintihti kan.&yE"Rahn ehu pahn kohdo me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn wiahla elin kapwat lingan ehu en rohs me pahn kalinganahda me luhwehdi kan rehn sapwellime aramas akan.)xK"Sosohralahn lingan en soupeidi aklapalap pwukat pahn sohrala, rasehng keieun rahk en wahn tuhke pik me aramas kin dolungasang oh kangala ni eh ahpwtehn matada.Gw"E pahn ketin tiakedi soupeidi aklapalap oh kamamsakau pwukat.Tv!"Kaun-o ketin kaunopadahr emen me kehlail oh kommwad pwe en mahweniong irail. Ohl menet pahn pwarodo, rasehng keteu aihs takai, oh keteu mosul, rasehng lapake koaduhsinoipw; eri, e pahn kalowehdi sahpwo.Vu '"Meid suwediong wehin Israel! Lingan en wehio wie tikitiklahr, rasehng lingan en elin kapwat en arail soupeidi kan me sakaulahr. Ni ar aklapalap re kin usore leh pwohmwahu, ahpw re kin wonohnki ar ohnsakau.[t/" Ni rahno eh pahn leledo, sowi pahn pepeuk pwehn kapwurehdo sang Asiria oh Isip mehn Israel koaros me kalipilipalahr wasa pwuko. Re pahn patohdo oh kaudokiong KAUN-O nan Serusalem, pohn sapwellime dohl sarawio./sW" Ni rahno, sang Iupreitis lel ni irepen Isip, KAUN-O pahn ketikipene sapwellime aramas akan wad emen, duwehte aramas ar kin poakihasang kilin wihd oh koasoakoasoakda.Ur#" Rahntuhke kan mengidier oh rupwidier, oh lih akan kin wesepene mehn wia ar tuwi. Pwehki aramas akan ar sohte ese mehkot, Koht me ketin kapikirailda sohte pahn ketin poakeirailla de kupwur mahkohng irail.(qI" Kahnimw me kehl kehlailo wialahr mohn kahnimw. E tehnlahr rasehng sapwtehn ehu. E wialahr wasahn kamwenge kou kan, wasa re kak kommoal oh mwengemwengeseli ie.Hp " Ahpw Israel pahn ale mahkpen diparail kan ma pei sarawi takai en me rotorot akan pahn mweredi duwehla pweht, oh sohla sansal en koht lih Asera de sohla pei sarawi kan mehn isik warpwohmwahu. o"KAUN-O ketin kaloke sapwellime aramas akan ni eh ketin kalipeirailla. E ketin koakoahkiniralla kisinieng laud ehu sang ni palimese. n"KAUN-O sohte ketikihong kalokolok mwuledek Israel, de aramas sohte tohto me mehla, duwehte me e ketin wiahiong eh imwintihti kan.=ms"Ni rahno ako eh pahn leledo, mehn Israel, me iei kadaudok en Seikop, pahn kadarala kalowe duwehte tuhke pwoat, re ahpw pahn mpwek oh masalpeseng. Wahrail ahpw pahn audehla sampah.ylk"Ahpw ma imwintihti en nei aramas akan men ale ei sawas, eri, re en peki mahk rehi. Ei, re en peki mahk rehi.”k"I solahr engieng pahn mwetin waino. Ma mie kisin tekatek de dihpw me pahn wosada loale, I pahn kihsang oh isikala douluhl.ujc"“I kin sinsile oh kalakalamwur ahnsou koaros, I kin sinsile nipwong oh nin rahn pwe aramas dehr kauwehla.Ti!"Ni rahno, KAUN-O pahn mahsanih duwen sapwellime mwetuwel en wain kapereno,Oh "Ni rahno KAUN-O pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman oh kedlahs en kamaramas pwehn ketin kaloke Lepaiadan,. lapalahn kemisik kamasepwehko, oh kemehla mahn kamasepwehko me kin kousoan nan madau.Pg"KAUN-O pahn ketido sang nan mwoale pwehn ketin kalokehki tohn sampah diparail kan. Kamaramas akan me wiawiher nin sampah ni rir pahn sansalada, oh pwehl solahr pahn ekieki irail kan me kamakamalahr.f"Nei aramas akan, kumwail pedolong nan imwamwail kan, oh ritingedi wenihmw. Kumwail rukula mahs lao sapwellimen Koht engieng imwisekla.*eM"Irail kan sang rehn at tungoal aramas akan me melahr pahn pwurehng mourda! Paliwararail kan pahn pwurehng mourda. Koaros me memeir nan ar sousou pahn pwourda oh koulki koulen peren. Duwen pwoaik en menseng eh kin kalamwurih sampah, iei duwen KAUN-O eh pahn ketin kamourada me melahr akan.#d?"Se lokolongkier at medek oh weirek, ahpw sohte mehkot me se kaipwihedi. Se sohte mwahn kolowehdi mehkot ong sapwatet; sohte mehkot me se patohwan wiahda.cy"Maing KAUN, komwi ketin kupwuredahr pwe se en likwerwohng komwi, rasehng lih emen me kin weriwerki eh medek en neitik.ubc"Maing KAUN, komwi ketin kalokeier sapwellimomwi aramas akan, oh nan ar nsensuwed re ahpw kapakapohng komwi.~au"Maing KAUN, komwi ketin kairadahr at tungoal wehi, kalaudelahr sahpwet ni pali koaros; oh met kahrehiong komwi wahu.0`Y"Eri, met re melahr oh solahr pahn pwurehng mourda; ngenirail kan sohte pahn pwurodo, pwehki omwi ketin kalokeirailehr oh kamwomwiraillahr. Solahr emen me taman irail.W_'" Maing KAUN, at Koht, wehi tohrohr kei kaunkitadahr, ahpw komwihte me at Koht.s^_" Maing KAUN, komwi pahn ketikihong kiht paiamwahu; mehkoaros me se pahn pweida loale iei wahn nin limomwi.#]?" Sapwellimomwi imwintihti kan sohte ese me komwi pahn ketin kaloke irail. Maing KAUN, komwi ketin kasaroweiraildi oh mweidohng re en lokolok; mweidohng re en lokolongki kalokolok me komwi ketin kaunopadahr. Kasalehiong irail uwen sapwellimomwi limpoak ong sapwellimomwi aramas akan.h\I" Mehnda ma komwi kin ketin kupwur kadekohng aramas suwed kan, re sohte mwahn kin esehla wia dahme pwung. Pil met nan sapwen aramas pwung kan re kin wiewiahte me sapwung; re sohte kin men pohnese sapwellimomwi roson lapalap.[ " Mohngiongi kin tihwohkinkomwihla nipwong; ni omwi kin ketin kadeik sampah oh towe kan, irail koaros pahn esehla dahkot pwuhng.jZM"Se kin idawehn kupwuromwi, oh koapworopworkin komwi; komwihte me se kin kawohng at ineng koaros.eYC"Maing KAUN, komwi ketin kainenehla elen aramas mwahu kan; ahl me re kin keid ie me patapat.aX;"Irail kan me milahr pahn kehnaudek mahs, kekeidier powe met, oh tietiangki nehrail kan.W"E ketin katikitikihala me aklapalap; e ketin kamwomwala kahnimw kehlailo me re kin kousoan loale, oh karangkehdi kehl kan nan pwelpar.WV'"Kumwail likih KAUN-O kohkohlahte; e pahn ketin sinsilei kitail ahnsou koaros.Uw"Maing KAUN, komwi me kin ketikihdo popohl mehlel ong irail kan me nan kapehd kehlail oh tengeteng oh kin likih komwi.{To"Kumwail ritingada ewen kehl kan oh mweidohng wehi loalopwoato en pedolong, wehio me towe kan kin wia dahme pwung.S '"Rahn ehu kohkohdo me aramas akan pahn koulki koul pwoatet nan wehin Suda: Atail kahnimwo me kehlail! Pein Koht me kin ketin sinsile kele kan!uRc" E pahn ketin kauwehla kelen mahwen en Mohap iangahki arail kehl ile kan oh kesepwekeiraildiong nan pwelpar.Q" Re pahn kapahwei pehrail kan duwehte ar wie songosong en pampap, ahpw Koht pahn ketin kasaroweiraildi, oh pehrail kan pahn mwoatoredi.|Pq" KAUN-O pahn ketin sinsile Nahna Saion, ahpw mehn Mohap pahn tiatihdi rasehng dihpw meng eh kin tiatihdi nan pwise.O" Ahnsou me mepwukat pahn pweida, aramas koaros pahn nda, “Iei ih me at Koht! Kitail koapworopworkilahr ih, oh e ketin kapitkitaillahr. Iei ih me KAUN-O! Kitail koapworopworkilahr ih, oh met kitail nsenamwahulahr oh pereperen pwehki eh ketin doareikitaillahr.”lNQ"KAUN-O, Wasa Lapalahpie pahn ketin kamwomwala mehla kohkohlahte! E pahn ketikihsang pilenmesen aramas koaros oh ketikihsang kanamenek me sapwellime aramas akan wie lokolongkier wasa koaros nin sampah. Pein KAUN-O me mahmahsen.aM;"Iei wasaht me e pahn mwadangete ketikihsang depwek en pahtou me mihmi pohn wehi koaros.=Ls"Wasaht pohn Nahna Saion KAUN-O, Wasa Lapalap pahn ketin kaunopada kamadipw ehu ong wehi koaros nin sampah-kamadipw ehu me pahn direkihla kisin sak keieu kaselel oh wain keieu iou.jKM"rasehng karakar nan sahpw madekeng ehu. Ahpw, Maing KAUN, komwi me ketin katokihedi ewen at imwintihti kan; komwi kin ketin katokihedi weriwer en aramas lemei kan, rasehng pelien depwek pali eh kin kalamwurih rahn kakarakar.rJ]"Me semwehmwe oh sohte sawasaparail kan pahn patolahng pahn kupwuromwi oh diar onepek mwahu ni ahnsou apwal. Komwi kin ketin pere irail sang melimel oh karakar en ketipin. Aramas lemei kan kin leledo rasehng melimel ni ahnsoun kopou,bI="Tohn kahnimw kehlail kan pahn kapinga komwi; kahnimw en wehi lemei kan pahn masak komwi.+HO"Komwi ketin wekidohng kahnimw kan ong ni mohn ihmw oh ketin kamwomwala arail kehl kehlail kan. Tehnpas akan me at imwintihti kan kauwadahr sohralahr kohkohlahte.NG "Maing KAUN, komwi me ei Koht; I pahn waunekin komwi oh kapinga mwaromwi. Komwi ketin wiadahr soahng kapwuriamwei kei; komwi ketin kapwaiada ni loalopwoat koasoandi kan me komwi ketin wiadahr kawao.ZF-"Maram pahn rotorotala, oh ketipin sohla pahn dakada, pwehki KAUN-O, Wasa Lapalap pahn wiahla nanmwarki. E pahn ketin kakaun nan Serusalem pohn Nahna Saion, oh kaunen aramas akan pahn kilang sapwellime lingan.E5"Koht pahn ketikipene nanmwarki kan rasehng me selidi kei nan pwoahr loal ehu. E pahn ketikihong irail nan imweteng lao lel ahnsoun ar ale kalokolok.hDI"Ahnsou ehu pahn kohdo me KAUN-O pahn ketin kaloke me manaman en powe kan oh kaunen sampah kan.>Cu"Sampah pahn wasawasasseli rasehng aramas sakaula men, ipihpirekseli rasehng kisin imwios nan melimel. Sampah toutoukilahr dipe kan; e pahn mweredi oh sohte pwurehng onohnda sapahl.:Bo"Sampah pahn pwalpeseng oh itikekda oh mwerpeseng.lAQ"Mehmen me pahn song en tangasang me kamasepwehk pwukat pahn pwupwudiong nan ehu pwoahr loal, oh mehmen me pahn pitsang nan pwoahro pahn lohdi nan lidip. Keteu laud pahn mweredihsang pahnlahng, oh poahsoanen sampah pahn rerada.x@i"Kumwail rong ie, kumwail koaros! Mie soahng kamasepwehk kei, pwoahr loal kei, oh lidip kei me awiawih kumwail.?#"Kitail pahn rong ngilen koulen kapingpen Israel, wehi pwungo, sang wasa me keieu doh kan en sampah. Ahpw sohte koapworopwor ong ie! I wie luweluwetala! Sounpang aramas akan uselahte wiewia arail tiahk en pang aramas, oh soangen tiahk pwukat suwesuwedla ahnsou koaros.>w"oh irail kan ni Palimese pahn kapinga. Aramas akan me kin kousoan ni oaroahr kan pahn kapinga KAUN-O, Koht en Israel.p=Y"Irail kan me mourla pahn kokoulki ar peren. Irail kan ni Palikapi pahn koasoia uwen manaman en KAUN-O,i<K" Ih met me pahn pweida nan wehi koaros wasa koaros nan sampah. E pahn rasehng ni keimwiseklahn rahnen dolung wahnsahpw, ni wahn olip kan eh dendersangehr ni tuhke kan oh keimwiseklahn kreip dendersangehr ni tuhkehn wain kan.6;g" Kahnimwo ohlahr, oh ewen kehl kan pwupwudier.z:m" Aramas akan wie weriwerseli nanial akan pwe solahr wain. Peren sohralahr kohkohlahte; e sohrasangehr nan sahpwo.f9E" Mehkoaros nan kahnimwo pingidahr, oh aramas akan loakeiraildier nan imwarail kan sang apwal.H8 " Solahr koul kaperen ni ahnsoun nim wain; solahr me iouki wain.97m"oh solahr ngilen neirail arp oh aip kaperen kan.u6c"Wahn wain kan mengilahr, oh wain malaulaulahr. Aramas koaros me kin pereperen mahso, met uhd nsensuwedlahr,5w"Eri, Koht ketin kerialahr sampah. Towe kan wie lokolongki dahme re wiadahr. Aramas akan me momour wie malamalaulaula.|4q"Aramas akan kasaminehkilahr sampah arail kauwelahr kosonned en Koht oh kauwehla inou poatopoat me e ketin wiadahr.h3I"Sampah pahn madekengda oh mengidi; sampah pwon pahn luwetala; pahnlahng oh sampah pahn matala.j2M"Sampah pahn wonohn mwerpeseng oh ohla. KAUN-O ketin mahsenier oh audepen mahsen wet pahn pweida.Z1-"Imwilahn aramas koaros pahn duwepenehte-samworo oh aramas akan, lidu oh soumas akan, me kin netikihla oh me kin pwainda kan, me kin kamangaiong emen mehkot oh me kin pekihda mehkot, me kepwehpwe oh semwehmwe.u0 e"KAUN-O pahn ketin kamwomwala sampah oh mweidohng en tehnla. E pahn ketin wekidedi oh kamwerepeseng towe kan.Q/"Mwohni kan me e pahn alehsang nan eh pesines pahn kasarawihong KAUN-O. E sohte pahn nekidala, pwe irail ko me kin kaudokiong KAUN-O pahn doadoahngki pwehn pwainda kisin tungoal oh likou me re anahne.5.c"Ni ahnsou me sounpar isihseko pahn imwisekla, KAUN-O pahn pwurehng kupwurehiong Dair nan eh doadoahk en mahs, oh e pahn wia doadoahk en pesines ong wehi koaros nin sampah.--S"Ale noumw arp en, kowe kohwei pidakih kahnimwo, kowe lih tiahk suwed solahr me taman uhk! Pwurehng kesengki oh koulki omw koul kan pwehn kapwuredohng uhk ohl akan.K,"Ahnsou ehu pahn kohdo me Dair pahn manoknokla erein sounpar isihsek, erein ieias en nanmwarki men. Ni sounpar ako eh pahn imwisekla, Dair pahn duwehla lihen netiki paliwere men me mi nan koulo:+{"Kumwail weriwerki amwail nsensuwed, kumwail sehla kan me mi nan madau! Kahnimw me kumwail kin koapworopworki mwomwlahr.Z*-" (Iei mehn Papilonia kan, kaidehn mehn Asiria, me mweidohng mahn lawalo en kauwehla Dair. Iei mehn Papilonia kan me kapilpene wasahn doulik kan, kamwerehdihsang kehl kehlail kan en Dair, oh kauwehla kahnimwo.))5" Kahnimw Saidon, ahmw peren imwiseklahr, oh noumw aramas akan milahr pahn kehnaudek. Mehnda ma re sopolahng nan Saiprus, re sohte pahn pitsang apwal.(/" KAUN-O ketin kapalahr nin lime pohn sehd oh ketin kauwelahr wehi kan. E ketin koasoanedier me wasahn netinet laud kan en Penisia en kamwomwomwla.'1" Kumwail kohwei oh koadoahkihada sahpwo, kumwail aramas akan me iang kousoanla nan kisin kahnimw kan nan Spein! Solahr emen me pahn doarei kumwail.-&S" KAUN-O Wasa Lapalap me ketin koasoanehdi. E ketin koasoanehdi pwe en katokihedi arail pohnmwahsohki mehkan me re wiadahr oh en kanamenekihala neirail ohl waun kan. % "Ihs me koasoanehdi en wadohng Dair mepwukat koaros, kahnimw lapalapo, me sounnetinet soupeidi kan me kin keieu wahu nin sampah?<$q"Mehlel me Dair met, kahnimw kapereno me kokoudahr mahso? Ih kahnimwo met, me kin kadarala aramas akan pwe re en kotehla sehd oh sapwasapwala wasa kan oh wiahkihla kisehn ar wehi?a#;"Kumwail weriwerki amwail nsensuwed, kumwail mehn Penisia! Kumwail song sopolahng Spein!["/"Mehn Isip kan pil pahn luskihda oh nsensuwedla ni ar pahn rong me Dair mwomwlahr.0!Y"Kahnimw Saidon, ke nameneklahr! Sehd oh madau loal akan keseiukalahr oh nda, “I sohte mwahn nainekihda seri men. I sohte mwahn apwalihada nei pwutak de serepein.” "pwe re en kotehla madau oh pwainda oh netikihla wahnsahpw kan me kin kohsang nan Isip oh wia doadoahk en pesines ong wehi teikan koaros.Y+"Kumwail weriwer, kumwail sounnetinet kan en Saidon! Kumwail kadaralahr ohl akan /"Iet mahsen ehu duwen Dair. Kumwail weriwerki amwail nsensuwed, kumwail sehla kan me mihmi nan madau! Dair, amwail kahnimw wasa kumwail kin peidi ie mwomwlahr; ihmw kan oh wap kan ohlahr. Nindokon waramwail sohp kan ar pwuropwurodohsang Saiprus, kumwail pahn rong rohng kan.+O"Ni ahnsowo eh pahn pweida, kisin tuhke katengedio pahn mwerada oh pwupwudi. Oh met iei pahn imwiseklahn mehkoaros me mwotomwotou sang ie.” KAUN-O me mahmahsen.6e"“Ahpw kiseh oh eh peneinei koaros pahn wiahla mehn katoutou ehu ong ih. Re pahn kin mwotomwotou sang rasehng einpwoat oh pwohl kan me kin mwotomwotou sang ni tuhke pwoat!"I pahn katengediong nan dehu ehu rasehng kisin tuhke me kin poasdiong ni mehkot, oh e pahn wia pwarer en wahu ong eh peneinei unsek.lQ"I pahn kihong en ahneki manaman unsek pahn kupwur en nanmwarkio, me kisehn kadaudok en Depit. E pahn kolokol kih en wehi; dahme e pahn ritingada, sohte emen pahn ritingedi, oh dahme e pahn ritingedi, sohte emen pahn ritingada.'"I pahn kapwatahkihda omw likou reirei oh omw kateng oh kihong manaman me ke ahneki mahs. E pahn duwehte pahpa men ong mehn Serusalem oh Suda.wg"KAUN-O ketin mahsanihong Sepna, “Ni ahnsowo eh pahn pweida, I pahn kadarala nei ladu Elaiakim, nein Ilkaia.[/"KAUN-O pahn ketikihsang uhk nan deumw oh kasapwiluhkedi sang nan deumw ileile.”mS"E pahn ketin pwekuhkada duwehte mpwei ehu oh keseiukalahng nan ehu wehi me laud sang met. Ke pahn mehla wasao limwahn werennansapw en mahwen kan me ke kin pohnmwahsohki. Ke wialahr mehn kanamenek ong tohn tehnpesen omw soumaso.T!"Mweinele ke me kesempwal, ahpw KAUN-O pahn ketin pwekuhkada oh keseiukala.jM"“Ke lemelemehiong me ihs kowe? Ke kihsang ia omw pwung en weirada omw sousou ni paip en dohlo?r]"KAUN-O Wasa Lapalap ketin mahsanihong ie I en patohla rehn Sepna, sounapwalih tehnpaso, oh patohwanohng,"="KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me pein mahsanihong ie, “Soangen suwed wet sohte pahn ale mahk erein ar mour. Ngehi, KAUN-O Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”]3" Ahpw kumwail kokouruhr oh kamakamadipw. Kumwail kemehla sihpw kan oh kou kan pwe kumwail en tungoale, oh niminim wain. Kumwail ahpw nda, “Nna, kitail kamakamadipw oh sakasakau! Pwe lakapw kitail pahn mehla.”2]" Pein KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin malimalipei kumwail pwe kumwail en mwahiei oh makimakiaki, kumwail en sehkasang pitenmoangamwail kan oh pwuhriong nan likoun nsensuwed.{" Kumwail wiahda ehu wasahn nahk pihl masloalen kahnimwo pwehn katokihedi kusukuslahn pihl sang nan pwarer meringo. Ahpw kumwail sohte kanahieng dehdehkihla me Koht, me ketin wiadahr mepwukat koaros kawao oh iei ih me ketin kupwurehda met en pweida.X)" Kumwail diarada wasa kei ni kelen Serusalem me konehng onohnda sapahl. Kumwail dawih ihmw koaros nan Serusalem oh karangkehdi ekei ihmw kan pwe kumwail en kihsang takai kan mehn onehda kehl kan en kahnimwo.X )" Kumwail diarada wasa kei ni kelen Serusalem me konehng onohnda sapahl. Kumwail dawih ihmw koaros nan Serusalem oh karangkehdi ekei ihmw kan pwe kumwail en kihsang takai kan mehn onehda kehl kan en kahnimwo. }"Poadoarepen Israel koaros pwupwudier. Ni ahnsowo, kumwail pahn ale tehtehn mahwen sang wasahn nahk dipwisoun mahwen kan. "Pwehl kaselel en nan wahu kan en Suda direkilahr werennansapw en mahwen; sounpei kan mi pohn oahs oh uh mwohn ewen kelen Serusalem., Q"Sounpei kan sang nan wehin Elam tangatang kohdo dake oahs, tehtehn pehrail kesik ketieu oh arep. Sounpei kan sang nan wehin Kir onopadahr neirail mehn sansar kan.T !"Ahnsou kamasepwehk ehu met, lohdi, oh pingiping nan Wahun Kaudiahl, oh KAUN-O Wasa Lapalahpie me ketin kadarodohng kitail. Kelen atail kahnimwo mweredier, oh ngilen peksawas peipeidohsang pohn dohl kan.  "Eri, kumwail keiweisang ie met pwe I pahn mwahieiki nei aramas akan koaros me melahr. Kumwail dehpa song en kansenamwahwihiehla.V%"Amwail kaun akan tangehrdoaui oh lohdier mwohn ar saikinte kadar arep pwoat.iK"Kahnimwo pwon pingidahr oh mwoarongadahr. Noumwail sounpei kan me melahr sohte mehkihla mahwen.  "Iet mahsen ehu duwen Wahun Kaudiahl. Dahme wiewiawi? Dahme aramas koaros en kahnimwo wie kamakamadipwki pohn pwelengen imwarail kan?5"Sounkesik ketieu kan me keieu kommwad nan kadaudok en Kedar, ahpw me malaulau rehrail pahn luhwehdi. Ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, me mahmahsen.”r]"KAUN-O eri ketin mahsanihong ie, “Nan erein sounpar teieu manaman en kadaudok en Kedar pahn imwisekla.!;"Aramas akan sopolahr pwe re en tangasang kedlahs me kaunopadahr en kemeirailla, sang kesik ketieu me kaunopadahr en kesik, sang keper koaros en mahwen. ~}} |d{SzzyXxiwcvut^ssPrr$ppsoo(nzn mlvl(kkj5ihggBfffeedc`bbbaG``_j_^:]]8\R[Z=YY:XWVUlTSRRQPPgOpNNNMMLLKUJIHHlG\FFGEESDCCBtA@s??>A=@<;[:99 77X65433;22$100 /-.;-3,,N+z*))!(h''g&&%%$$#g#""3! ~u|TEK0U]J g I ' ` Tyyy"(Lingan en KAUN-O ahpw pahn sansalda, aramas koaros pahn udiahl sapwellime lingan. Pein KAUN-O me ketin inoukidahr met.”x}"(Audehda wahu koaros, kapatapatahla nahna koaros. Dohl kan pahn wiahla sahpw patapat, wasa sapahrek koaros pahn pahrekla.*wM"(Ngihl ehu kin likilikwer, “Kumwail kaunopadahng KAUN-O sapwellime ahl nan sapwtehn! Kumwail kainenehla wasa kan nan sapwtehn me atail Koht pahn ketin keid ie!Ev"(Kumwail koangoangehda tohn Serusalem kan. Ndaiong irail me ar lokolok kan imwiseklahr, oh re aleier met lapwen diparail kan. Re aleier sang rehi kalokolok unsek en diparail kan koaros.”ru _"(Atail Koht ketin mahsanih, “Kumwail koaloalamwahwihala nei aramas akan, kumwail koaloalamwahwihirailla!Ut#"'Nanmwarki Esekaia ahpw wehwehkihda me met wehwehki me erein eh mour popohl oh onepek mwahu pahn mie nan sapwellime wehi, e ahpw sapeng, mahsanih, “Rohng me komwi ketikihdo sang rehn KAUN-O me mwahu.”s"'Ekei kisehn kadaudokomwi kan pahn wisiksang oh wiahla ohl lekwosol pwehn re en papah nan tehnpesen nanmwarkien Papilonia.”0rY"'me ahnsou ehu kohkohdo me mehkoaros nan tehnpaso, mehkoaros me omwi pahpa kahlap ako nekidalahr leledo rahnwet, pahn wisiklahng Papilonia. Sohte mehkot pahn luhwehdi.Sq"'Aiseia eri patohwanohng nanmwarkio, “KAUN-O Wasa Lapalap ketin mahsanihp"'“Dahme re patohwan nan tehnpaso?” “Re kilang mehkoaros. Sohte mehkot nan perehn nahko me I sohte kasalehiong irail.”^o5"'Soukohp Aiseia eri patohla reh oh kalelapak, patohwan, “Ia wasa me ohl pwukat patohsang ie oh dahme re patohwanohng komwi?” Esekaia ahpw sapeng, mahsanih, “Re kohsang nan sahpw doh ehu, me iei Papilonia.”n"'Esekaia eri kasamwoh meninkeder ko oh kasalehiong irail reken eh kepwe-sapwellime silper oh kohl, mehn doal mwenge, oh lehn wai kan, oh sapwellime dipwsoun mahwen. Sohte mehkot nan eh perehn nahk de wasa kis nan sapwellime wehi me e sohte ketin kasalehiong irail.Em "'Kereniong ni ahnsowohte me nanmwarkien Papilonia, Merodak Paladan, nein Paladan pwutak, karongehda me Nanmwarki Esekaia ketin luhmwuhmw, ih eri kadaralahng kisinlikou ehu iangahki kisakis.ulc"&Nanmwarki Esekaia ahpw keinemwe, “Ia kilel me pahn kasalehda me I pahn kak kolahng ni Tehnpas Sarawio?”ukc"&Aiseia eri patohwanohng nanmwarkio en ketikihong ni eh mpwos ko wahn pik me pitakatak, e ahpw pahn mwahula.$jA"&Maing KAUN, komwi ketin kamwahwihielahr. Se pahn kesengki arp kan oh koulki koulen kapinga komwi, Se pahn kapinga komwi nan Tehnpas Sarawio erein at mour.i"&Iei me momour kan me kin kapinga komwi, nin duwen ei kapinga komwi met. Sahm akan kin padahkihong neirail kan duwen omwi loalopwoat.h"&Sohte emen nan wasahn me melahr akan kak en kapinga komwi; me melahr akan sohte kak koapworopworki sapwellimomwi loalopwoat.g/"&Ei nsensuwed pahn wekideklahng ni popohl. Komwi ketin doarelahr ei mour sang me keper koaros; komwi ketin kupwur mahkikihong ie dipei kan koaros.wfg"&Maing Kaun, I pahn momourkin komwi, komwihte me ei mour; komwi ketin kamwahwihiehla oh mweidohng I en momour.keO"&Dahme I kak patohwan? KAUN-O me ketin wiahda mepwukat. Mohngiongiet ohlahr, oh I solahr kak meir.>du"&Ngileiet tikitikla oh luwetala, ngilen pahtou rasehng ngilen mwuroi. Pwoaren mesei kat tihwohla kilikilengwohng nanleng. Maing KAUN, komwi ketin kapitiehsang kahpwal pwukat koaros.c"& Pwohng ehu pwon I kin sengisengki ei medek, rasehng ma laion emen tehrpesengier tih kat. I kihkihong me Koht me ketin katokedier mouri. b9"& Ei mour imwiseklahr, rasehng impwal ehu me kamweremwerdier, rasehng pelien likou ehu me sisetpesengier. I kihkihong me Koht me ketin katokedier mouri.jaM"& I kihkihong me nan sapwen me momour kan I solahr pahn pwurehng udiahl KAUN-O de aramas mour men.`{"& Ni ahnsou kaperen en ei mour I kihkihong me I kohkolahng nan wasahn me melahr akan, solahr momourki mour en samaph wet.n_U"& Mwurin Esekaia eh rosonda sang sapwellime luhmwuhmwo, e ahpw ketin ntingihada koulen kaping pwoatet:(^I"&Ni kehndake me Nanmwarki Ahas ketin wiahda, KAUN-O pahn ketin kupwurehda pwe mweteo en pwurala mwuri ni kahk eisek.” Mweteo eri pwurala mwuri ni kahk eisek.]w"&Aiseia ahpw sapengki, “KAUN-O pahn ketikihdo ehu kilel me pahn kasalehda me e pahn ketin kapwaiada sapwellime inou.~\u"&I pahn doarehla kowe oh kahnimw en Serusalem sang nanmwarki lapalap en Asiria, oh I pahn usehla sinsile kahnimwo.”M["&en pwurala rehn Esekaia oh patohwanohng, “Ngehi, KAUN-O, Koht en omw pahpa kahlap Depit, karongehier omw kapakap oh mahsaniher pilenmesomw; I pahn karairaila omw mour erein sounpar eisek limau.&ZG"&KAUN-O eri mahsanihong Aiseia>Yu"&“Maing KAUN, komw ketin tamataman me I kin papah komwi ni loalopwoat oh nan kapehd mehlel, oh I kin songosong ahnsou koaros en kapwaiada kupwuromwi.” E ahpw tentenihr kowahlap.O"%Nanmwarki Esekaia ahpw ketikihsang kisinlikowo rehn meninkedero oh wadek. Ih eri ketilahng ni Tehnpas Sarawio, ketikihdi kisinlikowo wasao mwohn silangin KAUN-O,N="% Ia nanmwarki kan en kahnimw Amad, Arpad, Separpaim, Ena, oh Ippa?”*<M"% Ei pahpa kahlap ako kauwelahr kahnimw Kosen, Aran, oh Resep, oh kemelahr tohn Pededen me kin kousoan nan Telassar, oh sohte emen ar koht ko me kak doareirailla.4;a"% Ia duwe, komwi karongeier dahme nanmwarki lapalap en Asiria kin wiahiong wehi ehu me e kin ketin kupwurehda en kamwomwala. Ia duwe, komwi kupwukupwure me komwi kak pitla?.:U"% nanmwarkien Suda, me mahsanih: “Koht me komwi kin koapworopworki ketin mahsanihong komwi me komwi sohte pahn mihla pahn ei manaman, ahpw komwi dehr kamehlele met.j9M"% Pakair ahpw lelohng mehn Asiria kan me karis en Isip ehu, me Tiraka, nanmwarkien Sudan ketin kakahluwa, ketidohn mahweniong irail. Ni nanmwarki lapalapo eh karongehda met, e ahpw ketin kadaralahng kisinlikou kis ong Esekaia,28]"%Lapalap en Asiriao ahpw rongada me nanmwarki lapalapo ketisangehr Lakis oh mahmahweniong kahnimw me keren Lipna; e ahpw patolahng reh wasao pwehn ale sapwellime kaweid.O7"%KAUN-O pahn ketin kupwurehda pwe nanmwarki lapalapo en karongehda rohng pwoat me pahn kahrehiong eh pahn sapahllahng nan sapwellime wehi, oh KAUN-O pahn ketin kupwurehda pwe en kamakamala wasao.”61"%e ahpw kadaralahng pasapeng wet: KAUN-O ketin mahsanihong komwi en dehr masak mehn Asiria kan me kakahski me dene KAUN-O sohte kak doareikomwihla.@5{"%Ni ahnsou me Aiseia aleier poaron en Nanmwarki Esekaia,4"%Nanmwarki Lapalap en Asiria poaronedohr sapwellime lapalap emen pwehn lahlahwe Koht ieias. KAUN-O, omwi Koht en ketin karonge lahlahwe pwukat oh ketin kaloke irail kan me wia lokaia pwukat. Eri, komwi ketin kasakaski aramas akan me pahn luhwehdi.”m3S"%Iet mahsen me e ketikihong irail pwe re en patohwanohng Aiseia: “Rahnwet iei rahnen lokolok ehu; kitail aleier lokolok oh nameneklahr. Kitail rasehngehr lih emen me pahn kareniongehr neitik, ahpw luwetalahr solahr kak neitik.X2)"%E ahpw ketin poaronehla Elaiakim, me kin pwukoahki apwalih tehnpaso, Sepna, sounnting en tehnpaso, oh samworo me keieu mah oh kadarala rehn soukohp Aiseia, nein Eimwos. Irail koaros mi nan likoun nsensuwed.d1 C"%Mwadangete mwurin Nanmwarki Esekaia eh ketin karongehda arail pakairo, e ahpw ketin tehrpeseng sapwellime likou kan uwen eh kupwursuwedla, e ahpw pwuhriong nan likoun nsensuwed, oh ketilahng nan Tehnpas Sarawien KAUN-O.0!"$Elaiakim, Sepna, oh Soha ahpw tehrpeseng ar likou kan ni nsensuwed oh patohla patohwanohng nanmwarkio dahme lapalap en Asiria patohwanehr./"$Aramas ako ahpw nennenlahte sohte mwekid, nin duwen me Nanmwarki Esekaia mahsanihong irail re en wia; re sohte patohwanda lepin pato ehu.(.I"$Iahd me emen koht en wehi pwukat koaros doarehla ar wehi sang at nanmwarki lapalapo? Eri, dahme kumwail lemelemehki me KAUN-O kak ketin doarehla Serusalem?”f-E"$Ia irail met, koht kan en Amad oh Arpad? Ia koht en Separpaim? Mie emen me doarehla Sameria?2,]"$Kumwail dehr mweidohng Esekaia en pitihkin kumwail me KAUN-O pahn ketin doareikumwailla. Ia duwe, koht en wehi teikan doarehla ar wehi sang nanmwarki lapalap en Asiria?<+q"$lao lel ahnsou me nanmwarki lapalapo pahn ketin koasoaneikumwaildi nan sahpw ehu me kereniong duwehte sapwamwailet, wasa me mwetin wain kan mi ie oh wahnsahpw mehn wiahda pilawa.4*a"$Kumwail dehr rong Esekaia! Nanmwarki lapalap en Asiria ketin mahsanih me kumwail en pedohisang nan kahnimw en oh pekimahk. Kumwail ahpw pahn kak tungoale kreip sang nan pein amwail mwetin wain kan oh wahntuhke pik sang nan pein amwail mwetin tuhke pik kan, oh nimpil sang ni pein amwail pwarer kan-o)W"$Oh kumwail dehr kamehlele eh mahsen me dene kumwail en koapworopworki KAUN-O. Kumwail dehr lemeleme me KAUN-O pahn ketin doareikumwailla oh me e pahn ketin kapweiekidi nait karis en Asiria pwe se en dehr kalowehdi amwail kahnimw.t(a"$E ketin mahsanih me kumwail en dehr mweidohng Esekaia en pitih kumwail. Esekaia sohte kak doareikumwailla.'"$ Lapalapo eri kesihnenda oh weriweriki ni mahsen en Ipru, “Kumwail rong dahme nanmwarki lapalap en Asiria ketin mahmahsanihong kumwail.&)"$ E ahpw sapeng, patohwan, “Kumwail lemeleme me ongete kumwail oh nanmwarkio me nanmwarki lapalapo ketin kadarodohng poaron pwukat koaros? Soh, I pil patopatohwan mepwukat ong aramas akan me patopato pohn kehlo, me pahn iang kang arail pwise oh kent, duwehte kumwail.”Z%-"$ Elaiakim, Sepna, oh Soha ahpw patohwanohng lapalapo, “Komw mahsen en Aramaik ong kiht. Pwe iei mahsen me se wehwehki. Komw dehr mahsen en Ipru pwe aramas koaros me patopato pohn kehlo iang wie rongorong.”2$]"$ Kumwail kupwukupwure me I mahweniong sapwellimamwail wehi oh kamwomwala ni sohte sawas sang rehn KAUN-O? Pein KAUN-O me mahsanihong ie I en mahweniong oh kamwomwala.”4#a"$ Kumwail sohte pil kak pahrekiong sounpei me keieu tikitik nan Asiria, kumwail ahpw kupwukupwure me mehn Isip kan en kadarodohng kumwail werennansapw en mahwen oh sounpei.<"q"$I pahn wiahda ehu koasoandi ong kumwail ni mwaren nanmwarki lapalapo. I pahn patohwanohng kumwail oahs riekid ma kumwail pahn kak rapahkihda uwen sounpei me kak dake oahs pwukat.!7"$Lapalap en Asiriao ahpw usehla, patohwan, “De kumwail pahn mahsanihong ie me kumwail koapworopworki KAUN-O, amwail Koht? Iei sapwellimen Koht wasahn kaudok kan oh pei sarawi kan me Esekaia kamwomwala ni eh mahsanihong mehn Suda oh Serusalem en wia kaudok ni pei sarawi teieu.| q"$Kumwail kupwukupwure me Isip me pahn sewesei kumwail, ahpw met pahn rasehng amwail pahn doadoahngki ahlek pwoat pwehn wiahki sokon-e pahn timpeseng oh kauwehla nin limamwail kan. Met iei duwen mehmen eh kin koapworopworki nanmwarkien Isip.”A{"$E ahpw idingkin irail, patohwan, “Kumwail kupwukupwure me mahsen kak en wiliandi manaman oh kehlail en sounpei? Ihs me kumwail kupwukupwure me pahn sewesei kumwail oh uhwong Asiria?y"$Lapalap en Asiriao patohwanohng irail me nanmwarki lapalapo men mwahngih ihs me Nanmwarki Esekaia nohn koapworopworki.b="$Mehn Suda silimen ahpw kohieila pwe re en tuhwong: Elaiakim, nein Ilkaia, lapalap me kin pwukoahki apwalih tehnpaso; Sepna, sounnting en nan tehnpaso; oh Soha, nein Asap, lapalap me kin pwukoahki apwalih pwuken wehi.P"$E ahpw ketin koasoanehdi sapwellime kaun lapalap en karis kan en patohsang Lakis patolahng Serusalem iangaki karis en sounpei laud ehu pwe re en idingki Nanmwarki Esekaia en pekimahk. Lapalapo eri patohla patopato ni ahl me sounwia likou kan kin doadoahk ie, limwahn warawar me pihl kin tang loale sang nan pwarer en palipowe.' I"$Ni kaeisek pahieun sounpar me Esekaia wiewiahki nanmwarkien Suda, Senakerip, nanmwarki lapalap en Asiria, mahweniong kahnimw kehlail kan en Suda oh kalowehdi.7"# Re pahn lellahng Serusalem pereperen, kokoul oh ngisingiski ar peren. Re pahn kin nsenamwahu kohkohlahte, saledek poatopoat sang nsensuwed oh pahtou.2]"# Sohte laion emen pahn kousoan wasao; sohte mahn kommwad emen pahn kin kakahnseli wasao. Irail kan me KAUN-O ketin kapitalahr, iei irail me pahn kin keid ni ahl pwoatet.D"#Allap pwoat pahn mihla wasao, me pahn adaneki “Ahl Sarawien Komour.” Sohte aramas dipan emen pahn keid ie; sohte aramas pweipwei men pahn kaweidsuwdihala irail kan me pahn kekeid ie.6e"#wasahn pihk karakar akan pahn wiahla lehn pihl, oh sahpw madekeng kan pahn audaudkihda pwarer en pihl. Wasa me daiker kan kin kousoan ie, dihpw oh ahlek pahn uhd wosada ie."#Me nehtuk kan pahn mwusikekda oh kahkahlek, oh me lohteng kan pahn ngisingiski ar peren. Pihl pahn kuspekda oh pwiliwei nan sapwtehn;\1"#Iei ahnsowo me maskun kan pahn pehdpeseng, oh me salengepon kan pahn rongada wasa.1["#Kumwail ndaiong koaros me nan kapehd tikitiklahr, “Kumwail kehlail oh dehr masak! Koht pahn ketidohn kapitkumwailla, e pahn ketidohn kaloke amwail imwintihti kan.”[/"#Kumwail kakehlahda pehrail kan me ngiralahr, oh nehrail kan me rerrerki ar luwet. "#Sapwtehn pahn kokoul oh ngisingiski eh peren; e pahn linganla duwehte lingan en Nahna Lepanon kan, oh pwelmwahula duwehte mwaht akan en Karmel oh Saron. Aramas koaruhsie ahpw pahn udiahl lingan en Koht, re pahn kilang sapwellime roson oh manaman lapalahpie.^ 7"#Sapwtehn pahn perenda, oh rohs akan pahn mpwek oh masalpeseng nan sahpw madekeng kan.=s""Iei Koht me pahn ketin nehkpeseng sahpwo nanpwungarail oh ketikihong pweisen emenemen. Re pahn kousoan nan sahpwo sang ehu dih lel ehu dih, oh e pahn wiahla sapwarail kohkohlahte.$A""Kumwail rapahki nan sapwellimen KAUN-O pwuken mahn mour kan oh dahme pwuhko koasoia. Sohte emen rehn mahn pwukat me sohte pahn iang kousoan wasao, oh sohte emen me eh werek sohte pahn iang mi wasao. KAUN-O ketin koasoanedier pwe mepwukat en pweida; pein ih me pahn ketikinirailpene.'""Likoht kan pahn wiahda pasarail kan, kutoahredi oh kasawahdi, oh apwalihada wahrail kan wasao. Puldur kan pahn kohkohpene oh kousoanla wasao.* M""Mahn lawalo kan pahn kohkohseli wasa pwuko, oh eni kan pahn kin likwerpene nanpwungarail. Eni wos lih emen pahn kin kohdo wasao pwehn rapahki wasahn eh kommoal. 3"" Kisin tuhke tekatek oh dihpw kan pahn wosada nan tehnpas akan koaros oh ni kelen kisin kahnimw kan, oh mahn lawalo oh likoht kan pahn kousoanla ie.X )"" Sohte nanmwarki men me pahn kaunda sahpwo, oh kaun akan koaros pahn sohla mie. "" Likoht oh menpihr lawalo kan pahn sapwenikihla. KAUN-O pahn ketin pwurehng wiahkihla sapwtehn ehu, duwehte mwohn eh saikinte kapikipikda.w g"" E pahn wie lullul nipwong nin rahn, oh ediediniei kohkohlahte. Sahpwo pahn tetehnla sang ehu dih lel ehu dih.yk"" Pillap akan en Edom pahn wiahla tahr oh pwehlo pahn wiahla suwepel okohk. Sahpwo pwon pahn luluda rasehng tahr.\1""Ih ahnsowo met me KAUN-O pahn ketin kapitala Saion oh kalowehdi eh imwintihti kan.zm""Aramas akan pahn pwupwudi mehla rasehng kou lawalo oh koupwul kan, oh sampah pahn weitahtahkihla nta oh wih kan.r]""Sapwellime kedlahs pahn direkihla ntahrail oh wihrail, rasehng ntahn oh wih en sihmpwul oh kuht me kin wiahla mehn meirong. KAUN-O pahn ketin wia meirong wet nan kahnimw Posra; e pahn ketin wia lapalahn kamaramas ehu nan wehin Edom.""KAUN-O ketin kaunopadahr sapwellime kedlahs nanleng, eri, met e pahn ketin pelehki Edom, irail ko me e ketin kerialahr pwe re en mwomwla.q[""Ketipin, maram, oh usu kan pahn mwerpeseng wiahla pwelpar. Pahnlahng pahn sohrala rasehng pelien doaropwe ehu me limilimpene, oh usu kan pahn pwupwudi rasehng tehntuhke kan me pwumwpwupwudi sang nan tuhkehn wain de tuhke pik pwoat.""Paliwararail kan sohte pahn seridi, ahpw pahn wonohn wasao pwehn mwerpeseng oh matala; oh nahna kan pahn weitahtahkihla nta.s_""KAUN-O ketin engiengdahr pahn wehi koaros oh neirail karis kan. E ketin kerieiraillahr pwe re en mwomwla. !""Kumwail kohdo, kumwail tohn wehi koaros! Kumwail pokonpene oh rong. Sampah pwon oh aramas koaros me kin koukousoan loale en kohdo oh rong.y"!Sohte emen me kin kousoan nan sahpwo pahn kaulimkihla eh soumwahu, oh koaruhsie pahn ale lapwepen diparail kan koaros.S~"!Koasoandien dipwisou kan pohn sohp akan pahn sohte katepe; serek kan solahr pahn kak doadoahk. Kitail pahn kulihasang en karis en imwintihti kan ar kepwe koaros. Oh pwehki eh pahn tohtohie kowahlap, me nehtuk kan pahn pil iang ale pweisarail. Pein KAUN-O pahn wiahla atail nanmwarki; oh e pahn ketin kakaun oh apwahpwalih kitail.S}"!Koasoandien dipwisou kan pohn sohp akan pahn sohte katepe; serek kan solahr pahn kak doadoahk. Kitail pahn kulihasang en karis en imwintihti kan ar kepwe koaros. Oh pwehki eh pahn tohtohie kowahlap, me nehtuk kan pahn pil iang ale pweisarail. Pein KAUN-O pahn wiahla atail nanmwarki; oh e pahn ketin kakaun oh apwahpwalih kitail.J| "!KAUN-O pahn ketin kasalehiong kitail sapwellime lingan. Kitail pahn kousoanla limwahn pillap tehlap akan oh ni keilen piletik kan, ahpw weren imwintihti kan sohp sohte pahn seiloak wasa pwuko.8{i"!Kumwail sohpeila oh kilang Saion, kahnimw me kitail kin wia ie atail sarawi lapalap akan. Kumwail kilang Serusalem! Wasa me kitail pahn kousoan ie ni nsenamwahu oh meleilei. E pahn rasehng impwal ehu me sohte kak mwekid, me uhre kan sohte kak usuhsdahsang nan pwehl, oh selipe kan sohte kak mweipeseng.fzE"!Kumwail solahr pahn kilang mehn liki aklapalap akan me kumwail sohte kin wehwehki ar lokaia.qy["!Amwail kin masak sounrikdaksis en kawa ko oh lipoahrok en mehn liki ko pahn wiahla ouraman en mahs ehu. x "!Kumwail pahn pil pwurehng kilang nanmwarki men nan sapwellime lingan, ni eh pahn ketin kakaun sahpw ehu me inenen kalaimwuhnie.Tw!"!Eri, iei duwen amwail pahn pweida, sohte mwahn perki mehkot ong amwail mour, rasehng amwail poadoandoarki kehl kehlail oh ile. Pwe e pahn kin mie kisin tungoal rehmwail mehn tungoal oh pihl mehn nimpil.7vg"!Ahpw met kumwail kak mourla ma kumwail pahn kin lokaia mehlel oh wia dahme pwung. Kumwail dehr doadoahngki amwail kehl oh manaman pwe en pitihasang en me semwehmwe kan ar kepwe oh dehr ale pweipwei ni ahl sapwung. Dehr patehng irail kan me kin koasoakoasone re en kamaramas de wia soahng suwed teikan.au;"!Aramas dipan en Saion kan rerrerki ar masepwehkadahr. Re ndinda, “Sapwellimen Koht kadeik duwehte kisiniei me kin mpwumpwul oh kamwakamwasik wasa kohkohlahte. Ihs rehtail me kak momour nan soangen kisiniei wet?”{to"! Kumwail koaros me mi wasa keren oh wasa doh kan, kumwail rong duwen ei wiewia kan oh pohnese duwen ei manaman.”sw"! Kumwail pahn mwerpeseng rasehng takai me kin isihsla pwehn wiahla pweht, rasehng dihpw tekatek me isihla wiahla pehs.Cr"! Sohte pahn katepen koasoandi kan me kumwail kin koasoanehdi nan kapehdamwail, oh mehkoaros me kumwail pahn kin wia sohte pahn katepe. Ngeniet rasehng kisiniei me pahn kamwomwkumwailla..dqA"! KAUN-O ketin mahsanihong wehi kan, “Met I pahn mwekid! I pahn kasalehda uwen ei manaman.-pS"! Sahpwo wonohnehr oh tehnlahr. Wel en Lepanon kan mengidier, oh wasa patapat en Saron duwelahr sapwtehn ehu, oh nan Pasan oh ni Nahna Karmel tehntuhke kan mahrdier.)oK"!Nan allap akan inenen keperlahr, me kahrehda sohte me kin seiloak ie. Inou lap nanpwungen wehi kan oh pwungpene kan ohlahr. Solahr waun nanpwungen aramas akan.ynk"!Ohl kommwad akan likilikwerih sawasaparail. Meninkeder kan me songosong en wahdo popohl wie sengiseng kowahlap.Mm"!e pahn ketikihong wehiet mour werei. Ahnsou koaros e kin ketin apwahpwalihki sapwellime aramas akan kisakis en kupwurokong oh erpit. Eri, soahng keieu kesempwal me re ahneki, iei lammwiki KAUN-O.l{"!Ia uwen lapalap en KAUN-O! E kin ketin kakaun mehkoaros. E pahn ketin kadirehkihla Serusalem sapwellime pwuhng oh inen;\k1"!Ar kepwe kan pehdsangirailehr oh lohdier duwehte dipwisou me kin lohdi nan mahwen.]j3"!Ni omwi kin ketin mahwenkin kiht, wehi kan kin tangasang ngilen ngirisek en mahwen.i3"!Maing KAUN, komw ketin kupwurei kiht. Se patohwan koapworopworkin komwi. Komw ketin apwalih kiht rahn koaros oh ketin doareikitala ni ahnsou apwal. h "!Meid suwediong at imwintihti kan! Re kauweikitalahr oh pirapahsangehr at dipwisou kan, mehnda ma sohte emen kiht me kauweirailla de pirapahsang irail mehkot. Ahpw arail ahnsoun wiakau oh pirap pahn imwisekla oh irail pahn uhd ale kalokolok en pirap oh wiakau.g" Ia uwen peren en koaros me kin padok wahnsahpw akan limwahn pihl akan oh mweidohng nair ahs oh pelinmen kan en sansaledekseli wasa pwuko.af;" (Ahpw keteu aihs takai pahn kin mwerediong pohn tuhkehn wel kan oh kahnimwo pahn ohla.)weg" Imwen sapwellimen Koht aramas akan pahn kin diren popohl oh nsenamwahu, oh re sohte pahn kin pwunodki mehkot.edC" Pwehki aramas koaros pahn weweidki me pwung, oh popohl oh meleilei pahn kakaun kohkohlahte.Jc " Wasa koaros nan sahpwo pwung oh pwuhng pahrek pahn kin mihla ie.#b?" Ahpw iet Koht pahn ketin pwurehng kamwerediong pohtail sapwellime ngehn. Pwe sapwtehno pahn pwurehng pwelmwahula oh sahpw akan kawosehda wahnsahpw mwahu.ra]" Pil tehnpaso pahn tehnla iangahki poahsoan kaunen kahnimwo. Ihmw kan oh kehl kehlail kan me kin doandoare irail pahn ohla kohkohlahte. Oh ahsen wel kan pahn kakahnseli wasa ko, oh sihpw kan pahn kin diar wasao kanarail kisin mwenge..`U" oh sapwen nei aramas akan direkilahr dihpw tekatek oh dihpw suwed akan. Kumwail mwahieiki ihmw koaros me towe kan nsenamwahu oh mwahieiki kahnimwo me diren mour ie._1" Ni amwail nsensuwed, kumwail pekir nan maremwaremwail kan oh sengiseng, pwe sapwamwail kan oh audepe kan, amwail mwetin wain kan kamwomwmwomwlahr,N^" Kumwail ahneki mour mwahu sang mahs kohdo, sohte kin pwunodki mehkot; ahpw met, kumwail en masepwehkada oh rerrer! Kumwail kapwuhrasang amwail likou kan, oh pirekipene mwein likou lukopamwail kan.%]C" Ele kumwail nsenamwahu met, ahpw nan sounpar kohkohdo ni soangen ahnsou wet, kumwail pahn diren nsensuwedla, pwehki sohte wahn wain me kumwail pahn dolung.r\]" Kumwail lih akan me ahneki mour mwahu, me sohte kin pwunodki mehkot, kumwail rong dahme I pahn patohwan,J[ " Ahpw aramas waun kin lelepek oh dadaur ni tengeteng dahme pwung.Z-" Aramas suwed men ih, oh e kin wia tiahk suwed kan. E kin koasoanehdi en kauwehkihla me semwehmwe kan likamw oh kin silehsang irail ar pwung kan.rY]" Pwe aramas pweipwei men kin lokolokaia mwahl lemelemehte me suwed. Koht kin ketin kalahdeki eh wiewia sapwung kan oh eh lokaia suwed kan. Aramas pweipwei sohte kin kamwenge me duhpeklahr akan de kanampile me kin men nimpildahr akan.jXM" Sohte me pahn wiahki aramas pweipwei kan aramas waun, de koasoia me me mwersuwed kan me lelepek.)WK" Kupwurarail kan solahr pahn kin sohte kanengamah, ahpw re pahn kin kasalehwei ar kupwurokong ni ar mwekid kan oh mahsanihwei ni mehlel audepen kupwurarail kan.V{" Silangirail kan sohte pahn kin sohpeisang anahn en aramas akan, oh re pahn kin kanahieng karonge ngilen ar pekipek kan.@Uy" Emenemen irail pahn rasehng wasahn ruksang kisinieng oh melimel. Re pahn rasehng piletik kansenamwahu kan me kin tangatang nan wasa karakar kan, oh mwetehn paipalap ehu nan sapwtehn.T " Ahnsou ehu nanmwarki men pahn mie me inenen inen oh pwung, oh sapwellime kaunen wehi kan pahn kin kakaun ni pwungen kosonned.!S;" Arail nanmwarki pahn masepwehkada oh tangdoaui; oh sapwellime kaunen sounpei kan pahn pil masepwehkada oh kesehla neirail pilaik en mahwen kan.” KAUN-O me mahmahsen--KAUN-O me kin ale kaudok nan Serusalem, oh sapwellime kisiniei kin lullul wasao pwehn isikala mehn meirong kan.'RG"Asiria pahn ohkihla mahwen, ahpw kaidehk sang ni kehlail en aramas. Mehn Asiria kan pahn tangasang nan mahwen; eri, neirail mwahnakapw akan pahn wiahla lidu.|Qq"Ahnsou ehu pahn kohdo me kumwail koaros pahn kesehla dikedik en eni suwed kan me kumwail wiahkihda silper oh kohl.tPa"Koht ahpw mahsanih, “Mehn Israel akan, kumwail dipadahr oh pelianiedahr. Ahpw met, kumwail pwurodo rehi.O"Oh pil duwen menpihr men kin komwkomwpwal nah kan, ih duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn kin sinsile oh doandoare Serusalem.”"N="KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Duwen silepen sihpw men eh kin weriwering laion men sang rehn mahn emen me e kemelahr, oh laiono sohte kak masepwehkada tang; iei duwen eh sohte mehkot pahn kak kapweiekiehdi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ni ei pahn kin sinsile oh doandoare Nahna Saion.M "Mehn Isip kan kaidehn koht kei, pwe irail aramas! Neirail oahs akan sohte kehlailasang oahs teikan. Ni en KAUN-O eh pahn ketin kasalehda kupwure, wehi kehlailo pahn mwerpeseng, oh wehi luweto me e sewese pil pahn iang pwupwudi. Eri, ira koaros pahn ohla.LL"E mwahngih dahme e ketin wiewia. Ihme e kin ketikihdo kahpwal akan. E kin ketin kapwaiada sapwellime mahsen en kalokolok, oh kin ketin kaloke aramas suwed kan, iangahki me kin sewese irail akan.K }"Irail ko me kin kasikasik sawasaparail sang Isip uhdahn pahn sohrala! Re kin koapworopworki en Isip eh kehlail ni oahs, werennansapw en mahwen, oh sounpei kan. Re ahpw sohte kin koapworopworki KAUN-O, Koht sarawien Israel, de peki sapwellime sawas.jJM"!Mahsie wasa kis kaunopadahr pwe lapalahn kisiniei ehu en lulda oh kamwasikahla nanmwarki lapalap en Asiria. Wasao inenen loal oh tehlap, oh tuwi tohto koasoakoasoakdahr ie. Engin doauesen KAUN-O me pahn peuk pwe en kalulada.yy xfx4ww4voutt|ss]rqzpppoGn?ll[k|jjii/hjggffFeddcbYa``_I^n]]!\f[ZZoYYXXXW3VMUUDTSRR|QPP ONNMM$LKKYJI{HHGyFFBEE(DxCFB3AAS@??z?>C==<< ;:: 9i88\77\655U4e332 150/..+-X,g+**C)B(z''Y&A%$#d#2"I!. G6rj?]d,- c &\(r{$n(.I"/Ke medemedewe me ke pahn wiewiahte lih nanmwarki men kohkohlahte, oh sohte kihdiong mepwukat nan kapehdomw de sohte medemedewe duwen imwilahn mepwukat koaros.1-["/I engiengdahr pahn nei aramas akan; I solahr wiahkin irail nei aramas; I kihongirailehr pahn omw manaman, ke ahpw sohte mahkohng irail; ke pil wiakauwelahr me mah kan. , "/KAUN-O ketin mahsanihong Papilon, “Nennenla kowe mwomwohd nan rotorot; re solahr pahn kahdanekin uhk lih nanmwarkien wehi kan![+/"/Koht sarawien Israel ketin kasaledekihkitaillahr- mware iei KAUN-O, Wasa Lapalap.-*S"/Aramas akan pahn kilang duwen omw pahn kilisoula; re pahn kilang duwen omw pahn aktikitikla oh namenekla. I pahn ikihong uhk, oh sohte mehmen pahn katokihiehdi.”2)]"/Kapir takain wia pilawa amas! Ngidarpene pilawa amas! Kihsang omw koaduhpwelen! Kapwuhrasang omw likou kaselel kan! Pwekada omw urohs en pwe ke en kotehwei pilitik kan!r( _"/KAUN-O ketin mahsanih, “Papilon doudihsang nan mwoalomwi, oh mwohndiong nan pwelpar nan pwehl. Mahs ke duwehte meipwon emen, kahnimw ehu me saikinte me kalowehdi, ahpw met ke solahr kil medendel oh kaselel! Met ke wialahr lidu men!1'[". I pahn kamwadangahdo rahnen amwail powehdi- e uhdahn kerendohr mehlel. Ei lingan en powehdi sohte pahn pwand, I pahn doarehla Serusalem oh kawauwihala Israel wasao.”&". “Kumwail aramas keptakai kan, kumwail rong ie, kumwail me kin lemeleme me amwail manaman en powehdi me dohsang kumwail.'%G". I malipeier ohl emen sang ni palimese, e pahn pihrdo marahra rasehng likoht men oh kapwaiada ei koasoandi kan koaros. Ngehi me mahmahsen; eri, e pahn pweida.E$". Sangete nin tapio I kasalehda dahme pahn wiawi mwuhr, I kohpada mahsie dahme pahn wiawi. I mahsanih me ei koasoandi kan uhdahn pahn pweida, pwe mehkoaros me I kupwurki uhdahn pahn pweida.z#m". Kumwail tamanda dahme wiawiher mahso; kumwail kadehdehda me ngehite me Koht, oh sohte pil emen me duwehte ngehi.G"".“Kumwail me dipan akan, kumwail tamataman wiepen nin limei.D!".Re ahpw kin rowehla, oh koasoanediong nan dewe, e ahpw kin mihmihte wasao, nennenewei, sohte kak mwekid. Ma emen pahn kapakapohng, e sohte kak sapeng, de kapitasang aramaso nan eh apwal.` 9".Aramas akan kin wakapeseng neirail pilihs kan oh wudekieisang kohl loale, oh kin tenekihda silper kan pohn mehn tenek kan. Irail kin pwainda sounsuk kohl pwe en en wiahda arail koht; re ahpw kin poaridi oh pwongih.\1".KAUN-O mahsanih, “Ihs me kumwail pahn karasahiong ie? Mie emen me duwehte ngehi?N".Ngehi me amwail Koht, oh I pahn kin apwahpwalih kumwail lao kumwail likeilapala oh moangepwetala. Ngehi me wieikumwailda oh I pahn apwahpwalih kumwail; I pahn sewesei kumwail oh kapitkumwailla.”".“Kumwail kadaudok en Seikop, kumwail rong ie, kumwail nei aramas koaros me luhwe. I kin apwahpwalih kumwail sang ni amwail ipwidi.!".Dikedik en eni pwukat sohte kak pein doareirahla, ira wialahr dipwisou lohdi kei me wisiwisik kohla. Ei, iei imwilahn koht en Papilon kan!B ".“Iei met imwilahn koht likamw akan en Papilon! Mahso aramas akan kin kaudokiong Pel oh Nepo, ahpw met ahs akan kin weuwa ira, ira wialahr wisik toutou ehu ong mahn akan me pwangadahr.fE"-Ngehi, KAUN-O, I pahn kapitala kadaudok en Seikop koaros, oh re pahn kin kapikapingahkin ie.$A"-“Re pahn nda me sang rehi kelehpw me re kak diar sang ie roson en powehdi oh kehlail; ahpw irail koaros me kin kailongkin ie pahn lokolongki ar namenek.?w"-Ei inou me uhdahn mehlel, oh e sohte kak wekidekla. I kahukihong kumwail mehlel ni mwarei: Aramas koaros pahn kohdo oh kelehpwikihdi mwohi oh inoukihda me re pahn loalopwoatohng ie. "-“Kumwail koaros wasa koaros nin sampah, kumwail sohpeidohng ie pwe kumwail en ale komourpamwail. Ngehite me Koht, sohte pil emen.3_"-Re en kohdo oh kasalehda arail repenpwung mwohn mwoalen kopwung; re en wie lamalampene nanpwungarail. Ihs me kohpada sang nin tapio duwen mepwukat ar pahn pweida ehu ahnsou me pahn kohdo? Kaidehkin ngehi, KAUN-O, Koht me kin komourala sapwellime aramas akan? Sohte emen Koht mie palilahsang ngehi.hI"-KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail aramas en wehi kan, kumwail pokondo, kumwail me pitlahr nanpwungen wehi kan me ohlahr, kumwail pwarodo oh uh mwohn mwoalen kopwung. Irail kan me kin kapar iangahki arail dikedik en eni kan me wiawihkihda tuhke, oh kin kapakapohng koht kei me sohte kak komourirailla- irail pwukat sohte mwahn audepen nan kapehdirail.M"-I sohte mahsen ni rir, de ekihla koasoandien nan kupwurei. I sohte itonehng aramas en Israel kan en rapahkin ie nan sapwtehn. Ngehi KAUN-O, oh I kin mahsen mehlel; I kin kasalehda dahme pwung.”#?"-KAUN-O ketin kapikada nanleng- iei ih me Koht! E ketin wiahda oh kapikada sampah- e ketin wiahda teng oh poatopoat. E sohte ketin wiahda ni mwomwen sapwtehn ehu, ahpw ni mwomwen wasa mwahu ong aramas en kousoan ie. Iei ih me ketin mahsanih, “Ngehi KAUN-O, oh sohte pil emen Koht. "-Ahpw KAUN-O pahn ketin komourala Israel, oh lingan en powehdi pahn poatopoatete; tohn Israel kan sohte mwahn pahn namenekla.’ ”fE"-Irail akan koaros me kin wiahda dikedik en eni pahn sarohdi; irail koaruhsie pahn namenekla.ta"-Koht en Israel, me kin komourala sapwellime aramas akan, iei Koht emen me kin ketin karirihala pein ih.’&E"-KAUN-O ketin mahsanihong Israel, “Kowe me pahn ahneki kepwe kesempwal akan en Isip oh Sudan, oh ohl reirei kan en Sepa pahn wiahla omw ladu; re pahn kin idawehn uhk mi nan seliparail. Re pahn kin poaridi mwohmw oh sakarkihda, patohwan, ‘Koht ketin ieiang uhk-ihete me uhdahn Koht.`9"- Pein ngehi me kamwakidada Sairus ni mwekid wet, pwe en kapwaiada ei koasoandien kapwungala mehkoaros. I pahn kainenehla ahl koaros me e pahn keid ie. E pahn onehda sapahl ei kahnimwo, Serusalem, oh kasaledekla nei aramas akan me wie sensel. Sohte aramas emen me koadoadoahkih de pwainohng en wia met.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.J  "- Ngehi me wiahda sampah, oh kapikada aramas akan pwe re en kin kousoan ie. Sang ni ei manaman me I wiahkihda pwalang en lahng ehu powe. Ngehi me kin ireire mwekid en ketipin, maram, oh usu kan.O "- KAUN-O, Koht sarawien Israel, me kin ketin kapikada oh ketikihong mwohmw ong ni ahnsou kohkohdo kan, mahsanih, “Sohte amwail pwungen idek rehi duwen nei seri kan de padahkihong ie dahme I en wia!t a"- Mie aramas emen me kak ndahng seme oh ine, “Dahme kumwa wiahkiniehda oh kihong ie soangen mwohmw wet?”V %"- Kakete sah me wiawihkihda pwehl en akamaiong sounwiepe, sah ehu me duwehte sah teikan? Pwelen saho sohte kak idek rehn sounwiepe dahme e wiewiahiong. Kakete sah ieu en kaulimki en sounwiepe eh soakoahiek?[ /"-I pahn kamwerehdi sang nanleng manaman en powehdi, rasehng keteu; sampah pahn audaudkihda oh direkihla; pwuhng oh saledek ahpw pahn kipehdi wasa koaros. Ngehi, KAUN-O, me pahn kin kapwaiada mepwukat koaros.” "-Ngehi me kin wiahda marain oh rotorot; ngehi me kin ketikihdo kapai oh kahpwal. Ngehi, KAUN-O, me kin wiahda soahng pwukat koaros. "-I pahn wia met pwe aramas koaros, sang ni mesenleng lelohng ni kapi, en ese me iei ngehi KAUN-O, oh sohte emen mie palilahsang ie.|q"-“Ngehi KAUN-O, sohte pil emen Koht. I pahn ketikihong uhk kehlail me ke anahne, mehnda ma ke sohte mwahn ese ie."-I piluhkada pwe ke en sewese ei ladu Israel, wehi me I piladahr. Wahu laud ehu met me I wiahiong uhk, mehnda ma ke sohte mwahn ese ie.0Y"-I pahn kihong uhk dipwisou kesempwal kan me wie ekiek wasa rir kan; ke ahpw pahn esehkihla me iei ngehi, KAUN-O, me iei Koht en Israel me ketin ekerkin uhk mwaromwen.)"-“Pein ngehi pahn kaunopada alomw kan, kapatapatahla nahna oh dohl akan. I pahn rihspeseng wenihmw prons kan, oh lupukpeseng ar uhr mete kan. '"-KAUN-O ketin pilada Sairus pwe en wiahla nanmwarki. E ketin pilada pwe en kalowehdi wehi kan; e ketin poaronehla pwe en kihsang en nanmwarki kan ar manaman en kaunda wasa; KAUN-O pahn ketin ritingadahng Sairus wenihmwen kahnimw kan. KAUN-O eri ketin mahsanihong Sairus,dA",I mahsanihong Sairus, ‘Kowe me pahn wilianiehdi oh kaunda wasa, ke pahn kapwaiada mehkoaros me I kupwurki en wiawi; ke pahn koasoanehdi pwe Serusalem en onohnda sapahl, oh poahsoanen Tehnpas Sarawio en tepila.’ ”.W",Ni ruwes ehute I kin kamadahda madau.X)",A ni ei ladu eh kin kohpada mehkot, ni ei kin kadar nei meninkeder pwe en kasalehda ei koasoandi kan, I kin tehk mwahu pwe koasoandi pwukat oh kokohp pwukat en kin pweida. I kin mahsanihong Serusalem me aramas pahn pwurehng kousoanla wasao, oh kahnimw en Suda kan me pahn onohnsapahlda. Kahnimw pwukat pahn kokouda pohn mohn ihmw kan.C~",Ngehi me kin kapweipweila sounwunahni kan, oh kapwowihala audepen kokohp en sounkosetipw kan. I kin kasohwe lokaiahn me loalokong kan, oh kin kasalehda me ar loalokong iei soaloalokong.3}_",“Ngehi KAUN-O, omw sounkomour; Ngehi me wieiukada. Ngehi KAUN-O, Sounwiepen mehkoaros. Ngehi kelehpw me wiahda lahng kan; ni ei wiahda sampah, sohte emen me sewese ie.|",Kumwail nanleng kan, kumwail ngisingis oh perenda! Wasa loal kan en sampah, kumwail ngisingis! Nahna kan oh tuhkehn nanwel koaros, kumwail ngisingis oh perenda! KAUN-O, ketin kasaledahr sapwellime roson lapalap ni eh ketin komourala sapwellime aramas en Israel kan.t{a",I koakoahsangehr dipwomw kan, rasehng depwek me sohralahr. Pwurodo rehi, pwe ngehi me kin komouruhkala.”$zA",KAUN-O ketin mahsanih, “Israel, tamataman mepwukat; tamataman me ei ladu kowe, I wieiukada pwe ke en wiahla ei ladu, oh I sohte mwahn pahn manokeiukala.Cy",Irair wet rasehng aramas eh kang pehs. Eh lamalam pweipwei me inenen laud, kahrehda sawasepe me inenen apwal. E sohte dehdehki me dikedik en eni me e kolokol kaidehkin uhdahn koht emen.|xq",Sounwia dikedik en eni kan sohte audeparail, pwe re sohte kin nda, “I umwkihla elep en tuhkeo, oh inimkihda mwoalus ko kenei pilawa oh uduk, oh luhwen tuhkeo I wiahkihda dikedik en eni. Eri, iet I poaridiong oh pwongih lepin tuhke lepet.”w!",Soangen aramas pwukat me nohn pweipwei, re sohte dehdehki dahme re wiewia. Masarail kan oh kapehdirail kan me nohn rotorot ong me mehlelo.*vM",A luhwen tuhkeo e ahpw kin wiahkihda eh koht, dikedik en eni; e ahpw kin poaridi oh pwongih. E kin kapakapohng, ndinda, “Komwi me ei koht, komw doareiehla!”Wu'",Ekei lepin tuhke ko e kin wiahki mehn seukisiniei; e kin umwunki kene uduk; e kin tungoale dahme e umwunda oh kin medkihla. E kin rengireng, oh nda, “Meid kansenamwahu karakar en kisiniei kaselel wet.”ltQ",Aramas emen kin doadoahngki elep en tuhke ko mehn wia tuwi, oh elep mehn wia dikedik en eni. E kak doadoahngki elep lepin tuhkeo mehn wia eh tuwihn rengireng oh mehn umwun pilawa. A elep e kin wiahkihda eh koht oh kin pwongih.Ns",Mweinele aramas kak pelehdi tuhke sidar kan pwehn doadoahngki, de pilada soangen tuhke teikan sang nanwel. De e kak padokedi ehu soangen tuhke tohrohr oh awiawih keteu en mweredi pwe en kakairada.Mr", Sounkou ihmw men kin sohng tuhke kan. E kin mahlenihkihdi takai pweht mwohmw ehu, oh parkihda nah dipwisoun doadoahk kan. E kin wiahda mwomwen aramas, mwohmw kaselel, pwe en kin kidahng nan imwe.Nq", Sounsuk mete kin ale lepin mete oh isik pohn kisiniei. E kin doadoahngki peh me kehlail pwehn sukada meteo ong ni mwohmw ehu. E kin men mwengehda, men nimpilda, oh pwangada ni eh kin wie doadoahk.pw", Koaros me pahn kin pwongih soangen mwohmw wet, re pahn sarohdi oh namenekla. Aramas me kin wiahda dikedik en eni pwukat, aramas ekei irail oh sohte irail mehkot. Re en pwarodo oh uh mwohn mwoalen kopwung-re pahn rerrer masepwehkada oh namenekla.]o3", Pwe doadoahk soh-katepe ieu wiahkihda mete mwohmw ehu oh pwongih duwehte koht emen.fnE", Irail koaros me kin wiahda dikedik en eni kan sohte irail mehkot, oh koht kan me re kin nohn kesempwalki sohte kateparail. Irail kan me kin kaudokiong koht pwukat, maskun kei irail, oh soaloalokong kei-re pahn namenekla.qm[",Kumwail dehr masak, kumwail nei aramas akan! Kumwail ese duwen sang kawao lel met, ei kohpadahr soahng kan mwohn ar pahn pweida, oh kumwail me ei sounkadehde! Mie emen koht tohrohr? Mie emen koht manaman me I saikinte rong duwe?”l",Mie emen me kak wiahda me I wiadahr akan? Ihs kak kohpada ni dehde mehkan koaros me pahn pweida sang ni tepin kawa lel ni imwin kawa?6ke",KAUN-O, me ketin kakaun oh apwahpwalih Israel, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih met: “Ngehi me tapi, ngehi me imwi, Koht tehmen; sohte emen koht mie, ahpw ngehite.kjO",“Emenemen aramas akan pahn kin kose, nda, ‘Ngehi sapwellimen KAUN-O.’ Re pahn patehng oh iangala mehn Israel kan. Emenemen irail pahn palihediong ni peh mwaren KAUN-O, oh pahn kin nda, ‘Ngehi emen sapwellimen Koht.’ i",Re pahn pweida oh kaparaparala rasehng dihpw me kelemwur mwahu, rasehng tuhke me adaneki willow kan me poad ni keilen piletik kan.Ih ",“I pahn kamwerehdiong pihl pohn sahpw me kin anahne pihl, I pahn kapwilewei piletik kan nan sahpw madekeng. I pahn kamwerehdiong ngeni pohn noumw seri kan, oh ei kapai pohn kadaudokomw kan.#g?",Ngehi, KAUN-O, me ketin wieiukada; sang ni ahnsou me ke ipwidi, I kin seweseweseiuk. Ke dehr masak; pwe kowe ei ladu, ei wehi pilipil me I kin loalloale.ef E",KAUN-O ketin mahsanih, “Rong, Israel, ei ladu, nei aramas pilipil kan, kadaudok en Seikop.e"+Omw kaunen kawa ko kasaminelahr ei wasa sarawio. Ihme I mweidkihong Israel en ohla laud, pwe nei aramas akan en sarohdi oh namenekla.”ad;"+Omw pahpa kahlap en nin tapio . dipadahr; omw sounkaweid en kawa ko pil dipadahr mwohi.#c?"+Eri, kitail ketila oh uh mwohn mwoalen kopwung; ke ahpw kasalehda omw iren kadip! Kasalehda audepen omw repenpwung pwe ke en kadehdehda ma kowe me pwung!b3"+Eri, a ngehi, iei Koht me kin kupwur mahkihong uhk dipomw kan; I ahpw wiadahr met, pwehki eh ngehi iei ngehi. I sohte pahn kupwukupwure dipomw kan.4aa"+Ke sohte pwainohng ie warpwohmwahu, de kaperenehkiniehda wihen noumwail mahn akan. Ahpw ke katoutouwihkin ie dipomw kan, oh kahngiangihkiniehda sapwung kan me ke wiadahr.Y`+"+Ke sohte meirongkihong ie meirong isihs en sihpw; kaidehkin ngehi me ke waunekihki omw meirong kan. I sohte katoutouwihekin uhk omw mehn meirong kan, de kapwunodehkin uhk ei pekipeki meirong en warpwohmwahu.e_C"+KAUN-O ketin mahsanih, “Israel, kaidehkin ngehi me ke kaudokiong pwe ke pwangahkiniedahr.w^g"+Irail nei aramas akan me I wiadahr ong ni kalinganpen mwarei, re pahn kin kokouliong ie oh kapikapinga ie.”]"+Mahn lawalo kan pahn pil kapingahkin ie ei kapwilewehr pillap nan sapwtehn, pwe en kanampilehki nei aramas pilipildahr akan.4\a"+Ahpw tehk mwahu irair kapw me I pahn wiahda met. E wiewiawiher met-ke kakehr kilang! I pahn wiahda ahl pwoat kotehla sapwtehn, I pahn kihong uhk pwarer en pihl kei wasao.u[c"+KAUN-O eri ketin mahsanih, “Ke dehr tengala nan mwekid en kawa ko, de medemedewehte dahme wiawiher kawao.9Zk"+E ahpw ketin kahluwahla karis kalaimwun ehu pwe re en mwomwla, karis en werennasapw oh oahs kan. Re ahpw pwupwudi, sohla pwurehng pwourda, rasehng wihk en lamp ehu me kunlahr!uYc"+Mahsie KAUN-O ketin wiahda ahllap pwoat nan madau, oh ketin koasoanehdi wasahn kot nanpwungen pihl ile kan.fXE"+Ngehi, KAUN-O, omw Koht me sarawi. Ngehi me wieiukada, Israel, oh ngehi me omw nanmwarki.”aW;"+KAUN-O, omw Sounkomour, Koht sarawien Israel, ketin mahsanih, “Pwe en kapituhkala, Israel, I pahn kadaralahng Papilon karis ehu; I pahn kauwehla wenihmwen kahnimwo, oh ngilen towe kan pahn wekiong ni mwahiei laud.V"+ Kumwail ese me ngehi Koht soutuk. Sohte me kak pitsang ei roson oh manaman; sohte me kak wekidala wiepen nin limei kan.”U+"+ I kohpadahr irair wet mahsie, I ahpw kodohn sewesei kumwail. Sohte kohten liki men wiahiong kumwail met; kumwail me ei sounkadehdehn irair wet.>Tw"+ “Ngehite me KAUN-O, ngehite me kak komourkumwailla.S"+ “Kumwail mehn Israel kan, kumwail me iei ei sounkadehde; I pilkumwaildahr nin duwen ei ladu men, pwe kumwail en eseiehla oh kamehlele ie, oh dehdehkihla me ngehite, me Koht. Sohte emen koht mie, pwe ngehite; sohte mwahn emen mie, pil sohte me pahn mie mwuhr.-RS"+ Ekerodo wehi kan pwe re en iang wia kadeik. Ihs rehn arail koht kan me kak kohpada irair en ahnsou me pahn kohdo? Ihs rehrail me kohpadahr irair kan me pweidahr ahnsou wet? Re en kapwarehda arail sounkadehde kan me pahn kadehdehda arail pwuhng, me pahn kadehdehda mehlel en arail lokaia kan.+QO"+Koht ketin mahsanih, “Nei aramas akan en pwarodo ni mwoalen kopwung. Mie masarail, re ahpw sohte kin kilang wasa; mie salengarail, re ahpw sohte kin rong wasa.SP"+Pwe iei irail nei aramas, oh I wiairailda pwe re en kin kalinganai ie.”>Ou"+I pahn mahsanihong mehn paliepeng re en kasaledekirailla, oh mehn palieir en dehr kin kolokol irail. Nei aramas akan en sapahldo sang ni sahpw doh kan, sang wasa koaros nin sampah.#N?"+Ke dehr masak-pwe I kin ieiang uhk! 1 “Sang wasa doh ni palimese lellahng wasa keieu doh ni palikapi, I pahn kapwurehdo noumw aramas akan nan dewerail. M "+I pahn pangala wehi kan unsek pwe I en komouruhkala, pwehki ei nohn kesempwalkin uhk, oh pwehki ei poakohng uhk oh waunekin uhk.L1"+Pwe iet ngehi, KAUN-O, omw Koht, Koht sarawien Israel, omw Sounkomour. I pahn pangala Isip pwe I en kapituhkala, I pil pahn pangala Sudan oh Sepa.SK"+Ni omw pahn kotehwei pihl loal akan, I pahn ieiang uhk; omw apwal akan sohte pahn kakihruhkala. Ni omw pahn keidwei nan kisiniei, ke sohte pahn mwasingkihla; omw apwal laud akan sohte pahn kauweiukala.J "+Israel, KAUN-O me ketin kapikuhkada mahsanih, “Ke dehr masak, pwe I pahn doareiukala. I ekerkinuhkehr mwaromwen-nei kowe.I#"*Ihme e kupwuredahki en kapehmkin kitail roson en sapwellime engieng, oh ketin kalokehkin kitail kalokolok en mahwen. Sapwellime engieng, rasehng kisiniei, ih me kalullada Israel pwon, kitail ahpw sohte dehdehki dahme wiewiawi; kitail sohte alehdi padahkpen irair wet.?Hw"*Ihs me pangala Israel rehn aramas lipirap pwuko? Pwe pein KAUN-O, me kitail wie dihpiong! Kitail sohte men kapwaiada kupwure ong kitail, de sohte men peikiong sapwellime padahk kan!_G7"*Mie emen rehmwail me pahn rong irair wet? Sang met kohla kumwail pahn rong kanahieng?KF"*Ahpw met sapwellime kan lohdier nan lokolok laud; re lekdekiongehr nan imweteng kan, re wie ekiek nan kalapwus kan. E kulsangehr ar dipwisou kan oh pirapalahr, sohte emen mie mehn doareirailla.E"*KAUN-O, iei Koht emen me kin ketin kupwurohki komourpen aramas, iei me e kin kupwurki irail en wauneki sapwellime kosonned oh padahk kan. D"*Israel, ke kilangehr soahng tohto, ahpw dahme ke sohte katapankihki? Mie salengomw mehn rong wasa, ahpw dahme ke sohte rongki?”WC'"*Mie emen me maskun mehlel sang ei laduwo, oh salengepon sang nei meninkedero?B"*KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail me salengepon kan, kumwail rong! Kumwail me maskun kan, kumwail pehdpeseng oh tehk mwahu!Aw"*Irail kan me kin koapworopworki dikedik en eni kan, oh kin wiahkin irail arail koht; re pahn sarohdi oh namenekla.”@w"*“I pahn kahluwa nei aramas me maskun kan nan ahl akan me re sohte mwahn kin keid ie. I pahn kamarainihada rotorot me re mihmi loale, oh kainenehla ahl pirek kan me mi mwohrail. Iei mepwukat me I inoukidahr, oh I pahn kapwaiada ni soh peikasal.?"*I pahn kauwehla dohl oh nahna kan, oh I pahn karongehla dihpw oh tuhke kan. I pahn wiahkihla pillap akan sapwtehn, oh kamadahda leh kan.W>'"*Koht ketin mahsanih, “I nennenlahr ahnsou reirei; I sohte kin sapeng pekipek en nei aramas akan. Ahpw met e lelehr ahnsoun ei pahn mwekid; I ahpw ngihl laudida duwehte lih emen me medek en neitik lelehr.d=A"* KAUN-O kin ketido pwehn mahwen rasehng sounpei men; e ketin onopadahr oh kupwur ngoangkilahr en mahwen. Ruwesen mahwen ngiringirisek sang nan doauese, e ketin kasalehda sapwellime manaman ong sapwellime imwintihti kan.T<!"* Irail kan me kin kousoan nin sahpw doh kan, re en koul kapikapinga KAUN-O!7;g"* Sapwtehn oh kahnimw kan ie en kapinga Koht; mehn Kedar kan en pil iang kapinga ih! Tohn kahnimw Sela en ngisingiski ar peren oh ngihl laud kokoul sang pohn kumwen nahna kan.(:I"* Kumwail koulkihong KAUN-O apwoat koul kapwen, kumwail tohn sampah koaros, kumwail koul kapikapinga ih! Kumwail kan me seiseiloak nan madau kan, kumwail kapinga KAUN-O; soahng mour kan koaros nan madau kan, kumwail kapinga KAUN-O! Kumwail sahpw doh kan, oh towe kan koaros, kumwail koul!9}"* Mehkan me I kohpadahr, re pweidahr ahnsou wet. Met I pahn kasalehiong uhk irair kapw kei, mwohn ar pahn tepida wiawi.”8%"*“Ngehite me KAUN-O, omw Koht. Sohte emen koht pahn ahneki lingan en mwarei; I sohte pahn mweidohng koht likamw akan en iang ale kapingpei.j7M"*Ke pahn kapehdpeseng me maskun kan, oh kasaledekihala me kin wonohn nan rotorot en imweteng kan.a6;"*“Ngehi, KAUN-O, I malipeiukodohr oh ketikihonguhkehr manaman pwe ke en kin tetehk pwuhng pwe en mie nin sampah. Pwehki kowe, I pahn wiahda inou ong aramas koaros; pwehki kowe, I pahn ketikihong marain wehi koaros.[5/"*Koht ketin kapikada nanleng oh ketin audehla pahnlahng, e ketin wiahda sampah oh soahng momour kan koaros; e ketikihong mour oh ngehn ong aramas kan koaros. Eri, KAUN-O Koht, ketin mahsanihong sapwellime ladu,*4M"*E sohte pahn kesehla eh koapworopwor, de nan kapehd tikitikla, ahpw e pahn kauwada tiahk pwung nin sampah. Sahpw doh kan kin kasikasik sapwellime padahk kan.”3"*E sohte pahn ketin katipwasang ahlek pwoat me raukdier, de kakunla lamp ehu me pahn kunlahr. E pahn ketikihong koaros pwuhng poatopoat.d2A"*E sohte pahn ketin weriwer de mahsen ni ngihl laud, de kapahrek ni ngihl laud nanial akan.*1 O"*KAUN-O ketin mahsanih, “Iet ei laduwo me I kakehlahda- me I piladahr oh kin kupwurperenki. I audehkidahr ngeni, oh e pahn ketikihong wehi koaros pwuhng pahrek.0")Eri, koht pwukat koaros patpene sohte katepe; sohte mehkot re kak wiahda oh sansalarail kan sohte audepe oh mehkot mwahl.”/")Eri, ni ei kilikilengseli nanpwungen koht akan, sohte emen irail kak patohwanda mehkot; sohte emen kak sapeng peidek ko me I keinemwe.R.")Ngehi, KAUN-O, iei me tepin ketikihong Saion pakair en rohng pwoatet. Ngehi me kadaralahng Serusalem meninkeder men pwe en pakairki, ketihtihki, ‘Iet re samwodohr! Noumwail aramas akan samwodohr!’6-e")Ihs rehmwail me kohpada me irair wet pahn pweida, pwe se en mahsanih me kumwail me pwung? Sohte emen kumwail patohwanda mehkot duwen met; sohte me rongasang kumwail mehkot!Q,")“I piladahr ohl emen me kin kousoan palimese; I malipeier pwe en mahweniong kumwail sang ni paliepeng. E tiakedi kaunen wehi kan duwehte pwelmatak, duwehte sounwia dahl eh kin tiak pwelen wie dahl.s+_")Kumwail oh mehkoaros me kumwail kin wia sohte katepe; irail kan me kin pwongih kumwail kan inenen kasaut!V*%")Kumwail padahkihong kiht audepen ahnsou me pahn kohdo- se ahpw pahn ese me uhdahn koht kei kumwail! Kumwail wiahda mehkot mwahu, de kadarodohng kiht apwal laud ehu; me se pahn pwuriamweikihla oh masakada.K)")Kumwail pwarodo met oh kohpada dahme pahn wiawi, pwe se en mwahngih ni ahnsou me e pahn pweida. Kawehwehda mwohn mwoalen kopwung wet irair en ahnsou me samwalahr ako, oh kawehwehiong kiht duwe.W('")KAUN-O, nanmwarkien Israel, ketin wia sapwellime poahngok, mahsanih, “Kumwail koht en wehi kan, kumwail kohdo oh kasalehda amwail pwung. Kumwail kasalehda amwail irair en kadehde kehlail me mie rehmwail.#'?")Aramas akan pahn kilang met, oh esehkihla me ngehi, KAUN-O, me ketin wiahda. Re pahn dehdehkihla me nin limen Koht sarawien Israel me wiahda mepwukat.”7&g")I pahn kawosehda tuhke sidar nan sapwtehn, iangahki tuhke akesia oh mirtil oh tuhke olip. Welin tuhke pahn pil wosada nan sahpw madekeng kan, soangen tuhke me kesempwal kan.>%u")I pahn kapwilewei pillap akan nanpwungen dohl madekeng kan, oh kakusada pwarer en pihl nan wahu kan. I pahn wiahkihla sapwtehn kan lehn pihl, oh wasa madekeng kan ong ni utuhnpihl.n$U")“Ni ahnsou me nei aramas akan pahn rapahki pihl nan arail anahn akan, oh kepinwararail kan pahn madekengkihda ar men nimpildahr, eri, ngehi, KAUN-O, I pahn karonge ar pekipek; ngehi, Koht en Israel, I sohte kak en keseirailla.J# ")Ke pahn keseiraildahng nan wehwe; kisinieng pahn ipirirailla, oh melimel pahn kamwarakirailseli. A kowe, ke pahn pereperen, pwehki ngehi omw Koht; ke pahn kapikapinga ie, Koht sarawien Israel.="s")I pahn wiahkin uhk duwehte mehn koakoa wahn pilawa, rasehng mehn koakoahk me ngih kapw oh keng. Ke pahn koakoa nahna kan oh kauweirailla; dohl akan pahn patapatala wiahla pwelpar.!!;")KAUN-O ketin mahsanih, “Israel, nan omw tikitik oh luwet, ke dehr masak, pwe I pahn seweseiuk. Ngehi, Koht sarawien Israel, ngehi me kin doareiukala. /") Ngehi, KAUN-O, amwail Koht; ngehi me kin kakehlakei kumwail, oh mahmahsanihong kumwail, ‘Kumwail dehr masak, pwe I pahn sewesei kumwail.’ ”-U") re pahn mwomwla oh sohrasang sampah.}s") “Irail kan me kin lingeringeriong kumwail, re pahn namenekla. Irail kan me kin mahweniong kumwail, re pahn mehla,M") Kumwail dehr masak, pwe I kin ieiang kumwail. Kumwail dehr perki mehkot, pwe ngehi me amwail Koht. I pahn kin kakehlakei kumwail oh sewesei kumwail; I pahn kin apwalih kumwail oh doareikumwailla.@y") Kumwail me I wahdosangehr ni imwin sampah, me I malipehdosangehr wasa keieu doh kan en sampah oh mahsanihong kumwail, ‘Ei ladu kumwail.’ I pilkumwaildahr, I sohte keseikumwailla.q[")“A kowe, Israel, ei ladu, kumwail nei aramas me I piladahr, kumwail kadaudok en kompoakepahi Eipraam.{o")Sounkou ihmw kin ndahng sounsukmete, ‘Keieu mwahu omw doadoahk.’ Me kin siselih sansal en eni kan kin koangngoange me kin pasurkipene nihl. Re kin nda, ‘Doadoahk mwahu ehu met’- re ahpw kin katengehkihdi nihl sansal en enio nan dewe.N")Tohndoadoahk koahiek kan kin sawaspene oh kin koangngoange emenemen.{")“Tohn sahpw doh kan kilangehr dahme I wiadahr; re masepwehkada oh rerrerki ar masak. Iei me irail koaros pokonkipene.Z-")Ihs me wiahda pwe soahng pwukat en kak pweida? Ihs me koasoanehdi sang nin tapio mwekid en dih kan nin sampah? Ngehi, KAUN-O, ngehi me tepin mehkoaros, oh ngehi, KAUN-O Koht, ngehi me pahn imwilahn mehkoaros.|q")E ahpw kin pwakih irail, wonowonoweite ni onepek mwahu, inenen marahra me kahrehda aluweluwe kan sohte sair pwehl._7")“Ihs me ketikihdo sang palimese lapalap menen me sapwellimaniki manaman en powehdi, me kin kalowehdi wehi koaros me e kin ketla ie? Ihs me ketikihong manaman pwe en kak powehdi nanmwarki kan oh wehi kan? Sapwellime kedlahs kin peleiraildi likamwete irail pwelpar. Sapwellime arep kan kin pwakihirailpeseng rasehng dihpw meng nan kisinieng! ")Koht ketin mahsanih, “Kumwail sahpw doh kan, kumwail nennenla oh rong ie! Kumwail onopada wia amwail karongorong mwohn mwoalen kopwung; kumwail pahn ahneki ahnsou mwahu en kasalehda amwail tungoal lamalam. Kitail ketpene oh kapwungada ihs me pwung.R"(Ahpw irail kan me kin koapworopworki KAUN-O, pahn onehda sapahl ar kehl. Re pahn kin kehlail, rasehng ikel kan; ni ar pahn kin tang, re sohte pahn pwangada; ni ar pahn kin alu, re sohte pahn luwetala.a;"(Pil me pwulopwul kan kak luwetala, oh mwahnakapw kan kak pwupwukihdi eh sohla angirail.>w"(E kin ketin kakehlahda me luwet oh me pwangadahr kan.0Y"(Ke sehse? Ke sohte kin rong? Me KAUN-O, iei Koht soutuk; iei ih me ketin kapikada sampah pwon. E sohte mwahn kin ngirala de luwetala. Sohte emen kak dehdehki kupwure.!"(Eri, Israel, dahme ke kaukaulimki, me dene KAUN-O sohte ketin mwahngih omw apwal akan, de sohte kupwurohki omw lokolongki pwuhng sapahrek?E"(Kumwail kilengdalahng pahnlahng! Ihs me ketin wiahda usu kan me kumwail kilikilang? Iei ih me kin ketin kawekaweid irail duwehte karis en sounpei ehu, iei ih me ketin mwahngih uwen tohtohn irail, oh kin ketin malipehkin irail koaros adarail. Iei duwen lapalap en sapwellime manaman- sohte ehu rehrail kak salongala!O "(Ihs me kak pahrekiong Koht me sarawi? Mie emen tohrohr me duwehte ih?G "(Re kin rasehng kisin tuhke poadakapw akan me kin ahpwtehn wosada oh kadarala kalowe. Ni KAUN-O eh kin ketin kadar pohrail engin silangi, re kin mengidi oh pihrpeseng, duwehte tehndipw meng.\ 1"(Ih me kin ketin kasapwilidi kaunen wehi manaman akan, oh kin ketin kamwomwirailla. "(E wiawihda sang nin limen ih me kin ketiket nan mwoale pohnangin sampah oh palio pahnlahng. tohn sampah kan mwohn silangi rasehng kisin katitik en nanwel kan. Ih me ketikipeseng pahnlahng rasehng kahdeng ehu, rasehng impwal ehu pwe aramas akan en kousoan pah.} s"(Kumwail sohte ese? Koasoiepe seu wiawihiongkumwailehr mahso? Kumwail sohte kin rong duwen sampah eh tepin wiawihda?@y"(Aramas me sohte nah silper de kohl kin pilada soangen tuhke me sohte kak mwoasoahngotla. E kin rapahki tohndoadoahk koahiek men pwehn wiahkihda mwohmw ehu me sohte kak pwupwudi ohla.%"(E sohte duwehte mwomwen koht likamw ehu me tohndoadoahk kan kin wiahda, oh sounsukmete kan kin kidimkipene kohl oh kidahng pohn dehu silper.a;"(Eri, ihs me kumwail kak karasahiong atail Koht? Ia duwen amwail pahn koasoiahda mwomwe?.W"(Wehi kan mwohn silangi rasehng sohte."="(Mahn en nanwel koaros en Lepanon sohte itarohng en wiahla mehn meirong ong atail Koht, oh tuhke koaros en wasao me nohn malaulau en wia tuwien meirongo."(Wehi kan wia mehkot mwahl mwohn silangin KAUN-O, rasehngete kisin dingiding en pihl kis; deke doh kan rasehng kisin weren pwelpar kei.'"(Ihs me Koht kin ketin ale kaweid reh pwe en kin mwahngih oh dehdehkihla soahng kan, oh ketin padahngki duwen eh pahn ketin wiahda soahng kan?{o"( Mie aramas emen me kak patohwanohng KAUN-O dahme e pahn ketin wia? Ihs me kak patohwanohng padahk ehu de panawih?G"( Ia duwe, mie aramas emen me kak limakasang pilen madau, de sohngki pahnlahng tipwengenpeh? Mie me kak oarepenehng pwelen sampah nan kep ehu, de teneki dohl oh nahna kan pohn mehn tenek kan?H "( E pahn ketin apwalih sapwellime pelin sihpw duwehte silepen sihpw men; e pahn ketikipene sihmpwul kan, e pahn ketin apwalihekin irail nin lime; oh e pahn ketin kahre inarail kan ni keneinei.~"( KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn ketidohn kaunda ni roson lapalahpie, e pahn ketikihdo sapwellime kan me e ketin kapitalahr.v}e"( Kohdawei, kowe Serusalem, pohn nahna ile; ke ahpw lohkiseli rohng kaperen wet! Kowe, Saion, ngihl laud likilikwerkiseli oh lohlohkiseli rohng kaperen wet! Ke dehr masak, a lohkihwei. Ndaiong kahnimw kan en Suda me ar Koht ketiket kohdo!f|E"(Ei, dihpw kin mengila oh rohs kin pwupwudi, ahpw mahsen en atail Koht kin mour poatopoat.”&{E"(Dihpw kan kin mengila oh rohs akan kin pwupwudi ni engin silangin KAUN-O eh kin lel irail. Iei duwen aramas akan, ar sohte kehlailasang dipwen nansapw akan. z"(Ngihl laud ehu me likilikwer, “Kumwail kalohkiseli!” I ahpw patohwan kalelapak, “Dahme I pahn kalohki?” A ngihlo mahsanih, “Lohkiseli duwen aramas koaros ar rasehngalahr dipwen nansapw akan; ar lingan sohte kin wereisang lingan en rohsen nanwel kan. l~~}|q{zyxww"vv&uRtssrrqbpp8oo'n*mdllkOj>ii1huhgfdca`__d^]]\\^[ZZ3YeXbWViUTSR#PPOOgNN,MtLLKJJaIHAGFEDD9C'BAA??M>==4<VU u 2 .c&ldTA"9Kumwail kin kohla pohn nahna ileile kan pwe kumwail en wia meirong oh wia nsenen pwopwoud.mSS"9Kumwail kin kihsang wasao kisin takai medendel kan oh kaudokiong nin duwen koht ekei. Kumwail kin wudekiong wain nin duwen meirong ong irail oh meirongkihong irail wahnsahpw. Kumwail lemeleme me mepwukat kin kaparanda kupwurei?SR"9Kumwail kin kaudokiong koht en kaparapar seri kan ni amwail kin wiewia nsenen pwopwoud pahn amwail tuhke sarawi kan. Kumwail kin meirongkihla noumwail seri kan nan pwoaren paip kan limwahn piletik kan.cQ?"9Ihs me kumwail wie kokouruhrki? Kumwail aramas likamw akan, ihs me kumwail kapakapailoke?!P;"9Kumwail me dipan akan, kumwail keido ale kadeikpamwail! Kumwail sohte mwahusang sounwunahni kan, me kin kamwahl akan, oh lihen netiki paliwararail kan.TO!"9Irail kan me kin mour lelepek kin diar popohl oh kommmoal ni ar kin mehla.N !"9Aramas lelepek kin mehla, oh sohte me kin wehwehki kahrepe de pil kesempwalki. Ahpw ni ar kin mehla, sohte paisuwed ehu kin lelohng irail.M"8 Aramas kamam sakau pwukat kin nda, ‘Kitail wahdo wain, oh nimala uwen me kitail kak! Lakapw pahn mwahusang rahnwet.’ ”=Ls"8 Re rasehng kidi mehwo kan me sohte kin itarki kanarail mwenge. Kaun pwukat sohte kin wehwehki. Emenemen irail kin wiewia dahme e kin perenki oh kin rapahki pein kamwahupe kelehpw.xKi"8 E ketin mahsanih, “Kaun akan koaros me uhdahn pahn kaweid nei aramas akan, irail maskun! Sohte mehkot me re ese. Re rasehng kidi me kin sinsile ihmw ahpw sohte kin ngong-re kin wononseli oh ouiouraman. Ia uwen ar kin ngoangkihte memeir!zJm"8 KAUN-O ketin mahsanihong wehin liki kan re en patohdo duwehte mahn lawalo kan oh kangala sapwellime aramas akan.FI"8KAUN-O Wasa Lapalahpie, me ketikidohr sapwellime aramas en Israel kan sang ar kalipilipala, ketin inoukidahr me e pahn pil ketikihdo aramas teikan pwe re en iangala sapwellime aramas akan.Hw"8“I pahn weikumwaillahng Saion, ei dohl sarawio, oh kihong kumwail peren nan ei tehnpas en kapakap, oh kupwurehla meirong kan me kumwail pahn wia pohn ei pei sarawio. Ei Tehnpas Sarawio pahn kahdaneki tehnpas en kapakap ong tohn wehi koaros.”@Gy"8Oh KAUN-O ketin mahsanihong mehn liki kan me wiahla kisehn sapwellime aramas akan, me kin poakohng oh papah, me kin wauneki rahnen Sapad oh kolokol sapwellime inou kan ni loalopwoat:3F_"8eri, katamanpen mwaromw pahn mihmihte nan ei Tehnpas Sarawio oh rehn nei aramas akan werei sang omw pahn naineki pwutak kei de serepein kei. Ke sohte pahn manoknokla.”AE{"8KAUN-O ketin mahsanihong soangen aramas menet, “Ma ke pahn waunekin ie ni omw pahn kapwaiada rahnen Sapad, oh wia dahme pahn kaparanda kupwurei oh kolokol ei inou kan ni loalopwoat,5Dc"8Mehn liki men me towelahr sapwellimen KAUN-O aramas akan sohte pahn nda, “KAUN-O sohte pahn ketin mweidohng ie I en iang sapwellime aramas akan kaudok.” Ohl emen me wusole lekasang en dehr medemedewe me e sohte kak iang wiahla kisehn sapwellimen Koht aramas akan pwehki eh sohte kak wiahda seri.!C;"8I pahn kapaiahda irail kan me kin wauneki rahnen Sapad ahnsou koaros oh sohte kin kasaminehla. I pahn kapaiahda irail kan me sohte kin wia me suwed.”yB m"8KAUN-O ketin mahsanihong sapwellime aramas akan, “Kumwail wia dahme pwung, pwe I pahn mwadang doareikumwailla.A"7 Tuhke saipres kan pahn wosada wasa me tuhke suwed kan mie ahnsou wet; tuhke mirtel kan pahn wosada wiliandi dihpw tekatek kan. Eri, met pahn wia kilel ehu me pahn kin poatopoat kohkohlahte, mehn kataman ehu duwen dahme ngehi, KAUN-O, ketin wiadahr.”Z@-"7 “Eri, kumwail pahn mweselsang Papilon pereperen; kumwail pahn pakahrieisang nan kahnimwo ni popohl. Nahna kan oh dohl akan pahn direkihla ar koulen kaping, oh tuhkehn nansapw akan pahn ngisingiski ar peren.?%"7 Ih pil duwen mahsen me I kin kapwilewei- e pahn kin kapwaiada audepen kupwurei koaros; e pahn kin kapwaiada mehkoaros me I anahne en pweida.c>?"7 “Ei mahsen kin rasehng sinoh oh keteu me kin mweredi sang pahnlahng pwe en kalamwurih sampah. E kin kawosehda oh kakairada wahnsahpw, oh pil kin kihong aramas werentuhke mehn poad oh kisin tungoal akan mehn tungoal.k=O"7 Pwe duwen nanleng eh ileilesang sampah, ih duwen kupwurei oh wiewia kan eh ileilesang amwail kan.<"7KAUN-O ketin mahsanih, “Audepen nan kupwurei sohte duwehte audepen amwail lamalam, oh ei wiewia kan sohte duwehte amwail wiewia kan.=;s"7Aramas suwed kan en sohpeisang ar mour suwed, oh wekidala ar lamalam. Re en sohpeiong KAUN-O, atail Koht; pwe ih me kupwurkalahngan oh kin mwadang mahkikihong kitail dipatail kan.^:5"7Kumwail sohpeiong KAUN-O oh kapakapohng nindokon eh sohte kin ketin dohsang kumwail.9!"7Eri, kumwail pahn ekerodo wehin liki kan me sohte kin esei kumwail mahso, ahpw met re pahn tangatang kodohn iangkumwailla! Ngehi, KAUN-O, amwail Koht, Koht sarawien Israel, pahn koasoanehdi pwe mepwukat koaros en pweida; I pahn kawauwihala oh kalinganaikumwailda.”f8E"7I wiahkihla ih sounkaweid oh kaunen wehi kan, I kasalehda ei manaman ong wehi kan pwehki ih.]73"7“Kumwail nei aramas akan, kumwail rong ie, oh kohdo rehi; kumwail kohdo rehi, I ahpw pahn komourkumwailla! I pahn kauwada inou poatopoat nanpwungatail, oh ketikihong kumwail kupwuramwahu me I inoukihong Depit.D6"7Dahme kumwail pahn kesehkihla noumwail mwohni kan ong ni mehkot me sohte pahn kaitarala amwail anahn? Dahme kumwail pahn kesehkihla wahn pwudowamwail kan ahpw kumwail sohte pahn medla? Kumwail rong ie oh kapwaiada dahme I pahn mahsanih, kumwail ahpw pahn nsenamwahukihla kisin tungoal me keieu kaselel sang koaros."5 ?"7KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail koaros me men nimpildahr, kumwail kohdo- iet pwarer en pihlen! Kumwail me sohte noumwail mwohni, kumwail kohdo- kumwail pwainda amwail tungoal pilawa oh iang kepinkonot! Kumwail kohdo! Alehda amwail tungoal wain oh milik- kumwail sohte pahn pwain!G4"6Ahpw sohte tehtehn mahwen ehu pahn kak kauweiukala; oh ke pahn kak sapeng koaros me kin kedipeiuk. I pahn doarehla ei ladu kan, oh ketikihong irail roson en powehdi.” KAUN-O me mahmahsen.;3o"6“Ngehi me wiahda sounsuk mete kan, me kin saunda kisiniei en wiahda tehtehn mahwen. Ngehi me pil wiahda sounpei kan, me kin doadoahngki tehtehn mahwen kan mehn kemehla aramas. 2"6Ma mehmen pahn mahweniong uhk, ke en ese me kaidehn ngehi me mweidohng; oh mehmen me uhwong uhk oh pelianuhkada, e pahn pwupwudi.m1S"6Pwuhng oh inen pahn kakehleiukada. Ke pahn silasil mwahu sang pahn kehnaudek oh me kamasepwehk kan.d0A"6 “Pein ngehi pahn padahkihong noumw aramas akan, oh ketikihong irail paiamwahu oh popohl.W/'"6 I pahn kaukihda omw wasahn iroir kan kisin takai weitahta kesempwal me ede rupi, oh omw ewen kehl kan kisin takai me lingaling duwehte kisiniei, oh kehl kan me kapiluhkpene pahn kokoukihda takai kesempwal.D."6 KAUN-O ketin mahsanih, “Serusalem, kahnimw en lokolok, me sohte sawasepe, me sohte mehmen me kak koaloalamwahwihiuk. I pahn onekihda sapahl poahsoan kan en omw kahnimw takai kesempwal.J- "6 Nahna kan oh dohl akan kakete re en mwerpeseng, ahpw ei limpoak ong uhk sohte kak en sohrala; I pahn dadaurete ei inoun popohl kohkohlahte.” Iei duwen mahsen en KAUN-O me ketin loalloaleiuk.V,%"6 “Ni mwehin Noha, I kahukilahr oh inoukidahr me I solahr pahn kauwehkihla sampah nohlik lapalap. Eri, I pil inoukihda met me I solahr pahn pwurehng engieng pahmw; I solahr pahn angiangihiuk de kalokeiuk.*+M"6Ahnsou kis I sohpeisang uhk ni ei engieng; ahpw I pahn kasalehiong uhk ei limpoak poatopoat sang met kohla.” Iei duwen mahsen en KAUN-O me ketin komouruhkala.n*U"6“Erein ahnsoutehkis me I keseiukalahr; ahpw ni ei limpoak lapalahpie I pahn kapwureiukodohng rehi. )"6Israel, ke rasehng lih pwopwoud pwulopwul men, me eh pwoud keselahr, oh me likideklahr. Ahpw met KAUN-O ketin malipeiuk, mahsanih,((I"6Pwe ih me ketin kapikuhkada pahn rasehng omw pwoud- mware, iei KAUN-O, Wasa Lapalahpie. Koht sarawien Israel me pahn komouruhkala- ih me kaunepen sampah pwon.D'"6Ke dehr perki mehkot-ke solahr pahn pwurehng sarohdi; ke solahr pahn namenekla. Ke pahn manokehla omw soaloalopwoat nin duwen peinakapw pwopwoud men, oh omw loaleid nin duwen liohdi men.M&"6Ke pahn kalaudehla irepen sapwomw ni pali koaros; pwe noumw aramas akan pahn pwurehng nan sahpw me wehin liki kan mihmi ie ahnsou wet. Kahnimw kan, me ahnsou wet sohte towe, pahn diren aramasala.%"6Eri, kalaudehla imwomw impwal me ke kin kousoan loale; kareireila selipe kan oh katengehdi kisin lepin tuhkehn katenge kan!7$ i"6Serusalem, ke rasehng lih emen me sohte nah seri, ahpw met, ke kakehr koul oh ngisingiski omw peren. Pwe met ke pahn naineki seri me tohtohsang lih me eh pwoud sohte kesehla.1#["5 Me kahrehda I pahn wauneki oh ketikihong lengileng ehu, oh dehu ehu nanpwungen soupeidi oh me lapalap akan. E meirongkihla eh mour sang ni pein nsene, oh mweidala pein ih pwe en iang wadawadohng me dipan akan. E wilianla me dipan ngeder oh kasakaskin irail pwe re en ale mahkpen diparail kan.”""5 Mwurin eh mour en lokolok, e pahn pwurehng perenda; e pahn esehda me eh lokolok kan sohte wiawi mwahl. Ei ladu loalopwoat me I kin kupwurperenki, me pahn toutoukihla lokolok en aramas ngeder oh pwehki ih me I pahn kupwur mahkikihong dipen aramas akan.t!a"5 KAUN-O ketin mahsanih, “Ngehi me kupwurehda en ale lokolok; pwe eh mehla, iei meirong ehu me pahn kahrehdo mahk oh kalahngan. Iei me e pahn kilangki kadaudoke kan; e pahn mour werei nin sampah, oh ei koasoandi pahn pweida pwehki ih./ W"5 E ahpw nekinekdiong nan sousou ehu iang me dipan akan, oh seridi rehn me kepwehpwe kan, mehnda ma e sohte mwahn wiahda sapwung ehu, de likamw ehu kohsang nan ewe.”6e"5E miher nan selipe, pakadeikadahr oh pakahrlahr pwe en kamakamala, oh sohte emen me kesempwalkihda dahme pahn wiawihong. E ahpw kamakamala pwehki dipen neitail aramas akan.oW"5“Ni eh wiemwahlla pahn aramas, e soh mwahn kin kaulimala, sohte mwahn kisin kaulim kis kin kohsang nan ewe. Rasehng sihmpwul men me nektehn kamakamala, rasehng sihpw men me nektehn seiseisang wune kan, e sohte mwahn nda mehkot.@y"5Kitail koaros rasehng sihpw kei me salongalahr; emenemen kitail kin weweid nan nsene. Ahpw KAUN-O ketin kapwukoahki ih kalokepen dipatail kan, kalokolok me kitail koaros konehng ale.-S"5Ahpw soh, dipatail kan me e lipwalipwkihda, oh atail wiewia suwed kan me e wowokihki. Lokolok wet kamwahwihkitailla, lipwen ohla kan ni paliwere kaunsekihkitailla.3"5“Ahpw, atail tungoal lokolok kan me e lokolongki, atail medek me e toutoukihla. Ni ahnsowo kitail medemedewe me Koht me ketikihong kalokolok wet.M"5Kitail mwamwahliki oh sohpeisangehr sohte men kilang; ohlen lokolok men ih me ahnlahr soangen medek koaros. Sohte emen mie me men kilang- kitail kin pohnsehse pwe likamwete sohte mwahn ih mehkot.3"5Iet kupwur en KAUN-O: sapwellime laduwo en keirda, rasehng kisin tuhke kis me kalewe kan wosada nan pwehl madekeng. Sohte wahu ehu de lingan ehu me mie reh, me kitail kak linganki oh inangih kilang. Sohte mehkot mwahu mie ni paliwere, me pahn kahrehiong atail men keiong mpe.' I"5Aramas akan ahpw sapeng, patohwan, “Ihs me pahn kamehlele dahme kitail kadehdedahret? Ihs me pahn kak marainkihla doadoahk en nin limen KAUN-O ni irair wet?nU"4Eri, met wehi tohto pahn pil pwuriamweikihla uduhdiahl ladu menet; oh nanmwarki kan, nan ar pwuriamwei, sohla pahn kak mahsen. Re pahn mahsanihada oh mwahngihada mehkot reh me re sohte kin karonge oh mwahngih sang mahs kohdo.”"4Aramas tohtohie inenen pwuriamweikihla ni ar kilangada; pwe mwomwe inenen suwedsang mwomwen aramas, likamwete kaidehn aramas emen ih.yk"4 KAUN-O ketin mahsanih, “Ei laduwo pahn pweida mwahu nan eh doadoahk; e pahn lapalapala oh waunla kowahlahpie.M"4 Ahnsou wet amwail mwesel sohte pahn wiawi ni karuaru; kumwail sohte pahn mwomwen tang de sopohla. KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin kahluwai kumwail, oh ketin doandoareikumwailsang me suwed koaros.M"4 Kumwail mwadang mweselsang Papilonia, kumwail koaros me weuwa dipwisoun Tehnpas Sarawio kan. Kumwail dehpa sair mehkot me keinepwi; . kumwail pein kamwakeleikumwailda oh mweselsang nan kahnimwet.)"4 KAUN-O pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman sarawi; e pahn ketin komourala sapwellime aramas akan, oh sampah pokon pahn kilang duwen met.;o"4 Kumwail mohn ihmw kan en Serusalem, kumwail koaros werda oh ngisingiski amwail peren! KAUN-O pahn ketin doarehla sapwellime kahnimwo oh kaloalamwahwihala sapwellime aramas akan. "4Silepen kahnimwo kan wiahkinteieu werda, werkihda ar perenda kowahlap. Pwehki ar kilangki masarail kan sapahldohn KAUN-O nan Saion.Z-"4Meid lingan oh kaselel atail udiahl meninkeder men ni eh kin kotehdo nahna kan wa kohdo rongamwahu, rongamwahu en popohl! E pakairki duwen manaman en powehdi, oh ndaiong Saion, “Omwi nanmwarki, iei Koht!”oW"4Ni ahnsou kan me pahn kohdo, kumwail pahn wehwehkihla me ngehi, iei Koht, me mahseniongkumwailehr.”f E"4Oh met, soangen irairohte pil wiawi nan Papilonia: kumwail wialahr aramas selidi kei oh sohte mwohni ieu me pil pwainkumwailda. Koaros me kaunkumwaildahr kin suweiki oh koasoakoasoia oh wie mwamwahlikin ie ahnsou koaros.; o"4Mahso kumwail kousoanla Isip nin duwen mehn liki kei, kumwail wiahier met sang ni pein nsenamwail. Asiria ahpw uhd weikumwailsang ni idihd oh sohte mwohni ieu me pwainkumwailda.E "4KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanihong sapwellime aramas akan, “Ni ahnsou me kumwail wiahla lidu, sohte mwohni ieu me pwainkumwailda; pil sohte mwohni ieu mehn kasaledekihkumwailla. 3"4Serusalem, pein kasaledekihiukala! Uhdahsang nanpwel oh mwohndiong nan mwoalomw! Kamweidpeseng selipomw kan me senselihiuk, kowe, Saion, wehi lidu!:  o"4Serusalem, pwurehng kehlailada oh lapalapala! Kahnimw sarawien Koht, kapwatkihda omw likou lingan akan. Me rotorot akan solahr pahn pwurehng pedolong nan ewen kelen omw kahnimw./"3I pahn uhd kihong irail kan me kahpwalihiukalahr, ong irail kan me kahredahr omw pwupwudiongehr nanial akan oh sok pohmw likamwete kowe pwehl.”1["3KAUN-O, amwail Koht, ketin doareikumwailla oh mahsanih, “I pahn kihsang kep me I kihonguhkehr nan ei engieng. Ke solahr pahn nim wain me kahredahr omw wasawasasseli.gG"3Kumwail mehn Serusalem kan me wie lokolok, kumwail wasawasasseli likamwete kumwail sakaulahr,*M"3Ni keimw en ahl koaros, noumw aramas akan lipwolipwongmaski ar luwetalahr; re rasehng tie men me lohdier nan uhk ehu. Re pehmehr engin sapwellimen Koht engieng.y"3Kahpwal riau lelohnguhkehr: sapwomwen ohkilahr mahwen, oh noumw aramas akan duhpeklahr. Sohte emen me men poakeiukala.hI"3Sohte emen me pahn kahluwaiuk, sohte emen nanpwungen noumw aramas akan me pahn kolada pehmwen.+O"3Pirida, kowe Serusalem! Pwourda oh kesihnenda! Ke nimalahr kep en lokolok me KAUN-O ketikihonguhkehr nan sapwellime engieng; ke ahpw nimalahr oh wasawasaskiseli.E"3Ngehi me sohngdier pahnlahng oh ketikihong poahsoan kan en sampah; I mahsanihong Serusalem, ‘Kowe me nei aramas! I ketikihonguhkehr ei padahk, oh I kin sinsilehkin uhk nin limei.’ ”-"3“Ngehi me KAUN-O, amwail Koht; ngehi me kamwakidada nan madau oh kupwurehda pwe iloak kan en pwungupwungidek. Mwarei iei KAUN-O, Wasa Lapalap!"3Irail kan me mihmi nan imweteng pahn mwadang kasaledekla; re pahn mour werei oh paieki soangen mwenge koaros me re anahne.D~"3 Ia duwe, kumwail manokelahr KAUN-O me ketin wieikumwailda, me ketin sohngdier pahnlahng oh ketin koasoanedier poahsoan kan en sampah? Dahme kumwail pahn masamasangki poatopoat irail kan me kin kahpwalih kumwail, irail kan me kin onopadahr en kamwomwkumwailla? Arail lingeringer mwuledek solahr kak lelohng kumwail.'}G"3 KAUN-O ketin mahsanih, “Iei ngehi me kakehleikumwailda. Eri, dahme kumwail pahn masangki aramas akan me uhdahn pahn mehla, oh mour mwotomwot duwehte dihpw?H| "3 Irail kan me komwi ketin kapitalahr pahn lellahng nan Serusalem ni peren kowahlap, kokoul oh ngisingiski arail peren. Re pahn pereperen kohkohlahte, saledeksang pahtou oh lokolok kohkohlate. { "3 Iei komwi me pil ketin kamadahda sehdo oh ketin wiahda ahl kotehla pihlo, pwe irail kan me komwi ketin doandoare en kak kotehla. z"3 Maing KAUN, komwi ketin opala wasa, oh ketin sewesei kiht! Komwi ketin doadoahngki sapwellimomwi manaman oh ketin doareikitala; komwi ketin doadoahngki duwehte omwi ketin doadoahngkier kawao. Iei komwi me ketin doakoapeseng Rahap, mahn kamasepwehk en nansedo.7yg"3pwe re pahn sohrala rasehng likou me loangenmwet kangalahr! Ahpw komour me I pahn ketikihong kumwail pahn poatopoat kohkohlahte; ei manaman en powehdi sohte pahn sohrala.”&xE"3“Kumwail rong ie, kumwail kan me ese dahme pwung, me kolokol teng ei padahk kan nan kapehdomwail. Kumwail dehr masak aramas akan me kin kasarowei kumwail; w9"3Kumwail kilengdawohng nanleng; kumwail kilang sampah! Nanleng pahn sohrala rasehng ediniei; sampah pahn ohla rasehng likou mering, oh towe kan pahn mehla rasehng loahng kan. Ahpw komour me I pahn ketikihdo pahn poatopoat kohkohlahte; oh ei manaman en powehdi sohte pahn sohrala.Qv"3I pahn mwadang ketido oh komourirailla; ahnsou en ei powehdi kerendohr. Pein ngehi me pahn kaunda wehi kan. Sahpw doh kan awiawih ei pahn ketido; re awiawih ie ni koapworopwor pwe I en komourirailla.!u;"3“Kumwail rong ie, nei aramas akan, kumwail rong dahme I mahsanih: I Kihong ei padahk kan ong wehi kan; ei kosonned akan pahn kahredohng irail marain.@ty"3“I pahn kasalehda ei poakohng Serusalem, ong koaros me kin kousoan nan mohn ihmw kan en Serusalem. Mehnda sahpwo eh wia sapwtehn ehu, I pahn kupwurehda pwe en wiahla mwetuwel ehu, rasehng mwetuwel me I wiadahr nan Ihden. Peren oh nsenamwahu pahn mie wasao, oh koulen kaping kan oh kapingkalahngan kan ong ie.Vs%"3Kumwail medemedewe amwail pahpa kahlap, Eipraam, oh Sara, me kaipwihkumwaildi. Ni ei malipe Eipraam, sohte nah seri, I ahpw kapaiahda oh ketikihong nah seri; I kupwurehda pwe nah seri kan en tohto mehlel.dr C"3KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail rong ie, kumwail kan me men ale komour, kumwail kan me kin patohdo rehi pwe en rapahki sawas. Kumwail medemedewe paipalap me kumwail paldihsang ie, pwarer me kumwail pwilisangehr loale.1q["2 Kumwail koaros me koasoakoasone en kauwehla meteikan pahn pein ohkihla amwail koasoandi kan. Pein KAUN-O pahn koasoanehdi; kumwail pahn lelohng nan nsensuwed laud ehu.Ip "2 Kumwail koaros me kin wauneki KAUN-O oh kin peikiong mahsen en sapwellime ladu, ahl me kumwail kekeid loale kakete mi nan rotorot mosul, ahpw kumwail likih KAUN-O, koapworopworki amwail Koht.!o;"2 Pein KAUN-O me pahn ketin doare ie- eri, ihs me kak kadehdehda me mie ei sapwung? Me kedipe ie koaros pahn sohrala, rasehng likou me kul kan kangalahr.3n_"2pwe Koht kin ketin karanih ie, oh e pahn ketin kasalehda eh sohte dipei. Mie me eimahiong kedipe ie? Eri, se en ketila nan mwoalen kopwung! Mweidohng en kedipe ie wasao!5mc"2Arail lahlahwe ie sohte kamedekeiehla, pwehki KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kin ketin sewese ie. I nannantihongete ei kanengamahiong irail, pwe I ese me I sohte pahn namenekla;}ls"2I mweidohng irail en wokih pohnsewei, I sohte irehdi ar lahlahwe ie ni ar wus wunen ei alis oh kendipiong ni mesei.Rk"2KAUN-O ketikihong ie ei dehdehki, oh I sohte kahngohdiong de sohpeisang.Hj "2KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin padahkihong ie dahme I pahn patohwan, pwe I en kak kakehlahda me pwangadahr akan. Nimenseng koaros e kin ketin koangngoangehkin ie I en rong sapwellime padahk.Ui#"2I kak karotongehla pahnlahng, rasehng ma e mwahmwahieiki me melahr emen.”;ho"2“Dahme nei seri kan sohte men dungkiong ie ni ei kolahng doareirailla? Dahme re sohte sapengki ni ei likweriong irail? Ia duwe, I nohn luwet oh sohte kak doareirailla? I kak kammadahkihda pilen madau mahsenteieu, oh kawekala pillap akan ong ni sapwtehn, pwe mwahmw akan loale en mehkihla eh solahr pihl.g "2KAUN-O ketin mahsanih, “Ia duwe, kumwail lemeleme me I kadarala nei aramas akan, rasehng ohl emen me kesehla eh pwoud? Eri a, ia kisinlikoun kamweid? Kumwail lemeleme me I netikinkumwailla nin duwen lidu kei, rasehng ohl emen me kin netikihla nah kan pwe re en wiahla lidu? Soh! Pwe kumwail kalipilipala pwehki dipamwail kan; I kadarkumwailla pwehki amwail wiewia sapwung kan.f#"1I pahn mweidohng omw imwintihti kan en pein kemeirailpene; re pahn sahlielkihla ar lingeringer oh kamaramas. Aramas koaros ahpw pahn dehdehkihla me iei ngehi, KAUN-O, me kin komouruhkala oh kasaledekihiukala. Re pahn esehla me iei ngehi, Koht me manaman en Israel.”e'"1KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Ih me pahn wiawi en met. Me kalapwus kan pahn pehdsang rehn sounpei kan, oh dipwisou lohdi nan mahwen kan pahn pehdasang rehn aramas lemei meno. I pahn uhwong oh pelianda irail kan me pahn uhwong uhk, oh I pahn kapitala noumw seri kan.d"1Ke kak adihasang sounpei men dipwisou me e kalowehdi nan mahwen? Ke kak kapitala kalapwus men sang rehn aramas lemei men?Hc "1Nanmwarki kan pahn kin apwalihiuk duwehte pahpa men; lih nanmwarki kan pahn kin katungoaleiuk duwehte nohno men. Re pahn kin poaridi mwohmw oh waunekin uhk; re pahn kin kasalehda ar waunekin uhk ni aktikitik. Ke ahpw pahn dehdehkihla me ngehi me KAUN-O; oh irail kan me kin awiawih ei sawas, sohte pahn nsensuwedla.”'bG"1KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanihong sapwellime aramas akan: “I pahn kapahwei limeiet pohn wehi kan, irail ahpw pahn kapwuredohng uhk noumw seri kan.~au"1Kowe eri pahn mengimengloalki, ‘Ihs me kaipwidiong ie seri pwukat? I sohla neitik, I depwenlahr. I kalipilipalahr oh pekeuslahr- eri, ihs me apwalihada seri pwukat? I kin kalakalapwuk, sohte me kin tehk ie- eri, seri pwukat kohsang ia?’ ”I` "1Ehu rahn kohkohdo, noumw aramas akan me ipwidier ni ar kalipilipala pahn ndaiong uhk, ‘Sahpwet me nohn tikitikiong kitail- kitail uhdahn anahne kalaudlahn sahpw pwe kitail en kousoan ie!’4_a"1“Sapwomwet ohlahr oh tehnlahr- ahpw met e pahn koaitlahr, pwehki aramas akan me kohkodohn kousoanla ie. Oh irail ko me kamwomwuhkalahr, re pahn lekdekla dohlahsang uhk.d^A"1Sarada oh kilang dahme wiewiawi! Noumw aramas akan pokonpenehr-re samwodohngehr rehmw! Nin duwen ngehi, Koht ieias, ke pahn pohnmwahsohki noumw aramas akan, duwehte lih kamwohd emen eh kin pohnmwahsohki eh kapwat akan.]"1“Irail ko me pahn oneiukada sapahl, re pahn leledo ni ahnsou mwadang, oh irail kan me kamwomwuhkalahr, re pahn mweselda.R\"1Serusalem, I sohte kak manokeiukala! I ntingihdier mwaromw nan pehi kat.N["1KAUN-O eri sapeng, mahsanih, “Kakete lih emen en manokehla uhdahn nah seri pwelel, oh sohte poakepoake wahnedio? Mehnda ma nohno men kak manokehla nah seri, ahpw ngehi, I sohte kak manokeiukala.eZC"1Ahpw tohn Serusalem kan nda, “KAUN-O ketin keseikitalahr. E ketin likidmelieikitalahr.”uYc"1 Kumwail nanleng kan, kumwail koul! Sampah en ngisingiski eh peren! Nahna kan en pil iang koulki koulen kaping! KAUN-O pahn ketin koaloalamwahwihala sapwellime aramas akan; e pahn ketin kupwurkalahngan ong sapwellime kan me wie lokolok.vXe"1 Nei aramas akan ahpw pahn kohdo sang sahpw doh kan, sang paliepeng oh palikapi, oh sang Aswan ni palieir.”{Wo"1 “I pahn wiahda ahl lap pwoat me pahn kotehla nahna kan, oh kaunopada ahl ong nei aramas akan pwe re en keid ie.\V1"1 re solahr pahn men mwengehda de men nimpilda. Ketipin oh karakar en nan sapwtehn solahr pahn kauwe irail, pwe re pahn kin idawehnseli ih me kin loalloale irail. E pahn kin kahreiraillahng ni pwarer en pihl kan.TU!"1 I pahn mahsanihong me sensel kan, ‘Kumwail saledekla!” oh ong irail kan me mihmi nan rotorot, ‘Kumwail kodohng nan marain!’ Re pahn rasehng pelin sihpw kei me kin mwengemwengeseli pohn dohl kan;cT?"1KAUN-O ketin mahsanihong sapwellime aramas akan, “Ni ahnsoun komour eh pahn leledo, I pahn sewesei kumwail, oh I pahn sapeng amwail kapakap en peksawas. I pahn apwahpwalih oh sinsilei kumwail, oh pwehki kumwail I pahn wiahda inou ehu ong aramas koaros. I pahn mweidohng pwe kumwail en pwurehng soandihla nan sapwamwail me ahnsou wet mwomwlahr.^S5"1Koht sarawien Israel oh sounkomour ketin mahsanihong ih me aramas kin mwamwahliki, me wehi kan kin kailongki oh me kin wia ladun kaun akan: “Nanmwarki kan lao pahn mahsanih omw saledeklahr, re pahn ketida pwe re en kasalehda ar waunekin uhk; soupeidi kan pahn pil mahsanih duwen kowe, re ahpw pahn pil poaridi pwe re en waunekin uhk.” 1 Eri, met pahn pweida, pwehki KAUN-O ketin pilada sapwellime ladu; Koht sarawien Israel kin ketin dadaurete sapwellime inou kan.R)"1KAUN-O ketin mahsanihong ie, “I pahn kihong uhk, ei ladu, doadoahk kesempwal me lapasang met. Kaidehn ke pahn onehdahte sapahl lingan en aramas en Israel kan me luhwehdi, ahpw I pahn pil wiahkinuhkala mehn kamarainpen wehi kan- pwe tohn sampah koaros en kak mourla.” Q"1Mwohn ei ipwidi, KAUN-O, ketin piliedahr; e ketin wiahkin ie sapwellime ladu pwe I en kapwuredohng reh sapwellime aramas akan, mehn Israel kan me kin kousoanseli wasa kan nin sampah. KAUN-O ketin kawauwihielahr mwohn silangi; iei ih me pwarer en ei kehlail.iPK"1I ahpw patohwan, “I doadoahkehr, ahpw ia uwen eh sohte katepe! I wiahda uwen me I kak, ahpw sohte mwahn lipwen ei doadoahk.” Ahpw I kak koapworopworki KAUN-O pwe en ketin uhpalikin ie; e pahn ketin katingih ei doadoahk.nOU"1E mahsanihong ie, “Israel, kowe me ei ladu; pwehki kowe me aramas akan pahn kin kapingahkin ie.”7Ng"1E ketin kakengihala ei koasoi kan rasehng kedlahs keng; e ketin kasilehkin ie pein nin lime kan. E ketin wiahkiniehla arep pwoat, me imwkeng oh kin kaunopadahr ong doadoahk.=M u"1Kumwail tohn wehi doh kan, kumwail rong ie, kumwail aramas me kin kousoan wasa doh kan! Mwohn ei ipwidi, KAUN-O ketin piliedahr, oh ketin kilelehdi pwe I en wiahla sapwellime ladu.GL"0KAUN-O ketin mahsanih, “Sohte poadoarepen me dipan akan.” K"0Ni ahnsou me KAUN-O ketin kahluwa sapwellime aramas akan kotehla wasa karakar ehu, nan sapwtehn madekeng, re sohte men nimpilda. E ketin kupwurehda pwe pihl en kusieisang nan paip ehu pwe re en nim; e ketin pwalangpeseng paipo, oh pihl ahpw kusieisang loale.>Ju"0Eri, kumwail kohkohwei sang nan Papilon, kumwail saledekla! Kumwail weriwerki rohng kaperen wet; kumwail lohkiseli wasa koaros: “KAUN-O ketin doarelahr sapwellime ladu Israel!”rI]"0Kadaudokomw kan pahn tohto rasehng pihk en ni oaroahr, oh I pahn tetehk mwahu pwe re en dehr mwomwla.”WH'"0“Ma ke rongete ei kosonned akan! Eri, kupwuramwahu ahpw pahn pwilipwiliwei rehmw rasehng piletik pwoat me sohte kin madada. Powehdi pahn lelohng uhk, rasehng iloak kan me kin pwungupwungdohng ni oaroahr.AG{"0Koht sarawien Israel, KAUN-O me omw sounkomour, mahsanih: “Ngehi me KAUN-O omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk oh kaweid uhk nan ahl me ke pahn keid ie.xFi"0“Eri, kumwail keido oh rong dahme I pahn mahsanih. Sang nin tapio I kin mahsen ni sansal oh kin kupwurehda pwe ei mahsen kan en kin pweida.” (Eri, met KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketikihiongieier sapwellime manaman oh ketin kadariedohr.)YE+"0Ngehi me mahseniong oh malipehdo; Ngehi me kahluwa oh kupwurehda pwe en pweida./DW"0“Kumwail koaros, kumwail pokonpene oh rong! Sohte koht emen me kak kohpada me ohl me I piladahro pahn mahweniong Papilon; e pahn kapwaiada dahme I kupwurki en wia.C5"0 Nin limei kat me wiadahr poahsoan kan en sampah oh sohngedi pahnlahng. Ni ei kin malipe sampah oh lahng, re ahpw kin mwadangete patohdo oh uh mwohi.B}"0 KAUN-O ketin mahsanih, “Rong, kowe Israel, aramas akan me I malipedohr! Ngehi me Koht, me tapi oh imwi, Koht metehmen!0AY"0 Dahme I kin wia, kin wiawihong ni pein kawaupei- I sohte pahn mweidohng mwarei en sohla wauwi de mweidohng emen en iang ahneki lingan me uhdahn ahi oh ahi kelehpw.”@"0 I sohnguhkehr nan kisiniei en lokolok, rasehng silper eh kin kamwakelda nan kisiniei. Ahpw I diaradahr me sohte katepomw.w?g"0 “Pwe aramas akan en kapinga mwarei, me kahrehda ei kolokol ei engieng; I pahn kolokol oh sohte kauweiukala.&>E"0I ese me sohte me kak likihiuk, ni omw wia aramas kahngohdi men ahnsou koaros. Ih kahrepen omw sohte mwahn rongki duwen met, oh sohte rohng ehu lelohng uhk.9=k"0I ahpwtehn pahn kapwarehda mepwukat ahnsou wet; sohte mehkot me duwehte met me wiawiher mahs. Pwe ma I kasalehda mahs, ke pahn koasoia me dene ke eseier duwen mepwukat koaros.J< "0“Mehkoaros me I kohpadahr pweidahr; ke uhdahn pahn dehdehki mwahu me ei kohkohp kan me pwung. Eri, met I pahn ndahng uhk soahng kapw akan me pahn kohdo, mwekid kan me I sohte kasalehda mahs.O;"0Ihme I kohpkidahr mahsie dahme pahn lelohng uhk, lohlohki mwekid kan mwohn ar pahn leledo, pwe ke en dehr kosekose me noumw dikedik en eni kan oh sansal likamw akan me kahredahr mepwukat eh pweida.v:e"0I esehte me ke pahn wia wehi ehu me keptakai, me tepinwer kekeluwak rasehng mete oh tumwomwen rasehng prons.~9u"0KAUN-O ketin mahsanihong Israel, “I kohpadahr mahsie dahme pahn wiawi; eri, I mwadangete kupwurehda pwe en pweida.68e"0Oh kumwail kin pohnmwahsohki oh koasoia me kumwail iei towe mehlel en kahnimw sarawio, oh dene kumwail kin koapworopworki Koht en Israel, me mware iei KAUN-O, Wasa Lapalap.\7 3"0Kumwail rong met, kumwail aramas en Israel kan, kumwail kan me kadaudok en Suda: Kumwail kin kahukihla ni mwaren KAUN-O, oh kosekose me kumwail kin kaudokiong Koht en Israel- ahpw amwail lokaia kan sohte mehlel.m6S"/Ih soangen kamwahu pwukat me re pahn wiahiong uhk- aramas loalokong kan me ke kin ale kaweid rehrail nan omw mour. Irail koaros pahn mweselsang uhk oh pein wiewia ar mwekid kan, oh sohte emen pahn luwehdi pwe en doareiukala.”k5O"/“Re pahn rasehng dihpw meng, 2 oh kisiniei pahn isikirailla! Re sohte pahn pil kak pein doareirailla- oh mpwulen kisinieio pahn inenen karakar ong irail, kaidehn soangen kisiniei me pahn kansenamwahu ong irail ni arail pou. 4 "/ Sohte omw manaman mehndahte omw aleier kaweid kan. Mweidohng noumw aramas loalokong kan en kohdo oh doareiukala- soangen aramas akan me kin sukuhlki duwen usu kan, me kin iroirong pahnlahg kan oh kin ndahng uhk dahme pahn pweida rehmw nan ehuehu sounpwong.=3s"/ Kolokol omw wunahni oh akmanaman akan me ke kin wie doadoahngki sang ni omw tikitik. Mweinele re pahn wia sawas ehu ong uhk; mweinele ke pahn kak en kamasakada omw imwintihti kan.)2K"/ Kahpwal pahn lelohng uhk, oh sohte ehu omw wunahni kan pahn kak katokihedi. Ohla laud pahn mwadangete lelohng uhk- soangen ohla me ke saikinte mwahn ouramanda!o1W"/ “Ke likih pein kowe nan omw wiewia suwed kan; 2 ke lemeleme me sohte me pahn kak kilang uhk. Omw erpit oh loalokong pahn kahreiukalahng nan ahl sapwung, ke ahpw mengimengloalki, ‘Ngehi me Koht- sohte emen me duwehte ngehi.’50c"/ Ahpw ni ahnsou tehkis, ni rahnteieu, mepwukat koaros pahn pweida. Mehndahte soangen wunahni kan koaros me ke kin doadoahngki, omw pwoud oh noumw seri kan pahn mehsang uhk../U"/“Rong mahs, kowe, me kin poakohhg kansenamwahu kan en sampah, 2 kowe, me kin medemedewe me ke nsenamwahu oh sohte pahn diar apwal. Ke kosekose me ke me lapalap rasehng Koht- me dene sohte emen me duwehte kowe. Ke lemeleme me ke sohte pahn wiahla liohdi de lokolongki mehlahn noumw seri kan. ~}}|-{zzyxwwOvvbvuts?rjq+pUoqnom^lkjihh`ggofeZd0cb@ae``0__^h]\[[]ZZXXXWVUUTSRjQPPONMMLKJDIHGFFDDCC0BmA@@?Q>==3"? Ia KAUN-O, me ketikihong Moses soangen manaman kapwuriamwei ko, me katohrepeseng pilen sehdo oh kahluwa sapwellime aramas ako loale, e ahpw ndandkihla sang rahno kohdo?” KAUN-O ahpw ketin kahreirail kotehla sehdo, re sokedi kehlail rasehng oahs, oh sohte mwahn dipekelekel._=7"? Irail ahpw tamanda rahnen mahs ako, ni mwehin Moses, ladun KAUN-O; re ahpw patohwan, “A ia KAUN-O me ketin kapitala sapwellime aramas ako sang nan Sehd Weitahtao? Ia KAUN-O me ketikihong Moses sapwellime ngehno?<w"? ahpw re kin kahngohdiong oh kansensuwedihala mehlel. KAUN-O eri ketin wiahla ar imwintihti oh ketin mahweniong irail.N;"? nan ar lokolok koaros. Kaidehkin tohnleng men me kapitirailla, pwe pein KAUN-O. Sang sapwellime limpoak oh kalahngan me e ketin kapitkinirailla. Pwe mahso, e kin ketin apwalih irail ahnsou koaros;q:["?KAUN-O eri mahsanih, “Irail iei nei aramas; re sohte pahn pitih ie.” Ih eri ketin kapitirailla sang]93"?I pahn lohkiseli limpoak poatopoat en KAUN-O; I pahn kapingahki mehkoaros me e ketin wiahiong kitail. E ketin kupwuramwahwihalahr sapwellime aramas en Israel kan pwehki sapwellime kalahngan oh limpoak poatopoat.p8Y"?Nan ei engieng I tiakedi wehi kan unsek oh kamwomwirailla. I ahpw pil kakerediong ntahrail nanpwel.”07Y"?I ahpw pwuriamweikihla ni ei raparapahki mehmen mehn sewese ie, I ahpw sohte diar. Eri, ei engieng ahpw karosonihiehda, ngehi eri poweiraildi sang ni pein ei manaman.6}"?Ngehi eri koasoanehdi me ahnsoun komourala nei aramas akan leledohr; oh ih ahnsowo met ahnsoun kaloke ar imwintihti kan.;5o"?KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “I tiakpesengehr wehi kan duwehte wahn wain, oh sohte me kohdo sewese ie. I tiakirailpeseng nan ei engieng, oh ntahrail me reidala ei likou kat.u4c"?“Dahme e ketiki nan likou weitahta, likamwete aramas me kin tiakpeseng wahn wain pwehn wiahkihda wain?”43 c"?“Ihs memenet me ketiket kohdo sang Posra nan Edom? Ihs met me ket nan likou weitahta, me sang ni mwomwen eh mwekid, e kin kasalehda me e sapwellimaniki roson unsek oh manaman koaros?” Ih KAUN-O met, me sapwellimaniki manaman en komourala, me ketiket kodohn lohkihda sapwellime lingan en powehdi.e2C"> Kumwail pahn adaneki “Sapwellimen Koht Aramas Sarawi kan,” “Aramas akan me Koht Ketin Kamouralahr.” Serusalem pahn adanekihla “Kahnimw me KAUN-O Ketin Loalloale,” “Kahnimw me KAUN-O Sohte Likidmeliehla.”@1y"> me KAUN-O wiewia sapwellime pakair ong sampah pokon: “Kumwail ndahng mehn Serusalem kan me KAUN-O ketiket kodohn komourkumwailla, ketiki kohdo aramas akan me e ketin kapitalahr.”x0i"> Mehn Serusalem kan, kumwail pedohisang nan kahnimwo oh wiahda apwoat ahl ong amwail aramas akan me pahn sapahldo! Kumwail kaunopada apwoat ahllap; kumwail rikasang kisin takai kan loale! Kumwail wiahda ehu kilel ong wehi kan pwe re en eseB/}"> Ahpw kumwail me padokedi oh dolung amwail wahnsahpw pahn tungoale pilawa oh kapikapinga KAUN-O. Kumwail me apwalih oh rikpene kreip kan pahn nim wain nan kehl en ei Tehnpas Sarawio.”`.9">KAUN-O ketin wiahda inou lap ehu, oh sang ni sapwellime manaman eh pahn ketin kapwaiada: “Amwail wahnsapw akan solahr pahn wia mehn tungoal ong amwail imwintihti kan, oh mehn liki kan solahr pahn nim amwail wain.-">Re sohte pahn mweidohng en ketin kommoaldi lao e onehda sapahl Serusalem oh ketin wiahkihla kahnimw ehu me sampah pwon pahn kapinga.9,k">Serusalem, I koasoanedier silepe kei pohn omw kehl kan; re sohte pahn nennenla nipwong de nin rahn. Re pahn kin katamanki KAUN-O sapwellime inou kan pwe en dehr likidmeliehla.S+">Rasehng mwahnakapw emen me aledahr eh pwoud mweipwon emen, mehmen me wiaiukada pahn pwoudikin uhk. Nin duwen ohl kamwohd emen eh kin perenki lih kamwohdo iei duwen omw Koht eh ketin kupwurperenkin uhk.E*">Ke solahr pahn adaneki “Me Lekdeklahro,” de sapwomwen solahr pahn adaneki “Lih Kamwohd Lekdeklahro.” Mwar kapw me pahn kohieng uhk iei “Koht Ketin Kupwurperenki Lih Kamwohdo.” Sapwomwo pahn adanekihla “Pwopwoud Peren,” pwehki KAUN-O eh ketin kupwurperkenkin uhk oh pahn rasehng en sapwomwo eh pwoud.8)k">Ke pahn rasehng sapwellimen KAUN-O nihn lingan.2(]">Serusalem, wehi kan pahn kilang omw manaman en powehdi! Nanmwarki koaros pahn kilang omw lingan. Mwar kapw ehu pahn kohieng uhk, mwar ehu me pein KAUN-O pahn ketikihda.!' =">I pahn poahngok pwe I en koangngoange Serusalem; I sohte pahn nennenla lao e pahn mourla, oh eh powehdi lao pahn dakerada wasa rasehng ndil ehu nipwong.,&Q"= KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin komourala sapwellime aramas akan, duwehte sahpw me kin kawosehda oh kakairada werentuhke kan, oh wehi koaros pahn kapikapinga ih.g%G"= Serusalem kin ngisingiski oh pereperenki soahng kan me KAUN-O ketin wiahiongehr. E rasehng lih kamwohd emen me kapwatkidahr eh likoun kapwopwoud. Koht ketin kalinganahkilahr Serusalem lingan en komour oh roson en powehdi.!$;"= Re pahn ndandla nanpwungen wehin liki kan; oh koaros me pahn kilang irail re pahn ese me irail nei aramas akan me I kin loalloale oh kupwuramwahwih.”T#!"=KAUN-O ketin mahsanih, “I kin poakohng dahme pwung, oh kin kalahdeki tiahk en kahpwalihala meteikan oh tiahk suwed. I pahn katingih ni loalopwoat nei aramas akan, oh wiahiong irail inou poatopoat ehu.>"u"=Amwail namenek oh saroh imwiseklahr. Kumwail pahn kousoanla nan uhdakamwail, oh amwail kepwe kesempwal kan pahn tohtohla pahn pak riau. Amwail peren pahn kin poatopoat kohkohlahte.4!a"=A kumwail, kumwail pahn wiahla samworoun KAUN-O, ladun atail Koht. Kumwail pahn nsenamwahukihla kepwe kesempwal en wehin liki kan, oh pohnmwahsohki me dene uhdahn amwail.( I"=Mehn liki kan pahn papah kumwail, nei aramas akan. Re pahn apwalih noumwail pelinmen kan, oh wiahda mwetuwel nan sapwamwail oh apwalih amwail mwetin wain kan.<s"=Re pahn onehda sapahl kahnimw kan me ohlahr mahsie.;o"=I en kihong irail kan me kin nsensuwed nan Saion peren oh nsenamwahu, ahpw kaidehn pahtou. Re en pereperen kokoulki koulen kaping, ahpw kaidehn koulen kedepwidepw. Re pahn rasehng tuhke kan me pein KAUN-O ketin padokedier. Irail koaros pahn kin wia dahme pwung, oh kapikapingahki Koht wiepen nin lime kan.dA"=E ketin poaroneiehdo pwe I en lohkihda duwen ahnsou me KAUN-O pahn ketin komourala sapwelime aramas akan, oh ketin kalowehdi ar imwintihti kan. E ketin poaroneiehdo pwe I en koaloalamwahwihala koaros me kin pahtou kan.r _"=Ngenen KAUN-O ketier rehi. E ketin keieiedier pwe I en lohkiong me semwehmwe kan rongamwahu, I en kansenamwahwihala me nan kapehd toutoulahr akan, I en lohkiong me sensel kan ar saledek oh saledek ong irail kan me mihmi nan imweteng.S"<Pil peneinei ehu me keieu tikitik oh sohte wede rehmwail pahn lapalapala rasehng wehi lapalap ehu. I pahn koasoanehdi pwe irair wet en kak pweida mwadang, ni ahnsawi eh pahn leledo. Ngehi me KAUN-O!”fE"<Noumw aramas akan koaros pahn kin wia dahme pwung, oh re pahn sapwenikihla sahpwo kohkohlahte. Ngehi me padokiraildi, rasehng kisin tuhke kei, ngehi me wieirailda, pwe re en kasalehda roson en mwarei mwohn aramas koaros."<Rahnen omw pahtou kan pahn imwisekla. A ngehi, KAUN-O, pahn kin wia kamarainpomw poatopoat, poatopoat sang ketipin oh maram.R"<“Ke solahr pahn anahne ketipin en kamarainihiuk nin rahn de maram nipwong; pwe ngehi, KAUN-O, pahn kin wia kamarainpomw poatopoat. Marain en ei lingaling pahn kin dakedaker uhk oh kamakamarainihiuk.~u"<Solahr me pahn rong ngilen moromor de koasoiepen mahwen; kamwomwmwomwlahn sapwamwil solahr pahn pwurehng pweida nan amwail wehi; pwe I pahn seweseiuk oh doandoareiuk, duwehte kehl ehu; a ke ahpw pahn kin kapikapinga ie pwehki ei komouruhkalahr.^5"<“I pahn ketikihong uhk kohl a kaidehn prons, silper oh prons a kaidehn mete oh tuhke, oh mete, kaidehn takai. Omw kaun akan solahr pahn kahpwalihiuk; pwe I pahn koasoanehdi pwe re en kakaun ni pwuhng oh popohl.T!"<Wehi kan oh nanmwarki kan pahn kin kupwurohkin uhk, rasehng nohno men me kin nsenohki kadihdi nah seri. Ke ahpw pahn esehla me ngehi, KAUN-O, me komouruhkalahr, Koht manaman en Israel, me kapituhkalahr.F"<“Ke solahr pahn lekdekla, solahr me pahn kailongkin uhk duwehte kahnimw me tehnlahr, solahr towe. Pwe I pahn kasapwiluhkada oh kalinganaiukada, oh wiahkinuhkala wasahn peren kohkohlahte."<Seri kan me nein irail ko me kapwalihkumwaillahr pahn kohdo oh poaridihsang uhk pwe re en waunekin uhk. Koaros me mwamwahlikin uhk mahso pahn pil poaridihsang uhk oh ekerkin uhk, ‘Kahnimw en KAUN-O,’ ‘Saion, kahnimw en Koht sarawien Israel.’iK"< “Soangen tuhke me adaneki pain, suniper, oh saipres, tuhke keieu kaselel en nanwelen Lepanon, pahn wisikdohng uhk, Serusalem, pwehn oneiukada sapahl, pwe en kalinganahla Tehnpesei Sarawio, oh pil kalinganahla ei kahnimwo.O"< Ahpw wehi kan me sohte pahn kin uhpahiuk pahn kamwomwmwomwla douluhl."< Omw ewen kehl kan pahn kin langalang nin rahn nipwong, pwe nanmwarkien wehin liki kan en kin ketikidohng uhk ar kepwe kesempwal kan.dA"< KAUN-O eri ketin mahsanihong Serusalem, “Mehn liki kei pahn onehda sapahl omw kehl kan, oh ar nanmwarki kan pahn papahiuk. I kalokeiukehr mahso nan ei engieng, ahpw met I pahn kasalehiong uhk ei kalahngan oh limpoak."="< Iei sohp kei me tangatang kohdo sang sahpw doh kan; re weuwa kohdo sapwellimen Koht aramas akan ong nan uhdakarail. Re kohkohdo wisik silper oh kohl, mehn kawauwihala mwaren KAUN-O, Koht sarawien Israel, me ketin kupwurehda wehin liki kan koaros en wauneki sapwellime aramas akan. {"<Soahng da kei me tangatang kohdo likamwete depwek kei, likamwete mwuroi kei me pipihr pwurupwurodohng nan pasarail kan?k O"<Pelin sihpw koaros en Kedar oh Nepaiod pahn pakahrdohng uhk pwe en kin wia omw mehn meirong oh meirongala pohn pei sarawio pwehn kaparanda kupwuren KAUN-O. KAUN-O pahn ketin kalinganahla Tehnpese Sarawio lingaling sang mahso.2 ]"<Pelin kamel kan sang Midian oh Epa pahn leledo. Re pahn kohdo sang Sipa, wa kohdo kohl oh warpwohmwahu. Aramas akan ahpw pahn lohkiseli kalahngan me Koht ketin wiadahr!j M"<Ni omw pahn udiahl irair wet, ke pahn perenkihda kowahlap; oh kapehdomw pahn mwekidkihda omw peren. Kepwe kesempwal en wehin liki kan pahn wisikdohng rehmw, ar dipwisoun kapai kan pahn kotehdo madau kan pwe en pwilidi rehmw.Y +"<Kilengseli oh kilang dahme wiewiawi: noumw aramas akan pokonpenehr pwe re en pwarodohng rehmw! Noumw pwutak kan pahn kohdo sang nan sahpw doh kan; oh noumw serepein kan pahn pelikilik kohdo rasehng seri kei.xi"<Wehi kan pahn men iangada paieki omw marain, oh nanmwarki kan pahn men iangada paieki lingan kapw en omw mour.!"<Rotorot pahn kipehdi wehi teikan en sampah, ahpw ong kowe, marain en KAUN-O pahn kapiluhkpene. Lingan en sapwellime roson pahn ieiang uhk.Y -"utt sArrHqqpoonAmlkTiihggzfee dLccb#aa ``__[_^]\][[ZeYpXWVVsUTT SRRQiPONSMMYLKK"JBIIHGFFEDCBBAA@!?>==%<;::1988F766%544B33222 1e00//L...>--,+4*/)('&&#$##t""%!!(pTK-] 2h6)  P y I >UR%[(/,Re aleier nair kesik ketieu oh kedlahs; re me lemei oh sehse mahk. Ngilen arail karis kan rasehng ngiringirisek en nan madau, ni ar dake nair oahs akan tangatang kohdo. Re onopadahr en mahweniong Serusalem.”',KAUN-O ketin mahsanih, “Aramas ekei pahn kohdo sang nan wehi ehu ni paliepeng; wehi kehlail ehu sang wasa doh, re onohnopohng mahwen.%&C,Eri, I pahn kadipekelekele aramas pwukat pwe re en pwupwudi. Sahm akan oh nair seri kan pahn mehla, pil duwehte kompoakepahrail kan oh mehn mparail kan.”J% ,Mehnda rehi warpwohmwahu me re kin wadohng ie sang Sipa, de mehn doal pwohmwahu kan me re kin wahsang nan sahpw doh teikan? I sohte pahn ale meirong pwukat de pil perenkihda arail meirong kan./$W,Sampah, ke ahpw rong! I pahn kalokehki aramas pwukat soangen kalokolok laud ehu me konehng irail, pwehki ar soikalahr ei padahk kan oh sohte kapwaiada ei mahsen kan.w#g,KAUN-O eri mahsanih, “Kumwail wehi kan, kumwail rong, oh wehwehkihla dahme I pahn wiahiong nei aramas akan.",KAUN-O eri ketin idihada sounsilepe kei pwe re en rongorong ngilen sowi en pakair. Re ahpw nda, “Se sohte pahn rong.”(!I,KAUN-O ketin mahsanihong sapwellime aramas akan, “Kumwail kesihnenda wasa me ahl akan wetpeseng ie oh kilengwei. Kumwail kalelapak duwen elen kawa ko oh mehnia ahl me keieu mwahu. Kumwail eri keidwei ie, kumwail ahpw pahn diar popohl.” Re ahpw nda, “Soh, se sohte pahn wia met!”) K,Ia duwe, re sohte namenengki ar wiewia soahng kasaut pwukat? Soh, re sohte mwahn namenengki; re pil sehse mesen sarohkihdi ar namenek. Eri, met kahrehda ar pahn pwupwudi duwehte meteikan ar pwupwudier; ni ei pahn kaloke irail, met iei pahn imwilahn irail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”  ,Re kin wiewiahki me en nei aramas akan ar ohla me tikitik. Re kin nda, ‘Mehkoaros me mwahute,’ ni mehkoaros eh sohte mwahu.%, Aramas koaros, me tikitik oh lapalap, kin songosong en kepwehpwehla ni tiahk en mwersuwed; pil soukohp oh samworo kan kin pitih aramas akan.lQ, Imwarail kan pahn kohieng meteikan, iangahki ar mwaht oh ar pwoud kan. I pahn kaloke tohn sahpwet.+O, Maing KAUN, omwi engieng pahrail wie lullul loalei, oh I solahr kak kanengamahiong.” KAUN-O eri mahsanihong ie, “Kapwilewei ei engieng ong seri kan me mihmi pohn ahl akan oh nan pokon en mwahnakapw akan. Lih oh ohl pwopwoud kan pahn kalipilipala, oh pil me mah kan sohte pahn luhwehdi.R, I ahpw sapeng, patohwan, “Ihs me pahn rong ma I pato oh kehkehlikiong irail? Re me keptakai oh sohte men rong sapwellimomwi mahsen; re kin kouruhrki sapwellimomwi mahsen me I kin patohwanohng irail.B}, KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanihong ie, “Israel pahn kilisouda rasehng mwetin wain ehu me wah kan dondolsangehr. Eri, ke uhdahn pahn kapitala uwen omw kak isanki eh mihmihte ahnsou.”Q,Kumwail mehn Serusalem kan, kahpwal pwukat en wia mehn kamasak ehu ong kumwail, de I pil kakete keseikumwailla; I pahn wiahkihla amwail kahnimwet sapwtehn ehu, wasa ehu me sohte emen pahn kousoan ie.a;,Nin duwen pwarer ehu eh kin kanakanai pile pwehn mwakelekel, iei duwen Serusalem eh kin kanakanai eh wiewia suwed kan. I rongorong ngilen pei eikek oh mwomwla nan kahnimwo; ihte me I kilang soumwahu oh aramas soahn.yk,KAUN-O, Wasa Lapalap, me ketin koasoanehdi pwe nanmwarki pwukat en lopukedi tuhke kan oh koasoakehda pwehl pwe re en kapilpene Serusalem. E ketin mahsanih, “I pahn kaloke kahnimwet pwehki irail kan me kin kahpwalihala aramas eh audelahr.T!,Kitail pahn tepida mahwen nipwong; kitail pahn kauwehla kelen kahnimwo.”c?,Re pahn nda, “Kumwail onopada mahweniong Serusalem! Kumwail onopada! Kitail pahn tepida mahwen nin souwas!” Ahpw mwuhr re pahn nda, “Eri, met pwandalahr, rahnet pahn imwiseklahr, oh mwetehn soutik kipedier wasa.I ,nanmwarki kan pahn kauwada ar impwal kan wasao iangahki sapwellimarail sounpei kan. Re pahn kauwada ar impwal kan kapilkipene kahnimwo, oh emenemen pahn kauwada eh impwal wasa me e inengieng.9m,Kahnimw en Saion me lingan, ahpw e pahn mwomwla;g I,Kumwail mehn Pensamin kan, kumwail tang repen mour! Kumwail tangasang Serusalem! Kumwail peuk sowi kan nan Tekoa oh saunda ehu kisiniei nan Ped Akkerem mehn wia kilel. Kahpwal oh mwomwla pahn nektehn leledo sang paliepeng.]3,soukohp kan kin wia kokohp likamw; samworo kan kin kaunkihda wasa en soukohp kan ar koasoandi, oh nei aramas akan sohte kin kasapwunge irail. Eri, dahme re pahn wia ni imwilahn mepwukat koaros eh pahn leledo?”H ,Soahng kapwuriamwei oh suwed kowahlap ehu pweidahr nan sahpwo:pY,“Ahpw ngehi, KAUN-O, pahn kalokehkin irail mepwukat koaros; I pahn kauwong ei engieng pohn wehi wet.9k,ihme re mworourouki oh mwenge mwahuki. Ar wiewia suwed kan sohte kak tokedi. Re sohte kin kihong en me sepwoupwou kan ar pwung de kihong en me milahr pahn kehnaudek ar pwuhng.E ,Nin duwen sounkesik men eh kin audehkihla menpihr nan eh kisin kelen menpihr, iei duwen ar audehkilahr nan imwarail kan dipwisou kan me re adihada. Ihme re ahnekihki manaman oh kepwehpwe,U #,“Aramas suwed kan kin kousoan rehn nei aramas akan; re kin wonohn awiawih duwehte aramas akan me kin kihdi uhk oh awiawih menpihr kan, ahpw re koasoanedier nair lidip kan pwe re en lidipih aramas akan.M ,Ahpw dipamwail kan kin irehsang kumwail soahng mwahu pwukat koaros.K ,Kumwail sohte mwahn kin medemedewe kumwail en waunekin ie, mehndahte ei kin kadarowei keteu mwowe oh mwurin ahnsoun kopou kan, oh kihong kumwail ehu ahnsoun dolung wahnsahpw nan ehuehu sounpar.l Q,Ahpw kumwail aramas akan! Kumwail me kahngohdi oh keptakai; kumwail sohpeisangieier oh keseielahr.7,Ngehi me KAUN-O; a dahme kumwail sohte lemmwikin ie? Dahme kumwail sohte rerrerki mwohn silangi? I koasoanedier pihk pwehn wia irepen sehd, oh sehd sohte kak kotehla. Sehd pahn ngiringirisek, ahpw e sohte kak kotehla. Iloak kan pahn pwungupwungidek, ahpw re sohte kak kauwehla.,Kumwail rong, kumwail aramas pweipwei kan, me mie pwoaren mese, ahpw sohte kak kilang; me mie salenge, ahpw sohte kak rong.X),KAUN-O ketin mahsanih, “Ndahng kadaudok en Seikop kan, ndahng mehn Suda kan:zm,Eri, Seramaia, ni ar pahn kalelapak dahme I wiahkidahr mepwukat koaros, ke pahn ndahng irail me nin duwen ar sohpeisang ie oh papah koht en liki kan nan sapwarail, iei duwen ar pahn papah mehn liki kan nan sahpw ehu me kaidehn sapwarail.”gG,KAUN-O ketin mahsanih, “Ahpw ni rahn pwuko I sohte pahn kamwomwala douluhl nei aramas akan.>u,Re pahn kangala amwail wahnsahpw akan oh kisin tungoal akan; re pahn kemehla noumwail pwutak kan oh serepein kan. Re pahn kemehla noumwail pelin sihpw kan oh kou kan, oh kamwomwala amwail tuhkehn wain oh tuhke pik kan. Neirail sounpei kan pahn kauwehla kelen kahnimw kelail kan me kumwail kin koapworopworki.X),Nah sounkesik ketieu kan sounpei dingngang kei me kin kamaramas ni sohte mahk.;o,Kumwail mehn Israel kan, KAUN-O pahn ketikihdo wehi ehu sang wasa doh pwe en mahweniong kumwail. Wehi ehu me kehlail oh me mieier sang kawa, wehi ehu me kumwail sehse eh mahsen.W',Re nda me soukohp kan kin lokolokaiaiong nan wehwe oh sohte mahsen ehu kin sang rehn KAUN-O. KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin mahsanihong ie, “Seremaia, pwehki aramas pwukat ar wiahier soangen koasoi kan, I pahn kupwurehda pwe ei mahsen kan en duwehte kisiniei nan owomw. Aramas akan pahn duwehte tuwi, oh kisinieio pahn isikirailla.”W', Re nda me soukohp kan kin lokolokaiaiong nan wehwe oh sohte mahsen ehu kin sang rehn KAUN-O. KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin mahsanihong ie, “Seremaia, pwehki aramas pwukat ar wiahier soangen koasoi kan, I pahn kupwurehda pwe ei mahsen kan en duwehte kisiniei nan owomw. Aramas akan pahn duwehte tuwi, oh kisinieio pahn isikirailla.”~/, Sapwellimen KAUN-O aramas akan soikalahr oh nda, “E sohte pahn ketin wia mehkot. Kitail sohte pahn diar apwal; sohte mahwen de lehk lapalap.”Y}+, Mehn Israel oh Suda kan kahngohdiong ie mehlel. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”N|, I pahn kadarowei imwintihti kei pwehn kauwehla en nei aramas akan mwetin wain kan, ahpw re sohte pahn kauwehla douluhl. I pahn ndahng irail re en katipwasang rah kan, pwehki kaidehn ahi rah pwuko.x{i, Ia duwe, I sohte pahn kalokehkin irail wiewia pwukat oh dupukohng wiewia suwed en soangen wehi me duwehte met?lzQ,Re duwehte ineng en oahs wol me kamweng mwahu kan, emenemente kin inihnangih en mehn mpe eh pwoud.wyg,KAUN-O ketin keinemwe, “Dahme I pahn mahkikihong dipen nei aramas akan? Re keseielahr oh pwongihalahr koht likamw akan. I kamwenge nei aramas akan lao re medla, ahpw re wiewia dipen kamwahl oh milahr rehn lihen netiki paliwararail kan.>xu,Ih kahrepen laion en nanwel kan ar pahn kemehkinirailla; kidilipes kan en nan sapwtehn pahn tehrirailpeseng, oh lepard kan pahn alialuseli nan ar kahnimw kan reperepen mwenge. Ma aramas pwuko pahn kohieisang nan ar kahnimw, re pahn teiteipeseng pwehki diparail kan me nohn ngeder oh re kalap sohpeisang Koht.Tw!,I pahn kohla rehn me lapalap akan oh lokaiaiong irail. Re uhdahn ese dahme kupwur en arail Koht, dahme kupwur en KAUN-O ong irail.” Ahpw irail koaros soikalahr manaman en KAUN-O oh sohte men peikiong.7vg,I ahpw medemedewe, “Ele ihte mepwukat me semwehmwe oh soaloalokong. Re wiewia tiahk en pweipwei; re sohte ese dahme kupwur en arail Koht, dahme kupwur en KAUN-O ong irail.Yu+,KAUN-O kin ketin rapahki loalopwoat. E ketin kalokei kumwail, ahpw kumwail pohnsehse; e ketin kauweikumwailla, ahpw kumwail sohte men loalokongkihla. Kumwail keptakaila oh sohte men sohpeisang dipamwail kan.jtM,Mehnda ma kumwail kin kose me dene kumwail kin pwongih KAUN-O, ahpw amwail lokaia kan me likamw.&s G,Kumwail mehn Serusalem kan, kumwail tangseli nan amwail ahl akan! Kumwail rapahki, kumwail pein rapahki nan amwail wasahn netinet kan! Ia duwe, kumwail kak diar aramas tehmen me kak wia me pwung oh song en loalopwoatohng Koht? Ma kumwail kak diar, KAUN-O pahn ketin mahkohng Serusalem.ry,I rongehr ngilen weriwer, likamwete lih emen me mi pahn medek en neitik, weriwer duwehte lih emen me ahpwtehn pahn neitik. Iei Serusalem me mwopwkilahr eh weriwer, oh kadangalahr peh kan oh ndinda, “Meid suwediong ie! Re kohkodohn kemeiehla!”bq=,Meid suwediong uhk, Serusalem! Dahme ke pwuhrkihong nan likou weitahta? Dahme ke kapwatkihda oh kamwomwmwahwihkihla mesomwen? Sohte katepen omw kalinganahda paliweromwen! Omw kerir kan keseiukalahr oh men kemeiukala.opW,Ngilen soundak oahs oh sounkesik ketieu kan pahn pwakihpeseng aramas koaros. Ekei pahn sopolahng nanwel; ekei pahn doudahng nanpwungen pwoaren paip kan. Kahnimw koaros pahn sohla towe, oh sohla mehmen pahn pwurehng kousoan loale.4oa,Sampah pahn mwahiei; pahnlahng pahn rotorotala. KAUN-O me mahmahsen oh e sohte pahn ketin wekidala kupwure. E ketin wiadahr sapwellime koasoandi oh sohte pahn pweieksang.rn],(KAUN-O ketin mahsanih me sampah pwon pahn wiahla sapwtehn, ahpw e sohte pahn ketin kamwomwala douluhl.)rm],Sahpw pwelmwahwo wialahr sapwtehn ehu; eh kahnimw kan ohlahr pwehki sapwellimen KAUN-O engieng kowahlap.Gl,Sohte aramas emen I kilangada; menpihr kan pil pihrpesengier.Ik ,I kilangehr nahna kan-re wie rerrer, oh dohl kan wie itihtikek._j7,I kilangehr sampah-e wiahla sapwtehn ehu; I kilangehr pahnlahng-sohte marain ehu mie.Pi,KAUN-O ketin mahsanih, “Nei aramas akan me pweipwei; re sohte ese ie. Re duwehte seri pweipwei kei; re sohte dehdehki. Re inenen samanih wiahda me suwed, ahpw sohte kin pweida nan wiewia mwahu.”Th!,Ia erein ei pahn kilikilang mwekid en mahwen oh rongorong ngilen sowi kan?g,Ehu kahpwal kin idawehndohte ehu kahpwal; sahpwo pwon ohlahr. At impwal akan mwadangete ohla; eh kahdeng kan teipesengier. f9,Meid kamedek! I solahr kakohng medek wet! Mohngiongi! Mohngiongi wie lusulus kowahlap! I solahr kak nennenla; I rong ngilen sowi kan oh ngilen mahwen.e!,Suda, kowe me pein kahredohng uhk ire wet, sang ni omw mour oh wiewia kan. Dipomw me kahredahr lokolok wet; e doakoadier nan mohngiongomw. d ,oh pahn kapilpene Serusalem rasehng ohl ekei me sinsile mwaht ehu, pwehki towe kan ar kahngohdiong KAUN-O. KAUN-O, me mahmahsen.c/,Re kodohn kairehki wehi kan oh ndahng Serusalem me imwintihti kan samwodohr sang nan sahpw doh ehu. Imwintihti pwukat pahn weriwer oh uhwong SudalbQ,Meninkeder kan sang kahnimw en Dan oh sang pohn dohl kan en Epraim pakairkihdo rohng kansensuwedo.~au,Serusalem, kamwakelehsang suwed nan kapehdomwen, pwe ke en kak mourla. Ia erein omw pahn medemedewehte mehkot suwed?;`o, Kilang, imwintihtio kohkohdo likamwete depwek, tehnwere werennansapw en mahwen kan duwehte elipip, oh tehnwere oahs akan marahra sang ikel. Kitail melahr! Kitail pahn mwomwlahr!_1, kisinieng me pahn kohdo sang ni kupwur en KAUN-O pahn inenen kehlail sang met! Iei pein KAUN-O me pahn ketin wia kadeikpen sapwellime aramas akan.3^_, Ahnsowo samwodohr me mehn Serusalem pahn ale pakairpen kisinieng karakar ehu me kohkodohng irail sang nan sapwtehn. Kaidehn kisin tumwenieng me pahn ipiralahte ediniei-%;]o, Ngehi eri patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komwi ketin liepedier mehn Serusalem kan! Komwi mahsanih me pahn mie popohl, ahpw kedlahs ehu mihier ni tepinwararail kan.”$\A, KAUN-O ketin mahsanih, “Ni rahno nanmwarki kan oh lapalap akan pahn nan kapehd tikitikla; samworo kan pahn pwuriamweila oh soukohp kan pahn dahkihla.” [,Eri, kumwail pwuhriong nan likoun nsensuwed, oh sengiseng oh mwahmwahiei pwehki engieng kowahlap en KAUN-O sohte pweieksang Suda.8Zi,Rasehng laion emen me pwarada sang wasahn eh ruk, sounkamwomwala wehi kan samwodohr. E ketidohn kamwomwala Suda. Kahnimw kan en Suda pahn ohla, oh sohla emen pahn kousoan ie.Y+,Padahkihong irail ahl me kolahng Saion! Kumwail tang repen mour! Dehr pwand! KAUN-O ketiketki kohdo kahpwal oh paisuwed laud sang ni paliepeng.!X;,Kumwail peuk sowi wasa koaros nan sahpwo! Ngilamwail en weriwer oh sansalada! Ndahng mehn Suda oh Serusalem en tangalahng nan kahnimw kehl kehlail kan. W,Kapwaiada amwail inou ong ie, amwail KAUN-O, oh kasarawihiong ie pein kumwail, kumwail mehn Suda oh Serusalem. Ma kumwail sohte pahn wia met, ei engieng pahn lulda rasehng kisiniei pwehki amwail wiewia suwed kan. E pahn lulda, oh sohte emen pahn kakunla.”/VW,KAUN-O ketin mahsanihong mehn Suda oh Serusalem, “Dehkada amwail mwaht me saikinte deideida kan; kumwail dehr padokedi werentuhke kan nanpwungen tuhke tekatek kan.U,e pahn konehng kumwail en kahula ni mwarei. Eri, wehi koaros ahpw pahn peki I en kapaiahda irail, oh re pahn kapinga ie.”GT ,KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail mehn Israel, ma kumwail men wiliakapwala, eri, kumwail sapahldohng rehi. Ma kumwail pahn kihsang dikedik en eni kan me I kin kalahdeki oh loalopwoatohng ie,_S7,Konehngete kitail en namenekla oh pwainkinkitaildier atail namenek. Kitail oh atail pahpa kahlap ako kin wiewia dihp ong KAUN-O, atail Koht ahnsou koaros; kitail sohte mwahn kin kapwaiada sapwellime mahsen kan.”4Ra,Ahpw kaudokiong Paal, koht en kanamenek, kahredahr eh solahr neitail sihpw oh kou, pwutak oh serepein-mehkoaros me atail pahpa kahlap ako koadoahkihadahr sang kawa kohdo.Q,Sohte sawas ehu kohieng kiht ni at wia kaudok en me rotorot pohn dohl akan. Sawas ong Israel kin kohsangete rehn KAUN-O, atail Koht._P7,Kumwail sapahldo, kumwail koaros me sohpeisangehr KAUN-O; e pahn ketin kakehleikumwailda oh kupwurehda pwe kumwail en loalopwoatala. Kumwail ahpw nda, “Ei, se pahn pwuralahng rehn KAUN-O pwehki ih me atail Koht.O3,Mwoarong ehu peipeido sang pohn dohl kan: iei mehn Israel me wie sengiseng oh wie pekipek pwehki ar mihla nan dihp oh manokehla KAUN-O, arail Koht.rN],Ahpw duwehte lih pwopwoud soaloalopwoat men, ke sohte loalopwoatohng ie. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”QM,KAUN-O ketin mahsanih, “Israel, I men wiahkinuhkala nei seri oh ketikihong uhk ehu sahpw kaperenen, sahpw me keieu kaselel nan sampah. I men ke en ekerkin ie semomw oh sohte pwurehng sohpeisang ie.fLE,Israel pahn iangala Suda, ira ahpw pahn ehupene oh pwurodohsang ara kalipilipala nan sahpw me mi ni paliepeng oh pahn pwurodohng nan sahpw me I ketikihongehr amwail pahpa kahlap ako pwe re en sapwenikihla kohkohlahte.”uKc,Ni ahnsowo eh pahn leledo, Serusalem pahn adanekihla ‘Mwoalen KAUN-O,’ oh wehi koaros pahn pokonpene wasao pwe re en kaudokiong ie. Re pahn mweisang ar keptakai oh ar mohngiong suwed kan solahr pahn pangenkin irail en wia me suwed.@Jy,Eri, ni amwail pahn ngederla nan sahpwo, aramas akan pahn sohla koasoia duwen ei Kopwahn Inowo. Re pahn sohla medemedewe de tamanda; re pahn pil sohla anahne de sohte wiahda pil ehu.vIe,I pahn ketikihong kumwail kaun akan me kin peikiong ie, oh re pahn kaunkumwailda ni kupwurokong oh dehdehki.VH%,“Aramas soaloalopwoat akan, kumwail pwurodo; uhdahn nei kumwail. I pahn ale emen kumwail sang nan ehuehu kahnimw oh riemen sang nan ehuehu peneinei, oh I ahpw pahn kapwureikumwaildohng pohn Nahna Saion.gGG, Ihte sakarkihda me ke dipadahr oh kahngohdiong KAUN-O, omw Koht. Sakarkihda me ke kihongehr omw limpoak ong koht en liki kan pahn tuhke losolos koaros oh me ke sohte kapwaiada ei kosonned kan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.FF, E mahsanihong ie I en patohla oh patohwanohng Israel, “Kowe Israel me soaloalopwoat, pwurodo rehi. Pwe I me kupwurkalahngan oh sohte pahn engieng; I sohte pahn engieng pahmw kohkohlahte.kEO, KAUN-O eri mahsanihong ie, me mehnda ma Israel kesehla, ahpw e mwahusang Suda, me soaloalopwoato.*DM, Oh mwurin mepwukat koaros, Suda, rien Israel serepein soaloalopwoato, mwomwehdahte me e pwurodo rehi; e sohte nan kapehd mehlel. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”wCg, oh sohte mwahn namenengki. E kasaminehla sahpwo, oh wiahda dipen kamwahl ni eh kaudokiong takai oh tuhke kan.[B/,Suda pil kilangehr ei mweisang Israel oh kadaralahr pwehki eh keseielahr oh wialahr lihen netiki paliwere. Ahpw Suda, rien Israel serepein soaloalopwoato, sohte masakada. Pwe e pil wiahla lihen netiki paliwere0AY,I kupwukupwure me mwurin eh wiahier mepwukat koaros, e uhdahn pahn pwurodo rehi. Ahpw e sohte pwurodo, oh Suda, rie serepein soaloalopwoato kilangehr mepwukat koaros.b@=,Ni mwehin Nanmwarki Sosaia, KAUN-O ketin mahsanihong ie, “Ke kilangehr dahme Israel, lih soaloalopwoato, wiadahr? E keseielahr, e ahpw kin wiewia tiahk en netiki paliwere pohn dohl ile oh pahn tuhke losolos koaros.?%,Omwi engieng sohte pahn poatopoat; komwi sohte pahn engieng pahi kohkohlahte.’ Israel, ihme ke nda, ahpw ke wiadahr mehkoaros me suwed.”_>7,“A met ke ndahng ie, ‘Komwi me semei, oh komw kin poakohng ie sangete ni ei seri.=,Ihme keteu solahr mwerki, oh sohla keteu mwurin ahnsoun kopou. Ke pil wialahr mwomwen lihen netiki paliwere; ke sohte mwahn kin namenek.*<M,Kilengdawohng pohn dohl kan. Mie wasa kis me ke sohte wia ie omw tiahk en netiki paliweromwen? Ke kin uh awiawih ohl akan ni keilen ahl akan pwe ke en nenekih, duwehte mehn Arepia men eh kin awiawih sounseiloak kan nan sapwtehn. Ke kasaminehkilahr sahpwo omw tiahk en netiki paliweromwen.; 1,KAUN-O ketin mahsanih, “Ma ohl emen pahn mweisang eh pwoud, oh liho ahpw pwoudikihda emen ohl tohrohr, ohl me e tepin pwoudikio sohte kak pwurehng kapwurehdo liho. Met uhdahn pahn kasaminehla sahpwo. Ahpw Israel, omw mwohnlimpoak me ngeder, eri, met ke men pwurodohr rehi!B:},%Kumwail pahn sohpeisang Isip oh itiengkihdi amwail namenek. Ngehi, KAUN-O, me soikalahr irail kan me kumwail kin koapworopworki; eri, sohte mehkot me kumwail pahn paieki sang irail.”09Y,$Kumwail katikitikihalahr pein kumwail ni amwail sohpeiong koht en wehi teikan. Kumwail pahn nsensuwedla pahn mehn Isip, duwehte amwail nsensuwedlahr pahn mehn Asiria.38_,#kumwail ahpw nda, ‘Se me mwakelekel; eri, KAUN-O solahr ketin engieng paht.’ Ahpw ngehi, KAUN-O, pahn kalokei kumwial pwehki amwail nda me kumwail sohte wiahda dihp.+7O,"Amwail likou kan mweikilahr ntahn me semwehmwe kan oh me soh dipe kan, ahpw kaidehn mwein ntahn sounpirap akan. “Ahpw mehndahte amwail wiadahr mepwukat koaros,6},!Kumwail ese mehlel pwakih amwail mwohnlimpoak kan. Lih me keieu suwed akan kin padahngki sang kumwail arail tiahk suwed.85i, Pala serepein men kin manokehla eh kapwat akan, de lih kamwohd emen kin manokehla eh likoun kapwopwoud? Ahpw nei aramas akan manokeielahr erein rahn tohto me soh kak wadawad.y4k,Kumwail mehn Israel kan, kumwail rong kanahieng dahme I ndindaht. Ia duwe, I duwelahr sapwtehn ehu mwohmwail, rasehng sahpw rotorot oh keper ehu? Dahme kumwail ndahki me kumwail pahn kin wia nsenamwail, oh kumwail solahr pahn pwurodo rehi?&3E,I kalokei kumwail, ahpw sohte katepe; kumwail sohte men mweidohng ie I en kapwungkumwailla. Kumwail kemelahr amwail soukohp ako, rasehng laion kommwad emen.I2 ,Dahme kumwail kaulimehkin ie? Dahme kumwail kahngohdikihong ie?;1o,“Pwe ia koht ako me kumwail wiahdahng pein kumwail? Re en doareikumwailla ni amwail kin lelohng apwal-ma re kak! Suda, omw koht akan me tohto, duwehte tohtohn omw kahnimw kan. 0,Kumwail koaros pahn namenekla-kumwail kan me kin nda me tuhke pwoat me samamwail oh takai ehu me inamwail. Eri, met pahn wiawi pwehki amwail sohpeisang ie oh sohte sohpeiong ie. Ahpw ni ahnsoun amwail apwal, kumwail kin peki I en pwarodo oh doareikumwailla.[//,KAUN-O ketin mahsanih, “Duwen aramas lipirap emen eh kin namenekla ni eh kin dierekda, iei duwen kumwail mehn Israel amwail pahn namenekla-amwail nanmwarki kan oh lapalap akan, amwail samworo oh soukohp kan.p.Y,Israel, ke dehpa kapwangahda nehmw kan, oh kepinweromw en dehr ngalangalada, sang ni omw kin pwakipwakih koht teikan. Ke ahpw kin nda, ‘Soh! I sohte kak pwurala. I poakepoakelahr koht en liki kan oh I pahn idawehnirailla.’ ”--S,tangatangalahng nan sapwtehn. Ni ahnsoun eh mwetida, ihs me kak kapweiekdi? Kamel ohl kan sohte pahn pwangahki rapahki, pwe e kak dierek ni ahnsoun kowerek koaros.X,),Ia duwen omw kak nda me ke sohte saminla, me ke sohte mwahn pwongih Paal? Kilang duwen omw wiahda dihp nan wahwo; kilang dahme ke wiadahro. Ke rasehng kamel lih men me mwetida, me kin saledek tangatangseli,e+C,Mehnda ma ke pahn duhduhki sohpw me keieu kehlail, a I pil pahn kak kilang mwahi en dipomw.5*c,I padokuhkedi duwehte tuhke wain keneinei pwoat, sang weren wain me keieu kaselel. Ahpw kilang dahme ke wialahr! Ke rasehng tuhke wain pwoat me mwoasoahngot oh soh katepe.{)o,KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih, “Israel, sangete mahs kohdo ke mwamwahliki ei manaman; ke kahngala peikiong ie oh pwongih ie. Pohn dohl ile kan koaros oh pahn mwetehn tuhke losolos koaros, ke pwongih koht en kaparapar aramas akan.j(M,Pein omw suwed kan pahn kalokeiuk; oh omw sohpeisang ie pahn kadeikuhkada. Ke pahn esehla uwen katik oh sapwung en omw keseiehla, KAUN-O, omw Koht, oh sohla loalopwoatohng ie. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”Q',Soangen pai da me ke koapworopworki nan Isip, pwe ke en nim pilen Nail?w&g,Israel, kowe me kahredohng mepwukat pohmw! Ke keseielahr, KAUN-O, omw Koht, ni ei kahluwaiuk nan omw seiloak.;%q,Ei, tohn Mempis oh Dapanihs, kauwelahr tihnmoange.$,Re kin ngiringirih rasehng laion kan; re wiahkilahr sahpwo sapwtehn ehu, oh kahnimw kan en Israel mwomwlahr, solahr towe.k#O,“Kaidehn Israel lidu men; e sohte ipwidi wia lidu. Eri, dahme eh imwintihti kan pwakipwakiheki?'"G, pwe nei aramas akan wiadahr dihp riau: re sohpeisangieier, utuhnpihl mwakelekelo; re ahpw uhd weiradahng pein irail pwarer kei, soangen pwarer me sohte pile.g!G, Eri, I mahsanihong pahnlahng en rerada kowahlap, re pahn dahkihla oh pwuriamweikihla ire wet,k O, Sohte wehi ehu me wekidala eh koht kan, mehnda ma kaidehk koht mehlel kei irail. Ahpw nei aramas akan kawilianiedahr, re keseielahr, arail Koht me kawauwihiralla mahso, ahpw uhd wiliankihdi koht kei me sohte kak sewese irail.=s, Kumwail seiloaklahng palikapi ni deke Saiprus; oh kumwail kadaralahng emen ni palimesehn wehin Kedar. Kumwail eri pahn ese me sohte mehkot me duwehte met wiawiher sang mahs kohdo.s_, “Eri, ngehi, KAUN-O, pahn pwurehng kapwungala nei aramas akan. I pahn pil kapwungala kadaudokarail kan.9k,Samworo ko soh mwahn idek, ‘Ia KAUN-O?’ Nei samworo kan pil sehse ie. Kaun akan uhwong ie; soukohp kan kin wia kokohp ni mwaren Paal, oh pwongih dikedik en eni mwahl akan.?w,I ahpw kahluwairaildohng nan sahpw kaselel ehu, pwe re en nsenamwahuki wahnsahpw oh soahng teikan loale. Re ahpw kohdo oh kauwehla sapweio, re kasaminehla sahpw me I kihongirailehr.P,Re sohla nsenohkin ie, mehndahte ei kapitirailla sang Isip, oh kahluwairaildo nan sapwtehn, sahpw ehu me tehn oh diren pihk me madekeng oh keper, wasa me sohte aramas kin kousoan ie, de pil keid ie.R,KAUN-O ahpw ketin mahsanih: “Soangen suwed da me samamwail mehn mahs ako diarada rehi? Dahme kahrehda re sohpeikihsang ie? Re ahpw pwongihala dikedik en eni mwahl akan oh re pil wiahla aramas mwahl.hI,Kumwail kadaudok en Seikop kan, kumwail kadaudok en Israel kan, kumwail rong mahsen en KAUN-O.>u,Israel, ngehite me sapwellimanikin uhk, kowe me keieu mwahu nan ei rahk; I kadaralahngehr lokolok oh kahpwal ong irail koaros me kin kamedekeiukala. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.” ,I en kalohkihong mehn Israel koaros mahsen wet: “I tamatamante uwen amwail kin loalopwoatohng ie ni amwail pwulopwul, uwen amwail kin poakohng ie ni tepin atail kapwopwoudpene; kumwail idawehniehdo nan sapwtehno, nan sahpw me aramas sohte kin sapwasapw ie.# C,KAUN-O ketin mahsanihong ien W,Rong, Seremaia! Koaros tohn sahpwet-nanmwarki kan en Suda, lapalap akan, samworo kan, oh aramas akan-pahn uhwong uhk. Ahpw rahnwet I pahn kakehleiukada pwe ke en pelian irail. Ke pahn rasehng kahnimw me kehl kehlail ehu, apwoat uhr mete, oh dihd prons ehu. Re sohte pahn kaloweiukedi, pwe I pahn kin ieiang uhk oh sinsileiuk. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”n W,Rong, Seremaia! Koaros tohn sahpwet-nanmwarki kan en Suda, lapalap akan, samworo kan, oh aramas akan-pahn uhwong uhk. Ahpw rahnwet I pahn kakehleiukada pwe ke en pelian irail. Ke pahn rasehng kahnimw me kehl kehlail ehu, apwoat uhr mete, oh dihd prons ehu. Re sohte pahn kaloweiukedi, pwe I pahn kin ieiang uhk oh sinsileiuk. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”P ,Eri, onopada Seremaia, kohwei oh kasalehiong irail mehkoaros me I padahkihong uhk ke en kasalehda. Eri, met ke dehpa masak irail; pwe ma soh, ni omw pahn mi rehrail I pahn kamasakuhkada laudsang met.  ;,I pahn kaloke nei aramas akan pwehki ar wiadahr dihp, re keseielahr oh wia ar meirong kan ong koht teikan, re pwongih dikedik en eni kan me re wiadahr.U %,pwe I pahn malipehdo wehi koaros en paliepeng. Ar nanmwarki kan pahn ketido oh ketikihdiong mwoalarail kan ni ewen kelen Serusalem oh kapilpene kahnimwo; re ahpw pahn pil kapilpene kahnimw teikan en Suda. ,E ahpw ketin mahsanihong ie, “Mehn kamwomwala pahn pwoailda sang ni paliepeng, wudekdohng pohn irail koaros me kin kousoan nan sahpwet,] 5, KAUN-O ahpw pil pwurehng keinemwe rehi, mahsanih, “Dahme ke pil kilikilang?” I ahpw sapeng, patohwan, “Maing, I patopatohwan einpwoat ehu me pwoapwoail ni paliepeng, oh kanenge nektehn wudekdohng wasaht.”m U, KAUN-O eri ketin mahsanih, “Me pwung! Pwe ngehi I kin mwasamwasahn pwe ei mahsen kan en pweida.”  /, KAUN-O ahpw ketin keinemwe rehi, “Seremaia, dahme ke kilikilang?” I ahpw sapeng, patohwan, “Maing, I patopatohwan rahntuhke almon pwoat.”  9, Rahnwet I kihong uhk manaman pohn nanmwarki kan oh wehi kan, pwe ke en usada oh kupwelidi, ke en kauwehla oh kamwomwala, ke en kauwada oh padokedi.”  , KAUN-O eri ketin kapahdo limeo, oh ketin sair kilin ewei kat, oh mahsanihong ie, “Rong, I kihong uhk mahsen kan me ke pahn nda.f  G,Ke dehr masak irail, pwe I pahn kin ieiang uhk oh sinsileiuk. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen!”E  ,A KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Ke dehr nda me ke me nohn pwulopwul, ahpw kohweite rehn aramas akan me I kadarowohng uhk rehrail, oh kasalehiong irail mehkoaros me I pahn padahkihong uhk.{ q,I ahpw sapeng patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, ia duwe, pwe I sohte kin ese pato; I me nohn pwulopwul.” ,“Mwohn ei kihong uhk mour, I piluhkadahr, oh mwohn omw ipwidi, I idihiukadahr pwe ke en wiahla soukohp ong wehi kan.”) O,KAUN-O ahpw ketin mahsanihong ie, ,E pil pwurehng mahseniong Seremaia ni mwehin Nanmwarki Sehoiakim, nein Sosaia. Mwurin mwo, KAUN-O pil ketin mahseniong pak tohto lao lel sounpar kaeisek ehun mwehin Sedekaia nein Sosaia. Ni kelimaun sounpwong en nan sounparo aramas akan en Serusalem kalipilipala.i M,KAUN-O mahseniong Seremaia nan sounpar kaeisek siluhn mwehin Sosaia nein Amon, nanmwarkien Suda.} w,Pwuhk wet koasoia duwen mahsen kan en Seremaia nein Ilkaia, emen samworo sang nan kahnimw Anadod nan sapwen Pensamin."BNi ar pahn mweselda, re pahn kilang paliweren me melahr kan me kahngohdiong ie. Mwahs kan me pahn kangkang paliwararail sohte pahn mehla, oh kisiniei me pahn isihsik paliwararail sohte pahn kunla. Aramas koaros pahn sautki kilang paliwararail kan.”  "BNi rahn Sarawien Maram Kapw oh rahnen Sapad koaros tohn wehi koaros pahn patohdo pwe re en kaudokiong ie wasaht, nan Serusalem.(I"BKAUN-O ketin mahsanih, “Nin duwen sampah kapw oh nanleng kapw eh pahn mihmi mwohn silangi, ih duwen kadaudokamwail kan oh adamwail pahn mihmi mwohn silangi.;q"BI pahn wiahkihla ekei irail mehn Lipai oh samworo.J~ "BRe pahn wahdo iangamwail tohn wehi kan sang wehi koaros nin duwen kisakis ehu ong ie. Re pahn weiraildohng pohn ei dohl sarawio nan Serusalem, re pahn dak oahs, kou, oh kamel, oh werennansapw oh kuruma, duwehte mehn Israel kan ar kin wadohng wahnsahpw en meirong ni Tehnpas Sarawio nan mehn deudeu mwakelekel ong kaudok.b}="Boh pahn esehla me ngehi me kaloke irail. “Ahpw I pahn kamourala ekei irail oh kadaralahng irail nan wehi kan oh sahpw doh kan me saikinte rong ei ndand de kilang ei roson lapalap oh manaman: ong Spein, Lipia, oh Lidia, iangahki neirail sounkesik ketieu kan, oh ong Tupal oh Krihs. Re ahpw pahn kalohki ei roson lapalap nanpwungen wehi pwukat.|)"BI mwahngih ar wiewia oh lamalam akan. I ketiket kodohn rikpene tohn wehi koaros. Ni ar pahn pokonpene, re pahn kilang dahme ei manaman kak wia`{9"BKAUN-O ketin mahsanih, “Imwilahn irail kan me kamwakeleirailda ong ni kaudok en me rotorot akan kerendohr, me iang kaparalahng ni mwetuwel sarawi kan, oh me kang uduk en pwihk oh kitik oh soangen mwenge saut kan.qz["BE pahn ketin kalokehki kisiniei oh kedlahs tohn sampah koaros me dipadahr-oh me ngeder pahn kamakamala.y"BKAUN-O pahn ketido iangahki kisiniei. E pahn ket pohn pehn melimel ehu pwehn ketin kaloke irail kan me e ketin engieng pah.xy"BNi amwail pahn kilang mepwukat eh pahn pweida, kumwail pahn nsenmwahu; kumwail pahn rosonkihda oh kehlailkihda. Kumwail eri pahn esehla me ngehi, KAUN-O, me sewesehda irail kan me peikiong ie, oh duwen ei kasalehiong ei engieng ei imwintihti kan. k~}}Z|{{zxwvpuutJt syrrHqpponnmmylkkjihhoggJfeed&cEbba8`1_m^]\[[?ZYYWVUUSS]SQQ4PP[ONMMKJII)HGFEE DCCBWAy@??>=]<;$99n88766*5[44!3v22=1N00/a/ .y-,,8+i**<)V).((V'/&U%$##"!!$ LZrRI) " X ( { S9HYU, Pwehki imwintihti kan ar kapilpene kahnimw kan en paliepeng en Suda; sohte me kak pedolong loale. Mehn Suda koaros kalipilipalahr.”#T?, KAUN-O ketin mahsanihong ie, “Ndahng nanmwarkio oh ine, ira en doudihsang nan mwoalara, pwehki ara nihn kaselel kan pwupwudihsangehr pohn moangara kan.`S9, Ma kumwail sohte pahn rong, I pahn sengiseng ni rir pwehki amwail aklapalap; I pahn sengiseng kowahlap, oh pilen mesei pahn kerekerdi pwehki sapwellimen KAUN-O aramas akan ar wisiksangehr duwehte aramas selidi kei.FR, Kumwail wauneki KAUN-O, amwail Koht, mwohn eh pahn ketikihdo rotorot, oh kumwail pahn dipekelekel nin nahna kan; mwohn eh pahn ketin wekidohng ni rotorot mosul marain me kumwail kasikasik.ZQ-, Kumwail mehn Israel kan, KAUN-O ketin mahsenier! Kumwail aktikitikla oh rong ih.'PG, I ahpw pahn ale irail oh sukpene rasehng sah kan, me mah oh pwulopwul duwepenehte. Sohte poakeirailla de mahk pahn katokihedi sang ie ei pahn kemeirailla.”BO}, Eri, ke pahn ndahng irail me ngehi, KAUN-O, pahn kanampilehki tohn sahpwet wain lao re sakaula: nanmwarki kan, me kadaudok en Depit, samworo kan, soukohp kan, oh mehn Serusalem koaros.AN{, KAUN-O Koht ketin mahsanihong ie, “Seremaia, ndahng mehn Israel kan en audehkihda wain sahn wain koaros. Re pahn sapengki me re ese me sahn wain koaros pahn uhdahn audaudkihda wain.lMQ, Nin duwen lepin rausis eh kin tengpene ni lukepen aramas, iei duwen ei anahne mehn Israel oh Suda en koliehdi teng. I wiadahr met pwe re en wiahla nei aramas oh kahrehda kaping oh wahu ong mwarei; ahpw re sohte peikiong ie.”4La, Aramas suwed pwukat sohte men peikiong ie. Ar keptakai oh suwed laud sang mahs, oh re kaudokiong oh papah koht teikan. Eri, re pahn duwehla lepin rausis pwukat me ohlahr.]K3, “Met iei duwen ei pahn kauwehla aklapalap en Suda oh aklapalap laud en Serusalem.3Ja, KAUN-O pwurehng mahseniong ie. E mahsanih,|Iq, Ngehi eri pwurala, oh ni ei diar wasa me I ekihla ie lepin rausis ko, I ahpw diarada me re ohlahr oh solahr mwahu.mHS, Mwurin ekis ahnsou KAUN-O ahpw mahsanihong ie I en pwurala Iupreitis oh patohwanda lepin rausis ko.HG , Ngehi eri patohla oh ekihla lepin rausis ko limwahn Iupreitis.]F3, “Kohwei ni Pillap Iupreitis oh ekihla lepin rausis ko nan ehu pwoaren paip ko.”,ES, KAUN-O eri pwurehng mahsanihong ie,.DW, Ngehi eri pwainda oh pwuhriong loale.C !, KAUN-O ketin mahsanihong ie I en patohwan pwainda ekei lepin rausis linen oh pwuhriong loale; ahpw e mahsanih I en dehr koaduhdi nan pihl.yBk, Ahpw ma wehi ehu sohte pahn kapwaiada, eri, I pahn usada oh kamwomwala douluhl. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.” A , Ma re pahn perenki alasang duwen nei aramas akan ar kin kaudokiong ie oh kahukihla, ‘Nin duwen Koht ieias’-nin duwen me re padahkihongehr nei aramas akan en kin kahukihla mwaren Paal mahs-eri, re pahn wiahla kisehn nei aramas akan oh pahn paiamwahula.x@i, Ahpw mwurin ei pahn ketikiniraillahsang, I ahpw pahn mahkohng irail; I pahn kapwurehdo ehuehu wehi nan uhdake.?/, KAUN-O ketin mahsanih, “Mie mehkot me I men mahsanih duwen mehn mpen Israel kan me kauwelahr sahpw me I ketikihongehr nei aramas en Israel kan. I pahn ketikihsang aramas suwed pwuko nan sapwarail kan rasehng tuhke me usuhsda, oh I pahn kapitala Suda sang pahn ar manaman.7>g, Nei aramas akan kamwere werentuhke, re ahpw dolung dihpw; re doadoahk laud, ahpw sohte wahn ar doadoahk. Pwehki ei engieng kowahlap, kahrehda arail wahnsahpw akan ohlahr.”8=i, Aramas akan kodohr sang wasa ile kan en sapwtehno, pwe re en kulihasang dipwisou kan. I kupwuredahr pwe mahwen en kamwomwala sahpwo pwon; sohte emen kak ahneki mour meleilei. <, Re wiahkilahr sapwtehn ehu; e wonohnehr wialahr sapwtehn mwohn silangi. Sahpwo pwon wialahr sapwtehn, oh sohte emen me katapanki.~;u, Kaunen liki tohto kamwomwalahr ei mwetin waino; re tiakpesengier ei mwaht kan; re wekidehngehr sapweio sapwtehn ehu.:+, Nei aramas pilipil kan rasehng menpihr men me likoht kan kin pihrpenehng sang wasa koaros. Likwerih mahn lawalo kan en kohdo oh iang kamadipwo!y9k, Nei aramas pilipil kan uhwongieier; rasehng laion kan nanwel me wie ngiringirdohng ie, ihme I kalahdekin irail.%8C, KAUN-O ketin mahsanih, “I keselahr Israel; I soikalahr wehi me I piladahro. I ketikilahr aramas ako me I kin loalloale pahn manaman en ar imwintihti kan.7{, Pil riomw kan, kisehn omw peneinei, panguhkalahr; re iang uhwong uhk. Ke dehr liki irail, mehnda ma re lokaia kadek.”y6k, KAUN-O ketin mahsanih, “Seremaia, ma ke pwangadahr weirentang ong aramas akan, eri, ia duwen omw pahn kak weirentang ong oahs akan? Ma ke pil sohte kak kesihnenda nan sahpw patapat, ia duwen omw pahn kak kesihnenda nanwel limwahn Jordan?x5i, Ia erein sahpwet eh pahn wie mademadekeng, oh dihpw kan nan mwaht koaros mengimengdi? Mahn kerep oh menpihr kan mehmehla pwehki suwed en neitail aramas akan, aramas akan me kin nda, ‘Koht sohte ketin mwahngih dahme kitail wiewia.’ ”}4s, Ahpw komwi ketin mwahngih ie, Maing KAUN; komwi mwahngih dahme I kin wia oh duwen ei patohwan poakohng komwi. Komw ketin wuradekihla aramas suwed pwukat rasehng sihpw me pahn kamakamala; komwi ketin sinsile irail lao lel ahnsoun ar kamakamala.+3O, Komwi ketin padokiraildi, re ahpw kin kadarala kalowahr; re kin keirda oh wa. Re kin koasoiakin komwi mehkot mwahu ahnsou koaros, ahpw re sohte katapankin komwi.y2 m, Maing KAUN, ma I pahn akamaikihong komwi ei pwuhng, komwi pahn ketin kadehdehda omwi pwung. Ahpw iet pwe I pahn kalelapak rehmwi duwen ire kan me pid pwuhng. Dahme aramas suwed kan kin kepwehpwehki? Dahme aramas mwersuwed kan kin pweikihda? 1, I koasoanedier ahnsou me I pahn ketikihdo kahpwal ong mehn Anadod, oh ni ahnsowo eh pahn leledo, sohte emen irail pahn mourla.”"0=, Eri, KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin mahsanih, “I pahn kaloke irail! Neirail mwahnakapw akan pahn mehla nan mahwen; neirail seri kan pahn mehkihla duhpek./, Mehn Anadod kan men I en kamakamala, re patohwanohng ie me re pahn kemeiehla ma I usehlahte kalokalohki mahsen en KAUN-O..#, I ahpw kapakap, patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalap, komwi iei sounkopwung pwung men; komwi kin ketin song lamalam oh pepehm en aramas akan. I patohwanohng nin limomwi ei pwuhng; eri komwi ketin mweidohng ie I en patohwanki mesei omwi pahn ikihong aramas pwukat.”p-Y, I rasehng sihmpwul likilik men me pakapakahrlahn kamakamala, oh sohte mwahn ese me re wiewia koasoandi suwed kan ong ie. Re kin ndinda, “Nna, kitail pelehdi tuhkeo ni eh kekehlailte; kitail kemehla pwe emen en dehr tamataman.”d,A, KAUN-O ketin mahsanihong ie koasoandi suwed kan me ei imwintihti kan koasoakoasone ong ie.f+E, “Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, me padokedi Israel oh Suda; ahpw met I kamasangkin irail kahpwal. Pein irail me kahredohng met pohrail pwehki ar wiadahr sapwung; re kahredahr ei engieng ni ar kin wia meirong ong Paal.”**M, I kin kahdanekin irail mahs tuhke olip losolos, me wah kaselel tohto; ahpw met, I pahn isingkihda teh kan kisiniei me pahn ngiringirisek oh katipwasang rah kan.), KAUN-O ketin mahsanih, “Aramas akan me I kin loalloale wiewia me suwed. Ia arail pwung en pedolong nan ei Tehnpas Sarawio? Ia duwe, re lemeleme me re kak katokihedi kahpwal ni ar pahn wiahda inou kan oh wia meirong en mahn akan? Re pahn kak perenda?#(?, Seremaia, ke dehr kapakap de peki sawas sang rehi ni eden aramas pwukat. Ni ar pahn lelohng apwal oh peki sawas sang rehi, I sohte pahn karonge irail.”S', Uwen tohtohn en mehn Suda ar koht duwehte tohtohn ar kahnimw kan, oh uwen tohtohn pei sarawi me tohn Serusalem kauwadahr mehn wia meirong ong Paal, koht sauto, duwehte tohtohn ar ahl akan nan kahnimwo.S&, Eri, mehn Suda oh Serusalem ahpw pahn kohla rehn koht kan me re kin wiahiong ar meirong kan oh peki arail sawas. Ahpw koht pwuko sohte pahn kak doareirailla ni ahnsou me kamwomwmwomwla wet pahn leledo.+%O, Eri met, ngehi KAUN-O, kehkehlingkihong irail me I pahn kamwomwirailla, oh re sohte pahn pitsang. Oh ni ar pahn peki sawas sang rehi, I sohte pahn karonge irail.W$', Re pwurehng wiewia soangen dihp me ar pahpa kahlap ako wiadahr, me sohte men kapwaiada ei mahsen; re kaudokiong koht teikan. Koaros mehn Israel oh Suda kauwelahr inowo me I wiahiongehr ar pahpa kahlap ako.c#?, KAUN-O eri mahsanihong ie, “Mehn Suda oh Serusalem kan wiewia ar koasoandien uhwong ie.^"5, Ahpw re sohte rong de kapwaiada. Irail koaros ahpw usehlahte ar keptakai oh suwedla sang mahs. I mahsanihong irail en kapwaiada inowo, ahpw re kahng. Ihme I ketikidohng pohrail kalokolok kan me I koasoanedier.”4!a, Ni ei wahdo ar pahpa kahlap ako sang Isip, I kehkehlikihong irail ni kehlail re en peikiong ie, oh I sohte kin tokedihsang ei wie kehkehlikihong irail lao leledo rahnwet.E , KAUN-O eri mahsanihong ie, “Kohwei nan kahnimw kan en Suda oh nan ahl akan en Serusalem. Kalohki ei mahsen wasa pwuko oh ndaiong aramas akan en rong koasoandi kan en inowo oh kapwaiada.U#, Eri, I ahpw pahn kapwaiada inowo me I wiahiongehr ar pahpa kahlap ako, me I pahn ketikihong irail sahpw reken kepwe oh pwelmwahwo me re sapwesapwenikier rahnwet.” I ahpw patohwan, “Ei, maing KAUN.”"=, Iei inou me I wiahiong arail pahpa kahlap ako ni ei weiraildohsang nan Isip, sahpw me rasehng mpwul en kisiniei ong irail. I mahsanihong irail re en peikiong ie oh kapwaiada ei mahsen koaros. I mahsanihong irail ma re kapwaiada, re pahn wiahla nei aramas oh I pahn wiahla ar Koht.w, me ngehi, KAUN-O Koht en Israel, koasoanedier keria ehu ong koaros me sohte pahn kapwaiada koasoandi kan en inou wet.Q, “Rong duwen koasoandi kan en inowo. Ndahng mehn Suda oh Serusalem kan$ E, KAUN-O ketin mahsanihong ie,a;, Komwi ketin kauwong omwi engieng wehi kan me sohte kin kaudokiong komwi oh aramas akan me sohpeisang komwi. Re kemelahr sapwellimomwi aramas akan; re kamwomwkitalahr douluhl oh wiahkilahr sahpwet mohn ihmw ohla kei..U, Maing KAUN, komwi ketin kapwungala sapwellimomwi aramas akan, ahpw komwi dehr ketin kahpwalihkitala de kalokei kiht nan omwi engieng; pwe met pahn imwilahn at mour.ve, Maing KAUN, I ese me sohte mehmen me kaunda pein imwilahn eh mour; sohte aramas emen me kaunda pein eh mour.J , Kumwail rong! Rohng kan leledohr! Mie mwekid laud ehu nan wehi ehu ni paliepeng; nah sounpei kan pahn wiahkihla kahnimw kan en Suda sapwtehn ehu, wasa me menin nanwel kan pahn kousoanla ie.”!;, I ahpw sapeng, patohwan, “At kaun akan me pweipwei; re sohte peki kaweid sang rehn KAUN-O. Ihme re sapwungkihla, oh neitail aramas akan mwerkipeseng._7, Atail impwal kan ohlahr; sahl akan me katengeiraildi ohlahr. Neitail seri kan koaros solahr mie; sohte emen me luhwehdi pwehn pwurehng kauwada imwatail impwal kan; sohte emen me pahn langahda kahdeng kan loale.”2], Mehn Serusalem kan weriwerki, patohwan, “Ia uwen laud en atail ohla! Atail ohla kan sohte pahn mwahula. Oh kitail medemedewe me met iei mehkot me kitail pahn kakohng! , KAUN-O pahn ketin keseikumwailsang nan sahpwet; e pahn ketin tiangkumwailpeseng lao sohte emen pahn luhwehdi. KAUN-O, me mahmahsen.R, Kumwail mehn Serusalem, kumwail lohdier! Kumwail wahda amwail kepwe kan..U, Koht en Seikop sohte duwehte irail; iei ih me kin ketin wiahda mehkoaros, oh e ketin pilada Israel pwe en wiahla sapwellime aramas. KAUN-O, Wasa Lapalap, iei mware.zm, Sohte kateparail oh re me kanamenek; re pahn kamwomwmwomwla ni ahnsou me KAUN-O pahn ketido pwehn kadeikirailda.7g, Ni aramas ar pahn kilang met, re kin pweipweila oh sohla kehn wasa; irail kan me kin wiahda dikedik kan pahn namenekla, pwehki koht kan me re wiahda me likamw oh sohte mour.jM, E kin ketin mahsen oh pihl kan pohnangin depwek kin ngiringirisengki; e kin ketikihdo depwek kan sang ni imwin sampah. E kin ketin kupwurehda lioal en piripir nan keteu oh ketikihdo kisinieng sang nan sapwellime wasahn nahk.  , KAUN-O ketin wiahkihda sampah sapwellime manaman; sapwellime kupwurokong me e ketin kapikkihda sampah oh wiahkihda nanleng kan.& E, (Kumwail aramas akan pahn ndahng irail me koht kan me sohte kin karereda sampah oh pahnlahng pahn kamwomwmwomwla. Re pahn sohrasang wasa koaros nin sampah.)& E, Maing KAUN, ahpw komwi me Koht mehlel, komwi me Koht ieias oh nanmwarki soutuk. Ni omwi kin engieng, sampah kin rerrer; wehi kan sohte kakohng omwi engieng.I  , Neirail dikedik kan kidikidkihla silper sang Spein oh kohl sang Upas, sounmahlen kan me wieirailda; re kin mi nan likou weitahta oh pohn ntahn mwell me sounpahda likou koahiek kan kin wiahda.h I, Irail koaros iahk oh pweipwei. Soangen padahk dah me re kak alehsang dikedik en eni tuhke kan?J , Ihs me sohte pahn waunekin komwi, Maing, nanmwarkien wehi koaros? Komwi konehng ale wahu. Sohte emen me duwehte komwi nanpwungen me loalokong koaros en wehi kan de nanpwungen ar nanmwarki kan.eC, Maing KAUN, sohte emen me duwehte komwi; komwi me roson, oh mwaromwi me lapalap oh manaman.'G, Soangen dikedik pwuko rasehng mwomwen aramas me kin wiawihda nan mwetin suika kan mehn karawan menpihr kan; re sohte kak lokaia; aramas me kin wa irail pwehki ar sohte kak alu. Kumwail dehr masak irail: pwe re sohte kak kauweikumwailla, oh sohte kamwahu ehu re kak wiahiong kumwail.”Y+, oh kapwatkidahr silper oh kohl. E poaskidier nihl pwe en teng oh dehr pwupwudi., Pwe koht akan me aramas pwukat kin kaudokiong sohte katepe. Tuhke pwoat paldier nanwelo; perperkidahr nein sounpal tuhke kan dipwisou9k, E ketin mahsanih, “Kumwail dehr idawehn mwekid en wehi teikan; kumwail dehpa salohkihda mwekid kan en pahnlahng me sohte kin wiawi mahs, mehnda ma wehi teikan pahn masakada.R , Kumwail mehn Israel, kumwail rong mahsen me sang rehn KAUN-O ong kumwail.[/, KAUN-O ketin mahsanih, “Ahnsowo pahn leledo, me I pahn kaloke mehn Isip, Suda, Edom, Ammon, Mohap, oh mehn nan sapwtehn kan, irail kan me sehkasangehr pitenmoangarail kan. Aramas pwukat koaros sirkumwsaislahr, ahpw sohte kapwaiada inou me doke tiahk wet. Sohte emen rehn aramas pwukat oh sohte emen mehn Israel me kapwaiada ei inou.”[/, KAUN-O ketin mahsanih, “Ahnsowo pahn leledo, me I pahn kaloke mehn Isip, Suda, Edom, Ammon, Mohap, oh mehn nan sapwtehn kan, irail kan me sehkasangehr pitenmoangarail kan. Aramas pwukat koaros sirkumwsaislahr, ahpw sohte kapwaiada inou me doke tiahk wet. Sohte emen rehn aramas pwukat oh sohte emen mehn Israel me kapwaiada ei inou.”T!, Ma emen men suweiki mehkot, a en suweiki me e ese oh dehdehkin ie, pwehki ei limpoak me poatopoat, oh I kin wia dahme pwung oh mehlel. Ih mepwukat me I kin kupwurperenki. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”%~C, KAUN-O ketin mahsanih, “Aramas loalokong sohte pahn suweiki eh loalokong, aramas kehlail sohte pahn suweiki eh kehlail, de aramas kepwehpwe eh kepwe kan.z}m, Kahlap en aramas akan engiengiseli wasa koaros, rasehng pwisehn mahn nan mwetuwel kan, rasehng weren pilawa me soundolung kan kin kesehla mwurirail, werentuhke me sohte aramas kin rikpene. Ih met me KAUN-O mahsanihong ie I en patohwanda.”)|K, Pwe mehla pedolongehr nan atail wenihmwtok kan, oh pedolongehr nan tehnpasatail kan; e kemelahr seri kan nanial akan, oh mwahnakapw akan ni wasahn netinet kan.{}, I ahpw patohwan, “Kumwail lih akan, kumwail rong dahme KAUN-O ketin mahsanih, kumwail tehk kanahieng sapwellime mahsen kan. Kumwail padahkihong noumwail serepein kan mwomwen ar pahn mwahiei, oh padahkihong kompoakepahmwail kan koulen kedepwidepw.9zk, Kumwail rong ngilen mwahiei kan nan Saion: “Se inenen paisuwedlahr! Ia uwen kanamenek me se milahr loale! Kitail pahn lipasang nan sapwatail; imwatail kan ohlahr douluhl.”Yy+, Aramas akan ahpw patohwan, “Kumwail eri ndaiong irail re en mwadangete oh koulkihong kitail apwoat koulen kedepwidepwen, lao pilen masatail kan keredi, oh ririn masatail wisekesengkihla atail sengiseng.”;xo, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih, “Kumwail medemedewe duwen dahme wiewiawi! Kumwail ekerpene sounkoulen kedepwidepw kan, lih akan me kadek koulki koulen kedepwidepw.”Fw, I pahn kamwarakirailpeseng nanpwungen wehi kan me irail oh samarail ko sohte mwahn kin ese de pil rong duwe; oh I pahn pil kadarodohng irail karis kan lao I pahn kamwomwirailla douluhl.”0vY, Eri, kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, pahn wia. I pahn kihong nei aramas akan kisin tuhke katik kei re en kang oh pwoisin re en nim.qu[, Re ahpw keptakailahr oh kin pwongih dikedik en eni kan en Paal, duwen me samarail ko padahkihong irail./tW, KAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Met wiawiher pwehki nei aramas akan keselahr padahk me I kihong irail. Re sohte peikiong ie de kapwaiada dahme I mahsanihong irail.s{, I ahpw patohwan kalelapak, “Maing KAUN, dahme sahpw wet ohkihla, oh mengidi duwehte sapwtehn ehu, oh sohte aramas kin keidki ie? Ihs aramas loalokong me kak dehdehki irair wet? Ihs me komwi ketin padahkihong pwe en kawehwehiong aramas teikan?”Sr, KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn wiahkihla Serusalem koasoakoasoak en ihmw ohla kei, wasahn kousoan en kidi en wel kan; kahnimw kan en Suda pahn wiahla sapwtehn, wasa me sohte aramas kin kousoan ie.”fqE, I ahpw nda, “I pahn mwahieiki nahna kan, oh sengisengki mwetin wahntuhke kan, pwehki ar mengdier, oh solahr aramas keid wasa pwuko. Solahr ngilen pelinmen kan; mehnpihr oh mahn lawalo kan pil lipasangehr wasa pwuko.”p/, Ia duwe, I seu pahn kalokehkin irail wiewia pwukat? I seu pahn dupuk wiewia suwed en soangen wehi me duwehte met? Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”#o?, Lowarail kan duwehte ketieu keng; re kin lokaia likamw ahnsou koaros. Koaros kin wia koasoi kadek ong mehn mpe, ahpw ni mehlel e koasoakoasone lidip ehu.Kn, Pwehki met KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin mahsanih, “I pahn kamwakelehda nei aramas akan duwehte mete oh sohng irail. Nei aramas akan wiadahr me suwed-% eri, dahme I pil pahn kak wiahiong irail?:mm, Irail koaros kin kaweid suwedih kompoakepahrail kan, oh sohte emen me kin lokaia mehlel; lowarail kan padahngkier lokaia likamw oh sohte pahn tokedihsang wiewia dihp. Re kin wiewia tiahk eikek ahnsou koaros, oh mwekid en mwersuwed ahnsou koaros. KAUN-O ketin mahsanih me sapwellime aramas akan soikalahr.:lm, Irail koaros kin kaweid suwedih kompoakepahrail kan, oh sohte emen me kin lokaia mehlel; lowarail kan padahngkier lokaia likamw oh sohte pahn tokedihsang wiewia dihp. Re kin wiewia tiahk eikek ahnsou koaros, oh mwekid en mwersuwed ahnsou koaros. KAUN-O ketin mahsanih me sapwellime aramas akan soikalahr.Kk, Aramas koaros uhdahn pahn kaparki pein ih kompoakepah, oh sohte emen me kak likih rie; pwe pirien koaros me mwersuwed duwehte Seikop, oh aramas koaros kin karaun likamw ong kompoakepahrail kan.mjS, Re kin onopadahr ahnsou koaros pwe re en wia lokaia likamw; kaidehn mehlel me kaunda sahpwo pwe mwersuwed. KAUN-O ketin mahsanih, “Nei aramas akan kin wiewia me suwed ahnsou koaros oh sohte kin pohnese me ngehi me ar Koht.”(iI, I men mie wasahn kousoan ehu nan sapwtehn wasa me I kak kohla ie pwe I en tangasang nei aramas akan. Irail koaros me soaloalopwoat, pwihn suwed kahngohdi ehu.Hh , I men moangeiet en wia pwarer en pihl ehu, oh pwoaren mesei kat en wia wasahn pwepwehngkdahn pilen mas ehu, pwe I en kak sengiseng pwohng oh rahn, sengisengki nei aramas akan me kamakamalahr.ngU,Ia duwe, sohte wini nan Kilead? Sohte tohkte wasao? Dahme ohlahn nei aramas akan sohte kamwahukihla?cf?,Mohngiongi ohlahr pwehki nei aramas akan ar ohlahr; I kin mwahiei; I pahtoulahr kowahlap.e,Aramas ako weriwerki, “Ahnsoun karakar imwiseklahr, e imwiseklahr ahnsoun dolung wahnsahpw, ahpw kitail sohte komourla.”Vd%,Rong! Wasa koaros nan sahpwo I rong nei aramas akan ar wie weriwerki, “KAUN-O ketsangehr nan Saion? Nanmwarkien Saion solahr ket wasao?” KAUN-O, arail nanmwarki, ahpw mahsanih, “Dahme kumwail kahngiangihkin ie amwail pwongpwongih noumwail dikedik en eni kan oh amwail kin poaridi mwohn noumwail koht en liki soh katepe kan?”?cy,Ei pahtou solahr kak maiauda; mohngiongi soumwahulahr.b3,KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail kilang! I kadarowehr sineik nanpwungamwail, sineik pwoisin me sohte kak kamahndala, oh re pahn ngalis kumwail.”a,Atail imwintihti kan miher nan kahnimw en Dan; se rongorong esingek en neirail oahs akan. Sahpwo pwon rerrerki ngilen neirail oahs akan. Atail imwintihti kan samwodohr pwehn kamwomwala sapwatailo oh audepe koaros, atail kahnimwo iangahki towe kan.”x`i,Kitail kasikasik popohl oh kamwahulahn atail ohla kan, ahpw sohte katepe; pwe kamasepwehkte me lelohng kitail.8_i,Sapwellimen Koht aramas akan ahpw kalelapak, “Dahme kitail mwomwohdki sohte mwekid? Kumwail kohdo, kitail pahn sopolahng nan kahnimw kehl kehlail kan oh mehla wasao. KAUN-O, atail Koht, ketin kerieikitaillahr pwe kitail en mehla; e ketikidohng kitail pwoisin pwe kitail en nim, pwehki atail dipadahr.^!, “I men kapokonepene nei aramas akan, nin duwen aramas emen eh kin dolungpene eh wahnsahpw; ahpw re rasehng tuhkehn wain pwoat me sohte wah, oh tuhke pik pwoat me sohte wah; me tehrail kan pil mengilahr. Kahrehda I mweidohng mehn liki kan en sapwenikihla sahpwo.”:]m, Kumwail nei aramas akan, kumwail sohte namenengki amwail wiewia kasaut kan? Soh, kumwail sohte namenengki; kumwail pil sehse mesen sarohkihdi amwail namenek. Eri, kumwail pahn pwupwudi duwehte meteikan ar pwupwudier, ni ei pahn kalokei kumwail, met iei pahn imwilahn kumwail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.\, Re wiewiahki me en nei aramas akan ar ohla kan me tikitik. Re kin nda, ‘Mehkoaros me mwahu,’ ni mehkoaros eh sohte mwahu.[y, Ihme kahrehda I pahn kihong ar mwaht akan pwe ekei en ahnekihla oh ar pwoud kan pahn kohieng ohl teikan. Aramas koaros, me lapalap oh tikitik, kin songosong kepwehpwehkihla tiahk en mwersuwed. Pil soukohp kan oh samworo kan kin pitih aramas akan.Z, Noumwail aramas loalokong kan nameneklahr; ar lamalam pingidahr oh lohdier. Re soikalahr ei mahsen kan; ia loalokong me re ahneki met?Y',Eri, ia duwen amwail kak nda me kumwail me loalokong oh ese ei kosonned kan? Kumwail kilang, sounnting mwersuwed kan wekidalahr kosonned kan.VX%,Pil kowelik kan kin ese ahnsou me re pahn pwuralahng nan dewerail; oh menpihr kan kin ese ahnsou me re pahn mwekidlahng ekis wasa. Ahpw kumwail nei aramas akan, sohte ese kosonned kan me I kihong kumwail.W,I karokaronge kanahieng, ahpw kumwail sohte kin lokaia mehlel. Sohte emen rehmwail me kin koluhkihla eh wiewia suwed kan; sohte emen me kalelapak, ‘Sapwung dah me I wiadahr?’ Koaros wonlahte wiewia nsene, duwehte oahs emen eh kin tangatang kolahng nan mahwen.>Vu,Eri, ia duwe, kumwail nei aramas akan, dahme kumwail kin sohpeikihsang ie oh sohte mwahn pwurokihdo? Kumwail kin tengala rehn noumwail dikedik en eni kan oh sohla men pwurodo rehi.YU+,KAUN-O ketin mahsanihong ie pwe I en patohwanohng sapwellime aramas akan, “Ia duwe, ni mehmen eh kin pwupwudi, e sohte kin pwurehng pwourda? Ma mehmen pahn salongasang ahl, e sohte kin pwuralahng nan ahlo??Tw,Oh tohn wehi suwed wet me pahn mourla, me kousoanlahr wasa kan me I pahn kamwarakirailpeseng ie, pahn inengieng mehla sang re en momour. Ngehi, KAUN-O Wasa Lapalap, me mahmahsen.”S},Ahpw re sohte pahn rikirikpene oh seridi, tihrail kan pahn duwehte pwise me wonohn pohn pwehl. Re pahn wonohn kohwei pahn ketipin, maram, oh usu kan, iei soahng pwukat me aramas pwukat kin poakohng oh papah, me re kin ale sang ie kaweid oh pwongih.HR ,“Ni ahnsowo tihn nanmwarki kan oh lapalap akan en Suda, pil iangahki tihn samworo oh soukohp kan, oh tihn aramas koaros me kousoanehr nan Serusalem, pahn senserdahsang nan arail sousou kan.3Q_,"Sahpwo pahn wiahla sapwtehn. I pahn katokihedi ngilen peren oh ngisingis kan, oh pil kamadipw en kapwopwoud kan, nan kahnimw kan en Suda, oh nanial akan en Serusalem.”P,!Paliweren me melahr akan pahn wiahla kenen menpihr kan oh mahn lawalo kan, pwe sohte me pahn karawansang mahn akan wasao.\O1, Eri, ahnsou ehu pahn kohdo me wasaht sohla pahn adaneki Doped de Wahun Innom, ahpw e pahn adanekihla Wahun Kamakamala. Re pahn sarepedi aramas akan wasao pwehki eh pahn sohla ekis wasa me re en sarepiraildi ie.eNC,Re kauwadahr nan Wahun Innom pei sarawi ehu me adaneki Doped, pwe re en kin wiahki meirong isihs nair pwutak oh serepein kan. A I sohte koasoanediong irail re en wia soahng wet-I pil sohte mwahn kupwukupwure soahng wet.M,“Mehn Suda kan wiadahr mehkot suwed. Re kihdiongehr ar dikedik en eni kan me I kin kalahdeki nan Tehnpesei Sarawio oh kasaminehkihla._L7,“Kumwail mehn Serusalem kan, kumwail mwahiei; kumwail sehkasang pitenmoangamwail oh kesepwekehla. Kumwail wia koulen kedepwidepw kan pohn dohl kan, pwehki ngehi, KAUN-O, engiengdahr oh soikalahr nei aramas akan.;Ko,Ke pahn padahkihong irail me ar wehi solahr peikiong ie, KAUN-O ar Koht, de re sohte pahn ale padahk sang ni ar lokolok. Loalopwoat sohralahr. Pil solahr me men koasoia duwe.”J',“Eri, Seremaia, ke pahn kihong irail mahsen pwukat koaros, ahpw re sohte pahn men rong uhk. Ke pahn likwerih irail, a re sohte pahn sapeng.I,Ahpw kumwail sohte men rong irail, de sohte dukiong irail. Kumwail ahpw keptakaila, oh kahngohdihla laudsang samamwail ko.yHk,Sang ni rahn me samamwail ko mweselsangehr Isip leledohng rahnwet, I kadarowei ei ladu kan, me iei soukohp kan.0GY,Ahpw re sohte peikiong ie, de rong ie. Pwe re wiahda soahng koaros me pein ar mohngiong suwed oh keptakai kin ndaiong irail. Irail ahpw suwesuwedlahte, sohte mwahula.iFK,Ahpw ihte me I koasoanediong irail, re en kin peikiong ie, pwe I en wiahla arail Koht oh re en wiahla nei aramas. I ahpw pil padahkihong irail re en kin weweidwei nin duwen me I koasoanediong irail, pwe re en kin paiamwahu. E,Pwe ni ei kahluwahdo samamwail ko sang Isip, sohte kosonned ehu I kihong irail duwen meirong isihs kan de soangen meirong teikan.VD%,“Nei aramas akan, ekei meirong kumwail kin pwonte isikala pohn pei sarawio, oh ekei kin mweimweiong kumwail en kin tungoale. Ahpw ngehi, KAUN-O, mahsanih me e mwahu mehlel ma kumwail tungoalehla koaros.{Co,Eri, ngehi, KAUN-O Wasa Lapalahpie, pahn wudekihdiong pohn Tehnpas Sarawi wet ei engieng. I pahn wudekihdiong pohn aramas akan oh mahn akan, oh pil pohn tuhke kan oh wahnsahpw akan. Ei engieng pahn rasehng kisiniei me sohte emen kak kakunla.{Bo,Ahpw mehlel me ngehi me re kalokaloke? Pwe soh, re kalokaloke pein irail oh kahkahredohng pohrail kanamenek laud.oAW,Seri kan kin wesei tuwi, ohl akan kin saunda uhmw, oh lih akan kin kapalada pilawa, pwe re en umwunda kenen koht lih me re kin kahdaneki Lih Nanmwarkien Nanleng. Re pil kin meirongkihong koht teikan wain, pwe re en kalokehkin ie.a@;,Ke sohte kilang dahme re kin wiewia nan kahnimw en Suda kan oh nanial kan en Serusalem?m,I pahn kasareikumwailsang mwohi duwehte ei kasarehla kisehmwail ko, mehn Israel. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”V=%,Eri, I pahn wiahiong Tehnpesei wet, me kumwail kin koapworopworki, soahngohte me I wiahiong Sailo. I pahn wiahda wasa kiset, me I kihong kumwail oh amwail pahpa kahlap ako, soahngohte me I wiahiong Sailo.*<M, Kumwail wiadahr dihp pwukat koaros. Mehndahte ei pwurupwurehng mahmahseniong kumwail, a kumwail ahpw sohte men rong, oh kumwail sohte sapeng ei malipei kumwail.(;I, Eri, kumwail kohwei Sailo, wasa me I tepin pilada pwe I en ale kaudok ie, kumwail ahpw kadehde dahme I wiahiong wasao pwehki suwed en nei aramas en Israel ko.:{, Eri, ia duwe, kumwail lemeleme me Tehnpas wet wia wasahn ekihla aramas lipirap akan? I kilangehr dahme kumwail wiadahr.&9E, Kumwail kin wia mepwukat me I kin kalahdeki, kumwail ahpw kin kohdo oh uh mwohn silangi, nan Tehnpesei Sarawi wet, oh patohwan, ‘Se sohte mi nan apwal!’8, Kumwail kin pirap, kamaramas, kamwahl, kahula likamw, wia meirong ong Paal, oh pwongih koht kan me kumwail sohte mwahn kin ese mahs.:7o,“Kumwail kin koapworopworki lokaia likamw akan.76g,Ma kumwail pahn wekidala amwail mour, I pahn mweidohng kumwail en usehlahte koukousoan nan sahpwet me I kihongehr amwail pahpa kahlap ako pwe re en sapwenikihla kohkohlahte.J5 ,Dehr epwelsuwedih mehn liki kan, me sepwoupwou kan, oh liohdi kan. Kumwail dehr kemehla aramas me soh dipe kan nan sahpwet. Pil dehr pwongih koht teikan, pwe mepwukat pahn kin kauweikumwailla.4%,“Kumwail wekidala amwail mour oh mehkan me kumwail kin wiewia. Mehkoaros me kumwail kin wiahda nanpwungamwail en pwung oh pahrek pohmwail.%3C,Kumwail dehr kamehlele lokaia likamw pwukat, ‘Kitail sohte mi nan apwal! Ih Tehnpas en KAUN-O met, ih Tehnpas en KAUN-O met, ih Tehnpas en KAUN-O met!’u2c,KAUN-O ahpw ketin poaroneielahng ni ewen kelen Tehnpas Sarawio, wasa me mehn Suda kan kin kohla wia ar kaudok ie. E mahsanihong ie I en uhda wasao oh pakairkihong aramas koaros dahme KAUN-O Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, pahn mahsanihong irail: “Kumwail wekidala amwail mour oh mehkan me kumwail kin wiewia, eri, I pahn mweidohng kumwail en koukousoan wasaht.u1c,KAUN-O ahpw ketin poaroneielahng ni ewen kelen Tehnpas Sarawio, wasa me mehn Suda kan kin kohla wia ar kaudok ie. E mahsanihong ie I en uhda wasao oh pakairkihong aramas koaros dahme KAUN-O Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, pahn mahsanihong irail: “Kumwail wekidala amwail mour oh mehkan me kumwail kin wiewia, eri, I pahn mweidohng kumwail en koukousoan wasaht.t0 c,KAUN-O ahpw ketin poaroneielahng ni ewen kelen Tehnpas Sarawio, wasa me mehn Suda kan kin kohla wia ar kaudok ie. E mahsanihong ie I en uhda wasao oh pakairkihong aramas koaros dahme KAUN-O Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, pahn mahsanihong irail: “Kumwail wekidala amwail mour oh mehkan me kumwail kin wiewia, eri, I pahn mweidohng kumwail en koukousoan wasaht._/7,Re pahn adanekihla merin mete lekdeklahr kei, pwehki ngehi, KAUN-O, soikiraillahr.”I. ,Kisiniei kin mwehlda kowahlap, ahpw mete suwed kan sohte kin peipeseng oh mwakelekella. Sohte katepen ei pil pahn kamwakamwakele nei aramas akan, pwehki irail kan me suwed sohte kin lekdekla.-3,Irail koaros me kahngohdi oh keptakai, re kin lohlohkiseli koasoi likamw. Re me kekeluwak duwehte prons oh mete; irail koaros aramas mwersuwed kei.s,_,Seremaia, song nei aramas akan, rasehng omw song mete, ke ahpw pahn diarada soangen aramas dah kei irail.u+c,KAUN-O ahpw mahsanihong sapwellime aramas akan, “Kumwail pwuhriong nan likoun nsensuwed oh tapwur nan pehs. Kumwail eri mwahiei, duwehte amwail kin mwahieiki noumwail pwutak iehros, pwe me pahn kamwomwkumwailao nektehn poar pohmwail.*/,Se solahr kak kohla nansapw, de keid nanial akan, pwehki at imwintihti kan ar weuwa tehtehn mahwen oh kamasepwehk mwuledek ehu kapilkitpenehr.”),Mehn Serusalem ahpw nda, “Se rongehr pakairo, peht kan eri mwoatoredi; pwunod ehu lelkitpenehr oh medek, me rasehng medek en neitik. b~~}C||{zXzyuxtwwvuu+tGsLrqponmjlfkGiihggexdccIba`_^^B]\\R["Z)Y[XWDVVUUUSSR4QWPOONTMLLJJ IHGG0FEEDVC[BBA@@6?f>v>=$F&< | & 60W/I9zk, I koasoanedier nan kupwurei me I pahn kamwomwala kahnimw wet oh sohte pahn mahk. I pahn ketikihong nanmwarkien Papilonia pwehn isikala douluhl. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”ay;, Mehmen me pahn mihmi nan kahnimwo, pahn mehkihla mahwen, lehk lapalap de soumwahu. A mehmen me pahn pedoi oh pekimahk rehn mehn Papilonia kan, me met mahmahweniong kahnimwo, sohte pahn mehla; e pahn pitla oh mourla./xW,KAUN-O eri mahsanihong ie I en patohwanohng aramas akan, “Kumwail rong! Ngehi, KAUN-O, me ketikihong kumwail en pilada ahl en kowohng mour oh ahl en kowohng mehla.owW,A duwen komwi, sapwellimomwi lapalap akan oh aramas akan me pahn luhwehdi sang mahweno, lehk lapalapo, oh soumwahu suwedo-I pahn pangkumwailla pwe kumwail en lohdiong pahn Nanmwarki Nepukadnesar oh pahn amwail imwintihti kan, me men kemeikumwailla. Nepukadnesar pahn kemeikumwailla oh sohte mahkohng de poakehla emen kumwail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”~vu,I pahn kemehla mehkoaros me mihmi nan kahnimwet; aramas akan oh mahn akan pahn wiahkinteieu mehkihla soumwahu suwed.Su,I pahn mahweniong uhk sang nan ei kehl koaros, sang ni ei engieng koaros.t{,re en ndaiong Sedekaia me KAUN-O, Koht en Israel, ketin mahsanih, “Sedekaia, I pahn kalowehdi noumw karis me mahmahweniong nanmwarkien Papilonia oh nah kariso. I pahn koasoakehda en noumw sounpei kan ar dipwisoun mahwen kan nanwerengen kahnimwo.Us#,KAUN-O eri mahseniong ie, ngehi eri ndaiong aramas ako me pekederdohng rehilrQ,“Komw menlau wiliankitedi oh patohwanohng KAUN-O, me Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia oh sapwellime karis kapilpenehr kahnimwo. Mweinele KAUN-O pahn ketin wiahiong kitail ehu manaman en, pwehn kapweiekala Nepukadnesar.” q ,Sedekaia, nanmwarkien Suda, ahpw ketin kadarodohng ie Pasuhr, nein Malkaia oh samworo Sepanaia, nein Maaseaia iangahki pekipek wet:mpS,Dahme I ipwikihdi? Ihte pwe I en kin mihmi nan apwal oh pahtou, oh kaimwisakala ei mour ni namenek?ioK,pwehki eh sohte kemeiehla mwohn ei ipwidi. Iei duwen nan kapehd en ineio pahn wiahla ei sousou.8ni,Aramas meno en duwehla kahnimw kan me KAUN-O ketin kamwomwala, ni eh sohte ketin loalloale. En rong ngilen weriwer en medek nimenseng, oh ngilen moromor en mahwen nin souwas,vme,En riahla aramas me kaparanda semeio, ni eh patohwanohng, “Kisin pwutak kis! Kisin pwutak kis noumwien.”Rl,En riahla rahn me I ipwidi! En manoknokla rahn me ei nohno kaipwihiehdi!sk_, Kouliong KAUN-O! Kapinga ih! E ketin kapitalahr me paisuwedlahr akan sang ni manaman en aramas suwed kan.vje, Ahpw, Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komw kin ketin song aramas ni pwung; komw kin ketin mwahngih audepen nan kapehdirail kan. Eri, komw ketin mweidohng ie I en dupukohng ei imwintihti kan, pwe I patohwanohngehr komwi irair en ei kopwung.xii, Ahpw, Maing KAUN, komwi ketin ieiang ie, komwi me roson oh manaman, oh irail kan me kin pwakipwakih ie pahn dipekelekel oh pwupwudi. Re pahn sarohdi kohkohlahte pwehki ar sohte kak poweiehdi. Arail saroh sohte pahn manoknokla kohkohlahte.h!, I kin rong aramas koaros ar kin mwengimwengininginki, “Kamasepwehk kipedier wasa koaros! Kitail kedipahda rehn kaun akan!” Kompoakepahi kan pil kin kasikasik ei pahn pwupwudi. Re kin nda, “Mweinele kitail kak widingehdi; kitail eri kak saikedi oh dupukohng.”3g_, Ahpw ni ei kin patohwan, “I solahr pahn tamanda KAUN-O, oh I solahr pahn kokohp ni mware,” eri, iei ahnsou me sapwellimomwi mahsen kin rasehng kisiniei me lullul nan kapehdi, oh kin ngkengken nan tih kat en paliwereiet. I kin nantihong kolediong loalei ahpw I kin sohla kakohng kolokol loalei.efC,Ni ei kin lokaiawei, I kin ngilada oh weriwer, patohwan, “Amwail angkehlail suwed! Amwail kamwomwala kan!” Ahpw, Maing KAUN, ahnsou koaros I kin sarohdi oh kamwamwahlla, pwehki ei kin lohkiseli sapwellimomwi mahsen.We',Maing KAUN, komw ketin liepeiehdier, oh ei koapworopwor pitihiedier. Komwi me ketin roson sang ie, iei me komwi ketin kalowehkiniehdi. Aramas koaros kin kapailoke ie; re kin kokouruhr kin ie rahn ehu pwon.Bd},A kowe, Pasuhr, kowe oh omw peneinei koaros pahn lohdi oh sellahng Papilonia. Ke pahn mehla wasao oh seridi ie, iangahki kompoakepahmw kan koaros me ke kohpadahng likamw pwukat.’ ”Ec,I pahn pil mweidohng arail imwintihti kan re en kulihada kahnimw wet, oh wahsang mehkoaros loale, iangahki kepwe kesempwal akan me sapwellimen nanmwarki kan en Suda, oh walahng Papilonia.Eb,Pein KAUN-O me mahsanih, ‘I pahn wiahkin uhk mehn kamasak pein kowe oh kompoakepahmw kan. Ke ahpw pahn kilang duwen irail koaros ar pahn kamakamkihla kedlahs en ar imwintihti kan. I pahn kihong mehn Suda pahn manaman en nanmwarkien Papilonia. E ahpw pahn ketin kalipehla ekei Papilon, a ekei e pahn ketin kemehla.1a[,Manda sang rahno, mwurin Pasuhr eh lapwaiehda, I ahpw ndaiong, “KAUN-O sohte ketin kahdanekin uhk Pasuhr. Ahd me e ketikihong uhk iei, ‘Kamasepwehk Wasa koaros.’`,Ih eri koasoanehdi pwe I en wowoki oh selikihdi selmete nan wasa kis nan Tehnpas Sarawio me adaneki Wenihmwen Pensamin Powe.~_ w,Pasuhr, nein Immer, iei samworo me wia soumas lapalap men nan Tehnpas Sarawio, ahpw rongada ei kalohki mahsen pwukat.c^?,dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, mahsanih: “I pahn kihong kahnimw wet, oh kahnimw koaros me mi limwah, soangen kalokolok koaros me I koasoanedier, pwehki amwail keptakai oh sohte men rong ei mahsen.”9]k,Ngehi eri pwurasang Doped, wasa me KAUN-O ketin poaroneielahng pwe I en kalohki sapwellime mahsen. I ahpw patohla oh uh nan kelen Tehnpas Sarawio oh patohwanohng aramas koaross\_, Imwen Serusalem kan, tehnpas en nanmwarki kan en Suda, oh pil ihmw koaros me towe kan kin isik warpwohmwahu pohn pwelenge ong usu kan ni mwomwen meirong, oh wudekihdi wain ar meirong ong koht teikan, re pahn saminla duwehla Doped.”W[', Ih duwen met me I pahn wiahiong kahnimw wet oh towe kan pwe en duwehte Doped.Z3, oh I en patohwanohng irail dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih: “I pahn kauwehla aramas pwutak oh kahnimw wet nin duwen omw kauwehla sahen pwehl, me sohte kak pwurehng wiawihda. Aramas akan pahn sarepedi ar mehla kan nan Doped, pwehki eh pahn sohla wasahn seridi.]Y3, KAUN-O eri mahsanihong ie I en kauwehla saho mwohn mesen irail ko me iang ie kohla,ZX-, Imwintihti kan pahn kapilpene kahnimw wet oh song en kemehla towe kan. Mwekid wet pahn uk mehlel me kahrehda aramas akan me mi nan kahnimwo pahn kangala ekei towe kan, oh pil kangala pein neirail seri kan.”"W=,I pahn kihong soangen kalokolok laud nan kahnimw wet pwe aramas koaros me pahn keid limwah re en kilang oh pwuriamweikihla uwen ohla me wiawihong irail.V,Wasa kiset iei wasa me I pahn kasohrehla en mehn Suda oh Serusalem arail koasoandi koaros. I pahn mweidohng pwe ar imwintihti kan en kaloweiraildi nan mahwen oh kemeirailla. I pahn kamwengehki kahlaparail kan menpihr en pahnlahng kan oh mahn lawalo kan.U,Eri, ahnsou ehu pahn kohdo me wasa kiset solahr pahn adaneki Doped, de Wahun Innom. Ahpw e pahn adanekihla Wahun Kamakamala.0TY,oh kauwadahng Paal pei sarawi kei pwe re en meirongkihong nair seri kan pohn kisiniei. I sohte koasoanediong irail en wia met; I pil soh mwahn kupwukupwure irair wet.S ,I pahn wia met pwehki aramas akan ar keseielahr oh kasaminehkilahr wasa kiset ar meirong ong koht teikan-soangen koht kei me pein irail oh samarail ko, oh nanmwarki kan en Suda, sohte mwahn dehdehki. Re ahpw kadirehkihla wasa kiset ntahn aramas soh dipe,6Re,KAUN-O mahsanihong ie I en patohwanda mepwukat: “Kumwail nanmwarki kan en Suda oh mehn Serusalem kan, kumwail karonge dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, pahn mahsanih. I pahn ketikidohng wasaht kalokolok ehu, kalokolok ehu me irail kan me pahn rong duwe pahn salohkihda kowahlap.Q+,oh se en keidla ni ewen kehl me andaneki Ewen Kelen Sah Ohla oh kolahng Wahun Innom. I ahpw pahn kalohki wasao mahseno me e pahn ketikihong ie.!P =,KAUN-O ahpw mahsanihong ie I en patohla oh pwainda ehu sah me wiawihkihda pwehl. E pil mahsanihong ie I en kahrehda ekei aramas mah oh ekei samworo mah,Ow,Ahpw, Maing KAUN, komw ketin mwahngih ar koasoakoasone re en kemeiehla. Komw dehr ketin meliehla ar wiewia suwed kan de lapwahsang diparail kan. Komw ketin kasaroweiraildi oh kasohreirailla. Komw ketin wiahiong irail mepwukat ni omwi engieng.”tNa,Komw ketin kadarodohng irail ehu pwihn suweden, pwe re en wehdpeseng imwarail kan oh kulihasang ar dipwisou kan; re en masepwehkada werwer! Pwe re weiradahng ie pwoahr ehu I en pwupwudiong loale, oh wiadahr nsar kei pwe en nsareiehdi.aM;,Eri met, Maing KAUN, komw ketin mweidala pwe neirail seri kan en mehkihla duhpek; re en mehkihla mahwen. Lih akan en depwenla oh liohdihla. Ohl akan en mehkihla soumwahu, oh mwahnakapw akan en kamakamala nan mahwen.uLc,Ia duwe, suwed iei pweinen wiewia mwahu? Re weiradahr pwoahr ehu pwe I en pwupwudiong loale. Komwi ketin tamanda duwen ei patohdo pahn kupwuromwi pwehki irail, oh peki ni ngidingid pwe komwi en dehr ketin kaloke irail nan omwi engieng.K,Ngehi eri kapakap, patohwan, “Maing KAUN, komwi ketin karonge ie, oh ketin mwahngih duwen ei imwintihti kan ar peliankin ie ar koasoi.BJ},Aramas ako eri ndapene nanpwungarail, “Kitail kesepwekehsang rehtail Seremaia. E pahn mie samworo ahnsou koaros me pahn kin padahki kitail, aramas loalokong me pahn kaweid kitail, oh soukohp kan me pahn lohkiong kitail mahsen en Koht. Eri, kitail kedipahda Seremaia oh dehr rong dahme e kin kapakapahrengki.”NI,I ahpw pahn kamwarakpeseng nei aramas akan mwohn arail imwintihti kan, rasehng pwelpar me ipipirengkiseli kisinieng en palimese. I pahn sohpeisang irail, I sohte pahn sewese irail nan ar apwal.”MH,Re wiahkilahr sahpwet sahpw kelemw ehu, me pahn wiamwahllahr kohkohlahte. Koaros me kin keid limwah pahn pwuriamweikihla dahme re kilikilang, re ahpw pahn itingkihla moangarail kan ar pwuriamwei.jGM,Ahpw nei aramas akan manokeielahr; re kin isikadahng warpwohmwahu kan ong dikedik en eni kan. Re wasawasasseli nan ahl me re en keid ie, re solahr keid nan ahl en mahso; re ahpw kin kekeid nan ahl akan me sohte kilel mie ie.yFk,Pala sinoh kak neksang pohn kumwen nahna kan en Lepanon? Pala piletik kan me kin kalamwurih Lepanon kak madada?E%, KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail idek rehn wehi kan koaros ma mie soahng wet me wiawiher mahs. Mehn Israel kan wiadahr sapwung lapalap ehu!D1, Ahpw re pahn sapengkin uhk, nda, ‘Soh! Dah katepeiong kiht? Kiht koaros pahn wiewia nsenat; se pahn kin keptakai oh suwed, ma se mwahuki.’ ”C, Eri met, ke ahpw padahkihong mehn Suda oh Serusalem kan duwen ei koasoanehdi me I pahn uhwong irail oh duwen ei onohnop en kaloke irail. Padahkihong irail re en tokedihsang ar mour suwed kan-wekidala ar tiahk kan oh soahng suwed kan me re kin wiewia.aB;, a wehio ahpw pahn wiahda me suwed, eri, I pahn pil wekidala ei lamalam duwen me I ndao.SA, A ma I pil nda me I pahn padokedi de kauwada ehu wehi de wehin nanmwarki,b@=,a wehio ahpw pahn weksang eh suwed, eri, I pahn pil wekidala ei lamalam duwen me I ndao.k?O,Ma ehu ahnsou I pahn nda me I pahn usada, de kauwehla, de kamwomwala ehu wehi de wehin nanmwarki,2>],“Ia duwe, I sohte kak wiahiong kumwail mehn Israel, soahng me sounwia dahlo kin wiahiong pwehlo? Kumwail kin mihmi nin limei kat duwehte pwehl nan pehn sounwia dahlo.#=A,KAUN-O eri mahsanihong ie, <,Ahnsou koaros me nesen pwehlo, me e wiewiahkihda dahl de sah kan, kin sapwungala, e kin ale pwehlo oh wiahkihda ehu soahng tohrohr.i;K,Ngehi eri kohdihla wasao oh kilangada sounwia dahl emen eh wie doadoahk nan eh wasahn doadoahk.R:,“Kohdiwei ni imwen sounwia dahlo, I ahpw pahn kihong uhk ei mahsen.”$9 E,KAUN-O ketin mahsanihong ie,78g,Ahpw re pahn peikiong ie oh kapwaiada rahnen Sapad nin duwen rahn sarawi ehu. Re sohte pahn kapaik mehkot kotehla ewen kehl kan en Serusalem ni rahno, pwe ma re pahn wia met, I pahn isikada ewen kehl kan en Serusalem. Kisiniei pahn kamwasikahla tehnpas akan en Serusalem, oh sohte emen kak kakunla.”{7o,Aramas akan pahn kin kohdo sang nan kisin kahnimw kan en Suda oh sang nan kousapw akan me kapilpene Serusalem; re pahn kohdo sang nan sapwen Pensamin, sang ni tepin dohl kan, nin nahna kan, oh sang ni palieir en Suda. Re pahn wa kohdo ni Tehnpesei Sarawio meirong isihs oh soangen meirong teikan, meirong en wahnsahpw oh warpwohmwahu, oh pil meirong en kapingkalahngan.63,Eri, ar nanmwarki kan oh soupeidi kan pahn ketilong nan ewen kehl kan en Serusalem oh pahn ahneki soangen manamanohte me Depit sapwellimaniki. Re pahn iang mehn Suda oh Serusalem kan dake werennansapw oh oahs akan, oh kahnimw en Serusalem pahn kin diren aramas ahnsou koaros.5,“Ndaiong aramas pwukat me re uhdahn pahn peikiong ei kosonned akan. Re sohte pahn wa mehkot pedolong nan ewen kehl kan en kahnimwet ni rahnen Sapad. Re pahn kapwaiada rahnen Sapad nin duwen rahn sarawi ehu oh re sohte pahn wia soangen doadoahk ehu. 4 ,Ar pahpa kahlap ako sohte rong ie de sohte nsenohki ei kosonnedo. Ahpw re keptakaila oh sohte men peikiong ie de ale ei padahk.43a,de wahieisang mehkot nan imwarail kan ni rahnen Sapad. Re sohte pahn doadoahk ni rahnen Sapad; re en wiahki rahn sarawi nin duwen ei koasoanediongehr ar pahpa kahlap ako.&2E,Ndaiong irail ma re kesempwalki arail mour, re sohte pahn kapaik mehkot ni rahnen Sapad; re sohte pahn kapaik mehkot pedolong nan ewen kehl kan en Serusalem15,Ndaiong nanmwarki kan oh aramas koaros en Suda me kin kousoan Serusalem oh kin pedolong nan ewen kehl pwukat, re en rong mwahu dahme I kin mahsanih.x0i,KAUN-O ketin mahsanihong ie, “Seremaia, kohwei oh pakairkihong aramas akan ei mahsen ni Ewen Kelen Aramas, wasa me nanmwarki kan en Suda kin ketilong oh ketieisang ie nan kahnimwo; mwuhr, ke ahpw kohwei ni ewen kehl koaros en Serusalem.^/5,Komwi ketin kasarowehdi irail kan me kalokalokei ie, ahpw maing KAUN, komw ketin doareiehla. Komw ketin kamasakirailda, ahpw komwi dehr ketin kamasak ie. Komwi ketikidohng kahpwal pohrail oh kauweirailla douluhl.c.?,Komw dehr wiahla mehn kamasepwehk ehu ong ie; pwe komwi me ei wasahn ruk ni ahnsou apwal.C-,Ahpw, maing KAUN, I sohte mwahn koangngoangehkin komwi en ketikidohng irail apwal kowahlap; I sohte men apwal en lelohng irail. Maing KAUN, komw mwahngih met; komw mwahngih ei pato kan.t,a,Aramas akan ahpw ndaiong ie, “Ia mahsen en kamasak sang rehn KAUN-O ong kiht? En ketin kapwaiada met!”%+C,Maing KAUN, komw ketin kamwahwihiehla, I ahpw pahn mwahula douluhl; komw ketin doareiehla, I ahpw pahn saledekla sang apwal. Komwihte me I kin kapikapinga!f*E, Maing KAUN, komwi me Israel kin koapworopworki; koaros me pahn keseikomwihla pahn sarohdi. Re pahn sohrala rasehng eden aramas me kin ntingdiong nan pwelpar, pwehki ar keseikomwilahr, KAUN-O, me iei pwarer en pihl ieias.c)?, Atail Tehnpas Sarawio duwehte mwoahl lingan ehu, me uh pohn nahna ile ehu sang nin tapio.k(O, Aramas me kin alehdi mwohni ni tiahk sapwung, rasehng menpihr me kin kasawa kutohr me kaidehn ih me kutohrehdi. Ni eh mwahnakapw kekehlailte eh kepwe kan pahn sohrala, oh ni imwilahn eh mour e pahn wiahla aramas pweipwei men.K', Ngehi, KAUN-O, I kin rapahki oh tehk mwahu nan kapehd en aramas akan, oh song loalarail kan. I kin katingih emenemen nin duwen me konehng mwomwen eh mour, nin duwen me konehng eh wiewia kan.”&, “Ihs me kak wehwehki audepen mohngiong en aramas? Sohte mehkot me duwehte me diren piht; sohte kamwahupe ieu kak dierekda.{%o,E rasehng tuhke pwoat me kin kekeirda limwahn piletik oh kalowe kan kin kohdi nan pihl. Tuhkeo sohte kin masak karakar en ketipin, pwehki teh kan sohte pahn mengila; e sohte kin pwunod ni ahnsou me sohte keteu; pwe wah kan sohte kak neksang.I$ ,“Ahpw I pahn kupwuramwahwih aramas me kin koapworopworkin ie..#U,Soangen aramas menet rasehng dihpw nan sapwtehn, me kin keirda wasa madekeng, nan pwehl soahl wasa me sohte mehkot kak wosada ie. Sohte mehkot mwahu kin pweida reh."#,KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn keriahla aramas me kin sohpeisang ie oh kin koapworopworki aramas, kehlail en aramas me uhdahn pahn mehla.v!e,Kumwail pahn luhsisang sahpw me I ketikihong kumwail, oh I pahn kupwurehda pwe kumwail en uhpah amwail imwintihti kan nan sahpw ehu me kumwail sohte kin ese duwe, pwehki ei engieng eh rasehng kisiniei, oh pahn wie lullul kohkohlahte.”@ y,oh ni nahna kan nan sahpw patapat akan. I pahn mweidohng amwail imwintihti kan en adihasang amwail kepwe kesempwal kan pwehki dipamwail kan koaros me kumwail wiadahr nan sapwamwailo.#?,Noumwail aramas akan kin wia ar kaudok ni pei sarawi kan oh ni sansal kan me kokoudahr ong koht lih Asera ni tuhke losolos koaros oh pohn kumwen dohl kanF ,KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail mehn Suda kan, pen mete ntingihdier dipamwail; e ntingkihdiongehr nan mohngiongimwail kan imwin pen daimon oh ntingdiong ni keimw en amwail pei sarawi kan.3,KAUN-O ahpw mahsanih, “Eri, sang met kohla I pahn kasalehiong wehi kan ni dehde ei manaman oh roson, re ahpw pahn esehla me iei ngehi, KAUN-O.”ta,Mie aramas emen kak wiahda pein eh koht? Pwe soh, e sohte kak; ma e kak, eri, kaidehk uhdahn koht emen.”  ,Maing KAUN, komwi me kin ketin apwahpwalih ie oh kin kakehleiehda; komw kin ketin sewese ie ni ahnsou apwal. Wehi kan pahn patohdo sang ni imwin sampah oh patohwan, ‘At pahpa kahlap ako sohte ar koht pwe koht likamw ekei oh dikedik en eni soh katepe kei.eC,I pahn pwainohng irail pak riapak arail wiewia suwed oh diparail kan, pwehki ar kasaminehkilahr sahpwet dikedik en eni kan me sohte ar mour, me rasehng aramas mehla kei, oh audehkilahr arail koht likamw akan sahpwet.”gG,I mahsanih mehkoaros me re wiewia. Sohte mehkot me rirsang ie; diparail kan sohte rirsang ie.T!,KAUN-O mahsanih, “I pahn kadarowei soused tohto pwe re en saikidi aramas pwukat. Mwuhr I pahn pil kadarowei sounkesik tohto pwe re en rapahkin irail pohn nahna oh dohl koaros oh nan pwoaren paip akan.'G,Ahpw, re pahn kahukihla mwarei, Koht ieias, me ketikihdo mehn Israel sang nan wehi ehu ni paliepeng oh sang nan wehi teikan koaros wasa me I kamwarakirailpeseng ie. I pahn kapwureiraildo nan uhdakarail, nan sahpwo me I ketikihongehr ar pahpa kahlap ako. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”-,KAUN-O mahsanih, “Ahnsou ehu pahn kohdo me aramas akan solahr pahn kahukihla mwarei, Koht ieias, me ketikihdo mehn Israel sang nan wehin Isip.{, Ih kahrepen ei pahn keseikumwailsang nan sahpwet oh keseikumwaillahng nan sahpw ehu me kumwail oh amwail pahpa kahlap ako sohte mwahn kin ese. Kumwail eri pahn papah koht teikan nipwong nin rahn, oh I sohte pahn kupwurkalahngan ong kumwail.’ ”+, Ahpw kumwail wiadahr me suwedsang dahme amwail pahpa kahlap ako wiadahr. Kumwail koaros me keptakai oh suwed, oh kumwail sohte kin peikiong ie.6e, Ke ahpw pahn ndaiong irail me KAUN-O mahsanih, ‘Amwail pahpa kahlap ako sohpeisangieier oh kaudokiong oh papah koht teikan. Re keseiehla oh sohte kapwaiada ei padahk kan.M, “Ni omw pahn ndaiong irail duwen mepwukat, re pahn idek rehmw ia kahrepen ei pahn ketikihong irail kalokolok laud wet. Re pahn idek soangen sapwung da de dihp da me re wiahiong KAUN-O, ar Koht.oW, Rong dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, pahn mahsanih, “I pahn katokihedi ngilen peren oh nsenamwahu oh ngihl kaperen kan en kamadipw en kapwopwoud. Aramas akan en met pahn momour oh udiahl dahme pahn pweida.~u,“Ke dehpa pedolong nan ihmw ehu me aramas akan wie kamakamadipw ie, pwe ke en iang mwohdehng tehpel oh tungoal ie.X),Sohte me pahn tungoale de nim mehkot rehn emen me nsensuwedlahr pwehn kansenamwahwihala pwehki mehlahn emen me e poakohng. Pil sohte me pahn kasalehda eh pahtou ong emen me eh pahpa de nohno kapilsalehdala.Y+,Me kepwehpwe oh semwehmwe kan pahn mehla nan sahpwet, ahpw sohte mehmen me pahn mwahieikin irail de sarepiraildi. Sohte me pahn kalipwelipwehda paliwere de sehkasang pitenmoange pwehn kasalehda eh nsensuwed.X ),“Ke dehr pedolong nan ihmw ehu me mwahiei wiewiawi ie. Ke dehr mwahieiki aramas emen sohte lipilipil. I solahr pahn kupwuramwahwiheki nei aramas akan popohl de kasalehiong irail ei limpoak oh kupwur mahk. ,Re pahn mehkihla soumwahu suwed kei oh sohte me pahn mwahieikin irail de sarepiraildi. Re pahn wonohn nanpwel duwehte koasoakoasoak en pwise. Re pahn kamakamala nan mahwen de mehkihla duhpek, oh paliwararail kan pahn wiahla kenen menpihr kan oh mahn lawalo kan. w,I pahn ndaiong uhk dahme pahn wiawihong seri kan me pahn ipwidi wasaht oh dahme pahn wiawihong ar pahpa oh nohno kan.N ,“Ke dehr pwopwoudida de naineki seri nan soangen wasa duwehte met.'  K,KAUN-O pwurehng mahsanihong ie,xi,I pahn kapituhkala sang ni manaman en aramas suwed kan oh sounkam aramas akan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”@y,I pahn wiahkinuhkala duwehte kehl prons ehu me sohte kak ohla. Re pahn uhwong uhk, ahpw re sohte pahn kaloweiukedi. Pwe I pahn kin ieiang uhk, pwe I en kin sinsileiuk oh seweseweiuk.K,KAUN-O eri ketin sapeng, mahsanih, “Ma ke pahn wekila oh pwurodo rehi, I pahn pwurehng wiahkinuhkala ei ladu. Ma ke pahn patohwanda duwen soahng kan me katapan, ahpw kaidehk me sohte katepe, ke pahn pwurehng wiahla ei soukohp. Oh aramas akan pahn pwurehng sohpeiong uhk oh kohdo rehmw; ahpw ke sohte pahn kohla rehrail.B},Dahme I wie lokolongki? Dahme ei ohla kan suwedkilahr mehlel? Dahme re sohte kak mwahukihla? Ia duwe, komwi men kansensuwedih ie duwehte piletik pwoat me kin madada ahnsoun karakar?”I ,I sohte iang aramas teikan kauwehla mwahl ei ahnsou, pereperenki peren mwahl akan oh kokouruhr mwahl. Pwe I en kapwaiada doadoahk me komwi ketikihong ie, I kin kelekelehpw nan ei lingeringer.ta,Komwi ketin mahsendohng ie, I ahpw pahn kanahieng rong sapwellimomwi mahsen kan koaros. Komw ketin sapwellimanikin ie, Maing KAUN, Koht Wasa Lapalahpie, iei me sapwellimomwi mahsen kan kadirehkilahr nan mohngiongi peren oh nsenamwahu.+O,I ahpw patohwan, “Maing KAUN, komwi me mwahngih. Komwi ketin tamataman ie oh ketin sewese ie. Komwi ketin mweidohng ie I en ikihong irail kan me kalokaloke ie. Komwi dehr nohn ketin kanengamahiong irail, pwe re de kemeiehla. Komw ketin tamanda me komwi me kahrehda ar mwamwahlikinielahr."=,I pahn wiahkinirailla lidun arail imwintihti kan nan sahpw ehu me re soh mwahn ese, pwe ei engieng rasehng kisiniei me kin kamwakamwasik kohkohlahte.”U#, KAUN-O eri mahsanihong ie, “I pahn kadarowei imwintihti me pahn adihasang oh wahsang en nei aramas akan kepwe kesempwal akan, pwe en kalokehkin irail diparail kan me re wiadahr wasa koaros nan sahpwet.kO, (Sohte emen kak kauwehla mete, ahpw mehlel mete me kin kohsang paliepeng me prons kin doaloahda.)/~W, Maing KAUN, arail keria koaros en pweida rehi, ma I sohte kin papah komwi mwahu, ma I sohte kin kapakapki ni ngidingid ei imwintihti kan nan arail apwal oh paisuwed.`}9, Ia uwen ei nsensuwed! Dahme ineio kaipwihkiniehdi? I kin uhwong oh akamaiong aramas koaros nan sahpwet. I sohte kin kamangaiong aramas mwohni, I pil sohte kin pekihsang rehn emen; ahpw aramas koaros kin kerieiehla. |, Lih emen me nah seri isimen melahr, e lupwongmasalahr, sohla kak esingek. Marain en rahn reh rotorotalahr, e nameneklahr oh eh mohngiong ohlahr. I pahn koasoanehdi pwe amwail imwintihti kan en kemehla kumwail kan me momourte. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”r{],Liohdi kan nan sapwamwail tohtohsang pihk en ni oaroahr kan. I kemehla noumwail mwahnakapw akan ni ar wie pwulopwulte, oh kupwurehda pwe ar nohno kan en lokolongki. I mwadang kadardiong pohrail pwunod en mehla oh masepwehk mwuledek.Xz),Nan kahnimw koaros en sahpwet, I sipedkumwailpeseng nan wehwe duwehte tehndipw meng; I kamwomwkumwailla, nei aramas akan, I kemehla noumwail seri kan, pwehki amwail sohte katokihedi amwail wiewia suwed kan.y,Kumwail soikiehla; kumwail sohpeisang ie. I ahpw kapahwei limei oh kauweikumwailla, pwehki ei pwangadahr irihre ei engieng.0xY,KAUN-O ketin mahsanih, “Ihs me pahn poakeikumwailla, kumwail mehn Serusalem, oh ihs me pahn nsensuwedkinkumwailla? Ihs me pahn uhdi pwehn idek rehmwail ia iramwail?*wM,I pahn koasoanehdi pwe tohn sampah koaros en suwedkinirailla, pwehki wiewiahn Manase, nein Esekaia, nan Serusalem, ni ahnsou me e wiewiahki nanmwarkien Suda.”Fv,Ngehi, KAUN-O, koasoanedier me soangen kalokolok pahieu pahn wiawihong irail: re pahn kamakamala nan mahwen; kidi kan pahn dapengpeseng kahlaparail kan; menpihr kan pahn kangala luhwe kan.u,Ma re pahn idek rehmw wasa me re pahn kohla ie, ndaiong irail me I mahsaniher me: Ekei kileldier re en mehkihla soumwahu-% eri, ih wasa re pahn kohla ie! Ekei kileldier re en mehkihla mahwen-% eri, ih wasa re pahn kohla ie! Ekei kileldier re pahn mehkihla lehk lapalap-% eri, ih wasa re pahn kohla ie! Ekei kileldier re en selidi oh kalipilipala-% eri, ih wasa re pahn kohla ie!Vt ',KAUN-O eri ketin mahsanihong ie, “Mehnda ma Moses oh Samuel pahn kesihnenda wasaht, ngidingidki ara pekipek rehi, ahpw I sohte kupwurkalahngan ong aramas pwukat. Ndaiong irail re en kohkohwei sang mwohi.bs=,Sohte emen rehn dikedik en eni kan en wehi kan kak kamwerehdi keteu; pahnlahng pil sohte kak pein kamwerehdi keteu. Se koapworopworkilahr komwi, Maing KAUN, at Koht, pwehki komwihte me kin ketin wiahda soahng pwukat.Nr,Komwi ketin tamanda sapwellimomwi inou kan, oh komwi dehr ketin sohpeisang kiht; komwi dehr ketin kanamenekihala Serusalem, wasahn mwoalomwi lingan. Komwi ketin dadaur sapwellimomwi inou ong kiht._q7,Maing KAUN, se dipadahr ong komwi, se sakarkihda dipat, oh dipen at pahpa kahlap ako.Ip ,Maing KAUN, ia duwe, komwi uhdahn sohpeisangehr Suda? Komwi ketin kalahdeki mehn Saion? Dahme komwi ketin kalipwelipwehkinkitada, me kahrehda se solahr kak mwahula? Se kasikasik popohl, ahpw sohte mehkot mwahu me pwarodohng kiht; se koapworopworki at ohla kan en mwahula, ahpw ihte kamasepwehk mwuledek me lelohng kiht.o-,Ni ei kin keidwei nan mohs akan, I kin kilang kahlap en aramas akan me mehkilahr mahwen; ni ei kin pedolong nan kahnimw kan, I kin kilang aramas akan ar pahn mehkilahr duhpek. Samworo kan oh soukohp kan kin wiewiahte ar doadoahk, ahpw re sohte wehwehki dahme re wiewia.”nw,KAUN-O ketin mahsanihong ie I en kasalehiong aramas akan duwen ei nsensuwed, oh I en ndaiong irail: “Pilen mesei kat en kereker ni rahn nipwong, I sohte pahn tokedihsang ei sengiseng; pwehki nei aramas akan ar soahnehr, oh ar ohla kan me laud.Hm ,Aramas akan me re ndindaiong kokohp pwukat pil pahn mehla nan mahwen oh mehkihla lehk lapalap. Kahleparail kan pahn lekdekiong nan ahl akan en Serusalem, oh sohte me pahn sarepiraildi. Met pahn pweiong irail koaros-pil ong arail pwoud kan, nair seri kan, pwutak oh serepein kan. Re uhdahn pahn ale pweinen ar suwed.”olW,Ngehi, KAUN-O, I ndaiong uhk met dahme I pahn wiahiong soukohp pwukat me I sohte kadarowei, re ahpw wiewia kokohp ni mwarei oh ndinda me mahwen oh lehk lapalap sohte pahn lel sahpwet-I pahn kemehkinirailla mahwen oh lehk lapalap.k-,KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Soukohp akan kin kinehda kokohp pwukat ni mwarei. I sohte kadarirailwei, de pil kihong irail koasoandi kan, I pil sohte mahseniong irail. Kaudiahl kan me re koasoakoasoia duwe sohte kohsang rehi, kokohp mwahl ekei me re pein kinehda.j, I ahpw uhd patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komw mwahngih duwen soukohp akan ar kin patopatohwanohng aramas akan me dene sohte mahwen de lehk lapalap pahn pweida, pwehki sapwellimomwi inou me dene popohl pahn kin poatopoat reht nan sahpwet.”i#, Mehnda ma re pil kaisihsol, I sohte pahn tehk ar likwer en peksawas. Oh mehnda ma re pil meirongkihong ie meirong isihs oh meirong en wahnsahpw, I sohte pahn pil kupwurperenkin irail. Ahpw I pahn kemeirailla nan mahwen, oh kemehkinirailla lehk lapalap oh soumwahu.”Yh+, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong ie, “Ke dehr peki rehi sawasepen aramas pwukat.vge, KAUN-O eri mahsanih duwen aramas pwukat, “Irail kin mwahuki tangasang ie, oh re sohte pahn kaunda pein irail. Ihme I sohte kin kupwurperenkin irail. I pahn kupwukupwure sapwung kan me re wiadahr oh kaloke irail pwehki diparail kan.”_f7, Dahme likamwete komwi aramas emen me weid, likamwete sounpei men me sohte kak sawas? Ahpw, Maing KAUN, mehlelete pwe komwi ketin ieiang kiht! Kiht me sapwellimomwi aramas; komw dehr ketin likidmelieikitala.’ ”Je ,Ihte komwi me Israel kak koapworopworki, komwihte me kapitkitala ni ahnsoun at apwal. Dahme likamwete komwi mehn liki men nan sahpwet, likamwete mehn keiru men me kin kommoaldi pwohngte pwong?qd[,Nei aramas akan ahpw likwerih ie, patohwan, ‘Maing KAUN, mehnda ma dipat akan kedikedipei kiht, a komwi ketin sewesei kiht duwen me komwi ketin inoukidahr. Se patohwan sohpeisangkomwiher pak tohto; se patohwan dipadahr ong komwi.c3,Ahs lawalo kan kin uh pohn dohl akan, oh esiesingek kehlail duwehte kidi en wel kei; re solahr kak kilang wasa pwehki solahr kanarail kisin mwenge.Rb,Tie kan me kin neitik nansapw kin kesehla wah kan pwehki eh sohte dihpw.a,Soumwet kan kin serenpahtou; re kin koaduhpwaldi moangarail kan pwehki eh solahr keteu, oh pwehki mehkoaros mengdier nansapw.|`q,Me kepwehpwe kan kin ilakih nair lidu kan re en idipildo, re kin kohla ni pwarer en pihl akan, ahpw re sohte kin diar pihl; re kin pwurodo sohte pilen nair sah kan. Re ahpw kin mwoahtohtala oh namenekla, re ahpw kin koaduhpwaldi masarail kan._-,“Nsensuwed laud kipedier Suda, eh kahnimw kan sosohralahr, towe kan wonohnpene nanpwel wie sengiseng, oh Serusalem wie weriwer pekipeki sawas.@^ },KAUN-O ketin mahsanihong ie duwen apwal en lehk en pihl,m]S, E ketin mahsaniher amwail wiewia mehkan me e kin ketin kalahdeki. E ketin mahsaniher amwail idawehnla koht en me rotorot akan pohn dohl kan oh nan sahpw akan, rasehng ohl emen me kin ineng suwedih en mehn mpe eh pwoud de oahs wol men me kin ineng suwedih oahs lih. Meid suwediong kumwail, kumwail mehn Serusalem kan! Iahd me kumwail pahn kak mwakelekella?Q\, Pein KAUN-O me pahn tehrasang amwail likou kan oh kanamenekihkumwailla.1[[, E ketin mahsanih me met iei duwen imwilahn amwail mour. Ih met me e ketin kupwuredahr pwe en wiahiong kumwail, pwehki amwail manokelahr oh likihalahr koht likamw akan.jZM, KAUN-O pahn ketin kamwarakkumwailpeseng rasehng dihpw meng me kisinieng en sapwtehn kin ipirala.IY , Aramas toantoal men kak wekidala pohn kili, de lepard men kak kihsang mwahi kan pohn kili? Ma re kak wia met, eri, kumwail kan me kin wiewia mehkot me suwedte pahn kak esehla wia dahme pwung.X/, Ma ke pahn kalelapak dahme met wiawihkihong uhk-dahme omw likou kan teiteikihsang oh angkehlail wiawihkihong uhk-pwehki dipomw kan eh nohn suwed.,WQ, Dahme ke pahn nda ni aramas ako me ke lemeleme me kompoakepahmw ahpw kaloweiukedi oh kaunuhkada? Ke pahn ahneki medek rasehng lih emen me mi pahn medek en neitik.V+, Serusalem kilang! Omw imwintihti kan kohkohdo sang paliepeng! Ia aramas ako me ke ale pwukoahn apwahpwalih, aramas ako me ke kin pohnmwahsohki? :~P|{{z2yJx2w#vuu&tt srpr qSpgoTnn=m7lkk/jaihh gyg"fGfe0dcbb%a;`}_^^*]8\[[6ZY&X'W[V|V UHTSSSRlQQRP}POO(MLKKIJSIITHHfFFOErEKDCC>BV=<;;S:9s88766L5543G0,)~&;"r/9BkRU - e  d 8:K,Eri, Esekaia, nanmwarkien Suda, oh sapwellime aramas ako ahpw sohte kemehla soukohp Maika. Ahpw iet me Esekaia wia: e lemmwiki KAUN-O oh song en ale kalahngan reh. KAUN-O eri ketin wekidala kupwure ong ni kalokolok me e mahsanih e pahn ketikihong irail. Eri, met kitail nektehn kahredohng pohtail ehu kalokolok lauden.”'G,“Ni mwehin Esekaia, nanmwarkien Suda, soukohp Maika, mehn Moresed, ahpw kohpada oh mahsanihong aramas koaros dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: ‘Saion pahn deipwelda rasehng mwetuwel ehu; Serusalem pahn wiahla koasoakoasoak en takai, oh Tehnpas Sarawio pahn wiahla nanwel.’K,Mwuri, ekei me mah ko ahpw uhda oh kapahrekiong pokono, patohwan,6e,Eri, kaun ako oh aramas ako ahpw mahsanihong samworo ko oh soukohp ko, “Ohl menet sohte konehng en kamakamala, pwe e mahmahseniong kitail ni mwaren KAUN-O, atail Koht.”`9,Ahpw kumwail en ese met: ma kumwail pahn kemeiehla, kumwail oh aramas en kahnimw wet pahn pwukoahkihdi kamakamalahn aramas soh dipe men, pwe KAUN-O me ketin poaroneiehdo I en kasalehiong kumwail mepwukat koaros.”,A duwen ngehi, iet I milahr pahn amwail manaman. Kumwail eri wiahiong ie nsenamwail, duwen amwail lamalam dahme pahn pwung oh mwahu.P, Kumwail pahn wekidala mwomwen amwail mour oh wiewia kan oh peikiong mahsen en KAUN-O, amwail Koht. Ma iei, e ahpw pahn wekidala kupwure ong ni kalokolok laud me e kupwukupwure en ketikihong kumwail.&E, Ngehi eri ndaiong kaun ako oh aramas ako, “KAUN-O ketin poaroneiehdo pwe I en kasalehda mehkoaros me kumwail rongehr me uhwong Tehnpas wet oh kahnimw wet.iK, Eri, samworo ko oh soukohp ako ahpw kairehki kaun ako, iangahki aramas ako, patohwan, “Aramas menet konehng en kamakamala, pwehki eh kohpadahr soahng pwukat me uhwong kahnimw wet. Kumwail pein rongasangehr ih mepwukat.”9~k, Ni ahnsou me kaunen Suda ko karongehda dahme wiawihero, re ahpw ketieisang nan tehnpesen nanmwarkio oh ketila oh ketidiong nan mwoalarail ni Ewen Kehl Kapw en Tehnpas Sarawio.'}G, Dahme ke ndindahki ni mwaren KAUN-O me Tehnpas wet pahn duwehla Sailo, oh kahnimw wet pahn kamwomwmwomwla, oh sohla pahn towe?” Aramas ako eri kapiliepene.e|C,oh ni ei kaerala mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanihong ie, aramas koaros, iangahki samworo ko oh soukohp ko, re ahpw poarehng ie koliehdi oh weriwer, ndinda, “Ke uhdahn konehng kamakamkihla soahng pwukat me ke ndinda!g{G,Samworo ko, soukohp ko, oh aramas koaros ahpw rongada ei ndinda mepwukat nan Tehnpas Sarawio,Cz,Ma kumwail sohte pahn kapwaiada mepwukat, eri, I pahn wiahkihla Tehnpas Sarawiet duwehte me I wiahiong Sailo oh wehi koaros en sampah pahn kin wiahki eden kahnimw wet mehn keria ehu.” y9,Kumwail pahn kanahieng rong ei ladu soukohp akan me I kin kadarowohng kumwail. Kumwail sohte mwahn kin kapwaiada dahme re kin padapadahkihong kumwail.8xi,KAUN-O ahpw mahsanihong ie I en patohwanohng aramas akan, “Ngehi, KAUN-O, I koasoanedier pwe kumwail en peikiong ie ni amwail pahn idawehn padahk kan me I kihongkumwailehr.Aw{,Mweinele aramas akan pahn rong uhk oh weksang ar wiewia suwed kan. Ma iei, eri, I pahn wekidala kupwurei nin duwen kalokolok me I kupwukupwureiong irail pwehki ar wiewia suwed kan.”xvi,KAUN-O ahpw ketin mahsanihong ie, “Kohwei oh uhda nan kelen Tehnpas Sarawio oh kalohkihong tohn kahnimw koaros en Suda me kin kohla wia ar kaudok wasao, padahkihong irail mehkoaros me I padahkihonguhkehr. Ke dehpa ekihsang irail mehkot.Nu ,Ahnsou kis mwurin Sehoiakim, nein Sosaia, eh wiahla nanmwarkien Suda,Bt},&KAUN-O ketin keselahr sapwellime aramas akan, rasheng laion me kin mweselsang nan pese. Kamasepwehk en mahwen oh sapwellimen KAUN-O engieng mwuledek kahredahr wehio eh wiahla sapwtehn.s),%Kumwail weiweirek oh sengisengki amwail pahtou pwehki KAUN-O ketin kamwomwalahr amwail wehi nan sapwellime engieng oh kauwelahr amwail popohl.r),$Kumwail weiweirek oh sengisengki amwail pahtou pwehki KAUN-O ketin kamwomwalahr amwail wehi nan sapwellime engieng oh kauwelahr amwail popohl.1q],#Sohte ahl pwoat me kumwail kak pitkihla.gpG,"Kumwail kaun akan, kumwail silepen nei aramas akan, kumwail sengiseng ni ngihl laud! Kumwail tapwurseli nan pwelpar. Ahnsoun amwail kamakamala leledohr, oh kumwail pahn palpene duwehte sihpw wol kan ong ni wiepen meirong.bo=,!Ni rahno paliweren irail kan me KAUN-O ketin kemelahr pahn mwarahkseli sang apali sampah lel apali. Sohte mehmen pahn mwahieikin irail, oh re sohte pahn seridi. Re pahn koasoakoasoakda rasehng koasoakoasoak en pwise.n, KAUN-O, Wasa lapalap, ketin mahsanih me kalokolok pahn lelohng ehu wehi mwurin ehu wehi, oh melimel laud ehu tepidahr ni imwin sampah.Wm',oh moahden kapitieo pahn lellahng ni imwin sampah. KAUN-O ketin kadeikadahr wehi kan. E pahn ketikipene aramas koaros nan mwoalen kopwung oh ketin kalokehki me suwed kan mehla. KAUN-O, me mahmahsen.’ ”jlM,“Kowe, Seremaia, uhdahn pahn kalohki mehkoaros me I mahsaniher. Ke pahn ndahng aramas pwukat me, ‘Kapitien KAUN-O pahn ngiringirisek sang nanleng oh nansapwe sang wasa ile kan en pahnlahng. Kapitie pahn ngiringirisek ong sapwellime aramas akan; e pahn ketin weriwer rasehng ohl emen me tihtiak wahn wain. Aramas koaros nin sampah pahn rong kapitie,k,I pahn tapihada ei doadoahk en kamwomwmwomwla nan pein ei kahnimwo. Ia duwe, re lemeleme me re sohte pahn iang ale kalokolok? Pwe soh, re uhdahn pahn ale kalokolok, I pahn kadarodohng mahwen pohn aramas koaros nin sampah. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.j5,Oh ma re soikala, sohte men nim dahl en waino sang ni pehmwen, eri, ke pahn ndaiong irail me KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsaniher me re uhdahn pahn nim.qi[,KAUN-O eri mahsanihong ie, “Ndaiong aramas akan me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, me koasoanedier irail en nim lao re sakaula oh mwus, lao re pwupwudi oh sohla kak pwourda, pwehki mahwen me I pahn ketikidohng irail.>hu,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>gu,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>fu,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>eu,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>du,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>cu,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>bu,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.>au,Eri, iet mwaren meteikan koaros me pahn iang nim dahl en waino: nanmwarkien Isip, sapwellime lapalap akan oh kaun akan; mehn Isip koaros, oh mehn liki koaros me koukousoan nan Isip; nanmwarki koaros nan sapwen Us; nanmwarki koaros en kahnimw kan en Pilisdia, Askelon, Kasa, Ekron, oh wasa kan me luhwehdi nan Asdod; koaros mehn Edom, Mohap, oh Ammon; nanmwarki koaros en Dair oh Saidon; nanmwarki koaros en sapwen Mediderenien kan; kahnimw kan en Dedan, Tema, oh Bus; aramas koaros me kin sehkasang pitenmoangarail; nanmwarki koaros en Arepia; nanmwarki koaros en keinek kan en nan sapwtehn; nanmwarki koaros en Simri, Elam, oh Media; nanmwarki koaros en paliepeng, me doh oh keren kan, wad emen. Wehi koaros en sampah uhdahn pahn iang nimala dahl en waino. Ahpw nanmwarkien Papilonia pahn ketiki dahl wet mwurin koaros.8`i,Serusalem oh kisin kahnimw koaros en Suda, iangahki ar nanmwarki kan oh kaun akan, ahpw nimala dahl en waino, pwe kahnimw ko en wiahla sahpwtehn ehu, wasa kamasepwehk oh kapwuriamwei ong aramas me pahn kilang, oh aramas en kin doadoahngki adarail kan mehn keria-nin duwen me wiewiawi kohdo lel rahnwet._,Ngehi eri ale dahlo sang nin limen KAUN-O, oh walahng wehi koaros me KAUN-O ketin kadariehla ie, oh kihong irail en nimala.p^Y,Ni ar pahn nimala, re pahn wasawasasseli oh sahsahlielki pwehki mahwen me I pahn kadaralahng irail.”E],KAUN-O, Koht en Israel, ketin mahsanihong ie, “Iet dahl en wain ehu me audaudkidahr ei engieng. Wahda oh kohla nan wehi koaros me I pahn kadaruhkalahng oh kihong irail pwe re en nimala.\,I pahn dupukohng Papilonia mehkoaros me re wiadahr, oh wehi tohto oh nanmwarki lapalap akan pahn wiahkinirailla lidu.’ ”%[C, I pahn kalokehki Papilonia kalokolok koaros me I mahsanihong Seremaia me I koasoanedier I en kalokehki wehi kan-% kalokolok koaros ntingdier nan pwuhk wet.Z, Mwurin met, I pahn kaloke Papilonia oh eh nanmwarkio pwehki diparail kan. I pahn kamwomwala sahpwo oh mweidohng en ohla kohkohlahte.,YQ, Sahpwet pwon pahn ohla douluhl oh pahn kapwuriamwei ong aramas akan me pahn kilang, oh wehi kan me karanih pahn papah nanmwarkien Papilonia erein sounpar isihsek.)XK, I pahn katokihedi arail ngilen peren oh nsenamwahu oh ngilen peren en kamadipw en kapwopwoud kan. E pahn sohla lehn neirail lamp akan, oh pahn sohla wahnsahpw.W, ‘I pahn malipehdo aramas koaros sang paliepeng iangahki ei ladu, Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, pwe re en kodohn mahweniong Suda oh towe kan koaros iangahki wehi kan me karanih. I pahn kamwomwala wehiet oh wehi kan me karanih oh mweidohng en tehnla kohkohlahte. E pahn wiahla wasa kamasepwehk oh kapwuriamwei ong aramas akan me pahn kilang. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.TV!,“Eri, pwehki amwail sohte men rong, KAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw mahsanih,&UE,Ahpw pein KAUN-O mahsanih me kumwail sohte kin men rong. Kumwail ahpw kahngiangihkihda noumwail dikedik en eni kan oh pein kahredohr kalokolok wet pohmwail.kTO,Re patohwanohng kumwail en dehr pwongih oh papah koht teikan oh dehr kahngiangihkihda KAUN-O amwail kin kaudokiong dikedik en eni kan me kumwail kin wiahda. Ma kumwail peikiong KAUN-O, eri, e sohte pahn ketin kalokei kumwail.[S/,Re kin patohwanohng kumwail en tokedihsang amwail mour suwed oh wiewia suwed kan, pwe kumwail en usehlahte momour nan sahpw me KAUN-O ketikihongehr amwail pahpa kahlap ako pwe en wiahla sapwamwail kohkohlahte.R,Kumwail sohte kin rong oh tehk, mehnda ma KAUN-O kin ketin usehlahte kadakadarodohng kumwail sapwellime ladu soukohp kan.Q),“Erein sounpar rieisek siluh, sang ni kaeisek siluhn sounpar me Sosaia nein Amon wiewiahki nanmwarkien Suda leledohng rahnwet, KAUN-O kin mahseniong ie, oh I sohte kin sapwungala oh sohte padahkihong kumwail dahme e kin ketin mahsanih. Ahpw kumwail sohte kin men rong.>Pw,Ngehi eri patohwanohng mehn Suda oh Serusalem koaros,VO ',Ni kapahieun sounpar en mwehin nanmwarkien Suda, Sehoiakim, nein Sosaia, I aleier mahsen sang rehn KAUN-O me pid aramas koaros en Suda. (Ih keieun sounpar met me Nepukadnesar wiahla nanmwarkien Papilonia.)N7, I pahn ketikihdo mahwen, lehk lapalap, oh soumwahu pohrail lao sohla emen rehrail me pahn luhwe nan sahpwo me I ketikihongehr ar pahpa kahlap ako.”M, I pahn ketikidohng pohrail kahpwal laud ehu me wehi koaros en sampah pahn pwuriamweikihla oh masakada. Aramas akan pahn mwamwahlkin irail, kepitkin irail, kapailoke irail, oh doadoahngki adarail kan mehn keria wasa koaros me I kamwarakiraillahng ie.}Ls,“A duwen Sedekaia, nanmwarkien Suda, soupeidi kan, oh luhwen aramas en Serusalem kan me mihmihte nan sahpwet de keseulahng Isip-ngehi, KAUN-O, I pahn wiahiong irail re en duwehte wahntuhke pik pwukat me uhdahn sakanakan oh suwediong tungoal.0KY,I pahn kainangiong irail en ese me ngehi me KAUN-O. Irail eri pahn wiahla nei aramas, a ngehi I pahn wiahla ar Koht, pwehki ar pahn pwurodo rehi ni kapehdirail unsek.J1,I pahn sinsile irail oh kapwureiraildohng nan sahpw wet. I pahn seweseirailda oh sohte kauweirailla. I pahn padokiraildi, I sohte pahn wusirailda.2I],“Ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, I kupwukupwure me aramas ako me kalipilipalahr Papilonia, re duwehte wahntuhke pik mwahu pwukat, oh I pahn kadekohng oh apwalih irail.#HA,KAUN-O eri mahsanihong ie,XG),KAUN-O eri mahsanihong ie, “Seremaia, dahme ke kilikilang?” I ahpw sapeng, patohwan, “Wahntuhke pik kei. Me mwahu ko inenen kaselel oh me suwed ko inenen sakanakan mehlel, inenen suwediong tungoal.”!F;,Keieun kopwowo audaudkihda wahntuhke pik kaselel kei, me kin mwadang matala; kopwou teio audaudkihda wahntuhke pik sakanakan kei, me suwediong tungoal.lE S,KAUN-O ketin kasalehiong ie kopwou riau en wahntuhke pik me mihmi mwohn Tehnpas Sarawio. (Met wiawiher mwurin Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, ketin koledi Nanmwarki Sehoiakin, sapwellimen Sehoiakim pwutak, nanmwarkien Suda oh ketikihsang Serusalem ketikilahng Papilonia, iangahki kaunen Suda kan, tohndoadoahk saman kan, oh tohndoadoahk koahiek kan.)hDI,(Eri, kanamenek poatopoat oh paisuwed me re sohte kak manokehla pahn ti pohrail kohkohlahte.”~Cu,'me I pahn ale irail oh keseiraillahng wasa me dohsang ie, irail oh kahnimw me I kihong irail oh ar pahpa kahlap ako.B ,&Ma re sapeikiong ei mahsen oh patohwan lepin mahsen pwukat, ‘mehn katoutouwih kupwur en KAUN-O,’ ke pahn padahkihong irailnAU,%Seremaia, idek rehn soukohp kan, ‘Dahme KAUN-O ketin sapengkin kumwail? Dahme e ketin mahsanih?’q@[,$Pwe solahr me pahn wiamwahlki lepin mahsen pwukat, ‘Mehn katoutouwih kupwur en KAUN-O,’ pwe ma mehmen pahn wia met, I pahn katoutouwihki ei padahk. Aramas akan kapirekelahr mahsen en ar Koht, Koht ieias, KAUN-O Wasa Lapalahpie.)?K,#Eri, iet mwomwen me emenemen pahn kin nda, ni eh pahn kin idek rehn kompoakepah oh rie kan, ‘Pasapeng da me KAUN-O ketikihda? Dahme KAUN-O ketin mahsanih?’>/,"Ma mehmen sang rehn nei aramas akan, de emen soukohp de samworo, pahn pil nda, ‘mehn katoutouwih KAUN-O,’ I pahn kaloke iangahki eh peneinei.=,!Eri, KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Seremaia, ma mehmen sang rehn nei aramas akan, de emen soukohp de samworo, pahn idek rehmw, ‘Da padahk en KAUN-O?’ ke pahn sapeng, nda, ‘Kowe mehn katoutouwih kupwur en KAUN-O; oh e pahn ketin kasohreiukala.’<{, Kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, mahmahsanih! I kin uhwong soukohp kan me kin koasoiahda ar ouraman akan me diren likamw. Re kin koasoiahda ouraman pwukat oh kin kasalongehkihla nei aramas akan ar likamw akan oh ar lokaiahn suwei kan. Kaidehk ngehi me kadarirailwei de koasoanehdi irail en kohwei; sohte sawas ehu re kin wiahiong aramas akan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”z;m,I pil uhwong soangen soukohp kan me kin kihwei pein ar lokaia kan, re ahpw kin koasoia me dene e pwilisang rehi.l:Q,I pil uhwong soangen soukohp kan me kin ale en emenemen eh lokaia, e ahpw lohkihda dene ei mahsen.c9?,Ei mahsen rasehng mpwulen kisiniei, oh amma me kin sukpeseng oh kamwarakpeseng takai kan.P8,Soukohp emen me ouramandahr, pahn kin nda me ouraman ehu me e wiahda; a soukohp emen me rongehr ei mahsen, pahn lohkihda mahseno ni loalopwoat. Ia kamwahupen dihpw meng ni eh pahn kapahrekiong wihd?%7C,Re kin lemeleme me ar ouraman kan me re kin ndaiong aramas akan pahn kahrehda ar manokeiehla, duwehte ar pahpa kahlap ako ar manokeiehla oh sohpeiong Paal.l6Q,Ia erein soukohp pwukat ar pahn kaweid suwedihki nei aramas akan ar likamw akan me re kin kinehda?5,I ese me soukohp pwukat kin kinehda likamw ni mwarei, oh duwen ar kakahski me ngehi me ketikihong irail ei mahsen kan nan ar ouraman kan. 4,Sohte me kak rukula wasa kis me I sohte kak kilang. Kumwail sehse me ngehi Koht emen me kin ketiket wasa koaros nanleng oh sampah?Q3,“Ngehi Koht emen me kin ketiket wasa koaros, a kaidehkte wasa tehkis.52c,Ma re ese lamalam rir kan en nan kupwurei, eri, re kakete lohkihla ei mahsen ong nei aramas akan oh kapweiekirailla sang ar mour suwed oh tiahk suwed kan me re kin wiewia.17,KAUN-O ketin mahsanih, “I sohte kadarewei soukohp pwukat, ahpw re pein kohwei. I sohte mwahn kihong irail mahsen ehu, ahpw re kohpadahte ni mwarei.?0w,E sohte pahn tokedi lao KAUN-O ketin kapwaiada mehkoaros me e ketin kupwurki en wiawi. Ni ahnsou kan me pahn kohdo, sapwellime aramas akan ahpw pahn dehdehkihla mehlel duwen met.”l/Q,“Sapwellime engieng iei elipip ehu, ahng kehlail ehu me pahn ipidohng pohn moangen me suwed kan.Z.-,Ngehi eri patohwan, “Sohte emen rehn soukohp pwukat me ese duwen audepe rir en KAUN-O. Sohte emen rehrail rongehr de dehdehkier sapwellimen KAUN-O mahsen, de iang rong kanahieng dahme KAUN-O ketin mahsanih.G-,Re kin ndindaiong aramas akan me kin kahng rong ie, me dene re pahn pweida mwahu oh nsenamwahu. Oh kin ndindaiong aramas koaros me keptakai, me dene sohte kahpwal ehu pahn lelohng irail.”z,m,KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanihong mehn Serusalem kan, “Kumwail dehr rong me soukohp kan kin ndinda, pwe re audaudehkin kumwail koapworopwor likamw kei. Re kin padahkihong kumwail audepen pein moangarail kan, a kaidehk dahme I mahsanih.c+?,“Eri, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahsanih duwen soukohp en Serusalem kan: I pahn kihong irail en kin kang kisin tuhke katik oh nim pwoisin, pwehki ar kaparapesengehr irair en sohte masak Koht nan sahpwet.”#*?,Ahpw I kilangehr soukohp en Serusalem kan, me re wiahda suwedsang; pwe re kin kamwahl oh wiahda likamw; re kin sewesehki aramas akan en wia me sapwung, eri, sohte me kin tokedihsang wia me suwed. Ong ie irail koaros rasehng mehn Sodom, re inenen suwed duwehte aramas en Komora kan.{)o, I kilangehr dipen soukohp en Sameria kan; re kohpadahr ni mwaren Paal, oh kasalongelahr nei aramas en Israel kan.e(C, Ahl me re pahn kin weweidki pahn rotorot oh mengeien kirisdi; I pahn mweidohng pwe re en kin dipekelekel oh pwupwudi. I pahn kihong irail nan apwal laud; ahnsoun ar pahn kalokolok samwodohr. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.'!, KAUN-O ahpw mahsanih, “Soukohp akan oh samworo kan sohte kin pwongih koht emen; I diaradahr arail wiewia dihp suwed nan Tehnpas Sarawio.m&S, Sahpwet me diren aramas soaloalopwoat ong KAUN-O; re kin mour suwed oh doadoahk suwedki ar manaman akan. Pwehki sapwellimen KAUN-O mahsen en keria kan me kahredahr mwahiei eh kipedier sahpwet, oh audepen mwetuwel kan mengidier.<%q, Mohngiongiet lipwalipwadahr, oh I kin wie rerrer. Pwehki KAUN-O, pwehki sapwellime mahsen sarawi kan, I duwelahr aramas emen me sakaulahr douluhl, aramas emen me direkilahr wain.j$M,Ahpw re pahn kahukihla ni mwarei, Koht ieias, me ketin kahluwahdo mehn Israel kan sang nan wehi ehu ni paliepeng, oh pil sang ni wehi teikan koaros me I kasareiraillahng ie. Irail eri pahn kousoanla nan uhdahn sapwarailo.”#5,KAUN-O mahsanih, “Ahnsou ehu kohkohdo me aramas akan solahr pahn kahukihla mehkot ni mwarei, Koht ieias me ketin kahluwahdo mehn Israel sang Isip.9"k,Nan erein eh pahn nanmwarki, mehn Suda kan sohte pahn perki mehkot, oh mehn Israel kan pahn ahneki popohl. Re pahn kahdaneki nanmwarki meno, ‘KAUN-O Atail Sounkomour.’ ”e!C,KAUN-O ahpw mahsanih, “Ahnsou ehu pahn kohdo me I pahn pilada kadaudok en Depit men pwe en wiahla nanmwarki. Nanmwarki menet pahn kaunda ni kupwurokong, oh e pahn ketin wiahda me pwung oh pahrek wasa koaros nan wehio.; o,I pahn idihada arail kaun kei me pahn apwahpwalih irail. Nei aramas akan solahr pahn perki de masak mehkot, oh sohte emen rehrail pahn salongala. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”$A,I pahn kapokonepene nei aramas akan sang nan wehi kan me I kasareiraillahng ie, I ahpw pahn kapwureiraillahng nan uhdakarail. Re pahn kaparaparala mehlel./,Ih met me KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih duwen kaun akan me uhdahn pahn pwukoahki apwalih sapwellime aramas akan, “Kumwail pwakihpesengier nei aramas akan oh koakoahirailla; kumwail sohte apwalih irail. Met I pahn kalokehkin kumwail wiewia suwed kan me kumwail wiadahr.~ w,Ia uwen kamasepwehk en sapwellimen KAUN-O kopwung ong kaun akan me pwakihpeseng oh kamwomwala sapwellime aramas akan!L,“Ohl menet milahr pahn keria ehu oh solahr pahn neitik seri, e sohte pahn pweida nan eh mour. Sohte pahn kadaudoke me pahn kaunda Suda nin duwen wiliepen Depit. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”B,Oh sahpw, sahpw, sahpw! Rong dahme KAUN-O ketin mahsanih:V%,I ahpw patohwan, “Ia duwe, Nanmwarki Sehoiakin wialahr sah ohla ehu me lekdeklahr oh solahr me anahne? Ih kahrepen ih oh sapwellime seri kan kalipilipkilahr nan sahpw ehu me sohte emen kin rong duwe?”S,Kumwail pahn loalleidkihda sahpwet, ahpw kumwa sohte pahn sapahldo ie.”,I pahn kalipeikomwihla oh omwi nohno. Kumwa pahn ketilahng nan wehi ehu me kumwa sohte ipwidi ie, oh kumwa koaros pahn sipalla wasao.-S,rehn aramas akan me komw kin masak, aramas akan me men kemeikomwihla. I pahn ketikinkomwilahng rehn Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, oh sapwellime sounpei kan.J ,KAUN-O ketin mahsanihong Nanmwarki Sehoiakin, sapwellimen Sehoiakim pwutak, nanmwarkien Suda. Nin duwen ngehi, Koht ieias, mehnda ma komwi me nei rihng en palimaun, ahpw I pahn keseikomwilahngN,Kumwail me kin komkommoal ni meleilei nanpwungen tuhke sidar kan me wisikdohsang Lepanon; ahpw ia uwen amwail pahn tihwohla ahnsou me medek pahn lel kumwail, medek me pahn rasehng medek en neitik.I ,Kisinieng pahn ipirala amwail kaun akan, kompoakepahmwail kan pahn wisiksang nin duwen me selidi kei nan mahwen, amwail kahnimwo pahn sarohdi oh namenekla pwehki suwed kan me kumwail wiadahr.>u,KAUN-O mahseniong kumwail ni ahnsou me kumwail paiamwahwo, kumwail ahpw soikala, sohte men rong. Ihme kumwail kin wiewia erein amwail mour; kumwail sohte mwahn kin peikiong KAUN-O.H ,Kumwail mehn Serusalem kan, kumwail kohla Lepanon oh weriwer, kumwail kohla nan sapwen Pasan oh likwer; kumwail likwersang nin nahna kan en Mohap, pwehki kompoakepahmwail kan koaros lohdier.ta,Eh seridi pahn duwehte seridi en ahs emen me pahn ruwahdekieila oh lekdekla likin ewen kelen Serusalem.”{,Eri, KAUN-O ahpw mahsanih duwen Sehoiakim, nein Sosaia, nanmwarkien Suda, “Sohte me pahn mwahieiki eh pwoula de nda, ‘I ahpw poakehla, I ahpw poakehla, kompoakepahio!’ Sohte me pahn sengisengki de palapalakahski, ‘Ei kaun, ei nanmwarki!’),Ahpw komwi kin rapahkihte kamwahupomwi; komwi kemehla me soh dipe kan oh kapwalihala kowahlap sapwellimomwi aramas akan. KAUN-O, me mahmahsen.ve,E kin ketikihong me semwehmwe kan pwuhng pahrek, oh mehkoaros kin pweida reh. Met iei duwen wehwehki KAUN-O. ,Ia duwe, komw kupwukupwure me komwi pahn wiahla nanmwarki mwahu men ma komw kaukihda tehnpasomwi tuhke sidar, me lingansang tehnpesen meteikan? Semomwio sapwellimaniki ieias kaselel. E kin pwung oh inen ahnsou koaros, oh e kin pweida ni mehkoaros me e kin wia.g G,Meid suwediong aramas me kin nda, “I pahn kauwada imwei ehu lapalahn ihmwen me pere laud kei pahn mi nan poasoake powe.” Ih eri kihong wenihmwtok kei ni imweo, mesendidkihda tuhke sidar, oh litopwehki litopw weitahta.1 [, Meid suwediong aramas me kin kauwada imwe pohn pwuhng sapahrek, oh kin katelapahkihla mwersuwed; me kin koadoadoahkih mehn mpe kan oh sohte kihong pweinen ar doadoahk.c ?, E pahn sipalla nan wehi me e wisiklahng ie, oh e sohte pahn pwurehng mahsanih sahpwet.” -, KAUN-O ketin mahsanih duwen Soahas, nein Sosaia pwutak me wiliandi eh pahpa wiahla nanmwarkien Suda. “E samwalahr, solahr pahn pwurodo wasaht.uc, Mehn Suda kan, kumwail dehr sengisengki Nanmwarki Sosaia; kumwail dehr mwahieiki eh pwoula. Ahpw kumwail sengisengki kowahlap sapwellime pwutak Soahas; me samwalahr solahr pahn pwurodo, solahr pahn pwurehng kilang sahpw me e ipwidi ie.w, Re ahpw pahn sapengki, pwehki amwail kauwehla amwail inou ong ie, amwail Koht, oh kaudokiong oh papah koht teikan.”#,“Mwuhr, mehn liki tohto pahn keid wasaht oh wiapene peidek wet, dahme ngehi, KAUN-O, ketin wiahkidahr soahng wet ong kahnimw lapalap wet."=,I pahn kadarowei aramas ekei me pahn kauwehla tehnpaso. Re pahn wa kohwei nair sile kan, pelehdi uhr Sidar kaselel kan loale, oh keselahng nan kisiniei.;o,“Ong ie, tehnpesen nanmwarkien Suda inenen lingan duwehte sapwen Kilead, oh duwehte nahna kan en Lepanon; ahpw I pahn wiahkihla wasa tehn, wasa me sohte aramas kin kousoan ie.,Ahpw ma kumwail sohte pahn kapwaiada ei koasoandi wet, eri, I kahukihla me tehnpas wet pahn pwupwudi ohla. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.  ,Ma kumwail pahn kapwaiada ei koasoandi wet, eri, kadaudok en Depit kan pahn usehlahte wiewia nanmwarki. Oh irail, iangahki lapalap akan oh sapwellimarail aramas akan, pahn usehlahte pedolong nan ewen kehl kan en tehnpas wet, dake werennansapw oh oahs akan.,“Ngehi, KAUN-O, I koasoanediong kumwail en kin wiahda dahme mwahu oh pwung. Kumwail apwalih aramas me meteikan kin pitipitih. Kumwail dehr wiakauwe de kapwalihala mehn liki kan, me sepwoupwou kan, de liohdi kan; oh dehr kemehla aramas me soh dipe wasa sarawi wet.c?,KAUN-O ketin mahsanihong ie I en patohla ni tehnpesen nanmwarkien Suda, me kisehn kadaudok en Depit, oh patohwanohng nanmwarkio, sapwellime lapalap ako, oh mehn Serusalem kan, re en rong dahme KAUN-O ketin mahsaniher:b ?,KAUN-O ketin mahsanihong ie I en patohla ni tehnpesen nanmwarkien Suda, me kisehn kadaudok en Depit, oh patohwanohng nanmwarkio, sapwellime lapalap ako, oh mehn Serusalem kan, re en rong dahme KAUN-O ketin mahsaniher:#~?,Ahpw I pahn kalokeiuk pwehki omw wiewia kan. I pahn isikala tehnpesomw, oh kisinieio pahn isikala mehkoaros me kapilpene. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”Z}-, Kowe, Serusalem, ke kin mwomwohd wasa ile pohnangin wahu kan, rasehng paipalap ehu me uhda nan wasa patapat, ahpw I pahn uhwong uhk. Ke kin kahski me dene sohte me kak mahweniong uhk de kauwehla omw kehl kan.+|O, KAUN-O ketin mahsanihong ie I en patohwanohng pakair wet ong kadaudok en nanmwarki kan en Suda, me wia kadaudok en Depit: “Kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, pahn mahsanih. Kumwail tehk mwahu pwe pwuhng en kin mie rahn koaros. Kumwail apwalih aramas akan me meteikan kin pitipitih. Ma kumwail sohte pahn wia met, sapwung me kumwail wiewia pahn kahrehda ei engieng eh pahn lulda rasehng kisiniei me sohte kak kakunla.+{O, KAUN-O ketin mahsanihong ie I en patohwanohng pakair wet ong kadaudok en nanmwarki kan en Suda, me wia kadaudok en Depit: “Kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, pahn mahsanih. Kumwail tehk mwahu pwe pwuhng en kin mie rahn koaros. Kumwail apwalih aramas akan me meteikan kin pitipitih. Ma kumwail sohte pahn wia met, sapwung me kumwail wiewia pahn kahrehda ei engieng eh pahn lulda rasehng kisiniei me sohte kak kakunla. G~j~ }T||^{{ zryy$x5wyv~uu)t}ss+rJqUponmll$k-jji5hggpff/eddcbbaRa`7_u^]]i\[ZZcYXXhWVVvUTSRRwQXPOeN=MLKJJdJ4H?FJF'EDDDC8BAAK@ >>Q=<<;:,9X88 654322b1150/.--++*))(j''&%7$Z##!!U (v;jj@o; }/M# 2 r]y@yLt4a, !Re sohpeisang ie; mehndahte ei sohte tokedihsang padapadahkih irail, ahpw re sohte men rong oh ale padahk. 3, pwehki wiewia suwed kan me mehn Suda oh Serusalem wiadahr, iangahki ar nanmwarki kan oh kaun akan, ar samworo kan oh soukohp kan.2), Tohn kahnimwet kansensuwedih ie oh kahngiangihiehda sangete rahn me kahnimwet kokouda. Ngehi eri koasoanedier nan kupwurei pwe I en kamwomwala 1 , Sang ni tepin poadopoad en mehn Israel oh mehn Suda, aramas akan kin kansensuwedihkin ie oh kahngiangihkin ie arail wiewia kan.20], oh isikala. Re pahn isikala iangahki ihmw kan me kahredahr ei engieng, pwehki ar kin isik warpwohmwahu ong Paal oh kin meirongki wain ong koht teikan pohn pwelenge kan.~/u, I pahn pangalahng kahnimwet rehn nanmwarkien Papilonia, Nepukadnesar oh sapwellime karis; re pahn kalowehdi kahnimwoS., “Ngehi KAUN-O, Koht en aramas koaros. Sohte mehkot me kin apwal ong ie.#-A, KAUN-O eri mahsanihong ie,6,e, Ahpw, maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komwi me ketin koasoanehdi pwe I en pwainda mwahto mwohn sounkadehde kan, mehndahte kahnimwo eh nektehn lohdi pahn mehn Papilonia kan.”_+7, “Mehn Papilonia kan kapilpenehr kahnimwo oh mahmahweniong pwe re en kalowehdi. Mahwen, lehk lapalap, oh soumwahu pahn kahrehda kahnimwo eh pahn lohdi. Komwi mwahngih me soahng koaros me komw mahsaniher pweidahr.*, Ahpw ni arail patohdo nan sahpw wet oh sapwenikihla, re sohte kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan de momourki sapwellimomwi padahk kan; re sohte kapwaiada dahme komwi ketin koasoanehdi ong irail en kin wia. Ihme kahrehda komwi ketikihong irail nan paisuwed wet.r)], Komwi ketikihongiraillehr sahpw kaselel wet, nin duwen me komwi ketin inoukihongehr ar pahpa kahlap ako.^(5, Sang ni manaman akan oh soahng kapwuriamwei kan me kin kamasakada at imwintihti kan, komwi ketin doadoahngki sapwellimomwi manaman oh roson pwe komwi en ketikihieisang sapwellimomwi aramas en Israel kan nan Isip.'', Komwi ketin wiadahr manaman ekei kawao oh manaman kapwuriamwei kei nan Isip, oh komwi pil usehlahte wiewia manaman pwukat leledo rahnwet. Komwi wiadahr manaman pwukat nan Israel oh pil nan wehi teikan koaros; eri met, aramas koaros eseikomwilahr wasa koaros nin sampah.G&, Komwi kin ketin wiahda koasoandi kupwurokong kei oh ketin wiahda soahng kapwuriamwei kan; komwi kin ketin mahsanih mehkoaros me aramas kin wia oh kin ketin katingih nin duwen ar wiewia kan.R%, Komwi ketin kasalehiongehr aramas tohto sapwellimomwi limpoak poatopoat, ahpw komwi pil kalokehkiher aramas akan dipen ar pahpa kahlap ako. Komwi me uhdahn Koht manaman; komwi me KAUN-O, Wasa Lapalap.#$?, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komwi me ketin wiahda sampah oh lahng sang ni sapwellimomwi roson oh manaman lapalap; sohte mehkot me apwal ong komwi.”W#', Mwurin ei patohwanohngehr kisinlikou ko rehn Paruk, I ahpw kapakap, patohwan,", KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanih me ihmw kan, mwaht akan, oh mwetin wain kan pahn pweipweida sapahl nan sahpwet.”n!U, “KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin koasoanedier komwi en patohwanla kisinlikou pwukat, me sidahmpehr oh me saikinte sidahmpo, oh kihdiong nan sah pwehl ehu, pwe re en nekinekla wasao erein sounpar akan me pahn kohdo.3 a, I ahpw patohwanohng Paruk mwohrail koaros,]3, oh kihong Paruk, nein Neraia me pahpa kahlapki Mahseia. I kihong pelien kisinlikou ko mwohn Anamel oh sounkadehde ko me sainiher kisinlikoun kasapwasapwo oh mwohn ohl ako me iang wie mwomwohd nan kelen tehnpaso.D, Ngehi eri ale pelien kisinlikoun kasapwasapw me sidahmpehro-pelien kisinlikou me audaudkidahr iren kamanaman en kasapwasapw oh kosonnedpe kan, oh pelien kisinlikou me saikinte sidahmpo-%y, I ahpw sainihala oh sidahmpihedi kisinlikoun kasapwasapwo, kihong sounkadehde, oh tenekihda pohn mehn tenek mwohni ko.  , Ngehi eri pwainsang mwahto rehn Anamel oh tenekihda uwen mwohni me I kihong; eri mwahto mihmi ni uwen mwohni silper eisek isuh..U, Eri, nin duwen me KAUN-O mahsanih, Anamel ahpw patohdo rehi wasao nan kelen tehnpaso oh peki I en pwainda mwahto. Eri, I ahpw esehda me KAUN-O uhdahn mahseniong ie.]3, me Anamel, nein Sallum, rien ei pahpao ohl, pahn patohdo rehi pwe en peki I en pwainda mwaht ehu nan Anadod nan sapwen Pensamin, pwehki ei wia peneinei keieu keren oh ahneki pwung en pwainohng pein ngehi mwahto."?, KAUN-O eri mahsanihong ieJ , Sedekaia pahn wisiklahng Papilonia, oh e pahn ketiket wasao lao I pahn kupwurehda dahme pahn wiawihong. Ma e pil mahweniong mehn Papilonia, e sohte pahn pweida. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”~u, oh Nanmwarki Sedekaia sohte kak pitla. E pahn pengpengla rehn nanmwarkien Papilonia, ira pahn salpene oh mahsenpene."=, Nanmwarki Sedekaia salihiehdi wasao oh kedipahkin ie me dene I nda me KAUN-O mahsanih, “I pahn mweidohng nanmwarkien Papilonia en kalowehdi kahnimwet,yk, Ni ahnsowo karis en nanmwarkien Papilonia wie mahmahweniong Serusalem oh ngehi I wie sensel nan kelen tehnpaso.0 [, KAUN-O ahpw mahsanihong ie ni kaeisek en sounpar en mwehin Sedekaia, nanmwarkien Suda, me pil wia kaeisek waluhn sounpar en mwehin Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia.xi,(Wahwo unsek, wasa me kahlep oh kidi kan kin lekdekla ie, oh sahpw koaros pohnangin kisin piletik Kidron lellahng ni Ewen Kelen Oahs ni palimese, e pahn kasarawihong ie. Kahnimwo eri solahr pahn pwurehng kamweremwerdi de kamwomwmwomwla.”~u,'Eri, pehs me pahn wia irepen kahnimwo pahn kohla sang wasao kolahng palikapi ong dohlen Karep, oh e pahn kapil Koha.L,&KAUN-O ketin mahsanih, “Ahnsou ehu pahn kohdo me Serusalem unsek pahn kokouda sapahl pwehn wiahla ei kahnimw, sang ni Imwen Doulik Ananel ni palikapi lel ewen kehl me adaneki Ewen Kelen Keimw.U#,%Ma mehmen pahn kak sohngdi pahnlahng, oh kadierekda dahme mi pahn poahsoan en sampah, eri, ih ahnsou me KAUN-O pahn ketin soikala mehn Israel kan pwehki mehkan koaros me re wiadahr. KAUN-O, me mahmahsen.}s,$E ketin inoukihda me wehin Israel pahn mihmihte kohkohlahte. erein sapwellime koasoandi pwukat eh pahn duweduwehte.J ,#KAUN-O kin ketikihong kitail ketipin pwe en kamarainih rahn, maram oh usu kan pwe en dakedaker nipwong. E kin ketin kamwakidada madau, pwe en ngiringirisek; mware, iei KAUN-O, Wasa Lapalahpie.{ o,"Sohte emen rehrail pahn anahne padahkihong tohn eh wehi men en ese KAUN-O, pwehki koaros pahn ese ie, sang me tikitik lel me lapalap. I pahn mahkikihong diparail kan oh I solahr pahn tamanda arail sapwung kan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”L ,!Inou kapw me I pahn wiahiong mehn Israel pahn duwe met: I pahn kihdi ei kosonned nan kapehdirail kan oh ntingihediong nan mohngiongirail kan. I pahn wiahla ar Koht, oh re pahn wiahla nei aramas.B }, E sohte pahn duwehte inou en mahso me I wiahiongehr ar pahpa kahlap ako ni ei kol pehrail kan oh kahluwairaildo sang Isip. Likamwete ei pwoud irail, ahpw re sohte loalopwoatohng inowo.p Y,KAUN-O ahpw mahsanih, “Ahnsou ehu pahn kohdo me I pahn wiahda inou kapw ehu ong mehn Israel oh Suda.{ o,Ahpw mehmen me pahn kangada wahn kreip karer, pein ngih me pahn rerkihda; oh emenemen pahn mehkihla pein dipe.”!,Ni ahnsowo eh pahn leledo, aramas akan solahr pahn nda, ‘Sahm oh ihn akan kangalahr kreip karer, ahpw neirail seri kan me karerkihda.’#,Oh duwen ei wusirailda, sikeniraildi, keseirailla, oh kamwomwirailla ni keneinei, iei duwen ei pahn padokiraildi oh kauirailda ni keneinei.~u,“Ngehi, KAUN-O mahsanih: ahnsou ehu kohkohdo me I pahn kadirehkihla wehin Israel oh Suda aramas akan oh mahn akan.F,Aramas akan ahpw pahn nda, ‘I meirla oh pirida kehlail.’]3,I pahn kakehlakahda me pwangadahr kan, oh kemmedala koaros me luwetkihla ar duhpek.,Aramas akan pahn kousoanla nan Suda oh nan kahnimw kan koaros en Suda; ekei pahn wie sapwasapw, a ekei silepen mahn akan. 9,KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, ahpw mahsanih, “Ni ei pahn onehda sapahl mehn Israel kan nan sapwarail, re pahn pwurehng wia kaping wet nan wehin Suda oh nan kahnimw kan, ndinda, ‘KAUN-O en kupwuramwahwih dohl sarawien Serusalem, wasa sarawi me e kin ketiket ie.’!;,Kumwail nei aramas soaloalopwoat kan, ia erein amwail pahn peikasal? I kapikadahr mehkot kapw oh ehu soahng; me duwehte lih emen doandoare ohl emen.”-S,Padokada kilel kan oh kilelehdi ahlo; pwurehng rapahki ahl me ke kekeidwei ie. Kumwail mehn Israel kan, kumwail pwurodo, kumwail pwurodohng nan amwail kahnimw kan.X),“Israel, kowe me nei seri keieu kesempwal, seri me I keieu poakohng. Ahnsou koaros me I kin tamanda edomw, I kin loaleidkin uhk mehlel. Kupwurei kin mwekimwekidkin uhk; I pahn kin kupwurkalahngan ong uhk.U~#,Se patohwan sohpeisangkomwiher, ahpw se men mwadang patohwan pwurowei rehmwi. Mwurin omwi ketin kalokeikitehr, se itiengkihdi at nsensuwed. Se nameneklahr oh sarohdi pwehki dipat akan ni at pwulopwul.’p}Y,I kin rong mehn Israel ar ndinda nan ar nsensuwed, ‘Maing KAUN, se rasehng mahn lawalo, komwi ahpw ketin padahkihong kiht duwen at pahn peikiong komwi. Komw ketin kapwureikitewei; se ahpw pahn pwurowei, komwi me KAUN-O, at Koht.|},Mie amwail koapworopwor ong ahnsou kohkohdo; noumwail seri kan pahn pwurodohng nan ar wasa. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.X{),Kumwail tokedihsang amwail sengiseng, oh limwiasang pilen masamwail kan. I pahn katingih kumwail pwehki mehkoaros me kumwail wiahiong noumwail seri kan; re pahn pwurodo sang nan sapwen arail imwintihti kan..zU,KAUN-O ahpw mahsanih, “Ngihl ehu peipeido sang Rama, ngilen mwahiei. Resel me mwahmwahieiki nah seri kan; e sohte men nsenamwahula, pwehki nah seri kan sohralahr.y,I pahn kamedkihla samworo kan kisin tungoal me keieu mwahu, oh kaitarala anahn en nei aramas akan koaros. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”[x/, Ahnsowo peinakapw kan pahn perenda oh kahkahlek, ohl mah kan, oh pil mwahnakapw akan, pahn ngisingiski ar peren. I pahn kansenamwahwihirailla oh kawekala ar nsensuwed ong ni nsenamwahu, ar pahtou ong ni peren.w}, Re pahn kohdo oh koulki ar peren pohn Nahna Saion, re pahn pereperenki ei kisakis kan, ei werentuhke kan, ei wain, ei lehn olip, kisakis en sihpw oh kou kan. Re pahn rasehng mwetuwel me kin kelemwur mwahu; re pahn ahneki soahng koaros me re anahne.Vv%, Ngehi me kamaiauadahr mehn Israel ko, oh kapitirailla sang wehi kehlail ehu.u, KAUN-O ahpw mahsanih, “Kumwail tohn wehi kan, kumwail rong ie, oh lohkihong deke doh kan ei mahsen kan. Ngehi me kasarepeseng mehn Israel kan, oh I pil pahn kapokoneirailpene, oh sinsile irail duwehte silepen sihpw men eh kin sinsile nah pelin sihpw.utc, Nei aramas akan pahn pwurodo wie sengiseng, wie kapakap ni ei kasapahliraildo. I pahn kahluwairaildohng ni piletik kan, nanial patapat me sohte emen pahn dipekelekel ie. Pwe I rasehng sahm emen ong Israel, oh Epraim iei nei mesenih.”isK,I pahn kahreiraildo sang ni paliepeng, oh kapokoneirailpene sang ni imwin sampah. Me maskun oh me nehtuk kan pil pahn iang irail kohdo, pil me liseian kan oh me pahn nektehn neitik kan. Re pahn kohpene wia wehi lapalap ehu.qr[,KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail pereperen kokoulki Israel, wehi me keieu lapalap nanpwungen wehi kan koaros. Kumwail koulki amwail koulen kaping; ‘KAUN-O ketin doarelahr sapwellime kan, e ketin kapitalahr koaros me luhwehdi.’$qA,Ei, ahnsou ehu pahn kohdo me silepe kan pahn likwerlahng pohn dohlen Epraim, ‘Nna, kumwail kohdo! Kitail patohdalahng Saion, rehn KAUN-O, atail Koht.”(pI,Kumwail pahn pwurehng koadoahkihada amwail mwetuwel en wain kan ni keilen dohlen Sameria, oh irail me pahn koadoahkihada mwetin wain pwukat pahn kang wah kan.|oq,I pahn pil pwurehng oneikumwailda. Kumwail pil pahn pwurehng ale noumwail keseng kan oh kahkahlengki amwail peren.(nI,I kasalehiong irail pein ngehi sang wasa doh. Mehn Israel kan, I poakohng kumwail ahnsou koaros, ihme I pahn kadakadaurkihte ei limpoak poatopoat ong kumwail.m,I kasalehiongirailehr me pitsang mehla nan sapwtehno ei kalahngan. Ahnsou me mehn Israel ko raparapahki ar wasahn kommoal,l !,KAUN-O ahpw mahsanih, “Ahnsou ehu pahn kohdo me I pahn wiahla Koht en kadaudok koaros en Israel, oh irail koaros pahn wiahla nei aramas."k=,Sapwellimen KAUN-O engieng iei melimel ehu, tumwenieng kehlail ehu me pahn ipido pohn moangen me suwed kan. Tumwenieng wet sohte pahn tokedi lao e ketin kapwaiada mehkoaros me e kupwurki en wia. Sapwellime aramas akan pahn dehdehkihla mehlel irair wet ni ahnsou kan me pahn kohdo."j=,Sapwellimen KAUN-O engieng iei melimel ehu, tumwenieng kehlail ehu me pahn ipido pohn moangen me suwed kan. Tumwenieng wet sohte pahn tokedi lao e ketin kapwaiada mehkoaros me e kupwurki en wia. Sapwellime aramas akan pahn dehdehkihla mehlel irair wet ni ahnsou kan me pahn kohdo.i+,Arail kaun pahn kohdahsangete nan pein arail wehi, arail soupeidi sang nan pein ar aramas akan. E pahn patohdo rehi ni ei pahn malipe, pwe ihs me eimah oh kak patohdo ni ei sohte malipe? Re pahn wiahla nei aramas, oh I pahn wiahla ar Koht. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”h+,Arail kaun pahn kohdahsangete nan pein arail wehi, arail soupeidi sang nan pein ar aramas akan. E pahn patohdo rehi ni ei pahn malipe, pwe ihs me eimah oh kak patohdo ni ei sohte malipe? Re pahn wiahla nei aramas, oh I pahn wiahla ar Koht. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”g,I pahn onehda sapahl en wehio manaman en mahs ako oh kauwada pwe en pwurehng tengeteng; I pahn kaloke irail koaros me kahpwalihirailla.0fY,Aramas akan me mi wasao pahn koulki koulen kaping; re pahn ngisingiski arail peren. Sang nan ei kupwurammwahu, re pahn ngederla; ei kupwuramwahu pahn kawauwihirailla.Oe,KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn kapwurelahng nei aramas akan nan sapwarail, oh kupwurkalahngan ong peneinei koaros; Serusalem pahn onohnda sapahl, oh tehnpas en nanmwarkio pahn pil onohnda sapahl.Od,I pahn pwurehng kamwahwihkumwailla; I pahn kamwahwihala amwail ohla kan, mehnda ma amwail imwintihti kan pahn nda, ‘Saion lekdeklahr; solahr emen me katapaniki.’ Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.” c,Ahpw met, I pahn kadallehla irail koaros me kadalleikumwaillahr, oh amwail imwintihti koaros pahn wisiksang nin duwen aramas selidi kei. Koaros me kahpwalihkumwailla pahn pil mihla nan apwal, oh koaros me kulihasang amwail kepwe pahn pil kulsang ar kepwe kan.Ib ,Kumwail dehr pwurehng kaulimki amwail ohla kan; sohte mehkot kak kamwawahwihala. I kalokei kumwail nin duwe met pwehki dipamwail kan me nohn ngeder, oh amwail wiewia suwed kan me laud mehlel.kaO,Amwail mwohnlimpoak koaros manokeikumwaillahr; re solahr poakepoakei kumwail. I mahweniong kumwail duwehte imwintihti men; amwail kalokolok me uk pwehki dipamwail kan me nohn ngeder, oh amwail wiewia suwed kan me laud mehlel.}`s, Sohte mehmen me kak apwalih kumwail, sohte wini ong amwail kens kan, sohte koapworopworpen kamwahu ehu ong kumwail._y, KAUN-O ahpw mahsanihong sapwellime aramas akan, “Amwail ohla kan sohte kak mwahula, amwail kens kan sohte kak mohdi.2^], I pahn ketido rehmwail oh doareikumwailla. I pahn kamwomwala wehi kan koaros me I kamwarangkumwaillahng ie, ahpw I sohte pahn kamwomwkumwailla; I sohte pahn mweidohng kumwail en kohkola sohte ale kalokolok; ahpw ni ei pahn kalokei kumwail, I pahn kin wia ni pwung. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”9]k, “Kumwail nei aramas akan, kumwail dehr masak; kumwail mehn Israel kan, kumwail dehr masepwehkada. I pahn doareikumwailsang nan sahpw dohwo, sang nan sahpw me kumwail sensel ie. Kumwail pahn pwurodo nan uhdakamwail oh momour ni popohl; kumwail pahn saledek sang apwal, oh sohte me pahn kamasangkumwail.w\g, Ahpw, re pahn papah ie, KAUN-O, ar Koht, oh papah emen kadaudok en Depit, me I pahn kasapwilada en nanmwarki.a[;,KAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw ketin mahsanih, “Ni rahno eh pahn leledo, I pahn kauwehla mehn wisik me salihpenehr tepinwararail kan oh ketikihsang selmete me salihirailpene, oh re solahr pahn wia lidun mehn liki kan.Z,Rahn kamasepwehk ehu kohkohdo; saikinte rahn ehu me duwehte rahno-% ahnsoun apwal ong nei aramas akan, ahpw re pahn pitla.”UY#,Uhdi oh medemedewe! Kakete ohl emen en naitikihada seri men? Dahme I kilikilangki ohl koaros wie kolokolki kapehdirail kan, likamwete lih emen me medek en neitik lelehr? Dahme aramas koaros poh reireiki?wXg,“I rongehr ngilen weriwer en masepwehk kowahlap ehu, weriwer en masepwehk, ahpw kaidehn werwer en meleilei.6Wg,KAUN-O ketin mahsanihong mehn Israel oh Suda,xVi,pwehki ahnsou ehu kohkohdo me I pahn onehda sapahl nei aramas akan, iei mehn Suda oh Israel. I pahn kapwureiraildo nan sahpwo me I ketikihongehr ar pahpa kahlap ako, oh re pahn pwurehng wiahkihla sapwarail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”_U7,ketin mahsanihong ie, “Ntingihedi nan ehu pwuhk soahng koaros me I mahsanihong uhk,T ;,KAUN-O, Koht en Israel,pSY, I en kadarala pakair wet duwen Semaia ong me sensel koaros nan Papilon: “Ngehi, KAUN-O, pahn kaloke Semaia oh kadaudoke koaros. Kaidehk ngehi me kadarowei, ahpw e kin koasoiong kumwail duwehte me ih sohkohp men, oh e kin kahrehiong amwail kin kamehlele eh koasoi likamw akan. Sohte kadaudoke men pahn mihmi nanpwungamwail. E sohte pahn momour pwehn kilang soahng mwahu kan me I pahn wiahiong nei aramas akan, pwehki eh ndaiong irail en kahngohdiong ie. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”pRY,I en kadarala pakair wet duwen Semaia ong me sensel koaros nan Papilon: “Ngehi, KAUN-O, pahn kaloke Semaia oh kadaudoke koaros. Kaidehk ngehi me kadarowei, ahpw e kin koasoiong kumwail duwehte me ih sohkohp men, oh e kin kahrehiong amwail kin kamehlele eh koasoi likamw akan. Sohte kadaudoke men pahn mihmi nanpwungamwail. E sohte pahn momour pwehn kilang soahng mwahu kan me I pahn wiahiong nei aramas akan, pwehki eh ndaiong irail en kahngohdiong ie. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”,QS,oh mwuri KAUN-O ahpw mahsanihong ie/PY,Sepanaia eri wadekohng ie kisinlikowo,~Ou,E uhdahn pahn katoktokdi pwehki eh ndaiong aramas akan nan Papilonia me re pahn wiewia aramas selidi kei wasao ahnsou reirei oh dene re en kauwada imwarail kan, soandihla, koadoahkihada ar mwetuwel kan, oh tungutungoale wahn ar mwetuwel kan.”Ny,Dahme komw sohte wiahkihong soahng wet Seremaia mehn Anadod, me kin koasoakoasoiong aramas akan nin duwen soukohp men?qM[,“KAUN-O ketin wiahkinkomwihla samworo men wiliandi Sehoiada oh ahnsou wet komw wialahr soumas emen nan Tehnpas Sarawio. Iei omwi pwukoa en tehk aramas iahk koaros me kosekose me ih soukohp men, eri, selmete en salihedi tepinwere.#L?,KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketikihong ie mahsen ehu ong Semaia mehn Nehelam, me kadaralahr kisinlikou kis ni pein mware ong aramas en Serusalem kan oh ong samworo Sepanaia nein Maaseaia oh pil ong samworo teikan koaros. Nan kisinlikou kiset Semaia ntingkilahng Sepanaia:#K?,KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketikihong ie mahsen ehu ong Semaia mehn Nehelam, me kadaralahr kisinlikou kis ni pein mware ong aramas en Serusalem kan oh ong samworo Sepanaia nein Maaseaia oh pil ong samworo teikan koaros. Nan kisinlikou kiset Semaia ntingkilahng Sepanaia:J#,Met iei pahn imwilahn ara mour pwehki ara wiadahr dihp suwed ong KAUN-O-ira wiadahr dipen kamwahl oh lokaia likamw kei ni mwaren KAUN-O. Met uhwong kupwuren KAUN-O; e mwahngih dahme ira wiadahr, oh pein ih me wia sounkadehdepen wiewia pwukat. KAUN-O, me mahmahsen.”TI!,Ahnsou me aramas akan me kalipilipalahng Papilonia pahn kin keriahla emen, re kin nda, ‘KAUN-O en ketin wiahiong uhk dahme e ketin wiahiong Sedekaia oh Eihap, me nanmwarkio isikala ni ara momourte!’H-,“KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanih duwen Eihap nein Kolaia oh Sedekaia nein Maaseaia, me pitipitih kumwail ni mware. E mahsanih me e pahn ketikihong ira pahn manaman en Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, me pahn ketin kemeirahla mwohn masamwail kan.nGU,Ahpw kumwail koaros me I kalipelahng Papilonia, kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, ketin mahsanih.’F7,Met pahn wiawihong irail pwehki ar sohte kapwaiada mahsen me I ketikihong ei ladu soukohp kan pwe re en padahkihong irail. Re soikala sohte men rong.HE ,I pahn pwakihkin irail mahwen, lehk lapalap oh soumwahu, oh wehi koaros en sampah pahn masakada kowahlap dahme re pahn udiahl. Wasa koaros me I kamwarakirailseli ie, aramas akan pahn pwuriamweikihla kowahlap oh masakada soahng wet me wiawihong irail. Aramas akan pahn kouruhrkin irail oh wiahki adarail kan mehn keria.>Du,KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, ‘I pahn ketikidohng irail mahwen, lehk lapalap, soumwahu, oh I pahn wiahkin irail duwehte wahn pik me matalahr douluhl me sohte emen kak tungoale.TC!,Kumwail rong dahme KAUN-O ketin mahsanih duwen nanmwarki me kaunda wehi me Depit kaundahr oh duwen aramas en kahnimwet, iei kisehmwail kan me sohte iang kumwail kalipilipala nin duwen aramas selidi kei.SB,“Kumwail ndinda me KAUN-O ketikihong kumwail soukohp kei nan Papilonia.A),Ei, I mahsanih me kumwail pahn diar ie oh I pahn kapwureikumwaillahng nan uhdakamwail. I pahn kapokoneikumwailpene sang nan wehi koaros me I kamwarangkumwailseli ie, I ahpw pahn kapwureikumwaillahng nan sahpw me kumwail kalipilipasang ie. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.’z@m, Kumwail pahn rapahkin ie, oh kumwail pahn diar ie, pwe kumwail pahn rapahkin ie sang nan kapehdamwail kan unsek._?7, Kumwail eri pahn likwerih ie. Kumwail pahn kapakap ong ie, a I pahn karongei kumwail.3>_, Ngehite me mwahngih koasoandi kan ong kumwail, koasoandien kapaikumwailda, ahpw kaidehn en kahpwalihkumwailla, koasoandi kan en ahnsou kohkohdo kan me kumwail kasikasik.[=/, “KAUN-O ketin mahsanih, ‘Ni ahnsou me sounpar isihsek en amwail mihmi Papilonia pahn imwisekla, I pahn kasalehiong kumwail audepen kupwurei oh I pahn kapwaiada ei inou en kapwureikumwaildo nan uhdakamwail.d<A, Pwe re pitipitih kumwail ni mwarei. I sohte kadarirailwei. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.’;,Ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, kehkehlingkihong kumwail en dehr kin mweidohng soukohp me kin iang mihmi rehmwail en pitih kumwail de pil soangen aramas teikan me kin kahski me dene re kak kohpada audepen ahnsou kan me pahn kohdo. Kumwail dehr rong ar auraman kan.<:q,Kumwail doadoahk ong ni kamwahupen kahnimw kan wasa me I waikumwaillahng ie nin duwen aramas selidi kei. Kumwail kapakapkin irail pwe ma re paiamwahu, kumwail pahn pil paiamwahu.B9},Kumwail pwopwoudida oh nainekihda seri. Mwuhr kumwail mweidohng noumwail seri kan en pil pwopwoudida, pwe re en pil nainekihda seri. Kumwail pahn kaparaparala, ahpw kaidehn malaulaula.r8],‘Kumwail kauwada imwamwail oh soandihla loale. Kumwail wiahda amwail mwetuwel kan oh tungoale wah kan.>7u,“KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanihong irail koaros me e ketin kupwurki Nepukadnesar en ketikinirailla nin duwen me selidi kei sang Serusalem kolahng Papilonia:N6,I ahpw patohwanohng kisinlikowo rehn Elasah nein Sapan oh Kemaraia nein Ilkaia, me Sedekaia, nanmwarkien Suda, ketin poaronelahng rehn Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia. Iet audepen kisinlikowo:=5s,I ntingihadahr mwurin Nanmwarki Sehoiakin, eh nohno, lapalap akan en tehnpaso, kaunen Suda oh Serusalem kan, tohndoadoahk saman kan oh tohndoadoahk koahiek kan, ar kalipilipalahr.J4 ,I wiadahr kisinlikou kis oh kadaralahng samworo kan, soukohp kan, kaunen aramas akan oh pil ong koaros me Nepukadnesar ketin kalipelahr nin duwen me selidi kei sang Serusalem kolahng Papilonia.H3 ,Oh Ananaia ahpw mehla ni keisuhn sounpwong en nan sounparohte.?2w,Eri, pein KAUN-O mahsanih me e pahn ketikihsang komwi nin sampah. Mwohn sounparet eh pahn imwisekla, ke pahn mehla pwehki omwi patohwanohngehr aramas akan en kahngohdiong KAUN-O.”51c,Ngehi eri patohwanohng Ananaia met oh pil usehla patohwan, “Rong Ananaia! KAUN-O sohte ketin kadarkomwihdo, komwi ahpw kahrehiongehr aramas en kamehlele omwi kokohp kan.0 ,KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanih me e pahn ketikihong mehn wisik ong wehi pwukat koaros oh re pahn uhpah Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia. KAUN-O ketin mahsanih me e pil pahn kupwurehda pwe mahn lawalo kan en uhpah Nepukadnesar.”/7, I en patohla oh patohwanohng Ananaia: “KAUN-O mahsanih me mweinele ke kak kauwehla mehn wisik tuhke, ahpw e pahn ketin wiliankihdi mehn wisik mete.:.o, Ahnsou kis mwurin met, KAUN-O ahpw mahsanihong ie-, e ahpw patohwan mwohn aramas ako koaros, “KAUN-O ketin mahsanih me met iei duwen e pahn ketin kauwehla mehn wisik me Nanmwarki Nepukadnesar ketikihongehr ni tepinweren wehi kan koaros; oh e pahn ketin wia met mwurin sounpar riau.” Ngehi eri mwesel kohkohla.X,), Mwuhr Ananaia ahpw adihasang mehn wisik me mihmi ni tepinwereiet, oh kauwehla,+!, Ahpw soukohp men me kin kohpada popohl uhdahn pahn wia soukohp mehlel men me KAUN-O ketin kadarodo, ma eh kokohp kan kin pweida mehlel.”#*?,Soukohp kan me wiadahr kokohp kei mahs, mwohn ata ahnsou, re kohpadahr me mahwen, lehk lapalap, oh soumwahu pahn lelohng wehi tohto oh wehi lapalap akan.J) ,Ahpw rong mahs dahme I pahn patohwanohng komwi oh aramas pwukat.({,“Kaselel! I koapworopworki me KAUN-O pahn ketin kapwaiada. I koapworopworki mehlel me e pahn ketin kapwaiada omwi kokohp oh pahn ketin kapwurehdohsang Papilonia dipwisou kesempwal koaros oh aramas koaros me wisiklahr nin duwen aramas selidi kei.m'S,I ahpw patohwanohng Ananaia mwohn samworo kan oh aramas koaros me kesikesihnen nan Tehnpas Sarawio,]&3,I pahn pil kapwurehdo nanmwarkien Suda, Sehoiakin nein Sehoiakim, iangahki aramas koaros en Suda me kalipilipalahr Papilonia. Ei, I pahn kauwehla manaman en nanmwarkien Papilonia. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”%-,Mwurin sounpar riau I pahn kapwuredohng wasaht dipwisou kesempwal koaros en Tehnpas Sarawio, me Nanmwarki Nepukadnesar ketikilahngehr Papilonia.s$_,me KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanih, “I kauwelahr manaman en nanmwarkien Papilonia.r# _,Nan sounparohte, ni kalimaun sounpwong en kapahieun sounpar en mwehin Nanmwarki Sedekaia, Ananaia nein Asur, soukohp men sang nan kahnimw Kipeon, ahpw koasoiong ie nan Tehnpas Sarawio. E patohwanohng ie mwohn samworo ko oh aramas akoK",Re pahn wisiklahng Papilonia oh pahn mihmi wasao lao lel ahnsou me I pahn pwurehng sohpeiong irail. Eri, I ahpw pahn kapwureiraildo oh koasoaneiraildiong wasaht. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”4!a,“Kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanih, me pid dipwisou ko me luhwehdi nan Tehnpas Sarawio oh nan tehnpesen nanmwarkio nan Serusalem:x i,Ni ahnsou me Nanmwarki Nepukadnesar ketikilahng Papilonia nanwarkien Suda, Sehoiakin nein Sehoiakim, oh kaun akan en Suda oh Serusalem, e sohte ketikihda uhr ko, dehngk pronso, kuruma ko, oh pil ekei dipwisou kesempwal en Tehnpas Sarawio.xi,Ni ahnsou me Nanmwarki Nepukadnesar ketikilahng Papilonia nanwarkien Suda, Sehoiakin nein Sehoiakim, oh kaun akan en Suda oh Serusalem, e sohte ketikihda uhr ko, dehngk pronso, kuruma ko, oh pil ekei dipwisou kesempwal en Tehnpas Sarawio.w,Ma iei irail uhdahn soukohp kei oh ma re weuwa ei mahsen, eri, re en peki rehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, I en dehr mweidohng dipwisou kesempwal kan me luhwehdi nan Tehnpas Sarawio oh me mihmi nan tehnpesen nanmwarki en iang wisiklahng Papilonia.”%C,Kumwail dehr rong irail! Kumwail uhpahiong nanmwarkien Papilonia, kumwail ahpw pahn mourla! Ia kahrepen kahnimwet en wiahla koasoakoasoak en mohn ihmw kei?pY,Ngehi eri patohwanohng samworo kan oh aramas akan me KAUN-O ketin mahsanih: “Kumwail dehr rong soukohp kan me patohwan me dipwisou kesempwal kan en Tehnpas Sarawio pahn nektehn kapwurupwurdohsang Papilonia. Re pitipitih kumwail.\1,Pein KAUN-O mahsanih me kaidehn ih me kadariraildo oh re pitipitihiuk ni mware. Ihme, e pahn ketin kasarehkinkumwailla, oh mweidohng kumwail en kamakamala, komwi oh soukohp kan me wie kokohp likamw ni mware.”lQ,Komw dehr karonge soukohp kan me kin patohwanohng komwi en dehr uhpahiong. Re wie pitipitih komwi.]3, Ia kahrepen komwi oh sapwellimomwi aramas akan pahn mehkihla mahwen de mehkihla lehk lapalap oh soumwahu? Ih met me KAUN-O ketin mahsanih me pahn wiawihong wehi ehu me sohte pahn uhpahiong nanmwarkien Papilonia.'G, I pil patohwanohng soahngohte Sedekaia, nanmwarkien Suda, “Komw uhpahiong nanmwarkien Papilonia, papah ih oh sapwellime aramas akan, komw ahpw pahn mourla.<q, Ahpw ma wehi ehu pahn uhpahiong nanmwarkien Papilonia oh papah, eri, I pahn mweidohng en mihmihte nan uhdake, wiewie mwetuwel oh koukousoan wasao. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”, Re pitipitih kumwail oh pahn kahrehiong amwail pahn pekederlahsang nan uhdakamwail. I pahn kasareikumwailla, oh kumwail pahn mwomwla.ve, Kumwail dehr rong amwail soukohp de mehmen me kin kose me dene e kak kohpada dahme pahn pweida ni ahnsou kohkohdo kan, sang ni auraman de kapwour eni de akmanaman. Irail koaros kin nda me kumwail en dehr uhpahiong nanmwarkien Papilonia.7g,“Ahpw ma wehi ehu de sahpw ehu sohte pahn uhpahiong, eri, I pahn kalokehki wehio mahwen, lehk lapalap, oh soumwahu lao I pahn mweidohng Nepukadnesar en kamwomwala douluhl.jM,Wehi koaros pahn uhpah, oh pil uhpah sapwellime pwutak oh nein sapwellime pwutak lao lel ahnsowo eh pahn leledo me pein sapwellime wehi pahn ohla. Sapwellime wehi ahpw pahn uhd uhpah wehi laud akan oh nanmwarki lapalap akan.*M,Iei ngehi me koasoanehdi wehi pwukat koaros pahn manaman en ei ladu, Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, oh I koasoanehdi pwe mahn lawalo kan en pil kin uhpah.-,“Sang ni ei roson lapalap oh kehl I kapikadahr sampah, aramas, oh mahn koaros me mihmi nin sampah, oh I kin ketikihong mehmen me I kin pilada.%,KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanihong ie I en koasoaneiraildiong re en patohwanohng ar nanmwarki kan me KAUN-O ketin mahsaniher:_7,KAUN-O eri mahsanihong ie I en kadarala ehu pakair ong nanmwarki kan en Edom, Mohap, Ammon, Dair, oh Saidon; pakair wet en kohieng weliepen nanmwarki ko me patodohng Serusalem pwe re en tuhwong Nanmwarki Sedekaia.iK,I en wiahda ehu mehn wisik me wiawihkihda kilin kou oh tuhke lohpwu oh kidahng ni tepinwereiet.d  C,Mwurinte nein Sosaia pwutak Sedekaia eh wiahla nanmwarkien Suda, KAUN-O ahpw mahsanihong ie  ,Eri, pwehki ei alehdi sawas sang rehn Ahikam, nein Sapan, me kahrehda eh sohte pengielahng rehn aramas ako oh sohte kamakamala.0 Y,pwe re en salihedi Uraia oh kapwuredohng rehn Sehoiakim. Nanmwarkio eri koasoanehdi pwe en kamakamala oh kahlepe en lekdekiong nan wasahn seridien aramas mwahl akan.)] 3,A Nanmwarki Sehoiakim ahpw ketin kadaralahng Isip Elnadan, nein Akpor, oh ohl ekei,X ),Eri, ni nanmwarki Sehoiakim oh sapwellime sounpei kan oh kaun akan ar karongehda audepen en Uraia kokohp ko, nanmwarkio ahpw kupwurehda en kemehla. Ni Uraia eh rongada met, e masepwehkadahte sopolahng Isip.4a,(Pil mie ohl emen mware Uraia, nein Semaia, mehn kahnimw Searim, me pil kin padahk ni mwaren KAUN-O. E pil kohpada soahngohte me Seremaia kohpadahr me uhwong kahnimw wet. s~_}y||u{{zzy!ww6vv u^t{sssrpornmUll>kkQjjjihAhgYfedccObaar``|`_r_^^]>\[%YXW@VUTTSS2RQPOO'N\MLKKJ$HHG EEMDCBBcA@??>=-<;;!:@998|77655z44322)10/.--,{++o***)(('&&%[$$F#"P!  *eL GK \ g [IJ6! Ob,'Nindokon ei wie sensel nan kelen tehnpaso, KAUN-O ahpw mahsanihong ieiaK,'ahpw weiehsang nan kelen tehnpaso. Irail eri kihong Kedalaia en apwalih ie. Kedalaia nein Ahikam, oh Ahikam nein Sapan. E pahn tehk pwe I en onepek mwahu lao I lellahng ni imweio. Ngehi eri saledekla mihmi rehn aramas akan.`,' Eri, Nepusaradan, iangahki lapalap akan me iei, Nepusaspan oh Nerkal Sareser, oh pil sapwellimen nanmwarkien Papilonia lapalap teikan,|_q,' “Kohwei rapahki Seremaia oh apwalih mwahu. Kaleke ke wiahiong mehkot suwed, ahpw kapwaiada dahme e inengieng.”j^M,' Nanmwarki Nepukadnesar ahpw mahsanihong Nepusaradan, kaunen sounpei ko, en wiahda koasoandi wet:],' E ahpw pwilikihdi nan Suda me keieu semwehmwe kan, me sohte sapwarail, oh kihong irail arail mwetin wain oh mwetuwel kei. \9,' Mwuhr, Nepusaradan, kaunen sounpei ko, ahpw selihedi aramas me luhwehdi kan nan kahnimwo oh walahng Papilonia, iangahki irail kan me repen mourla reh.v[e,'Ni ahnsowo mehn Papilonia kan isihsikala tehnpaso oh imwen aramas akan oh karangkehdi kehl kan en Serusalem. Z ,'Mwurin mwo, e ahpw koasoanehdi pwe pwoaren silangin Sedekaia en kepitipitsang oh kohieng nan selipe pwe en wisiklahng Papilonia.Yy,'E ahpw kemehla sapwellimen Sedekaia pwutak ko nan Ripla mwohn silangin Sedekaia, oh e pil kemehla lapalap ako en Suda.zXm,'Ahpw karis en Papilonia ko pwakihirailla oh koledi Sedekaia nan patapat me mi limwahn Seriko. Irail eri walahng rehn Nanmwarki Nepukadnesar, me ketiket nan kahnimw en Ripla nan sapwen Amad, oh Nepukadnesar ahpw koasoanehdi dahme pahn wiawi. W,'Ni ahnsou me Nanmwarki Sedekaia oh sapwellime sounpei ko mahsanihadahr dahme wiewiawi, re ahpw song en tangasang nan kahnimwo nipwong. Re ahpw tang nan ahl en mwetuwel en nanmwarki, kolahng ni ewen kehl me kadokepene kehl riauo, oh tangalahng ni Wahun Sordan.V,'(Ahnsou me Serusalem lohdier, sapwellimen nanmwarkien Papilonia lapalap koaros ahpw ketido oh ketidiong ni ewen kehl me adaneki Ewen Kelen Nanwerenge, eri, iet irail kan: Nerkal Sareser, Samkar Nepo, Sarsekim, oh pil emen me pil adaneki Nerkal Sareser.){Uo,'Ni kaduwaun rahn en kapahieun sounpwong en kaeisek ehun sounpar en mwehin Sedekaia, kelen kahnimwo ahpw rengkidi.ET ,'Ni kaeisek en sounpwong en kaduwaun sounpar en mwehin Sedekaia, nanmwarkien Suda, Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, ahpw ketido iangahki sapwellime karis koaros oh mahweniong Serusalem.GS,&Ngehi eri mihmihte nan kehlo lao lel rahn me Serusalem lohdi.bR=,&Eri, lapalap koaros ahpw pwarodo rehi. Re idek rehi mehkoaros, a I sapengkin irail duwehte me nanmwarki mahsanihong ie I en sapengki. Eri, re ahpw sohte kak wia mehkot, pwehki sohte emen rehrail rongada at koasoi ko.vQe,&Ke pahn ndaiong irail me ke ale pekipek rehi I en dehr kadaruhkalahng nan imwetengo pwe ke pahn mehla ie.”3P_,&Ma lapalap akan pahn esehda ata koasoi, re uhdahn pahn idek rehmw audepen koasoi wet. Re pahn inoukihong uhk me re sohte pahn kemeiukala, ma ke pahn kasalehda mehkoaros.{Oo,&Sedekaia ahpw sapeng, mahsanih, “Ke dehpa mweseiseikihong emen ata koasoi, pwe iei me ke pahn pitkihsang mehla.zNm,&I ahpw pil patohwanohng, “Noumwail lih akan oh seri kan koaros pahn pakahrlahng rehn mehn Papilonia kan, oh komwi sohte pahn kak pitla. Komwi pahn selidi oh pakahrlahng rehn nanmwarkien Papilonia oh kahnimw wet pahn lulda, wiahla pehs.”AM{,&A iet! Lih koaros me luwehdi nan tehnpesen nanmwarkien Suda, re pakapakahr kolahng rehn lapalap en nanmwarkien Papilonia kan. Komw karonge dahme re ndinda kohla: ‘Kompoakepahn nanmwarkio kan pitihdier, re kaweidsuwedihalahr. A met, ni aluweluwe kan eh suhrlahr nan pwelmatak, re ahpw uhdahte tangasang.’ ”oLW,&Pwe KAUN-O me ketin kasalehiongieier nan kaudiahl ehu dahme pahn pweida ma komw sohte pahn peki mahk.wKg,&I ahpw patohwan, “Komw sohte pahn pengpengla rehrail. I patohwan peki rehmwi, maing, komwi en ketin kapwaiada mahsen en KAUN-O duwen me I patopatohwanohng komwi; mehkoaros ahpw pahn pweida mwahu rehmwi, oh omwi mour pahn poadoandoarla.TJ!,&A Nanmwarki Sedekaia ketin sapeng, mahsanih, “I masak mehlel mehn Suhs ako me tangasang kitail oh mihla rehn mehn Papilonia kan. I perki I de pengpenglahng rehrail, re ahpw pahn kaloke ie kowahlap.”I,&A ma komw sohte pahn peki mahk, eri, kahnimw wet pahn kohieng mehn Papilonia kan, me pahn isikala, oh komw sohte pahn pitsang irail.”H,&Ngehi eri patohwanohng Sedekaia me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht en Israel, ketin mahsanih, “Ma komw pahn peki mahk rehn lapalap akan en nanmwarkien Papilonia, komw pahn kapitala omwi mour, oh kahnimw wet sohte pahn lulda. Komwi oh omwi peneinei pahn momourte.RG,&Nanmwarki Sedekaia eri ketin inoukihong ie ni rir, mahsanih, “Ni mwaren Koht ieias, me ketikidohng kitail mour, I sohte pahn kemeiukala, I sohte pil pahn panguhkala rehn aramas me men kemeiukala.”%FC,&Ngehi eri sapeng, patohwan, “Ma I pahn pato mehlel ong komwi, a komw pahn ketin kemeiehla; a ma I pahn kaweid komwi, komw sohte pahn ketin kupwurohki.”6Ee,&Nanmwarki ahpw malipeiehdo ni kesiluhn wenihmwen Tehnpas Sarawio. E ahpw mahsanihong ie, “I pahn wiahiong komwi peidek ehu, oh I sohte men komwi en ekihsang ie mehkot.”ZD-,& oh irail ahpw apihiehda sang nan pwoahro. Mwurin met, I ahpw mihmihte nan kehlo.vCe,& Ih eri ndaiong ie I en kihong likou mering ko pahn pehi kat, pwe sahlo dehr kauweiehla. Ngehi eri kapwaiada,!B;,& Epedmelek oh ohl ako ahpw patohla wasahn nahk dipwisou en tehnpaso oh ale pelien likou mering kei me e kihong ni sahl oh kadardilahng rehi nan pwoahro.A,& Nanmwarkio eri mahsanihong Epedmelek en kahrehda ohl silimen me mi wasao oh re en kohla apihiedahsang nan pwoahro, pwe I en dehr mehla.;@o,& “Maing, Wasa Lapalap, me sapwung dahme aramas pwukat wiadahr. Re kesediong Seremaia nan pwoahro, wasa e pahn duhpekla ie oh mehla. Pwe solahr kisin tungoal nan kahnimw wet.”@?{,&Epedmelek eri patohla wasao oh patohwanohng nanmwarkio,P>,&A Epedmelek, mehn Sudan men, me lekwusol, e kin doadoahk nan tehnpesen nanmwarkio, ahpw rongada duwen ar keseiehdi nan pwoahro. Ni ahnsowo, nanmwarkio ketiket ni Ewen Kelen Pensamin, wiewia kopwung.1=[,&Irail eri koliehdi oh apihiehdi nan en sapwellime pwutak, Malkaia pwoahr ehu, me mi nan kelen tehnpaso. Sohte pihl nan pwoahro, ihte pwelmatak, ngehi eri suhrla loale.|<q,&Nanmwarki Sedekaia eri mahsanih, “Eri, me mwahu! Kumwail wiahiong nsenamwail; I sohte kak iredihsang kumwail.”P;,&Lapalap ako eri patohwanohng nanmwarkio, “Ohl menet konehng en kamakamala. Pwehki soangen mahsen pwukat, e kahrehiong sounpeien kahnimw wet ar nan kapehd tikitiklahr, oh e pil wiewiahiong aramas koaros me luwehdi nan kahnimw wet soahngohte. Ohl menet sohte nsenohki kamwahupen aramas akan, pwe kauparailte me e inengieng.” : ,&I pil padahkihong irail me KAUN-O pil ketin mahsanih, “I pahn kihong kahnimw wet karis en Papilonia, oh re pahn kalowehdi.” 9 ,&dahme KAUN-O ketin mahsaniher: “Mehmen me pahn mihmihte nan kahnimw wet pahn mehla nan mahwen, de pahn mehkihla lehk lapalap de soumwahu. Ahpw mehmen me pahn tangala rehn mehn Papilonia kan sohte pahn mehla; e ahpw pahn pitla oh sohte pahn kamakamala.”68 g,&Sepataia, nein Mattan, Kedalaia, nein Pasuhr, Seukal, nein Selemaia, oh Pasuhr, nein Malkaia, irail ahpw rongada dahme I kin padahkihong aramas akan. I kin padahkihong irail^75,%Nanmwarki Sedekaia eri mahsanih pwe I en ritidiong nan kelen tehnpaso. Ngehi eri kin mihmi wasao, oh kin tungutoangoale lopwen en pilawa ehu rahn koaros sang ni imwen wie pilawa kan lao sohla pilawa nan kahnimwo.6,%I patohwan peki pahn kupwuromwi, maing, komwi en karonge ie oh kupwure ei pekipek. Komw kupwurkalahngan oh dehr ketin kapwureielahng nan imweteng ni imwen Sonadan, sapwellimomwi sounntingo. Pwe ma I pahn patohwan pwurala wasao, I uhdahn pahn mehla.”5,%Dahme wiawihong sapwellimomwi soukohp ako me kohpadahng komwi me nanmwarkien Papilonia sohte pahn mahweniong komwi de wehiet??4w,%I ahpw pil kalelapak reh, patohwan, “Soangen sapwung da me I wiahiong komwi, de ong sapwellimomwi lapalap akan, de ong aramas akan, me kahrehda kumwail ketikinielong nan imweteng?-3S,%Nanmwarki Sedekaia eri poaronlahng ie I en patolahng reh ni tehnpeseo, e ahpw keinemwe rehi ni rir, mahsanih, “Mie mahsen pwoat sang rehn KAUN-O?” I ahpw sapeng patohwan, “Ei maing, mie.” I ahpw pil usehla patohwan, “A komwi, komw pahn pengipenglahng rehn nanmwarkien Papilonia.”Y2+,%Irail eri kihielong nan pere ehu pahn ihmwo, oh I mihmihki wasao ahnsou reirei.31_,%Lapalap ako eri engiengda, oh mweidala pwe I en wowoki oh re ahpw keseiehlong nan imweteng nan imwen Sonadan, sounnting en nanmwarkio. (Re wiahkihla imweo imweteng ehu.)!0;,%I ahpw sapeng, nda, “Soh, kaidehn! I sohte kokohlahng sewese irail.” Ahpw Irisa sohte men rong; e ahpw salihiehdi oh kahreielahng rehn lapalap ako.y/k,% Eri, ni ei lel ni Ewen Kelen Pensamin, I ahpw tuhwong kaunen sounpei men me sinsile wasao, ede Irisa, nein Selemaia, me pahpa kahlapki Ananaia. Kaunen sounpeio eri kapweiekiehdi oh ndaiong ie, “Ke kohkolahng sewese mehn Papilonia kan!”.,% Ngehi eri mweselsang Serusalem, mwesellahng sapwen Pensamin pwe I en ale pweisei ni nehnepeseng en sohso ehu nan ei peneinei.-w,% Eri, karis en sounpeien Papilonia ahpw pweieklahsang Serusalem ni ar esehda me karis en Parao kerendohngehr kahnimwo.E,,% Mehnda ma kumwail pahn kak kalowehdi karis unsek en mehn Papilonia kan, oh ihte me soahn kan me luwehdi, me wonohn nan ar impwal kan, ohl pwuko pahn kakete uhda oh isikala kahnimw wet.”7+g,% Eri, iet ngehi, KAUN-O, me padahkihong kumwail, kumwail dehr pitih pein kumwail nan amwail lamalam me dene mehn Papilonia kan sohte pahn pwurodo, pwe re uhdahn pahn pwurodo.p*Y,%Eri, mehn Papilonia kan ahpw pahn pwurodo, pwe re en mahweniong kahnimw wet, oh kalowehdi, oh isikada.{)o,%I en patohwanohng Sedekaia, “Sapwellimen Parao karis kan kokohdohn sewesei komwi, ahpw re pahn pwuralahng Isip.3(a,%KAUN-O, Koht en Israel, eri mahsanihong ie,'Q,%Eri, ni ahnsowo sapwellimen Parao karis kan mweselsang Isip. A ni mehn Papilonia kan me mahmahweniong Serusalem rongada rohng wet, re ahpw pweieklahsang kahnimwo.W&',%I saikinte selidi ni ahnsowo, I sansaledek kohkohseli nanpwungen aramas akan.,%Q,%Nanmwarki Sedekaia eri poaronehdo Seukal, nein Selemaia, oh samworo Sepanaia, nein Maaseaia pwe ira en peki rehi I en kapakapki atail wehi ong KAUN-O, atail Koht.$!,%Ahpw Sedekaia, oh sapwellime lapalap ako, oh pil aramas akan, re sohte men rong mahsen me KAUN-O ketikihong ie pwe I en padahkihong irail.# -,%Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, ketin kasapwilada Sedekaia, nein Sosaia, pwe en wiahla nanmwarkien Suda, wiliandi Sekonaia, nein Sehoiakim.y"k,$ Ngehi eri ale ehu doaropwe tohrohr oh kihong Paruk, nei sounntingo. Paruk eri ntingihedi loale mehkoaros me I patohwanohng. E ntingihedi mehkoaros me mi nan doaropwe me Nanmwarki Sehoiakim isikalahro oh I pil kapatahiong ekei mahsen loale.z!m,$I pahn kalokeiuk oh kadaudokomw kan, iangahki noumw lapalap akan, pwehki dihp me kumwail koaros wiadahr. Kowe oh mehn Serusalem kan sohte men rong ei peneu kan, iei me I pahn kalokehkin kumwail kalokolok ehu me I koasoanediongkumwailehr.”p Y,$Eri, ngehi, KAUN-O mahsanihong uhk, Nanmwarki Sehoiakim, me sohte kisehn kadaudokamwail men pahn kaunda wehin Depit. Kahlepomw pahn lekdeklahng wasa me e pahn mihmihte pahn karakar en ketipin ni rahn oh nan lemwulemwur en nipwong.yk,$KAUN-O mahsanihong ie I en patohwanohng nanmwarkio, “Komwi ketin isikalahr doaropweo, oh ketin keinemwe rehn Seremaia kahrepen eh ntingihedi me nanmwarkien Papilonia pahn ketido oh kauwehla sahpw wet oh pil kemehla towe kan oh mahn akan.},$I en ale ehu doaropwe tohrohr oh ntingihedi loale mehkoaros me ntingdier nan doaropwe me Nanmwarki Sehoiakim isikalahro.,$Mwurin Nanmwarki Sehoiakim eh ketin isikala doaropwe me I patohwanohng Paruk en ntingihada, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong ieG,$Ih eri mahsanihong sapwellime pwutak, Serameel, iangahki Seraia, nein Asriel, oh Selemaia, nein Apdeel, irail en salihiehdi, iangahki Paruk, nei sounntingo. Ahpw KAUN-O ketin karirihkitala.~u,$Elnadan, Delaia, oh Kemaraia peki reh en dehr ketin isikala doaropweo, a nanmwarkio sohte mwahn tehk arail pekipeko.,$Eri, nanmwarkio oh lapalap ako me iang karokaronge mepwukat koaros, re sohte mwahn masakada mehkot de kasalehda mwomwen ar pahtoula.`9,$Eri, ni ahnsou me Seudi kaerala eh wadek pali kesiluh de kapahieun doaropweo, nanmwarkio ahpw ketin pelehkipeseng doaropweo kisin naip kis oh keselahng nan kisinieio. E wiewia mwo lao pelien doaropweo pwon isihsla.jM,$Ahnsowo ahnsoun kapou, oh nanmwarkio ketiket limwahn kisiniei kis nan tehnpese ni ahnsoun kopou.]3,$Nanmwarkio eri ketin kadarala Seudi pwe en patohwando reh doaropweo. Seudi eri patohwando doaropweo sang nan en Elisama pereo oh wadekohng nanmwarkio oh lapalap ako koaros me patopato wasao kapilpene nanmwarkio.2],$Lapalap ako eri ketikihdi doaropweo nan en Elisama pereo, sounnting en nanmwarkio. Irail eri patolahng wasa me nanmwarkio ketiket ie, oh kairehki mehkoaros me wiawiher.oW,$A irail mahsanihong, “Eri, kohwei oh kumwa rukula. Kaleke emen ese wasa me kumwa pahn rukula ie.”,$Paruk eri sapeng irail, patohwan, “Seremaia me patohwanda mahsen koaros, I ahpw ntingihekihdi ingk nan doaropwe wet.”!,$Re ahpw keinemwe rehn Paruk, “Ia duwen omwi ketin ntingihedi soahng pwukat koaros? Seremaia me usehiong komwi? Komw padahkihong kiht.”,Q,$Mwurin eh wadekohng irail mehkoaros, re salohda oh kilikilengpene, re ahpw mahsanihong Paruk, “Kitail uhdahn pahn patohwan kairehki nanmwarkio mahsen pwukat.”ve,$Irail eri mahsanihong, “Komw ketidiong wasaht, oh wadekohng kiht doaropwehn.” Paruk eri wadekohng irail.\1,$Lapalap ako eri kadarala Seudi (nein Nedanaia, Nedanaia me nein Selemaia, Selemaia me nein Kusi) pwe en ndaiong Paruk en wadohng irail doaropwe me e wadekohng aramas ako. Paruk eri patohwanohng irail doaropweo.`9,$ Maikaia eri patohwanohng irail mehkoaros me e rongasang Paruk eh wadekohng aramas ako.,$ Ih eri patohla ni tehnpesen nanmwarkio, nan perehn sounntingo, wasa me lapalap ako koaros pokopokon ie. Eri, Elisama, sounntingo, Delaia, nein Semaia, Elnadan, nein Akpor, Kemaraia, nein Sapan, Sedekaia, nein Ananaia, oh pil lapalap teikan koaros iang ket wasao. ,$ Eri, Maikaia, nein Kemaraia, me pahpa kahlapki Sapan, ahpw iang rongorong Paruk ni eh wadewadek mahsen en KAUN-O sang nan doaropweo.O ,$ Eri, nindokon aramas koaros ar rongorong, Paruk eh wadewadek sang nan pwuhko mehkoaros me I padahkihong. E wiahda met nan Tehnpas Sarawio, sang nan en Kemaraia, nein Sapan eh pere, iei Kemaraia me wia sapwellimen nanmwarki sounnting. E pereo mihte nan kelen powe, limwahn wasahn pedolong en Ewen Kehl Kapw en Tehnpas Sarawio. ,$ Ni kaduwaun sounpwong en kalimaun pahr ni ahnsou me Sehoiakim, wiewiahki nanmwarkien Suda, aramas ako ahpw kaisihsol pwe re en ale kupwurkalahngan sang rehn KAUN-O. Mehn Serusalem koaros, oh pil koaros me kohdo sang nan kahnimw en Suda kan, me wia kaisihsol wet.` 9,$Paruk eri wadekada mahsen en KAUN-O nan Tehnpas Sarawio nin duwen ei kehkehlingkihong. -,$Mweinele re pahn kapakapohng KAUN-O oh mweisang ar tiahk suwed kan, pwehki KAUN-O ketin kamasangki aramas pwukat sapwellime engieng mwuledek.”N,$Eri, I mwahuki ke en kohwei wasao ni rahnen kaisihsol mwurin met, oh wadekohng aramas akan doaropwe wet, pwe re en rong mehkoaros me KAUN-O mahsanihong ie me I padahkihonguhkehr. Ke pahn wadekohng aramas koaros, pil iangahki mehn Suda kan me kohdo sang nan ar kahnimw kan. Ke pahn wia met wasa me aramas koaros kak rong uhk.s_,$I ahpw pil kihong Paruk kehkehlik wet, nda, “E solahr mweimweiong ie I en pwarowei nan Tehnpas Sarawio.,$Ngehi eri ekerodo Paruk, nein Neraia, oh ndaiong mehkoaros me KAUN-O mahsanihong ie. Paruk eri ntingihedi mehkoaros nan pelien doaropwe.E,$Mweinele ma mehn Suda pahn rong duwen kalokolok kan koaros me I kupwukupwurehiong irail, re pahn wekilahsang ar tiahk suwed kan. I ahpw pahn mahkikihong irail ar suwed oh diparail kan.”  ,$“Ale ehu pelien doaropwe, ke ahpw ntingihedi loale mehkoaros me I mahsanihonguhkehr duwen Israel oh Suda, oh pil duwen wehi teikan koaros. Ntingihedi mehkoaros me I mahsanihong uhk sang ni tepin ei mahsen ko, ni mwehin Nanmwarki Sosaia kohdo lel rahnwet.v g,$Ni kapahieun sounpar me Sehoiakim, nein Sosaia, wiewiahki nanmwarkien Suda, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong ie,%C,#Eri, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin inoukihda me Sonadap nein Rekap pahn kin mie kadaudoke pwutak ahnsou koaros pwe en kin papah ie.”,#Ngehi eri patohwanohng mehn Rekap ko me KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanih, “Kumwail kapwaiada koasoandi me amwail pahpa kahlap Sonadap patohwanohng kumwail; kumwail idawehn eh kaweid koaros, oh kumwail kapwaiadahr mehkoaros me e koasoanedier. ,#Eri met, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, pahn ketikidohng pohn mehn Suda oh Serusalem kalokolok koaros me I inoukidahr. I pahn wia met pwehki amwail sohte men rong ei mahsen ong kumwail, oh kumwail sohte kin sapeng ni ei kin malipei kumwail.”{,#Kadaudok en Sonadap kan kapwaiada koasoandi me ar pahpa kahlapo patohwanohng irail, ahpw kumwail sohte men peikiong ie.|~q,#I sohte kin tokedihsang kadakadarewei rehmwail ei ladu soukohp kan, oh re kin patohwanohng kumwail en tokedihsang amwail wiewia suwed kan oh wia dahme pwung. Re kehkehlingkihong kumwail en dehr pwongih oh papah koht teikan, pwe kumwail en usehlahte koukousoan nan sahpwo me I ketikihongehr kumwail oh amwail pahpa kahlap ako. Ahpw kumwail sohte men kapwaiada de rong ie.n}U,#Kadaudok en Sonadap kan kin kapwaiada eh koasoandi me dene re en dehr nin wain, oh leledohng rahnwet saikinte emen rehrail me nim wain. Ahpw ngehi I sohte kin tokedihsang padapadahkih kumwail, ahpw kumwail sohte kin peikiong ie.P|,# KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, eri mahsanihong ie I en patohla oh patohwanohng mehn Suda oh Serusalem, “Ngehi, KAUN-O, me keinemwe dahme kumwail sohte men rongkin ie oh kapwaiada ei kaweid.P{,# KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, eri mahsanihong ie I en patohla oh patohwanohng mehn Suda oh Serusalem, “Ngehi, KAUN-O, me keinemwe dahme kumwail sohte men rongkin ie oh kapwaiada ei kaweid.Kz,# Ahpw ni ahnsou me Nanmwarki Nepukadnesar mahweniong sahpwo, se ahpw lemehda se en patodohng Serusalem pwe se en tangasang karis kan en Papilonia oh Siria. Ihme se koukousoanki nan Serusalem.”Fy,# Se sohte kin kauwada ihmwat-se kin kousoan nan impwal-% oh sohte aht mwetin wain, mwetuwel, de pil wahnsahpw. Se kapwaiada ni unsek mehkoaros me at pahpa kahlap Sonadap koasoanediong kiht.Fx,# Se sohte kin kauwada ihmwat-se kin kousoan nan impwal-% oh sohte aht mwetin wain, mwetuwel, de pil wahnsahpw. Se kapwaiada ni unsek mehkoaros me at pahpa kahlap Sonadap koasoanediong kiht.w+,#Eri, se kapwaiada kaweid koaros me Sonadap patohwanohng kiht. Pein kiht sohte kin nim wain, iangahki at pwoud kan, nait pwutak oh serepein kan.v%,#E pil patohwanohng kiht se en dehr kauwada ihmw de wie mwetuwel nan sahpwet, de pil padokedi mwetin wain de pil pwainda. E koasoanediong kiht se en kin kousoante nan impwal ahnsou koaros, pwe se en kak mihmihte nan sahpwet wasa se pahn momour ie rasehng mehn liki kei."u=,#Ahpw re sapeng, patohwan, “Se sohte kin nim wain. At pahpa kahlap Sonadap nein Rekap patohwanohng kiht me kiht oh kadaudokat akan sohte pahn nim wain.t,#Ngehi eri koasoanehdi kep kei oh dahl ekei me diren wain mwohn mehn Rekap ko, oh patohwanohng irail, “Kumwail ketiki ekis wain.”s,#oh walahng irail nan Tehnpas Sarawio. I ahpw kahreiraillahng nan perehn tohnsukuhl kan en soukohp Ahnan nein Ikdalaia. Pere wet mihte pohnangin en Maaseaia, nein Sallum, eh pere, lapalap emen en Tehnpas Sarawio, oh e pil mihte limwahn en lapalap teikan ar pere kan.3r_,#Ngehi eri ale kisehn peneinei en Rekap koaros-Saasanaia (nein emen ohl tohrohr me pil adaneki Seremaia, nein Apasinaia) iangahki rie pwutak koaros oh nah pwutak koaros-%+qO,#“Kohwei rehn kisehn peneinei en Rekap kan oh koasoiong irail. Mwuhr ke ahpw kahreiraildohng nan ehu perehn Tehnpas Sarawio oh kihong irail en nim ekis wain.”`p ;,#Ni ahnsou me Sehoiakim nein Sosaia wiahla nanmwarkien Suda, KAUN-O ahpw mahsanihong ie,Zo-,"I pahn ketikihda ei koasoandi, irail ahpw pahn pwurodohng nan kahnimw wet. Re pahn mahweniong, kalowehdi, oh isikala. I pahn kupwurehda kahnimw kan en Suda en duwehla sapwtehn me sohte emen kin kousoan ie.”Mn,"I pahn pil pangala Sedekaia, nanmwarkien Suda, oh sapwellime lapalap akan ong irail kan me men kemeirailla. I pahn pangiraillahng rehn karis en Papilonia, me tokedihsangehr ar mahweniong kumwail. m,"I pahn pangiraillahng rehn ar imwintihti kan, me men kemeirailla, oh menpihr kan oh mahn lawalo kan pahn kangala paliwararail kan.Hl ,"Lapalap akan en Suda oh Serusalem, iangahki lapalap akan en nan tehnpaso, samworo kan, oh kaun akan koaros, wiadahr inou ehu ong ie ni ar alu nanpwungen pelien kou riau me re pwalangpesengehr wiahla riau. Ahpw re kauwehla inowo oh sohte dadaur kosonnedpe kan. Eri, I pahn wiahiong aramas pwukat dahme re wiahiong kouo.Hk ,"Lapalap akan en Suda oh Serusalem, iangahki lapalap akan en nan tehnpaso, samworo kan, oh kaun akan koaros, wiadahr inou ehu ong ie ni ar alu nanpwungen pelien kou riau me re pwalangpesengehr wiahla riau. Ahpw re kauwehla inowo oh sohte dadaur kosonnedpe kan. Eri, I pahn wiahiong aramas pwukat dahme re wiahiong kouo.Fj,"Eri met, ngehi, KAUN-O, mahsanih me kumwail sohte peikiong ie; kumwail sohte mweidohng iengamwail mehn Israel kan en saledekla. Eri mwahu, I pahn ketikihong kumwail saledek: saledek en mehkihla mahwen, soumwahu, oh lehk lapalap. I pahn kupwurehda pwe wehi koaros nan sampah en masakada dahme I pahn wiahiong kumwail.giG,"Kumwail ahpw pwurehng wekidala amwail lamalam oh kauwehla wahupei. Kumwail koaros kapwurehdo lidu kan me kumwail kasaledekihalahr sang ni pein ar ineng en saledekla, kumwail ahpw pwurehng idingohng irail nan mour en lidu.(hI,"Rahn ekei douer pohn amwail wekidala amwail lamalam oh wiadahr dahme pahn kaparanda kupwurei. Kumwail koaros pwungkidahr kumwail en kasaledekihala iengamwail mehn Israel kan, oh kumwail wiadahr inou wet mwohn silangi nan Tehnpas Sarawio, wasa me kumwail kin wia ie amwail kaudok ong ie.Dg,"erein sounpar isuh koaros re pahn kasaledekihala mehn Ipru lidu men me wie doadoahkohngirailehr erein sounpar weneu. Ahpw amwail pahpa kahlap ako sohte men tehk de rong dahme I mahsanih.]f3," Koht en Israel, ahpw mahsanihong ie I en patohwanohng aramas ako: “I wiadahr inou ehu ong amwail pahpa kahlap ako ni ei kapitirailla sang Isip oh kasaledekihirailla sang nan mouren lidu. I mahsanihong irail mee%," Eri, KAUN-O,ldQ," ahpw mwuri, re pil wekidala ar lamalam, kapwureiraildo oh idingohng irail en pwurehng wie liduhla.c3," Aramas koaros oh ar kaun akan ahpw pwungkihda re en kasaledekihala neirail lidu kan oh sohla pwurehng kaliduwihirail. Irail eri kasaledikihirailla,dbA," neirail lidu mehn Ipru kan, ohl oh lih, pwe emen en dehr kaliduwih emen ienge mehn Israel.Ta!,"Nanmwarki Sedekaia oh mehn Serusalem kan wiahda inou ehu en kasaledekihala`+,"nindokon karis en Papilonia ar wie mahmahweniong kahnimwo. Kariso pil mahweniong Lakis oh Aska, kahnimw kehl kehlail riau me luhwehdi nan Suda.L_,"Ngehi eri patohwanohng Nanmwarki Sedekaia pakair wet nan Serusalem*^M,"Ke pahn mehla ni popohl, oh nin duwen aramas akan ar kin isik warpwohmwahu ni seridien omw pahpa kahlap ako, me wiahier nanmwarki mwohmw, ih pil duwen aramas ar pahn isik warpwohmwahu ong uhk. Re pahn mwahieikin uhk oh ndinda, ‘At nanmwarki sipallahr!’ Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”Z]-,"Sedekaia, rong dahme I pahn mahsanih duwen kowe. Ke sohte pahn mehla nan mahwen.\,"Komwi sohte pahn pitla; komw pahn lohdi oh pengpengla reh. Kumwa pahn salpene oh mahsenpene; mwuhr, komw ahpw pahn ketilahng Papilonia.D[,"KAUN-O, Koht en Israel, mahsanihong ie I en patohla oh patohwanohng Sedekaia, nanmwarkien Suda, “Ngehi, KAUN-O, pahn pangala kahnimw wet ong nanmwarkien Papilonia, e ahpw pahn isikala.{Z q,"KAUN-O pwurehng mahseniong ie ni ahnsou me nanmwarkien Papilonia, Nepukadnesar, oh sapwellime karis, iangahki karis en wehi teikan koaros, oh wasa koaros me mihmi pahn eh manaman, wie mahmahweniong Serusalem oh kisin kahnimw kan me mi limwah.!Y;,!Eri, nin duwen ei wiadahr met ni mehlel, ih duwen ei pahn dadaur ei inou ong kadaudok en Seikop oh ong ei ladu Depit. I pahn pilada emen kadaudok en Depit pwehn kaunda kadaudok en Eipraam, Aisek, oh Seikop. I pahn kupwurkalahngan ong nei aramas akan oh pwurehng kapaiairailda.”Xy,!Ahpw ngehi, KAUN-O, wiadahr inou ehu ong rahn oh pwohng, oh I wiadahr kosonned kei me katakatanga sampah oh pahnlahng.;Wo,!“Ke tehk duwen aramas akan ar ndinda me I keselahr Israel oh Suda, peneinei riauo me I pilada? Eri, re kin mwamwahlikin irail nei aramas akan oh solahr wiahkin irail wehi ehu.$VC,!KAUN-O ahpw mahsanihong ie,XU),!I pahn kahngederehla kadaudok en ei ladu Depit oh samworo kan sang ni kadaudok en Lipai, pwe re en tohtohla oh sohte kak wadawad duwehte usu kan en pahnlahng de pihk en ni oaroahr kan me soh kak wadawad.”pTY,!Ih pil duwen ei wiahda inou ehu ong ei ladu Depit, me kadaudoke pahn wiewia nanmwarki kohkohlahte, oh I pil wiadahr ehu inou ong samworo kan sang ni kadaudok en Lipai, me re pahn papah ie kohkohlahte; oh inou pwuko sohte kak ohla.qS[,!“I wiadahr inou ehu ong rahn oh pwohng, pwe ira en kin leledo ni ara ahnsou; oh inowo sohte kak ohla.R9,!KAUN-O mahsanihong ie,!Q;,!oh kadaudok en Lipai pahn wiewia samworo kohkohlahte, re pahn papah ie oh kin patohwanda meirong isihs kan, meirong en wahnsahpw, oh meirong teikan.”fPE,!Ngehi, KAUN-O, me inoukihda me kadaudok en Depit pahn wiewia nanmwarkien Israel kohkohlahte,Ow,!Mehn Suda oh Serusalem pahn komourla oh ahnekihla onepek mwahu. Kahnimwo pahn adanekihla ‘KAUN-O, At Sounkomour.’N),!Ni ahnsowo I pahn pilada nanmwarki men me pahn kohsang ni kadaudok en Depit. Nanmwarkio pahn wia dahme pwung oh pahrek wasa koaros nan sahpwo.vMe,!KAUN-O ketin mahsanih, “Ahnsou ehu kohkohdo me I pahn kapwaiada inou me I wiahiongehr mehn Israel oh Suda.*LM,! Nan kisin kahnimw kan me mi nan sahpw nahnahn kan, ni tepin dohl kan, oh palieir en Suda, nan sapwen Pensamin, nan kousapw akan me kapilpene Serusalem, oh nan kisin kahnimw kan en Suda, silepen sihpw kan pahn pwurehng wadewadek uwen tohtohn nair sihpw kan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”iKK,! KAUN-O, Wasa Lapalap mahsanih, “Nan sahpw wet me duwehte sapwtehn oh wasa me sohte aramas de mahn kin kousoan ie, e pahn pwurehng miehla wasahn kamwenge sihpw, wasa me silepen sihpw kan kak kahrelahng ie nair pelin sihpw.Jy,! ngilen peren oh nsenamwahu oh koulen peren en kapwopwoud kan. Kumwail pahn rong aramas akan ar pahn kokoul nindokon ar pahn wahdo kisakis kan ong ni ei Tehnpas Sarawio; re pahn kokoulki, ‘Kumwail kapingkahlangan ong KAUN-O, Wasa Lapalap, pwehki ih me kupwur mwahu oh sapwellime limpoak me poatopoat.’ I pahn kapaiada sahpwet duwehte mahs. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”I+,! KAUN-O ketin mahsanih, “Aramas akan ndinda me wasaht duwelahr sapwtehn, me sohte aramas de mahn kousoan ie. Oh re pwung; kisin kahnimw kan en Suda oh pohn ahl akan en Serusalem solahr towe; sohte aramas de mahn kousoan wasao. Ahpw wasa pwukat kumwail pahn pwurehng rongmHS,! Serusalem pahn wiahla pwarer en peren, wahu, oh kapohl ong ie; oh wehi koaros en sampah pahn masakada oh rerrer ni ar pahn rong duwen soahng mwahu kan me I wiahiong mehn Serusalem kan oh duwen kapai me I ketikihong kahnimwo.”{Go,!I pahn kamwakelehsang diparail kan me re wiahiongieier, oh I pahn mahkikihong irail diparail kan oh ar kahngohdi.KF,!I pahn kapaiahda Suda oh Israel, oh pwurehng onehda duwehte mahs.!E;,!Ahpw I pahn kamwahwihala kahnimw wet oh towe kan oh kapwuredohng irail ar kehlail en paliwar. I pahn kasalehiong irail popohl mwuledek oh onepek mwahu.^D5,!Mehn Suda kei pahn mahweniong mehn Papilonia me pahn audehkihla nan ihmw kan paliweren irail kan me I pahn kemehla nan ei engieng kowahlap. I sohpeisangehr kahnimw wet pwehki wiewia suwed kan me towe kan wiadahr.&CE,!Ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih me ihmw kan nan Serusalem oh tehnpesen nanmwarkien Suda pahn ohla pwehki mahwen oh imwintihti kan ar pahn kapilpene.B,!“Likwerih ie, I ahpw pahn sapeng uhk; I pahn mahsanihong uhk soahng kapwuriamwei oh manaman ekei me ke sohte kin ese duwe.A3,!KAUN-O, me ketin kapikada sampah, me ketikihong mwomwe oh koasoanediong nan dewe, ahpw ketin mahseniong ie. Ih me mware iei KAUN-O, ketin mahsanih,[@ 1,!Nindokon ei sensel nan kelen tehnpaso, mahsen en KAUN-O pil pwurehng wiawihong ie.?, ,Aramas akan pahn pwainda, oh kisinlikoun kasapwasapw kan pahn sain, sidahmp, oh sounkadehde pahn mie. Met pahn wiawi nan sapwen Pensamin, nan kousapw akan me kapilpene Serusalem, nan kisin kahnimw kan en Suda, nan kisin kahnimw kan me mi nan sahpw nahnahn kan, ni tepin dohl kan, oh palieir en Suda. I pahn kapwurehdo aramas akan ong nan uhdakarail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”]>3, +Aramas akan ndinda me sahpwet pahn wiahla sapwtehn me aramas de mahn sohte pahn kousoan ie, oh dene e pahn kohieng mehn Papilonia kan pwe re en sapwenikihla. Ahpw mwaht akan pahn pweipweida sapahl nan sahpw wet.=, *“Nin duwen ei ketikidohr kahpwal wet ong aramas akan, iei duwen ei pahn ketikihong irail soahng mwahu koaros me I inoukihongirailehr.z<m, )I pahn kin perenki wiewia me mwahu ong irail, oh I pahn koasoanehdi pwe re en kousoanla nan sahpwet kohkohlahte.P;, (I pahn wiahda ehu inou poatopoat ong irail. I sohte pahn tokedihsang wiewia me mwahu ong irail, oh I pahn kupwurehda pwe re en lemmwikin ie ni mohngiong unsek, pwe re en dehr pwurehng sohpeisang ie.:, 'I pahn ketikihong irail lamalam teieu: iei re en kin waunekin ie, pwehn wia kamwahuparail oh kamwahupen kadaudokarail kan.B9, &Eri, re pahn wiahla nei aramas, oh I pahn wiahla ar Koht.98k, %I pahn kapokonepene aramas akan sang wehi teikan koaros me I kamwarakiraillahr ie nan ei engieng kowahlap, oh I pahn kapwureiraildo wasaht oh mweidohng re en momour ni popohl.a7;, $KAUN-O, Koht en Israel, ketin mahsanihong ie, “Seremaia, aramas akan ndinda me mahwen, lehk lapalap, oh soumwahu pahn kahrehda kahnimwet eh pahn lohdiong nanmwarkien Papilonia. Eri, rong dahme I pil pahn mahsanih.6, #Re kauwada pei sarawi kei ong Paal nan Wahun Innom, pwe re en meirongkihong koht Molek nair pwutak kan oh serepein kan. I sohte koasoanediong irail en wia met, oh I sohte mwahn pil kupwukupwure pak ehu me re en wia tiahk wet oh kahrehiong mehn Suda nan dihp.”5 , "Re pil kihdiong nair dikedik en eni saut kan nan Tehnpas Sarawio me kokouda pwehn wia wasahn kaudok ong ie, oh re kasaminehla. ~~e}||O{z}xxLw3vkutsrrqppVoAnn_n m!lzkk5jWioihh.hgfedd.c=<<;$:Y99,876s42110g/..Q.-k,++**N)(('&%$$(#u""I!!7 [*|f&S+ |d  q d s Ra9I!ta,0 I pahn sengisengki mehn Sipma, laudsang mehn Saser. Kahnimw en Sipma, ke rasehng tuhkehn wain pwoat me rah kan daulihala Sehd Weitahtao oh pil lellahng Saser. Ahpw met omw wahnsahpw akan oh omw wahn wain kan en ahnsoun karakar ohlahr.J ,0Eri, I pahn sengisengki aramas koaros nan Mohap oh nan Kir Eres.,0Ngehi, KAUN-O, mwahngih duwen ar aklapalap. Ar lokaiahn suwei kan sohte katepe, oh mehkan me re pahn wia sohte pahn poatopoat kohkohla.  ,0Mohap me inenen pohnmwahso! I rongehr duwen pohnmwahso, aklapalap, oh akuh en aramas akan, duwen ar kin mwohnkihte pein irail.v e,0Kumwail kan me kin kousoan Mohap, kumwail mweselsang nan amwail kahnimw kan! Kumwail kohwei oh kousoanla ni aul kan de kisin wasa patapat kan ni pengepengen nahna kan! Kumwail en duwehla mwuroi men me kin wiahda pese ni keilen wahu kan. },0Mohap, ke tamanda duwen omw kouruhrki mehn Israel ko? Kumwail wiakauweirailla likamwete re lohdi pahn pwihn loallap ehu.! ;,0KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail kasakawihala Mohap, pwehki eh kahngohdiong ie. Mohap pahn tapwurseli nan pein eh mwus, oh aramas akan pahn kouruhrki.X ),0Kehlail en Mohap ohlahr; eh manaman sohralahr. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”fE,0Keriod, oh Posra. Kadeik leledohngehr nan kahnimw koaros en Mohap, kahnimw keren oh doh kan.&G,0Kiriadaim, Pedkamul, Pedmeon,$C,0Dipon, Nepo, Ped Dipladaim,U#,0“Kadeik leledohngehr kahnimw kan me mi nan patapaten: Olon, Sahsa, Mepad,,0Re pahn sapengkin kumwail, ‘Mohap ohlahr, kumwail mwahieiki; e sarohdier. Kumwail lohkiseli limwahn Pillap Arnon me Mohap mwomwlahr!’'G,0Kumwail kan me kousoan Aroer, kumwail kesihnenda limwahn ahl akan oh awiawih; kumwail idek rehn me tangatang kohwei kan, kumwail idek rehrail dahme wiewiawi.2],0Kumwail kan me kousoan Dipon, kumwail doudihsang nan deumwail waun kan oh mwohndiong nan pwelpar; Sounkamwomwala Mohap miher wasaht oh karangkedier eh kelen mahwen kan.9k,0“Kumwail mwahieiki wehio, kumwail me karanih, kumwail koaros me ese duwen eh ndand. Kumwail patohwan, ‘Eh manaman en kaunda wasa ohlahr; eh lingan oh manaman sohralahr!’I ,0Paisuwedlahn Mohap kerendohr, eh pahn ohla pahn mwadang leledo.7,0Mohap oh eh kahnimw kan mwomwlahr; nah mwahnakapw me keieu kaselel kan kamakamalahr. Ngehi me nanmwarki, KAUN-O, Wasa Lapalap, oh ngehi me mahsenier.z~m,0“Ohlen Mohap kan, dahme kumwail kosekosehki me dene kumwail sounpei ndand kei, sounpei kommwad kei nan mahwen? } ,0 Mehn Mohap ahpw pahn sohla koapworopworki ar koht Kemos, duwehte mehn Israel ar sohla koapworopworki Pedel, koht me re likihala.)|K,0 “Eri met, ahnsowo leledohr me I pahn kadarodo aramas akan pwehn wudekihla Mohap rasehng wain. Re pahn wudekihsang kanengen sahn wain kan oh kauwehla sah kan.|{q,0 KAUN-O ketin mahsanih, “Sang mahs Mohap kin saledek sang apwal oh sohte mwahn kin kalipilipala. Mohap rasehng wain me kin mihmi nan sah ehu oh sohte kin wudekiong nan ehu sah tohrohr. Nemeneme sohte mwahn kin ohla, oh kin iou ahnsou koaros.z3,0 (En riahla aramas me sohte kapwaiada sapwellimen KAUN-O doadoahk ni mohngiong unsek! En riahla aramas me sohte kamwakid kedlahs oh kemehla aramas!)y3,0 Kumwail kauwada en Mohap ehu kilel en eh sousou; e pahn kereniongehr mwomwla. Eh kahnimw kan pahn ohla, oh sohla me pahn pwurehng kousoan wasao.”~xu,0Sohte kahnimw ehu pahn pitsang kamwomwmwomwlao; wahu oh sahpw patapat koaros pahn ohla. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.-wS,0“Mohap, ke kin koapworopworki omw kehlail oh reken kepwe, ahpw met ke pil pahn lohdier; omw koht, Kemos, pahn kalipilipala, iangahki nah soupeidi oh samworo kan.]v3,0Re ndinda, “Mwadang, kumwail tengen mour! Kumwail tang duwehte ahs en wel kan!’uw,0Kumwail rong ngilen ar makiaki kan limwahn ahl me kodalahng Luhid, weriwer en nsensuwed ni ahl me kohdilahng Oronaim.Lt,0“Mohap mwomwlahr; kumwail rong ngilen seri kan ar wie sengiseng.:so,0Mehn Oronaim weriwerki, ‘Kamaramas! Mwomwla!’8ri,0lingan en Mohap sohralahr. Imwintihti kan kalowedier Espon oh wiewia koasoandi suwed en kamwomwala wehin Mohap. Kahnimw Madmen pahn nennenlahr; karis kan pahn mwekidlahng ie.;q q,0Iet me KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih duwen Mohap: “Poakehla mehn Nepo-% ar kahnimwo mwomwlahr! Kiriadaim lohdier, eh kelen mahwen kehlail kan rengkdier, oh towe kan sarohdier;p7,/Ahpw ia duwen eh pahn kommoaldi, ni ei ketikihong eh doadoahk? I koasoanediongehr en mahweniong Askelon oh aramas akan me kin kousoan ni oaroahro.” o,/Kumwail weriwer oh kalelapak, ‘Kedlahs en KAUN-O! Ia erein omw pahn wie palapal? Pwurala nan deumw, mihmi oh komkommoal wasao!’n,/Nsensuwed laud lellohngehr mehn Kasa, oh mehn Askelon solahr mweseisei. Ia erein mehn Pilisdia kan me luhwehdi ar pahn wie mwahmwahiei?Nm,/Ahnsoun kamwomwala Pilisdia leledohr, pwehn katokihedi sang Dair oh Saidon sawas koaros me luhwehdi. Ngehi, KAUN-O, me pahn kamwomwala mehn Pilisdia kan, koaros me kohsang ni oaroahr kan en Krihd.Rl,/Re pahn rong ngilen pahn nehn oahs kan, ngilen ngirisek en werennansapw en mahwen kan, ngilen tangatang en mehn kadar kan. Sahm kan sohte pahn pwuralahng neirail seri kan; pehrail kan pahn sohla angi.k{,/E mahsanih: “Kilang! Pihl kan loalloalada ni paliepeng, oh pahn pwilla rasehng lapake ehu. E pahn kaduhala sahpwo oh mehkoaros loale, kahnimw kan oh towe kan. Aramas akan pahn likwer en peksawas; aramas koaros nin sampah pahn sengiseng kowahlap._j 9,/Mwohn nanmwarkien Isip eh mahweniong Kasa, KAUN-O ketin mahsanihong ie duwen Pilisdia.*iM,.I pahn ketido rehmwail oh doareikumwailla. I pahn kamwomwala wehi koaros me I kamwarak kumwail seli ie, ahpw I sohte pahn kamwomwkumwailla. I sohte pahn mweidohng kumwail en sohte ale lokolok, ahpw ni ei pahn kalokei kumwail, I uhdahn pahn wia ni me pwung. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”7hg,.“Nei aramas akan, kumwail dehr masepwehk, kumwail mehn Israel kan, kumwail dehr masepwehkada. Pwe I pahn doareikumwailla sang wehi dohwo, sang wehi me kumwail sellahng ie. Kumwail pahn pwurodo nan uhdakamwail oh soandihla ni popohl; kumwail pahn saledek sang apwal, oh sohte me pahn kamasak kumwail.Vg%,.rehn irail kan me men kemeirailla, ong Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia oh sapwellime karis. Ahpw mwurin met, aramas akan pahn pwurehng kousoanla nan Isip, duwehte mahs. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”Uf#,.KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel mahsanih, “I pahn kaloke Amon, koht en Dihpes, iangahki Isip oh eh koht kan oh nanmwarki kan. I pahn pangala nanmwarkien Isip iangahki koaros me kin koapworopworki,meS,.Mehn Isip kan sarohdier; re lohdier pahn manaman en mehn paliepeng. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”dy,.oh kamwokamwomwala welin tuhke kan. Neirail sounpei kan me nohn ngeder sohte kak wadawad; re tohtohsang pelin loukost.)cK,.Isip sopolahr, sihsiek duwehte ngilen sineik men, ni karis en imwintihti kan ar leledohr. Re mahwenkihong sile, likamwete ohl akan me kin pelepelehdi tuhke kanMb,.Pil nah sounpei me e pwainda kan pahn pil sohla kateparail duwehte koupwul kan. Re sohte pelian ar imwintihti kan; irail koaros pweiekte oh tangdoaui. Rahnen ar mehla leledohr, rahnen ar mwomwla.[a/,.Isip rasehng kou kaselel men, me loahng pwoisin men sang paliepeng pahn sok powe. `,.Kumwail onopada en kalipilipala, kumwail mehn Isip kan! Mempis pahn wiahla sapwtehn ehu, mohn ihmw me aramas sohla pahn kousoan ie.O_,.Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, me nanmwarki. Ngehi me Koht ieias. Nin duwen Nahna Tapor eh ileilehsang nahna kan, oh Nahna Karmel eh ileilehsang madau, iei duwen roson en ih me mahmahweniong kumwail.r^],.“Kumwail kihong nanmwarkien Isip ehu mwar kapwen-me ie ‘Kakos Lemei Me Katiasang Eh Ahnsou Mwahu.’?]w,.Noumwail sounpei kan dipekelekelehr oh pwupwudier; re kin ndindapene nanpwungarail, ‘Mwadang! Kitail kohkohla rehn riatail ko, kitail tangasang nein imwintihti kan kedlahs kan!’J\ ,.Dahme amwail koht Apis pwupwukihdi? KAUN-O me ketin kesedier!’/[W,.“Kumwail kalohkiseli nan kahnimw kan en Isip, nan Mikdol, Mempis, oh Dapanihs: ‘Kumwail onopada oh pein doareikumwailla; mehkoaros me amwail pahn ohkihla mahwen!tZa,. Ni ahnsou me Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia ketido pwehn mahweniong Isip, KAUN-O ahpw mahsanihong ie,.YU,. Wehi kan rongehr duwen amwail sarohdier; aramas koaros rongehr amwail sengiseng. Emen sounpei kin dipekelekel pohn emen, oh ira koaros ahpw kin pwupwudiong nanpwel.X,. Kumwail mehn Isip, kumwail kohla Kilead oh rapahki wini! Amwail wini kan solahr katepe; solahr mehkot kak kamwahwihkumwailla.:Wm,. Rahnwet iei rahnen KAUN-O, Wasa Lapalahpie: rahnwet e pahn ketin dupukohng sapwellime imwintihti kan; rahnwet e pahn ketin kaloke sapwellime imwintihti kan. Sapwellime kedlahs pahn kadalleirailla, oh nim ntahrail kan lao e medla. Rahnwet Wasa Lapalap ketin kamakam aramas ni paliepeng, limwahn Iupreitis.bV=,. Kumwail ruwese oahs kan pwe re en tangewei oh werennansapw en mahwen kan en mwekidwei! Kumwail kadarewei sounpei kan: ohl akan en Sudan oh Lipia weuwa mehn sansar, iangahki sounkesik ketieu saman kan en Lidia.’ ”IU ,.Isip met, me kodahr likamwete Pillap Nail, likamwete pillap ehu me lapakedahr oh pwilpeseng. Isip ahpw patohwan, ‘I pahn kohda oh kaduhala sampah; I pahn kamwomwala kahnimw kan oh towe kan.gTG,.Ihs met, me kohkohda likamwete Pillap Nail, likamwete pillap ehu me lapakedahr oh pwilpeseng?S1,.Irail ko me tang marahra sohte kak pitla; sounpei ko sohte kak doarehla ar mour. Ni paliepeng, limwahn Iupreitis, re ahpw dipekelekel oh pwupwudi.xRi,.KAUN-O ahpw ketin keinemwe, “Dahme I kilikilanget?” “Re pweiengkidohr ar masepwehkadahr kowahlap. Neirail sounpei kan luhsehr oh pwurodohr; re inenen masepwehkada, re tengetengen mour kohdo oh sohte mwahn kin pirekeklahng mwurirail.Q),.Kaunopada noumwail oahs kan oh doudahng pohrail! Kumwail irekla oh lisoaropda, edehda noumwail ketieu kan, oh pwuhriong nan tehtehn mahwen!’qP[,.“Opiser kan en Isip weriwerki, ‘Kumwail kaunopada noumwail mehn sansar kan oh wonowohng nan mahwen!vOe,.me tepida sang Isip. Iet me e mahsanih duwen sapwellimen Neko, nanmwarkien Isip karis, me Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, kalowehdi nan Karkemis limwahn Pillap Iupreitis ni kapahieun sounpar me Sehoiakim wiewiahki nanmwarkien Suda:3N c,.KAUN-O ketin mahsanihong ie duwen wehi kan,gMG,-Ia duwe, ke raparapahki ehu kamwahu ong pein kowe? Eri, ke dehr wia met. Pwe I pahn ketikihdo kahpwal pohn aramas koaros, ahpw kowe, ke pahn pitla sohte mehla, wasa kis me ke pahn kohla ie. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”L,-“Ahpw ngehi, KAUN-O, pahn kauwehla dahme I kauwadahr oh wusada dahme I padokedier. Ih met me I pahn wiahiong sampah pwon."K=,-ke ndinda, ‘I solahr kak! KAUN-O pil ketikidohng ie pahtou pwehn kalaudehla ei kahpwal akan. Solahr angi pwehki ei weirek, oh I solahr kak kommoal!’;Jq,-me KAUN-O, Koht en Israel, pil mahsanih, “Paruk,I 1,-Ni kapahieun sounpar me Sehoiakim nein Sosaia wiewiahki nanmwarkien Suda, Paruk ntingihedi dahme I patohwanohng en ntingihedi. I ahpw patohwanohngWH',,I pahn pangala Opra, nanmwarkien Isip, ong eh imwintihti kan me men kemehla, nin duwen ei pangala Sedekaia, nanmwarkien Suda ong Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia, me wia eh imwintihti oh men kemehla.”G#,,Ngehi, KAUN-O, pahn ketikihong kumwail mehn kadehdepen ei pahn kalokei kumwail wasaht oh ei inou en ketikihdo kahpwal pohmwail pahn pweida.%FC,,Ahpw me malaulau rehmwail me pahn pitsang mehla oh kohkohsang Isip pwuralahng Suda. Eri, me mourla kan pahn esehla en ihs mahsen me mehlel, ngehi de irail.3E_,,I pahn tehk kanahieng pwe kumwail de paiamwahula, ahpw kumwail en mwomwla. Kumwail koaros pahn mehla, mehkihla mahwen de soumwahu, lao sohla emen rehmwail pahn luhwehdi.D,,Ahpw met kumwail rong inou me ngehi, KAUN-O, wiadahr ni mwarei manaman ong kumwail mehn Israel koaros me koukousoan nan Isip: I solahr pahn pwurehng mweidohng emen kumwail en wiahda inou ni mwarei ni eh pahn nda, ‘I kahukihla ni mwaren KAUN-O, Wasa Lapalahpie!’DC,,I patohwanohng aramas ako koaros, ahpw mehlel lih akan, dahme KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanihong mehn Suda kan me koukousoan nan Isip: “Kumwail koaros, kumwail oh amwail pwoud kan me wiadahr inou ong Lih Nanmwarkien Nanleng. Kumwail inoukidahr me kumwail pahn kin patohwandahng meirong oh meirong en wain, oh kumwail kapwaiada amwail inou kan. Eri, me mwahu! Kumwail kapwaiada amwail inou kan! Kumwail dadaur amwail inou kan!DB,,I patohwanohng aramas ako koaros, ahpw mehlel lih akan, dahme KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanihong mehn Suda kan me koukousoan nan Isip: “Kumwail koaros, kumwail oh amwail pwoud kan me wiadahr inou ong Lih Nanmwarkien Nanleng. Kumwail inoukidahr me kumwail pahn kin patohwandahng meirong oh meirong en wain, oh kumwail kapwaiada amwail inou kan. Eri, me mwahu! Kumwail kapwaiada amwail inou kan! Kumwail dadaur amwail inou kan!%AC,,Kahpwal en ahnsou wet lelohng kumwail pwehki amwail kin meirong ong koht teikan oh wiahda dihp ong KAUN-O ni amwail sapeikiong sapwellime mahsen koaros.”{@o,,Leledo rahnwet sapwamwailo wiewiahte mohn ihmw oh sohte me kin kousoan ie. E wialahr wasa kamasepwehk ong aramas en kilang, oh aramas akan kin doadoahngki adarail kan mehn keria pwehki KAUN-O solahr kak kanengamahiong amwail tiahk suwed kan. ? ,,“Nin duwen meirong kan me kumwail oh amwail pahpa kahlap ako, amwail nanmwarki kan oh amwail kaun akan, oh tohn sahpwo kin meirongkihla nan kahnimw kan en Suda oh pohn ahl akan en Serusalem-ia duwe, kumwail lemeleme me KAUN-O sohte mwahngih de melielahr?U>#,,Ngehi eri patohwanohng ohl oh lih ako koaros me sapengkin ie koasoi pwukat,O=,,Oh lih akan ahpw usehla patohwan, “Ni at kin umwunda keik ni mwomwen Lih Nanmwarkien Nanleng, patohwandahng meirong, oh patohwandahng meirong en wain, at pwoud kan kin pwungki dahme se wiewia.”F<,,Ahpw sang ni ahnsou me se tokedihsang wia meirong ong Lih Nanmwarkien Nanleng oh tokedihsang at patohwandahng wain, sohla at mehkot, oh nait aramas akan mehkihla mahwen oh lehk lapalap.”l;Q,,Se pahn wia at koasoandi. Se pahn wia meirong ong at koht lih, Lih Nanmwarkien Nanleng, oh se pahn patowandahng meirong en wain, nin duwen me kiht oh at pahpa kahlap ako, at nanmwarki oh at kaun akan kin epwehnki wia nan kahnimw kan en Suda oh pohn ahl akan en Serusalem. Eri, ni ahnsowo at kisin tungoal me tohto, se paiamwahu, oh sohte lelohng kahpwal.L:,,“Se sohte men rong dahme komw patowanohng kiht ni mwaren KAUN-O.c9?,,Eri, ohl koaros me kin ese me ar pwoud kan kin meirong ong koht teikan, oh lih akan koaros me kesikesihnen wasao, iangahki mehn Israel kan me kin kousoan palieir en Isip-me wia lapalahn pokon ehu-ahpw patohwanohng ie,c8?,,Sohte emen mehn Suda me luhwehdi oh repen mourdohng Isip pahn pitla de mourla. Sohte emen rehrail pahn pwuralahng Suda, wasa me re men pwuralahng ie. Sohte emen pahn pwurala ihte me malaulau me pahn tangasang Isip.”}7s,, I pahn kaloke irail kan me koukousoan nan Isip, nin duwen ei kalokehki Serusalem-mahwen, lehk lapalap, oh soumwahu. 6,, Ahpw ong mehn Suda kan me mweseldahr oh koasoanedier nan kapehdirail me re pahn kohla kousoan Isip, I uhdahn pahn tehk kanahieng pwe irail koaros en kamwomwmwomwla. Irail koaros, me lapalap oh tikitik, pahn mehla nan Isip; re pahn mehkihla mahwen de lehk lapalap. Re pahn wiahla mehkot kamasepwehk ong aramas en kilang; aramas pahn kouruhrkin irail oh wiahkihla adarail kan mehn keria.j5M,, “Eri met, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, pahn uhwong kumwail oh kamwomwala Suda.-4S,, Eri, leledohng rahnwet kumwail sohte men aktikitikla. Kumwail sohte kin waunekin ie de momourki ei kosonned kan me I ketikihong kumwail oh amwail pahpa kahlap ako.]33,, Ia duwe, kumwail manokelahr soahng suwed ko me amwail pahpa kahlap ako wiadahr nan kahnimw kan en Suda oh pohn ahl akan en Serusalem, me nanmwarkien Suda oh ar likend kan, oh kumwail oh amwail pwoud kan wiadahr?92k,,Dahme kumwail kahngiangihkin ie ni amwail kin pwongih dikedik en eni kan oh wiewia meirong ong koht teikan wasaht nan Isip, wasa me kumwail kodohn kousoan ie? Kumwail wiewia met pwe kumwail en pein kauwehkinkumwailla, pwe wehi koaros en sampah en kouruhrkin kumwail oh wiahkihla adamwail kan mehn keria?1-,,“Eri, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, keinemwe rehmwail dahme kumwail wiewiahki soahng suwed wet ong pein kumwail. Ia duwe, kumwail men kahrehdo kalokolok pohn ohl akan, oh lih akan, seri kan, oh seri pwelel kan, pwe emente noumwail aramas akan de luhwehdi?C0,,Ihme kahrehda ei ketkihdo ei engieng kowahlap pohn kahnimw kan en Suda oh pohn ahl akan en Serusalem, oh isikirailla. Re ahpw ohla oh wiahla wasa kamasepwehk ong aramas lelledo rahnwet./,,Ahpw kumwail sohte kin men tehk de rong. Kumwail sohte kin men tokedihsang amwail tiahk suwed en meirong ong koht teikan..+,,I sohte kin tokedihsang kadakadarewei rehmwail ei ladu soukohp kan, me kin padahkihong kumwail en dehr wia soahng suwed wet me I kin kalahdeki.J- ,,pwehki neirail aramas akan ar wiadahr me suwed oh kahngiangihkiniehda. Re kin wia meirong ong koht teikan oh papah koht kei me pein irail de kumwail de amwail pahpa kahlap ako sohte kin papah.k,O,,KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanih, “Pein kumwail kilangehr kalokolok me I wiahiong Serusalem, oh kahnimw teikan koaros en Suda. Pil leledo rahnwet wasa pwukat wiewiahte mohn ihmw kei, oh sohte me kin kousoan ie#+ A,,KAUN-O ahpw mahsanihong ie duwen mehn Israel ko koaros me kin koukousoan nan Isip, nan kahnimw kan en Mikdol, Dapanihs, oh Mempis, oh ni palieir en wehio.*y,+ E pahn kauwehla takai sarawi kan mehn kataman me mi Iliopolis nan Isip, oh pahn isikala tehnpesen koht en Isip kan.”%)C,+ I pahn isikala tehnpas en koht kan en Isip, oh nanmwarkien Papilonia pahn isikala ar koht de re pahn weirailsang. Nin duwen silepen sihpw men eh kin kamwakelehsang likarak ni eh likou, iei duwen nanmwarkien Papilonia eh pahn kamwakelehda wehin Isip oh ketiketla ni lingan en powehdi.(,+ Nepukadnesar pahn ketido oh kalowehdi Isip. Aramas akan me kileldier en mehkihla soumwahu pahn mehkihla soumwahu, irail kan me kileldier en selidi oh wisiksang pahn selidi oh wisiksang, oh irail kan me kileldier en mehkihla mahwen pahn mehkihla mahwen.y'k,+ Ke ahpw pahn ndaiong irail me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, pahn ketikihdo ei ladu Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia wasaht, oh e pahn ketikihdi mwoale pohn takai pwukat me ke serepedier, oh kauwada sapwellime impwal powe./&W,+ “Rikada ekei takai kalaimwun oh sarepediong pahn taht mwohn wenihmwen imwen koperement nan kahnimwet, oh mweidohng ekei mehn Israel kan en kilang omw pahn wia met.*%O,+KAUN-O ahpw mahsanihong ie wasao,V$%,+Re sapeikiong mahsen en KAUN-O, re ahpw kohla Isip oh pil lellahng Dapanihs.A#{,+me iei ohl akan, lih akan, seri kan, oh sapwellimen nanmwarki serepein ko. Re wahsang koaros me Nepusaradan, kaunen sounpeio, kihdi pahn epwelpen Kedalaia, me iangahki ngehi oh Paruk.0"Y,+Sohanan oh kaunen karis ko ahpw ale aramas koaros me luhwehdi nan Suda oh walahng Isip, iangahki aramas koaros me pwurodohsangehr nan wehi kan me re kamwaraklahng ie: !,+Eri, Sohanan de pil kaunen karis ko de aramas ako sohte men kapwaiada sapwellimen KAUN-O mahsen me re en mihmihte nan wehin Suda." =,+Paruk nein Neraia me kapihkin komwi en uhwong kiht, pwe mehn Papilonia kan en ahnekihla manaman poht oh kakete kemeikitala de weikitalahng Papilonia.”c?,+Asaraia nein Osaia oh Sohanan nein Karea oh aramas aklapalap teiko koaros ahpw patohwanohng ie, “Komw likilikamw. KAUN-O, atail Koht, sohte ketin kadarkomwihdo pwe komwi en patohwanohng kiht se en dehr patohla Isip. {,+I kaimwisakala ei patohwanohng aramas akan mehkoaros me KAUN-O, arail Koht, mahsanihong ie pwe I en patohwanohng irail.,*Eri, kumwail tamataman met: kumwail pahn mehkihla mahwen de lehk de soumwahu nan sahpw me kumwail men kohla kousoan ie.”yk,*Ahpw met kumwail sohte kapwaiada mehkoaros me KAUN-O, atail Koht, mahsanihong ie pwe I en patohwanohng kumwail.Q,*pwe kumwail wiewia koasoandi sapwung me pahn kemeikumwailla. Kumwail peki I en kapakapkin kumwail rehn KAUN-O, atail Koht, oh kumwail inoukihda me kumwail pahn kapwaiada mehkoaros me e pahn mahsanih.3,*Ngehi eri usehla patohwan, “KAUN-O, mahsanihong kumwail aramas akan me luhwehdi nan Suda en dehr kohla isip. Eri, I kehkehlingkihong kumwail met,dA,*“KAUN-O, Koht en Israel, mahsanih, ‘Nin duwen ei engieng kowahlap eh lelohngehr mehn Serusalem, iei duwen eh pahn pil lelohng kumwail ma kumwail kohla Isip. Kumwail pahn wiahla mehkot kamasepwehk ong aramas en kilang; aramas akan pahn kouruhrkin kumwail oh wiahkihla adamwail kan mehn keria. Kumwail sohla pahn pwurehng kilang sahpwet.’ ”X),*Aramas koaros me koasoanedier nan kapehde en kohla kousoan nan Isip pahn mehkihla mahwen de lehk de soumwahu. Sohte emen rehrail pahn mourla, sohte emen pahn pitsang kahpwal me I pahn ketkidohng pohrail.’3,*eri, mahwen me kumwail masak pahn lelohng kumwail, oh duhpek me kumwail kahng lelohng pahn idawehnkumwailwei, oh kumwail pahn mehla wasao nan Isip. 9,*“Ahpw kumwail kan me luhwehdi nan Suda dehr sapeikiong KAUN-O, amwail Koht, oh kumwail dehr kahng kousoan nan sahpwet. Kumwail dehr nda, ‘Soh, se pahn kohla kousoan nan Isip, wasa me se solahr pahn kilang mahwen ie de rong ngilen likwer en mahwen de duhpekla.’ Ma kumwail pahn nda met, eri, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanih, ‘Ma kumwail pahn nannantihongete en kohla kousoan nan Isip, 9,*“Ahpw kumwail kan me luhwehdi nan Suda dehr sapeikiong KAUN-O, amwail Koht, oh kumwail dehr kahng kousoan nan sahpwet. Kumwail dehr nda, ‘Soh, se pahn kohla kousoan nan Isip, wasa me se solahr pahn kilang mahwen ie de rong ngilen likwer en mahwen de duhpekla.’ Ma kumwail pahn nda met, eri, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanih, ‘Ma kumwail pahn nannantihongete en kohla kousoan nan Isip, 9,* “Ahpw kumwail kan me luhwehdi nan Suda dehr sapeikiong KAUN-O, amwail Koht, oh kumwail dehr kahng kousoan nan sahpwet. Kumwail dehr nda, ‘Soh, se pahn kohla kousoan nan Isip, wasa me se solahr pahn kilang mahwen ie de rong ngilen likwer en mahwen de duhpekla.’ Ma kumwail pahn nda met, eri, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, mahsanih, ‘Ma kumwail pahn nannantihongete en kohla kousoan nan Isip,4a,* Pwehki ei kupwurkalahngan, I pahn kupwurehda pwe en poakeikumwailla, oh kupwurehda pwe en mweidohng kumwail en pwuralahng nan uhdakamwail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.’,* Kumwail tokedihsang amwail kin masak nanmwarkien Papilonia. I ieiang kumwail, oh I pahn doarei kumwail sang pahn eh manaman.a;,* ‘Ma kumwail men usehlahte koukousoan nan sahpwet, eri, I pahn oneikumwailda oh I sohte pahn kauweikumwailla; I pahn padongkumwaildi oh I sohte pahn wuskumwailda. Kupwurei ohkihla kalokolok me I ketikihong kumwail.},* Ngehi eri patohwanohng irail, “KAUN-O, Koht en Israel, me kumwail peki I en wia amwail pekipek pahn kupwure, mahsanih,c?,*ngehi eri ekerodo Sohanan, iangahki kaunen karis ko me ieiang ih, oh aramas teiko koaros.5e,*Mwurin rahn eisek KAUN-O ahpw mahseniong ie;P ,*Mehnda ma e pahn kaperen ong kiht de soh, se pahn peikiong KAUN-O, atail Koht, me se patohwan pekipeki pahn kupwure pwe komwi en kasakasohng. Mehkoaros pahn pweida mwahu reht ma se pahn peikiong.”W ',*Irail eri patohwanohng ie, “KAUN-O en ketin wia at sounkadehde mehlel oh loalopwoat ma se sohte pahn kapwaiada kosonned koaros me KAUN-O, atail Koht, pahn ketikihong komwi pwe komwi en patohwanohng kiht.Y +,*I ahpw sapeng irail, patohwan, “Me mwahu. I pahn kapakapohng KAUN-O, atail Koht, nin duwen me kumwail pekien, oh dahme e pahn mahsanih, I pahn patohwanohng kumwail. I sohte pahn ekihsang kumwail mehkot.”v e,*Komw kasakas pwe KAUN-O, atail Koht, pahn ketin kasalehiong kiht ahl me se en weid ie oh dahme se en wia.”m S,*oh patohwanohng ie, “Komw menlau kapwaiada dahme se pahn peki rehmwi! Komw kasakaskin kiht rehn KAUN-O, atail Koht. Komw kasakaskin kiht koaros me mourlahr. Mahs se me tohto; ahpw met se malaulaulahr, duwen me komwi mahsanih. ,*Eri, kaunen karis koaros, iangahki Sohanan nein Karea oh Asaraia nein Osaia, re ahpw patohdo iangahki soangen aramas koaros,)Re masakada mehn Papilonia kan pwehki Ismael eh kemelahr Kedalaia, me nanmwarkien Papilonia kasapwiladahr pwehn wiahla kepinahn sahpwo. Re ahpw mwesellahng Isip, pwe re en tangasang mehn Papilonia kan. Ni ar kohkohla re ahpw pweiekdi nan Kimam limwahn Pedleem.,)Re masakada mehn Papilonia kan pwehki Ismael eh kemelahr Kedalaia, me nanmwarkien Papilonia kasapwiladahr pwehn wiahla kepinahn sahpwo. Re ahpw mwesellahng Isip, pwe re en tangasang mehn Papilonia kan. Ni ar kohkohla re ahpw pweiekdi nan Kimam limwahn Pedleem.C,)Sohanan oh kaunen sounpei ko me ieiang ih ahpw alehsang aramas ako me Ismael salihedi oh wahsang nan Mispa mwurin eh kemehla Kedalaia-sounpei ko, lih akan, seri kan, oh ohl lekwusol ko.X),)Ahpw Ismael oh nah ohl welimen pitsang Sohanan oh tangalahng nan sapwen Ammon.)M,)oh wekidekte tangalahng rehrail.mS,) Ni ahnsou me aramas ako me Ismael salihedi kilangada Sohanan oh kaunen sounpei ko, re ahpw perenda,c?,) Irail eri pwakihala iangahki nair sounpei ko oh koledi limwahn leh kalaimwuno nan Kipeon.eC,) Sohanan oh kaun koaros en kariso me ieiang ih ahpw rongada duwen sapwung me Ismael wiadahr.c?,) Ih eri salihedi sapwellimen nanmwarkio serepein ko oh aramas ako me luhwehdi nan Mispa, me Nepusaradan, kaunen sounpeio, kihraildi pahn epwelpen Kedalaia. Ismael eri salihiraildi oh wairailda kolahng nan sapwen Ammon.Y~+,) Pwarer me Ismael kesediong ie paliweren ohl ako me e kemehla, iei pwarer kalaimwun me Nanmwarki Asa weirada ni ahnsou me Paasa, nanmwarkien Israel mahweniong. Ismael eri audehkihla pwarero paliweren ohl ako.A}{,)Ahpw mie ohl ehk me iang pwihno me ndaiong Ismael, “Komw dehr kemeikitala! Mie reht parli, lehn olip, oh sukehn loangalap me wie nekinek nan mwaht akan.” Ih eri sohte kemeirailla.{|o,)Ni ar lellahng nan kahnimwo, Ismael oh nah ohl ako ahpw kemeirailla oh kesediong paliwararail kan nan pwarer ehu."{=,)Ismael eri wie sengiseng kohieilahsang nan Mispa pwe en tuhwong irail. Ni eh lel rehrail, e ahpw nda, “Kumwail menlau patohla mahs kilang Kedalaia.”fzE,)ohl weliakan ahpw kohdo sang Sekem, Sailo, oh Sameria. Re sehkasang ar alis kan, tehrpeseng ar likou kan, oh kalipwelipwehda pein paliwararail kan. Re weuwa wahnsahpw oh warpwohmwahu mehn wia meirong nan Tehnpas Sarawio.Oy,)Mandahn rahno, mwohn aramas ar saikinte esehda kamakamalahn Kedalaia,x,)Ismael pil kemehla mehn Israel koaros me mihmi rehn Kedalaia nan Mispa iangahki sounpei en Papilonia kan me pil mihmi wasao.Sw,)Ismael oh ohl ehko ahpw usadahte neirail kedlahs kan oh kemehla Kedalaia.v ,)Ni keisuhn sounpwong en sounparo, Ismael nein Nedanaia me pahpa kahlapki Elisama, me kisehn peneinei en namwarkio oh pil wia emen sapwellimen nanmwarki lapalap, ahpw kohla Mispa iangahki ohl ehk pwe re en tuhwong kepina Kedalaia. Nindokon arail wie konokonotpene,cu?,(Kedalaia ahpw sapengki, “Ke dehr wia met! Dahme ke ndinda duwen Ismael sohte mehlel!”+tO,(Sohanan ahpw ndaiong ni rir, “Mweidohng ie pwe I en patohla kemehla Ismael, oh sohte emen pahn ese. Pwe ia kahrepen eh pahn kemeikomwihla? Met pahn kahrehda mehn Suhs koaros me pokopenehr rehmwi ar pahn mwerpeseng, oh met pahn kahrehdo kahpwal pohn aramas koaros me luhwehdi nan Suda.”s%,(oh ndaiong, “Komwi sohte mwahngih me Nanmwarki Paalis mehn Ammon kadarodohr Ismael pwe en kemeikomwihla?” Ahpw Kedalaia sohte kamehlele.hrI,( Mwurin met, Sohanan oh kaunen sounpei ko me sohte peki mahk ahpw kohla rehn Kedalaia nan Mispa#q?,( Irail eri mweselsang wasa kan me re kamwaraklahng ie, oh pwuralahng Suda. Re ahpw kohla rehn Kedalaia nan Mispa, oh wapene wasao kiden wain oh wahnsahpw.ipK,( Ni ahnsowo, mehn Israel koaros me mihmi nan Mohap, Ammon, Edom, oh sahpw teikan, ahpw rongada me nanmwarkien Papilonia mweidohngehr ekei mehn Israel kan en mihmihte nan Suda oh e kasapwiladahr Kedalaia pwe en wiahla kepina.uoc,( Ngehi I pahn mihmi wasaht nan Mispa oh wiewia weliapamwail ni ahnsou me mehn Papilonia kan pahn kin kohdo wasaht. Ahpw kumwail kak kihpene oh nekidala wain, wahnsahpw, oh lehn olip, oh soandihla nan kousapw akan me kumwail mihmi ie.”bn=,( Kedalaia ahpw ndaiong irail, “I inoukihong kumwail me sohte kahrepen amwail pahn masak peki mahk rehn mehn Papilonia kan. Kumwail soandihla nan sahpwet, uhpah nanmwarkien Papilonia, oh kumwail ahpw pahn nsenamwahu.Cm,(Eri, Ismael nein Nedanaia, Sohanan nein Karea, Seraia nein Tanumed, nein Epai pwutak kan sang Netopa, oh Sesanaia sang Maaka ahpw iang neirail aramas akan kohla rehn Kedalaia nan Mispa.l!,(Ekei lapalap akan en Suda oh sounpei kei sohte tokedihsang mahwen. Re rong me nanmwarkien Papilonia kasapwiladahr Kedalaia en wiahla kepinahn sahpwo oh ketikihong pwe en pwukoahki apwalih irail kan me sohte wisiklahng Papilonia-iei me keieu semwehmwe kan nan sahpwo.~ku,(Ngehi eri patohla oh mihmi rehn Kedalaia nan Mispa oh kin saledek mihmiseli rehn aramas akan me luhwehdi nan sahpwo.*jM,(Ni ei sohte sapeng ih, Nepusaradan ahpw patohwanohng ie, “Pwurowei rehn Kedalaia, nein Ahikam, me nein Sapan, me nanmwarkien Papilonia kasapwilada en wia kepinahn kahnimw kan en Suda. Komwi kak patopato reh oh rehn aramas akan, de komwi kak patohla wasa me komwi medemedewe me komwi pahn patohla ie.” Ih eri patohwanohng ie kisakis ehu oh kisin tungoal ekei pwe I en patohwanda, oh mweidala pwe I en patopatohla.i+,(Met I pahn kihsang selmete kan ni pehmwen oh kasaledekihkomwihla. Ma komw men iang ie patohla Papilonia, eri, kupwuromwi, oh I pahn apwalih komwi. Ahpw ma komw sohte men iang patohla wasao, pil kupwuromwi. Komwi kak patopato wasa koaros nan sahpwet me komwi inengieng.”/hW,(eri, met e ketin kapwaiadahr dahme e mahsanih me e pahn ketin wia. Mepwukat koaros wiawiher pwehki noumwail aramas akan ar dipadahr ong KAUN-O oh sohte men peikiong.xgi,(Kaunen sounpeio ahpw ale ie oh patohwanohng ie, “KAUN-O, omwi Koht, ketin kohpadahr soangen paisuwed pwukat,if M,(KAUN-O pil pwurehng mahseniong ie mwurin Nepusaradan, kaunen sounpei ko, eh kasaledekihiehla nan Rama. I mi nan selipei ni ei wisiklahng wasao, iangahki aramas koaros sang Serusalem oh Suda me selidi oh wisiklahng Papilonia.'eG,'I pahn sinsileiuk pwe ke en onepek mwahu, oh ke sohte pahn kamakamala. Ke pahn pitla oh mourla pwehki omw koapworopworkin ie. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”odW,'Ahpw ngehi, KAUN-O, pahn sinsileiuk, oh ke sohte pahn pengpenglahng rehn aramas akan me ke kin masak.#c?,'I en patohwanohng Epedmelek mehn Sudan men, me KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, ketin mahsanih, “Nin duwen me I mahsaniher me I pahn wia, I pahn ketikihdo pohn kahnimwet paisuwed, ahpw kaidehn paiamwahu. Oh ni mepwukat eh pahn pweida, ke pahn iang mi wasao pwe ke en udiahl. C~}}I|{{9zz)yy}xwwv~utsrqqppognn'mflzkkXjLihgrfeedccFbbSan`__^<]]\[[ZZNYXXIWW0VYU[TSSKRQQP_OaN{M|LKKJKIIaHH7G)FEDCCUBAA!@@?X>>=><;;988Y776e6#544u3220//^..-,>++*j))((H'&%%+$##;""'!Z cC\<=_8^iJ` /  A7G= E ,4Mehn Papilonia ko eri lupukpene uhr prons en Tehnpas Sarawio, iangahki dewen pihl pronso; re ahpw wahda mete ko walahng Papilon.!D;,4Ihte me e mweidohng en luhwehdi: aramas me keieu semwehmwe kan, me sohte sapwarail, pwe re en koadoahki mwetin wain kan oh wia soangen doadoahk teikan."C=,4Eri, Nepusaradan ahpw kalipelahng Papilonia luhwen tohn kahnimwo, irail me tangalahng nanmwarkien Papilon mahso, oh pil luhwen tohndoadoahk koahiek kan.GB,4Eri, karis en sounpei ko ahpw karangkpeseng kelen kahnimw ko.nAU,4 E ahpw isikala Tehnpas Sarawio, tehnpas en nanmwarkio, oh imwen aramas lapalap koaros nan Serusalem.k@O,4 Ni kalimaun sounpwong, ni kaisuhwen rahn, ni kaeisek duwaun sounpar en mwehin Nanmwarki Nepukadnesar, Nepusaradan, sapwellimen nanmwarkio sounkaweid oh kaun lapalap en sapwellime karis en sounpei, ahpw pedolong nan Serusalem.],4 Iei wasa me nanmwarkien Papilonia ahpw mahsanih pwe sapwellimen Sedekaia pwutak ko en kamakamala mwohn silangin Sedekaia; lapalap ako en Suda pil iang kamakamala wasao. =,4 Sedekaia eri lohdi oh wisikdohng mwohn Nanmwarki Nepukadnesar nan kahnimw Ripla, nan sapwen Amad, wasa e ketin ale ie kopwung laud.<1,4Sounpei en Papilonia ko ahpw pwakih Sedekaia oh koanoahdi nan wasa patapat limwahn Seriko; sapwellime sounpei ko koaros ahpw kesehla oh tangasang.y;k,4wasa kis ni kelen kahnimwo ahpw langada. Mehndahte ma sounpei en Papilonia kapikapil kahnimwo, a sounpei ko koaros tangeisang loale nipwongo, keid limwahn en nanmwarkio eh mwetuwel ni wenihmw ehu nanpwungen kehl riau, kolahng Wahun Sordan. :9,4Ni kapahieun sounpwong en sounparo, ni kaduwaun rahn, ni ahnsou me lehk lapalap inenen uklahr nan kahnimwo oh kisin mwenge ong aramas koaros rosalahr,l9Q,4Re ahpw kahpwalihala kahnimwo, kapikapil lel ni kaeisek ehun sounpar en mwehin Nanmwarki Sedekaia.8',4ihme ni kaduwaun sounpar en mwehin Sedekaia, ni kaeisek en sounpwong, oh ni kaeisek en rahn, Nepukadnesar, iangahki sapwellime karis en sounpei unsek, ahpw ketido Serusalem oh ketin kapilpene. Re ahpw kauwada arail kahnimpwal liki oh weirada warawar kapilpene kahnimwo.07Y,4Tohn Serusalem oh Suda pwon eri kahngiangihada KAUN-O, me kahrehda e ketin keseirailla sang mwohn silangi. Eri, Sedekaia pelianda Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia,e6C,4Nanmwarki Sedekaia ahpw wiahda me suwed mwohn silangin KAUN-O, duwehte Nanmwarki Sehoiakim.J5 ,4Sedekaia mahki sounpar rieisek ehu ahnsou me e kesepwilda wiahla nanmwarki; e ahpw ketin kakaun nan Serusalem erein sounpar eisek ehu. Mwaren eh nohno Amudal, nein Seremaia, mehn kahnimw Lipna.@4y,3@oh patohwan, ‘Met iei me pahn wiawihong Papilonia-e pahn kihrla oh sohte pwurehng pwarada pwehki kamwomwala me KAUN-O pahn ketikidohng powe.’ ” En Seremaia koasoi ididi wasaht.3),3?Seraia, ni omw pahn kaimwisekala wadek pwuhk wet ong aramas akan, eri, mwuri, ke pahn pirehiong ni ehu takai oh keselahng nan Pillap Iupreitise2C,3>Ke ahpw kapakap, patohwan, ‘Maing KAUN, komwi mahsaniher me komwi pahn ketin kauwehla wasakiset, oh sohte mwahn mehkot me mour men pahn luhwehdi ie, sohte aramas de mahn emen, oh e pahn duwehla sapwtehn kohkolahte.’11,3=I patohwanohng Seraia, “Ni omw pahn lel Papilon, ke pahn kanahieng wadekohng aramas akan ni ngihl laud soahng koaros me ntingdier nan pwuhk wet.z0m,3xw,3Re pahn soahn oh mehla nanial akan en ar kahnimw kan.&wE,3Kumwail dehr mweidohng nah sounpei kan ar ahnsoun kesik de pwuhriong nan ar tehtehn mahwen. Kumwail kemehla mwahnakapw akan! Kumwail kamwomwala kariso pwon!^v5,3I pahn kadarodo mehn liki kei pwehn kamwomwala Papilonia, rasehng kisinieng ehu me kin ipirala dihpw meng. Ni rahnen kamwomwalao eh pahn leledo, re pahn mahwendo sang wasa koaros oh wiahkihla sahpwo sapwtehn ehu.bu ?,3KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn ketikihdo kisinieng suwed ehu ong Papilonia oh towe kan. t,2.Ni ahnsou me Papilon pahn pwupwudi, e pahn ngirisekla oh itikada sampah pwon, oh ngilen aramas akan pahn peilahng wehi teikan.”Ks,2-Eri, kumwail rong koasoandi me I wiahiong kahnimw en Papilon oh dahme I kupwukupwure I en wiahiong towe kan. Neirail seri kan pahn pil ruwahdeksang, oh aramas koaros pahn masepwehkada kowahlap.`r9,2,“Ngehi, KAUN-O, pahn ketido oh kupwurehda pwe mehn Papilonia kan en sopohsang nan ar kahnimwo ni ahnsou karuaru, rasehng laion emen me kohieisang nan tuhke kan limwahn Sordan oh kodalahng nan sahpw diren dihpw. Eri, kaun me I pahn pilada, pahn kaunda wehio. Ihs me kak pahrekiong ie? Ihs me kak eimahda pelian ie? Ihs kaun me kak uhwong ie?$qA,2+Nanmwarkien Papilonia karongedahr rohngo, oh solahr angin lime kan. Pwunod laud oh medek kipedier nan kupwure, duwehte lih emen me medek en neitik lelehr.epC,2*Re ketikidahr sapwellimarail kesik ketieu oh kedlahs akan; re me lemei oh sohte mahk. Ngilarail duwehte ngilen ngiringirisek en madau, ni ar dake nair oahs akan oh tangatang kohwei. Re onopadahr en mahweniong Papilonia.o ,2)“Aramas akan kohkohdo sang nan sahpw ehu ni paliepeng, wehi kehlail ehu sang wasa doh; nanmwarki tohto kaukaunopohng mahwen.Tn!,2(Soahngohte me wiawihiongehr Sodom oh Komora ihme pahn pil wiawihiong Papilon, ni ei kamwomwirailla iangahki kahnimw kan me karanih. Aramas sohte pahn pwurehng kousoan wasao. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen. m9,2'“Eri, Papilon pahn wiahla dewen kidien wel oh kaht lawalo kan, oh dewen menpihr samin kan. Aramas solahr pahn kousoan wasao sang met oh kohkohlahte.l',2&Keteu en sohla mweredi nan sahpwo oh kammadahda pillap akan. Papilonia iei sapwen dikedik en eni kamasepwehk kan me kin pitihedi aramas akan.Bk},2%Kumwail kauwehla nah oahs oh werennansapw akan! Nah sounpei me e pwainda kan en mehla-% ia uwen ar luwet! Kumwail kauwehla arail dipwisou kesempwal kan; kumwail kauwehla oh kulihasang.wjg,2$Nah soukohp likamw akan en mehla-% ia uwen ar pweipwei! Nah sounpei kan en mehla-% ia uwen ar masepwehkadahr!i},2#KAUN-O mahsanih, “Papilonia en mehla! Nah aramas akan en mehla, iangahki nah kaun akan, oh nah aramas kupwurokong kan.Oh,2"Ahpw ih me pahn ketin kapitirailla me roson-mware iei KAUN-O, Wasa Lapalap. Pein ih pahn ketin kasalehda ar pwung oh pahn ketikihdo popohl nin sampah, ahpw e pahn wia kahpwal ong mehn Papilonia.”0gY,2!KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Mehn Israel oh Suda milahr nan kehnaudek. Koaros me kaloweiraildi kin sinsile irail ni keneinei oh sohte mweidohng re en saledekla.&fE,2 Omw wehi aklapalap pahn dipekelekel oh pwupwudi, oh sohte emen pahn seweseiukada. I pahn isikala omw kahnimw kan, oh mehkoaros loale oh limwah pahn ohla.”e,2“Papilonia, ke inenen diren aklapalap, ihme kahrehda, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn uhwong uhk! Ahnsoun ei kalokeiuk leledohr.d,2Eri, nah mwahnakapw akan pahn kamakamala nanial akan en kahnimwo, oh nah sounpei koaros pahn mwomwla rahno. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.Fc,2“Kumwail ndaiong sounkesik ketieu kan en mahweniong Papilon. Kumwail kadarala koaros me ese doadoahngki ketieu oh arep. Kumwail kapilpene kahnimwo oh dehr mweidohng emen en pitla. Kumwail dupukohng mehkoaros me e wiadahr, oh wiahiong dahme e wiahiong meteikan, pwehki eh seren aklapalap ong ie, Me Sarawien Israel.Mb,2(Aramas akan tangasang Papilonia oh repen mourlahng Serusalem, re ahpw koasoiahda duwen KAUN-O, atail Koht, eh ketin dupukohng mehn Papilonia mehkan me re wiadahr nan Sapwellime Tehnpas Sarawio.)a,2Kumwail kemehla neirail sounpei koaros! Kemeirailla! Meid suwediong mehn Papilonia kan! Ahnsou en ar kalokolok leledohr!” ` ,2Kumwail mahwendohng sang wasa koaros oh kauwehla wasa kan me wahnsahpw akan kin wie nekinek ie! Kumwail koasoakehda dipwisou kan me kumwail kalowehdi duwehte koasoakoasoak en wahnsahpw! Kumwail kamwomwala sahpwo! Kumwail dehr mweidohng mehkot en luhwehdi!3__,2I ritingadahr wasa me ei tehtehn mahwen kan kin wie nekinek ie, oh ketkihieier nan ei engieng, pwehki ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn wia ei doadoahk nan Papilonia.n^U,2Papilonia, ke mahweniongieier, oh ke lohdier nan lidip me I kaunopadahng uhk, mehnda ma ke sasairki. ],2Papilonia sungkipesengier amma sampah pwon, oh met nah ammao ohlahr! Wehi koaros pwuriamweikihla kowahlap dahme wiawihiong sahpwo.U\#,2Ngilen weriwer en mahwen peipeidohng nan sahpwo, oh lapalahn ohla wiawiher.D[,2KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail mahweniong mehn Meradaim oh Pekod. Kumwail kemeirailla oh kamwomwirailla. Kumwail wia mehkoaros me I koasoanediong kumwail. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.MZ,2Ni ahnsowo eh pahn leledo, sohte dihp ehu pahn dierek nan Israel oh sohte suwed ehu nan Suda, pwehki ei pahn kupwur mahkohng irail kan me I sohte kauwehla ar mour. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”dYA,2I pahn kapwuredohng mehn Israel nan uhdakarail. Re pahn tungoale wahnsahpw akan me wosada nin Nahna Karmel oh wasa kan nan Pasan, oh re pahn tungoale wahnsahpw koaros me re anahne me wosada nan sapwen Epraim oh Kilead.(XI,2Pwehki met, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht en Israel, pahn kaloke Nanmwarki Nepukadnesar iangahki sapweo, duwehte ei kalokeier nanmwarki lapalap en Asiria.zWm,2KAUN-O ketin mahsanih, “Mehn Israel kan rasehng pelin sihpw, me laion kan pwakihpeseng oh mwarahkpeseng wasa kan. Keieu, nanmwarki lapalap en Asiria mahweniong irail, oh mwuri, Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia ngalispeseng tihrail kan.aV;,2Kumwail dehr mweidohng werentuhke kan en poadidi nan sahpwo de mweidohng wahnsahpw en doandoal. Mehn liki koaros me koukousoan wasao pahn masakada karis en sounpei kan me mahmahwen oh pahn pwurala nan uhdakarail.”yUk,2Kumwail weriwer en mahwen kapilkipene kahnimwo! Met Papilon pekimahkehr. Eh kehl kan ohlahr oh rengkdier. I pahn dupukohng mehn Papilonia kan mehkan me re wiadahr. Eri, kumwail dupukohng irail, oh wiahiong irail dahme re wiahiong meteikan.8Ti,2“Kumwail sounkesik ketieu kan, kumwail irekla oh mahweniong Papilon oh kapilpene. Kumwail kesingkiwohng Papilon noumwail arep koaros, pwehki eh wiadahr dihp ong ie, KAUN-O.S,2 Pwehki ei engieng sohte me pahn kousoan nan Papilon; e pahn ohla, oh aramas koaros me pahn keid limwah pahn pwuriamweikihla oh dahkihla.HR ,2 ahpw pein amwail kahnimw lapalapo pahn sarohdi oh namenekla. Papilonia pahn wiahla wehi me keieu sohte wede nanpwungen wehi kan koaros; e pahn madekengla oh wiahla sapwtehn me sohte pihl ie.FQ,2 KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail mehn Papilonia, kumwail me kauwelahr ei wehi; kumwail nsenamwahu oh pereperen, kohkohseli duwehte kou men me tietiak wahntuhke de oahs emen me lokolokaia, P,2 Kuhl pahn wiawihiong Papilonia, oh irail kan me pahn kulihada pahn kihsang mehkoaros me re anahne. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”zOm,2 I pahn kamwakidada pwihn en wehi kehlail kei ni paliepeng oh kupwurehda pwe re en mahweniong Papilonia. Re pahn irekla oh mahweniong sahpwet oh kalowehdi. Irail sounkesik koahiek kei, re kin kesingki arep oh sohte katiasang dahme re kaskih.|Nq,2“Kumwail mehn Israel kan, kumwail tangasang Papilonia! Kumwail mweselsang sahpwet! Kumwail me en tepin mweselda!yMk,2Re kin diar apwal sang aramas koaros me kin diar irail. Ar imwintihti kan kin nda, ‘Re wiadahr dihp ong KAUN-O, eri, dahme kitail wiadahr sohte sapwung. Ar pahpa kahlap ako likihala KAUN-O, oh pein irail uhdahn pahn loalopwoatohng ih.’RL,2“Nei aramas akan rasehng pelin sihpw me silepe kan mweidohng re en salongala nin nahna kan. Re kakahnseli sang ehu nahna kolahng ehu, rasehng pelin sihpw ehu, re ahpw sehsehla wasa me re kohsang ie. K ,2Re pahn idihdek ia elen kolahng Saion oh idawehnla ahlo. Re pahn wiahda ehu inou poatopoat ong ie oh sohte mwahn pahn kauwehla.J,2KAUN-O ketin mahsanih, “Ni ahnsowo eh pahn leledo, mehn Israel oh Suda pahn kohdo wie sengiseng, raparapahkin ie, ar Koht./IW,2“Wehi ehu sang paliepeng kodohn mahweniongehr Papilonia oh pahn wiahkihla sapwtehn ehu. Aramas akan oh mahn akan pahn sopohla, oh sohte emen pahn kousoan wasao.”wHg,2“Pakairkihong wehi kan duwen rohngo! Kumwail lohkiseli! Kumwail peuk sowi oh pakairki rohngo! Kumwail dehr ekihla! Papilon pwupwudier! Eh koht Marduk mwerpesengier! Dikedik en eni kan en Papilon sarohdier; eh sansal saut kan rengkdier!QG ,2Iet mahsen me KAUN-O ketikihong ie duwen kahnimw en Papilon oh towe kan:YF+,1'Ahpw mwuhr, I pahn pwurehng kapaiada mehn Elam. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”WE',1&I pahn kamwomwala arail nanmwarki kan oh kaun akan, oh kauwada mwoalei wasao.VD%,1%I pahn kupwurehda pwe mehn Elam en masakada arail imwintihti kan, me men kemeirailla. Nan ei engieng kowahlap I pahn kamwomwala mehn Elam oh kadarodo karis kan pwe re en uhwong irail lao I kasohreirailla.BC},1$I pahn kupwurehda pwe kisinieng en ipilahng Elam sang wasa koaros, oh I pahn kamwarakpeseng nah aramas akan wasa koaros, lao sohte sahpw ehu me nah aramas akan sohte pahn sopolahng ie.hBI,1#E mahsanih, “I pahn kemehla sounkesik ketieu koaros me kahredahr Elam eh ahnekilahr manaman.zAm,1"Mwurinte Sedekaia eh wiahla nanmwarkien Suda, KAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw ketin mahsanihong ie duwen sapwen Elam.%@C,1!Asor pahn wiahla sapwtehn kohkohlahte, wasa me mahn lawalo kante pahn kousoan ie. Sohte aramas pahn pwurehng kousoan wasao. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”A?{,1 “Kumwail kihsang neirail kamel kan oh pelinmen kan! I pahn kamwarakpeseng wasa koaros irail kan me sehkasang pitenmoangarail kan, oh I pahn wadohng pohrail kahpwal sang wasa koaros.,>Q,1‘Kitail! Kitail pahn mahweniong aramas pwuko me lemeleme me re onepek mwahu oh saledek sang apwal! Sohte kehl de loaken ar kahnimwo oh sohte doarepe douluhl.’H= ,1“Kumwail mehn Asor, ngehi, KAUN-O, kehkehlingkihong kumwail en sopohla wasa doh oh rukula. Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia wiewia koasoandi suwed ehu ong kumwail, oh iet me e mahsanih,i<K,1Kumwail kihsang imwarail impwal kan oh neirail pelinmen kan, kahdeng en imwarail impwal kan oh mehkoaros loale. Kumwail kihsang neirail kamel kan oh ndaiong aramas akan, “Soahng kamasepwehk kowahlap kapilkumwailpenehr!’`;9,1Iet me KAUN-O mahsanih duwen kadaudok en Kedar oh kisin wehi kan me mi pahn manaman en Asor, me Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia kalowehdi: “Kumwail mahweniong mehn Kedar oh kamwomwala kadaudok me mi palimese!v:e,1I pahn isikala kelen kahnimw kan iangahki tehnpas akan en Nanmwarki Penadad. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”u9c,1Ni rahno nah mwahnakapw akan pahn kamakamala pohn ahl akan en kahnimwo, oh nah sounpei koaros pahn mwomwla.:8o,1Kahnimw ndando me kin epwenki pereperen tehnlahr. 7,1Mehn Damaskus me luwet oh re masepwehkadahr oh tangehrdoaui. Re ahneki medek oh apwal rasehng lih emen me medek en neitik lelehr.6},1Iet me KAUN-O mahsanih duwen Damaskus: “Aramas akan nan kahnimw kan en Amad oh Arpad pwunodadahr oh nsensuwedlahr pwehki ar rongadahr rohng kansensuwedo. Pwunod laud ehu kipeiraildier rasehng sehd me pwildahng pohrail, oh re sohte kak meleileidi.S5,1Imwintihtio pahn mahweniong Posra rasehng ikel men me eh pehnpihr ngampeseng oh pihrdiong pohn seike. Ni rahno nein Edom sounpei kan pahn masepwehkada duwehte lih emen me lellehr eh medek en neitik.”#4?,1Ni ahnsou me Edom pahn pwupwudi, e pahn ngirisekla, kahrehda sampah pwon pahn rerada, oh aramas akan pahn weriwer oh ngilarail pahn lellahng Dahun Akapa.R3,1Eri, kumwail rong koasoandi me I wiadahr ong mehn Edom kan oh dahme I kupwukupwure I en wiahiong aramas en kahnimw Teman. Pil neirail seri kan pahn ruwahdekieisang, oh aramas koaros pahn masepwehkada.W2',1I pahn pwarodo rasehng laion men me kin kohieisang nan welin tuhke kan limwahn Pillap Sordan kohdalahng nan sahpw patapat diren dihpw oh kupwurehda pwe mehn Edom en mwadangete tangasang nan sapwarailo. Mwuhr, kaun me I pahn pilada, pahn kaunda wehio. Ihs me pahn kak pahrekiong? Ihs me kak eimah pelian ie? Ihs kaun me kak uhwong ie?P1,1Soahngohte me wiawihongehr Sodom oh Komora pahn pil wiawihong Edom, ni ahnsou me ira oh kahnimw me karanih ko kamwomwmwomwlahr. Sohte emen pahn pwurehng kousoanla wasao. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.$0A,1KAUN-O ketin mahsanih, “Mwomwla me pahn lelohng Edom pahn uk mehlel, kahrehda aramas akan me pahn keid limwah pahn pwuriamweikihla kowahlap oh masakada./,1Ke pitidahr pahn omw aklapalap. Solahr me masak uhk nin duwen me ke lemeleme. Ke kin kousoan nin paip akan, pohn kumwen nahna ileo; ahpw mehndahte omw kousoan wasa ile nin paip akan duwehte ikel men, KAUN-O pahn ketikinkumwaildi. KAUN-O me mahmahsen.”L.,1KAUN-O pahn ketin kaluweteiukala, oh sohla emen pahn waunekin uhk.M-,1I ahpw patohwan, “Edom, I aleier mahsen ehu sang rehn KAUN-O. E ketin kadarodohr meninkeder men pwehn padahkihong wehi kan re en kapokonepene neirail karis kan, oh onopada re en mahweniong uhk.g,G,1 Pein ngehi kahukilahr me kahnimw en Posra pahn wiahla sapwtehn oh wasa kelemw ehu; aramas akan pahn kouruhrki oh kin wiahki edeo mehn keria. Kousapw koaros me karanih pahn ohla kohkohlahte. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”<+q,1 “Pil irail kan me sohte konehng ale lokolok pahn iang nim dahl en lokolok, ia duwe, kumwail lemeleme me kumwail sohte pahn iang ale lokolok? Soh, kumwail uhdahn pahn nim dahlo!w*g,1 Kumwail kihdi noumwail me sepwoupwou kan rehi, pwe I pahn apwalih irail. Noumwail liohdi kan kak en likih ie.@)y,1 Ahpw ngehi I tehkehr ire tikitik kan en kadaudok en Esau oh diarada ar wasahn ruk kan, kahrehda ar solahr kak rukula. Aramas en Edom koaros mwomwlahr. Sohte emen rehrail me luhwehdi./(W,1 Ni ahnsou me aramas kin dolung wahn wain kan, re kin luhwehkihdi me malaulau nan tuhke kan, oh ni sounpirap akan ar kin pirap nipwong, re kin alehte dahme re anahne.'7,1Kumwail tohn Dedan, kumwail pweiekla oh tangdoaui! Kumwail rukula! I pahn kamwomwala kadaudok en Esau kan pwehki ei ahnsoun kaloke irail eh leledohr.J& ,1Iet me KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih duwen Edom: Ia duwe, mehn Edom manokelahr ar lamalam mwahu? Neirail sounkaweid kan solahr kak kaweidkin irail dahme re en wia? Ar loalokong kan sohralahr?W%',1“Ahpw mwuri I pahn pwurehng kapaiada Ammon. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”N$,1I pahn ketikihdo pohmwail soahng kamasepwehk sang pali koaros. Kumwail koaros pahn sopohla. Emenemen kumwail pahn tang repen mour, oh sohla emen me pahn pwurehng kapokonepene noumwail sounpei kan.@#y,1Ia kahrepen kumwail me soaloalopwoat akan en kin suwei? Amwail kehlail wie tikitikla. Dahme kumwail likiheki amwail manaman oh ndahki me sohte emen kak eimahda oh mahweniong kumwail? " ,1Kumwail mehn Espon, kumwail weriwer! Ai mwomwlahr! Lihen Rappa, kumwail mwahiei! Kumwail pwuhriong nan likoun nsensuwed oh mwahmwahiei. Kumwail tangkiseli amwail pingiping. Amwail koht Molek pahn kalipilipalahr, iangahki eh samworo kan oh nah soupeidi kan.!,1Ahpw ahnsou ehu kohkohdo me I pahn kupwurehda pwe aramas akan en poahsoan kaunen kahnimw Rappa en rong ngilen mahwen, oh e pahn ohla oh eh kousapw akan pahn mwasikediong nanpwel. Eri, Israel ahpw pahn kapwurehdo sapweo sang irail kan me adihasangehr.`  ;,1Iet me KAUN-O mahsanih duwen Ammon: “Ia ohlen Israel ko? Ia duwe, solahr emen me pahn doare sapwarailo? Dahme re mweidkihong aramas akan me kin pwongih Molek en adihasang sapwen kadaudok en Kad oh kousoanla wasao?%,0/Ahpw ni rahn akan me pahn kohdo KAUN-O pahn ketin pwurehng kapaiada Mohap. Iei ih mepwukat me KAUN-O ketin mahsanih me pahn wiawihong Mohap.  ,0.Poakehla mehn Mohap kan! Aramas akan me kin pwongih Kemos mwomwlahr, oh neirail serepein oh pwutak kan selidier oh wisiksangehr.q[,0-Me sopohsangehr apwal akan repen mourlahngehr nan Espon, kahnimw me Nanmwarki Sihon kaundahr mahs, ahpw kahnimwo wie lullul. Kisiniei isikalahr irepen sahpw akan oh pohn kumwen nahna kan en aramas en Mohap kan me kin mouren mahwen.Z-,0,Mehmen me song en tangasang me kamasepwehko pahn pwupwudiong nan pwoahr kan, oh mehmen pahn doudahsang nan pwoahr kan pahn lohdi nan lidip kan, pwehki KAUN-O ketin koasoanedier ahnsoun kamwomwmwomwlahn Mohap.Y+,0+Mehkot kamasepwehk, pwoahr, oh lidip awiawiher mehn Mohap. KAUN-O me mahmahsen.K,0*Mohap pahn ohla oh sohla wia wehi ehu, pwehki eh kahngohdiong ie.!,0)oh kahnimw kan oh kelen mahwen kan pahn lohdi. Ni rahno sounpei kan en Mohap pahn masepwehkada rasehng lih emen me medek en neitik lelehr.s_,0(KAUN-O ketin inoukidahr me wehi ehu pahn kohdi pohn Mohap rasehng ikel men me eh pehnpihr kan ngampeseng,#,0'Mohap mwerpesengier! Kumwail weriwer! Mohap sarohdier. E ohlahr, oh wehi koaros me karanih wie kokouruhrki. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”A{,0&Pohn pwelengen ihmw koaros en Mohap oh ni wasahn tuhpene en aramas akan sohte mehkot mie pwe mwahieite oh nsensuwed, pwehki ei kauwelahr Mohap rasehng sah ehu me solahr aramas anahne.+O,0%Irail koaros sehkasangehr pitenmoangarail kan oh koakoahsangehr ar alis kan. Re kalipwelipwedahr pehrail kan, oh aramas koaros pwuhriongehr nan likoun nsensuwed."=,0$“Eri, mohngiongi pahtouki Mohap oh mehn Kir Eres, rasehng aramas emen eh kin kesekesengki koulen kedepwidepw, pwehki mehkoaros me re ahneki sohralahr.,0#I pahn katokihedi en mehn Mohap ar kin wia meirong isihs ni ar wasahn kaudok oh ar meirong ong ar koht kan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.7g,0"“Mehn Espon oh Eleale weriwer, oh ngilen ar weriwer peipeilahng Sahas; mehn Soar pil iang rong, oh e pil lellahng Oranaim oh Eklad Silisia. Piletik en Nimrin pil madadahr.8i,0!Nsenamwahu oh peren pehdsangehr nan sahpw pwelmwahu en Mohap. I katokedier pwilipwilahn wain sang ni wasahn tiak wain kan; solahr me kin wiahda wain oh kadekedengki eh peren. ~}|{zWyyRxOww6vvMuttsgrr qIpRo\nnmjlkkiihjgfeeKd|cbaa``_^]]3\l[ZYYIXWVVU%T}SRQPP"O)NNNuN+MMMELLL=KKwK*JJ|J.IIIWI HHcGGGlFFFLEEEXDDD?CCCNCBBuBAAB@@@O???o?&>>z>==j=<<<(;;T;:::=9988l776j554433]22N100p//m..$-n,, ++U***1))J((Z''T&&N&%%D$$c##x#" !!!GGGUnHiu*  p s ! u ; M |)'JA ma ke kalikedihsang emen nan eh mour suwed, e ahpw sohte men tokedihsang wiewia dihp, e pahn mehla nan dipe, a omw mour pahn poadoandoarla.G(JMa I pahn mahsanih me emen pahn mehkihla dipe, ke ahpw sohte kaweidki pwe en wekidala eh mour suwed pwe en kak momour, e uhdahn pahn mehla nan dipe kan, a I pahn kapwukoahnkin uhk eh mehla. ' J“Kowe, nein aramas, I pahn wiahkinuhkala silepen wehin Israel. Ke ahpw padahkihong irail kehkehlik kan me I pahn wiahiong uhk.>&wJMwurin rahn isuhwo, KAUN-O ahpw ketin mahsanihong ie,N%JNgehi eri patohla Tel Apip limwahn Pillap Separ, wasa me mehn Suhs me kalipilipala ko kin koukousoan ie, oh I mihmihki wasao erein rahn isuh oh wie pwunopwundoki audepen kaudiahl kapwuriamwei wet.{$oJManaman en KAUN-O ahpw kadireiehla, nindokon ngenen Koht eh ketin pwekiehda, I ahpw nsensuwedla oh lingeringerda.#'J I ahpw pil rongada ngilen pehnpihr en menmour ko ar mwekimwekid nan wehwe, oh pil ngilen mehn kadahr ko, rasehng ngirisek en rerrer en sahpw.."UJ Ngenen Koht eri ketin pwekiehda, I ahpw rongada ngihl ehu me duwehte ngirisek en rerrer en sahpw, me mahsanih, “Kapinga roson en KAUN-O nanleng wasa ileilehie!”!5J Ke ahpw kohwei rehn riomw pwilidak en sapwomw kan me kalipilipalahr oh padahkihong irail dahme I mahsanihong irail, mehnda ma re men rong de soh.”p YJ Koht pil ketin mahsanih, “Kowe, nein aramas, tehk mwahu oh tamataman mehkoaros me I padahkihong uhk.{J I pahn kakehleiukada pwe ke en pil kekeluwak, rasehng takai kesempwal daimon; ke dehpa masak aramas kahngohdi pwuko.”xiJA met, I pahn wiahiong uhk pwe ke en keptaki oh kahngohdiong irail kowahlap, duwehte me irail kin wiahiong ie.JAhpw sohte emen mehn Israel kan pahn men rong; re pil sohte mwahn men rong ie. Irail koaruhsie keptakailahr oh kahngohdilahr.s_JMa I kadaruhkewei nan wehi kan me ar lokaia uhdahn apwal ong uhk ke en dehdehki, re uhdahn pahn rong uhk.gGJI sohte kadaruhkewei nan ehu wehi me kin lokaiahki lokaiahn liki, pwe rehn mehn Israel kante.JKoht eri mahsanih, “Kowe, nein aramas, kohwei rehn mehn Israel kan, oh padahkihong irail mehkoaros me I pahn mahsanihwei.>uJIh eri mahsanih, “Kowe, nein aramas, kangala pelien doaropwe wet me I kihwei; kadirehkihla kapehdomwen.” Ngehi eri tungoalehla, oh kehnda duwen eh mem duwehte sukehn loangalap.[/JNgehi eri sarapeseng, e ahpw ketikihong ie pelien doaropweo pwe I en tungoalehla. JKoht eri ketin mahsanih, “Kowe, nein aramas, kangala pelien doaropwe wet; ke ahpw kohwei oh lokaiaiong mehn Israel kan.”CJ E ahpw welikpeseng pelien doaropweo, ngehi eri kilangada me pelien doaropweo nting pali koaros. Eri, audepen doaropweo iei mahsen en nsensuwed kei, oh pil mahsen en mwahiei oh kapahtou.W'J I ahpw kilangada peh ehu, me kapadohng ie pelien doaropwe ieu me limilimpene.3J“Eri, kowe, nein aramas, rong kanahieng dahme I pahn mahsanih. Ke dehr kahngohdi duwehte irail. Sarapeseng oh kangala dahme I pahn kihong uhk.”  JKe pahn ndaiong irail mehkoaros me I padahkihong uhk, mehnda ma re men rong uhk de soh. Tamataman me irail aramas kahngohdi kei.J“Ahpw kowe, nein aramas, ke sohte pahn masak irail de masak mehkot me re pahn nda. Re pahn uhwonguhk oh kailongkin uhk; ke pahn rasehng me ke mihmi nanpwungen skorpion kan. Ahpw ke dehpa masak aramas kahngohdi pwuko, de masak mehkot me re pahn ndawei.pYJMehnda ma aramas kahngohdi pwuko pahn rong uhk de soh, a re en ese me soukohp men miher nanpwungarail.JRe keptakailahr oh sohte kin waunekin ie. I kadaruhkewei pwe ke en padahkihong irail dahme ngehi, KAUN-O, mahsanihong irail.3J“Kowe, nein aramas, I kadarowohng uhk rehn aramas en Israel kan, me kahngohdilahr oh pelianiedahr. Re kahngohdilahr duwehte samarail en mahs ako.zmJNindokon ngihlo eh mahmahsen, ngenen Koht kipeiehdi oh kasihnenihiehda. I ahpw pil rongorong ngihlo eh mahsanih,  %JNi ei kilangada irair wet, I ahpw poaridiong nanpwel. Oh rongada ngihl ehu me mahsanih, “Kowe, nein aramas, uhda. I men lokaiaiong uhk.”,  SJMarain lingan me rasehng lingan en ahia me kin pwarada nin depwek en keteu kan. Ih duwen met mwomwen marain lingaling me kin kasalehda me KAUN-O kin ketiket wasao.  JEri, mwohmw wet wie lingalingdo duwehte lingaling en prons nan werengen kisiniei. Marain lingaling ehu ahpw kapilpene wasa koaros.  JPohnangin pwalango mie mehkot me likamwete mwoahl ehu me wiawihkihda takai kesempwal sapair, oh mehmen me mwomwen aramas ketiket powe.V  'Jahpw ngihlo kin peipeido sangete pohnangin pwalango pohnangin moangarail kan.h KJI ahpw rongada ngilen arail pehnpihr ko ni ar kin pihr. Ngihlo rasehng ngirisek en madau, ngilen karis laud ni eh kin mwekid, oh rasehng kapitien Koht, Wasa Lapalahpie. Ni ar kin uhdi sohla pihr, re kin kihpene pehrail kan, JPahn pwalango emenemen menmour ko kapapeseng pehnpihr riau kadangalahng me mi limwah, oh riau pehnpihr pwoalepene paliwere.g IJPohnangin moangen menmour ko mie mehkot me likamwete pwalang ehu me wiawihkihda kilahs kamahl.p [JAhnsou koaros me menmour ko pahn kin mwekid, de uhdi, de pihrda, mehn kadahr ko pil kin wia soahngohte.  JMenmour ko kin kohla wasa koaros me re mwahuki, oh mehn kadahr ko pil kin iangete, pwehki re kin mihmi pahn manaman en menmour ko. JNi ahnsou koaros me menmour ko kin mwekid, mehn kadahr ko pil kin iang mwekid, oh ma menmour ko kin pihrda, mehn kadahr ko pil kin iang.8 mJOh kilin mehn kadahr ko pwoaren mas tohr me wia.V 'Jme kahrehda mehn kadahr ko koaros kak tangewei ong ni keimw pahieu en sampah.1 ]JEhuehu mehn kadahr ko inenen melengileng duwehte kisin takai kesempwal, oh koaros duwepenehte. Ehuehu mehn kadahr ko pil mie ehu mehn kadahr tohrohr loale me pangapang, 'JNi ei uduhdiahl menmour pahmeno, I kilangada mehn kadahr pahieu me leldiong pohn pwehl; ehuehu mehn kadahr mihte limwahn emenemen menmour ko.T~ #JPein menmour ko ahpw kin mwekidwei oh kin pwurodo, rasehng mwekid en lioal.} %J Eri, likamwete mehnser ehu me wie lullul oh mwekimwekid poatopoat nanpwungen menmour ko. Mehnsero kin lullul oh lioal kin piripirsang loale.&| GJ Menmour pwukat sohpeipeseng ni keimw pahieu en sampah, kahrehda re kin pwonte mwekidwei wasa me re men kohla ie, oh sohte kin pirekek ni arail kin mwekidwei.{ +J Emenemen menmour pwukat ahpw kapapeseng eh pehnpihr riau pwe imwin ar pehnpihr kan en doakpene, oh riau ar pehnpihr ko pwoalepene paliwararail.3z aJ Mesen emenemen menmour pwukat me pahieu ahpw wekpeseng: mesen aramas me mi mwowe, a mesen laion me mi ni palimaun, mesen kouwol palimeing, oh mesen ikel me mi likinpaiki.Ry J Emenemen menmour ko ngapkipeseng pehnpihr riau, oh imwin pehrail kan doakpene, me kahrehda mwomwarail wia keimw pahieu. Eri, ni ar kin mwekid, re kin wiahkinteieu mwekidwei, sohte mwahn kin sohpeiseli.x )JEri, mas pahieu oh pehnpihr pahieu me emenemen ahneki, pil mie pehn aramas rehn emenemen menmour pwukat me uhsang pahn ehuehu ar pehnpihr kan.w  JNehrail ko me inen, ahpw patehnehrail ko duwehte kumwut en kouwol. Menmour ko ahpw kin wie lingalingdo duwehte lingan en prons.?v {Jahpw emenemen menmour ko mas pahieu oh pehnpihr pahieu.hu KJNan werengen elipipo mwohmw kei ahpw wie sansaldo, likamwete menmour pahmen. Re mwomwen aramas,&t GJNgehi eri sarada oh kilangada lapalahn elipip ehu me kohkohdo sang paliepeng, oh lapalahn pelien depwek pali. Sang nan pelien depwek pali wet lioal ahpw kin piripirsang, oh marain lingaling ehu me kapilpene. Wasa me lioal kin pirasang ieo, mie mehkot me inenen lingaling duwehte prons.zs oJWasao limwahn Pillap Separ, I ahpw rongada mahsen en KAUN-O eh peidohng ie, oh I ahpw pehmada sapwellime manaman.fr GJ(Met iei ni kalimaun sounpar sang ni ahnsou me Nanmwarki Sehoiakin kalipilipalahng Papilonia.q JNi kalimaun rahn ni kapahieun sounpwong en kesilihsek en pahr, ngehi, samworo Esekiel, nein Pusi, mihmi rehn riei mehn Suhs ako me kalipilipalahr nan Papilonia limwahn Pillap Separ. Pahnlahng ahpw ritpeseng, ngehi eri kilangada Koht nan kaudiahl ehu.dpA6De komwi soh ketin soingkitalahr kohkohlahte? Ia duwe, sohte irepen sapwellimomwi engieng?ow6Maing KAUN, komwi kasapahlkitewei pahn kupwuromwi! Komwi kasapahlkitewei! Komwi kasapahldohng kiht at lingan en mahs.dnA6Dahme komwi ketin likimeliekinkitala ahnsou reirei? Komwi pahn pwurehng ketin tamankitada?lmQ6Ahpw komwi, Maing KAUN, me wia nanmwarki kohkohlahte, oh pahn kakaun erein dih koaros kohkohlahte.mlS6pwehki Nahna Saion eh kalehpwlahr oh tehnlahr, oh mahn lawalo kan wie kohkohseli nan mohn ihmw kan.Xk)6At mohngiong kan soumwahulahr oh se solahr kak kilangki wasa pilen masat akan,_j76Sohte mehkot me se kin pohnmwahsohki me luhwehdi. Se dipadahr, oh met se pahn melahr.Gi6Peren sohrasangehr nan at mour; pahtou wiliandier kahlek kan.ghG6Me mah kan solahr mwomwohdseli ni ewen kelen kahnimwo, oh me pwulopwul kan solahr kesekeseng.g%6 Nait mwahnakapw akan idihdohng re en ngidarpene kohn duwehte lidu kei; kisin pwutak kan kin wasawasasseli pahn ar wisik toutou en tuhke kan.cf?6 At kaun akan wisiksangehr oh langadahr nin tuhke kan; nait ohl mah kan solahr wahuparail.e-6 Angkehlail wiawihong at pwoud kan nin Nahna Saion; nan kisin kahnimw koaros en Suda nait serepein kan idihdohng re en mweidala paliwararail kan.idK6 Duhpek kin kahrehda at soumwahu karakar laud lao kilit kan kin karakarala duwehte nan uhmw ehu.cw6 Sounkam aramas akan kohkohseli nan sahpwo; at mour kin mihla nan keper ni at kin raparapahki at tungoal kisin mwenge.{bo6Se milahr pahn manaman en aramas ekei me sohte siksang lidu kan, oh sohte me kak kapitasang kiht pahn ar manaman.daA6At pahpa kahlap ako dipadahr, ahpw met re solahr mie, oh se wie lokolongkier diparail kan.W`'6Se kin pekipeki rehn mehn Isip oh Asiria, kisin tungoal pwe se en kak mourki.T_!6Se pahkarewei rasehng ahs de kamel, me pwangadahr, ahpw sohte kak kommoal.m^S6Se uhdahn pahn pwain pihl me se kin patohwan nim; se uhdahn pahn pwain tuhke me se kin wiahki tuwi.W]'6Imwintihti kan kemelahr at pahpa kan, oh met at nohno kan wialahr liohdi kei.l\Q6At tungoal sohso milahr nan pehn mehn liki kan; mehn liki kan kousoanlahr nan at tungoal ihmw kan.|[ s6Maing KAUN, komwi ketin tamanda dahme wiawihong kiht. Komwi ketin mahsendohng kiht, oh mahsanih duwen at sarohdier.IZ 6Saion aleier dupukpen dipe; KAUN-O solahr pahn kolokol kitail wasa me kitail kalipilipalahngehr ie. Ahpw kowe Edom, KAUN-O pahn ketin kalokeiuk; e pahn ketin kasalehda omw wiewia sapwung kan.1Y[6Kumwail kouruhr, kumwail mehn Edom oh Us; kumwail pereperen nindokon amwail kak. Kahpwal pil kokodohng kumwail; kumwail pil pahn iang wasawasasseli kilisou ni namenek. X 6Re kalowehdi pwarer en at mour, nanmwarkio me KAUN-O ketin piladahr, me se likih me pahn doareikitala sang at imwintihti koaros.5Wc6Marahra sang ikel kan me kin pihrdihsang pahnlahng, iei duwen at imwintihti kan ar pwakihkitedi. Re kaloweikitedi pohn dohl kan; re kolkitedi nan sapwtehno ni at sasairki.V{6Imwintihtio mwasamwasahn kiht; se pil sohte kak aluseli pohn ahl akan. At ahnsou imwiseklahr; imwin mehkoaros leledohr.yUk6Se pwangadahr kasikasik sawas me sohte pahn leledo. Se awiawih sawas sang wehi ehu me sohte kak katehda mehkot. T 6KAUN-O solahr kupwurohkin irail; pein ih me ketin kamwarakirailseli. E sohte ketin kasalehda wahu ong samworo kan oh kaun akan.KS6Aramas akan kin weriwer ndinda, “Kumwail keiwei! Kumwail me samin! Kumwail dehr sair ie!” eri, kahrehda ar sansaruwaruseli sang nan ehu wehi kolahng ehu wehi pwe sohte me men kasamwo irail.|Rq6Nah kaun akan kakahnseli nanial akan duwehte maskun kei, re saminkilahr nta me kahrehda sohte emen men sair irail.Qy6 Ahpw met wiawiher, pwehki nah soukohp kan oh samworo kan ar wiadahr dihp ni ar kakeredier ntahn aramas mwakelekel kan.P6 Sohte emen wasa kis, pil sohte kaunen wehin liki men, me kamehlele me imwintihti men kak pedolong nan ewen kelen Serusalem.O6 KAUN-O ketin sapwadada sapwellime engieng mwuledek; e ketin isikada kisiniei ehu nan Saion, me kamwasikahla douluhl kahnimwo.N/6 Kahpwal me lelohng nei aramas akan me kamasepwehk mehlel; nohno kan me kin poakohng nair seri kan pwoailihalahr nair seri kan pwe re en tungoale.&ME6 Irail kan me mehla nan mahwen paiamwahusang irail kan me mehla mwuhr, me wie luhluhwetala oh mehkihla duhpek, me sohte kisin tungoal kis mehn komourirailla.1L[6Eri, met re wonohnehr nanial akan solahr me ese irail, masarail kan toantoalkilahr ar melahr; kilirail kan ngalangalahr duwehte tuhke, oh mwerekidier pohn tihrail kan.|Kq6Atail soupeidi kan me mwakelekel oh pwetepwet sang sinoh, paliwaramwahu oh kehlail, wie melengilengki roson mwahu.J6Nei aramas akan aleier lokolok me laudsang lokolok en tohn Sodom, kalokolok ehu me lelohng irail ni ahnsou mwadang sang nin limen Koht.FI6Aramas akan me kin tungoale kisin tungoal keieu kaselel mahs, met re mehkilahr ar duhpwek nanial akan; irail kan me tikida nan mour mwahu mahs wie senserseli nan kihd kan reperepen mwenge.H16Re kin mweidohng neirail seri kan en mehkihla duhpek oh men nimpil; seri kan kin wie pekipeki atail kisin tungoal oh sohte me men katungoaleirail. G6Kidi en wel kan pil kin kadihdi wahrail kan, ahpw nei aramas akan duwelahr mahn en nan sapwtehn kan, me lemeiong neirail seri kan.F6Mwahnakapw akan en Saion me kesempwal pahtail duwehte kohl, ahpw met re wiakaulahr duwehte einpwoat me wiawihkihda pwehl.jE O6Atail kohl melengileng kan pohsuwedlahr; takai kan en Tehnpas Sarawio mwerediongehr nan ahl akan.FD6BKomwi ketin koliraildi oh kamwomwirailla sang nin sampah!”>Cw6AKomwi ketin kerieirailla oh kadirehkinirailla pwunod!DB6@“Maing KAUN, komwi ketin kalokehkin irail ar wiewia kan,;Aq6?Re kin kokouruhrkin ie sang nimenseng lel nipwong.J@ 6>Re kin ndinda ie oh wiewia ar koasoandi suwed kan rahn ehu pwon.c??6=“Maing KAUN, komwi ketin karongeier ar kepitkin ie, oh mwahngih ar koasoandi suwed kan.i>K6w6E ketin idingohng ie I en mihla nan rotorot en mehla.5e6E ketin salihiehdiong nan lokolok oh pwunod.F6E ketin kalipwelipwehda paliwereiet, oh katimpeseng tih kat.4c6Oh ketin wokiwokih ie ni sohte kupwur mahk.1]6E ketin pwakihielahng nan rotorot mosul.C 6Iei ngehi me patohwan ese dahkot kalokolok sang rehn Koht.ta6Komw ketin lukedohr ei imwintihti kan pwe re en kamasak ie sang pali koaros, rasehng omwi pahn ketin lukeiraildohng ni kamadipw ehu. Oh sohte me kak pitsang rahnen omwi engiengo. Re kemelahr nei seri kan, me I kairada oh kin poakohng.P6Koaros me mah oh pwulopwul kan wonohnehr mehla nanial akan, Nein imwintihti kan kedlahs kemelahr mwahnakapw oh peinakapw akan, Komwi ketin kemeiraillahr ni sohte kupwur mahk ni rahnen omwi engiengo.T!6Maing KAUN, komwi ketin kupwure irail kan me milahr pahn engieng en kupwuromwi! Lih akan tungutungoalehier paliweren seri kan me re kin poakohng! Samworo oh soukohp kan kamakamalahr nan Tehnpas Sarawio!s_6Ke en kin pirida pak tohto nipwong kan, pwe ke en kin pekipeki sawas rehn Kaun-o; Nan omw mohngiong unsek ke en pekipeki pahn kupwure-% kalahngan ong noumw seri kan-% Seri kan me pahn mehkilahr ar duhduhpek wasa koaros pohn ahl akan!6~e6Oh Serusalem, omw kehl kan en peki sawas rehn Kaun-o! Pilen mesomw kan en kereker nin rahn nipwong rasehng pwilipwil en pillap; Ke en mwoatohtkihla omw sengiseng oh pahtou!u}c6KAUN-O ketin kapwaiadahr dahme e kupwuredahr en ketin wia. E ketin kamwomwkitala ni sohte kupwur mahk, nin duwen e ketin kehkehlingkihong kiht mahsie. E ketin mweidohng at imwintihti kan en poweikitedi, oh re en perenkihda at pwupwudi.#|?6Omw imwintihti koaros kin kouruhrkin uhk oh kangkakilkin uhk ar kailok. Re kin kepirek oh nda, “Se kamwomwalahr! Iei ih rahnwet me se kin kasikasik!”Z{-6Aramas akan me kin keid limwahn kahnimwo kin kangkakil uhk ni mwamwahl. Re kin itikala moangarail kan oh kouruhrki ohlahn Serusalem: “Ih kahnimw kaselelo met? Ih kahnimwo met me sampah kin pohnmwahsohki?”Pz6Solahr me omw soukohp kan pahn kohpada pwe kokohp likamwte; Arail padahk pitihkinuk eh sohte kasalehiong uhk dipomw kan. Re soh mwahn kasalehiong uhk dipomw kan pwe ke en koluhkihla oh wiliakapwala.eyC6 Oh Serusalem! Kompoakepahi Serusalem, dahme I kak nda? Ia duwen ei pahn kak koaloalamwahwihiukala? Saikinte me iang ale soangen lokolok wet. Omw apwal rasehng madau me sohte irepe; sohte mehkot me ke kak koapworopworki.=xs6 Re duhpeklahr oh men nimpildahr, oh kin wie sengisengiong ar nohno kan; Re kin pwupwudi nanial akan likamwete re soahn, Re ahpw kin wie luhluwetala oh mehla nan pehn ar nohno kan.?ww6 Pwoaren mesei kat medengkilahr ei sengiseng; ngeni tihwolahr. Solahr angihki ei pahtouki mwomwlahn nei aramas akan. Seri oh seri pwelel kan lupwolupwongmas nan ahl akan en kahnimwo.&vE6 Ohl mah kan en Serusalem mwomwohdehr nanpwel solahr mwekid, Pwelpar mi pohn moangarail kan oh re likawih likoun nsensuwed. Peinakapw akan itiekdier nanpwel.Gu6 Ewen kehl kan seridier nanpwel, wenihmw mete kan mwerpesengier. Nanmwarkio oh soupeidi kan kalipilipalahr. Solahr me sukuhlki Kosonnedo, oh soukohp kan solahr ale kaudiahl sang rehn KAUN-O.:tm6KAUN-O ketin koasoanedier pwe kelen Saion kan en rehngkidi; E ketin sohngdier pwe en mwahngih uwen mwomwla me pahn wiawi. Wasahn iroir kan oh kehl kan wonohnehr nanpwel ohlahr.hsI6Kaun-o ketin soikalahr sapwellime pei sarawio oh kesehla sapwellime Tehnpas Sarawio; E ketin mweidohng imwintihtio en karangkehdi kele kan. Re wie kadekadekedek en powehdi wasa me se kin pereperen wiewia ie at kaudok mahs.Br}6E ketin kiedpeseng Tehnpas Sarawio wasa me se kin kaudokiong ih ie; E ketin katokihedi rahn sarawi kan oh rahnen Sapad kan. Nanmwarki oh pil samworo iang kehn engin sapwellime engieng.>qu6Kaun-o ketin kamwomwala Israel, rasehng imwintihti men; E ketin kauwehla eh kelen mahwen kan oh tehnpesen nanmwarki kan. E ketikidohng pohn Suda pahtou ehu me sohte pahn imwisekla.Kp6E ketin rasehng imwintihti men me kadarodohng kitail sapwellime arep; E ketin kemehla irail koaros me kin wia atail peren oh nsenamwahu. Met nan Serusalem se kehn engin sapwellime engieng laud.[o/6Nan sapwellime engieng e ketin kauwehla kehlail en Israel; E ketin soikala oh sohte kupwurki sewesei kitail ni ahnsou me imwintihtio leledo. E ketin engiengda pahtail rasehng kisiniei, me kamwomwala mehkoaros.5nc6Kaun-o ketin kamwomwala ni sohte mahk kisin kahnimw koaros en Suda Oh ketin karangkehdi kelen mahwen kan me kin doandoare wehio. E ketin kasarowehdi wehio oh eh kaun akan.3m a6Kaun-o nan sapwellime engieng ketin kipehkidier Saion rotorot. E ketin kauwelahr eh lingan koaros. E pil ketin kesehla sapwellime Tehnpas Sarawio ni rahn me e engiengdao.Rl 6“Komwi ketin kerieirailla pwehki ar wiewia suwed kan; Komw ketin kalokehkin irail diparail kan duwehte omwi ketin kalokehkinieier dipei kan. I wie weiweirek nan ei apwal, oh mohngiongi weikeklahr.”k 6“Komw ketin karonge ngilen ei weirek; sohte me pahn koaloalamwahwihiehla. Ei imwintihti kan perenkihda omwi ketikidohng pohi kahpwal wet. Komwi ketikihdo rahno me komwi ketin inoukidahr; komwi ketin kaloke ei imwintihti duwehte me komwi wiahiongieier.;j q6“Maing KAUN, komw mahsanih ei medek mwuledek, tihwolahn nan kapehdiet! Mohngiongi ohkilahr ei pahtoukihla dipei kan. Kamaramas wiewiawi nanial akan; mehla pil mie nan ihmw kan.=i u6“I likwerih kompoakepahi kan, ahpw re sohte men sewesei ie. Samworo kan oh kaun akan mehla nanial akan en kahnimwo, Ni ar raparapahki arail kisin tungoal pwe re en kak mourkihla.Jh 6“Ahpw KAUN-O me ketin pwung, pwehki ngehi me sapeikiong ih. Kumwail rong ie, kumwail wehi koaros; kumwail kilengdohng ei lokolok wet. Nei mwahnakapw oh peinakapw akan seldier oh wisiksangehr.+g Q6“I kapawehr pehi kat, ahpw sohte me pahn sewesei ie. KAUN-O ketin malipedohr imwintihti kan sang wasa koaros pwe re en uhwong ie; Re kin wiahkin ie mehkot saut.@f {6“Ih kahrepen pilen mesei eh kereker. Sohte me pahn koaloalamwahwihiehla; sohte me kak kakehlahda nan kapehdi. Imwintihtio kaloweiedier; solahr en nei aramas akan mehkot me luhwehdi.Me 6“Kaun-o ketin kiparamatki nei sounpei keieu kehlail kan; E ketikihdo karis ehu pwe re en kamwomwala nei mwahnakapw akan. E ketin tiakpeseng nei aramas akan rasehng wahn wain ni wasahn tiak wain.Sd !6“E ketin kilelehdi dipei koaros oh ketin pirepene; E ketin tenekidahng pahn tepinwerei, I ahpw toutoukihla oh luwetkihla. KAUN-O ketikilahng ie rehn ei imwintihti kan, oh sohla mehn sewese ie rehrail.-c U6 “E ketikihdo kisiniei sang powe, kisiniei ehu me isikalahr loalei. E ketikidier lidip ehu mwohi oh keseiedier nanpwel. E ahpw ketin keseiehla nan medek poatopoat.Bb 6 Eh kin sengiseng pekipeki rehn aramas koaros me kin keid limwah, “Kumwail kilang ie. Sohte emen me ahneki medek duwehte ngehi, Medek me KAUN-O ketikidohng pohi nan sapwellime engieng.a 96 Nah aramas akan kin wie sengiseng nindokon ar kin raparapahki dahme re en tungoale; Re kin wiliankihda ar dipwisou kesempwal kan ong ni kisin tungoal pwe re en momourki. Kahnimwo kin wie sengiseng pekipeki, “Maing KAUN, komw ketin mahsanih ie, komw ketin mahsanih ei apwal.”H`  6 Imwintihti kan pirapahsangehr eh kepwe kesempwal koaros. Pein ih kilang duwen imwintihti kan ar pedelong nan Tehnpas Sarawio, Wasa me KAUN-O ketin keinapwihasang mehn liki kan en pedolong ie.s_ a6 Eh samin me inenen sansal mehlel, ahpw e sohte mwomwen nsenohki dahme pahn lelohng. Eh pwupwudi me kapwuriamwei mehlel; sohte emen me kak koaloalamwahwihala. Eh imwintihti kan powedier, e ahpw pekipeki KAUN-O en ketin kupwur mahkohng.^ -6Solahr wahupe; e kilisoudahr oh mwahllahr. E kin weiweirek oh ekihla mese pwehki eh sarohdier. Serusalem kasaminehkilahr pein ih dihp suwed ehu.'] I6Serusalem wialahr mohn ihmw met, oh e tamanda eh lingan en mahs. Ni eh lohdi pahn imwintihtio sohte emen mehn sewese; Eh imwintihti kan kouruhrki eh pwupwudi.$\ C6Lingan en Serusalem sohralahr. Nah kaun akan duwelahr tie kei me luwetkilahr ar duhpek, Me ar kehl sosohralahr nindokon ar tangatangasang sounkesikmen kan.[ +6Eh imwintihti kan powedier; e milahr pahn ar manaman. KAUN-O ketin kaloke pwehki dihp tohto me e wiadahr; Nah seri kan lohdier oh wisiksangehr.qZ ]6Solahr me kolahng nan Tehnpas Sarawio met pwe en wia kaudok ni rahn sarawi kan. Serepein kan me kin kokoul wasao mahs milahr nan lokolok, oh ihte weirek me samworo kan wiewia. Ewen kelen kahnimwo tehnlahr, oh Saion wie weiweirekehr.rY _6Mehn Suda kan kalipilipasangehr nan uhdakarail, oh milahr nan kahpwal oh mour en lidu. Re kousoanlahr nan wehi teikan, oh sohte wasa kis me re kak kahdaneki uhdakarail-% Imwintihti kan kapilirailpenehr, oh sohte wasa re kak pitla ie.RX 6E kin wie sengiseng pwohng ehu pwon; pilen mese kin kerekeredi likinsepe. Sohte emen kompoakepah en mahs ako mihmi reh pwe en koaloalamwahwihala. Kompoakepah kan koaros pangalahr oh kin uhd uhwong met.3W c6Meid kansensuwed eh solahr tohn Serusalem, kahnimw me kin diren aramas mahs! Sampah pwon kin wauneki mahs, met e duwelahr liohdi men; Kahnimw keieu wauno wialahr lidu met. V ,4"E ahpw pil mweimweiong en ketiki uwen mwohni ehu me pahn sewese nan sapwellime anahn akan rahn koaros kohkohlahte e lao sipalla.U/,4!Sehoiakin eri ale mweimwei en wiliandi sapwellime likoun nan imweteng ko, oh iang ketidiong nin tehpel en nanmwarkio ahnsou koaros erein eh mour.Ty,4 Epilmerodak ketin kalahngan ong Sehoiakin oh ketikihong nan deu waun ehu mwohn nanmwarki teikan me sellahng Papilonia.,SQ,4Eri, ni sounpar me Epilmerodak wiahla nanmwarkien Papilonia, e ketin kupwurkalahngan ong Sehoiakin, nanmwarkien Suda, ni eh ketin kapedoisang nan imweteng. Met wiawiher ni kerieisek limau en rahnen kaeisek riau en sounpwong en sounpar kesilihsek isuh mwurin Sehoiakin eh sellahng Papilonia. R,4oh ni kerieisek siluhwen sounpar, Nepusaradan ketikihlahsang aramas 745. Eri, koaruhsie patpene me kalipilipalahr, irail me 4600.@Q{,4ni kaeisek waluhwen sounpar, aramas 832 sang Serusalem; P9,4Eri, iet duwen wadawad en aramas me Nepukadnesar salihedi oh ketikihla sang Suda: Ni keisuhwen sounpar en eh nanmwarki, e ketikihlahsang aramas 3,023;O1,4nan sapwen Amad. Eri, nanmwarkio ahpw koasoanehdi pwe irail en wowoki oh kamakamala wasao. Ih duwen mehn Suda ko ar kalipilipasang nan uhdakarail.tNa,4Eri, Nepusaradan ahpw kihpene aramas pwukat oh wadohng nanmwarkien Papilonia me ketiket nan kahnimw Ripla,~Mu,4E pil wahsang nan kahnimwo kaunen sounpei en Suda, oh sapwellimen nanmwarkio sounkaweid isimen me mihmihte nan kahnimwo, keriaun kaunen sounpei me kin apwalih doaropwehn karis en sounpei ko, oh pil ohl kesempwal wenehk me dierekda nan kahnimwo.$LA,4Nepusaradan, kaunen sounpei ko, ahpw pil wahsang Seraia, Samworo Lapalap, oh Sepanaia, keriaun samworo lapalap, oh pil silimen lapalap en Tehnpas Sarawio.XK),4Pwohmakraneid pwukat me epwiki, oh aramas kak mi pah kilang me duweisek weneu.8Ji,4Uhr riapwoato inenen duwepenehte: uhr ko reireiki piht rieisek isuh oh piht eisek waluh pwonopwon. Mie pwoahr nan uhr ko, oh meteo mosulki inses siluh. Imwin pohn ehuehu uhr ko prons me mie me reireikihda piht isuh elep, oh kapwat pwohmakraneid me pil wiawihsang ni prons me kapil imwin powe en uhr ko.8Ii,4Uhr riapwoato inenen duwepenehte: uhr ko reireiki piht rieisek isuh oh piht eisek waluh pwonopwon. Mie pwoahr nan uhr ko, oh meteo mosulki inses siluh. Imwin pohn ehuehu uhr ko prons me mie me reireikihda piht isuh elep, oh kapwat pwohmakraneid me pil wiawihsang ni prons me kapil imwin powe en uhr ko.IH ,4Dipwisou prons koaros me Nanmwarki Solomon wiahiong nan Tehnpas Sarawio-uhr riapwoat, kuruma ko, dehngk kalaimwuno, oh kouwol ehk riemeno me wia utupe-me inenen toutou mehlel sohte kak tenek.G/,4Re wahsang soahng koaros me wiawihkihda kohl oh silper: kisin pwohl tikitiko, pan ko me mwoalus okohk kin kohieng loale, pwohl me ntahn meirong kin kohieng loale, dewen pehs ko, dewen lamp ko, pwohl ko mehn isik warpwomwahu, oh pwohl ko me kin doadoahkohng wain en meirong.==M<@uJ “Eri, ndahng irail dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih. I pahn kapwureiraildo sang nan sahpw akan me I kamwarakiraillahng ie, oh kapwuredohng irail wehin Israel.z?mJ “Eri, ndahng iengomw me kalipilipala ko dahme I mahmahsanih. Iei ngehi me kadarirailla pwe re en kousoanla nan wehi doh oh pil kamwarakiraillahng nan wehi teikan. Ahpw, erein ekis ahnsou I pahn ieiang irail nan sahpw me re kousoanlahr ie.>J “Kowe, nein aramas, aramas akan me koukousoan nan Serusalem wie koasoakoasoia duwen kowe oh iengomw mehn Israel kan me kalipilipala. Re ndinda, ‘Me kalipilipala ko me nohn doh oh sohte kak kaudokiong KAUN-O. E ketikihongehr kitail en sapwenikihla sahpwo.’#=AJ KAUN-O eri mahsanihong ie,i<KJ Nindokon ei wiewia ei kokohp, Pelataia ahpw pwupwudi mehla. I ahpw poarikihdi meseiet nanpwel oh weriwerki, patohwan, “Soh, maing KAUN, Wasa Lapalahpie! Ia duwe, komwi pahn kemehla aramas koaros me luhwehdi nan Israel?”7;gJ Kumwail eri pahn esehla me ngehi, KAUN-O, oh ni amwail kolokol kosonned kan en wehi kan me karanih kumwail, kumwail kauwelahr ei Kosonned kan oh sapeikiong ei Mahsen kan.”):KJ Kahnimw wet sohte pahn doareikumwailla duwehte einpwoat eh kin doare uduk me mi loale. I pahn kalokei kumwail wasa koaros me kumwail mihmi ie nan wehin Israel.{9oJ oh kumwail pahn kamala nan mahwen nan pein sapwamwailo. Eri, aramas koaros ahpw pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O.u8cJ I pahn weikumwailsang nan kahnimwo oh pangkumwaillahng mehn liki kan. I koasoanedier kumwail en kamakamala,p7YJ Kumwail kin masak kedlahs? I pahn ketikihdo aramas me pahn wisik kedlahs pwe re en mahweniong kumwail.6J “Eri, iet me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong kumwail. Me pwung amwail nda me kahnimw wet iei einpwoat ehu, ahpw ia uduken? Iei paliweren irail kan me kumwail kemelahr! Kumwail sohte pahn mihmi wasaht-I pahn kesei kumwail sang nan kahnimwo!m5SJ Kumwail kemelahr aramas tohto nan kahnimwet me kahrehda ahl akan direkilahr paliweren aramas mehla.74gJ Ngenen KAUN-O ahpw ti pohi, oh KAUN-O ahpw mahsanihong ie I en patohwanohng aramas akan mahsen wet: “Kumwail mehn Israel kan, I ese dahme kumwail ndinda oh koasoakoasoane.53eJ Eri met, kerieirailla, kowe, nein aramas.”A2{J Re kin nda, ‘Kereniongehr kitail pahn pwurehng kauwada ihmw kan. Kahnimwo duwehte einpwoat ehu, oh kitail duwehte uduk me mi loale, ahpw einpwoato pil doarehsang kitail kisiniei.’1J Koht eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, ohl pwukat kin wiewia koasoandi suwed oh kihda kaweid suwed nan kahnimwet.e0 EJ Ngenen Koht ahpw pwekiehda oh ketikinielahng ni ewen kelen palimesehn Tehnpas Sarawio. I ahpw kilangada wasao limwahn kehlo ohl riehk limmen, me iangahki Saasanaia nein Asur oh Pelataia nein Penaia, kaun riemen en wehio./yJ Masarail ko duwehte mas ko me I kilangehr limwahn Pillap Separ. Emenemen menmour ko kin mwekidlahte sohte pirekekseli.k.OJ Emenemen irail mas pahieu, pehnpihr pahieu, oh mwomwen pehn aramas mi pahn ehuehu ar pehnpihr ko.j-MJ I kadehdehda me iei irail menmourkohte me I kilangehr me mi pahn Koht en Israel ni Pillap Separ.^,5J Re kapapeseng ar pehnpihr kan oh pihrdahsang pohn sampah nindokon ei kilikilang, oh mehn kadahr ko pil iang irail. Re ahpw uhdi limwahn ewen kelen palimesehn Tehnpas Sarawio, oh marain lingalingo mi pohnangirail.+J Eri, marain lingaling en KAUN-O ahpw mwekidsang ni wehnimwen Tehnpas Sarawio oh mwekidlahng wasa kis pohnangin menmour ko.<*qJ Ni ahnsou me menmour ko kin uhdi, mehn kadahr ko pil kin uhdi; oh ni ahnsou me menmour ko kin pihr, mehn kadahr ko pil kin iang irail, pwehki re mihmi pahn manaman en menmour ko.)#J oh mwekid, mehn kadahr ko pil iang irail. Ni ahnsou me re kin kapapeseng ar pehnpihr kan pwe re en pihr, mehn kadahr ko pil kin iang irail.e(CJ (Menmourkohte me I kilangehr limwahn Pillap Separ.) Ni ahnsou me menmour ko kohda nan wehwe'J Emenemen menmour ko mas pahieu. Me keieuo mesen kouwol, me keriauo mesen aramas, me kesiluhwo mesen laion, oh me kapahieuo mesen ikel.H& J Mehn kadahr pwukat duwehte me I kilangehr nan kaudiahl keieuo.l%QJ Paliwararail, tihnsewerail, pehrail, ar pehnpihr kan, oh mehn kadahr kan kidikidkihla pwoaren mas.3$_J Ni ahnsou me menmour ko kin mwekid, re kak kohla wasa koaros ahpw sohte pirekekseli. Irail koaros kin wiakinteieu mwekidla wasa me re men kohla ie, re sohte kin pirekek.k#OJ I pil kilangada me mehn kadahr pahieu, koaros duwepenehte, ehuehu mi limwahn emenemen menmour ko. Mehn kadahr ko me lingaling duwehte kisin takai kesempwal, oh ehuehu mehn kadahr ko pil mie ehu mehn kadahr me pangapang loale.k"OJ I pil kilangada me mehn kadahr pahieu, koaros duwepenehte, ehuehu mi limwahn emenemen menmour ko. Mehn kadahr ko me lingaling duwehte kisin takai kesempwal, oh ehuehu mehn kadahr ko pil mie ehu mehn kadahr me pangapang loale.s!_J I ahpw kilangada me emenemen menmour ko mie mehkot me mwomwen pehn aramas mi pahn ehuehu ar pehnpihr kan.8 iJ Emen menmour ko ahpw kapahla peho nan kisinieio me mi nanpwungarail, pwekada mwoalus ko, oh kihdiong nan pehn ohl me mi nan likou lineno. Ohlo eri ale mwoalus ko oh kohkohla.OJ Ni ahnsou me KAUN-O ketin ruwese ohl me mi nan likou lineno en ale ekei mwoalus sang nanpwungen mehn kadahr ko me mi pahn menmour ko, ohlo ahpw pedolongala oh kesihnenda limwahn ehu mehn kadahr ko.b=J Ngilen menmour ko ahpw peipeilahng maslikin kehlo. E mwomwen kapitien Koht Wasa Lapalap.SJ Marain lingaling en KAUN-O ahpw mwekididahsang pohn menmour ko oh mwekidlahng ni wenihmwen Tehnpas Sarawio. Pelien depweko ahpw kadirehla nan Tehnpas Sarawio, oh nan kehlo ahpw wie lingalingki maraino.+J Menmour ko wie kesikesihnen ni palieier en Tehnpas Sarawio ni ahnsou me ohlo pedolongala, oh pelien depwek pali ahpw kadirehla masloalen kehlo.wJ Koht ahpw mahsanihong ohl me mi nan likou lineno, “Kohwei nanpwungen mehn kadahr ko me mi pahn menmour ko oh audehkihda nan pehmwen mwoalus okohk. Kowe eri kamwerepeseng mwoalus ko nan kahniwmo pwon.” Ngehi eri mwasamwasahn ohlo eh kohkohla.  J I kilengla pohn moangen menmour ko oh kilangada mehkot me mwomwen mwoahl ehu me wiawihkihda kisin takai kesempwal me adaneki sapair.{oJ Eri, ohl me mi nan likou lineno ahpw pwurodo oh pakairkihong KAUN-O, “I kapwaiadahr sapwellimomwi koasoandi.”_7J Ahpw I sohte pahn poakeirailla; I pahn dupukohng irail dahme re wiahiong meteikan.”veJ Koht ahpw sapeng, mahsanih, “Mehn Israel oh Suda wiadahr dihp kan me inenen suwed. Re kemelahr aramas wasa koaros nan sahpwo oh kadirehkilahr Serusalem dihp. Re nda me ngehi, KAUN-O, keselahr sapwarailo oh dene I sohte mahsanih irail.yJ Nindokon kamaramas eh wiewiawi, I kelekelehpw mwo, I ahpw poarikihdi meseiet nanpwel oh weriwerki, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, ia duwe, komwi uhdahn engieng pahn Serusalem me kahrehda omwi pahn kemehla aramas koaros me luhwehdi nan Israel?”T!J Koht ahpw mahsanihong irail, “Kumwail kasaminehla Tehnpas Sarawio. Kumwail audehkihla paliweren me melahr akan nan kehlo. Nna, kumwail tepida doadoahk!” Irail eri tepida kemehla aramas nan kahnimwo. J Kumwail kemehla ohl mah kan, mwahnakapw akan, peinakapw akan, ihn kan, oh seri kan. Ahpw kumwail dehpa sair mehmen me kilel mi nan temwe. Kumwail tepida wasaht nan Tehnpasei Sarawiet.” Irail eri tepida kemehla kaun ako me kesikesihnen nan Tehnpas Sarawio.)KJ I ahpw rongada Koht eh mahsanihong ohl teiko, “Kumwail idawehnewei nan kahnimwo oh kemehla aramas akan. Kumwail kemehla koaros; kaleke kumwail mahkohng emen.7gJ “Kohwei nan kahnimw en Serusalem pwon oh kihdiong kilel ehu ni temwen aramas koaros me pahtoulahr oh milahr nan apwal pwehki soahng saut akan me wiewiawi nan kahnimwet.”FJ Marain lingaling en Koht en Israel ahpw kohdahsang pohn menmour ko wasa me e mihmi ie, oh mwekidlahng ni wenihmwen Tehnpas Sarawio. KAUN-O ahpw malipe ohl me mi nan likou lineno, mahsanih, 9J Ohl wenemen ahpw mwadangete pedolong sang maslikin ewen kehl ni paliepeng en Tehnpas Sarawio, emenemen irail weuwa nah tehtehn pei. Ohl emen ahpw iang irail me mi nan likou linen, e weuwa mehkot me e pahn ntingki. Irail koaros ahpw kohdo oh kesihnenda limwahn pei sarawi pronso. 7J Ngehi eri rongada Koht eh kapitie laudida, mahsanih, “Kohdo wasaht, kumwail kan me pahn kaloke kahnimwo. Kumwail wahdo noumwail tehtehn pei kan.”DJRe pahn kehn engin ei engieng. I sohte pahn kupwur mahkohng irail de kasalehda ei kupwurkalahngan. Re pahn weriwerki ar kapakap ong ie ni uwen ar kak, ahpw I sohte pahn karonge irail.”^ 5JKAUN-O eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, ke kilang men? Mehn Suda pwukat sohte itarki ar wiewia me saut kan me ke kilangehr wasaht oh kamaramas me parpesengier nan sahpwo. Soh, re uhdahn pahn kohdo oh wia wasaht nan Tehnpas Sarawiet oh kalaudehkihla ei engieng. Kilang mwomwen ar lahlahwei ie ni soangen mwohmw me keieu kansensuwed!y kJIh eri ketikiniehla masloalen kelen Tehnpas Sarawio. Limwahn wenihmwen mwoahlo, nanpwungen pei sarawio oh palangko, mweinele ohl riehk limmen me mihmi wasao. Re sohpeisang mwoahlo oh poaridiong palimese, wie kaukaudokiong dakadahn ketipin.n UJE ahpw keinemwe, “Kowe, nein aramas, ke kilang men? Ke pahn pil kilang mehkan me saut sang met.” JIh eri ketikiniehla ni ewen kelen paliepeng en Tehnpas Sarawio oh kasalehiong ie lih akan me wie sengisengki mehlahn koht Dammus.V %J KAUN-O eri mahsanihong ie, “Ke pahn pil kilang mehkan me saut sang met.”J Koht ahpw keinemwe rehi, “Kowe, nein aramas, ke kilang dahme kaunen mehn Israel wiewia ni rir? Re wiewia ar kaudok nan pere ehu me diren dikedik en eni. Re kin akupwungki ndinda me: ‘KAUN-O sohte mwahn mahsanih kitail! E keselahr sahpwet.’ ”#?J Kaunen mehn Israel isiakan me mihmi wasao, me iangahki Saasanaia nein Sapan. Emenemen irail kolokol mehn isik warpwohmwahu, oh warpwohmwahu ko wie edied.-SJ Ngehi eri pedolong oh kilang. Ni dihd ko inenen diren mahlen en sineik oh soangen mahn samin teikan, oh pil soahng teikan me mehn Israel kan kin wie pwongipwongih.fEJ E ahpw mahsanihong ie, “Pedolong oh kilang soahng suwed oh saut kan me re wiewia wasao.”oWJE ahpw mahsanih, “Kowe, nein aramas, kauwehla dihden.” Ngehi eri kauwehla oh diarada wenihmw ehu.\1JE ahpw ketikiniehla ni maslikin kehlo oh kasalehiong ie pwoahr ehu me mi ni kehlo.oWJKoht eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, ke kilang dahme wiewiawi? Kilang soahng saut kan me mehn Israel wiewia wasaht, re kadokadohwaniehla sang ei wasa sarawio. Ke pil pahn kilang ekei soahng kanamenek me laudsang met.”T!JKoht ahpw mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, kilenglahng paliepeng.” I ahpw kilengla, oh wasao limwahn pei sarawio ni wenihmwen ewen kehlo I kilangada dikedik en enio me kahngiangih kupwur en Koht.$AJI ahpw kilangada wasao marain lingaling me kasalehda me Koht en Israel ketiket wasao, duwehte me I kilangehr ni ahnsou me I patopato limwahn Pillap Separ.DJLikamwete mwomwen lime me e kapahla oh kolada pitenmoangei ko. Eri, nan kaudiahl wet ngenen Koht ahpw pwekiehda nan wehwe oh ketikinielahng nan Serusalem. E ketikiniehla ni wenihmwen masloalen ewen kelen paliepeng en Tehnpas Sarawio, wasa me dikedik en eni men mihmi ie me inenen kahngiangih mehlel kupwur en Koht. ~9JI ahpw sarada oh kilangada mwomwen aramas emen. Sang nan lukope kohdi mwomwen kisiniei, oh sang nan lukope kohda melengileng duwehte prons mwakelekel.l} SJNi kelimaun rahnen keweneun sounpwong en keweneun sounpar en ahnsou me se kalipilipala, me kaunda pwihn kalipilipala ko sang Suda ahpw iang ie mwomwohd nan imweio. Manaman en KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mwadangete tiada pohi."|=JNanmwarkio pahn mwahmwahiei, sapwellime pwutak pahn sohla eh koapworopwor, oh aramas akan pahn rerrerki ar masepwehk. I pahn kalokehkin kumwail amwail wiewia kan, oh pahn kadeingkumwailda nin duwen amwail kadeikadahr meteikan. Met pahn kasalehiong kumwail me ngehi, iei KAUN-O.”o{WJEhu kahpwal pahn kohdo mwurin ehu, oh rohng kansensuwed kan ukla. Kumwail pahn peki rehn soukohp kan re en kohpada dahme pahn wiawi. Sohla mehkot me samworo kan pahn padahkihong aramas akan, oh sohla kaweid me mah kan kak wiahda.hzIJSeukoapworopwor ehu kohkohdo. Kumwail pahn rapahki popohl, ahpw kumwail sohte mwahn pahn diar.wygJI pahn ketikihdo wehi kan me keieu suwed wasaht oh mweidohng re en adihasang imwamwail kan. Noumwail ohl keieu kehlail kan pahn nan kapehd tikitikla ni ahnsou me I pahn mweidohng wehi kan en kasaminehla wasa kan me kumwail kin kaudok ie.^x5J“Mehkoaros pingidahr-sahpwo direkilahr kamaramas oh kahnimwo direkilahr pei eikek.!w;JI sohte pahn lidere ahnsou me dipwisou kesempwal kan en Tehnpasei Sarawio pahn saminla, ni ahnsou me sounpirap akan pahn pedolong loale oh kasaminehla..vUJKAUN-O ketin mahsanih, “I pahn mweidohng mehn liki kan en pirapahsang ar diwpisou kan, oh me kin kauwehla kosonned kan pahn adihasang ar kepwe kan oh kasaminehla.juMJMahs re kin pohnmwahsohki arail elin kapwat lingan akan, ahpw re kin doadoahngki elin kapwat pwukat ong ni wiepen dikedik en eni saut kan. Iei kahrepe wet me KAUN-O ketin kupwurehkihda re en sautikihla ar reken kepwe kan.”GtJRe pahn kesehla neirail kohl oh silper kan pohn ahl akan duwehte kihd, pwehki kohl de silper sohte kak doareirailla ni ahnsou me KAUN-O pahn ketikidohng pohrail sapwellime engieng. Pwehki ar sohte kak doadoahngki pwehn kaitarala arail anahn de audehkihda nan kapehdirail kan. Kohl oh silper kahrehiong irail nan dihp. sJRe pahn pwuhriong nan likoun nsensuwed oh paliwararail pwon pahn rerrer. Pitenmoangarail kan pahn seiseisang, oh re pahn sarohdi.Jr JPehn aramas koaros pahn luwetala, oh pwukiarail kan pahn rerrer.qJEkei pahn sopolahng nin dohl kan rasehng mwuroi me masepwehkada tangasang nan wahu kan. Irail koaros pahn weiweirengki diparail kan.>puJPei wiewiawi pohn ahl akan, oh soumwahu oh duhpek nan ihmw kan. Mehmen me mihmiseli nansapw pahn mehla nan mahwen, oh mehmen me mihmi nan kahnimwo pahn mehkihla soumwahu oh duhpek.oJSowi pepeukehr, oh aramas koaros onopadahr. Ahpw sohte emen pahn kohla mahwen, pwe sapwellimen Koht engieng pahn lelohng aramas koaros.7ngJ Sohte sounnet men pahn mour werei pwe en kak kapwurehda dahme e luhskihla, pwehki sapwellimen KAUN-O engieng pahn lelohng aramas koaros. Irail kan me suwed sohte kak mourla. mJ Ahnsowo leledohr. Rahno kerendohr me solahr pahn katepen netinet, pwehki sapwellimen KAUN-O kalokolok pahn lelohng aramas koaros.+lOJ Kamaramas kin kahrehda uklahn me suwed. Sohte mehkot me arail pahn luhwehdi, sohte arail dipwsou kesempwal, arail dipwisou lingan, de arail lingan pahn luhwehdi.Yk+J Rahnen apwal laud samwodohr. Kamaramas uklahr. Aklapalap daulihalahr mehkoaros./J KAUN-O ahpw mahsanih, “Met iei duwen mehn Israel ar pahn kang mwenge me Kosonnedo keinapwih, ni ei pahn kamwarakirailpeseng nan wehin liki kan.=J Ke pahn saunkihda kisiniei pwisehn aramas me madekenglahr, umwunda pilawa pohn mwoalus ko, oh kang wasa me aramas kak kilang uhk ie.”@<{J Pil nimomw pihl pahn itaitete, kepte riau nan rahn ehu.k;OJ Ke pahn mweimweiong en kang ouns waluh en pilawa nan rahn ehu, oh e pahn nekila mandahsang rahno.E:J “Ke pahn ale ekei wahn wihd, parli, pihn, pihs, millet, oh spelt. Ke ahpw doaloairailpene oh wiahkihda pilawa. Ihme ke pahn kangkang erein rahn 390 me ke pahn wonohnki ni palimeingomwo.X9)JI pahn pireiukpene pwe ke en sohte kak mwekidseli lao kahpwalo pahn imwisekla.8J“Mesomw en pahn uhlahngete Serusalem mwasamwasahn kahpwal me wiewiawihong, rok kumwut ong kahnimwo oh wiahiong kokohp me pahn uhwong.47aJNi omw pahn kanekehla met, ke pahn wekidekla palimaunomw oh uhd ale kalokepen dipen Suda erein rahn pahisek-rahn ehu pahn wehwehki sounpar ehu ong ni kalokepen diparailo.6J“Mwuhr ke pahn wendi keingihngla palimeingomw, I ahpw pahn kihdiong pohmw dihp me wehin Israel wiadahr. Ke pahn mihmi wasao wie lokolok erein rahn 390 pwehki diparailo. I kileledionguhkehr me rahn ehu pahn wehwehki ehu sounpar me arail lokoloko pahn reireiki.5J“Mwuhr ke pahn wendi keingihngla palimeingomw, I ahpw pahn kihdiong pohmw dihp me wehin Israel wiadahr. Ke pahn mihmi wasao wie lokolok erein rahn 390 pwehki diparailo. I kileledionguhkehr me rahn ehu pahn wehwehki ehu sounpar me arail lokoloko pahn reireiki.[4/JAle ehu pan mete oh kauwada duwehte kehl ehu nanpwungen kowe oh kahnimwo. Eri, ke ahpw sohpeiong kahnimwo. Mwekid en kalowehdi kahnimwo tepier oh kowe me mahmahweniong. Met pahn wia kilel ehu ong wehin Israel.J3 JEri, pwe en uhd mwomwehda duwen imwintihti eh pahn kalowehdi kahnimwo, ke pahn wiahda warawar, doadoahk en koasoakehda pwehl kan, impwal kan, oh wiahda lepin tuhke mehn kauwehla ewen kehl kan.2 'JKoht ketin mahsanih, “Kowe, nein aramas, ale ehu takai pweht, kihdiong mwohmw, oh elehda lain powe pwehn wia kelel en kahnimw en Serusalem.w1gJEri, ni ei pahn pwurehng mahseniong uhk oh sapwadada lowomwen, ke ahpw pahn patohwanong irail dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahmahsanih. Ekei irail pahn rong uhk, a ekei pahn pohnsehseiuk, pwe irail wialahr wehi kahngohdi ehu.”S0JI pahn katengehdi lowomwen pwe ke en dehr kaweid aramas kahngohdi pwukat.m/SJEri, kowe, nein aramas, ke pahn selikihdi sellap kei oh ke sohla pahn kak kohla wasa me mie aramas..Ja ngenen Koht ahpw kasihnenihiehda. KAUN-O eri mahsanihong ie, “Kohkohwei ni imwomwo, oh mihmihte loale sohte pedoisang.-!JNgehi eri patohla nan wahwo oh kilangada lingaling en KAUN-O wasao, duwehte me I kilangadahr limwahn Pillap Separ. I ahpw poaridi nanpwel,%,CJNgehi eri pehmada manaman en limmen KAUN-O rehi oh patohwan rongada kapitie me mahsanihong ie, “Uhda oh kohwei nan wahwo. I pahn mahseniong uhk wasao.”+1JMa ke kaweidki aramas mwahu men en dehr wiahda dihp, a e ahpw rong uhk oh sohte wiahda dihp, e pahn mourla, oh omw mour pil pahn poadoandoarla.”'*GJ“Ma aramas me uhdahn mwahu men tapihada wia me suwed, I ahpw pahn kihong nan irair keper ehu, aramaso pahn mehla ma ke sohte kaweidki en tokedihsang eh suwed. E pahn mehla pwehki dipe kan, oh I sohte pahn tamanda eh wiewia mwahu kan me e wiadahr. A I pahn kapwukoahnkin uhk eh mehla. E~}}V|{zzKxwvvutt%srq5onn#mPldkkjihhBg@feeddcc,baa$`a_^^]@\\[[]ZZ?YxXXNXWW'VVUTSS0RRTQPPCOONMML`LKZJJ]IIH:GFF]EEDXCC7BA@??2>t> <uJ Rah kan me inenen kehlail oh keirda wiahla sokon en nanmwarki kan. Tuhkehn waino ahpw reireila oh leldalahng nan depwek; aramas koaros eri kilang duwen losolos oh reirei en tuhkeo.J Omw nohno rasehng tuhkehn wain pwoat me poad limwahn pilitik pwoat. Pwehki eh diren pihl, tuhkehn waino losolosala oh wahnla.3_J Irail eri kihdiong nan kehl ehu oh walahng rehn nanmwarkien Papilonia. Irail eri kin sinsile, pwe aramas en dehr pwurehng rong ngilen eh weriwer pohn dohl kan en Israel.#JWehi kan eri pokonpene pwe re en mahweniong; aramas akan kohdo sang wasa koaros. Irail eri pahkpeseng ar uhk kan oh kalowehdi nan ar lidip.JE kin kauwehla kehl kehlail kan, oh kauwehla kisin kahnimw kan. Tohn wehio kin masepwehkada ahnsou koaros me e kin weriwer.~uJNi laiono eh laudlahr, e ahpw kin ieiangseli laion teiko. E ahpw pil esehla rapahki seike oh wiahla sounsaik aramas.JEn laiono eh nohno ahpw awiawih lao eh esehda me solahr eh koapworopwor. E ahpw pil apwalihada emen wah ko, oh wiahla emen laion kommwad.veJWehi kan ahpw rongada duwen laiono oh lidipihedi nan pwoahr ehu. Re ahpw kihong kehs oh ruwahdekilahng Isip.iKJE apwalihada wah men oh padahkihong duwen eh pahn rapahki seike; e ahpw wiahla sounsaik aramas.]3JOmw nohno iei laion lih men! E apwalihada wah ko nanpwungen laion ohl kommwad ekei.h KJKAUN-O ketin mahsanihong ie I en koulki koulen nsensuwed pwoatet ong soupeidi riemen en Israel:J KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “I sohte kupwurki emen en mehla. Kumwail tokedihsang nan dipamwail kan, kumwail ahpw pahn mourla.”5cJKumwail kesehweisang kumwail dihp koaros me kumwail kin wia, oh kawiliakapwada kapehdamwail oh mohngiongimwail kan. Kumwail mehn Israel kan, dahme kumwail men mehkihla?”J“Eri, iet ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahsanihong kumwail mehn Israel kan, duwen ei pahn kadeikada emenemen kumwail nin duwen eh wiewia kan. Kumwail tokedihsang amwail wiewia suwed kan koaros, oh dehr mweidohng dipamwail kan en kauweikumwailla.U#JA kumwail mehn Israel kan, kumwail ahpw kin ndinda, ‘Dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kin ketin wia me sapwung.’ Ia duwe, kumwail lemeleme me I kin wia me sapwung? A me kumwail kin wia, iei me sapwung. {JPwe e kin dehdehkihla uwen suwed en eh wiewia kan oh kin tokedihsang, iei me e sohte pahn mehkihla, ahpw e pahn mourla.s _JA ma aramas suwed men pahn tokedihsang eh wiewia suwed oh kin wia dahme mwahu oh pwung, e pahn mourkihla.  JMa aramas pwung men pahn tokedihsang eh wiewia mwahu oh tapihada wia me suwed, oh mehla; eri, e mehkihla me suwed me e wiadahro.a ;J“Ahpw kumwail kin nda, ‘Dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kin ketin wia me sapwung.’ Kumwail mehn Israel kan, kumwail rong ie! Ia duwe, kumwail lemeleme I kin wia me sapwung? Soh! A me kumwail kin wia me sapwung!> uJ“Ahpw ma aramas pwung men pahn tokedihsang eh wiewia mwahu kan oh tapihada wia me suwed, iangahki soahng kanamenek kan me aramas suwed kan kin wia, ia duwe, e kak mourla? Soh; pwe eh wiewia mwahu kan koaros me e wiadahr mahs pahn manoknokla. E uhdahn pahn mehla, pwehki eh soaloalopwoat oh pwehki dipe kan.r]JKAUN-O, Wasa Lapalahpie ketin mahsanih, “Kumwail dehr lemeleme me I kin kupwurperenki mehlahn aramas dipan emen; pwe soh; me I kin kupwurperenki mehlelen, aramas dipan emen en koluhla oh wiliakapwasang eh mour suwed pwe en mourla.Y+JDipe kan koaros pahn lapwada, e ahpw pahn mourla pwehki eh wiadahr me pwung.”'GJ“Ma aramas suwed men pahn tokedihsang wiewia suwed oh kapwaiada ei kosonned akan, ma e pahn wiahda dahme pwung oh mwahu, e pahn mourla, e sohte pahn mehla. JMe kin wiahda dihp, iei ih me pahn mehla. Seri men sohte pahn kin pwukoahki dipen eh pahpa, de pahpa men sohte pahn kin pwukoahki dipen nah seri. Aramas mwahu men pahn ale ketingpen eh wiewia mwahu kan, a aramas suwed men pahn ale kalokepen eh wiewia suwed.J“Eri, ke ahpw idek, ‘Dahme kahrehda nah pwutako sohte pahn pwukoahki dipen eh pahpao?’ Eri, pasapeng en met, pwehki nah pwutako wiahda dahme pwung oh mwahu. E kapwaiada ei kosonned akan oh idawehnla ni kanahieng, iei me e uhdahn pahn mourkihla.&EJAhpw eh pahpa kin pitihasang aramas oh pirapahsang ar dipwisou oh wia suwediong koaros ahnsou koaros. Eri, eh pahpa mehla pwehki dipe kan me pein ih wiahda.Z-JE kin kahng wiahda me suwed, oh e sohte kin kihwei mwohni pwe en ale wihni. E kin kapwaiada ei kosonned akan oh peikiong ei mahsen kan. E sohte pahn mehla pwehki dipen eh pahpa kan, ahpw e uhdahn pahn mourla.H Jde sakone emen, de pirapahsang en emen eh dipwisou. E kin kapwurehwei dahme emen kin kihong mehn kadehdepen eh pweipwand. E kin katungoale me duhpeklahr akan, oh kalikawihada me kilisou kan.6eJE sohte kin pwongih dikedik en eni kan en mehn Israel de iang tungoale mehn meirong kan sang ni wasahn kaudok keinepwih kan. E sohte kin kamwahlih en mehn mpe kan ar pwoud,=sJ“A met, ia duwe, ma aramas suwed menet mie nah pwutak emen? Pwutak menet ahpw kin kilang de ese dihp koaros me eh pahpao kin wiahda, e ahpw sohte kin alasang eh tiahk suwed kan.W~'J oh kin kihwei mwohni pwe en ale wihn laud. Eri da? Aramas menet pahn mourla? Soh, e sohte pahn mourla. Pwehki eh wiadahr soahng suwed kanamenek pwukat, e uhdahn pahn mehla. Pein ih pahn pwukoahki eh mehla.U}#J E kin pitihasang me semwehmwe kan ar kepwe kan oh kin pirapahsang, e kin koledi dahme emen kihong mehn wia kadehdepen ar pweipwand. E kin kaudokiong dikedik en eni kan, e kin wiahda soahng kanamenek kei,t|aJ E kin kang mwengehn meirong sang wasahn kaudok keinepwih kan, oh e kin kamwahlih en mehn mpe kan ar pwoud.{J “Eri, ia duwe, ma aramas menet mie nah pwutak emen me lipirap, sounkam aramas, me kin wiahda soahng kei me eh pahpao soh mwahn kin wia.:zmJ Soangen aramas menet kin peikiong ei kosonned akan oh kin kanahieng kapwaiada ei mahsen kan. Aramas pwung men ih, oh e pahn mourla,” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahsanih met. yJE sohte kin kihwei mwohni pwe en ale wihni. E kin kahng wiahda me suwed oh kin kihda pwungen kopwung mwahu nan repenpwung koaros.LxJE sohte kin pitihasang mehkot rehn emen de pirapahsang. E kin kapwurehwei dahme emen kin kihong mehn kadehdepen eh pweipwand; e kin katungoale me duhpeklahr akan, oh kalikawihada me kilisou kan. w JE sohte kin pwongih dikedik en eni kan en mehn Israel, de sohte kin iang tungoale mehn meirong kan sang wasahn kaudok keinepwih kan. E sohte kin kamwahlih en mehn mpe kan ar pwoud, oh e sohte kin wia nsenen pwopwoud ong lih emen me wia eh soumwahu en lih.Iv J“Eri, ia duwen aramas emen me uhdahn mwahu, pwung oh lelepek.u!JPwe mour koaros, mouren sahm oh ihn kan, oh pil mouren seri kan, ngehi me sapwellimaniki. Eri, mehmen me kin dipada, iei ih me pahn mehla."t=JKAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanih, “I kahukihla mwarei, Koht ieias, kumwail solahr pahn pwurehng koasoia lepin padahk audapan pwoatet nan Israel.8siJ“Ia kahrepen lepin padahk audapan pwoatet me mehn Israel kan kin ndinda nan wehin Israel? ‘Sahm oh ihn akan kangalahr kreip karer, ahpw neirail seri kan me karerkihda.’'r KJKAUN-O ahpw pil mahsanihong ie,/qWJTuhke koaros nan wehio pahn ese me ngehi, KAUN-O. Ngehi me lupukedi tuhke reirei kan oh mweidohng tuhke mwotomwot kan en reireila. Ngehi me kamangedi tuhke losolos kan oh mweidohng tuhke meng kan en losolosala. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen. I pahn kapwaiada dahme I mahsaniher me I pahn wia.”9pkJpohn nahna keieu ileile en Israel. E ahpw pahn kadarala rah kan oh wa oh wiahla tuhke sidar kaselel pwoat. Soangen menpihr koaros pahn kousoan wasao oh kin rukula pahn mweteh.0oYJIet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: “I pahn ale ehu kadoken tuhke sidar oh katipwasang apwoat kisin rah pwulopwul; I ahpw pahn padokedi pohn nahna ileile ehu,7ngJSapwellime sounpei keieu kehlail kan pahn mehla nan mahwen, oh me mourla kan pahn mwarahkpeseng wasa koaros. Eri, kumwail ahpw pahn esehla me ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”mJI pahn pahkpeseng ei uhk oh kalowehdi loale. I pahn ketikilahng Papilonia oh kaloke wasao, pwehki e soaloalopwoatohng ie.%lCJKAUN-O, Wasa Lapalahpie, eri mahsanih, “Nin duwen ngehi, Koht ieias, I pahn kalokehki eh kauwehla inou lapo me e kahukihla ni mwarei me e pahn dadaurete.}ksJE kauwehla sapwellime kahula oh inou lapo me e wiadahr. E wiadahr soahng pwukat koaros, oh e sohte pahn pitsang.”Aj{JPil sapwellimen nanmwarkien Isip karis kehlailo sohte kak sewese mahwen ni ahnsou me mehn Papilonia kan pahn wiahda warawar oh mehn poadoandoar kei pwe re en kak kemehla aramas tohto.uicJKAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanih, “Nin duwen ngehi, Koht ieias, nanmwarki menet pahn sipalla nan Papilonia, pwehki eh kauwehla sapwellime kahula oh inou lapo me e wiahiong nanmwarkien Papilonia, me kasapwiladahng ih nan mwoale.qh[JAhpw nanmwarkien Suda pelianda oh kadarala meninkeder kei Isip pwe re en ale oahs oh karis en sounpei kalaimwun ehu. Ia duwe, e pahn kak pweida? E pahn kak pitsang ire wet? E sohte kak kauwehla inou lapo ahpw sohte ale kalokepe!”ag;Joh ketikihsang pwehn kak kerempwahla wehio en dehr uhwong oh re en dadaurete inou lapo.,fQJ E ahpw ketikihla emen peneinei en nanmwarkio, oh wiahiong ih inou lap ehu, oh mahsanihong en kahukihla me e pahn loalopwoat. E ahpw salihedi ekei ohl kesempwal koUe#J “Idek rehn aramas kahngohdi pwukat ma re ese wehwehn karasaraso. Ndaiong irail me nanmwarkien Papilonia ketidohr Serusalem oh ketikihsang nanmwarkio oh sapwellime lapalap akan oh ketikilahng Papilonia.$dCJ KAUN-O ahpw mahsanihong ie,$cAJ Ei, e poadidier, ahpw e pahn keirda oh mour? E soh pahn mengila ni ahnsou me kisinieng en palimese pahn lel? E soh pahn mengila wasa me e kekeirda ieo?”bJ “Eri ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw keinemwe: Ia duwe, tuhke pwoatet kak mour oh keirda? Keieun ikelo soh pahn usada kalowe kan oh kihsang wah kan, oh katipwasang rah kan oh mweidohng en mengila? E sohte anahne ehu wehi kehlail oh manaman en usadahsang.aJAhpw tuhkehn waino poadidier nan mwaht pwelmwahu, oh diren pihl pwe en kak losolos oh wahn oh wiahla tuhke kaselel pwoat.*`MJ“Pil mie emen lapalahn ikel me eh pehnpihr kan pil lapala oh wune kan mosul mehlel. Eri, kalowen tuhkehn waino ahpw wosalahng reh oh pil rah kan penglahng wasa me ikelo mihmi ie, e koapworopowrki me e pahn kak ale pihl sang rehn ikelo me laudsang pihl me mi nan mwaht me e kekeirda ieo.(_IJKisin tuhkeo eri keirda oh wiahla tuhke wain losolos ehu. Rah ko uhdalahng rehn ikelo, oh kalowe kan kohdiong pahn pwehl. Tuhkehn waino inenen rarahn oh tehn.!^;JE ahpw pil ale kisin tuhke pwulopwul kis sang nan wehin Israel oh padokedi nan sahpw pwelmwahu ehu, wasa me pihl kin mie ahnsou koaros pwehn kakairada.o]WJih eri pihrkilahng rahntuhkeo ni sahpw en netinet ehu oh kihdiong nan kahnimw ehu en sounnetinet kan.u\cJpwe re en ese dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong irail: Mie lapalahn ikel men me wune lingan oh eh pehnpihr kan inenen lapala. E ahpw pihrlahng pohn nahna kan en Lepanon oh katipwasang kadoken tuhke sidar pwoat,E[J“Kowe, nein aramas, ndaiong mehn Israel kan karasaras ehu$Z EJKAUN-O ketin mahsanihong ie,Y!J?I pahn meliehla sapwung koaros me ke wiadahr, ahpw ke pahn tamatamante oh namenengki sarapeseng.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.SXJ>I pahn onehda sapahl ei inou ong uhk, oh ke pahn esehla me ngehi, KAUN-O.nWUJ=Ke pahn tamanda duwen omw mwekid kan, oh namenengkihla ni ahnsou me ke pahn kapwurehdo riomw serepein laudo oh me tikitiko. I pahn kupwurehda pwe ira en duwehla noumw serepein, mehnda ma met sohte iang mihmi nan ei inou ong uhk. VJ=J$Iet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih: “Ke kapwuhrasang omw likou kan, oh wiahda duwehte lihen netiki paliwere men, ke pangalahng paliweromw rehn omw kerir oh ong noumw dikedik en eni saut kan, oh ke kemehla noumw seri kan wiahkihla mehn meirong ong dikedik en eni kan.R=J#Eri met, kowe Serusalem, lih tiahk suwed! Rong dahme KAUN-O mahmahsanih.F<J"Ehu soangen omw wia tiahk en netiki paliweromw. Sohte emen me idingkin uhk ke en wia tiahk wet. Ke sohte ale pweinomw; kowe me kin pwain irail! Ei, ke weksang lihen netiki paliwere men.”A;{J!Lihen netiki paliwere men kin ale pweinen paliwere, ahpw, kowe, ke kin mwarkihla omw dipwisou kan ong omw kerir kan oh pwainohng irail pwe re en kohdo sang wasa koaros oh wendi rehmw.m:SJ Ke duwehte lih emen me sohte kin poakohng eh pwoud ahpw kin wiahda dipen kamwahl ong mehn liki kan.I9 JKe kauwadahr wasahn kaudok ong dikedik en eni kan pohn ahl koaros oh wasahn wia tiahk en netiki paliweromw. Ahpw ke sohte raparapahki mwohni duwen me lihen netiki paliwararail kan kin wiewia.8JIet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: “Ke wiadahr mepwukat koaros duwehte lihen netiki paliwere men me sehse namenek.7JKe pil wia lihen netiki paliweromw ong mehn Papilonia kan, wehi me towe kan kin netiki dipwisou, ahpw re pil sohte kansenamwahwihiuk.”.6UJ“Pwehki omw sohte itarki meteikan me kahredahr omw pil pwakipwakih mehn Asiria kan. Ke wia neirail lihen netiki paliwere, ahpw re pil sohte kin kansenamwahwihiuk.C5J“Eri, met I ketikidahr limei pwe I en kalokeiuk oh adihasang pai kan me I ketikihong uhk. I panguhkalahr rehn mehn Pilisdia kan, me kin kailongkin uhk oh sautiki omw wiewia suwed kan./4WJKe mweidohng mehn mpomw, mehn Isip ineng suwed kan, re en wiahda nsenen pwoupwoud ong uhk, ke ahpw wiewia omw tiahk en netiki paliweromw pwe ke en kahngiangihkin ie."3=JKe ruwahdekiseli omw lingan nan pwelmatak. Ke mweidala paliweromw ong koaros me kohdo rehmw, oh omw tiahk en netiki paliweromw wie lalaudla rahn koaros.}2sJke ahpw kauwada ni keilen ahl koaros wasahn kaudok ong dikedik en eni kan oh wasahn wia tiahk en netiki paliweromw.x1iJKAUN-O, Wasa Lapalahpie ketin mahsanih, “Meid suwediong uhk! Meid suwed! Ke wiadahr me suwed pwuko, oh mwuhr50cJErein omw mihmi nan mour saut en wiewia lihen netiki paliwere men, ke sohte mwahn tamanda pak ehu duwen omw tikitik-% ni ahnsou me ke kilisouwo, wie weriwer nan ntahmw.”H/ Ja ke pil ale nei seri kan oh meirongkihong dikedik en eni kan?.5J“Ke ale pwutak oh serepein kan me ke wiahiong ie oh wiahkihla mehn meirong ong dikedik en eni kan. Ia duwe, e sohte itar omw soaloalopwoatohng ie,_-7JI ketikihong uhk mwenge-pilawa keieu kaselel, lehn olip, oh sukehn loangalap-ahpw ke wiahkihla mehn meirong ong dikedik en eni kan pwe ke en kenkenla pahrail.” Iei met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih.,5JKe ale likou deiad kan me I ketikihong uhk oh kidahng pohn sansal ko, ke ahpw meirongkihong sansal ko lehn olip oh warpwohmwahu me I ketikihong uhk.+yJKe ale kisin takai kohl oh silper kan me I ketikihong uhk, wiahkihda sansal en ohl, oh wiahda dipen kamwahl ong irail.2*]JKe doadoahngki ekei omw likou kaselel kan pwe ke en kapwatahkihda omw wasahn kaudok kan, ke duwehla lihen netiki paliwere men me kin wia nsenen pwopwoud ong ohl koaros.y)kJ“Ke ahpw engimwahukihla omw kaselel oh ndand, kowe eri kin wia nsenen pwopwoud ong ohl koaros me kohdo rehmw.(JKe ndandkihla nan wehi koaros omw kaselel, pwehki ngehi me wiahda omw kaselelen.” Iei met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih.'}J Ke ahneki mehn kapwat kohl oh silper, oh ke kin likawih likou linen oh silik ahnsou koaros. Ke kin kang pilawa sang ni pilawa me keieu mwahu, oh kin kang sukehn loangalap oh lehn olip. Omw kaselel me inenen kamahl, ke ahpw wiahla lih nanmwarki men.p&YJ I ketikihong uhk ehu rihng en ni tumwomw oh tiati oh nihn kaselel ehu pwe ke en kidahng pohn moangomw.G%J I kapwatahkinuhkada kisin takai kesempwal-liwou oh mwaramwar. $J I ahpw kapwuhrehng uhk nan likou reirei deiad oh ketikihong uhk suht kilin kou kaselel, koaduhpwel linen, oh likou puhp silik ehu.X#)J “Ngehi eri ale pihl oh widensang nta rehmw. I keiehki lehn olip pohn kilimw.,"QJ“Ni ei pwurehng keid wasao, I ahpw tehkada me e lelehr ahnsoun omw ale omw mwohnlimpoak. I ahpw kidimkihla ei likou puhp paliweromw oh inoukihda me I pahn poakohng uhk. Ei, I wiadahr inoun pwopwoud nanpwungata, oh ke wialahr ei pwoud.” Iei met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie ketin mahsanih.=!sJI kakairuhkada duwehte kisin tuhke kehlail kis. Ke ahpw kehlailla oh reireila oh wiahla peinakapw emen. Omw dihdi kan inenen kaselel, oh pitenmoangomw kan reirei, ahpw ke kilisou. J“I ahpw keid wasao oh mahsanihada omw wie weriwer nan pein ntahmw. Nta kidimala paliweromw, ahpw I sohte mweidohng ke en mehla.JSohte me poakeiukala oh wiahiong uhk soahng pwukat. Ni ahnsou me ke ipwidio, sohte emen me poakohng uhk. Ke lekdekla nansapw.JNi ahnsou me ke ipwidi, sohte emen me lupukasang selin omw pwuhs de duhpuhkada de iriskin uhk soahl de kidimkinuhkpene likou.3JPadahkihong Serusalem dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong: “Ke ipwidi nan wehin Kenan. Omw pahpa mehn Amor, oh omw nohno mehn Id.QJ“Kowe, nein aramas, padokehng Serusalem soahng saut kan me e wiadahr., UJKAUN-O ahpw pwurehng mahsanihong ie,{JRe soaloalopwoatohng ie, ihme kahrehda ei pahn wiahkihla sahpwo sapwtehn ehu.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.7Joh kalokei irail. Re pitsangehr ehu kisiniei, ahpw met kisiniei pahn kamwasikeirailla. Ni ei pahn kaloke irail, kumwail pahn esehla me ngehi, KAUN-O.B}JEri, iet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie ketin mahmahsanih: “Nin duwen tuhkehn wain pwoat eh kin wisiksang nanwel oh isihsla, iei duwen ei pahn ale aramas akan me koukousoan nan SerusalemveJSohte katepen tuhkeo mehnda ma e saikinte mwasikala. Eri, ni eh mwasikalahr, e ahpw sohla katepe douluhl.”7JPwe e mwahuongete en wia mehn saunda kisiniei. Oh ni ahnsou me imwin rah kan kin luluda oh nanwerengen tuhkeo kin mwasikala, mie mehkot e kak wiahda?ucJKe kak doadoahngki pwe ke en wiahkihda mehkot? Ke pil kak wiahkihda kisin tuhke mehn mehkot en tenekida ie?'GJ“Kowe, nein aramas, ia duwen tuhkehn wain pwoat eh pahn kapahrekiong apwoat tuhke? Ia katepen rahntuhkehn wain pwoat eh pahn kapahrekiong tuhke kan nanwel?$ EJKAUN-O ketin mahsanihong ie,Jkumwail eri pahn esehla me mie kahrepe mwahu ehu me kahredahr ei wiahda soahng pwukat koaros.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.I JMa mehmen pahn pitla oh doarehla nah seri, tehk mwomwarail ni ar pahn pwarodo rehmwail. Tehk mwomwen ar suwed, oh kumwail en esehla me kalokolok me I pahn ketikidohng pohn Serusalem me pwung;X)JIei met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: “I pahn kadarodo ei kalokolok keieu suwed pahieu pohn Serusalem-% mahwen, lehk lapalap, mahn lawalo, oh soumwahu-pwehn kemehla aramas oh mahn koaros.fEJmehnda ma Noha, Danel, oh Sohp koukousoan wasao-I kahukihla nin duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht ieias emen-re sohte pahn kak en doarehla pein nair seri kan. Arail lelepek pahn doarehla pein ar mour kelehpw.”J“Ma I pahn kadarodo soumwahu lusulus pohn sahpwo oh kihsang mour en me ngeder nan ei engieng, kemehla aramas oh mahn akan,> uJoh pil mehnda ma ohl silimeno koukousoan wasao-nin duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht ieias emen-re sohte pahn pil kak doarehla pein nair seri kan, ahpw arail mour kelehpw. {J“De I pahn kadarodo mahwen pohn sahpwo oh kadarodo tehtehn mahwen kehlail pwehn koakoahsang aramas akan oh mahn akan,i KJoh pil mehnda ma ohl silimeno koukousoan wasao-nin duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht ieias emen-re sohte pahn pil kak doarehla pein nair seri kan. Re pahn doarehlahte pein irail, oh sahpwo pahn wiahla sapwtehn ehu. J“De I pahn kadarodo mahn lawalo pwehn kemehla aramas akan me kahredahr sahpwo eh keperlahr oh solahr me kak seiloak kotehla sahpwo," =JMehnda ma ohl silimeno, Noha, Danel, oh Sohp, iang koukousoan wasao, ar lelepek pahn doarehlahte pein ar mour.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.H J “Kowe, nein aramas, ma wehi ehu pahn wiahda dihp oh soaloalopwoatohng ie, I pahn kapahla limei oh kamwomwala eh wahnsahpw akan. I pahn kadarodo lehk lapalap oh kemehla aramas oh mahn akan.%EJ KAUN-O ketin mahsanihong ie,SJ I pahn wia met pwehn kolokol mehn Israel kan pwe re dehr sohpeisang ie oh kasaminehkihla pein irail diparail kan. Iei irail nei aramas, oh ngehi me ar Koht.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”V%J Soukohpo oh mehmeno me ale kaweid sang reh pahn ale soangen kalokolok teieu.!;J “Ma soukohp men pahn wiahda kokohp likamw, met pwehki ngehi, KAUN-O, me kupwurehda en wiahda kokohp likamw. I pahn katohrehsang rehn mehn Israel kan.-JI pahn uhwong. I pahn wiahkihla ih mehn karasepe ehu. I pahn katohrehsang ih nanpwungen nei aramas akan, pwe kumwail en esehla me ngehi, KAUN-O.}sJ“Ni ahnsou me emen mehn Israel kan de emen mehn liki kan me koukousoan rehn mehn Israel kan pahn sohpeisang ie oh pwongih dikedik en eni kan, oh mwuhr e ahpw kohla pwehn ale kaweid rehn soukohp men, ngehi, KAUN-O, me pahn kihong ei pasapeng!#?J“Eri met, ndaiong mehn Israel kan dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: Kumwail pwurodo oh kesehla noumwail dikedik en eni saut kan.+OJDikedik en eni pwuko koaros kahredahr mehn Israel kan ar sohpeisang ie, ahpw sang nan ei pasapeng I koapworopworki me I pahn kapwureiraildohng nan ar loalopwoat.Y+J“Eri, lokaiaiong irail oh padahkihong irail dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong irail: Mehn Israel men me pangalahr eh mohngiong ong dekedik en eni kan oh kahrehiong ih nan dihp, e ahpw pahn kohdo pwehn ale kaweid rehn soukohp men, pahn ale pasapeng sang rehi-pasapeng me konehng nah dikedik en eni ngeder kan!Z~-J“Kowe, nein aramas, ohl pwukat pangalahr mohngiongirail kan ong dikedik en eni kan oh mweidalahr pwe dikedik en eni kan en kahrehiong irail nan dihp. Ke lemeleme me I pahn kak kasalehiong irail ei pasapeng?#}AJKAUN-O eri mahsanihong ie,b| ?JEkei kaunen mehn Israel ko ahpw patohdo rehi pwe re en ale kaweid duwen kupwur en KAUN-O.g{GJ Eri met, amwail kaudiahl me sohte mehlel kan oh keseu ong ahnsou kohkohdo kan mehn kaweidsuwedih aramas akan imwiseklahr. I pahn kapitala nei aramas akan sang pahn amwail manaman, pwe kumwail en esehla me ngehi KAUN-O.”NzJ “Amwail likamw akan katoutouwihalahr nan kapehd en aramas mwahu kan, irail kan me I sohte men kaloke. Kumwail kerempwahla aramas suwed kan pwe re en dehr pwilikihdi ar suwed oh doarehla ar mour.(yIJ I pahn tehrasang amwail koaduhpwel kan oh mweidohng nei aramas akan en pitsang pahn amwail manaman met oh kohkolahte. Kumwail eri pahn esehla me ngehi KAUN-O.xJ Eri, iet dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: “I kalahdeki kisin ngkoal kan me kumwail kin doadoahngki pwe kumwail en ahneki manaman ong mour oh mehla. I pahn dapengasang pehmwail kan oh kasaledekihala aramas akan me milahr pahn amwail manaman.Ww'J Kumwail kihsang wauwi mwohn mesen nei aramas akan pwe kumwail en alehki kisin oaroahr en parli kis oh kisin sansar en pilawa kei. Kumwail kemehla aramas akan me sohte konehng en mehla, oh kumwail kolokol mour en aramas akan me sohte konehng en momour. Kumwail ahpw ndaiong nei aramas akan koasoi likamw, re ahpw kamehlele kumwail.”+vOJ oh ndaiong irail dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong irail: “Meid suwediong kumwail lih akan! Kumwail kin wiahda kisin ngkoal en silasil mehn kohieng ni pehn aramas koaros oh koaduhpwel sarawi mehn kodahng pohn moangarail kan, pwe re en kak ahneki manaman pohn mour en aramas teikan. Kumwail men ahnekihla manaman en kihong mour oh mehla ong nei aramas akan, oh doadoahngki pwehn wia kamwahupamwail.$uAJ KAUN-O ketin mahsanih, “Eri, kowe, nein aramas, kilang lih akan me mihmi nanpwungen noumw aramas akan, me kin kasawih ahnsou kohkohdo kan. Kerieirailla,tJ soukohp pwuko me kohpadahng Serusalem me dene mehkoaros me mwahu, ni mehkoaros eh sohte mwahu!” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.LsJ “Kehlo iangahki irail kan me litoapwieki litoapw pwetepwet pahn kehn engin ei engieng. Eri, I ahpw pahn mahsanihong uhk me kehlo sohralahr iangahki irail kan me litoapwieki litoapw pwetepwet-%krOJ I koasoanedier I en kauwehla kehlo me re litoapwieki litopw pwetepwet; I en kamwerehdi, oh kapwarehda takai kan me wia poahsoane. E pahn rengkidi oh kemehla kumwail koaros. Eri, aramas koaros ahpw pahn esehla me ngehi KAUN-O.'qGJ Eri, iet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: “Nan ei engieng I pahn kadarodo ehu kisinieng kehlail, keteu laud, oh keteu aihs takai pwehn kauwehla kehlo.^p5J Kehlo pahn ohla, oh aramas koaros pahn idek rehmw ia kahrepen litoapw pwetepweto.”"o=J Ndaiong soukohp kan me arail kehlo pahn pwupwudi. I pahn kadarodo ehu keteu laud. Keteu aihs takai pahn mweredi powe, oh kisinieng kehlail pahn ipirala.nnUJ “Soukohp kan kaweidsuwedihalahr nei aramas akan ni ar ndinda me mehkoaros me mwahu. Ahpw mehkoaros sohte mwahu! Nei aramas akan kauwadahr kelen takai luwet ehu, oh mwuhr soukohp kan ahpw kohdo oh litoapwieki litoapw pwetepwet.8miJ I nektehn kaloke kumwail soukohp kan me kin wia kaudiahl me sohte mehlel oh kin wia keseu ong ni ahnsou kohkohdo kan me pahn kaweidsuwdihala aramas akan. Kumwail sohte pahn iang mi wasao ni ahnsou me nei aramas akan pahn pokonpene pwe re en wie lamalam; adamwail kan sohte pahn iang mi nan wadawad en tohn Israel; kumwail sohte pahn pwuralahng nan uhdakamwailo. Eri, kumwail ahpw pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O, Wasa Lapalahpie.l3J Eri, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanihong irail, “Amwail koasoi kan sohte mehlel, oh amwail kaudiahl kan me likamw. I uhdahn uhwong kumwail.^k5J I kin mahsanihong irail: Kaudiahl ko me kumwail kilikilang sohte mehlel, oh kokohp kan me kumwail wiahda me likamw. Kumwail kin nda me ei mahsen me kumwail koasoakoasoia, ahpw I sohte mwahn mahseniong kumwail!”Aj{J Ar kaudiahl akan sohte mehlel, oh ar kokohp akan me likamw. Re kin nda me re kin kohpada ei mahsen, ahpw kaidehn ngehi me kadarirailwei. Re ahpw kin kose me ar lokaia kan pahn pweida!;ioJ Re sohte kin sinsile wasa me rengkdier ni kehl kan, de re sohte kin onehda kehl kan; ihme kahrehda Israel sohte pahn kak doarehla pein ih ni ahnsou me rahnen KAUN-O pahn leledo.hJ Kumwail mehn Israel kan, sohte katepen amwail soukohp kan; re rasehng kidi en wel kan me kin koukousoan nan mohn ihmw kan.)gKJ Iet me KAUN-O, Wasa Lapalahpie mahsanih: “Meid suwediong soukohp pweipwei pwukat! Re kin pein wiahda audepen nan kapehdirail oh kin kinehda ar kaudiahl akan. fJ “Kowe, nein aramas, keriahla soukohp en Israel kan me kin pein wiahda ar kokohp kan. Ndaiong irail en rong mahsen en KAUN-O.”$e EJ KAUN-O ketin mahsanihong ie,6deJ Eri, ndahng irail me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: Solahr pahn pwapwand. Dahme I mahsanih pahn pweida. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen!” ~~}||{Tzyxx:wwmvuu tFssKr{r qpjooZnn'malkjjy>==z<< ;K::<:987k655=4333w22I11&0z//>.z--=,+**_))((5's&%$##P""!* #bG0'`)mjyW2|9 f Z L 7O'l_QJPwehki amwail peren, I pahn mweidohng kadaudok kan sang ni palimesehn sapwtehno en kaloweikumwaildi. Re pahn kauwada imwarail impwal kan nan sapwamwail oh kousoanla ie. Re pahn kang wahnsahpw oh milik me uhdahn pahn kanamwail.g^GJNdaiong irail en rong dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: Kumwail perenkihda amwail kilang ei Tehnpas Sarawio eh saminla, amwail kilang wehin Israel eh ohlahr, amwail kilang mehn Suda ar kalipilipala.5]eJ“Kowe, nein aramas, keriahla sapwen Ammon.$\ EJKAUN-O ketin mahsanihong ie,%[CJNi rahnohte ke pahn pwurehng lokaiahda, oh ke pahn iang koasoi. Ih duwen met omw pahn wia kilel ehu ong aramas akan, oh re pahn esehla me ngehi, KAUN-O.”zZmJNi rahn me I pahn kapwaiada met, mehmen me pahn pitsang paisuwedo pahn kohdo oh pakairkihong uhk duwen mepwukat.cY?JKAUN-O eri mahsanih, “Kowe, nein aramas, I pahn adihasang irail Tehnpas Sarawi kehlailo me re kin pohnmwahsohki oh perenki, me re kin mwahuki pwarek oh kilang. Oh I pahn pil adihasang neirail pwutak oh serepein kan.TX!JI ahpw pahn wiahla kilel ehu ong kumwail; kumwail pahn wia mehkoaros me I wiahier. KAUN-O ketin mahsanih me ahnsou me mepwukat pahn pweida, eri, kumwail pahn esehla me iei ih KAUN-O, Wasa Lapalahpie.”TW!JKumwail sohte pahn sehkasang pitenmoangamwail de sohte suht alialuseli de mwahiei de sengiseng. Kumwail pahn luhluwetala pwehki dipamwail kan, oh kumwail pahn ingihngitingki amwail medek nanpwungamwail.V#JKumwail ahpw pahn wia dahme I wiahiero. Kumwail sohte pahn perehla masamwail kan de tungoale kisin tungoal me sounmwahiei kan kin tungoale. U9JI en patohwanohng kumwail mehn Israel kan mahsen wet: Kumwail kin pohnmwahsohki kehlail en Tehnpas Sarawio. Kumwail kin men pwarek oh kilang, ahpw KAUN-O pahn ketin mweidohng en saminla. Oh kisehn amwail peneinei me pwulopwul kan me luhwehdi nan Serusalem pahn mehla nan mahwen.ETJNgehi eri patohwanohng irail, “KAUN-O ketin mahseniong ieWS'JAramas ako eri kalelapak rehi, “Dahme komw wiewiahki soangen mwekid wet?”RJNimenseng en rahno I koasoiong aramas ako. Nin soutiko ei pwoudo kapilsalehdala, oh mahndahn rahno I ahpw wia dahme kohieng ie I en wia.VQ%JKaleke e de mie ngilen omw sengiseng. Kaleke ke sehkasang pitenmoangomw de sohte suht alialuseli pwehn wia kilel en nsensuwed. Kaleke ke perehla mesomw de kang kisin mwenge me sounmwahiei kan kin kang.”P'J“Kowe, nein aramas, ahnsou tehkis I pahn kihsang aramaso me ke keieu poakohng. Ke sohte pahn kaulim de sengiseng de kakerehdi pilen mesomw.%OEJKAUN-O ketin mahsanihong ie,^N5JNgehi, KAUN-O, me mahmahsen. E lelehr ahnsoun ei mwekid. I sohte pahn meliehla dipomw kan de poakeiukala de kupwurkalahngan ong uhk. Ke pahn ale kalokepen omw wiewia kan.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.NMJ Serusalem, omw wiewia suwed kan kasamineiukalahr. Mehndahte ei kin nannantihong en kamwakeleiukada, ahpw ke kin samisaminte. Ke sohte pahn pwurehng mwakelekella lao ke pehm engin ei engieng unsek.?LyJ mehnda ma mer koaros sohte pahn sohrala nan kisinieio.1K[J Met kihdiong tehn einpwoat prons en pohn mwoalus kan oh mweidohng en weitahtahla. Einpwoat en ahpw pahn pwurehng mwakelekellahng kaudok mwurin mer kan eh pahn kohsang,JJ Kumwail wahdo pil ekei tuwi! Kumwail irip kisinieien! Pwoailihada uduken! Pwoailih suhpwen lao ngalangalada! Isikala tih kan!I!J Ih met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: “Meid suwediong kahnimw en kamaramaso! Pein ngehi me pahn saunehng eihn einpwoato.pHYJI mweidohng ntao en mihmi wasao, wasa me sohte pahn rirla, wasa me e pahn sansal ie oh ale dupukpe.”)GKJKamaramas wiewiawi nan kahnimwo, ahpw nta kan sohte wudekdiong nan pwehl wasa me pwelpar kak karirihala; e wudekdiong pohn paip kalaimwun ehu me mi pohn pwehl.lFQJIh met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: “Meid suwediong kahnimw en kamaramaso! E rasehng einpwoat mer ehu me sohte mwahn kin kamwakelda. Kisin sansar en uduk kan kin kohkohsang, oh sohte ehu kin luhwehdi loale.EJDoadoahngki uduk en sihpw me keieu kaselel; saunehng eihn einpwoato. Pihlo en pwoail; pwoailihada tih kan oh uduk kan.”wDgJKihdiong loale uduk me keieu kaselel-% uduk en peh kan, oh neh kan-% pil audehkihla tih me kin keieu iou kan.,CQJPadahkihong nei aramas kahngohdi kan karasaras pwoatet me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanihong irail: Kihdiong einpwoato pohn kisinieio oh audehkihla pihl.BJ“Kowe, nein aramas, ntingihedi depehn sounpwong rahnwet, pwehki iei rahnwet me nanmwarkien Papilonia tapihada kapilpene Serusalem.tA cJNi rahn kaeisek en kaeisek en sounpwong en sounpar kaduwau en at kalipilipala, KAUN-O ketin mahsanihong ie,4@aJ1Oh kumwa pirienen-I pahn kalokehkin kumwa amwa tiahk suwed oh amwa dipen pwongih dikedik en eni kan. Eri, kumwa ahpw pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O, Wasa Lapalahpie.”?7J0I pahn katokihedi tiahk suwed wasa koaros nan sahpwo, pwehn wia karasaras ehu ong lih koaros pwe re en dehr wia dipen kamwahl duwehte me ira wiadahr.v>eJ/Pokon lapo en katehkin ira takai oh mahwenkihong ira kedlahs, kemehla neira seri kan, oh isikada imwara kan.|=qJ.Ih met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih: “Ekerodo pokon lap ehu pwe re en kamasakirahda oh pirapa ira.<J-Aramas pwung kan pahn kadeikirahda ni dipen kamwahl oh kamaramas, pwehki ara kin wiewia dipen kamwahl oh pehra kan direkilahr nta.” ; J,Re kin pwurupwurala rehn lihen netiki paliwarara kan pak tohto. Re kin pwuralahng rehn Oh-olah oh Oh-olipah, lih tiahk suwed ko.s:_J+I ahpw pein mengimengloalki me re wiewiahki lihen netiki paliwere, lih emen me solahr angihki eh kamwahl.9'J*Ngilen peren ahpw kin peipeido, pwihn en ohl ehu wisikdohsang nan sapwtehn. Re kihong liwou ni pehn lih ako, oh nihn lingan pohn moangara ko.%8CJ)Ira eri kin mwohndiong nan ara sehr mwuterek, oh kihdiong pohn tehpel mwohra soahng kaselel kan, me iangahki warpwohmwahu oh lehn olip me I ketikihong ira.B7}J(“Ira kin pwurupwurehng ahnsou koaros kadakadarala meninkeder kan pwe re en lukehdo ohl akan sang wasa doh, oh ohl ako ahpw kin pwarodo. Perien riemeno ahpw kin duhduhla oh kapwatada.6J'Ni rahnohte me ira meirongkihla nei pwutak ko ong dikedik en eni ko, ira ahpw kohdo nan Tehnpasei Sarawio oh kasaminehla!}5sJ&Oh kaidehn met kante me ira wiadahr. Ira kasaminehla Tehnpasei Sarawio oh kauwehla rahnen Sapad, me I koasoanedier.64eJ%Ira wiadahr dipen kamwahl oh kamaramas-kamwahl ong dikedik en eni kan oh kamalahn seri kan me ira wiahiong ie. Ira meirongkihla nei pwutak kan ong neira dikedik en eni kan.3+J$KAUN-O eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, ke onopadahr ke en kadeik Oh-olah oh Ohl-olipah? Padokehng ira soahng saut kan me ira wiadahr.92kJ#Eri, iei met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: “Pwehki omw manokeiehla oh sohpeisang ie, ke pahn ale kalokepen omw ineng suwed oh tiahk en netiki paliweromw.”1J"Ke pahn nim lao nek, oh pil rukoahla, oh dipere kan pahn kauwehla nan mwaremwaromw. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”0J!E pahn kahrehda omw sakaukihla oh paisuwedkihla, iei dahl en misik oh paisuwed, dahl me iei limen riomw serepein Sameria.kJPil leledo rahnwet kumwail kin meirongki soangen mehn meirongkohte oh kasaminehkinkumwailla soangen dikedik en enikohte sang ni amwail kin isikala noumwail seri kan wiahki mehn meirong. Oh mwuri, kumwail mehn Israel kan ahpw pil kin kohdo oh rapahki kupwurei! Nin duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht ieias, I sohte pahn mweidohng kumwail en kalelapak rehi mehkot..=UJEri, ndaiong mehn Israel kan dahme I mahmahsanih: Ia kahrepen amwail pahn pil wiahda soangen dihpohte me samamwail ko wiadahr oh idihdawehnte ar dikedik en eni kan?<'JI ahpw keinemwe rehrail: Wasa dah kei me ile me kumwail kohkolahng ie? Eri, re ahpw kahdanekihla wasa pwuko ‘Wasa Ileile ko’ lel rahnwet.~;uJI ketikiniraildohng nan sahpw me I inoukihda me I pahn ketikihong irail. Ni ar kilangada dohl ile kan oh tuhke losolos kan, re ahpw wiahda ar meirong kan wasa pwuko koaros. Re kahngiangihkiniehda ar meirong isihs kan oh wain me re meirongkihla.N:J“Eri met, kowe, nein aramas, ndaiong mehn Israel kan dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong irail. Ih ehu ahl met me ar pahpa ko kasohwauwihkiniehla sang ni ar soaloalopwoat.A9{JI mweidohng re en kasaminehkinirailla pein ar meirong kan, oh mweidohng re en meirongkihla neirail pwutak mesenih kan. Met pwe I en kaloke irail oh kasalehiong irail me ngehi, KAUN-O.r8]J“Ngehi eri ketikihong irail kosonned kan me sohte mwahu oh koasoandi me sohte pahn kihong aramas mour.87iJI wiadahr met pwehki ar soikala ei koasoandi kan, kauwehla ei kosonned kan, kasaminehla rahnen Sapad, oh pwongih soangen dikedik en enikohte me ar pahpa kahlap ako kin papah.x6iJNgehi eri pil wiahda ehu inou nan sapwtehno. I inoukihda me I pahn kamwarakirailpeseng wasa koaros nan sampah.5JAhpw I sohte kapwaiada, pwehki met pahn kasohwauwihala mwarei rehn wehi kan me kilang duwen ei kahluwa mehn Israel kan sang nan Isip.4#J“Ahpw diho pil kahngohdiong ie. Re kauwehla ei kosonned oh sohte kapwaiada ei koasoandi kan, me kin kihong mour ong mehmen me pahn peikiong. Re kasaminehla rahnen Sapad. I onopadahr I en mweidohng pwe re en kehn engin ei engieng nan sapwtehno oh kemeirailla koaros.3'JWiahkihla rahnen Sapad rahn sarawi ehu, pwe en wia kilel en inou me kitail wiadahr, oh pahn katamankin kumwail me ngehi, KAUN-O, amwail Koht.W2'JNgehi me KAUN-O, amwail Koht. Kumwail kapwaiada ei kosonned oh koasoandi kan.K1JI kehkehlingkihong me pwulopwul ko: Kumwail dehr kapwaiada kosonned kan me amwail pahpa kahlap ako wiadahr; kumwail dehr idawehn arail tiahk de kasaminehkinkumwailla neirail dikedik en eni kan.T0!J“Ahpw I poakeirailla. I koasoanehdi I en dehr kemeirailla nan sapwtehno./5JI wiahda inowo pwehki ar soikala ei koasoandi kan, kauwehla ei kosonned kan, oh kasaminehla rahnen Sapad-re pilada re en pwongih dikedik en eni kan.B.}JNgehi eri wiahda inou ehu nan sapwtehno me I sohte pahn kahluwairaillahng nan sahpwo me I ketikihongirailehr, sahpw kaselel oh pwelmwahuo, sahpw me keieu kaselel nanpwungen sahpw akan. - JAhpw I sohte kapwaiada, pwehki met pahn kasohwauwihala mwarei rehn wehi kan me kilangehr duwen ei kahluwa Israel sang nan Isip.#,?J Ahpw re pil kahngohdiong ie nan sapwtehno. Re kauwehla ei kosonned kan oh soikala ei koasoandi kan, me kin kihong mour ong mehmen me pahn peikiong. Re kasaminehla douluhl rahnen Sapad. I onopadahr I en mweidohng pwe re en kehn engin ei engieng nan sapwtehno oh I en kamwomwirailla.%+CJ I kilelehdi koasoandi kan en rahnen Sapad pwehn wia kilel en inou nanpwungen ngehi oh irail, pwe en katamankin irail me ngehi, KAUN-O, me kasarawihirailla.*wJ I ketikihong irail ei koasoandi oh padahkihong irail ei kosonned kan, me kin kihong mour ong mehmen me pahn peikiong.F)J “Eri, I kahluwa irail sang nan Isip kolahng nan sapwtehno.<(qJ Ahpw I sohte kapwaiada pwe I dehr kasohwauwihala mwarei, pwehki ei pakairkidahr mwohn aramas akan me mehn Israel kan kin koukousoan rehrail me I pahn kahluwa irail sang nan Isip.M'JAhpw re kahngohdiong ie oh sohte men rong ei mahsen. Re sohte kesehla nair dikedik en eni saut kan de kesehla koht en Isip ko. I onopadahr I en mweidohng pwe re en kehn engin ei engieng nan Isip..&UJI mahsanihong irail re en kesehla dikedik en eni kan me re kin poakohng oh re en dehr kasaminehkinirailla koht likamw akan en Isip, pwehki ngehi me KAUN-O, ar Koht.O%JIei ih ahnsowo me I inoukihong irail me I pahn wairailsang nan Isip oh kahluwairaillahng nan sahpw me I piladahr ong irail, sahpw kaselel oh pwelmwahu, sahpw me keieu kaselel nanpwungen sahpw akan.8$iJNdaiong irail dahme I mahmahsanih. Ni ei pilada Israel, I wiahiong irail inou ehu. I kasalehiong irail pein ngehi nan Isip oh mahsanihong irail: Ngehi me KAUN-O, amwail Koht.#J“Kowe, nein aramas, ke onopadahr ke en kadeikirailda? Eri, wenla mwowe. Katamankin irail duwen tiahk saut kan me ar pahpa ko wiadahr.0"YJ“Kowe, nein aramas, lokaiaiong aramas pwukat oh ndaiong irail dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: Kumwail seu kodohn rapahki kupwurei? I kahukihla nin duwen ngehi, Koht ieias, I sohte pahn mweidohng kumwail en kalelapak rehi mehkot. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.#!AJKAUN-O eri mahsanihong ie,F  JNi rahn kaeisek en kelimaun sounpwong en keisuhn sounpar en at kalipilipala. Ekei kaunen mehn Israel ko ahpw patohdo rehi pwe re en ale kaweid duwen kupwur en KAUN-O, re ahpw mwohndi mwohi.[/JKahlepen tuhkeo eri luluda; kisiniei eri kamwasikahla rah oh wah kan. Rah ko solahr pahn pwurehng kehlailda, solahr pahn wia sokon en nanmwarki. Met iei koulen nsensuwed pwoat; me aramas akan kin kalap koulki.NJ Eri, met e poadidier nan sapwtehn, nan sahpw madekeng oh sohte pihl. X~}}?||{{!zJyxx wwvUuwtt spr_qqp-onnBmlkjj5ivh^ggdgfDeeuddccb?aha ``$_^^c]\\\[ZZMYY(X[XWW\VVDUUTTSSR QQJPPOgO*NMMVLdK5JJIHGOFFFWE'DUC_BLAR@@c?x>=<JKAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih, “I pahn kapwurehdo mehn Israel kan sang nan wehi kan me I kamwarakiraillahng ie, oh wehi koaros ahpw pahn esehla me I me sarawi. Mehn Israel kan pahn kousoanla nan pein sapwarail, sahpw me I ketikihong ei ladu Seikop.q=[JKAUN-O eri mahsanihong ie, “Sohte ehu wehi nanpwungen wehi kan me kapilpene Israel me mwamwahlikihla Israel pahn pwurehng duwehte tuhke tekatek pwehn kamedekehla Israel. Ihme re pahn esehkihla me ngehi KAUN-O, Wasa Lapalahpie.”M<JI pahn kadarodo soumwahu pohmw oh kupwurehda pwe nta en pwilipwil pohn omw ahl akan. Mahwen pahn lelohng uhk pali koaros, oh noumw aramas akan pahn mehla. Ke ahpw pahn esehla me ngehi, KAUN-O.”+;OJNdaiong tohn wasao dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih duwen irail: Ngehi me omw imwintihti, Saidon; aramas akan pahn kapinga ie pwehki dahme I wiahiong uhk. Re pahn esehla me ngehi, KAUN-O, I pahn kasalehda duwen ei sarawi ni ei pahn kaloke irail kan me koukousoan rehmw.7:iJ“Kowe, nein aramas, keriahla kahnimw Saidon.99JKAUN-O mahsanihong ie,8#JKomwi sohralahr, sohralahr kohkohlahte, oh wehi koaros me wehwehkinkomwihla masepwehkada, salohda pwe imwilahn ar mour de duwehte komwi.”G7JOmwi doadoahk en netinet me inenen suwed me kahrehda omwi wasahn kaudok kan saminla. Ihme kahrehda I isingkihdi kahnimwo nanpwel. Koaros me kilang komwi met, kilang duwen omwi wialahr pehs.n6UJKomwi kin pohnmwahsohki omwi silang mwahu, oh omwi ndand me kahrehiong omwi wia mwekid en aramas pweipwei men. Pwehki met me kahrehda ei kesehkinkomwihdi nanpwel oh keseikomwihla pwehn wia mehn karasepe ehu ong nanmwarki teikan.5 JKomwi kin kedirepwkihla omwi netinet kan, oh met kahrehiong komwi en wiahda dihp oh kamaramas. Eri, ihme kahrehda ei kasareikomwihsang ni ei nahna sarawio, oh tohnleng me sinsilei komwio ahpw pwakihkomwihsang nanpwungen kisin takai kesempwal lingan akan.b4=JKomwi kin wiewia mwahu sang ni rahn me komwi kepikipikdao lao komwi tepida wia me suwed./3WJI ketikihdi tohnleng kamasepwehk men wasao pwehn sinsilei komwi. Komwi kousoan pohn ei nahna sarawio oh kin ketiketseli nanpwungen kisin takai kesempwal lingan akan.*2MJ Komwi kin ketiket nan Ihden, sapwellimen Koht mwetuwel, oh kin kapwatki soangen kapwat kaselel koaros: rupi, diamon, topas, peril, karnelian, oh sasper; sapair, emerald, oh karned kan. Komwi pil sapwellimaniki kapwat kohl. Mehn kapwat pwukat wiawidahng komwi ni rahn me komwi kapikipikda.m1SJ “Kowe, nein aramas, mwahieiki imwilahn mour me awiawih nanmwarkien Dair. Ndaiong dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: Komwi wiahier mehn karasepe kaselel ehu mahs. Ia uwen omwi kupwurokong oh silang mwahu!(0KJ KAUN-O pwurehng mahsanihong ie,/J Komwi pahn sipalla duwehte kidi men nan pehn mehn liki kan me sohte ar koht. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me wiadahr koasoandi wet.” .J Ni ar pahn kohdo pwe re en kemeikomwihla, ia duwe, komwi pahn kupwukupwurehte me komwi koht emen? Ni omwi pahn ket mwohn irail kan me pahn kemeikomwihla, komwi pahn duwehla aramas emen me pahn mehla, kaidehn emen me pahn rasehng Koht me pahn mour poatopoat.9-mJRe pahn kemeikomwihla oh keseikomwilahng nansed.3,_JI pahn ketikihdo imwintihti lemei kan pwe re en mahweniong komwi. Re pahn kamwomwala soahng kaselel koaros me komwi sapwellimanikier sang ni omwi koahiek oh kupwurokong.+J“Eri met, iet dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: Pwehki omwi kupwukupwure me komw kupwurokong duwehte koht emen,*JKomwi wiadahr pesines kehlail kei oh usehla ketiketiki omwi wihn sang nan pesines pwuko. Ia uwen omwi pohnmwahsohki omwi reken kepwe!T)!JOmwi kupwurokong oh koahiek kahrehiong omwi kepwehpehkihla kohl oh silper.c(?JKomw kupwukupwure me komwi kupwurokong sang Danel, me sohte mehkot rir kak rirsang komwi.v'eJ“Kowe, nein aramas, ndaiong kaun en Dair dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanihong: Ni omwi aklapalapalahr, komw kupwukupwure me komwi koht emen. Komw mahsanih me komw duwehte koht emen me ket nan mwoale, sehd ahpw kapilpene. Ele komw pahn kupwukupwure me komwi koht emen, ahpw soh, komwi aramas emen me pahn mehla, me sohte pahn mour poatopoat.$& EJKAUN-O ketin mahsanihong ie,#%?J$Ke sohralahr, sohralahr kohkohlahte, oh sounnetinet kan wasa koaros nin sampah masepwehkada, re salohkihda pwe re de iang ale paisuwed me lelohng uhk.”,$QJ#“Aramas koaros me kin kousoan ni oaroahro pwuriamweikihla paisuwed me lelohng uhk. Ar nanmwarki kan pil masepwehkada, oh ar masepwehk sansal ni silengirail kan.#J"Eri, met ke ohlahr nan madau; Ke kihrlahr nan kepin madau. Omw dipwisou oh koaros me doadoahkohng uhk Iang uhk sohrala nan madau.’'"GJ!Ni ahnsou me omw dipwisoun netila kan kin wisiklahng nan wehi kan, Ke kin kaitarala anahn en wehi koaros. Nanmwarki kan kin kepwehpwehkihla Omw dipwisou kan.|!qJ Re wia koulen kedepwidepw pwoat ong uhk: ‘Ihs me kak kapahrekiong Dair, Dair me ahnsou wet nennenlahr nan madau? JRe sehkasang pitenmoangarail kan pwehki kowe Oh pwuhriong nan likoun nsensuwed. Mohngiongirail kan tihwohla kowahlap ni ar wie sengiseng.nUJIrail koaros mwahmwahieikin uhk kowahlap, Re kesedahng pehs pohn moangarail oh tapwutapwur nan pehs.H J“Sohp koaros solahr towe, Oh sehla koaros samwalahr nansapw.=uJNgilen sehla kan ar weriwer Peipeilahng ni oaroahro.H JOmw dipwisoun netinet kaselel kan, Noumw sehla koaros, Noumw kahpinte kan oh noumw sounnetinet kan, Sounpei koaros me mi pohn sohpo-% Koaros, kihrla nan madau Ni ahnsou me weromw sohpo ohla.JNi ahnsou me noumw sounpadil kan seikinuhkalahng nan madau, Kisinieng en palimese ehu ahpw kauweiukala wasa me dohsang sahpw.!JOmw dipwisou kan kin wisik pohn polohn sohp me kin wa dipwisou laud kan. “Ke rasehng sohp pwoat nan madau Me toutoukihla dipwisou tohto.#?JRe netikihong uhk likou kaselel, likou poh ntahn mwel, oh likou deiad, lohs poh mwangerenger lingan akan, oh sahl ahlap oh ahtikitik me wiawihda kaselel.  JKahnimw kan en Aran, Kanne, oh Eden, sounnetinet kan sang Sipa, kahnimw kan en Ahsur oh Kilmad-irail koaros kin kawiliali rehmw.  JSounnetinet kan en Sipa oh Raama kawiliankihda omw dipwisou kan kisin takai kesempwal, kohl, oh mehn doal mwenge keieu kaselel.jMJMehn Arepia kan oh kaun akan en wehin Kedar pwainkihda omw dipwisou kan sihpw, sihmpwul oh kuht.SJMehn Dedan kawiliankihda omw dipwisou kan pilangkes mehn mwohd pohn oahs.A{JMehn Damaskus pwainda omw dipwisou kan oh wahnsahpw akan, re pwainki wain sang Elpon oh likou wunen sihpw sang Sahar. Re wiliankihda omw dipwisou kan mete kehlail oh mehn doal mwenge.A{JMehn Damaskus pwainda omw dipwisou kan oh wahnsahpw akan, re pwainki wain sang Elpon oh likou wunen sihpw sang Sahar. Re wiliankihda omw dipwisou kan mete kehlail oh mehn doal mwenge.pYJSuda oh Israel pwainkihda omw dipwisou kan wihd, sukehn loangalap, lehn olip, oh mehn doal mwenge kan.6eJMehn Siria pwainda omw dipwisou kan oh wahnsahpw tohto. Re kihong uhk emerald, likou poh ntahn mwel, likou deiad, linen kaselel, rahr, oh rupi kan pweinen omw dipwisou kan. JMehn Rohdes kawiliali ar dipwisou rehmw; aramas en ni oaroahr tohto kihong uhk aipori oh eponi mehn kawiliankihda omw dipwisou kan.oWJKe netikihla omw dipwisou kan mehn pwainda oahs en doadoahk, oahs en mahwen, oh kou sang Ped Dokarma.nUJ Ke pesines kihong Krihs, Tupal, oh Mesek omw dipwisou kan oh wiliankihda lidu oh dipwisou prons kan.[ /J “Ke netikihla omw dipwisou kan ong Spein oh alehki silper, mete, dihn, oh leht.R J Sounpei kan sang Arpad me kin sinsile omw kehl kan, oh ohl akan sang Kamad me kin sinsile omw imwen iroir kan. Re tenekihda neirail mehn sansar kan ni omw dihd kan. Iei irail me kahrehiong omw lingan.T !J “Sounpei kan sang Persia, Lidia, oh Lipia kin uhpah noumw karis. Re kin tenekihda neirail mehn sansar oh ar lisoarop en sounpei kan ni omw wasahn sounpei kan. Iei irail me kalowehdiong uhk omw lingan. 'J Kahpinte kan en sohpo Iei ohl koahiek kei sang Piplos. Sehla kan sang pohn sohp akan koaros nan madau Wia pesines nan omw wasahn netinet kan.g GJNoumw sounpadil kan sang kahnimw kan en Saidon oh Arpad. Pein noumw ohl koahiek kan me sehla.V%JOmw serek kan wiawihkihda likou linen, Linen deiad sang Isip, Me aramas kak kilang sang wasa doh. Omw darpwolin kan wiawihkihda likou keieu kaselel, Poh ntahn mwel me kohsang ni kisin deke kan en Saiprus.wgJRe ale tuhke ohk sang Pasan mehn wia padil; Re wiahkihda omw taht tuhke pain sang Saiprus Oh kapwatki aipori.ucJRe doadoahngki tuhke pir sang nin Nahna Ermon mehn wiahda dinapw Oh tuhke sidar sang Lepanon mehn wia kehu.RJIei deumw nansed. Me wieiukada kan wieiukada rasehng sohp kaselel pwoat;KJkahnimwo me mihte ni irepen sehdo wiewia pesines ong aramas akan me koukousoan ni oaroahr akan. Ndaiong dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih: “Dair, ke suweiki omw inenen kaselel.LJ“Kowe, nein aramas, koulkihong Dair apwoat koulen kedepwidepwen,$ EJKAUN-O ketin mahsanihong ie,MJI pahn wiahkinuhkala wasahn karasepe kamasepwehk, oh met iei pahn imwilahn omw mour. Mweinele aramas akan pahn rapahkin uhk, ahpw re sohte pahn diar uhk.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.JI pahn kadaruhkalahng rehn me melahr akan pwe ke en iang mihmi rehn aramas en kawa ko. I pahn kupwurehda pwe ke en mihmi pahn pwehl nanpwungen mohn kahnimw poatopoat kan, ieiang me melahr akan. Ni imwilahn met ke sohte pahn pwurehng wiahla kahnimw en me momour kan.:mJKAUN-O, Wasa Lapalahpie ahpw mahsanih: “I pahn wiahkinuhkala sapwtehn ehu duwehte mohn kahnimw kan me sohte aramas kin kousoan ie. I pahn koaduhpwalkinuhkedi pilen nan madau.s~_JEri, ni rahn me e pwupwudio, Kisin deke kan itikekda, Oh towe kan pwuriamweikihla soangen mwomwla wet.”U}#JRe pahn wia koulen kedepwidepw wet ong kumwail: Kahnimw ndando mwomwlahr! Were sohp kan sohrasangehr nan madau. Tohn kahnimw wet me kaunda nan madau Oh kin kamasakada koaros me koukousoan ni oaroahr kan.-|SJNanmwarki koaros en wehi kan me waranki sohp tohto pahn ketidi sang nan mwoalarail. Re pahn pwuhrsang nan sapwellimarail likou reirei oh likou deiad akan oh ketidi wie rerrer nanpwel. Re pahn inenen masakada duwen imwilahn amwail mour me kahrehda re sohla pahn kak tokedihsang ar wie rerrer.D{JIet mahsen me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn mahsanihong kahnimw Dair: “Ni omw pahn lohdi, aramas akan me koukousoan ni oaroahr kan pahn masakada weriwer en irail kan me wie kamakamala.>Z=<;;Y:9988H77654w43_22$100:/.--, +*_)((''C&%%)$#v"!! ~M)Y0Q-Id~@RF- n X u1 Q)J' Aramas akan me koukousoan nan kahnimw kan en Israel pahn kohieila rikpene dipwisoun mahwen kan me lekdeklahr pwe re en tuwihki. Re pahn saunkihda kisiniei mehn sansar kan, kesik ketieu kan, arep kan, ketieu kan, oh padda kan, oh ar tuwi pahn itarohng erein sounpar isuh.^P5J'KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Rahn me I mahmahsanih duwe uhdahn pahn leledo.ROJ'I pahn kupwurehda pwe nei aramas akan en Israel en esehla mwarei sarawi, oh sohte pwurehng mweidohng mwarei en sohla wauwi. Eri, wehi kan ahpw pahn esehla me ngehi, KAUN-O, me Koht sarawien Israel.”-NSJ'I pahn saunda kisiniei ehu nan wehin Makok oh ni oaroahr kan wasa me aramas akan kin koukousoan ie ni meleilei, aramas koaros ahpw pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.bM=J'Re pahn pwupwudi mehla nan sahpw patapato. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.%LCJ'Kok oh nah karis oh ienge kan pahn pwupwudi mehla pohn nahna kan en Israel, oh I pahn mweidohng kahleparail kan en wiahla kenen menpihr oh mahn lawalo kan.XK)J'I ahpw pahn kesehsang nah kesik ketieu ni palimeingi oh nah arep ni palimauni.vJeJ'I pahn kasohpeilahng ehu wasa kapw oh kahrehiei sang ih ni paliepeng lao e lellahng nin nahna kan en Israel.I 9J'KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Kowe, nein aramas, keriahla Kok, kaun lapalap en wehin Mesek oh Tupal, oh padahkihong me ngehi me eh imwintihti.{HoJ&Ih duwen met ei pahn kasalehiong wehi koaros me I me manaman oh sarawi. Irail pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.”@GyJ&I pahn kalokehki soumwahu oh keredien nta. Keteu laud oh keteu aihs takai, iangahki kisiniei oh suwepel okohk, pahn mwerediong powe oh pohn nah karis oh pohn wehi tohto me uhpalihki.!F;J&I pahn kamasangkihda Kok soangen apwal tohto. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen. Nah sounpei kan pahn uhpene oh peikipene nair kedlahs akan.LEJ&Mwahmw oh menpihr koaros, mahn tikitik oh laud koaros, oh aramas koaros me mi nin sampah pahn rerrerki ar masak ie. Nahna kan pahn pwupwudi, paip akan pahn mweredi, oh kehl koaros pahn rengkidi.hDIJ&I kalohkihda ni karakar en ei engieng me ni rahno e pahn mie rerrer en sahpw nan wehin Israel.qC[J&KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Ni rahn me Kok pahn mahweniong Israel, I pahn engiengda kowahlap.ByJ&Iei kowe me I mahmahsanih duwe kawao, ni ei mahsanihong ei ladu, soukohp kan en Israel pwe re en padahkihong nei aramas akan, me ni rahn akan me pahn kohdo I pahn ketikihdo mehmen pwehn mahweniong Israel.” KAUN-O, wasa Lapalahpie, me mahmahsen.A'J&Ke pahn mahweniong nei aramas Israel rasehng melimel ehu me mwekimwekid pohn sahpw. Ni ahnsowo eh pahn leledo, I pahn kadaruhkala pwe ke en mahweniong nin limeio pwehn kasalehiong wehi kan ihs ngehi, en kasalehda ei sarawi sang ni dahme I kin ketikihong kumwail en wia.|@qJ&nan omw wasa ni paliepeng, kahre lapalahn karis kehlail en sounpei sang wehi tohto, oh irail koaros pahn dak oahs.:?mJ&Eri, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin kadariehdo pwe I en padahkihong Kok dahme e mahmahsanihong: “Eri, nindokon nei aramas Israel eh onepek mwahu, ke pahn tapihada mwekid sang>!J& Mehn Sipa oh Dedan oh sounnetinet kan sang Spein pahn idek rehmw, ‘Ke kapokonepenehr noumw karis oh mahweniong pwe ke en adihasang oh kulihasang ar dipwisou kan? Ke lemeleme ke en kihsang nair silper oh kohl, pelinmen oh sahpw, oh wa dipwisou kan kohkohwei?’ ”=J& Ke pahn kulih oh adihasang en aramas akan ar dipwisou kan, aramas akan me kin koukousoan nan kahnimw kan me mahs wia mohn kahnimw kei. Re kapokonpene sang nan wehi kan, oh met re naineki pelinmen oh sapwasapw oh mihmi nanwerengen sahpw koaros en sampah. <9J& Ke pahn koasoanehdi ke en mahweniong sahpw ehu me sohte sawasepe, me towe kan meleilei oh onepek mwahu ie nan kahnimw kan me sohte kehl oh poadoarepe. ;J& Ih met me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanihong Kok: “Ni ahnsowo eh pahn leledo, ke pahn tapihada wie lamalamki koasoandi suwed.:J& Ih oh nah karis oh wehi tohto me iang ih pahn mahweniong rasehng melimel oh pwaindi sahpwo duwehte pelien depwek pali.”,9QJ&Mwurin sounpar tohto I pahn koasoanediong ih en mahweniong sahpw ehu me towe kan kapwurupwurdohsang nan wehi tohto oh koukousoan ie ni ar sohte perki mahwen. E pahn mahweniong nahna kan en Israel, me tehnlahr oh solahr towe ahnsou reirei, ahpw met aramas akan koukousoan ie ni onepek mwahu.:8oJ&Padahkihong en onopada oh ruwese nah sounpei kan.p7YJ&Sounpei koaros sang sapwen Komer oh Ped Dokarma ni paliepeng iang ih, oh pil sounpei sang wehi teikan.n6UJ&Aramas akan sang Persia, Sudan, oh Lipia iang ih, oh koaros wisik mehn sansar oh lisoarop en mahwen.`59J&I pahn kasohpaido, ketikihong kehs ni ewe, oh ruwahdekihla ih oh nah sounpei kan. Nah karis, iangahki nair oahs oh soundak oahs kan, me inenen ngeder, oh sounpei koaros wa nair mehn sansar oh tehtehn peiki kedlahs.M4J&oh ndaiong me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me wia eh imwintihti.g3GJ&“Kowe, nein aramas, keriahla Kok, kaun lapalap en Mesek oh Tupal nan sapwen Makok. Keriahla$2 EJ&KAUN-O ketin mahsanihong ie,D1J%Ni ei pahn koasoanehdi Tehnpesei Sarawio wasao pwe I en ieiang irail kohkohlahte, iei ahnsou me wehi kan pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O, me piladahr Israel pwe en wiahla nei aramas.”W0'J%I pahn kin ket wasao rehrail oh wia ar Koht, a irail pahn kin wia nei aramas.A/{J%I pahn wiahda inou ehu ong irail me pahn wia poahsoan en arail mour meleilei kohkohlahte. I pahn kangedereirailla oh koasoanehdi Tehnpesei Sarawio pwe en uh kohkohlahte nan sapwarail..!J%Re pahn kin kousoan nan sahpw me I kihong ei ladu Seikop, wasa me ar pahpa kahlap ako kousoanehr ie. Irail pahn kin kousoan wasao, oh neirail seri kan oh kadaudokarail kan koaros kohkohlahte. Emen nanmwarki me duwehte ei ladu Depit pahn kin kakaun irail kohkohlahte.0-YJ%Emen nanmwarki me duwehte ei ladu Depit pahn wiahla ar nanmwarki. Irail koaros pahn kin ehupene pahn kaun tehmen, oh re pahn kin loalopwoat peikiong ei kosonned akan.~,uJ%Re solahr pahn kasaminehkinirailla dikedik en eni kasaut kan de kauwehkinirailla dihp. I pahn doareirailsang nan soangen dihp koaros oh sang arail sapeik. I pahn kamwakeleirailda oh irail pahn wiahla nei aramas, oh ngehi, I pahn wiahla ar Koht.)+KJ%I pahn wiahkinirailla wehi teieu nan sapwarailo pohn nahna kan en Israel. Re pahn ahneki nanmwarki tehmen me pahn kaunirailda, oh re solahr pahn wia wehi riau.>*uJ%Ke ahpw ndaiong irail me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, I pahn ale mehn Israel kan sang nan wehi kan me re kousoanla ie, oh kapokoneirailpene oh kasapahliraildohng nan uhdakarail.^)5J%“Kolada kisin lepin dinapw riapali me ke ntingih powe, oh kasalehiong aramas akan.(-J%Ke pahn padahkihong irail me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, I pahn ale kisin lepin dinapw me wehwehki Israel, oh kapatahiong kisin lepin dinapw me wehwehki Suda. Eri, sang ni kisin lepin dinapw riapali wet, I pahn wiahkihla lepin dinapwtepali oh I pahn kolada nan pehiet.K'J%Tohn omw wehi pahn peki rehmw ke en kawehwehiong irail irair wet.b&=J%Ke ahpw kolpene kisin lepin dinapw riakiso pwe ira en duwehla kisin lepin dinapw tehkis.9%kJ%“Kowe, nein aramas, ale ehu kisin lepin dinapw oh ntingihedi powe, ‘Wehin Suda.’ Mwuhr, ke ahpw pil ale ekis lepin dinapw tohrohr oh ntingihedi powe, ‘Wehin Israel.’1$]J%KAUN-O ahpw pil pwurehng mahsanihong ie,w#gJ%I pahn kihong irail engin silangi, komourirailda sapahl oh mweidohng irail en kin koukousoan nan uhdakarail. Irail eri pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O. I inoukidahr me I pahn wia met, oh I pahn kapwaiada. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.”"J% Eri, ni ahnsou me I pahn kasarapeseng sousou kan wasa nei aramas akan wonohn ie, oh komourirailda, re pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O.?!wJ% Eri, kohpada ong aramas en Israel kan oh ndaiong irail me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, I pahn kasarapeseng ar sousou kan, oh komourirailda oh kasapahliraillahng nan wehin Israel.U #J% Koht eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, ke en ese me aramas en Israel kan rasehng tih pwukat. Re kin nda me re madekenglahr lel tih, solahr ar koapworopwor oh aramas lekdekla kei me sohte ar mour.?wJ% Ngehi eri kohpada duwen mahsen me I aleier. Engin mour eri pedolong nan paliwar pwukat, irail eri mourda oh kesihnenda. Uwen tohtohn aramas me mi wasao rasehng karis en sounpei ehu. J% Koht eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, kohpada ong kisiniengo. Kohpada oh ndaiong me KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin koasoanedier pwe en kohdo sang ni pali pahieun sampah, oh kihong esingek rehn paliwar mehla pwukat pwe en komourirailda sapahl.”!;J%Ni ei mwasamwasahn oh kilikilang, selin mour oh uduk pa pwarapwarada pohn tih ko, a mwuhr, kilirail pil sansalda. Ahpw sohte engin mour ni paliwar ako.-J%Ngehi eri kohpada duwen mahsen me I aleier. Eri, nindokon ei lokolokaia, I rongada ngihl ehu, ngilen tih kan me mwamwahnd, re tapihadahr ospene.SJ%I pahn kihong kumwail selin mour oh uduk, oh kidimkinkumwailpene kihl. I pahn kihong kumwail engin mour pwe kumwail en kak pwurehng esingekda oh mourda. Kumwail eri pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O.”5J%Ndaiong irail me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanihong irail, ‘I pahn kihong kumwail engin mour pwe kumwail en esingekda oh pwurehng mourda.q[J%E ahpw mahsanih, “Wia kokohp ong tih pwukat. Ndaiong tih madekeng pwukat re en rong mahsen en KAUN-O.EJ%Ih eri mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, ke lemeleme me tihn aramas pwukat kak pwurehng mourda?” Ngehi eri sapeng, patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komwihte me mwahngih.”hIJ%Ih eri kahreieseli nan wahwo, wasa me I kak kilang ie tihn aramas tohtohie me inenen madekeng. J%Eri, I ahpw pehmada manaman en nin limen KAUN-O rehi, oh ngene ahpw kipeiehdi oh pwilikiniehdi nan wahu ehu me inenen diren tihn aramas.V%J$&Eri, ni ahnsowo aramas pahn kadirehla kahnimw kan me ahnsou wet ohlahr, duwehte Serusalem eh diren sihpw mahso, mehn wia meirong ni rahn sarawi lapalap akan. Irail eri pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O.”+OJ$%KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih, “I pahn pwurehng mweidohng mehn Israel kan en peksawas rehi. I pahn mweidohng re en ngederla, rasehng pelin sihpw ehu.ykJ$$Eri, wehi kan me luhwehdi me mi limwahmwail pahn esehki me ngehi, KAUN-O, me onehda sapahl kahnimw me ohlahr akan oh pwurehng padokedi mwaht akan me wialahr sapwtehn. Ngehi, KAUN-O, me inoukidahr me I pahn wia met; eri I pahn kapwaiada.”r]J$#Aramas koaros pahn koasoia duwen sahpwet, me wie sapwtehnla mahso, oh met e duwelahr mwetuwel en Ihden, oh duwen kahnimw ko me ohlahr, me pirapalahr, oh solahr towe, eri met, re ahpw onohnsapahldahr oh aramas akan kousoanlahr loale.-SJ$"Aramas koaros me kin epwehnki keid nan sapwamwail kan kilangehr uwen eh dipwidipwlahr oh wiewellahr; ahpw I pahn koasoanehdi pwe kumwail en pwurehng koadoahkihada.`9J$!KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih, “Ni ei pahn kamwakeleikumwailda sang nan dipamwail kan koaros, I pahn pwurehng mweidohng kumwail en kousoanla nan amwail kahnimw kan oh kauwada sapahl ihmw me ohlahr akan.lQJ$ Mehn Israel kan, I men kumwail en ese oh dehdehki me kaidehkin kumwail me I wiewiahki soahng pwukat koaros. A I men kumwail en pehmada kanamenek oh kasuwedpen amwail wiewia kan. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”)KJ$Kumwail pahn tamanda amwail tiahk suwed kan oh sapwung kan; ihme kumwail ahpw pahn pein namenengkihla oh koluhkihla mehlel dipamwail kan oh amwail sapwung kan. /J$I pahn katohtowehla wahn amwail tuhke kan oh audepen sapwamwail kan, pwe lehk en dehr pwurehng wiawi oh kanamenekeikumwailla nanpwungen wehi kan.0 YJ$I pahn doarehsang kumwail mehkoaros me pahn kasamineikumwailla. I pahn koasoanehdi pwe wahn pilawa kan en ngederla, pwe lehk lapalap en dehr pwurehng lelohng kumwail. J$Kumwail eri pahn kousoanla nan sahpw me I ketikihongehr amwail pahpa kahlap ako. Kumwail pahn wiahla nei aramas, oh ngehi amwail Koht. 'J$I pahn audehkin kumwail ngeniet, oh mwasahn pwe kumwail en kin idawehn ei kosonned akan oh kapwaiada mahsen koaros me I ketikihongkumwailehr. -J$I pahn kihong kumwail mohngiong kapw ehu oh ngehn kapw ehu. I pahn ketikihsang rehmwail mohngiong keptakai oh ketikihong kumwail mohngiong peik.$AJ$I pahn usupihkin kumwail pihl mwakelekel oh kamwakeleikumwailda sang nan tiahk en pwongih dikedik en eni kan oh sang soahng teikan me kumwail saminkilahr.kOJ$I pahn kahreikumwaildo sang nan wehi koaros, oh sahpw koaros, kahreikumwaildohng nan uhdakamwail.J$Ni ei pahn kalinganahla mwarei sarawi mwohn wehi kan-mwar me kumwail kasaminelahr-iei ahnsou me re pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen. I pahn doadoahngkin kumwail pwe I en kasalehiong wehi kan duwen ei sarawi./J$“Eri met, ke pahn padahkihong mehn Israel kan mahsen wet me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn ketikihong irail: ‘Dahme I pahn wiahet kaidehkin pwehki kumwail mehn Israel kan, ahpw pwehki mwarei sarawi, me kumwail kasaminelahr nan wehi koaros me kumwail koasoanla ie.taJ$Met kapwunodeiehda, pwehki mehn Israel ko ar kasohwauwihala mwarei sarawi, wasa koaros me re kin kohla ie.>uJ$Wasa koaros me re kohla ie, re kasohwauwihala mwarei sarawi, pwehki aramas akan pahn nda, ‘Sapwellimen KAUN-O aramas pwukat, ahpw re uhdahn pahn kohkohsang nan sapwelime wehi.’fEJ$I kadeikirailda pwehki mwomwen ar mour oh mwekid, oh kamwarakirailpeseng nan wehin liki kan. J$I mweidohng re en kehn engin ei engieng pwehki kamaramas akan me re wiadahr nan sahpwo oh dikedik en eni kan me re kasaminehkihla.fEJ$“Kowe, nein aramas, ni ahnsou me mehn Israel kan koukousoan nan sapwarailo, re kasaminehkihla mwomwen ar mour oh wiewia kan. I wiahki ar wiewia mehkot me samin ong kaudok duwehte lih emen me kin wia eh soumwahu en lih.%EJ$KAUN-O ketin mahsanihong ie,H~ J$Sahpwo solahr pahn rong wehi kan ar pahn kouruhrki de kilang aramas akan ar pahn kepitki. Sahpwo solahr pahn pirapahsang nein wehio seri kan. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”}-J$Ahpw sang met kohla e solahr pahn wia sapwen kang aramas ehu me kin pirapahsang noumwail seri kan. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.|)J$ “Ngehi, KAUN-O, mahsanih: Mehlel me aramas akan kin kahdaneki sahpwo sapwen kang aramas, oh re kin nda me e pirapahsang nein wehio seri kan.E{J$ I pahn kapwureikumwaildo, nei aramas akan, pwe kumwail en pwurehng kousoan nan sapwamwailo. E pahn wia uhdahn sapwamwail, oh I sohte pahn pwurehng mweidohng noumwail seri kan en duhpekla.z5J$ I pahn kupwurehda pwe aramas oh kou kan en tohtohla. Kumwail pahn tohtohla sang mahs, oh neitik seri tohto. I pahn mweidohng kumwail en kousoan wasao duwehte amwail kousoanehr ie mahs, oh I pahn kapaikumwailda laud sang mahs. Eri, kumwail ahpw pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.sy_J$ I pahn kahngedereikumwailla. Kumwail pahn kousoanla nan kahnimw kan oh onehda sapahl mehkoaros me ohlahr.~xuJ$ I uhpalihkin kumwail, oh I pahn tehk ni keneinei pwe sapwamwailo en pwurehng deideida oh wahnsahpw en poadidi loale.w1J$A tuhke kan pohn nahna kan en Israel pahn pwurehng losolosala oh wa ong kumwail, nei aramas akan. Kumwail kereniongehr pwurodohng nan uhdakamwail.mvSJ$Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, inoukidahr ni kehlail me wehi kan me kapilpene Israel pahn sarohdi.luQJ$“Eri, wia kokohp ong Israel; padahkihong nahna kan, dohl akan, piletik kan, oh wahu kan dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih nan ei engiengdahr kowahlap pwehki kapailok oh saroh me re alehsang wehi teikan.FtJ$“Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsaniher ni karakar en ei engieng ong wehi kan me kapilkumwailpene, ahpw mehlel ong Edom. Ni peren oh mwamwahl re kalowehdi nin limeio oh sapwenikihla.sJ$Eri met, rong dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanihong kumwail nahna kan oh dohl akan, ong kumwail piletik kan oh wahu kan, ong kumwail wasa kan me ohlahr, oh kumwail kahnimw kan me audepe kan kulsangehr oh wia mwahllahr pahn wehi kan me kapilkumwailpene.Tr!J$“Eri, wia kokohp oh kalohkihda dahme ngehi, KAUN-O, wasa Lapalahpie, ketin mahmahsanih. Ni ahnsou me wehi keren kan kalowehdi oh kulihasang audepen nahna kan en Israel, aramas koaros kouruhrki Israel.q!J$KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn ketikihong irail: Imwintihti kan en Israel perendahr oh kahski, ‘Met dohl en kawa ko wialahr sapwatail!’p J$KAUN-O ketin mahsanih, “Kowe, nein aramas, lokaiaiong nahna kan en Israel oh padahkihong irail en rong mahsen me ngehi,FoJ#duwehte omw perenkihda mwomwlahn Israel, me uhdahn nin limei. Nahna kan en Seir, ei, sahpw koaros en Edom, pahn wiahla sapwtehn. Eri, aramas koaros ahpw pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.”nJ#KAUN-O, Wasa Lapalahpie, eri mahsanih, “I pahn wiahkinuhkala sapwtehn douluhl ehu me kahrehda sampah pwon pahn perenkihda omw pwupwudi,SmJ# I karongeier duwen omw lokaia mwamwahl oh suwei me ke lahlahwehkin ie.”$lAJ# Ke ahpw pahn esehla me ngehi, KAUN-O, karongeier duwen omw kahski ni mwamwahl me nahna kan en Israel wialahr sapwtehn oh e kohienguhker pwe ke en kangala.jkMJ# Eri met, I kahukihla nin duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht ieias, me I pahn dupukohng uhk omw lingeringer, omw peirin, oh omw kailongki nei aramas akan. Re pahn ese me I kalokalokehkin uhk dahme ke wiahiongirailehr.#j?J# “Ke kahski me dene wehi riau, Suda oh Israel, iangahki sapwara kan, iei uhdahn sapwomw oh ke pahn kolokol ira, mehnda ma ngehi, KAUN-O, me wia ar Koht.i3J# I pahn wiahkinuhkala sapwtehn ehu kohkohlahte, oh sohte me pahn pwurehng kousoan nan omw kahnimw kan. Eri, ke ahpw pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.!h;J#I pahn kadirehkihla nahna kan paliweren me melahr akan, oh paliweren irail kan me kamakamalahr nan mahwen pahn kadirehla pohn dohl kan oh nan wahu kan.igKJ#I pahn wiahkihla sahpw nahnahn Edom sapwtehn ehu oh kemehla aramas koaros me pahn seiloakla ie.Af{J#Eri met, I kahukihla nin duwen ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, Koht ieias-mehla iei imwilahmw, oh ke sohte kak pitsang. Ke dipkidahr dipen kamaramas, oh kamaramas me pahn idawehn uhk. eJ#“Ke wia en Israel eh imwintihti poatopoat oh kemehla nah aramas akan ni ahnsoun eh paisuwed, ni ahnsoun eh lokolongki dipe kan.dJ#I pahn wiahkihla omw kahnimw kan mohn kahnimw kei Oh wiahkihla sapwomwen sapwtehn ehu; Eri, ke ahpw pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.c-J#Ndaiong aramas akan dahme ngehi, KAUN-O, ketin mahmahsanih: “Nahna kan en Edom, ngehi me amwail imwintihti! I pahn wiahkinuhkala sapwtehn ehu.4bcJ#“Kowe, nein aramas, keriahla sapwen Edom.$a EJ#KAUN-O ketin mahsanihong ie,`#J"KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin mahsanih, “Eri, kumwail nei pelin sihpw me I kin kamwenge, kumwail nei aramas, oh ngehi me amwail Koht.” _J"Aramas koaros pahn esehla me I kin doandoare Israel oh me tohn Israel iei nei aramas. Ngehi, KAUN-O, Wasa Laplahpie, me mahmahsen.y^kJ"I pahn kihong irail sahpw pwelmwahu oh kaimwisekala lehk nan sahpwo. Wehi teikan solahr pahn mwamwahlkin irail.H] J"Wehi rotorot kan solahr pahn kohdo oh kulihasang ar dipwisou kan, mahn lawalo kan solahr pahn kemeirailla oh kangirailla. Re pahn kousoan ni meleilei oh silasil mwahu, oh sohte masak mehkot.6\eJ"Tuhke kan pahn kin wa, oh mwetuwel kan pahn pweida mwahu; eri, aramas koaros pahn kin silasil mwahu kousoan nan uhdahn sapwarail kan. Ni ei pahn kasaledekihala nei aramas akan sang rehn me kin kaliduwihirail, ni ei pahn kamweidpeseng seliparail kan, iei ahnsou me re pahn esehla me ngehi, iei KAUN-O. [9J"I pahn kupwuramwahwih irail oh mweidohng re en kin kousoan kapil ei dohl sarawi. I pahn kin kupwuramwahwihkin irail keteu ni ahnsou me re pahn anahne.VZ%J"I pahn wiahda inou ehu ong irail me pahn keleirailpene. I pahn koakoahsang mahn keper koaros nan sahpwet, pwe nei sihpw kan en kak silasil mwahu koukousoan nan mohs akan oh meir mwahu nanwel en tuhke kan.YJ"Ngehi, KAUN-O, me pahn kin wia arail Koht, oh emen nanmwarki me duwehte ei ladu Depit pahn kin kakaun irail. Ngehi me mahsaniher met.XJ"I pahn kihong irail emen nanmwarkien me duwehte ei ladu Depit pwe en wiahla sileparail tehmen, oh en kin apwahpwalih irail.MWJ"Ahpw I pahn doarehla nei pelin sihpwo oh I sohte pahn mweidohng en pwurehng lokolok pahmwail. I pahn wia kopwung ong emenemen nei sihpw oh I pahn katohrehsang me mwahu kan sang rehn me suwed kan.QVJ"Pwe kumwail kin sikensang oh kodomasang me luwet akan nan pelin sihpwo.U%J"“Eri met, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, padahkihong kumwail me I pahn wia kadeikpen kumwail sihpw me kehlail kan oh sihpw me luwet akan.sT_J"Eri, nei sihpw teikan ahpw kin kangkang dihpw me kumwail tiakpeseng oh nim pihl me kumwail kakiriedihada.ESJ"Ekei kumwail sohte itarki kang dihpw me keieu mwahu kan; kumwail kin tiakedi me kumwail sohte kin kang kan. Kumwail kin nim pihl mwakelekel oh kakiriedihada pihl me kumwail sohte kin nim.HR J"“Eri met, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, padahkihong kumwail nei pelin sihpw me I pahn kadeikada emenemen kumwail oh katohrepeseng me mwahu kan sang me suwed kan, sihpw kan sang kuht kan.zQmJ"“I pahn kin rapahki me salongalahr akan, kapwurehdo me kin kohkohseli mwahl akan, kidimpene ohlahn me lipwalipwada kan, kamwahwihala me soumwahu kan, oh apwahpwalih me kehlail oh mworourou kan, pwehki ngehi silepe men me kin wia me pwung.P-J"Pein ngehi me pahn wia silepen nei pelin sihpw, oh I pahn kin rapahkihong irail wasahn ar kommoal. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen. O J"I pahn kin mweidohng pwe re en kin mwengemwengeseli nan mohsen nahna kan oh nan wahu kan, oh pil nan dihpw kapw en wehin Israel.bN=J" I pahn kahreiraildo sang nan wehin liki kan, kapokoneirailpene oh kasapahldohng irail nan uhdakarail. I pahn kin kamwenge irail pohn nahnahn Israel kan, ni keilen piletik kan, oh wasa koaros me aramas kin kousoan ie.\M1J" nin duwen silepe men eh kin apwalih nah sihpw kan me salongpesengehr ahpw pwurehng kohpene. I pahn pwurehng kasapahliraildo sang wasa koaros me re mwarahkpeseng nin sampah ni rahnen nsensuwed, rahnen paisuwedo.{LoJ" “Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanihong kumwail me pein ngehi pahn rapahki nei sihpw kan oh apwalih irail,WK'J" Kumwail en ese me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, I uhwongkumwailehr oh wialahr amwail imwintihti. I pahn adihasang kumwail nei sihpw kan oh solahr mwahn pahn wiahkin kumwail sileparail, pwe kumwail kin apwahpwalihte pein kumwail. I pahn kapitasang kumwail nei sihpw kan, pwe kumwail dehr kin wiahkin irail kanamwail kisin mwenge.”2J_J" Eri, kumwail silepe kan, kumwail rong ie.I-J"Ni mwarei, Koht ieias, kumwail rong ie. Nei sihpw kan lohdiongehr pahn mahn lawalo kan me kemeiraillahr oh kangiraillahr, pwehki eh sohte sileparail. Pwehki nei silepe ko ar sohte song en rapahki sihpw ko. Pwehki ar kin apwahpwalihte pein irail oh sohte nsenohki sihpw ko.\H1J"“Eri, kumwail silepe kan, kumwail rong dahme ngehi, KAUN-O, mahsanihong kumwail.+GOJ"Eri, nei sihpw kan ahpw kohkohseli mwahl pohn dohl oh pohn nahna kan. Re mwarahkseli wasa koaros nin sampah, oh sohte me apwalih irail de song en rapahkin irail.FwJ"Pwehki sihpw kan eh sohte sileparail, re mwarahkpeseng wasa kan, kahrehda mahn lawalo kan kemeirailla oh kangirailla.`E9J"Kumwail sohte kin apwalih me luwet kan, kamwahwihala me soumwahu kan, kidimpene ohlahn me kin lipwalipwada kan, kasapahldo me kin kohkohseli mwahl akan, de rapahki me salongala kan. Ahpw kumwail kin wiakauwe irail.hDIJ"Kumwail kin nimasang pilen dihdi en sihpw pwukat, kumwail kin likawihada likou me wiawihsang ni wunen pelin sihpwo, kumwail kin kemehla oh kangala sihpw me keieu kaselel kan. Kumwail ahpw sohte mwahn kin apwalih sihpw kan.CJ"“Kowe, nein aramas, keriahla kaun akan en Israel. Kohpada oh ndaiong irail dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: Meid suwediong kumwail, kumwail silepe kan en Israel! Kumwail kin apwahpwalih pein kumwail, ahpw sohte kin apwalih sihpw kan."B AJ"KAUN-O eri mahsanihong ie,.AUJ!!Ahpw ni ahnsou me omw kokohp kan koaros pahn pweida-me iei eh uhdahn pahn pweida-iei ahnsou me aramas pwukat pahn dehdehkihla me soukohp emen koukousoan rehrail.”@'J! Re kin wiahkin uhk sounkamweit men me kin wiewia koulen limpoak de kesekesengki arp. Re kin rong omw lokaia kan, re ahpw sohte kin kapwaiada.1?[J!Nei aramas akan kin pokonpene pwe re en rong dahme ke pahn ndahng irail, re ahpw sohte kin kapwaiada. Pwe re me liksansalamwahu oh kin usehlahte ar tiahk en mehwo kan.>#J!KAUN-O eri ketin mahsanih, “Kowe, nein aramas, ke en ese me aramas akan wie koasoakoasoia duwen kowe ni ar kin pokonpene limwahn kelen kahnimw kan oh ni wenihmwen imwarail kan. Re kin ndapene nanpwungarail, ‘Kitail kolahng rong dahme KAUN-O ketin mahsanih met.’#=?J!Eri, ni ei kin kaloke aramas akan pwehki diparail kan, oh kin kawekiong sahpwo ni sapwtehn, iei ih ahnsou me re pahn dehdehkihla me iei ngehi, KAUN-O.”A<{J!I pahn wiahkihla sahpwo sapwtehn ehu. Oh manaman me re kin koapworopworki oh pohnmwahsohki pahn imwisekla. Nahnahn Israel kan pahn wiewella, me kahrehda sohte me pahn kin kak kotehla.I; J!“Padahkihong irail ni mwarei me ngehi, KAUN-O, Wasa lapalahpie, Koht ieias, me mahsanih me aramas akan me kin kousoan nan mohn kahnimw kan pahn kamakamala. Oh irail kan me kin mihmi nansapw pahn wiahla kenen mahn lawalo kan. Oh irail kan me kin rukuruk pohn nahna kan oh nan pwoaren paip kan pahn soumwahuda oh mehla.8:iJ!Kumwail kin koapworopworki noumwail kedlahs kan. Amwail wiewia kan me inenen kasaut. Kumwail koaros kin kamwahl. Ia duwe, kumwail lemeleme me kumwail pahn sapwenikhla sahpwo?x9iJ!“Padahkihong irail dahme ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: Kumwail kin kang uduk iangahki nta. Kumwail kin kaudokiong dikedik en eni kan. Kumwail kin kemehla aramas. Ia duwe, kumwail lemeleme me kumwail pahn sapwenikihla sahpwo?q8[J!“Kowe, nein aramas, ke en ese me aramas akan me kin koukousoan nan mohn kahnimw kan en wehin Israel kin ndinda, ‘Eipraam ih ohl tehmen, ahpw sahpwet pwon kohieng. A kitail me tohto; eri, met kitail pahn sapwenikihla sahpwet.’#7AJ!KAUN-O eri mahsanihong ie,G6J!Nin soutik, mwohn ohlo eh pwarodo, I pehmada duwen manaman en KAUN-O eh ketin kipeiehdi unsek. Ni ahnsou me ohlo leledo ninmenseng, KAUN-O ahpw ketin kasapahldohng ie manaman en kak lokaia.75gJ!Ni rahn kalimau en kaeisek en sounpwong en sounpar kaeisek riau en at kalipilipala, ohl emen me pitdohsang Serusalem ahpw patohdo oh padahkihong ie duwen kahnimwo eh ohlahr.4J!Ahpw kumwail mehn Israel kan, kumwail kin ndinda me I kin wia me sapwung. Eri, I pahn kadeingkumwailda nin duwen amwail wiewia kan.”p3YJ!Oh ma me dipan emen pahn tokedihsang wia me suwed, e ahpw kin wia me mwahu oh pwung, e pahn mourkihla.m2SJ!Ma aramas pwung men pahn tokedihsang wia me mwahu oh tapihada wia me suwed, e uhdahn pahn mehkihla.n1UJ!“Eri, tohn omw wehi kin ndinda me I kin wia me sapwung! Ahpw soh! Pwe arail wiewia kan me sapwung.c0?J!I uhdahn pahn mahkikihong dipe kan. E pahn mourla pwehki eh wiadahr dahme mwahu oh pwung./yJ!ni karasepe, ma e kapwurehla soahng ehu me e kihsang aramas mehn wia kadehdepen pweipwand de kapwurehla dipwisou me e pirapahda-ma e pahn tokedihsang wiewia dihp oh idawehn kosonned akan me kin kihong mour, e sohte pahn mehla, ahpw e pahn mourla.u.cJ!Ma I padahkihong aramas suwed men me e pahn mehla, e ahpw tokedihang dipe kan oh wia dahme pwung oh mwahu-%N-J! Ma I inoukihong mour ong aramas mwahu men, e ahpw medemedewe me eh wiewia mwahu kan itarehr, oh ahpw tapihada wiahda dihp, I sohte pahn tamataman eh wiewia mwahu kan. E pahn mehla pwehki dipe kan.6,eJ! “Eri met, kowe, nein aramas, padahkihong mehn Israel kan me ni ahnsou me aramas mwahu men kin wiahda dihp, e wiewia mwahu kan sohte pahn kamourala. A ma aramas suwed men pahn tokedihsang wia me suwed, e sohte pahn ale lokolok; oh ma aramas mwahu men pahn tapihada wia me suwed, e sohte pahn mourla. + J! Padahkihong irail ni mwarei, pwe ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, Koht ieias, I sohte kin kupwurperenki mehlahn aramas dipan. Ahpw en wiliakapwasang eh suwed pwe en mour. Mehn Israel kan, kumwail tokedihsang amwail wiewia suwed kan. Dahme kumwail men mehkihla?U*#J! KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, katamanki mehn Israel ko dahme re kin ndindao: ‘Se toutoukilahr dipat akan oh sapwung kan me se wiadahr; se inenen ohkilahr. Ia duwen at kak mourla?’)+J! A ma ke pahn padahkihong aramas suwed men en tokedihsang dipe kan, e ahpw sohte tokedihsang, e pahn mehla nan dipe kan; eri, ke pahn mourla.”L(J!Ma I mahsanih me aramas suwed men pahn mehla, ke ahpw sohte padahkihong en wekidala eh mour pwe en kak doarehla eh mour, e uhdahn pahn mehla nan dipe kan; eri, I pahn kapwukoahnkin uhk eh mehla. ' J!“Kowe, nein aramas, met I pahn wiahkinuhkala silepen wehin Israel pwon. Ke pahn padahkihong irail pakair wet me I kihong uhk.v&eJ!Ahpw ma silepeo, ni eh kilangada imwintihti kan ar samwodohr, e ahpw sohte peuk koronihdao oh pakairkihong aramas akan, imwintihti ko pahn kohdo kemehla aramas dipan pwuko. Eri, I uhdahn pahn kapwukoahnki silepeo en aramas ako ar mehla.% J!Pein ih me pwukoahki irair wet, pwehki eh sohte men tehk pakairpen koronihdao. Ma e kanahieng tehkada pakairo, e kakete pitla.$}J!Ma emen pahn rong, ahpw sohte men tehk, imwintihti kan pahn kohdo oh kemehla; eri, pein ih me pahn pwukoakihdi eh mehla. #J!Eri, ni ahnsou me silepeo kin kilang imwintihti kan ar kin kohkodohng sahpwo, e kin peuk koronihda pwe en kehsehki aramas koaros.,"QJ!“Kowe, nein aramas, padahkihong tohn omw wehi dahme kin wiawi ni ei kin kadarowohng sahpw ehu mahwen. Tohn sahpwo kin pilada emen rehrail pwe en kin wia silepe.#! CJ!KAUN-O ahpw mahsanihong ie,j MJ “I kupwuredahr nanmwarkien Isip en kamasakada me momour kan, ahpw ih oh sapwellime karis pahn kamakamala oh kommoaldi iang irail kan me sohte sirkumsais me kamakamalahr nan mahwen.” KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.5J “Peudiahlpen irail pwukat koaros me kamakamalahr nan mahwen pahn kansenamwahu ong nanmwarkien Isip oh sapwellime karis,” KAUN-O me mahsanih met.,QJ “Soupeidi koaros en paliepeng mihmi wasao, oh pil mehn Saidon. Mahs ar manaman kipehkihdi wasa masepwehk, ahpw met re sarohdier kohdilahr iang irail kan me kamakamalahr nan mahwen oh seridier, sohte sirkumsais. Re iang ale saroh me irail kan me kohdilahr nan wasahn me melahr akan aleier.NJ “Edom mihmi wasao iangahki eh nanmwarki kan oh kaun akan. Iei irail sounpei kehlail kei, ahpw met re wonohnehr nan wasahn me melahr akan, iang me sohte sirkumsais kan me kamakamalahr nan mahwen.pYJ “Iei duwen mehn Isip kan ar pahn wonohn nanpwungen me sohte sirkumsais kan me kamakamala nan mahwen.SJ Sohte wahu kohieng irail ni ar seridi duwehte me kin wiawihong me ndand en kawa ko, me kohdilahng nan wasahn me melahr akan wa neirail tehtehn mahwen kan, neirail kedlahs kan koasoansoandi pahn moangarail oh neirail mehn sansar pohn paliwararail kan. Mahs sounpei ndand pwukat ahneki manaman me itarohng kamasakada me momour kan. ~}}7|{{zy}xx;wvvuu~ttsorqq plonmmel kujjAiihrhgff$eedcbbaY``_q^]\\A[ZZ YXX;WBViUULT-SRR?QXPPOyNNwMMLaKJ=HIFUDaBmAA@??b>>J==l<<#;;L::899R8W77C655322G10/_...--@,,v+***)(f'[&%$$ #"!{!; om\}Cfcr6wu=T/ r r NWW:% EJ-Ni ahnsou me sahpwo pahn nehnepeseng ong ehuehu kadaudok, ekis wasa pahn kasarawihla ong KAUN-O. E pahn mwail 10 reirei oh 8 tehlap. Wasao pwon pahn sarawi.t~aJ,Samworo kan sohte pahn tungoale soangen menpihr de mahn emen me mehkihla soumwahu de emen mahn kemehla.”}3J,Samworo kan me pahn ale wahnsahpw me keieu mwahu ni tepin dondoal en wahnsapw oh mehkoaros me pahn meirong ong ie. Ahnsou koaros me aramas pahn umwun pilawa, re pahn kihong samworo kan keieun lopwon nin duwen kisakis ehu, oh ei kupwuramwahu ahpw pahn kohdi pohn imwarail kan.|#J,Meirong en wahnsahpw, meirong en dihp, oh meirong en tomw me re pahn tungoale, oh re pahn ale mehkoaros nan Israel me katohrohrlahr ong ie.M{J,“Samworo kan wia samworo kei nin duwen pwais me I ketikihong Israel me pahn kadakadaur kohdo sang ehu dih lel ehu dih. Re sohte pahn sapweniki sahpw ehu nan Israel; ngehite me wia anahneparail.,zQJ,e ahpw pahn kohla masloalen kelen Tehnpas Sarawio wiahda ehu meirong pwehn kamwakelda, pwe en kak pwurehng papah nan Tehnpas Sarawio. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.KyJ,Mwurin eh pahn pwurehng kamwakelda, e pahn awih mwurin rahn isuh,,xQJ,“Samworo men pahn saminla ong kaudok ma eh pahn sairada aramas mehla men, me kaidehk eh nohno de pahpa, de nah seri de rie pwutak de serepein me sohte pwopwoud.rw]J,Ni ahnsou me akamai ehu pahn kin pwarada, samworo kan me pahn kapwungala repen pwungo nin duwen ei kosonned kan. Re pahn kin kapwaiada rahn sarawi kan nin duwen ei kosonned oh koasoandi kan, oh re pahn kin kasarawihala rahnen Sapad.-vSJ,“Samworo kan pahn kin padahkihong nei aramas akan wekpeseng en dahme sarawi oh sohte sarawi, oh pil wekpeseng en dahme mwakelekel oh sohte mwakelekel ong kaudok.uJ,Sohte samworo men pahn pwoudikihda lih me mweisang eh pwoud; e pahn pwoudikihte serepein en Israel me meipwon de liohdi en emen samworo.Ut#J,Samworo kan sohte pahn nim wain mwohn ar pahn pedolong nan kelen masloaleo.~suJ,“Samworo kan sohte pahn koakoahsang pitenmoangarail de mweidohng en reireila. Re pahn mweidohng en reirei mwahute.rJ,Mwohn ar pahn kohla nan kelen maslikio, wasa me aramas kin mie, re pahn kihsang mahs ar likou me re likawih ahnsoun ar daodoahk nan Tehnpas Sarawio oh pwilikihdi nan pere sarawi ko. Re pahn pwuhriong nan ehu likou pwe ar likou sarawi kan dehr kauwehla aramas akan.kqOJ,Pwe pwudowarail en dehr kerada, re pahn mi nan lisoarop linen oh rausis linen, ahpw sohte kateng.tpaJ,Ni ar pahn pedolong nan ewen kehl me kolahng nan kelen masloalen Tehnpas Sarawio, re pahn pwuhriong nan likou linen. Re sohte pahn likawih likou me wiawihkihda wunen sihpw ni ahnsoun ar doadoahk masloalen kehlo de nan Tehnpas Sarawio.}osJ,Irail kelehpw me pahn pedolong nan Tehnpesei Sarawio, papah pohn ei pei sarawio, oh wia kaudok nan Tehnpas Sarawio.PnJ,KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Samworo pwuko me kisehn kadaudok en Lipai me kodoudoudohsang Sadok, me usehlahte papah ie ni loalopwoat nan Tehnpas Sarawio ni ahnsou me luhwen mehn Israel ko sohpeisang ie. Ihme kahrehda irail me pahn papah ie oh patohdo mwohn silangi pwe re en patohwandahng ie wih oh ntahn meirong kan.dmAJ,I pahn kilelehiong irail en wia doadoahk tikitik kan me pahn wiawi nan Tehnpas Sarawio.”0lYJ, Re sohte pahn papah ie nin duwen samworo kei de keiong limwahn mehkot me sarawi ong ie de pedolong Wasa Sarawiheo. Met iei kalokolok en soahng saut kan me re wiadahr.MkJ, Ahpw pwehki ar wiewia kaudok en dikedik en eni kan ong aramas en Israel kan oh kahrehiong aramas akan nan dihp, ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kahukihla ni kehlail me re uhdahn pahn ale lokolok.jJ, Re kak papah ie nan Tehnpas Sarawio ni ar pahn apwalih ewen kehl kan oh wia doadoahk en Tehnpas Sarawio. Re kak kemehla mahn akan me aramas akan kin patohwanda pwehn wia meirong isihs oh meirong teikan, oh re pahn doadoahk pwe re en papah aramas akan.iJ, KAUN-O eri mahsanihong ie, “I pahn kaloke mehn Lipai kan me iang luhwen mehn Israel kan keseiehla oh pwongihala dikedik en eni kan.dhAJ, “Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kalohkidahr me sohte mehn liki men me sohte sirkumsais, sohte emen me sapeikiong ie, pil sohte mehn liki men me koukousoan rehn mehn Israel kan pahn pedolong nan Tehnpesei Sarawio.”igKJ,Re sohte wia ar doadoahk sarawi kan nan Tehnpesei Sarawio, ahpw re kihong mehn liki kan en wia.0fYJ,Re kasaminehkilahr Tehnpesei Sarawio ar kin mweidohng mehn liki me sohte sirkumwsais kan, aramas akan me sohte kin peikiong ie, en pedolong nan Tehnpas Sarawio ni ahnsou me wih oh ntahn meirong kan kin meirongala ong ie. Eri, nei aramas akan kauwehkilahr ei inowo soahng saut kan me re wiadahr.eJ,“Ndaiong aramas en Israel kahngohdi pwuko me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, solahr pahn kanengamahiong soahng saut kan me re wiewia."d=J,oh KAUN-O ahpw mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, rong kanahieng dahme ke kilang oh rong. I pahn mahsanihong uhk kosonned oh koasoandi kan ong Tehnpas Sarawio. Kilelehdi mwahu ihs aramas me mweimweiong en pedolong oh pedoi sang nan Tehnpas Sarawio, oh ihs me sohte mweimweiong.Vc%J,Ohlo eri kahreielahng ni ewen kelen paliepeng mwohn Tehnpas Sarawio. Ni ei kilikilengla, I ahpw kilangada me Tehnpas en KAUN-O direkihla sapwellime marain lingalingo. Ngehi eri poarikihdi meseiet nanpwel,:bmJ,Ahpw soupeidi me kakaun wehi, kak patohla mwo pwehn tungoale pilawa sarawi mwohn silangi. E pahn patohlong oh patohiei ni ewen kehl kolahng nan perehn pedoio ni imwi lepeio.”Ha J,KAUN-O eri mahsanihong ie, “Ewen kehl wet sohte pahn ritida. Sohte mweimweiong aramas en doadoahngki, pwehki ngehi, KAUN-O, Koht en Israel, ketilongehr loale. E pahn ritirit ahnsou koaros.k` QJ,Ohlo eri kahreielahng maslikin ewen kelen palimese ni pengepengen Tehnpas Sarawio. Ewen kehlo rit,l_QJ+Mwurin wihko eh pahn imwisekla, samworo ko pahn tapihada wia meirong isihs oh meirong en kaminimin ong aramas akan pohn pei sarawio. I ahpw pahn kupwurperenkihla kumwail koaros. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”\^1J+Erein rahn isuh samworo ko pahn kasarawihala pei sarawio oh kaunopadahng doadoahk.]5J+Rahn koaros erein rahn isuh ke pahn meirongkihla emen kuht, emen kouwol, oh emen sihpw wol nin duwen meirong en dihp. Irail koaros sohte pahn samin.Z\-J+oh wadohng ie. Samworo ko pahn iriski soahl oh isikala nin duwen meirongohng ie.{[oJ+Ni omw pahn kaimwisekala mepwukat, ale emen kouwol pwulopwul oh sihpw wol pwulopwul, ira koaros sohte pahn samin,'ZGJ+Mandahn rahno ke pahn ale emen kuht wol me sohte samin oh wiahkihla mehn meirong en dihp. Kamwakelehkihda pei sarawio ntah duwehte me ke wiahiongehr kouwolo. Y J+Ke ahpw pahn ale kouwol me wialahr meirong en dihp oh isikala wasa me koasoandiong mwekid wet en wiawi ie likin Tehnpas Sarawi.ZX-J+Ke pahn ale ekei ntah oh iriski ni koden pei sarawio ni keimw pahieuo, ni keilen keimw pahieu en kehndakehn nanwerenge, oh ni keile wasa koaros. Ih duwen met omw pahn kamwakelehda pei sarawio oh kasarawihala. WJ+Samworo ko me kisehn kadaudok en Lipai me kodoudoudohsang Sadok iei irail kelehpw me pahn kohdo mwohi pwe re en papah ie. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me koasoanehdi met. Ke pahn kihong irail emen kouwol pwulopwul pwe re en wiahkihla mehn meirong en dihp.}VsJ+KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanihong ie, “Kowe, nein aramas, rong dahme I pahn mahsanihong uhk. Ni ahnsou me pei sarawio pahn kokouda, kowe me pahn kasarawihala ni omw pahn isikala meirong powe oh usupihki powe ntahn mahn en meirong ko.GUJ+Ni kehndakehn nanwerengeo pil keimw pahieu, piht 24 pali koaros, mie keile masliki me ilehkihda inses 10. (Kisin warawaro inses 20 tehlap.) Kehndakehn douda pohn pei sarawio mi ni palimese.AJ*Ni ahnsou me samworo kan kin pato nan Tehnpas Sarawio oh men patohla nan kelen likio, re pahn pwuhrsang nan likou sarawi kan me re kin mi loale ni ahnsou me re kin papah KAUN-O. Re pahn pwuhriong nan ehu likou torohr mwohn ar pahn patohieila wasa me aramas akan kin pokonpene ie.”C=J* Ohlo eri patohwanohng ie, “Ihmw riau pwukat koaros me sarawi. Samworo kan me kin pedolong wasa me KAUN-O kin ketiket ie kin tungoale meirong me keieu sarawi kan wasao. Pwehki pere ko ar sarawi, samworo ko kin kihdiong meirong me keieu sarawi ko wasao: meirong en wahnsahpw oh meirong en dihp de meirong en tomw.s<_J* Mie wenihmw ehu me mihte pahnangin pere ko ni palieir en ihmwo, ni imwi palimese wasa me dihdo tepida ie.;J* Mwohn pere ko mie wasahn alu me duwehte me mi ni paliepeng. Sosohngpe pil duwehte, soangen mwohmwohte, oh wasahn pedolongo pil duwehte.:!J* Pahnangin pere pwukat ni imwilahn palimesehn ihmwo, wasa me dihd en kelen likio tepida ie, mie wenihmw ehu me pedoilahng nan kelen likio. Ni palieir en Tehnpas Sarawio mie pil ehu ihmw me duwehte me sohte dohsang ihmw teio me mi ni imwin palikapi en Tehnpas Sarawio.9!J* Pahnangin pere pwukat ni imwilahn palimesehn ihmwo, wasa me dihd en kelen likio tepida ie, mie wenihmw ehu me pedoilahng nan kelen likio. Ni palieir en Tehnpas Sarawio mie pil ehu ihmw me duwehte me sohte dohsang ihmw teio me mi ni imwin palikapi en Tehnpas Sarawio.M8J*Keieu pah maslikin dihd en ihmwo me inenen mosulki piht 84, elep ihmwo sohte wenihmw; oh elep piht 84 pere kei mie. Pil ni poahsoan en keieu powe mie pere kei me irekla idawehnla reirei en ihmwo.M7J*Keieu pah maslikin dihd en ihmwo me inenen mosulki piht 84, elep ihmwo sohte wenihmw; oh elep piht 84 pere kei mie. Pil ni poahsoan en keieu powe mie pere kei me irekla idawehnla reirei en ihmwo. 6J*Pere kan me mi pohn poahsoan siluh kan koaros mie palahngk ie oh sohte uhr me utungada duwehte ihmw teikan me mi nan kelen likio.5J*Pere kan me mi pohn poahsoan en powe en ihmw wet me wetikitik sang mehn nanwerenge oh mehn keieu pah pwehki poahsoano eh keilongala.}4sJ*Ni paliepeng en ihmw wet mie wasahn alu me piht 16 tehlap oh piht 168 reirei, iangahki wasahn pedolong mi pali wet.v3eJ*Apali sallahng wasa wehweo piht 34 tehlap me mi ni pengepengen Tehnpas Sarawio, oh apali sallahng taht takai en kelen maslikio. E kokouda pohn poahsoan poasoake siluh, poasoakehko mwomwen ireklongala, mehn powe keilongala sang mehn pah./2YJ*Ihmw wet piht 168 reirei oh 84 tehlap..1 WJ*Ohlo eri kahreielahng nan kelen likio oh kolahng ni ihmw ehu me mi ni paliepeng en Tehnpas Sarawio, me sohte dohsang ihmw me mi ni palikapi ni imwin Tehnpas Sarawio.V0%J)Ni pengepengen pere wet wenihmwtok kei mie, oh dihd kan kapwatki tuhke pahm.5/cJ)Mie tuhke pahm oh kerup kei me perperda ni wenihmw kan en Wasa Sarawio, duwehte me mi ni dihd ko. Oh mie dinapw mehn perehla maslikin wenihmwo me kohlong wasahn pedolongo.B.J)Wenihmw riau pwukat wad riau me kin ritpeseng nanwerenge. -J)Mie ehu wenihmw ni imwi lepio ni wasahn alu kolahng Wasa Sarawio oh pil ehu mi ni imwi lepio ni wasahn alu kolahng Wasa Sarawiheo.M,J)pei sarawi dinapw. E piht 5 ile oh piht 4 tehlap. Nehn pei sarawio, poahsoane, oh pengepenge kan wiawihkihda tuhke. Ohlo ahpw patohwanohng ie, “Ih tehpel wet me kin uh mwohn silangin KAUN-O.”s+_J)Uhr en wenihmwen Wasa Sarawio keimw pahieu. Mwohn wasahn pedolong en Wasa Sarawiheo mie mehkot me mwomwen8*kJ)sangete nan tahto kodahng pohnangin wenihmw ko.)3J)ehu mesen aramas me sohpeiong tuhke pahm ko apali, a ehu mesen laion me sohpeiong ni ehu tuhke pahm apali. E wiewia soahng wet lao kapilpene dihdo,)(KJ)mahlen en tuhke pahm oh kerup kei. Tuhke pahm kan perperda oh mwuri kerup kan, emente mi mwurin emen, kapilpene nan pereo pwon. Emenemen kerup ko mese me riau:f'EJ)Masloalen dihd kan en Tehnpas Sarawio, pohnangin wenihmw kan, mahlen kei me mie me perperda,c&?J)koaros didki tuhke sang nan tato lel ni wenihmwtok kan. Wenihmwtok pwukat kak perehrehla.G%J)E sohngedi uwen reirei en ihmwo kolahng ni palikapi, iangahki palangk kan pali koaros, oh e pil piht 168 reirei. Wasahn pedolong nan Tehnpas Sarawio, nan Wasa Sarawio, oh nan Wasa Sarawiheol$QJ)Uwen dohpeseng en mwohn Tehnpas Sarawio, iangahki wasa wehweo ni pali koaros, pil piht 168 reirei.C#J) Ohlo eri sohngedi likin Tehnpas Sarawio, oh e piht 168 reirei. Oh sang nan tihnsewen Tehnpas Sarawio, kolahng wasa wehweo ni imwi lepio ihmwo kolahng palikapi, uwen reirei pil piht 168."/J) Ni imwi keieu lepio wasa wehwe wet ni palikapi en Tehnpas Sarawio mie ihmw ehu me piht 150 reirei oh 116 tehlap; dihd kan piht 9 mosul kapilpene.o!WJ) Maslikin dihd en pere ko piht 8 mosul; mie ehu wenihmw me pedolongalahng nan pere ko ni paliepeng en Tehnpas Sarawio, oh ehu pedolongalahng nan pere ko ni palieir. I ahpw kilangada me mie palangk ehu me piht 8 tehlap kapilpene Tehnpas Sarawio; e piht 10 iledahsang pwehl oh pahrekiong poahsoan en pere ko me patehngete dihd en Tehnpas Sarawio. Nanpwungen palangko oh ihmw kan me samworo kan kin doadoahngki mie ehu wasa wehwe me piht 34 tehlap, me mihte ni pengepengen Tehnpas Sarawio.o WJ) Maslikin dihd en pere ko piht 8 mosul; mie ehu wenihmw me pedolongalahng nan pere ko ni paliepeng en Tehnpas Sarawio, oh ehu pedolongalahng nan pere ko ni palieir. I ahpw kilangada me mie palangk ehu me piht 8 tehlap kapilpene Tehnpas Sarawio; e piht 10 iledahsang pwehl oh pahrekiong poahsoan en pere ko me patehngete dihd en Tehnpas Sarawio. Nanpwungen palangko oh ihmw kan me samworo kan kin doadoahngki mie ehu wasa wehwe me piht 34 tehlap, me mihte ni pengepengen Tehnpas Sarawio.oWJ) Maslikin dihd en pere ko piht 8 mosul; mie ehu wenihmw me pedolongalahng nan pere ko ni paliepeng en Tehnpas Sarawio, oh ehu pedolongalahng nan pere ko ni palieir. I ahpw kilangada me mie palangk ehu me piht 8 tehlap kapilpene Tehnpas Sarawio; e piht 10 iledahsang pwehl oh pahrekiong poahsoan en pere ko me patehngete dihd en Tehnpas Sarawio. Nanpwungen palangko oh ihmw kan me samworo kan kin doadoahngki mie ehu wasa wehwe me piht 34 tehlap, me mihte ni pengepengen Tehnpas Sarawio.oWJ)Maslikin dihd en pere ko piht 8 mosul; mie ehu wenihmw me pedolongalahng nan pere ko ni paliepeng en Tehnpas Sarawio, oh ehu pedolongalahng nan pere ko ni palieir. I ahpw kilangada me mie palangk ehu me piht 8 tehlap kapilpene Tehnpas Sarawio; e piht 10 iledahsang pwehl oh pahrekiong poahsoan en pere ko me patehngete dihd en Tehnpas Sarawio. Nanpwungen palangko oh ihmw kan me samworo kan kin doadoahngki mie ehu wasa wehwe me piht 34 tehlap, me mihte ni pengepengen Tehnpas Sarawio.@yJ)Eri, dihd kan en Tehnpas Sarawio, ni aramas eh pahn kilenglong sang likio, e mwomwen soangen mosul teieu sang pah lel powe. Patehngete ni dihd en maslikin Tehnpas Sarawio, likin pere ko, kehndake tehlap riau wiawihda ie, pwe en kak mengeiong aramas en doudalahng peren nanwerengeo oh pil kohdalahng keieu powe.Z-J)Pere pwukat poasoake siluh, oh kisin pere silihsek nan ehu poasoake. Likin dihd en Tehnpas Sarawio ehuehu taht menipinip sang taht en pah, pwe pere ko en kak soandi pohn dihdo ni eh sohte anahne katengtengdi.5cJ)Ohlo eri sohngedi uwen mosul en dihd en masloalen Tehnpas Sarawio, oh e piht 10 mosul. Patehngete dihd wet, kapilpene Tehnpas Sarawio, mie kisin pere kei me piht 7 tehlap.$AJ)Ih eri sohngedi pereo, oh e piht 34 keimw pahieu. Pere wet mihte palihlahsang perehn nanwerengeo. Ih eri patohwanohng ie, “Iei ih Wasa Sarawiheo met.”.UJ)Ih eri pedolongala nan pere me keieu mi loaleo. E sohngedi wasahn aluwo kohlongala loale: e piht 3 loal oh 10 tehlap, iangahki dihd ko pali koaros me piht 12 mosul.wJ)oh 18 tehlap, iangahki dihd ko me piht 8 mosul pali koaros. Ih eri sohngedi nan pereo: e piht 68 reirei oh 34 tehlap.{ qJ)Mwuhr, ohlo kahreielahng nan perehn nanwerengeo, Wasa Sarawio. Ih eri sohngedi wasahn aluhlongalao: e piht 10 loalJ(1Kehndakehn doudalahng ni wasahn pedolong wet, me piht 34 tehlap oh 20 loal. Mie uhr riapwoat, ehu mi apali wasahn pedolongo, a ehu apali.0YJ(0Ih eri kahreielahng wasahn pedolong en Tehnpas Sarawio. Ih eri sohngedi wasahn pedolongo: e piht 9 loal oh piht 24 tehlap, iangahki dihd kan piht 5 mosul pali koaros. J(/Ohlo eri sohngedi kehl en masloaleo, oh e piht 168 keimw pahieu. Tehnpas Sarawio mi palikapi, oh mwohn Tehnpaso mie pei sarawi ehu.b=J(.oh pere me sallahng paliepeng ong samworo kan me kin papah ni pei sarawio. Samworo ko koaros kadaudok en Sadok; irail iei kisehn kadaudok en Lipai me kin mweimweiong en pedolong mwohn silangin KAUN-O pwe re en papah.lQJ(-Ohlo patohwanohng ie me pere me sallahng palieir ong samworo kan me kin papah nan Tehnpas Sarawio,nUJ(,Ohlo eri kahreielahng nan kelen masloaleo. Mie pere riau nan kelen masloaleo me wenihmw ko ritidahngete kelen masloaleo, ehu sallahng palieir limwahn ewen kehl en paliepeng oh ehu sallahng paliepeng limwahn ewen kehl en palieir.J(+Ni keilen tehpel ko mie keile masliki me inses 3 tehlap kapilpene. Uduk koaros mehn meirong kin kohdiong pohn tehpel pwukat.-J(*Tehpel pahieu me mi nan pere laudo, me kin doadoahkohng kaunopadahn meirong kan me pahn pwonte isihsla; tehpel pwukat wiawihkihda takai perper. Tehpel pwukat inses 20 ile, oh powe inses 30 keimw pahieu. Dipwisoun kemehla mahn en meirong kan kin nekinek pohn tehpel pwukat.{J()Koaros patpene tehpel waluh me mahn en meirong kan kin kamala powe: pahieu mi loaleo oh pahieu mi nan kehl en maslikio. J((Likin pereo pil mie tehpel pahieu me duwehte me mi loale ko, riau mi apali wasahn pedolongalahn ni ewen kehl en paliepeng, a riau apali.T !J('Nan perehn pedolong wet mie tehpel pahieu mi loale, riau mi apali, a riau apali. Ih pohn tehpel pwukat me re kin kemehla mahn en meirong kan, mahn en meirong isihs de meirong en dihp de meirong en tomw.t aJ(&Nan kehl en maslikio mie pere laud ehu me patehngete ewen kehl en masloaleo ni paliepeng. E pedolongalahng nan perehn pedolongo me sallahng kehl en maslikio, oh ih wasao me re kin widen ie mahn en meirong kan me kin pwonte meirongala. 9J(%Perehn pedolongalao sallahng kehl en maslikio. Tuhke pahm pil perperda ni dihd ko ni wasahn aluwo. Lohn kehndake waluh me doudalahng ni ewen kehl wet./ WJ($E pil duwehte mehteiko, me mie perehn silasil, kapwat ni dihdo ko, perehn pedolongala, oh wenihmwtok me kapilpene. Kapatpenehn uwen reirei piht 84 oh tehlap piht 42.r]J(#Ohlo eri kahreielahng ni ewen kehl en paliepeng. Ih eri sohngedi, oh e duwehte uwen sosohngpen mehteiko.7J("Perehn pedolongalo sallahng kehl en maslikio. Tuhke pahm kei perperda ni dihd ko ni wasahn aluwo. Lohn kehndake waluh me doudalahng ni ewen kehl wet.veJ(!Eh perehn silasil ko, perehn pedolongalao, oh dihd en loaleo duwehte uwen sosohngpen ewen kehl teiko. Mie wenihmwtok kei me kapilpene, oh pil wenihmwtok ni perehn pedolongalao. Kapatpenehn uwen reirei mihmi ni piht 84 oh tehlap piht 42.J( Ohlo kahreielahng ni ewen kehl en palimese kolahng nan kehl en masloaleo. Ih eri sohngedi ewen kehlo, oh uwen sosohngpe duwehte mehteiko.*MJ(Perehn pedolongalao sallahng kehl en masliki teio, oh tuhke pahm perperda ni dihd ko ni wasahn pedolongalao. Lohn kehndake waluh me doudalahng ni ewen kehl wet.a;J(Eh perehn silasil ko, eh perehn pedolongalao, oh eh dihd en loaleo duwehte uwen sosohng en ewen kehl teiko. Pil mie wenihmwtok ni pere ko ni ewen kehl wet. Uwen kapatpenehn reirei mihmi ni piht 84 oh tehlap piht 42.a;J(Eh perehn silasil ko, eh perehn pedolongalao, oh eh dihd en loaleo duwehte uwen sosohng en ewen kehl teiko. Pil mie wenihmwtok ni pere ko ni ewen kehl wet. Uwen kapatpenehn reirei mihmi ni piht 84 oh tehlap piht 42.0YJ(Ohlo eri kahreielahng ni ewen kehl en palieir kolahng kehl en masloaleo. Ih eri sohngedi ewen kehlo, oh e duwehte uwen sosohng en ewen kehl teiko en dihd en maslikio. 9J(Pil wasaht, mie ewen kehl ehu me kohlongalahng nan kehl en masloaleo. Ohlo eri sohngedi uwen dohpeseng en ewen kehl riau wet, oh e piht 168 dohpeseng.7gJ(Lohn kehndake isuh me doudalahng, oh perehn pedolongalao pil mi lepio sallahng kehl en maslikio. Mie tuhke pahm kei me perperda ni masloalen dihdo me sohpeiong wasahn aluwo.~}J(Mie wenihmwtok ni pere ko en ewen kehl wet me pil duwehte mehteiko. Uwen reirei en ewen kehlo piht 84 oh tehlap piht 42."}=J(Mwuhr, ohlo kahreielahng palieir, oh se kilangada pil ehu ewen kehl. Ih eri sohngedi masloalen dihdo oh perehn pedolongalao, oh re pil duwehte mehteiko.e|CJ(Sang ni kehl en likio ni ewen kehl en paliepeng pil mi ehu ewen kehl me kohlongalahng nan kehl en masloaleo, pil duwehte palimeseo. Ohlo sohngedi uwen dohpeseng en nanpwungen ewen kehl riau wet, oh e piht 168 dohpeseng.j{MJ(Perehn pedolongalao, wenihmwtok ko, oh tuhke pahm me perperda ko duwehte me mi ni ewen kehl en palimeseo. Wasao mie lohn kehndake isuh mehn doudalahng ni ewen kehlo, oh perehn pedolongalao mi lepio sallahng ni kehl en likio.dzAJ(Perehn silasil siluhwo me mi apali apali en wasahn aluwo, dihdo ko me irepeseng pere ko, oh perehn pedolongalao soangen wehteieu duwehte ewen kehl en palimeseo. Kapatpene uwen reirei mihmi ni piht 84 oh tehlap piht 42.Uy#J(Ohlo eri sohngedi ewen kehl me mi paliepeng me pedoilahng kehl en maslikio.x1J(Mie ewen kehl ni kehl ileo me pedolongalahng nan kehl en masloaleo. Ohlo eri sohngedi uwen dohpeseng en nanpwungen ewen kehl riauo, oh e piht 168.dwAJ(ih takai ko me tete nan kehlo pwon. Kehl en masliki wet karakarahk sang kehl en masloaleo.v+J(Ohlo eri kahreiehla ni wasahn aluwo kolahng nan kehlo. Mie pere silihsek me wiawihda patehngete dihd en maslikio, oh mwohn pere ko tatki takai,MuJ(Mie kisin wenihmwtok kei ni maslikin dihdo me mi ni pere koaros oh pil mie me mi ni dihd nanpwungen pere ko. Mie mwomwen tuhke pahm kei me perperda ni masloalen dihdo me sohpeilahng wasahn aluwo.itKJ(Uwen reirei en ewen kehlo sang ni maslikin kehlo kolahng apali en pere keieu mi mwurio piht 84.msSJ(Pere me mi keieu lepio pedoilahng nan kehl ehu. E ahpw sohngedi pereo oh diarada me piht 34 tehlap. r9J( Ih eri pil sohng uwen dohpeseng en dihdo sang apali dihdo en ehu pere ko kolang ni apali en ehu dihd en pere ko me kotehla wasahn aluwo, oh e piht 42.qJ( Mwohn ehuehu perehn silasil ko mie dihd karakarahk ehu me inses 20 ile oh inses 20 mosul. (Pere ko piht 10 keimw pahieu.)p3J( Mwuhr, ohlo ahpw uhd sohng uwen tehlap en wasahn aluwo ni ewen kehlo, oh tehlap en wenihmwo piht 16, koaros patpene wenihmwo oh ewen kehlo piht 22.oJ( (Perehn silasil pwukat ni pali koaros en wasahn alulongalao soangen weteieu, oh dihd ko me irepeseng soangen mosul teieu.)&nEJ( E ahpw sohngedi pere wet oh diarada me piht 14 loal. E patehngete imwin ewen kehlo me keieu kerendohng Tehnpas Sarawio, oh ni imwi lepio dihdo piht 4 mosul.&mEJ(E ahpw sohngedi pere wet oh diarada me piht 14 loal. E patehngete imwin ewen kehlo me keieu kerendohng Tehnpas Sarawio, oh ni imwi lepio dihdo piht 4 mosul.@lyJ(Palihlahsang mie ahl ehu kolongala, me perehn silasil siluh mie me mi pali koaros. Ehuehu pere ko keimw pahieu, piht 10 pali koaros, oh dihd ko me irepeseng pere ko piht 8 mosul. Palio perehn silasil ko mie ahl pwoat kohlongala me piht 10 reirei oh kohlongalahng wenihmwen pere ehu me sallahng Tehnpas Sarawio.kJ(E ahpw kohla ni ewen kehlo me sallahng palimese. E doudahla pohn kehndake ko, oh sohng pohn wasahn pedolongo; e piht 10 loal.= ;::9@8{87`6555+433310 /Q.-,,+.*('a%$%"!!9 %/Ws]gzz0fyp7x?y I  OBcY1[TDaniel ahpw sapeng, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, sohte sounkosetipw men, sounketieni men, soukohp men, de sounkasawih usu men, me pahn kak patohwanohng komwi met.#TNanmwarkio ahpw mahsanihong Daniel (me pil adaneki Peldesaser), “Ia duwe, ke kak kasalehiong ie dahme I ouramandahro, oh pil wehwehpe?”c?TEri, ni ahnsowohte, Ariok ahpw kahrelahng Daniel pahn kupwure en nanmwarkio, oh patohwanohng, “I patohwan diarada emen nanpwungen me seldohsang nan wehin Suda me kak kawehwehiong Wasa Lapalap, sapwellime alimano.”pYTDaniel eri pwurala rehn Ariok, ohl me nanmwarkio ketin kilelehdi pwe en kemehla sounkaweid kan en nanmwarkio, oh ndaiong, “Komw dehr kemeirailla. Kahreielahng rehn nanmwarkio, pwe I en patohwanohng wehwehn sapwellime alimano.”X)TI kin kapinga komwi oh waunekin komwi, Koht en semei mehn mahs ako. Komw ketikihongieier loalokong oh kehlail; komw ketin sapengehr ei kapakapo, oh kasalehiong kiht dahme se pahn patohwanohng nanmwarkio.” TE kin ketin kasalehda soahng me loal oh rir kan, oh e mwahngih dahme kin ekiek nan wasa rotorot akan; pwe marain kin kapilpene ih..UTE kin ketin koasoanehdi ahnsou oh irair en ahnsou kan; e kin ketin kasapwilada oh kasapwildi nanmwarki kan; iei ih me kin ketikihong aramas ar koahiek oh loalokong.gGT“Kapinga mwaren Koht, ahnsou koaros oh kohkohlahte; pwe ih me ketin kupwurokong oh manaman.xiTEri, nipwongo, ouramano ahpw sansalohng Daniel nan kaudiahl ehu. E ahpw kapikapinga Koht en nanleng, patohwan,/WTE pil ndaiong irail en kapakapohng Koht en nanleng pwe en kupwurkalahngan oh kawehwehiong irail ouraman riro, pwe re de iang sounkaweid teiko nan Papilon kamakamala.|qTMwuhr, Daniel ahpw pwuralahng ni imwarail oh padahkihong ienge ko, Ananaia, Misael, oh Asaraia, duwen me wiawiher. TDaniel eri mwadang pwuralahng me lapalap akan oh peki re en awih mahs, pwe en song kawehwehiong nanmwarkio sapwellime alimano. !Te ahpw idek rehn Ariok, “Dahme kahrehda nanmwarkio kupwurehkihda irair apwal wet?” Ariok eri koasoiaiong Daniel mehkoaros me wiawiher.$ ATDaniel eri kohla rehn Ariok, kaunen sounsilepe kan en nanmwarkio, me pil pilipildahr pwe en pwukoahki kemehla sounkaweid kan. Ni koasoi wahun oh keneinei,b =T Eri, mahseno kamanamanlahr me irail koaros pahn kamakamala, iangahki Daniel oh ienge ko. T Ni ahnsowo, nanmwarkio ahpw engiengda kowahlap oh mahsanih me sapwellime sounkaweid kan koaros nan Papilon en kamakamala.o WT Sohte aramas emen kak wiahiong komwi, ihte koht akan; ahpw re sohte kin kousoan nanpwungen aramas.”RT Sounwunahni ko ahpw patohwanohng, “Sohte aramas emen nan sampah pwonopwon wet me pahn kak kasawihada oh padahkihong Wasa Lapalap duwen me komw men mwahngih. Saikinte nanmwarki men, mehnda ma ih me keieu lapalap de manaman, me wiahiongehr sapwellime sounkeseu kan, sounketieni kan oh sounkosetipw kan, soangen kupwur apwal wet.+OT Ma kumwail sohte pahn padahkihong ie ei ouramanet, kumwail koaros pahn ale soangen kalokolok teieu. Ele kumwail pwungkipenehr me kumwail pahn pitih ie lao lel ei pahn wekidala ei lamalam. Kumwail padahkihong ie dahme I ouramandahro! I ahpw pahn kemehlele me kumwail pahn kak kawehwehda.”A{TEri, ni ahnsowo, nanmwarkio ahpw kapitie laudida oh mahsanih, “Ihme I medemedewehn men! Kumwail songosong en karairaila ahnsou, pwe kumwail dehdehkier dahme I koasoanedier I en wia.5TRe ahpw pil pwurehng sapeng nanmwarkio, patohwan, “Ma Wasa Lapalap pahn ketin kasalehiong kiht sapwellime aliman wet, a se pahn kak kawehwehda.”I TAhpw ma kumwail kak kasawihada oh kawehwehda ei ouramanet, I pahn kihong kumwail kisakis laud oh pil kasapwilkumwailda. Eri met, kumwail kasawihong ie ei ouramanet, oh pil kawehwehiong ie.”CTNanmwarkio ahpw mahsanihong irail, “I koasoanedier me ma kumwail sohte pahn kak kasawihada oh kawehwehda ei ouramanet, eri, I uhdahn pahn kemeikumwailla oh pil kauwehla imwamwail kan.:mTIrail eri sapengki nanmwarkio ni mahsen en Aramaik, patohwan, “Roson en Wasa Lapalap en poatopoatete! Komw mahsanihedohng kiht omwi aliman en pwe se en kawehwehiong komwi.”wTNanmwarkio ahpw mahsanihong irail, “Mie ei ouraman ehu me inenen kapwunodeiedahr. I men ese wehwehn ouraman wet.”1[TIh eri malipepene sapwellime sounkeseu kan, sounwunahni, sounketieni kan, oh sounkosetipw kan, pwe re en kawehwehda sapwellime alimano. Irail eri patopene oh uh mwowe.  TEri, ni sounpar keriau me Nepukadnesar wiewiahki nanmwarki, e ahpw alimanda oh kupwur toutoukihla; e ahpw sohla kak seimwok mwahu.u~ eTDaniel eri mihmihte nan tehnpaso lao lel ahnsou me Sairus, nanmwarki lapalap en Persia, kalowehdi Papilonia.h} KTEri, ni en nanmwarkio eh kin ketikihda peidek sohte lipilipil oh apwal akan, e ahpw ketin diarada me mwahnakapw pahmen pwukat dehdehki mwahusang sounkeseu oh sounkosetipw koaros me mihmi nan sapwellime wehio pahn pak eisek.E| TNi nanmwarkio eh mahsanihirailda, e ahpw ketin diarada me Daniel, Ananaia, Misael, oh Asaraia me keieu mwahu sang mwahnakapw teiko. Irail pahmeno eri towehla sapwellime pwihn nan tehnpaso.{ TEri, pahr siluhwo me nanmwarkio ketin kileledier lao imwisekla, Aspenas ahpw kahrelahng mwahnakapw koaros rehn Nepukadnesar.;z qTKoht ahpw ketikihong mwahnakapw pahmeno loalokong oh koahiek en sukuhlki pwuhk kan oh rapahki dahme mehlel. E pil ketikihong Daniel koahiek en kawehwehda ouraman oh kaudiahl kan.hy KTSilepeo eri solahr kihong arail tungoal sang nan tehnpaso; e ahpw mweidohng irail wahntuhkehte.x TOh ni irair en ahnsowo eh imwisekla, irail ahpw mwomw mwahu oh kehlailasang mehteiko koaros me kin tungoale kisin tungoal en tehnpaso.Jw TOhlo eri pwungki re en song soangen tungoal wet erein rahn eisek.8v kT Mwuri, komwi ahpw pahn karasaikitpene, kiht oh mwahnakapw teiko me kin tungoale kisin tungoal me kin kohsang nan tehnpaso. Komwi eri pahn kasawih ihs reht me mwomw kehlail.”qu ]T oh ndaiong, “Menlau komw song kiht nan erein rahn eisek. Kihong kiht wahntuhke oh pihl se en tungoale.it MT Daniel eri kohla rehn silepeo me Aspenas kilelehiong en sinsile ih oh ienge mwahnakapw silimeno,qs ]T Pwehki Aspenas eh masak nanmwarkio me kahrehda eh mahsanihong Daniel, “Nanmwarkio ketin koasoanedier dahme kumwail en kin tungoale. Eri, ma kumwail sohte pahn mwomw kehlail duwehte mwahnakapw teiko, nanmwarkio kakete kemeiehla.”Tr #T Eri, Koht ketin kupwurehda pwe Aspenas en kin poakohng Daniel oh kadekohng.9q mTEri, Daniel ahpw lemedahr me e sohte pahn kasaminehkihla paliwere kisin tungoal oh wain me kin kohda nan tehnpaso. Pein ih ahpw peki rehn Aspenas, kaun lapalapo, pwe en sewese.Zp /TLapalapo ahpw kihong irail ahd kapw kei: Peldesasar, Sadrak, Mihsak, oh Apedneko.o }TEri, nanpwungen me pilipildahr akan, mwahnakapw pwukat iei: Daniel, Ananaia, Misael, oh Asaraia, irail koaros mehn Suda.Sn !TNanmwarkio ahpw pil ketin koasoanehdi pwe irail en kin tungoal duwehte tohn tehnpeseo rahn koaros. Eri, mwurin ar pahn kaiahnki soahng pwukat erein pahr siluh, re en patodohng pahn kupwur en nanmwarkio.qm ]TMwahnakapw pwukat re en masamwahu, paliwar kehlail, oh loalokong, koahiek, oh mwadang en wehwehki mehkoaros, pwe irail en kak iang papah nan mwoalen nanmwarkio. Oh Aspenas en padahkihong irail wadawad oh ntingen mahsen en Papilonia.[l 1TNanmwarkio eri mahsanihong Aspenas, sapwellime kaun lapalap, pwe en pilada sang nanpwungen mehn Israel me selidi kan ekei mwahnakapw sang nan peneineien ar nanmwarkio oh pil sang nan peneineien ar soupeidi kan./k YTEri, Kaun-o ahpw ketin mweidohng Nepukadnesar en salihedi Nanmwarki Sehoiakim oh ketikihsang nan Tehnpas Sarawio kepwe kesempwal kei. Nepukadnesar eri ketin kahrelahng me selidi kan nan tehnpas sarawien sapwellime koht akan nan Papilon, oh ketikihong nan sapwellime wasahn nahk kepwehn kul kan.)j OTNi pahr kesiluh me Sehoiakim wiewiahki nanmwarkien Suda, nanmwarkien Papilonia, Nepukadnesar, ahpw ketido pwe en mahweniong Serusalem; e ahpw kapilpene kahnimwo.i/J0#Koaros kapatpene uwen reirei en dihdo ni pali koaros en kahnimw iaht 10,080. Sang met kohla kahnimwo pahn adanekihla “KAUN-O-Ketiket-Wasaht!”h+J0"Ewen kehl eisek riau ong kahnimw en Serusalem. Ehuehu dihd pahieu ko iaht 2,520 oh ewen kehl siluh mie ie, ehuehu adasang rehn kadaudok ko. Ewen kehl me mi ni dihd en paliepeng adasang Reupen, Suda, oh Lipai; me mi ni dihd en palimese ko, adasang Sosep, Pensamin, oh Dan; me mi ni dihd en palieir ko, adasang Simion, Isakar, oh Sepulon; oh me mi ni dihd en palikapi ko adasang Kad, Aser, oh Napdali.g+J0!Ewen kehl eisek riau ong kahnimw en Serusalem. Ehuehu dihd pahieu ko iaht 2,520 oh ewen kehl siluh mie ie, ehuehu adasang rehn kadaudok ko. Ewen kehl me mi ni dihd en paliepeng adasang Reupen, Suda, oh Lipai; me mi ni dihd en palimese ko, adasang Sosep, Pensamin, oh Dan; me mi ni dihd en palieir ko, adasang Simion, Isakar, oh Sepulon; oh me mi ni dihd en palikapi ko adasang Kad, Aser, oh Napdali.f+J0 Ewen kehl eisek riau ong kahnimw en Serusalem. Ehuehu dihd pahieu ko iaht 2,520 oh ewen kehl siluh mie ie, ehuehu adasang rehn kadaudok ko. Ewen kehl me mi ni dihd en paliepeng adasang Reupen, Suda, oh Lipai; me mi ni dihd en palimese ko, adasang Sosep, Pensamin, oh Dan; me mi ni dihd en palieir ko, adasang Simion, Isakar, oh Sepulon; oh me mi ni dihd en palikapi ko adasang Kad, Aser, oh Napdali.e+J0Ewen kehl eisek riau ong kahnimw en Serusalem. Ehuehu dihd pahieu ko iaht 2,520 oh ewen kehl siluh mie ie, ehuehu adasang rehn kadaudok ko. Ewen kehl me mi ni dihd en paliepeng adasang Reupen, Suda, oh Lipai; me mi ni dihd en palimese ko, adasang Sosep, Pensamin, oh Dan; me mi ni dihd en palieir ko, adasang Simion, Isakar, oh Sepulon; oh me mi ni dihd en palikapi ko adasang Kad, Aser, oh Napdali.d+J0Ewen kehl eisek riau ong kahnimw en Serusalem. Ehuehu dihd pahieu ko iaht 2,520 oh ewen kehl siluh mie ie, ehuehu adasang rehn kadaudok ko. Ewen kehl me mi ni dihd en paliepeng adasang Reupen, Suda, oh Lipai; me mi ni dihd en palimese ko, adasang Sosep, Pensamin, oh Dan; me mi ni dihd en palieir ko, adasang Simion, Isakar, oh Sepulon; oh me mi ni dihd en palikapi ko adasang Kad, Aser, oh Napdali. cJ0KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Ih duwen amwail pahn nehkpeseng sahpwo ong kadaudok kan en Israel pwe re en sapwenikihla.”bb=J0Ni palieir en wasa me kohieng kadaudok en Kad, irepen sapweo pahn tangasang palieir en palikapi sang Damar kolahng wasahn pihl en Kades, oh kolahng paliepeng en palikapi peianla irepen Isip kolahng Sehd Mediderenien.Ja J0Palieir en wasa kesempwal wet, ehuehu luhwen kadaudok kan pahn ale ehu peliensapw me tangasang irepen palimese kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:J` J0Palieir en wasa kesempwal wet, ehuehu luhwen kadaudok kan pahn ale ehu peliensapw me tangasang irepen palimese kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:J_ J0Palieir en wasa kesempwal wet, ehuehu luhwen kadaudok kan pahn ale ehu peliensapw me tangasang irepen palimese kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:J^ J0Palieir en wasa kesempwal wet, ehuehu luhwen kadaudok kan pahn ale ehu peliensapw me tangasang irepen palimese kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:J] J0Palieir en wasa kesempwal wet, ehuehu luhwen kadaudok kan pahn ale ehu peliensapw me tangasang irepen palimese kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:r\]J0Kolahng palimese oh kolahng palikapi en wasakiset me Tehnpas Sarawio mi ie, iangahki sapwen samworo kan, sapwen mehn Lipai kan, oh kahnimwo, luhwen sahpwo iei sapwen soupeidi me kakaun wehio. E lellahng palimese ni irepen palimese oh palikapi kolahng Sehd Mediderenien, oh e ididi ni paliepeng wasa me wia sapwen Suda oh ni palieir wasa me wia sapwen Pensamin.r[]J0Kolahng palimese oh kolahng palikapi en wasakiset me Tehnpas Sarawio mi ie, iangahki sapwen samworo kan, sapwen mehn Lipai kan, oh kahnimwo, luhwen sahpwo iei sapwen soupeidi me kakaun wehio. E lellahng palimese ni irepen palimese oh palikapi kolahng Sehd Mediderenien, oh e ididi ni paliepeng wasa me wia sapwen Suda oh ni palieir wasa me wia sapwen Pensamin."Z=J0Eri, kapatpenehn uwen laud en wasa me mi nanwerenge me katohrohrla pahn mwail 10 pali koaros en keimw pahieu, oh e pahn iangahki wasa me kahnimwo mi ie.zYmJ0Mehmen me koukousoan nan kahnimwo, sohte lipilipil mehnia kadaudok me e kohsang ie, kak wia mwetuwel nan sahpwo.sX_J0Sahpw me pahn luhwe mwurin kahnimwo eh kokoudahr wasa me mi palieir en wasa sarawio-mwail 4 reirei oh 2 tehlap ni palimese oh mwail 4 reirei oh 2 tehlap ni palikapi-pahn wia wasahn mwetuwel ong aramas akan me koukousoan nan kahnimwo.WW'J0Pali koaros kapilpene kahnimwo pahn mie wasa saledek kis me iaht 140 kotehla.8VkJ0oh e pahn keimw pahieu, iaht 2,520 pali koaros.iUKJ0Wasakis me luhwehdi sang ni peliensapw kesempwalo, mwail 10 reirei oh 2 tehlap, me sohte sarawi, ahpw e pahn wia wasahn doadoahk kesempwal ong aramas koaros. Re kak kousoan wasao oh doadoahngki. Kahnimwo pahn mi nanwerenge,+TOJ0Wasa me kasarawihong KAUN-O iei wasa me keieu kaselel nan sahpwo, oh sohte wasa kis pahn netila de kawilialihda de kohieng emen. E me sarawi oh nin limen KAUN-O.#S?J0 Mehn Lipai kan pahn pil ale ekis wasa ni paliepeng en samworo ko. E pahn mwail 10 sang palimese kolahng palikapi, mwail 4 sang paliepeng kolahng palieir.oRWJ0 Eri, re pahn ale ekis wasa palihlahsang wasa me kohieng mehn Lipai ko, oh wasao me pahn keieu sarawi.@QyJ0 Wasa sarawi wet pahn kohieng samworo kan me kadaudok en Sadok. Re papah ie ni loalopwoat oh sohte iang mehn Israel teikan wia me sapwung, duwehte me kadaudok en Lipai teikan wiadahr.TP!J0 Samworo kan pahn ale ar pwais sang nan wasa sarawi wet. Sang palimese kolahng palikapi ar wasao pahn mwail 10, oh sang paliepeng kolahng palieir mwail 4. Tehnpas en KAUN-O pahn mi nanwerengen wasakiset.fOEJ0 Nanwerengen wasakiset, wasa kis pahn reireiki mwail 10 oh 8 tehlap pahn kasarawihong KAUN-O.NyJ0Ehu peliensapw kumwail pahn katohrehla mehn wia doadoahk kesempwal. E pahn mwail 10 tehlap sang ni paliepeng kolahng palieir, oh soangen reireiohte sang palimese kolahng palikapi duwehte me kohieng kadaudok kan. Tehnpas Sarawio pahn mi wasakiset.~MuJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:~LuJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:~KuJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:~JuJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:~IuJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:~HuJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:}G uJ0Irepen paliepeng en sahpwo tangasang palimese sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Enon, kolahng irepen sahpw nanpwungen wehin Damaskus oh Amad. Ehuehu kadaudok pahn ale ehu wasa sang ni sahpwo me tangasang ni irepen palimese ni palikapi kolahng Sehd Mediderenien, ni duwen koasoandi wet sang paliepeng kolahng palieir:F/J/Emenemen mehn liki me koukousoan rehmwail pahn ale pweise rehn kadaudok kan me e koukousoan reh. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”@EyJ/kumwail pahn sapwenikihla kohkohlahte. Mehn liki kan me koukousoan rehmwail oh me neirail seri kan ipwidi wasaht pahn pil ale pwaisarail sang ni sahpwo ni amwail pahn nehkpeseng. Kumwail pahn wiahkin irail uhdahn pwilidak en Israel kei oh re pahn iang kadaudok en Israel kan usuhski pwaisarail sang nan sahpwo.HD J/“Kumwail nehkpeseng sahpwet nanpwungen kumwail kadaudok kan;xCiJ/“Irepen palikapi sang Mediderenien oh tang kolahng paliepeng ong wasa kis ni palikapi en Wasahn Kot en Amad.>BuJ/“Irepen palieir tangasang palieir en palikapi sang Damar kolahng wasahn pihl en Kades Meripa oh mwuhr kolahng paliepeng en palikapi peianla irepen Isip kolahng Sehd Mediderenien.aA;J/“Irepen palimese tangasang ni palieir sang wasa kis nanpwungen sapwen Damaskus oh Auran, me Pillap Sordan wia irepen sahpw nanpwungen wehin Israel ni palikapi oh Kilead ni palimese, lellahng Damar ni Sehden Mehla.@ J/Eri, irepen paliepeng tangasang ni palimesehn Mediderenien kolahng kahnimw Enon, me irepen Damaskus oh Amad mi ni paliepengih..?UJ/kolahng kahnimw kan en Peroda oh Sipraim (wasa pwukat mihte nanpwungen sapwen wehin Damaskus oh wehin Amad), oh kolahng Tikon (me mihte limwahn irepen wehin Auran).>#J/“Irepen paliepeng tang kolahng palimese, sang Sehd Mediderenien kolahng kahnimw Edlon, kolahng Wasahn Kot en Amad, kolahng kahnimw Sedad,=)J/I inoukihong amwail pahpa kahlap ako me I pahn ketikihong irail en sapwenikihla sahpwet; eri, met kumwail nehkpeseng ni pahrek nanpwungamwail. <9J/ KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Iet kan irepen sahpwo ni eh pahn nehnepeseng rehn kadaudok eisek riauo, me kadaudok en Sosep pahn ale wasa riau.b;=J/ Wasa koaros ni keilen piletiko soangen tuhke koaros pahn keirda ie pwehn kihda mwenge. Tehrail kan sohte pahn mengida, oh wah sohte pahn tokedi. Re pahn kin kapwarehda wah nan sounpwong koaros, pwehki ar kelemwurki piletiko me pwilipwilsang ni Tehnpas Sarawio. Tuhke kan pahn kihda kisin mwenge, oh tehrail kan pahn wia wini ong aramas akan.”:-J/ Ahpw pihl kan me mi nan lehpwel oh peden pihl akan pohn keilen oaroahro sohte pahn iang mwakelekel. Re pahn mihmi mwo pwehn wia pwarer en soahl.T9!J/ Sang ni Pwarer en Engkedi kolahng Pwarer en Eneklaim, soused kan pahn kin mihmiseli pohn oaroahr kan, oh kin palang ar uhk kan wasao. E pahn mie soangen mwahmw tohto wasao duwehte nan Sehd Mediderenien.H8 J/ Wasa koaros me pihlo kin pwila ie, e kin mie soangen mahn oh mwahmw koaros. Pihlo pahn kahrehda pilen Sehden Mehla eh mwakelekel, oh wasa koaros me e pahn pwillahng ie, e pahn kahrehda mour.\71J/E ahpw patohwanohng ie, “Pihl wet pwilipwilla nan sahpwo kolahng palimese oh kodilahng nan Wahun Sordan oh kolahng Sehden Mehla. Ni eh leldihla nan Sehden Mehla, e kin kahrehda pilen sehdo eh kin sohla soahl.X6)J/oh ni ei lel mwo, I ahpw kilangada me diren tuhke pali koaros ni keilen pihlo.5wJ/E ahpw patohwanohng ie, “Kowe, nein aramas, tehk mwahu mepwukat koaros.” Ohlo eri kapwureielahng ni keilen pihlo,w4gJ/E pil sohngala iaht 560, oh pihlo inenen loalla I sohla kak kotehla. E inenen loal, aramas pahn papala loale.3}J/Ih eri pil sohngala iaht 560, oh pihlo kohda lel ni pwikieiet. E pil sohngala iaht 560, oh pihlo kohda lel ni lukopeiet.2J/Ohlo eri sohngki nah kisin tuhkeo iaht 560 kohdihla ni palimese oh ndaiong ie I en aluhla nan pihlo. Pihlo kohda lel ni keimw en nei kat.51cJ/Ohlo eri kahreiesang nan Tehnpas Sarawio keid ni ewen kelen paliepeng oh wetila ni ewen kehl me sallahng palimese. Kisin piletik kis wie pwilipwilsang ni palieir en kehlo. 0 ;J/Ohlo eri kahreielahng wasahn pedolong en Tehnpas Sarawio. Pihl wie pwilipwilieisang pahn wasahn pedolongo oh pwilipwilahng palimese, wasa me Tehnpas Sarawio sohpeilahng ie. E pwilipwildilahsang wasa kis ni palieir en pahn Tehnpas Sarawio pwilipwildihla ni palieir en pei sarawio.%/CJ.Ohlo eri patohwanohng ie, “Ih wasahn kuk kan met, wasa me sounpapah kan en Tehnpas Sarawio pahn kin pwoailihada meirong me aramas akan kin patohwanda.”Z.-J.Nan ehuehu kisin kehl ko takai me didih, wasahn kisiniei wiawihda patehng dihdo. - J.Ih eri kahreielahng nan kelen maslikio oh kasalehiong ie me nan keimw pahieuo mie kehl tikitik ehu, piht 68 reirei oh 48 tehlap. , J.Ih eri kahreielahng nan kelen maslikio oh kasalehiong ie me nan keimw pahieuo mie kehl tikitik ehu, piht 68 reirei oh 48 tehlap. +J.oh patohwan, “Iei wasakiset me samworo kan pahn kin pwoailih ie uduk en meirong en dihp de meirong en kapwungala sapwung, oh umwunda pilawahn meirong kan, pwe mehkot me sarawi en dehr wisikieilahng nan kelen maslikio, wasa me eh kak kauwehla aramas akan.”^*5J.Ohlo eri kahreielahng ni perehn pedolong ko me sallahng paliepeng limwahn ewen kelen palieir ni pengepengen kelen masloaleo. Met iei en samworo kan pere sarawi kei. Ih eri idilahng wasa kis ni palikapi en pere kos)_J.Soupeidi me kakaun wehio sohte pahn adihasang sapwen aramas akan. Peliensapw ehu me e pahn kihong nah pwutak kan pahn sang nan sahpw me e kileldiong powe, pwe en dehr kahpwalihala emen nei aramas akan ni eh pahn kihsang sapwarail.”r(]J.Ahpw ma soupeidi me kakaun wehio pahn kihla ehu peliensapw ong mehmen me doadoahkohng, sahpwo pahn kapwurupwurdohng soupeidio ni Pahr en Onohnsapahlo. Sahpwo iei uhdahn sapwe, oh ihete oh nah pwutak kan me kak sapweniki kohkohlahte.9'kJ.KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih: “Ma soupeidi me kakaun wehio pahn kihla ehu peliensapw ong emen nah pwutak nin duwen kisakis ehu, e pahn wiahla sapwen peneineien pwutako.d&AJ.Sihmpwulo, pilawao, oh lehn olipo pahn meirong ong KAUN-O nimenseng koaros kohkohlahte.”R%J.Pil meirong en pilawa paun limau pahn wiawi nimenseng koaros, iangahki pahkis siluh en kalon ehu en lehn olip mehn doaloa pilawao. Kosonned pwukat ong meirong wet ong KAUN-O pahn wiewiawi kohkohlahte.B$}J. KAUN-O eri mahsanih, “Nimenseng koaros emen sihmpwul me sounpar ehu me sohte kisin samin kis reh pahn pwonte isihsla nin duwen meirong ong KAUN-O. Meirong wet pahn wiawi rahn koaros.`#9J. “Ni ahnsou me soupeidi me kakaun wehio pahn nsenki patohwanda meirong tohrohr ehu ong KAUN-O, ma meirong me pahn pwonte isihsla de meirong en kaminimin, ewen kelen palimesehn pedolong nan kelen masloaleo pahn ritidahng ih. E pahn patohwanda meirongo duwehte me e kin wia ni rahnen Sapad, oh ewen kehlo pahn ritidi mwurin eh pahn pedoila.”+"OJ. Ni rahnen kamadipw kan oh rahn sarawi kan meirong en wahnsahpw pahn mihmi ni elep en ehd ong emenemen kouwol de sihpw wol, oh dahme tohn kaudoko insenki kihda pwehn iangahki emenemen sihmpwul. Pahkis siluh en kalon ehu en lehn olip pahn meirongala iangahki elep en ehuehu ehd en wahnsahpw.f!EJ. Soupeidio pahn patohlong ahnsou me aramas akan kin pedolong oh pedoi ahnsou me re kin pedoi.3 _J. “Ni ahnsou me aramas akan pahn patohdo pwe re en kaudokiong KAUN-O ni rahn sarawi ehu sohte lipilipil, irail ko me patohlong ni ewen kelen paliepeng pahn patohieila ni ewen kelen palieir ni kaudoko eh pahn imwisekla, oh irail ko me patohlong ni ewen kelen palieir pahn patohieila ni ewen kelen paliepeng. Sohte me kak patohiei wasa me e patohlong ie, e uhdahn pahn patohiei ni ewen kehl me sallehngete me e patohlong loale.nUJ.Soupeidio pahn patohieisang nan perehn pedolongo ni ewen kehlo oh patohieila wasa me e patohlong ie. J.Ong emenemen kou oh emenemen sihpw wol meirong ko pahn iangahki elep en ehd en wahnsahpw, oh ong emenemen sihmpwul soupeidio pahn patohwanda meirong me e nsenki. Pahkis siluh en kalon ehu en lehn olip pahn meirongala iangahki elep en ehuehu ehd en wahnsahpw.  J.Ni Sarawien Maram Pwul e pahn meirongkihla emen kouwol pwulopwul, sihmpwul wenemen, oh emen sihpw wol, koaros sohte pahn samin.q[J.Ong emen sihpw wol e pahn iangahki elep en ehd en wahnsahpw, oh ong emen sihmpwul e pahn iangahki mehkot me e inengieng patohwanda. Ong elep en ehd en meirong en wahnsahpw ehu e pahn iangahki pahkis siluh en kalon ehu en lehn olip.&EJ.Ni rahnen Sapado soupeidio pahn patohwandohng KAUN-O, nin duwen meirong me pahn pwonte isihsla, sihmpwul wenemen oh emen sihpw wol, koaros sohte pahn samin.{J.Ni ehuehu rahnen Sapad oh ehuehu Sarawien Maram Pwul aramas koaros pahn pil poaridi oh pwongih KAUN-O mwohn ewen kehlo.]3J.Soupeidi me kakaun wehio pahn patohsang ni kelen maslikio patolahng nan perehn pedolongo ni ewen kehlo oh kesihnenda limwahn uhr kan en ewen kehlo nindokon samworo kan ar isihsik eh meirong me kin pwonte isihsla oh patohwanda eh meirong en kaminimin. E pahn wia eh kaudok wasao oh pwureila. Ewen kehlo sohte pahn ritidi lao lel nin soutik.= uJ.KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Ewen kelen pedolong nan kelen masloaleo pahn ritidi erein rahnen doadoahk weneu, ahpw e pahn ritida ni rahnen Sapad oh ni Sarawien Maram Pwul.)J-“Ong ni Sarawien Impwal kan, me kin tepida ni kaeisek limaun rahnen sounpwong keisuh, soupeidio pahn patohwanda ong ehuehu rahn isuho soangen mehn meirongohte ong meirong en dihp, soangen meirongohte me pahn pwonte isihsla, oh uwen wahnsahpwohte oh uwen lehn olipo.”5J-Ong emenemen kouwol oh emenemen sihpw wol me meirongalahr, kumwail pahn iangahki elep en ehd en wahnsahpw oh pahkis siluh en kalon ehu en lehn olip.]3J-Ni ehuehu rahn isuh en sarawio e pahn meirongkihong KAUN-O kouwol isimen oh sihpw wol isimen me sohte samin oh pahn pwonte isihsla. E pahn pil meirongkihla emen kuht wol ni ehuehu rahn nin duwen meirong en dihp. J-Ni rahn keieu en sarawio soupeidi me kakaun wehio pahn patohwanda emen kouwol mehn wia meirong en dipe kan oh dipen aramas koaros.+OJ-“Ni rahn kaeisek pahieun sounpwong keieu kumwail pahn tapihada kasarawih Sarawien Pahsohpa. Erein rahn isuh aramas akan pahn tungoale pilawa me sohte doal ihs.=sJ-Ni rahn keisuhn sounpwong kumwail pahn wia soahngohte wiliandi mehmen me wiahda dihp ni eh sohte nsenki de sohte ese. Ih duwen met amwail pahn kadakadaur sarawien Tehnpas Sarawio.J J-Samworo ko pahn patohwanla ekei ntahn meirong en dihp wet oh kihdiong ni mesendid en Tehnpas Sarawio, ni keimw pahieu en pei sarawio, oh ni uhr kan en ewen kehl kan me kolahng masloalen kehlo.&EJ-KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih, “Ni keieun rahnen sounpwong keieu kumwail pahn meirongkihla emen kouwol me sohte samin oh kamwakelehda Tehnpas Sarawio.{oJ-Iei en soupeidio pwukoa en kihda mahn akan me pahn pwonte isihsla, meirong en wahnsahpw, oh meirong en wain wiliandi wehin Israel pwon ni ahnsoun Sarawien Maram Pwul kan, rahnen Sapad kan, oh soangen sarawi teikan. Ih me pahn kihda mehn meirong en dihp, meirong en wahnsahpw, meirong me pahn pwonte isihsla, oh meirong en kaminimin, pwehn lapwahda dipen mehn Israel.”T!J-“Koaros tohn sahpwo pahn walahng meirong pwukat rehn soupeidi en Israel.O J-“Ih duwen met amwail pahn wia amwail mehn meirong kan: Wihd: 1/60 en amwail wahnsahpw Parli: 1/60 en amwail wahnsahpw Lehn olip: 1/100 en amwail tuhke olip kan (Sosohngki pahd: pahd 10 = omer 1 = kor 1.) Sihpw: emen sihpw sang sihpw 200 nan pelien sahpw en Israel “Kumwail pahn wahdo meirong en wahnsahpw, mahn me pahn pwonte isihsla, oh mahn en wia meirong en kaminimin, pwe dipamwail en lapwada. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me koasoanehdi met.O J-“Ih duwen met amwail pahn wia amwail mehn meirong kan: Wihd: 1/60 en amwail wahnsahpw Parli: 1/60 en amwail wahnsahpw Lehn olip: 1/100 en amwail tuhke olip kan (Sosohngki pahd: pahd 10 = omer 1 = kor 1.) Sihpw: emen sihpw sang sihpw 200 nan pelien sahpw en Israel “Kumwail pahn wahdo meirong en wahnsahpw, mahn me pahn pwonte isihsla, oh mahn en wia meirong en kaminimin, pwe dipamwail en lapwada. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me koasoanehdi met.O J- “Ih duwen met amwail pahn wia amwail mehn meirong kan: Wihd: 1/60 en amwail wahnsahpw Parli: 1/60 en amwail wahnsahpw Lehn olip: 1/100 en amwail tuhke olip kan (Sosohngki pahd: pahd 10 = omer 1 = kor 1.) Sihpw: emen sihpw sang sihpw 200 nan pelien sahpw en Israel “Kumwail pahn wahdo meirong en wahnsahpw, mahn me pahn pwonte isihsla, oh mahn en wia meirong en kaminimin, pwe dipamwail en lapwada. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me koasoanehdi met.S J- “Amwail mehn tenek pahn duwe met: Kerahs 20 = sekel 1 Sekel 60 = mina 1n UJ- “ Ihpah ong mehn teneki mehkot madekeng pahn duwehte pahd mehn teneki mehkot me pihl. Mehn sosohng me adaneki omer me wia wiepen mehn sosohng koaros. Mehn kadiarakada sosohng iei me pahn sansal pah: Omer 1 = Ihpah 10 = pahd 10H J- “Aramas koaros pahn doadoahngki mehn tenek oh sosohng pwung:GJ- KAUN-O, Wasa Lapalahpie, eri mahsanih, “Kumwail kaunen Israel kan, kumwail dipadahr ahnsou reirei! Kumwail katokihedi amwail kamaramas oh kahpwalih irail. Kumwail wia dahme pwung oh pahrek. Kumwail solahr pahn koakoahsang nei aramas akan nan sapwarail. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsanihong kumwail met.-SJ-Wasakiset me soupeidi me kakaun wehio pahn sapweniki nan Israel, pwe en dehr kahpwalih aramas akan, ahpw e pahn mweidohng luhwen sahpwo ong kadaudok kan en Israel.%CJ-Ehu pelien sahpw pil pahn katohrohrla ong soupeidi me kakaun wehio. Sang ni irepen palikapi wasa me sarawio kolahng palikapi ong Sehd Mediderenien; oh sang ni irepen palimese kolahng ni irepen palimesehn sahpwo, pwe en reirei duwehte reirei en wasa kan me kohieng kadaudok en Israel.0YJ-Palihlahsang wasa sarawi wet, pil pahn mie ehu wasa, mwail 10 reirei oh 2 tehlap, e pahn katohrohrla pwehn wia kahnimw ehu, wasa me mehn Israel teikan kak kousoan ie.%CJ-Apali wasao pahn katohrohrla pwehn wia sapwen mehn Lipai kan, me kin doadoahk nan Tehnpas Sarawio. E pahn mie kisin kahnimw kei wasao pwe re en kousoan ie.SJ-Wasakiset pahn wia wasa keieu sarawi nan sahpwo, me pahn katohrohrla ong samworo kan me kin papah KAUN-O nan Tehnpese Sarawio. Imwarail kan pahn kokouda loale iangahki wasa me Tehnpas Sarawio pahn mie.1J-Apalien wasakiset, wasa kis me mwail 10 reirei oh 4 tehlap, pahn sosohngdi; ih wasao me Tehnpas Sarawio pahn kokouda ie, iei wasa me keieu sarawi.5J-Wasakiset pahn mie wasa kis me pahn keimw pahieu ong Tehnpas Sarawio. Piht 840 pali koaros, oh pahn mie wasa kis me tehlapki piht 84 pahn kapilpene.  ~9}i||1{{ yyxxtwwv%utsrYqq pQonmmBlkzk j,iixhhgg?feMddLcbb#a``e_k^w]\e[,ZYXXQWGVViUUTfSS5RQQOPOOGNMKKBJIHHFEDD}DCPBA-@>=<<;t99o98C86O55!452100/.--]++}))A'?&&%%%$##f#"! ~ ,Pi[+#.Vc 2 |  /CU<#TKaudiahl pwukat me I kilangehr inenen kamwakidiehda, ngehi eri pwunodkihda. ; TE ahpw ale manaman en kaunda wasa, wahu, oh lingan en nanmwarki, pwe tohn wehi kan koaros, keinek koaros, oh me kin lokaiahki soangen lokaia teikan en kin papah ih. Sapwellime manaman en kaunda wasa pahn poatopoat, oh sapwellime wehi sohte pahn imwisekla..:UT Nan kaudiahl en nipwongo, I pil kilangada emen me likamwete aramas. E ketiket kohdo nanpwungen depwek kan oh pakahrlahng mwohn ih me sapwellimaniki mour poatopoato.{9oT Eri, duwen mahn teiko, e pehdsang ar manaman, ahpw e mweimweiong re en momourte mahs ekis ahnsou, ahpw mwotomwot.g8GT Nindokon ei kilikilang mepwukat, I ahpw pil kak rongorong kisin kod tikitiko me wie susuwei oh pohnmwahso. I ahpw pil kilangada duwen kapahmen en mahn ako eh kamakamala oh paliwereo lekdekiong nan kisiniei pwe en rongala.!7;T oh mpwulen mwoahlo me sirangarang. Kiden aramas me wie papah, oh aramas ngedehrie me aririh. Wiepen kopwung eri tepida, oh pwuhk kan ahpw papahkpeseng.'6GT Eri, nindokon ei kilikilang mepwukat, mwoahl ekei wie koasoakoasoansoan. Oh Mehmeno me ahneki mour poatopoat ket nan ehu mwoahl pwukat. Sapwellime likou me pwetepwet duwehte sinoh, oh pitenmoange kan rasehng wunen sihpw mwakelekel. Utuhn mwoaleo duwehte mehn kadahr, oh wie mpwumwpwul,5TNindokon ei kilikilang kode ko, I kilangada kisin kod tikitik kis me wosohsada nanpwungen mehteiko. Kod tikitik wet ahpw kauwehsang kod silipwoat me miher powe. Kod wet mie poarenmese duwehte poarenmesen aramas, oh ewe me pohnmwahso lokolokaia laud.e4CTNi ei kilikilengla, I pil kilangada kapahmen en mahn ako me inenen kehlail, kamasepwehk, karerrer. Ngih ko me lapala, mete me wia, oh e kin ngalis oh kamwutepene mehkoaros. E sohte duwehte mahn teiko pwe kode eisek mie.S3TMwuri, I ahpw kilengla oh kilangada pil emen mahn kamasepwehk. E duwehte lepard men, pohn tihnsewe pehnpihr pahieu mie me rasehng pehn menpihr, oh moange me pahieu. Manaman en kaunda wasa ahpw kohieng.`29TKeriemen en mahno me I kilangada duwehte pehr men me kesikesihnen duwehte aramas emen, oh tihnkopwou silipwoat me mihmi ni ngih kan. Eri ngihl ehu ahpw peipeiong, ndinda, “Nna, kangala uduk kan uwen me ke kak.”R1TKeieun mahno, likamwete laion men, ahpw mie eh pehnpihr, likamw pehn ikel. Ni ei kilikilang, peh ko pa luplahsang. Mahno ahpw pwekipwekda pwehn uhda duwehte aramas emen. Marain en aramas ahpw kohieng.q0[TEri, lapalahn mahn kamasepwehk pahmen ahpw pwarada sang nan madawo, mwomwarail kan koaros me wekpeseng.|/qTme I udiahlehr nipwongo: Kisinieng kehlail uhsang ni keimw pahieun sampah oh wie kamwakamwakid pohn madau lapalap.1. ]TNi keieun sounpar en mwehin Pelsassar, nanmwarkien Papilon, ngehi, Daniel, ouramandahr oh udiahlehr kaudiahl ehu nan ei ouramano. I ahpw ntingihedi kaudiahl wet, oh ietx-iTDaniel eri paiamwahula nindokon Darius eh wia nanmwarki, oh pil nindokon Sairus, mehn Persia, e wia nanmwarki.0,YTE kin komourala oh doarehla; e kin ketin wiahda kilel kapwuriamwei oh manaman akan nanleng oh nin sampah. Ih me ketin kapitala Daniel sang ni manaman en laion kan.”n+UTI koasoanedier nan wehiet pwe aramas koaros en wauneki oh lammwiki en Daniel eh Koht. “Pwe ih Koht ieias emen, me pahn kakaun kohkohlahte. Sapwellime wehi sohte kak ohla, oh sapwellime manaman pahn kin duweduwehte kohkohlahte.S*TNanmwarki Darius eri ketin wiahda kisinlikou ehu oh kadarohng tohn wehi koaros, keinek koaros, ong irail kan me kin lokaiahki soangen lokaia teikan koaros en sampah; iet audepe: “Kaselehie, maing ko!p)YTNanmwarkio eri ketin koasoanehdi pwe aramas koaros me kedipahda Daniel en uhd lekdekiong nan poaren laiono, iangahki ar pwoud kan oh nair seri kan. Eri, mwohn ar pwupw nan kepin pwoahro, laion ko lusukirailte oh dapengirailpeseng.A({TNanmwarkio eri kupwurperenkihda kowahlap met, e ahpw mahsanih Daniel en kapedoisang nan pwoaren laiono. Irail eri, kapedoi, oh sohte diarada kisin ohla kis reh, pwehki eh pwoson Koht.o'WTKoht ketin poaronehdo sapwellime tohnleng me kakuhpene ewen laion kat pwe re dehr kauweiehla. Koht ketin wiahda met pwehki eh ketin mwahngih duwen ei mwakelekel, oh duwen ei sohte wiahda mehkot sapwung ong komwi, Wasa Lapalap.”J& TDaniel eri patohwan, “Wasa Lapalap en rosorosonte kohkohlahte!K%TNi eh kerenlahng ni pesen laiono, e ahpw kapitie laudida, mahsanih, “Daniel, ladun Koht ieias! Ia duwe, omwi Koht me komwi kin loalopwoatohng, e ketin doareikomwihla sang laion kan de soh?”\$1TNin sohrahnie nanmwarkio ahpw opala wasa, oh mwadangete ketilahng ni pesen laiono.1#[TNanmwarkio eri ketin sapahlla ni tehnpeseo oh sohte konote mehkot nipwongo, de pil sohte ketin iang sapwellime ko ni kemweit en tehnpaso. E pil sohte seimwok nipwongo.R"TIrail eri katapwurehiong takai ehu oh perehkihla ewen pwoaren laiono. Pein nanmwarkio eri sidampiekihdi sapwellime ringo oh en me lapalap ako sidamp pohn takaio pwe aramas de kohdo oh kapitala Daniel.K!TNanmwarkio eri ketin koasoanehdi pwe Daniel en pakahrdo oh lekdekiong nan pesen laion kan. E ahpw mahsanihong Daniel, “Daniel, omw Koht me komwi kin loalopwoatohng en ketin doareikomwihla.”\ 1TAramas ako eri pwurodohng reh oh patohwanohng, “Maing, Wasa Lapalap, komw ketin mwahngih duwen kosonned en mehn Media oh Persia kan, ma koasoandi ehu me nanmwarki padokada oh sainih, e sohte kak wekidekla.”KTNi nanmwarkio eh karongehda met, e inenen kupwur toutoukihla; e ahpw ketin song en rapahkihda duwen eh pahn kak kapitala Daniel. E ketin kupwukupwure duwen eh pahn kapitala erein rahn ehu pwon.b=T Irail eri patohwanohng nanmwarkio, “Daniel, emen me kalipilipdo sang Suda ko, sohte kin wauneki Wasa Lapalap de sohte kin peikiong sapwellimomwi kosonned. Pwe e kin epwehnki wia eh kapakap pak siluh rahn koaros.”W'T Irail koaros eri wiahkinteieu patolahng rehn nanmwarkio pwe re en kedipa Daniel, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, komw ketin sainiher kosonned ehu me mahsanih ma mehmen pahn peki mehkot erein rahn 30 rehn eh koht de rehn aramas emen sohte lipilipil, ahpw kaidehn rehn Wasa Lapalap, e pahn lekdekiong nan pesen laion.” Nanmwarkio eri ketin sapeng, mahsanih, “Ei, kosonned kehlail ehu met, duwehte kosonned en mehn Media oh Persia, me sohte kak wekidekla.”eCT Ni ahnsou me en Daniel imwintihti ko kilangada duwen Daniel eh kin wia kapakapohng eh Koht.*MT Ni Daniel eh rongada me Darius ketin sainiher kosonnedo, e ahpw kohkohla ni imweo. E ahpw kohdahla powe nan pere ehu me wenihmwtok kei mie me sallahng Serusalem. Ih eri kelehpwikihdi wasao duwen eh kin epwehnki wia, oh kapakapohng Koht pak siluh rahn ehu. Eri, wenihmwtok ko langalangete.A}T Nanmwarki Darius eri ketin padokada oh sainih kosonnedo."=TEri, Wasa Lapalap, en ketin padokada oh sainih kosonned wet, pwe en kin manaman duwehte kosonned en mehn Media oh Persia kan, me sohte kak wekidekla.”I TIet kiht koaros me kin patohwan kohwahkihong komwi sapwellimomwi wehi-kaun akan, kepina kan, oh keriaun kepina kan, oh pil lapalap teikan-pwungkidahr me Wasa Lapalap en ketin wiahda ehu koasoandi oh kamanahla. Kosonned wet en keinepwihsang aramas koaros en peki mehkot sang rehn arail koht de aramas emen sohte lipilipil erein rahn 30, ahpw ihte, sang rehn Wasa Lapalap. Eri, mehmen me pahn kauwehla kosonned wet en lekdekiong nan pesen laion kan.~uTIrail eri pokonlahng tuhwong nanmwarkio oh patohwanohng, “Maing, Nanmwarki Darius, komwi en rosoroson kohkohlahte!/TIrail eri ndapene nanpwungarail, “Kitail sohte pahn diar mehkot me kitail kak kedipahki Daniel, ihte, mehkot me pidahda kosonned en eh Koht.”zmTKaunen doadoahk teiko oh kepina ko ahpw song en rapahki en Daniel sapwung ni eh wiewia kaunen wehi. Ahpw re sohte kak diarada sapwung de mehkot suwed reh, pwe Daniel uhdahn ohl likilik men, oh e sohte kin wia mehkot sapwung de mehkot suwed.`9TEri, Daniel ahpw mwadang kasalehda me e kak doadoahk mwahusang ienge kaun teiko de kepina ko. Eri, pwehki eh doadoahk eh mwahu mehlel, nanmwarkio ahpw kupwurehda en ketikihong manaman en kaunda mehkoaros nan wehio.  TIh eri pil ketin pilada Daniel oh pil riemen pwe re en tetehk doadoahk en kepina kan oh tehk mehkan me kesempwal pahn nanmwarki.O TDarius eri kupwurehda en idihada kepina 120 nan sapwellime wehio pwon.Y+TEri, Darius, mehn Media, ahpw wiahla nanmwarki. (Ni ahnsowo Dairus sounpar 62.)LTEri, nipwongohte, Pelsassar, nanmwarkien Papilon, ahpw kamakamala.jMTEri, ni ahnsowohte Pelsassar mahsanih irail en kapwatahkihda Daniel kapwat en me lapalap akan, kapwat reirei me poh ntahn mwel, oh pil mwarehda sahl kohl en wahu. E pil ketin kasapwilada Daniel en kesiluhn lapalap nan wehio.TNehnepeseng, met wehwehki me sapwellim wehiet nehnepesengehr de pwalpesengehr, oh e pahn kohieng mehn Media oh Persia.”q [TTenekda, met wehwehki me komw tenekdahr pohn mehn tenek, oh dierekdahr me komwi me nohn marahra mehlel. }TOh iet akan wehwehpe: wadawad, met wehwehki me Koht ketin wadekdier tohtohn rahn akan en omwi mwehi oh ketin katokedier.V %T“Eri, iet akan me ntingdier: ‘Wadawad, wadawad, tenekda, nehnepeseng.’[ /TIei kahrepe wet me Koht ketin kadarkihdo kumwuto pwe en ntingihedi mahsen pwukat.} sTKomw ketin pelianda Kaunen nanleng ni omwi ketin doadoahngki kep oh dahl akan me wisikdo sang nan Tehnpese Sarawio. Komwi, iangahki sapwellimomwi lapalap akan, omwi likend oh pekehi kan, kumwail ketin konot wain loale, oh pil ketin kapikapinga koht akan me wiawihkihda kohl, silper, prons, mete, tuhke oh takai; soangen koht me sohte kak kilang wasa de rong wasa, re pil sohte kin ese mehkot. Ahpw komw sohte kin wauneki Kohto me kin ketin kakaun omwi mour oh pil mehkoaros me komw kin ketin wiewia.~uT“Eri, komwi, sapwellime pwutak, komw dadaurete omwi aklapalap, mehnda ma komw ketin mwahngih soahng pwukat koaros.5cTIh eri pekeussangehr nanpwungen aramas akan, oh eh lamalam duwelahr lamalam en mahn akan. E kin ketin kousoan nanpwungen ahs lawalo kan, oh pil kangkang tehndipw duwehte kouwol men. E kin ketin seimwok liki oh sohte mehkot me kak pwaindihsang pwoaiken pahnlahng kan. Eri mwuhr, e ahpw wehkada me Koht, Wasa Lapalahpie, kin ketin kakaun wehin aramas akan koaros, oh pil ketin kasapwilada nanmwarki men me pein ih ketin kupwurki.veTA pwehki eh kupwur ileile oh keptakai oh lemei me kahrehda eh kesepwildihsangehr nan mwoale oh solahr wauwi.a;TUwen eh lapalap, aramas en wehi koaros, oh keinek koaros, oh me kin lokaiahki soangen lokaia teikan, kin patohwan rerrerki ar masak. Ma e ketin kupwurki en kemehla emen, eri, e kin ketin wia; ma e kin kupwurki en mweidohng emen en momour, eri, met pil kin pweida. E kin ketin wauneki de kanamenekihala aramas nin duwen koasoandien nan kupwure.T“Koht, Wasa Lapalahpie, ketin kasapwilada omwi pahpao, Nepukadnesar, nanmwarki lapalap emen, oh ketikihong waun oh roson.lQTDaniel ahpw patohwan sapeng nanmwarkio, “Maing, komw dehr ketikihong ie sapwellimomwi kisakis kan; komw ketikihong emen tohrohr. Ahpw I pahn patohwan wadekohng Wasa Lapalap me ntingdier kat oh pil kasalehiong komwi wehwehpe.TEri met, I rong me komw kak diarada soahng rir kan oh kawehwehda. Ma komw kak wadekada nting wet oh kasalehiong ie wehwehpe, komw pahn kapwatkihda kapwat reirei me poh ntahn mwel, oh pil mwarehda sahl kohl en wahu. Oh komw pahn kesiluhn lapalapala nan wehiet.”/TNei sounkaweid kan oh pil nei sounwunahni kan wisikdohr pwe re en wadek nting wet oh padahkihong ie wehwehpe; re ahpw sohte kak diarada wehwehpe.hITI rong me ngenen koht sarawi kan kin ketiket rehmwi, oh komwi me koahiek, loalokong, oh erpit.[/T Eri, ni ahnsowohte, Daniel ahpw pakahrdohng pahn kupwur en nanmwarkio. Nanmwarkio eri keinemwe reh, “Iei komwi, Daniel, emen kisehn mehn Suhs me seldier kan, me ei pahpa nanmwarki weikumwaildo sang nan Suda?~T Ohl menet kin ahneki soangen koahiek tohrohr oh loalokong, oh e uhdahn kak kawehwehda aliman, de kahk, de soahng rir teikan. Eri, komw ileklahng ohl menet me ede Daniel, me nanmwarkio ketin kahdaneki Peldesasar, pwe en kasalehiong komwi wehwehn mepwukat koaros.”@}yT Pwe ohl emen mie me ngenen koht sarawi kan kin ketiket reh. Ni mwehin omwi pahpao, ohl menet kasalehiong eh madamadau mwahu oh loalokong pwe likamwete e kin ahneki erpit en koht akan. Omwi pahpa, Nanmwarki Nepukadnesar, eri kasapwilda pwe en kaunda sounkeseu, sounwunahni, sounkosetipw, oh sounkasawih usu kan.g|GT Eri, inen nanmwarkio ahpw rongada mwoarong laud ehu sang rehn nanmwarkio oh sapwellime ko. Ih eri pedolongala wasahn kamadipwo oh patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, komw en rosorosonte kohkohlahte! Komw dehr kupwur toutou.{)T Eri, pwehki met, nanmwarkio ahpw ketin pwunodkihda oh kupwur toutoukihla. Sapwellime lapalap akan eri sohla wehwehki dahme irail pahn kak wia. zTSapwellimen nanmwarkio sounkaweid koaros eri patohdo, ahpw sohte mehmen rehrail me kak wadek nting ko, de kawehwehiong nanmwarkio.,yQTIh eri ketin kapitie laudida oh mahsanih irail en kahredohng reh sounkeseu kan, sounkosetipw kan, oh pil sounkasawih usu kan. Eri, ni arail patohier pahn kupwure, nanmwarkio ahpw mahsanihong irail, “Mehmen me pahn wadekada nting pwukat oh padahkihong ie wehwehpe pahn kapwatkihda kapwat en me lapalap akan, kapwat reirei me poh ntahn mwel, oh pil mwarehda sahl kohl en wahu. E pahn kesiluhn lapalapala nan wehiet.”?xyTIh eri ketin lemmwida oh kahlepe ahpw rerada kowahlap.MwTNi ahnsowohte kumwut en pehn aramas ehu ahpw pwarada oh tapihada ntingih ni dihd en tehnpaso, wasa me keieu marainki lingen lamp akan. Nanmwarkio eri ketin mahsanihada kumwuto ni eh wie ntinting.Vv%Toh kapikapinga koht kan me wiawihkihda kohl, silper, prons, tuhke, oh takai.guGTEri, ni ahnsowohte, kep oh dahl kohl kan ahpw wisikdo, oh irail koaros ahpw konot wain loale,t#TEri, ni arail konokonotpene, Pelsassar ahpw mahsanih kep oh dahl kohl oh silper kan en wisikdohng nan perehn kamadipwo. Iei met dipwisou sarawi kan me seme Nepukadnesar ketikihsangehr nan Tehnpas Sarawien Serusalem. Nanmwarki Pelsassar ahpw ketin poaronla pwe dipwisou pwukat en wisikdo, pwe ih, sapwellime soupeidi kan, sapwellime inenmwohd kan, oh pil sapwellime pekehi ko en konot wain loale.s TPwohng ehu Nanmwarki Pelsassar ahpw ketin lukepene soupeidi 1000 ong ni kamadipw laud ehu, ih eri ketin iang irail konot wain.br=T%“Eri met, ngehi, Nepukadnesar, I pahn kapinga, wauneki, oh kalinganahda Nanmwarkien nanleng. Wiepen nin lime kan koaros me pwung. E kin ketin wiahda me pwung ahnsou koaros, oh e kak kasapwildi me pohnmwahso kan.”qT$“Eri, ni ei marain de ei lamalam eh pwurodohngieier, lingan en ei wehi, wauwi, oh lapalap en ei wehi pil pwurodohng ie. Nei sounkaweid kan oh nei soupeidi kan ahpw kasamwo ie, oh I pil pwurehng alehdi manaman en ei wehi. Eri, wauwi me lapasang mahso.Vp%T#E kin ketin wiahki aramas en sampah aramas soh katepe; tohnleng kan nanleng oh pil aramas en sampah kin mihmihte pahn sapwellime manaman. Sohte me kak pelianda kupwure, de sapwungki sapwellime wiewia kan.3o_T"“Eri, ahnsowo lao imwiseklahr, ngehi, Nepukadnesar, ahpw saradahla nanleng, oh ei marain de lamalam ahpw pwurodohng ie. I kapinga Koht, Wasa Lapalahpie, oh I wauneki oh pil kalinganahda ih me kin ketin ieias poatopoat. “Ih me pahn ketin kakaun kohkohlahte, oh sapwellime wehi pahn kohkohlahte.#n?T!Eri, ni ahnsowohte mahsen pwukat pweida. Nepukadnesar ahpw kalipilipasang nanpwungen aramas oh e kin konote tehndipw duwehte kouwol men. Pwoaik ahpw mwerediong pohn kahlepe, oh pitenmoange ko reireila duwehte wunen ikel kan, oh kiki kan pil reireila duwehte kikin menpihr laud kan.^m5T Komw pahn kalipilipasang nanpwungen aramas, oh komw pahn kousoanla rehn mahn lawalo kan. Komw pahn kangkang tehndipw duwehte kouwol men erein sounpar isuh. Eri, iei ahnsou me komw pahn wehkada me Koht, Wasa Lapalahpie, kin ketin kaunda wehin aramas akan, oh e kin ketin kak kasapwilada aramas sohte lipilipil men pwe en wiahla nanmwarki.”;loTA mwohn eh saikinte kanekehla eh mahsen, ngihl ehu ahpw peidihdo sang nanleng, mahsanih, “Nanmwarki Nepukadnesar, rong dahme I pahn koasoia. Met omwi wehi pahn pehdsang komwi.FkTe ahpw mahsanih, “Ia uwen lingan laud en Papilon! Pein ngehi me kauwada pwe en wia poahsoan kaunen ei wehi oh kasalehda uwen ei kehl oh manaman, uwen ei lingan, oh lapalap en ei wehi.”^j5TMwurin sounpwong 12, ni eh ketiketseli nan palangk me mi pohn tehnpeseo nan Papilon,Hi TEri, soahng pwukat koaros wiawihongehr Nanmwarki Nepukadnesar.|hqTEri, maing Wasa Lapalap, komw ketin idawehn ei kaweid. Dehr pwurehng wiahda dihp, ahpw kapwaiada me pwung. Komw ketin kadekohng me semwehmwe kan, pwe en kapwungala sapwellimomwi wiewia suwed kan. Komwi eri pahn ketin pwurehng kepwehpwehla.”@gyTTohnleng kan ahpw mahsanih kahlep en tuhkeo en mihmihte nanpwel. Met wehwehki me komw pahn ketin pwurehng wiahla nanmwarki ni omwi pahn ketin wehkada me Koht kin ketin kakaun sampah.mfSTKomw pahn ketin kalipilipasang nanpwungen aramas akan oh kousoanla rehn mahn lawalo kan. Komw pahn konot tehndipw duwehte kouwol men, oh seimwok liki, wasa me pwoaik pahn mwerediong pohmwi erein sounpar isuh. Eri, iei ahnsou me komw pahn ketin wehkada me Koht, Wasa Lapalahpie, kin ketin kak kasapwilada aramas sohte lipilipil men pwe en wiahla nanmwarki.eT“Eri, maing Wasa Lapalap, iet wehwehn sapwellimomwi alimano. Iet duwen me Koht, Wasa Lapalahpie ketin mahsanih me pahn wiawihong komwi.Hd TNi omwi ketin mahmahsanih soahng wet, tohnleng men ahpw ketidihdo sang nanleng oh mahsanih, ‘Pelehdihsang tuhkehn oh kauwehla, a kahlepeo en luhwehdi nanpwel oh en pirapirkipene selmete oh prons. En mihmihte nan dihpw kan nan mohsen. Pwoaik en mwerediong oh kahlepeo en mihmihte rehn mahn akan erein sounpar isuh.’c!T“Maing Wasa Lapalap, komwi me tuhkeo. Komwi me reirei oh roson. Omwi kekeirda lelehr pahnlahng, oh omwi manaman kin kipehdi sampah pwon.>buTTeh kan me lingan mehlel, oh wah kan me tohto oh itarohng katungoale tohn sampah kan koaros. Mahn lawalo kan kin kommoal pahn mweteh, oh menpihr kan kin wiahda pasarail ni rah kan.daATTuhke reirei oh kehlailo ahpw leldalahng pahnlahng oh aramas koaros nin sampah kak kilang.X`)TEri, Daniel (me pil adaneki Peldesasar) inenen pahtoukihla, ahpw sohte kak koasoia mehkot. Nanmwarkio eri mahsanihong, “Peldesasar, komw dehr mweidohng ouramano de wehwehpe en kansensuwedihkomwihla.” Peldesasar ahpw patohwan, “Maing Wasa Lapalap, I men alimano oh pil wehwehpe en doakedoake omwi imwintihti kan, a kaidehn komwi._TNanmwarki Nepukadnesar eri mahsanih, “Iei met ouramano me I wiahier. Eri, Peldesasar, komw padahkihong ie ia wehwehpe. Sohte emen nanpwungen nei sounkaweid kan me kak kawehwehiong ie. A komwi kak, pwehki ngenen koht sarawi kan kin ketiket rehmwi.”1^[TIei met koasoandien tohnleng kan me kin pepehd oh mwasamwasahn ahnsou koaros. Eri, aramas akan wasa koaros en ese me Koht, Wasa Lapalahpie, kin ketin kaunda wehin aramas koaros. Pein ih kin ketin kak kasapwilada nanmwarki men sang nanpwungen aramas sohte lipilipil-mehnda ma aramas mwahl.’ ”e]CTE solahr pahn ahneki lamalam en aramas, a e pahn ahneki lamalam en mahn erein sounpar isuh.X\)TA kahlap en tuhkehn en luhwehdi nanpwel, oh pirehkipene selmete oh prons. En mihmihte nan dihpw kan nan mohsen. “ ‘Pwoaik en mwerediong pohn ohl menet, oh en kousoan rehn mahn akan nanpwungen tuhke kan.=[sTTohnlengo ahpw ngihl laudida oh nda, ‘Pelehdihsang tuhkehn, oh pelehsang rah kan. Darasang teh kan oh kamwarakpeseng wah kan. Karawansang mahn lawalo oh menpihr kan nin rah kan.ZT “Eri, ni ei medemedewe duwen kaudiahlo, I kilangada tohnleng men me kin pepehd oh mwasamwasahn ahnsou koaros, e kohdihdo sang nanleng.nYUT Teh kan me lingan mehlel, oh e inenen toutoukihla wah kan-% me itarohng tohn sampah koaros en tungoale. Mahn lawalo kan kin kommoal pahn mweteh, menpihr kan kin wiahda pasarail ni rah kan, oh soahng mour koaros kin kang wah kan.XX)T Tuhkeo wie reireida lao lel pahnlahng, oh aramas koaros nan sampah kak kilang.eWCT “Ni ei wie memeir, I kilangada sansal ehu duwehte tuhke reirei pwoat nan werengen sampah.CVT I ndaiong: Peldesasar, kaunen sounwunahni kan, I ese me ngenen koht sarawi kan kin ketiket rehmwi, oh komw kin wehwehki soahng rir kan koaros. Eri, iet ei ouraman. Komw kawehwehiong ie.0UYTEri, Daniel ahpw pedolong (pil ehu ede Peldesasar, ahd wet iei pil mwaren ei koht.) Ngenen koht sarawi kan kin ketiket rehn Daniel; ngehi eri padahkihong ei ouramano.?TwTEri, irail koaros, sounkeseu kan, sounwunahni kan, sounkosetipw kan, oh sounketieni kan, re ahpw kohdo rehi. I ahpw padahkihong irail ei ouramano, ahpw re sohte kak kawehwehiong ie.STNgehi eri ekerpene nei sounkaweid kan koaros nan wehin Papilon pwe re en kohpene rehi oh kasawihong ie wehwehn ei ouramano.rR]TAhpw ni ei wie memeir, I ahpw wiahda ouraman kamasepwehk ehu, oh I pil kilangada sansal kamasepwehk kei.dQAT“Eri, ngehi Nepukadnesar, I kin koukousoan meleilei ni imwei, oh I kepwehpwelahr mehlel.PT“Ia uwen lapalap en soahng kapwuriamwei kan me Koht kin ketin kasalehiong kitail aramas akan! Ia uwen roson en manaman akan me e kin ketin wiahda! Koht pahn ketin wiewiahte nanmwarki men kohkohlahte; e pahn ketin kaunda wasa lao lel ni imwin ahnsou.OwTMet I men kairehkin kumwail duwen me kapwuriamwei kan oh manaman akan me Koht, Wasa Lapalahpie, ketin kasalehiong ie.AN }TEri, Nanmwarki Nepukadnesar ahpw poaronelahng tohn wehi koaros nan sampah pwon, oh keinek koaros, oh pil irail me kin lokaiahki soangen lokaia teikan, mahsanih, “Kaselehlie maing ko!wMgTEri, nanmwarkio ahpw ketikihong Sadrak, Mihsak, oh Apedneko pwukoa kei nan wehin Papilon me ileilehsang mahs.LT“Eri, met I koasoanedier me ma mie tohn wehi men, de keinek ehu, de me kin lokaiahki soangen lokaia teikan, me pahn mwamwahliki Koht en Sadrak, Mihsak, oh Apedneko, e pahn kamakamala oh imwe pahn pil kerengkidi. Sohte emen koht tohrohr me kak wia duwehte met.”4KaTEri, nanmwarkio ahpw mahsanih, “Kapinga Koht en Sadrak, Mihsak, oh Apedneko! E ketin kadarodo sapwellime tohnleng pwe en kapitala ohl pwukat me kin papah oh pwongih ih. Irail sohte peikiong ei koasoandi, oh re mehndahkihla mourirail, ahpw sohte men poaridi oh pwongih ei koht, pwe arail Kohtohte./JWTEri, soupeidi kan koaros, iangahki kepina kan, keriaun kepina kan, oh sounkaweid en nanmwarkio kan, re ahpw pokonpene pwe re en udiahl mwahnakapw pwukat me sohte ohkihla kisinieio. Pwe pitenmoangarail sohte mwasikala, arail likou ko sohte rongala, oh pil sohte kisin pwohn ediniei kis rehrail.YI+TEri, Nepukadnesar ahpw ketilahng ni wenihmwen kisiniei mwehlo oh malipe irail, “Sadrak, Mihsak, oh Apedneko! Kumwail me kin papah Koht Wasa Lapalahpie, kumwail pedoido!” Ni ahnsowohte irail ahpw pedoila.oHWTNanmwarkio ahpw pil keinemwe, “A dahme kahrehda I kilangkihda me pahmen me alialuseli nan kisinieio? Irail sohte selidi, oh pil sohte kisin mwomwen mwasikala kis rehrail-oh me kapahmenihirailo likamwete mwomwen tohnleng men.”uGcTNepukadnesar ahpw eimwolukihla oh ninlengida; e ahpw keinemwe rehn sapwellime lapalap ako, “Ia duwe, kitail soh salihedi ohl silimeno oh keseiraillahng nan kisiniei mwehlo?” Irail ahpw sapengki, “Ei maing, kitail salihiraildi.”gFGTEri, Sadrak, Mihsak, Apedneko wie senselte ni arail lekdeklahng nan werengen kisiniei mwehlo.:EmTEri, pwehki mahsen en nanmwarkio me nohn limeidihd, kisinieio ahpw soudahr oh mwehl mehlel; ihme mpwulen kisinieio karongehkihla ohl ako me kahreiraillahng nan kisiniei mwehlo.DTEri, irail salihiraildi ni arail likilikawihete arail seht, likou puhp, oh lisoarop akan, re ahpw keseiraillahng nan kisiniei mwehlo.C#TE pil mahsanihong me keieu kehlail nanpwungen sapwellime sounpei kan en salihedi mwahnakapw silimeno oh keseiraillahng nan kisiniei mwehlo.TB!TEri, Nepukadnesar ahpw engiengda, oh silangi weitahtahkihla eh engiengda pahn Sadrak, Mihsak, oh Apedneko. Pein ih mahsanihong sapwellime papah ko re en saunda kisinieio pwe en mwehl pak isuh sang mahs.1A[TAhpw ma e pil sohte ketin wia, a komwi en ketin mwahngih me se sohte pahn pwongih omwi koht, oh se sohte pahn pil poaridihsang sansal kohl me komw ketin kauwadahro.”@{TMa at Koht me se kin papah pahn kak kapitkitala sang nan kisiniei mwehlo, oh sang omwi manaman, a ih me pahn ketin wia.w?gTSadrak, Mihsak, oh Apedneko eri sapeng, patohwan, “Maing, Wasa Lapalap, kiht se sohte pahn kak kapitkitala.7>gTEri met, ni amwail pahn rong ngilen sowi kan, ohpo kan, lair kan, sidar kan, oh arp kan, oh pil keseng teikan, kumwail pitipit poaridi oh pwongih sansalo. A ma kumwail kahng, kumwail uhdahn pahn lekdeklahng nan kisiniei mwehl. Ia duwe, kumwail lemeleme me mie koht emen me pahn kak doareikumwailla?”1=[TPein ih ahpw mahsanihong irail, “Sadrak, Mihsak, oh Apedneko, ia duwe, mehlel me kumwail sohte pwongih ei koht oh pil sohte poaridihsang sansal kohl me I kauwadahro?h<IT Eri, ni ahnsowo, nanmwarkio ahpw engiengda oh mahsanih mwahnakapw silimeno en pakahrdohng reh.p;YT Eri, mehn Suhs kei mie me komw ketikihong irail en kaunda wehin Papilon-Sadrak, Mihsak, oh Apedneko. Re ahpw sohte peikiong omwi mahsen kan. Re sohte pwongih omwi koht, de sohte pil poaridihsang sansalo me komw ketin kauwadahr.”T:!T Oh mehmen me sohte poaridi oh pwongih, e pahn lekdekla nan kisiniei mwehl.|9qT Komw ketin mahsanih me ni ahnsou me keseng pahn tepida aramas koaros pahn mwadang poaridi oh pwongih sansal kohlo.`89T Re ahpw patohwanohng Nanmwarki Nepukadnesar, “Wasa Lapalap en rosoroson kohkohlahte!L7TEri, mehn Papilon kei ahpw isaniki ahnsowo kedipahda mehn Suhs ko.\61TEri, ni ahnsou me irail rongada ngilen keseng ko, tohn wehi kan koaros, keinek kan, oh me lokaiahki soangen lokaia teikan, ahpw mwadang poaridi oh pwongih sansal kohlo me Nanmwarki Nepukadnesar ketin kauwadahr.i5KTMehmen me sohte pahn poaridi oh pwongih sansalo pahn mwadang lekdeklahng nan kisiniei mwehl.”,4QTKumwail pahn rong ngilen sowi kan, iangahki ngilen ohpo kan, lair kan, sidar kan, oh arp kan; oh mwuri, soangen keseng teikan koaros pahn pil iangada. Eri, ni ahnsou me keseng wet pahn tepida, kumwail koaruhsie pahn poaridi oh pwongih sansal kohlo me Nanmwarki Nepukadnesar ketin kauwadahr.3TPakair ehu ahpw wiawi ni ngihl laud, ketihtihki, “Kumwail tohn wehi kan koaros, keinek kan, oh me pil lokaiahki soangen lokaia teikan!^25TEri, lapalap pwukat koaros ahpw pokonpene ni kasarawio, oh kesihnenda mwohn sansalo.11[TNanmwarkio ahpw mahsanihong sapwellime lapalap koaros en pokonpene-soupeidi kan, kepina kan, keriaun kepina kan, meninkeder kan, sounnekinek kan, sounkopwung kan, kaunen wehi kan, oh pil lapalap teikan koaros nan wehio. Irail en iang kasarawien sansal me Nanmwarki Nepukadnesar ketin kauwadahro.20 _TEri, Nanmwarki Nepukadnesar ahpw ketin wiahda sansal kohl ehu, me ileilehki piht 90 oh tehlapki piht 9. E ahpw ketin pwilikidiong nan patapat en Dura, nan wehin Papilon.;/oT1A sang ni pekipek en Daniel, nanmwarkio ahpw ketikihong Sadrak, Mihsak, oh Apedneko re en kaunda doadoahk en wehin Papilon. Oh e ketin mweidohng Daniel en mihmihte nan tehnpaso.6.eT0Nanmwarkio eri ketikihong Daniel dehu ileile ehu, oh ketikihong kisakis kaselel tohto, oh ketikihong pwe en kaunda wehin Papilon, oh pil kaunda sounkaweid koaros nan wehio.M-T/Nanmwarkio ahpw mahsanih, “Omwi Koht me keieu lapalapasang koht akan koaros, oh me Kaunen nanmwarki kan. Ih me kin ketin kasalehda me rir kan koaros, pwehki omwi kak kawehwehda me rir kotet.”w,gT.Nanmwarki Nepukadnesar eri poaridiong nanpwel, oh pil koasoanehdi pwe meirong oh kisakis en wiawihong Daniel.v+eT-Komw pil mahsanih duwen takai ehu me pwupwusang ni aul ehu, ni eh sohte me doahke, oh duwen eh kauwehla sansalo me wiawihkihda mete, prons, pwehl, silper, oh kohl. Eri, Koht lapalahpie me ketin kasalehiong komwi dahme pahn pwarada ni ahnsou kohkohdo. I patohwanohngehr komwi audepen omwi aliman wet ni oaretik, oh I pil patohwanohngehr komwi wehwehpe ni mehlel.”[*/T,Eri, ni ahnsou me nanmwarki ko pahn kakaun wasa, Koht en nanleng pahn ketin kauwada mwehi ehu me sohte imwi. Mwehi wet sohte pahn kak lohdi, ahpw e pahn kauwehla mwehi teikan koaros, oh pahn mihmi kohkohlahte.e)CT+Komw pil mahsanih me mete ko doalkidahr pwehl. Met wehwehki me kaunen mwehi kan pahn song kapwopwoudipene ar peneinei kan pwe minimin en kak pweida, ahpw re sohte pahn kak wia met, pwehki mete sohte kak doaloahda pwehl.(}T*Sendin neh kan-ekei wiawihkihda mete, a ekei wiawihkihda pwehl-met wehwehki me mwehio pahn kehlail, ahpw mengei en ohla.X')T)Komw pil mahsanih me patehneh kan oh sendin neh kan wiawihkihda pwehl oh mete. Met wehwehki me mwehi wet mwehin liaktohrohr ehu. E pahn kehlail, rasehng kehlail en mete, pwehki mie mete me doaloahda pwehlo.+&OT(Eri, mwuhr, e pahn mie mwehi kapahieu, me kehlail duwehte mete, me kin kauwehla oh kapisetikihpene mehkoaros, e pahn kauwehla oh kapisetikihpene mwehin mahs ako.=%sT'A mwurin omwi mwehiet, mwehi tohrohr ehu pahn pwarada, me sohte pahn lapalap duwehte omwi mwehi; oh pil mwuri, e pahn mie mwehi kesiluh, rasehng prons, me pahn kaunda sampah pwon.}$sT&E ketin kasapwilkomwihda en kaunda tohn sahpw akan koaros, oh mahn akan oh menpihr koaros. Moahng kohlo, iei komwi.#-T%Maing, komwi me lapalapasang nanmwarki koaros. Koht ketin kasapwilkomwihda en wiahla nanmwarki men, oh ketikihong komwi manaman, roson, oh wahu.Z"-T$“Eri, iei met alimano. Met I pahn patohwan kasalehiong Wasa Lapalap, wehwehpe.)!KT#Ni ahnsowohte, mete, pwehl, prons, silper, oh kohl koaros ahpw wiahkinteieu rengkidi oh pisetikpene duwehte pwelpar nan wasahn koakoa wahn pilawa ni ahnsoun rahk. Kisiniengo ahpw peukasang koaros, sohte kisin diper kis luhwe. Ahpw takai wosadahr duwehte nahna ehu me kipehdi sampah pwon.: mT"Eri, ni omwi mahsenwohng, a lapalahn takai ehu ahpw pwupwudi sang ni eh sohte aramas emen doahke. E pwupwudi oh lel patehnehn sansalo me wiawihkihda mete oh pwehl, oh kauwehla.NT!Neh kan wiawihkihda mete, oh patehneh kan wiawihkihda mete oh pwehl.T Moange wiawihkihda kohl me keieu kaselel. Mwaremware oh peh kan wiawihkihda silper; lukepe oh lengelenge wiawihkihda prons.)KT“Maing, Wasa Lapalap, nan omwi alimano komw mahsanihada lapalahn sansal ehu me kesikesihnen mwohmwi, me marain oh lingaling, oh kamasepwehk ni omwi mahsanih.KTEri, aliman wet sansalohngieier, kaidehn pwehki ngehi me loalokong sang aramas teikan, ahpw pwe komwi en mwahngih wehwehn omwi aliman wet, oh wehwehkihla ire kesempwal akan me pwarodohng komwi.LT“Maing, Wasa Lapalap, ni ahnsou me komwi wie seiseimwok, komw ketin alimandahr duwen me pahn kohdo; oh Koht, me kin ketin kasalehda me rir kan, ahpw ketin kasalehiong komwi dahme pahn pwarada.q[TAhpw mie Koht emen nanleng, me kin kasalehda soahng rir kan koaros. E ketin kasalehiongkomwiher, maing, Nanmwarki Nepukadnesar, dahme pahn pwarada ahnsou kohkohdo. Eri, iei met alimano me komw ketin mahsanihada ni omwi seiseimwoko.  &~}||`{azyxxNwVvv8uu(tZssr)qwppgooEn*mXllokk$jjQiiAhgfee dccBa``4_ ^x^"]W\^[ZYY WVUTSS,RRPOFMLKKYJJDIHHIGGGGF8EPDCCBBKB A ?>u>9=!<;;998l77)6665R433100k/e..$-,V+Z*)((s'r&&4%k$#""!9 H"CHIr+*wFk f z   [ ew^ I pahn kauwehla eh mwetin wain kan oh pil eh tuhke pik kan, me e koasoia me eh kerir kan me mwarkihong pwehki eh kin papah irail. I pahn wiahiong eh mwetin wain kan oh tuhke lingan akan en wiahla nanwel; eri, mahn lawalo kan pahn kamwomwirailla.Ud#^ I pahn irehdi eh peren mwahl akan-eh kamadipw en pahr akan, oh rahn lapalap en sounpwong kan, oh soangen kaperen kan me e kin wia ni rahnen Sapad koaros, iangahki eh pokon en tiahk en kaudok likamw akan.mcS^ I pahn kakilisawihada mwohn mesen eh kerir kan, oh sohte me pahn kak doarehla sang pahn ei manaman.;bo^ Eri, ni ahnsoun rahk I pahn kapwurehsang mwenge oh wain me I kihongehr, oh I pil pahn kapwurehsang likou wunen sihpw oh likou linen kan me I kihongehr pwe en wiahkihda eh likou.a^Liho sohte kin pohnese me ngehi me kihong mwenge, wain, lehn olip, iangahki kohl oh silper me e wiahkihla mehn pwongih Paal.q`[^E pahn song pwakihseli eh kerir kan, ahpw e sohte pahn kak lellahng rehrail. E pahn rapahkin irail, ahpw e sohte pahn diar. Eri, e pahn koasoia, “I pahn pwuralahng rehn uhdahn ei pwoudo, pwe ni ei kin mihmi reho mwahusang met.”j_M^Eri, I pahn kelehkipene kehl tekatek ehu. I pahn kapilkipene kehl ehu, pwe en sohte kak pwediei.|^q^I sohte pahn mahkohng nah seri kan; iei irail serien lihen netiki paliwere men me soh namenek. Pein liho koasoia, “I pahn pwakihewei ei kerir kan-re kin kihong ie kisin mwenge oh pihl, likou wunen sihpw oh likou linen, lehn olip oh wain.”|]q^I sohte pahn mahkohng nah seri kan; iei irail serien lihen netiki paliwere men me soh namenek. Pein liho koasoia, “I pahn pwakihewei ei kerir kan-re kin kihong ie kisin mwenge oh pihl, likou wunen sihpw oh likou linen, lehn olip oh wain.”2\]^Ma e sohte pahn pwilikihdi, I pahn kakilisawihada duwehte rahn me e ipwidi. I pahn wiahiong en duwehla sapwtehn oh sahpw madekeng ehu, oh e pahn mehkihla eh men nimpil.2[]^Samwa ko, wia pekipek ngidingid ong amwail nohno-mehnda ma e solahr wia ei pwoud, de I pil solahr wia eh pwoud. Peki reh ni ngidingid en pwilikihdi eh kamwahl oh nenek.uZ e^Eri, kihong eden iengomwail mehn Israel kan “Sapwellimen Koht Aramas” oh “Me Kaun-o ketin Poakohng.”QY ^ Mehn Suda oh Israel ahpw pahn pwurehng wiahla ehu. Irail pahn pilada kaun tehmen ong pein irail, oh re pahn pwurehng keirda oh paiamwahula nan sapwarailo. Ei, rahnen Sesreel pahn wia rahn lapalap ehu!}X u^ Mehn Israel kan pahn rasehng pihken ni oaroahr, ngedersang uwen me kak wadawad de sosohng. Eri met, Koht mahsanihong irail, “Kaidehk kumwail nei aramas,” ahpw ahnsou ehu kohkohdo me e pahn mahsanihong irail, “Kumwail serien Koht ieias!”W '^ KAUN-O ahpw mahsanihong Oseia, “Kihong ede ‘Kaidehk-Nei-Aramas,’ pwehki mehn Israel kan kaidehk nei aramas oh kaidehk ar Koht ngehi.”qV ]^Mwurin nah serepeino eh mweisangehr dihdi, Komer ahpw pwurehng liseianda oh naitikihada pil emen pwutak.BU ^Ahpw I pahn kasalehiong ei limpoak mehn Suda kan. Ngehi, KAUN-O, ar Koht, pahn doareirailla, ahpw kaidehn sang ni mahwen, de kedlahs, de kesik ketieu, de oahs akan oh soundakepe kan.”DT ^Komer ahpw pwurehng liseianda oh naitikihada serepein men. KAUN-O eri mahsanihong Oseia, “Kihong eden serepein en ‘Sempoak,’ pwe I solahr pahn poakohng de mahkohng aramas en Israel.ZS /^Oh ni ahnsowo, I pahn kauwehla kehlail en sounpei en Israel nan Wahun Sesreel.”R ^KAUN-O eri mahsanihong Oseia, “Kihong ede ‘Sesreel,’ pwehki eh sohte pahn werei mwohn ei pahn kaloke nanmwarkien Israel pwehki dipen kamaramas akan me seme kahlap Sehu wiadahr nan Sesreel. I pahn katokihedi mwehin nanmwarkien kadaudok en Sehu kan pohn Israel.bQ ?^Oseia eri pwoudikihda Komer, nein Diplaim. Liho eri liseianda oh naitikihada pwutak emen.,P S^Ni ahnsou me KAUN-O tepin mahseniong Oseia, pwehn patohwanohng mehn Israel kan, e mahsanihong Oseia, “Kohwei oh pwoudikihda emen lihen. Omw pwoud sohte pahn loalopwoatohng uhk, oh noumw seri kan pahn suwed duwehte liho. Duwehte nei aramas akan ar keseielahr oh solahr loalopwoatohng ie.”.O Y^Iet mahsen me KAUN-O ketikihong Oseia, nein Peeri, ni ahnsou me Usaia, Sodam, Ahas, oh Esekaia wia nanmwarkien Suda, oh Seropoham, nein Sehoas wia nanmwarkien Israel.N3T “Oh kowe, Daniel, ke en loalopwoat lel ni imwi. Eri, ke pahn mehla, ahpw ke pahn pwurehng iasada pwe ke en ale ketingpomw ni imwilahn ahnsowo.”[M/T Meid pai irail kan me pahn dadaurete ar loalopwoat lao rahn 1,335 pahn imwisekla!L)T “Sang ni ahnsowo me meirong en rahn koaros katoktokdier, me iei, sang ni ahnsoun Sansal Kansensuwed Likemisiko, me rahn 1,290 pahn dou powe.%KCT Aramas ngeder pahn kamwakelda. Me suwed kan sohte pahn dehdehki, ahpw re pahn usehla wiewia ar mour suwed kan; irail kante me kupwurokong me pahn dehdehki.JT E ahpw sapengki, “Ke pahn mweselier met kohkohla, Daniel, pwehki mahsen pwukat pahn wie nekinek ni rir lao lel ni imwilahn ahnsou.|IqT I rong dahme e mahsanih, ahpw I sohte wehwehki. Ngehi eri kalelapak, “Maing, ahpw ia duwen eh pahn imwisekla?”HT Tohnlengo ahpw kapahdalahng nanleng peh ko pali koaros oh kahukihla ni mwaren Koht Ieias Kohkohlahte. I rong eh mahsanih, “E pahn reireiki sounpar siluh elep. Ni ahnsou me kalokepen sapwellimen Koht aramas akan pahn imwisekla, mepwukat koaros pahn pweida.”G{T Emen ira ahpw kalelapak rehn tohnleng me kesikesihnen pohnengira, “Iahd me soahng kapwuriamwei pwukat pahn pweida?”gFGT I ahpw kilangada ohl riemen ara kesikesihnen limwahn pillap ehu, emen mi apali, a emen apali.ET E ahpw mahsanihong ie, “Oh met, Daniel, pahkpene pwuhken oh kihdiong ehu mehn kateng lao lel ni ahnsou me sampah pahn imwisekla. Ahnsou wet, aramas tohto pahn kauwehkihla mwahl ar ahnsou ni ar pahn song raparapahki en wehwehkihla dahme wiewiawi.”2D]T Kaun kupwurokong kan pahn lingalingki marain en pahnlahng. Oh irail kan me padahkihongehr aramas tohto en wia dahme pwung pahn lingaling rasehng usu kan kohkohlahte.”CT Me ngeder rehn irail kan me melahr pahn pwurehng mourda: ekei pahn pereperenki mour soutuk, oh ekei pahn lokolongki kanamenek poatopoat.cB AT Tohnleng me mi nan likou lineno ahpw mahsanih, “Ni ahnsowo tohnleng lapalap Maikel, me kin sinsile noumw aramas akan, pahn pwarodo. Eri, e pahn mie ahnsoun apwal ehu, soangen apwal ehu me saikinte wiawi sang ni tepin wehi kan eh miehla. Ni ahnsowo eh pahn leledo, tohn omw wehi koaros me adarail ntinting nan sapwellimen Koht pwuhk pahn mourla.7AgT -E pil pahn kauwada sapwellime impwal en nanmwarki nanpwungen sehdo oh nahnao me Tehnpas Sarawio kokouda powe. Ahpw e pahn mehla, ni sohte emen pahn mi wasao pwehn sewese.”@T ,Eri, rohng me pahn peidohsang palimese oh paliepeng pahn kamasakada, oh e pahn mahwen ni eh engieng, oh kemehla aramas tohto..?UT +E pahn ketikihsang en Isip dipwisou kesempwal kan me ekiekla kan me wiawihkihda kohl oh silper oh soangen dipwisou pweilaud teikan. E pahn kalowehdi Lipia oh Sudan.N>T *Ni e pahn mahweniong wehi pwuko koaros, pil Isip sohte pahn pitsang.= T )E pahn pil mahweniong Sapwen Inowo oh kemehla me ngedehrie, ahpw wehi kan en Edom, Mohap, oh me luhwehdi nan Ammon pahn pitla.!<;T (“Ni ahnsou me en nanmwarkien Siria eh ahnsou pahn kereniong leledo, nanmwarkien Isip pahn mahweniong, oh nanmwarkien Siria pahn pelianda ni sapwellime kehlail koaros; e pahn doadoahngki werennansapw en mahwen, oahs, oh sohp tohto. E pahn mahweniong sahpw tohto, rasehng lapake.l;QT 'Pwehn doare sapwellime kelen mahwen kan, e pahn koadoadoahkih aramas akan me kin pwongih koht en liki men. E pahn kawauwihala aramas akan me wiahki ih ar kaun, kasapwilirailda, oh ketikihong irail sahpw pwehn wia ketingparail.X:)T &Ahpw e pahn wauneki koht me kin sinsile kelen mahwen kan. E pahn meirongkihong kohl, silper, kisin takai kesempwal, oh soangen kisakis kaselel teikan ong koht men me seme kahlap ako sohte mwahn kin pwongih.^95T %Nanmwarkio pahn pohnsehse koht kan me seme mehn mahs ako kin papah, oh pil kohto me lih akan kin poakohng. Ahpw ni mehlel, e pahn pohnsehse koht akan koaros, pwehki eh kupwukupwure me e lapalapasang irail koaros.8wT $“Nanmwarkien Siria pahn wia dahme e kupwurki. E pahn suweiki me e lapalapasang koht teikan, pil lapalapasang Koht Lapalahpie. E pahn kak wiewia met lao lel ahnsou me Koht pahn ketin kaloke, Koht pahn ketin kapwaiada dahme e ketin koasoanedier.>7uT #Ekei kaun kupwurokong kan pahn kamakamala, ahpw pwehki irair wet, aramas akan pahn kamwakelda. Met pahn wiewiawi lao imwilahn ahnsou pahn leledo, ahnsou me Koht ketin koasoanedier.&6ET "Nindokon mahwen eh pahn wiewiawi, sapwellimen Koht aramas akan pahn ale sawas tikitik, mehnda ma me tohto pahn iangirailla pwehki ar nsenohkihte pein irail.D5T !Kaunen aramas akan me kupwurokong pahn sewesehki ar kupwurokong aramas ngeder. Ahpw ahnsou mwotomwot me ekei irail pahn kamakamala nan mahwen de isihsla, oh ekei pahn pirapala oh selidi.4T Sang ni widing nanmwarkio pahn kenkenla pahn irail ko me keselahr arail lamalam, ahpw irail kan me loalopwoatohng Koht pahn uhwong irail.!3;T Ekei sapwellime sounpei ko pahn kasaminehla Tehnpas Sarawio. Re pahn katokihedi meirong en rahn koaros oh kihdiong wasao Sansal Kansensuwed Likemisiko.|2qT Mehn Rom kan pahn dake sohp kohdo oh mahweniong, oh e pahn masepwehkada. “E ahpw pahn wekidekla nan sapwellime engieng oh song en kamwomwala lamalam en sapwellimen Koht aramas akan. E pahn idawehnla kaweid en irail kan me keselahr lamalamo.c1?T “Mwuri, e pahn pwurehng mahweniong Isip, ahpw mahwen wet pahn weksang me wiawiher mahs.r0]T Nanmwarkien Siria pahn sapahllahng nan uhdake ketiki dipwisou kan me e kulihada nan mahwen, kupwukupwure en kamwomwala lamalam en sapwellimen Koht aramas akan. E pahn wia dahme e kupwurki oh mwuhr e ahpw pahn sapahllahng nan uhdake.o/WT Eri, nanmwarki riemeno ahpw pahn ketidi pwe ira en konot ni ehu tehpel, ahpw nan kupwurara pahn suwed, oh ira pahn mahsen likamwpene nanpwungara. Ira sohte pahn kak alehda dahme ira kupwurki, pwehki ara ahnsou eh saikinte leledo..T Sapwellime sounkaweid kan me keieu karanih pahn kauwehla. Sapwellime sounpei tohto pahn kamakamala, oh sapwellime kariso pahn sohrala.w-gT “E pahn nantiheng kihpene ehu lapalahn karis pwehn mahweniong nanmwarkien Isip, me pil kaunopadahr lapalahn karis ehu pwe en mahwenkihong nanmwarkien Siria. Ahpw nanmwarkien Isip sohte pahn pweida pwehki widing kan me re pahn wiahiong.:,mT E pahn mahweniong wehi kepwehpwe ehu ni ar sasairki oh wiahda soahng kei me sohte emen seme kahlap ako wiadahr. E ahpw pahn nehkpeseng nanpwungen ienge kan dipwisou oh sahpw akan me e kalowehdi nan mahwen. E pahn wiahda koasoandi kei en mahweniong kehl kehlail kan, ahpw eh mwehi pahn mwadangete sohrala. + T E pahn kin wia inou lap ong wehi kan ni widing, oh e pahn kekehlailla ahnsou koaros, mehndahte eh kaunda kisin wehi tikitik kis.e*CT Mehmen me pahn pelianda, mehnda ma pil sapwellimen Koht Samworo Lapalap, e pahn kamakamala.S)T Tohnlengo ahpw usehla mahsanih: “Nanmwarkien Siria me pahn kohda mwuri pahn wia ohl suwed me sohte ahneki pwung en wia nanmwarki men, ahpw e pahn kohdo ni sohte me kasik oh adihada manaman ni widing.({T “Emen nanmwarki pahn kohda mwuri, me pahn kadarala emen lapalap pwehn kahpwalihki aramas akan daksis pwe en kalaudehla pai en sapwellime wehi. Nanmwarki meno pahn mwadangete kamakamala, ahpw e sohte pahn kamakamala mwohn aramas de nan mahwen.”'T Nanmwarkio ahpw pahn pwuralahng nan eh wasahn mahwen nan uhdahn sapwellime wasa, ahpw e pahn lohdi, oh met iei kaimwiseklahn eh mour.\&1T Mwurin mwo, e pahn mahweniong wehi kan me mi limwahn sehd oh kalowehdi pali tohto. Ahpw kaunen liki men pahn kalowehdi oh katokihedi eh aklapalap; ahpw mehlel e pahn dupukohng en nanmwarkien Siria eh aklapalap.8%iT “Nanmwarkien Siria pahn koasoanehdi ehu siai, e pahn doadoahngki sapwellime kariso pwon. Eri, pwehn kamwomwala wehin sapwellime imwintihti kan, e pahn wiahda ehu inou lap ong nanmwarkien Isip oh ketikihong sapwellime serepein pwe en likendkihla nanmwarkien Isip; ahpw eh koasoandio sohte pahn pweida.($IT Nanmwarkien Siria pahn wiahiong irail dahme e kupwurki, oh sohte emen pahn kak pelianda. E pahn ket pohn Sapwen Inowo oh sapwellimanikihla manaman unsek powe.<#qT Eri, nanmwarkien Siria pahn mahweniong kelen mahwen en kahnimwo oh kalowehdi. Sounpei kan en Isip pahn tokedihsang ar mahwen; pil sounpei me keieu kehlail kan pahn sohla ar kehl.B"}T Eri, aramas ngeder pahn kahngohdiongala nanmwarkien Isip. Oh ohl loallap suwed kei sang nan omw wehi, Daniel, pahn kahngohdihla pwehki kaudiahl ehu me re kilangehr, ahpw re pahn lohdi._!7T “Nanmwarkien Siria pahn pwurala oh kihpene ehu karis me laudsang me e sapwellimaniki mahs. Ni ahnsoun eh mwekid eh pahn leledo, e pahn pwurodo ketiki lapalahn karis ehu me tehtehn peiki dipwisoun mahwen kaselel.q [T E pahn pohnmwahsohki eh powehdi oh kemehla sounpei tohto, ahpw eh manaman en powehdi sohte pahn reirei.zmT Nan en nanmwarkien Isip eh engieng e pahn mahweniong nanmwarkien Siria oh kalowehdi sapwellime karis kalaimwuno.PT “Sapwellimen nanmwarkien Siria pwutak kan pahn kaunopada mahwen oh kihpene lapalahn karis en sounpei ehu. Emen pwutak ko pahn mwekidwei rasehng lapake ieu oh mahweniong kelen mahwen en imwintihti.jMT nanmwarkien Siria pahn mahweniong Isip, ahpw e pahn idihdohng en pweiekla oh pwuralahsang wasao.!T E ahpw pahn wa pwuralahng Isip sansal en koht kan oh dipwisou kohl oh silper kan me kasarawihongehr koht ko. Mwurin sounpar ekei en popohl0YT Eri, mwadangete mwurin mwo, emen kisehn serepeino pahn wiahla nanmwarki. E pahn mahweniong karis en nanmwarkien Siria, pedolong nan ar kelen mahwen, oh kaloweiraildi.A{T Mwurin sounpar ekei nanmwarkien Isip pahn wiahda inou lap ehu ong nanmwarkien Siria, oh e pahn ketikihong sapwellime serepein pwe en wiahla likend en nanmwarkien Siria. Ahpw inou lapo pahn mwadangete imwisekla, oh serepeino, eh pwoudo, oh nah serio, oh ladu koaros me iang serepeino kohla Siria pahn kamakamala.+T “Nanmwarkien Isip pahn kehlail. Ahpw emen sapwellime kaunen sounpei ko pahn kehlailasang oh pahn kaunda ehu wehi me lapalapasang me e kaunda.yT Ahpw ni eh pahn ketier pohn sapwellime manaman unsek koaros sapwellime wehi pahn ohla oh pwalpeseng wiahda wehi pahieu. Nanmwarki kei pahn uhd kaunda mwuri me kaidehn kadaudoke, ahpw re sohte pahn ahneki manaman me duwehte me e sapwellimanikiher.zmT “Ahpw nanmwarki men me keieu kehlail pahn pwarada. E pahn kaunda wehi lapalap ehu oh kin wia dahme e kupwurki.T Oh dahme I pahn ndaiong uhk met me mehlel.” Tohnlengo ahpw mahsanih, “Pil nanmwarki silimen pahn kaunda Persia, oh kapahmeno pahn kohdo mwuri, me pahn kepwehpwe sang mehn mwowe ko koaros. Ni eh pahn ketier pohn eh manaman koaros unsek e pahn uhwong wehin Krihs.8 mT Iei ih me ahneki pwukoahn sewese ie oh doare ie.FT E ahpw mahsanih, “Ke ese dahme I patohkihdo rehmw? Pwe I en kasalehiong uhk dahme ntingdier nan Pwuhken Mehlelo. Eri met, I pahn pwurala oh mahweniong tohnleng silepe en Persia. Mwurin mwo, tohnleng silepe en Krihs pahn pwarodo. Sohte emen me pahn kak sewese ie, pwe ihte Maikel kelehpw, tohnleng silepe en Israel.FT E ahpw mahsanih, “Ke ese dahme I patohkihdo rehmw? Pwe I en kasalehiong uhk dahme ntingdier nan Pwuhken Mehlelo. Eri met, I pahn pwurala oh mahweniong tohnleng silepe en Persia. Mwurin mwo, tohnleng silepe en Krihs pahn pwarodo. Sohte emen me pahn kak sewese ie, pwe ihte Maikel kelehpw, tohnleng silepe en Israel.|qT E ahpw mahsanih, “Koht ketin poakohng uhk, eri, ke dehpa pwunodkihda de masakada mehkot.” Ni eh mahsanih met, I ahpw pil kehlailda douluhl oh patohwan, “Maing, komw mahsanihong ie dahme komwi pahn mahsanih. Komwi ketin kakehleiedahr.”;qT E ahpw pil pwurehng koliehda, ngehi eri kehlailda.{T I rasehng lidu men me uh mwohn eh soumas. Ia duwen ei pahn kak patohieng komwi? Solahr angi oh I solahr kak esingek.”NT Eri tohnlengo, me likamwete aramas emen, ahpw kapahla peho oh sair kilin eweiet. I ahpw patohwanohng, “Maing, kaudiahl wet inenen kaluweteiehla me kahrehda I sohte kak tokedihsang ei wie rerrer.I T Ni eh mahsanih met, I ahpw itiekidi, sohte kak patohwan mehkot. +T I kodohn kawehwehiong uhk dahme pahn wiawihong noumw aramas akan ni rahn akan me pahn kohdo. Kaudiahl wet pid duwen rahn akan me pahn kohdo.”< qT Tohnleng soupeidi en wehin Persia uhwongieier erein rahn rieisek ehu. Eri, Maikel, emen tohnleng lapalap ako, ahpw ketido pwehn sewese ie, pwehki ei kelekelehpw wasao nan Persia.c ?T E ahpw mahsanih, “Daniel, ke dehr masepwehk. Koht ketin karongeier omw kapakap akan sangete ni tepin rahn me ke lemedahr ke en aktikitikla pwe ke en kak dehdehkihla. I kohdo met pwe I en wia pasapengpen omw kapakap.G T Tohnlengo ahpw mahsanihong ie, “Daniel, Koht ketin poakohng uhk. Uhda oh rong kanahieng dahme I pahn nda. I pekederdohng rehmw.” Ni eh koasoia mepwukat, I ahpw kesihnenda, wie rerrerte.? yT Peh ehu ahpw koliehdi oh kapwouriehda; I wie rerrerte._7T Ni ei rong kapitie, I ahpw pwupwudi nanpwel lupwongmasala, oh wonohn wekidekdi wasao.-T Ngehi kelehpw me mihmi wasao, kilikilang kaudiahl kapwuriamwei wet. Sohla angi, oh mwomwen meseiet wekila me kahrehda sohte me kak kasawihiehda.{T Ngehi kelehpw me kilang kaudiahlo. Ohl ako me iang ie sohte kilang mehkot, ahpw re masepwehkada oh tangdoaui oh rukula.wgT Paliwere lingaling duwehte kisin takai kesempwal. Mese lingaling rasehng piripir en lioal, oh poaren mese lingaling duwehte kisiniei. Peh oh neh kan lingaling duwehte prons melengileng, oh ngile duwehte ngilen mwoaroang en pokon lap ehu.ucT I ahpw sarada oh kilangada mehmen me mi nan likou linen oh katengki kateng ehu me wiawihkihda kohl kaselel.ykT Ni rahn kerieisek pahieun keieun sounpwong en sounparo, I wie kesikesihnen pohn keilen lapalahn Pillap Daikris.T I sohte kin tungoale kisin tungoal mwahu, sohte kin sair uduk de wain, I pil sohte kin karada pitenmoangei kat lao wihk siluho imwisekla.H T Ni ahnsowo ngehi, Daniel, I wie kaikaisihsol erein wihk siluh.q ]T Ni kesiluhn sounpar en mwehin Sairus, nanmwarkien Persia, kaudiahl ehu wiawihong Daniel, me pil kin adaneki Peldesasar. Kaudiahlo me uhdahn mehlel, ahpw inenen apwal en wehwehki. Kawehwehpen kaudiahlo wiawihong Daniel nan kaudiahlo.OT Kaun menet pahn wiahiong aramas tohto inou kehlail ehu erein sounpar isuh, oh e pahn katokihedi meirong isihs oh soangen meirong teikan erein sounpar siluh elep. Eri, Sansal Kansensuwed Likemisiko pahn uhda ni wasa keieu ileilehn Tehnpas Sarawio, lao lel ih me kauwadahro pahn leledohng imwilah me Koht ketin kupwurehiong.”R~T Oh ni imwilahn ahnsowo, ih me Koht ketin piladahro pahn kamakamala ni sohte kahrepe. Kahnimwo oh pil Tehnpas Sarawio pahn ohkihla karis en kaun lapalap emen me pahn kohdo sang liki. Imwilahn met pahn rasehng lapake ehu, oh mahwen pahn wiewiawihte lao lel ni imwi, oh pil soangen kalokolok suwed koaros me Koht ketin kupwuredahr.Y}+T Eri, ke en ese oh dehdehki met: sang ni ahnsou me koasoandien onohnsapahl en Serusalem wiawiher lel ahnsou me kaun me Koht ketin piladahro pahn ketido, sounpar isuh pahn pak isuh pahn irepeseng. Serusalem pahn onohnda sapahl iangahki ahl akan oh kehl kan, oh pahn mihmihki erein sounpar 62 wad isuh, ahpw ahnsowo pahn wia ahnsou apwal.\|1T “Sounpar isihsek pak isuh, ih reirei en ahnsou me Koht ketin koasoanediong omw aramas akan oh amwail kahnimw sarawio pwe en tokedihsang ar sapwung kan oh sang diparail kan. Mwuri, mahkpen dihp pahn miehla oh pwuhng poatopoat pahn poadada. Eri, kaudiahl wet oh kokohp wet ahpw pahn pweida oh kasarawihpen Tehnpas Sarawio ahpw pahn wiawi.E{T Ni omw tapihada omw kapakap ong Koht, Koht pein kupwuramwahwihiukehr. I patodohn kihong uhk pasapengpe, pwehki Koht eh ketin loalloaleiuk. Eri, met rong kanahieng kawehwepen kaudiahl wet.Yz+T E ahpw kawehwehiong ie, mahsanih, “Daniel, I kodohn kawehwehiong uhk kokohpo.*yMT A nindokon ei wiewia ei kapakap wet, Kapriel, me I tepin kilangada nan keieun kaudiahlo, pa pihrdihdo rehi wasa me I mihmi ie, ni ahnsoun meirong en nin soutik.-T“Mahn pahmen kalaimwun pwukat wehwehki wehi pahieu me pahn pwarada nin sampah.x=iTI ahpw keilahng mpen emen me kesikesihnen wasao oh idek re ia wehwehn mepwukat koaros. E ahpw kawehwehiong ie. 2~}}}<|!{q{z_yxwzw%vuttsdrr0qppoonmlkcjIiwhhhgfxf&eddQccbfaa3``5_>^]\\|[ZZ%YzY XWW_VUUTSS(RQQCPP+OO NvMpLKKJJWIeHH&GvGF}EEMDCC AAA@?>=[^ I ntingihedi padahk tohtohie ong aramas akan, ahpw re soikala wiahki mehkot me re sahn oh en mehn liki.=^ “Uwen tohtohn pei sarawi me mehn Israel kan kauwada mehn lapwahda diparail kan, iei pil duwen tohtohlahn wasahn arail wiewia dihp ie!<#^ Ahpw met I pahn ketikinirailpene oh kaloke irail. Re pahn mwadangete kosokoskiseli medek ni ahnsou me nanmwarkien Asiria pahn kaloke irail.;/^ Mehn Israel kin wiewia pein nsenarail, rasehng keptakai en ahs lawalo. Re repen sawas rehn mehn Asiria oh pwainohng wehi teikan en sinsile irail.U:#^Israel duwelahr wehi teikan oh pil solahr katepe duwehte einpwoat ohla ieu.+9O^Ma re padok kisinieng, re pahn dolung melimel! Mwetin wihd ehu me sohte wa sohte pahn kak kihda pilawa. Ahpw ma e pil kihda pilawa, mehn liki kan pahn kangasang.8%^Sounsuk mete kan en Israel me wiahda kouwolo, oh kaidehn koht emen mwo! Kouwol kohl me kaudok kin wiawihong nan Sameria pahn kamweremweredi!77^I kalahdeki kouwol kohl me mehn Sameria kan kin pwongih. I uhdahn engieng kowahlap pahrail. Ia erein ar pahn wiewia ar tiahk en pwongih kouwol kohlo?m6S^“Nei aramas akan kin pilada ar nanmwarki, ahpw pein irail me kin pilada. Re kin kasapwilada kaun akan, ahpw kaidehn ngehi me kamanahla. Re kin ale neirail kohl oh silper oh wiahkihda dikedik en eni-mehn kamwomwala pein irail.Q5^re keselahr dahme pwung. Pwehki met ar imwintihti kan pahn pwakihirail.^45^Mehndahte ar wiahkin ie ar Koht oh kin nda me nei aramas irail oh me dene re ese ie,C3 ^KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail peuk sowi! Imwintihti kan pipihrdohng nan sapweiet rasehng ikel kan! Nei aramas akan kauwelahr inou me I wiahiongirailehr oh kahngohdiong ei padahk kan.2)^Re usehlahte ar sohpeisang ie oh sohpeiong koht men me sohte eh manaman. Re duwehte arep pirek me sohte me kak koapworopworki me e kak kasikihedi mehkot. Pwehki ar kaun akan ar kin koasoi en aklapalap, re pahn mehkihla kedlahs, oh mehn Isip kan pahn kouruhrkin irail.”y1k^Mehndahte eh ngehi me apwalihirailda oh ketikihong ar kehlail, ahpw re kin wia ar koasoandi suwed en uhwong ie.0{^Re sohte kin kapakapohng ie sang nan kapehdirail, ahpw re kin pwupwudiong nanpwel oh weriwer duwehte me rotorot akan kin wia. Ni ar kin kapakapki wahnsahpw oh wain, re kin kalipwelipwehda kilirail kan duwehte me rotorot akan. Ia uwen ar kahngohdi!/^ “Meid suwediong irail! Re keseielahr oh kahngohdiong ie. Re pahn kamwomwmwomwla. I men komourirailla, ahpw ar pwongih ie me likamw. .^ Ahpw I pahn kihpeseng ei uhk oh saikiraildi rasehng menpihr ni ar kin pipihr kohwei. I pahn kalokehkin irail ar wiewia suwed kan. -^ Israel kin likilikepipseli rasehng mwuroi pweipwei men; keieu nah aramas akan peki sawas sang Isip, oh mwuhr re tangalahng Asiria! ,^ Aklapalap en mehn Israel wie weriwer uhwong irail. Mehndahte mehkoaros me wiawiher, re sohte mwahn pwurodo rehi, KAUN-O, ar Koht.+^ ahpw sasairki me koapworopworki mehn liki kin pirapahsang ar kehl. Arail rahn akan wadawadedier, ahpw re sohte mwahn ese. *^KAUN-O ketin mahsanih, “Mehn Israel rasehng lopwon en pilawa me apalihte umwda. Re kin koapworopworki wehi kan me kapilirailpene3)_^“Nan karakar en ar lingeringer re kin kemehla ar kaun akan. Ar nanmwarki kan kin kamakamala emen mwurin emen, ahpw sohte emen me kin wia kapakap en peki sawas rehi.”('^Ei, re kin okohngki ar koasoandi suwed kan rasehng kisiniei. Pwohng ehu pwon ar lingeringer kin wie okohk, oh nimenseng e ahpw kin lulpeseng.'/^Ni rahnen kamadipw en wahu ong nanmwarki re kin kasakawihkihla nanmwarki oh sapwellime lapalap akan wain oh kahrehiong ar kin mwomwen pweipweila.7&g^Irail koaros sounpangala aramas oh soaloalopwoat. Ar kailok kin lullul rasehng kisiniei nan uhmw, me sounumwun pilawa sohte kin arihpeseng lao re pahn kihdiong pilawa loale.z%m^KAUN-O ketin mahsanih, “Aramas akan kin pitiheki nanmwarkio oh sapwellime lapalap akan ar koasoandi suwed kan.#$?^Re soh mwahn kin medemedewe me I pahn kupwukupwurehte suwed pwukat koaros; ahpw diparail kan kapilirailpenehr, oh I sohte kak en sohte mahsanih irail.”/# Y^“Ahnsou koaros me I kin kupwurehda I en kamwahwihala nei aramas en Israel kan oh pwurehng kapaiairailda, ihte me I kin mahsanih duwen arail suwed oh arail wiewia suwed kan. Ekeite kin widiwidinge ekei; re kin wehdpeseng ihmw kan oh pedolong pirap loale; re kin pirapa aramas akan nanial akan.}"s^ “A duwen kumwail mehn Suda kan, I pil kileledier ahnsou me I pahn kalokei kumwail pwehki amwail wiewia suwed kan.!{^ I mahsaniher soahng suwed ehu nan Israel: nei aramas akan kasaminelahr pein irail ni ar kin pwongih dikedik en eni kan.L ^ Samworo kan rasehng pwihnen pirap ehu me kin rukuruk awiawih aramas pwe re en poar powe. Re pil kin kemehla aramas nanial en kolahng wasa sarawien Sekem. Oh re kin wia soahng suwed ni ar nsenki!R^Kilead iei kahnimw ehu me diren aramas suwed oh sounkam aramas mi loale.jM^“Ahpw mwadangete mwurin ar pedolong nan sahpwo nan Adam, re kauwehla inou me I wiahiong irail.&E^I anahne amwail limpoak poatopoat, kaidehn amwail meirong en mahn akan. I anahne nei aramas akan en wehwehkin ie sang ar pahn wiahiong ie meirong isihs kan.2]^Ihme kahrehda ei kadarowohng kumwail nei soukohp kan me pahn kasalehiong kumwail ei mahsen en kopwung oh mahsen en kau. Dahme I anahne sang rehmwail me sansal oh dehde:N^Ahpw KAUN-O mahsanih, “Israel oh Suda, dahme I en wiahiong kumwa? Amwa limpoakohng ie me mwadang en sohrala, rasehng toaik en nimenseng; pil rasehng pwoaik, me kin mwadang sohrala nimenseng kan.H ^Kitail en song en wehwehki KAUN-O. E pahn ketido rehtail. Met me mehlel, rasehng duwen mehlel en dakadahn ketipin nimenseng koaros, rasehng duwen mehlel en keteu eh kin kalamwurih sampah.”hI^Mwurin rahn riau de siluh e pahn kakehleikitailda. Eri, kitail ahpw pahn momour mwohn silangi.^ 7^Aramas akan ahpw koasoia, “Kitail pwuralahng rehn KAUN-O. E ketin kauweikitaillahr, ahpw ni mehlel, e pahn kamwahwihkitailla. E ketikihongkitailehr lipwen ohla kei, ahpw e pahn kidimpene atail ohla kan, kaidehn?0Y^“I pahn kesehla nei aramas akan lao arail lokolok pahn itar pwainla diparail kan oh pahn pwurodo rapahkin ie. Pwehki arail lokolok, ele re pahn song rapahkin ie.”9k^I pahn mahweniong mehn Israel oh Suda, rasehng laion emen. Pein ngehi pahn kapisetikihirailpeseng oh keseirailla. Ni ei pahn ruwahdekirailla, sohte emen pahn kak doareirailla.r]^ “Ni ahnsou me Israel kilangehr uwen soumwahu me e ahneki, oh ahnsou me Suda kilangehr pein eh ohla kan, Israel ahpw kohla Asiria pwehn peki sawas rehn nanmwarki lapalapo, ahpw e sohte kak kamwahwihirailla de kamowehdi ar ohla kan.O^ Eri, I pahn ketikihdo mwomwla pohn Israel oh ong aramas akan en Suda.&E^ Israel milahr nan apwal. E luhsangehr sahpw akan me uhdahn doakedoake en sapweniki, pwehki eh ngidingidki en repen sawas rehn irail kan me sohte kak sewese.,Q^ KAUN-O eri mahsanih, “I engieng pwehki kaunen Suda kan ar mahweniong Israel oh pirapahsang sapwe. Eri, I pahn kamwerediong pohrail kalokolok rasehng lapake ehu.~u^ Rahnen kalokoloko samwodohr, oh Israel pahn ohla. Kumwail mehn Israel kan, kumwail en ese me met uhdahn pahn pweida.'G^Kumwail peuk sowi nan Kipea! Pakairpen keper en wiawi nan Rama! Wia weriwer en mahwen nan Pedapen! Kumwail ohl en Pensamin kan, kumwail wenewohng nan mahwen!^Re solahr loalopwoatohng KAUN-O; neirail seri kan solahr wia sapwellime. Eri met, sapwarail akan pahn mwadangete mwomwla.2]^Re kin ale neirail sihpw oh kou kan wiahki arail mehn meirong ong KAUN-O, ahpw met sohte pahn katepe. Re sohte pahn kak diarada KAUN-O, pwe e ketin likidmelieiraillahr. ^Pohnmwahsohn Israel wia mehn kadeikparail. Diparail kan kahrehiong ar dipekelekel oh pwupwudi; oh mehn Suda kan kin iang irail pwupwudi. 9^Dihp me aramas akan wiadahr kahrehda arail solahr pwurodohng rehn arail Koht. Pwongih dikedik en eni katengeiraillahr, oh re sohte kin pohnese KAUN-O. !^I wehwehki ia mwomwen Israel-e sohte kak ruksang ie. E solahr loalopwoatohng ie, oh nah aramas akan solahr konehng re en kaudokiong ie.”N ^pwoahr loal ehu nan kahnimw Akasia, oh I pahn kaloke kumwail koaros.(  K^“Kumwail samworo kan, kumwail rong! Kumwail mehn Israel kan, kumwail rong kanahieng! Kumwail kisehn nanmwarki kan, kumwail pil iang rong! Kumwail kin pweisanki kapwung meteikan-% eri, kapwungpamwail pahn wiawi! Kumwail wialahr lidip ehu nan Mispa, uhk ehu me kohdiong pohn Nahna Tapor,eC^Re pahn ipirekla duwehte kisinieng, oh re pahn namenengkihla ar meirong en me rotorot akan. ^Mwurin ar kin sakaukihla wain, re kin nsenamwahukihla wiewia tiahk en netiki paliwararail, re kin men ale saroh sang ale wahu.Y+^Mehn Israel kan milahr pahn manaman en dikedik en eni kan. Re en wia nsenarail.{o^Mehn Israel kan keptakailahr duwehte ahs akan. Eri, ia duwen ei pahn kamwenge duwehte sihmpwul kan nan mohs akan?M^“Mehnda ma kumwail mehn Israel kan sohte kin loalopwoatohng ie, a Suda en dehr iang dipaneki soangen dihp wet. Dehr iang kaudok nan Kilkal de Pedapen, de wiahda inou wasao ni mwaren Koht ieias.#^Ahpw I sohte pahn kaloke irail pwehki mepwukat, pwehki pein kumwail pil kin iang lihen netiki paliwere kan en tehnpas sarawio, oh iang irail wia meirong en me rotorot akan. Nin duwen me lepin padahk audapano koasoia, ‘Aramas me sohte arail mehn pepehm pahn ohla.’?w^ Re kin wia meirong wasa sarawi kan pohn kumwen nahna kan, oh pohn dohl akan re kin isik warpwohmwahu pahn tuhke reirei oh losolos akan, pwehki mweteh eh inenen kansenamwahu! “Ni imwilah, noumwail serepein kan kin wiahla lihen netiki paliwere, oh en noumwail pwutak kan ar pwoud kan kin wiahda dipen kamwahl.~u^ Re kin peki kisin lepin tuhke kis en kasalehiong irail kaudiahl akan! Kisin lepin tuhke kis kin kasalehiong irail dahme re men ese! Re keseielahr. Re duwehte lih emen me kin wiahla lihen netiki paliwere; re pangalahr pein irail ong koht teikan.hI^ KAUN-O eri mahsanih, “Wain, me kapw oh mering kasalongelahr pepehm mwahu en nei aramas akan!kO^ Ni amwail pahn kang pweisamwail sang ni meirong kan, kumwail sohte pahn medkihla. Kumwail pahn pwongih koht en kaparapar akan, ahpw kumwail sohte pahn neitik, pwehki amwail sohpeisang ie pwe kumwail en idawehn koht teikan.”~%^ Eri, kalokolok me konehng aramas pwukat pil pahn lelohng kumwail. I pahn kalokei kumwail oh dupukohng kumwail suwed akan me kumwail kin wia.n}U^Kumwail kin kepwehpwehkihla dipen nei aramas akan, oh kin painohng irail en kalaudehla diparail kan."|=^“Uwen tohtohlahn kumwail samworo kan, iei pil uwen tohtohlahn amwail kin wia dihp ong ie. I pahn wekidohng waupamwail en wiahla mehn kanamenekpamwail.e{C^Nei aramas akan pahn melahr pwehki ar pohnsehseielahr. Kumwail samworo kan sohte men pohnese ie oh soikala ei padahk. Ihme kahrehda ei soaingkumwailla oh sohte pohnese noumwail pwutak kan pwe re dehr wiahla nei samworo.z^Amwail doadoahk nin rahn oh nipwong sohte katepe, pil duwehte doadoahk en soukohp akan. Eri, I pahn kauwehla inamwail Israel.yy^KAUN-O ahpw mahsanih, “Kumwail dehr kedipa de lipwoare aramas akan, pwe ei nsensuwed kin uhwong kumwail samworo kan.*xM^Eri, met pahn kahrehda sahpw wet eh pahn madekengda, oh soahng koaros me kin momour loale pahn mehla. Mahn oh menpihr koaros, oh pil mwahmw akan, pahn mehla.”(wI^Aramas akan kin wiahda inou oh kauwehla; re kin lokaia likamw, kamaramas, pirap, oh kin kamwahl. Ar wiewia suwed kan laudlahr, oh re kin kalap kemehla aramas.Sv !^Mie sapwellimen KAUN-O iren kopwung ong aramas akan me kin koukousoan nan sahpw wet. Rong, Israel, rong dahme e mahsanih: “Sohte loalopwoat oh limpoak nan sahpw wet, oh re sohte pohnese me ngehi Koht.Lu^Ahpw ahnsou ehu pahn kohdo me mehn Israel kan pahn pwurehng sohpeiong KAUN-O, ar Koht oh ong kadaudok en Depit, ar nanmwarki. Re ahpw pahn lemmwikihla KAUN-O oh ale sapwellime kisakis mwahu kan.Vt%^Eri, met wehwehki me ahnsou reirei mehn Israel kan pahn momour ni sohte ar nanmwarki de sounkaweid, ni sohte wia meirong de pwongih uhr takai sarawi kan, sohte dikedik en eni de sansal akan mehn kosetipw. s^I ahpw padahkihong me e pahn mihmi awiawih ie ahnsou reirei oh sohte netiki paliwere de kamwahl; oh erein ahnsowo I pahn awiawih.Qr^Ngehi eri pwainkihda liho mwohni silper eisek limau oh edin parli isuh.%q E^KAUN-O ketin mahsanihong ie, “Kohwei oh kasalehiong omw limpoak ong lih emen me wiewia dipen kamwahl ong eh kerir. Ke pahn poakohng duwehte ei wie poakepoakehte mehn Israel kan, mehndahte ar sohpeiongehr koht teikan oh mwahuki meirongkihong dikedik en eni kan wahn wain madekeng.”p^I pahn kauwada nei aramas akan nan sahpwo oh kapaiairailda. I pahn poakohng irail kan me adaneki “Sempoak,” oh irail kan me adaneki “Kaidehk-Nei-Aramas” I pahn mahsanih, “Kumwail me nei aramas,” oh re pahn sapengki, “Komwi me at Koht.”,oQ^Ni ahnsowo I pahn sapeng kapakap akan en nei aramas Israel. I pahn kamwerehdi keteu pohn sampah, oh sampah ahpw pahn kapwarehda wahnsahpw, wahn wain, oh olip kan.,nQ^Ni ahnsowo I pahn sapeng kapakap akan en nei aramas Israel. I pahn kamwerehdi keteu pohn sampah, oh sampah ahpw pahn kapwarehda wahnsahpw, wahn wain, oh olip kan.]m3^I pahn kapwaiada ei inou oh wiahkinuhkala nei, ke ahpw pahn esehla me ngehi KAUN-O.+lO^Israel, I pahn wiahkinuhkala ei pwoud; I pahn mehlel oh loalopwoat; I pahn kasalehiong uhk limpoak poatopoat oh kupwurkalahngan oh wiahkinuhkala nei kohkohlahte.k%^Eri, ni ahnsowo I pahn wiahda inou ehu ong mahn lawalo oh menpihr kan, pwe re en dehr kahpwalihala nei aramas akan. I pahn kasohrehsang tehtehn mahwen koaros nan wehiet-kedlahs oh kesik ketieu koaros-oh mweidohng nei aramas akan re en momour ni popohl oh onepek mwahu.Gj^I sohte pahn pwurehng mweidohng en nda eden Paal kohkohlahte.]i3^Ih eri pahn pwurehng ekerkin ie eh pwoud-e solahr pahn pwurehng ekerkin ie eh Paal.Nh^I pahn kapwurehiong mwetin wain akan me e ahneki mahs oh wiahkihla Wahun Kahpwal wenihmwen koapworopwor ehu. E pahn rong ie wasao duwehte me e kin wia ni eh pwulopwul, ni ahnsou me e kohsang Isip.sg_^Eri, I pahn kapwurelahng liho nan sapwtehn. Ih wasao me I pahn pwurehng kalowehkihda ei koasoien limpoak.If ^ I pahn kaloke pwehki ahnsou kan me e kin manokeiehla, ni eh isik warpwohmwahu ong Paal oh kapwatahkihda paliwere kisin takai kesempwal akan pwe en pwakihala eh kerir kan. KAUN-O me mahmahsen. t~~V}||t{ozz yy xxww:vZuku*tmtsmrrDqqpqo*ntnm&kksjiDhh5g!fedd!c4bb>a``_^^]]\t[[ZfYYX7WWVUTT3SuRQPP"ONN MML+KJJ=IqHH`GFFE|ECC.BKAA @$??3>>=<<;;:~99B8766=5M44!3P2d11/..d-,+*T)g(''g&&%$$)#""!!1[~< k' m iq:wh=O#rKAUN-O ahpw ketikihsang ie nan ei doadoahk en silepen sihpw oh ketin koasoanehdi I en patohdo oh wia kokohp ong sapwellime mehn Israel kan.+NOrEimwos ahpw sapeng, nda, “Kaidehk ngehi soangen soukohp me kin wia kokohp pwe I en ale pweine. Ngehi silepen sihpw men, oh I pil kin apwahpwalih tuhke pik kan.wMgr Kaleke ke pwurehng wia kokohp wasaht, nan Pedel, pwe iei en nanmwarki wasahn kaudok, tehnpesen wehi pokon.”'LGr Amasaia ahpw ndaiong Eimwos, “Erier, soukohp! Kohkohweisang met, kowe, soukohp likamw! Pwuralahng Suda oh wia omw padahk kan wasao, oh re en pwainohng uhk.Kr Pwe iet me e kin koasoakoasoia, dene Seropoham pahn sipalla nan mahwen, oh dene mehn Israel kan pahn kalipilipasang nan sapwarail.”JJ r Amasaia, samworo en Pedel, ahpw kadaralahng Seropoham, nanmwarkien Israel, pakair wet: Eimwos wiewia koasoandi suwed kei ong komwi nanpwungen aramas akan. Eh kapahrek kan pahn kauwehla wehiet.>Iur Wasa kan me kadaudok en Aisek kin wia ie ar kaudok pahn kamwomwmwomwla. Wasa sarawi kan en Israel pahn ohla. I pahn mahweniong peneineien nanmwarki Seropoham, oh kasohreirailla.”ZH-rE ahpw keinemwe rehi, “Eimwos, dahme ke kilikilanget?” I ahpw sapeng, patohwan, “Selin sohng pwoat, mehn kainen.” E ahpw mahsanih, “Kilang, pwe I wie doadoahngki mehn sohng wet pwe I en kasalehda uwen suwed en nei aramas akan, me rasehng kehl ehu me pireklahr. Eri, I solahr pahn wekidala kupwurei ong ni ei pahn kaloke irail.SGrKAUN-O ahpw pil ketin kasalehiong ie kaudiahl wet: I patohwanehr KAUN-O ni eh ket limwahn kehl takai ehu me koasoakoasoangkihda selin sohng pwoat. KAUN-O ketiki nin lime selin sohng pwoat, mehn kainen.YF+rKAUN-O eri ketin wekidala kupwure oh mahsanih, “Met pil sohte pahn pweida.”E%rNgehi eri patohwanohng, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, erier! Ia duwen sapwellimomwi kat ar pahn kak momour? Re inenen tikitik oh luwet!”DwrKAUN-O, Wasa Lapalahpie, pil ketin kasalehiong ie kaudiahl wet: I patohwanehr KAUN-O eh ketin kaukaunop pwe en kalokehki kisiniei sapwellime aramas akan. Kisinieio eri kamwasikahla madau lapalap me mi pahn sampah, oh tapihada kamwasikahla sahpw.cC?rKAUN-O eri wekidala kupwure oh mahsanih, “Eri, me ke kilikilanget sohte pahn pweida.” B rNan kaudiahlo I ahpw kilangada duwen loukost ko ar kangalahr dihpw kapw koaros en nan sahpwo. I ahpw patohwan, “Maing KAUN, Wasa Lapalahpie, komwi ketin kupwurmahkohng sapwellimomwi aramas akan. Ia duwen ar pahn kak momour? Re inenen tikitik oh luwet!”A {rKAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw ketin kasalehiong ie kaudiahl wet: I patohwan duwen KAUN-O eh ketin kapikada karis en loukost ehu mwurin ahnsou me wahntuhke kan me mwohieng nanmwarki eh nahkpenehr, oh ni ahnsou me dihpw kapw kan pil tapihada keirda.q@[rPein KAUN-O Koht, Wasa Lapalap, mahsanih, “I pahn kadarowohng kumwail mehn Israel kan wehi ehu me pahn kousoanla nan sapwamwail. E pahn kapwalihkumwailla sang Wasahn Kot en Amad ni paliepeng lel ni Piletik en Arapa ni palieir.”?1r Kumwail kin koasoakoasoia duwen amwail kalowehdi kahnimw Lodepar. Kumwail kin suweiki, nda, “Pwehki at kehlail, ihme se kalowehkihdi Karnaim.”#>?r Ia duwe, oahs akan kin tang pohn paip kan? Aramas kin deipwelki kou nansed? Ahpw kumwail kin wekidala pwuhng, wekidohng ni pwoisin, oh pwung ong sapwung.a=;r Ni ahnsou me KAUN-O pahn ketin ruwes, ihmw laud oh tikitik kan koaros pahn rengkpeseng.7<gr Eri, ma kisehn ohl me melahro pahn kohdo pwe en wahieisang me melahro nan ihmwo pwehn sarepedi, e pahn ndahng mehmen me luhwehdi nan ihmwo, “Mie me mihmi rehmw men?” A aramaso pahn sapengki, “Sohte!” Ohlo eri pahn nda, “Ke dehpa mweseisei! Kitail en dehr pil mwengininginki mwaren KAUN-O!”M;r Ma ohl ehk me luhwehdi nan peneinei ehu, a irail koaros pahn mehla.\:1rPein KAUN-O Koht, Wasa Lapalap, kahukilahr ni mware, “I kin kalahdeki aklapalap en mehn Israel kan. I sautiki imwarail ihmw kaselel kan. I pahn pangala kahnimwo oh audepe kan koaros rehn ar imwintihti kan.”m9SrEri, kumwail me pahn tepin kalipilipala. Amwail kamadipw oh pokon mwoarongorong kan pahn imwisekla."8=rKumwail kin niminim wain sang nan dahl laud kan, oh keiki leh keieu pohmwahu kan, kumwail ahpw sohte mwahn kin nsenohki ohlahn Israel me nektehn leledo.p7YrKumwail kin men wiahda amwail koul kan, duwehte me Depit kin wia, oh pil kesengki noumwail keseng kan.6{rMeid pahn kansensuwediong kumwail kan me kin mwohndi nan sehr mwuterek kan, oh kamakamadipwki uduk en sihpw oh kou kan.~5urKumwail sohte men koasoia me rahn kansensuwedo pahn leldohr, ahpw mehkan me kumwail wiewia pahn kamwadangahdo rahno. 4rEri, kumwail kohla oh kilang kahnimw Kalne; mwuhr kumwail douluhlla oh tehk mwahu kahnimw lapalap Amad. Oh mwuhr, kohdilahng Kad, kahnimw en mehn Pilisdia kan. Ia duwe, mwomwarail mwahusang mwomwen wehin Suda oh Israel? De sapwarail laudsang sapwamwail kan?3 }rMeid pahn kansensuwediong kumwail kan me kin ahneki mour kansenamwahu nan Saion, oh kumwail kan me ahneki onepek mwahu nan Sameria-kumwail me lapalap en wehi lapalap wet en Israel, kumwail kan me aramas akan kin pwarek pwe re en ale sawas rehmwail!2rni ahnsou me I pahn kalipeikumwaillahng nan sahpw ehu palilahsang Damaskus.” Iei met mahsen en KAUN-O, me mware iei Koht, Wasa Lapalap.13rAhpw met, pwehki amwail pwongihalahr sansal en Sakkud, amwail koht nanmwarki, oh Kaiwan, amwail koht usu, eri, kumwail pahn kapakapaik sansal pwuko0/r“Kumwail mehn Israel kan, I sohte idingkin kumwail en wia meirong oh kisakis kan erein sounpar pahisek me I kahkahrehkin kumwail nan sapwtehno.s/_rAhpw pwuhng en pwilipwilwei, rasehng piletik pwoat, oh pwung en rasehng pillap pwoat me sohte kin madada.b.=rKumwail katokihedi amwail koul katairong mwahl akan; I sohte men rong amwail keseng kan.Q-rNi amwail kin wadohng ie meirong isihs kan, oh meirong en pilawa, e sohte kin kaparanda kupwurei. I sohte pahn kupwurperenkihda mahn akan me kumwail kin kamworouroula pwe kumwail en meirongkihong ie.i,KrKAUN-O eri mahsanih, “I kin kalahdeki amwail kamadipw sarawi kan: I sohte kak kanengamahiong!}+srRahnen KAUN-O pahn wahdo rotorot, kaidehk marain; e pahn wia rahnen nsensuwed, sohte kisin nsenamwahu kis pahn mie.*5rE pahn duwehte aramas me kin tangasang laion, ahpw tuhwong pehr. De aramas me kin pwarodo ni imwe oh kapahdahla peh ni dihd, sineik ahpw ngalispene!:)mrMeid kansensuwed pahmwail me kin kasikasik rahnen KAUN-O en leledo! Kamwahu da me rahno pahn wadohng kumwail? Rahn rotorot ehu, kaidehk rahn marain, me e pahn wiahiong kumwail.(rMwahiei pahn wiawi nan mwetin wain koaros. Mepwukat koaros pahn pweida pwehki I pahn ketidohn kalokei kumwail.” KAUN-O me mahmahsen.'rEri, KAUN-O Koht, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanih, “E pahn mie mwahiei oh sengiseng en pahtou nan ahl akan koaros en kahnimw wet. Pil soumwet kan pahn likwerdo pwe re en iang mwahieiki me melahr akan, oh iang irail kan me kin ale pweinen ar mwahiei.6&erKumwail tatki me suwed, oh kesempwalki dahme mwahu; kumwail dadaur pwuhng nan mwoalen kopwung kan. Mweinele KAUN-O pahn ketin kupwurkalahngan ong tohn wehi wet me momourte.O%rKumwail en nantihong wiewia dahme pwung, a kaidehk me suwed, pwe kumwail en kak mourkihla. Eri, KAUN-O Koht, Wasa Lapalahpie, pahn kin ketin ieiang kumwail ni mehlel, duwen me kumwail kin kosekose.I$ r Eri, nennenlahte ni ahnsou suwed wet iei me keieu mwahu en wia!#r I ese uwen suwed en dipamwail kan oh uwen totohn sapwung laud me kumwail wiahda. Kumwail kin uhwong me lelepek kan, kumwail kin ale pweinen amwail sounkadehde likamw, oh kumwail kin kapweiekdi me semwehmwe kan nan ar pwuhng kan nan mwoalen kopwung kan.r"]r Kumwail kahpwalihalahr me semwehmwe kan, oh kulihasangehr kanarail pilawa kan. Eri, kumwail sohte pahn kousoan nan ihmw kaselel kan me kumwail kauwadahr, de nim wain sang nan amwail mwetin wain kaselel kan me kumwail koadoakihadahr.!r Kumwail mehn Israel kan, kumwail kin kailongki aramas me men kapwaiada pwuhng oh kin lokaia mehlel nan mwoalen kopwung kan.S r E kin ketin kamwomwala me kehlail kan, iangahki tehnpasarail kehlail kan.eCrKAUN-O ketin wiahda usu kan, usu kan me adaneki Pliadis oh Oraion. E kin ketin wekidala rotorot ong ni marain, oh rahn ong pwohng. E kin ketin malipehdo pilen madau, oh ketin kamwerediong pohn sampah. Mware iei: KAUN-O.]3rMeid suwediong kumwail me kin wekidala kadeik oh kasapwungehla pwungen aramas akan!QrKumwail kohla rehn KAUN-O, kumwail ahpw pahn mourla. Pwe ma soh, e pahn ketidihdo, rasehng kisiniei, pohn mehn Israel kan. Kisinieio ahpw pahn kamwasikahda mehn Pedel; sohte emen me pahn kak kakunla..UrKumwail dehr kohwei kaudok Peersepa. Kumwail dehr rapahkin ie nan Pedel-pwe Pedel pahn sohrala. Kumwail dehr kohwei Kilkal-pwe mehn Kilkal kan pahn kalipilipala.”b=rKAUN-O eri mahsanihong mehn Israel kan, “Kumwail kohdo rehi, kumwail ahpw pahn mourla.A{rKAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanih, “Ehu kahnimw en Israel kadarpeseng sounpei kid, a mehte epwiki me pwurodo; ehu kahnimw kadarpeseng sounpei epwiki, a mehte ehk me pwurodo.”rWehin Israel meipwon pwupwudier, E solahr kak pwurehng uhda! E wonohnehr nanpwel, Oh sohte emen me kak sewese pwe en uhda.c ArKumwail mehn Israel kan, kumwail rong koulen kedepwidepw wet me I pahn koulkihong kumwail:iKr Koht me ketin wiahda nahna kan oh ketin kapikada kisinieng kan. E kin ketin kasalehiong aramas audepen kupwure; e kin ketin kawekala rahn ong pwohng. Ih me kin ketin kakaun sampah koaros. Mware iei: KAUN-O, Wasa Lapalahpie!&Er Eri, kumwail mehn Israel kan, kumwail en ese pwe I pahn kalokei kumwail. Pwehki ei pahn kapwaiada met, kumwail onopada pwe kumwail en uh mwohn ei kadeik.”hIr KAUN-O eri mahsanih, “I kamwomwala ekei kumwail duwehte ei kamwomwala Sodom oh Komora. Kumwail kan me pitla, rasehng kisin tuhke oakoahk kis me poadoandoarsang nan kisiniei. Ahpw kumwail sohte wekila oh sapahldohng rehi.Cr “I kadarowohng kumwail soumwahu suwed ehu, duwehte me I kadaralahngehr nan Isip. I kemehla noumwail mwahnakapw kan nan mahwen, oh kihsang noumwail oahs akan. I kadirehkihla nan tumwamwail kan pohsuwed en kahlepen aramas akan me melahr nan amwail kahnimpwal kan. Ahpw kumwail sohte wekila oh sapahldohng rehi.”pYr “I kadarowohng kumwail kisinieng karakar pwehn kamangala wahnsapwamwail kan. Loukost kan pil kangalahr amwail mwetuwel koaros oh mwetin wain akan, wahn amwail tuhke pik oh olip kan. Ahpw kumwail sohte wekila oh sapahldohng rehi.nUrEkei aramas sang nan ekei kahnimw ahpw kohla nan kahnimw ehu wasa me re koapworoporki me re pahn diar pihl, pwehki ar luwetkilahr ar men nimpil, ahpw pihl sohte itarohng irail. Eri, kumwail ahpw sohte wekila oh sapahldohng rehi.[/rNgehi me katokihedi keteu ni ahnsou me anahnepe mie ong wahnsahpw akan. I kamwerehdi keteu pohn ehu kahnimw, a ehu kahnimw soh. I pil kamwerehdi keteu pohn ehu mwaht, a ehu mwaht soh; eri, mwahto ahpw mengila.|qr“Ngehi me ketikidohng lehk lapalap nan amwail kahnimw kan koaros, kumwail ahpw sohte wekila oh sapahldohng rehi.=srKumwail wia amwail meirong en pilawa pwehn wia kapingkalahngan ong Koht, oh kumwail suweiki meirong tohrohr kan me sang ni nsenamwail! Pwe ih soahng pwukat me kumwail mwahuki wia!tarKAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanih, “Eri, kumwail mehn Israel kan, kumwail kohwei wasa sarawien Pedel oh nannantihongete wiewia dihp. Kumwail kohwei Kilkal oh katohtowehla dipamwail kan uwen me kumwail kak! Kumwail wahwei mahn akan, amwail mehn meirong nimenseng koaros; kumwail pil wahwei amwail meirong en eisek kis ehu ong ni irair en rahn siluh koaros.g GrKumwail ahpw pahn ruwahdeklahng ni pwoahr me keieu keren ni kehlo oh lekdekiei sang wasao.”U #rEri, nin duwen KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me sarawi, e ketin inoukidahr, mahsanih, “Rahn ekei pahn kohdo me re pahn ruwahdekihkinkumwailwei selmete; kumwail koaros pahn rasehng mwahmw me lohdier ni kehs.g  IrEri, kumwail rong met, kumwail lihen Sameria kan me mworouroulahr duwehte kou wih kan en Pasan, me kin wiakauwe me luwet akan, kahpwalihala me semwehmwe kan, oh idihdingki amwail pwoud kan en wadohng kumwail sakau kehlail!L rI pahn kauwehla ihmw kan me kin kokouda ong ahnsoun kopou, oh pil ihmw kan ong ni ahnsoun karakar. Ihmw kan me kapwatki aipori pahn pwupwudi ohla, oh ihmw laud kan koaros pahn kamwomwmwomwla.”0 YrNi rahn me I pahn kaloke mehn Israel pwehki diparail kan, I pahn kauwehla pei sarawi kan nan Pedel. Keimw kan en pei sarawi ko pahn pwalpeseng oh lekdekdiong nanpwel.s_r Eri, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pil ketin mahsanih, “Kumwail rong, oh padahkihong kadaudok en Seikop kan.kOr KAUN-O eri mahsanih, “Duwen silepen sihpw men eh kin rikpene nehn de apali salengen sihpw men me laion men kangalahr, iei duwen mehn Sameria malaulau pahn mourla, me met nsensenamwahu mwomwohd nan sehr mwuterek kaselel kan.5r Ihme kahrehda, ar imwintihti pahn kohdo oh kapilpene sapwarailo, oh karangkepeseng ar kehl kan; re ahpw pahn kulihasang audepen nan imwarail kan.”;or KAUN-O ahpw mahsanih, “Aramas pwukat kadirehkilahr nan imwarail kan soangen dipwisou kan me re kulihadahr oh aledier ni angkehlail. Re pil soh mwahn ese dahkot pwungen aramas.r]r Wia pakair wet ong irail kan me kin kousoan nan tehnpas akan nan Asdod oh Isip: “Kumwail pokonpene pohn dohl akan me kapilpene Sameria oh tehk mwahu pingiping laud me wiewiawi nan kahnimwo, oh tiahk suwed kan me wiewiawi loale.”&ErNi laion men eh kin weriwer, ihs me sohte kin masepwehkada? Ni KAUN-O, Wasa Lapalahpie, eh kin ketin mahsen, ihs me kak en sohte lohkihda sapwellime mahsen?rKAUN-O, Wasa Lapalahpie, sohte kin ketin wia mehkot, ma e sohte kin ketin kasalehiong sapwellime ladu soukohp kan kupwure..UrIa duwe, sowi en mahwen pahn pepeuk nan kahnimw, aramas akan sohte pahn masepwehkada? Mie paisuwed ehu me kin lel kahnimw ehu, ahpw sohte kin pwilisang rehn KAUN-O?)rIa duwe, menpihr men kin lohdiong nan lidip ehu, ma sohte mehn pahn nan lidipo? Ia duwe, lidip ehu kak pitirekda ma sohte mehkot me pahn sair?rIa duwe, laion men kin weriwer nanwel, ma seike dierekier? Ia duwe, laion pwulopwul men pahn ngiringir nan dewe, ma e saikdier mehkot?e~CrIa duwe, aramas riemen kak wia seiloak ehu ni ara sohte pahn inoukipene wasahn ara tuhpene?X})r“Sang nanpwungen wehi kan koaros en sampah, kumwail tohn wehi wette me I pilada oh apwahpwalih. Eri, iei kahrepen dipamwail kan eh inenen suwed, kahrehda I pahn kalokehkin kumwail dipamwail kan koaros.”| rKumwail mehn Israel kan, kumwail rong mahsen wet me KAUN-O ketin mahsanih duwen kumwail, wehi unseko me e ketin kahluwahdo sang Isip:s{_rSounpei kommwad akan pahn pil kesehla arail tehtehn mahwen ni rahno oh tangdoaui.” KAUN-O me mahmahsen.!z;rSounkesik ketieu kan sohte pahn kak uh tengeteng; me marahrahn tang kan sohte pahn kak pitla; oh soundak oahs kan sohte pahn kak doarehla pein ar mour.y rMe marahrahn tang kan pil sohte pahn pitla; me kehlail kan pahn luwetala, oh sounpei kan sohte pahn kak doarehla pein ar mour.wxgr Eri, I pahn idangkumwaildiong nanpwel, oh kumwail pahn tehtehrek rasehng kuruma ehu me wahnsahpw dirala powe.rw]r Ahpw kumwail idingohng Nasaraid kan en nim wain, oh keinapwihdi soukohp ako en dehr lohki ei mahsen kan.`v9r I piladahr ekei sang rehn noumwail pwutak kan pwe re en wiahla soukohp, oh ekei noumwail mwahnakapw akan pwe re en wiahla Nasaraid. Eri, kumwail mehn Israel kan, kaidehn mehlel ehu met? Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.#u?r I kahluwaikumwail sang Isip, oh kahkahrei kumwail nan sapwtehn erein sounpar pahisek. I ketikihong kumwail sapwen mehn Amor, pwe kumwail en sapwenikihla.t#r “Ahpw kumwail, nei aramas akan, me kahrehda ei kamwomwala mehn Amor kan, aramas reirei duwehte tuhke sidar, oh kehlail duwehte tuhke ohk.^s5rRe kin wendi ni wasahn kaudok koaros nan likou me re kihsang me semwehme kan pwehn wia inoun kapwung pweipand. Re kin nim wain nan tehnpas en ar koht, wain me re kihsang irail kan me pweipwandkihong irail mwohni.Hr rRe kin tiakdiong nanpwel me luwet akan oh me paisuwed kan oh sikenla me semwehmwe kan. Pwutak emen oh seme wiahiong nsenen pwopwoud ong serepein lidu tehmen, oh kasaminehkihla mwarei sarawi.qrKAUN-O mahsanih, “Mehn Israel kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki ar netikihla aramas lelepek kan pwe re en kapwungkihla ar pweipwand, oh re pil netikihla aramas semwehmwe kan me pil sohte kak kapwungala pweinen suht ehu.ipKrIei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn Suda oh isikada kelen mahwen kan en Serusalem.”orKAUN-O mahsanih, “Mehn Suda kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki ar mwamwahlikihla ei padahk kan, oh sohte kapwaiada ei kosonned kan. Koht likamw ako me samarail ko kaudokiong mahs, iei koht akohte me pil kasalongeirailla.BnrI pahn kemehla kaunen Mohap oh soumas koaros en wehio.”KmrIei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn wehin Mohap oh isikada kelen mahwen kan en Keriod. Mehn Mohap kan pahn mehpene nan mahwen ni ahnsou me sounpei kan pahn kadekedek oh peuk sowi kan.5l erKAUN-O mahsanih, “Mehn Mohap pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki ar kasohwauwihala tihn nanmwarki kan en Edom ni ar isikala wiahla pehs.Gk  rArail nanmwarki, oh sapwellime lapalap akan pahn kalipilipala.Aj }rlei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn kehl kan en kahnimw Rappa oh isikada ar kelen mahwen kan. Ni rahnen mahweno, weriwer laud pahn mie, oh ar mahwen pahn rasehng melimel ehu.Gi  r KAUNO mahsanih, “Mehn Ammon kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail; pwe ni ar kin mahmahwenki kalaudpen sapwarail ko, re pwalangpeseng lih liseian kan en Kilead.mh Ur Iei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn kahnimw Teman oh isikada kelen mahwen kan en Posra.”g r KAUNO mahsanih, “Mehn Edom kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki ar kemehkihla kedlahs riarail ko, me iei mehn Israel, oh sohte men mahkohng irail. Re ahpw dadaurete nan ar lingeringer oh sohte mwahn pwilikihdi.rf _r lei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn kehl kan en kahnimw Dair oh isikada ar kelen mahwen kan.”Se !r KAUNO mahsanih, “Mehn Dair kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki ar kalipelahng nan wehin Edom tohn wehi unsek. Re ahpw sohte kapwaiada inoun ehupene me re wiapene. d rI pahn kihsang kaun akan en kahnimw Asdod oh Askelon. I pil pahn kaloke kahnimw Ekron; oh mehn Pilisdia kan me luhwe pahn mehla.”rc _rlei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn kehl kan en kahnimw en Kasa oh isikada ar kelen mahwen kan.Gb  rKAUNO mahsanih, “Mehn Kasa kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki ar salihedi tohn wehi unsek oh pangalahng rehn mehn Edom kan pwe re en kaliduwih irail.2a _rI pahn kauwehla ewen kehl kan en kahnimw Damaskus oh kihsang kaun en Pededen oh tohn Wahun Apen. Mehn Siria kan pahn wisiklahng wehin Kir nin duwen aramas selidi kei.”` rlei kahrepen ei pahn kadardiong kisiniei pohn tehnpas me Nanmwarki Asael kauwadahr oh isikada en Nanmwarki Penadad eh kelen mahwen kan./_ YrKAUN-O mahsanih, “Mehn Damas kus kan pwurupwurehngete wiewia dihp, eri, I uhdahn pahn kaloke irail, pwehki lapalahn kamakam mwuledek me re wiahiong mehn Kilead kan.V^ 'rEri, Eimwos koasoia, “KAUN-O mahsendihdo sang nin Nahna Saion, ni kapitie laud; kapitie peipeido sang Serusalem, rasehng nansapwe. Dipwen nan mohs kan mengilahr, oh reh kan pohn Nahna Karmel mahrdier.”] rMet iei mahsen en Eimwos, silepen sihpw men sang kisin kahnimw Tekoa. Koht ketin audehkihda silepe menet mahsen pwukat sounpar riau mwohn rerrer en sahpw eh wiawi, ni mwehin Usaia, nanmwarkien Suda, oh Seropoham, nein Sehoas, wia nanmwarkien Israel.9\khI pahn ikih irail kan me kamakamalahr; I sohte pahn mahkohng me dipan akan. Ahpw Serusalem oh Suda pahn tohnla kohkohlahte, oh ngehi, KAUN-O, pahn ketiket pohn Nahna Saion.”9[khI pahn ikih irail kan me kamakamalahr; I sohte pahn mahkohng me dipan akan. Ahpw Serusalem oh Suda pahn tohnla kohkohlahte, oh ngehi, KAUN-O, pahn ketiket pohn Nahna Saion.” Z h“Isip pahn wiahla sapwtehn ehu, oh Edom pahn ohla douluhl, pwehki arail mahweniong wehin Suda oh kemehla towe me soh dipe kan.Y}hNi ahnsowo mwetin wain pahn koaduhpwaldi nahna kan; kou tohto pahn dierek pohn dohl kan koaros; pihl pahn rek ong mehn Suda koaros. Piletik pwoat pahn pwilipwilweisang nan Tehnpas Sarawien KAUN-O, piletiko ahpw pahn kin kalamwurih nan Wahun Akasia.dXAh“Eri, kumwail mehn Israel kan, kumwail ahpw pahn ese me ngehi, KAUN-O, amwail Koht. I kin ketiket pohn ei dohl sarawi Saion. Serusalem pahn wiahla kahnimw sarawi ehu; mehn liki kan solahr pahn kak pwurehng kalowehdi.QWhKAUN-O ahpw mahsendihdo sang nin Nahna Saion, ni kapitie laud; kapitie peipeido sang Serusalem, rasehng nansapwe, eri, sampah oh pahnlahng kin rerrerki. Ahpw e pahn ketin uhki sapwellime aramas akan.@V{hKetipin oh maram rotorotalahr, oh usu kan solahr linge.gUGhAramas ngedehrie mihmi nan Wahun Kopwung. Iei wasao me rahnen KAUN-O pahn mwadang pwarodohng.[T/h Re me inenen suwed mehlel; kumwail lupukiraildi rasehng wahnsahpw ni ahnsoun rahk; kumwail kamwutirailpene, duwehte kreip eh kin kamwutpene ni wasahn kangid kreip me diradahr lao wain pahn kusieisang loale.”Sh “Tohn wehi kan pahn onopada oh kodohng nan Wahun Kopwung. Iei wasa me ngehi, KAUN-O, pahn kadeikada wehi koaros me kapilpene Suda.7Rgh Kumwail mwadangodo, kumwail wehi kan koaros me kapilpene Suda, kumwail pokonpene nan wahwo.’ ” Maing KAUN, komw ketikihdo sapwellimomwi karis pwe re en mahweniong irail!4Qah Kumwail sukada imwin noumwail mehn deipwel kan oh wiahkihda kedlahs, oh kumwail wiahkihda ketieu noumwail naip en kamwakel kan. Me luwet akan pahn pil uhdahn iang mahwen.P1h “Eri, kumwail kalohkihda pakair wet nanpwungen tohn wehi kan: ‘Kumwail onopadahng mahwen; kumwail kapokonepene sounpei kan koaros oh kariswei!/OWhI pahn mweidohng mehn Suda kan en pwainda noumwail pwutak oh serepein kan. Re pahn uhd netikinkumwailla wasa doh rehn mehn Sapea kan. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.” NhEri, met I pahn kapwureiraildo sang ni wasa kan me kumwail netikinirailla ie. I pahn wiahiong kumwail dahme kumwail wiahiong irail.{MohKumwail wahsangehr mehn Suda kan, oh mehn Serusalem kan, walahng wasa doh, oh netikinirailla rehn mehn Krihs kan.wLghKumwail wahsangehr nei silper oh kohl, iangahki ei kepwe kesempwal kan, walahng nan amwail wasahn kaudok kan.4Kah“Mehn Dair oh Saidon, oh mehn Pilisdia kan koaros, dahme kumwail songosong en wiahiong ie? Kumwail men dupukohng ie mehkot? Ma iei, I pahn mwadangete dupukohng kumwail!AJ{hIrail koadoaropwehki ma ihs me pahn naineki me lohdi kan. Re pil netikihla kisin pwutak oh serepein kei pwe re en wiahla lidu, pwe re en pwainda lihen netiki paliwararail kan oh wain.IhI pahn kapokonepene tohn wehi kan koaros, oh kahreiraildohng nan Wahun Kopwung. I pahn kapwung irail wasao pwehki mehkoaros me re wiahiongehr nei aramas akan. Irail kasarepeseng mehn Israel akan ong nan sapwen mehn liki kan, oh nehkpeseng wehin Israel, nin limeio.eH EhKAUN-O eri mahsanih, “Eri, ni ahnsowo I pahn kapwuredohng Suda oh Serusalem ara paiamwahu.8Gih Ahpw irail koaros me pahn peki sawas sang rehn KAUN-O pahn mourla. Nin duwen me KAUN-O mahsanih, ‘Ekei pahn pitla nan Serusalem; irail kan me I piladahr pahn mourla.’ ”~FuhKetipin pahn rotala, oh maram pahn weitahtahla duwehte nta mwohn rahn lapalap oh kamasepwehk wet en ketidohn KAUN-O.Eh“I pahn kihong sampah oh pahnlahng ei kehkehlik kei duwen rahno; kamaramas pahn wiawi, kisiniei, oh ediniei laud, duwehte depwek kan.\D1hNi ahnsowo I pahn kamwerehdi ngeni pil pohn lidu kan, ohl oh lih, sohte lipilipil.hCIh“Mwurin mepwukat I pahn kamwerehdi ngeni pohn aramas akan koaros: noumwail pwutak oh serepein kan pahn kalohkiseli ei mahsen; me mah kan rehmwail pahn wia auraman kei, oh noumwail mwahnakapw kan pahn kilang kaudiahl kan.SBhEri, kumwail mehn Israel kan, kumwail pahn ese me I kin ketikette nanpwungamwail, oh me ngehi, KAUN-O, me amwail Koht, oh sohte pil emen tohrohr. Solahr me pahn pwurehng mwamwahliki nei aramas akan.”]A3hAhnsou wet kanamwail mwenge pahn itar, oh kumwail pahn medkihla. Kumwail pahn kapinga KAUN-O, amwail Koht, me ketin wiahiong kumwail manaman kapwuriamwei kan. Solahr me pahn pwurehng mwamwahliki nei aramas akan.4@ahI pahn kapwurehiong kumwail mehkan me sohrala sang kumwail nan sounpahr ako me pelin loukost ko kangala amwail wahnsahpw akan. Pwe ngehi me kadarowohng kumwail karis wet.? hWasahn koakoah wahnsahpw akan pahn direkihla wahnsahpw; pwoahr kan limwahn wasahn tiak kreip pahn direkihla wain oh lehn olip.>h“Kumwail mehn Saion, kumwail nsenamwahula, kumwail perenkihda mehkan me KAUN-O, amwail Koht, ketin wiahiongkumwailehr. E ketin kamweredier keteu me konehng ni ahnsoun rahk; e pil ketin kamweredier keteu ni ahnsoun pou, oh pil ni ahnsoun karakar, duwehte mahs.{=ohKumwail mahn akan, kumwail dehr masepwehk; pwe dihpw kan poh molomollahr; tuhke kan weuwa, oh diren pik oh kreip. <h“Kumwail mwetuwel kan, kumwail dehr masepwehk, ahpw kumwail peren oh nsenamwahu, pwehki mehkoaros me KAUN-O wiahiongkumwailehr.n;UhI pahn kapwurehsang rehmwail karis en loukost me kohdo sang paliepeng, oh pahn kasarelahng ekei irail nan sapwtehn. Arail karis akan me kin mi mwowe pahn pekeuslahng nan Sehden Mehla, oh arail karis akan me kin mi mwurirail pahn pekeuslahng nan Sehd Mediderenien. Kahleparail pahn pwohsuwedla. I pahn kamwomwirailla pwehki mehkoaros me re wiahiong kumwail.7:ghIh eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Met I pahn kihong kumwail wahnsahpw oh wain oh lehn olip; oh kumwail pahn medkihla. Wehi teikan solahr pahn kin mwamwahlikin kumwail.9}hEri, KAUN-O ahpw ketin kasalehda me e kupwurelahr sapwellime sahpwo, oh pil ketin kupwurmahkohng sapwellime aramas akan.'8GhSamworo kan, me kin papah KAUN-O nanpwungen pei sarawio oh wenihmwen Tehnpas Sarawio, re en sengiseng oh kapakap, patohwan, “Maing KAUN, komwi ketin kupwurehla sapwellimomwi aramas akan. Komwi dehr ketin mweidohng wehi teikan en kepitkin kiht ni ar kin nda, ‘Ia amwail Koht?’ ”h7IhKapokonepene aramas akan, kaunopadahng irail ehu wie lamalam sarawi; kahrehdo me mah kan; kapokonepene seri kan, iangahki seri pwelel kan. Me ahpwtehn pwopwoudida kan pahn pil mweselsang nan imwarail kan oh kodohng wasaht.]63hPeuk sowi pohn Nahna Saion; kapokonepene aramas akan pwe re en kaudok oh kaisihsol.15[hMweinele KAUN-O, amwail Koht, pahn ketin wekidala kupwure oh kupwuramwahwihkin kumwail wahnsahpw ngeder. Eri, kumwail ahpw pahn kakehr meirongkihong wahnsahpw oh wain.B4}h Ohlahn mohngiongimwail en kasalehda amwail nsensuwed; amwail tehrpeseng amwail likou kan sohte itar.” Kumwail pwurodohng KAUN-O, amwail Koht. Ih me kupwurkalahngan oh diren mahk; ih me ketin kanengamah oh kin dadaur sapwellime inou; ahnsou koaros e kin ketin onopada en kupwurmahk oh sohte ketikihdo kalokolok. 3h KAUN-O ahpw mahsanih, “Pil ahnsou wet kumwail koluhla ni mehlel oh pwurkihdo rehi, amwail kaisihsol, sengiseng, oh mwahmwahiei.>2uh Kapitien KAUN-O kin ngiringirisek ni eh kin ketin mahseniong sapwellime kariso. Sounpei ko me kin peikiong me ngeder oh kehlail. Meid kamasepwehk rahnen KAUN-O! Ihs me kak pitsang?|1qh Sampah kin rerrer mwohrail, oh pahnlahng pil kin rerrer. Ketipin oh maram kin rotala, oh usuh kan kin sohla linge.0+h Re kin tangowehng ni kahnimwo; re kin tang pohn kehl kan; re kin doudahng nan ihmw kan, oh pwedilong nan wenihmwtok kan duwehte sounpirap akan./hde sohte me pil kin keidla mwohn emen. Re kin kohweite kauwehla wasahn poadoandoar kan, oh sohte mehkot kak kapweiekiraildi..3hRe kin pei duwehte sounpei kan; re kin doudahng pohn kehl kan duwehte sounpei kan. Irail koaros kin inenweite, oh sohte wekidekla ekis wasa tohrohrZ--hNi arail kohkohdo, aramas koaros kin masepwehkada, oh masarail kin poh reireila.8,ihNgilen ar lusulusseli pohn nahna kan rasehng ngilen werennansapw en mahwen; de ngilen dihpw meng eh kin lulda. Re ireklahr rasehng lapalahn karis ehu me onopadahr ong mahwen.=+uhRe mwomwen oahs; re kin tang duwehte oahs en mahwen.j*MhRe kin kangala tuhke kan, likamwete kisiniei me karongehla. A sahpw akan me mi mwohrail rasehng Mwetuwel en Ihden, a sahpw akan me mi mwurirail wialahr sapwtehn me sohte mehkot kak mour ie. Sohte mehkot me kak pitsang irail.[)/hRahno pahn rotorot oh kansensuwed, e pahn mahliok oh dapwakin. Pelin loukost ngeder kan kin kohkohdo, rasehng rotorot me kipehdi nahna kan. Sohte mehkot me wiawiher me duwehte met, oh sohte pahn pil mie mwuhr.~( whKumwail peuk sowi nan Saion, pohn dohl sarawien Koht. Kumwail rerrer, kumwail mehn Suda kan! Rahnen KAUN-O kerendohr.T' #hMahn lawalo kan pil iang likweriong komwi, pwehki piletik kan pil madadahr.x& khMaing KAUN, I kin likweriong komwi, pwehki dihpw oh tuhke kan eh mengilahr, likamwete kisiniei me kamwasikahla.y% mhPelin kou kan wie weriwerki ar nsensuwed, pwehki eh solahr dihpw me re en kang; pelin sihpw kan pil wie lokolok.$ hWerentuhke kan mehkihla madekeng en pwehlo. Solahr wahnsahpw mehn nekinekla; ihme kahrehda imwen nahk kan tehnlahr oh ohlahr.p# [hPein masatail udiahlehr wahnsahpw akan ar mwomwmwomwlahr. Solahr peren nan Tehnpas Sarawien atail Koht.~" whRahnen KAUN-O kerendohr, rahn me Wasa Lapalap pahn ketikihdo mehn kamwomwala wasa. Ia pahn uwen kamasepwehk en rahno!\! 3hKumwail koasoanediong aramas akan re en kaisihsol; kumwail kapokoneirailpene pwe re en kaudok! Kumwail kapokonepene kaun akan, oh aramas en Suda koaros nan Tehnpas Sarawien KAUN-O, amwail Koht, oh likweriong ih!  {h Kumwail samworo kan, me kin patohwanda meirong pohn pei sarawio, kumwail pwuhriong nan likoun nsensuwed oh mwahiei. Kumwail pedolong nan Tehnpas Sarawio oh mwahmwahieiki erein pwohng ehu pwon! Solahr wahnsahpw de wain mehn meirong ong amwail Koht. }h Mwetin wain kan oh tuhke pik kan pil mengilahr. tuhke koaros me kin wa pil mengilahr. En aramas akan ar peren sohralahr.4 ch Kumwail soumwet kan, kumwail mwahiei; kumwail me kin apwahpwalih mwetin wain kan, kumwail pil sengiseng, pwehki wihd kan, parli kan oh pil wahnsahpw akan koaros mwomwlahr. 7h Sahpw akan tehnlahr; pwehl en nan mwetuwel kin mwahmwahiei; pwehki werentuhke kan mwomwlahr, oh kreip kan mwomwlahr; oh tuhke olip kan pil mengidier.  h Solahr wahnsahpw de wain mehn meirong nan Tehnpas Sarawio; samworo kan pil sengiseng pwehki eh solahr me re en meirongkihong KAUN-O.  hEri, kumwail sengiseng, kumwail aramas akan, rasehng serepein men me kin mwahieiki ohl emen me e inoun pwopwoudiong eh melahr.  hRe kamwomwalahr atail mwetin wain kan, oh pil kangalahr atail tuhke pik kan. Re rerehsangehr kilin tuhke kan lao pwetepwetala. i~}|{{nyy xww`utsszrqgpoonhmlkk"jjixhgffe'dd ckbb?a3``L_^^:]\\8[hZYXXWzWT]SRR%QQPoOOJN_MMyLLKKCJJ?IHHGGGkGFWEDDCB]AA@?P>>==3<;;:99877\6543J2Y10//R..-L,M+u*)((G'&%%:$#""-!! K1z4g^:iII Dd ;b-|7Pwe ngehi me kahreikumwaildo sang Isip; ngehi me kapitkumwailsang nan mour en lidu. I kadaralahng kumwail Moses, Aaron, oh Miriam, amwail sounkaweid.h{IIet mahsen en KAUN-O: “Kumwail nei aramas akan, dahme I wiahiong kumwail? Menlau, sapeng ie.DzKumwail nahna kan, poahsoanen sampah kan, kumwail rong iren sapwellimen KAUN-O kopwung. Pwe mie sapwellimen KAUN-O iren kopwung ong sapwellime aramas akan. E pahn ketin kedipahda Israel.Ty #Kumwail rong duwen iren sapwellimen KAUN-O kopwung ong Israel. Maing KAUN, komw ketida oh ketin kasalehda iren sapwellimomwi kopwung ong Israel, pwe nahna kan, oh dohl akan, en rong sapwellimomwi mahsen.`x9Eri, ni ei engieng laud I pahn dupukihong wehi kan koaros ar sohte kin peikiong ie.”iwKI pahn kesepwekehdi sansal en koht lih Asera nan sapwamwailen oh kamwomwala amwail kahnimw kan.$vA I pahn kauwehla noumwail dikedik en eni kan, oh uhr takai sarawi kan me kumwail kin pwongih. Kumwail solahr pahn kaudokiong mehkot me pein kumwail wiahda.duA I pahn kasohrehla amwail dipwisoun kosetipw kan, oh solahr sounkosetipw pahn mie rehmwail.ct? I pahn kamwomwala kahnimw kan nan sapwamwail, oh kauwehla amwail kelen mahwen kan koaros. s Eri, iet mahsen en KAUN-O: “Ni ahnsowo, I pahn ketikihsang noumwail oahs akan, oh kauwehla waramwail werennansapw en mahwen kan.Kr Israel pahn kalowehdi eh imwintihti kan koaros oh kamwomwirailla.[q/Ekei mehn Israel kan pahn kin mihmi nanpwungen wehi kan, rasehng laion me kin raparapahki kene kisin mwenge nanwel oh nan mohs kan, me kin poar pohn sihpw kan oh kapisetikihpene-oh sohte me pahn kak adihasang.Ip Eri, mehn Israel me pahn mourla kan pahn rasehng pwoaiken menseng me KAUN-O ketikihdo ong wehi tohto, rasehng dingiding en keteu pohn dihpw kan. Re pahn koapworopworki Koht, a kaidehn aramas.MoRe pahn kalowehdkihdi wehin Asiria, me iei sapwen Nimrod, neirail tehtehn mahwen kan. Re pahn kapitkitailsang mehn Asiria kan ni ar pahn kohdo pedolong nan sapwatail oh kamwomwala atail wasa kan.Tn!oh e pahn ketikihdo mweimwahu oh popohl. Ni mehn Asiria kan ar pahn kohdo oh pedolong nan sapwatail oh kauwehla atail kehl kan, kitail pahn kadaralahng irail neitail kaunen sounpei me keieu kehlail kan.m7Ni eh pahn ketido e pahn ketin kaunki sapwellime aramas akan roson oh manaman en KAUN-O; lingaling en sapwellime wehi pahn rasehng lingaling en KAUN-O Koht. Sapwellime aramas akan pahn mour meleilei, pwe aramas akan wasa koaros nin sampah pahn pohnese sapwellime roson lapalap;glGEri, KAUN-O pahn ketin likidmeliehla sapwellime aramas akan nanpwungen arail imwintihti kan, lao lel liho me liseian pahn neitik. Iei ahnsou me ienge mehn Israel me kalipilipala kan pahn pwurodo rehn uhdahn kisehrail kan.RkKAUN-O eri mahsanih, “Kowe, Pedleem Eprata, kowe me keieu tikitik nanpwungen kahnimw en Suda kan, ahpw I pahn ketikihda sang rehmw emen me pahn kaunda Israel, emen me kadaudoke tepido sang kawao.” j ;A met, kumwail mehn Serusalem kan, kumwail kapokonepene noumwail sounpei kan! Atail imwintihti kan kapilkitailpenehr; re pahn mahweniong kaunen Israel!Li KAUN-O ahpw mahsanih, “Kumwail tohn Serusalem, kumwail kohwei kaloke amwail imwintihti kan. I pahn kakehleikumwailda, rasehng kouwol men me kode kan wiawihkihda mete oh kumwut en peh wiawihkihda prons. Kumwail pahn kalowehdi wehi tohto; oh kepwe me re kulihada kan kumwail pahn meirongkihong ie, Kaunepen sampah pwon.”*hM Ahpw re sehse duwen kupwur en KAUN-O. Re sohte dehdehki me e ketin kapokoneirailpene, rasehng kapakap en wiht nan wasahn koakoa wiht, pwe en ketin kaloke irail.g' Ahpw met wehi tohto pokonpene pwe en uhwong uhk. Re ahpw nda, “Serusalem en kamwomwmwomwla! Kitail pahn udiahl kahnimw wet eh pahn ohla!”f/ Kumwail tohn Serusalem kan, kumwail kospene oh weiweirek, rasehng lih emen me pahn neitik; pwe met ke pahn lipasang nan kahnimwo oh kousoanla nan sapwtehn. Kumwail pahn kohkohla Papilonia, ih wasa me KAUN-O pahn ketin kapitkumwailsang pahn manaman en amwail imwintihti kan.'eG Eri met, dahme ke kin wie sengisengki? Dahme ke pahtoukilahr, rasehng lih emen me kin medek en neitik? Pwehki eh solahr omw nanmwarki, oh pil omw sounkaweid?PdEri, kowe, Serusalem, wasa me Koht kin ket ie rasehng sounsilepen sihpw men me kin iroir sang wasahn iroir, oh kin mwasamwasahn sapwellime aramas akan, ke pahn pwurehng wiahla poahsoan kaunen wehio.^c5irail kan me nehtuk oh dohsang uhdakarail; ahpw I pahn onehda sapahl irail kan me luhwehdi, oh re pahn wiahla wehi lapalap ehu. I ahpw pahn kin kakaun irail nin Nahna Saion, sang ni ahnsowo oh pil kohkohlahte.”bKAUN-O ahpw mahsanih, “Ahnsowo leledohr, me I pahn kapokonepene aramas akan me I kalokehier, irail kan me lokolongki ar kalipilipala,aPwe wehi koaros kin pwongih oh peikiong arail koht kan, a kiht, se pahn kin pwongih oh peikiong KAUN-O, at Koht, kohkohlahte.*`MAramas koaros pahn mour meleilei pahn mwetehn arail tuhkehn wain de tuhke pik kan; re sohte pahn perki mehkot. KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me ketin inoukidahr met._7Ih me pahn ketin kapwungala nanpwungen wehi, nanpwungen wehi kehlail me keren oh me doh kan. Eri, irail pahn wekidohng neirail kedlahs akan ni mehn deipwel, oh neirail ketieu kan ni naip en pal tuhke. Sohte wehi ehu pahn mahweniong ehu wehi, de pil pwurehng onopada ong mahwen.A^{oh towe pahn nda, “Nna, kitail kohdahla nin nahnahn KAUN-O, ni Tehnpas Sarawien Koht en Israel. Pwe e pahn ketin padahkihong kitail dahme e kupwurki kitail en wia; kitail pahn weid nan ahl akan me e ketin pilada. Pwe sapwellimen KAUN-O padahk kin kohsang nan Serusalem, oh sapwellime mahsen sang nan Saion.”>] wNi rahn akan me pahn kohdo dohl me Tehnpas Sarawien KAUN-O uhda powe pahn wiahla dohl me keieu ile nanpwungen dohl kan; e pahn sikdahsang dohl koaros. Wehi tohto pahn pokondohng ie,H\  Eri, pwehki kumwail, kahnimw Saion pahn deipwelda oh patapatala duwehte sahpw patapat ehu, oh Serusalem pahn wiahla kasukasuk en mohn ihmw ehu, oh dohl en Tehnpas Sarawio pahn wiahla nanwel._[7 Kaun akan en kahnimwo kin koasoanehdi pwunglahn kopwung kan sang ni ar kin ale pweipwei sapwung. Samworo kan kin ale pweinen ar kin kawehwe Kosonnedo. Soukohp kan kin wia kokohp pwe re en ale pweine. Ahpw irail koaros kin kose me KAUN-O ketin ieiang irail. Re kin nda, “Sohte mehkot suwed pahn lelohng kiht, pwe KAUN-O kin ketiket reht.”dZA Kumwail kin poahsoanehkihda sapwellimen Koht kahnimw Serusalem kamaramas oh tiahk sapwung.vYe Kumwail kaunen mehn Israel kan, kumwail rong ie, kumwail me kin kailongki pwuhng oh kasapwungehla me mehlel.2X]Ahpw ngehi, I audaudkidahr ngenen KAUN-O oh sapellime roson, pil pwuhng oh sapwellime manaman, pwe I en nan kapehd kehlail en patohwanohng mehn Israel kan diparail kan.WSoukohp pwukat pahn sarohkihdi ar kokohp eh sohte pweida. Re pahn nemenengkihla douluhl Koht eh sohte ketin sapeng irail.V“Soukohp kan, amwail rahn akan nektehn pahn imwisekla; ketipin pahn kihrala sang rehmwail. Pwehki amwail kaweidsuwedih nei aramas pwukat, solahr kaudiahl pahn kohieng kumwail, oh kumwail solahr pahn kak wia keseu ehu ong ni ahnsou kohkohdo kan.”cU?Soukohp akan kin kaweidsuwedih nei aramas akan. Re kin inoukihda meleilei ong irail kan me kin pwainohng irail; a re kin kamasangki mahwen irail kan me sohte kin pwainohng irail. KAUN-O eri mahsanihong soukohp pwukat,T3Eri, ni amwail pahn likweriong KAUN-O, e sohte pahn ketin sapeng. E sohte pahn ketin karonge amwail kapakap akan pwehki amwail wiewia kan me suwed.FSKumwail kin kang uduken nei aramas akan; oh kihsang kilirail oh sukpeseng tihrail kan. Kumwail kin kamwutepene udukarail kan duwehte amwail kin kamwutepene uduk nan einpwoat pwe en pwoail.)RKKumwail ahpw kin suwedki me mwahu oh mwahuki me suwed. Kumwail kin rerehsang kilin nei aramas akan ni ar kin momourte, oh kin kihsang udukarail ni tihrail kan.eQ EKumwail kaunen mehn Israel kan, kumwail rong ie! Kaidehn amwail pwukoa en nsenohki me pwung?BP} Koht pahn ketin wiahda ahl oh kahreiraildohsang wasa re kalipilipala ie. Re pahn kauwehla ewen kelen kahnimwo, oh pedoi liki. Arail nanmwarki, KAUN-O, pahn ketin kahluwairail iei liki.O{ “Ahpw I pahn kapokoneikumwailpene, I pahn kihpene luhwen mehn Israel kan koaros. I pahn kapokoneikumwailpene, rasehng pelin sihpw me pwurodohng nan kehl ehu. Sapwamwailo eri pahn pwurehng direkihla aramas, rasehng mohs kaselel me diren sihpw.”!N; “Aramas pwukat kin mwahuki soangen soukohp me kin lokaia likamw oh widing oh kin nda, ‘I kohpadahr me wain oh sakau kehlail pahn rekla rehmwail.’M# Eri, kumwail uhda, oh kohkohweisang met; pwe wasaht kaidehn wasahn amwail kommoal. Pwehki dipamwail kan wasaht uhdahn pahn mwomwla douluhl.%LC Kumwail pwakihsang nei lihen Israel kan nan imwarail me re kin perenki kousoan loale; oh kumwail kin wahsang neirail seri kan me I kupwuramwahwihkin irail. KKAUN-O ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail kin mahweniong nei aramas duwehte amwail imwintihti kei. Ohl akan kin pwurodohsang ar mahwen oh lemeleme me mehkoaros pahn mwahu; a kumwail ahpw awiawih irail pwe kumwail en adihasang ar likou kan me re likilikawih.=JsPala mehn Israel kan kak riahla? Sapwellimen KAUN-O kanengamah kak tikitikla? Ia duwe, e pahn kak wia soahng wet? E sohte kin ketin kalahnganohng irail kan me kin wia me pwung?” IAramas akan kin ndaiong ie, “Ke dehr padahkih kiht. Tokedihsang omw koasoakoasoi mwahl. Koht sohte pahn ketin kanamenekihkitala. HIhme kahrehda, ni ahnsou me sahpwo pahn kapwurupwuralahng sapwellimen KAUN-O aramas akan, sohte emen rehmwail pahn iang sapweniki.G!Ni ahnsowo eh pahn leledo, aramas akan pahn kin wiahkin kumwail karasaras en lokolok ehu oh koulki koulen pahtou pwoatet ong dahme lelohng kumwail: Mehkoaros me se ahneki kamwomwomwomwlahr! KAUN-O ketikihsangehr sahpwet, Oh ketikihongehr irail kan me selihkitedi.”^F5Iei me KAUN-O ketin mahsaniheki met: “Iet ngehi, me kupwukupwurehiong kumwail kalokolok ehu, me kumwail sohte pahn kak pitsang. Kumwail pahn lelohng apwal, oh kumwail pahn sohla kak pweilangalang alialu kohwei.E1Re kin noahroke sahpw oh kin kulihada. Re kin noahroke ihmw oh kin adihada. Sohte en aramas emen eh peneinei de eh kepwe kak mihmi sohte pehdsang.SD !Meid suwediong irail kan me kin koasoakoasoane mehkot suwed nan kapehdirail, oh pil medemedewe mehkot suwed nan ar wasahn meir. Nimenseng, ni ar ahnsou mwahu, re kin kapwaiada arail koasoandi suwed kan.zC oKumwail mehn Suda kan, sehkasang pitenmoangamwail pwehki amwail nsensuwedki noumwail seri kan me kumwail kin poakepoake. Kumwail kamadahda moangamwail kan, duwehte moangen kutoahr, pwehki noumwail seri kan ar pahn kalipilipala sang rehmwail.7B iKumwail tohn Maresa, KAUN-O pahn ketin pangkumwaillahng rehn amwail imwintihti kan me pahn adihasang amwail kahnimw. Kaunen Israel kan pahn ketila rukula nan pwoaren Adullam.A -Eri met, kumwail mehn Suda kan, kumwail kamwurimwuriong kahnimw Moresed Kad. Sohte pahn mie sawasepen nanmwarkien Israel kan sang kahnimw Aksip.'@ I Kumwail me kin kousoan Lakis, kumwail kaunopadahng oahs akan ni werennansapw en mahwen kan. Kumwail alasangehr dipen Israel, oh kahrehiong Serusalem nan dihp.p? [ Tohn Marod kin kasikasik ar medek en imwisekla, pwehki KAUN-O karakarandohngehr Serusalem kahpwal laud.>  Kumwail mehn Sapir kan, kumwail kalipilipala ni amwail kilisou oh namenek. Irail kan me kin kousoan Sahnan sohte pahn kak eimah en pedoisang nan ar kahnimwo. Ni amwail pahn rong mehn Pedesel ar mwahiei, kumwail pahn esehda me sohte wasahn ruk wasao.W= ) Kumwail dehpa koasoiaiong atail imwintihti kan nan Kad duwen atail lohdi; kumwail dehpa sengiseng mwohrail. Kumwail mehn Ped Leapra, kumwail kasalehda amwail nsensuwed ni amwail pahn tapwurseli nan pwelpar!+< Q En Sameria eh ohla kan sohte pahn mohdi, suwed en ohla wet pil douwengehr Suda; e pil lellahngehr ewen kelen Serusalem, wasa nei aramas akan kin koukousoan ie.”l; SEri, Maika ahpw nda, “Pwehki kahrepe wet I pahn nsensuwed oh mwahiei. Pwe I en kasalehda uwen ei nsesuwed, I pahn alialuseli kilisou oh sohte suht. I pahn weriwer duwehte kidien wel kan, oh sengiseng duwehte menin nanwel kan./: YNah dikedik en eni koaros pahn kamweremwerpeseng, mehkoaros me kohieng nah lihen netiki paliwararail kan nan tehnpas sarawio pahn kamwomwomwkihla kisiniei, oh nah sansal koaros pahn wiahla koasoakoasoak en kihd. Sameria ale soahng pwukat pwehki eh tiahk en wia kaudok en kaparahla aramas, oh met eh imwintihti kan pahn wairailsang pwe re en uhd kolahng wia arail tiahk en kaudok en netiki paliwar kan ekis wasa tohrohr.”89 kIhme KAUN-O mahsaniheki, “I pahn wiahkihla Sameria mohn ihmw ehu nansapw, wasahn poad wain. I pahn sikendilahng takai kan en kahnimwo nan wahwo, oh kapwarehda poahsoane kan.h8 KPwe dipen mehn Israel kan oh arail uhwong Koht me kahrehda. Ihs me pahn pwukoahki en mehn Israel kan ar kahngohdiong KAUN-O? Kaidehkin Sameria, poahsoankauno? Ihs me kin pwongih dikedik en eni nan Suda? Kaidehkin Serusalem?/7 YEri, nahna kan ahpw pahn peipeseng pahn aluweluwe kan, rasehng kirihs nan kisiniei; re pahn wudekiong nan wahu kan, duwehte pihl me kin pwilipwildihdo sang pohn dohl.j6 OKAUN-O ketiket kohdo sang nan mwoale sarawi; e pahn ketidihdo oh ketin sok pohn kumwen nahna kan.j5 OKumwail tohn wehi kan koaros, kumwail rong! Tohn sampah kan koaros, kumwail pil rong kanahieng! KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin peliankin kumwail sapwellime kadehde. Kumwail rong! Pwe e pahn mahsendo sang nan tehnpese nanleng.L4 Iet mahsen kan me KAUN-O ketikihong Maika, mehn kahnimw Moresed, ni mwehin Sodam, Ahas, oh Esekaia, nanmwarkien Suda kei. KAUN-O ketin kasalehiong Maika mepwukat koaros duwen Sameria oh Serusalem.*3M Eri, ia uwen ei sohte pahn poakehla tohn kahnimw wet Ninipe, kahnimw kalaimwun wet me seri soh dipe kei me tohtohsang 120,000 mi loale, oh pil mahn tohtohie?”H2  KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Tuhke pwoatet keirkihda pwohngtepwong, oh pil mehla ni mandahn rahno. Ke sohte wiahiong tuhke pwoatet mehkot, ke sohte pil kakairada; ahpw ke poakehla!E1 Koht ahpw mahsanihong Sona, “Ia duwe, omw lingeringerki tuhkeo me pwung?” Sona ahpw sapeng, patohwan, “Ei, maing. Ei lingeringeret me pwung, oh ei lingeringeret kakete kemeiehla!”N0Eri, ni en ketipino eh dakehr, Koht ahpw ketin kadarodo kisinieng karakar en palimese, oh Sona kereniong lupwongmaskihla engin ketipino pohn moange. E ahpw nda, “Ei mehla mwahusang ei momour.” /Eri, mandahn rahno, ni ketipin eh pahn dakada, Koht ahpw ketin kadaralahng tuhkeo mwahs emen pwe en kamangada; tuhkeo ahpw mehla..KAUN-O, Koht, ahpw ketin kawosehda tuhke pwoat pwe Sona en mi pahn mweteh, pwe en nsenamwahu. Sona eri inenen perenkihda tuhke pwoatet.@-ySona ahpw mweselsang nan kahnimwo oh kohla palimesehn kahnimwo oh mwohndi. E ahpw wiahda eh wasahn ruksang ketipin oh mwohndiong pahn mweteh, oh awiawih dahme pahn wiahwihong Ninipe.],3Eri, KAUN-O ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ia duwe, omw lingeringeren me pwung?”]+3Eri, Maing KAUN, komwi ketikihweisang ei mour, pwe ei mehla mwahusang ei momour.”z*mIh eri patohwan peki rehn KAUN-O, “Maing KAUN, kaidehn iei met me I patohwanohng komwi mwohn ei mweselsang nan ei wasa, me wiawiheret? Ihme kahrehda ei nantihong I en tangalahng Spein. I ese me komwi iei Koht kalahngan oh limpoak; ahnsou koaros komwi kin ketin kanengamah oh kalahngan, oh ahnsou koaros komwi kin ketin kak wekidala kupwuromwi oh sohla kaloke aramas.D) Sona inenen nsensuwedkihla irair wet, e ahpw lingeringerda.R( Eri, Koht ketin mwahngihada dahme re wiahier. E pil ketin mwahngihada ar weksang arail sapwung kan. Koht eri ketin wekidala kupwure, oh sohte ketikihong irail apwal laud me e ketin kaunopadahng irail.k'O Mweinele Koht pahn ketin wekidala kupwure oh sohla pahn engieng; eri, kitail sohte pahn mehla.”3&_Aramas koaros oh mahn koaros en pwuhriong nan likoun nsensuwed. Koaros en kapakap ngidingid ong Koht, oh emenemen en mweisang tiahk suwed oh sapwung kan me e kin wiewia.f%EE ahpw ketin pakairkihong tohn kahnimw Ninipe kan, “Iet kosonned ehu sang rehn nanmwarki oh sapwellime lapalap akan: sohte me pahn kang mehkot. Aramas koaros, iangahki kou kan oh sihpw kan, sohte pahn mwenge oh nimpil.3$_Eri, ni nanmwarkien Ninipe eh karongehda met, e ahpw ketida sang nan mwoale, oh kesehsang sapwellime likou puhp, oh pwuhriong nan likoun nsensuwed oh ketidiong nan pehs.f#ETohn kahnimw Ninipe eri pwosonla mahsen en Koht. Re ahpw pwungkihda aramas koaros en kaisihsol. Eri, sang me lapalap akan lel me tikitik kan, irail koaros ahpw likawihada likoun nsensuwed, pwe en kasalehda arail koluhla./"WSona ahpw tapihada sapasapal nan kahnimwo. Eri, mwurin eh sapasapalki rahn ehu pwon, e ahpw tapihada pakairki, “Mwurin rahn pahisek kahnimw Ninipe pahn mwomwla!”%!CSona eri kapwaiada kupwur en KAUN-O, oh kohla Ninipe, kahnimw ehu me inenen kalaimwun, me aramas pahn sapasapalki erein rahn siluh ahpw lel palio kahnimwo.f E“Kohwei Ninipe, kahnimw kalaimwuno, oh padahkihong irail mahseno me I ketikihonguhkehr.”1 _KAUN-O eri pil pwurehng mahsanihong Sona,W' KAUN-O eri mahseniong mwahmwo, oh mwahmwo ahpw mwusikillahng Sona ni oaroahr.7 Ahpw I pahn koulkihong komwi koulen kaping; I pahn wiahiong komwi meirong oh kapwaiada dahme I inoukihong komwi. Komour kin pwilisang rehn KAUN-O!”RIrail kan me kin pwongih dikedik en eni kan solahr loalopwoatohng komwi.Ni ei pepehm me ei mour sosohralahr, ahpw, Maing KAUN, I kapakapohng komwi, oh komwi ketin karonge ie nan Tehnpasomwi Sarawi.9kI pil kohdilahr oh milahr pahn tepin nahna kan, nan sahpw me eh ewen kehl kan kin rit kohkohlahte. Ahpw komwi, Maing KAUN, ei Koht, komwi ketin kapwureiehdahdo sang wasa loal.Madau ahpw koaduhpwalihiehdi, oh komwopwiehla; sehdo koadupwalihiehdi mehlel; oh dipwen nansed kan kin pidpene moangeiet.xiI ahpw medemedewe me I pekeussangehr pahn kupwuromwi oh I solahr pahn kak pwurehng kilang Tehnpesomwi Sarawio.Komwi ketin keseiehdilahng wasa loal, nan kepin madau, wasa sehd kin kapiliepene, wasa sapwellimomwi iloak laud kan koaduhpwalihiehdi.*M“Maing KAUN, sang nan ei apwal I likweriong komwi, oh komwi ketin sapeng ie. I likwersang nan wasahn me melahr akan, oh peki sawas, oh komwi ketin karonge ie.K Sona ahpw kapakapohng KAUN-O, eh Koht, sang nan kapehd en mwahmwo: 7KAUN-O ahpw ketin kadarodo lapalahn mwahmw men pwe en kadallehla Sona. Sona ahpw mihmihki nan kapehd en mwahmwo erein rahn siluh oh pwohng silipwong.y mMet kahrehda tohn sohpo ar lemmwikihda KAUN-O; re ahpw wiahda meirong ehu oh wiahda ar inou me re pahn papah ih.e EIrail ahpw ale Sona oh keselahng nansedo. Eri, ni ahnsowohte sehdo ahpw mwadangete mwelehdi.f GIrail eri likweriong KAUN-O, “Maing KAUN, se peki rehmwi, komw dehr ketin kalokehkin kiht mehla ni at pahn kemehla ohl menet. Pwe komwi, Maing KAUN, me ketikihong kiht nan apwal wet, komwi me ketin wiahda soahng wet.”v g Tohn sohpo ahpw nannantihong arail seiseilahng ni oaroahr, ahpw re sohte kak, pwehki melimelo kekehlaillahte.& G Sona ahpw sapeng, patohwan, “Kumwail ale ie oh keseielahng nansedo; eri, e ahpw pahn kak mwelehdi. Pwe I ese me ngehi me kahrehiong kumwail melimel wet.”  Melimelo ahpw lalaudlahte ahnsou koaros. Tohn sohpo eri idek rehn Sona, “Dahme se pahn wiahiong uhk pwe melimelet en kak tokedi?”    E pil kasalehiong irail me e tangatangasang KAUN-O. Tohn sohpo ahpw masepwehkada, oh padahkihong, “Meid suwed omw wiewiahn!”   Sona ahpw sapeng irail, patohwan, “Ngehi mehn Ipru men. I kin kaudokiong KAUN-O, Koht en nanleng, me ketin kapikada sehd oh sahpw.”*  OIrail ahpw ndaiong, “Padahkihong kiht ihs me se pahn kapwukoahki apwal wet! Dahme ke wiewia wasaht? Mehnia wehi me ke kohsang ie? Kowe mehn ia; ia omw wehi?”,  STohn sohpo ahpw koasoakoasoiapene nanpwungarail, ndinda, “Kitail koadoaropwe pwe en kadiarakada ihs me kahrehiong kitail apwal wet.” Irail eri diarada me Sona.S  !Kepdin en sohpo eri diarada Sona wasao, e ahpw ndaiong, “Ia duwen omw kak memeir? Pirida oh peki rehn omw Koht pwe en sewesei kitail; pwe mweinele e pahn kupwurei kitail oh kitail sohte pahn mehla.”\ 3Tohn sohpo koaros ahpw masepwehkada oh emenemen likweriongete eh koht pwe en sewese irail. Re pil kesehsang dipwisoun sohpo pwe en kamarahda. Nindokon mepwukat eh wiewiawi, Sona mihmi nan kepin sohpo wie memeir. #KAUN-O ahpw kamwakidkihda sehdo melimel kalaimwun ehu; melimel wet me kehlail mehlel, kahrehiong tohn sohpo ar lemeleme me sohpo pahn ohla.W )Sona ahpw tangalahng ekis wasa tohrohr pwe en tangasang KAUN-O. Ih eri kohla Sopa oh diarada sohp pwoat me pahn kolahng Spein. E ahpw pwainda eh pasis oh iangala sohpo kolahng wasao pwe en tangasang KAUN-O. E mahsanih, “Kohwei Ninipe, kahnimw kalaimwuno, oh panawih irail, pwe I rongehr duwen suwed laud en aramas akan wasao.”: sRahn ehu KAUN-O ahpw mahsanihong Sona, nein Amidai. }|Mehn Serusalem kan me ahneki manaman en powehdi pahn mahweniong Edom oh kaunda. Oh pein KAUN-O pahn wiahla nanmwarki.”k Q|Karis en aramas me kalipilipasang paliepeng en Israel pahn pwurodo oh kalowehdi Penisia oh lellahng paliepeng en Sarepad. Me kalipilipasang Serusalem kan me mihmi nan Sardis pahn kalowehdi kisin kahnimw kan ni palieir en Suda.o Y|“Aramas akan sang palieir en Suda pahn kousoanla Edom; irail kan sang nin dohl kan en palikapi pahn kalowehdi Pilisdia. Mehn Israel kan pahn sapwenikihla sapwen Epraim oh Sameria; aramas en Pensamin kan pahn sapwenikihla Kilead.Y -|Aramas en Seikop oh Sosep kan pahn duwehte kisiniei; re pahn kamwomwala aramas en Esau kan duwehte kisiniei eh kin kamwasikahla dihpw meng. Sohte emen kadaudok en Esau pahn pitla. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.! =|“Ahpw ekei pahn pitla pohn Nahna Saion, oh wasao pahn wia wasa sarawi ehu. Aramas en Seikop kan pahn sapwenikihla sahpw me uhdahn arail pwung mi powe.K~ |Nei aramas akan nimalahr dahl katik ehu en lokolok pohn ei dohl sarawio. Ahpw wehi koaros me kapilpene pil pahn iang nim dahl katik en lokolok me katiksang met; irail koaros pahn nim oh sohrala.%} E|“Rahno kerendohr, me ngehi, KAUN-O, pahn wia kopwung ong wehi koaros. Edom, dahme ke wiadahr pahn pil wiawihong uhk. Ke pahn pwurehng ale dahme ke kilahr..| W|Ke sohte pahn kesihnenda ni alosop kan pwe ke en saikedi irail kan me songosong en pitla. Ke sohte pahn pangiraillahng rehn ar imwintihti kan ni rahn me re pahtoula. { ;| Ke sohte pahn pedolong nan en nei aramas akan ar kahnimwo pwe ke en perenkihda ar lokolok oh kulihasang ar kepwe kan ni rahn me kahpwalo lelohng irail.&z G| Ke sohte pahn perenkihda paisuwed me lelohng riomw kan nan Suda. Ke sohte pahn perenda ni rahn me re ohlahro. Ke sohte pahn kouruhrkin irail nan ar pahtoula.Sy !| Ke mihmi wasao sohte mwekid ni rahn me imwintihti ko kauwehla ar ewen kehl kan. Ke pil inenen suwed duwehte mehn liki pwuko me wahsangehr dipwisou kesempwal kan en Serusalem oh nehkpeseng nanpwungarail. x | “Pwehki amwail pirap oh kemehla riamwail kan, me iei kadaudok en Seikop, kumwail pahn mwomwla oh sohla wahupamwail kohkohlahte.aw =| Ohl dingngan kan en Teman pahn masepwehkada, oh sounpei koaros nan Edom pahn kamakamala.~v w|“Ni rahn me I pahn kaloke Edom, I pahn kamwomwala neirail aramas loalokong kan oh kasohrehla ar kupwurokong koaros.u  |Iengamwail kan pitihkumwaildier; re kasareikumwailsangehr nan sapwamwail. Aramas akan me kumwail kin ehupene ni meleilei kaloweiukdier met. Kompoakepahmw kan me kin iang uhk mwohdehng nin tepel, wiadahr mehn lidipihiuk; re kin nda, ‘Ia eh loalokong?’Pt |Kumwail kadaudok en Esau kan, amwail dipwisou kesempwal kan kulsangehr.Ss !|“Ma sounpirap akan pahn kohdo nipwong, re pahn kihsangete dahme re anahne. Ni aramas ar kin rikpene wahn wain, me re kin kalap luhwehkihdi me malaulau. Ahpw omw imwintihti kan kasohreiukalahr douluhl.r /|Mehnda ma ke wiahda omw wasahn kousoan wasa ile duwehte wasa me pesen ikel kan mie, pwe en mwomwen mi nanpwungen usu kan, ahpw I pahn apihiukedi..q W|Omw aklapalap pitihiukdier. Omw poahsoan kaun iei kelen paipalap ehu; uhdakomw iei pohn nahna ile kan, ke ahpw mengimengloalki, ‘Ihs me kak keseiediong nanpwel?’fp G|KAUN-O ketin mahsanihong Edom, “I pahn kaluweteiukala; aramas koaros pahn kailongkinuhkala.so c|Met iei en Opadaia eh kokohp-dahme KAUN-O, Wasa Lapalahpie, mahsanih duwen wehin Edom. KAUN-O ketin kadarodo sapwellime meninkeder ong wehi kan, oh kitail rongehr sapwellime mahsano: “Kumwail onopada! Kitail kohla mahweniong Edom!”!n;r I pahn padokedi nei aramas akan nan sahpw me I ketikihongirailehr; oh re solahr pahn pwurehng usuhsda sang wasao.” KAUN-O, amwail Koht, me mahmahsen.ymkr I pahn kapwurehdo nei aramas akan nan sapwarail. Re pahn pwurehng onehda ar kahnimw ohla kan oh kousoanla wasao; re pahn padokedi ar mwetin wain oh nim wain; re pahn padokedi wahnsahpw nan arail mwetuwel kan, oh kang audepen sapwarail kan.mlSr KAUN-O mahsanih, “Rahn ekei pahn kohdo me wahnsahpw pahn keirda mwadangasang eh pahn dundoal oh kreip kan pahn keirda mwadangasang wain eh pahn wiewiawi. Nahna kan pahn kakusada wain iou, oh dohl kan pahn pil kapwilewei wain.>kur Eri, mehn Israel kan ahpw pahn kalowehdi sahpw teikan en Edom oh wehi koaros me mahs kin wia nin limei.” KAUN-O me mahsanih met, iei ih me pahn kupwurehda pwe mepwukat en pweida.mjSr KAUN-O ahpw mahsanih, “Ahnsou ehu kohkohdo me I pahn onehda sapahl wehin Depit, me rasehng ihmw ehu me rengkpeseng. I pahn kamwahwihala dihd kan, oh onehda sapahl. I pahn pwurehng kauwada oh koadoahkihada pwe en duwehla mahs.3i_r Me dipan akan nanpwungen nei aramas akan pahn kamakamala nan mahwen-irail koaros me kin nda, ‘Koht sohte pahn ketin mweidohng mehkot suwed en kerendohng kitail.’ ”Mhr “I pahn ketin ruwes oh itikada mehn Israel kan duwehte weren wihd eh kin koakoahk nan wasahn koakoahk. I pahn itikirailda nanpwungen wehi kan, pwe I en koakoahsang irail koaros me sohte katepe.7ggr Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kin mwasamwasahn wehin Israel dipan wet, oh I pahn kamwomwasang pohn sampah wet. Ahpw I sohte pahn kamwomwala douluhl kadaudok en Seikop kan.nfUr KAUN-O eri mahsanih, “Kumwail mehn Israel kan, I kin kesempwalki mehn Sudan duwehte ei kesempwalkin kumwail. Ngehi me kahluwahdo mehn Pilisdia kan sang Krihd, oh mehn Siria kan sang Kir, duwehte ei kahluwaikumwaildo sang Isip.@eyr KAUN-O kin ketin wiahda mwoale nanleng, oh kin ketikihdi pwalang en lahng pohn sampah. E kin ketin malipe pihl akan en kohdo, oh kin ketin kamwerediong pohn sampah. Mware iei KAUN-O!-dSr KAUN-O, Wasa Lapalahpie, kin ketin doahke sampah, a e kin rerrer; koaros me kin kousoan wasao kin mwahmwahiei. Sampah pwon kin kohda oh kohdi, rasehng Pillap Nail.7cgr Mehnda ma re wiahla lidun ar imwintihti kan, ahpw I pahn mahsanih pwe re en kamakamkihla kedlahs. I uhdahn koasoanedier I en kamwomwirailla, oh I sohte pahn sewese irail.”Zb-r Mehnda ma re pil rukula pohn kumwen Nahna Karmel, ahpw I pahn rapahkin irail wasao oh koliraildi. Mehnda ma re pahn rukula pahn kepin madau, ahpw I pahn mahsanihong mahn kamasepwehk en nansedo en kangirailla.-aSr Ma re pil pahn weirdihla alarail kodilahng pahn sampah nan wasahn me melahr akan, ahpw I pahn koliraildi, ma re pil pahn doudahla nanleng, ahpw I pahn waikiraildi.<` sr I patohwanehr Kaun-o eh uh limwahn pei sarawio. E ahpw ketin ruwese ie, mahsanih, “Poakih kehlail imwin uhr kan en Tehnpas wet pwe poahsoane en mwekidida. Karangkehdi koaros pwe en pwupwudiong pohn aramas akan. I pahn kemehla luhwen aramas koaros nan mahwen. Sohte emen pahn mourla; sohte emen pahn pitla.M_rIrail kan me kin kahukihla dikedik en eni kan en Sameria, me kin nda, ‘Ni mwaren kohten Dan’ de ‘Ni mwaren kohten Peersepa’-iei irail pwukat me pahn pwupwudi oh sohla pwurehng pwourda.”S^r Ni rahno peinakapw oh mwahnakapw akan pahn lopwongmaskihla ar men nimpil.W]'r Aramas akan pahn kakahnseli wasa sang Sehden Mehla lel Sehd Mediderenien oh douluhlla pideksang paliepeng kolahng palimese. Re pahn rapahki wasa koaros ehu mahsen sang rehn KAUN-O, ahpw re sohte pahn diar.@\yr “Eri, ahnsou ehu pahn kohdo me I pahn kadardiong pohn sahpw wet lehk lapalap. Aramas akan pahn duhpekla, ahpw kaidehk duhpek en men kang pilawa; re pahn men nimpilda, ahpw kaidehk duhpek en pihl. Pwe re pahn men tungoalehda oh nim ehu mahsen en sang rehn KAUN-O. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.i[Kr I pahn kawekala amwail kamadipw kaperen kan, kawekiong ni mwekid en seridi, oh wekidala amwail koul kaperen kan, wekidohng ni weriwer en pahtou. I pahn kalikawihkinkumwailda likoun nsensuwed, oh sehkasang pitenmoangamwail. Kumwail pahn duwehla sahm oh ihn me mwahmwahieiki neira pwutak iehros. Rahno e uhdahn pahn wia rahn kansensuwed ehu lel ni imwi.Z!r Ahnsou ehu pahn kohdo me I pahn kakihrala ketipin nin souwas, oh sampah pahn rotala ni rahn. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.Y'rEri, sampah pahn rerrer, oh aramas koaros nan sahpwo pahn pwunodada. Sahpwo pwon pahn rerrada, oh e pahn kohda oh kohdi, rasehng Pillap Nail.pXYrKAUN-O, Koht en Israel, ahpw ketin kahukihla, mahsanih, “I sohte pahn manokehla ar wiewia suwed kan.oWWrSe pahn netikihla wahnsahpw sakanakan kan ni pweilaud. Se pahn pil rapahkihda emen aramas semwehmwe me sohte kak kapwungala eh pweipwand, me pil sohte kak pein pwainda eh suht, oh se pahn pwainda aramaso pwe en wiahla at lidu.”lVQrKumwail kin mengimengloalki, “Se solahr kak kanengamah awiawih rahn sarawi kan en imwisekla pwe se en netikihla at weren pilawa kan. Iahd me Rahnen Sapad pahn imwisekla, pwe se en kak kapwarehda oh netikihla at wahnsahpw akan? Se ahpw pahn kak kalaudehla pweinen dipwisou kat, doadoahngki mehn sohng likamw, widingehki mehn tenek suwed kan aramas akan.zUmrKumwail rong met, kumwail kan me kin tiakedi me paisuwed kan oh kin song en kauwehla me semwehmwe kan en wehiet.9TkrNi rahno koul kan en tehnpesen nanmwarki pahn wiahla ngilen mwahiei. Paliweren me melahr akan pahn wonohnseli wasa koaros. Re pahn lekdekla ni sohte ngihl ehu pahn pwarada.”SrKAUN-O eri mahsanih, “Eimwos, dahme ke kilikilanget?” I ahpw sapeng, patohwan, “Kopwou en wahntuhke ehu, maing.” KAUN-O ahpw mahsanih, “Eri, imwilahn nei aramas en Israel kan leledohr. I sohte pahn wekidala kupwurei ong ei pahn kaloke irail.^R 7rKAUN-O ahpw ketin kasalehiong ie kaudiahl wet: I patohwanehr kopwou en wahntuhke ehu.NQrAmasaia, pwehki omwi mahsanih mepwukat, KAUN-O mahsanihong komwi, ‘Omw pwoud pahn wiahla lih suwed men nan kahnimwen, oh noumw seri kan pahn mehla nan mahwen. Sapwomwo pahn nehnepeseng oh kohieng meteikan, oh ke pahn mehla nan sapwen liki ehu. Mehn Israel kan pahn kalipilipasang nan sapwarail kalipilipalahng liki.’ ”PrEri met rong dahme KAUN-O mahsanih. Komw mahsanih I en tokedihsang ei wia kokohp, oh I en pil tokedihsang ei lidilidere mehn Israel kan. ~~&}d|w{{zz4yxxvv*uDtJs9rqqNpoMnmmm'lkkjrihhRgxgfedd cMbb2aaJ`__y^o]9\\ [LZYYWXWWVV3UTT$SRRJQQ$POONNxMMGLeKJJ0IKHH2GFFDDxDCBjAA+@N?>===<;::r98a7N665h44x33O210/..A.-,L++R*x*)(~''X&%%$$#""n! WB}L8;(Zq _  5 %kK_U.# Pil sang Sudan wasa doh, nei aramas akan pahn wahdo ar mehn meirong ong ie.$-A “Eri, mwuhr I ahpw pahn wekidala tohn wehi kan, oh re pahn kapakapohng ie kelehpw oh sohte kapakapohng emen koht tohrohr. Irail koaros pahn peikiong ie.t,aKAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail awih, kumwail awih rahn me I pahn kedipa wehi kan. I koasoanedier nan kupwurei I en kapokonepene wehi kan pwe I en kapehmkin irail engin ei engieng. Sampah pwon pahn mwomwkihla kisiniei en ei engieng.K+I kupwukupwure me nei aramas akan pahn lemmwikin ie oh alehda ei padahk, me re sohte pahn manokehla padahk me I ketikihongirailehr. Ahpw re mwadangete pil pwurehng wiewia me suwed sang mahs.”i*KKAUN-O ketin mahsanih, “I kamwomwalahr wehi kan unsek; I kamwomwalahr ar kahnimw kan oh mweidala ar kehl kan oh wasahn doulik kan en wiahla mohn ihmw kei. Kahnimw kan tehnlahr; ahl akan solahr towe-sohte emen me luhwehdi.k)OAhpw KAUN-O ketikette nan kahnimwo; e kin wiewia dahme pwung oh sohte kin sapwungala. Nimenseng koaros e kin ketin wia kopwung ong sapwellime aramas akan. Ahpw aramas suwed kan kin wiewiahte dahme sapwung oh sohte namenengki.('Soukohp kan seukautih oh mwersuwed; samworo kan kin kasaminehla mehkot me sarawi, oh wekidala kosonned en Koht pwe en wiahiong kamwahuparail.*'MNah lapalap akan rasehng laion kei me wie ngiringir; nah sounkopwung kan duwehte kidi en wel, me nohn mehwo sohte kak kohkohlahsang tih pwoat lao lel nimenseng.m&SE sohte rong KAUN-O de alehda sapwellime padahk kan. E sohte likih KAUN-O de peki sapwellime sawas.d% CMeid suwediong Serusalem, kahnimw suwed oh kahngohdi, me kahpwalihala pein nah aramas akan.M$Iei met me pahn wiawihong kahnimwo me nohn aklapalapki eh kehlail oh medemedewe me e saledek sang apwal. Towe kan kin medemedewe me ar kahnimwo me keieu lapalap nan sampah. Ia uwen laud en sapwtehn me e pahn wiahla, wasa me mahn lawalo kan pahn kin kommoal ie! Aramas koaros me pahn keid limwah pahn nurkipene ar masepwehk. #E pahn wia wasa me pelin sihpw, kou, oh soangen mahn koaros pahn kin wendi ie. Likoht kan pahn kin kousoan nan mohn ihmw kan oh likilikwer sang nan wenihmwtok kan. Menpihr kan pahn kin likwer sang pohn kehndake kan. Tuhke sidar me wia ihmw kan pahn kulsang.!"; KAUN-O pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman pwehn kamwomwala Asiria. E pahn ketin wiahkihla kahnimw en Ninipe mwohn kahnimw tehn me sohte pihl ie.2!_ KAUN-O pahn pil ketin kemehla mehn Sudan.) K KAUN-O pahn ketin kamasakirailda. E pahn ketin katikitikihala koht en sampah kan sohla irail mehkot, oh wehi koaros pahn kaudokiong ih sang nan uhdakarail kan./ Iei duwen met mehn Mohap oh Ammon ar pahn kalokolongki ar aklapalap oh akuh oh pwehki ar kapailoke sapwellimen KAUN-O, Wasa Lapalap, aramas akan.  I kahukihla ni mwarei, KAUN-O me ieias, Koht en Israel, me Mohap oh Ammon pahn mwomwla duwehte Sodom oh Komora. Re pahn wiahla wasahn soahl oh ohla kohkohlahte; dihpw pahn wosala ie. Nei aramas akan me pahn luhwehdi pahn poar pohrail oh kihsang sapwarailo.”%CKAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “I rongehr mehn Ammon oh Mohap ar kaukauwe oh kepikepitki nei aramas akan, oh suhsuweiki me re pahn kalowehdi sapwarailo.a;Mehn Suda kan me pahn luhwehdi pahn kousoanla nan sapwamwailo. Re pahn kin kamwenge nair sihpw kan wasao oh meir nan imwen mehn Askelon kan. KAUN-O, arail Koht, pahn kin ketin ieiang irail oh pwurehng kapaiairailda. Sapwamwail me mi limwahn sehdo pahn wiahla sahpw patapat wasa me silepen sihpw kan pahn kauwada ie pelien ihmw oh kelen sihpw.GKumwail mehn Pilisdia kan, meid suwediong kumwail, kumwail kan me kin mihmi ni oaroahr. KAUN-O ketin kadeingkumwaildahr. E pahn ketin kamwomwkumwailla, oh sohte emen rehmwail pahn luhwehdi.I Sohte aramas emen pahn luhwehdi nan kahnimw Kasa. Askelon pahn tehnla. Mehn Asdod kan pahn pekeussang nan ar kahnimwo nan erein elep en rahn ehu, oh mehn Ekron pahn pekeussang nan ar kahnimw.Kumwail sohpeiong KAUN-O, kumwail me mpahi koaros en sahpwo, me kin peikiong sapwellimen KAUN-O kosonned akan. Kumwail wiahda dahme pwung oh aktikitikla mwohn silangi. Mweinele kumwail kak pitsang kalokolok en rahn me e pahn ketin kasalehda sapwellime engieng.$Amwohn omw pahn mengidi oh mehla duwehte wahnrohs ehu, mwohn engieng en KAUN-O eh pahn lelohng uhk, mwohn rahn me e pahn kasalehda sapwellime engieng laud.7 kKowe wehi soh namenek, tehk mwahu oh medemedewe #Ni rahn me KAUN-O pahn ketin kasalehda sapwellime engieng, pil neirail silper oh kohl sohte kak doareirailla. Kisiniei en sapwellime engieng pahn kamwomwala sampah pwon. E pahn ketin katokihedi-katokihedi ni ahnsou mwadang-mour en aramas koaros me kousoan nin sampah. KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn ketikihdo soangen kahpwal ehu ong aramas koaros, ihme kahrehda koaros pahn dedehmseli wasa duwehte maskun kei. Re wiadahr dihp ong ie, oh met ntahrail pahn keredi duwehte pihl, oh paliwararail kan pahn wonohn matala nan pwehl.” rahn me pahn direkihla ngilen sowi en mahwen oh ngilen sounpei kan me weriwer mahmahweniong kahnimw kehl kehlail kan oh imwen doulik kan. %E pahn wia rahnen engieng ehu, rahnen kahpwal oh kansensuwed, rahnen ohla oh mwomwla, rahnen rotorot oh kapahtou, rahn mahlioak oh depwekin,@ {Rahn lapalap en KAUN-O kerendohr-kerendohr mehlel oh pahn mwadang leledo! Rahno pahn kansensuwed, pwe sounpei me keieu dingngan kan pahn pil sengisengki eh pahn sohla ar koapworopwor!& G Arail reken kepwe pahn kulsang oh imwarail kan pahn ohla. Re sohte pahn kousoan nan ihmw kan me re wiewia de nim wain sang ar mwetin wain me re padopadok.”r _ “Ni ahnsowo I pahn ketikihda lamp ehu oh rapahki aramas nan Serusalem. I pahn kaloke aramas akan me koapworopworki pein irail oh sohte pwunodki mehkot, me kin mengimengloalki, ‘KAUN-O sohte kin ketin wia mehkot mwahu de suwed.’ ' Kumwail sengiseng oh mwahmwahiei ni amwail pahn rong met, kumwail kan me kin kousoan pali pah en kahnimwo, pwe sounnetinet koaros pahn mehla!S  ! KAUN-O ketin mahsanih, “Ni rahno, kumwail pahn rong ngilen sengiseng ni Ewen Kelen Mwahmw nan Serusalem. Kumwail pahn rong ngilen mwahiei nan wasa kapw en kahnimwo oh ngirisek laud sang pohn dohl kan."  ? I pahn kaloke koaros me kin wia kaudok duwehte en me rotorot akan oh me kin pirap oh kamaramas pwehn audehkihla dipwisoun kul nan tehnpesen eh soumas.”)  MKAUN-O ketin mahsanih, “Ni rahnen kamaramaso, I pahn kaloke me lapalap akan, sapwellimen nanmwarki pwutak kan, oh koaros me kin wiewia tiahk en mehn liki kan.[  1Rahn me KAUN-O pahn ketidiong nan mwoale pwehn wia kadeik kerendohr; eri, nennenla mwohn silangi. KAUN-O ketin kaukaunop en meirongkihla sapwellime aramas akan oh ketin lukedohr imwintihti kan en kauwehla Suda.  I pahn kamwomwala irail kan me sohpeisang ie oh sohla idawehn ie, irail kan me sohte kin kohdo rehi de peki ei kaweid.”k QI pahn kamwomwala mehmen me pahn doudahla pohn ihmw pwehn kaudokiong ketipin, maram, oh usu kan. I pahn pil kamwomwala irail kan me kin kaudokiong ie oh kahukihla ar loalopwoatohng ie, ahpw kin uhd kahula ni mwaren koht Molek.M “I pahn kaloke mehn Serusalem oh mehn Suda koaros. I pahn kamwomwala douluhl lipwen kaudok koaros ong Paal me luhwehdi wasao, oh sohte emen pahn tamataman samworo rotorot akan me kin papah Paal.6 garamas oh mahn koaros, menpihr oh mwahmw akan. I pahn kasohrehla aramas suwed kan. I pahn kamwomwala aramas koaros, oh sohte emen pahn luhwehdi. Ngehi, KAUN-O, me mahmahsen.H  KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn kauwehla mehkoaros nin sampah,I Iet mahsen me KAUN-O ketikihong Sepanaia ni ahnsou me Sosaia nein Amon wiewiahki nanmwarkien Suda. (Sepanaia kisehn kadaudok en Nanmwarki Esekaia me kodoudoudohsang Amaraia, Kedalaia, oh Kusi.)?wKAUN-O, Wasa Lapalahpie, kin ketin kakehlaiehda. Ihme me pil ketin wiahiong ie I en tang marahra, rasehng tie men, oh I sohte pahn perki mehkot ni ei pahn alialuseli pohn nahna kan.U#ahpw I pahn pereperen oh nsenamwahu, pwehki KAUN-O Koht, iei ei sounkomour.taMehnda ma tuhke pik kan sohte pahn wa, oh sohte wahn wain me pwarada nan mwetin wain kan; mehnda ma tuhke olip kan sohte pahn wa, oh sohte wahnsahpw nan mohs akan; mehnda ma sihpw koaros pahn mehla, oh wasahn kamwenge kou pahn tehnla;|qNi ei kin rongada mepwukat, I kin rerada, kilin ewei kat kin wie rerrerki ei masepwehk. Paliwereiet kin mwoatoredi, oh nehi kat pil dipekelekel. A I pahn meleilei oh kasikasik ahnsou me Koht pahn ketin kaloke irail kan me kin mahweniong kiht._7Sapwellimomwi oahs akan tangatangseli pohn sehd, eri, iloak laud akan pwudopwudkihda.E~Sapwellimomwi arep doakoahdi kaunen nah karis ni ar kohkodohn pwakihkitpeseng, rasehng melimel kalaimwun ehu, oh pohnmwahso, duwehte irail kan me kin kahpwalihala me semwehmwe kan ni rir.f}E Komw ketieila pwe komwi en ketin doarehla sapwellimomwi aramas akan, pwe komwi en ketin doarehla sapwellimomwi nanmwarki pilipildahro. Komw ketin kalowedier sounkaweid en me suwed akan, oh pil ketin kamwomwala ienge kan.{|o Nan sapwellimomwi engieng komw ketin kotehwei pohn sampah; nan sapwellimomwi engieng komw ketin tiakedi wehi kan. { Ketipin oh maram uhdi nan deura, pwehki lingen sapwellimomwi arep me piripirseli, oh pwehki lingen sapwellimomwi ketieu lingaling.z Ni nahna kan ar kilangkomwihda, re rerrer; pihl pwilipwildihdo sang pahnlahng. Kepin madau kan ngiringirisek, oh iloak kan lalaudlahr.y) Komw ketin onopadahr en doadoahngki sapwellimomwi ketieu, onopadahr en kadar sapwellimomwi arep kan. Sapwellimomwi lioal pwalangpeseng sampah.zxmIa duwe, Maing KAUN, pillap akan me kahngiangihkomwidahr? Madau me kahredahr omwi engieng kowahlap? Komwi ketiket kohdo pohn depwek kan; depwek en melimel, iei tehnweromwi, ni omwi ketikihdo manaman en powehdi ong sapwellimomwi aramas akan.Zw-I kilangehr duwen mehn Kusan kan ar masepwehkadahr oh mehn Midian kan ar rerrer.Uv#Ni eh kin ketin uhdi, sampah kin itikekda, oh sampah kin rerrerki ni eh kin ketin kommoalehdi. Nahna poatopoat kan rengkdier; dohl en kawa ko karakarahkala, dohl kan me e kin ketin keid powe keilahn aio.Zu-E kin ketin kadarodo mwowe soumwahu lusulus, oh ketin ruwese mehla en idawehndo.t'E kin ketiket kohdo, rasehng lingaling en lioal; marain kin piripirsang nin lime kan, wasa me sapwellime roson oh manaman kin rirsang aramas.=ssKoht ketin sapasapahldohsang Edom; Koht me sarawio ketiket kohdo sang pohn dohl akan en Paran. Sapwellime lingan kin kipehdi pahnlahng, oh kapingpe pil kin kadirehla sampah pokon.rMaing KAUN, I patohwan rongehr duwen wiepen nin limomwi kan, oh e audehkiniehda lemmw kowahlap. Eri, komwi ketin pwurehng wiahda nan at ahnsou manaman lapalap akan me komwi ketin wiadahr mahs. Komw ketin kupwurkalahngan, nan pil sapwellimomwi engieng.%q GEn soukohp Apakuk eh kapakap:^p5KAUN-O kin ketiket nan Tehnpese Sarawi; eri, sampah pokon en nennenla mwohn silangi.o Meid suwediong kumwail! Pwe kumwail kin ndaiong lepin tuhke lep, “Pirida!” de ong takai ehu me sohte kin lokaia, “Pwourda!” Ia duwe, dikedik en eni men kak kasalehiong kaudiahl ehu? Mehnda ma e kidikidkipene kohl oh silper, ahpw sohte mour loale.PnIa katepen dikedik en eni? Pwe wiepen pehn aramaste, oh e sohte kak nda mehkot me mehlel. Soangen kamwahu da me e kin wiahiong sounwiepe kan pwe re en koapworopworki-koht menet sohte pil kak lokaia!mKumwail pelehdihsang tuhkehn nanwel en Lepanon; eri, met kumwail me pahn uhd palapaldi. Kumwail kemehla mahn akan wasao; eri, met mahn akan me pahn uhd kamasangkumwailda. Mepwukat pahn wiawi pwehki amwail kamaramas oh wiakauwe tohn sampah oh arail kahnimw kan.ql[Ahpw namenek me pil pahn kipeikumwaildi, a kaidehn wahu. Pein kumwail pahn sakaula oh wasawasasseli. KAUN-O me pahn kupwurehda pwe kumwail en nimala pein noumwail dahl en lokolok, oh e pahn ketin wekidohng wahupamwail ni kanamenek.buMe lohdi kan kin kepitki irail kan me kaloweiraildi oh mwamwahlikin irail. Re kin nda, “Kumwail kin kulihada dipwisou me kaidehn amwail, ahpw kumwail pahn ale lokolok. Ia erein amwail pahn nannantihong en kepwehpwehkihla amwail kin idingki me pweipwandohng kumwail kan en pwainohng kumwail ar pweipwand?”Ia Kepwehpwe, iei dipwisou widing. Aramas mehwo kin aklapalap oh sohte meleilei; re rasehng mehla me sohte kin medla. Ihme kahrehda re kin mahmahwenkihong wehi kan sohte tokedi oh kalokalowehdi.`}Eri, iet mahseno: ‘Me suwed kan sohte pahn mour; ahpw me pwung kan pahn momourte pwehki ar loalopwoatohng Koht.’ ”j_MNtingihedi, pwehki e saikinte lel ahnsou me e pahn wiawi. Ahpw e pahn mwadang leledo, oh dahme I pahn kasalehiong uhk pahn pweida. Mehnda ma e pahn pwand, ahpw awiawihete; pwe e pahn pweida ni ahnsawi; oh e sohte pahn pwand.^#Eri, KAUN-O ketin sapeng ie, mahsanih, “Ntingihedi pohn ekei pelien takai dahme I pahn mahsanihong uhk, pwe aramas en kak mengeiki wadek.] )I pahn douda nan ei imwen iroir, oh awiawih dahme KAUN-O pahn mahsanihong ie pwe I en patohwanda oh dahme e pahn ketin sapengki ei kaulim kat.o\ YIa duwe, re pahn wie doadoahngki neirail kedlahs kohkohlahte, oh komwomwkihla wehi kan ni arail lemei?\[ 3Re ahpw kin pwongih oh meirongohng ar uhk kan, pwehki ar kin paiamwahuki uhk pwuko.Z -Mehn Papilonia kan kin kolkihdi aramas akan kehs likamwete irail mwahmw kei. Re kin ruwahdekirailla nan uhk oh ngisingiski ar perenki seikarail!qY ]Ia duwen omwi kak ketin wiahki aramas mwahmw de mwuten loahng ehu me sohte ar kaun me pahn kaweid irail?EX  Eri, ia duwen omwi kak kanengamahiong aramas loallap suwed pwukat? Edin perenomwi kan me nohn sarawi, oh sohte konehng mahsanih me suwed, kahrehda komwi pil sohte kin kupwurperenki wiewia suwed en aramas akan. Eri, dahme komwi ketin nennenkihlahte nindokon ar komwkomwomwala aramas pwukat me uhdahn pwung sang irail?XW + Maing KAUN, komwi kin ketikette sang mwohn tepin kawa. Komwi ei Koht sarawi oh soutuk. Maing KAUN, ei Koht oh soundoar, komwi me ketin pilada mehn Papilonia pwukat oh kakehlahda irail pwe re en kalokei kiht.xV k Mwuhr, re ahpw kin kohkohla, rasehng kisinieng. Soangen aramas pwukat kin wiahki ar koht pein arail kehlail.”>U w Re kin mwamwahliki nanmwarki kan, oh kin wiahki soupeidi kan ar mehn kepit. Sohte kelen mahwen me kak kapweiekiraildi, pwe re kin koasoakehda pwehl peiankihda kehl kan oh kalowehdi.&T G “Arail karis en sounpei kan kin kohkodohng mahwen, oh aramas koaros kin masak irail. Tohtohn me re pahn salihedi kan pahn duwehte tohtohn piken ni oaroahr.}S u“Neirail oahs akan marahrahsang lepard kan, pil kommwad sang kidien wel duhpek kan. Neirail soundak oahs kan kin tangatang kohdo sang nan sahpw doh kan; neirail oahs kan kin sarep nanpwel. Re marahra, rasehng ikel me kin pihrdiong pohn seike.]R 5Aramas kamasepwehk oh kelemw kei irail; re sohte kin pohnese kosonned pwe arailohte.Q Pwe I pahn kakehlakahla mehn Papilonia kan, wehi lemei oh loallap. Re kin kakahnseli nin sampah oh kalowehdi wehi teikan.}P uKAUN-O eri mahsanihong sapwellime aramas akan, “Kumwail kilang wehi teikan oh tehk mwahu, kumwail ahpw pahn pwuriamweikihla kowahlap. I pahn wiahda mehkot kapwuriamwei, ahpw kumwail sohte pahn kamehlele, mehnda ma kumwail pahn rong koasoiepe."O ?Pil kosonned solahr manaman, oh pwungen kopwung sohte kin pweida. Aramas suwed kan kin powehdi me pwung kan, ihme kahrehda pwungen kopwung kan suwedlahr.lN SDahme komw ketin mweidkihong ie I en patopatohwan soangen sapwung oh suwed pwukat? Ia duwen omwi kak ketin kanengamahiong mahmahsanih soangen wiewia suwed wet? Apwal laud kin kapiliepene, akamai oh pei kin wiewiawi wasa koaros.M #Maing KAUN, ia erein ei kin patohwan liklikweriong komwi oh peksawas, a komwi ahpw sohte ketin karonge oh doareikitasang nan at apwal laud?OL Iet mahsen me soukohp Apakuk patohwansang rehn KAUN-O nan kaudiahl kei.AK{Sohte mehn kamwahwihala omwi ohla kan, oh omwi ohla kan sohte kak mwahula. Koaros me pahn rong rongen omwi mwomwlahr pahn lopwolopwki ar peren. Mie me pitsang omwi lemei me soh irepe?`J9Nanmwarki lapalap en Asiria, sapwellimomwi kepina kan melahr, oh sapwellimomwi soupeidi kan wonohnehr pahn pwehl kohkohlahte! Sapwellimomwi aramas akan mwarahkselier pohn nahna kan, oh sohte me pahn kapwureiraildo.;IoNoumw lapalap akan rasehng pelin loukost me kin mihmi nan kehl kan ahnsoun kopou. Ahpw ni ahnsou me ketipin kin dakada, re kin pipihrla, oh sohte me kin ese wasa me re kohla ie!H-Ke kapwarehda sounnetinet me tohtohsang usu kan pahnlahng! Ahpw met re sohralahr, rasehng loukost kan me kin kapapeseng ar pehnpihr oh pipihrla.QGSohte katepen dahnge me ke pahn wiahda, ke uhdahn pahn mehkihla kisiniei de kamakamala nan mahwen. Ke pahn sohrala duwehte wahnsahpw me pelin loukost kin kangala. Ke kaparaparala duwehte loukost kan!]F3Idipada pihl pwe ke en kaunopada omw imwintihti kan ar pahn kapiluhkpene, oh kakehlahda omw kelen mahwen kan! Tiakpene pwehl weitahta pwehn wiahda lepin takai kan, oh kaunopada koakoan kan mehn wia takai pwukat!)EK Noumw sounpei kan pahn duwehla lih ekei, oh omw wehi pahn uh sohte doarepe mwohn omw imwintihti kan. Kisiniei pahn kamwomwala metehn katenge omw ewen kehl kan.Dw Omw kelen mahwen koaros pahn duwehla tuhke pik me wah kan matehr; itik tuhkeo, oh wah kan pahn pwupwudiong nan ewomw!^C5 Ninipe, ke pahn pil sakaula douluhl! Ke pahn pil song en pitsang omw imwintihti kan.qI pahn mwamwahlkinuhkala oh kidimkinuhkala samin. Aramas akan pahn masepwehkada kowahlap ni ar pahn kangkakil uhk.!=;KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Ninipe, I pahn kalokeiuk! I pahn kakilisouwihiukada oh mweidohng wehi kan en kilang uhk, re en kilang omw sarohdier.<}Ninipe, lih suwedo aleier lokolok. Lih kaselel oh diren mesehl suwed, e kasahlielihalahr wehi kan oh kaliduwihiraillahr.H; Soundak oahs akan poar pohn imwintihti, kedlahs kan piripir, ketieu kan linglingaling! Paliweren me mehlahr kan koasoakoasoakdahr ile, oh sohte kak wadawad-% aramas akan dipekelekel pohrail!:{Rong! Ngilen wowoki, ngilen mehn kadahr kan, ngilen tangatang en oahs kan, ngiringirisek en werennansapw en mahwen kan!l9 SMeid suwediong uhk kahnimw likamw, kahnimw en kamarams, me diren dipwisoun kul oh lohdi nan mahwen!83 KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Ngehi amwail imwintihti! I pahn isikala waramwail werennansapw en mahwen kan. Noumwail sounpei kan pahn mehla nan mahwen, oh I pahn ketikihsang mehkoaros me kumwail kihsangehr meteikan. Oh solahr me pahn rong ngilen noumw meninkeder kan.”y7k Laiono kemelahr seikeo oh ngalispeseng pwehn kihong eh werek oh nah kan; e audekilahr nan peseo uduk en seikeo.26] Eri met, ia kahnimwo me rasehng pesen laion ehu, wasa me laion pwulopwul kan kin mwengemwenge ie, wasa me laion ohl oh lih kan iangahki neirail kan kin onepek mwahu ie?$5A Ninipe mwomwlahr, solahr towe, e tehnlahr! Mohngiong kan peikipesengier masepwehk; nehn aramas akan rerrer, solahr angirail; pohn masarail kan reireilahr.d4A Kumwail kulihasang silper kan! Kumwail kulihasang kohl kan! Kahnimwo me diren kepwe mwahu!@3yAramas akan tangodohsang Ninipe rasehng pillap me pwilsang wasahn nahk pihl me rengkpesengier! Likwer wiewiawi, ndinda, “Kumwail uhdi! Kumwail uhdi!” ahpw sohte emen me pweiekla.2Lih nanmwarkio selidier; nah sounpapah kan wie sengiseng duwehte ngilen mwuroi kan oh pikipikir nan mwaremwarerail kan nan ar nsensuwed._17Ewen kehl kan limwahn pillapo ohlahr oh langadahr; nan tehnpaso direkilahr masepwehk.L0Lapalap en sounpei kan likwerpenehr; re dipdipekelekel ni ar kohkohwei. Me mahmahwen kan maramarahralahng ni kehlo oh re kihda mehn perehla sounpei kan me weuwa lepin tuhkehn kuwehla ewen kehlo.wSesua wie kesikesihnen wasao, mi nan likou samin kei.W'Tohnleng en KAUN-O ahpw mahsanihong Sehdan, “KAUN-O en ketin kerieiukala, Sehdan! KAUN-O, me kin ketin loalloale Serusalem, en kerieiukala. Ohl menet rasehng kisin tuhke kis me pwoarsang nan kisiniei.” 3Nan ehu kaudiahl KAUN-O ketin kasalehiong ie Samworo Lapalap Sesua eh uh mwohn tohnleng en KAUN-O. Oh Sehdan uh limwahn Sesua, onopadahr en kedipa.fE Kumwail koaros, kumwail nennenla mwohn silangin KAUN-O, pwe e ketiket kohdo sang nan mwoale.(I Suda pahn pwurehng wiahla sapwellimen KAUN-O wasa kesempwal nan sahpw sarawio, oh Serusalem pahn wiahla kahnimw me e pahn ketin loalloale sang kahnimw koaros.5~c Ni ahnsowo wehi tohto pahn patohdo rehn KAUN-O oh wiahla sapwellime aramas. E pahn ketiket nanpwungamwail, oh kumwail pahn esehla me iei ih me ketin poaroneiehdo rehmwail. } KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail mehn Serusalem kan, kumwail kokoulki amwail peren! Pwe I pahn ketido pwe I en ieiang kumwail!”Z|- “Pein KAUN-O pahn ketin uhwong kumwail, oh aramas akan me kin uhpah kumwail mahs pahn uhd kauweikumwailla.” Ni met eh pahn pweida, aramas koaros pahn esehla me KAUN-O, Wasa Lapalap, me ketin poaroneiehdo.F{Mehmen me pahn sair kumwail pahn sair mehkot me keieu kesempwal rehi.” Eri, KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin poaroneiehdo iangahki mahsen wet ong wehi kan me kauwelahr sapwellime aramas akan:8ziKAUN-O ketin mahsanihong sapwellime aramas akan, “I kamwarangkumwailseli wasa koaros. Ahpw met, kumwail me kalipilipala kan, kumwail pitsang Papilonia oh pwurodo Serusalem.8yiKAUN-O ketin mahsanihong sapwellime aramas akan, “I kamwarangkumwailseli wasa koaros. Ahpw met, kumwail me kalipilipala kan, kumwail pitsang Papilonia oh pwurodo Serusalem.x7KAUN-O ketin inoukidahr me pein ih pahn wia kehl kisiniei ehu kapilpene kahnimwo pwehn sinsile oh e pahn ketiket wasao ni sapwellime lingan unsek.”Tw!Tohnleng keieuo ahpw mahsanihong meteio, “Tangala mahs oh padahkihong mwahnakapw me weuwa mehn sosohngo me aramas oh mahn pahn ngederla nan Serusalem me kahrehda e pahn nohn kalaimwun pwe en mie kele.tvaNgehi eri pil kilangada tohnleng me koasoakoasoiong ieo eh keidahla, oh pil emen tohnleng pil pwarodo reh.u#Ngehi eri kalelapak reh, “Komw pahn ket ia?” E ahpw sapengki, “I pahn kolahng sohng Serusalem, pwe I en ese uwen reirei oh tehlap.”Ut %Nan pil ehu kaudiahl, I kilangada ohl emen me kolokol sahl en sosohng pwoat.6s gI ahpw kalelapak, “Dahme ohl pwukat kodohn wia?” E ahpw sapengki, “Re kodohn kamasak oh kauwehla wehi kan me kauwehla douluhl wehin Suda oh kamwarakpeseng towe kan.”Er KAUN-O eri kasalehiong ie tohndoadoahk pahmen me wisik amma.Jq Ngehi eri kalelapak rehn tohnlengo me koasoakoasoiong ie, “Ia wehwehn kohd pwukat?” E ahpw sapengki, “Re wehwehki manaman en wehi kan me kamwarakpeseng tohn Suda, Israel, oh Serusalem.”4p eNan ehu kaudiahlo I kilang koden kou pahieu.do CTohnlengo pil patohwanohng ie I en kalohkihda: “KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin mahsanih me sapwellime kahnimw kan pahn pwurehng ar pai oh e pahn ketin pwurehng sewese Serusalem oh wiahkihla kahnimwo uhdahn sapwellime.”n Eri, I sapahldohr Serusalem pwe I en kasalehda ei kupwurkalahngan ong kahnimwo. Ei Tehnpas Sarawio oh kahnimwo pahn onohnda sapahl.”Tm #oh I inenen engieng pahn wehi kan me nsensenamwahuki meleilei oh onepek mwahu. Kisin ahnsou kis me I pahn kanengamahiong ei engieng pahn nei aramas akan, wehi pwuko kalaudehla lokolok en nei aramas akan. l oh tohnlengo ahpw patohwanohng ie I en kalohkihda dahme KAUN-O ketin mahsanih: “I loalloale mehlel Serusalem, ei kahnimw sarawio,Ik   KAUN-O eri ketin sapengki tohnlengo mahsen en koaloalamwahu kei,rj _ Tohnlengo ahpw patohwan, “Maing, KAUN, Wasa Lapalap, komwi engiengdahr pahn Serusalem oh pahn kahnimw kan en Suda erein sounparehr isihsek met. Ia erein omwi pahn wie engieng pahrail sohte kasalehiong irail omwi kupwurkalahngan?” i  Re ahpw pakairkihong tohnlengo, “Se pwarekehr wasa koaros nin sampah oh diaradahr me sampah pwon sohte sawasepe oh meleilei.”Hh   KAUN-O ketin kadariraillahr pwe re en kohla oh dawih sampah.”|g s I ahpw kalelapak reh, “Maing, ia wehwehn oahs pwukat?” E ahpw sapengkin ie, “I pahn kasalehiong uhk ia wehwe.@f {I kilangada tohnleng en KAUN-O men eh dake oahs weitahta men. E ahpw uhdi limwahn tuhke mirtel kei nan wahu ehu, oh pil mie oahs ekei mwuri, me poh weitahta, pohn pwehl, oh pwetepwet.Be Ni sounpar keriau me Darius wiewiahki nanmwarki lapalap, ni rahn kerieisek pahieu en sounpwong kaeisek ehu (sounpwong en Sepat), KAUN-O ketikihong ie mahsen ehu ni kaudiahl ehu nipwong.9d mI ketikihong nei ladu soukohp ko ei kosonned oh kehkehlik kan pwe re en padahkihong amwail pahpa kahlap ako, ahpw re soikala oh lokolongki ar soikala. Mwuhr, re ahpw koluhla oh pohnesehla me ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin kaloke irail nin duwen me konehng irail oh nin duwen me I koasoanedier.’ ”8c mAmwail pahpa kahlap ako oh soukohp pwuko melahr.Ib  Kumwail dehr duwehte amwail pahpa kahlap ako. Soukohp ko kihongirailehr ei mahsen kawao; re ndaiong irail en dehr pwurehng nan ar mour suwed oh dipan. Ahpw re sohte men rong ie de peikiong ie.aa =ahpw met I mahsanihong kumwail, ‘Kumwail pwurodo rehi, oh I pahn sapahlwohng rehmwail. ` KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanihong Sekaraia en patohwanohng aramas akan, “Ngehi, KAUN-O, engiengdahr pahn amwail pahpa kahlap ako,3_ cNi kawaluhn sounpwong en keriaun sounpar me Darius wiewiahki nanmwarkien Persia, KAUN-O ketikihong mahsen wet ong soukohp Sekaraia, nein Perekaia oh e pahpa kahlapki Iddo."^=Ni rahno I pahn aleiuk, Serupapel, nei ladu, oh I pahn idihiukada pwe ke en kaunda ni mwarei. Kowe me I piladahr.” KAUN-O, Wasa Lapalap, me mahmahsen.B]}oh kauwehla wehi kan oh katokihedi ar manaman. I pahn kesepwekehdi werennansapw en mahwen kan oh sountangahki kan; oahs akan pahn mehla, oh soundakeparail kan emente pahn kemehla emen.N\ong Serupapel, kepinahn Suda: “I nektehn itikada nanleng oh sampahc[?Ni rahnohte, ni rahn kerieisek pahieun sounpwongo, KAUN-O ketikihong Akkai keriaun mahsen>ZuMehnda ma sohte wahnsahpw ehu luhwehdi, oh tuhkehn wain kan, tuhke pik kan, pohmakraneid kan, oh tuhkehn olip kan saikinte wa, ahpw sang met kohla I pahn kupwuramwahwih kumwail.”*YMRahnwet iei rahn kerieisek pahieu en keduwahun sounpwong, rahn me poahsoanen Tehnpas Sarawio kanekinekla. Eri, kumwail tehk dahme pahn wiawi sang rahnwet kohla. XI kadarowei kisinieng karakar oh keteu aihs takai pwehn kauwehla mehkoaros me kumwail song en kairada, ahpw kumwail sohte koluhla.vWekumwail kin kohla ni koasoakoasoak en wahnsahpw ehu kasikasik me kumwail pahn diar ehd rieisek, ahpw mehte eisek me kumwail kin diar. Kumwail kin kolahng ale kalon limeisek sang ni wasahn wie wain, kumwail ahpw kin diar kalonte rieisek.V'KAUN-O ketin mahsanih, “Kumwail sohte kak kilang dahme wiawihong kumwail? Mwohn amwail tapihada koadoahkpen onohnsapahl en Tehnpas Sarawio,VU%Akkai eri patohwan, “KAUN-O mahsanih me ihte soangen koasoandi wet pahn wiawihong tohn wehiet oh mehkoaros me re pahn kairada; eri, mehkoaros me re pahn kin meirongkihla pohn pei sarawi wet me samin.”WT' Akkai eri kalelapak, “Ma aramas emen saminla pwehki eh sairada paliweren me mehla men. Eri, ma e sairada ehu soangen mwenge pwukat, mwenge pwukat pahn iang saminla?” Samworo ko ahpw sapengki, “Ei.”S% Ma emen pahn ale kisin uduk kis sang ni meirong ehu oh wa nan pwungipen eh likou. Ma eh likowo pahn sairada pilawa, mwenge leu, wain, lehn olip, de soangen mwenge tohrohr ehu, mwenge pwuko pahn iang sarawihla?” Ni peidek wet eh wiawi, samworo ko sapengki, “Soh.”OR E mahsanih, “Kalelapak rehn samworo kan duwen koasoandi en ire wet:0QY Ni rahn kerieisek pahieu en keduwahun sounpwong en keriaun sounpar me Darius wiewiahki nanmwarki lapalap, KAUN-O, Wasa Lapalap, pil pwurehng mahseniong soukohp Akkai.P% Tehnpas Sarawi kapwo pahn lingan sang mehn mahso, oh I pahn ketikihong nei aramas akan pai oh popohl.” KAUN-O, Wasa Lapalap, me mahmahsen.AO}Ngehi me sapwellimaniki silper oh kohl koaros en sampah.N#I pahn kauwehla wehi koaros, oh ar dipwisou kesempwal akan pahn wisikdohng wasaht, oh Tehnpas Sarawi wet pahn direkihla dipwisou kesempwal.UM#“Mwurin ahnsou mwotomwot I pahn itikada nanleng oh sampah, sahpw oh sehd.L Ni amwail kohdo sang Isip, I inoukihda me I pahn ieiang kumwail kohkohlahte. I ieiangkumwailte, eri kumwail dehr perki mehkot.gKGAhpw kumwail koaruhsie dehr nan kapehd tikitikla. Kumwail doadoahk pwe I pahn ieiang kumwail.J“Mie emen rehmwail me kak tamataman uwen lingan en Tehnpas Sarawi wet mahs? Ia mwomwe rahnwet ong kumwail? Likamwete solahr mwomwe.xIiE mahsanihong Akkai en patohwanohng Serupapel, kepinahn Suda, ong Sesua, Samworo Lapalapo, oh ong aramas akan,wH iNi kerieisek ehu en keisuhn sounpwong en nan sounparohte, KAUN-O ahpw pwurehng mahsen sang rehn soukohp Akkai.pG [ni rahn kerieisek pahieun keweneu en sounpwong en sounpar keriau me Darius wiewiahki nanmwarki lapalap. F  KAUN-O eri ketikihong loalen aramas koaros ineng en koadoahkih Tehnpas Sarawio: Serupapel, kepinahn Suda; Sesua, Samworo Lapalap, oh aramas koaros me pwurodohsangehr ar kalipilipala. Re ahpw tepida koadoahkih Tehnpas Sarawien KAUN-O, Wasa Lapalap, ar Koht,sE a Akkai eri patohwanohng aramas akan sapwellimen KAUN-O mahsen: “I pahn ieiang kumwail-met iei ei inou.”bD ? Serupapel oh Sesua oh aramas koaros me pwurodohsangehr ar kalipilipala nan Papilonia, ahpw wiahda dahme KAUN-O ar Koht mahsanihong irail. Re lemmwikihda KAUN-O oh peikiong soukohp Akkai, sapwellimen KAUN-O meninkeder.wC i Ngehi me kupwuredahr en sohla keteu nan sahpwo-pohn dohl kan, nan mwaht akan, nan mwetin wain kan, oh nan mwetin olip kan-oh pohn mehkoaros me pwehl kin kapwarehda ong aramas oh mahn akan, pohn mehkoaros me kumwail kin song en kairada.”MB  Ihme kahrehda eh sohte kin keteu oh wahnsahpw akan sohte kak keirda.:A o “Kumwail kin kasik en dolung wahnsahpw laud, ahpw me malaulau me kumwail kin dolung. Oh ni amwail kin wadohng wahnsahpw akan ni imwamwail, I kin kasohrehla. Eri, dahme I wiewiahki met? Pwehki ei Tehnpas Sarawio eh wonohn ohlahr nindokon kumwail koaros kedikedirepwki koadoakoadoahkih pein imwamwail kan.@ 5Eri met, kumwail kohdahla pohn dohl kan, ale tuhke, oh onehda sapahl Tehnpas Sarawio; eri, I ahpw pahn kupwurperenda oh ale kaudok duwen me konehng.F? Kumwail sohte kak ese dahme mepwukat wiewiawihkihong kumwail?,> SKumwail padokedi wahnsahpw tohto, ahpw dolung me malaulau. Mie kanamwail mwenge, ahpw kumwail sohte kak medkihla. Mie nimamwail wain, ahpw sohte itar kumwail en sakaukihla! Mie amwail likou, ahpw sohte itar kumwail en karakarkihda. Oh tohndoadoahk men sohte kak ale pweine me itar en mourki.8= mKumwail sohte kilang dahme wiewiawi ong kumwail?< “Nei aramas akan, dahme kumwail pahn mihmihki nan ihmw kaselel kan, a ei Tehnpas Sarawio ahpw pahn wiewia mohn tehnpas ehu?J; KAUN-O eri mahsanihong soukohp Akkai en patohwanohng aramas akan: : KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanihong Akkai, “Aramas pwukat ndinda me e saikinte lel ahnsou mwahu en onehda sapahl Tehnpas Sarawio.”u9 gNi keriaun sounpar me Darius wiewiahki nanmwarkien Persia, ni keieun rahnen keweneun sounpwong, KAUN-O ahpw mahsen sang rehn soukohp Akkai. Mahseno ong kepinahn Suda, Serupapel nein Sealtiel, oh ong Samworo Lapalap Sesua, nein Sehosadak.e8CAhnsowo kohkohdo! I pahn kapwurehdo noumwail aramas akan me mwarahkpesengier wasa kan nan uhdakarail; I pahn kupwurehda pwe kumwail en ndandla wasa koaros nan sampah oh pwurehng kapaiaikumwailda.” KAUN-O me mahmahsen.S7Ahnsowo kohkohdo! I pahn kaloke me kahpwalihkumwailla kan; I pahn kapitala me nehtuk koaros oh kapwurehdo me kalipilipalahr akan. I pahn wekidohng ar namenek ni waun, oh sampah pwon pahn kapinga irail.#6?pereperen duwehte aramas akan nan kamadipw ehu.” KAUN-O ketin mahsanih, “I katokedier kaupamwail me I koasoakoasone oh ketikihsangehr amwail namenek.f5EKAUN-O, omw Koht, ketiket rehmw; sapwellime manaman kin kahrehiong en powehdi. KAUN-O pahn ketin kupwurperenkin uhk, oh nan sapwellime limpoak e pahn ketikihong uhk mour kapw. E pahn ketin koul oh kupwurpereperenkin uhk,4Ahnsou ehu kohkohdo me re pahn ndaiong Serusalem, “Kahnimw en Saion, ke dehr masak mehkot! Ke dehr mweidohng pehmw kan en mwoatohtdi!53cKAUN-O ketin katokedier amwail lokolok; e ketikihsangehr amwail imwintihti kan koaros. KAUN-O, nanmwarkien Israel, ketiket rehmwail; solahr kahrepen amwail pahn masepwehk.x2iKumwail koul oh ngisingiski amwail peren, kumwail mehn Israel kan! Serusalem, perenda nan omw mohngiong unsek!H1  Mehn Israel kan me pahn luhwehdi sohte pahn wiahda me sapwung ong emen, sohte pahn lokaia likamw, de song en pitih emen. Re pahn paiamwahu oh saledek sang apwal, re sohte pahn masak emen.”Z0- I pahn ketikihdi wasao aramas mpahi oh aktikitik, me pahn kohdo peki sawas rehi.O/ Ni ahnsowo, kumwail, nei aramas akan, solahr pahn namenek pwehki amwail kahngohdiong ie. I pahn ketikihsang koaros me aklapalap oh akuh, oh kumwail solahr pahn kahngohdiong ie pohn ei dohl sarawio. ~~/}||^{{2z3zyFxx-wwNvviuu tnt ssErqppon=mtllkkkjjAivhh==<;v:9876654c33<2|22002/ .-,,[+**c) (''^&&,%P$##"!> @BpGYv3 b T S L90 SE pahn ketidohn wia kopwung, rasehng me kin inim oh kamwakelehda silper. Sapwellimen KAUN-O meninkeder pahn ketin kamwakelehda samworo kan, duwehte souninim mete eh kin kamwakelehda silper oh kohl. Eri, re ahpw pahn wadohng KAUN-O soangen meirong me konehng.7RgAhpw ihs me pahn kakohng rahno me e pahn ketido? Ihs me pahn kak momour ni eh pahn ketido? E pahn ketin rasehng kisiniei me kin kamwakele mete, oh pil rasehng sohpw kehlail./Q YKAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I pahn kadarowei ei meninkeder pwe en kaunopada alei mwohi. Eri, Kaun me kumwail kin kasikasik ahpw pahn mwadangete ketidohng nan Tehnpese Sarawio. Meninkeder me kumwail pil inenen kasikasik oh men kilang pahn pwarodo oh kalohki ei inou.”vPeKAUN-O ketin ngirekilahr amwail koasoi kan! Ahpw kumwail kin kalelapak, “Ia mwomwen at kahredahr eh ketin ngirala?” Sang ni amwail kin koasoia dene KAUN-O, Wasa Lapalap, kin ketin kupwukupwure me aramas koaros me kin wiahda me suwed iei irail me mwahu; dene ni mehlel e kin ketin kupwure irail. De sang ni amwail kin kalelapak, “Ia Koht me uhdahn pwungen?”OKAUN-O, Koht en Israel, ahpw mahsanih, “I kin kalahdeki mweipeseng en pwopwoud! I inenen kalahdeki ni emen kumwail eh kin wia soahng suwed wet ong eh pwoud. Eri, tehk mwahu pein kumwail, oh dehr kauwehla amwail inoun loalopwoatohng amwail pwoud.”NKoht soh wieikumwahda pwe kumwa en wiahla war ehu oh ngehn ehu? A ia kahrepen eh ketin wia met? Pwe kumwail en kak kaparahda seri me uhdahn sapwellimen Koht. Eri, kaleke pein kumwail, pwe emen en dehr kauwehla eh inou ong lih me e pwoudikidahr ni eh pwulopwul.WM'Kumwail ahpw kin kalkalelapak dahme e solahr kupwurperenkihki amwail meirong kan. Pwehki eh mwahngih duwen amwail kauwelahr amwail inou ong lih me kumwail pwoudikidahr ni amwail pwulopwul. Lih menet wialahr kisehn paliwaramwail, oh kumwail kauwelahr amwail inou, mehnda ma kumwail inoukihong Koht me kumwail pahn loalopwoatohng liho.^L5 Iet pil ehu soahng me kumwail kin wia: pilen masamwail kin pwaindi sapwellimen KAUN-O pei sarawi-kumwail kin sengiseng oh mwahmwahiei pwehki eh solahr kin ketin kupwure amwail meirong kan me kumwail kin wiahiong.CK KAUN-O en ketikihsang nanpwungen mehn Israel kan irail kan me wiadahr met, oh sohla mweidohng re en iang patehng mwekid en meirong kan me at wehi kin patohwandahng KAUN-O, Wasa Lapalap.|Jq Mehn Suda kan kauwelahr arail inou ong Koht oh wiadahr soahng suwed kowahlap ehu nan Serusalem oh pil nan sahpwo pwon. Re kasaminehla Tehnpas Sarawi me KAUN-O kin ketin poakohng. Ohl akan pwoudikidahr lih akan me kin pwongih koht en liki kan. I  Ia duwe, kitail koaros soh samanki mehtehmen, me wehwehki Koht tehmen me ketin kapikada kitail koaros? Eri, dahme kitail kin kauwehkihla atail inou kan nanpwungatail? Oh dahme kahrehda kitail kin mwamwahlikihki inowo me Koht ketin wiadahr ong samatail ko?LH Eri, met kahrehda ei pahn wiahiong mehn Israel kan re en mwamwahlikin kumwail, pwehki amwail sohte peikiong kupwurei, oh kumwail pil kin lipilipilki aramas ni amwail kin wia padahk ong irail.”;Go“A kumwail samworo kan, kumwail salongasangehr ahl pwungo. Amwail padahk kan kahrehiongehr me tohto re en wia me sapwung. Kumwail kasapwungelahr inowo me I wiahiongkumwailehr.fFEIei met pwukoahn samworo kan: re en padahkihong meteikan pwe re en wehwehki mehlel Koht. Aramas akan uhdahn pahn pwarala rehrail pwe re en padahngki duwen kupwurei, pwehki iei irail me meninkeder en KAUN-O, Wasa Lapalap.[E/Re kin padahkihong meteikan duwen me pwung, kaidehn me sapwung. Ar wiewia mwohi me mwahu; kaidehkongete pein irail re en wiewia me pwung, ahpw re pil kin sewese aramas tohto pwe re en tokedihsang wia me suwed.3D_Nan ei inowo I inoukihong irail mour oh onepek mwahu; oh I ketikihongirailehr mepwukat koaros pwe re en kak waunekin ie. Eri, ni ahnsowo re waunekin ie, oh lemmwikin ie.C#Kumwail eri pahn wehwehki me ngehi me ketikihong kumwail kosonned wet, pwe ei inou ong samworo kan, kadaudok en Lipai, en kak tengeteng.”$BAI pahn kaloke noumwail seri kan, oh I pahn iriski masamwail pwisehn mahn en amwail meirong kan-oh I pahn keseikumwailla wasa me pwise kan kin lekdekla ie.:AmAmwail wiewia kan en kasalehda amwail waunekin ie. Ma kumwail sohte pahn rong duwen me I padahkihong kumwail, eri, I pahn kerieikumwailla. I pahn ketikihong riah ieu pohn soahng kan me kumwail kin ale nin duwen samworo. Ei, ni mehlel I kerieiraillahr, pwehki amwail sohte kin kesempwalki ei kosonned kan.]@ 5KAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw mahsanihong samworo kan, “Iet kosonned ehu ong kumwail:i? MAhpw ma aramas mwersuwed men pahn inoukihda en meirongkihong ie nah mahn mwahu men, ahpw meirongkihla nah mahn me soh ketepe men, eri en riahla. Pwe ngehi nanmwarki lapalap emen, oh aramas en wehi koaros kin lemmwikin ie.”$> C Kumwail kin koasoia, ‘Se pwangahkidahr wia mepwukat!’ Oh kumwail kin kasalehda mwomwen aklapalap ong ie. Kumwail kin meirongkihong ie mahn pirapada de mahn mwoator, de pil mahn soumwahu. Ia duwe, kumwail medemedewe me I pahn kupwurperenki alehsang kumwail soangen meirong pwukat?#= A A kumwail sohte kin waunekin ie ni amwail koasoia me sohte katepen ei pei sarawio, oh pil ni amwail kin mwamwahliki mwenge me kumwail kin meirongki wasao.)< M Aramas akan sang wasa koaros nin sampah kin waunekin ie. Wasa koaros re kin isik warpwohmwahu ong ie, oh kihda meirong me konehng. Irail koaros kin waunekin ie!"; ? KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ahpw mahsanih, “I men emen kumwail en ritingedi wenihmw kan en Tehnpas Sarawio pwe en ireikumwaildihsang en isikada kisiniei soh katepe pohn ei pei sarawio. I sohte mwahn kupwurperenkin kumwail; I pil sohte pahn ale meirong kan me kumwail kin wadohng ie.: ' Eri, kumwail samworo kan, ma kumwail pahn peki Koht en ketin kupwurei kitail, e sohte pahn ketin sapeng amwail pekipek pwehki amwail sapwung.Y9 -Ni amwail kin wahdo mahn maskun men pwe en meirongkihong ie, ia duwe, kumwail medemedewe met me pwung? Ni amwail kin wahdo mahn mwoator de mahn soumwahu men, ia duwe, kumwail medemedewe met me pwung? Ma kumwail pahn kihong amwail kepina soangen mahn pwukat, ia duwe, e pahn perenkihda, de e pahn wiahiong kumwail soangen kamwahu ehu?”p8 [Eri, iet duwehn: sang ni amwail kin meirongki mwenge sohte katepe pohn ei pei sarawio. Kumwail ahpw kin idihdek, ‘Ia mwomwen at sohte kin waunekin komwi?’ Eri, I pahn sapengkin kumwail-sang ni amwail mwamwahliki ei pei sarawio.b7 ?KAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw mahsanihong samworo kan, “Nahi men kin wauneki seme, oh lidu men kin wauneki eh soumas. Eri, ngehi samamwail-a dahme kumwail sohte kin waunekiniehki? Ngehi pil amwail soumas-a dahme kumwail sohte kin kahkahkiniehki? Kumwail kin mwamwahlikin ie, kumwail ahpw kin kalelapak, ‘Ia mwomwen at kin mwamwahlikin komwi?’6 Mehn Israel kan pahn pein kilangki masarail, re ahpw pahn koasoia, “KAUN-O me manaman kowahlap, pil lelohng wehi kan likin Israel!”d5 CMa kadaudoken Esau, mehn Edom kan, pahn koasoia, “At kahnimw kan mwomwlahr, ahpw se pahn pwurehng kauwada sapahl,” KAUN-O ahpw pahn ketin sapeng, “Mweidohng re en pwurehng kauwada sapahl-ahpw I pahn pwurehng karangkehdi. Sapwen mehn Edom pahn adanekihla ‘Sahpw suwed’ oh ‘Wehi me kin mihmihte pahn engieng en KAUN-O kohkohlahte.’ ”4 a Esau oh kadaudoke kan me I kin kalahdeki. I kauwelahr sapwen Esau sahpw nahnahn, oh mweidohng sahpwo mahn lawalo kan.”3 /KAUN-O ahpw mahsanihong sapwellime aramas akan, “I kin poakohng kumwail sang mahs.” Re ahpw sapeng, patohwan, “Ia mwomwen omwi kin ketin poakohng kiht?” KAUN-O eri ketin sapeng, mahsanih, “Esau oh Seikop pirien ehu. Ahpw Seikop oh kadaudoke kan me I kin poakohng,S2 #Iet mahsen me KAUN-O ketikihong Malakai pwe en kalohkihong mehn Israel kan.B1}Einpwoat koaros nan Serusalem oh Suda pwon pahn katohrohrala pwehn wia mehn doadoahk en kaudok ong KAUN-O, Wasa Lapalap. Aramas akan me kin wia meirong pahn pwoalihada uduk en meirong kan nan einpwoat pwukat. Ni ahnsowo eh pahn leledo, solahr sounnetinet men pahn mihmi nan Tehnpas Sarawien KAUN-O, Wasa Lapalap.v0eNi ahnsowo mahsen wet pahn pil ntingdiong ni kisin pehl kan me kin kapwata pahn tepinweren oahs kan: “Kasarawihongehr KAUN-O.” Einpwoat en kuk kan nan Tehnpas Sarawio pahn pil sarawihla duwehte pwohl kan me kin mi mwohn pei sarawio.k/OMet iei kalokolok me pahn lelohng Isip oh wehi teikan koaros ma re sohte wia Sarawien Impwal kan.A.{Ma mehn Isip kan sohte pahn men wia Sarawien Impwal kan, eri, irail pahn ale soangen soumwahuohte me KAUN-O pahn ketin kadaralahng pohn wehi koaros me sohte men iang kohla kaudokiong.-%Ma wehi ehu sohte pahn men iang kohla kaudokiong KAUN-O, Wasa Lapalap, nin duwen nanmwarki men, eri, keteu sohte pahn mweredi nan sapwarail.W,'Eri, koaros me luhwehdi sang nan wehi kan me mahweniongehr Serusalem pahn kohla wasao nan sounpar koaros pwe re en kaudokiong KAUN-O, Wasa Lapalap, nin duwen nanmwarki men oh re en wia Sarawien Impwal kan.+Soumwahu suwed ehu pahn pil lelohng oahs kan, kou kan, kamel kan, oh ahs akan-pohn mahn koaros me mi nan kahnimpwal en imwintihti kan.*)Mehn Suda kan pahn mahwen pwe re en doarehla Serusalem. Re pahn kulihasang dipwisou kesempwal kan en wehi koaros-kohl, silper, oh likou tohto.) Ni ahnsowo KAUN-O pahn kupwurehda pwe re en pingida oh masepwehkada me kahrehda emenemente aramas pahn poarehng mehn mpe men oh peiong.9(k KAUN-O pahn ketikihdo soumwahu suwed ehu pohn wehi koaros me mahweniong Serusalem. Udukarail kan pahn matasang nindokon ar momourte; pwoarenmasarail oh lowarail pahn matasang.j'M Aramas akan pahn kousoan wasao ni onepek mwahu, solahr me pahn kamasangkin irail kamwomwmwomwla.>&u Sahpwo pwon, sang Kepa ni paliepeng lellahng Rimmon ni palieir, pahn kapatapatala. Serusalem pahn ileilehda sang sahpw akan me kapilpene; kahnimwo pahn sang ni Ewen Kelen Pensamin kolahng Ewen Kelen Keimw, wasa me ewen kehl ehu mie mahs, oh sang Wasahn Iroir en Ananel kolahng wasahn tiahk wain en nanmwarki.x%i KAUN-O eri pahn nanmwarkihla pohn sampah pwon; aramas koaros pahn pwongih nin duwen Koht emen oh esehla mware.n$UNi ahnsowo eh pahn leledo, pihl mwakelekel pahn pwilsang Serusalem, elep pahn pwillahng Sehden Mehla oh elep pahn pwillahng Sehd Mediderenien. E pahn pwilipwil erein sounpar ehu pwon, ni ahnsoun sohte keteu oh pil ahnsoun keteu.#de rotorot mosul. E pahn marain ahnsou koaros, pil pahn marain nipwong. KAUN-O kelehpw me mwahngih iahd me met pahn wiawi.J" Ni ahnsowo eh pahn leledo, solahr pahn kopou de aihs pohn pwehl,!Kumwail pahn sopohla kotehla wahu wet me kotehla nahnao kolahng apali. Kumwail pahn sopohla duwehte me amwail pahpa kahlap ako wiahier ni ahnsou me rerrer en sahpw wiawi ni mwehin Usaia, nanmwarkien Suda. KAUN-O ei Koht ahpw pahn ketido, iangahki tohnleng koaros.u cNi ahnsowo e pahn ket pohn Nahnahn Olip, palimesehn Serusalem. Eri, Nahnahn Olip pahn pwalpeseng wiahda riau sang palimese lellahng palikapi oh wahu kalaimwun ehu nanpwung. Apali nahnao pahn tohreklahng paliepeng, oh apali ong palieir.c?Mwuhr, KAUN-O ahpw pahn ketila oh mahweniong wehi pwuko, duwehte me e ketin wiahier mahs. KAUN-O pahn ketikipene wehi koaros pwe re en mahweniong Serusalem. Kahnimwo pahn lohdi, dipwisoun nan ihmw kan pahn kulsang, oh angkehlail pahn wiawihong lih akan. Apali en aramas akan pahn kalipilipala, ahpw me luhwehdi kan sohte pahn wisiksang nan kahnimwo.: oNi rahn me KAUN-O pahn ket nan sapwellime mwoalen kadeik kerendohr. Eri, en Serusalem eh dipwisou kan pahn kulsang, oh dipwisoun kul pwukat pahn nehnepeseng mwohn masamwail kan.<q Oh I pahn song silikis ehuo me luhwehdi oh kamwakeleirailda rasehng silper eh kin kamwakelda nan kisiniei. I pahn song irail duwehte kohl eh kin sosohng. Mwuhr, re ahpw pahn kapakapohng ie, oh I pahn sapeng irail. I pahn mahsanihong irail me irail iei nei aramas, oh re pahn sakarkihda me ngehi ar Koht.”F oh wasa koaros nan sahpwo silikis riau en aramas pahn mehla.;o KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Kedlahs, pirida oh peiong silepen sihpwo me kin doadoahkohng ie! Kemehla, oh sihpw kan ahpw pahn tangpeseng. I pahn mahweniong nei aramas akan"= Eri, ma emen pahn idek reh, ‘Lipwen ohla da kei me mi nan mwaremwaromwen?’ e ahpw pahn sapengki, ‘Kompoakepahi men me wiahiong ie ni imweo.’ ”|q Ahpw iet me e pahn nda, ‘Kaidehn ngehi soukohp men. Ngehi soumwet men-I kin wie sapwasapw sang ni ei tikitik.’1[ Ni ahnsowo eh pahn leledo, sohte soukohp men pahn suweiki eh kaudiahl kan de mwomwehda me ih soukohp men de mi nan en soukohp likoun nsensuwed pwehn pitih aramas akan.y Eri, ma mehmen pahn nannantihlahte mwowe wiewia kokohp, eh pahpa oh nohno pahn ndaiong me e pahn kamakamala, pwehki eh kose me e wie kokohp ni mwaren KAUN-O, ahpw e wiewia lokaia likamw. Ma e pahn kokohp, eh pahpa oh nohno pahn doakoahdi kemehla.[/ Ni ahnsowo I pahn kasohrehsang eden dikedik en eni kan nan sahpwo, oh sohla emen pahn taman. I pahn kasohrehla mehmen me pahn kose me dene ih soukohp men oh pahn kihsang ineng en kaudokiong dikedik en eni kan.X + KAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Ni ahnsowo eh pahn leledo, pwarer ehu pahn langada pwehn kamwakelehda kadaudok en Depit kan oh mehn Serusalem kan sang nan diparail kan oh dipen pwongih dikedik en eni kan.} Ehuehu peneinei nan sahpwo pahn mwahmwahieiki pein ih: peneinei kan me kisehn kadaudok en Depit, Nadan, Lipai, Simei, oh pil peneinei teikan. Ehuehu peneinei pahn mwahieiki pein ih, oh ohl akan en ehuehu peneinei pahn mwahiei tohrohrasang lih akan.} Ehuehu peneinei nan sahpwo pahn mwahmwahieiki pein ih: peneinei kan me kisehn kadaudok en Depit, Nadan, Lipai, Simei, oh pil peneinei teikan. Ehuehu peneinei pahn mwahieiki pein ih, oh ohl akan en ehuehu peneinei pahn mwahiei tohrohrasang lih akan.} Ehuehu peneinei nan sahpwo pahn mwahmwahieiki pein ih: peneinei kan me kisehn kadaudok en Depit, Nadan, Lipai, Simei, oh pil peneinei teikan. Ehuehu peneinei pahn mwahieiki pein ih, oh ohl akan en ehuehu peneinei pahn mwahiei tohrohrasang lih akan.{ Ni ahnsowo mwahiei laud pahn wiawi nan Serusalem duwehte mwahiei laud me wiawihiong Adad-rimmon nan patapat en Mekiddo.0Y “I pahn audehkihda kadaudok en Depit oh mehn Serusalem teikan ngenen kadek oh kapakap. Re pahn saradahng ih me re doakoadier kemehla, oh re pahn mwahieiki duwehte irail kan me kin mwahieiki seri iehros men. Re pahn sengiseng kowahlap, duwehte irail kan me kin sengisengki neirail mesenih kan.X) Ni ahnsowo I pahn kamwomwala wehi koaros me pahn song en mahweniong Serusalem.b = Ni ahnsowo KAUN-O pahn ketin sinsile irail kan me kousoan Serusalem, oh me pil keieu luwet rehrail pahn kehlailla duwehte Depit. Kadaudok en Depit kan pahn kahluwa irail rasehng tohnleng en KAUN-O, rasehng pein Koht.L  “Ngehi, KAUN-O, pahn ketikihong manaman en powehdi ong karis kan en Suda mahs, pwe wahu me kadaudok en Depit kan oh mehn Serusalem kan pahn ale sohte pahn laudsang wahu en wasa teikan en Suda.v e “Ni ahnsowo I pahn kupwurehda pwe peneinei kan en Suda en duwehla kisiniei nanwel de nan mwetin wahnsahpw ehu me mahier-re pahn kamwomwala wehi koaros me kapilirailpene. Mehn Serusalem pahn mihmihte nan ar onepek mwahu nan ar kahnimw. % Eri, kisehn peneinei en Suda pahn mengimengloalki, ‘KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin kakehlahda sapwellime aramas akan me kousoan Serusalem.’G  Ni ahnsowo I pahn kamasakada neirail oahs koaros oh kupwurehda pwe me dake kan en pweipweila. I pahn sinsile mehn Suda, oh I pahn kupwurehda pwe nein ar imwintihti kan oahs kan en maskunla.L Ahpw ni ahnsowo eh pahn leledo, I pahn wiahkihla Serusalem duwehte takai toutou ehu-wehi ehu me pahn song en pwekada pahn ohla. Wehi koaros en sampah pahn ehukipene ar kehl pwe re en mahweniong.jM “I pahn wiahkihla Serusalem duwehte dahl en wain ehu; wehi kan me kapilpene pahn nim oh wasawasasseli duwehte me sakaula kan. Oh ni ar pahn kapilpene Serusalem, kahnimw kan me luhwehdi nan Suda pahn pil iang paisuwedkihla. 9 Met iei mahsen ehu duwen Israel sang rehn KAUN-O, KAUN-O me kin ketin pahkpeseng pahnlahng, kapikada sampah, oh ketikihong mour en aramas. E mahsanih,;o Meid suwediong silepen sihpw soh katepe meno! E keselahr nah pelin sihpwo. Mahwen pahn kamwomwala douluhl eh manaman. Peh pahn mwoatorala, oh pwoarenmese palimaun pahn kunla.”4a I kihdiong emen sounsilepen sihpw pwehn apwalih nei sihpw ko, ahpw e sohte apwalih sihpw ko me pahn lelohngehr apwal; de rapahki me salongalahr kan, de kamwahwihala me lipwalipwadahr kan, de kamwenge me luhwehdi kan. Ahpw e kin kangala uduk en sihpw me keieu mworourou ko oh tehrasang kikirail kan.}s KAUN-O eri mahsanihong ie, “Pil pwurehng mwomwehda sounsilepen sihpw, met ke pahn mwomwehda emen me sohte katepe.} Ngehi eri pil kauwehla kisin lepin tuhke teio, me adaneki “Minimin,” oh minimin nanpwungen Suda oh Israel ahpw ohla.s_ KAUN-O eri mahsanihong ie, “Kihdiong ni wasahn nek mwohni en Tehnpas Sarawio. Ngehi eri ale mwohni silper silihseko-uwen mwohni laud me re lemeleme me iei uwen pweinei me konehng-oh kihdiong ni wasahn nek mwohni en Tehnpas Sarawio.=s I ahpw patohwanohng irail, “Ma kumwail men kihdo pweinei, eri, kumwail kihdo, a ma soh, eri, kumwail nekidala.” Irail eri kihong ie mwohni silper silihsek pweinen ei doadoahk.,Q Eri, inowo ahpw kasohrla ni rahno. Irail ko me pwaindahr oh netikilahr sihpw ko wie mwasamwasahn ie, oh re ese me KAUN-O me mahmahsen sang ni mwekid me I wiewiao.~ Ngehi eri ale kisin tuhke me adaneki “Sawas” oh kauwehla, pwehn kasohrehla inou me KAUN-O ketin wiadahr ong wehi koaros.Q} I ahpw ndaiong pelin sihpwo, “I solahr pahn wia silepamwail. Irail kan me pahn mehla en mehla. Irail kan me pahn kamwomwmwomwla en kamwomwmwomwla. Irail kan me luhwehdi pahn pein kamwomwirailla.”| I sohla kak kanengamahiong ei lingeringer pahn silepe silimeno me kin kailongkin ie, I ahpw kemeirailla nan sounpwongteieu.{ Irail kan me pwaindahr oh netikilahr sihpw ko koadoadoahkih ie, oh I ahpw wiahla silepen sihpw me pahn kamakamala ko. Ngehi eri ale kisin lepin tuhke riakis: apwoat I kahdaneki “Sawas” oh apwoat I kahdaneki “Minimin.” Ngehi eri apwahpwalih pelin sihpwo.tza (KAUN-O eri mahsanih, “I solahr pahn poakehla emen nin sampah. Pein ngehi pahn ketikihong aramas koaros pahn manaman en ar kaun akan. Kaun pwukat pahn kamwomwala sampah, oh I sohte pahn kapitala aramas akan sang pahn ar manaman.”)\y1 Irail kan me naineki pelin sihpwo kemehla sihpw ko oh sohte ale kalokepe. Re ahpw netikihla uduk ko oh nda, ‘Kapinga KAUN-O! Kitail kepwehpwelahr!’ Pil silepen pelin sihpwo sohte mwahn poakehla sihpw ko.”{xo KAUN-O ei Koht ketin mahsanihong ie, “Mwomwehda me kowe silepen sihpw men me nah pelin sihpw pahn kamakamalahr.%wC Kaun akan wie weriwer nan ar pahtou; ar lingan sohralahr! Kumwail rong ngilen ngiringir en laion kan; arail wasahn kousoan nanwel limwahn Sordan mwomwlahr!Sv Kumwail tuhke saipres kan, kumwail mwahiei oh sengiseng-% tuhke sidar kan raukdier; tuhke lingan pwuko mwomwlahr! Kumwail tuhke ohk kan en Pasan, kumwail mwahiei oh sengiseng- wahl mosulo koakoahkdahr!]u 5 Lepanon, ritingada omw wenihmw kan, pwe kisiniei en kak isikedi omw tuhke sidar kan!gtG I pahn kakehlahda nei aramas akan; re pahn pwongih ie oh peikiong ie.” KAUN-O me mahmahsen.7sg Ni ar pahn kotehla ar sehd en kahpwalo, ngehi, KAUN-O, pahn poakih iloak kan, oh kepin Nail pahn madada. Aklapalap en Asiria pahn tikitikla, oh manaman en Isip pahn sohrala.1r[ I pahn kapwureiraildo sang Isip oh Asiria oh koasoaneiraildi nan uhdahn sapwarail. I pahn pil koasoaneiraildi nan Kilead oh Lepanon; sahpwo pwon pahn direkihla aramas..qU Mehnda ma I kamwarakiraillahng nanpwungen wehi kan ahpw re pahn tamataman ie nan wasa doh pwuko. Irail oh neirail seri kan pahn mourla oh pwurodohng nan uhdakarail.p “I pahn malipe nei aramas akan oh kapokoneirailpene. I pahn kapitirailla oh kupwurehda pwe re en ngederla duwehte mahs.So Mehn Israel kan pahn kehlail duwehte sounpei kan, pereperen duwehte ohl emen me kin niminim wain. Kadaudokarail kan pahn tamatamante manaman en powehdi wet oh nsenamwahu pwehki me KAUN-O ketin wiadahr.knO “I pahn kakehlehda mehn Suda kan; I pahn kapitala mehn Israel. I pahn poakohng irail oh kapwurehdo irail koaros nan uhdakarail. E pahn duwehte ma I sohte keseirailla. Ngehi me KAUN-O, ar Koht; I pahn sapeng ar kapakap akan.cm? Mehn Suda pahn ahneki manaman en powehdi rasehng sounpei me kin tiakedi ar imwintihti kan nan pwelmatak en nanial akan. Re pahn mahwen pwe KAUN-O ieiang irail, oh re pahn pil kalowehdi imwintihti me kin dak oahs akan.xli E pahn pwarada sang rehrail kaun ekei, me lapalap ekei, oh kaunen sounpei kei me pahn apwalih nei aramas akan.nkU KAUN-O ketin mahsanih, “I engieng pahn mehn liki pwuko me kaunda nei aramas akan, oh I pahn kaloke irail. Mehn Suda kan iei nei, oh ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn apwalih irail. Re pahn wia tehnwerei oahs en mahwen kehlail.j Aramas akan kin rapahki kaweid sang rehn dikedik en eni kan oh sounkosetipw kan, ahpw pasapeng me kin kohieng irail me likamw oh sohte audepe. Ekei kin kawehwehda ouraman akan, ahpw ihte re kin kaweidsuwedihkumwailla; kaloalamwahu me re kin wiahiong kumwail sohte katepe. Eri, aramas akan ahpw kin sansalongseli duwehte sihpw me salongalahr. Re milahr nan apwal pwe sohte ar kaun.@i { Kumwail peki rehn KAUN-O en ketikihdo keteu ni ahnsou mwahu en nan pahr. Iei ih KAUN-O me kin ketikihdo depwek en keteu, me kin kahrehda mwaht akan en kin molomolla ong aramas koaros.sh_ Ia pahn uwen mwahu oh kaselel en sahpwo! Me pwulopwul kan pahn kehlailkihla wahnsahpw oh wain sang loale. g  Ni rahno eh pahn leledo, KAUN-O pahn ketin doarehla sapwellime aramas akan, rasehng silepen sihpw men me kin doarehla nah pelin sihpw ni ahnsou keper. Sapwellimen Koht aramas akan pahn lingalingla nan lime sahpwo, rasehng kisin takai kesempwal en nihn ehu.9fk KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn ketin apwahpwalih sapwellime aramas akan, oh re pahn kamwomwala arail imwintihti kan. Re pahn weriwer nan mahwen, rasehng me sakaula kan, oh kakerehdi ntahn arail imwintihti kan. Ntao pahn pwilipwilwei, rasehng ntahn meirong ehu me wudekiong pohn pei sarawi sang nan dahl ehu.Fe KAUN-O pahn ketido pohn sapwellime aramas akan; e pahn kadar sapwellime arep kan, rasehng lioal. KAUN-O, Wasa Lapalahpie, pahn ketin peuk sowi; e ahpw pahn ketido nan melimel sang palieir.8di I pahn doadoahngki Suda duwehte nein sounpei kesik ketieu, oh Israel duwehte arep kan. I pahn doadoahngki ohl en Saion kan duwehte kedlahs, pwe I en mahweniong mehn Krihs.”c' Kumwail me kalipilipalahr kan, me ahnsou wet mie amwail koapworopwor, kumwail pwurodo, kumwail pwurodohng nan amwail wasahn silasil mwahu kan. I pakairkihong kumwail met me I pahn kupwuramwahwihkin kumwail pak riapak kamwahu kan pwehki lokolok koaros me kumwail aleier.hbI KAUN-O ketin mahsanih, “Pwehki ei inou ong kumwail, I katengehkidier ntahn meirong kan, I pahn kasaledekihala noumw aramas akan me wie sensel sang wasa me re kalipilipalahng ie, wasa me rasehng pwoahr loal me sohte pile.laQ KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn ketikihsang Israel were werennansapw en mahwen kan, oh ketikihsang Serusalem dakepe oahs akan; kesik ketieu kan en mahwen pahn kamwomwmwomwla. Amwail nanmwarkio ahpw pahn ketin kauwada popohl nanpwungen wehi kan; e pahn kaunda sang ni ehu lepin sehd lellahng ni ehu, sang ni Pillap Iupreitis lellahng ni irepen sampah.”#`? Kumwail mehn Saion, kumwail perenda oh ngisingis! Kumwail mehn Serusalem, kumwail ngisingiski amwail peren! Kumwail kilang pwe amwail nanmwarki ketiket kodohng rehmwail. E ketiket kohdo ni roson lapalahpie oh manaman en powehdi, ahpw mpahi, oh ket pohn ahs emen, nein ahs pwul men.Z_- I pahn sinsile nin limei sahpwo oh tehk pwe karis en sounpei kan dehr kotehla. I solahr pahn pwurehng mweidohng aramas lemei kan en kahpwalih nei aramas akan. I mahsaniher duwen nei aramas akan ar lokolok.”^ Re solahr pahn kang uduk me nta mihmihte ie, de soangen mwenge keinepwi teikan. Koaros me mourla pahn wiahla kisehn nei aramas akan oh pahn duwehla kisehn kadaudok en Suda. Ekron pahn wiahla kisehn nei aramas akan, duwehte me mehn Sepus kan wiadahr. ]  Soangen aramas ipwihpw tohto pahn kousoanla Asdod. KAUN-O ketin mahsanih, “I pahn katikitikihala mehn Pilisdia aklapalap akan.Q\ Kahnimw Askelon pahn kilang met oh masakada. Kahnimw Kasa pahn kilang met oh medengkihla. Pil duwehte Ekron, oh eh koapworopwor pahn pitihedi. Kasa pahn luhssang eh nanmwarki, oh Askelon pahn tehnla.[ Ahpw Kaun-o pahn ketikihsang mehkoaros me e ahneki. E pahn ketin keselahng eh dipwisou kan nansed, oh kahnimwo pahn mwasikdiong nanpwel.qZ[ Dair kauwadahr kehl kehlail kei ong pein ih oh koasoakedahr silper oh kohl me inenen rek duwehte pwehl!yYk Amad, me iei irepen Adrak, pil iei sapwellime, oh pil kahnimw kan en Dair oh Sidon, iangahki ar koahiek koaros.AX } Met iei mahsen en KAUN-O: E ketin koasoanehdi kalokolok ong wehin Adrak oh ong kahnimw en Damaskus. Kaidehnte kadaudok en Israel, ahpw poahsoan kaunen Siria pil iei sapwellimen KAUN-O.)WKNi rahn pwuko mehn liki ehk pahn kohdo rehn mehn Suhs men oh nda, ‘Se pahn ianguhkala nan omw palien lamalam en, pwe se rong me Koht kin ketin ieiang uhk.”VAramas oh wehi kehlail tohto pahn kohdo Serusalem pwe re en kaudokiong KAUN-O, Wasa Lapalap, oh peki sapwellime kupwuramwahu.FUIrail kan me kohsang nan ehu kahnimw pahn ndahng me kohsang nan kahnimw teikan, ‘Kitail pahn kaudokiong KAUN-O, Wasa Lapalap, oh peki sapwellime kupwuramwahu. Kumwail kohdo iang kiht!’TwKAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Ahnsowo pahn kohdo me aramas akan sang nan kahnimw tohto pahn kohdo nan Serusalem.=Ss“Kaisihsol me kin wiawi ni kapahieu, kelimau, keisuh, oh kaeisek en sounpwong pahn wiahla sarawien peren oh nsenamwahu ong mehn Suda. Kumwail en poakohng me mehlel oh popohl.”>RwKAUN-O, Wasa Lapalap, ketikihong Sekaraia mahsen wet:Q5Kumwail dehr wiahda koasoandi me pahn kauwehla emenemen. Dehr kahukihla kadehde likamw. I kalahdeki lokaia likamw, pwuhng sapahrek, oh kamaramas.”PIet me kumwail pahn wia: Lokaia mehlelpene nanpwungamwail. Kasalehda pwuhng mehlel nan mwoalen kopwung-pwuhng me kin kahrehda popohl.qO[Ahpw met I koasoakoasone I en kupwuramwahwihala mehn Serusalem oh Suda. Eri, kumwail dehr masak mehkot.DNKAUN-O, Wasa Lapalap, mahsanih, “Ni ahnsou me amwail pahpa kahlap ako kahngiangihiehda, I koasoanehdi I en ketikihong irail kahpwal laud oh I sohte wekidala kupwurei, ahpw I kapwaiada.iMK Kumwail mehn Suda oh Israel! Mahs mehn liki kan kin keriahla emen ni ar kin nda, ‘Soangen apwal me lelohng Suda oh Israel en pil lelohng kumwail!’ Ahpw I pahn kapitkumwailla, oh mehn liki pwuko pahn ndapene nanpwungarail, ‘Kumwail en ale soangen kupwuramwahu me kohieng Suda oh Israel!’ Eri, kumwail nan kapehd kehlail oh dehr masak mehkot.”YL+ Re pahn padokedi ar wahnsahpw ni popohl. Ar tuhkehn wain kan pahn wa, pwelen sampah pahn kapwarehda wahnsahpw, oh keteu pahn rek. I pahn ketikihong kupwuramwahu pwukat ong aramas akan en ei wehi me mourlahr.gKG Ahpw met I wiahiong me mourla kan en wehiet mehkot me weksang me I wiahiongehr mehn mahs ako.3J_ Mwohn ahnsowo sohte emen me kak koadoadoahkih aramas emen de mahn emen, oh sohte me saledek sang eh imwintihti kan. I kupwurehda pwe aramas akan en uhpene nanpwungarail.RI “Kumwail nan kapehd kehlail! Met kumwail pil rongorong soangen mahsen kante me soukohp ako kohpada ni ahnsou me poahsoan en Tehnpas Sarawio koasoansoandi ni ahnsoun onohnsapahl en Tehnpesei Sarawio.=Hsoh I pahn kapwureiraildo sang palimese oh palikapi pwe re en kousoanla Serusalem. Re pahn wiahla nei aramas, oh I pahn wiahla ar Koht, me pahn kakaun irail ni loalopwoat oh pwung.UG#I pahn kapitala nei aramas akan sang nan sahpw akan me re wisiklahngehr ie,iFK“Met mwomwen me e sohte pahn pweida ong tohn wehio kan me luhwehdi, ahpw ong ie e kak pweida._E7Oh nanial akan pahn pwurehng diren kisin pwutak oh serepein me pahn mwadomwadongseli.D%Ohl laud kan oh lih laud kan, me likeilapalahr douluhl oh kin sokon, pahn pwurehng mwomwohdseli ni wasahn tuhpenehn aramas akan en kahnimwo.1C[I pahn sapahldohng Serusalem, ei kahnimw sarawio, oh ketiket wasao. E pahn adanekihla kahnimw loalopwoat; oh dohl en KAUN-O, Wasa Lapalap, pahn adanekihla dohl sarawi.%BC“I ngoangkilahr I en sewese Serusalem pwehki ei limpokohng mehlel nah aramas akan, soangen limpoak ehu me kin kahrehda ei engieng pahn eh imwintihti kan.=A wKAUN-O, Wasa Lapalap, ketikihong Sekaraia mahsen wet:@7I koakoahirailla rasehng kisinieng pwe re en kousoanla nan sapwen mehn liki kan. Sahpw kaselel wet ahpw wiahla sapwtehn, sohte emen me kousoan ie.”K? I sohte sapeng ar kin kapakap pwehki ar sohte men rong ei mahsen. > oh kakeptakaila ar mohngiong kan. I engiengdahr kowahlap pwehki ar sohte men rong padahk kan me I ketikihong soukohp en mahs ako.T=! “Ahpw nei aramas akan keptakaila sohte men rong. Re ritingedi ar lamalam<<q Kumwail dehr kahpwalih liohdi kan, me sepwoupwou kan, mehn liki kan me koukousoan rehmwail, de mehmen me anahne sawas. Oh dehr wiahda koasoandi me pahn kauwehla emenemen kumwail.5;c “Mahsie I ketikihong nei aramas akan kosonned pwukat: ‘Kumwail pahn tehk mwahu pwe en mie pwuhng pahrek, oh kumwail pahn kasalehda amwail kadek oh mahk nanpwungamwail./:YKAUN-O ketikihong Sekaraia mahsen wet:z9mIh met me KAUN-O mahsanihong soukohp en mwowe ko ni ahnsou me Serusalem mihmi nan eh pai oh diren aramas oh ni ahnsowo kaidehnte nan kahnimw kan me diren aramas, ahpw pil aramas tohto kousoan ni sapwen palieir oh palikapi en tepin dohl kan.\81Oh ni ar kin tungoale oh nim mehkot, re kin wia ong ni pein kansenamwahuparail.”G7E mahsanih, “Padahkihong tohn sahpwet oh samworo kan me ni ahnsou me re kaisihsol oh mwahiei ni kelimaun oh keduwaun sounpwong erein sounpar isihseket, re sohte wia pwe re en kawauwih ie.16]Eri, iet mahsen en KAUN-O me kohieng ie.m5Soh pwe re en kalelapak rehn samworo ko oh soukohp ko peidek wet: “Ia duwe, se en usehlahte mwahmwahieiki ohlahn Tehnpas Sarawio, ni at pahn kin kaisihsol ni kelimaun sounpwong duwen me se kin wiewia erein sounpar tohtohie?”%4CMehn Pedel kadaralahr Sareser oh Rekemelek oh neirail ohl akan ong ni Tehnpas Sarawien KAUN-O, Wasa Lapalap, pwe re en peki sapwellimen KAUN-O kupwuramwahu'3 INi kapahieun sounpar me Darius wiewiahki nanmwarki lapalap, ni rahn kaeisek pahieun keduwaun sounpwong (sounpwong en Kislep), KAUN-O ketikihong ie mahsen ehu. 29Aramas akan me kousoan wasa doh kan pahn kohdo oh sewese onohnsapahl en Tehnpas Sarawien KAUN-O. Oh ni eh pahn nekilahr, kumwail pahn ese me KAUN-O, Wasa Lapalap, me poaroneiehdo rehmwail. Mepwukat koaros pahn pweida ma kumwail peikiong ni unsek koasoandien KAUN-O, amwail Koht. i}}|{{QzyyxwvuttLsxr{rq`ppPooAnnn#m[mllelkk-jjj8iihfgffSeeDddLcbbYaa6`i_^^#]]I\[[7ZzYAXXTWWgWVSUUTvSRR>=<;;^;)::x:99L88u87h655v44I32110u/.--,,g++*[)(('q&&1%% $C##b""\!! _as-F^f{ KD  { c 2|C}T! Nan amwail suwed, kumwail ahpw kin ese kihong noumwail seri kan dahme kin mwahuwong irail; eri, a ia uwen soahng tohto me Samamwail me ketiket nanleng pahn ketikihong irail kan me kin patohwan peki reh!+Q De kemisik, ma e peki kisin mwomw?R Mie pahpa men rehmwail me kak kihong nah pwutak takai, ma e peki pilawa?q[Pwe koaros me kin peki, re pahn ale; me kin rapahki, re pahn diar; oh me kin letelet, e pahn ritidahng. “‘Kumwail peki, kumwail ahpw pahn ale; kumwail rapahki, kumwail ahpw pahn diar; kumwail letelet, e ahpw pahn ritidahng kumwail.eC“Kumwail dehr kihong kidi kan mehkot me sarawi, pwe re de sohpeiong kumwailte ngaliskumwailpene; kumwail dehr pil kesehdiong mwohn pwihk kan noumwail kisin takai kesempwal akan, pwe ihte me re pahn wia, tiakpeseng.”!;Mwalaun ahmwen! Kihsang mahs lepin tuhkehn nan pwoaren mesomwen, ke ahpw pahn kak kilang mwahu duwen omw pahn kihsang diperen nan pwoaren mesen riomwo.7Ia duwen omw kak ndahng riomwo, ‘Nahn, sepit mahs pwe I en kihsang diperen nan pwoaren mesomwen,’ nin lepin tuhke lep eh mi nan pwoaren mesomwen? Dahme ke kin tehngki diper me mi nan pwoaren mesen riomw men, a ke ahpw sohte kin nsenohki lepin tuhke me mi nan pwoaren mesomwen?#?Pwe Koht pahn ketin kadeik kumwail nin duwen amwail kin kadeik meteikan, oh e pahn ketin sohngkin kumwail mehn sohngohte me kumwail kin sohngki meteikan.W )“Kumwail dehr kadeik aramas teikan, pwe Koht en dehr ketin kadeingkumwailda.I "Eri, kumwail dehr kin pwunodki dahme pahn wiawi lakapw; pwe lakapw pahn pwukoahki pein eh pwunod. E sohte konehng kumwail en kin katohtowehla kahpwal akan me rahn akan kin wadohng kumwail.” !Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh dahme e kin ketin kupwurki, a soahng teikan koaros e ahpw pahn kin ketikihong kumwail.1 (Pwe me rotorot akan kin ngoangki rapahki mepwukat koaros.) A Samamwail me ketiket nanleng ketin mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat koaros. Eri, kumwail dehr kin pwunodki ndinda, ‘Se pahn kihsang ia at tungoal kisin mwenge, de nimat pihl? Se pahn diar ia at likou?’Koht me kin ketin kapwatahda dipwen nansapw akan-dihpw me mie rahnwet a e kin mengila lakapw oh lekdekiong nan kisiniei; eri, ia duwe, e soh pahn ketin apwalih kumwail mwahusang e kin ketin apwalih mepwukat, oh ketin kalikawihkumwailda? Kumwail meid pwoson tikitik!A I ndaiong kumwail pwe pil Solomon, nan eh kepwehpwe mehlel, sohte mwahn kapwatkihda likou kaselel ehu duwehte apwoat irail. 9“A mehnda kumwail pahn pwunodki likou? Kumwail kilang kiopw en nansapw akan ar kin keirda; re sohte kin doadoahk, re sohte kin pein wiahda ar likou.[ /Ihs rehmwail me kak kareireikihla eh mour kisin ahnsou kis pwunupwunodki eh mour? {Kumwail tehk mwahu menpihr en pahnlahng kan: re sohte kin padok wahntuhke, re sohte kin dolung, re sohte kin nahkpene nan imwen nekinek kan; a Samamwail me ketiket nanleng kin ketin apwalih irail. A ia duwe, kumwail soh kesempwalasang menpihr kan?. U“Ihme I ndahkihong kumwail: kumwail dehr kin pwunodki kisin mwenge oh pihl ong mourimwail kan, dahme kumwail pahn kin kang de dahme kumwail pahn kin nim; de amwail likou, dahme kumwail pahn kin likawih. Pwe ia duwe, mour soh kesempwalasang kisin mwenge, oh paliwar soh kesempwalasang likou? }“Sohte aramas emen kak liduwih soumas riemen; pwe e pahn kailongki emen, e ahpw pahn poakepoake meteio; e pahn loalopwoatohng emen, e ahpw pahn mwamwahliki meteio. Eri, ih pil duwen kumwail: kumwail sohte kak papah Koht oh pil kepwehn sampah kan.+ Oa ma pwoaren masamwail kan pahn edied, paliwaramwail kan pahn diren rotorot. Eri, ma marain me mi loalamwail pahn rotorotala, ia pahn uwen lauden rotorot wet!”7“Pwoaren masamwail kan iei mehn sere paliwaramwail. Eri, ma pwoaren masamwail kan pahn mwakelekel oh marain, paliwaramwail unsek pahn diren marain;hIPwe ahnsou koaros kapehdamwail kin uhlahng wasa me amwail dipwisou kesempwal kan kin mi ie.”6eA kumwail ngoangki kepwehpwehkihla paien nanleng, me mer oh loangenmwet sohte kin kauwehla, oh wasa me aramas lipirap akan sohte kak dapengpeseng ihmw akan oh pirap ie.”.0Y“Kumwail dehr kin ngoangki kepwehpwehkihla kepwehn sampah, me mer oh loangenmwet kin kauwehla, oh wasa me aramas lipirap akan kin dapengpeseng ihmw kan oh pirap ie.fEpwe aramas teikan en dehr ese me kumwail kaikaisihsol-a Samamwailohte me kumwail sohte kin kilang, ihete en ketin mwahngih. Eri, Samamwailo me kin mwahngih amwail wiewia rir kan, e ahpw pahn ketin katingihkin kumwail.”FEri, ni amwail kin kaisihsol, kumwail epwinekda oh usoarada,a;“Ni amwail pahn kin kaisihsol, kumwail dehr kin seren pahtou duwehte me mwalaun kan, me kin kawekala mwomwen masarail kan pwe aramas akan en ese me re kaikaisihsol. I men kumwail en ese pwe re aleier ketingparail.CA ma kumwail sohte pahn mahkikihong meteikan ar sapwung kan ong kumwail, eri, Samamwail me ketiket nanleng pil sohte pahn ketin mahkikihong kumwail sapwung kan me kumwail kin wiahda.”-S“Pwe ma kumwail pahn mahkikihong meteikan sapwung kan me re wiahiong kumwail, nahn Samamwail me ketiket nanleng pahn pil ketin mahkikihong kumwail dipamwail kan. Komw dehr ketin mweidohng kiht se en kin lelohng nan songosong laud, a komw ketin nekid kiht sang ni me suwed en Sehdan.’h~I Komw ketin mahkikihong kiht dipat akan, duwen at kin mahkohng koaros me kin wia dihp ong kiht.<}s Komw ketikihdo rahnwet at tungoal me itarohng kiht.g|G mweimwi en pweida wasa koaros, kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng.x{i Eri, iet duwen amwail pahn kin kapakap: ‘Samat me ketiket nanleng: Mwaromwi en sarawihla rehn aramas koaros,zKumwail dehr alasang irail; pwe Koht iei Samamwail, oh e ketin mwahngih dahme konehng kumwail mwohn amwail saikinte kin peki mehkot.;yo“Kumwail dehr kin doadoahngki lokaia mwahl tohto nan amwail kapakap akan, duwehte me rotorot akan kin wia, me kin lemeleme me Koht pahn kupwure irail pwehki ar kapakap reirei.x Eri, ni amwail pahn kin kapakap, kumwail pedolong nan amwail pere, ritingedi wenihmw, kumwail ahpw kapakapohng Samamwail me kumwail sohte kin kilangki masamwail kan. Samamwailo me kin mwahngih amwail wiewia rir kan, e ahpw pahn ketin katingihkin kumwail.w}Pil ehu, ni amwail kin wia amwail kapakap, kumwail dehr alasang me mwalaun kan, me kin mwahuki uhda oh wia ar kapakap akan nan imwen padahk kan oh nanial akan, pwe aramas koaros en kin kapinga irail. I men kumwail en ese pwe re aleier ketingparail.wvgpwe amwail sawas en rir. Oh Samamwail me kin mwahngih amwail wiewia rir kan, en ketin katingihkin kumwail.”muSEri, ni amwail pahn kin sewese me paisuwed men, kumwail dehr pil kin kehsehki kompoakepahmwail kan,ntU“Eri, ma kumwail pahn sewese emen me paisuwedlahr, a kumwail dehr lohkiseli duwen me mwalaun akan kin wia nan imwen kapakap akan oh nanial akan, pwe aramas en kin kapinga irail. I men kumwail en ese pwe re aleier ketingparail.is M“Kumwail kaleke pwe kumwail dehr kin wia amwail wiewia mwahu kan en souleng mwohn mesen aramas akan pwe re en kin kilang. Pwe ma kumwail wia met, kumwail sohte pahn ale ketingpamwail sang rehn Samamwail me ketiket nanleng.\r10Eri, mourimwail en unsekla-duwehte ieias unsek en Samamwail me ketiket nanleng.”q+/Oh ma ihte kompoakepahmwail kan me kumwail pahn kin rahnmwahwih, eri, kumwail sohte siksang meteikan, pwe mehn liki kan pil kin wia soahng wet.,pQ.Eri, keting da me kumwail pahn kasikasik sang rehn Koht, ma kumwail pahn poakohngete irail kan me poakohng kumwail? Pwe sounrik daksis kan pil kin wia soahng wet!Oo-pwe kumwail en wiahla sapwellimen Sahm me ketiket nanleng, me kin ketin dakerki sapwellime ketipin pohn me suwed oh me mwahu kan, oh kin ketin kamwerehdi keteu pohn me lelepek kan oh me dipan akan.tna,A ngehi I ndaiong kumwail met: kumwail poakohng amwail imwintihti kan oh kapakapki me kin kalokei kumwail,umc+“Kumwail pil rongehr padahk pwoatet: ‘Ke en poakohng mehn mpomw kan, a kailongki omw imwintihti kan.’l *Ma mehmen pahn peki rehmw mehkot, mweidohng. Ma mehmen pahn peki rehmw mehkot pwe en kapwuredohng uhk mwuhr, pil mweidohng.”fkE)A ma sounpei en liki men pahn itonehng uhk ke en wa eh koaruk mwail ehu, iangala mwail riau.sj_(Oh ma mehmen men lelekin uhk ni mwoalen kopwung pwe en adihasang omw sehten, a pil mweidohng omw sekiden.Ci'A ngehi I ndaiong kumwail met: kumwail dehr dupungki me suwed ong emen me wia suwed ong kumwail. Ma mehmen pahn pohr uhk ni palimaun en likin sepomw, a kihong pali teio pwe en pil pohr. h9&“Kumwail rongehr padahk wet me kohieng mehn mahs ako: ‘Pwoaren mas ehu pahn pwainla pwoaren mas ehu, oh ngih pwoat pil pahn pwainla ngih pwoat.’}gs%Amwail koasoi kan en kin ndahte, ‘Ei’ de ‘Soh.’ Pwe me kin daulihala met, e kin tepisang rehn Me Suwedo.”f$Pil dehr kahukihla moangamwail kan, pwe sohte mehkot kumwail kak wiahda pwe pitenmoangamwail en pwetepwetala de toantoalla.1e[#kumwail dehr kahukihla sampah, pwe sampah iei wasahn kommoalepen aluweluwe kan; pil dehr kahukihla Serusalem, pwehki Serusalem ih me poahsoan kaunen Nanmwarki Lapalap.d"A ngehi I ndaiong kumwail: kumwail dehr mwahn kahula nan amwail inou kan. Kumwail dehr kahukihla nanleng, pwe nanleng iei mwoalen Koht;3c_!“Kumwail pil rongehr padahk wet me kohiengehr mehn mahs ako: ‘Ke dehr kauwehla omw inou ong Koht, a kapwaiada dahme ke kahukihla me ke wiahda mwohn silangin Koht.’ b A ngehi I ndaiong kumwail met: mehmen me kesehla eh pwoud ni kahrepe ieu me kaidehkin kamwahl, eri, ohlo kahrehiongehr liho nan kamwahl ma liho pahn pwopwoudida sapahl. A mehmen me pwoudikihda lih emen me mweisangehr eh pwoud, e pil wiadahr dipen kamwahl.”a“Kumwail pil rongehr padahk pwoatet: ‘Mehmen me pahn kesehla eh pwoud, e uhdahn pahn kihong liho kisinlikoun kamweid.’8`iOh ma palimaun en pehmwen pahn kahrehiong uhk nan dihp, lupukasang oh kesehweisang uhk; pwe e mwahuwong uhk kisehn paliwaromwen en lekdekla sang eh pwonte kolahng nan ehl.”A_{Eri, ma palimaun en pwoaren mesomwen pahn kahrehiong uhk nan dihp, pwadikasang oh kesehweisang uhk, pwe e mwahuwong uhk kisehn paliwaromwen en lekdekla sang eh pwonte kolahng nan ehl.^A ngehi I ndaiong kumwail met: mehmen me pahn kilikilang lih emen oh men dihpki, nahn e wiadahr dipen kamwahl nan kapehde.B]“Kumwail rongehr padahk pwoatet: ‘Ke dehr kamwahl.’k\OMehlel I ndaiong uhk, me ke sohte pahn pitla, ke lao kapwungala pweipwand koaros me kileldier.”Z[-“Ma mehmen men lelekin uhk ni mwoalen kopwung, kadeke oh kapwungala mahs nanpwungamwa; pwe e dehr panguhkala rehn sounkopwung, a sounkopwung uhd panguhkala rehn pilismen kan, ke ahpw selidiong nan imweteng.Z#pwilikihdi mahs omw meirongo mwohn pei sarawio, ke ahpw kohwei oh kapwungala nanpwungamwa; mwuri, ke ahpw pwurodo wia omw meirong ong Koht.Y{Eri, ni omw pahn wiahiong Koht omw meirong pohn pei sarawi ehu, ke ahpw tamanda me riomw mehn Suhs men nsensuwed pahmw,UX#A ngehi I ndaiong kumwail met: mehmen me pahn lingeringer pahn rie mehn Suhs men, e pahn wisikiong ni mwoalen kopwung; oh mehmen me pahn ndahng emen rie mehn Suhs me e iahk, e pahn wisikiong ni Mwoalen Kopwung Lapalap; oh mehmen me pahn ndaiong emen rie mehn Suhs eh mwalaun suwed, e pahn konehng ale kalokolok en kisiniei nan ehl.W“Kumwail rongehr padahk me kohieng mehn mahs ako: ‘Dehr kemehla aramas; a mehmen me pahn kemehla aramas, e pahn ale kadeikpe.’/VWEri, I men kumwail en ese, pwe ma amwail mour sohte pahn mwahusang en sounkawehwehn Kosonnedo oh en Parisi kan ar mour, kumwail sohte pahn kak towehda Wehin Koht.”,UQEri, mehmen me pahn kauwehla kosonned ehu, mehnda ma me keieu tikitik, oh pil pahn padahkihong aramas teikan en kauwehla, nahn e pahn keieu tikitik nan Wehi Koht. A mehmen me pahn kapwaiada audepen Kosonnedo oh pahn padahkihong aramas teikan en kapwaiada, ih me pahn lapalap nan Wehin Koht.T/Pwe I men kumwail en ese pwe lahng oh sampah lao pahn sohrala, sohte ire pisetik ehu en Kosonnedo pahn sohrala, soahng koaros lao pahn imwisekla.7Sg“Kumwail dehr lemeleme me I kodohng kasohrehla Kosonned en Moses oh padahk en soukohp ako. Soh! I sohte kodohng kasohrehla, pwe I kodohng kapwaiada arail padahk ni mehlel.%RCIh pil duwen kumwail, amwail marain en sansal mwohn aramas akan pwe re en kilang amwail wiewia mwahu kan oh kapikapingahki Samamwail me ketiket nanleng.”QwAramas pil sohte kin isikada lamp oh kihdiong pahn kohpwa, pwe pohn dewe pwe en kamarainihada koaros me mi nan ihmwo.YP+Kumwail me kamarainpen sampah. Kahnimw ehu me mi pohn dohl ehu sohte kak rirla.~Ou “Kumwail me soahlepen sampah. Eri, ma nemenemen soahl pahn sarasang, sohte mehkot kitail pahn wiahiong pwe nemenemen soahlo en pwurehng miehla. Solahr katepen soahlo, ihte me pahn mwahuwong, en lekdekla wasa me aramas akan pahn tiakpeseng ie. N Kumwail nsenamwahu oh perenda, pwe ketingpamwail me laud kowahlap nanleng. Ih duwen ar kaloke soukohp ako me tiengehr mwohmwail.”M) “Meid pai kumwail ma aramas akan pahn lahlahwei kumwail oh kalokei kumwail oh karaunkin kumwail soangen suwed oh likamw koaros pwehki ngehi.lLQ “Meid pai me kin ale lokolok pwehki ar kapwaiada kupwur en Koht; pwe iei arail wehi, Wehin Koht!K} “Meid pai me kin wia doadoahk en kamwahu nanpwungen aramas akan; pwe Koht pahn ketin wiahkinirailla uhdahn sapwellime!LJ“Meid pai me nan kapehd mwakelekel kan; pwe re pahn udiahl Koht!ZI-“Meid pai me kin kalahngan ong meteikan; pwe re pahn diar kalahngan rehn Koht!bH=“Meid pai me kin ngoangki kapwaiada kupwur en Koht; pwe Koht pahn ketin kaitarirailla!dGA“Meid pai me nan kapehd opampap akan; pwe re pahn ale dahme Koht ketin inoukihong irail!OF“Meid pai me kin mwahiei; pwe Koht pahn ketin kaloalamwawihirailla!ZE-“Meid pai me koapworopworki Koht ni mehkoaros; pwe iei arail wehi, Wehin Koht!1D]Ih eri tapihada padahki irail, mahsanih:C Ni Sises eh mahsanihada pokono, e ahpw ketidahla pohn dohl ehu oh ketidiong powe; a sapwellime tohnpadahk ko ahpw keiong mpe.B%Lapalahn pokon ahpw kin idihdawehnseli sang Kalili, sang Kahnimw Eisek ko, sang Serusalem oh Sudia, oh pil sang wehi kan me mi palio Sordan.A/Eri, mware ahpw ndandkihla wasa koaros nan Siria, me kahrehda aramas koaros me soumwahuki soangen soumwahu kan oh soangen apwal akan, duwehte aramas me ngehn suwed tiadahr powe, me sahliel kan, me mwoator kan, koaros kin wisikpene reh - Sises ahpw kin ketin kakehlairailda.[@/Sises eri ketin kakahnseli nan Kalili pwon, kawekawehweseli nan sinakoke kan en mehn Suhs akan, kapakapahrengki Rongamwahu en Wehin Koht, oh kamwakamwahwihala soangen soumwahu oh luwet koaros rehn aramas akan.\?1Ni ahnsowohte ira mehndahkihla samarao oh wararail pwohto, ira ahpw iangala Sises._>7Ni eh ketin douluhlsang wasao, e ahpw pil mahsanihada pil ehu pirien Seims oh Sohn, nein Sepedi pwutak riemen. Ira iang ara pahpao mihmi pohn wararail pwoht pwoat, onohne arail uhk kei. Sises eri ketin malipe ira.B=Ni ahnsowohte ira pwilikihdi ara uhk ko oh iangala Sises.y<kSises eri mahsanihong ira, “Kumwa kohdo iangiehla. I ahpw pahn padahkihong kumwa duwen laidih aramas akan.”J; Rahn ehu Sises ketiket kohla pohn oaroahr en Lehen Kalili, e ahpw ketin mahsanihada soused riemen, pirien ehu, Saimon (me adaneki Piter) oh rie me adaneki Andru; ira lalaidki ara uhk nan leho.:7Sang ni ahnsowo me Sises ketin tapihada kapahrengkiseli sapwellime padahk, mahsanih, “Kumwail koluhla oh wiliakapwala! Pwe Wehin Koht kerendohr!”9!Aramas me kin mihmi nan rotorot, re pahn kilangada marain lapalap ehu! Maraino pahn daker irail akan me kin mihmi nan rotorot en mehla.”o8W“Sapwen Sepulon, sapwen Napdali, ni elen kolahng sehdo, palio Sordan, Kalili, sapwen mehn liki kan!Q7Met wiawiher pwe en pweida me soukohp Aiseia kohpadahr, ni eh mahsanih,-6S Sises ahpw sohte ketin kousoan nan Nasaret, pwe e ketila oh kin ketiket Kapernaum, kahnimw ehu me mi ni oaroahr en Lehen Kalili, limwahn irepen Sepulon oh Napdali.]53 Sises lao mwahngihada me Sohn wisikdohngehr nan imweteng, e ahpw sipallahng Kalili.O4 Tepil eri kohkohlahsang Sises; a tohnleng kei ahpw pwarodo oh sewese.3! A Sises ketin sapeng, “Sehdan, kohkohweisang ie! Pwe e ntingdier, ‘Ke pahn pwongih Kaun-o, omw Koht, oh ihete me ke pahn papah.’ ”i2K E ahpw patohwan, “Mepwukat koaros I pahn kihong komwi, ma komw pahn poaridi oh pwongih ie.”y1kTepil eri pil kahluwadahla Sises pohn nahna ileile ehu oh kasalehiong wehi koaros en sampah oh duwen ar lingan.|0qSises ketin sapeng, mahsanih “E pil ntingdier nan Pwuhk Sarawi, ‘Ke dehr kasongosonge Kaun-o, omw Koht.’ ”/ e ahpw patohwan, “Ma sapwellimen Kohto komwi, a komw lusdihwei, pwe e ntingdier nan Pwuhk Sarawi, ‘Koht pahn ketin mahsanihong sapwellime tohnleng kan duwen komwi; re ahpw pahn kolekinkomwihda pehrail kan, pwe ke dehr dipekelekel ni takai kan.’ ”w.gTepil ahpw kahluwalahng Sises nan Serusalem, Kahnimw Sarawio, oh pwilikihdi pohn kengkeng en Tehnpas Sarawio;8-iA Sises ketin sapeng, mahsanih, “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi, ‘Kaidehkin pilawahte me aramas kak mourki, pwe mahsen koaros me kin pwilipwilsang nin doauesen Koht.’ ”,Tepil eri keiong mpe oh patohwanohng, “Ma sapwellimen Kohto komwi, a komw mahsanih pwe takai pwukat en wiahla pilawa.”I+ E lao ketin kaisihsol rahn 40 oh pwohng 40, e ahpw pwungitikla.h* KKedekedeo, Ngehn Sarawi ahpw kahluwalahng Sises nan sapwtehn pwe en ketin songosong pahn Tepil.)yA kapitie ieu ahpw peidihdo sang nanleng, me mahsanih, “Kowe, me iei nei pwutak kompoake, me I kin kupwurperenki.”E(Sises lao ketin papidaisla, e ahpw ketida sang nan pihlo; a iet ahnsowo nanleng pa ritpeseng. Sises eri ketin mahsanihada Ngenen Koht eh ketket kohdi ni mwomwen mwuroi men oh ketidi powe.+'OA Sises ketin sapeng, mahsanih, “Ke dehr kapweiek, pwe ih koasoandien met, pwe ih me konehng en, kita en kapwaiada mahs kupwur en Koht.” Sohn eri pwungkihla.@&ySohn ahpw men kapweiekidihsang Sises en papidais reh, iei me e patohwankihong, “Ia duwe, Maing? Ngehi me uhdahn pahn papidaisla rehmwi, a komwi ahpw ketido pwe en papidais rehi?”W%' Ni ahnsowo Sises ketsang Kalili ketidohng Sordan pwe en papidaisla rehn Sohn.E$ Sapwellime sapwel miher nin lime pwe en koahkoa wihd kan oh ketikipene wahn pilawa kan nan sapwellime imwen nahk, a dihpw oh wahn pilawa kan e pahn ketin isikala nan kisiniei sekehkun.”x#i Ngehi I kin papidaisihkin kumwail pihl, pwe en kasalehda amwail koluhla; a me pahn ketido mwuri, iei ih me pahn papidaisihkin kumwail Ngehn Sarawi oh kisiniei. E uhdahn lapalapasang ie; oh ngehi I sohte mwahn warohng sair sapwellime suht."  Kumwail tehk mwahu pwe sileo miher nin tepin tuhke; eri, tuhke koaros me sohte wa mwahu pahn paldi oh lekdekiong nan kisiniei.7!g Kumwail dehr lemeleme me kumwail kak akpwungkin kumwail, me dene kumwail samanki Eipraam; pwe I men kumwail en ese pwe Koht kakete ketin wiahkihla nein Eipraam takai pwukat!S Kumwail kapwarehda tiahk kan me pahn kasalehda me kumwail wiliakapwalahr.Ni Sohn eh kilangada Parisi oh Sadusi kei me mwur tohto, me iang pokopokondohng papidaisla reh, e ahpw patohwanohng irail, “Ia duwen kumwail me rasehng sineik kan? Ihs me padahkihong kumwail me kumwail kak pitsang engieng en Koht me nektehn leledohng kumwail?ORe ahpw kin wehkada diparail kan oh papidaisla rehn Sohn nan pillapo.#Aramas tohto sang Serusalem, sang wasa koaros nan wehin Sudia, oh pil sang nan kousapw koaros me mi limwahn Pillap Sordan, kin pokonla reh.2]Eri wunen soangen mahn me ede kamel me kin wia en Sohn eh likou; e kin pirehki nan lukepe kateng kilin kou; oh mensiek oh sukehn loangalap en nanwel me e kin sakasakan.dAEri, Sohn iei ohlo me soukohp Aiseia kohpadahr duwe, ni eh mahsanih, “Ngilen aramas emen me kin likilikwerki nan sapwtehn, ‘Kumwail kaunopada elen Kaun-o; kumwail kainenehla ahl akan me e pahn ketin keid ie!’ ”  “Kumwail koluhla oh wiliakapwala, pwe Wehin Koht ahpw ni mehlel mouren lepin mahsen pwukat iei “wehin Koht”. kerendohr.” Ni ahnsowo Sohn Sounpapidais tapihada kakahnseli oh kapakapahrekseli nan sapwtehn en Sudia. Eri, iet audepen eh kapahrek kan:>uIh eri douluhlla wasao oh kousoanla nan kisin kahnimw kis me adaneki Nasaret. Eri, met wiawiher pwe en pweida me soukohp ako mahsanih, dene: “E pahn kin mwarenki mehn Nasaret.”B}A ni eh rongada me Arkelaus me uhd wiliandi seme Erod, nanmwarkien Sudia, e perkihda douluhlla wasao. Poahngok en Kaun-o ahpw wiawihong ni eh memeir pwe en sipallahng nan wehin Kalili.I Sosep eri pwourdahte ale serio oh ine, pwuralahng wehin Israel.oh mahsanihong, “Pwourda oh ale serien oh ine, ke ahpw pwurala nan wehin Israel, pwe irail ko me men kemehla serien, re melahr.”V%Mwurin Erod eh sipalla, tohnleng en Kaun-o men pwarodohng Sosep ni eh memeir$A“Ngihl ehu peido sang Rama, iei ngilen mauk oh mwahiei. Resel me sengisengki nah seri kan, oh solahr kak nsenamwahula, pwehki irail koaros ar melahr.”@{Ih duwen eh pweidahr kokohp en Seremaia, me ketihtihki,4aErod lao mwahngihada me pwihnen ohl loalokongo pitihdier, e ahpw engiengda kowahlap oh mahsanih pwe seri ohl koaros me mi Pedleem oh limwah kan en kamakamala; eri, seri ohl koaros me sounpar riau kohdi. E koasoanehdi met pwehki eh mwahngihasang pwihnen ohl loalokongo ahnsou me usuwo tepin pwarada.8iIh eri kousoanla wasao, Erod lao sipalla. Met wiawiher pwe en pweida me Kaun-o mahsanihong soukohpo pwe en lohkihda, ni eh mahsanih, “I malipedohr nei pwutako sang Isip.”RSosep eri pwourdahte ale serio oh ine ni pwohngohte oh mwesellahng Isip.+ Irail lao patopatohla, tohnleng en Kaun-o men pwarodohng Sosep ni eh memeir oh mahsanihong, “Pwourda, ale serien oh ine, tangahkiniralahng Isip. Ke pahn koukousoante wasao I lao pil pwurehng kairehkin uhk dahme ke en wia. Pwe Erod pahn rapahki serien pwe en kemehla.” + Koht ahpw ketin mahsanihong irail nan arail meir, re dehpa pwurala rehn Erod. Irail eri sapahllahng nan uhdakarail, keid ni apwoat ahl tohrohr. ) Re ahpw pedolong nan ihmwo oh kilangada serio rehn ine, Mery. Re ahpw kapwarehda ar kepwe kan oh meirongkihong: kohl, insens, oh warpwohmwahu.9 m Ia uwen ar peren ni ar pwurehng kilangada usuwo!S  Irail lao rong mepwukat, re ahpw mwesel oh patopatohla; a iet usuwohte me re kilangada ni mesenleng pa pwarada pohrail nanialo oh tieng kahkahre irail, e lao kainenehdi wasa me seri pwelelo ketiket ie.T !Ih eri kadariraillahng Pedleem, oh kehkehlingkihong irail, “Kumwail douluhlwei oh rapahki mwahu seri pwelelen; ma kumwail pahn diarada, a kumwail pakairkidohng ie pwe I en pil kowohng iang pwongih.”Erod eri ketin kapokonepene ni rir pwihnen ohl loalokong me pwarodo sang palimeseo oh kalelapak rehrail duwen ahnsou me usuwo pwarada.H ‘A kowe, Pedleem, me kisehn wehin Suda, kaidehn kowe me keieu tikitik rehn poahsoan kaunen Suda kan; pwe sang rehmw kaun emen pahn pwarada me pahn kahluwa nei aramas akan en Israel.’ ”Irail eri sapeng patohwan, “Nan kisin kahnimw en Pedleem, nan wehin Sudia. Pwe ih duwen me soukohpo ntingdier, me mahsanih,Ih eri ketin kapokonepene samworo lapalap koaros oh sounkawehwe koaros en Kosonnedo, oh keinemwe rehrail wasa me Mesaiao pahn ipwidi ie.pYNanmwarki Erod lao karongehda met, e ahpw salohkihda kowahlap, pil mehn Serusalem koaros iang salohda.I kalekalelapak wasa me seri pwelelo ketiket ie, me ahpwtehn ipwidi, Nanmwarkien mehn Suhs akan. Pwe re patohwan, “Se kilangada sapwellime usuwo ni mesenleng, ihme se patohkidohng pwongih.”, SSises lao ketin ipwidi nan kahnimw en Pedleem, nan wehin Sudia, ni mwehin Nanmwarki Erod, iet pwihn ohl loalokong ehu ahpw lel Serusalem. Re pwarodo sang palimese, Eri, Sosep sohte kapwaiada nsenen pwopwoud ong Mery mwohn eh naitikihada sapwellime pwutako. Sosep eri kihong mware, Sises.k QSosep eri pirida, e ahpw kapwaiada me tohnleng en Kaun-o mahsanih. E ahpw ale Mery oh pwoudikihda. “Meipwono pahn liseianda oh naitikihda nah pwutak emen, me re pahn kamwarehki Emanuel” (me wehwehki, “Koht kin ketiket rehtail”).t~ cEri, mepwukat koaros wiawiher pwe en pweida me Kaun-o mahsanihong soukohpo pwe en lohkihda, ni eh mahsanih,} 9E pahn ketin naitikihada sapwellime pwutak emen me ke pahn kihong mware Sises- pwe e pahn ketin kapitasang sapwellime aramas akan nan diparail kan.”[| 1Eri, ni eh medemedewe met, iet tohnleng en Kaun-o men ahpw pwarodo nan eh meir oh mahsanihong, “Sosep kisehn kadaudok en Depit, ke dehr perki ale Mery omw werek, pwe wahn nan kupwure e ahpikihda Ngehn Sarawi. { Eh werek, Sosep, ni eh ohl lelepek oh pwung oh sohte men kahdsuwedihla Mery mwohn aramas akan, e ahpw lemehda en mweisang ni rir.%z EEri, iet duwen ipwidien Sises Krais: ine Mery me kisinihniong Sosep, ira ahpw saikinte pwopwoudida, e pehmada duwen eh ketin liseian ahpw sang Ngehn Sarawi.Fy Eri, dih eisek pahieu mie sang Eipraam lel Depit; a sang Depit lel ahnsou me mehn Suhs ako sellahng Papilon, pil dih eisik pahieu; a sang ahnsowo lel ipwidien Mesaiao, pil dih eisek pahieu.Yx -Seikop me semen Sosep, en Mery eh pwoud, me kaipwiedi Sises, me mwarenki Mesaia.Ow Eliud me semen Eliesar; Eliesar me semen Madan; Madan me semen Seikop;Gv  Asor me semen Sadok; Sadok me semen Akim; Akim me semen Eliud;Su ! Serupapel me semen Apiud; Apiud me semen Elaiakim; Elaiakim me semen Asor; t   Iet irekidien dih kan mwurin ar sellahng Papilon lel ni ipwidien Sises: Sehoakim me semen Sealtiel; Sealtiel me semen Serupapel;Us % Sosaia me semen Sekonaia oh rie ko ahnsou me mehn Suhs ako sellahng Papilon.Mr  Esekaia me semen Manase; Manase me semen Amon; Amon me semen Sosaia;Jq  Usaia me semen Sodam; Sodam me semen Ahas; Ahas me semen Esekaia;Np Asa me semen Seosopat; Seosopat me semen Soram; Soram me semen Usaia;Ro Solomon me semen Reopoham; Reopoham me semen Apaisa; Apaisa me semen Asa;Cn a Sehsi me semen Nanmwarki Depit. Iet irekidien dih kan sang Nanmwarki Depit lel ahnsou me mehn Israel kan kalipilipala nan wehin Papilon: Depit me semen Solomon, sang en Uraia eh pwoud.dm CSalmon me semen Pohas (me ine Reap); Pohas me semen Oped (me ine Rud); Oped me semen Sehsi;Ql Ram me semen Aminadap; Aminadap me semen Nahson; Nahson me semen Salmon;]k 5Suda me semen Peres oh Sera (inara Damar); Peres me semen Esron; Esron me semen Ram;j Iet irekidien dih kan sang Eipraam oh lel Nanmwarki Depit: Eipraam me semen Aisek; Aisek me semen Seikop; Seikop me semen Suda oh rie ko.ti eIet irekidien dih kan me sapwellimen Sises Krais, me kisehn kadaudok en Depit oh kisehn kadaudok en Eipraam.hE pahn pwurehng kapwurepene sahm akan oh nahi kan. Pwe ma soh, pein ngehi uhdahn pahn pwarowei oh kamwomwala amwail wehi.”gy“I pahn kadarowohng kumwail nei soukohp Elaisa mwohn sapwellimen KAUN-O rahn lapalap oh kamasepwehko eh pahn leledo.f5“Kumwail tamataman padahk en ei ladu Moses, kosonned kan oh koasoandi kan me I ketikihongehr pohn Nahna Sainai pwe mehn Israel koaros en peikiong.teaNi rahn me I pahn mwekid, kumwail pahn powehdi me suwed kan, oh re pahn rasehng pwelpar pahn nehmwail kan.xdiAhpw ei manaman en komour pahn mihmi pohmwail me kin peikiong ie, rasehng dakadahn ketipin, oh e pahn kamwahwihkumwailla, rasehng lingaling en ketipin. Kumwail ahpw pahn saledekla oh pereperen, rasehng koupwul kan me kapedoisang nan kehl.Oc KAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw mahsanih, “Rahn ehu pahn kohdo me aramas koaros me pohnmwahso oh suwed pahn isihsla, rasehng mwuten dihpw meng. Ni rahno irail koaros pahn rongala, sohte pahn luhwarail. b Kumwail eri pahn pwurehng kilang wekpeseng en aramas pwung kan oh aramas suwed kan, me kin papah ie oh me sohte kin papah ie,”zamKAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw mahsanih, “Re pahn wiahla nei aramas. Ni rahn me I pahn mwekid, re pahn wiahla uhdahn nei aramas. I pahn kupwur mahk oh kalahngan ong irail, duwehte sahm men me kin mahk oh kalahngan ong nah men me kin papah ih.e`CEri, aramas akan me kin lemmwiki Koht ahpw koasoakoasoiapene nanpwungarail, oh KAUN-O ketin karonge oh kupwure duwen me re koasoia. Mwohn silangi, e ntingdier nan pwuhk ehu duwen irail kan me lemmwiki oh wauneki KAUN-O.m_SDuwen atail kin kilang, irail kan me pohnmwahso, iei irail me kin nsenamwahu. Aramas suwed kan kin pweida mwahu, re pil kin kasongosongehki sapwellimen Koht kanengamah ar wiewia suwed kan, re ahpw sohte kin ale kalokepe.’ ”U^#Kumwail kin koasoia, ‘Sohte katepen atail pahn papah Koht. Ia katepen atail kapwaiada sapwellime mahsen kan, de pil song kasalehiong KAUN-O, Wasa Lapalap, me kitail koluhkihla mehkan me kitail wiadahr?]y KAUN-O ahpw mahsanih, “Kumwail kin lahlahwe ie. Kumwail ahpw kin kalelapak, ‘Dahme se kin patohwan duwen komwi?’\ Eri, tohn wehi kan koaros pahn kahdanekin kumwail meid pai, pwehki sapwail kan eh pahn wiahla wasahn kousoan mwahu ehu.”{[o I sohte pahn mweidohng mensiek kan en kauwehla amwail wahntuhke kan, oh amwail tuhkehn wain kan pahn wahn mehlel./ZW Kumwail wadohng nan Tehnpas Sarawio eisek kis ehun amwail dipwisou kan koaros, pwe en mie mwenge tohto wasao. Kumwail song duwen ei manaman, oh kumwail ahpw pahn kilang me I pahn ritingadahng kumwail dipwisou kesempwal en nanleng oh kamwerediong kumwail soangen kamwahu kan ni uwe ieu me laud.OY Kumwail koaros rialahr, pwehki tohn wehi wet koaros kin pitipitih ie.hXII ahpw uhd keinemwe, ia duwe, me pwung aramas emen en pitih Koht? Soh! Ahpw kumwail kin pitipitih ie. Ia mwomwen amwail kin pitih ie? Sang ni mwomwen amwail meirongki eisek kis ehun amwail pai oh pil amwail meirong teikan.iWKKumwail duwehte samamwail ko me kesehla ei kosonned kan oh sohte kapwaiada. Eri, kumwail pwurodohng rehi, oh I ahpw pahn sapahlwohng rehmwail. Ahpw kumwail kin kalelapak, ‘Dahme se pahn wia pwe se en pwurowohng rehmwi?’xVi“Ngehi KAUN-O, oh I sohte pahn wekila. Kahrehda kumwail, kadaudok en Seikop kan, saikinte salongala douluhl.iUKKAUN-O, Wasa Lapalap, ahpw mahsanih, “I pahn ketido pwe I en kapwung kumwail, oh I pahn wia kadehde me pahn uhwong irail kan me kin wia wunahni, irail me kin kamwahl, irail me kin wia kadehde likamw, irail me kin pitih neirail tohndoadoahk kan oh widinge liohdi kan, me sepwoupwou kan, oh mehn liki kan; pil irail koaros me sohte kin waunekin ie.”TEri, meirong kan me mehn Suda oh Serusalem pahn wadohng KAUN-O pahn kaparanda kupwure, rasehng kaperen en meirong kan me kin wiawi mahs. W~~c}}:|||G{{$zVyyxwwmvvVvujtssArrqpp9oonSmmYlkk jwiiDhhbgg4fsedcccb#ah``__V^^`]]g\\[dZZ Y:XsWVUTrTSpSRDQQP`PO_NN%MMuLLLKJJIIHcGGyG&FaFEDDCC-BBAt@@?c>==^<<";=:99m887p7$66A55E4x473h32y11"0X/..u-,,+**5)((R''d'&d%%K$9#"v!! {,ymCmI  yy' ~=aY  p 4 5$ul+ +“Ngehn saut lao kin kohieisang rehn aramas emen, e kin kohkohseli nan sapwtehn, raparapahki wasa e pahn kommoaldi ie. A ni eh sohte kin diar,k *Ni Rahnen Kadeiko, lih nanmwarkien Sipa men pahn uhwong kumwail oh kadeingkumwailda, pwehki eh seiloak sang ni imwin sampah pwe en ketidohng karonge padahk kupwurokong en Solomon; a met, kumwail en ese pwe me mihmi meto, iei e lapalapasang Solomon.”Zj- )Ni Rahnen Kadeiko, tohn Ninipe kan pahn uhwong kumwail oh kadeingkumwailda, pwehki ar koluhla oh wiliakapwala ni ar rongada en Sona kapahreko; a iet, kumwail en ese pwe me mihmi meto, iei e lapalapasang Sona.*iM (Pwe duwen Sona eh mihmihki nan kapehd en rohso rahn siluh oh pwohng silipwong, ih duwen Nein-Aramas eh pahn mihmihte rahn siluh oh pwohng silipwong pahn sampah.]h3 'A Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Ia uwen suwed oh soaloalopwoat en aramas en ahnsou wet kan! Kumwail pekipeki rehi ehu manamanen? Eri soh, ihte manaman me pahn kohieng kumwailen, manaman en soukohp Sona.g &Sounkawehwehn Kosonnedo kei oh Parisi kei ahpw patohwanohng Sises, “Maing at Sounpadahk, se men kilang ehu manamanen sang rehmwi.”vfe %Pwe pein amwail koasoi kan me pahn kadeingkumwailda; re pahn kasalehda amwail mwakelekel de amwail dipan.”~eu $“Eri, kumwail en ese pwe ni Rahnen Kadeiko, aramas koaros uhdahn pahn pwukoahki lokaia mwahl koaros me re wiahier.d+ #Aramas mwahu men kin kasalehda mehkot mwahu pwehki eh direki me mwahu; a aramas suwed men kin kasalehda mehkot suwed pwehki eh direki me suwed.'cG "A ia duwen kumwail me rasehng sineik kan? Ia duwen amwail lokaia kan eh kak mwahu, nan amwail loal suwed? Pwe ewen aramas kin kapwadewei audepen nan kapehde.*bM !“Ma kumwail padokedi tuhke mwahu, e pahn wa mwahu. Ma kumwail padokedi tuhke suwed pwoat, e pahn wa suwed. Pwe kumwail kin esehki iren tuhke kan wahrail akan.a7 Mehmen me pahn lahlahwe Nein-Aramas, dipeo pahn lapwasang; a mehmen me pahn lahlahwe Ngehn Sarawi, e sohte pahn lapwasang, met oh pil kohkohlahte.”'`G Iei me I ndakihong kumwail: me dihp koaros oh soangen lahlahwe koaros kak lapwasang aramas akan; a ihte, dipen lahlahwe Ngehn Sarawi, me sohte kak lapwasang. _ “Mehmen me sohte iang uhpalihkin ie, nahn e kin pelian ie; oh mehmen me sohte kin iang ie dolungpene, nahn e kin kamwerepeseng.*^M “Sohte aramas emen kak wehdpeseng imwen ohl kehlail emen oh pirapahla eh kepwe kan, ma e sohte salihedi mahs me kehlailo; e ahpw pahn kulihasang eh kepwe kan.']G Eri soh, pwe Ngenen Koht me kin ketikihong ie manaman en kausasang ngehn suwed kan rehn aramas, iei met me kasalehda duwen Wehin Koht eh leledohngkumwailehr.\} Kumwail ndinda me I kin kausasang ngehn suwed kan pwehki Peelsepwul eh kin kihong ie manaman en kausasang. Eri a, ihs me kin kihong iangamwail kan manaman en kausasang ngehn suwed akan? Pein iangamwail kan kadehdehiong kumwail duwen amwail sapwung![} Eri, ma ekei pahn uhwong ekei nan wehin Sehdan, met wehwehki me wehin Sehdan pwalpesengehr oh e pahn mwadang mwerpeseng.Z Sises mwahngih ar lamalam, iei me e ketin mahsanihkihong irail, “Wehi ehu me towe kan pahn uhpene oh peipene nanpwungahr, sohte pahn mour werei. Oh kahnimw ehu de peneinei ehu me towe kan pahn uhpene nanpwungahr oh peipene, uhdahn pahn mwerpeseng!1Y[ Parisi ko lao rongada met, re ahpw nda, “E kin kausasang ngehn suwed akan rehn aramas pwehki Peelsepwul, kaunen ngehn suwed kan, me kin kihong manaman en wia met.”jXM Aramas koaros eri malamalawangkihla oh ndinda, “Kaidehkin ih kisehn kadaudok en Depito men?”3W_ Eri, aramas ekei ahpw wadohng Sises ohl me maskun oh lohteng men pwehki ngehn suwed eh tiadahr powe. Sises eri ketin kakehlahda ohlo; e ahpw lokaiahda oh kilangada wasa.=Vu oh tohn wehi koaros pahn koapworopworkihla mware.”U sohte ahlek pu pwoat e pahn kauwehla, sohte lamp me pahn kunlahr ehu e pahn kakunla, sapwellime pwuhng lao pahn kaunda wasa;tTa E sohte pahn kamworongada wasa, e sohte pahn weriwer, e pil sohte pahn lokaia ni ngihl laud pohn ahl akan;!S; “Iet ei laduwo, me I piladahr, kompoakepahio me I kin popohlki. I pahn audehkihda Ngeni, oh e pahn padahkihong aramas koaros duwen pwungen ei kadeik.[R/ Ih duwen me Koht ketin mahsanihong soukohp Aiseia pwe en patowanohng aramas akan,LQ oh ketin kehkehlingkihong irail re en dehr kin lohkiseli duwen ih.P5 Sises lao mwahngihada met, e ahpw ketiketla sang wasao; lapalahn pokon ehu ahpw idawehnla. A e ahpw ketin kakehlahda irail koaruhsie me soumwahu ko,tOa Parisi ko ahpw pedoisang nan imwen kapakapo oh pokonpene pwe en kapwungada duwen ar pahn kammatahla Sises.N Sises eri mahsanihong ohlo, “Kapahwei pehmwen.” Ohlo ahpw kapahla peho, e ahpw mwahula ahnsowohte, duwehte pali teio. M A ia duwen, aramas seu kesempwalsang sihpw? Iei me atail Kosonnedo mweidohng kitail, kitail en kak sewese emen ni rahnen Sapad.”6Le Ih eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Ihs rehmwail me nah sihpw men mie me pwupwudiong nan pwoahr loal ehu rahnen Sapad, e seu pahn pitipit ale oh kihda sang nan pwoahro?sK_ A iet, ohl emen, me mwoator apali peh, iang mihmi wasao. Pil ekei aramas mihmi wasao me kin reperepen mehn kadipohng Sises. Irail eri idek reh, “E soh kin uhwong atail Kosonnedo aramas en kakehlahda me soumwahu men rahnen Sapad?”KJ Sises lao ketiketla sang wasao, e ahpw ketilong nan sinakoke ehu.9Im pwe Nein-Aramas me pil Kaunepen rahnen Sapad.”QH Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih: ‘I sohte kin anahne meirong en mahn, pwe kadek oh kalahngan.’ Eri, ma kumwail uhdahn wehwehki mouren mahsen pwoatet, kumwail sohte pahn kin kadeikada me mwakelekel kan;JG  Kumwail en ese pwe mie met emen me lapalapasang Tehnpas Sarawio.QF De kumwail pil sohte kin wadek nan Kosonned en Moses duwen samworo kan en Tehnpas Sarawio ar kin kauwehla kosonned en Sapado, ni ar kin doadoahk rahnen Sapad koaros, re ahpw sohte kin wiahkihda dihp?>Eu Duwen eh pedolong nan tehnpas en Koht, ih oh ienge ko, ahpw sakanla lopwon en pilawa sarawi ko, me keinepwihsang ih oh irail en sakan-pwe samworo kohte me mweimweiong en kin sakan.D1 A Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail sohte kin wadek dahme Depit wiadahro, ahnsou me ih oh ienge ko kerenieng mehkihla ar duhpeklahro?AC{ Parisi kei lao kilangada met, re ahpw patohwanohng Sises, “Maing, komw mahsanih pwe sapwellimomwi tohnpadahk kan wiewia mehkot me atail Kosonnedo keinapwih en wiawi rahnen Sapad!”*B O Rahnen Sapad ehu Sises ahpw ketin weidla nan mwetin wihd kei. Sapwellime tohnpadahk ko, nan ar men mwengedahr, re ahpw dolungada wahn wihd kei oh kangkang kohla.YA+ Pwe mehn wisik me I pahn kihong kumwail me mengei, oh audepe kan me marahra.”.@U Kumwail ale oh kapaikada ei mehn wisiket, oh kumwail padahngki sang ie, pwe I me opampap oh nan kapehd karakarahk; kumwail ahpw pahn diar kommoalpen ngenomwail kan.? “Kumwail kohdo rehi, kumwail koaros me pwangadahr oh toutoukilahr amwail mehn wisik kan, I ahpw pahn kommoaleikumwailla.A>{ “Mehkoaros mweimweiongieier sang rehn Semei. Sohte me ese Sapwellimeo, pwe Sahmohte; oh sohte me ese Sahm, pwe Sapwellimeo, oh irail ko me Sapwellimeo ketin kupwurki en kasalehiong.?=y Ei, Maing Semei, met wiawiher sang ni pein kupwuromwi.R< Ni ahnsowo Sises ketin mahsanih, “Semei, Kaunen nanleng oh sampah! I kapingahkin komwi omwi ketin kasalehiong me soaloalokong kan mehkan me komw ketin ekihsang me koahiek oh loalokong en sampah kan.~;u Eri, ke en ese pwe ni Rahnen Kadeiko, Koht pahn ketin kasalehda sapwellime kalahngan ong Sodom laudsang ong kowe!”B:} A kowe, Kapernaum! Kowe me kin men leldalahng nanleng, ke pahn pisikendilahng nan ehl! Pwe ma manaman ako me wiawihonguhkehr, wiawihong tohn Sodom, ele Sodom pahn mihmihte lel rahnwet!9 Eri, I men kumwa en ese pwe ni Rahnen Kadeiko, Koht pahn ketin kasalehda sapwellime kalahngan ong tohn Dair oh Saidon laudsang ong kumwa!83 e ahpw mahsanih, “Meid suwediong uhk, Korasin! Meid suwediong uhk, Pedsaida! Pwe ma manaman ako me wiawihiongkumwahier, wiawihong tohn Dair oh Saidon, nahn re pwuhriongehr nan likoun nsensuwed oh kamwerehdiongehr pohrail pehs, pwe en kasalehda ar koluhla oh wiliakapwalahr!71 Sises eri tapihada angiangih kahnimw ko me e ketin wiahda ie pali laud en sapwellime manaman ako, pwehki towe ko ar sohte koluhla oh wiliakapwala; 6 A Nein-Aramas ni eh pwarodohr oh sakasak oh niminim, a re ahpw kin nda, ‘Kumwail kilang mahs ewen mwenge oh kemem sakau menen, kompoakepahn sounrik daksis oh me sekeniken kan!’ Eri, kupwurokong en Koht kin dehdehda sang ni wahn sapwellime doadoahk kan.”5 Pwe Sohn ni eh pwarodohr oh wiewia kaisihsol oh sohte kin nim wain, a aramas akan ahpw kin nda, ‘Aramas iahk emen ih!’ 4 ‘Se kesekesengohng kumwail, kumwail ahpw sohte kahlek! Se kadekadepwudepwiong kumwail, kumwail ahpw sohte mwahn kin mwahiei.’23] “A met, dahme I pahn karasahiong aramas akan en ahnsou wet? Re seu rasehng pwihnen seri riau me kin mwadomwadong nan wasahn netinet kan? Re kin weriwerkipene, ndinda,E2 Eri, ma mie salengamwail mehn rong wasa, a kumwail en rong!{1o oh ma kumwail men kamehlelehte ar mahsen ko, a kumwail en ese pwe Sohn iei Elaisa, me re kohpadahr me pahn kohdo.k0O Soukohp ako koaros oh Kosonned en Moses kohpadahr duwen Wehin Koht sang mahso lel ni mwehin Sohn;/5 Sang ni mwehin Sohn lel rahnwet, Wehin Koht kin apwalkihda mwekid idihd kan, oh aramas me kin wia mwekid idihd pwukat me kin songosong en kalowehdi../ Kumwail en pil ese pwe sohte aramas emen nin sampah mie me lapalapasang Sohn Sounpapidais. Ahpw me keieu tikitik nan Wehin Koht, lapalapasang ih.-/ Pwe Sohn iei ih me ntingdier duwe nan Pwuhk Sarawi, ‘Koht mahsanih, iet nei meninkeder; I pahn kadarowei mwohmw, pwe en kaunopada alomw kan.’?,w Eri, dahme kumwail kasikasik en kilang ni amwail kohieilao? Kumwail kolahng kilang soukohp emen? Ei, me pwung, a kumwail en ese pwe kumwail kilangehr mehmen me lapalapasang soukohp.F+ Dahme kumwail kilangada ni amwail kohieilao? Pala aramas emen me kin mi nan likou melengileng? Soangen aramas me kin mi nan soangen likowo, iei me kin kousoan nan tehnpas en nanmwarki kan.q*[ Nein Sohn Sounpapidais tohnpadahk ko lao patopatohla, Sises ahpw uhd mahsanihong pokono duwen Sohn, “Ni amwail kohieilahng rehn Sohn nan sapwtehno, dahme kumwail kasikasik en kilang? Ahlek pwoat me kin tutuwelengkiseli kisinieng?1)] Meid pai me sohte kin peikasalkin ie!” (  duwen me maskun kan ar kin kilangada wasa, duwen me nehtuk kan ar kin alu, duwen me tokutok kan ar kin mwakelekella, duwen me salengopon kan ar kin rongada wasa, duwen me melahr akan ar kin mourda, duwen Rongamwahu eh lohkseliher rehn me paisuwedlahr akan.s'_ Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail pwurowei kairehki Sohn dahme kumwail rongehr oh kilangehr:r&] “Ih komwi me Sohn koasoiaiong kiht me pahn ketido, me ketidohret, de se en awiawihete emen tohrohr?”6%e A Sohn Sounpapidais, me sensel nan imweteng, lao rongada wiewia kapwuriamwei kan en Krais, e ahpw kadarala nah tohnpadahk kei pwe en patohwan wiahiong Sises peidek pwoatet:-$ U Ni Sises eh ketin kaimwisekala sapwellime kehkehlik kan ong me ehk riemeno, e ahpw ketiketla sang wasao pwe en wia sapwellime padahk oh kapahrek nan ar kahnimw kan.E# *Kumwail en pil ese pwe mehmen me pahn kihong mehkot emen me keieu tikitik en iengei kat, pwehki eh iengeilahr, mehnda ma pil kilahs en pihl lemwlemwirteieu, a e uhdahn pahn ale pwaise.”J"  )Mehmen me kin kasamwo soukohp en Koht emen pwehki eh soukohp en Koht, e pahn iang ahneki pwaisen soukohp men; a mehmen me kin kasamwo aramas pwung, e pahn iang ahneki pwaisen aramas pwung men.! (“Mehmen me kin kasamwo kumwail, ngehi me e kin kasamwo; a me kin kasamwo ie, nahn e kin kasamwo ih me ketin kadariehdo.  'Mehmen me men kolokol eh mour, nahn e pahn pwupwusang; a mehmen me pahn kesehla eh mour pwehki ngehi, nahn e pahn diar.”b= &Mehmen me sohte kin ale oh kapaikada eh lohpwu oh idawehniehdo, nahn e sohte warohng ie.J  %“Mehmen me kin poakohng seme oh ine laudsang e poakohng ie, nahn e sohte warohng ie; oh mehmen me kin poakohng nah pwutak oh nah serepein laudsang e poakohng ie, nahn e pil sohte warohng ie.=u $en emen eh imwintihti me keieu suwed, iei kiseh kan.H  #I kodohng kamwakidada liaktohrohr nanpwungen sahm akan oh nair pwutak kan, nanpwungen ihn akan oh nair serepein kan, nanpwungen lih pwopwoud pwulopwul kan oh en arail pwoud kan ar nohno kan;|q "“Kumwail dehr lemeleme me I kohdohn kamweimwahwihala sampah; soh, kaidehkin meleilei me I wa kohdo, pwe kedlahs.xi !A mehmen me pahn kahmahmkin ie mwohn aramas akan, nahn I pahn pil kahmahmki mwohn Semei me ketiket nanleng.” “Mehmen me pahn kadehdehda oh uhkin ie mwohn aramas akan, nahn I pahn pil kadehde oh uhki mwohn Semei me ketiket nanleng.U# Eri, kumwail dehr masak, pwe kumwail kesempwalsang mehlel menpihr tohto!”H  A ong kumwail, pil pitenmoangamwail koaros iangehr wadawadedi. Kumwail kak pwainkihda kisin menpihr riemen sens ehu; ahpw sohte emen ira pahn pwupwudiong nanpwel, ma Samamwail sohte ketin mweidohng.J  Kumwail dehr masak irail kan me kin kemehla paliwar, re ahpw sohte kak kemehla pali ngehn; a kumwail masak Koht me kak ketin kemehla paliwar oh pali ngehn oh kesepwekelahng ira koaros nan ehl. Me I ndaiong kumwail ni rir, kumwail kasalehda ni pokon sansal; oh me I mwengininginkihong kumwail, kumwail lohkiseli sang pohn ihmw kan.{o “Eri, kumwail dehr masak aramas akan. Mehkoaros me ekiek uhdahn pahn dierekda, oh me rir koaros pahn sansalada.b= Eri, tohnsukuhl uhdahn pahn kin perenki duwehla eh sounpadahk; oh lidu pahn kin perenki duwehla eh kaun. Ma re kahdaneki kaunen peneinei ehu Peelsepwul, a tohn peneineio pahn pil iang ale ahd kei me pil suwedsang!”fE “Sohte tohnsukuhl men kin laudsang eh sounpadahk; pil sohte lidu men kin laudsang eh kaun.`9 Ma kumwail kamakam nan ehu kahnimw, a kumwail tangalahng nan ehu kahnimw tohrohr. Pwe kumwail en ese pwe kumwail sohte pahn kanekehla amwail doadoahk nan kahnimw koaros en Israel, mwohn Nein-Aramas eh pahn pwurodo.r] Aramas koaros pahn kailongkinkumwailla pwehki ngehi. A me pahn dadaurete lel ni imwi, ih me pahn mourla.A{ “Aramas akan pahn pangala riarail kan pwe en kamakamala, oh pahpa kan pil pahn wia duwehte ong nair seri kan. Seri kan pahn pelianda ar pahpa oh ar nohno kan, oh re pahn kemeirahla. % Pwe koasoi kan me kumwail pahn koasoia, e sohte pahn kohsang rehmwail, ahpw e pahn sang rehn Ngenen Samamwail, me pahn kalokaiahkin kumwail.Q  Ni arail pahn pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan, kumwail dehpa pwunodki dahme kumwail pahn sapengki de ia duwen amwail pahn lokaia; pwe ni ahnsowo e pahn kohieng kumwail dahme kumwail pahn nda.  Kumwail pahn wisikiong mwohn kaun oh nanmwarki kan pwehki ngehi, pwe kumwail en kadehdehiong irail oh mehn liki kan duwen Rongamwahu. + Kumwail mwasahn pwe aramas akan pahn salihkumwaildi oh pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan, oh re pahn wokihkumwail nan arail sinakoke kan.A { “Kumwail rong mwahu pwe I kadarkumwailwei duwehte sihpw kei ong nanpwungen kidien wel kan! Kumwail uhdahn pahn kanahieng kumwail duwehte sineik kan, oh pil mpahi duwehte mwuroi kan.(I I men kumwail en ese pwe ni Rahnen Kadeiko Koht pahn ketin kasalehda sapwellime kupwur kalahngan ong tohn Sodom oh Komora laudsang ong tohn kahnimw pwukan!”"= Oh ma ihmw de kahnimw ehu sohte men kasamwo kumwail de rong amwail padahk, a kumwail pedoisang nan wasa ko oh sipedasang pwelpar akan nin nehmwail akan.% Ma tohn imwo pahn kasamwo kumwail, amwail popohl pahn mihmihte rehrail; a ma re sohte men kasamwo kumwail, a kumwail pwurehng amwail popohl.s_ Ni amwail pahn kin pedolong nan ihmw ehu, amwail rahnmwahu en kin duwe met: ‘Popohl ong tehnpas wet.’L “Ni amwail pahn kin lel nan kahnimw de nan kousapw ehu, kumwail pedolong oh rapahki mahs aramas emen me pahn kin men kasamwo kumwail; kumwail eri kin mihmihte reh, kumwail lao pahn kin mwesel.~u pil dehr wa edin seiloak, de sekid riau, de suht, de sokon. Pwe tohndoadoahk kin warohng ale soahng kan me e anahne.H  Kumwail dehr wa kohl, silper, de mwohni nan amwail pwekid kan;c? Kumwail kakehlahda me soumwahu kan, komourada me melahr akan, kamwakelehda me tokutok kan, kausasang ngehn suwed kan rehn aramas akan. Nin duwen amwail aleier nin sohte pweipwei, kumwail pil kihwei nin sohte pweipwei.J  Kumwail kohwei oh kapahrengkihong irail me Wehin Koht kerendohr![/ Kumwail kohwei mahs rehn sihpw kan me salongalahr me kisehn keinek kan en Israel.@~y Sises ketin poaronepeseng me ehk riemen pwukat mwurin eh ketikihong irail kehkehlik kei, mahsanih, “Kumwail dehr kohwei nan sapwen mehn liki kan de nan kahnimw en mehn Sameria kan.O} Saimon, tohn pwihnen Selod, oh Sudas Iskariot, ohl me pangala Siseso.]|3 Pilip oh Pardolomiu; Tomas oh Madiu, sounrik daksis; Seims, nein Alpius, oh Tadius;{ Iet kan mwaren wahnpoaron ehk riemeno: keieu, Saimon (me pil mwarenki Piter) oh rie Andru; Seims oh rie Sohn, nein Sepedi;4z c Sises eri malipepene sapwellime tohnpadahk ehk riemeno oh ketikihong irail manaman en kausasang rehn aramas ngehn saut akan oh kakehlahda soangen soumwahu oh luwet koaros.}ys &Kumwail eri kapakap oh peki rehn Kaunen rahket pwe en ketin kadarodo tohndoadoahk tohto pwe re en iang doadoahk.”~xu %Ihme e mahsanihkihong sapwellime tohnpadahk ko, “Mehlel pwe rahket me inenen laud, a tohndoadoahk kan me malaulau.#w? $Ni eh kin mahsanihada pokon en aramas akan, e kin kupwureirailla, pwehki ar pwunod akan oh sohte epwelparail, pwe re rasehng sihpw kei me sohte silepahr.yvk #Sises eri kin ketin kakahnseli nan kahnimw koaros oh nan kousapw akan koaros. E kin ketin padapadahk nan sinakoke kan, kapakapahrengki Rongamwahu en Wehin Koht, oh kin ketin kakehlahda aramas akan sang nan ar soumwahu oh luwet akan koaros.u} "A Parisi ko ahpw ndapene, “Ni manaman en kaunen ngehn suwed akan me e kin kauski ngehn suwed sang rehn aramas akan.”'tG !Ngehn suwedo lao pekeussang reh, ohlo ahpw lokaiahda. Aramas koaros ahpw malamalawangkihla oh ndinda, “Soangen wiewia wet se saikinte kilang nan Israel!”ysk Ira lao kohkohla, aramas ekei ahpw kahredohng Sises ohl emen me sohla kak lokaia pwehki ngehn suwed eh ti powe.Gr A ira kohlahte, lohkiseli wasa koaros nan sahpwo duwen Sises.aq; Masara ko eri pehdpeseng. Sises eri ketin kalikirahdi ira dehpa ndahng aramas emen met.dpA Sises eri ketin doahke masaro ko, oh mahsanih, “En wiawihong kumwa duwen amwa pwoson.”Mo Sises lao ketilong nan ihmw ehu, ira ahpw lel reh; ih eri ketin keinemwe rehra, mahsanih, “Kumwa pwoson me I uhdahn kak kamwahwihkumwahla?” Ira ahpw sapeng, patohwan, “Ei, Maing at Kaun.”2n] Sises lao ketiket kohla sang wasao, iet ohl maskun riemen idawehnla. Ira ahpw weriwer kohla, patopatohwan, “Maing, komwi me kisehn Depit, komw ketin kupwurei kiht!”Fm Eri, rongen wiewia wet ahpw lohkseli wasa koaros nan sahpwo.!l; Ni aramas ako ar pedoisang wasao, Sises ahpw ketilong nan en kisin serepeino eh pereo oh ketin kolada peho; kisin serepeino ahpw pwourda oh kesihnenda.%kC e ahpw mahsanih, “Kumwail koaros pedoisang men! Pwe kisin serepeinen wie memeir, e sohte mehla!” Irail koaros ahpw tapihada kepikepitki oh kokouruhrki.j Sises eri ketin lel ni imwen opisero. Ni eh ketin mahsanihada duwen sounkeseng kan oh duwen aramas akan ar mwoaromwoarong laud wasao,U Sises eri ketin mahsanihong soumaso, “Eri, ukuwei ni imwomwo, pwe duwen omw pwoson, e pahn pweida rehmw.” A ni ahnsowohte eh laduwo kehlailda sang eh soumwahwo.= A irail ko me uhdahn pahn towehda wehio, re pahn lekdekla liki nan rotorot mosul, wasa re pahn sengiseng ie oh ngihrail kan tehtehrek.”<% Kumwail en ese pwe me ngeder pahn kohdo sang ni palimese oh palikapi, me pahn iang Eipraam, Aisek, oh Seikop mwohdohng tehpel en Wehin Koht.1;[ Sises eri ketin pwuriamweikihla ni eh karongehda met; e ahpw mahsanihong irail ko me idihdawehn, “Mehlel pwe I saikinte diarada nan Israel soangen pwoson me uwe met.i:K Pwe pil aramas emen ngehi me mi pahn kaun ekei, oh sounpei kei me I kaunda. Eri, ma I kin patohwanohng emen en kohwei, a e pahn kohwei; a ong emen en kohdo, a e pahn kohdo; a ong ei laduwo en wia mehkot, a e pahn wiahda.”$9AA soumaso sapeng, patohwan, “Maing ieremen komw ketila. Pwe I sohte warohng komwi en ketilong ong nan imweio. Komw mahsente, a ei laduwo pahn kehlailda.L8A Sises ketin mahsanih, “Me mwahu! I pahn kowohng kakehlahda.”g7G“Maing, ei ladu men wonohn ni imweio, e sohte kak mwekid, ahpw e kin weiweirek kowahlap.”6Ni Sises eh ketilong nan Kapernaum, soumas en sounpei men mehn Rom ahpw tuhwong oh ngidingidki en ketin sewese, patohwanohng,i5KSises eri ketin mahsanihong, “Kilang! Kaleke ke ndahng emen, a kohwei kasalehiong samworo pein kowe pwe en kasawihiuk. Ke ahpw kihong meirong me Moses kileledier, pwe en kadehdehiong aramas koaros me ke mwakelekellahr.”*4MSises eri mahsanih, “I mwahuki,” e ahpw ketikihda lime ko powe oh ketin sair ohlo, mahsanih, “Eri, mwakelekelda!” Ni ahnsowohte eh tokutok pa mohdisang.3!A iet, ohl tokutok men ahpw keiong mpe, kelehpwikihdi oh patohwanohng, “Maing, ma komw ketin kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda.”O2 Ni Sises eh ketidihsang pohn dohlo, lapalahn pokon ehu ahpw idawehnla.k1OPwe e sohte kin duwehte arail sounkawehwehn Kosonnedo kan; pwe e kin ketin kawehwehda ni manaman.#0?Kedekedeo, Sises lao ketin kaimwisekala sapwellime mahsen pwukat, pokono ahpw pwuriamweikihla kowahlap duwen mwomwen eh kin ketikihwei sapwellime padahk./Ni eh pahn keteuda oh lapakehda, oh lapalahn kisinieng ipidohng ihmwo, e pahn pwupwudi ohla. Oh ia pahn uwen ohla wet!”.“A mehmen me kin rong ei padahk pwukat oh sohte kin kapwaiada, e pahn rasehng ohl pweipwei men me kauwada imwe pohn pihken ni oaroahr. -Ni ahnsou eh pahn keteuda oh lapakehda, oh lapalahn kisinieng ipidohng ihmwo, e sohte pahn ohla, pwehki e kokoudahr pohn paip ehu. ,“Eri, mehmen me kin rong ei padahk pwukat oh kin kapwaiada, e pahn rasehng ohl loalokong men me kin kauwada imwe pohn paip ehu.$+AA ngehi I ahpw pahn ndahng irail, ‘I sohte mwahn esei kumwail. Kumwail kohkohweisang ie, pwe I sehsei kumwail, kumwail me mouren tiahk suwed kan!’ ”I* Ni Rahnen Kadeiko eh pahn leledo, me tohto pahn ndahng ie, ‘Maing at Kaun, Maing at Kaun! Se kohpadahr ni mwaromwi; ni mwaromwi se kausekihsangehr tepil kan, oh se wiadahr manaman tohto!’F)“Kaidehn aramas koaros me kin likwerih ie, ndinda, ‘Maing ei Kaun, Maing ei Kaun,’ me pahn pedolong nan Wehin Koht, pwe irail kan me kin kapwaiada kupwur en Semei me ketiket nanleng.T(!Eri, kumwail pahn kin esehki soukohp likamw akan mwomwen ar wiewia kan.”Q'Tuhke pwoat me sohte kin wa mwahu kin paldi oh lekdekiong nan kisiniei.T&!Tuhke mwahu sohte kin kak wa suwed, oh tuhke sakanakan sohte kak wa mwahu.B%Tuhke mwahu kin wa mwahu, a tuhke sakanakan kin wa suwed. $ Kumwail pahn esehkin irail arail wiewia. Pwe da? Kumwail kak dolungasang wahn wain ni dihpw tekatek, de kehngid ni tuhke leles?#%“Kumwail kalekeikumwailsang soukohp likamw akan, me kin pwarodohng kumwail ni mwomwen sihpw, a loalarail re uhdahn rasehng kidien wel kan.n"UA wenihmw me kolahng mour me wetikitik oh elen kolahng ie me apwal, eri, me malaulau me kin diar.”~!u “Kumwail keid nan ewen kehl wetikitik, pwe elen kolahng nan ehl me tehlap oh mengei, oh aramas ngeder kin keid ie.$ A “Eri, kumwail wiahiong meteikan me kumwail kin anahne aramas akan en kin wiahiong kumwail: ih met wehwehn Kosonned en Moses oh padahk en soukohp ako.” U~x}}n}!||D{{:zz yxxowwSvv,utt8srqqtp}oo{nmm;ll2kjjCigfe[dcc bb!aa`i__o^h^]]\f[[iZYYyXXQWW:VVVUwUTTSSRXRQQ%P0ONN$MMkL/KKXJJIIHvHGxFF\EEEDDECCB^AA0@@??&>>:==G<<;;Y::f99k977466T55=443200Y//~..N--~,,+&*))4(''T&&m%%$t$!##"u!!B q |~Sn Yt< ]+ 1 =  RY6'a{=oIh pil duwen Samamwail me ketiket nanleng, e sohte kin ketin kupwurki emen me tikitik pwukat en kin salongala.”< A ma e pahn diarada, kumwail en ese pwe eh perenki memeno inenen laudsang eh perenki me duwehk duwemeno me sohte salongala.i;K “Dahme kumwail lemeleme? Ma aramas emen naineki sihpw epwiki, emen irail ahpw salongala, e seu pahn mweidala mahs me duwehk duwemeno re en mwengemwengeseli pohn nahna, a e ahpw pahn kohwei raparapahkiseli me salongalahro?J:  [Pwe Nein-Aramas ketidohng kamourala me salongalahr akan]$9A “Kumwail kaleke pwe kumwail dehr mwamwahlki emen me tikitik pwukat. Kumwail en ese pwe arail tohnleng kin aririh Semei me ketiket nanleng ahnsou koaros.J8  Oh ma apali mesomwen me kin kahrehiong uhk nan dihp, pwadikasang oh kesehweisang uhk, pwe e mwahwong uhk pedolong nan mour soutuk mas pali sang mas pokon lekdeklahng nan kisinieien nan ehl.”]73“Ma apali pehmw oh apali nehmwen kahrehiong uhk nan dihp, lupukasang oh kesehweisang uhk, pwe e mwahwong uhk pedolong nan mour soutuk peh pali oh neh pali sang peh oh neh pokon lekdeklahng nan kisiniei soutuk.06YMeid suwediong sampah mehn kau pwukat en kin pwarada! Eri soh, soahng pwukat pahn kin mie ahnsou koaros - ahpw meid suwediong aramaso me mehn kau pwukat tepisang reh!H5 “Mehmen me pahn kahrehiong en emen me tikitik pwukat me pwoson ie eh pahn dipada, e pahn mwahwong ma lapalahn peitehl ehu pahn pirapiriong nin tepinwere e ahpw kekihrlahng nan kepin madau.R4Oh me kin kasamwo kisin seri duwehte met ni mwarei, e kin kasamwo ie.”b3=Pwe me kin aktikitik oh rasehngala kisin seri menet, ih me keieu lapalap nan Wehin Koht.2oh mahsanih, “Kumwail en ese pwe ma kumwail sohte wekila oh rasehngala kisin seri kan, kumwail sohte pahn pedolong nan Wehin Koht.N1Sises eri malipedohng reh kisin seri kis, ketikihdiong nanpwungarails0 aNi ahnsowohte tohnpadahk ko keiong mpen Sises oh kalelapak reh, “Ihs me keieu lapalap nan Wehin Koht?”/3Eri soh, pwe kitail dehr kamwakarahkihda sounrik daksis kan, kohwei nan lehn, kakihrdi ehu kehsen, oh keieun mwahmw me ke pahn apihada, kasarapeseng ewe, ke ahpw pahn diar sens kei loale, me pahn itarohng pwainla ata daksis; ke ahpw ale oh kihong irail pweinen ata daksis.”6.ePiter ahpw patohwanohng, “Sang rehn mehn liki kan.” Sises eri ketin mahsanih, “Eri, ma ih duwen men, a sapwellimen nanmwarki seri sohte uhdahn pahn iang kihda daksis.4-aPiter eri sapeng, “Iei, e kin iang ketkihda.” Piter lao patohlong nan ihmwo, Sises ahpw mwadangete mahsanihong, “Saimon, dahme omw lamalam ong irair wet? Nanmwarkien sampah kan kin rikasang ia ar daksis kan, de ar nohpwei kan? Sang rehn sapwellimarail seri kan, de sang rehn mehn liki kan?”a,;Sises oh sapwellime tohnpadahk ko lao ketidohng Kapernaum, a iet sounrik daksis kei en Tehnpas Sarawio keiong mpen Piter oh idek, “Ia duwen amwail sounpadahk, e kin iang kihda daksis en Tehnpas Sarawio, de soh?”z+mre pahn kemehla, ahpw ni kesiluhwen rahn e pahn iasada.” Tohnpadahk ko eri nsensuwedkihla kowahlap mahsen wet.*Tohnpadahk ko koaros lao pokonpene nan wehin Kalili, Sises ketin mahsanihong irail, “Nein-Aramas nektehn pengpengla rehn aramas akan;_)7[Ahpw soangen ngehn saut wet sohte kin pekeuskihsang mehkot pwe kapakapte.]”)(KA Sises ketin sapeng irail mahsanih, “Pwehki amwail pwoson sohte itar. Kumwail en ese pwe ma mie pwoson rehmwail, mehnda ma e pahn uwehte kisin weren kadiring kis, kumwail pahn kak ndahng nahna wet, ‘Tohrekweisang met, tohrekla mwo,’ a e pahn wiawi. Kumwail pahn kakohng mehkoaros.'1Tohnpadahk ko eri kalehpwla rehn Sises oh idek, patohwanohng, “Maing, dahme kahrehda kiht se sohte kak kauskihsang ngehn suwedo rehn pwutako?”}&sSises eri ketin kidahwehda ngehn suwedo rehn pwutako, ngehno ahpw kohieisang, a ni ahnsowohte pwutako pa kehlailda.G%Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail meid nohn seupwoson oh loal suwed! Ia erein ei pahn mihmi rehmwail? Ia uwen ei pahn kanengamahiong kumwail? Eri, ia pwutako? En wisikdo met.”^$5I patohwandohngehr sapwellimomwi tohnpadahk kan, re ahpw sohte kak kamwahuwihala.”I# oh patohwanohng, “Maing, komw ketin kupwure nei pwutak emen, pwe e kin soumwahu rerrer oh kin wie lokolok laudki! Pwe soumwahwo kin lelete kesepwekediong nan kisiniei oh nan pihl pak tohto.^"5Ni ar lellahng rehn aramas ako, ohl emen ahpw patohdo rehn Sises kelepwikihdi mwowe,Z!- Tohnpadahk ko ahpw dehdehkihla me e ketin sensererehkin irail Sohn Sounpapidais.U # Ahpw iet I ndaiong kumwail me Elaisa pwarodohr, aramas akan ahpw pohnsehse, pwe re wiahiong ih mehkoaros nin duwen nsenarail. Ih me pahn pil wiahiong Nein-Aramas, me pahn pil ale lokolok sang rehrail.”ve Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Mehlel, Elaisa me pahn tiengdo, oh ih me pahn onopada mehkoaros. Sapwellime tohnpadahk ko ahpw idek reh, patohwanohng, “Dahme sounkawehwehn Kosonnedo kin ndahki me Elaisa me pahn tiengdo mahs?”S A ni ar ketiket kohdi sang pohn nahnao, Sises ketin kehkehlingkihong irail, mahsanih, “Kumwail dehpa ndaiong emen duwen wiewia wet me kumwail udiahlehr, Nein-Aramas lao iasada sang me melahr akan.”KNi ar sarada, solahr emen me re patohwan wasao pwe Sises kelehpw.]3Sises ahpw ketido doahke irail oh mahsanih, “Kumwail uhda, kumwail dehr masak!”a;Tohnpadahk ko rongadahte ngihlo, masepwehkada kowahlap, iei me re poarikidiong nanpwel.`9Nindokon eh patopatohwan met, pelien depwek marain pali pa kipeiraildi oh ngihl ehu peidihdo sang nan pelien depweko me mahsanih, “Iei met nei pwutak kompoake me I kin popohlki- kumwail rong sapwellime padahk!”GPiter eri patohwanohng Sises, “Maing ei Kaun, meid nohn mwahu atail ketiket met; ma komw ketin kupwurki, I pahn wiahda impwal siluh wasaht; ehu tehnpasomwi, ehu en Moses, oh en Elaisa.”[/Tohnpadahk silimeno ahpw kilangada Moses oh Elaisa, me wie koasokoasoi ong Sises.q[Ih eri ketin wekila mwohrail: silangi marainla duwehte ketipin, oh sapwellime likou pwetepwet linganla. Mwurin rahn weneu Sises ahpw ketin kahredahla Piter oh pirieno, Seims oh Sohn, pohn nahna ileile ieu pwe re en kalapwukala ie.%Kumwail en ese pwe ekei me iang mihmi met, re sohte pahn mehla, irail lao pahn kilang Nein-Aramas eh pahn ketido nin duwen Nanmwarki men.” 9Pwe Nein-Aramas pahn ketido nin lingaling en Seme, oh sapwellime tohnleng kan pahn iang; e ahpw pahn katingih emenemen aramas nin duwen eh wiewia kan.8iPwe da katepehiong aramas emen, ma e alehdi kepwe koaros en sampah pokon, e ahpw pahn pwupwusang eh mour? Sohte mehkot aramas kak kihda pwe en wiliankihla pwupwulahn eh mour. Pwe aramas emen me men doarehla eh mour, e pahn pwupwusang; a mehmen me men tounmeteikihla eh mour, pwehki ngehi, e pahn diar.+Sises eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Mehmen me men idawehniehdo, en tounmeteikihla pein ih, kapaikada eh lohpwu, oh idawehniehdo.ESises ahpw ketin pirekeksang Piter oh mahsanih, “Kohla mwuri, kowe Sehdan! Meninkau men kowe rehi, pwe ke kin lemelemehte mehkan me en aramas, a kaidehkin mehkan me sapwellimen Koht.”)KPiter ahpw kelehpwkihla Sises oh tapihada kapwungohng, patohwan, “Maing ei Kaun, Koht ketin keinapwih soahng wet, mepwukat sohte mwahn pahn lelohng komwi!” 5Sang ni ahnsowo kohla, Sises ketin tapihada mahsen sansal ong sapwellime tohnpadahk ko, “I uhdahn pahn kohdalahng Serusalem oh ale lokolok laud sang rehn soumas oh samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo kan. I pahn kamakamala, a I ahpw pahn iasada ni kesiluhwen rahn.”c ?Sises eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, re dehpa ndaiong emen, me iei ih Mesaiao.G I pahn kihong uhk kih kan en Wehin Koht: mehkoaros me ke pahn keinapwihdi nin sampah pil pahn keinapwihdi nanleng; oh mehkoaros me ke pahn mweidada nin sampah, e pahn mweimweida nanleng.” %Eri, met I ndaiong uhk, pwe kowe Piter, paipalap ehu, oh pohn paipalap wet I pahn kauwada ei mwomwohdiso. Oh mehla sohte pahn kak kalowehdi.' GSises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Meid pai kowe, Saimon, nein Sohn, pwe kaidehkin aramas me kasalehiong uhk mehlel pwoatet, pwe Semei me ketiket nanleng.a;Saimon Piter ahpw sapeng, patohwanohng, “Komwi me Mesaiao, Sapwellimen Koht ieias.”OA Sises keinemwe rehrail, “A kumwail, ihs me kumwail wiahkin ie?”3Irail eri sapeng, patohwanohng, “Ekei kin patohwan me komwi iei Sohn Sounpapidais; a ekei dene Elaisa, a ekei me Seremaia de emen soukohp ako.”J  Sises eri ketiketlahng wasa kis limwahn kahnimw en Sesaria Pilipai, wasao e ahpw keinemwe rehn sapwellime tohnpadahk ko, mahsanih, “Dahme aramas akan kin ndinda duwen Nein-Aramas, ihs ih?” Tohnpadahk ko eri dehdehkihda me kaidehkin ihsen nan pilawa me re en kalikasang irail, pwe padahk en Parisi oh Sadusi ko. Dahme kumwail sohte dehdehkihki me kaidehn pilawa me I ndindahki? Kumwail kalikasang kumwail ihsen Parisi oh Sadusi kan.”Y+ A lopwon en pilawa isuhwo rehn aramas pahkido? Kopwou depe me kumwail deukadao?5 Kumwail saikinte marainla? Kumwail sohte tamataman lopwon en pilawa limawo me I piltikihpeseng rehn aramas limekido? Kopwou depe me kumwail deukada?B}Sises mwahngihada dahme re ndindapene nanpwungarail, ihme e ketin keinemwehki rehrail, mahsanih, “Dahme kumwail ndindahki duwen eh sohte pilawa rehmwail? Kumwail meid pwoson tikitik!r]Irail eri tapihada ndindapene nanpwungarail, “E mahsanih met pwehki atail sohte wisik pilawa kohdo.”o~WSises eri mahsanihong irail, “Kumwail mwasahn, oh kalikasang kumwail ihsen Parisi oh Sadusi kan.”t}aNi tohnpadahk ko ar kotehla leho oh lel palio, re ahpw diarada me re manokehla sehrehda konotarail pilawa.|}Ia uwen suwed oh soaloalopwoat en aramas en ahnsou wet kan!” E ahpw pil ketin mahsanih, “Kumwail pekipeki rehi ehu manamanen? Soh! Ihte manaman me pahn kohieing kumwailen, manaman en Sona.” Ih eri ketiketla sang irail, ketiketlahng ekis wasa.p{YA nimenseng kumwail kin nda, ‘Rahnwet e pahn keteu, pwe pahnlahng me poh weitahta oh mahliok.’ Eri, kumwail kak kasawihada iren ahnsou sang ni mwomwen pahnlahng; ahpw kumwail sohte kak kasawihada kilel kan duwen ahnsou pwukat!z)Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Ni eh kin soutikpene, kumwail kin nda, ‘Lakapw e pahn kaselel, pwe pahnlahng me poh weitahta.’Ay }Parisi oh Sadusi kei ahpw patohdo rehn Sises pwe re en lidipihedi, iei me re patohwan pekihki en ketin wiahiong irail ehu manamanen, pwe en kasalehda en Koht eh ketin kadehde duwen ih.hxI'Sises eri ketin kadarihrpeseng; e ahpw ketidahng pohn pwoht ehu oh sipallahng limwahn Makadan.`w9&Tohtohn ohl me iang kepin konot wet me pahkid, lih oh seri kan sohte iang wadawadohng.sv_%Irail koaros eri kepin konot oh medla. Tohnpadahk ko ahpw deukada luhwen konoto oh kadirehla kopwou isuh.4ua$Ih eri ketin ale lopwon isuhwo oh kisin mwomw ko, oh loulouki; e ahpw ketin pilitikipeseng oh ketikihong sapwellime tohnpadahk ko, tohnpadahk ko ahpw uhd nehkohng pokono.]A irail patohwanohng, “Sohte mehkot reht wasaht, ihte lopwon en pilawa limau oh kisin mwomw riakis.”}=sA Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Sohte kahrepen ar pahn kohkohpeseng; pein kumwail nek katungoale irail.”<{Nin soutikpene, sapwellime tohnpadahk ko ahpw keiong mpe, patohwanohng, “Maing, wasa pwongier oh sapwtehn ehu met. Komw ketin kupwure oh ketin kadarpeseng pokon wet pwe re en patolahng pein pwain ar tungoal kisin mwenge nan kisin kahnimw kan.”;yNi eh ketin keredihsang pohn pwohto, e mahsanihada lapalahn pokon ehu; e ahpw ketin kakehlahda me soumwahu ko rehrail.p:Y Ni Sises eh ketin karongehda rohng pwoatet, e ahpw ketiketla sang wasao, ketin iangala pwoht ehu, ketlahng kalapwukala wasa kis. Ni aramas ako ar rongada met, re ahpw pil mweselsang nan ar kahnimw kan oh idawehnla sapasapal kohla.y9k Nein Sohn tohnpadahk ko ahpw pwarodo, ale kahlepeo, oh nekidediong nan sousou. Irail ahpw kohla kairehki Sises.j8M Moangen Sohn ahpw wisikdo mi nan dahl ehu, ahpw kohieng serepeino; e ahpw uhda walahng eh nohno.D7 Ih eri poaronla pwe moangen Sohn en lupsang nan imwetengo.&6E Nanmwarkio ahpw kupwursuwedkihla, a pwehki kahula oh inou me e ketin wiadahr mwohn tohn kamadipwo koaros, e mahsanih pwe en serepeino eh pekipeko en pweida.5)Ni serepeino eh lao pwilikihsang eh nohno, e ahpw peki rehn Erod, “Komw ketikidohng ie ahnsou wet moangen Sohn Sounpapidais nan ehu dahl.”m4Se ahpw inoukihda oh kahukihong serepeino me e pahn mweidohng mehkot sohte lipilipil me e pahn peki. 3Ni rahnen ipwidien Erod, nein Erodias serepeino ahpw uhda oh kahkahlek mwohn pokono nan tehnpaso. Erod inenen perenkihda kowahlap,s2_Erod uhdahn men kemehla Sohn, ahpw e perki kowahlap pwehki mehn Suhs ako ar kin wiahki Sohn soukohp emen.Z1-Pwe Sohn kin mahsanihong Erod, “E sohte mweimweiong komwi en ale lih menen.”0!Pwe Erod ketin saikidi Sohn oh ketikihong nan selipe oh kapedolong nan imweteng. E ketin wiahda met pwehki Erodias, en rie Pilip eh pwoud./Ih eri mahsanihong sapwellime papah ko, “Uhdahn iei Sohn Sounpapidais met, me pwurehngehr mourda, ihme e wiewiahki manaman pwukat.”E. Ni ahnsowo Erod, kaunen Kalili, ahpw karongehda duwen Sises.G- :Ih eri sohte wiahda manaman tohto wasao, pwehki ar seupwoson.),K 9Irail eri soaikala Sises. A Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “Aramas akan kin wauneki soukohp akan wasa koaros likin nan ar kahnimw oh nan ar peneinei.”e+C 8Rie lih kan koaros soh kin mihmi rehtail? Eri, e padahngki sang ia soahng pwukat koaros?”I*  7Kaidehkin ine Mery, oh rie kan, Seims, Sosep, Saimon, oh Sudas?V)% 6ketiketlahng nan uhdakeo. E ahpw ketin kawehwehda mahsen en Koht nan arail sinakokeo. Irail ahpw pwuriamweikihla, ndinda, “E padahngki sang ia soangen loalokonget? Oh sapwellime manaman akan kohsang ia?`(9 5Kedekedeo, Sises lao ketin kaimwisekala karasaras pwukat, e ahpw ketiketla sang wasao,w'g 4A e ahpw uhd mahsanihong irail, “Eri, met wehwehki me sounpadahk koaros en Kosonnedo me pahn wiahla tohnpadahk nan Wehin Koht, re rasehng kaunen peneinei men me kin kapwarehda sang nan imwe imwen nahk kepwe kapw oh kepwe mering kan.” & 3Sises eri ketin keinemwe rehrail, “Kumwail wehwehki soahng pwukat koaros?” A irail patohwanohng, “Ei Maing, se wehwehki.”h%I 2oh kesepwekeiraillahng nan uhmw mwehl, wasa re pahn sengiseng ie oh ngihrail kan tehtehrek.” $ 1Eri, ih duwen me pahn wiawi ni imwin kawa: tohnleng kan pahn pekederpeseng pwe en katohrehsang aramas suwed kan rehn me mwahu kan,'#G 0Ni eh diralahr, soused kan ahpw kin wurahdekidahng ni oaroahr oh mwohndi pwe re en pilehng mwomw mwahu kan nan ar pekid kan, a me sakanakan kan kin lekdekla.p"Y /“Pil ehu, Wehin Koht rasehng uhk pwoat me kin sehkpeseng nansed pwe en kehldi soangen mwahmw koaros.! .E lao diarada me ieu me keieu kesempwahlie, e ahpw kohla netkihla eh dipwisou kan koaros, pwe en pwainda takai kesempwalo.”R  -“Pil Wehin Koht rasehng sounnet emen me reperepen takai kesempwalseli.} ,“Wehin Koht rasehng pai kesempwal rir ehu, me wie ekiek pahn pwehl nan sahpw ehu. Aramas emen ahpw diarada pahn pwelen sahpwo, e ahpw pwurehng ekihla pahn pwehlo. Ih eri pereperen kohla netkihla mehkoaros me e ahneki oh pwurala pwainda sahpwo.”   +A me lelepek kan pahn lingalingla nan Wehin Samarailo duwehte ketipin. Eri, kumwail rong, ma mie salengamwail mehn rong wasa!”gG *pwe re en keseiraillahng nan uhmw mwehl, wasa re pahn sengiseng ie oh ngihrail kan tehtehrek.0Y )Nein-Aramas pahn poaronepeseng sapwellime tohnleng kan pwe re en kapokonepene sang nan eh Wehio irail koaros me kin kahrehiong aramas dihp, oh me suwed teikan koaros,nU (Eri, duwen dihpw suwed ar kin oaroahrpene oh isihsla nan kisiniei, e pil pahn duwehte ni imwin kawa:  'oh imwintihtio me kamwerehdi weren dihpw suwed ko, iei Tepil. Ahnsoun rahk, iei imwin kawa; oh tohndoadoahk kan, iei tohnleng kan.} &mwahto iei sampah; war mwahwo, iei aramas akan me towedahr Wehin Koht; dihpw suwed ko, iei aramas akan me iengen Sehdan;^5 %Sises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Sounkamwarak war mwahwo, iei Nein-Aramas;U# $Sises eri ketiketla sang pokono oh ketilong nan ihmw ehu. Sapwellime tohnpadahk ko ahpw keiong mpe oh patohwanohng, “Maing, komw ketin kawehwehiong kiht mahs karasaras en dihpw suwedo ko nan mwahto.”C #E kin ketin wia met pwe en pweida me soukohpo mahsaniher: “I pahn doadoahngki karasaras ni ei pahn kin koasoi ong irail, I pahn kasalehiong irail soahng rir kan sang ni tepin kawa.”*M "Mepwukat koaros Sises kin ketin padahkihong pokono ni karasaras; pwe ihte ni karasaras me e kin mahsanihong irail mehkot, ni eh kin ketin wia sapwellime padahk.(I !Sises pil mahsanihong irail karasaras pwoatet: “Wehin Koht rasehng ihs, me lih emen ale oh doalohkihda nesen pilawa ieu, nesen pilawao pwon lao mpwosada.”xi Sises pil mahsanihong irail apwoat karasaras: “Wehin Koht rasehng kisin werentuhke tikitik kis, me keieu tikitik rehn kisin werentuhke koaros. Aramas emen ahpw ale oh kamwerediong nan sapwe. E lao keirda, e ahpw wiahla tuhke laud pwoat nanpwungen kisin tuhke kan koaros. Ni eh wiahla tuhke laud pwoat, menpihr kan ahpw kin pihrdo oh wiahda pasarail nin rah kan.”xi Sises pil mahsanihong irail apwoat karasaras: “Wehin Koht rasehng kisin werentuhke tikitik kis, me keieu tikitik rehn kisin werentuhke koaros. Aramas emen ahpw ale oh kamwerediong nan sapwe. E lao keirda, e ahpw wiahla tuhke laud pwoat nanpwungen kisin tuhke kan koaros. Ni eh wiahla tuhke laud pwoat, menpihr kan ahpw kin pihrdo oh wiahda pasarail nin rah kan.”<q Kumwail mweidohng pwe irail koaros, dihpw suwed ko oh kisin tuhke mwahu ko, en keirda lao lel ahnsoun rahk. Eri, ni ahnsowo I nek ndaiong soundolung kan, ‘Kumwail usada mahs dihpw kan oh kihpene ni kapakap kei pwe en isihsla; a wahntuhke mwahu kan kumwail kihpene oh nekidala nan imwei imwen nahk.’ ”! A e sapengkin irail, ‘Soh, ieremen; pwe kumwail dehr pil iangahkihsang kisin tuhke mwahu ko, ma kumwail pahn mwatihasang dihpw suwed ko.7 Ih eri sapengkin irail, ‘Imwintihti men me wiahda met.’ A ladu ko ahpw idek reh, ‘Komw soh kupwurki se en kolahng usadahsang dihpw suwed ko?’-S En ohlo eh ladu ko ahpw pwarodo reh oh patohwanohng, ‘Maing, kaidehn war mwahu kei me komw kamwerediong nan omwi mwahto? A ia duwe, dihpw suwed ko kohsang ia?’_ 7 War mwahu ko lao wosada oh keirda, oh wa kan pwerla, dihpw suwed ko ahpw pil pwarada.! ; Nipwong ehu, nindokon aramas koaros ar memeir, eh imwintihti men ahpw kohla kamwerehdi weren dihpw suwed kei nanpwungen war mwahu ko, oh kohkohlahsang.  Sises pil mahsanihong irail pil apwoat karasaras: “Wehin Koht rasehng aramas emen me kamwerediong kisin war mwahu kei nan eh mwaht.S  A me pwupwudiong nan pwelmwahwo, wehwehki irail kan me kin rong mahseno oh wehwehki mwahu mehlel; e ahpw kin wa rehrail, rehn ekei uwen tohtohn wa epwiki, a rehn ekei woneisek, a rehn ekei silihsek.”O  A me kamweremwerdiong nanpwungen dihpw tekatek ko, wehwehki irail kan me kin rong mahseno, ahpw anahn en sampah kan oh poakepen dipwisou kan kin kasokehla mahseno rehrail, iei me e sohte kin wahki.wg Ahpw e sohte kin tengala rehrail. Ma apwal ehu de kamakam kin lel irail pwehki mahseno, re kin mwadang lohdi.} Kisin werentuhke me pwupwudiong nan wasa takaino wehwehki irail kan me kin rong mahseno oh mwadang perenkihda rongorong.r] Irail kan me kin rong mahsen duwen Wehin Koht, ahpw sohte kin wehwehki, re rasehng kisin werentuhke me pwupwudiong pohn kisinial akan en nan mwahto. Ngehn suwed ahpw kin kohdo oh adihasang dahme kin kamweremwerdiong nan kapehdirail.N “Kumwail eri rong oh padahngki wehwehn karasaras en sounkamwarako.H  Kumwail en ese pwe soukohp tohto oh me lelepek tohto anahne kowahlap kilang dahme kumwail kilikilang, re ahpw sohte kak, re pil men rong dahme kumwail rongorong, re ahpw sohte mwahn rong.”q[ “A kumwail, meid pai kumwail! Pwehki masamwail kan kin kilang wasa oh salengamwail kan kin rong wasa.+O Pwe kapehd en aramas pwukat keptakailahr, salengarail kan ponlahr, oh masarail kan rotalahr. Pwe ma soh, re pahn kilangki masarail kan, re pahn rongki salengarail kan, re pahn dehdehki kapehdirail kan, re ahpw pahn wekidekiong ie, Koht ahpw ketin mahsanih, a I ahpw pahn kakehlairailda.’%C Iei me kokohp en Aiseia pweida mehlel rehrail, me ketihtihki, ‘Kumwail pahn rongorong, ahpw sohte wehwehki; kumwail pahn kilikilang, ahpw sohte dehdehki."= Ih met kahrepen ei kin lokaiahkihong irail ni karasaras: pwe re kin kilang, re ahpw sohte kin tehk; re kin rong, re ahpw sohte kin men rong de dehdehki.5 Pwe aramas emen me ahneki mehkot, kalaudpe pil pahn kohwong pwe en ahneki me laudsang. A me sohte ahneki mehkot, a mehkis me mihmi reh pahn kohsang.~ A Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Pwehki e mweimweiong kumwail en ese soahng rir kan en Wehin Koht, a ong irail, soh.}' Tohnpadahk ko eri keiong mpen Sises oh idek reh, “Dahme komw kin ketin doadoahngkihki karasaras ong irail, ni omwi kin mahseniong irail?”~|u Sises eri kaimwisekala sapwellime padahk wet, mahsanih, “Eri, kumwail rong, ma mie salengamwail mehn rong wasa!”{# Ekei mwerediong nan wasa pwelmwahu, wosada oh keirda oh kihda waren kaparapar: ekei war epwiki, ekei war woneisek, oh ekei war silihsek.”z  Ekei kisin werentuhke ko pwupwudiong nanpwungen dihpw tekatek kei. A dihpw tekatek ko lao keirda, re kasokehla kisin tuhke ko. y A ni ketipin eh dakerada kisin werentuhke ko me ahpwtehn wos, re ahpw mwoatoredi oh mengila, pwehki kalewahr sohte lel wasa loal.yxk A ekei mwerediong nan wasa takain, wasa me pwehl pedeped mi ie. Re wosada mwadang, pwehki pwehlo eh sohte loal.w A ni eh kamwakamwarak, ekei werentuhke ko pwupwudiong pohn kisinial akan en nan mwahto, oh menpihr kei ahpw pihrdo kangala."v= E ahpw mahseniong irail, kaukauwehwehda soahng tohto ni karasaras. E mahsanih, “Mie sounkamwarak emen me kohieilahng kamwarak eh kisin werentuhke kei.zum A lapalahn pokon ehu ahpw kapilpene. Ih eri ketidahng pohn pwoht ehu oh ketidiong powe; a pokono mi ni oaroahro.t  Ni rahnohte Sises ketiketla sang ni ihmwo, e ahpw ketila ketidiong ni keilen leho, wasa e pahn ketin wia ie sapwellime padahk.isK 2Pwe me kin kapwaiada kupwur en Semei me ketiket nanleng, iei me riei ohl, riei lih, oh inei.”lrQ 1Ih eri ketin kapahla limeo oh idihada sapwellime tohnpadahk ko, mahsanih, “Ien inei oh riei kan!Iq  0A Sises ketin sapeng, mahsanih, “Ihs me inei? Ihs me riei?”p /A emen tohn ihmwo ahpw patohwanohng Sises, “Komw mwahngih pwe inomwi oh riomwi kei patopato liki, oh men tuhwong komwi.”{oo .Sises ketin mahmahseniong pokono, a ineo oh rie ko pa lel likin ihmwo. Re uh liki oh sekerehki me re men tuhwong.Xn) -e ahpw kin kohieisang, ale ngehn isimen me suwedsang, irail ahpw kin pedolong loale oh kousoanla ie. A ni imwilah, aramas meno kin suwedsang nin tapio. Ih duwen me pahn wiawihong aramas suwed en dih wet.”&mE ,e kin mengimengloalki, ‘I pahn pwurowohng nan imweio wasa I pidoisang ieo.’ Ih eri lao kin pwurolong oh diar eh tehnlahr oh mwakelekellahr oh kapwadahr, (Z~~ }9||+{{zz(yOxxWww.vv=uu;ttss2rhqq3pp&onn1mlikjjiiQhhfggffeKdd*cbaaS``V__S^]]+\c\[OZZUYY8XXAWVV;UTSSRQQ{Q/PP6O_NN6MMKLKKcK$JJ'II+HIGGsFEEWDjC'BBJA @?Q>=<;;/:g99 8p7a6<5D44:336223110/z..Q--`,,W+E**));(( '&&7%%!## "w"! 9zcP(i4y[jE ` G ^ A^v( Ih duwen kumwail, mwohn aramas koaros kumwail kin likisansal mwahu, a loalamwail kan inenen diren widing oh mwersuwed.”d A“Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail rasehng sousou siment kan me pwetepwetki litopw, me sansal mwahu liki, a loale diren tihn aramas mehla oh soangen saut koaros.jMParisi maskun men kowe! Kamwakele mahs nan noumw ngarangaren, e ahpw pahn pil mwakelekelda liki!D“Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin kamwakelehte likin noumwail kep oh dahl akan, a loale inenen diren dipwisoun kul oh samin.!;Sounkaweid maskun kei kumwail! Kumwail kin nsenohki kihsang kisin amwin wel kis nan noumwail ngarangar akan, a kumwail ahpw kin kadallehla karapau men!{“Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin meirongkihong Koht eisek kis ehun amwail dipwisoun sampah, pil doaloapene mwenge duwehte mint, dil, kumin, ahpw sohte nsenohki peikiong padahk kesempwal kan en Kosonnedo, duwehte pwuhng, kalahngan oh mehlel. Ih mepwukat me kumwail uhdahn pahn kapwaiada, ahpw pil iangahki meteio.^5oh me kin kahukihla nanleng, e kin kahukihla mwoalen Koht oh ih me kin ketiket powe.lQoh me kin kahukihla Tehnpas Sarawio, e kin kahukihla Tehnpas Sarawio oh Koht me kin ketiket loale;oWEri, mehmen me kin kahukihla pei sarawi ehu, e kin kahukihla pei sarawio oh mehkoaros me kin mi powe;wIa uwen amwail maskun! Mehnia me kesempwal mehlel rehn mehn meirongo de pei sarawi me kin kasarawihala mehn meirongo?I Kumwail pil kin padahkihong aramas akan, dene ‘Mehmen me kin kahukihla pei sarawi ehu, e sohte pwukoahng eh kahula; a me kin kahukihla mehn meirong me mi powe, ih me pwukoahng eh kahula.’veMaskun pweipwei amwailen! Mehnia me kesempwal mehlel rehn kohl oh Tehnpas Sarawio me kin kasarawihala kohlo?|~q“Meid suwediong kumwail, sounkaweid maskun kan! Kumwail kin padahkihong aramas akan, dene ‘Mehmen me kin kahukihla Tehnpas Sarawio, e sohte pwukoahng eh kahula; a me kin kahukihla kohl en nan Tehnpas Sarawio, ih me pwukoahng eh kahula.’L}“Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin senserekseli nansed oh kotehwei wehi kei pwe kumwail en wekidohng lamalam en aramas emen ong ni amwail lamalam en mehn Suhs; a ni eh lohdier, kumwail ahpw kin wiahiong en warohng kohla nan ehl pahn pak riapak laudsang kumwail!d|A(“Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin adihasang imwen liohdi kan, ni amwail kin lihliosohski kapakap reirei. Iei me kumwail pahn alehki kalokolok laud mehlel!){! “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin ritingedihsang aramas akan wenihmwen Wehin Koht, ahpw pein kumwail sohte kin pedolong, de mweidohng aramas akan me kin nannantihong en pedolong nan Wehio, re en pedolong.Vz% Pwe me kin aklapalap pahn tikitikla; oh me kin aktikitik pahn lapalapala.”Jy  Eri, me keieu lapalap rehmwail, ih me pahn wia amwail sounpapah.zxm Kumwail dehr pil ngoangki aramas akan en wiahkin kumwail arail ‘Kaun,’ pwe amwail kaun metehmen, iei Mesaia.hwI Kumwail dehr pil ekerki emen nin sampah ‘Sahm,’ pwe Samamwail metehmen me ketiket nanleng.v/A kumwail dehr kin men aramas akan en kin ekerkin kumwail ‘Sounpadahk,’ pwe kumwail koaros kin wia pirien ehu, oh amwail sounpadahk metehmen.wugRe kin anahne aramas en poaridi oh rahnmwahwih irail nan wasahn pokon kan, oh ekerkin irail ‘Sounpadahk.’qt[Re kin mwahuki mwohd lempahntamw ni kamadipw kan oh mwohndi nan dewen me lapalap akan nan sinakoke kan. sMehkoaros me re kin wia, re kin wiahda pwe en sansal mwahu mwohn aramas akan. Kumwail tehk mwahu lauden kisin kakon kan me kin mi pohn temwarail oh ni pehrail kan, me pwuloi en ire tikitik en Pwuhk Sarawi kan kin mi loale, oh tehlap en pwungipen ar likou kan.,rQRe kin kihpene wisik toutou oh salihediong pohn pwopwen aramas akan, re ahpw sohte mwahn kin men kamwakid sendinpehteh pwoat pwe en sewesehda wisik toutou pwukat.OqEri, kumwail uhdahn pahn kin peikiong oh kapwaiada mehkoaros me re pahn kin padahkihong kumwail; a kumwail dehr alasang ar wiewia kan; pwe re sohte mwahn kin kapwaiada dahme re kin kapahrengkihwei.ppY“Sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan, iei irail me ahneki manaman en kawehwehda Kosonned en Moses.mo USises eri ketin wiahda kapahrek pwoat ong pokono oh sapwellime tohnpadahk ko. Iet audepen kapahreko:hnI.Eri, sohte emen me kak sapengki Sises mehkot; oh sang ni rahno kohla sohla me idek reh mehkot._m7-Eri, ma Depit kahdaneki ih ‘Kaun,’ a ia duwen eh kak kisehn kadaudok en Depit?” l ,‘Kaun-o mahsanihong ei Kaun: Komw ketidiong ni palimauni I lao pahn wiahkihla omwi imwintihti kan utupen aluweluwomwi kan.’k+A e pil keinemwe rehrail, mahsanih, “A dahme Ngenen Koht audehkihda Depit pwe en kahdaneki ‘Ei Kaun?’ Pwe iet me Depit patohwan:j*“Dahme kumwail lemelemehiong Mesaia? Kisehn mehnia kadaudok ih?” A re patohwanohng, “Ih kisehn kadaudok en Depit.”Ki)Ni Parisi ko ar pokonpene, Sises ahpw keinemwe rehrail, mahsanih,hhI(Kosonned riau pwukat, iei me poahsoanen pelien Kosonned en Moseso oh padahk en soukohp ako.”|gq'A me keriaun kesempwal, me rasehngete met, iei: ‘Ke pahn poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.’7fi&Ih met kosonned me keieu lapalap oh kesempwal.e7%A Sises ketin sapengki, “ ‘Ke pahn poakohng Kaun-o omw Koht sang nan kapehdomw unsek, sang ni ngenomw unsek, sang ni omw lamalam koaros unsek.’Zd-$“Maing Sounpadahk, mehnia kosonned nan pelien Kosonnedo me keieu kesempwal?”tca#emen irail, sounkawehwehn Kosonnedo, ahpw men lidipiheki Sises sapwellime mahsen kan, e ahpw patohwanohng,ibK"Ni Parisi ko ar rongada me Sises ketin katokehdi en Sadusi ko ar peidek kan, re ahpw pokonpene;Na!Ni pokono ar rongada met, re ahpw pwuriamweikihla sapwellime padahk."`= ‘Ngehi me Koht en Eipraam, Koht en Aisek, oh Koht en Seikop.’ Eri, met wehwehki me ih Koht en me momour akan, a kaidehkin Koht en me melahr akan.”}_sA met, ong ni irair en iasadahn me melahr akan, kumwail sohte kin wadek dahme Koht mahsanihong kumwail? E mahsanih,^Pwe mwurin me melahr akan ar pahn iasada, re pahn duwelahr tohnleng kan en nanleng, ohl oh lih akan solahr pahn pwopwoud.]Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail inenen sapwung, kisehn amwail sohte wehwehki Pwuhk Sarawi oh manaman en Koht! \ Eri, nin rahn me melahr akan pahn iasada, ihs rehn me isimeno me pahn wia en liho eh pwoud, nan irail koaros ar pwoudikidahr?” [;Mwuhr, liho ahpw mehla.`Z9Soahngohte pil wiawihong me keriemeno oh pil me kesilimeno, kohkohla lel me kaisimeno.:YmEri, pwihn pirien ehu kin mihmi reht, ohl isimen. Me laudo eri pwopwoudida, oh mehsang eh pwoudo, sohte neira seri. Eri, nin duwen tiahk wet, rie ohlo ahpw pwoudikihda liohdio.IX Irail eri patohwanohng Sises, “Maing Sounpadahk, Moses koasoanedier ma ohl emen me sohte nah seri pahn mehla, rie ohl pahn uhd pwoudikihda liohdio pwe en kapwaiong rie me melahro kadaudoke.WRahnohte Sadusi kei pwarodo rehn Sises. (Iei irail soangen aramas ko me kin koasoia dene me melahr akan solahr pahn iasada.)VV%Ni ar rongada met, re inenen pwuriamweikihla, re ahpw pirekekte patopatohla.JU Irail patohwanohng, “Sansal en Sihsar oh mwaren Sihsar.” Sises eri mahsanihong irail, “Me mwahu, eri, kumwail kihong Sihsar mehkan me en Sihsar, a ong Koht mehkan me sapwellimen Koht.”STIh eri keinemwe rehrail, mahsanih, “Sansal en ihs oh mwaren ihs met?”aS;Kumwail kasaledohng ie mwohnien isaiso.” Irail eri patohwanohng elep en toala silper. RSises ketin tehkada arail lamalam mwersuwed, iei me e mahsanihong irail, “Mwalaun kei kumwail! Dahme kumwail kasongosongehkin ie?*QMEri, komwi mahsanihong kiht mahs kupwuromwien, ong ni ire wet: me pwung ong atail kosonned akan, ma kitail pahn kin kihda daksis ong nanmwarkien Rom, de soh?”dPAIrail eri ilakihalahng rehn Sises ekei neirail tohnpadahk ko oh me kin uhpalihki Erod kei pwe re en idek reh, patohwan, “Maing Sounpadahk, se patohwan ese me komwi aramas mehlel men, me kin padahk ni mehlel duwen kupwur en Koht ong aramas akan; komw sohte kin kupwurohki dahme aramas akan kin lemeleme, pwe komwi sohte kin ketin katohre aramas.OParisi ko ahpw pokonpene pwe re en kapwungada nanpwungarail dahme re pahn kak kasapwungehki Sises ni sapwellime mahsen kan.NEri, Sises ahpw ketin kaimwisakala karasaras wet, mahsanih, “Pwe me ngeder me aleier luhk, a me malaulau me pilipildahr.”/MW Nanmwarkio ahpw mahsanihong me papah ko, ‘Kumwail salihpene peh oh neh kan, oh keseieilahng nan rotorot mosul, pwe en sengiseng oh ngih kan tehtehrek wasao.’ ”L E ahpw keinemwe reh, ‘Nahn ia duwen omw pedolongodo met nan omw sohte mi nan kapwat en kamadipw?’ A ohlo nennenlahte, sohte mwekid.K “Nanmwarkio ahpw ketilongala pwe en mahsanih tohn kamadipwo; e ahpw masanihada ohl emen me sohte mi nan kapwat en kamadipw..JU Sapwellimen nanmwarki papah ko ahpw kohieila nanial akan oh kapokonepene aramas koaros me re tuhwong, me mwahu oh me suwed kan. Wasahn kamadipwo eri pokonla mehlel.wIg Eri, kumwail kohwei nan ahllap akan oh lukedohng ni kamadipw wet irail kan koaros me kumwail pahn tuhwong.’$HAE ahpw malipepene sapwellime papah ko oh mahsanihong irail, ‘Eri, I onopadahr ei kamadipw en kapwopwoudet, a irail ko me I lukehier, sohte warohng iang.G%Nanmwarkio ahpw engiengda kowahlap oh ketin poaronehla sapwellime karis pwe re en kemehla aramas loallap suwed pwukat oh isikada ar kahnimw.AF}a meteiko poarohng papah ko, wokih irail oh kemeirailla.}EsMe ale luhk ko ahpw sohte mwahn nsenohki, pwe emenemente wiewia nsene: emen patohla nansapw, a emen nan eh sidohwa; DE pil pwurehng poaronehla ekei sapwellime papah, e ahpw mahsanihong irail, ‘Kumwail kairehki irail kan me iang ale luhk ong ni kamadipw wet, pwe iet I onopadahr ei kamadipw; nei kouwolo oh nei mahn wih kan kamalahr oh mehkoaros soandier; re en patodohla.’C#E ahpw poaronehla sapwellime papah ko pwe re en kairehki me ale luhk en iang kamadipwo, re en patodohla; irail ahpw sohte men iang towehda.kBO“Wehin Koht rasehng nanmwarki men me ketin onopada kamadipw en kapwopwoud en sapwellime pwutak.\A 3Sises pil ketin usehlahte sapwellime karasaras akan ong aramas ako oh pil mahsanih, @.Irail eri mwasamwasahn ahnsou mwahu pwe re en salihedi. Pwe re masak pokon en aramas akan, pwehki ar kin wiahki Sises soukohp men.?-Ni samworo lapalap ako oh Pariso ko ar rongada sapwellime karasaras pwukat, re mwelekihada me e ketin karasaraskin irail.>1,(Mehmen me pahn pwupwudiong pohn takai wet, e pahn pwupwute mwerpeseng; a mehmen me takai wet pahn pwupwudiong powe, e pahn lelete kamwutpene.”) = +“Ihme I ndahkihong kumwail, me Wehin Koht pahn kohsang kumwail oh uhd kohieng aramas akan me pahn kapwarehda wahn Wehin Koht.s<_*Sises eri mahsanihong irail, “Dah, kumwail sohte kin wadek nan Pwuhk Sarawi mahsen pwukat? ‘Takai me sounkou ihmw kan kesepwekelahr, uhd wiahla takaien pwukakeimw! Kaun-o me ketin wiahda met, meid kapwuriamwei mehlel ong kiht!’9;k)A irail patohwanohng, “E uhdahn pahn kemehla aramas suwed pwukat, oh kihong ekei tohndoadoahk tohrohr nan eh mwetin waino, me uhdahn pahn kihong pweise ahnsou me konehng.”q:[(Sises eri keinemwe, ‘Dahme soumwet en waino pahn wiahiong tohndoadoahk pwukat, ni eh pahn pwurodo?”P9'Irail eri poarehng pwutako, kesepwekeieisang nan mwahto oh kemehla.”*8M&Ni tohndoadoahk ko ar kilangada pwutako, re ahpw ndapene nanpwungarail, ‘Iet nein ohlo nah pwutako; nna, kitail kemehla, kitail ahpw pahn uhd ale eh sohso!’x7i%A ni imwilah, e ahpw kadarala nah pwutak meseniho, mengimengloalki, ‘Re uhdahn pahn wauneki nei pwutaket.’6$Eri, soumweto pil pwurehng kadarala ladu kei, me tohtohsang mehn mahs ako. Tohndoadoahk ko pil wiahiong irail soahngohte.r5]#Tohndoadoahk ko uhdahte poarehng ladu ko, emen re wokihseli, a emen re kemehla, a emen re katehki takai.4"Ni eh lelehr ahnsoun dolung wahn mwetin waino, e ahpw kadarala eh ladu kei rehn tohndoadoahk ko pwe re en ale pweise sang nan mwahto.s3_!“Kumwail pil rong apwoat karasaras: Mie soumwet emen me ahneki mwetin wain ehu. Ih eri kelepene oh weirada dewen wengid wain ehu loale, oh kauwada wasahn doulik ehu. Ih eri silehkihdi tohndoadoahk kei, e ahpw mwemweitlahng nan wai. 29 Pwe Sohn Sounpapidais pwarodohng kumwail pwe en padahkihong kumwail elen komour, kumwail ahpw sohte kamehlele; a sounrik daksis oh lihen netiki paliwararail kan ahpw kamehlele. Ahpw nan amwail kadehdehier met, kumwail ahpw sohte wekidala amwail lamalam pwe en kamehlele Sohn.” 1 Eri, ihs rehn pwutak riemenet me kapwaiada nsenen semeo?” Irail ahpw patohwanohng Sises, “Me laudo.” A Sises ketin mahsanihong irail, “Eri, kumwail en ese pwe sounrik daksis kan oh lih tiahk suwed kan pahn tiengla mwohmwail pedolong nan Wehin Koht.0'A sahmo ahpw pil kohla rehn meteio oh ndahng soangohte. Meteio ahpw sapeng eh pahpa oh nda, ‘Me mwahu, I pahn kohla.’ E ahpw sohte kohla. /A pwutako ahpw sapeng eh pahpao oh nda, ‘I kahng.’ Mwuhr, e ahpw koluhla oh wekidala eh lamalam, oh kohieila nan mwetin waino.E.“A dahme kumwail lemelemeiong karasaras wet? Ohl emen mie me naineki pwutak riemen. E ahpw kohla rehn me laudo oh ndahng, ‘Lao, kohwei mahs doadoahk rahnwet nan atail mwetin waino.’C-Irail eri sapeng Sises, patohwanohng, “Se sohte patohwan.” A Sises uhd mahsanihong irail, “Eri, I pil sohte pahn ndaiong kumwail ni manaman en ihs me I wiewiahki soahng pwukat.” , A ma kitail pahn sapengki me ‘sang rehn aramas,’ met me keperohng kitail, pwe aramas koaros kin wiahki Sohn soukohp emen.”'+GSohn Sounpapidais ketikihsang ia eh manaman en papdaisih aramas? Sang rehn Koht, de sang rehn aramas?” Irail ahpw tapihada mwoarongada nanpwungarail, ndinda, “Ma kitail pahn sapengki me ‘sang rehn Koht,’ e pahn mahsanihong kitail, ‘A dahme kumwail sohte kamehlelehki Sohn?’D*Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “I pahn pil wiahiong kumwail peidek ehu; eri, ma kumwail pahn sapeng ie, I pil pahn ndawohng kumwail ni manaman en ihs me I wiewiahki soahng pwukat.")=Ni Sises eh ketin lel nan Tehnpas Sarawio, e ahpw ketin pwurehng wia sapwellime padahk. A iet samworo lapalap ako oh kaunen mehn Suhs ekei patodohng reh oh wiahiong peidek pwoatet: “Ni manaman en ihs me komw ketin wiewiahki soahng pwukat? Ihs me ketikihong komwi manaman wet?”s(_Pwe ma mie amwail pwoson, kumwail pahn ale mehkoaros me kumwail pahn kin peki nan amwail kapakap akan.”+'OSises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail en ese pwe ma kumwail pahn kin pwoson oh sohte peikasal, kumwail kak wiahda soahng me I wiahiong tuhke pwoatet; a kaidehkte met, pwe kumwail pil kak ndaiong nahna wet, ‘Keiweisang men oh pein keseiukowohng nansed,’ eri, e pahn pweida.&Ni tohnpadahk ko ar kilang met, re inenen pwuriamweikihla, re ahpw patohwan, “Ia duwen tuhke pwoatet eh mengila mwadang?”8%iE ahpw mahsanihada tuhke pwoat limwahnialo, soangen tuhke me adaneki pik; e ahpw ketilahng kadehde ma mie wah; oh nan eh ketin diarada me sohte wah, pwe losolos en teh tohr, e ahpw mahsanihalahng tuhkeo, “Sang met kohla, oh pil kohkohlahte, ke solahr pahn wa!” Eri, ni ahnsowohte tuhkeo pa mengila.g$GMandahn rahno nimenseng, ni Sises eh ketin sapahllahng ni kahnimwo, e ahpw ketin pwungitikla.n#USises eri ketiketieisang rehrail, ketiketlahng likin kahnimwo nan Pedani, wasa e ketin pweiekidi ie.>"uIrail eri patohwanohng Sises, “Komw karonge dahme seri pwukat wie patopatohwan?” Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Iei, I rong. Eri da? Kumwail sohte mwahn kin wadek mahsen en Pwuhk Sarawi me mahsanih, ‘Komw ketin aleier kaping unsek sang ni ewen seri kan oh sang rehn me kin wie dihdi kan?’ ”h!ISamworo lapalap ako oh sounkawehwe kan en Kosonnedo ahpw lingeringerda ni ar kilangada manaman ako me e ketin wiewia oh seri ko me wie weriwerki nan Tehnpas Sarawio, ndinda, “Kaping ong ih me kisehn kadaudok en Depit!”o WMe maskun kei oh nehtuk kei ahpw patohla rehn Sises nan Tehnpas Sarawio; ih eri ketin kakehleirailda.=s E ahpw mahsanihong irail, “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi me Koht mahsanih, ‘Tehnpeseiet pahn kin adaneki tehnpas en kapakap,’ a kumwail ahpw wiahkilahr dewen lipirap akan!”b= Sises ahpw ketilong nan Tehnpas Sarawio oh ketin kasarehieisang loale irail koaros me wie netinet oh pwapwain dipwisou. E ahpw ketin wekidedi en sounkawilian mwohni ko ar tehpel oh kiedpeseng dewen sounnet mwuroi ko.a; A pokono ahpw kin sapengkin irail, “Soukohp Siseso met, mehn Nasaret wehin Kalili.”mS Ni Sises eh ketilong nan Serusalem, tohn kahnimwo pwon mwoarongada oh idihdek, “Ihs ohl menet?”]3 Pokono me tieng mwohn Sises oh me alu mwuhr ko, ahpw ngisingiski ar koul, ndinda, “Kaping ong ih me kisehn kadaudok en Depit! Koht en ketin kupwuramwahwih me ketiket kohdo ni mwaren Kaun-o! Kaping ong Koht!”wA pokon kalaimwun ehu ahpw irepehkihdi ar likou kan nanialo, a ekei pelehdi rahntuhke kei oh pil irepehkihdi nanialo.ucIra eri kahrehdo ahso oh nah me pwulo, irepehkihdi pohra ara likou ko; Sises ahpw ketida oh ketidiong powe.]3Tohnpadahk ko eri patohla oh wiahda mehkoaros duwen me Sises ketin mahsanihong ira.'“Kumwail kairehki kahnimw Saion: Iet omw nanmwarki ketiket kohdo rehmw, ni opampap, ket pohn ahs lih men, ket pohn nein ahs me pwul men.”;qMepwukat wiawi pwe en pweida me soukohpo mahsanih:A ma emen pahn ndahng kumwa mehkot, kumwa sapengki me Kaun-o me ketin anahne; ni ahnsowohte e ahpw pahn mweidohng kumwa.”Gmahsanihong ira, “Kumwa kohwei nan kahnimw me mi mwohnen, ni ahnsowo kumwa ahpw pahn diar ahs emen me wie sensel oh nah me pwul emen me mihmi limwah; kumwa lapwairahda oh kahredohng rehi.  Ni arail ketin kerenlahng Serusalem oh ketin lel Pedpeiti, limwahn Nahnahn Olip, Sises ahpw poaronehla sapwellime tohnpadahk riemen,"="Sises eri ketin kupwureirahla oh ketin sair pwoaren masara ko; ni ahnsowohte pwoaren masara ko pa pehdpeseng; ira eri kilangada wasa oh idawehnla Sises.@{!A ira patohwanohng, “Maing, se men kilangada wasa!”mS Sises eri ketin uhdi oh malipeiradohng reh, mahsanih, “Dahme kumwa anahne I en wiahiong kumwa?”3_Pokono eri kidahweirahda oh ndahng ira en nennenla. A ira ahpwte kalaudehla ngilara ko, ndinda, “Maing, komwi me kisehn kadaudok en Depit, komw ketin kupwurei kiht!”RA iet, ohl maskun riemen me wie mwomwohd ni keilenialo, rongada me Sises ketiket kohla wasao, ira ahpw ngihl laud patohwanohng, “Maing, komw me kisehn kadaudok en Depit, komw ketin kupwurei kiht!”M Ni arail ketiketla sang Seriko, lapalahn pokon ehu idawehnla Sises.# ?duwehte Nein-Aramas me ketido, kaidehn pwe aramas akan en papah, a pwe en papah aramas akan; oh pwe en tounmeteikihla moure, pwe me ngeder en maiauda.”H  a mehmen rehmwail me men soumasala, e uhdahn pahn wiahla lidu-a ;A e sohte pahn duwehte rehmwail. Mehmen me men lapalap rehmwail, e pahn papah meteikan;D Sises eri malipeirailpene koaros oh mahsanihong irail, “Kumwail ese duwen nin sampah wet kaun kan kin ahneki manaman en kaunda tohn ar wehi kan, oh me lapalap akan ar kin kakaun irail.W'Ni tohnpadahk ehk teiko ar rongada met, re inenen lingeringerda pahn pirieno.V%A Sises ketin mahsanihong ira, “Me mwahu, kumwa pahn iang nim nimei dahlet, ahpw sohte ahiong kilelehdi ihs me pahn mwohd ni palimaun oh palimeingi, pwe met pweisen irailte me Semei ketin onopadahng.”A{Sises ahpw ketin sapeng pwutak ko, mahsanih, “Kumwa sehse dahme kumwa pekipekien. Kumwa kak nim dahl me I nektehn pahn nim?” Ira patohwanohng, “Ei Maing, se kak patohwan nim.”~uSises eri keinemwe rehn liho, “Dahme ke anahne?” A liho sapeng, patohwan, “Maing, komw inoukihong ie me ei tungoal pwutak riemenet en iang mwohd mpomwi nan mwoalomwi, emen ni palimaun, a emen ni palimeing, ni omw pahn wiahla Nanmwarki.”Eri, inen nein Sepedi ko ahpw patohdo rehn Sises; pwutak riemeno iang ara nohno. Liho eri poaridi mwohn Sises pwe en wia eh pekipek.1re ahpw pahn pangala rehn mehn liki kan pwe en wiahla mehn kepit rehrail, pwe en wowoki oh kalohpwuwala; ahpw ni kesiluhwen rahn e pahn iasada.”A{“Kumwail kilang, pwe kitail kohkolahng Serusalem, wasa me Nein-Aramas pahn pengpengla rehn samworo lapalap akan oh sounkawehwe kan en Kosonnedo. Re pahn kadeikada pwe en kamakamala;-Ni Sises eh pahn ketiketdalahng Serusalem, e ahpw ketin kelehpwla rehn sapwellime tohnpadahk ehk riemeno wasa kis nanialo, oh mahsanihong irail,wSises eri kaimwisekala eh mahsen, mahsanih, “Eri, mehn mwuri kan pahn mwowehla, oh mehn mwowe kan pahn mwurihla.”pYIa duwe, e seu pwung I en doadoahngki nei mwohni kat nin duwen nsenei? De ke peirinki ei kadek?’ ”~{Ale pweinomwen oh kohkohwei ni imwomwo. Pwe nsenei, ma I men pwainohng me pwandodo kat duwehte uwen me I pwainohng uhk.} Soumweto ahpw sapeng emen irail, nda, ‘Nahn, kaidehn sapwung ehu me I wiahiong uhk. Kita seu pwungkipene me e pahn toala ehu rahn ehu?|) ‘Aramas pwukat, re doadoahk awateieu, a kiht, se pwangada doadoahk rahnwet pwon pahn ketipin-komw ahpw kihong kiht soangen pweipweiteieu!’Y{+ Ni ar ale nair mwohni ko, re ahpw tapihada lipahnedih soumwet en waino, ndinda,>zu A me tapihada doadoahk sang nimenseng re lao leledo, pwe re en ale pweipwei, re kihkihong me ar pweipwei pahn laudsang en mehn mwuhr ko-re ahpw pil alehte toala ehu emenemen irail.My Me tapihada doadoahk kulok limau, emente ale toala ehu, ihr koaros.Cx“Wasa lao soutikpene, soumwet en waino ahpw ndaiong nah sounkohwa, ‘Ekerpene tohndoadoahk kan, ke ahpw pwainohng irail tepisang me kohdo mwuhr kan lao lel rehn me kohdo mahs ako.’$wAIrail ahpw sapeng, nda, ‘Ahki sohte me men koadoadoahkih kiht.’ Ih eri ndaiong irail, ‘Eri, kumwail pil kohwei iang doadoahk nan ei mwetin waino.’pvYA nin soutik, kolahng kulok limau, e pil pwuralahng wasahn netinet kan, oh pil diarada ekei aramas me pil mwomwohd mwahl. Ih eri idek rehrail, ‘Dahme kumwail mwomwohd mwahlki oh kauwelahr ahnsou sohte wia mehkot rahnwet pwon?’uIrail eri kohla. A e pil pwurehng kohieila kulok eisek riau oh kulok siluh, e ahpw pwurehng wia soahng me e wia nimensengo.te ahpw ndaiong irail, ‘Kumwail pil kohwei iang doadoahk nan ei mwetin waino, I pahn pwainohng kumwail duwen me pwung.’vseE ahpw pil pwurehng kohieila kulok duwau nan wasahn netinet kan, oh kilangada ekei aramas me mwomwohd mwahl;rIh eri inoukihong tohndoadoahk ko me e pahn pwainkin irail toala ehu rahn ehu; e ahpw kadarirailpeseng nan eh mwetin waino.oq Y“Wehin Koht rasehng soumwet en wain emen me sangkeneiong rapahki tohndoadoahk en nan eh mwetin wain.}psEri, me tohto me kin mwowe ahnsou wet, re pahn ikmwurihla; a me tohto me kin mwuri ahnsou wet, re pahn mwowehla.”Bo}Oh irail koaros me tounmeteikilahr imwarail kan, riarail kan, samarail de inarail kan, de neirail seri kan, de sapwarail kan, pwehki ngehi, re pahn ale pak epwiki iangahki mour soutuk.n Sises ketin mahsanih, “I men kumwail en ese pwe kumwail me ehk riemen me ideidawehn ie, kumwail pahn iang mwohd nan mwoalen kadeik oh iang kadeikada kadaudok eisek riaun Israel, ahnsou me Nein-Aramas pahn ket nan mwoale lingan nan sapwellime Mwei Kapw.~muPiter eri patohwanohng, “Maing, iet kiht me keselahr at mehkoaros oh ideidawehn komwi; eri, dahme pahn pwaisat?” l Sises ketin sohpeilahng irail oh koamoleiraildi, mahsanih, “Met sohte kak pahn aramas, ahpw rehn Koht mehkoaros kak pweida.” kTohnpadahk ko lao rong met, re ahpw pwuriamweikihla mehlel, patopatohwan, “Eri a, ihs me pahn kak mourla ma ih pahn duwen met?”3j_I pil men padahkihong kumwail duwen eh pahn apwal ong soangen aramaso en pedolong nan Wehin Koht, sang lapalahn mahn emen duwehte kamel, en dil nan pwoaren dikek ehu.”i!Sises eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kumwail en ese pwe me apwal mehlel ong aramas kepwehpwe men en pedolong nan Wehin Koht.}hsMwahnakapwo lao rong mahsen pwukat, e ahpw kapehd toutoula patopatohla sang wasao, pwe mwahnakapw kepwehpwe men ih.Yg+Sises ketin mahsanihong, “Ma ke men unsekla mehlel, kohwei oh netikihla omw kepwe kan koaros, pweine kan ke ahpw kihong me semwehmwe kan, a e ahpw pahn mie omw pai nanleng; eri, ke ahpw kohdo iangiehla.”gfGMwahnakapwo ahpw patohwanohng Sises, “Mepwukat koaros I kapwaiadahr. Dahme I en pil wia?”[e/kahkahki semomw oh inomw; poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.”dA e patohwanohng, “Mehnia?” A Sises ketin sapengki, “Dehr kemehla aramas; dehr kamwahl; dehr pirap; dehr karaun likamw;'cGA Sises ketin sapeng, mahsanih, “Dahme ke idengki rehi duwen me mwahu? Mehtehmen me mwahu. Ma ke men kowohng nan mour soutuk, a kapwaiada kosonned akan.”.bURahn ehu mwahnakapw men ahpw patodohng rehn Sises oh patohwanohng, “Maing Sounpadahk, soangen wiewia mwahu da me I uhdahn pahn wia pwe I en alehki mour soutuk?”Ha Ih eri ketikidahng pohrail lime ko, e ahpw ketiket sang wasao.8`iSises eri mahsanihong tohnpadahk ko, “Kumwail pweisang kisin seri kan, kumwail dehr keinepwihsang irail re en kohdo rehi, pwe Wehin Koht iei wehin soangen aramas pwukat.”+_O Kisin seri kei ahpw wisikdohng rehn Sises pwe en ketikidahng pohrail lime kan oh kasakaskin irail. Tohnpadahko ko ahpw kidahwehda irail ko me patohwando seri ko.>^u Pwe kahrepe kei mie me kahrehda aramas sohte kak pwopwoudida: rehn ekei, pwehki sang ni ar ipwidi paliwararail kan sohte unsek; rehn ekei, sang ni ar lekalahr paliwararail sohte unsek; a rehn ekei, sang ni pein nsenarail pwehki Wehin Koht re sohte kin men pwopwoud. Mehmen me kak ale padahk wet, a en ale.”]y Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kaidehn koaros me kakohng ale padahk wet, pwe irailte me mweimweiong sang powe.'\G Sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohwanohng, “Ma ih pahn duwen met, koasoandien nanpwungen ohl oh lih pwopwoud, me pahn mwahusang ma ieremen pwopwoudida.”[5 Eri, kumwail en ese pwe mehmen mweisang eh pwoud ni kahrepe ieu me kaidehn kamwahl, e ahpw pwoudikihda emen lih tohrohr, e wiadahr dipen kamwahl.”!Z;Sises ketin sapengkin irail, “Moses mweidohng kumwail en mweisang amwail pwoud kan pwehki amwail nohn keptakai. A sang nin tapio met sohte kin wiawi.YParisi ko ahpw kalelapak reh, “A dahme Moses koasoanehkihdi ohl en kihda kisinlikoun kamweid, e ahpw pahn kak mweisang eh pwoud?”uXcIra eri solahr wia riemen, pwe warteieu. Eri, kaleke aramas de kamweidpeseng me Koht ketin kapatapenehr.” WOh Koht mahsanih, ‘Iei kahrepen me ohl pahn mweikihsang seme oh ine oh patehng eh pwoud, oh ira riemen pahn wiahla warteieu.’ V9Sises ahpw ketin sapengkin irail, “Kumwail sohte kin wadek mahsen wet nan Pwuhk Sarawi duwen Sounwiepen aramas eh ketin wiahda ohl oh lih nin tapio?EUParisi kei ahpw patohla rehn Sises oh song lidipiheki ar peidek ni ar kalelapak, “Ia duwe, atail Kosonnedo mweidohng ohl emen en mweisang eh pwoud pwehki kahrepe ieu sohte lipilipil?”OTLapalahn pokon ehu ahpw idawehnla; e ahpw ketin kakehleirailda wasao.S #Kedekedeo, Sises lao ketin kaimwisekala mahsen pwukat, e ahpw ketiketla sang Kalili, ketin pwuralahng nan wehin Sudia, palio Pillap Sordan.R#“Ih duwen me Semei me ketiket nanleng pahn ketin wiahiong kumwail, ma emenemen kumwail sohte pahn mahkohng rie sang nan kapehde.”Q"Mwohnsapwo eri angiangihada kowahlap oh ketikihlong nan imweteng pwe en lokolok e lao pahn kapwungala eh pweipwand koaros.RP!a dahme ke sohte mahkikihong iengomw papaho, duwehte ei mahkohng uhk?’'OG Mwohnsapwo ahpw malipehdo sapwellime papaho oh mahsanihong, ‘Papah suwed men kowe! I mahkikihong uhk omw pweipwand ong ie koaros pwehki omw peki mahk rehi;N{Ni kiseh papah ko ar kilangehr me wiawihero, re ahpw nsensuwedkihla kowahlap oh kohla kairehki ar mwohnsapwo mehkoaros.gMGA e kahng rong, pwe e uhdahte kesehlong nan imweteng, e lao pahn kak kapwungala eh pweipwand.`L9Papaho ahpw poaridi mwowe, ndahng, ‘Kanengamahiong ie mahs, I pahn pwainohng uhk!’@Ky“E kohieisangete wasao, kasaingedi kiseh papah men me pweipwandkihong ih toalahte depe. E ahpw poarohng, padikpene tepinwere, ndahng, “Mwadang kapwungodo omw pweipwand ong ie!’ZJ-Mwohnsapwo ahpw kupwurehla oh mahkikihong eh pweipwand oh mweidohng en kohkohla.I#Papaho ahpw kelehpwikihdi mwowe, patohwanohng, ‘Maing, komw kupwurmahk, ketin kanengamahiong ie, pwe I pahn pwainohng komwi mehkoaros!’TH!A ni eh sohte nah mwohni me itar mehn pwainla pweipwando, mwohnsapwo mahsanih pwe en netila duwehte ladu men, iangahki eh pwoud, nah seri kan oh mehkoaros me e ahneki, pwe en kapwungkihla eh pweipwando.jGMNi eh ketin tapihada kopwungo, iet emen me wisikdohng reh, me pweipwandkihong toala million kei.uFcPwe Wehin Koht kin rasehng nanmwarki men me kupwuredahr en wia kopwungpen pweipwand en sapellime papah kan.mESSises ketin sapeng, mahsanih, “Soh, e sohte itar pahn pak isipak, ahpw pahn pak isuh wad isihsek.&DEPiter eri keiong mpen Sises oh patohwanohng, “Maing ei Kaun, pak depe I pahn mahkohng rieio me kin wia dihpiong ie? E itar ma I pahn mahkohng pak isuh?”cC?Pwe wasa kis me riemen de silimen kin kohpene ie ni mwarei, I kin iang irail mi wasao.”"B=“A pil ehu, ma riemen rehmwail pahn miniminkipene ara kapakap nin sampah oh peki mehkot, e uhdahn pahn pweiong ira sang rehn Semei me ketiket nanleng.OA“I men kumwail koaros en ese pwe mehkoaros me kumwail pahn keinapwihdi nin sampah, e pahn pil keinapwihdi nanleng; oh mehkoaros me kumwail pahn mweidada nin sampah, e pahn pil mweimweida nanleng. @9A ma e pil sohte men rong irail, a ke lelki mwomwohdiso. A ma e pil sohte men rong mwomwohdiso, a wiahkihla ih mehn liki men de sounrik daksis men.”#??A ma e sohte pahn rong uhk, a emen de riemen en ianguhkada, pwe me riemeno de silimeno en wia kadehdehn soahng koaros nin duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih.!>;“Ma riomw wiahda dihpiong uhk, kohwei reh oh kapwungohng dipeo. Ahpw met en wiawi nanpwungamwahte. Ma e pahn rong uhk, eri a, ke kasapahldohr riomwo. H~~n~#}|{{\z*yyJxxvvvuntttss@rrqq)ppepooZnnmllkkIjji'hOgff~f*ee5dccc-baa``<__k^^^ ]]R\\\3[[XZZY XxX WVVoUUU6TT SRzQPPOcNNMMULKKJJ)IHH>!==^<Usf K - T 4:V^JgjG)Pil duwehte samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo oh kaun ako, iang kepikepitki, ndinda,5ic(“Ih komwi me pahn kauwehla Tehnpas Sarawio oh pwurehng kauwada mwurin rahn siluh! Komw pein doareikomwihla, ma Sapwellimen Koht komwi! Komw keredihsang nin lohpwuwen!”Vh%'Aramas akan me kin keid wasao ahpw kin tuhtuwelek oh lahlahwe Sises, ndinda,ngU&Eri, re pil kalohpwuwehla loallap suwed riemen iang Sises, emen mi ni palimaun, a emen ni palimeing./fW%Pohnangin kadokenmei nin lohpwuwo re pasurediong nting ehu me kawehwehda kahrepen eh kalohpwuwala. Ntingo ketihtihki, “Ih Sises met, Nanmwarkien mehn Suhs akan.”3ea$Re ahpw mwohndiong wasao oh sinsile Sises.d%#Mwurin arail pasurediong nin lohpwuwo oh kalohpwuwehla, re usuhski sapwellime likou ko ihs me pahn ahneki, re ahpw nehkpeseng nanpwungarail.cw"Re ahpw kihong Sises wain doal edi katik wasao, pwe en ketiki; a mwurin eh ketin song ekis, e ahpw sohte ketin urahk.]b3!Irail eri lel wasa me adaneki “Kolkoda,” me wehwehki “Wasahn Tihn Moangen.”$aA Ni arail ketiket kohieisang nan kahnimwo, re kasaingedi ohlen Sairihni men, me adaneki Saimon; irail eri itonehng en kapaikada sapwellimen Sises lohpwuwo.D`Mwurin ar wiemwahlkihla, re ahpw kapwuhrasang nan likou weitahtao oh kapwuhrohng nan uhdahn sapwellime likou ko. Mwuhr, re ahpw kahluwaieilahng likin kahnimwo pwe re en kalohpwuwehla ie.A_}Re ahpw kin kendipih oh ale sokono poakiheki kadokenmei.a^;Re ahpw pil pahda elen tek ehu oh kidahng pohn kadokenmei, oh kihong sokon pwoat nin lime maun; re ahpw kin kelehpwikihdi mwowe oh kepkepitki, ndinda, “Iheng, Maing, komw meid roson, Nanmwarkien mehn Suhs akan!”Y]+Re ahpw kapwuhrasang sapwellime likou oh uhd kalikawihkihda likou weitahta ieu.\#Nein kepina sounpei kei eri ale Sises oh kahluwalahng nan Tehnpas en kepinao, wasahn kadeik, sounpei koaros ahpw pokonpene oh kapilpene ih.[{Pailet eri lapwadahng irail Parapas; a Sises e pangalahng irail pwe re en kalohpwuwehla mwurin eh ketin wowoki rehrail.`Z9A pokono wiahkihteieu werkihda, “Ntahn ohlen en kohdi poht oh pohn nait seri kan!”jYMNi Pailet eh pehmadahr me e sohte kak wia mehkot me en katokeiraildi, pwe moromorete me kak wiawi, e ahpw ale pihl oh omwiomw mwohrail, patohwanohng irail, “I sohte men pwukoahki mehlahn aramas menet; amwail pwukoa met!”X{A Pailet idek rehrail, “Pwe sapwung da me e wiahda?” Irail ahpw tapihada weriwer, ndinda, “Komw kalohpwuwehla!”W%A Pailet pil idek, “A dahme I pahn wiahiong Sises me mwarenki Mesaia?” Irail koaros wiahkihteieu patohwanohng, “Komw kalohpwuwehla!”VwKepinao eri idek rehrail, “Ihs rehra me kumwail anahne I en lapwadohng kumwail?” A irail sapengki, “Parapas!” USamworo lapalap oh kaun ako ahpw pangepangeniki pokono pwe re en peki rehn Pailet en lapwadohng irail Parapas, a en kemehla Sises.?TwNindokon Pailet eh mwomwohd nan eh wasahn kadeik, eh pwoudo ileklahng, ketihtihki, “Komw dehr wia mehkot ong ohl mwakelekel menen, pwe I lokoloklaudkiher pwohng nan ei ouraman.”IS E dehdehki mehlel me re pangala Sises reh pwehki ar peiriniong.*RMEri, ni mehn Suhs ako ar pokonpene, Pailet ahpw idek rehrail, “Ihs me kumwail anahne I en lapwadohng kumwail rehn Sises Parapas oh Sises me adaneki Mesaia?”pQYNi ahnsowo mie ohl loallap suwed men me inenen adsuwed, me wie sensel nan imweteng, ede Sises Parapas. PNi ahnsoun Sarawien Pahsohpa koaros, Kepina kin epwehnki lapwadahng mehn Suhs akan emen tohnimweteng ko, mehmen me re men pilada.MOSises ahpw sohte mwahn sapeng; Kepinao eri pwonopwonkihda kowahlap.qN[ Iei me Pailet patohwankihong, “Komw sohte karonge soahng pwukat koaros me re kedikedipahkin komwi?”lMQ E ahpw sohte mwahn ketin sapeng samworo lapalap oh kaun ako me karakaraun likamw oh kedikedipa ih.0LY Sises eri ket mwohn Kepinao; a Kepinao ahpw wia peidek wet, “Ih komwi me en mehn Suhs akan ar Nanmwarki?” A Sises ketin sapeng, mahsanih, “Komwi me mahsanih.”TK! re ahpw pwainkihda sapwen sounwia dahl, duwen me Kaun-o mahsanihong ie.”BJ} Eri, ahpw pil pweidahr dahme soukohp Seremaia kohpadahro, ni eh mahsanih, “Irail eri ale mwohni silper silihseko, uwen mwohni me aramas en Israel ko pwungkihda me re pahn pwainki ih,SIIhme wasao adanekihki “Sapwen Nta” sang ni ahnsowo kohdo lel rahnwet.H#Irail eri kapwungada duwen mwohni pwukat oh pwainkihda sahpw ehu me adaneki Sapwen Sounwia Dahl, pwehn wiahla wasahn seriden mehn liki kan.SGSamworo lapalap ako ahpw rikpene mwohni ko, nda, “Mwohni pwukat iei pweinen kamaramas, ihme atail kosonned akan keinepwihki kitail en dehr kihong nan wasahn nekinek en meirong en Tehnpas Sarawiet.”bF=Sudas eri koskihdi mwohni ko nan Tehnpas Sarawio oh kohkohla; e ahpw kohlahte lusiamala.(EIoh ndaiong irail, “I dipadahr mehlel ni ei pangalahr aramas mwakelekel menet pwe en kamakamala.” A irail sapengki, “Mehnda reht, pein omw pwukoa men.”JD Ni Sudas, ohl me pangala Siseso eh tehkadahr me Sises pakadeidahr oh e pahn kamakamala, e ahpw koluhkihla me e wiadahro, oh pwurekihla mwohni silper silihseko rehn samworo lapalap oh kaun ako,sC_Irail eri salihedi, kahrehsang wasao, kahrehla pwe re en pangala rehn Pailet, mehn Rom me Kepinahn wehio.nB WNi eh rahnpeseng, samworo lapalap oh kaunen mehn Suhs ako koaros ahpw kapwungada re en kemehla Sises.WA'KPiter ahpw tamankihda en Sises mahseno: “Pwongpwong wet, mwohn keieun malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmkin ie pahn pak silipak me ke sehse ie.” Ih eri patopatohla sang wasao oh sengiseng kowahlap.@JPiter ahpw kahula, nda, “I sehse ohlo, Koht nanleng en kerieiehla, ma I likamw!” Ni ahnsowohte keieun malek pa kakorot;"?=IMwurin ahnsou kis, irail ko me iang kesikesihnen wasao ahpw keilahng mpen Piter, oh patohwanohng, “Uhdahn kowe emen irail, pwe ngoromwen kasalehda.”_>7HA Piter pil pwurehng kahmahmkihla keriapak oh nda, “I kahukihla me I sehse ohlo!”/=WGA ni eh keila sang wasao, keilahng nan ewen kehlo, emen lidu serepein ko kilangada oh patohwanlahng me mihmi wasa ko, “Lahp menen pil iengen Sises mehn Nasaret.”e<CFA Piter ahpw kahmahmki mwohrail koaros, patohwan, “I sohte wehwehki dahme ke ndindahn.”#;?EPiter wie mwomwohd nan kelen tehnpaso, a en Samworo Lapalap eh lidu serepein men ahpw keiong mpe oh ndalahng, “Kowe, ke pil iang Sises mehn Kalilio.”K:Dndinda, “Mesaia, kohpadahng kiht mahs, ihs me pohrkomwihdio?”[9/CIrail eri tapihada kendipiong ni silangi oh pakereseli; oh ekei kin pohr silangi,\81BDahme kumwail lemeleme?” Irail sapeng, patohwanohng, “E warohng kamakamala.”17[APwehki pasapeng wet, Samworo Lapalapo uhdahte tehrpeseng eh likowo, oh nda, “E lahlahwe! Mehnda rehtail pil ekei sounkadehde? Kumwail pein rongehr duwen eh lahlahwe!o6W@Sises ketin sapeng, mahsanih, “Komwi me mahsanih mewet. A I men kairehkin kumwail koaros me sang met kohla kumwail pahn kilang Nein-Aramas eh pahn ket ni palimaun en roson en Koht oh ketiket kohdo pohn depwek kan en nanleng.”<5q?A Sises ketin nennenlahte, sohte mwekid. Samworo Lapalapo ahpw pwurehng patohwanohng, “Ni mwaren Koht ieias, komwi en kahukihong kiht ma iei komwi Mesaiao, Sapwellimen Koht?”4}>Samworo Lapalapo ahpw kesihnenda oh patohwanohng Sises, “Dah? Sohte omwi pasapeng ong kedip pwukat me uhwong komwi?’ 3=ketihtihki, “Ohl menet kahskier, nda, ‘I kak kauwehla Tehnpas Sarawien Kohto, oh kauwada sapahl mwurin pwohng silipwong.’ ”2{3)Lih riemen me pahn kepekepel pilawa, emen ira pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi.l=Q(Ni ahnsowo ohl riemen me pahn wie doadoahk nansapw, emen ira pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi.<}'re ahpw sasairki nohliko, e lao komwopwirailla koaruhsie; ih duwen me pahn wiawi, ni ahnsou me Nein-Aramas pahn pwarodo.+;O&Pwe nin duwen aramas ako ar pereperen kamakamadipw ni rahn ako mwohn nohlik lapalapo, ohl oh lih akan wiewia pwopwoud lao lel rahn me Noha pedolong nan warihmwo;H: %Ketidohn Nein-Aramas pahn duwehte me wiawiher ni mwehin Nohao.$9A$“A duwen rahno oh ahnsowo, sohte emen me ese iahd e pahn leledo, oh tohnleng en nanleng kan, pil Sapwellimen Sahmo sohte mwahngih, Sahmohte me mwahngih.P8#Nanleng oh sampah pahn sohrala; a ei padahk kan sohte pahn sohrala.”n7U"Kumwail en ese pwe mepwukat koaros pahn wiawi mwohn irail koaros me momour ahnsou wet ar pahn mehla. 6!Eri, pil duwehte, ma kumwail pahn kilang mepwukat koaros eh wiawi, kumwail pahn esehki me ahnsawi kerendohr, me e nektehn tepida.J5  “I men kumwail en ale padahk ehu sang ni tuhke me adaneki pik. Ma rahntuhke pwoatet kin pohndipwla oh mwuterekla oh teh kan kin tapihada os nin rah kan, kumwail kin esehki me rahk kerendohr.S4Ngilen sowi laud ehu ahpw pahn wiawi, a e ahpw pahn ketin poaronehla sapwellime tohnleng kan wasa koaros en sampah sang ni palimese lel ni palikapi, pwe re en kapokonepene sapwellime me pilipil kan.”o3WA ih ahnsowo me kilel en Nein-Aramas pahn pwarada pahnlahng; oh kadaudok kan koaros en sampah pahn sengiseng ni ar pahn kilang duwen Nein-Aramas eh pahn ketiket kohdo pohn depwek en pahnlahng kan ni roson oh lingaling lapalahpie.C2“Mwurin apwal laud en rahn ako, ketipin pahn mwadang rotala, maram sohla pahn linge, usu kan pahn pwupwudihsang nanleng, manaman en nan wehwe kan pahn mwekidida sang nan dewerail kan.b1=“Wasa kis me mahn mehla men kin mi ie, menpihr me adaneki puldur kin pokonlahng ie.”k0OPwe Nein-Aramas pahn ketido duwehte lioal me kin pir ni mesenleng ahpw kin lellahng ni kepinleng.C/“Eri, ma aramas akan pahn ndahng kumwail, ‘Iet e ketiket nan sapwtehno!’-kumwail dehpa kohieila; de ma re nda, ‘Iet e ketiket wasa rir en nan ihmwet!’-kumwail dehpa kamehlele.K.Kumwail rong pwe I kohpadahngkumwailehr met, mwohn eh pahn wiawi.E-Pwe Mesaia likamw ekei oh soukohp likamw ekei pahn pwarada; re pahn wiahda kilel kapwuriamwei kei oh manaman ekei pwe re en kalowehkihdi sapwellimen Koht me pilipil kan, ma e kak pahrail.x,i“Eri, ma emen pahn ndahng kumwail, ‘Iet Mesaiao!’ de ‘Ionen, e ketiket mwo!’-kumwail dehr kamehlele.9+kKoht eri ketin kamalaulaulahr rahn ako; eri, ma e sohte ketin wia met, sohte aramas emen pahn pitla. A pwehki sapwellime pilipil kan me e pahn ketin kamalaulaukilahr rahn ako.*}Pwe apwal en ni ahnsowo pahn laudsang apwal me kin wiawi sang mahs kohdo lel met; pil sohte me pahn duwe sang met kohla.a);Kumwail peki rehn Koht pwe amwail sopohla en dehr wiawi ni ahnsoun pou de rahnen Sapad!R(Meid pahn apwal ong lih liseian akan oh me neitik pwelel kan ni ahnsowo!L'oh me mihmi nan sapwe, e dehpa pwurodo ale eh likou puhp nan imwe.l&QA aramas me mihmi pohn pweleng en imwe, e dehpa kohdihong ale mehkot sang loale pwe solahr ahnsou;P%“Eri, irail kan me kin mihmi Sudia, re en tangalahng pohn nahna kan.,$Q“Kumwail pahn kilang duwen ‘Sansal Kasensuwed Likemisiko,’ me soukohp Daniel kohpadahr. E pahn uhda nan wasa sarawio.” (Mehmen me wadek met, en wehwehki!)@#yOh Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros-a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” (Pil tehk Mk. 13.14-23; Luk 21.20-24)?"y Ahpw me pahn dadaurete lel ni imwi, ih me pahn mourla.Z!- Pwehki me suwed eh pahn paraparala wasa kan, limpoak en me tohto pahn tikitikla.G  Soukohp likamw tohto pahn pwarada me pahn ketewehdi me tohto.ve Ni ahnsowo me ngeder me pahn kesehla ar pwoson, ekei pahn pangala ekei, oh re pahn kailokpene nanpwungarail.- “Aramas akan pahn salihkumwaildi oh pangkumwailla pwe kumwail en lokolok oh kamakamala. Tohn wehi koaros pahn kailongkin kumwail pwehki ngehi.<sAhpw mepwukat koaros rasehng tepin medek en neitik.Ehu sahpw pahn uhwong ehu sahpw, ehu wehi pahn mahweniong ehu wehi. Wasa koaros lehk lapalap oh rerrer en sahpw pahn wiawi.!;Kumwail pahn rong rongen mahwen oh koasoiepen mahwen kan; ahpw kaleke kumwail salohda. Pwe mepwukat uhdahn pahn wiawi, ahpw kaidehkin imwin sampah met.pYPwe aramas tohto pahn kohdo ni mwarei oh ndinda, ‘Ngehi me Mesaiao!’ oh re pahn pitihedi me tohto.nUSises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail mwasahn oh kaleke pwe emen dehr keteweikumwaildi.Ni eh ketidiong kommoal pohn Nahnahn Olip, tohnpadahk ko ahpw patohdo kelehpwla reh; re ahpw patohwanohng, “Komw ketin mahsanihong kiht ahnsou da me mepwukat pahn wiawi, oh kilel da kei me pahn kasalehda ahnsoun omwi pahn ketido oh imwin sampah.”)KIh eri mahsanihong irail, “Iei, kumwail kadehde mwahu mepwukat koaros. Kumwail en ese pwe sohte takai ehu pahn luhwehdi nan dewe; koaruhsie pahn rengkidi.” #Sises eri ketiket kohla sang ni Tehnpas Sarawio, sapwellime tohnpadahk ko eri keieng mpe pwe re en kasalehiong wiepen ihmw kan en tehnpaso.''Pwe I ndaiong uhk: ke solahr pahn pwurehng kilang ie, ke lao pahn nda, ‘Koht en kupwuramwahwih ih me ketiket kohdo ni mwaren Kaun-o.’ ”@{&Eri, ke en ese pwe Tehnpas Sarawio pahn tehnla douluhl.-S%“Serusalem, Serusalem! Kowe me kemelahr soukohp ako oh kin koasungki takai sapwellimen Koht meninkeder kan me pekederdohng uhk! Pak depe me I kin men pwoalepene noumw aramas akan koaros, rasehng litok emen me kin kompwoalepene nah kisin pwurok kan pahn peh, ke ahpw sohte kin mweidohng ie!dA$Kumwail en ese pwe kalokolok en mepwukat koaros pahn lelohng aramas akan en ahnsou wet!”U##Eri, kalokolok en kakerehdi nta mwakelekel koaros pahn lel kumwail, sang ni kamakamalahn Eipel, ohl lelepek, lel Sekaraia, nein Parakaia, ohl me kumwail kemehla nanpwungen Tehnpas Sarawio oh pei sarawio."Kumwail en ese pwe I pahn kadarowohng kumwail soukohp kei, aramas loalokong kei, oh sounkawehwe kei; kumwail pahn kemehla ekei irail, kumwail pahn kalohpwuwehla ekei irail, oh kumwail pahn wokih ekei nan amwail sinakoke kan, oh pwakihasang irail nan kahnimw kan.lQ!Serpent kei kumwail, oh ipwihpwin serpent kei kumwail! Pala kumwail kak pitsang kadeik en nan ehl?G Eri, kumwail usehlahte oh kanekehla doadoahk en samamwail ko![ /Eri, pein kumwail kadehdedahr me kumwail kisehn irail ko me kemelahr soukohp ako!w gkumwail ahpw kin nda, ‘Ma se iangete mi nan mwehin samatail ako, se sohte pahn iang kemehla soukohp ako!’3 _“Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin wiahiong soukohp ako sousou kaselel, oh kapwatahda sousoun me lelepek ko; e~~~#}_||e|{{+zzEy`xx6wwSwvavuu t%ssBrr'qq4pp/oOnn.mll?kkKjj-ii`hh+ggEfeddFcvcbaaJ``N__O^^&]]D\\[NZZ>YYkXX=WW(VUUTT5TSRRSQQPONMMWLLKKJJlJIHHlGGFF%EODjCCBhA]@@'?t>> =`<;;b;$::9877$6z55443302[210W//..o--&,,+{**R))e) (v(''\&r%%%$$##"!!9 v/vs`(8bWLOT 4 < 4 y  PhjA\E1Lih emen pil iang mi wasao, me kohkohwahki mehn warmwowi erein sounpar eisek riau.}DsSises eri ketida oh ketin iangala soumaso. A pokon kalaimwuno ahpw pil idawehnla, wasa koaros nanialo ahpw koaitla.GCngidingidki eh pekipek, patohwan, “Maing, ei tungoal kisin serepein kis kereniongehr mehla. Komw ketin kupwur mahk oh ketila ketikidahng limomwi kan powe, pwe en kehlailda oh kak mour!”\B1A soumas emen en sinakokeo, ede Sairus, ahpw lel reh, poaridiong ni aluweluwe kan,xAiSises ketin pwurehng kotehla leho ketila palio. Pokon kalaimwun ehu ahpw pil kohpene oh kapilpene ni oaroahro.@+Ohlo eri kohlahte lohkiseli nan wehin Dekapolis manaman lapalap me Sises ketin wiahiong; a koaros me rong met re ahpw pwuriamweikihla kowahlap.\?1Sises ahpw sohte ketin mweidohng, pwe e mahsanihong, “Kohkohla ni imwomwo, rehn omw peneinei kan, oh kairehkin irail duwen manaman lapalap me Kaun-o ketin wiahiong uhk, oh duwen eh kupwurkalahngan ong uhk.”>7Ni Sises eh ketidahng pohn pwohto, me tehnwar en ngehn suwed ko ahpw pekihda reh, patohwanohng, “Komw ketin mweidohng ie pwe I en iangkomwihwei!”B=Irail eri pekihda Sises en ketiketla sang nan sapwarailo.<A irail ko me kadehdehki masarail ko manamano, re ahpw ndaiong irail dahme wiawihong tehnwar en ngehn suwed ko, oh pil duwen pwihk ko.c;?Ni ar lel wasa Sises ketiket ieo, re pwuriamweikihla mehlel ar kilangada ohl me tehnwar en ngehn suwed ko mahso, eh mwomwohd wasao meleilei, miher nan likou mwahu oh mwomwen aramas mwahu mehlel. Re ahpw mwur masakada.5:cSilepen pwihk ko ahpw tangdoaui oh kohla nan kahnimwo oh nan sahpwo, kairehkiseli aramas akan duwen me wiawihero. Aramas akan eri kohieila pwe re en kilang dahme wiawiher.v9e Sises eri ketin mweidohng. Ngehn saut ako eri kohieisang rehn ohlo, oh uhd kohla dillong rehn pwihk ko. Pelin pwihko, me wadeparail kereniong riekid, ahpw wiahkihteieu pwururda oh tangdiong nan leho, wasa irail koaros duhla oh mwopwula.p8Y Ngehn saut ako eri pekihda rehn Sises en kadarihrala oh mweidohng re en kolahng dillong rehn pwihk ko.Y7+ A limwahn wasao, pelin pwihk ehu mihmi ie, wie mwengemwenge ni keilen dohl ehu.Z6- E ahpw ngidingidkihong Sises en dehr ketin kausasang ngehn saut ako nan sahpweo. 5  Sises eri keinemwe reh, mahsanih, “Ia mwaromw?” A ohlo sapeng, patohwanohng, “Ih mwarei, ‘Karis,’ pwe se me tohto!”v4e(E ndinda met pwehki Sises eh ketin mahmahsanihong, “Kowe ngehn saut, kohkohieisang rehn aramas menen!”)33weriwer, ndinda, “Maing Sises, Sapwellimen Koht Lapalahpie! Dahme komw ketin kupwukupwurehiong ie? Ni mwaren Koht, komw dehr ketin kalokei ie!”R2Eri, e kilangadahte Sises sang wasa doh, e ahpw tenge, poaridiong mwowe, 1Ni rahn nipwong, e kin kakahnseli nan sousou kan, oh nanwel en pohn nahna kan, wie weriwer kalipwelipwehki paliwere takai keng kan. 0 pwe pak tohto e selkihdi selmete ni peh oh neh kan, e ahpw kin kamweidpeseng selmete ko; sohte me kak koledi pwehki eh kehlail.M/Sohte aramas emen kakohng ohlo, pil selmete kan sohte kak salihedi;%.CSises ketin keredihsangete pohn pwohto, a iet ohl emen me ngehn saut tiadahr powe pa kohkodohng reh; e kohdo sang nan sousou kei, wasa e kin koukousoan ie.p- [Sises oh sapwellime tohnpadahk ko eri kotehla Lehen Kalilio douluhllahng palio, nan sapwen mehn Kerasa.,)Re ahpw masepwehkada kowahlap oh ndindapene nanpwungarail, “Ihs memenet, me kisinieng oh iloak kan pil kin peikiong??”k+O(E ahpw ketin mahsanihong irail, “Dahme kumwail masepwehngki? Dah, kumwail saikinte pwosonla?”O*'Sises eri ketin kipada oh angiangihada melimelo, mahsanih, “Tokedi!” E ahpw pil mahsanihong iloak kan, “Kumwail meleileidi!” Eri, ni ahnsowohte melimelo pa tokedi, ahpw meleileidi kowahlap.C)&A Sises ketiket mwurin pwohto, seiseimwok oh tapwi mi pohn sapwellime uluhl. Tohnpadahk ko eri kaopehda, patohwanohng, “Maing Sounpadahk, komw sohte kupwurohki atail nektehn mehla?”Z(-%Ahpw engmahda, oh iloak kan pwungupwungdahng pohn pwohto, kereniong kamwowihedi.('I$Ni arail kamwuralahr pokono, tohnpadahk ko ahpw karadahng pohn pwohto me Sises ketiket powe oh iang ketila; pil ekei pwoht iang irail tangatang kolahng palio.z&m#Nin soutik en rahnohte Sises ketin mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kitail douluhlla mahs palio leho.”X%)"Sohte kapahrek ehu e kin ketin wiahiong aramas akan, me e sohte kin ketin doadoahngki karasaras; a ni eh kin ketin kalapwukala rehn sapwellime tohnpadahk ko, e kin ketin kawehwehiong irail karasaras koaros.w$g!Sises ketin kawehwehiong aramas akan mahsen en Koht ni soangen karasaras pwukat duwen me re kin kak wehwehki.S# e kin wosada oh keirda oh wiahla tuhke laud pwoat, laudsang tuhkehn nan mwetuwel kan koaros. E ahpw kin kasangpeseng, oh menpihr en pahnlahng kan kin pihrdo oh wia pasarail kan pahn mwetehn rah kan.”"}Eri, e rasehng kisin werentuhke kis, me keieu tikitik nanpwungen werentuhke kan. A ni eh kin kamweremwerdiong nan pwehl, !E ahpw pil ketin mahsanih, “Dahme kitail pahn karasahiong Wehin Koht? De karasaras da kitail pahn doadoahngki pwe en kawehwehda?g GNi wah kan ar kin mah, aramas ahpw kin lupukedi oh kihpene, pwe ahnsowo ih ahnsoun dolung.”H Pwe pwehlo me kin kawosehda kisin waro, kakairada, oh kihong wah: mahs e kin kisin dihpw tikitik, mwuhr, e kin wiahla kisin tuhke, a pil mwuri, e ahpw kin wa; a nan waho kin diren kisin war.-Nindokon eh memeir nipwong oh pepehd ni rahn, kisin werentuhke ko kin wos oh kekeirda, ahpw e sohte kin wehwehki duwen mepwukat eh kin wiewiawi.pYE pil mahsanihong irail, “Wehin Koht rasehng aramas emen me kamwarak kisin werentuhke kei nan sapwe.}sPwe aramas me ahneki mehkot, ekis pahn pil kohwong; a me sohte eh mehkot, e pahn pil pehdsang mehkis me mi reho.”EE ahpw pil mahsanihong irail, “Kumwail tehk mwahu me kumwail pahn ronget! Mehn sohngohte me kumwail pahn sohngki meteikan, ih me Koht pahn ketin sohngkin kumwail-oh pil laudsang mehlel.A}Kumwail eri rong, ma mie salengamwail mehn rong wasa!”oWSohte me rir kot mie, me sohte pahn kasansalda; pil sohte me ekiek kot mie, me sohte pahn kalohkseli.4aSises ahpw pil ketin usehla sapwellime mahsen ong irail, “Mie rehmwail me kin isikada nah lamp oh kihdiong pahn kohpwa de pahn peht? E soh pahn kidahng nan uhdahn dewe?1Ekei rasehng kisin war me mwerediong nan pwehl mwahu. Re kin rong mahseno, ale, ahpw kin wa: ekei wa silihsek, ekei weneisek, a ekei wa epwiki.”!;a pwehki pwunod en mouren sampah kan, noahrok en dipwisou kan, oh soangen ineng teikan me kin pwarada oh kasokehla mahseno, me kahrehda e sohte kin wa.|qEkei aramas kin rasehng kisin werentuhke ko me mwerediong nanpwungen dihpw tekatek. Iei irail me kin rong mahseno,Ahpw e sohte kin tengala rehrail, oh sohte kin werei. Pwe ni apwal oh kamakam eh kin lelohng irail pwehki mahseno, re kin mwadang lohdi.Ekei aramas kin rasehng kisin werentuhke me mwerediong nan wasa takain. Ni ar kin rong mahseno, re kin perenkihda oh ale.  Ekei aramas rasehng werentuhke ko me mwerediong nan kisinial. Ni ar kin rong mahseno, Sehdan ahpw kin kohdo oh kauwehsang irail.;qsounkamwarako, iei me kin kamwarak mahsen en Koht.#? Sises eri ketin keinemwe rehrail, mahsanih, “Kumwail sohte wehwehki karasaras pwoatet? A ia duwen amwail pahn dehdehki karasaras teikan? Eri, iet duwe:)K Pwe, ‘Re en kilikilang, ahpw sohte kin kilang, re en rongorong, ahpw sohte kin wehwehki, pwe re en dehr wekidekiong Koht oh ale lapwepen diparail kan.’ ”@y Ih eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Ong kumwail me e mweimweiong ese manaman rir kan duwen Wehin Koht. A ong irail kan me mihmi liki, re pahn ese soahng koaros sang ni karasaras. 3 Eri, ni Sises eh ketin kalapwukala, me ehk riemeno oh ekei me iang rong ahpw patohdo reh pwe re en peki en ketin kawehwehiong irail karasaras akan._ 7 Sises ahpw pil mahsanih, “Eri, kumwail rong, ma mie salengamwail mehn rong wasa.” A ekei mwerediong nan pwehl mwahu; re ahpw wosada, keirda, oh wa mwahu; ekei wa silihsek, a ekei weneisek, a ekei epwiki.” A ekei mwerediong nanpwungen dihpw tekatek kei; ni dihpw tekatek ko ar keirda, re kasokehla kisin tuhke ko; iei me re sohte wahki.~ uNi karakar en ketipin eh lel irail, re mwoatoredi; oh pwehki kalewarail kan sohte lel wasa loal, re mwadang mengila.mSA ekei mwerediong nan mweli, wasa me pwehl pedeped. Re wosada mwadang, pwehki pwehlo eh sohte loal.}sEri, ni eh kamwakamwarak werentuhke kan, ekei mwerediong nan kisinial en mwahto, menpihr kei ahpw pihrdo kangasang.B“Kumwail rong. Aramas emen mie me kohieilahng kamwarak.!E ahpw ketin padahkihong irail soahng tohto ni karasaras, duwen eh kin ketin epwehnki wia nan sapwellime padahk. E ahpw mahsanihong irail,e EKedekedeo, Sises pil ketin tapihada padahk ni oaroahr en Lehen Kalili. Pwehki lapalahn pokon ehu me pokonpene reh, ih eri ketidahng pohn kisin pwoht kis oh ketidiong powe. Pwohto peipei nan leho, a pokono mi ni oaroahro.X)#Pwe aramas akan me kin kapwaiada kupwur en Koht, iei irail me riei oh inei.”`9"E ahpw mahmahsenseli pohn me mwomwohd mpe ko oh mahsanih, “Iet kan inei oh riei kan.V%!A Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Ihs me inei, oh ihs me riei kan?” Pokono me mwomwohd kapilpene ahpw patohwanohng, “Komw mwahngih pwe inomwio oh riomwi ko patopato likio, oh re men tuhwong komwi.”W'Inen Sises oh rie ko ahpw leledo. Irail eri mi likin ihmwo oh ileklongalahng.P~(Sises mahsanih met pwehki ekei ar ndinda me ngehn saut tiadahr powe.)}!Ahpw mehmen me pahn lahlahwe Ngehn Sarawi, sohte mwahn kak ale mahkpen dihp wet, pwehki eh wiadahr dihp ehu me sohte mwahn kak lapwada.”d|A“Kumwail en ese pwe aramas akan kak ale mahkpen diparail kan koaros, pil dipen lahlahwe.<{q“Sohte me kak wehdpeseng oh pedolong nan imwen aramas kehlail men pwe en kulihasang eh kepwe kan, ma e sohte pahn salihedi mahs me kehlailo; mwuri, e ahpw pahn kak kulih ihmwo.zEri, ma wehin Sehdan pahn pwalpeseng wiahda pwihn kei me pahn uhpene nanpwungahr, e sohte kak werei, pwe e pahn mwerpeseng oh imwisekla. y Ma peneinei ehu pahn pwalpeseng wiahda pwihn kei me pahn uhpene nanpwungahr, peneineio sohte kak pweida, pwe e pahn mwerpeseng.x{Ma wehi ehu pahn pwalpeseng wiahda pwihn kei me pahn uhpene nanpwungahr, wehio sohte kak pweida, pwe e pahn mwerpeseng.twaIh eri malipepene aramas ako oh mahsanihong irail karasaras kei: “Ia duwen Sehdan eh kak kausala Sehdan?LvEkei sounkawehwehn Kosonnedo ko me kohdihdo sang Serusalem ahpw koasoia me Peelsepwul tiadahr powe. Ekei dene kaunen ngehn suwed kan me kihong Sises manaman en kausasang ngehn suwed rehn aramas.u}Ni ekei kiseh ko ar rongada met, re ahpw pwarala reh pwe re en ale oh apwalih; pwehki aramas akan ndinda me e iahkalahr.8tiSises ahpw ketilahsang wasao ketilahng ni tehnpeseo. A lapalahn pokon ehu pil pokonpene wasao, me kahrehda ih oh sapwellime tohnpadahk ko sohla kak konot pwehki sohla ahnsou.2s_oh Sudas Iskariot, ohl me pangala Siseso.jrMAndru, Pilip, Pardolomiu, Madiu, Tomas, Seims nein Alpeus, Dadeus, oh Saimon tohn pwihnen Selod,?qwSeims oh Sohn, nein Sepedi (Sises ketikihong mwarara, Poanerkis, a mouren wehwehn mwar wet mi ni lepin mashen en Pohnpei pwukat; pwurien ikem, de pwuriemwot. Sises ketin kamwarehki nein Sepedi ko mwar wet pwehki ara kin lamalam karuaru de nan kapehd karuaru (pil tehk Luk 9. 54-55). me wehwehki pwurien ikem;)ap;Eri, iet mwaren me ehk riemen me pilipildahr ko: Saimon (Sises ketikihong mware Piter;)Wo'kumwail pil pahn ahneki manaman en kausasang ngehn suwed akan rehn aramas.”PnIh eri ketin pilada me ehk riemen me e ketin kamwarehkihda wahnpoaron, oh mahsanih, “I pilkumwaildahr pwe kumwail en kin ieiang ie; I pil pahn kadarkumwailewei pwe kumwail en lohkiseli Rongamwahu;my Sises eri ketidahla pohn dohl ehu; e ahpw ketin malipedohng reh irail ko me e ketin kupwukupwure me pahn patopato reh.Ol A Sises kin ketin kalikedi ngehn saut ko re en dehr kasalehda ihs ih.k Pil aramas me ngehn saut tih pohrail, ni ar kin kilangada, re kin pwupwudi mwowe, weriwer, ndinda, “Komwi me Sapwellimen Kohto!”zjm Pwe e kin ketin kakehlahda aramas soumwahu tohtohie, ihme re kin koaitonkihla ni irail koaros ar kin men doahke. i Ih eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko re en kaunopada ekis kisin pwohten, me en ketidahng powe, pwe pokono en dehr koaitonla.Jh sang Serusalem, sang Idumea, sang palio Sordan, oh sang limwahn kahnimw en Dair oh Saidon. Aramas pwukat pokonpene rehn Sises pwehki ar rongadahr soahng kapwuriamwei kan me e kin ketin wiewia.%gCSises oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw ketilahng ni oaroahr en Lehen Kalili, a lapalahn pokon ehu ahpw idawehnla. Aramas ako kohdo sang Kalili, sang Sudia,fParisi ko eri pedoisang nan sinakokeo pokonpene rehn ekei me uhpalihki Erod; re ahpw kapwungada dahme pahn wiawi pwe re en kemehla Sises.yekSises ahpw ketin engiengda oh mahmahsenseli pohrail, e ahpw pil ketin kupwurohkihla arail keptakai oh lamalam sapwung. Ih eri mahsanihalahng ohl peh mwoatoro, “Kapahwei pehmwen.” Me peh mwoatoro kapahlahte peho, a peho mwahula douluhl.wdgE ahpw pil keinemwe rehrail, mahsanih, “Dahme Kosonnedo mweidohng kitail en wia rahnen Sapad? Kitail en kin wia mehkot mwahu de mehkot suwed? Kitail en sewese apwalih mouren aramas de kauwehla?” A irail ahpw nennenlahte sohte mwekid.\c1Sises eri mahsanihong me peh mwoatoro, “Keidahdo oh kesihnenda mwohn pokonet.”#b?Aramas ekei me iang mihmi wasao men kadipahki Sises mehkot sapwung, re ahpw mwasamwasahnte Sises ma e pahn ketin kakehlahda me peh mwoatoro rahnen Sapad.ba ?Sises eri pwurehng ketilong nan sinakokeo, wasa me ohl emen me peh mwoator iang mihmi ie.:`oIei me Nein-Aramas me pil uhdahn Kaunen Sapad.”}_sSises ahpw pil mahsanih, “Rahnen Sapad wiawidahng ni kamwahupen aramas, a kaidehk aramas ong ni kamwahupen Sapad.r^]Duwen eh pedolong nan tehnpas en Koht oh sakanla pilawa sarawi ko, ni mwehin Samworo Lapalap Apaiadar. Duwen Kosonnedo, samworo kante me mweimweiong sakan pilawa pwukat. A Depit sakanda oh pil kihong ienge ko pwe re en iang kang.”]{Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail sohte kin wadek dahme Depit wiadahro ahnsou me ih oh ienge ko duhpeklao?$\AParisi ko eri patohwanohng Sises, “Komw mahsanih pwe sapwellimomwi tohnpadahk kan wiewia mehkot me Kosonnedo keinapwih en dehr wiawi ni rahnen Sapad!” [ Rahnen Sapad ehu Sises ahpw ketin keidla nan mwetin wihd ehu. Sapwellime tohnpadahk ko me iang; re ahpw dolungada wahn wihd kei.WZ'Pil sohte me kin wudekihong wain kapw nan ehd kilin mahn mering, pwe wain kapwo pahn kauwehla ehd meringo; ira koaros, waino oh ehdo, ahpw pahn ohla mwahl. Iei me wain kapw kin mwahwongete nan ehd kapw.”.YU“Sohte me kin deipinahiong kisin mwein likou kapw pohn teien sekid mering, pwe mwein likou kapwo pahn nurpene oh tehrasang ekis likou meringo oh teio pahn laudla.oXWAhpw ehu ahnsou pahn kohdo me ohl kamwohdo pahn pehdsang irail; eri, ih ahnsowo me re pahn kaisihsol.>WuSises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Pwe dah? Kumwail lemeleme me tohnkapar en kamadipw en kapwopwoud ehu pahn kaisihsol nindokon ohl kamwohdo eh mihmi rehrail? Re sohte kak.VPak ehu nein Sohn Sounpapidais tohnpadahk ko oh Parisi ko wie kaikaisihsol. Aramas ekei ahpw patohdo rehn Sises kalelapak reh, patohwanohng, “Dahme nein Sohn tohnpadahk ko oh nein Parisi ko kin kaisihsolki, a sapwellimomwi kan ahpw sohte kin iang?”VU%A ni Sises eh ketin karongehda met, e ahpw mahsanihong irail, “Aramas kehlail kan sohte kin anahne sounwini, pwe irail me soumwahu kan. Ngehi, I sohte kodohn luke aramas pwung kan, pwe me dipan akan.”"T=Ekei sounkawehwehn Kosonnedo, me kisehn Parisi ko, ni ar kilangada Sises eh ketin iang konokonot rehn soangen aramas sekeniken pwukat oh rehn sounrik daksis pwukat, re kalelapakada rehn sapwellime tohnpadahk ko, patohwan, “Dahme e kin iangki konot rehn soangen aramas pwukat?”`S9Kedekedeo, Sises ahpw ketidiong konot ni imwen Lipaio. A sounrik daksis kei oh aramas sekeniken tohto iang Sises oh sapwellime tohnpadahk ko mwohdehng tehpelo, pwe me tohto rehrail me kin iang ideidawehnseli Sises.QRNi eh ketiket kohla wasao, e ahpw mahsanihada sounrik daksis men, ede Lipai nein Alpeus, me wie mwomwohd nan eh ohpiso. Sises eri mahsanihong, “Kohdo iangiehla.” Lipai eri uhdahte, iangala Sises.Q Sises pil pwurehng pwuralahng ni oaroahr en Lehen Kalili. Aramas tohto pil pokonpene reh, e ahpw pil ketin tapihada padahk ong irail._P7 Me mwoatoro eri uhdahte mwohn masarail ko, poarehng kiheo, oh mwadangete kohkohla. Irail koaros eri pwuriamweikihla kowahlap oh kapikapingahki Koht, patopatohwan, “Se saikinte kilangada mehkot me duwehte met.”9Om “Uhda, ale kiomwen oh kohkohwei ni imwomwo!” N Eri, I pahn kasalehiong kumwail duwen Nein-Aramas eh ahneki manaman en lapwahda dihp nin sampah.” Ih eri mahsanihong me mwoatoro,M{ Mehnia me mengei en ndahng ohl mwoator menet, ‘Dipomw kan lapwadahr,’ de nda, ‘Uhda, ale kiomwen oh kohkohwei’?L Sises mwadang mwahngihada ar mengimengloal; ih eri mahsanihong irail, “Dahme kumwail mengimengloalki soangen lamalam pwukan? K“Ia duwen ohl menet eh kak wia soangen lokaia wet? Pwe e lahlahwe Koht. Ihs me kak lapwahda dihp akan, kaidehk Koht kelehpw?”YJ+Sounkawehwehn Kosonnedo kei iang mwomwohd nan ihmwo, irail eri mengimengloalki,INi Sises eh ketin mwahngihada ar pwoson laud, e ahpw mahsanihong me mwoatoro, “Nei kompoakepahi, dipomw kan lapwadahr.”ZH-Eri, ni ar sohte kak kapedolong oh keiong mpen Sises pwehki koaiten pokono, re koupwoarepeseng pohn ihmwo kainenehdi wasa Sises ketiket ieo oh kakihrdiong nan ihmwo mpen Sises mehn roh me mwoatoro mihmi powe.rG]Nindokon eh mahmahsen, ohl mwoator emen pa wisiwisik kodohng reh; e mi nan mehn roh ehu, e rohen pahmen.Fme kahrehda aramas tohto pokondohng ni ihmwo oh koaitala loale oh pil nan wenihmwo. E ahpw kin ketin kawehwehiong irail mahsen en Koht.rE _Mwurin rahn ekei, Sises ahpw pil pwurehng ketila Kapernaum. Rongen eh ketiket ni tehnpeseo ahpw lohkseli;qD ]-Ohlo kohlahte lohkiseli wasa koaros eh mwakelekellahro; me kahrehda Sises sohla kak ketseli ni pokon sansal nan kahnimw ko, e ahpw kin kalakalapwukseli likin kahnimwo. Ahpw soh, pwe aramas ngeder kin pokondohng reh sang wasa koaros.4C c,Sises ahpw ketin kalikedi, mahsanih, “Kilang, kaleke ke ndahng emen met; a kohwei inenwohngete rehn samworo oh kasalehiong pein uhk pwe en kasawihiuk; mwuhr, ke ahpw kihda omw meirong me Moses kilelehdier mehn kadehde ong aramas koaros duwen omw mwakelekellahr.” Eri, e ahpw ketin kadarala ohlo.4B c+Sises ahpw ketin kalikedi, mahsanih, “Kilang, kaleke ke ndahng emen met; a kohwei inenwohngete rehn samworo oh kasalehiong pein uhk pwe en kasawihiuk; mwuhr, ke ahpw kihda omw meirong me Moses kilelehdier mehn kadehde ong aramas koaros duwen omw mwakelekellahr.” Eri, e ahpw ketin kadarala ohlo.PA *Ni ahnsowohte tokutoko pa sarasang rehn ohlo; eri, e ahpw mwakelekella.|@ s)Sises eri ketin kupwurehla oh ketin kapahla nin limeo oh doahke, mahsanih, “Iei, I mwahuki. Nna, mwakelekelda!”;? q(Ohl tokutok men pil patohdo rehn Sises, kelehpwikihdi mwowe oh sarada, patohwanohng en ketin sewese, patohwan, “Maing, ma komw ketin kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda.”> 'Ih eri ketin kakahnseli nan wehin Kalili pwon, kapakapahrekseli nan sinakoke kan oh ketin kakausasang ngehn suwed kan rehn aramas akan.-= U&A e ketin sapeng irail, mahsanih, “Kitail douluhlwohng nan kousapw teikan oh kahnimw keren kan, pwe I en pil lohkiseli wasa ko Rongamwahu, pwe ihme I kohkihdo.”e< E%ni ar diarada, re ahpw patohwanohng, “Maing, aramas koaros patohwan raparapahkin komwi.”.; Y$Saimon oh ienge ko ahpw rapahkihieila;: 7#Mandahn rahno, nin sohrahn, Sises ahpw ketin kipada oh ketiketla sang ni ihmwo, ketiketlahng likin kahnimwo wasa kis pwe en kalapwukala ie oh loulou.S9 !"Sises eri ketin kakehlahda aramas tohto me ahneki soangen soumwahu tohto oh ketin kausasang ngehn suwed tohto rehn aramas akan. Ih eri ketin kalikedi ngehn suwed ko re en dehr lokaia, pwe re ese ihs ih.=8 w!Tohn kahnimwo koaros ahpw iang pokonpene mwohn ihmwo.7 % Nin soutikohte, ni ketipin eh pahn kihrlahr, aramas akan ahpw wapenehng rehn Sises me soumwahu koaros oh me ngehn saut akan tiadahr pohrail.6 +Ih eri ketila oh ketin kolada pehn liho oh sewesehda en kesihnenda. Ni ahnsowohte, karakaro pah kohsang rehn liho; e ahpw tapihada papah irail.5 A soulap en Saimon wie wonohnki nan ihmwo soumwahu karakar. Ni Sises eh ketin lel wasao, re ahpw kairehki duwen iren liho.4  Eri, Sises oh sapwellime tohnpadahk ko, iangahki Seims oh Sohn ahpw ketisang nan sinakokeo oh ketila nan imwen Saimon oh Andru.I3  Rongen Sises ahpw mwadang lohkseli wasa koaros nan wehin Kalili.\2 3Aramas koaros eri pwuriamweikihla oh wie peipeidekpene nanpwungarail, ndinda, “Dahkot met? Soangen padahk kapw dah ieu met? Ohl menet me inenen manaman. E ketin mahsente, a pil ngehn saut akan kin peikiong!”W1 )Ngehn sauto eri itikada ohlo eh lao rerada, e ahpw weriwer oh pwedieisang reh.t0 cSises eri ketin angiangihada ngehn sauto, e mahsanih, “Nennenla, kowe eri pedoisang rehn aramas menen!”'/ I“Sises mehn Nasaret, dahme komw men ketin wiahiong kiht? Komwi ketidohng kauweikitala! I ese ihs komwi, pwe komwi me Sapwellimen Koht meninkeder sarawio!”`. ;Ohl emen me ngehn saut tiada powe ahpw pwarala nan sinakokeo oh mahdidi eh wer, ndinda,;- qAramas koaros me iang rong ahpw pwuriamweikihla duwen eh kin ketikihwei sapwellime padahk; pwe e sohte duwehte sounkawehwehn Kosonnedo kan, pwe e kin ketin kawehwehda ni manaman.,  Kedekedeo, irail ahpw ketila Kapernaum, a ni rahnen Sapado Sises ahpw ketilong nan sinakokeo oh tapihada wia sapwellime padahk.$+ CNi Sises eh mahsanihirahda, e ahpw ketin malipe ira. Ira eri peidedi samarao me iang mihmi pohn kisin pwohto rehn tohndoadoahk kei, ira ahpw iangala Sises.* 'E ketin douluhlla sang wasao, ahpw pil mahsanihada pirien ehu, Seims oh Sohn, nein Sepedi. Ira mihmi pohn kisin pwoht kis onohne ara uhk kei.C) Ni ahnsowohte, ira pwilikihdi ara uhk ko oh iangala Sises.~( wSises eri ketin mahsanihong ira, “Kumwa kohdo iangiehla; I ahpw pahn padahkihong kumwa duwen laidih aramas akan.”"' ?Rahn ehu Sises ketiket kohla pohn oaroahr en Lehen Kalili; e ahpw mahsanihada soused riemen, Saimon oh rie Andru, me wie lalaidki ara uhk pwoat nan leho.u& e“E lelehr ahnsowo, oh Wehin Koht kerendohr! Kumwail eri koluhla oh wiliakapwala oh pwosonla Rongamwahu!”% }Mwurin Sohn eh lekdekiong nan imweteng, Sises ahpw ketila Kalili oh ketin lohkiseli Rongamwahu sang rehn Koht, mahsanih,%$ E Sises eri ketiketki wasao rahn pahisek, Sehdan eri kasongosongehda. Mahn lawalo kan pil kin iang Sises wasao; a tohnleng kan ahpw kin pwarodo oh kin sewese.N#  Eri, ni ahnsowohte Ngehn Sarawi ahpw kahluwalahng Sises nan sapwtehn."  E ahpw pil karongehda kapitie ehu me peidihdo sang nanleng, me mahsanih, “Kowe, me iei nei pwutak kompoake, me I kin kupwurperenki.”! 3 Ni ahnsou me Sises ketida sang nan pihlo, e mahsanihada duwen nanleng eh ritpeseng oh Ngehn Sarawi eh ketidi ni mwomwen mwuroi men oh ketiket powe.   Mwurin Sises eh ketido sang Nasaret, kisin kahnimw kis nan wehin Kalili, oh ketin papidaisla rehn Sohn nan Pillap Sordan.j ONgehi I kin papidaisihkin kumwail pihl, a ih, e pahn ketin papidaisihkin kumwail Ngehn Sarawi.”K A iet audepen kalohk me e kin mahsanihong aramas akan: “Mie ohl emen me pahn ketido mwuri, me lapalapasang ie mehlel; me I sohte warohng poaridi mwowe pwe I en lapwahda selen sapwelllime suht.) MSohn kin likawih likou me wiawihdahsang ni wunen kamel, oh kin pirehki lukope kateng kilin kou; oh ih me e kin sakasakan: mensiek oh sukehn loangalap en nanwel.E Me ngeder sang Sudia oh sang nan kahnimw en Serusalem ahpw kin kohieila pwe en rong en Sohn eh kapahrek. Re ahpw kin wehkada diparail kan, Sohn ahpw kin papidaisihrailla nan Pillap Sordan.W )Eri, Sohn ahpw pwarada nan sapwtehn, wiewia papidais ong aramas akan, lohlohkihong irail, mahsanih, “Kumwail koluhla, wiliakapwala oh papidaisla, Koht ahpw pahn ketin mahkikihong kumwail dipamwail kan.”& GNgihl ehu me kin likilikwer nan sapwtehn: ‘Kumwail kaunopada ahl akan koaros ong Kaun-o; kumwail kainenehla kisinial akan wasa e pahn ketin keid ie!’ ” /nin duwen mahsen me ntingdier rehn soukohp Aiseia: “Koht mahsanih, ‘Iet nei meninkedero me I pahn kadarewei mwohmwi pwe en onopada alomwi.’C Iet tepin Rongamwahu duwen Sises Krais me Sapwellimen Koht,~uoh kehkehlingkihong irail re en peikiong mehkoaros me I koasoanediong kumwail. Eri, kumwail en ese pwe I pahn ieiang.UKumwail eri kohwei wasa koaros oh padahkihong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla nei tohnpadahk: papidaisihirailla ni mwaren Sahm oh Sapwellime oh Ngehn Sarawi,nUSises eri ketin keiong mparail oh mahsanih, “Manaman koaros en nanleng oh sampah mweimweiongieier.W'Ni arail kilangada Sises wasao, re poaridiong oh pwongih; a ekei me peikasal.r]Tohnpadahk ehk emeno eri mwesellahng pohn nahnahn Kalili, wasa Sises mahsanihong irail re en patohla ie.#?Silepe ko eri ale mwohni ko oh wiahda duwen me samworo ko padahkihong irail. Koasoi pwoatet eri lohkseli rehn mehn Suhs ako sang rahno kohdo lel rahnwet.]3A ma kepina pahn rongada met, se pahn kadeke oh kumwail sohte pahn perki mehkot.” oh kehkehlingkihong irail, “Kumwail pahn nda me ‘Nah tohnpadahk ko me pwarodo nipwong nindokon at memeir oh kawaisang erekso.’ Samworo lapalap oh kaun ako ahpw pokonpene pwe re en wie kupwurki dahme pahn wiawi. Irail eri kihong sounpei ko uwen mwohni laud ehu:m Nindokon lih ako ara tangatang kolahng rehn tohnpadahk ko, ekei sounpei ko me sinsile sousowo lelohng nan kahnimwo pwe re en kairehki samworo lapalap ako mehkoaros me wiawiher. ) Sises eri mahsanihong ira, “Kumwa dehr masak, kumwa kohwei kairehki riei ko re en mwesellahng Kalili, pwe ih wasao me se pahn tuhpene ie.”  A iet, Sises pa ketin uh mwohra oh mahsanih, “Popohl.” Ira eri keilahng mpe, poaridiong mwowe oh koledi aluweluwe kan oh pwongih.  Ira eri mwadang pwurala sang nin sousowo, ira saloh ahpw pil pereperen, oh tangatang kolahng kairehki tohnpadahk ko irair wet.[ /Eri met, kumwa mwadangewei kairehki sapwellime tohnpadahk ko, me ‘E iasadasangehr mehla oh e pahn ketilahng Kalili mwohmwail; ih wasao me kumwail pahn kilang ie!’ Kumwa tamatamante me I ndaiong kumwaht.” E seuwer ket met; e iasadahr, duwen eh ketin mahsanihong kumwailo. Kumwa keido oh kadehde wasa me e ketin nekinekidi ieo.ykTohnlengo ahpw mahsanihong lih ako, “Kumwa dehr masak, pwe I ese me kumwa raparapahki Sises me lohpwuwalahro.{Silepe ko inenen salohda kowahlap oh rerrerki ar masepwehkada, re ahpw pwupwudiong nanpwel, likamwete aramas mehla kei.iKMwomwe inenen lingan, likamwete lingan en lioal, oh eh likou inenen pwetepwet, likamwete sinoh.'A ni ahnsowohte sampah pa rerada; tohnleng en Kaun-o men pwardihdo sang nanleng oh katapwurehsang takaio ni ewen sousowo, oh mwohndiong powe.{ qMwurin rahnen Sapado, nin sohrahn en rahnen Santi, Mery mehn Makdala oh Mery teio ahpw sangkalahng kilang sousowo.dABIrail eri kohkohieila oh katengehdi takaien sousowo oh kihdi silepe kei pwe re en sinsile.wgAPailet eri mahsanihong irail, “Ien silepe kan, kumwail kohwei oh silehdi mwahu sousowo duwen amwail kak.”`9@Eri, komw ketin mahsanih pwe re en sinsile sousowo lel ni kesiluhwen rahn, pwe nah tohnpadahk ko de kohla pirapahsang oh ndahng aramas akan me ‘E iasadasangehr mehla.’ Pwe piht wet pahn suwedsang mehn mahso.” ?oh ndaiong, “Maing, se tamanda duwen mwersuwed meno eh ketihtihki, ni eh momouro, ‘I pahn pwurehng mourda mwurin rahn siluh.’gG>Mandahn rahno-me iei rahnen Sapad-samworo lapalap ako oh Parisi ko ahpw pokonpene rehn PailetV~%=Mery mehn Makdala oh Mery teio, ira iang mi wasao mwomwohd sallahng sousowo.}5==<<;^:99d988W7666554%322"11\00/f..$-,,++L*x)) ((r'&&(%%K$$S##m""(! BV`[uxMdZi  % k?EF*/BgG Ih eri pwoalehdi seri ko oh ketikidahng lime ko pohn emenemen irail oh kupwuramwahwihirailla.~u I men kumwail en ese pwe mehmen me sohte pahn ale Wehin Koht rasehng kisin seri men, e sohte pahn pedolong loale.”ve Ni Sises eh mwahngihada met, e ahpw kupwursuwedkihla oh mahsanihong tohnpadahk ko, “Kumwail pweisang kisin seri kan pwe re en kohdo rehi. Kumwail dehr ireiraildi; pwe irail kan me rasehng kisin seri pwukat, iei arail wehi, Wehin Koht. Aramas ekei ahpw patohwandohng Sises kisin seri kei pwe en ketin doahke irail; tohnpadahk ko ahpw kidahwekihda aramas ako.`9 Pil duwehte ma lih emen pahn mweisang eh pwoud oh ale emen ohl tohrohr, e pil kamwahl.s_ Ih eri ketin mahsanihong irail, “Ma ohl emen pahn mweisang eh pwoud oh ale emen lih tohrohr, e kamwahl.b= Ni ar ketin pwurolong nan ihmwo, sapwellime tohnpadahk ko kalelapak reh duwen irair wet.N Eri, mehkot me Koht ketin kapatapene, aramas dehpa kamweidpeseng.”Z- ira ahpw pahn wiahla warteieu.’ Eri, ira solahr wia aramas riemen, pwe emente.N Ihme kahrehda ohl pahn mweila sang seme oh ine, oh patehng eh pwoud,K pwe sang nin tepin kawao, ‘Koht ketin wiahda aramas ohl oh lih.nU Sises eri ketin mahsanihong irail, “Pwehki amwail nan kapehd keptakai me kosonned wet wiawihkihda; Re ahpw sapeng, patohwanohng, “Moses koasoanehdi kisinlikoun kamweid en wiawi, ohl emen ahpw pahn mweisang eh pwoud.”c? A e ketin sapeng uhd keinemwe rehrail, mahsanih, “Dahme Moses koasoanediong kumwail?”@y Parisi kei ahpw pwarodohng reh pwe re en song lidipih. Re kalelapak, patohwanohng, “Komw padahkihong kiht mahs ma atail Kosonnedo mweidohng ohl emen en mweisang eh pwoud de soh?”5  e Sises eri ketisang wasao, ketidohng wehin Sudia, ketin kotehla Pillap Sordan. Aramas ngeder pil pwurehng pokonpene reh, e ahpw padahk ong irail duwen me e kin epwehnki wia.h I 2Soahl mehkot me mwahu; ahpw ma nemenemen soahlo pahn sarasang, dahme kumwail pahn wia pwe nemenemen soahlo en pwurehng miehla? Mourimwail en mwahu ahnsou koaros duwehte soahl, oh kumwail pahn kin popohlpene nanpwungamwail.o W 1“Pwe aramas koaros pahn mwakelekelkihla kisiniei, duwehte meirong kan eh kin mwakelekelkihla soahl.U # 0Wasao ‘mwahsarail kan sohte kin mehla ie, oh kisiniei sohte kin kunla.’ 9 /Oh ma apali mesomwen kin kahrehiong uhk nan dihp, pwadikasang; pwe e mwahu ong uhk maspali pedolong nan Wehin Koht sang mas pokon lekdeklahng nan ehl.^5 .[Wasao ‘mwahsarail kan sohte kin mehla ie, oh kisiniei sohte kin kunla.’]%C -Oh ma apali nehmwen kin kahrehiong uhk nan dihp, lupukasang; pwe e mwahu ong uhk ke en nehpali pedolong nan mour soutuk sang neh pokon lekdeklahng nan ehl.^5 ,[Wasao ‘mwahsarail kan sohte kin mehla ie, oh kisiniei sohte kin kunla.’]4a +Eri, ma apali pehmwen kahrehiong uhk nan dihp, lupukasang; pwe e mwahu ong uhk pehpali pedolong nan mour soutuk sang peh pokon lekdeklahng nan ehl, nan kisiniei sekehkun.:m *“Mehmen me pahn kahrehiong emen me tikitik pwukat me kin pwoson ie eh wiahda dihp, e pahn mwahu ong ma ehu peitehlen en peudekiong ni tepinwere, e ahpw lekdeklahng nan madau.(I )Kumwail en ese pwe mehmen me pahn kihong kumwail kilahs en pihl ehu pwe kumwail en nim pwehki amwail tohnpadahk en Krais, e sohte pahn katihasang ketingpe.”@{ (Pwe me sohte kin uhwong kitail, kin uhpalihekin kitail.  'Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail dehr keinapwih, pwe sohte aramas me kin wia manaman ni mwarei pahn kak lahlahwe ie.2] &Sohn eri sapeng, patohwanohng Sises, “Maing, se patohwan kilang emen me iang kausasang ngehn suwed kan ni mwaromwi, se ahpw keinapwihedi, pwehki eh kaidehn kiseht.”>u %“Mehmen me kin kasamwo emen kisin seri pwukat ni mwarei, ngehi me e kin kasamwo; oh mehmen me kin kasamwo ie; kaidehk ngehite me e kin kasamwo, pwe pil ih me ketin kadariehdo.”~ $Ih eri ketin ale kisin seri kis oh ketikihdiong nanpwungarail; oh mwurin eh pwoalehdi kisin serio, e ahpw mahsanihong irail,%}C #Sises eri ketidi oh malipedohng reh me ehk riemeno oh mahsanihong irail, “Mehmen rehmwail me men kaunda en ikmwurihla, oh en wiahla en koaros ar ladu.”c|? "A irail nennenlahte, sohte sapeng; pwe re akahkamaiki kohdo ihs me keieu lapalap rehrail.{ !Irail eri lel Kapernaum; oh ni ar ketidier nan ihmwo, Sises keinemwe rehrail, mahsanih, “Dahme kumwail akahkamaiki kohdo nanialo?”Wz' Ahpw re sohte wehwehki dahme e mahsanihong irail; re pil masak kalelapak reh.)yK pwe e kin ketin kawehwehiong sapwellime tohnpadahk ko: “Nein-Aramas pahn pengipengla rehn aramas akan, re pahn kemehla; a mwurin rahn siluh e pahn iasada.”*xM Sises oh sapwellime tohnpadahk ko eri ketiketla sang wasao, kotehla wehin Kalili. Sises sohte kin ketin kupwurki aramas akan en ese duwen sapwellime mwekid kan,vwe A e ketin sapeng irail, mahsanih, “Soangen ngehn saut wet sohte kin pekeuskihsang mehkot pwe kapakapte.”,vQ Sises eri ketilong nan ihmwo oh kalapwukala ie. Sapwellime tohnpadahk ko ahpw idek, patohwanohng, “Maing, dahme se sohte kak kauskihsang ngehno rehn pwutako?”Tu! Sises eri ketin ale peho oh sewesehda pwe en uhda; pwutako eri kesihnenda. t9 Ngehn sauto mahdidihte eh wer, kesepwekehdiong pwutako nanpwel, oh pedoisang reh. Pwutako likamwalahte aramas mehla men, ekei ahpw ndinda me e melahr.as; Ni Sises eh mahsanihada duwen pokono eh koaitonla wasa kapilpene ih, e ahpw angiangihada ngehn suwedo, mahsanih, “Kowe, ngehn salengepon oh lohteng, kohkohieisang rehn pwutaket; ke dehpa pwurehng dillong loale.”r' Ni ahnsowohte semen pwutako ahpw patohwanohng Sises, “Maing, I patohwan pwoson. Ahpw sohte itar. Komw ketin sewese kalaudehla ei pwoson.”eqC Sises ketin mahsanihong, “Ma e pahn kak pahi? Mehkoaros kak pweida rehn me kin pwoson!”!p; Oh pak tohto ngehn sauto kin men kemehla ni eh kin kesediong nan kisiniei oh pil nan pihl. Eri, komw ketin kupwure oh sewesei kiht, ma e kak pahmwi!”o Sises eri ketin keinemwe rehn semeo, mahsanih, “Ia werein eh wiewiahki soahng wet?” A e patohwanohng, “Sang ni eh tikitik, Maing.5nc Irail eri patohwandohng pwutako reh. Ngehn sauto kilangadahte Sises, a e tiada pohn pwutako, karerehda oh kesepwekehdiong nanpwel, katapwureseli, nan ewe lao pwudopwudida.?mw Sises eri ketin sapeng, mahsanihong pokono, “Kumwail meid seupwoson! Ia werein ei pahn mihmi rehmwail? Ia werein ei pahn kanengamahiong kumwail? Eri, ia ih? Kumwail wadohng ie!”zlm Ahnsou koaros me ngehno kin tiada powe, e kin pwupwudiong nanpwel, nan ewe kin pwudopwudida, ngih kan kin tehtehrek, oh paliwere pwon kin dengla. I patohwanohng sapwellimomwi tohnpadahk kat re en kausasang ngehn sauto, re ahpw sohte kak.”k Emen tohnpokono ahpw sapeng, patohwanohng, “Maing, I patohwandohng komwi nei pwutak emen me ngehn saut tiada powe oh solahr kak lokaia.fjE Sises ahpw keinemwe rehn tohnpadahk ko, mahsanih, “Dahme kumwail akahkamaikihong irail?”niU Ni aramas ako ar kilangada Sises, re inenen pwuriamweikihla, re ahpw tangpene pwe re en rahnmwahwih.0hY Ni arail lellahng rehn sapwellime tohnpadahk teiko, re ahpw kilangada lapalahn pokon ehu me kapikapil irail. A sounkawehwehn Kosonnedo kei akahkamaiong tohnpadahk ko. g Eri, kumwail en ese pwe Elaisa pwarodohr, oh aramas akan wiahiong mehkoaros me re mwahuki, duwen me ntingdier nan Pwuhk Sarawi.”Ff E ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Mehlel, Elaisa me pahn pwarodo mahs pwe en onopada mehkoaros. Ahpw dahme Pwuhk Sarawi mahsaniheki dene Nein-Aramas pahn lokolok laud oh sekenikenla?e Irail eri patohwan idek reh, “Dahme sounkawehwehn Kosonnedo kan kin padahkihongkitki me dene Elaisa pahn pwarodo mahs?”d% Irail eri kapwaiada sapwellime mahsen; re ahpw tapihada peipeidekpene nanpwungarail ia wehwehn mahsen wet, “Iasada sang me melahr akan.”%cC A ni arail ketiket kohdi sang nin nahnao, Sises ketin kalikiraildi re dehpa ndaiong emen dahme re udiahlo, Nein-Aramas lao pahn iasada sang me melahr akan.=bu Re saliokda solahr me re kilang mparail pwe Siseste. a9 Pelien depwek pali koadupwaliraildi; oh ngihl ehu pa peidihdo sang nan pelien depweko, me mahsanih, “Ih nei pwutak kompoake met, kumwail rong ih!”?`y E sehsehla dahme e pahn patohwan, pwehki ar salodahro.0_Y Piter ahpw patohwanohng Sises, “Maing, meid nohn mwahu atail ketiket wasaht. Se pahn wiahda impwal siluh wasaht, ehu tehnpasomwi, ehu en Moses, oh ehu en Elaisa.”W^' Tohnpadahk silimeno ahpw kilangada Elaisa oh Moses ara koasoakoasoiong Sises.~]u Sapwellime likou ko lingalingla oh pwetepwetala. Sohte aramas emen nin sampah kak kapwetepwetehla likou duwehte met.&\E Mwurin rahn weneu Sises ahpw ketin kahrehda Piter oh Seims oh Sohn kahreihralahng pohn nahna ileile ieu, wasa re kelehpwla ie. Ih eri ketin wekila mwohrail.<[ s E ahpw pil ketin mahsanihong irail, “Kumwail en ese pwe ekei kumwail me iang mihmi met, sohte pahn mehla, re lao pahn kilang Wehin Koht eh pahn pwarada ni manaman lapalahpie.”YZ+&Eri, mehmen me pahn namenengkin ie oh ei padahk rehn aramas en dih suwed oh dipan wet, ih me Nein-Aramas pahn pil ketin ailehki ni eh pahn ketido ni lingan en Seme iangahki sapwellime tohnleng sarawi kan.”6Yg%Dahme emen kak kihda pwe en pwurehng eh mour?pXY$Pwe ia pahn katepehiong aramas, ma e pahn sapwenikihla sampah pokon, e ahpw katihasang uhdahn eh mour? W#Pwe me pahn kin kanakanai eh mour, pahn pwupwusang; a me pahn kesehla eh mour pwehki ngehi oh pwehki rongamwahu, e pahn komourla.CV"Sises eri ketin kapokonepene aramas ngeder oh sapwellime tohnpadahk ko, oh mahsanihong irail, “Mehmen me men iengiehla, en tounmeteikihla pein ih, kapaikada eh lohpwu oh idawehniehdo.OU!A Sises ketin sohpeisang oh ketin mahmahsanihseli sapwellime tohnpadahk ko, ketin angiangihada Piter, mahsanih, “Kohla mwuri, Sehdan, pwe omw lamalamen, kaidehn sapwellimen Koht pwe en aramas.”hTI E ketin mahsanih mepwukat ni sansal. Piter eri kahrehsang Sises wasao oh tapihada kapwungohng.pSYSises eri tapihada kawehwehiong sapwellime tohnpadahk ko duwen Nein-Aramas eh uhdahn pahn lokolok oh sekenikenla pahn soumas oh samworo lapalap ako oh sounkawehwehn Kosonnedo ko. E pahn kemehla, oh mwurin rahn siluh e pahn iasada.DRSises eri ketin kalikiraildi pwe re dehr ndaiong emen met. Q A e ahpw keinemwe rehrail, “A kumwail, ihs me kumwail wiahkin ie?” Piter ahpw sapeng, patohwanohng, “Komwi me Mesaiao.”P1Irail eri sapeng, patohwanohng, “Ekei kin patohwan me komwi Sohn Sounpapidais, ekei me komwi Elaisa, a ekei me komwi emen soukohp en kawa ko.”HO Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw ketieilahng nan kahnimw en Sisaria Pilipai. E ahpw ketin keinemwe rehrail nanialo, mahsanih, “Dahme aramas akan kin ndinda duwen ngehi? Ihs ngehi?”qN[Sises eri ketin kadarala ni imweo, mahsanih, “Kohwei ni imwomwo, oh ke dehpa pwurala nan kahnimwo.”M+Sises pil pwurehng ketikihda lime ko ni pwoaren mese ko, ohlo ahpw pwurehng pehdpeseng; a met ahpw mwahula, e kakehr kilangada mehkoaros mwahu. LMe maskuno eri pehdpeseng oh patohwanohng Sises, “Maing, I kak patohwan aramas akan, ahpw likamwete tuhke kei me alialuseli.”CKSises eri ketin ale pehn me maskuno oh kahrelahng likin kahnimwo. Mwurin eh ketin likidiong pohn pwoaren mese ko oh ketikidahng lime ko pohn ohlo, e keinemwe ma e kilangehr wasa de soh.vJeIrail eri ketin lel Pedsaida; wasao aramas kei ahpw kahredohng Sises ohl maskun men oh peki en ketin doahke.HI A e keinemwe rehrail, “A dahme kumwail sohte dehdehkihki?”)HK“A pilawa isuhwo me I pilitikihpeseng pwe en nehnehiong aramas pahkido? Kopwou depe kumwail deukada sang luhwen konoto?” Irail patohwanohng, “Me isuh.”KGDe kumwail manokelahr duwen ei pilitikihpeseng lopwon en pilawa limawo me nehnehiong aramas limekido? Kopwou depe kumwail deukada sang luhwen konoto?” Irail patohwanohng, “Me eisek riau.”FyMie pwoaren masamwail-a dahme kumwail sohte kak kilangki wasa? Mie salengamwail-a dahme kumwail sohte kak rongki wasa?XE)Sises mwahngihada dahme re ndindao, ihme e keinemwehki rehrail, “Dahme kumwail koasoakoasoiahki dene sohte pilawa rehmwail? Kumwail saikinte marainla oh esehla soahng kan? Kumwail meid nan kapehd rotorot!zDmIrail eri tapihada koasoiapene nanpwungarail, ndinda, “Pwehki eh sohte pilawa rehtail me e mahsaniheki met.”}CsSises eri ketin kehkehlingkihong irail, mahsanih, “Kumwail kalekeikumwailsang ihsen Parisi kan oh pil en Erod.”ByTohnpadahk ko manokehla wahda lopwon en pilawa kei ar mehn kepinwar; lopwon en pilawateieu me mie rehrail pohn pwohto.\A1 Ih eri ketiketla sang irail, pwurehng ketidahng pohn pwohto sipallahng palio leho.9@k Sises ahpw ketin asmoamoarada oh mahsanih, “Dahme aramas en ahnsou wet kan kin pekihki manaman ehu sang nanleng? Kumwail en ese me sohte manaman ehu pahn kohieng dih wet!”.?U Parisi kei ahpw patohdo oh tapihada akpwungiong Sises. Re men widingehdi, iei me re pekihki en wiahda ehu manamanen sang nanleng, kadehdepen en Koht eh ketiket reh.J>  oh ketidahng pohn pwoht ehu oh douluhllahng nan wehin Dalmanuda.h=I Tohnpadahk ko eri deukada kopwou isuh dir, luhwen konoto. Sises ahpw ketin kadarpeseng pokono,O<Pokono eri kepin konot oh medla-irail koaros kereniong aramas pahkid.x;iKisin mwomw kei pil mie rehrail; Sises eri pil loulouki oh mahsanihong tohnpadahk ko re en pil nehkohng irail.p:YSises eri mahsanih pwe pokono en mwohndiong pohn reh kan. E ahpw ketikihda lopwon en pilawa isuhwo, kapingkalahngankiong Koht, pilitikihpeseng oh ketikihong sapwellime tohnpadahk ko pwe re en nehkohng pokono. Irail eri nehkpeseng.9Sises ketin keinemwe rehrail, mahsanih, “Lopwon en pilawa depe mie rehmwail?” A irail sapeng, patohwan, “Me isuh.”+8OSapwellime tohnpadahk ko ahpw idek, patohwan, “Aramas pahn kihsang ia nan sapwtehn wet kisin tungoal me pahn itarohng katungoale soangen lapalahn pokon wet?”7#Ma I pahn kadarihralahng ni imwarail kan sohte tungoale mehkot, re kakete lipwongmasala nanial akan, pwe ekei irail kohdo sang wasa doh.”g6G“I poakelahr pokon wet, pwe rahnehr siluh re mihmihki rehi, a met solahr me re en tungoale.(5 KPokon kalaimwun ehu ahpw pil pwurehng wiawi rehn Sises rahn ehu, ahpw sohte me re en tungoale. Ih eri malipepene sapwellime tohnpadahk ko oh mahsanihong irail,o4W%Irail koaros me iang rong wiepen manaman wet, re ahpw malamalawangkihla oh ndinda, “Wiepen nin lime kan me inenen mwahu mehlel! Pwe e kin kupwure pwe me salengepon kan en rongada wasa oh kin ketin kalokaiahda me lohteng kan!”53c$Sises eri ketin kalikiraildi koaros re dehpa ndaiong emen mehkotet. A duwen uwen kehkehlik kehlail me e ketin wiahiong irail, ih duwen ar kehlail en lohkiseli manaman wet.u2c#Ni ahnsowohte pwoaren salengen ohl pa wahsekpeseng oh selin loweo pa sapwedekda; ih eri tapihada lokaiahda.1"Sises eri mahsendalahng nanleng oh ketin asmoamoarada, e ahpw mahsanihong ohlo, “Eppada,” me wehwehki “Wahsekpeseng!”"0=!Sises eri kahrehsang ohlo nan pokono, e ahpw ketikihlong nan pwoaren salenge ko sapwellime rekileng ko oh ketiki pilen doauese, oh doahkehki lowen ohlo.n/U Aramas ekei ahpw kahredohng reh ohl salengepon oh lohteng men, oh peki en ketikidahng lime kan powe..Sises eri ketiketla sang sapwen Dair, e ahpw ketin keid ni keilen Saidon, ketilahng Lehen Kalili, oh kotehla wehin Dekapolis.x-iLiho eri pwurala ni imweo oh diarada me nah kisin serepeino wie wonohn nan dewe; a ngehn suwedo kohieisangehr.,+Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Pwehki duwen omw pasapengen, ukuwei ni imwomwo; pwe ngehn suwedo kohsangehr rehn noumw kisin serepeino!”+'Liho ahpw sapeng, patohwan, “Mehlel Maing, ahpw kisin kidi kan pil kin iang tungoale mweremweren en seri kan ar tungoal pahn tehpel kan!”*Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Kitail kamwenge mahs seri kan, pwe e sohte konehng ale kenen seri kan oh kesehdiong kidi kan.”)Ih lihen liki men, e ipwidi Penisia nan wehin Siria. Ih eri peki rehn Sises en ketin kausasang ngehn suwedo rehn nah kisin serepeino.$(APwe lih emen me ngehn saut tiadahr pohn nah kisin serepein kis ahpw esehda me e ketiket wasao, e ahpw pedolongete nan ihmwo poaridiong mwohn aluweluwe ko.4'aSises eri ketiketla sang wasao, ketiketlahng nan wehin Dair. E ahpw ketilong nan ihmw ehu oh sohte kupwurki aramas akan en ese me e ketiket wasao; ahpw e sohte kak rirla.d&Asoahng suwed pwukat koaros kin tepisang loalen aramas, oh ih me kin kasaminehla aramas.”x%ikamwahl, noahrok, oh wia soahng suwed teikan koaros; piht, sarsuwed, peirin, lahlahwe, aklapalap oh seukautih-$/Pwe sang loalen aramas, sang nan eh mohngiong, me lamalam suwed kan kin kohda sang ie, me kin kahrehiong nan dipen tiahk suwed, pirap, kamaramas,d#AIh eri pil mahsanih, “Me kin kohda sang loalen aramas, iei ih me kin kasaminehla aramas.d"Apwehki eh sohte kin kohla nan mohngiong, pwe nan eh mpweien mwenge, wasa e kin kohsang ie oh kohla likin paliwere.” (Ni eh ketin mahsanih met, Sises ketin kadehdehda duwen soangen mwenge koaros, eh mwahu ong aramas.)1![Ih eri mahsanihong irail, “Dah, kumwail sohte loalokongsang aramas teikan? Kumwail sehse me sohte mehkot mehn likin aramas me kin kohlong loale, kin kak kasaminehla, Ni eh ketiketla sang rehn aramas ako oh ketilong nan ihmwo, sapwellime tohnpadahk ko ahpw kalelapak reh wehwehn karasaras pwoatet.>w(Kumwail rong ma mie salengamwail mehn rong wasa!”)#Sohte mehkot mehn likin aramas me kin kohlong loale, kin kasaminehla. Pwe mehkan me kin kohieisang loale, iei ih me kin kasaminehla aramas.~uSises eri pil ketin malipepene pokono oh mahsanihong irail, “Kumwail koaros rong ie mwahu oh medemedewe mwahu met.L Eri, ih duwen amwail kin kauwehla mahsen en Koht ni amwail kin padahkihong meteikan tiahk kan me kumwail kin pein wiahda. Oh pil mie soangen tiahk tohto me rasehng met, me kumwail kin wiewia.”=u dene e solahr ahneki pwukoahn sewese seme oh ine.’%C A kumwail kin uhd padahkihwei, ‘Ma aramas emen ahneki mehkot me e kak sewesehki seme oh ine, e ahpw nda, “Korpan met” (me wehwehki sapwellimen Koht,) Pwe Moses koasoanehdi, mahsanih, ‘Ke en kahkahki semomw oh inomw,’ oh ‘Mehmen me pahn lahlahwe seme de ine, e pahn kamakamala.’+ E ahpw pil ketin usehlahte, mahsanih, “Mehlel, pwe kumwail kin kauwehla kosonned en Koht, pwe kumwail en apwalih mwahu pein amwail tiahk kan.E ahpw pil mahsanih, “Kumwail kin kesehla kosonned en Koht, oh kin nsenohkihte kapwaiada tiahk kedeudeu en aramas akan.”|qSohte katepen ar kin kaudokiong ie, pwe re kin padahkihweite kosonned en aramas dene e pwilisang rehn Koht!’ ”s_A Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Mehlelete me Aiseia me pwung ni eh kohpadahr duwen amwail mwalaunen, duwen me ntingdiero: ‘Koht mahsanih, aramas pwukat kin kahkahkin ie ni arail lokaia, a kapehdirail kan inenen dohsang ie.zmParisi ko oh sounkawehwehn Kosonnedo ko eri kalelapak rehn Sises, patohwanohng, “Maing, dahme sapwellimomwi tohnpadahk kan sohte kin iangki kapwaiada tiahk kedeudeu en samatail mehn kawa ko, ni ar kin iangete mwenge sohte omwiomw mahs?”kORe sohte kin kang mehkot me kin wisikdo sang wasahn netinet kan, ma re sohte kin widen mahs. Re pil kin wia tiahk tohto me re ale sang rehn mehn kawa ko: duwehte wiepen widen kep, widen dahl, oh widen dahl prahs oh peht kan.)N(Pwe Parisi ko, pil mehn Suhs koaros, re kin daur tiahk me re kin ale sang rehn mehn Suhs en kawa ko: iei me re sohte kin mwenge ma re sohte pahn omwiomw mahs duwen tiahk kedeudeu en mehn kawa ko.,QRe tehkada duwen ekei sapwellime tohnpadahk ko ar kin iang sak ni peh samin-ni ar sohte kin omwiomw nin duwen tiahk me Parisi ko kin nda aramas koaros en kin wia.g IParisi kei oh sounkawehwehn Kosonnedo kei me patohdo sang Serusalem ahpw pokonpene rehn Sises.H 8Oh wasa koaros me e kin ketila ie, nan kisin kahnimw kan, de nan kousapw akan, de nan kahnimw lap akan, aramas akan kin pwilikihdi nair soumwahu kan nanial akan, oh peki en ketin mweidohng pwe re en doahke pwungipen sapwellime likowo. Eri, irail koaros me kin sair sapwellime likowo kin kehlailda sang ar soumwahu kan.7Re ahpw tangpeseng wasa koaros tapihada wadohng rehn Sises me soumwahu kan pohn mehn roh kan wasa me re rong me e ketiket ie.M 6Ni ar keredi sang pohn pwohto, aramas akan mwadangete esehda Sises.N 5Irail eri kotehla leho, inenlahng Kenesaret oh peidi limwahn sahpwo.y k4Pwe re sohte mwahn dehdehki manaman me Sises ketin katungoalehki aramas limekido, pwe loalarail wie rotorotete.| q3Ih eri ketidahng pohn pwohto iangirailla; ahnsowohte e pa mwelehdi. Tohnpadahk ko ahpw malamalawangkihla kowahlap.8 i2Ihme ihr koaros mwoarongkihda oh masepwehkada ni ar kilangada Sises. Ih eri mwadangete mahsenlahng irail, mahsanih, “Kumwail koapworopwor! Kumwail dehr masak! Ngehi met.”R1a re kilangada duwen eh ketin alialu pohn leho, re kihkihong me eni men.jM0E ketin mahsanihada duwen tohnpadahk ko ar pedipedieng oh raraungki ar padil nan leho. Eri, kodahng nin sohrahn, nanpwungen kulok siluh oh weneu, e ahpw ketila rehrail, ketiket kohla pohn leho. Likamwete e pahn daulih irail,gG/Ni eh wasa soutikpene, pwohto miher nanwerengen leho, a Sises ketin kalakalapwuk ni oaroahro.Z-.Ni eh ketin kadarirailpeseng, e ahpw ketidalahng pohn dohl ehu pwe en loulou ie.F-Mwurin met Sises ahpw mwadang mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, re en karadahng pohn pwoht ehu oh tiengla mwowe kolahng Pedsaida, palio leho, nindokon eh pahn ketin kadarpeseng pokono.?y,Ohl me iang kepin konotki pilawa ko, irail me limekid.[/+Tohnpadahk ko ahpw deukada kopwou eisek riau, luhwen pilawa ko oh mwahmw riemeno.0[*Irail koaros ahpw kepin konot oh medla.!)Sises eri ketikihda lopwon en pilawa limawo oh mwahmw riemeno, mahsendalahng nanleng oh kapingkalahngankiong Koht. E ahpw piltikihpeseng pilawa ko oh ketikihong sapwellime tohnpadahk ko pwe re en nehkohng aramas ako. E pil ketin nehkohng irail koaros mwahmw riemeno.K(Re ahpw mwohndi ni pwihn kei, ekei wad epwiki, a ekei wad limehk.{~o'Sises eri mahsanihong tohnpadahk ko, re en wiahkihda kisin pwihn kei pokono oh kamwohdangiraildiong pohn reh kan.4}a&Sises ahpw ketin keinemwe, “Lopwon en pilawa depe mie rehmwail? Kumwail kilang oh wadek.” Ni ar wadekadahr, re ahpw patohwanohng, “Me limau oh pil mwahmw riemen.”`|9%Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail nek katungoale irail.” A irail patohwanohng, “Eri, se en patolahng pwainda kisin sak me uwe pahn pahrekiong mwohni silper riepwiki oh katungoalehkin irail?” {$Komw ketin kadarpeseng pokon wet, pwe re en pahngewei kisin kahnimw oh kousapw keren kan oh pein pwainda kanarail kisin mwenge.”z#Wasa lao soutikpene, sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohdo reh, patohwanohng, “Maing, wasa pwongier oh sapwtehn ehu met.Wy'"Ni Sises eh ketidihsang pohn pwohto, e ahpw mahsanihada lapalahn pokon ehu, e ahpw kupwurohkinirailla. Pwe re rasehng pelin sihpw ehu me sohte silepe. Ih eri ketin tapihada kawehwehiong irail soahng tohto. x!A aramas tohto kilangirailda ni arail mweselo oh esehda. Irail eri sapallahng wasao sang ni kahnimw koaros oh lel wasao mwohrail.Tw! Irail eri ketidahng pohn pwoht ehu pwe re en kolahng kalapwukala wasa kis.mvSAramas tohtohie me kin pwurupwure Sises oh sapwellime tohnpadahk ko kahrehda eh solahr ahnsoun ar konot. Iei me Sises mahsanihkihong wahnpoaron ko, “Kitail kohla kalapwukala mahs nan sapwtehno, wasa kumwail kak kommoal ie.”u-Mwurin wahnpoaron ko ar pwurpene, re ahpw pokonpene rehn Sises pwe re en kasalehiong mehkoaros me re wiadahr oh padahk koaros me re kawehwedahr.ptYNi nein Sohn tohnpadahk ko ar karongehda met, re ahpw pwarala ale kahlepeo nekidediong nan sousou ehu.nsUE ahpw pwurodo wa moangeo nan dahl ehu, e ahpw kihong serepeino; serepeino ahpw uhd kihong eh nohno.,rQIh eri mwadang poaronehla sapwellime sounpei men, mahsanih pwe moangen Sohn Sounpapidais en wisikdo. Sounpeio eri kohlahte lupukasang moangen Sohno nan imwetengo.q)Met ahpw katoutouwihala kupwur en nanmwarkio; e ahpw sohte men kansensuwedihala serepeino pwehki eh ketin inou ong mwohn tohnkamadipwo koaros.p-Serepeino eri pwuralahng rehn nanmwarkio, patohwanohng, “I men komwi en ketikidohng ie ahnsou wet moangen Sohn Sounpapidais nan ehu dahlen!”o!Serepeino eri pedoila idek rehn eh nohno, nda, “Ino, dahme I pahn peki?” A eh nohno ahpw sapeng, nda, “Moangen Sohn Sounpapidais.”n-E ahpw pil kahula, mahsanih, “Samat Koht nanleng, I pahn kihwei mehkot sohte lipilipil me ke pahn peki rehi, mehnda ma pil apalien ei wehi.”lmQEri, nein Erodias nah serepein ahpw pwarodo oh kahkahlek ni kamadipwo; Erod oh tohnkamadipwo eri perenkihda kowahlap. Iei me nanmwarkio mahsanihkihong Serepeino, “Mie mehkot me ke anahne? Peki rehi, pwe I pahn kihong uhk.”\l1Eri, Erodias ahpw diarada eh ahnsou mwahu ieu ni rahnen ipwidien Erod. Pwe rahno Erod ketin wiahda kamadipw ehu ong sapwellime soumas akan, ong kaunen sapwellime karis ko, oh pil ong me lapalap en wehin Kalili.jkMpwe Erod kin lehn Sohn, pwe e mwahngih me ohl pwung oh sarawi men ih. Ihme e kin ketin kasilehkihsang soahng suwed kan oh kin perenki karonge eh mahsen kan, mehnda ma nan kupwure kin toutoula ahnsou koaros ni eh kin karonge.RjIhme Erodias kailongkilahki mehlel Sohn, oh men kemehla; ahpw sohte kak;i+Sohn Sounpapidais sohte kin tokedihsang kapwukapwungohng Erod eh sapwung, mahsanih, “E sohte mweimweiong komwi en ale en riomwio eh pwoud!”h#Pwe Erod poaronelahng Sohn en selidi, oh mahsanih en lekdekiong nan imweteng pwehki Erodias en rie Pilip eh pwoud, me Erod uhd pwoudikihda.gNi Erod eh karongehda met, e ahpw mahsanih, “Ih Sohn Sounpapidais met, me I lupukasang moangeo, e ahpw mourda sapahl.”^f5A ekei dene Elaisa. Ekei ndinda me soukohp emen ih, duwehte emen soukohp en kawa ko.+eONanmwarki Erod karongehda mepwukat koaros, pwe Sises ndandla wasa koaros. Ekei ndinda me Sohn Sounpapidais me mourda sapahl, oh ihme e kak wiahki manaman pwukat.mdS Re kausasang ngehn suwed tohto rehn aramas akan oh keiehki leh me soumwahu tohto oh kakehleirailda.rc] Me ehk riemeno eri mweselpeseng oh tapihada kapahrengkihong aramas koaros re en koluhla oh wiliakapwala.9bk A wasa kis me re sohte men kasamwo kumwail de sohte men rong kumwail, kumwail sipedasang pwelen nehmwail kan ni amwail pahn mweselsang wasao, mehn kapehm ehu met ong irail!”(aI E pil mahsanihong irail, “Ni amwail pahn lel ni kahnimw ehu, kumwail keikeiruhte rehn me kasamwoikumwaillong nan imwarail kan, kumwail lao mweselsang wasao.<`s Re kak suht, ahpw re dehpa sekid riau mehn kiemmad.-_Soh ketin kehkehlingkihong irail, re dehpa wa mehkot nan ar seiloak wet, ihte sokontehpwoat; re dehpa wa kisin mwenge, de edin seiloak, de mwohni nan ar pwekid kan. ^Mwuhr, e ahpw malipepene me ehk riemeno, oh poaroneirailpeseng wad riemen. E ketikihong irail manaman en powehdi ngehn saut akan,}]sE ahpw ketin pwuriamweikihla ar seupwoson. Sises eri ketin pahngseli kisin kahnimw kan, padapadahk ong aramas akan.\Iei me e sohte kak wiahkihda manaman ehu nan uhdakeo, ahpw me soumwahu kei me e ketikidahng pohrail lime ko oh ketin kakehleirailda.%[CA Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “Wasa koaros soukohp kin waun ie, ihte wasa me sohte wauwi kin mie, nan uhdake, rehn sawi, oh rehn tohnimwe kan.”Z)Kaidehkin ih kapinteo met, nein Mery, rien Seims, Soses, Sudas oh Saimon? Kaidehkin rie lih me kin mihmi rehtail kan?” Irail eri kasohwehki.2=<;;@:]99B8@77465514433E210x00/.4-,,s,2++t**)((w(''C&%%i$$##"".!! 3tn& .$v [R:t0M ' L - !){Wdg+5Irail eri kahrelahng Sises ni imwen Samworo Lapalapo, wasa me samworo lapalap koaros, sounkawehwe Kosonnedo koaros oh kaun koaros pokonpene ie.9fm4ahpw e uhdahte kesehla tehio, tangdoaui kilisou.oeW3Mwahnakapw men ahpw iang ideidawehn Sises; e pinekipene paliwere tehi ehu. Re ahpw song re en koledi,Bd2Sapwellime tohnpadahk ko koaros eri kesehla oh tangdoaui.(cI1Rahn koaros I kin mihmihte rehmwail, padapadahk nan Tehnpas Sarawio, kumwail ahpw sohte salihiehdi. Eri, met wiawiher pwe mahsen en Pwuhk Sarawi en pweida.” b0Sises ahpw mahsanihong irail, “Ia duwe, kumwail kodohn saikiehdi wisik kedlahs oh tehtehn pei, likamwete loallap suwed men ngehi? a/A emen irail ko me iang kesikesihnen wasao, usete nah kedlahso ngapkipeseng oh pelehsang salengen emen en Samworo Lapalapo eh ladu.7`i.Pokono eri poarpenehng Sises oh salihedi teng.o_W-Ni Sudas eh lel wasao, e ahpw inenlahngete Sises, patohwanohng, “Sounpadahk!” E ahpw metik Sises. ^,Sudas kihong pokono kilel ehu, dene, “Aramas me I pahn metiko, iei ih, kumwail pahn salihedi. Kumwail ahpw kahrewei kanahieng.”x]i+Sises saikinte kaimwisekala sapwellime mahsen pwukat, a iet Sudas, emen me ehk riemeno, pa lel reh. Lapalahn pokon ehu me iang; re wisik kedlahs oh tehtehn pei, kohdo sang rehn samworo lapalap ako, sounkawehwehn Kosonnedo ko, oh kaun ako.e\C*Kumwail pwourda. Nna kitail! Kumwail kilang, ien aramas me pahn pangiehlao, e samwodohr.”:[m)Mwuri, ni kesilipak en eh ketila rehrail, e ahpw mahsanihong irail, “Kumwail wie memeirte komkommoal? Itarehr! Awao leledohr. Iet Nein-Aramas pengpenglahr rehn me dipan akan.:Zm(E ahpw pil ketin sapahldohng rehn tohnpadahk ko oh mahsanihada ar pil memeir, pwe masarail ko inenen toutoukihla ar men meir. Re ahpw sehsehla dahme re pahn patohwanohng Sises.LY'E ahpw pil sapahlla wia sapwellime kasakas, ni soangen mahsenohte.X)&E ahpw mahsanihong irail, “Kumwail iang pepehd oh kapakap pwe kumwail dehr lohdiong nan songosong. Pwe ngehn me peik, a paliwar me luwet.”W1%Ih eri ketin sapahldo rehn me silimeno oh diarada ar memeir. Ih eri mahsanihong Piter, “Saimon, ke memeir? Ke sohte kak iang pepehd awateieu?”$VA$E ahpw mahsanih, “Ipa, Ipa, Mehkoaros kak pahmwi. Komw ketikihweisang ie dahl wet. Eri soh, kaidehkin nsenei en pweida, pwe me komw ketin kupwurkien.”rU]#Ih eri ketila ekis dohlahsang irail, poaridiong nanpwel, loulouki ma awahn lokoloko soh kak douluhlsang.T"e ahpw mahsanihong irail, “Nan kapehdiet inenen pwunodadahr, likamwete I pahn melahr. Kumwail awih ie met oh pepehd.”OS!Ih eri ketin kahrehda Piter, Seims oh Sohn. E kupwurohla oh pahtoula,$RA Irail eri lel nan mwetuwel me adaneki Kedsemeni. Sises eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kumwail mwohndi mahs met, nindokon ei pahn kapakap.”SQA Piter sapeng Sises, kakahski ni kehlail, “I sohte mwahn pahn kahmahmki me I sehsei komwi, Maing, mehnda ma I pahn iang komwi pwoula!” Eri, tohnpadahk ko koaros ahpw pil iang wia soangen pato wet. P9Sises eri mahsanihong Piter, “Ke en ese pwe pwongpwong wette, mwohn keriaun malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmki pahn silipak me ke sehse ie.”pOYPiter ahpw sapeng Sises, patohwan, “Maing, mehnda ma koaruhsie pahn keseikomwihla, a ngehite soh!”IN Ahpw mwurin ei pahn iasada, I pahn tiengla mwohmwail Kalili.”0MYSises ahpw mahsanihong irail, “Kumwail koaruhsie pahn tangpeseng oh keseiehla, pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, ‘I pahn kemehla silepeo, a sihpw kan pahn tangpeseng.’OLMwurin ar koulki koul pwoat, re ahpw ketiketieisang nin Nahnahn Olip. K Kumwail en ese pwe sang mwurin rahnwet, I solahr pahn nim wain lao lel rahn me I pahn pwurehng nim wain kapw nan Wehin Koht.”JE ahpw pil mahsanih, “Ih ntahio met me pahn kepwilipwilkihdi aramas koaros, ntai me kin kadehde sapwellimen Koht inou kapw.zImE ahpw pil ketin ale dahl ehu oh kapingkalahngankiong Koht, oh ketikihong irail. Irail koaros eri iang nimasang.AH{Nindokon ar konokonot, Sises ketikihda pilawa ieu oh kapingkalahngankiong Koht, pilitikihpeseng oh ketikihong sapwellime tohnpadahk ko, mahsanih, “Kumwail ale, pwe iei werei met.”AG{Mehlel pwe Nein-Aramas uhdahn pahn pwoula duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, ahpw meid suwediong aramaso me pahn pangala Nein-Aramas! E mwahwongete aramas menet ma e soh mwahn ipwidi!”FSises ketin sapeng irail, mahsanih, “Ei, emen sang me ehk riemen kat, emen me iang kadukaduh kene pilawa nan nei dahlet. E Tohnpadahk ko eri pwunodkihda mahsen wet, oh tapihada wademen idek reh, “Maing, pala ngehi me komwi mahsaniheki mahsen wet?”&DENindokon ar ketiket nin tehpel oh konokonot, Sises mahsanihong irail, “Kumwail en ese pwe emen kumwail pahn pangiehla-emen me iang ie mwengemwenge met.”ZC-Ni eh wasa soutikpene, Sises oh sapwellime me ehk riemeno ahpw ketila Serusalem.)BKTohnpadahk ko eri patopatohla oh lel nan kahnimwo; ira eri diarada mehkoaros duwen me e mahsanihong ira. Ira eri kaunopada mehkoaros ong kamadipw en Pahsohpao.AE ahpw pahn kasalehiong kumwa pere laud ehu powe, me koasoandier oh kaunopadahr. Eri, kumwa kaunopada soahng koaros wasao.”\@1oh wasa e pahn pedolong ie, kumwa pil pedolong oh ndahng kaunen ihmwo me ‘Sounpadahko poaroneikitodo pwe se en idek rehmwi, “Ia pere me ngehi oh nei tohnpadahk ko pahn wia ie at kamadipw en Pahsohpa?’ ”)?K Sises eri ketin poaronehla riemen irail, mahsanih, “Kumwa kohwei nan kahnimwen; kumwa pahn tuhwong ohl emen me weuwa deupen pihl ehu. Kumwa ahpw idawehnewei,> Ni keieun rahnen Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs, rahn me re kin epwehnki kemehla sihmpwul en Pahsohpa, sapwellimen Sises tohnpadahk ko ahpw patohwanohng, “Ia wasa komw ketin kupwurki se en patohwan kaunopada ie sapwellimomwi kamadipw en Pahsohpa?”W=' Irail eri perenkihda kowahlap dahme Sudas ndahng irail. Re ahpw inoukihong me re pahn katingiheki mwohni. Eri, sang ni ahnsowo sohte me Sudas ngoangki wia, ihte en diar ahnsou mwahu me e kak pangala Sises.q<[ Sudas Iskariot, emen me ehk riemeno, ahpw pwarala rehn samworo lapalap ako pwe en pangohng irail Sises.";= Eri, kumwail en ese pwe wasa koaros nin sampah me rongamwahu pahn lohkseli ie, me e wiadahret pahn pil iang lohkseli ie, pwe en kin wiewia katamanpe.”:E wiadahr uwen me e kak: e wiadahr marekeiso wet ong paliwereiet pwe en kaunopada me pahn wiawihong ie mwohn ei pahn seridi.89iMe paisuwedlahr akan kin mihmihte rehmwail ahnsou koaros; eri, ahnsou koaros me kumwail mwahuki, kumwail kak sewese irail; a ngehi, I sohte pahn ieiang kumwail ahnsou koaros.z8mA Sises ketin mahsanih, “Kumwail piseksang! Kumwail dehr direpwki lihet! Tiahk kaselel ehu me e wiahiong ieht.7Ni eh kakete netila ni uwen mwohni silper silipwiki mehn sewesehda me paisuwedlahr akan.” Irail eri lipilipahnede liho.6}Ekei me iang mi wasao ahpw lingeringerkihda oh ndindapene nanpwungarail, “Dahme mehn kei pwohmwahu wet ohkilahr mwahl?35_Sises ketiket ni imwen Saimon, ohl tokutoko, nan Pedani. Eri, nindokon ar konokonot, lih emen pa patohlong reh, wa kisin pwoatol kis me diren lehn kei inenen pwohmwahu oh pweilaud, me wiawihsang ni pwilin tuhke me adaneki nard. Liho eri kauwehla kisin pwoatolo oh kieldiong leho pohn tapwin Sises.}4sIrail eri ndapene nanpwungarail, “Ieremen kitail wia ahnsoun Kamadipw wet, pwe aramas akan dehr mwoarongkihda.”G3 Rahn tehr riau luhwe mwohn Sarawien Pahsohpa oh Pilawa Sohte Doal Ihs. Samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo ko raparapahki duwen ar pahn widingehdi oh salihedi Sises pwe re en kemehla.g2G %Eri, dahme I ndaiong kumwail, I pil ndaiong aramas koaros: kumwail pepehd oh mwasamwasahn!”?1y $Ma e mwadangete pwurodo, e pahn diarada amwail memeir.03 #Eri, kumwail mwasamwasahn pwe kumwail sehse iahd me soumas en ihmwo pahn pwurodo-ma nin soutik, de nin lukepen pwong, de nin sohrahn, de nimenseng.[// "E pahn rasehng aramas emen me kin wia seiloak reirei ehu me kihdi ong eh ladu ko ni imwe pwe re en apwahpwalih oh kihong irail koaros doadoahk; e ahpw ndaiong silepen wenihmwo en sinsile mwahu oh mwasamwasahn.D. !Kumwail mwasamwasahn oh pepehd, pwe kumwail sehse ahnsawi.*-M “A duwen rahno de awao, sohte mehmen me ese iahd e pahn leledo. Pil tohnleng en nanleng kan sehse, Sapwellimeo pil sohte mwahngih; Sahmohte me ketin mwahngih.T,! Lahng oh sampah pahn sohrala, a ei mahsen kan sohte mwahn pahn sohrala.”f+E Kumwail en ese pwe mepwukat koaros pahn pweida mwohn aramas koaros en dih wet ar pahn mehla.w*g Pil duwehte rehmwail, ni amwail pahn kilang mepwukat ar pahn wiawi, kumwail pahn esehki me ahnsawi kerendohr.()I “Kumwail padahngki met sang nin tuhke pik; rahn soangen tuhke wet kin pohndihpwla oh mwuterekla, oh ni eh kin weliete, kumwail kin esehki me rahk kerendohr.-(S E ahpw pahn poaronepeseng sapwellime tohnleng kan ong ni keimw pahieu en sampah pwe re en kapokonepene sapwellimen Koht pilipil kan sang ni imwin sampah koaros.”r'] Ih ahnsowo me Nein-Aramas pahn pwarada, oh ketido ket pohn depwek kan nin roson oh lingaling lapalahpie.U&# usuhn pahnlahng kan pahn pwupwudi oh katengepen pahnlahng kan pahn mwerada.a%; “Eri, ni rahn ako mwurin apwal lapalapo, ketipin pahn rotala, maram pahn sohla linge,m$S Kumwail eri kalekei kumwail. I padahkihong kumwail mepwukat koaros mwohn ahnsowo eh pahn leledo.”;#o Pwe Mesaia likamw oh soukohp likamw ekei pahn pwarada. Re pahn wiahda kilel kapwuriamwei kei oh manaman ekei pwe re en pitihedi sapwellimen Koht me pilipil kan ma e kak pahrail.r"] “Eri, ma mehmen pahn ndahng kumwail, ‘Iet ih Mesaiao!’ de ‘Ionen ih!’-kumwail dehpa kamehlele.E! Ahpw Kaun-o ketin kamalaulaulahr rahn ako; pwe ma e sohte pahn ketin wia met, sohte aramas emen pahn pitla. A pwehki sapwellime aramas pilipil kan, ihme e ketin kamalaulaukilahr rahn ako.  Pwe apwal en rahn ako pahn laudsang apwal koaros sang nin tepin kawa kohdo lel met, pil sohte me pahn duwehte sang met kohla.R Kumwail kapakap pwe soahng pwukat dehr wiawihong kumwail ni ahnsoun pou!dA Meid kansensuwed pahn lih liseian akan oh me neitik pwelel kan ni rahn ako eh pahn leledo!=u Me mihmi nansapw sohte pahn pwurodohng ale eh likou.Z- Aramas emen me mihmi pohn imwe, e sohte pahn kohdihsang pwe en ale mehkot loale.fE “Kumwail pahn kilang ‘Sansal Kansensuwed Likemisiko’ eh uhda nan wasa me e sohte konehng en uhda ie.” (Mehmen me wadewadek met en wehwehki ia wehwe!) “Eri, irail kan me mihmi Sudia re pahn tenge pohn nahna kan.ta Aramas koaros pahn kailongkin kumwail pwehki ngehi. A me pahn dadaurete lel ni imwi, ih me pahn mourla.”H  Ohl akan pahn pangala riarail kan pwe re en kamakamala, sahm akan pahn pil wiahiong soahngohte nair seri kan; seri kan pahn uhwong ar pahpa oh nohno kan, oh pangirailla pwe re en kamakamala.*M Eri, ni amwail pahn selidi oh wisikiong nan mwoalen kopwung kan, kumwail dehpa pwunodki mwohn ahnsowo dahme kumwail pahn koasoia mwohrail; pwe me kumwail pahn audaudkihda ni ahnsowo, ih me kumwail pahn patohwanohng irail. Pwe kaidehkin kumwail me pahn lokaia ni ahnsowo, pwe Ngehn Sarawi.D Pwe rongamwahwo uhdahn pahn lohkseli mahs nan wehi koaros.*M “Kumwail mwasahn oh kaleke pein kumwail. Pwe aramas akan pahn salihkumwaildi oh pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan. Kumwail ahpw pahn wowoki nan sinakoke kan; kumwail pahn wisikdohng mwohn kaun akan oh nanmwarki kan pwehki ngehi, pwe kumwail en kadehdehiong irail duwen Rongamwahu.W' Ehu sahpw pahn mahweniong ehu sahpw; ehu wehi pahn mahweniong ehu wehi. Wasa koaros rerrer en sahpw pahn wiawi oh lehk lapalap pahn mie. Ih soahng pwukat me pahn kohmwowehdo ahnsou duwehte medek en neitik.=s Kumwail dehpa salohda, ma kumwail rong rongen mahwen keren oh koasoiepen mahwen sang wasa doh kan. Soahng pwukat uhdahn pahn wiawi, ahpw e sohte wehwehki me imwin sampah leledohr.kO Pwe me tohto pahn kohdo ndinda ni mwarei, ‘Ih ngehi Mesaiao!’ Re ahpw pahn pitihedi me tohto.c? Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail mwasahn pwe aramas en dehr pitihkumwaildi.   “Maing, komw ketin mahsanihong kiht iahd me mepwukat pahn wiawi, oh kilel da me pahn kasalehda me mepwukat nektehn pweida.” Sises ketiket pohn Nahnahn Olip, sallahng Tehnpas Sarawio, a Piter, Seims, Sohn oh Andru ahpw keiong mpe oh patohwanohng,+ A Sises ketin sapeng, mahsanih, “Ke kilang uwen lapalahn ihmw pwukat? Sohte takai ehu pahn mihmihte nan dewe; pwe koaruhsie pahn rengkidi.”5 e Ni Sises eh ketiket kohieisang nan Tehnpas Sarawio, emen sapwellime tohnpadahk ko patohwanohng, “Maing, komw mahsanih mahs lapalahn takai pwukat oh wiepen tehnpas wet!”& E ,Pwe meteiko kesehdiong nair mwohni nan dewen meirongo sang nan ar pai; a liohdi menet sang nan eh paisuwed e kihdi mehkoaros me e ahneki oh kin momourki.”/ W +Sises eri malipepene sapwellime tohnpadahk ko oh mahsanihong irail, “I men kumwail en ese pwe en liohdi menet eh meirong inenen laud mehlel sang en meteiko koaros.T ! *A liohdi semwehmwe men ahpw pil leledo oh iang kesehdi sens toantoal riau.} s )Sises ahpw ketidiong wasa kis nan Tehnpas Sarawio karanih dewen wia meirong. E ahpw kin mahmahsanih duwen aramas ako ar kin kesehdiong nair mwohni ko nan dewen meirongo. Kidalap en aramas kepwehpwe iang kesehdi uwen mwohni laud ehu ar meirong.! ; (Iei soangen aramas pwukat me kin adihasang audepen imwen liohdi kan, oh kin liliosohski wia kapakap reirei. Arail kalokolok uhdahn pahn laud mehlel!”q[ 'oh kin pilada dewahr lempahntamw nan sinakoke kan, oh kin mwahuki moangehda tehpel kan ni kamadipw kan.^5 &Ni eh pil ketin padapadahk ong irail, e ahpw mahsanih, “Kumwail kalekeikumwailsang sounkawehwehn Kosonned kan me kin mwahuki kohseli mi nan likou reirei oh kin mwahuki aramas en rahnmwahwih irail nan pokon kan;-S %Eri, ma pein Depit kahdaneki eh Kaun, a ia duwen Mesaia eh kak kisehn kadaudoke?” Pokon kalaimwun ehu ahpw kin rongorong sapwellimen Sises padahk kan ni perenki.L $Pwe Ngehn Sarawi ketin audehkidahr Depit pwe en patohwanda mahsen wet: ‘Kaun-o mahsanihong ei kaun: Komw ketidiong met ni palimauni, I lao wiahkihla utupen aluweluwomwi omwi imwintihti kan.’;o #Nindokon Sises eh ketin padapadahk nan Tehnpas Sarawio, e ahpw ketin mahsanih, “Dahme sounkawehwehn Kosonnedo kan kin ndakihongkumwail me Mesaia pahn kisehn kadaudok en Depit?*M "Ni Sises eh ketin mahsanihada duwen pwungen pasapeng wet, e ahpw mahsanihong ohl, “Komw sohte dohsang Wehin Koht.” Mwurin met, sohla me men idek reh mehkot.2] !Aramas eri uhdahn pahn poakohng Koht nan kapehde unsek, eh lamalam koaros unsek, oh eh kehl unsek; oh pil pahn poakohng mehn mpe duwen eh kin poakohng pein ih. Kapwaiada kosonned riau pwukat mwahusang mehlel atail pahn meirongkihong Koht mahn pohn pei sarawi kan oh wia soangen meirong teikan.”) Sounkawehweo ahpw patohwanohng Sises, “Mehlelete rehmwi, Sounpadahk! Me pwung me komwi mahsanihen: pwe Kaun-ohte me Koht, oh sohte pil emen.!; A me keriau, me rasehngete met: ‘Ke pahn poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.’ Sohte ehu kosonned mie me kesempwalsang mepwukat.” Eri, ke uhdahn pahn poakohng Kaun-o, amwail Koht, nan kapehdomw unsek, ngenomw unsek, omw lamalam koaros unsek, oh omw kehl unsek.’~3 Sises eri mahsanihong, “Ih kosonned me keieu kesempwal rehn kosonned akan iei: ‘Rong, kowe Israel! Kaun-o, atail Koht, iei ih me Kaun metehmen.}- Sounkawehwehn Kosonnedo men iang mihmi wasao, rongorong mahsen pwukat. E ahpw malamalawangkihla mehlel pwungen sapwellimen Sises pasapeng ko. Iei me e keiong mpen Sises pwe en idek mehkot, patohwanohng, “Maing, mehnia kosonned me keieu kesempwal rehn kosonned koaros?”| Eri, met wehwehki me ih Koht en me momour kan, a kaidehkin Koht en me melahr akan. Iei me kumwail inenen sapwung kowahlap!”{ Eri, duwen iasadahn me melahr akan, kumwail sohte wadek nan Pwuken Moses duwen koasoiepen Koht eh ketin pwarohng sang nan kisin tuhke me mpwumpwulo? Nan ireo Koht ketin mahsanihong Moses, ‘Ngehi me Koht en Eipraam, Koht en Aisek, oh Koht en Seikop.’xzi Pwe ni me melahr akan ar pahn iasada, re pahn duwehte tohnleng en nanleng kan, ohl oh lih sohte pahn pwopwoud.$yA Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail inenen sapwung! Kumwail ese pwehda? Pwehki amwail sohte lelepengki mahsen en Pwuhk Sarawi de roson en Koht.*xM Eri, ni ahnsou me me melahr akan koaruhsie pahn mourda, ni rahnen iasada, ihs rehrail me liho pahn pwoudiki, nan irail koaros me isimeno ar pwoudikihda liho?”sw_ Eri, me isimeno koaros pwoudikihda liho, koaros ahpw mehla sohte neirail seri. Kedekedeo, liho pil mehla.sv_ Me keriemeno pil pwoudikihda liho oh pil mehsang sohte wahn edira. Pil soangohte wiawihong me kesilimeno.|uq Eri, pwihn pirien ehu mie, irail ohl isimen. Me laud rehrailo pwoudikihda lih emen ahpw mehsang, sohte wahn edira. t Irail eri kalelapak rehn Sises, patohwanohng, “Maing Sounpadahk, Moses koasoanehdi ong kiht nan Pwuken Kosonned akan dene ma ohl emen pahn mehsang eh pwoud sohte wahn edira, a rien ohlo en uhd pwoudikihda liohdio pwe en wiahda kadaudoke ong rie me melahro.tsa Sadusi kei ahpw pwarodo rehn Sises. (Iei irail me kin koasoia dene aramas sohte pahn iasada mwurin mehla.).rU Sises eri mahsanih, “Eri, me mwahu; kumwail kihong Sihsar me uhdahn en Sihsar, a ong Koht me uhdahn sapwellimen Koht.” Irail eri malamalawangkihla pasapeng wet.#q? Irail eri kasalehiong mwohni silper ehu; e ahpw keinemwe, mahsanih, “Sansal en ihs oh eden ihs met?” Irail ahpw patohwanohng, “Nanmwarki Sihsar.”6pe Eri, nan eh mwahngih duwen ar mwalaun, Sises ahpw mahsanihong irail, “Dahme kumwail kodohn lidipihekin ie? Kumwail kasaledohng ie ehu mwohni silperen, pwe I en kilang.”o- Eri, ni ar leledo, re patohwanohng, “Maing Sounpadahk, se patohwan ese me ohl poadidi men komwi, me sohte kin ketin katohre soangen aramas; pwe komw kin ketin padahkihong aramas akan duwen kupwur en Koht ni mehlel. Eri, da kupwuromwien ong irair wet: me pwungiong atail kosonned akan, atail kin nohpweiki mwohni ong nanmwarkien Rom, de soh? Dahme kitail pahn wia? Kitail en kihda daksis, de soh?”onW Parisi kei oh tohn pwihnen Erod ahpw pekederdohng rehn Sises pwe re en lidipiheki soangen peidek kei.7mg Kaunen mehn Suhs ako eri song salihedi Sises; pwe re ese me e ketin sensererehkin irail karasaras pwoatet. A pwehki ar masak pokon en aramas ako, re wekidekte kohkohla sang.Tl! Kaun-o me ketin wiadahr met; iei me inenen kapwuriamwei ong kitail!’ ”k Kumwail sohte kin wadek mahsen wet nan Pwuhk Sarawi? ‘Takai me sounkou ihmw ko kesepwekelahr, ih me uhd wialahr takaien pwukakeimw.Hj  Sises eri keinemwe, mahsanih, “Eri, dahme soumas en mwetin waino pahn wia? E pahn kohla oh kemehla soumwet ko oh kihong ekei soumwet tohrohr mwahto pwe re en koadoahkih oh kohwahki ong ih.Wi' Irail eri koledihte pwutako, kemehla oh kesepwekeieisang nan mwetin waino.”h{ Soumwet ko ahpw ndapene nanpwungarail, ‘Ih serien sohso met. Nna, kitail kemehla, pwe kitail en ahnekihla mwahtet!’Pg Eri, metehmen me luhwe me e kak kadarala, eri, iei nah pwutak iehroso me e kesempwalki kowahlap. Ih eri kadarala keieu mwuhr, mahsanih, ‘I uhdahn koapworopworki me re pahn wauneki nei pwutaket.’f E pil kadarala emen; re uhdahte kemehla. Me tohto me pekederla mwuhr, re diar soangen apwalohte: ekei kamakamete, a ekei kamakamala.heI E ahpw pil kadaralahng soumwet ko emen ladu. Re pil kemehte oh kauwehla moange oh kasarowehdi.Od Soumwet ko eri koledi laduwo, kemeselihte oh irail kapwurehla kahiep.}cs Kedekedeo, ahnsoun rahk e ahpw kadarala rehn soumwet ko eh ladu men pwe en ale sang rehrail pweise sang nan mwahto."b ? Sises eri ketin padahkihong irail ni karasaras kei, mahsanih, “Aramas emen koadoakihada eh mwetin wain ehu; e ahpw kelepene oh weirada dewen wengid wain ehu, oh kauwada wasahn doulik ehu. Ih eri kihong soumwet kei pwe re en kohwahki ong ih. Ih eri seiloaklahng nan sahpw doh ehu.Ba} !Irail eri sapeng Sises, patohwanohng, “Se sohte patohwan.” Sises ahpw mahsanihong irail, “Eri, I pil sohte pahn ndaiong kumwail ni manaman en ihs me I wiewiahki soahng pwukat.”` A ma kitail pahn nda me e tepisang aramas....” (Re masak aramas akan, pwehki koaros kin wiahki Sohn soukohp mehlel men.)%_C Irail eri mwoarongada nanpwungarail, ndinda, “Ma kitail pahn nda me e tepisang rehn Koht, e pahn mahsanih, ‘A dahme kumwail sohte kamehlelehki Sohn?’l^Q Kumwail ndaiong ie mahs, en Sohn eh papidaiso tepisang ia? E tepisang rehn Koht de sang aramas?”5]c Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “I pahn wiahiong kumwail peidek ehu. Eri, ma kumwail sapeng ie, I pahn uhd ndaiong kumwail ni manaman en ihs me I wiewiahki mepwukat.{\o patohwanohng, “Ni manaman en ihs me komw ketin wiewiahki soahng pwukat? Ihs me ketikihong komwi manaman wet?”'[G Irail eri ketin pwuralahng Serusalem. Ni Sises eh ketiketseli nan Tehnpas Sarawio, samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo ko oh soumas ekei ahpw patohdo,Z [Pwe ma kumwail sohte pahn mahk ong meteikan, Samamwail me ketiket nanleng sohte pahn pil mahkikihong kumwail dipamwail kan.]GY Eri, ni amwail pahn kin uhda oh kapakap, kumwail mahkikihong sapwung koaros me aramas emen wiahiong kumwail, pwe Samamwail me ketiket nanleng en pil ketin mahkikihong kumwail dipamwail kan."X= Iei me I men kumwail en ese pwe mehkoaros me kumwail pahn peki nan amwail kapakap akan, kumwail pwoson me kumwail pahn ale, e ahpw pahn pweiong kumwail.SW I ndaiong kumwail ni mehlel, mehmen me pahn ndaiong nahna wet en keisang oh keselahng pein ih nansedo, ahpw sohte kisin peikasal kis nan kapehde, ahpw pwoson dahme e nda, eri, dahme e ndao pahn pweida.EV Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail pwoson Koht!U7 Piter ahpw tamanda dahme wiawihero, e ahpw patohwanohng Sises, “Maing, komw mahsanih mahs duwen tuhke pik me komw ketin kerialahro, e mengilahr!”T Mandahn rahno nimensehngie, ni arail ketiket kohla nanialo, re mahsanihada tuhke piko eh mengilahr sang nin tapi lel kadokeo.aS; Nin soutikpenehn rahno, Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw ketieisang nan kahnimwo.VR% Samworo lapalap ako oh sounkawehwehn Kosonnedo ko ahpw rongada met; irail ahpw tapihada medemedewe duwen ar pahn kemehla Sises; pwe re perki kowahlap, pwehki aramas koaros ar kesempwalki mehlel eh padahk.FQ Ih eri mahsanihong aramas ako, “E ntingdi nan Pwuhk Sarawi me Koht mahsanih, ‘Imwei pahn adaneki imwen kapakap rehn tohn sampah koaros.’ Kumwail ahpw wiahkihla dewen loallap akan!”LP E pil sohla mweidohng aramas en waseli mehkot nan Tehnpas Sarawio.O Ni arail lel Serusalem, Sises ahpw ketila nan Tehnpas Sarawio oh tapihada kasareieisang loale irail koaros me netinet oh pwapwain dipwisou wasao. E ahpw pil wekidedi en sounkawilian mwohni ko ar tehpel kan oh en sounnetiki mwuroi ko ar mehn mwohd kan.#N? E ahpw mahsanihalahng tuhkeo, “Sang met kohla sohte aramas emen pahn pwurehng kang wahn pik sang rehmw!” Sapwellime tohnpadahk ko me rong mahsen wet.`M9 E ahpw mahsanihada tuhke pik pwoat sang wasa doh me diren teh; e ahpw ketilahng pwehn mahsanih ma e sohte pahn diar wah. Ni eh ketin lel wasao e sohte ketin diarada mehkot, pwe teh tohr; pwe kaidehkin ahnsoun rahk.UL# Mandahn rahno, ni arail ketiket kohla sang Pedani, Sises ahpw men konotada.EK Sises eri ketilong nan Serusalem oh ketilahng nan Tehnpas Sarawio oh mahsanihseli mehkan koaros loale. A pwehki e wasa soutikpenehr, e ahpw ketiketieilahng Pedani iangahki me ehk riemeno.aJ; Koht en ketin kupwuramwahwihala wehin samatail Depit me pahn kohdo. Kaping ong Koht!”BI} Irail koaros me tieng mwowe oh me idawehndo pokono ahpw ngisingiski koulen kaping pwoatet: “Kitail kapinga Koht! Koht en ketin kupwuramwahwihala ih me ketiket kohdo ni mwaren Kaun-o.H Pokono ahpw perekidiong ar likou kan wasa e pahn ketin keid ie. A ekei pelehdi rahntuhke losolos kei oh irepehkihdi nanialo.G Ira patohwandohng kisin ahs pwulo rehn Sises. Irail ahpw irepehkihdi ar likou kei powe, Sises ahpw ketidahng pohn kisin ahso.`F9 Ira eri sapengkin irail duwen me Sises mahsanihong irao. Aramas ako eri mweidohng ira.oEW Aramas ekei me mi wasao ahpw idek rehra, “Dahme kumwa wiewia? Mehnda kumwa lapwahda kisin ahsen?”{Do Ira eri patohla oh diarada kisin ahs pwulopwul kis me wie sensel ni wenihmwen ihmw ehu nanialo. Ira eri lapwahda.C- A ma mehmen idek rehmwa, dahme kumwa wiewiahiong kisin menen, a kumwa sapeng nda me Kaun-o me ketin anahne, oh e pahn mwadang kopwurupwurodo.”hBI mahsanihong ira, “Kumwa kohwei ni kisin kahnimw me mi mwohnen. Ni amwa pahn pedolong wasao, kumwa pahn mwadang kilangada kisin ahs pwulopwul kis me wie sensel me saikinte aramas emen dake. Kumwa lapwahda oh kahrehdo met.A 1 Ni arail kerenlahng Serusalem ni kahnimw en Pedpeiti oh Pedani, re ahpw lel Nahnahn Olip. Sises eri ketin poaronehla sapwellime tohnpadahk riemen,-@S 4Sises ketin mahsanihong, “Me mwahu, pehdpeseng; omw pwosonen kakehleiukadahr.” Ni ahnsowohte e pa pehdpeseng oh kilangada wasa; ih eri idawehnla Sises nanialo.?1 3Sises ahpw keinemwe, mahsanih, “Dahme ke mwahuki I en wiahiong uhk?” A me maskuno sapeng, patohwan, “Maing, I men pwurehng patohwan wasa.”@>{ 2E pitipitte kese eh sekido, uhda oh patohla rehn Sises.=% 1Sises eri uhdi oh mahsanih, “Kumwail kahredohng ie.” Irail eri patohwanohng ohlo, “Nna, nsenamwahula! Uhda, dene ke en patohla reh.”"<= 0Me tohto ahpw kidawehda pwe en nennenla. A e ahpwte kalaudehla eh weriwer, patopatohwan, “Komwi me kisehn kadaudok en Depit, komw ketin kupwure ie!”;3 /Ni eh rongada me Sises mehn Nasaret me ketiket kohla, e ahpw werda oh patohwan, “Maing Sises, kisehn kadaudok en Depit, komw ketin kupwure ie!”d:A .Irail eri lel Seriko; a ni Sises oh sapwellime tohnpadahk ko oh pokon kalaimwun ehu eh ketiket kohieisang nan kahnimwo, iet ohl maskun semwehmwe men, ede Pardimeus, nein Dimeus, wie mwomwohd limwahnialo oh wie pekipek.91 -Pwe pil Nein-Aramas ketido, kaidehkin pwe aramas en papah, a pwe en papah aramas koaros oh tounmeteikihla moure pwe en komourala aramas ngeder.”?8y ,A mehmen me men soumas, e pahn wiahla ladun koaruhsie.x7i +Eri, kaidehkin ih pahn duwen met rehmwail. Mehmen rehmwail me men lapalapala, e uhdahn pahn wiahla papahmwail.K6 *Sises eri malipeirailpene oh mahsanih, “Kumwail ese duwen me lapalap en me rotorot akan, duwen ar kin kolokol kehlail manaman en kaunda me rotorot akan, oh kaun akan kin ahneki manaman unsek.\51 )Ni tohnpadahk ehko ar rongada pekipek wet, re lingeringerkihda pahn Seims oh Sohn.4! (A mwohd ni palimauni oh palimeingi, e sohte mweimweiong ie I en pilada; pwe Koht me pahn ketikihong irail kan me e ketin onopadahngehr.”73g 'Ira ahpw patohwanohng, “Ei, Maing, se kak.” Sises ketin mahsanihong ira, “Eri, me mwahu; kumwa pahn nim dahl me I pahn nim oh papidaiski papidais me I pahn papidaiski..2U &A Sises mahsanihong ira, “Kumwa sehse dahme kumwa pekipekien. Kumwa kak nim delen lokolok me I pahn nim? Kumwa kak papidaiskihla papidais me I pahn papidaiski?”K1 %A ira patohwanohng, “Se men komwi en kupwurei kiht nan lingaling en omwi wehi ni omwi pahn nanmwarkihla, oh mweidohng pwe se en kak mwohd mpomwi, emen ni palimaunomwi, a emen ni palimeing.”K0 $Sises ketin keinemwe rehra, “Dahkot mwo? Dahme kumwa anahne?”(/I #Nein Sepedi pwutak riemen, Seims oh Sohn, ira ahpw patohdo rehn Sises oh patohwanohng, “Maing Sounpadahk, mie mehkot me se men komwi en kupwurehkin kiht.”.{ "E ahpw pahn wiahla mehn kepit rehrail; re pahn kendipiong, wokih, oh kemehla. Ahpw mwurin rahn siluh, e pahn iasada.”c-? !“Kumwail kilang, pwe kitail kohkohdalahng Serusalem, wasa me Nein-Aramas pahn pengipengla rehn samworo lapalap akan oh sounkawehwehn Kosonnedo kan. Re pahn kadeikada pwe en kamakamala, oh pangala rehn mehn liki kan.%,C Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ketiket kohla nanial en kohdalahng Serusalem, e ahpw ketin tiengla mwohn sapwellime tohnpadahk ko; a irail me ideidawehn sansaloh kohla oh diren masak. E ahpw pil pwurehng kalapwukala rehn me ehk riemeno oh mahsanihong irail dahme pahn wiawihong ih,x+i Eri, me tohto me ahnsou wet re kin mwowe, re ahpw pahn mwurihla, a me tohto me kin mwuri, re pahn mwowehla.”J*  e pahn ale me laudsang nan mouren dih wet. E pahn ale pahn pak epwiki ni imwe, ni rie kan, ni ine, ni nah kan, nin sapwe- pil ni kamakam akan. A nan mour me pahn kohdo, e pahn ale mour soutuk.K) Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Ei mehlel! Eri, I men kumwail en ese pwe mehmen me pahn mweidala imwe, de rie kan, de ine de seme de nah seri kan, de sapwe, pwehki ngehi oh pil rongamwahu,u(c Piter ahpw patohwanohng Sises, “Maing, iet kiht me patohwan mweidala mehkoaros pwe se en iangkomwihla.”' Sises ahpw ketin koamoleiraildi oh mahsanih, “Met sohte kak pahn aramas, a pahn Koht e kak; pwe rehn Koht mehkoaros kak pweida.”}&s Tohnpadahk ko ahpwte malamalawangkihla met, re ahpw patopatohwanpene nanpwungarail, “Eri a, ihs me kak mourla?” %  Me apwal ong aramas kepwehpwe men en pedolong nan Wehin Koht sang soangen mahn me adaneki kamel en dil nan pwoaren dikek ehu.”-$S Tohnpadahk ko eri malamalawangkihla mahsen pwoatet. A Sises ketin usehlahte pil mahsanih, “Kumwail nei seri kei, kumwail en ese uwen apwal en towehda Wehin Koht!#! Sises eri ketin mahmahsenseli pohn tohnpadahk ko oh mahsanihong irail, “Ia uwen apwal en me kepwehpwe kan en pedolong nan Wehin Koht!”" Ni mwahnakapwo eh rong mahsen pwoatet, e ahpw pohtoukihla; e ahpw nsensuwedla patopatohla. Pwe mwahnakapw kepwehpwe men ih.t!a Sises ahpw ketin kamoalehdi ni limpoak oh mahsanihong, “Mehteieu me luhwe, kohwei netikihla mehkoaros me ke ahneki, ke ahpw kihong pweine ko me paisuwedlahr akan; omw pai ahpw pahn laud mehlel nanleng; ke ahpw kohdo oh iangiehla.”h I A mwahnakapwo sapeng, patohwan, “Maing, sang ni ei tikitik I kapwaiadahr mepwukat koaros.” Ke ese kosonned akan: ‘Dehr kemehla aramas; dehr kamwahl; dehr pirap; dehr likamw; dehr pitih aramas; kahkahki semomw oh inomw.’ ”ta Sises ketin mahsanihong, “Dahme ke ekerkin ie sounpadahk mwahu? Sohte emen me uhdahn mwahu pwe Kohtohte.jM Sises ketin mwesemwesel pwe en ketin wia seiloak ehu, a iet mwahnakapw men pa tangatang kodohng reh, kelepwikihdi mwowe oh patohwanohng, “Maing, Sounpadahk mwahu, dahme I uhdahn pahn wia pwe I en kak alehdi mour soutuk?” <[~~B}}5}|?{zzgyy!xxwrvvNutssQsrarqxppXoo}on|n0mlljkkkjBiihh0gggff{ee~dd5cc$baaa,`j__^]]\[[ZtZY!X?WVV UPTTSSSeSR2QQZPOOMM'LKK^JJkJ IIHHNGG;FFDEDDBCCBAAqA@??]>>d==<<<&;y::99_9%88-77_766655J44{433&22X11L000?//a..*--V,,,+**8))5((]''4&&Y%%E$$##}""T!![ ^wtXIxtt(WBe  ?  o  C ] ([<xPiAramas ako ahpw kin mwelemwelekih ma kaidehn Sohn, Mesaiao; lamalam wet ahpw kin lalaudla nan kapehdirail kan.wOgSounpei kei pil idek, “A kiht, dahme se pahn wia?” Sohn ahpw sapeng irail, mahsanih, “Kumwail dehr adihasang de pitihasang nein emen nah mwohni; kumwail dehr karaunmwahlih emen aramas; a kumwail en kin itarkihte pweinamwail kan.”gNG A e sapengkin irail, “Kumwail dehr kin rikpene uwen mwohni ehu me laudsang me kileldier.” M Sounrik daksis kei pil iang pwarodo pwe re en papidaisla rehn Sohn; irail eri idek reh, “Sounpadahk, a kiht dahme se pahn wia?”%LC E ahpw kin sapeng, mahsanih, “Mehmen me ahneki sekid riau, en kihong ehu me sohte ah; a mehmen me mie kene kisin mwenge, en kihong ekis me sohte kene.”MK Aramas ako ahpw kin idek rehn Sohn, “Eri a, dahme se pahn wia?”xJi Sileo miher nin tepin tuhke kan; eri, tuhke koaros me sohte wa mwahu pahn paldi oh lekdekiong nan kisiniei.”^I5Kumwail wiahda tiahk kan me pahn kasalehda amwail kolulahr oh wiliakapwalahr. Kumwail dehr ndinda, ‘Se samanki Eipraam,’ pwe I ndaiong kumwail me Koht kakete ketin wia sang nin takai pwukat nein Eipraam seri!HyEri, me tohto ahpw kin pwarala rehn Sohn pwe re en papidaisla. E ahpw kin kapahrekihong irail, mahsanih, “Ia duwen, kumwail me rasehng sineik kan! Dahkot? Ihs me padahkihong kumwail me kumwail kak pitsang engieng en Koht me nektehn lel kumwail?IG aramas koaros ahpw pahn udiahl komour me sang rehn Koht!’ ”F1Wahu koaros uhdahn pahn audaudla, dohl oh nahna koaros pahn patapatala. Ahl pirek koaros uhdahn pahn kainenla, wasa sapahrek koaros pahn pahrekla;NEDuwen me ntingdier nan pwuken soukohp Aiseia: “Mie ngihl ehu me kin liklikwer nan sapwtehn: ‘Kumwail onopadahng Kaun-o sapwellime ahl akan, kumwail kainenehla wasa kan me e pahn ketin keid ie!JD Sohn eri kakahnseli wasa koaros limwahn Pillap Sordan, kapakapahrekihong aramas akan, “Kumwail koluhla, wiliakapwala oh papidaisla, Koht ahpw pahn ketin mahkikihong kumwail dipamwail kan.”C5oh ni mwehin Samworo Lapalap Anas oh Kaiapas; eri, ih ahnsowo me mahsen en Koht peidohng Sohn Sounpapidais, nein Sekaraia, me patopato nan sapwtehn.@B {Ni kaeisek limaun sounpar en mwehin Sihsar Daipirius, nindokon Pontius Pailet kepinahn Sudia, a Erod kaunen Kalili, oh rie Pilip kaunen Iduria oh Trakonaidis, Lisanias kaunen Apilihn;cA?4Sises eri ketin kekeirda oh kupwurokongla, oh ketin masamasala mwohn Koht oh aramas akan.@3Sises eri ketin iang ira ketiketlahng Nasaret, wasa e kin ketin peikiong ira. Ineo ahpw kin tamataman mepwukat koaros oh medemedewe.9?m2Ira ahpw sohte patohwan wehwehki mahsen pwoatet. >1A e ketin sapeng, mahsanih, “Dahme kumwa raparapahkiniehki? Kumwa sohte ese me I uhdahn pahn kin mihmi nan tehnpas en Semei?”C=0Ni seme oh ine ara diarada, ira inenen pwuriamweikihla. Ineo eri patohwanohng, “Lao, dahme komw wiahkihong kiht met? Ngehi oh semomwiet inenen tihwohkihla at raparapahkinkomwiseli.”y<k/A koaros me iang rongorong inenen pwuriamweikihla sapwellime kupwurokong me pwarada ni sapwellime pasapeng kan.;5.Kedekedeo, mwurin rahn siluh ira ahpw diarada nan Tehnpas Sarawio, ni eh ketiket nanpwungen sounkawehwe ko, karokaronge irail oh kekeinemwe rehrail.N:-Ni ara sohte diar, ira ahpw pwuralahng Serusalem raparapahkiseli ie.,9Q,Ira patohwan lemeleme me e iangehr pokono tiengla mwohra. Mwurin ara seiseiloangki rahn ehu pwon, ira ahpw tapihada rapahki neira serio rehn seura oh kisehra kan.&8E+Ni Sarawien Pahsohpao eh imwisekla, irail ahpw sapahllahng nan uhdakarail; a Sises ketikette Serusalem. Seme oh ine ahpw sasairki me e sohte ketin iang ira.n7U*Ni Sises eh mahkier sounpar eisek riau, re ahpw ketidahla pwe re en iang sarawio nin duwen ahnepahr.g6G)Nan pahr koaros semen Sises oh ine kin ketidahla Serusalem pwe ira en iang Sarawien Pahsohpa.x5i(Serio eri kekeirda oh rosorosonla; e ahpw pil kupwukupwurokongla mehlel oh kalahngan en Koht kin sansalda reh.4!'Ni arail kapwaiadahr mehkoaros me kileldier nan pelien kosonned en Kaun-o, re ahpw ketin sapahllahng Kalili, nan kisin kahnimw en Nasaret.3&Ni ahnsowohte e lella mwo oh kapingakalahngan en Koht oh koasoia duwen kisin serio ong irail koaros me awiawihodo komourpen Serusalem."2=%pwe met e liohdilahr oh sounparehr 84. E sohte kin pedoisang nan Tehnpas Sarawio; pwe nipwong nin rahn e kin kaudokiong Koht, wie kapakap, oh kaisihsol.1$Pil mie lih soukohp men, mware Ana, nein Panuel, kisehn kadaudok en Aser. E likeilapalahr oh sounparte isuh me eh pwoudo mihmihki reh, 0 #oh kasalehkihda lamalam rir en nan kapehdirail kan. Oh nsensuwed laud pahn kauwehla kupwuromwien, rasehng kedlahs keng pwoat.”e/C"Simion kupwuramwahwih ira oh kohpadahng Mery, patohwan, “Kisin seri menet pilipildahr pwe en wiahla mehn meninkau oh mehn komour en me tohto rehn mehn Israel kan; e pahn wiahla kilel ehu me aramas tohto pahn pelianda,c.?!Semen serio oh ine ahpw pwuriamweikihla mehkan me Simion koasoakoasoia duwen neira serio.h-I Marain ehu mehn kamarainih me rotorot akan oh kalinganahla tohn sapwellimomwi wehi, Israel.”9,mme komw ketin onopadahr mwohn mesen wehi koaros:>+wPwe pwoaren mesei kat kilangehr sapwellimomwi komour,}*s“Maing ei Kaun, komw ketin mweidala sapwellimomwi ladu en patopatohwei ni popohl, duwen me komw ketin inoukidahr.I) Simion alehte serio, pwekada oh kapikapinga Koht, patopatohwan,2(]Ngehnohte pil kahluwahki Simion en pwaralahng nan Tehnpas Sarawio. Ni semen serio oh ine ara ketikihlong Sises nan Tehnpas Sarawio pwe en kapwaiada mahsen en Kosonnedo,{'oNgehn Sarawi ketin kamarainihekihda me e sohte pahn mehla mwohn eh pahn udiahl Mesaia me Kaun-o ketin inoukidahr.:&mNi ahnsowo ohl emen kin mihmi Serusalem, mware Simion. Ohl menet inenen poadidi oh kin lemmwiki Koht; oh e kin iang kasikasik komourpen Israel, oh Ngehn Sarawi kin ketiket reh.%Ira pil ketiki kohdahla ara mehn meirong, duwen me pil koasoandihsangehr rehn Kaun-o: eri, mwuroi riemen de mwuroi pwulopwul riemen.p$Yduwen me koasoandihsangehr rehn Kaun-o: “Seri wol koaros me mesenih pahn kin kasarawihong Kaun-o.”#%Ahnsoun kamwakel me ntingdier nan Kosonned en Moses lao daulih, Sosep oh Mery ahpw ketikidalahng serio Serusalem pwe en kasarawihong Kaun-o,"Mwurin wihk ehu, serio ahpw sirkumwsaisla; re ahpw kihong mware, Sises, duwen me tohnlengo ketikihongehr mwohn ine eh saikinte ahpada.B!}Silepe ko eri pwuralahng nan arail wasa, sohte tokedi sang ar kapikapinga Koht pwehki mehkoaros me re rongehr oh kilangehr; pwe mehkoaros pweidahr duwen me tohnlengo mahsanihong irail.\ 1Mery ahpw kin ketin tamataman mepwukat koaros oh kin ketin medemedewe nan kupwure.\1Oh koaros me rongorong silepe ko ahpw inenen pwuriamweikihla audepen ar koasoi ko.{Ni silepe ko ar kilangada kisin serio, re ahpw padahkihong Sosep oh Mery dahme tohnlengo mahsanihong irail duwen serio.ykIrail eri mwadangalahng Pedleem oh diarada Mery oh Sosep oh pil seri pwelelo me wonohn nan dewen kamwenge mahn.b=Ni tohnleng ko ar ketiketla sang irail oh ketiketla nanleng, silepe ko ndapene nanpwungarail, “Nna, kitail kolahng mahs Pedleem pwe kitail en kadehde dahme wiawihier wasao, me Kaun-o ahpwtehn mahsanihong kitail.”{“Kaping ong Koht nanleng wasa ileilehie, oh mwehi kapohl nin sampah ong aramas akan me e kin ketin kupwuramwahwih!”s_ Ni ahnsowohte karis ehu en tohnleng ngedehrie pa pwarada wasao iang tohnlengo kapikapinga Koht, kokoulki: Eri, iet kilelpe ong kumwail: kumwail pahn diar kisin seri pwelel kis me kidikidki likoun seri oh wonohn nan dewen kamwenge mahn.”b= Pwe pwongpwong wet Sounkomouro ipwidiongkumwailehr nan kahnimw en Depit-iei Kaun Mesaia!' A tohnlengo ahpw mahsanihong irail, “Kumwail dehr masak, pwe I wadohng kumwail rohng kaperen mehlel pwoat, me pahn kaparanda aramas koaros.  A tohnleng en Kaun-o men pa pwarodohng irail, oh marain en Koht dakerirailda oh kapilirailpene. Irail eri salohkihda kowahlap.QSilepen sihpw kei wie sinsile nair pelin sihpw kan nipwongo nan sahpwo.=sIh eri ketin kaipwihedi sapwellime mesenih kisin pwutak kis. E ahpw ketin kidimkipene likoun seri oh ketikihdiong nan dewen kamwenge mahn ehu-pwehki eh sohla wasa nan imwen keiru.QNi ara ketiketier Pedleem, en Mery eh ahnsou ahpw lelehr pwe en neitik.X)pwe en iang ntingdi ie, iangahki Mery me e kisinihniong oh me liseian ahnsowo.,QSosep, pwehki eh kisehn kadaudok en Depit, e ahpw pil iang mwesel sang Kalili nan kisin kahnimw en Nasaret, kolahng Sudia nan kisin kahnimw en Depit, ede Pedleem,_7Aramas koaros eri mwekidlahng nan uhdahn wasa me re ipwidi ie pwe re en iang ntingdi.U#Ih keieun ntingdien aramas met me wiawi ni mwehin Kirinius, kepinahn Siria.~ wNi ahnsowo Nanmwarki Sihsar Akustus ketin padokada kosonned ehu me ketihtihki tohn sapwellime wehi koaros en ntingdi.  /PSerio eri keirda oh ngene koahiekla mehlel; e kin koukousoan nan sapwtehn lao lel rahn me e pwarada ni pokon sansal mwohn aramas en wehin Israel.  Ooh serehki marain sang nanleng irail koaros me kin mihmi nan rotorot en mehla, pwe en kahkahluwei kitail nan elen popohl.”h  KNPwe atail Koht me kupwurkalahngan oh kadek. E pahn ketin kamarainihkin kitail marain en komour,h  KMpwe ke en padahkihong sapwellime kan duwen ar pahn mourla ni ar pahn ale lapwepen diparail kan.#  AL“A kowe, nei kisin seri, ke pahn mwarenki soukohp en Koht, Wasa Lapalahpie. Ke pahn tiengla mwohn Kaun-o, pwe ke en kaunopada mwowe sapwellime ahl akan;W )Kpwe kitail en kin mwakelekel oh pwung mwohn silangi rahn koaros en atail mour.5 eJE ketin kahukihong samatail Eipraam, oh inoukihong me e pahn ketin kapitkitailsang atail imwintihti kan, oh ketin mweidohng pwe kitail en kin papah ih oh dehr perki mehkot;5 eIE ketin kahukihong samatail Eipraam, oh inoukihong me e pahn ketin kapitkitailsang atail imwintihti kan, oh ketin mweidohng pwe kitail en kin papah ih oh dehr perki mehkot;n WHE mahsanih me e pahn ketin kalahngan ong samatail ko, oh kupwukupwurehte sapwellime inou lap sarawio.} uGme e pahn ketin doarehsang kitail atail imwintihti kan, oh sang ni manaman en irail koaros me kin kailongkin kitail.D FE ketin inoukidahr rehn sapwellime soukohp sarawien kawa kok QEE ketin kasapwiladahng kitail Sounkomour manaman emen, sang ni kadaudok en Depit, sapwellime ladu.t cD“Kitail kapinga Kaun-o, Koht en Israel! Pwehki eh ketidohr pwe en sewese sapwellime kan oh komourirailla.X +CEri, semen Sohn, Sekaraia, ahpw direkihla Ngehn Sarawi oh kohpada nin duwe met:5 eBOh koaros me iang rong mepwukat ahpw kin medemedewe oh mengimengloalki, “Dahme pahn pweisen seri menet?” Pwe me uhdahn dehde duwen nin limen Koht eh ketin ieiang serio.y~ mATohn wasa koaros ahpw masakada kowahlap, oh rongen mepwukat ahpw lelpeseng wasa koaros pohn sahpw nahnahn Sudia.T} #@Ni ahnsowohte Sekaraia pa pwurehng lokaiahda, oh tapihada kapikapinga Koht.| }?Sekaraia eri pekihda sileit ehu oh ntingihedi powe, “E pahn mwarenki Sohn.” Irail koaros eri pwuriamweikihla mehlel!R{ >Irail eri oalehki semen serio oh kalelapak mwar da me e men kihong serio.Kz =Irail ahpw ndahng, “A ia duwe? Sohte soumw men mwarenki Sohn!”dy C eKompoakepahi Diopwulos: Aramas ngeder song nantihong ntingihedi duwen koasoiepen mehkan me pweidahr rehtail.[=/Tohnpadahk ko eri pwurala oh padapadahkseli wasa koaros; Kaun-o ahpw kin ketin ieiang irail nan arail doadoahk kan oh kin kamanahkihla ar padahk kan manaman kei me kin ieiang irail. (9) [Lih ako eri tangala rehn Piter oh ienge ko oh padahkihong irail mehkoaros me re rongehr. (10) Mwurin met, Sises ketin doadoahngki sapwellime tohnpadahk ko pwe re en kadarpeseng sapwellime mahsen en komour sarawi me pahn momour poatopoat sang ni palimese lel ni palikapi.]o<WKaun Sises lao mahsanihong irail mepwukat, e ahpw ketidahla nanleng oh ketidiong ni palimaun en Koht.;;oma re pahn kolekihdi pehrail kan sineik kan, oh ma re nimala mehkot me pwoisin, re sohte pahn mehkihla; re pahn kidahng pehrail kan pohn me soumwahu kan, a re pahn kehlailda.”#:?Manaman pwukat pahn kin ieiang irail kan me kin pwoson: re pahn kin kausasang ngehn suwed kan rehn aramas ni mwarei; re pahn mahsenki mahsen en liki kan;[9/Me pahn pwoson oh papidaisla, pahn mourla; a me sohte pahn pwoson, pahn lekdekla.u8cIh eri mahsanihong irail, “Kumwail kohwei wasa koaros nin sampah oh padahkihong aramas koaros rongamwahu.Y7+Ni imwilah Sises ketin kasalehiong pein ih tohnpadahk ehk emeno, nindokon ar mwomwohd ong tehpel. E ahpw ketin kapwung ong ihr ar seupwoson oh keptakai en kamehlele irail ko me kilangehr ih mwurin eh iasada.Q6 Ira ahpw pwurodo oh pakairkihong meteiko, ahpw meteiko sohte kamehlele.5 Mwurin met Sises pil ketin pwarohng tohnpadahk riemen ni ehu soangen mwohmw nindokon ara kohkolahng ni imwara likin kahnimwo.^45 Re ahpw sohte kamehlele ni ar rongasang me Sises ketin ieias oh ketin pwarohng liho.Z3- Mery eri patohla oh pakairkihong iengen Sises ko, me nsensuwed oh wie sengiseng.2- [Mwurin Sises eh ketin iasada ninsohrahn en tepin wihk, e ketin pwar rehn Mery mehn Makdala, lih me e ketin kausasang reh ngehn suwed isimen.41aLih ako eri pedoisangete nan sousowo, tang; pwe re inenen salohda oh masepwehkada kowahlap. Re ahpw sohte mwahn mweseiseikihong aramas akan mehkot pwehki ar masepwehkada.I0 Eri, kumwail kohwei oh padahkihong sapwellime tohnpadahk ko, ahpw mehlel Piter, ‘E pahn tiengla mwohmwail Kalili, ih wasa kumwail pahn kilang ie, duwen eh ketin inoukihongkumwailehr.’ ”T/!Mwahnakapwo ahpw patohwanohng irail, “Kumwail dehr masak. I ese me kumwail raparapahki Sises mehn Nasaret me lohpwuwalahro. E soher ket met-e iasadahr! Kumwail kadehde wasa me e ketin nekinekdiong ie. . Irail eri pedolong oh kilangada mwahnakapw men, me mwomwohd ni palimaun en sousowo, likou pwetepwet-irail eri luskihda kowahlap.]-3Ni ar kohkolahng ni sousowo, re ahpw kin ndindapene, “Ihs me pahn sewesehkin kitail katapwurehsang takaio ni ewen sousowo?” (Pwe lapalahn takai ehu mwo.) Ni ar lel wasao re tehkada me takaio ketepwursangehr.],3Ni ar kohkolahng ni sousowo, re ahpw kin ndindapene, “Ihs me pahn sewesehkin kitail katapwurehsang takaio ni ewen sousowo?” (Pwe lapalahn takai ehu mwo.) Ni ar lel wasao re tehkada me takaio ketepwursangehr.m+SEri, rahnen santio, ninsohrahnie, mwohn ketipin eh pahn dakada, irail ahpw mwesellahng nin sousowo.* -Mwurin rahnen Sapado, Mery mehn Makdala, Mery inen Seims, oh Salome, irail pwainda leh pwohmwahu kei pwe re en kolahng keiehki kahlep en Siseso.)'/Nindokon mepwukat eh wiewiawi, Mery mehn Makdala, oh Mery inen Sosep, ira mwasamwasahn oh tetehk mwahu duwen wasa me re nekidediong ie Sises._(7.Sosep pwainda likou linen kaselel ehu, e ahpw lapwahdi kahlepeo sang nin lohpwuwo, kidimkipene likowo, oh nekidedi nan sousou ehu me weiweida nan paip ehu. Ih eri katapwurehiong lapalahn takai ehu ni ewen sousowo.'{-A mwurin eh ketin ale kadehdehn pwoulahn Sises sang rehn sounpeio, e ahpw ketin mweidohng Sosep en ale kahlep en Sises.,&Q,Pailet ketin pwuriamweikihla eh ketin karongehda me Sises pwoulahr; e ahpw malipehdo kaunen pwihnen sounpei men pwe en kadehde reh ma mehlel Sises ketin pwoulahr.%+Ih kisehn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo me aramas akan kin wauneki; e pil kin iang kasikasik Wehin Koht. Eri, rahno, pwehki eh rahn kaunop (iei rahn mwohn rahnen Sapad,) Sosep patohla rehn Pailet, sohte mwahn perki mehkot, pwe en peki kahlep en Siseso.B$*Ni eh pahn soutikpenehr, Sosep mehn Arimadea ahpw leledo.&#E)Iei irail pwukat me kin ieiangseli Sises pwe re en kin papah ni eh kin ketiketseli Kalili. Pil lih tohto iang mi wasao, me iang Sises ketidadohng Serusalem. "9(Lih ekei pil iang pato wasao, uduhdiahl soahng kan, ahpw ekis dohsang. Iei irail: Mery mehn Makdala, Mery inen Seims me tikitiko, oh Soses, oh Salome.=!s'Kaunen sounpei men, me uh wasao sallahng lohpwuwo, kilangada duwen Sises eh kapitie laudida oh kadarala ngene. E ahpw nda, “Mehlelete me aramas menet uhdahn Sapwellimen Koht!”b =&Kahdeng me pereh mwoahl sarawien Tehnpas Sarawio teipeseng nanwerenge sang powe lel pah.5e%Sises eri kapitie laudida oh kadarala ngene.[/$Emen irail ahpw poarohng lihmw ehu, kaduh nan wain, kihong ni imwin ahlek pwoat oh kidahng nin silangin Sises, patohwan, “Kumwail sepit mahs, kitail kilang ma Elaisa pahn kodohng kihdi sang nin lohpwuwen!”uc#Ekei aramas ako me iang mi wasao, ni ar rongada re ahpw nda, “Kumwail dehr mahs, pwe e ekehker Elaisa!”4a"A kulok siluh Sises ahpw kapitie laudida, mahsanih, “Eloi, Eloi, lama sapakdani?” me wehwehki “Maing ei Koht, Maing ei Koht, dahme komw ketin likidmeliekiniehla?”T!!Nin souwaso rotorot ehu ahpw tapihada kipehdi sahpwo pwon erein awa siluh.(I Mesaia, nanmwarkien Israel, komw ketidi sang nin lohpwuwen, se ahpw pahn kamehlelei komwi!” Loallap riemen me iang lohpwuwalao, ira pil iang lahlahwe Sises.'Pil samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo ko iang kapakapailoke Sises ndindapene, “E kapitala ekei, ahpw e sohte kak kapitala pein ih!BKomw keredi sang nin lohpwuwen oh pein doareikomwihla!”2]Aramas akan me kin keid wasao ahpw kin tuhtuwelek oh lahlahwe Sises, ndinda, “Aha! Ih komwi me kak kauwehla Tehnpas Sarawio, ahpw uhd kauwada sapahl erein rahn siluh!uc[Ih duwen eh pweidahr mahsen en Pwuhk Sarawio, me mahsanih, “E ahpw wadawad ong me dipan akan.”]oWIrail pil kalohpwuwehla loallap suwed riemen iangahki Sises, emen ni palimaune, a emen ni palimeinge.{oNting ehu mi pohn lohpwuwo me kawehwehda kahrepen eh lohpwuwalao; e ketihtihki, “Nanmwarkien mehn Suhs akan.”FEri, kulok duwau nimenseng ahnsou me re kalohpwuwehla Sises.wgIrail eri kalohpwuwehla, oh nehkpeseng sapwellime likou ko nanpwungarail, usuhski dahme emenemen pahn ahneki.oWIrail eri song kihong wain doal soangen wini ehu me adaneki mihr, pwe en ketiki, e ahpw sohte ketiki.c?Irail eri kahrelahng Sises wasa me adaneki Kolkoda, me wehwehki, “Wasahn Tihn Moang.”8iRe ahpw tuhwong ohl emen nanialo, ede Saimon, mehn Sairihni, semen Aleksander oh Rupus. E kohkohdo sang nan sapwe; irail eri itonehng en kapaikada sapwellimen Sises lohpwuwo.@yE lao nek ar kapailoke Sises, re kapwuhrasang nan likou pohn ntahnmwelo oh kapwuhriong nan uhdahn sapwellime likowo. Irail eri kahluwaieila likin kahnimwo pwe re en kalohpwuwehla ie.t aRe ahpw kin wokihki tapwi pehri pwoat oh kendipiong ni silangi, oh kin kelepwikihdi mwowe oh poaridihsang.v eMwuhr, re ahpw kin poaridi mwowe, ndinda, “Nanmwarkien mehn Suhs akan en rosonda oh en kin rosorosonte!”m SRe ahpw kalikawikihda Sises likou pohn ntahnmwel ehu; re pidada elen tek ehu oh kidahng pohn tapwi.{ oSounpei kei eri kahrelahng Sises nan kelen tehnpas en kepinao. Re ahpw ekerpene sounpei teiko koaros en ar pwihn.* MPailet men kansenamwahwih pokono, ihme e lapwahkidohng irail Parapas; a mwurin eh mahsanih pwe Sises en wowoki, e ahpw ketikihong irail pwe re en kalohpwuwehla.Pailet eri kalelapak rehrail, “Pwe suwed da me e wiahda?” A irail ahpwte kalaudehla ngilarail ko weriwerki, “Komw kalohpwuwehla!”H  Irail ahpw ngihl laudida werkilahng, “Komw kalohpwuwehla!” Pailet eri pwurehng keinemwe rehrail, mahsanih, “A dahme I pahn wiahiong ohl menet me kumwail kin ekerki nanmwarkien mehn Suhs akan?”eC Samworo lapalap ako ahpw papainki pokono pwe re en peki Pailet en lapwadohng irail Parapas.`9 Pwe e mwahngih mwahu me samworo lapalap ako pangodohng reh Sises pwehki ar peiriniong.s_ e ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail mwahuki I en lapwadohng kumwail nanmwarkien mehn Suhs akan?”Eri, ni pokono eh itpene oh tapihada peki rehn Pailet en ketin wiahiong irail soangen kalahngan me e kin epwehnki wiahiong irail mahso,Eri, ahnsowo ohl emen mie, ede Parapas, me iang loallap suwed ekei wie sensel pwehki eh kemehla aramas emen ni moromor ehu.Ni ahnsoun Sarawien Pahsohpa koaros Pailet kin ketin epwehnki lapwadohng mehn Suhs ako emen sang rehn me kin sensel ko me re kin pilada.NSises eri sohte ketin sapeng, iei me Pailet pwonopwonkihda kowahlap.(~IPailet pil pwurehng keinemwe reh, mahsanih, “Sohte pasapeng ehu sang rehmwi ong mepwukat? Komw sohte mahsanih uwen tohtohn kedip me re wiewiahiong komwi?”?}yNi samworo lapalap ako ar karakaraunehki soahng tohto,|+Pailet eri keinemwe rehn Sises, mahsanih, “Komwi me en mehn Suhs akan ar nanmwarki?” Sises ketin sapeng, mahsanih, “Komwi me mahsanih.”V{ 'Ni eh rahnpeseng samworo lapalap ako iangahki kaun ako oh sounkawehwehn Kosonnedo ko, pil Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo koaros, mwadang kaunopada ar koasoandi. Re salihedi Sises, oh kahrelahng rehn Pailet.ezCHNi ahnsowohte kerieun malek pa kakorot. Piter eri tamankihda en Sises eh mahsanihong, “Mwohn keriaun malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmkin ie pahn silipak me ke sehse ie.” Ih eri tapihada sengisengloal kowahlap.y#GPiter ahpw nda, “I kahukihla me I sohte lokaia likamw! Koht en ketin kalokei ie ma I likamw. I sehse aramas menen me kumwail ndindahn!”,xQFA Piter pil pwurehng kahmahmkihda. Mwurin ekis ahnsou, me mihmi wasa ko pil ndahng, “Ke sohte kak kahmahmki me kowe emen kisehrail, pwe mehn Kalili men kowe.”owWELiduwo pil pwurehng kilangada wasao oh ndalahng irail ko me mihmi wasao, “Uhdahn emen irail met.”v1DPiter ahpw kahmahmkihla, nda, “I sohte wehwehki...I sehse dahme ke ndindahn.” E ahpw pedoila nan palangko; ahnsowohte keieun malek pa kakorot.uCNi eh kilangada Piter eh iang wie rengireng wasao, e ahpw kangkakil Piter oh ndahng, “Kowe, pil emen iengen Sises mehn Nasareto.”vteBNindokon Piter eh patopatohte pah nan kelen imwen Samworo Lapalapo, lidun Samworo Lapalap emen pa lel wasao.6seAEkei irail eri tapihada kendipiong oh perehla silangi, re kin poakih, ndinda, “Maing, komw kasawih mahs ihs me poakih komwio!” Sounpei ko ahpw koledi oh popohr silangi.r@Kumwail pein rongehr eh lahlahwe. Dahme kumwail lemeleme?” Irail koaros ahpw nda me e dipadahr oh e konehng en kamakamala.rq]?Samworo Lapalapo uhdahte tehrpeseng eh likowo, oh mahsanih, “Kitail sohte anahne pil ekei sounkadehde!Sises ketin sapeng, mahsanih, “Iei ngehi ih; oh kumwail koaros pahn kilang Nein-Aramas eh pahn ket ni palimaun en Koht Manaman oh ketiket kohdo pohn depwek kan en pahnlahng!”o1=Sises eri ketin nennenlahte, sohte mwahn sapeng. Samworo Lapalapo ahpw pil pwurehng idek reh, “Komwi me Mesaiao, Sapwellimen Koht lapalahpie?”ppIoonnHmmm#lukjjliiPhgvffPeeTddbdcc4bba4`s`5_^^]\N[[rZZPYXX)WVV.UU TSSR.Q~Q+OOYNN(MMLKK)JIIIHDGGgFEEVD]CzC;BBAt@???>7=<<";;:|:99j8L77655?44*3p22E11V00j/..,,+*))0('V&&\%c$$\#z"""! ;}`XXH P/}r =  MhX] "1[oh pil lih ekei me e ketin kakehlahda sang ngehn saut akan oh sang ar soumwahu kan: me iei Mery (me pil adaneki mehn Makdala,) me e ketin kausasang ngehn suwed isimen; 7Kedekedeo, Sises ahpw ketin kakahnseli nan kahnimw oh nan kousapw akan, ketin kapakapahrengki Rongamwahu duwen Wehin Koht. Me ehk riemeno ieiangseli,fE2Sises ahpw mahsanihong liho, “Eri, omw pwosonen me komouruhkalahr; kohkohwei ni popohl.”}s1A meteiko me iang mwohd nin tehpelo ahpw tapihada mengimengloalki, “Ihs memenet me pil kin lapwahda dihp akan?”L0Sises eri mahsanihong liho, “Eri, dipomw kan lapwasanguhkehr.”&E/Eri, komwi en ese pwe e aleier mahkpen dipe kan me tohtohie, pwehki eh limpoak me laud. Pwe me pahn ale mahk tikitik en dipe kan, eh limpoak kin tikitik.”L.Komw sohte usoare ie, a ih, e keiehkihdier nehi kat leh pwohmwahu.-Komw sohte metik ie, duwen atail rahnmwahwen kapohl, a ih, e sohte tokedihsang metimetik nehi kat sang ni ei pedolongodo.lQ,Ih eri sohpeilahng liho oh mahsanihong Saimon, “Komw mahsanih lih menet? Ni ei pwarodo ni imwomwiet, komw sohte ketikihong ie pihl mehn widen nehi kat; a ih, e widenkidahr nehi kat pilen mese oh limwiekidahr pitenmoange kan.+Saimon ahpw patohwanohng Sises, “I lemeleme me aramas me ale mahk laud rehn ohlo.” A Sises mahsanih, “Me pwung omwi pasapengen.”%C*Ira koaros sohte ara mehn kapwungala ara pweipwand ko, iei me ohlo mahkikihong ira koaros. Eri, menlau sapeng ie, ihs rehra me eh limpoak laud ong ohlo?” )Sises eri mahsanih, “Aramas riemen mie me pweipwand ong ohl emen. Emen rehra pweipwandki toala limepwiki, a emen toala limeisek.%C(Sises ahpw ketin mahsanihong Saimon, “Saimon, mie mehkot me I men ndaiong uhk.” Saimon eri patohwan sapeng, “Nna, Maing Sounpadahk, komw mahsanih.”G'Ni Parisi me lukedo Sises eh kilang met, e ahpw mengimengloalki, “Ma uhdahn soukohp men ohl menet, e pahn ese ihs lih menet me doahdoake; e pahn ese soangen mour suwed me e kin wiewia!”S&Ih eri patohdiong pohnpelikien Sises limwahn aluweluwe ko, e ahpw sengiseng oh kawisekesekehkihla pilen mese aluweluwe ko. E ahpw kin limwilimwiheki pitenmoange, metimetik oh keiehki aluweluwe ko leho.2]%A iet lih emen mie nan kahnimwo me inenen mour suwed. E ahpw rongada me Sises ketin iang konokonot nan ihmwo, iei me e patohwankihdo kisin pwoatol en leh pwohmwahu kis.$Parisi men ahpw luke Sises en ketin iang towehda kisin ainpwoat kis ni imweo. Sises eri ketila oh ketidiong ni tehpel ehu pwehn konot.eC#Ahpw soh, pwe kupwurokong en Koht me kin dehdehda mwahu sang rehn sapwellime kan koaros.”[ /"A ni Nein-Aramas eh ketido, oh kin konokonote pilawa oh wain, a kumwail kin nda, ‘Kumwail kilang mahs aramas menet! Uwen eh ewen mwenge oh iouki sakau, kompoakepahn sounrik daksis oh aramas sekeniken kan!’ }!Pwe ni en Sohn Sounpapidais eh pwarodo, e kin wiewia kaisihsol oh liksang wain, kumwail ahpw nda me ngehn suwed ti powe.   Re rasehng seri kan me kin mwadomwadong nan wasahn netinet kan. Ehu pwihn ahpw kin weriwer ndindahng ehu pwihn, ‘Se kesekeseng en peren ong kumwail, ahpw kumwail sohte men kahlek; se kokoul en kedepwidepw ong kumwail, ahpw kumwail sohte men sengiseng!’R “A dahme I pahn karasaiong aramas en ahnsou wet kan? Dahme re rasehng? {A Parisi ko oh sounkawehwehn Kosonnedo ko, iei irail me kasohwe Koht, ni arail sohte men iang ale en Sohn eh papidaiso.yEri, aramas koaros, oh pil sounrik daksis ko, rongehr Sises, iei irail ko me peikiong Koht oh aleier papidais en Sohn.-SSises ahpw pil mahsanih, “Sohte aramas emen me ipwisang rehn lih lapalapasang Sohn Sounpapidais; eri ahpw, me keieu tikitik nan Wehin Koht, lapalapasang Sohn.”!;Pwe iei Sohn me ntingdier duwe nan Pwuhk Sarawi, ‘Koht mahsanih, I pahn kadarowei nei meninkeder mwohmwi, pwe en kaunopada mwohmwi alomwi kan.’ ”wgEri, dahme kumwail kasikasik en kilang? Soukohp men? Iei, ahpw kumwail en ese pwe e lapalapasang soukohp men.@yDahme kumwail kohieilahng kilang? Aramas emen me mi nan likou kaselel? Soangen aramas me kin mi nan likou kaselel kan oh ahneki reken kepwe kin dierekte nan tehnpas en nanmwarki kan.oWNi nein Sohn meninkeder ko ar patopatohla, Sises ahpw ketin kadehdehiong pokono duwen Sohn, mahsanih, “Ni amwail kohieilahng rehn Sohn nan sapwtehno, dahme kumwail kasikasik en kilang? Ahlek pwoat me kin tutuwelengki kisinieng?;qOh meid pai aramas me sohte kin peikasalkin ie!”'Ih eri ketin sapeng nein Sohn tohnpadahk riemeno, mahsanih, “Kumwa pwurowei oh kairehki Sohn dahme kumwa kilangehr oh rongehr: duwen me maskun kan ar kakehr kilangada wasa, duwen me nehtuk kan ar kakehr aluhki neh pokon, duwen me tokutok kan ar mwakelekellahr, duwen me salengepon kan ar kin rongada wasa, duwen me melahr akan ar kin iasada, oh duwen Rongamwahu eh kin lohkohng me semwehmwe kan./Ih ahnsowo me Sises ketin kakehlahda aramas tohto sang ar soumwahu kan, luwet akan, ngehn suwed kan, oh ketin kapehdpeseng mesen me maskun tohto.ONi ara lel rehn Sises, ira ahpw patohwanohng, “Maing, Sohn Sounpapidais patohwan kadarkitodo pwe se en patohwan kalelapak rehmwi, ma iei komwi me pahn ketido, de se en awiawihete emen tohrohr?”~oh kadaralahng rehn Kaun-o pwe ira en patohwan idek, “Ih komwi me Sohn patohwanehr me pahn ketido, de se en awiawihete emen tohrohr?”d}ANein Sohn tohnpadahk ko ahpw kairehki duwen mepwukat koaros. Sohn eri ekerodo riemen irailn|URongen manaman wet en Sises ahpw lohkseli wasa koaros nan Kalili oh pil nan sahpw akan me mi limwah.M{Irail koaros ahpw masepwehkada kowahlap, re ahpw pil kapikapinga Koht, ndinda, “Soukohp lapalap men ketidohngkitailehr,” oh, “Koht ketidohr pwe en ketin komourala sapwellime aramas akan!”fzENi ahnsowohte me melahro pa mwohdada oh tapihada lokolokaia. Sises eri ketikihong rehn ineo.!y;Ih eri ketin keiong mpen kohpwao oh ketikidahng limeo powe; a irail ko me rowe kohpwao ahpw uhdi. Sises ahpw ketin mahsanih, “Mwahnakapw, pwourda!”hxI Ni Sises eh mahsanihada liohdio, e ahpw ketin kupwurehla, mahsanihong, “Lih ke dehr seng!”Dw Ni eh ketin lel ni ewen kelen kahnimwo, iet kapar en mehla ieu pa kohkohieisang loale. Me melahr emen, nein liohdi men nah iehros, me re weuwa kohiei, oh pokon laud ehu pil iang liohdio.{vo Kedekedeo, Sises ahpw ketilahng kahnimw ehu me adaneki Nain; sapwellime tohnpadahk ko oh pokon laud ehu pil iang.Vu% Me pekederla ko eri pwurodo ni ihmwo oh diarada duwen laduwo eh kehlaildahr.Bt} Ni Sises eh karonge mepwukat, e ahpw ketin eimwolukihla, oh ketin sohpeiong pokono me ideidawehn, mahsanih, “Kumwail en ese pwe I saikinte diarada uwen pwoson wet, pil nan Israel.”wsgPwe ngehi pil aramas emen me miher pahn kaun, oh I ahpw kaunda sounpei kei. Ni ei kin patohwanohng emen irail, ‘Patohwei,’ a e kin patohla; ong emen, ‘Patohdo,’ a e kin patohdo; a ong ei ladu, ‘Wiahda met,’ a e kin wiahda.”ar;I pil sohte warohng piserwohng rehmwi. Komw ketin mahsente, a ei laduet pahn kehlailda.tqaSises eri ketin iangihrala. A ni eh ketin kerenlahngehr ihmwo, kaunen sounpeio kadaralahng kompoakepah kei pwe re en patohwanohng Sises, “Maing, komw dehr kupwurohki ketido, pwe I sohte warohng komwi en ketilong nan ei tungoal ihmw;\p1pwe e kin poakepoake tohn at wehi, oh pein ih kauwadahngkitehr ehu at sinakoke.”o#Mehn Suhs ako eri pwarala rehn Sises oh patohwan peki ni ngidingid en ketila, pwe duwen ar pato, “Ohl menet uhdahn warohng ale kalahngan,0nYEri, ni kauno eh rongada duwen Sises, e ahpw kadaralahng ekei ohl mehlel sang rehn mehn Suhs ako pwe re en patohwan peki rehn Sises en ketidohng kakehlahda eh laduwo.mEn kaunen sounpeien Rom men eh ladu mi wasao me soumwahu laud oh kereniongehr mehla. Ladu menet me inenen kesempwal pahn kaunen sounpeio.cl ANi Sises eh ketin kaerala sapwellime mahsen koaros ong pokono, e ahpw ketilahng Kapernaum.lkQ1A me kin rong ei padahk kan oh sohte kapwaiada, e kin rasehng aramas me kin kauwada imwe pohn pwehl ahpw sohte poahsoane. Eri, ahnsou me lapake kin pwilido oh lel ihmwo, e kin pwupwudi oh rengkpeseng. Ia pahn uwen ohla wet!”]j30E pahn rasehng aramas me kin kauwada imwe: e kin weirada pwehl lel paip, e ahpw kin poahsoanehdi imwe pohn paipo. Oh ni lapake eh kin pwilido oh lel ihmwo, e sohte kak kamwakidada, pwehki eh kokoudahr pohn paip.kiO/I pahn kasalehiong kumwail duwen mehmen me kin kodohng ie oh rong ei padahk kan oh kin kapwaiada.h.“Eri, da katepen amwail ekehkerkin ie, ‘Maing at Kaun, Maing at Kaun,’ nan amwail sohte kin kapwaiada me I kin padahkihong kumwail?tga-Aramas mwahu men kin kapwarehda mehkan me mwahu pwehki eh mohngiong direki me mwahu; duwehte aramas suwed men kin kapwarehda me suwed pwehki eh mohngiong direki me suwed. Pwe ewen aramas kin kapwadewei dahme audepen nan mohngionge.”f#,Kitail kin esehki tuhke koaros wahrail kan. Sohte me kak dolungasang wahn wain ni tuhke tekatek kan, de dolungasang kehngid ni tuhke leles.\e1+“Tuhke mwahu pwoat sohte kin wa suwed; pil tuhke suwed pwoat sohte kin wa mwahu.Ed*Ia duwen amwail kak ndahng riamwailo, ‘Nahn! Ke dehr mahs, pwe I en kihsang pwulen nan mesomwen,’ ni amwail sohte pein kehn atauten nan pwoaren masamwail kan? Mwalaun kei kumwail! Kihsang mahs atauten nan pwoaren masamwail kan, kumwail ahpw pahn kak kilang duwen amwail pahn kihsang pwul nan mesen riamwailo.” c)“Dahme kumwail kin nsenohki pwul en mesen riamwail kan, kumwail ahpw sohte kin tehk ataut me mi nan pein pwoaren masamwail kan?b%(Sohte tohnpadahk men kin lapalapasang eh sounpadahk; ahpw tohnpadahk koaros, ni ar pahn deila mehlel, re pahn kin duwehla ar sounpadahk kan.0aY'Sises ahpw pil mahsanihong irail karasaras pwoatet: “Sohte aramas maskun men kak kaweid emen maskun. Pwe ma e pahn wia met, ira koaros pahn pwupwudiong nan warawar.!`;&Kumwail kihwei, pwe kumwail en ale dupukpe sang rehn Koht; kumwail wia kisakis sapan, e ahpw pahn ketin kasapahldohng kumwail ni uwe ieu me itar, me laudsang, me siksang kowahlap. Pwe mehn sohngohte me kumwail pahn sohngki meteikan, ih me Koht pahn pil ketin sohngkin kumwail.”Y_+%“Kumwail dehr kadeik meteikan pwe kumwail dehr pakadeida rehn Koht; kumwail dehr keriahla meteikan pwe kumwail dehr ale keriapamwail rehn Koht; kumwail mahkohng meteikan pwe Koht en ketin mahkohng kumwail.S^$Kumwail eri kin kalahngan, duwehte Samamwail me ketin kupwurkalahngan.”<]q#Eri soh, kumwail poakohng amwail imwintihti kan oh wia mwahu ong irail; kumwail kihong irail mehkot ahpw dehr kasikasik kasapahlpe sang rehrail. Pwe katingpamwail pahn laud mehlel oh kumwail pahn wiahla sapwellimen Koht, Wasa Lapalahpie. Pwe e kin ketin kalahngan ong me kin dup suwed kan oh me suwed akan.[\/"Oh ma kumwail pahn kihong mehkot ong irail kante me kumwail kasikasik kasapahlpe sang rehr, soangen pai da me kumwail kasikasik en ale? Pwe me dipan akan pil kin kihong me dipan akan pwe re en pil ale dupukpe!([I!Oh ma kumwail pahn wia me mwahu ongete me kin wia mwahu ong kumwail, soangen pai da me kumwail koapworoporki en ale? Pwe me dipan akan pil kin wia soahngohte.SDuwen eh pedolong nan tehnpas en Koht, ale lopwon en pilawa sarawi kei, tungoalehla oh kihong ienge ko pwe re en iang tungoale. Ahpw atail Kosonnedo keinapwih aramas en dehr iang tungoale pilawa sarawi ko, pwe samworo kante.”={Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail sohte kin wadek dahme Depit wiadahro ahnsou me ih oh ienge ko duhpeklao?<Parisi kei ahpw patohwanohng irail, “Dahme kumwail wiewiahki mehkot me atail Kosonnedo keinapwih en dehr wiawi ni rahnen Sapad?”$; CRahnen Sapad ehu Sises ahpw ketin keid nan mwetin wihd ehu. Sapwellime tohnpadahk ko ahpw dolungada wahn wihd kei oh irihris nan pehrail oh kangkang kohla.:'Eri, sohte emen kin nda me e iouki wain kapw mwurin eh songadahr wain mering. Pwe e kin nda, “Me meringo me iou mehlel.”;9q&Ahpw aramas kin wudekihong wain kapw nan ehd kapw.^85%Pil duwehte, sohte me kin wudekihong wain kapw nan ehd kilin mahn mering; pwe ma e pahn wia met, wain kapwo pahn kahrehiong ehd meringo eh pahn mpwospeseng oh teipeseng, waino ahpw pahn wudekla oh ehdo pahn ohla.t7a$Sises eri mahsanihong irail karasaras pwoatet: “Sohte me kin tehrasang kisehn sekid kapw, e ahpw deipinaiong ni sekid mering; pwe ma e pahn wia met, e kauwelahr sekid kapwo, oh kisehn sekid kapwo sohte pahn pahrekiong sekid meringo.p6Y#Ahpw ehu ahnsou pahn kohdo me ohl kamwohdo pahn pehdsang irail, eri, ih rahno me re pahn kaisihsol.”I5 "Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Ia duwe, kumwail lemeleme me kumwail pahn kak kaisihsolih tohnkapar en kamadipw en kapwopwoud nindokon ohl kamwohdo eh mihmi rehrail? Kumwail sohte kak!J4 !Ekei irail ahpw patohwanohng Sises, “Dahme nein Sohn tohnpadahk ko kin kalap kaisihsolki oh kapakapki, pil duwehte nein Parisi tohnpadahk kan, a sapwellimomwi kan ahpw kin tungoal oh nim.”X3) I sohte kodohn ndahng me lelepek kan re en wiliakapwala, pwe me dipan akan.”}2sSises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Kaidehkin aramas kehlail kan me kin anahne toakte, pwe me soumwahu kan.?1wParisi kei oh arail sounkawehwehn Kosonnedo kei ahpw lipahnedkihda oh patohwanohng tohnpadahk ko, “Dahme kumwail kin iangki tungoal rehn sounrik daksis oh aramas sekeniken kan?”0Lipai eri wiahiong Sises lapalahn kamadipw ehu ni imweo; sounrik daksis tohto oh aramas mwahl kei pil iang mwohdehng tehpelo.G/Lipai uhdahte kesehla mehkoaros me e ahneki oh iangala Sises./.WMwurin mepwukat Sises ketiketla sang wasao, e ahpw ketin mahsanihada sounrik daksis men, ede Lipai, me mwomwohd nan eh ohpis. Sises eri mahsanihong, “Iangiehla.”-Irail koaros ahpw pwuriamweikihla mehlel! Nan ar masak, re ahpw ndinda, “Ia uwen soangen kapwuriamwei kan me se kilangehr rahnwet!”, Eri, ni ahnsowohte, me mwoatoro pa uhda mwohrail koaros, ale kiheo me e kin wonohn loale, kohla ni imweo, oh kapikapinga Koht.d+AEri, pwe kumwail en ese me Nein-Aramas sapwellimaniki manaman en lapwahda dihp nin sampah...” E ahpw ketin sohpeilahng me mwoatoro oh mahsanihong, “Lao, I ndaiong uhk, uhda, ale kihomwen oh kohkohwei ni imwomwo!”`*9Dahme mengei rehn nda, ‘Dipomw kan lapwasanguhkehr,’ oh nda, ‘Uhda oh aluwei?”)wSises ketin mwahngih duwen ar mengimengloal, iei me e ketin sapeng irail, mahsanih, “Dahme kumwail mengimengloalki?(3Sounkawehwehn Kosonnedo ko oh Parisi ko ahpw mengimengloalki, “Ihs ohl menet me lahlahwe Koht? Ihs me kak lapwahda dihp? Kaidehk Koht kelehpw?”x'iNi Sises eh mwahngihada uwen ar pwoson, e ahpw mahsanihong me mwoatoro, “Lao! Dipomw kan lapwasanguhkehr.”0&YNi ar sohte kak pwehki koaiten pokono, re doukihda pohn ihmwo oh koupwoarepeseng pwelengen ihmwo, oh kakihredi me mwoatoro nanpwungen aramas ako mwohn silangin Sises.%'Eri, ohl ekei ahpw leledo; re rowe ohl mwoator men. Irail eri nannanti pwe re en kapedolong ohl mwoatoro nan ihmwo oh pwilikihdi mwohn Sises.1$[Rahn ehu ni Sises eh ketin wiewia sapwellime padahk, Parisi kei oh sounkawehwehn Kosonnedo kei pil iang mwomwohd kapilpene ih; re pwarodo sang nan kahnimw koaros en Kalili oh Sudia oh pil sang Serusalem. Roson en Kaun-o me dehde mehlel rehn Sises sang ni eh kin ketin kakehlahda me soumwahu kan.O#E ahpw kin ketila kalapwukala nan sapwtehn kan, wasa e kin loulou ie.+"OEri, rongen Sises ahpw lolohkseli wasa tohto, oh aramas ngeder ahpw kin pokondohng reh pwe re en rong sapwellime mahsen kan oh ale kamwahupen arail soumwahu kan.P!Sises eri mahsanihong, “Ke dehpa ndahng emen met; a kohwei oh kasalehiong pein kowe samworo pwe en kasawihiuk; ke ahpw kihda meirong en kadehdehn omw mwakelekellahr duwen me Moses koasoanedier.”  Sises ketin kapahla limeo powe oh doahke, mahsanih, “Me mwahu! Mwakelekelda.” Eri, ni ahnsowohte tokutoko ahpw kohsang rehn ohlo.ve Ehu ahnsou Sises ketiket nan kahnimw ehu, wasa me ohl emen kin iang mi ie me diren tokutok. Ni ohlo eh kilangada Sises, e ahpw poaridiong nanpwel mwowe oh patohwanohng, “Maing, ma komw ketin kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda!”ve Eri, re ahpw nihdadahng wararail pwoht ko nansapw, oh pwilikihdi arail dipwisou kan koaros oh iangala Sises.3_ Pil duwehte iangarail teiko, Seims oh Sohn, nein Sepedi ko. Sises eri mahsanihong Saimon, “Eri, Saimon, ke dehr masak, pwe sang met kohla ke pahn kin laidih aramas.”fE Ih oh ienge ko koaros inenen pwuriamweikihla soangen laid mwomwin wet me re ahpwtehn wiahda.)KNi Saimon Piter eh kilangada soahng pwukat me wiawiher, e ahpw poaridihsang Sises, patohwanohng, “Maing, komw ketiweisang ie, pwe ngehi aramas dipan emen.”QIrail eri oalehdo iangarail ko me dake pwoht teio pwe re en patodohng sewese irail; irail eri patohwan seido. Re ahpw akeradahng mwahmw ko nan pwoht riapwoato lao dir; irail eri kereniong mwowikihdi.s_Irail eri sehngkipeseng ar uhk ko. Re ahpw kehledi kiden mwahmw, kereniong pwe arail uhk ko en teipeseng.)KA Saimon sapeng Sises, patohwan, “Maing, se laidier pwohng wasa lao rahnpeseng, ahpw sohte seikat. Eri, soh, ni mwaromwien me se pahn kihdihki at uhk kat.”0YNi sapwellime mahsen eh eralahr, e ahpw mahsanihong Saimon, “Saimon, kumwail kaieilahng mahs kisin pwohto wasa loal, pwe kumwail en sehngkipeseng amwail uhk kan.”?wSises eri ketidahng pohn apwoat kisin pwoht ko, weren Saimon, ahpw mahsanihong en kaieilahsang ekis ni oaroahro. Sises eri ketidiong pohn kisin pwohto oh tapihada padahk ong pokono.Ih eri mahsanihada kisin pwoht riakis me peipei ni oaroahr en leho; a soused kei keredihsangehr powe pwe re en kolahng widen ar uhk kan. Rahn ehu Sises ketiket ni oaroahr en Lehen Kenesaret, a aramas ngeder ahpw pokondohng reh pwe re en iang rong mahsen en Koht.9m,Ih eri ketin kapahrek nan sinakoke kan en Sudia.-+E ahpw mahsanihong irail, “I uhdahn pahn pil kapahrengki Rongamwahu en Wehin Koht ong kahnimw teikan, pwe ih me Koht ketin poaronekiniehdo.”H *Ni eh rahnpeseng Sises ahpw ketieisang nan kahnimwo oh ketila kalapwukala wasa kis. Aramas ako eri tapihda raparapahkiseli; ni ar diarada re ahpw ngidingidkihong en dehr ketilahsang rehrail.`9)Ngehn saut kan pil kin kohieisang rehn me tohto, kin weriwer ndinda, “Komwi me Sapwellimen Kohto!” Sises ahpw kin ketin angiangihirailda oh sohte kin men mweidohng re en lokaia, pwehki ar ese me iei ih Mesaiao.kO(Nin soutikpene, aramas koaros me mie kompoakeparail me soumwahu, me ahneki soangen soumwahu sohte lipilipil, re ahpw patohwanirailpenehng rehn Sises. Ih eri ketikidahng lime ko pohrail koaros wad emen oh ketin kakehlairailda.  'Sises ahpw ketin keieng mpe oh mahseniong karakaro. Karakaro ahpw sarasang reh, e ahpw pwourda ni ahnsowohte oh papah tohn imwo.1 [&Sises eri ketieisang nan sinakokeo oh ketiketlahng ni imwen Saimon. Soulap en Saimono wonohnki nan ihmwo karakar laud. Re ahpw patohwanohng Sises en ketin sewese liho.: o%Rongen Sises eri lohkseli wasa koaros nan sahpwo.< q$Irail koaros eri pwuriamweikihla oh ndindapene nanpwungarail, “Dahme mi ni mahsen en ohl menet? Pwe e kin mahsen kehlail oh manaman ongete ngehn saut kan, a re kin peikiong!”a ;#Sises ahpw ketin kidahwehda ngehn sauto, mahsanih, “Eri, nennenla, kowe eri pweiekweisang rehn ohl menen!” Ngehn suwedo eri kesehdihte ohlo nanpwel mwohrail koaros, pwedieisang, sohla wiahiong ohlo mehkot suwed., Q"“Ah! Sises mehn Nasaret, dahme komw men wiahiong kiht? Komw soh ketidohn kauweikitala! I patohwan ese ihs komwi; komwi me sapwellime Koht meninkeder sarawio!”eC!Mie ohl emen me iang mihmi nan sinakokeo, me ngehn saut tiadahr powe. Ih eri werda, ndinda,gG Aramas koaros ahpw pwuriamweikihla mwomwen sapwellime padahk, pwe e kin mahsenwei ni manaman.ykSises eri ketiketlahng Kapernaum, kahnimw ehu nan Kalili; e ahpw ketin padahk ong aramas akan rahnen Sapad ehu.BA Sises ketin keidte nanpwungarail, ketiketla sang irail.Irail eri uhdahte wurahdekieisang Sises nan kahnimwo oh walahng ni keilen dohl me ar kahnimwo kokouda ie, pwe re en sikendilahng pah.Z-Aramas koaros nan sinakokeo lingeringerda kowahlap, ni ar rongada mahsen pwukat.  Pil ni mwehin soukohp Elisa kiden tokutok mie nan Israel; ahpw sohte emen rehrail mwakelekella, pwe ihte Nahman mehn Siriao.”jMAhpw sohte emen rehrail me Elaisa pekederlahng, pwe rehn liohdien Sarepad men nan sapwen Saidon.#Mehlel me mie liohdi tohto nan Israel ni mwehin Elaisa, ahnsou me sohla keteu erein sounpar siluh elep oh lehk lapalap kipehdi sahpwo pwon.E ahpw pil ketin usehlahte, mahsanih, “Kumwail en ese pwe sohte soukohp emen kin keniken nan uhdahn eh wasa rehn kiseh kan.*~MA Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Ele kumwail pahn padokohng ie lepin mahsen en karasaraset: ‘Sounwini, pein kamwahwihiukala.’ Oh kumwail pil pahn nda, ‘Soahng kapwuriamwei koaros me se rongehr me komw ketin wiadahr nan Kapernaum, komw pil wiahda nan uhdakomwiet.’ ”&}EIrail koaros inenen dahkihla oh pwuriamweikihla mahsen kaselel ko me pwilipwil sang nin silangi. Re ahpw kin ndinda, “Kaidehkin nein Sosep pwutako met?”|E ahpw tapihda mahsanih, “Maing ko, rahnwet mahsen en Pwuhk Sarawi, duwen amwail karongeier, pweidahr mehlel rehtail.”{Sises eri ketin kapwurepene pwuhko oh ketikihong papah men. E ahpw ketidiong nan mwoale. Aramas koaros nan sinakokeo ahpw kangkakil.kzOoh lohkihda me ahnsowo leledohr, ahnsou me Kaun-o pahn ketin komourala sapwellime aramas akan.”y-“Ngenen Kaun-o ketier rehi, e ketin keieiehdier pwe I en kapahrengkihong me semwehmwe kan rongamwahu. E ketin poaroneiedohr pwe I en lohkihong me sensel kan ar saledek, oh ong me maskun kan ar kakehr kilangada wasa, oh pwe I en kasaledekala irail kan me mihmi nan apwal,wxgEri, pwuken soukohp Aiseia me re patohwanohng. E ahpw ketin pahkpeseng pwuhko oh wadekada wasa me ketihtihki,)wKRahnen Sapad ehu Sises eri ketilahng Nasaret, wasa e ketin tikda ieo, oh ketilong nan sinakoke ehu duwen ahnepe. Ih eri ketida pwe en ketin wadek Pwuhk Sarawi.Zv-E kin ketin padapadahk nan arail sinakoke kan, oh aramas koaros kin kapikapinga.juMSises eri rosonkidahr Ngehn Sarawi oh sapahllahng Kalili. Ronge ahpw lohkseli wasa koaros wasao.Ut# Ni Tepilo eh kaimwisekala eh kasongosonge, e ahpw kamoadolonla ekis ahnsou.hsI Sises ketin sapeng, mahsanih, “E ntingdier, ‘Ke dehr kasongosonge Kaun-o, omw Koht.’ ”drA oh re pahn patohwankinkomwihda pehrail kan pwe aluweluwomwi kan dehr ohkihla takai.’ ”zqm Pwe e ntingdier nan Pwuhk Sarawi me ‘Koht pahn mahsanihong sapwellime tohnleng kan, re en apwalih komwi mwahu,*pM Tepilo ahpw pil kahrelahng Serusalem oh kidahng pohn kengkeng en Tehnpas Sarawio, e ahpw patohwanohng, “Ma Sapwellimen Kohto komwi, a komw lusdihwei sang met.o)Sises ketin sapeng, mahsanih, “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi me ‘Kaun-ohte, omw Koht, me ke pahn pwongih, oh ihete me ke pahn papah.’ ”Tn!Eri, koaruhsie pahn kohieng komwi, ma komw poaridi mwohi oh pwongih ie.”)mKoh patohwanohng, “I pahn kihong komwi soangen manaman koaros oh lingan en wehi pwukat koaros. Pwe koaros kohiengieier oh I kak kihong mehmen me I men kihong.elCTepilo ahpw kahrelahng wasa ileile ieu oh kasalehiong ni marepteieu wehin sampah koaruhsie,~kuA Sises ketin sapeng, mahsanih, “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi me ‘Kaidehk pilawahte me aramas kak mourki.’ ”zjmTepilo eri patohwanohng, “Ma Sapwellimen Kohto komwi, a komw mahsanih pwe takai wet en pikla wiahla pilawa.”%iCwasa e ketiket ie rahn pahisek oh kin ketin songosong pahn Tepil. Erein rahn ako e ahpw sohte ketki mehkot, iei me ni imwilahn rahn pahiseko e pwungitikla.mh USises eri ketiketla sang Sordan, diren Ngehn Sarawi; Ngehnohte ahpw ketin kahluwalahng nan sapwtehn,Tg!&Kenan nein Enos, Enos nein Sehd, Sehd nein Adam, Adam me Sapwellimen Koht.ofW%Lamek nein Medusala, Medusala nein Enok, Enok nein Sared, Sared nein Maalaleel, Maalaleel nein Kenan,deA$Sela nein Kenan, Kenan nein Arpaksad, Arpaksad nein Sehm, Sehm nein Noha, Noha nein Lamek,\d1#Nahor nein Seruk, Seruk nein Reu, Reu nein Pelek, Pelek nein Eper, Eper nein Sela,fcE"Suda nein Seikop, Seikop nein Aisek, Aisek nein Eipraam, Eipraam nein Tera, Tera nein Nahor,ybk!Nahson nein Aminadap, Aminadap nein Admin, Admin nein Arni, Arni nein Esron, Esron nein Peres, Peres nein Suda,daA Depit nein Sehsi, Sehsi nein Oped, Oped nein Pohas, Pohas nein Solmon, Solmon nein Nahson,h`IElaiakim nein Melea, Melea nein Menna, Menna nein Madada, Madada nein Nadan, Nadan nein Depit,f_ELipai nein Simion, Simion nein Suda, Suda nein Sosep, Sosep nein Sonam, Sonam nein Elaiakim,d^AEr nein Sosua, Sosua nein Elieser, Elieser nein Sorim, Sorim nein Madad, Madad nein Lipai,_]7Neri nein Melki, Melki nein Adi, Adi nein Kosam, Kosam nein Elmadam, Elmadam nein Er,s\_Soda nein Sohanan, Sohanan nein Rehsa, Rehsa nein Serupapel, Serupapel nein Sealtiel, Sealtiel nein Neri,j[MNakai nein Maad, Maad nein Madadaias, Madadaias nein Semein, Semein nein Sosek, Sosek nein Soda,kZOSosep nein Madadaias, Madadaias nein Eimwos, Eimwos nein Nahum, Nahum nein Esli, Esli nein Nakai,aY;Eli nein Madad, Madad nein Lipai, Lipai nein Melki, Melki nein Sanai, Sanai nein Sosep, XSises sounpar silihsek ni eh ketin tapihada sapwellime doadoahk. Nein Sosep ih, duwen aramas akan ar kin ndinda, a Sosep nein Eli,9Wkoh Ngehn Sarawi ahpw ketidiong powe ni mwomwen mwuroi men; a ngihl ehu ahpw peidihdo sang nanleng, me mahsanih, “Kowe, me iei nei pwutak kompoake, me I kin kupwurperenki.”V!Kedekedeo, ni aramas ako koaros ar papidaislahr rehn Sohn, Sises pil ketin iang papidaisla. Nindokon eh ketin loulou, nanleng pa ritpeseng_U7Erod pil wiahda soahng suwed laud ehu, ni eh salihedi Sohn oh kesehlong nan imweteng.!T;E ahpw kapahrek ong Kepina Erod, kapwungohng eh sapwung ni eh pwoudikihda Erodias, uhdahn en rie Pilip eh pwoud; oh pil soahng suwed tohto me e wiahda.S Ni soangen ire tohto Sohn kin pangepangenki aramas akan ni eh kin kapakapahrengkihong irail Rongamwahu pwe re en wiliakapwala.IR Sapwellime sapwel miher nin lime pwe en koahkoa wihd kan oh ketikipene wahn pilawa kan nan sapwllime imwen nahk, a dihpw kan de kilin pilawa kan e pahn ketin isikala nan kisiniei sekehkun.”QSohn eri mahsanihong irail koaros, “Ngehi, I kin papidaisihkin kumwail pihl; ahpw mie emen me uhdahn lapasang ie, me pahn ketido mwuri; selen sapwellime suht I sohte warohng I en lapwahda. Ih me pahn papidaisihkin kumwail Ngehn Sarawi oh kisiniei. 0~}}c|{{zxz"yexowvvuttissbrrpponmllkjj;ihh_gffedd[ccb:a``~__!^]]].\\5[vZZ(YXXNWWVVUU&TSRkR8Q\PPOmNNMM LLKKJJ8IIhHH-GFoEELDDDCkBB(A]@w??5>>r=<< ;;:999u88>776g554E33R22k100o//.--',+**))<'&&:%a$$?#U""}!!$ ,shuTlMxV+#9 +  N w!,b;ocW &Parisio ahpw pwuriamweikihla ni eh tehkada me Sises sohte sikamwerada mwohn eh ketidiong nin tehpelo.b3 %Ni Sises eh ketin kaerala sapwellime mahsen, Parisi men ahpw lukehiong pwe en iang konot reh; Sises eri ketilong nan ihmwo oh ketidiong nin tehpel.&aE $Pwe ma paliweromw unsek diren marain, oh sohte kisin mwahien rotorot kis rehmw, wasa koaros pahn lingaling, rasehng lamp lingaling ehu me kin sensereiuk.”M` #Eri, ke en kanahieng pwe marain me mi rehmw en dehr wiahla rotorot.Q_ "Lampen paliweromw iei pwoaren mesomw kan. Ma pwoaren mesomw kan mwakelekel, wasa koaros ni paliweromw pahn diren marain. A ma pwoaren mesomw kan suwed, wasa koaros ni paliweromwen pahn diren rotorot..^U !“Sohte me kin isikada lamp ehu ahpw ekihla de kihdiong pahn peisin ehu; pwe e pahn kihong nan dewe, pwe aramas koaros en kak kilang ni ar pahn pedolong nan ihmwo.E] Ni Rahnen Kadeiko mehn Ninipe pahn uhda oh kedipeikumwailda, pwehki ar koluhla oh wiliakapwala ni ar rong en Sona eh kapahreko; ahpw kumwail en ese pwe mie mehmen met me laudsang Sona!”p\Y Ni Rahnen Kadeiko lih nanmwarkien palieir pahn uhda oh kedipahda aramas en ahnsou wet; pwe e pwarodo sang ni imwin sampah pwe en karonge en Solomon eh padahk kupwurokong; ahpw kumwail en ese pwe mie mehmen met me laudsang Solomon.[w Pwe duwen Sona eh wia kilel ehu ong mehn Ninipe, ih duwen Nein-Aramas pahn wiahla kilel ehu ong aramas en ahnsou wet.NZ Ni aramas ngeder ar kapilpenehr Sises, e ahpw uhsehla mahsanih, “Ia uwen suwed en aramas en ahnsou wet! Re pekipeki manaman ehu, ahpw sohte manaman ehu pahn kohieng irail pwe manaman en Sonahte.Y A Sises sapeng, mahsanih, “Iei, ahpw irail kan me kin rong mahsen en Koht oh kapwaiada, iei irail me paisang mehlel!”X# Ni Sises eh ketin mahsanih mepwukat, iet lih emen sang nan pokono patohwanohng, “Meid pai lih me naitikihkomwihdi oh kadihdikomwidahr!”0WY E ahpw kin kohieisang oh ale ngehn suwed isimen me suwedsang; irail ahpw kin pedolong loale oh kin kousoanla ie. Eri, ni imwilah, aramaso pahn suwedsang nin tapio.”WV' Ih eri kin pwurolong oh diarada duwen ihmwo eh mwakelekellahr oh koasoandier.^U5 “Ni ngehn suwed men eh kin kohieisang rehn aramas emen, e kin kohkohseli nan sapwtehn raparapahki wasahn kommoal; a ma e sohte kin diar, e kin mengloalki, ‘I pahn pwurowohng ni imweio wasa I pedoisang ieo.’vTe “Me sohte kin uhpalihkin ie, iei e kin pelian ie; a me sohte kin iang ie kihpene, iei e kin kesepeseng.”S+ Ahpw ma emen me kehlailasang pahn pelianda oh kalowehdi, e pahn wahsang eh tehtehn pei koaros me e kekehlki, oh kin nehkpeseng kepwehn kul kan.R} “Ma ohl kehlail men pahn kin sinsilehki imwe eh tehtehn pei koaros, nahn mehkoaros me e ahneki pahn kin nekinek mwahu.mQS Eri, ma ni mwaren Koht me I kin kauski tepil kan, met kadehdehda me Wehin Koht leledohngkumwailehr.P) Ma ih duwen met ei kin kaus ngehn suwed kan, a ia duwen iangamwail kan ar kin kausasang? Pein iangamwail kan kadehdehda amwail uhdahn sapwung.eOC Eri, ia duwe? Ma pwihn kei mie nan wehin Sehdan me uhpene nanpwungarail, ia duwen eh wehi, e kak pweida? Kumwail ndinda dene I kin kausasang ngehn suwed rehn aramas pwehki Peelsepwul eh kin kihong ie manaman en wia met.N A Sises ketin mwahngih ar lamalam; eri, e ahpw mahsanihong irail, “Wehi ehu sohte lipilipil me kin pwalpeseng wiahda pali kei me kin uhpene nanpwungarail sohte kak mour werei; oh peneinei ehu me towe kan sohte kin miniminpene pahn mwerpeseng ohla.YM+ Oh ekei, ni ar men lidipih, re peki en wiahiong irail ehu manaman sang nanleng.L{ Ekei irail ahpw nda, “Ni mwaren Peelsepwul, soumas en ngehn suwed kan, me e kakauski ngehn suwed sang rehn aramas.”4Ka Pil rahn ehu Sises ketin kausasang ngehn suwed men rehn lohteng men. Eri, ni ngehn suwedo eh kohieisang, me lohtengo ahpw lokaiahda. Aramas koaros inenen pwuriamweikihla.SJ Eri, mehnda ma kumwail aramas sapwung kei, a kumwail ese kihong noumwail seri kan dahme mwahu ong irail. Eri, Samamwail me ketiket nanleng soh pahn ketikihong Ngehn Sarawi irail kan me kin peki reh?”AI} De ni eh peki kene kutohr, e ahpw pahn kihong meninrahn?nHU Mie rehmwail sahm emen, me ni nah seri men eh pahn peki kene kisin mwomw, e ahpw pahn kihong sineik?lGQ Pwe koaros me kin peki pahn ale; oh me kin rapahki, kin diar; oh me kin letelet, e pahn ritidahng.-FS Eri, ihme I ndahkihong kumwail: kumwail peki, e ahpw pahn kohieng kumwail; kumwail rapahki, kumwail ahpw pahn diar; kumwail letelet, e ahpw pahn ritidahng kumwail.PE Eri, kumwail en ese pwe ma e sohte pahn pwourda pwe en kihong mehkot pwehki eh kompoakepah, a pwehki eh men piseksang eh pekipek ngidingido e pahn pwourda oh kihong mehkoaros me kompoakepaho anahne.CD A ma kompoakepahmwo me mihmi nan imweo pahn sapeng, nda, ‘Ke dehr kedirepwe ie, pwe wenihmwet ritidier oh nei seri kat meirier. Eri, I sohte kak pwourda pwe I en kihong uhk mehkot.’oCW pwe I en kamwengehki kompoakepahi men me ahpwetehn lel rehi, pwe sohte mehkot rehi me I en kihong!’_B7 Sises eri pil mahsanihong tohnpadahk ko, “Ma emen kumwail me mie kompoakepah, e ahpw pahn kohla reh ni imwe nin lukepen pwong oh peki reh, nda, ‘Kompoakepahi, menlau kamangaiong ie mahs lopwon en pilawa siluh, A9 Komw ketin mahkikihong kiht dipat akan, pwehki at kin mahkohng koaros me kin wia sapwung ong kiht. Komw dehr mweidohng kiht nan songosong laud.’ ”?@y Komw ketikihdo rahn koaros kisin tungoal me se anahne.? Sises ahpw mahsanihong irail, “Eri, iet duwen amwail pahn kin kapakap: ‘Samat, mwaromwi en sarawihla, mweimwi en pweida.>  Rahn ehu Sises wie loulou wasa kis. Ni eh ketin kaerala sapwellime loulowo, emen sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohwanohng, “Maing at Kaun, komw ketin padahkihong kiht duwen at pahn kapakap, duwehte Sohn eh patohwan padahkihongehr eh tungoal tohnpadahk ko.”~=u *A ke en ese pwe soahng teieu me kesempwal kowalahpie. Mery piladahr mehkot mwahwie; eri, sohte me pahn adihasang.”h<I )Sises ahpw sapeng, mahsanih, “Marda, Marda! Ke pwunodkidahr oh soupisengkilahr soahng tohto.;7 (A Marda ahpw kin pwurupwurkiseli eh kedirepw en onopada mehkoaros mehn papah Sises. Ih eri keiong mpen Sises oh patohwanohng, “Maing, komw mahsanih mahs duwen Mery eh sohte men sewese ie ni kisin doadoahk kiset. Ngehi eri kelehpwkilahr. Komw mahsanihong en sewese ie mahs!” : 'Rien Marda lih emen mie, ede Mery, me mwohndiongete mpen aluweluwen Sises ko oh mwomwohdete wasao, rongorong sapwellime mahsen kan.L9 &Ni Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ar ketiket kohdalahng Serusalem, re ahpw lel ni kisin kahnimw kis wasa me lih emen, ede Marda, kasamwolong Sises nan imwe pwe en wiahiong kisin einpwoat kis.~8u %A e sapeng, patohwan, “Me patohwan kadek ong iho.” Sises ketin mahsanihong, “Eri, kohwei oh wiahda duwehte.”67e $Sises eri kaimwisekala karasaras wet, mahsanihalahng sounpadahko, “Ihs me ke lemehiong rehn me silimen pwukat, me uhdahn mehn mpen aramas me lohdiong loallap suwed ko?”I6  #A mandahn rahno e ahpw kihong mwohni silper riau kaunen imwen keiruwo oh ndaiong, ‘Apwalih mahs ohl menet, oh ni ei pahn pwurodo I nek kapwungohng uhk mehkoaros me ke pahn luhskihla.’ ”45a "E ahpw keiong mpe, kieldiong leh oh wain pohn wasa ohla kan en paliwere oh kidimpene. E ahpw kidahng pohn dakepe oh walahng nan imwen keiru ehu; e ahpw apwahpwalih wasao.4 !A ohlen Sameria men me wiewia eh seiloak oh pil keid wasao, ni eh kilangada aramaso, nan kapehde mwekidikihda eh poakehla.k3O Pil duwehte mehn Lipai men keid wasao, kilangada ohlo, e ahpw pil douluhllahsang keid apali ahlo.l2Q Samworo men ahpw keididihla nanialohte; ni eh kilangada aramaso, e douluhllahsang keid apali ahlo.d1A Sises ketin sapeng, mahsanih, “Aramas emen kohdihla sang Serusalem kohdilahng Seriko; loallap suwed kei ahpw poarokedi, kulihasang eh likou kan, kemeselihte lao kalipwelipwehda kereniong mehla, re ahpw kohkohlahsang.a0; A ohlo, me men akupwungki pein ih, idek rehn Sises, patohwan, “A ihs me mehn mpei?”o/W Sises ketin sapeng, mahsanih, “Me pwung omw pasapengen. Eri, kapwaiada men, ke ahpw pahn mourla.”e.C A ohlo patohwanohng, “Ke en poakohng Kaun-o, omw Koht, sang nan kapehdomw unsek, ni ngenomw unsek, ni omw kehl koaros unsek, ni loalomw unsek;’ oh ‘Ke en poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.’ ”m-S A Sises ketin sapeng, mahsanih, “Dahme ntinting nan Pwuhk Sarawi? Dahme Pwuhk Sarawi mahsanih?”,,Q Eri, sounpadahk en Kosonnedo men ahpw pwarodo rehn Sises oh song en lidipih, patohwanohng, “Sounpadahk, dahme I uhdahn pahn wia pwe I en kak ale mour soutuk?”T+! Kumwail en ese pwe soukohp tohto oh nanmwarki tohto ngoangkilahr en udiahl mehkan me kumwail uduhdiahl met, re ahpw sohte kak; re pil men iang rong mehkan me kumwail rongorong met, re ahpw sohte kak.”*! Sises ahpw ketin sohpeiong tohnpadahk ko oh mahsanihong irail ni rir, “Meid pai kumwail me uduhdiahlehr mehkan me kumwail uduhdiahl met!l)Q “Semei ketikihongieier mehkoaros. Sohte emen ese duwen Sapwellimen Kohto, pwe Sahmohte me mwahngih. Pil sohte emen ese duwen Sahm, pwe Sapwellimen Kohtohte, oh irail kan me Sapwellimen Kohto ketin kupwurki en kasalehiong.”s(_ Ni ahnsowohte Sises ketin direkihla peren laud en nan kupwure sang rehn Ngehn Sarawi. Ih eri mahsanih, “Maing Semei, Kaun en nanleng oh sampah! I kapingahkin komwi omwi ketin ekihsang soahng pwukat me loalokong oh koahiek en sampah kan, ahpw ketin kasalehiong me soaloalokong kan. Iei Maing, Semei, met komw ketin wiahda sang ni pein mwekid en nan kupwuromwi. ' Eri, kumwail dehr perenki en ngehn saut kan ar peikiong kumwail, ahpw kumwail en perenkihda adamwail kan eh ntingdier nanleng.”0&Y Kumwail en ese pwe I kihong kumwail manaman, pwe kumwail en kak sok pohn sineik kan oh pohn skorpion kan oh powehdi Imwintihtio, oh sohte mehkot pahn kauweikumwailla.r%] A Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “I kilangehr duwen Sehdan eh pwupwudisang nanleng duwehte lioal.W$' Tohnpadahk isiakan riemeno ahpw pwurodo, pereperen kowahlap. Re ahpw patohwanohng Sises, “Maing at Kaun, ngehn suwed kan pil kin peikiong kiht ni at kin kausirailsang rehn aramas ni roson en mwaromwi!”`#9 Sises ahpw pil mahsanihong tohnpadahk ko, “Me kin rong kumwail, nahn e kin rong ie; a me kin mwamwahlkin kumwail, nahn e kin mwamwahlkin ie, a me kin mwamwahlkin ie, nahn e kin mwahmwahlki me ketin kadariehdo.”k"O A duwen kowe, Kapernaum, kowe me pein pwekuhkadalahng nanleng? Ke pahn pisikendilahng nan ehl!”e!C Ni Rahnen Kadeiko Dair oh Saidon pahn diar kalahngan rehn Koht laudsang me kumwa pahn diar. ! “Meid suwediong uhk, Korasin! Pil meid suwediong uhk, Pedsaida! Pwe ma manaman ako me wiawiher rehmwa, re pweidahte rehn Dair oh Saidon, nahn tohn kahnimw pwukat mwomwohdehr nan likoun nsensuwed, oh kamwerehdiong pehs pohrail, kasalepen ar koluhla oh wiliakapwala.pY Mehlel I ndaiong kumwail pwe ni Rahnen Kadeiko Sodom pahn diar kalahngan en Koht laudsang kahnimwo!”D “Pwelpar en amwail kahnimw me pasehngehr nin neht kat, se sipedowohng kumwail pwehki at men kasalehda at sapwungkin kumwail; ahpw kumwail en ese pwe Wehin Koht kerendohngkumwailehr.’ A ma kumwail pedolong nan kahnimw ehu oh re sohte men kasamwo kumwail, kumwail kohieilahng nanial kan oh ndaiong towe kan,{o Kumwail kakehlahda me soumwahu kan en nan kahnimwo, oh kapahrengkihong towe kan me Wehin Koht kerendohngirailehr!  Ma kumwail pahn pedolong nan kahnimw ehu oh re ahpw kasamwo kumwail, kumwail tungoale kisin tungoal akan me re pahn kihong kumwail.fE Kumwail eri mihmihte nan ihmwo, iang tungutungoale mehkoaros me re pahn kaunopada mwohmwail; pwe tohndoadoahk koaros kin konehng ale pweinen ar doadoahk. Kumwail dehr kin kesekeseuseli kohsang ni ehu ihmw kolahng ni ehu.{o A ma aramas en popohl emen mie nan tehnpaso, amwail popohl pahn mihla reh; a ma sohte, e pahn pwurodohng kumwail.dA Ni amwail pahn kin lel ni kahnimw ehu, kumwail pahn kin nda, ‘Popohl ong tehnpas wet.’xi Kumwail dehr wa pilihs, de koaruk en seiloak, de suht. Kumwail dehr uhdi nanial akan pwehn rahnmwahwih aramas.s_ Eri, kumwail mwesel; kumwail en ese pwe I kadarkumwailwei duwehte sihmpwul kei nanpwungen kidien wel kan.S Ih eri ketin mahsanihong irail, “Rahket me inenen laud, a tohndoadoahk kan me malaulau; kumwail eri kapakap oh peki rehn kaunen rahket pwe en ketin kadarodohng tohndoadoahk tohto nan sapwellime rahk.6 g Mwurin mepwukat Kaun-o ketin pilada tohnpadahk isiakan riemen oh ketin poaronepeseng mwowe, wad riemen, pwe re en kolahng nan kahnimw kan oh wasa kan me e pahn ketilahng ie.   >Sises ketin sapeng, mahsanih, “Mehmen me pahn tapihada doadoahk kesempwal ehu, ahpw pweieksang, e sohte warohng Wehin Koht.”) =Pil emen patohwanohng, “Maing, I pahn iangkomwihla; ahpw komw ketin mweidohng ie mahs I en patolahng kamwurimwuriong kisehi ko ni imweio.”# a!Ngehn suwed ko ahpw pwedieisang rehn ohlo oh kohla dillong rehn pwihk ko. Ni ahnsowohte pwihk ko pwururdahte tangdihla ni ukedi ehu kohdilahng nan leho, wasa re duhla ie.:=m Pelin pwihk ehu mihmi wasao, mwengemwengeseli ni keilen dohlo. Ngehn suwed ko eri pekihda rehn Sises en ketin mweidohng pwe re en kohla dillong rehn pwihk ko. Ih eri mweidohng.c<?Ngehn suwed ko eri pekihda rehn Sises e dehr kausiraillahng nan pwoahr loalo me soh kapi.;#Sises ketin keinemwe reh, mahsanih, “Ia mwaromw?” A e patohwanohng, “Ih mwarei, ‘Karis’ pwehki ngehn suwed tohto ar tiadahr powe.h:IE patohwanda met pwehki Sises eh ketin mahsanihong ngehn sauto en kohieisang. Pwe pak tohto ngehno kin tiada powe, oh ni ar kin salihedi neh oh peh kan, e kin uhdahte kauwehla selipe kan oh tangahkilahng ohlo nan sapwtehn.{9oNi eh kilangada Sises, e ahpw mahdkihdi eh wer, oh poaridi mwowe, ngihl laudida, patohwan, “Maing Sises, Sapwellimen Koht, Wasa Lapalahpie! Dahme komw ketin kupwukupwure ong ie? I patohwan peki rehmwi, pwe komwi en dehr ketin kaloke ie!”k8ONi Sises eh ketida sang pohn pwohto, ohl emen sang nan kahnimwo tuhwong, me wereilahr eh tehnwar en ngehn suwed. Ahnsou reirei e kin kilikilisouseli oh sohte kin kousoan nan ihmwe, pwe en kin kohkohseli nanpwungen sousou kan.q7[Sises oh sapwellime tohnpadahk ko eri ketin lella oh peidi ni sapwen mehn Kerasa palio sallahng Kalili.d6AIh eri mahsanihong irail, “Ia amwail pwosonen?” A irail ahpw pwuriamweikihla oh masepwehkada, oh ndindapene nanpwungarail, “Ia duwe? Ihs memenet, me kin mahseniongete kisinieng oh iloak kan, a re kin peikiong?”5Tohnpadahk ko ahpw patopenehng rehn Sises pwe re en kaopehda, patohwanohng, “Sounpadahk, Sounpadahk! Kitail pahn sapwungalahr!” Sises eri ketida oh ketin angiangihada kisiniengo oh iloak ko. Eri, ni ahnsowohte kisiniengo tokedi oh nan leho pa mwelehdi kowahlap.47Ni ar tangatang kohla nan leho, Sises ketin seimwokla. E ahpw engimahda oh kamwakidada leho, kadirehkihla pwohto pihl, metehr kis pwe re en mwowihdi.23]Rahn ehu Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ketidahng pohn pwoht pwoat, e ahpw mahsanihong irail, “Kitail kotehwei mahs leht oh douluhlwong palio.” Irail eri ketida.2A Sises ketin mahsanihong irail koaros, “Ih inei oh riei kan, irail kan me kin rong mahsen en Koht oh kin kapwaiada.”{1oMehmen ahpw kairehki Sises, patohwan, “Inomwi oh riomwi ko patopato likio, oh re men patohwan tuhwong komwi.”r0]Inen Sises oh rie ko ahpw patohdo pwe re en tuhwong; ahpw re sohte kak keiong mpe pwehki koaiten pokono.=/s“Kumwail eri kanahieng duwen amwail kin rong; pwe aramas me ahneki mehkot, kalaudpe pahn kohieng; a me sohte ahneki mehkot, e pahn pil katihasang mehkiso me e lemeleme me ah.”].3Me rir koaros uhdahn pahn sansalda, oh me ekiek koaros pahn dierekda oh kalohkseli.9-k“Sohte me kin isikada lamp ehu ahpw pwainkihdi peisin ehu de kihong pahn peht. Pwe e pahn kidahng nan dewe pwe aramas akan en kak kilangki wasa ni ar pahn pedolong nan ihmw.I, A kisin werentuhke me pwupwudiong nan pwelmwahwo, wehwehki irail kan me kin rong, re ahpw katengehdi ong nan kapehdirail ni peik oh mwakelekel oh ni kanengamah, e lao kin wa mwahu rehrail.”\+1Me mweredi nan dihpw tekatek ko, wehwehki irail kan me kin rong mahseno, ahpw anahn akan oh kepwe kan oh peren kan en sampah wet kin koaitonla oh kasokehla mahseno nan kapehdirail kan, iei me e sohte kin wahki.q*[ Kisin war ako me pwupwudiong nan wasa takain, wehwehki me kin rong mahsen oh kin alehte oh perenkihda. Ahpw e sohte kin lel nan kapehdirail kan, pwe re kin pwoson ahnsoutehkis; oh ni ahnsoun songosong, re kin mwadang pwupwuweisang.8)i Kisin war ko me pwupwudiong pohnialo, wehwehki irail kan me kin rong, a Tepil ahpw kin kohdo oh kihsang mahseno nan mohngiongirail kan pwe re en dehr kin pwoson oh mourkihla.R( “Iet wehwehn karasaraset: kisin werentuhke ko wehwehki mahsen en Koht.' E ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwailte me e mweimweiong dehdehkihla manaman rir kan duwen Wehin Koht; a meteikan soh; pwe re pahn kin ese sang ni karasaras. Pwe re en kin kilikilang ahpw sohte dehdehki, re en rongorong ahpw sohte tehk.”b&= Sapwellime tohnpadahk ko ahpw idek reh, patohwan, “Maing, ia wehwehn karasaras wet?”[%/A ekei mweredi ong nan pwelmwahu, re ahpw keirda oh wa- weren kaparapar epwiki sang ni tahpwteieu.” Sises ahpw kaerala karasaras pwoatet, mahsanih, “Eri, kumwail rong ma mie salengamwail mehn rong wasa!”$)Ekei mweredi ong nanpwungen dihpw tekatek me iang kisin werentuhke ko wosada oh keirda; re ahpw mehla pwehki dihpw tekatek ko eh kasokirailla.j#MEkei mweredi ong wasa takain, re ahpw wosadahte mengila; pwehki eh sohte lemwulemwur nan pwehlo.A"{“Aramas emen kohieilahng kamwarak eh kisin werentuhke kei. Ni eh kamwakamwarak kisin werentuhke ko nan sapwe, ekei mweredi ong pohnial, ahpw aramas tiakedi oh menpihr kan kangasang.!!Aramas akan pokopokonpenehte rehn Sises sang nan kahnimw koaros; oh ni ar lelpenehr reh, e ahpw ketin mahsanihong irail karasaras pwoatet:K Sohanna, en Kusa eh pwoud, sounkohwa ong Erod; Susana, oh pil ekei lih tohto me kin iang apwahpwalihki Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ar kisin dipwisou kan. (Pil tehk Mad. 13.1-9; Mk. 4.1-9) M~~M}(|q{{SzHyyDxx4whvguu~ttsgrr qqp{oocnnmpllkkjfihhFgsgfHfedccRbbFa``V__^\]]Q\\t[[-ZZ'YXWWYVVVTT=SS9RQQOPOOeNNMoLKKZKJPII{HUGFFKEE#DD^CCPBAA3@??W>><>0 .*of {  +bWT-!Eipraam ahpw sapeng, mahsanih, ‘Kompoakepahi, tamanda me ke aleier omw pai koaros ni omw mour nin sampah, a Lasarus ale soahng suwed koaros; ihme e nsensenamwahuki ahnsou wet, a kowe wie weiweirengki.a,;Ih eri likwerlahng Eipraam, patohwan, ‘Semei Eipraam, komw ketin kupwure ie! Komw ketin kadarodo mahs Lasarus pwe en kaduh sendin peh nan pihl oh kalamwurehki loweiet, pwe I mwasingkilahr kowahlap kisiniei wet.’x+iNan eh weiweirek laud rehn me lekdeklahr akan, e ahpw kilengdahla kilangada Eipraam wasa doh iangahki Lasarus.*Kedekedeo, ohl semwehmweo ahpw mehla, tohnleng kan ahpw wahdalahng nanleng mpen Eipraam. Me kepwehpweo pil mehla, oh seridi.()Ipwe e kin men tungoale mweremwer en kisin mwenge me kin pwupwudi sang pohn en ohl kepwehpweo eh tehpel. Kidi kan pil kin keiong mpe oh tamwetamwe eh kens kan.}(sPil mie ohl semwehmwe men, ede Lasarus, diren kens ni paliwere, me kin wisikiong ni wenihmwen imwen ohl kepwehpweo;'“Ahnsou ehu ohl kepwehpwe men mie, me kin likawih likou melengileng weitahta oh kaselel, oh kin kamakamadipw rahn koaros.D&“Mehmen me kin mweisang uhdahn eh pwoud oh pwoudikihda emen lih tohrohr, kin wiahda dipen kamwahl; oh mehmen me kin pwoudikihda lih me eh pwoud keselahr, e pil wiahda dipen kamwahl.”m%SAhpw me mengei ong nanleng oh sampah en sohrala sang kisin mesen nting kis en Kosonnedo en sohrala.x$i“Manaman en Kosonned en Moses oh padahk en soukohp ako mieier sang kawao kohdo lel ni mwehin Sohn Sounpapidais; a sang ni ahnsowo Rongamwahu duwen Wehin Koht lolohkseli oh aramas koaros kin nannantihong re en pedolong nan Wehin Koht.”#{Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “Kumwail kin akupwungki pein kumwail mwohn mesen aramas akan, a Koht ketin mwahngih dahme audepen nan kapehdomwail kan. Pwe me kin kalap kesempwal rehn aramas akan, kin wiahla mehkot mwahl mwohn silangin Koht.p"YParisi ko iang rongorong mepwukat koaros, re ahpw kin kepikepitki Sises, pwehki ar kesempwalki mwohni.K! “Sohte ladu men kak papah soumas riemen: pwe e pahn kailongki emen oh poakohng meteio; e pahn kesempwalki emen, oh mwamwahlki meteio. Eri, kumwail sohte kak papah Koht oh dipwisoun sampah.”  Oh ma kumwail me keseulikilik ni doadoahk en kohwahki ong emen eh dipwisou, a ihs me pahn kihong kumwail mehkot pwe en wia uhdahn amwail?~u Eri, ma kumwail sohte pahn loalopwoat ni paien sampah kan, a ihs me pahn liki ong kumwail ni pai mehlel kan en powe?&E Me kin loalopwoat ni mehkot tikitik, e pahn pil loalopwoat ni mehkot laud; oh me kin keseulikilik ni mehkot tikitik, e pahn pil keseulikilik ni mehkot laud. Sises eri pil mahsanih, “Eri, I ndaiong kumwail, kumwail en doadoahngkihong aramas teikan amwail dipwisoun sampah kan, pwe re en wiahla kompoakepamwail; pwe ni amwail dipwisou eh pahn sohrala, Koht pahn ketin kasamwolong kumwail nan dehu soutuk kan.pYNi mwohnsapwo eh mwahngihada met, e ahpw kapingahla loalokong suwed en sounkohwao; pwe aramas akan me kisehn sampah, re me kin loalokong ni mehkan me pid pein irail laudsang me kisehn marain kan ni mehkan me pid ar mour soutuk.”:mA e pil idek rehn emen, ‘A kowe, ia uwen omw pweipwand?’ A e sapeng, nda, ‘Edin pilawa kid.’ A e ndahng, ‘Ale noumw pwuhken, mwohndi oh ntingihedi me welipwikihte.’A e sapeng, nda, ‘Kalon en lehn olip epwiki.’ A e ndahng, ‘Ale noumw pwuhken, mwohndi oh ntingihedi me limeisekte.’Ih eri ekerodo aramas koaros me pweipwand ong eh mwohnsapwo. E ahpw idek rehn me kohdo mahso, ‘Ia uwen omw pweipwand ong mwohnsapwo?’ Eri, soh pwe I ese dahme I pahn wia, pwe aramas akan en kasamwoielong nan imwarail kan, ni ei pahn lekdeksang nan ei kohwa.’9kSounkohwao ahpw mengimengloalki, ‘Dahme I pahn wiaht? Pwe ei mwohnsapwo pahn ketikihsang ie ei kohwa doadoahket. I sohte kakohng doadoahk en pwehl, I namenengki pekipekseli.'E ahpw ekerodo nah sounkohwao oh idek, ‘Ia duwen rohng pwoatet duwen kowe? Wehkada mahs omw kohwahn, pwe ke solahr kak wia ei sounkohwa.’ 7Sises ketin mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Ohl kepwehpwe men mie, me nah sounkohwa men adsuwedla, dene me peidlakid ong eh kohwa kepwe kan.   Me mwahu ke en iang kiht perenda oh wia kamadipw wet, pwe riomwo melahr, ahpw mourdahr; e salongalahr, e ahpw dierekier.’ ”Semeo ahpw sapeng, nda, ‘Lao, nei seri kompoake kowe, ke kin mihmihte rehi ahnsou koaros, oh ei dipwisou koaros iei ahmw.#A noumw pwutak menet me kamwusalahr pwaise sang ni eh sohso ong lih suwed kan, ke ahpw kemehiong kou pwul mworourouwen, ni eh pwurodohr!’]3E ahpw sapeng semeo, nda, ‘Sounpar tohtohie I doadoahkohnguhkehr duwehte ladu men oh sohte mwahn kauwehla omw kosonned ehu. A dahme ke kihong ie? Pil sohte kisin kuht kis me I en kamadipwehki kompoakepahi kan!Pwutak laudo ahpw mwakarkihda oh sohte men pedolong nan ihmwo. Semeo ahpw pedoila oh peki reh en pedolong iang kamadipwo.%A laduwo sapeng, ndahng, ‘Riomwio me pwurodohr, oh semomwio ahpw kemehla kou pwul mworourouwo, pwehki eh pwurodo ni eh mour oh kehlail.’@{Ih eri ekerodo emen ladu ko oh idek dahme wiewiawi mwo. 7“A nindokon mepwukat eh wiewiawi, pwutak laudo mihmi nansapw. Ni eh pwurodo oh kerendohng ni ihmwo, e rongada ar kesekeseng oh kahkahlek nan ihmwo.{ oPwe nei pwutaket melahr, e ahpw mourdahr; e salongalahr, e ahpw dierekier.’ Irail eri tapihada arail kamadipwo.P Kumwail wahdo kou pwul mworourou oh kemehla, pwe kitail en kamadipwki!5 cA semeo ahpw ekerpene eh ladu ko oh ndahng irail, ‘Kumwail pitipit wahdo likou me keieu kaselel oh kalikawihada. Kumwail kihong rihng nin sendin peh oh suht nin neh kan.| qA pwutako ahpw nda, ‘Ipa, I dipadahr rehn Koht oh pil rehmwi; I solahr warohng ke en wiahkin ie noumw pwutak.’>uIh eri uhdahte pwurala rehn seme. “E saikinte karanih ihmwo, a eh pahpao kilangada. Nan kapehde mwekidkihda kowahlap kompoakehn nah pwutako; ih eri tangalahte pwoalehdi oh metik.W'I solahr warohng ke en nainekin ie. Eri, wiahkiniehla emen noumw ladu.” ’^5I pahn uhda oh pwurala rehn semeio oh ndahng, ‘Ipa, I dipadahr rehn Koht oh rehmw.,QKedekedeo, ni eh kolulahr nan kapehde, e ahpw mengimengloalki, ‘Ia uwen reken kisin mwenge rehn nein ei pahpa tohndoadoahk ko, a I ahpw mehkilahr ei men mwenge!^5Pwutako ahpw kin mehkihla eh men iang kang kenen pwihk ko, ahpw sohte me kin kihong.*MIh eri pwarala rehn pwilidak en sahpwo men pwe en doadoahk reh. Pwilidak en sahpwo eri kadarala pwutako nan eh kelen pwihk pwe en kin apwahpwalih nah pwihk kan.ucE kamwusala mehkoaros me e ahneki. Mwuri, lehk lapalap ehu ahpw lel sahpwo, pwutako ahpw tapihada duhpekla.G A mwurin rahn ekei, me tikitiko ahpw netikihla pwaise sang ni eh sohso, oh wahda mwohni ko oh seiloaklahng sahpw doh ieu, wasa e kesehla mwahl ie nah mwohni ko ni mour suwed oh tiahk suwed.- Me tikitiko ahpw ndahng seme, ‘Ipa, kihongiehla pwaisei me uhdahn ahi sang nin sohso.’ Semeo eri pwalangpeseng sohso ong nah pwutak riemeno.M Sises pil ketin mahsanih, “Ohl emen mie me naineki pwutak riemen.p~Y Eri, ih duwen tohnleng en Koht kan, re kin perenkihda me dipan emen eh kin koluhla oh wiliakapwala.”.}U A ni eh diaradahr, e ahpw pahn kapokonepene kompoakepah kan oh mehn mpe kan, oh ndahng irail, ‘Kumwail iang ie perenda, pwe I diarehr nei sent me salongalahro!’8|i“Pil ma lih emen me nah mwohni silper eisek mie, ehu ahpw salongala-dahme e pahn wia? E soh pahn isikada lamp oh koahkoa nan imweo oh rapahki mwahu wasa koaros, e lao diar?D{Eri, kumwail en ese pwe ih duwen me pahn wiawi nanleng, nanleng pahn perenkihda koluhla oh wiliakapwalahn me dipan emen laudsang aramas keniken duwehk duwemen me sohte anahne koluhla.”#z?walahng ni imwe oh kapokonepene kompoakepah kan oh mehn mpe kan, oh ndahng irail, ‘Kumwail iang ie perenda, pwe I diarehr nei sihpw me salongalahro!’ByA ni eh diaradahr, e pahn perenda oh kidahng pohn pwopwe,Cx“Ma emen kumwail mie nah sihpw epwiki, a emen ahpw salongala-dahme e pahn wia? E soh pahn pwilikihdi me duwehk duwemeno nan eh kehl, oh kohwei rapahkiseli me salongalahro, e lao diar?=wuSises eri ketin mahsanihong irail karasaras pwoatet: v9Parisi ko oh sounkawehwehn Kosonnedo ko ahpw tapihada lipilipahnede, ndinda, “Ohl menet kin kasamwo me sekeniken kan oh pil kin iang sak rehrail!”zu oEhu ahnsou sounrik daksis oh aramas sekeniken tohto ahpw keiong mpen Sises pwe re en iang rong sapwellime mahsen.t#E pil sohte katepehiong pwehl de ong wia koiasi; e kin lekdekla. Eri, kumwail rong ma mie salengamwail mehn rong wasa!”s"“Soahl mehkot me mwahu; ahpw ma nemenemen soahlo pahn sarasang, sohte mehkot kitail pahn wia pwe nemenemen soahlo en pwurehng miehla.r!Sises pil mahsanih, “Ih pil duwen kumwail; sohte emen kumwail kak wiahla nei tohnpadahk, ma e sohte mweisang mehkoaros me e ahneki.”|qq Pwe ma e sohte kak, e pahn ketin kadarala sapwellime meninkeder ni ara dohpeseng pwe en peki mahk oh mweimwahu.”PpMa nanmwarki men pahn ketin mahwenkihong aramas nen emen nanmwarki me sapwellimaniki aramas rienen, e uhdahn pahn ketin kupwukupwure mahs ma e kak kalowehkihdi aramas rieneno sapwellime aramas neno.Oo‘Aramas menet tapihada kauwada ihmw ehu, e ahpw sohte kanekehla!’-nSPwe ma e sohte pahn wia met, e sohte pahn kak kanekehla ihmwo mwurin eh kihdiongehr poahsoane. Aramas koaros me pahn kilang met, re pahn kouruhrki de kepitki, nda,=msPwe ihs rehmwail, nan eh koasoakoasoane en kauwada eh imwen doulik ehu, e soh pahn mwohndi mahs oh medemedewe uwen pweine, pwe en kilang ma mie reh mwohni me itar kanekehla ihmwo.hlIOh mehmen me sohte kin kapaikada eh lohpwu oh idawehniehdo, e sohte kak wiahla nei tohnpadahk.=ks“Mehmen me men idawehniehdo oh iangiehla, e ahpw mwohneki seme oh ine oh eh pwoud oh nah seri kan, oh rie kan oh pil pein ih sang ngehi, nahn, e sohte kak wiahla nei tohnpadahk.bj=Kedekedeo, pokon lapalap ehu ideidawehn Sises. Ih eri ketin sohpeiong irail oh mahsanih,diAKumwail koaros en ese pwe sohte emen rehn me ale luk ko pahn iang song ei kamadipw!’ ”hMwohnsapwo eri mahsanihong laduwo, ‘Kohwei nanial en likin kahnimw wet, oh ngidingidkihong aramas akan en kohdo, pwe imweiet en dirala. gMwurin ahnsou ehu, laduwo ahpw patohwan, ‘Maing, soahng koaros wiawihier duwen me komw mahsanih; a pil mihmiehte dewen ekei.’,fQLaduwo eri pwurala oh kairehki eh mwohnsapwo mehkan koaros. Mwohnsapwo eri engiengda kowahlap, e ahpw mahsanihong eh laduwo, ‘Kohwei nan ahllap akan oh nan alosop akan en kahnimw wet, ke ahpw kahrehdo me paisuwed kan, me mwoator kan, me nehtuk kan, oh me maskun kan me ke pahn tuhwong.’`e9A pil emen nda, ‘I ahpwtehn pwopwoudida, ihme kahrehda I sohte kak iangki kohwei.’vdeA emen pil ketihtihkihong, ‘Mahkohng ie mahs; pwe I pwaindahr nei kou ehk, I kohkolahng song irail met.’:cmA emenemen irail ahpw tapihada akahkpwungki ar sohte men iang pwarala. Emen ndahng laduwo, ‘Mahkohng ie mahs; pwe I pwaindahr sahpw ehu, eri, I uhdahn pahn kolahng kilang.’b%Ni eh lel ahnsoun konot, e ahpw kadarala eh ladu men rehn me aleier luk ko pwe en kairehkin irail re en ketidohla pwe soahng koaros mwahwer.ayA Sises ketin mahsanihong, “Mie ohl emen me wiahda lapalahn kamadipw ehu; e ahpw lukeiong ni kamadipwo aramas tohto.%`CNi emen tohnkapar ko me iang mwohd nin tehpelo eh rongada mepwukat, e ahpw patohwanohng Sises, “Meid pai me pahn iang mwohdehng tehpel nan Wehin Koht!”7_gKomwi ahpw pahn diarki omwi pai; pwehki ar sohte kak dupukohng komwi. Komw pahn ale dupuk en omwi kadek sang rehn Koht ni ahnsou me me lelepek kan pahn iasada sang mehla.”w^g Ma komw pahn wia omwi kamadipw, a komw luke me paisuwed kan, me mwoator kan, me nehtuk kan, oh me maskun kan.:]m Sises eri pil mahsanihong ohl me lukehdo pwe en konot reho, “A komwi, ni omwi pahn kin wiahda kisin kamadipw, nin souwas de nin soutik, ieremen komw lukeiong kompoakepahmwi kan, de riomwi kan, de soumwi kan, de mehn mpomwi me kepwehpwe kan-pwe re de dupuk ong komwi oh lukeikomwihong ni arail kamadipw.|\q Pwe irail koaros me kin aklapalapki pein ihr, pahn tikitikla, oh me kin aktikitingki pein ihr, pahn lapalapala.”b[= Ahpw, ma ke pahn ale luk, kohdo oh mwohndiong ni kapio, pwe me lukeiuko en kohdo oh ndaiong uhk, ‘Kompoakepahi, menlau sipaladahdo met.’ Met pahn kahrehiong omw pahn adamwahula rehn tohnkapar en kamadipwo koaros.Z oh me lukei kumwa dehr kohdo oh ndaiong uhk, ‘Nahn, kihong mahs ohl menet deumwen.’ Ke ahpw pahn sarohdi tohrekdidohng ni kapio.!Y;“Ma ke ale luken iang kamadipw en kapwopwoud ehu, ieremen ke kohdo oh mwohndi lempahntamw. Pwe emen me lapasang uhk de pil iang lukohng ni kamadipwo,6XeNi Sises eh ketin tehkada duwen mehkei me iang lukedohng kamadipw ehu, ar kin pilada dehu kesempwal kan nin tehpel, e ahpw ketin mahsanihong irail koaros karasaras pwoatet:.WWIrail ahpw sohte kak sapengki mehkot.VV%E ahpw pil mahsanihong irail, “Mie mehmen rehmwail me nah pwutak emen de nah kou men pahn pwupwudiong nan pwoahr ehu rahnen Sapad, a e soh pahn mwadang kihda sang loale, mehnda ma rahno rahnen Sapad?”UyIrail eri nennenlahte sohte mwekid. A Sises ahpw ketin doahke ohlo, kakehlahda, oh mahsanih en patopatohla sang wasao.9TkSises ahpw sohpeiong sounkawehwehn Kosonnedo ko oh Parisi ko oh mahsanih, “Ia duwen atail pelien Kosonned, e mweimweiong kitail en kakehlahda aramas rahnen Sapad, de soh?”IS Ohl emen me neh oh peh kan mpwospeseng ahpw pwarala rehn Sises. R Kedekedeo, ni rahnen Sapad ehu Sises ketin iang konot rehn Parisi lapalap emen ni imwe; a aramas akan ahpw mwasamwasahn kowahlap.8Qi #Eri, Koht solahr pahn ketiket rehmw! Ke en ese pwe ke solahr pahn kilang ie, ahnsou lao leledo me ke pahn nda, ‘Koht en kupwuramwahwih me ketiket kohdo ni mwaren Kaun-o!”P- "“Serusalem, Serusalem! Kowe me kin kemehla soukohp kan, oh kin katehki takai irail kan me kin pekederdohng rehmw! Ia uwen tohtohn ei men kompwalehkipene pehi kat noumw aramas akan, rasehng litok emen me kin kompwalpene nah kan pahn peh kan, a ke ahpw kahng mweidohng ie!O !Ahpw rahnwet, pil lakapw, pil pali, me I pahn kohkohla; pwe sohte wasa kis konehng soukohp men en kamakamala ie pwe nan Serusalemte. N Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail kohwei oh ndahng kidien wel menen: ‘Ke en ese pwe rahnwet, oh lakapw, I pahn kausasang ngehn suwed kan rehn aramas akan, kamwahwihala me soumwahu kan; oh ni kesiluhwen rahn I pahn kaimwisekala ei doadoahk.’?Mw Ni ahnsowohte Parisi kei pwarodohng Sises oh patohwanohng, “Maing, komw uhdahn pahn ketiketiweisang wasaht, ketiketla ekis wasa tohrohr, pwe Erod kupwukupwure en kemeikomwihla.” L  Kumwail en ese pwe irail ko me ikmwurih ahnsou wet, re pahn mwowehla ahnsowo; a me mwowe kan ahnsou wet, re pahn ikmwurihla.”zKm A mehn palimese oh palikapi, mehn paliepeng oh palieir, ahpw pahn uhd kohdo oh mwohndiong tehpel nan Wehin Koht.6Je Ia uwen mwahiei oh tehtehrek en ngih me pahn wiawi ni amwail pahn kilang Eipraam, Aisek, oh Seikop, oh soukohp koaros nan Wehin Koht, a kumwail ahpw pahn pisikensang loale!I5 E ahpw pil pahn mahsanih, ‘I sehsei kumwail, I pil sehse wasa kumwail kohsang ie. Kumwail kohkohweisang ie, kumwail koaros aramas tiahk suwed kei!H) Kumwail ahpw pahn tapihada ndinda, ‘Kiht, se iang komwi mwohdehng tehpel oh iang komwi kamadipw; komw ketin padapadahkehr nan at kahnimw!’bG= Ni kaunen peneinei men eh pahn uhda oh ritingedi wenihmwen imwe, kumwail pahn mi liki wie letelet oh ndinda, ‘Maing, komw ketin ritingadahng kiht.’ E ahpw pahn sapengkin kumwail, “I sehse mehnia kei kumwail.’F! “Kumwail nantihong pwe kumwail en keid nan wenihmw wetikitik; pwe I ndaiong kumwail, me tohto pahn song keid ie, ahpw re sohte pahn kak.E Mehmen ahpw patohwanohng, “Maing, mehlel apwoat me me malaulau me pahn mourla?” Sises ketin sapeng, mahsanihong irail,Dy Sises eri ketiket kohla nan kahnimw laud oh tikitik kan padapadahk ong aramas akan ni eh ketiket kohdalahng Serusalem.rC] E rasehng ihs me lih emen ale oh doaloakihda nesen pilawa ieu, nesen pilawao lao mwutala oh mpwosada.”KB Sises pil ketin mahsanih, “Dahme I pahn karasahiong Wehin Koht?LA E rasehng kisin werentuhke kis me tikitihkie, me aramas emen ale oh kamwerehdiong nan sapwe. Kisin waro wosada, keirda oh wiahla tuhke pwoat, menpihr kan ahpw kin wiahda pasarail nin rah kan.”S@ Sises pil mahsanih, “Dahme Wehin Koht rasehng? Dahme I kak karasahiong??7 Sapwellimen Sises pasapeng wet kasarowehdi irail koaros me uhwong, a aramas teiko koaros perenkihda wiewia kapwuriamwei koaros me e kin ketin wiewia.># A lih menet, me nein Eipraam, me senselkiher rehn Sehdan sounpar eisek waluh; e soh konehng en lapwada sang nan selipe kan rahnen Sapad?”G= Kaun-o ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Mwalaun amwailen! Kumwail koaros kin lapwahda noumwail kou kan oh ahs akan sang nan dewerail oh kahreiraillahng ni pihl pwe re en nimpil rahnen Sapad.!<; Soumas en sinakokeo ahpw lingeringerkihda Sises eh ketin kakehlahda lih menet rahnen Sapad. Ih eri uhdahte patohwanohng pokono, “Mie rahn weneu me kitail pahn kin doadoahk; eri, ih rahn ako me kumwail pahn kin kohdo pwe kumwail en ale kakehlapamwail, a kaidehk rahnen Sapad!”k;O Ih eri ketikidahng powe lime ko, a ahnsowohte liho pa dengpeseng oh kesihnenda, kapikapinga Koht.b:= Ni Sises eh mahsanihada liho, e ahpw mahsanihong, “Lih maiauda sang omw soumwahuen!”09Y Lih emen iang mi wasao, me ngehn suwed tiadahr powe erein sounpar eisek waluh me kahrehda eh soumwahu. Liho mpwokos oh inenen kospene, sohte kak dengda oh kesihnenda.Q8 Rahnen Sapad ehu Sises ketin wiewia sapwellime padahk nan sinakoke ehu.e7C Ma e pahn wa nan sounpar kohkohdo, me mwahu; a ma soh, eri, kitail nek pelehdihsang.’ ”96k Soumweto eri sapeng ohlo, patohwan, “Komw ketin mweidohng mahs ma e sohte pahn wa nan sounparet. Pwe I pahn song kapilkipene tapiet ehu warawar en oh kesehiong koiasi loale.i5K Ih eri ndahng nah soumweto, ‘Nahn, kilang pwe sounparehr siluh I pwarepwarek wasaht pwe I en dolung wahn tuhke pik wet, ahpw sohte me I kin diar. Ke pahn pelehdihsang, pwe sohte katepe, kapwekapwe eh mihmi nan sahpwet.’*4M Sises pil ketin mahsanihong irail karasaras pwoatet: “Aramas emen mie me eh tuhke pik pwoat mi nan sapwe. E ahpw kolahng dolung wah; ahpw e sohte diar me ieu.3y Soh kowahlap! Kumwail en ese pwe ma kumwail sohte koluhla oh wiliakapwala, kumwail koaros pahn mehla duwehte irail.”=2s A duwen ohl ehk welimeno, me wasahn iroir en Siloham pwupwudiong pohrail oh kemeirailao, kumwail lemeleme me met kadehdehda me re suwedsang aramas koaros me kin kousoan Serusalem?1y Soh kowahlap! Kumwail en ese pwe ma kumwail sohte koluhla oh wiliakapwala, kumwail koaruhsie pahn mehla duwehte irail.60e Sises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail lemeleme me mehn Kalili pwuko, me mehkihla soangen kamakamo, ihr uhdahn aramas dipan suwedsang mehn Kalili teikan koaros?%/ E Ni ahnsowo, mie ekei aramas wasao me patohwanohng Sises duwen me wiawi rehn mehn Kalili kei, me Pailet ketin kemehla nindokon ar wiewia ar meirong ong Koht.. ;Kumwail en ese pwe kumwail sohte pahn pedoisang wasao, kumwail lao pahn kapwungala kisin sens toantoal luhwehdien amwail pweipwand.”y-k :Ma aramas emen pahn lelkin uhk mwoalen kopwung, nantiheng kapwungala nanpwungamwa mwohn amwa pahn wia kopwung, pwe en dehr penguhkalahng rehn sounkopwung, oh sounkopwung uhd penguhkalahng rehn pilis, a pilis ahpw keseiukolong nan imweteng.S, 9“Dahme kumwail sohte pein kasawiheki dahme pwung sang nan kapehdomwail?+y 8Mwalaun kumwail! Ma kumwail ese kasawih mwomwen sampah oh lahng, dahme kumwail sehsehki kasawih wehwehn ahnsou wet?”{*o 7Oh ni amwail kin kilang kisinieng eh uhsang ni palieir, kumwail kin nda, ‘E pahn karakar,’ e ahpw kin pweida.")= 6Sises pil ketin mahsanihong pokono, “Ni amwail kin udiahl depwek ehu sang kepinleng, kumwail kin mwadang nda, ‘E pahn keteuda,’ e ahpw kin pweida.(/ 5Sahm akan pahn uhwong nair pwutak kan, oh pwutak kan pahn uhwong samarail kan; ihn akan pahn uhwong nair serepein kan, oh serepein kan pahn uhwong inarail kan; ihn akan pahn uhwong en neirail pwutak kan ar pwoud kan, oh serepein kan pahn uhwong en ar pwoud ar nohno kan.”' 4Sang met kohla, peneinei ehu me towe limmen pahn saminimin nanpwungarail-silimen pahn uhwong riemen, oh riemen pahn pelianda silimen.c&? 3Kumwail lemeleme me I wa kodohng sampah meleilei? Soh! Kaidehkin meleilei, pwe saminimin.V%% 2I pahn ale papidais ehu, oh ia uwen pwunod me mi rehi, e lao pahn imwisekla!b$= 1“I kohdo pwe I en saunehng sampah kisiniei; eri, ia uwen ei ngoangkilahr pwe en lulda!+#O 0A me sehse kupwur en eh mwohnsapw, ahpw wia mehkot me konehng en kamakamki, nahn, e pahn ale kamakam tikitik. Pwe aramas me aleier uwe ehu me laud, uhdahn pahn kihda uwe ehu me laud; a me kowahkier uwe ehu me inenen laud mehlel, uhdahn pahn kapwurehdo uwe ehu me pil inenen laud mehlel.”!"; /“Eri, ladu me ese kupwur en eh mwohnsapw, ahpw sohte kaunopada pein ih oh kapwaiada dahme eh mwohnsapw kupwurki, nahn e uhdahn pahn ale kamakam laud. ! .mwohnsapwo pahn pwurodo rahn oh awa me laduwo sasairki. Mwohnsapwo ahpw pahn pelepeseng oh kesepwekelahng nanpwungen me sapeik kan. 9 -A ma laduwo pahn lemeleme nan kapehde, ‘Ei mwohnsapwo pwapwand en pwurodo,’ e ahpw tapihada keme ladu oh lidu teikan, oh wia kamadipw, oh sakaula;]3 ,Kumwail en ese pwe e pahn kasapwilada pwe en kaunda sapwellime dipwisou kan koaros.gG +Meid pai ladu meno, ma eh mwohnsapw kasaingedi eh wiewia met, ni eh pahn pwurodohng ni imweo!W' *Kaun-o ketin sapeng, mahsanih, “Ihs me ke wiahki ladu lelepek oh loalokong? Iei ih me eh mwohnsapw pahn kasapwiladahng pohn sapwellime ladu kan oh nehkohng irail arail kisin tungoal ni ahnsou me konehng.ve )Piter ahpw patohwanohng Sises, “Maing, ia duwen karasaras pwoatet, e uhwong kiht, de ong aramas koaros?”_7 (Eri, kumwail pil onohnop, pwe Nein-Aramas pahn pwarodo ahnsou me kumwail sasairki.”! 'Kumwail tamataman met: ma kaunen ihmw ehu ese ahnsou me lipirap emen pahn pwarodohng ni imweo, e sohte pahn mweidohng en wehdpeseng ihmwo.nU &Meid pai irail, ma e kasaingiraildi ar onohnop, mehnda ma e pwarodo nin lukepen pwong de pwandasang!7g %Meid pai ladu kan me ar mwohnsapw kin diar ar pepehd oh mwasamwasahn oh onohnop! Kumwail en ese pwe e pahn katengehdi eh kateng, kamwohdangiraildi nin tehpel oh papah irail.-S $duwehte ladu kan me kin awiawih ar mwohnsapw me pahn sapahldo sang ni kamadipw en kapwopwoud. Ni eh kin leledo oh letelet, re mwadang ritingadahng wenihmwen imweo. #“Kumwail onohnop ong dahme pahn kohdo, katengehdiong amwail likou kan nin lukepemwail kan oh amwail mehn ser en kin lullul,F "Pwe wasa omw pai mi ie, omw lamalam unsek kin uhlahng ie.” !Kumwail netikihla amwail kepwe kan, oh kihong pweine me semwehmwe kan. Kumwail pein wiahiong kumwail pilihs me sohte ohla, oh nekidala nanleng amwail pai kan, wasa e sohte kin tikitikla ie, pwehki eh sohte lipirap me kak pirapahsang, sohte loangenmwet kak kauwehla.   “Kumwail kisin pwihn sihpw, kumwail dehr perki mehkot. Pwe Samamwail kupwurperenkidahr en ketikihong kumwail sapwellime wehi.^5 Kumwail eri kin rapahki mahs Wehin Koht, e ahpw pahn ketikihong kumwail mepwukat.”%C (Pwe me rotorot akan iei irail me kin pwunopwunodki ahnsou koaros mepwukat koaros.) Samamwail me ketiket nanleng mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat.iK Eri, kumwail dehr kin ngoangki de raparapahki ahnsou koaros dahme kumwail pahn tungoale de nim.kO Koht me kin ketin kapwatahda dipwen nansapw akan, dihpw kan me rahnwet kin mie, a lakapw kin lekdekiong nan sidohp pwe en wiahda kisiniei. Eri, ma ih duwe, e soh pahn pil ketin kalikawihkumwailda? Kumwail meid pwoson tikitik!jM Kumwail kilang kiepw en nansapw akan duwen ar kin keirda; re sohte kin doadoahk, re sohte kin mengkoalpene. Ahpw kumwail en ese pwe pil Solomon, nan eh kepwehpwe, sohte kin kapwatki likou kaselel duwehte apwoat kiepw pwukat.a ; Ma kumwail sohte kakohng soahng mengei wet, mehnda kumwail pahn pwunodki soahng teikan?A } Ihs rehmwail me kak mour wereiki pwunopwunodki mepwukat?P  Kumwail kilang menpihr en pahnlahng kan: re sohte kin kamwarak, re pil sohte kin dolung; sohte arail imwen nahk; a Koht kin ketin katungoale irail. A kumwail uhdahn kesempwalsang mehlel menpihr kan!R  Pwe mour me kesempwalsang kisin tungoal, oh paliwar kesempwalsang likou.N  Sises eri ketin mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Ihme I ndahkihong kumwail: kumwail dehr kin pwunodki mourimwail, dahme kumwail pahn tungoale, de paliwaramwail, dahme kumwail pahn likawih./W Sises eri usehlahte, mahsanih, “Ih duwen met me kin wiawi ong aramas akan me kin koasoakepene ong pein irail kepwehn sampah, ahpw semwehmwe mwohn silangin Koht.”7 A Koht ahpw mahsanihong, ‘Aramas pweipwei men kowe! Pwongpwong wette ke pahn mehla; a ihs me pahn ahneki omw kepwe kan me ke koasoakepenehr?’ ”C I ahpw pahn kak pein ndahng ie: meid pai kowe, me ahneki kiden kepwe mwahu, me wia nekinekohng sounpar tohto. Nna, kommoalla; kamakamadipw; papaieki omw dipwisou kan, oh pereperenki!’'G Eri, iet me I pahn wiahn: I pahn kauwehla ei imwen nahk kan, ahpw uhd kauwada ekei me laudsang, wasa I pahn nekidala ie wahn sapweiet oh ei kepwe kan koaros.{o E ahpw tapihada mengimengloalki, ‘Dahme I pahn wiaht, pwe sohte wasa me I kak nekidala ie wahn sapweiet koaros.w E ahpw ketin mahsanihong irail karasaras pwoatet: “Ohl kepwehpwe men mie, me audepen nan sapwe inenen rek kowahlap.U# Ih eri usehla sapwellime mahsen ong pokono, mahsanih, “Kumwail kalekeikumwailsang noahrok suwed koaros, pwe mour mehlel en aramas sohte kin mi ni kepwe kan me e ahneki, mehnda ma e kepwehpwe mehlel.”~u Sises ketin sapeng, mahsanih, “Kompoakepahi, ihs me mweidohng ie I en sounkopwung oh nehk ong kumwa amwa sohso?”1 Ohl emen sang nan pokono ahpw patohwanohng Sises, “Maing, Sounpadahk, komw mahsanihong mahs rieio en nehkpeseng nanpwungat sohsohn at pahpao.”kO Pwe Ngehn Sarawi me pahn ketin padahkihong kumwail ahnsowo dahme kumwail pahn sapengkin irail.”^~5 “Ni ar pahn weikumwaillahng nan sinakoke kan, pwe kumwail en ale kopwung, de mwohn kepina kan de kaun akan, kumwail dehr kin pwunodki dahme kumwail pahn sapengkin irail, de ia duwen amwail pahn doareikumwailla. }  “Mehmen me pahn lahlahwe Nein-Aramas, e kak ale mahkpen dipe; a me kin lahlahwe Ngehn Sarawi, e sohte pahn ale mahkpen dipeo.| a mehmen me pohnsehse ie rehn aramas akan ni pokon sansal, ih me Nein-Aramas pahn pil pohnsehse mwohn tohnleng en Koht kan.{ “Kumwail en ese pwe mehmen me pohnese ie mwohn aramas akan, ih me Nein-Aramas pahn pil pohnese mwohn tohnleng en Koht kan;z  Pil pitenmoangamwail kan koaros wadawadier. Eri, kumwail dehr perki mehkot; pwe kumwail inenen kesempwalsang menpihr tohto!”ry] “Kisin menpihr limmen soh kin netila ni sens riau? Ahpw sohte emen rehrail me Koht kin ketin meliehla.\x1 I pahn padahkihong kumwail ihs me kumwail pahn kin masak: Koht me kumwail pahn kin masak, pwe e ketin kakohng kemehla oh pil kesepwekeikumwaillahng nan ehl. Ei, ihete me I ndaiong kumwail, kumwail en kin masak!ywk “Kompoakepahi ko, kumwail dehr masak irail kan me kin kemehla paliwar, ahpw sohte kak wia mehkot palilahsang.(vI Eri, mehkoaros me kumwail kin koasoia ni rir, pahn sansalda; oh mehkoaros me kumwail kin mwengininginkihong aramas wasa rir, pahn kalohkda ni pokon sansal.”su_ Pwe sohte me ekiek kot me sohte pahn sansalda; pil sohte me rir kot me sohte pahn lohkda ni pokon sansal.nt W Eri, aramas tohto pokonpene oh kapilpene Sises, re ahpw kin pisipisiken nanpwungarail. A Sises ketin tapihada mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kumwail kalekeikumwailsang ihsen Parisi kan-met wehwehki ar tiahk mwalaun kan.Ps 6pwehki ar men lidipihekihdi sapwung ehu sang ni sapwellime mahsen kan.r 5Ni Sises eh ketieisang nan ihmwo, sounkawehwehn Kosonnedo ko oh Parisi ko ahpw tapihada uhwong kowahlap oh sokosokonehki peidek tohto,|qq 4“Meid suwediong kumwail sounkawehwehn Kosonnedo kan! Pwehki amwail kin koledihsang aramas akan kiho me kak kapirada wenihmwen imwen kupwurokong. Pein kumwail sohte kin pedolong, ahpw kumwail kin irehdihsang irail kan me kin men pedolong!”Gp 3sang ni kamakamalahn Eipel lel Sekaraia, ohl me kamakamala nanpwungen pei sarawio oh Wasa Sarawio. Ei, kumwail en ese pwe aramas en ahnsou wet pahn pwukoahkihdi lokolok pwehki irail koaros.ro] 2pwe aramas en ahnsou wet en pwukoahkihdi kamakamalahn soukohp koaros, sang nin tepin kawa kohdo lel met,n# 1Ihme Erpit en Koht mahsanihkier, ‘I pahn kadaralahng irail soukohp kan oh wahnpoaron kan; a re pahn kemehla ekei irail oh kaloke ekei’-m 0Eri, kumwail pein kasalehda amwail pwungki wiewiahn samamwail ko; pwe re kemehla soukohp ako, a kumwail kauwadahng ihr ar sousou kan.llQ /Meid suwediong kumwail! Kumwail kin wiahda sousou mwahu ong soukohp ako, me samamwail ko kemelahr.k .Sises ketin sapeng, mahsanih, “Meid pil suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo kan! Pwehki amwail kin katoutowihkihla aramas akan wisik me re sohte kin kakohng, kumwail ahpw sohte kin men sairki sendin pehmwail kan iang sewese wahda ar wisik kan.j -Emen sounkawehwehn Kosonnedo ahpw patohwanohng Sises, “Sounpadahk, ni omwi mahmahsanih soahng pwukat, komw pil ketin kaukauwei kiht!”i{ ,Meid suwediong kumwail! Pwe kumwail rasehng sousou rir kan, me aramas kin sokosok powe ahpw sasairki dahme mi wasao.”2h] +“Meid suwediong kumwail, Parisi kan! Pwehki amwail kin mwahuki mwohndi lempahntamw nan sinakokeo kan, oh mwahuki aramas akan en kin rahnmwahwih kumwail nan pokon kan. g9 *“Meid suwediong kumwail, Parisi kan! Pwehki amwail kin meirongkihong Koht eisek kis ehun mehn doal mwenge kan, duwehte mind oh ruh ape, kumwail ahpw sohte kin nsenohki pwuhng oh limpoak ong Koht. Ih mepwukat me kumwail pahn kapwaiada mahs, mwohn amwail pahn wia soahng teikan.f )Kumwail kisekisehki me semwehmwe kan audepen noumwail kep oh pileit kan; eri, soahng koaros ahpw pahn mwakelekel rehmwail.se_ (Sohte audepen nan kapehdomwail! Ia duwe, Koht me ketin wiahda likirail, e soh pil ketin wiahda loalarail?.dU 'Ihme Kaun-o mahsanihkihong, “Kumwail Parisi kan, kumwail kin nsenohkihte kamwakele likin noumwail kep oh pileit kan, a loalamwail inenen diren eikek oh mwersuwed. b~~H}||1{rzzRyyBxMwvvuuYttss[rrrEqq+pponnn8mmll;kkkjjojihh7gg(feedd@ccOb>a``_i^^7]]\\*[:ZZ>YY@XX7WW6V_UUTTT(SSzRRPQQlPPnPOO%NjNMjLpKKJJ7IMHGGIFFEE8DCC>====:u A e ketin sapeng, mahsanih, “Kumwa kilang, ni amwa pahn pedolong nan kahnimwo, kumwa pahn tuhwong ohl emen me weuwa pekid en pihl ehu. Kumwa idawehn, e lao pedolong nan ihmw ehu.W' Ira eri patohwan idek, “Ia wasa komw kupwurki se en patohwan onopada ie?” Sises eri ketin poaronehla Piter oh Sohn, mahsanihong ira, “Kumwa kohwei oh kaunopadahng kitail atail tehpel en Pahsohpa.”lQSarawien Pilawa Sohte Doal Ihs ahpw leledo, ahnsou me sihmpwul en kamadipw en Pahsohpa kin kamala.wSudas pil perenkihda oh tapihada awiawih ahnsou mwahu me e kak pangohng irail Sises ni aramas akan ar sohte pahn ese.P Irail eri perenkihda kowahlap oh pwungkipene re en pwainkihong mwohni.~ uSudas eri kohla oh kalelapak rehn samworo lapalap oh kaunen Tehnpas Sarawio ko duwen eh pahn pangalahng irail Sises.\ 1Sehdan eri pedolong nan kapehd en Sudas, me adaneki Iskariot, emen me ehk riemeno. %A samworo lapalap ako oh sounkawehwehn Kosonnedo ko raparapahki dahme re kak wia pwe re en kemehla Sises; pwe re masak kowahlap aramas akan.O  Ahnsoun Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs, me adaneki Pahsohpa kerendohr.kO&Nimenseng kan aramas koaros kin sangkalahng nan Tehnpas Sarawio pwe re en rong sapwellime padahk.=s%Sises kin ketin wia sapwellime padahk ni rahn akan nan Tehnpas Sarawio, a nin soutik kan e kin ketieisang nan kahnimwo oh ketilahng ni Nahnahn Olip, wasa e kin ketiket ie nipwong.7g$Kumwail eri mwasamwasahn, oh kapakap ahnsou koaros pwe kumwail en kehlail oh itarohng pitsang mepwukat koaros me pahn wiawi, oh pil warohng uh mwohn silangin Nein-Aramas.”G#E pahn kohdo, rasehng nsar ehu ong aramas koaros pohn sampah.C"“Kumwail pein mwasamwasahn kumwail. Kumwail dehr kedirepwehkin kumwail mwenge laud oh sakau kehlail, oh pwunod kan en sampah wet; pwe Rahno kakete leledohng kumwail ni ahnsou mwadang.N!Lahng oh sampah pahn sohrala, a ei mahsen kan sohte pahn sohrala.”hI “Kumwail en ese pwe mepwukat koaros pahn wiawi mwohn aramas en dih wet koaros ar pahn mehla.q[Pil duwehte, ni amwail pahn kilang mepwukat ar pahn wiawi, kumwail pahn esehki me Wehin Koht kerendohr.SNi tehntuhke pwukat ar kin pwarada, kumwail kin esehki me rahk kerendohr.{Eri, Sises pil ketin mahsanihong irail karasaras pwoatet: “Kumwail tehk mwahu duwen tuhke pik oh tuhke teikan koaros.c~?Ni mepwukat eh pahn tepida wiawi, kumwail uhda oh sarada, pwe komourpamwail kerendohr.”o}WIh ahnsowo me Nein-Aramas pahn pwarada ketiket kohdo nan depwek ehu ni roson oh lingaling lapalahpie.|-Re pahn lipwongmaskihla ar masak ni ar pahn awiawih mehkan me pahn wiawihong sampah pokon; pwe poahsoan en pahnlahng kan pahn pingida oh rerrer.R{“Kilel kei pahn pwarada ni ketipin, ni maram, oh pil ni usu kan. Nin sampah, wasa koaros nan wehi kan, aramas akan pahn salohkihda ngiringirisek laud en nan madau oh kumwukuwmusek laud en pwuki kan.z7Re pahn mehkihla kedlahs oh sellahng nan wehin liki koaros, oh Serusalem pahn tiatipeseng pahn nehn me rotorot akan, lao ar ahnsou pahn imwisekla.”(yIMeid suwediong me liseian akan oh me wie kadihdi seri pwelel kan ni rahn ako! Pwe lapalahn apwal ehu pahn lel sahpw wet, oh engieng en Koht pahn lel towe kan.txaPwe rahn pwuko, iei ‘Rahnen Kalokolok,’ ahnsou me mehkoaros me ntingdier nan Pwuhk Sarawi pahn pweida.=wsEri, ni ahnsowo irail kan me mihmi nan Sudia, re en sopolahng pohn dohl kan; oh me mihmi nan kahnimwo, re en sopohsang loale; oh me mihmi nansapw, re dehpa pwurolong nan kahnimwo.v“Ni amwail pahn kilang karis en sounpei kei me kapilpenehr Serusalem, kumwail pahn esehki me ahnsoun eh ohla kerendohr.duAKumwail nantiheng oh kanengamahiong, pwe ih duwen amwail pahn komourala ngenomwail kan.”?tyAhpw sohte mwahn pitenmoangamwail ehu pahn pwupwusang.=suAramas koaros pahn kailongkinkumwailla pwehki ngehi.r1Amwail pahpa oh nohno kan, riamwail kan, kisehmwail kan oh kompoakepahmwail kan, iei irail me pahn pengkumwailla; oh re pahn kemehla ekei kumwail.qpwe I pahn kihong kumwail soangen pasapeng kei oh soangen loalokong kei me sohte emen rehn amwail imwintihti kan kak pelianda oh kasohwe.^p5Kumwail lemeleme mwowe pwe kumwail dehr pwunodki dahme kumwail pahn sapengkin irail;7oi Eri, iei ahnsowo me kumwail pahn kadehdeiehda.knO A mwohn mepwukat koaros ar pahn wiawi, kumwail pahn selidi oh kamakam; kumwail pahn pakadeikada nan sinakoke kan oh wisikiong nan imweteng kan; kumwail pahn wisikiong mwohn nanmwarki kan oh mwohn kaunen wehi kan pwehki ngehi.'mG rerrer en sahpw kamasepwehk, lehk lapalap, soumwahu lusulus laud pahn wiawi wasa koaros; soahng kamasepwehk oh kilel kapwuriamwei kei pahn pwarada pahnlahng.rl] E ahpw pil mahsanih, “Pei pahn wiawi nanpwungen sahpw akan, oh mahwen pahn pweida nanpwungen wehi kan;+kO Kumwail dehpa salohda ni amwail pahn rong rongen mahwen oh moromor akan; pwe soahng pwukat uhdahn pahn wiawi mahs, ahpw e sohte wehwehki me imwilah kerendohr.”]j3A Sises ketin mahsanih, “Kumwail mwasahn, pwe aramas de keteweikumwaildi. Pwe me tohto pahn pwarodo, ndinda, ni mwarei, ‘Iei ngehi Krais!’ oh, ‘Ih ahnsoun Kraiso met!’ Eri, kumwail dehpa dukiong irail.*iMIrail eri kalelapak reh, patohwan, “Maing Sounpadahk, iahd me soahng pwukat pahn pweida? Oh kilel da me pahn kadehdehda me ahnsoun soahng pwukat kerendohr?”,hQ“Kumwail kilang pwe rahn ehu pahn kohdo me mepwukat koaros me kumwail uduhdiahl sohla pahn mie, sohte takai ehu pahn luhwehdi pohn ehu, koaros pahn rengkidi.”rg]Ekei sapwellime tohnpadahk ko ahpw koasoakoasoia duwen Tehnpas Sarawio, duwen kaselel en wiepen koasoakoasoak en takai ko me wiahda tehnpaso, oh duwen lingan en kapwat me aramas akan kin meirongkihong Koht loale. Sises eri mahsanih,%fCPwe meteiko koaros meirongkihong Koht mehkot me peisengen ar pai, a lih menet sang nan eh semwehmwe e meirongkihla mehkoaros me e naineki oh kin mourki.”e#Ih eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kumwail en ese pwe en liohdi menet eh meirong laudsang mehlel en meteiko koaros ar meirong.SdE ahpw pil mahsanihada liohdi semwehmwe men me kesehdi sens toatoal riau.c /Sises eri ketin mahmahsenseli nan Tehnpas Sarawio, oh mahsanihada duwen ekei aramas kepwehpwe ar kesekese ar mehn meirong kan nan dewen meirongo.b/me kin adihasang liohdi kan ar mehkoaros, ahpw kin liliosohski wia kapakap reirei! Arail kadeik uhdahn pahn laud mehlel!”.aU.“Kumwail kalekeikumwailsang sounkawehwehn Kosonnedo kan me kin mwahuki mi nan likou reirei ahpw moamoahlseli mwohn aramas akan, oh kin men aramas akan en rahnmwahwih ihr nan pokon akan; me kin pilada dewerail lempahntamw nan sinakoke kan oh kin mwahuki moangehda tehpel kan ni kamadipw kan;Y`+-Ni aramas koaros ar rongorong, Sises ahpw mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko,U_#,Eri, ma Depit wiahki eh ‘Kaun,’ a ia duwen Mesaia eh kak nein Depit?”I^ +I lao wiahkihda omwi imwintihti kan utupen aluweluwomwi kan.’|]q*Pwe pein Depit mahsanih nan Pwuken Melkahka kan: ‘Kaun-o ketin mahsanihong ei Kaun: Komw ketidiong ni palimauni,`\9)Sises ketin mahsanihong irail, “Ia duwen amwail kak nda me Mesaia sapwellimen Depit?4[c(Irail eri sohla men idek rehn Sises mehkot.rZ]'Ekei sounkawehwehn Kosonnedo ko ahpw patohwanohng Sises, “Maing Sounpadahk, me pwung omwi mahsenen!”Y&Met wehwehki duwen eh wia Koht en me momour kan, a kaidehk Koht en me melahr akan-pwe aramas koaros kin momouriong ih.”OX%Moses pil kadehdeier ni mehlel duwen me melahr akan ar pahn mourda. Pwe ni koasoiepen kisin tuhke tekatek me mpwumpwulo, Moses kahdaneki Kaun-o ‘Koht en Eipraam, Koht en Aisek, Koht en Seikop.’zWm$Pwe re duwelahr tohnleng kan, oh re solahr kak mehla. Irail me sapwellimen Koht, pwehki ar mourdahsangehr mehla.uVc#a ohl oh lih akan me warohng mourda sang mehla oh mourki mouren mwehi me pahn kohdo, re sohte kin pwopwoud.VU%"Sises ketin sapeng, mahsanih, “Ohl oh lih akan en sampah wet kin pwopwoud,~Tu!Eri, ni rahn me me melahr kan pahn mourda, ihs me pahn en liho eh pwoud? Pwe irail me isimeno koaros pwoudikihda.”$SC Ni imwilah, liho pil mehla.|Rqme kesilimeno pil wiahda duwehte. Eri, ih duwen irail me isimeno koaros, re mehsang ar pwoudo, sohte neirail seri.2Q_“Me keriemeno ahpw pwoudikihda liohdio;xPiEri, pwihn pirien ehu mie, ohl isimen. Me laud rehrailo pwoudikihda lih emen, ahpw mehsang, sohte wiahda seri.PO“Maing Sounpadahk, Moses koasoanediong kiht kosonned wet: Ma ohl emen mehsang eh pwoud sohte neira seri, eri, rien ohlo me pahn pwoudikihda liohdio pwe ira en kapwaiong rie me melahro nah seri.’7NgSadusi kei ahpw pwarodo rehn Sises. (Irail pwukat iei soangen aramas ko me kin nda me dene me melahr akan sohte pahn mourda sang mehla.) Irail eri idek rehn Sises, patohwan, M Eri, irail sohte kak kasapwunge ni mehkot mwohn pokono, re ahpw nennenlahte oh medemedewe sapwellime pasapeng kapwuriamwei wet.{LoSises eri mahsanihong irail, “Eri, kumwail kihong Sihsar dahme en Sihsar, a ong Koht dahme sapwellimen Koht.”K“Kumwail kasalehiong ie mahs ehu mwohni silperen. Sansal en ihs oh mwaren ihs me ntinting powe?” A re sapeng, patohwan, “Sihsar.” E pil pwurehng kadarala emen eh ladu ko; a soumwet ko pil pwurehng kemeseli, re ahpw kasarowehdi oh pil kapwurehla kahiep.E= Ni eh lel ahnsoun dolung wahn mwetin waino, e ahpw kadaralahng soumwet ko eh ladu men pwe en ale rehrail pweise sang ni eh mwahto. Soumwet ko uhdahte wokiseli laduwo oh kapwurehla kahiep.L< Sises eri mahsanihong pokono karasaras pwoatet: “Ohl emen koadoakihada mwetin wain ehu; e ahpw kihong soumwet kei re en kohwahkihong. E ahpw seiloakla sang ni imwe mihmihki liki ahnsou reirei.y;kSises eri mahsanihong irail, “Eri, I sohte pahn ndaiong kumwail ni manaman en ihs me I wiewiahki mepwukat.”W:'Irail eri sapeng Sises, patohwan, “Se sohte patohwan wasa e tepisang ie.”9yA ma kitail pahn nda, ‘E tepisang aramas,’ pokon wet pahn koasuk kitail, pwe irail kin wiahki Sohn soukohp men.”87Irail ahpw tapihada mengimengloalki, ma kitail pahn nda, ‘E tepisang Koht,’ e pahn mahsanihong kitail, ‘A dahme kumwail sohte pwosonki Sohn?’]73Ia duwen en Sohn Sounpapidais eh manaman en pepidais, e tepisang Koht de aramas?”n6USises ketin sapeng irail, mahsanih, “I men kalelapak rehmwail mahs mehkot. Kumwail sapeng ie mahs.5+oh patohwanohng, “Komw mahsanihong kiht mahs, ia pwungen omwi ketin wiewia soahng pwukat? Ihs me ketikihong komwi manaman en wia mepwukat?”h4 KRahn ehu, nindokon Sises eh ketin wiewia sapwellime padahk ong aramas akan nan Tehnpas Sarawio oh ketin kapakapahrengki Rongamwahu, samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo kei, iangahki kaunen mehn Suhs kei, ahpw pwarodo$3A0Re ahpw sohte kak diarada duwen ar pahn kapwaiada irair wet, pwe aramas koaros kin men rongorongete Sises, sohte men katihasang ehu sapwellime padahk kan.27/Ih eri kin ketin padapadahk rahn koaros nan Tehnpas Sarawio. Samworo lapalap ako, sounkawehwehn Kosonnedo ko, oh kaunen aramas ako men kemehla Sises.&1E.mahsanihong irail, “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi me Koht mahsanih, ‘Imwei pahn adaneki imwen kapakap.’ A kumwail ahpw wiahkilahr deun lipirap ekei!”^05-Sises eri ketilong nan Tehnpas Sarawio oh tapihada angiangihieisang sounnetinet kei,0/Y,Re pahn karangkeiukediong nanpwel, iangahki noumw seri kan. Sohte ehu takai pahn luhwehdi pohn ehu, pwehki omw sohte dehdehki ahnsou me Koht ketidohn komouruhkala!”|.q+Pwe rahn ekei pahn kohdo, me omw imwintihti kan pahn keleiukpene, kapiluhkpene, koaitonuhkala sang ni pali koaros.- *oh mahsanih, “I ahpw men ke en dehdehki rahnwette, dahme uhdahn pahn kahrehiong uhk omw popohl! Ahpw met e rirsang mesomwen.^,5)Ni Sises eh ketin karanih Serusalem, ni eh mahsanihada kahnimwo, e ahpw tentenihrki,{+o(Sises ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail en ese pwe ma re pahn nennenla, takai pwukat pahn uhd pein lokaiahda.”*1'Parisi kei me iang pokono ahpw patohwanohng Sises, “Sounpadahk, komw ketin angiangihada mahs sapwellimomwi tohnpadahk kan pwe re en nennenla.”)y&“Koht en ketin kupwuramwahwih nanmwarki me ketiket kohdo ni mwaren Kaun-o! Popohl ong nanleng oh kaping ong Koht!”b(=%Ni eh karanih Serusalem, wasa me ahlo tangdilahng Nahnahn Olip, sapwellime tohnpadahk ko koaros tiakada koulen kaping pwoat ong Koht oh ngihl laud kapikapinga ih, pwehki manaman koaros me re iangehr udiahl, kokoulki,A'}$Ni eh ketiket kohla, re perekihwei ar likou kan nanialo.v&e#Ira eri kahredohng rehn Sises. Irail eri irepehkihdi powe arail likou kan oh sewese Sises en ketidahng powe.@%{"Ira ahpw sapeng, nda, “Mwohnsapwo me ketin anahne.”v$e!Ni ara lapwalapwa ahs pwulo, aramas ekei me neirail ahso idek rehra, “Ser, mehnda kumwa lapwahda ahsen?”T#! Ira eri kohla oh diarada soahng koaros nin duwen Sises eh mahsanihong ira.a";A ma mehmen idek rehmwa, mehnda rehmwa ahso, kumwa sapengki me Mwohnsapwo me anahne.”8!imahsanih, “Kumwa kohwei nan kahnimwen. Ni amwa pahn pedolong, kumwa pahn kilangada ahs pwul men me wie sensel, me saikinte aramas emen dake. Kumwa lapwahda oh kahrehdo met. Ni eh ketin kerenlahng Pedpeiti oh Pedani, limwahn dohl me adaneki Nahnahn Olip, e ketin poaronehla riemen sapwellime tohnpadahk ko,s_Ni Sises eh ketin kaerala sapwellime mahsen pwukat, e ahpw ketin tiengla mwohrail ketiketlahng Serusalem.Eri, a duwen irail ko me ei imwintihti, me sohte men I en kaunirailda, kumwail kahreiraildo met oh kemeirailla mwohi!’ ”7gA e ketin sapeng irail, mahsanih, ‘Kumwail en ese pwe mehmen me ahneki mehkot, kalaudpe pahn pil kohieng; a me sohte naineki mehkot, pil mehkis me e naineki pahn pehdsang.BA re patohwanohng, ‘Maing, mieier nah me paun eisek!’pYIh eri mahsanihong irail me iang mi wasao, ‘Kumwail kihsang mwohnio oh kihong me nah paun eiseko.’}Eri, mehnda ke sohte kihdiong nei mwohni nan pangk, pwe en neitik; pwe ni ei pahn pwurodo, I en ale iangahki wah kan?’OOhlo ahpw mahsanihong, ‘Aramas mwersuwed men kowe! I pahn kadeingkinuhkada pein omw koasoi. Ke ese me ohl sakon emen ngehi, me kin ale me I sohte kin kihdi, oh kin dolung me I sohte kin kamwarak.1Pwe I masak komwi, pwehki komwi ohl sakon emen. Komw kin ketikihsang me komw sohte kin ketikidi, oh kin dolungasang me komw sohte kin kamwarak.’}sPil emen ladu pwarodo oh patohwanohng, ‘Maing, iet sapwellimomwi mwohni; I patohwan nekidala nan limwenpwudo wet.I A e mahsanihong, ‘Ke pahn ale mwaren kaunen kahnimw limau.’Keriemen en laduwo ahpw pil leledo oh patohwanohng, ‘Maing, iet paunen kohl limau me I wihnkiher sang ni me komw ketikihong ie.’+OOhlo ahpw mahsanihong, ‘Meid mwahu! Aramas lelepek men kowe. Eri, pwehki omw loalopwoat ni mehkot me tikitik, I pahn kihong uhk mwaren kaunen kahnimw eisek.’Me keieu pwarala mahs ahpw patohwanohng, ‘Maing, iet paunen kohl eisek me I wihnkiher sang ni me komw ketikihong ie.’L“Kedekedeo, ohlo ahpw wiahla nanmwarki oh sapahldo. E ahpw mwadang mahsanihong sapwellime ladu ehko, me e ketikihong mwohni ko, re en pwarala pwe e men mwahngih uwen mwohni me irail wihnkiher.&EEri, aramas en sahpwo kin kailongki mehlel ohlo, iei me re kadarkihla mwuri meninkeder kei pwe re en kairehki duwen ar sohte pwungki en wiahla ar nanmwarki.eC Eri, mwohn eh pahn ketin mwesel, e ahpw malipepene sapwellime ladu ehk oh ketikihong emenemen paunen kohl ehu, oh mahsanihong irail, ‘Kumwail kilang dahme kumwail kak wihnkihda sang ni mwohni pwukat, I lao pwurodo.’5 Ih eri mahsanih, “Ohl lapalap emen mie me seiloaklahng nan sahpw doh ehu pwe en kesepwildahng nanmwarki; e ahpw pahn ketin sapahldohng nan uhdake.C Ni aramas ako ar rongorong mahsen pwukat, Sises pil mahsanihong irail apwoat karasaras. E ketin kerenlahngehr Serusalem, oh aramas akan kin lemeleme me Wehin Koht nektehn pahn sansalda.O  Pwe Nein-Aramas ketidohn rapahki oh komourala me salongalahr akan.”w g Sises ketin sapeng, mahsanih, “Rahnwet komour me lelohngehr ni ihmw wet; pwe pil nein Eipraam aramas menet.u cSakies eri uhda mwohn silangin Kaun-o oh patohwanohng, “Maing, komw mwahngih pwe I pahn kisekisehki me semwehmwe kan apalien ei kepwe kan; a ma mie emen me I pitihasang mehkot, I pahn kapwungohng ni uwe ieu me laudsang pak pahieu.” Aramas koaros me iang kilang met, re ahpw tapihada lipilipahnedki, ndinda, “Ohl menet iangehr pedolong nan imwen aramas dipan emen!”e CSakies eri pitipitte doudihsang nan tuhkeo oh kasamwolong Sises nan imweo ni eh peren laud.6eNi Sises eh ketin lel wasao, e ahpw mahsendahlahte mahsanihada Sakies nan tuhkeo; e ahpw mahsanilahng, “Sakies, doudi mwadang, pwe rahnwet I pahn pas rehmw ni imwomwo.”s_Ih eri tangalahte mwohn pokono, doudahng nin tuhke pwoat me mi limwahn wasa me Sises pahn ketin keid ieo.s_E iang songosong en kilangki mese Sises, a pwehki eh paliwar mwotomwot, iei me e sohte kak pwehki pokono.W'A ohl kepwehpwe men mie wasao, ede Sakies, me lapalap rehn sounrik daksis ko.C Sises eri ketilong oh ketiket kohla nan kahnimw en Seriko.2]+Ni ahnsowohte e pa pehdpeseng oh kilangada wasa. E ahpw idawehnla Sises oh kapikapinga Koht. Ni pokono ar kilangada manaman wet, irail koaros ahpw pil kapikapinga Koht.b=*Sises eri ketin mahsanihong, “Nna! Kilangada wasa! Omw pwosonen me kakehlaiukadahr.”zm)“Dahme ke anahne I en sewesehkin uhk?” A e patohwan, “Maing, I patohwan anahne pwurehng kilangada wasa.”ve(Sises eri ketin uhdi oh mahsanih pwe ohlo en pakahrdohng reh. Ni ohlo eh kerendo, e ahpw keinemwe, mahsanih,+O'Aramas ako me mi mwowe ahpw lipwoarehda oh ndahng en nennenla. A e ahpwte kalaudehla ngileo, patohwan, “Maing, komwi me kisehn Depit! Komw ketin kupwure ie!”V~%&Ohlo eri likwer, patohwan, “Sises, kisehn Depit! Komw ketin kupwure ie!”P}%Re ahpw ndaiong me Sises mehn Nasaret me ketiket kolahng nan kahnimwo.Z|-$Ni eh rongada mwoarong en pokono me kekeid wasao, e ahpw idek, “Dahkot mwo?”k{O#Sises ketiket kohla limwahn kahnimw en Seriko, a ohl maskun men mwomwohd wie pekipek limwahnialo.#z?"Tohnpadahk ko ahpw sohte mwahn wehwehki mahsen pwukat; wehwehn mahsen pwukat me rirsang irail, iei me re sohte dehdehki dahme Sises mahmahsanihong irail.My!Re pahn wokih oh kemehla; a ni kesiluhn rahn e ahpw pahn iasada.”mxS E pahn pengpengla rehn mehn liki kan, wiahla mehn kepit rehrail; re pahn kihsang wauwi oh kandipih.RwSises ketin kahrehla tohnpadahk ehk riemeno oh mahsanihong irail, “Kumwail kilang pwe kitail kohkohdalahng Serusalem, wasa me soahng koaros me soukohp ako ntingdier duwen Nein-Aramas pahn pweida ie.Jv re pahn ale pwaisarail laud nan mouret, oh mour soutuk palio.”.uUSises ketin mahsanih, “Kumwail en ese pwe kumwail koaros me tounmeteikilahr imwarail, de ar pwoud, de riarail, de samarail, de neirail seri kan pwehki Wehin Koht,tPiter ahpw patohwanohng Sises, “Maing, komw mwahngih mahs duwen kiht, pwe se tounmeteikilahr mehkoaros me aht oh iangkomwilahr.”rs]Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Mehkot me sohte mwahn kak pahn aramas, e uhdahn kak pahn Koht.”krOIrail me rongorong Sises ko ahpw kalelapak, patohwan, “Ma ih duwen met, a ihs me kak mourla?” q Me pahn apwal mehlel ong me kepwehpwe men en pedolong nan Wehin Koht sang mahn me adaneki kamel en dil nan pwoaren dikek ehu.”pNi Sises eh ketin mahsanihada duwen eh nsensuwedlao, e ahpw mahsanih, “Meid apwal ong me kepwehpwe kan en pedolong nan Wehin Koht!eoCNi ohlo eh rongada mahsen wet, e ahpw nsensuwedkihla kowahlap, pwe aramas kepwehpwe men ih.knONi Sises eh karonge met, e ahpw mahsanihong, “Pil mie mehkot me komw uhdahn pahn wia: netikihla omw kepwe kan koaros, oh nehkohng pweine kan me semwehmwe kan; omwi pai ahpw pahn mie nanleng. Komw ahpw kohdo oh iangiehla.”cm?Ih eri patohwanohng Sises, “I kapwaiadahr kosonned pwukat koaros sang ni ei tikitik.”lKomw eseier kosonned kan: ‘Dehr kamwahl; dehr kemehla aramas; dehr pirap; dehr likamw; kahkahki semomw oh inomw.’ ”vkeSises ketin sapeng, mahsanih, “Dahme komw ekerkiniehki Sounpadahk mwahu? Sohte emen me mwahu pwe Kohtohte.j7Emen lapalap en mehn Suhs ako ahpw idek rehn Sises, patohwan, “Maing, Sounpadahk mwahu, dahme I uhdahn pahn wia pwe I en kak alehki mour soutuk?”xiiKumwail en ese pwe mehmen me sohte pahn ale Wehin Koht duwehte kisin seri kis, e sohte pahn pedolong loale.”1h[A Sises ahpw malipehdo kisin seri ko oh mahsanihong tohnpadahk ko, “Kumwail pweisang, kumwail mweidohng kisin seri kan en kohdo rehi; pwe iei arail wehi, Wehin Koht.g+Aramas ekei ahpw patohwanohng Sises nair kisin seri kei pwe en ketkidahng pohrail lime kan. Tohnpadahk ko eri kilangada oh lipwoarehkinirailda.Xf)Sises eri mahsanih, “Kumwail en ese pwe ohl menet pwungla rehn Koht ahpw pwurala ni imweo; a meteio, soh. Pwe me kin aklapalapki pein ih, pahn tikitikla; a me kin aktikitingki pein ih, pahn lapalapala.”^e5 A sounrik daksiso kesihnen ekis dohlahsang, e ahpw sohte men saradalahng nanleng, pwe ihte me e wiewia, pikipikir nan mwaremware, ndinda, ‘Maing Koht, komw ketin kupwurei ie, pwe aramas dipan emen ngehi!’ ”sd_ I kin kaisihsol pak riau nan wihk ehu, oh I kin meirongki eisek kis ehu sang ni mehkoaros me I ahneki.’ c Parisio kesihnenda oh wia eh kapakap nin duwe met: ‘Maing Koht, I kapingkalahngankihong komwi ei sohte kin noahrok, ei sohte kin mwersuwed, ei sohte kin kamwahl duwehte aramas teikan. I kapingkalahngankihong komwi ei pil sohte duwehte sounrik daksis menet.nbU “Aramas riemen kohdalahng kapakap nan Tehnpas Sarawio; emen ira Parisi men, a emen sounrik daksis.{ao Sises pil ketin mahsanih karasaras pwoatet ong aramas ekei me kin akupwungki pein ihr oh pohnmwahsoiong meteikan:4`aKumwail en ese pwe e uhdahn pahn mwadang sewese irail nan arail apwal akan. Eri a, kumwail lemeleme me Nein-Aramas pahn ketin diar pwoson nin sampah ni eh pahn ketido?”_!Ia duwe, Koht sohte pahn ketin sewese sapwellime aramas akan me kin pekipeki sawas ni rahn nipwong? E pahn ketin pwapwand en sewese irail?]^3Sises pil ketin mahsanih, “Kumwail rong dahme sounkopwung suwed menet ketihtihki. ]ahpw I pahn sewese mahs lih menet en rapahkihda eh pwung, pwe e dehr kedirepwei ie oh dehr kin pwurodo kauwehla ei onepek.’ ” \9Ahnsou reirei sounkopwungo sohte men tehk liohdio. Kedekedeo, e ahpw mengimengloalki, ‘Mehnda ma I sohte masak Koht oh pil sohte kin wauneki aramas,[7Pil liohdi men mie nan kahnimwohte, me kin pwurepwure sounkopwungo oh reperepen pwung reh, ‘Komw menlau sewese ie ni repenpwung wet ong pelieio!’gZG“Sounkopwung men mie nan kahnimw ehu, me sohte kin masak Koht pil sohte kin wauneki aramas. Y Sises ahpw ketin mahsanihong irail karasaras pwoatet, pwe en ketin padahkihong irail re en kin poaden kapakap oh dehr tokedihsang.cX?%Tohnpadahk ko eri patohwan idek rehn Sises, “Maing, ia wasa mepwukat pahn wiawi ie?” Sises ketin sapeng irail, mahsanih, “Wasa me mahn mehla men kin mie, iei wasao menpihr me adaneki puldur kin pokonlahng ie.”bW=$[Aramas riemen pahn mihmi nansapw; emen pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi.”]VV%#Lih riemen pahn kepekepel pilawa; emen pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi.Uw"I ndaiong kumwail pwe nipwongo, aramas riemen pahn memeir pohn peht teieu; emen pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi.uTc!Mehmen me men doarehla eh mour, e pahn pwupwusang; a mehmen me men tounmeteikihla eh mour, e pahn doarehla.-SU Kumwail tamataman en Lohd eh pwoudo!R-“Ni rahno, mehmen me mi pohn imwe, e dehpa kohdiong ale eh kepwe me mihmi loale. Pil duwehte mehmen me mihmi nansapw, e dehpa pwurodo ni imwe.MQEri, ih duwen me pahn wiawi ni rahnen Nein-Aramas eh pahn sansalda.rP]a ni rahn me Lohd mweselsang Sodom, kisiniei oh suwepel ahpw mweredi sang nanleng oh kemeirailla koaros.OPil duwen me wiawihier ni mwehin Lohd, aramas koaros kamakamadipw, kangkang sakau, wie netinet, wie sapwasapw, kokou ihmw;(NIAramas koaros kamakamadipw, kangkang sakau, wiewie pwopwoud, lao lel rahn me Noha pedolong nan warihmwo, nohlik lapalapo ahpw leledo oh kamwomwirailla koaros.TM!Me wiawihier ni mwehin Noha, e pil pahn wiawi ni rahn akan en Nein-Aramas.UL#Ahpw e uhdahn pahn lokolok laud mahs oh posoik sang rehn aramas en dih wet.$KAPwe duwen lioal eh kin pir, oh linge ahpw kin kamarainihada wasa sang apalien lahng lel apali, iei duwen me pahn wiawihong Nein-Aramas ni sapwellime rahn.yJkMie me pahn ndahng kumwail, ‘Kumwail kilang, ionen ih!’ de, ‘Iet ih!’ Kumwail dehr kohieiwohng rapahki.+IOE ahpw mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Ahnsou ehu pahn kohdo me kumwail pahn anahne kilang ehu rahn ako en Nein-Aramas, kumwail ahpw sohte pahn kakohng.hHISohte me pahn nda, ‘Ietet Wehin Koht,’ de ‘Ionen;’ pwe Wehin Koht miher loalamwail.”(GIParisi kei ahpw kalelapak rehn Sises, “Iahd Wehin Koht pahn pwarodo?” E ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Wehin Koht sohte kin kohdo ni mwohmw sansal.iFKSises eri mahsanihong ohlo, “Eri, uhda, oh kohkohwei; pwe omw pwosonen me kakehleiukadahr.”REDahme mehn liki menette me pwurodo pwe en kasapahlkalahngan ong Koht?”UD#Sises eri mahsanih, “Kaidehk me ehk me mwakelekellahro? A ia me duwemeno?cC?E ahpw poaridiong mwohn aluweluwe kan, pil kapikapinga Sises. Eri, mehn Sameria men ohlo.{BoEmen irail, ni eh kilangada duwen eh mwakelekellahro, e ahpw pwurodo rehn Sises, ngihl laudida, kapikapinga Koht.&AESises ketin mahsanihirailda, e ahpw mahsanih, “Kumwail kohwei rehn samworo ko oh ale keseu rehrail.” A nindokon ar patopato kohla, re ahpw mwakelekella._@7 oh likwerlahng, patohwan, “Maing, Sises, at Mwohnsapw! Komw ketin kupwurei kiht!”m?S Oh ni eh ketilong nan kisin kahnimw kis e ahpw tuhwong ohl tokutok ehk. Re ahpw uh dohlahsang ekis,^>5 Ni Sises eh ketiket kohdalahng Serusalem, e ketin weid nanpwungen Sameria oh Kalili.I=  Ih pil duwen kumwail: kumwail pahn kin kapwaiada mehkoaros me kileldiong kumwail en wia, oh kumwail pahn kin nda, ‘Kiht, lidu soh katepe kei; ihte pwaisat, se en kapwaiada at pwukoa.’ ”m<S Ladu men sohte kin warohng ale kasapahlkalahngan, pwehki e uhdahn pahn kapwaiada mahsen en eh kaun.;#ahpw en onopada mwengehn soutik, en likawihada likoun papah oh papah kumwail nindokon amwail pahn sakasak, pwe ih me pahn uhd mwenge mwuhr.4:a“Ma mehmen rehmwail mie eh ladu me wie mwetimwet de kamwekamwenge sihpw kan nansapw; eri, ni eh pahn pwurodo rehmwail, kumwail sohte kin ndahng en mwohndi oh mwengehla,p9YKaun-o ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Ma amwail pwoson pahn laud duwehte kisin weren kadiring kis, kumwail pahn kak ndahng tuhke pwoatet, ‘Pein usukekda sang men oh kohla poadada nan madau,’ a e pahn dukiong kumwail.”_87Wahnpoaron ko ahpw patohwanohng Kaun-o, “Maing, komw ketin kalaudehla at pwoson.”(7IA ma e wiahda sapwung ehu ong uhk pahn isipak rahn ehu, oh pahn isipako e kohdo rehmw oh nda, ‘I nsensuwedkihla ei sapwung,’ a ke uhdahn pahn mahkohng.”u6cKumwail eri kaleke pein kumwail! “Ma riomw men dipada, kapwungala ni meleilei; oh ma e koluhla, mahkohng."5=E pahn mwahwongete, ma peitehl ehu pahn pirapiriong ni tepinwere, oh lekdeklahng nan madau, sang ma e pahn kahrehiong mehmen me tikitik pwukat nan dihp.:4 oSises ketin mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Soahng kan me kin kahrehiong aramas nan dihp uhdahn pahn kin mie; ahpw meid suwediong aramaso me kin kahrehdo soahng pwukat!3/Eipraam sapeng, mahsanih, ‘Ma re sohte rong Moses oh soukohp ako, re pil sohte pahn kamehlele emen me pahn pwarala sang rehn me melahr akan.”?2wOhl kepwehpweo ahpw sapeng, patohwan, ‘Maing, semei Eipraam, soahng wet sohte itar! Ma emen sang rehn me melahr akan pahn pwarala rehrail, eri, re pahn koluhla oh wiliakapwala.’.1UEipraam mahsanihalahng, ‘Pwuken Moses oh soukohp ako mie rehn riomw ko pwe en kehsehkin irail soahng koaros. Re en rong dahme Moses oh soukohp ko kin mahsanih.’ 0 rehn riei me limmeno. Komw poaronehla pwe en kolahng kehsehkin irail wasaht, pwe re dehr pil leledohng nan wasahn weirek wet.’/Ohl kepwehpweo ahpw sapeng, nda, ‘Eri, I peki rehmwi, semei, komw poaronelahng Lasarus mahs ni imwen ei pahpao nin sampah,.+A pil ehu, wahu kalaimwun ehu mie nanpwungatail; sohte mehmen reht kak sipalowohng rehmwail, pil sohte mehmen rehmwail kak sipalodohng reht.’ QI~~0}};||;{zz$yy[xxwwDvv7uutjssUrqq pCoo1nn.mmEllkwjjiii)h,g|gfyeeddkccbbjbaa`V`_^^p^ ]6\\[YjY XX WWIVSUUTSScRRQQ^PPGORNN&MMLLHKJJIIgHHZGGLFFOEEJDD!CBA@@???>d===O<;;n:::4998U77766Z544N33r22f11R006/..l--W,,d+++*I))U)('''&&J%$$$0##y#=""o"!![! "aRk5w||hRn#b$LB & O  K4 UQf|E Ni ahnsou en Sarawien Pahsohpa en mehn Suhs ako eh kerendohr, Sises eri ketilahng Serusalem.{# Mwurin met, Sises ketilahng Kapernaum, iangahki ineo, rie ohl ako, oh pil sapwellime tohnpadahk ko. Irail eri ketiket wasao erein rahn kei./zW Ih met tepin kilel akan me Sises ketin wiahda nan Kena nan Kalili, oh ih duwen met eh ketin kasalehda sapwellime lingan; eri, sapwellime tohnpadahk ko ahpw pwosonla.My oh ndaiong, “Aramas koaros kin kihda mahs wain mwahu; a mwuhr, ni tohn kamadipwo ar kin sakaulahr, re ahpw kin kihda wain sohte nohn mwahu. A komwi nekinekidte wain mwahu lao lel ahnsou wet!” mIei ih me ketiketier rehn Koht mwohn tepin kawa.P= Mahseno ketiketier rehn Koht mwohn tepin kawa; pwe Mahseno, iei me Koht._<75Re ahpw kin kalap tounmeteikihla ar ahnsou kan nan Tehnpas Sarawio, kapikapinga Koht.S;4Irail eri poaridi oh pwongih, oh pwuralahng Serusalem pereperen kowahlap.b:=3Ni eh ketin kupwukupwuramwahwih irail, e ahpw ketida sang rehrail, ketiketdahla nanleng.9)2Mwuri, Sises ahpw ketin kahluwaieisang irail nan kahnimwo, ketiketlahng Pedani; ih wasao me e ketikihda lime ko oh ketin kupwuramwahwih irail.;8o1Oh kumwail en ese pwe I pahn kadarodohng kumwail me Semeio ketin inoukidahr. Kumwail eri uhdahn pahn awiawihete nan kahnimw wet, kumwail lao pahn audaudkihda manaman en powe.”97m0Eri, kumwail me pahn kin sounkadehdehn mepwukat.6/oh rongamwahu en koluhla en nan kapehd oh lapwapen dihp akan pahn lohkseli nan wehi koaros, ni mware, tepisang Serusalem.5.oh mahsanihong irail, “Ih duwen me ntingdier en met: Mesaiao uhdahn pahn lokolok oh iasada sang mehla ni kesiluhwen rahn,W4'-Ih eri ketin kamarainihada kapehdirail ko pwe re en dehdehkihla Pwuhk Sarawi,w3g,Sises eri mahsanihong irail, “Ih met wehwehn mahsen ko me I padahkihongkumwailehr nindokon ei mihmi rehmwail, duwen mehkoaros me ntingdier nan Kosonned en Moses, rehn soukohp ako, oh nan Pwuken Melkahka Kan, uhdahn pahn pweida rehi.”)2M+e ahpw konote mwohn masarail ko.41c*Re ahpw patohwanohng kisin mwomw inihn kis,0)Re ahpw pil saikinte nohn kamehlele, oh nan ar diren peren oh pwuriamwei, e ketin keinemwe rehrail, “Mie kisin mwenge rehmwail met?”Y/+(Mwurin eh mahsanih met, e ahpw ketin kasalehiong irail lime ko oh aluweluwe ko.K.'Kumwail kadehde pehi kat oh nehi kat, oh kilang mwahu pwe ngehi met. Kumwail doahke ie, kumwail ahpw pahn kadehde mehlel pwe eni sohte kin mie uduke de tih, duwen me kumwail kilikilang rehi.”s-_&Sises eri mahsanihong irail, “Dahme kumwail salohkidahr? Dahme kumwail peikasalki nan kapehdomwail kan?J, %Nan arail saloh oh masak, re lemehiong me re kilikilang eni men.+{$Ni arail koasoakoasoia mepwukat, pein Sises ahpw ketin uh nanpwungarail oh mahsanihong irail, “Popohl ong kumwail!”z*m#Ira eri uhd koasoia dahme wiawihong ira nanialo, oh duwen ara esehda Kaun-o ni eh ketin pilitikihpeseng pilawao.q)["oh ndindapene nanpwungarail, “Mehlelete me Kaun-o ketin iasadahr! Pwe e ketin pwarehr rehn Saimon!”d(A!Ira uhdahte pwuralahng Serusalem, rehn tohnpadahk ehk emeno me pokopokon rehn iangarail ko('I Ira ahpw ndapene, “Nan kapehdita kat seu kin mwekimwekidki peren, rasehng kisiniei, ni eh kin mahmahsen oh kawehwehiong kita Pwuhk Sarawi, kohdo nanialo?”m&SMesara ko pa pehdpeseng, ira ahpw esehda me Sises mwo; a ni ahnsowohte Sises ahpw sohrasang mwohra.%7Eri, ni arail ketiket nin tehpel, e ketikihda pilawa ehu, loulou oh kapingkalahngan ong Koht. E ahpw ketin pilitikihpeseng pilawao oh ketikihong ira.0$YIra ahpw ngidingidki patohwanohng, “Komw ketin pweiekidi reht, pwe ketipin peiklahr oh wasa pwongier.” Ih eri ketilong rehra nan ihmwo pwe en iang pweiekdi wasao.~#uIrail eri ketin lel nan kahnimw me re ketiket kolahng ie. Sises ahpw ketin mwomwehda me e pahn ketin dodouluhllahte."#Sises eri ketin kawehwehiong ira wasa kan me Pwuhk Sarawi mahsanih duwen pein ih, tepisang pwuken Moses kohdo lel ni pwuken soukohp koaros.!{Pwe kaidehn Mesaia uhdahn pahn lokolongki soahng pwukat koaros mwohn eh pahn ketilong nan lingan en sapwellime wehi?”  Sises eri ketin mahsanihong ira, “Kumwa meid loalopwon oh nan kapehd tikitik en kamehlele mehkoaros me soukohp ako kohpadahr!{Pil ekei kiseht ko pwaralahr nin sousowo oh kadehdeier duwen me lih ako pakairkidohr, re ahpw sohte kilangada Sises.”{re sohte kilangada erekso. Re pwurodo reht ndinda me re kilangada tohnleng kei me mahsanihong irail me dene e iasadahr.QLih ekei me kiseht kasaloweikitadahr, ni ar sangkalahng kilang sousowo,}Eri kiht, se koapworopworkihla me ih me pahn kamaiauda Israel! Ahpw lel rahnwet, rahnehr siluh mwurin mepwukat ar wiawi.iKAt samworo lapalap ako oh kaun ako ahpw pangala pwe en pakadeida en kamakamala oh kalohpwuwala.fEA e ketin sapeng ira, mahsanih, “Pwe dahkot?” Ira patohwanohng, “Duwen mehkan me wiawihong Sises mehn Nasareto. Soukohp emen ih, me inenen manaman ni eh wiewia kan oh ni eh mahsen mwohn Koht oh mwohn aramas koaros./WEmen ira, ede Kleopas, ahpw patohwanohng Sises, “Pwe dah? Komwihte mehn keiru men nan Serusalem me sohte mwahngih dahme wiawiher kohdo rahn pwukat nan kahnimwo?”oWSises eri ketin keinemwe rehra, “Dahme kumwa koasoakoasoia kohdo?” Ira ahpw uhdi, mwomwen pahtou.=uIra kilangada, ira ahpw sohte kadehde me iei ih mwo.s_Eri, nindokon ara koasoakoasoi kohla, pein Sises pa ketin keiong mpara oh iang ira ketiket kohla nanialo.A}Ira eri koasoakoasoia duwen mehkoaros me ahpwtehn wiawi. Ni rahnohte, tohnpadahk riemen patopato kolahng ni kisin kahnimw kis, me adaneki Emaus, me dohsang Serusalem ele mwail isuh.A{ Eri soh, Piter uhdahte tenge sousowo; e pedolongala, oh sohte mehkot me e kilangada pwe likou kaselel kohte me wonohn wasa kis; e ahpw pwurala ni ihmwo, pwuriamweiki dahme wiawiheret.yk Wahnpoaron ko ahpw wiahki rohng pwukat koasoien aramas sahliel kei, iei me re sohte mwahn kamehlelehki lih ako.' Iet mwaren lih ako; Mery mehn Makdala, Sohanna, oh Mery inen Seims; irail oh ekei lih me iang irail me kairehki wahnpoaron ko duwen mepwukat.wg oh pwurala sang nin sousowo, re ahpw kohla kairehki me ehk emeno oh meteiko koaros soahng me wiawihongirailo.6gIrail eri tamanda sapwellimen Sises mahsen koy‘Nein-Aramas uhdahn pahn pengpengla rehn me dipan akan oh kalohpwuwala, oh eh pahn iasada ni kesiluhwen rahn.’ ”| qE soher ket met. E ketin iasadahr. Tamanda dahme e ketin mahsanihong kumwail, ni eh ketikette rehmwail nan Kalili:8 iNan ar masepwehkadahr kowahlap, oh itihtiekidiongete nanpwel, mwahnakapw ako ahpw mahsanihong irail, “Dahme kumwail raparapahkihki me momour emen nanpwungen me melahr akan? 7Irail ahpw sansaloh kesikesihnen wasao sehse dahme re pahn wia; a iet mwahnakapw riemen pa uh mwohrail, mi nan likou pwetepwet lingan oh melengileng.P Irail eri pedolong loale; re ahpw sohte kilangada ereksohn Kaun Sises.D Re ahpw diarada me takaio katapwursangehr ni ewen sousowo.u eNin sohrahn en rahnen Santi, lih ako ahpw sangkalahng nin sousowo wa pwohtik pwohmwahu ko me re kaunopadahr.38Irail eri pwurala ni imwarail ko oh onopada pwohtik pwohmwahu kei oh mehn kei kei. Rahnen Sapad, re ahpw kommoal, duwen me kileldier nan Kosonnedo. 7Lih ako me ideidawehndo Sises sang Kalili ahpw idawehnla Sosep oh iang udiahl sousowo oh duwen ereksohn Sises eh nekinekidi loale.K6Rahno ni alem, oh rahnen Sapad, de ahnsoun Sapad, nektehn tepida."=5Ih eri kihdi sang nin lohpwuwo, kidimkipene likou linen ehu, oh kihlong nan sousou ehu me weiweida nan paip ehu-saikinte aramas emen seridi nan sousowo.?y4Ih eri patohla rehn Pailet oh pekihda ereksohn Siseso.3Ohl emen mie me mwarenki Sosep, mehn Arimadea, kahnimw ehu nan Suda. Ohl kadek emen oh poadidi, oh e kin iang awiawihodo Wehin Koht. E kin iang towe Mwoalen Kopwung Lapalap, ahpw e sohte mwahn iang pwungki arail koasoandi oh arail mwekid kan ong Sises.2Ohl emen mie me mwarenki Sosep, mehn Arimadea, kahnimw ehu nan Suda. Ohl kadek emen oh poadidi, oh e kin iang awiawihodo Wehin Koht. E kin iang towe Mwoalen Kopwung Lapalap, ahpw e sohte mwahn iang pwungki arail koasoandi oh arail mwekid kan ong Sises.11Oh kompoakepahn Sises koaros, iangahki lih ako me idawehndo sang Kalili, re pil iang kesihnen wasao, ahpw ekis dohsang, uduhdiahl mepwukat koaros.#0Aramas koaros me pokonpene wasao pwe re en iang udiahl, re ahpw pikipikir nan mwaremwararail kan pwurala ni imwarail ko, uwen ar nsensuwed.~/Kaunen sounpei men lao kilangada me wiawiero, e ahpw kapinga Koht, patopatohwan, “Mehlelete me ohl menet ohl pwung men!”}+.Sises ahpw ketin kapitie laudida, mahsanih, “Semei, I mweidalahr ngeniet nin limomwi kan!” Ni eh mahsanih met, e ahpw ketin kadarala ngene.i|K-Oh kahdeng me pereh mwoahl sarawien nan Tehnpas Sarawio teipeseng nanwerenge sang powe lel pah.{,Kolahng nin souwas limwahn kulok eisek riau, ketipin ahpw rotala oh rotorot kipehdi wasa koaros nan sahpwo lel kulok siluh mwurin souwas.izK+A Sises ketin mahsanihong, “I men ke en ese pwe rahnwette ke pahn iang ie mi nan Paradais.” y*Ih eri patohwanohng Sises, “Maing Sises, komw ketin kupwure ie, ni omwi pahn ket nan sapwellimomwi wehi duwen nanmwarki men!”x+)Ahpw ata kadeik me pwung, pwe kita konehng ale kalokolok wet, pwehki ata wiewia kan me kahrehda; a ohl menet sohte suwed ehu e ketin wiahda.”lwQ(A meteio ahpw kapwungohng, nda, “Ke sohte masak Koht? Kita koaros mihmi nan soangen kadeikteieu. v'Emen loallap suwed ko me iang kalohpwuwala ahpw lahlahwe Sises, ndinda, “Ma komwi Mesaiao, a komw kepitkomwihla oh pil kiht!”yuk&Pohnangin kadokenmaien Sises nin lohpwuwo mahsen pwukat ntingdier ie: “Iei met Nanmwarkien mehn Suhs akan.”Wt'%oh ndahng, “Komw kepitkomwihla, ma iei komwi nanmwarkien mehn Suhs akan!”Ns$Sounpei ko pil iangala kapailoke Sises. Re keiong mpe oh kihong wainQr#Pokono ahpw mi wasao uduhdiahl soahng koaros, nindokon kaunen mehn Suhs ko ar kepikepitki Sises, ndinda, “E komourala ekei; eri, a en komourala pein ih, ma iei ih Mesaiao me Koht ketin piladahr!”&qE"Sises eri mahsanih, “Semei, komw ketin mahkohng irail, pwe re sehse dahme re wiewia.” Irail eri usuhski sapwellime likou ko oh nehkpeseng nanpwungarail..pU!Ni arail lel wasa me adaneki “Tihn Moang,” re ahpw pasurdiong Sises nin lohpwuwo iangahki loallap suwed riemeno, emen mi ni palimaun, a emen palimeing en Sises.Zo- Irail eri pil kahreieila loallap suwed riemen, pwe ira en iang Sises kamakamala.jnMPwe ma ih duwen me soahng pwukat kin wiawihong tuhke mour, a dahme pahn wiawihong tuhke meng?” mPwe ih ahnsowo me aramas pahn ndaiong nahna kan, ‘Kumwail pwupwudiong poht!’ oh ong dohl akan, ‘Kumwail koaduhpwalkitedi!’}lsPwe rahn ekei pahn kohdo, me aramas akan pahn nda, ‘Meid pai lih depwen kan oh me sohte kin neitik oh kedihdi!’(kISises ketin sohpeiong irail oh mahsanih, “Kumwail, lihen Serusalem ken! Kumwail dehr sengisengkin ie, kumwail sengisengki pein kumwail oh noumwail seri kan.{joLapalahn pokon en aramas ahpw iang ideidawehn Sises; lih ekei pil iang me mwahmwahieiki oh wie sengisengki Sises.piYIrail eri ale Sises oh kahluwaieisang nan kahnimwo; re ahpw kasaingedi ohl emen nanialo, ede Saimon, mehn Sairihni, me patopatohdo sang nan sapwe likin kahnimwo. Re ahpw koledi oh itonehng en kapaikada lohpwuwo oh idawehnla Sises.#h?Ih eri ketin lapwahda ohl me re peki en lapwadahng irailo, me selikihdi moromor oh kamaramas; e ahpw ketikihong irail Sises pwe re en wiahiong nsenarail.kgOPwe Pailet ketin mahsanih sang nan mwoale me Sises en mweimweiong irail, pwe re en kalohpwuwehla.ofWA irail ahpwte kalaudehla ar weriwerki pwe Sises en kalohpwuwala. Ni imwilah ar pekipeko ahpw pweida.DePailet eri mahsanihong irail kesilipak, “Pwe suwed da me e wiahda? Sohte mehkot I kak diar reh me konehng en kamakamkihla! I pahn kihong en wowoki, mwuhr I ahpw pahn kasaledekihala.”`d9A irail wiakihteieu patohwan werkilahng, “Komw kalohpwuwehla! Komw kalohpwuwehla!”ac;Pailet kupwukupwurehte en kasaledekala Sises, ihme e pil pwurehngete mahseniong pokono.b(Eri, Parapas loallap suwed men, me lekdekiong nan imweteng pwehki moromor ehu me wiawi nan kahnimwo oh kamaramas ehu me e wiadahr.) a Tohnpokono koaruhsie eri wiahkihteieu ngihl laudida, patohwan, “Mehmenen en kamakamala! Komw ketin lapwadohng kiht Parapas!”`[Ni ahnsoun Sarawien Pahsohpa koaros, Pailet uhdahn kin ketin lapwadahng mehn Suhs ako emen loallap suwed me sensel nan imweteng.]y_kIet me I pahn wiahiongen: I pahn kihong en wowoki rehn nei sounpei kan; oh mwuhr I ahpw pahn kasaledekihala.”4^aErod pil sohte diarada sapwung reh, ihme e ketin kapwurehkidohng rehtail ohl menet. Eri, kumwail en ese pwe ohl menet sohte wiahda mehkot me pahn konehng en kamakamkihla.q][oh mahsanihong irail, “Kumwail pangodohngieier ohl menet, dene e kamwoakamwoaronge tohn amwail wehi. Eri, kumwail en ese pwe I kalelapakehr reh mwohmwail, ahpw sohte mehkot sapwung I diarada duwen mehkan me kumwail kedikedipahki.\\1 Pailet eri ketin kapokonepene samworo lapalap ako, kaun ako, oh pil aramas koaros,_[7 Rahnohte Pailet oh Erod ira nsenamwahula; pwe sang mahs kohdo ira kin imwintihtipene.Z Erod oh sapwellime sounpei ko ahpw kepitki Sises oh wia mwahlkihla. Re kalikawihkihda likou puhp kaselel ehu oh kapwurelahng Pailet.fYE Samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo ko ahpw uh wasao nannantihki ar kedikedipa Sises.]X3 Ih eri ketin wiahiong Sises soangen peidek tohto, a Sises sohte mwahn ketin sapeng.OWErod inenen perenkihda kowahlap eh mahsanihada Sises, pwe e kin karongehte duwen Sises oh ahnsou reirei e kin anahne en mahsanih, pwe e koapworopworki me Sises pahn ketin wiahda ekei manaman mwowe.V)Ni eh mwahngihada me Sises kisehn wehi ehu me Erod ketin kakaun, e ahpw ketin kadaralahng rehn Erod, me pil iang ketiket Serusalem ni ahnsowo.]U3Ni Pailet eh karonge met, e ahpw keinemwe, “Pwe da, mehn Kalili men ohl menet?”WT'A irail ahpw ngidingidkihong, ndinda, “E tapihadahr kamwoarong ehu rehn aramas akan sang ni padahk me e kin kihong irail. E tapihada nan Kalili, kohdo nan sahpw koaros en Sudia, oh lelohngehr sahpwet.”S}Pailet eri mahsanihong samworo lapalap ako oh pokono, “Sohte mehkot I diarada rehn ohl menet pwe en pakadeingkihda.”RPailet eri keinemwe rehn Sises, mahsanih, “Komwi nanmwarkien mehn Suhs akan?” Sises ketin sapeng, mahsanih, “Komwi me mahsanih.”eQCRe ahpw tapihada kedipa, ndinda, “Se saikidi ohl menet ni eh wiewia kaweid sapwung ong nait aramas akan, ndindaiong irail re dehr kin kihda daksis ong Sihsar; oh e pil kin kakahski me pein ih Mesaia, nanmwarki men.”LP Tohnpokono koaros ahpw kesihnenda oh kahrelahng Sises mwohn Pailet.O}GIrail ahpw nda, “Eri, kitail sohte anahne sounkadehde, pwe pein kitail rongasangehr nan pein sapwellime mahsen kan!”N#FIrail koaros eri patohwan idek, “Eri, Sapwellimen Kohto komwi?” A e ketin sapeng, mahsanih, “Pein kumwail ndinda pwe iei ngehi ih.”yMkEAhpw kumwail en ese pwe sang met kohla Nein-Aramas pahn ket nan mwoale ni palimaun en Koht, Wasa Lapalahpie.”DLDA ma I idek rehmwail mehkot, kumwail sohte pahn sapeng ie.7KgCIrail eri idek, patohwan, “Komw mahsanidohng kiht mahs, ma komwi iei Mesaia.” A e ketin sapeng irail, mahsanih, “Ma I ndaiong kumwail, kumwail sohte pahn kamehlele ie..JUBNi eh rahnpeseng, kaunen mehn Suhs ako, samworo lapalap oh sounkawehwehn Kosonnedo ko ahpw pokonpene, oh Sises ahpw pakahrdohng mwohn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo.?IyARe ahpw pil kin lahlahwe oh wiahiong kapweikeng tohto.^H5@Re kin perehla silangi oh kin idek, “Ihs me wokih komwio? Komw kasawihada mahs!”HG ?Aramas ako me sinsile Sises ahpw kin kapikapitih oh kin wokih.GF>Piter eri kohkohlahsang, kohieila liki oh sengiseng kowahlap.XE)=Kaun-o eri ketin sohpeidohng Piter oh ketin kamoalehdi. Piter ahpw tamankihda mahsen en Kaun-o, me mahsanih, “Rahnwet, mwohn keieun malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmki pahn silipak me ke sehse ie.”D g6Irail eri salihedi Sises oh kahrelahng ni imwen Samworo Lapalap; a Piter ideidawehnte ahpw mwur dohsang ekis.+=O5I kin mihmihte rehmwail rahn koaros nan Tehnpas Sarawio, kumwail ahpw sohte mwahn song en salihiehdi. A met, iei amwail ahnsou, oh ahnsoun manaman en rotorot.”x<i4Sises eri mahsanihong samworo lapalap ako oh soumas en Tehnpas Sarawio, oh pil kaunen mehn Suhs ako me iang patohdohng reh, “Kumwail kohieidohng rapahkin ie wisik kedlahs oh mehn pei, likamwete kumwail kodohng rapahki loallap suwed men?_;73Sises ahpw mahsanih, “Eriher!” Ih eri ketin doahkehte salengen ohlo, kamwawihala.]:32Emen irail ahpw pelehte en Samworo Lapalap eh ladu men, pelehsang salenge palimaun.931Ni tohnpadahk ko me iang Sises ar kilangada dahme pahn wiawio, re ahpw patohwanohng Sises, “Maing at Kaun, se en doadoahngki nait kedlahs kat?”P80A Sises mahsanih, “Sudas, metik ehu me ke pangkilahr Nein-Aramas?”7/Nindokon eh mahmahsen, pokon ehu ahpw lel wasao; Sudas, emen me ehk riemeno, me kahre irail. Ih eri keilahngete mpen Sises, metik ih.6.Ih eri mahsanihong irail, “Dahme kumwail memeirki? Kumwail pwourda oh kapakap pwe kumwail dehr lohdiong nan songosong.”55-E ahpw ketida sang sapwellime loulou oh ketidiong rehn sapwellime tohnpadahk ko oh diarihrada ar memeirkelik, pwehki eh sohla angihrki ar nsensuwed.41,Oh ni eh pwunodadahr kowahlap, e ahpw ketin ngiangiong sapwellime kasakas; pwudowe lao kerediong nanpwel likamwete dingiding en ntahn aramas.]E3+[Tohnleng men sang nanleng ahpw pwarodohng oh karosonda.2/*mahsanih, “Ipa, ma komw ketin kupwurki, a komw ketikihweisang ie delen lokolok wet. Ahpw soh, kaidehkin nsenei, pwe kupwuromwihte en pweida.”1{)Ih eri ketin tohrohrala sang irail, ni uwen dohen aramas eh kin koaski takai ehu; e ahpw ketin kelehpwikihdi oh loulou,y0k(Ni eh ketin lel wasao, e ahpw mahsanihong irail, “Kumwail kapakap pwe kumwail dehr lohdiong nan songosong.”/'Sises eri ketieisang nan kahnimwo, ketilahng ni Nahnahn Olip, duwen me e kin ketin epwehnki wia; sapwellime tohnpadahk ko ahpw iangala.x.i&Tohnpadahk ko ahpw patohwanohng, “Maing at Kaun, iet kedlahs riapwoat!” A Sises mahsanih, “E itarehr!”A-{%Pwe kumwail en ese pwe mahsen en Pwuhk Sarawi wet uhdahn pahn pweida rehi, me mahsanih, ‘E ahpw iang wadawad ong aramas dipan akan.’ Pwe me ntingdier duwen ngehi, e kin pweida.”G,$Sises eri mahsanihong irail, “Eri met, ma mie me nah edin mwohni oh koaruk en seiloak mie, a en wahda; a me sohte nah kedlahs, a en netikihla eh likou puhp oh pwainkihda apwoat kedlahsen.R+#Sises ahpw keinemwe rehn sapwellime tohnpadahk ko, “Ni ei kadarkumwailewei sohte wa edin mwohni, koaruk en seiloak, de suht, mie mehkot me kumwail apwalkihda?” Re patohwanohng, “Sohte, Maing.”$*A"A Sises ketin sapeng, mahsanih, “Piter, ke en ese pwe rahnwet, mwohn keieun malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmkin ie pahn silipak me ke sehse ie.”w)g!Piter sapeng, patohwan, “Maing ei Kaun, I onopadahr I en iangkomwihla nan imweteng oh iang komwi pwoula.”(# Ahpw I kapakapkin uhk, Saimon, pwe omw pwoson en dehr luwetala. Oh ni omw pahn sapahldohng rehi, ke pahn kakehlahda pwoson en riomw kan.”'“Saimon, Saimon! Kilang pwe Sehdan aleier mweimwei pwe en song kumwail koaros duwehte soumwet men eh kin koakoahsang kilin wahn pilawa.6&eKumwail pahn iang ie konot de sak ni ei tehpel nan ei Wehi, oh kumwail pahn iang mwohd nan mwoalomwail mwoalen kopwung pwe en wia kapwungpen kadaudok eisek riaun Israel.”v%eoh nin duwen Semei eh ketikihongieier manaman en kaunda wasa, I pil pahn kihong kumwail soangen manamanohte.G$“Kumwail kin mihmihte rehi ahnsou koaros nan ei apwal akan;=#sPwe ihs me lapalap rehn me kin mwohndiong nin tehpel pwe en konot, de me kin papah? Kaidehkin me kin mwohndiong nin tehpel? Ahpw iet, ngehi I kin mihmi rehmwail duwehte papah men. "Ahpw e sohte pahn duwehte rehmwail; pwe me keieu lapalap rehmwail pahn duwehte me keieu tikitik, oh me kin kaun pahn duwehte lidu.V!%Sises ketin mahsanihong irail, “Nanmwarki kan en sampah kin sapwellimanki manaman en kaunda wasa pohn sapwellimarail aramas akan, oh aramas akan kin kamwarehki arail kaun akan ‘Mwohnsapw Kalahngan.’E Tohnpadahk ko ahpw akamaikihda ihs me pahn lapalap rehrail.^5Irail eri tapihada peidekpene nanpwungarail, ihs rehrail me pahn kak wia soahng wet.{oMehlel pwe Nein-Aramas pahn mehla duwen Koht eh ketin kileledier; ahpw meid suwediong aramaso me pahn pangala!”F“Ahpw iet! Me pengiehlao iang ie mihmi met nin tehpel wet!6ePil duwehte, mwurin konoto, e ketikihong irail dahl ehu, mahsanih, “Dahl wet iei delen sapwellimen Koht inou kapw me wiawihkidahr ntai, me kepwilipwildier pwehki kumwail.V%Mwuhr, e ahpw ketikihda pilawa ieu, kapingkalahngan ong Koht, ketin pilitikihpeseng pilawao oh ketikihong irail, mahsanih, “Iei werei met me pengpengkinkumwaillahr. Kumwail wia met ong ni katamanpei.”}sKumwail en ese pwe I solahr pahn pwurehng nim wain wet sang met kohla, lao lel ahnsou me Wehin Koht pahn pweida.”ucSises eri ketikihda dahl ehu, kapingkalahngan ong Koht, mahsanih, “Kumwail ale dahl wet oh iang nimasang.}Kumwail en ese pwe I solahr pahn pwurehng iang tungoale Pahsohpa wet, e lao pahn ale kawehwehpe unsek nan Wehin Koht.”wIh eri mahsanihong irail, “I ngoangkihlahte mehlel iang kumwail wia kamadipw en Pahsohpa wet mwohn ei pahn lokolok.nUNi ahnsoun konoto eh leledo, Sises oh sapwellime wahnpoaron ko ketidiong nan mwoalarail nin tehpelo. Ira ahpw patopatohla oh diarada soahng koaros duwen Sises eh mahsanihong ira, oh ira ahpw kaunopada kamadipw en Pahsohpa.  E ahpw pahn kasalehiong kumwa pere kalaimwun ehu powe me koasoansoandier, oh ih wasao me kumwa pahn kaunopada ie soahng koaros.”2] Kumwa ahpw pahn ndahng kaunen ihmwo, ‘Sounpadahko poaroneikitodohng rehmwi, mahsanih: Ia pere me ngehi oh nei tohnpadahk kan pahn tungoale ie kamadipw en Pahsohpa?’ S~t}}1||{j{'zgyynxxnwnvv#uu8ttssDrqqRppoownn?mmlYkkzkj'iiZh~h6gLffveedd4ccUcb~aa]``_Y^^]\\ [[3ZZWYY&XsWW[VVgUITTfT$SS*RR QGPPROONdN!MoMLKKJcIIQHHiGG>FFeEE=DLCCXBBBAAS@@q@?@>>n==<;:t:9S8~77k7 655 44.33_211f00P0 //e..;--/,,g+++H*o*)k)(O'&&\%%5$$=##s""o!! e5d q;o\L`OKl<Q - I  &H"/bKb Mwurin rie ohl ako ar mwesellahngehr sarawio, Sises ahpw pil ketiketla. E sohte ketidahla ni sansal, ahpw e ketidahla ni rir.Ja  E ketin mahsanihong irail mepwukat, e ahpw ketikette nan Kalili.x`iKumwail kohdahla iang sarawio, pwe I sohte pahn kohdahla iang sarawi wet, pwehki ei ahnsou saikinte leledo.”_ySampah sohte kak kailongkin kumwail, a e kin kailongkin ie, pwehki ei kin kalap padahkihong me eh wiewia kan me suwed. ^Sises ahpw mahsanihong irail, “Ahnsou me konehng ie saikinte leledo. Ahpw kumwail sohte lipilipil ahnsou da me mwahuwong kumwail..]W(Pwe rie ohl ako sohte pwoson Sises.)\%Pwehki sohte mehmen kin ekihla dahme e kin wiewia, ma e anahne ndand. Eri, pwehki omw wiewia mepwukat, mweidohng sampah pwon en ese duwe!”[Rie ohl ako eri patohwanohng, “Kohkohweisang met, oh kohwei Sudia, pwe noumw tohnpadahk kan en kilang doadoahk kan me ke kin wiewia.ZZ-Eri, sarawi lapalap ehu en mehn Suhs ako, me adaneki Sarawien Impwal, kerendohr.Y -Mwurin mepwukat, Sises ketin seiseiloakseli nan Kalili; e sohte kupwurki seiloak nan Sudia, pwehki mehn Suhs ako me mi wasao ar kin men kemehla.XGE ketin mahsanihki met pwehki Sudas, nein Saimon Iskariot; pwe mehnda ma e kisehn ehk riemeno, ahpw e pahn pangala Sises.W}FSises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ngehi, I piladahr kumwail me ehk riemen. Eri soh, emen nanpwungamwail me tepil!”SVEEri, met se pwosonlahr oh eseier me Sapwellimen Koht me Sarawio komwi.”UDSaimon Piter ahpw patohwanohng, “Maing, ihs me se pahn patohla reh? Sapwellimomwi mahsen kan, iei mahsen en mour soutuk.YT+CSises eri mahsanihong me ehk riemeno, “Ia duwe, kumwail pil men keseiehla?”ySkBPwehki padahk wet, me tohto sang nanpwungen irail kan me ideidawehn Sises mweikihsangehr oh solahr men idawehn.RAOh e pil ketin mahsanih, “Iei kahrepe wet me I ndahkihongkumwailehr me sohte emen kak kohdo rehi, ma Sahmo sohte ketin mweidohng.”Q#@A ekei kumwail sohte pwoson.” (Pwe Sises ketin mwahngih sang nin tapio ihs rehrail me sohte kin pwoson, oh pil ihs ohlo me pahn pangala.) P?Ngenen Koht me kin kihong mour, a manaman en aramas, iei mehkot mwahl. Mahsen kan me I kin padahkihong kumwail, iei Ngehn oh mour.oOW>Ia duwen ma kumwail kilang Nein-Aramas eh pahn ketin pwuradalahng wasa me e ketin kousoanehr ie mahs?MN=Sohte me patohwanohng Sises, a pein ih ketin mwahngih me sapwellime tohnpadahk ko lipahnedkihla duwen mepwukat. E ahpw mahsanihong irail, “Ia duwe, padahk pwoatet pil kahredahr amwail peikasal?M--Soukohp ako ntingihedier, ‘Irail koaros pahn ale padahk sang rehn Koht.’ Emenemen me rong Sahmo oh padahngkihsang, e kin kohdo rehi.= ,Sohte emen me pahn kak kohdo rehi, ma Semei me ketin kadariehdo sohte kainangihedo rehi; oh I pahn komourada ni imwilahn rahn.[</+Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Kumwail dehr lipahned nanpwungamwail.;#*Irail eri nda, “Kaidehn ih Sises met, nein Sosepo? Se ese seme oh ine. Eri, ia duwen eh kak nda ahnsou wet me e kohdihdo sang nanleng?”r:])Mehn Suhs ako eri tapihada lipahnede pwehki eh mahsanih, “Ngehi me pilawa me kohdihdo sang nanleng.”93(Pwe iet duwen kupwur en Semei: irail koaros me kilang Sapwellimeo oh pwoson, re en ahneki mour soutuk, oh I pahn komourirailda ni imwilahn rahn.”8/'A iet kupwur en ih me ketin kadariehdo: I en dehr kasalongehla emen sang rehn koaros me e ketikihongieier, a I en komourirailla ni imwilahn rahn.y7k&Pwe I kohdihdo sang nanleng pwe I en kapwaiada kupwur en ih me ketin kadariehdo, a kaidehn pwe I en wia nsenei.q6[%Aramas koaros me Semei kin ketikihong ie pahn kohdo rehi, a I sohte pahn kapwurehla emen me kohdo rehi.X5)$A I ndaiongkumwailehr me kumwail kilangieier, a kumwail ahpw sohte men pwoson.-4S#Sises ahpw mahsanihong irail, “Ngehi me pilawahn komour. Mehmen me kin kohdo rehi solahr pahn men mwengehda, oh mehmen me kin pwoson ie solahr pahn men nimpilda.c3?"Irail ahpw patohwan peki reh, “Maing, komw ketikihong kiht pilawa wet ahnsou koaros.”f2E!Pilawa me Koht kin ketikihda, iei ih me ketidihdo sang nanleng oh ketikihong sampah mour.”G1 Sises ahpw mahsanihong irail, “I ndaiong kumwail ni mehlel: pilawa me Moses kihongkumwailo kaidehn pilawa sang nanleng, pwe Semei, iei ih me ketikihong kumwail pilawa mehlel sang nanleng.'0GSamatail kahlap ako tungoaleier manna nan sapwtehno, nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, ‘E ketikihong irail pilawa sang nanleng pwe re en tungoale.’ ”/Re ahpw sapeng, patohwan, “Kilel da me komw pahn wia, pwe se en kak kilang oh pwosonkin komwi? Dahme komw pahn ketin wia?.Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Iet doadoahk me Koht ketin kupwurki kumwail en wia: kumwail en pwoson ih me e ketin kadarodo.s-_Irail eri patohwan kalelapak reh, “A dahme se kak wia pwe se en kapwaiada sapwellimen Koht doadoahk?”_,7Kumwail dehr doadoahk ong mwenge me kin kiteila, a kumwail doadoahk ong mwenge me kin mihmihte ong mour soutuk, me Nein-Aramas pahn kihong kumwail; pwe Koht Sahm ketin kadehdedahr duwen eh kin kupwurperenki ih.”L+Sises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “I ndaiong kumwail ni mehlel: kumwail raparapahkin ie pwehki amwail kangehr lopwon en pilawa ko oh medkihla, kaidehn pwehki amwail kilangehr kilel akan.s*_Ni ar diarada Sises palio leho, re ahpw patohwanohng, “Maing Sounpadahk, iahd me komw ketido wasaht?”4)aEri, ni ahnsou me pokono kilangehr me Sises oh sapwellime tohnpadahk ko sohte ket wasao, irail ahpw dakehda pwoht kei oh kolahng Kapernaum, pwe re en rapahki Sises wasao.(1Pwoht kei sang Daipirias pil tangalahng ni oaroahr ehu me kereniong wasa me pokono tungoaleier pilawa ko me Kaun-o ketin loulou kapingkalahnganki.f'EMandahn rahno, aramas ako me mihmihte palio leho ahpw kilangada me pwoht tehpwoat mihmi wasao. Re ese me Sises sohte ketin iang sapwellime tohnpadahk ko ketidahng pohn pwohto, pwe sapwellime tohnpadahk kohte me mweselda.z&mIrail eri perenda kasamwo ong pohn pwohto, oh ni ahnsowohte pwohto lel ni oaroahro, wasa me irail kohkolahng ie.L%E ahpw mahsanihong irail, “Kumwail dehr masepwehk, ngehi met!”/$WNi tohnpadahk ko ar seiseikiher ele mwail siluh de pahieu, re ahpw kilangada Sises eh ketiket kohdo pohn leho, ni eh kereniong wararail pwohto, re ahpw masepwehkada.8#kMe inenen engimah mehlel, oh nan leho me angin. " Irail ahpw dakehda pwoht ehu, oh kotehla leho pwuralahng Kapernaum. Eri, wasa pahn pwongier, a Sises saikinte lellahng rehrail.K!Ni eh soutikpenehr, sapwellime tohnpadahk ko kohdilahng nan leho.$ ANi Sises eh ketin mwangihada me irail pahn kodohng ale, pwe re en kasapwiladahng nanmwarki, e ahpw kelehpw ketila sang rehrail oh ketidalahng pohn nahnao."=Ni aramas ako me mi wasao ar kilangehr kilel wet me Sises ketin wiadahr, re ahpw nda, “Mehlel, ohl menet iei ih Soukohpo me pahn pwarodohng sampah!”|q Irail eri rikpene luhwe ko koaros sang ni lopwon en pilawa limauo, oh re audekihda kopwou eisek riau luhwarail ko.  Ni ar medla, e ahpw ketin mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kumwail doukada luhwarail kan, pwe ekis dehr lekdekla mwahl.”7g Sises eri ketin ale lopwon en pilawa ko, ahpw ketin wia loulou en kaping, oh ketin nehkohng irail me mwohndier ko, pil duwehte mwahmw ko, duwen me itarohng arail anahn akan.!; Sises ahpw mahsanihong irail, “Kumwail kamwohdangiraildi.” (Eri, wasao me rehn mehlel.) Eri, aramas koaros ahpw mwohndi, wadarail mpen ohl limekid.;o “Kisin pwutak kis mie met, me eh tungoal lopwon en pilawa limau me wiawihda sang wahn parli oh mwahmw riemen. A da katepen kisin mwenge tikitik pwukat ong kiden aramas wet?”X)Emen sapwellime tohnpadahk, Andru, rien Saimon Piter, ahpw patohwanohng Sises,Pilip ahpw sapeng, patohwan, “Ong soangen tohto wet, ma emenemen pahn tungoale ekiste, kitail pahn anahne mwohni silper riepwiki.”kO(E ketin mahsanih mepwukat pwe en ketin song Pilip, pwe pein ih mwahngih dahme e pahn ketin wia.)T!Sises eri mahsenla ahpw mahsanihda pokon kalaimwun ehu me kohkodohng reh, e ahpw mahsanihong Pilip, “Ia wasa kitail kak pwain sang ie kisin mwenge me pahn itarohng kamwengehda aramas pwukat koaros?”;qEri, Sarawien Pahsohpa en mehn Suhs ako kerendohr.c?Sises ahpw ketidahla pohn dohl ehu oh ketidiong wasao, iangahki sapwellime tohnpadahk ko.ucEri, pokon kalaimwun ehu ahpw idawehnla, pwehki ar kilangehr kilel akan me e ketin wiahiong me soumwahu ko.P Mwurin mepwukat, Sises ketin kotehla Lehen Kalili (de Lehen Daipirias.)pY/Ahpw pwehki amwail sohte kamehlele eh mahsen kan, ia duwen amwail pahn kak kamehlele ei padahk kan?”oW.Ma kumwail uhdahn kamehlele Moses, kumwail pil pahn pwoson ie, pwehki ih me ntingihedier duwen ngehi.!-Kumwail dehr lemeleme me I pahn kedipei kumwail rehn Sahmo. Mie emen me pahn kedipei kumwail, iei ih Moses, me kumwail kin koapworopworki./,Kumwail kin anahne kaping sang pein nanpwungamwail; ahpw kumwail sohte song en rapahki kaping sang rehn Koht. Eri, ia duwen amwail kak pwoson ie? +I kohkihdo ni manaman en Semei, ahpw kumwail sohte kasamwo ie. A ni emen eh pahn kohkihdo ni pein ede, kumwail kin kasamwo.h I*Ahpw I wehwehki duwen kumwail, I ese me sohte amwail limpoak ong Koht nan mohngiongimwail kan.8 k)“I sohte rapahki wauwi sang rehn aramas akan.? y(A kumwail kahng kodohng ie pwe kumwail en ahneki mour. -'Kumwail kin sukuhlki Pwuhk Sarawi pwehki amwail lemeleme me kumwail pahn diar mour soutuk sang loale. Ahpw Pwuhk Sarawi kin kadehde duwen ngehi!s_&oh sapwellime mahsen kan sohte kin ketiket loalamwail, pwehki amwail sohte pwoson ih me e ketin kadarodo.%Oh Semei me ketin kadariehdo, pein ih pil ketin kadehdehier duwen ngehi. Kumwail sohte mwahn rong kapitie, oh sohte mwahn kilang silangi,hI$Ahpw mie kadehdepei me laudsang kadehde kan me Sohn wiadahr. Pwehki doadoahk kan me I kin wiewia, oh doadoahk kan me Semei ketin mweidohng ie I en wia, mepwukat iei kadehdepei me kin kasalehda me Sahmo me ketin kadariehdo.pY#Sohn rasehng lamp ehu me kin mpwumpwul oh maramarain, oh kumwail kin men perenki eh marain ahnsou kis.fE"Kaidehn pwe I en uhdahn ahneki kadehdehn aramas; I ndahte mepwukat pwe kumwail en mourkihla.a;!Kumwail kadaralahngehr Sohn noumwail sounkair kan, ih eri kadehdedahr duwen me mehlelo.hI Ahpw mie emen me kin kadehde ie, oh I ese me mehkan me e kin koasoiahki duwen ngehi me mehlel.kO“Ma I pahn kadehde duwen pein ngehi, mehkan me I nda sohte pahn uhdahn wia mehn kadehde mehlel.`9“I sohte kak wia mehkot ni pein ei koasoandi. Pwe I kin wia kadeik nin duwen me Koht ketin mahsanihong ie. Eri, ei kadeik me pwung, pwehki I sohte kin rapahki pein nsenei, ahpw kupwur en ih me ketin kadariedohro.oh re pahn pedoisang nan arail sousou kan. A me wiewia mwahu kan pahn iasadahng mour, a me wiewia suwed kan pahn iasadahng kadeik.”~Kumwail dehr pwuriamweiki mepwukat, pwehki ahnsou ehu pahn kohdo me irail koaros me mihmi nan sousou kan pahn rong kapitie,[}/Oh e pil ketikihong Sapwellimeo manaman pwe en wia kadeik, pwehki ih Nein-Aramas.`|9Pwehki duwen Sahm me tepin mour, ih duwen eh ketikihong Sapwellimeo en wia tepin mour.*{MI ndaiong kumwail ni mehlel: ahnsou ehu pahn kohdo-eri, e lelehr-me me melahr akan pahn rongada ngilen Sapwellimen Kohto, oh irail kan me rongadahr pahn mourda.Pz“I ndaiong kumwail ni mehlel: mehmen me kin rong ei padahk oh pwoson ih me ketin kadariehdo, iei ih me ahneki mour soutuk. E sohte pahn lelohng kadeik, pwehki eh sipallasangehr mehla lelohng mour.-ySpwe aramas koaros en wauneki Sapwellimeo duwehte arail pil wauneki Sahm. Mehmen me sohte wauneki Sapwellimeo, e pil sohte wauneki Sahmo me poaronedohr Sapwellimeo.kxOSohte emen me Sahmo ketin kadeikada, pwehki eh ketikihongehr Sapwellimeo manaman unsek en kadeik; w9Pwehki duwen Sahmo eh kin ketin kapirada me melahr akan, oh komourirailla, ih duwen Sapwellimeo pil kin ketikihong mour irail kan me e ketin kupwurki.fvEPwehki Sahmo eh ketin loalloale Sapwellimeo, e kin ketin kasalehiong mehkoaros me pein ih kin ketin wiewia. Eri, e pahn ketin kasalehiong wiewia kan me lapasang met kan pwe en wia; oh kumwail koaros pahn pwuriamweikihla.uwSises ahpw ketin mahsanihong irail, “I ndaiong kumwail ni mehlel: Sapwellimeo sohte kin wia mehkot ni pein eh koasoandi, pwe me e kin kilang me Sahmo kin ketin wia, ihte me e kin wia. Pwe me Sahmo kin ketin wia, iei me Sapwellimeo pil kin wia.Vt%Iei mahsen wet me kahrehiong mehn Suhs ako ar nantihong re en kemehla Sises, kaidehn pwehki eh ketin kauwehla kosonned en Sapadte, a pil pwehki eh mahsanih me dene Seme Koht, oh kapahrekiong pein ih Koht.sEri, Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “Semei kin ketin doadoahk ahnsou koaros, oh pil ngehi, I uhdahn pahn doadoahk.”~ruIei kahrepe wet me kahrehda mehn Suhs ako ar tapihada kaloke Sises, pwehki eh ketin kakehlahda ohlo ni rahnen Sapad.LqOhlo ahpw kohieila oh ndaiong mehn Suhs ko me Sises me kakehlahda.Bp}Kedekedeo, Sises ahpw ketin mahsanihada ohlo nan Tehnpas Sarawio, e ahpw mahsanihong, “Kilang, ke kehlaildahr, ke dehr pwurehng wia dihp, pwe me suwedsang met de pahn lelohng uhk.”foE A me kehlaildahro sehse ihs ih, pwehki Sises ketlahsangehr wasao, pwehki wasao eh pokonlahr.`n9 Irail ahpw kalelapak, “Ihs ih me mahsanihong uhk ke en ale kihomwen oh kohkohwei?”zmm E ahpw sapengkin irail, “Ohl me ketin kakehleiehdao me mahsanihong ie, ‘Ale kihomwen, kowe kohkohwei.’ ”l} Mehn Suhs ako eri ndaiong ohl me kehlaildahro, “Rahnwet rahnen Sapad, oh e uhwong atail Kosonned ke en wa kihomwen.”dkA Ni ahnsowohte ohlo kelailada, e ahpw ale kiheo kohkohla. Met wiawiher ni rahnen Sapad ehu.Ij Sises ahpw mahsanihong, “Uhda, ale kihomwen, oh kohkohwei.”DiOhl soumwahwo ahpw sapeng, patohwan, “Maing, sohte nei aramas met me pahn weiediwohng nan lepin leho ni ahnsou me e kin mwekidida. Pwe ni ei kin kohkohdiwei, emen kin tiengla mwohi.”"h=Ni Sises eh ketin mahsanihada ohlo oh mwahngihada me e wonohnkiher wasao ahnsou reirei, e ahpw ketin mahsanihong, “Ia duwe, ke sohte men kehlailda?”Ig Ohl emen mie wasao, me wie sosoumwahuki sounpar silihsek waluh.lfQ[Pwehki ekei ahnsou tohnleng en Kaun-o kin ketididohng nin lepin leho oh kamwakidada. Eri, ni ahnsou me lepin leho pahn mwekidida, mehmen me tiengidi loale mahs, iei ih me pahn mwahula sang soangen soumwahu me mie reh.]e!Me soumwahu tohto kin wonohn nan palangk pwukat, me maskun, me sikelekel, oh pil me mwoator. [Irail kin awiawih pwe pihlo en mwekidida. d Eri, nan Serusalem limwahn Wenihmwen Sihpw, mie lepin leh ehu me palangk limau kapilpene, me adaneki Pedehsda ni mahsen en Ipru.fc GMwurin mepwukat, sarawi lapalap ehu en mehn Suhs ahpw wiawi, Sises eri ketidalahng Serusalem.kbO6Met iei keriaun doadoahk manaman me Sises ketin wiahda mwurin eh ketidohng Kalili sang nan Sudia.a#5Sahmo ahpw tamanda me iei ahnsowo me Sises ketin mahsanihong, “Noumw pwutako momour.” Eri, pein ih oh eh peneinei koaros ahpw pwosonla. `4Ohlo ahpw kalelapak rehrail ni ahnsou da me e tapihada mwahula. Re ahpw nda, “Aio, kulok ehu mwurin souwas, karakaro kohsang.”m_S3Nindokon en ohlo eh pwurodohng ni imweo, nah ladu ko ahpw tuhkihong ih rohng me nah pwutako momour.s^_2Sises eri mahsanih, “Kohwei, noumw pwutako momour.” Ohlo eri pwoson mahsen en Sises ahpw patopatohla.v]e1Me lapalapo ahpw sapeng, patohwan, “Maing, komw ketin iangiehla mwohn ei tungoal pwutako eh pahn mehla.”\0Sises eri ketin mahsanihong, “Sohte mehmen nanpwungamwail kak kamehlele ma kumwail sohte kilang manaman lapalap oh kapwuriamwei kan.”1[[/Ni ohlo eh rongada me Sises ketidohngehr Kalili sang nan Sudia, e ahpw pwarala reh, oh peki pwe en ketilahng Kapernaum oh kakehlahda nah pwutako me kereniongehr mehla.'ZG.Eri, Sises pwuralahng Kena nan Kalili, wasa me e ketin kawekalahr pihl oh wiahkihla wain. Eri, lapalap en wehi men mie Kapernaum, me nah pwutak soumwahudahr.TY!-Eri, ni eh lelehr Kalili, aramas akan en wasao ahpw kasamwo, pwehki arail kilangehr soahng koaros me e ketin wiadahr ni ahnsoun Sarawien Pahsohpa nan Serusalem; pwe pein irail iangehr towehda kamadipwo.^X5,Pwe pein Sises ketin mahsanih, “Soukohp men sohte kin ndand nan uhdahn eh wasa.”kWO+Mwurin eh ketin kousoankier wasao erein rahn riau, Sises ahpw ketida sang wasao ketilahng Kalili.-VS*Re ahpw ndaiong liho, “Met se pwoson, kaidehn pwehki sang ni omw koasoi, ahpw pwehki at pein rongehr; iei me se esehkier me ih me uhdahn Sounkomourpen sampah.”?Uy)Eri, me tohto pil pwosonlahr pwehki sapwellime mahsen.T+(Eri, ni ahnsou me mehn Sameria ko patohdo reh, re patohwan ngidingid peki pwe en ketikette rehrail. Sises ahpw ketiket rehrail erein rahn riau.S)'Mehn Sameria tohtohie me pwosonla Sises sang nan kahnimwo, pwehki sang ni en liho eh nda, “E ketin koasoia ong ie mehkoaros me I wiadahr.”.RU&Eri, I kadarkumwailwei pwe kumwail en dolung rahk nan mwetuwel kan me kumwail sohte koadoahkihada. Ekei me koadoahkihadahr, a kumwail pahn paieki arail doadoahk.”PQ%Pwe mehlel koasoi pwoatet: ‘Emen kin padokedi, a emen kin dolung.’P1$Me kin dolung, e kin ale pweinen eh doadoahk, oh e kin dolung ong mour soutuk; pwe me kin padokedi oh me kin dolung ira koaros pahn pereperenpene.TO!#Mie ehu koasoi me kumwail kin nda: ‘Sounpwongte pahieu luhwe, eri, iei ahnsoun dolung.’ A I ndaiong kumwail: kumwail sarada oh kilengwohng mwetuwel kan, wahrail kan mahier oh mwahuwongehr en dondol.N"Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “Ei kapwaiada kupwur en ih me ketin poaroneiehdo, oh wiahda sapwellime doadoahk, iei me ei tungoal.nMU!Tohnpadahk ko ahpw tapihada peipeidekpene nanpwungarail, “Ia duwe, mie me patohwandohng konote?” L  E ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Mie ei tungoal kisin mwenge me I pahn tungoale, soangen mwenge me kumwail sohte ese.”hKINi ahnsowohte sapwellime tohnpadahk ko patohwanohng, “Maing Sounpadahk, komw ketin konot.”>JwRe ahpw kohieila sang nan kahnimwo, kohla rehn Sises.rI]“Kumwail kohdo kilang ohl emen me koasoia ong ie mehkoaros me I wiadahr. Ia duwe, kaidehn ih Krais?”iHKLiho ahpw pwilikihdi eh pwoatol en pihlo, ahpw pwurolongala nan kahnimwo oh ndaiong aramas ako,G+Eri, ni ahnsowohte sapwellime tohnpadahk ko ahpw pwurodo oh pwuriamweikihla eh ketin mahmahsen ong lih emen. Eri soh, sohte emen sang nanpwungarail me ndaiong liho, “Dahme ke anahne?” de patohwan idek rehn Sises, “Dahme kahrehda komw ketin mahmahsenkihong lihen?”YF+Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Iei ngehi ih, me koasoakoasoi ong uhk.”ELiho ahpw patohwanohng, “I ese me Mesaia, me nanmwarki Krais, pahn ketido. E lao ketido, e pahn ketin mahsanihong kitail mehkoaros.”RDNgehn ehu Koht, oh me kin kaudokiong re en kaudongki ngehn oh mehlel.”=CsAhpw ahnsou pahn leledo, oh e lelehr, me tohn kaudok mehlel kan pahn kaudokiong Sahmo ni ngehn oh mehlel, pwe iei soangen tohn kaudok kan me Sahmo ketin kupwurki en kaudokiong ih..BUKumwail mehn Sameria kan sohte ese ihs me kumwail kin kaudokiong; a kiht mehn Suhs, se ese ihs ih me se kin kaudokiong; pwe komouro kin pwarodo sang mehn Suhs akan.A+Sises ahpw ketin mahsanih, “Lih kamehlele ie, ahnsou pahn leledo me aramas solahr pahn kaudok ong Sahmo pohn nahna wet, de pil nan Serusalem.@Samat ako kin kaudok pohn nahna wet, a kumwail mehn Suhs kin nda me dene Serusalemte, iei wasa me aramas pahn kaudokohng Koht ie.”O?Liho ahpw patohwanohng, “Maing, I ahpw eseier me komwi soukohp men.>pwehki ke pwoudikier ohl limmen, oh ohl me ke pwoudiki ahnsou wet, kaidehn uhdahn omw pwoud. Met me mehlel me ke ndahn.”={Liho ahpw patohwanohng, “Sohte ei pwoud.” Sises eri ketin mahsanih, “Me pwung omw koasoien, ‘Sohte ei pwoud;’c<?Sises eri ketin mahsanihong liho, “Kohwei, kahrehdo omw pwoud oh pwurodo wasa kiset.”;+Liho ahpw patohwanohng, “Maing, komw ketikihong ie pihlen, pwe I en dehr pwurehng men nimpilda, oh I en dehr pwurodohng idipil wasa kiset.”Z:-ahpw mehmen me nimpil sang ni pihl wet me I pahn kihong solahr pahn pwurehng men nimpilda kohkohlahte. Pihlo me I pahn kihong, pahn poad loale oh wiahla pwapwangkadahn pihl me pahn kuskusdahng mour soutuk.”w9g Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Aramas koaros me kin nimpil sang ni pihl wet pahn pwurehng men nimpilda;.8U Ia duwe, komwi lapasang samatail Seikop me ketikihongkitehr pwarer wet? Me ih, oh nah pwutak ko, iangahki nah mahn akan, irail koaros kin nimpil sang pwarer wet.” 7  Liho eri patohwanohng, “Maing, sohte sapwellimomwi pekid, oh pwarer wet me loal; a ia wasa me komwi pahn idipasang ie pihlen?)6K Sises ketin sapeng, mahsanih, “Ma ke ese duwen kalahngan en Koht, oh ihs ih me peki pihl rehmw, a ke pahn peki pihl reh, oh e pahn kihong uhk pihl momour.”l5Q Lihen Sameriao ahpw sapeng, patohwan, “Ia duwe, komwi mehn Suhs men, oh ngehi mehn Sameria men, a komwi ahpw kak peki pihl rehi?” (Pwehki mehn Suhs akan sohte kin doadoahngki dahl akan me mehn Sameria kan kin doadoahngki.)a4;(Pwe sapwellime tohnpadahk ko patolahngehr nan kahnimwo, pwe re en pwainda konotarail.)x3iA lihen Sameria men ahpw kodohng idipil. Sises eri ketin mahsanihong liho, “Kihdo mahs nimei ekis pihlen.” 29Iei wasa me pwarer en Seikop mi ie. Eri, Sises ngirekilahr eh ketin sapasapal kohla, e ahpw ketin kommoaldi pohn pwarero. Met kereniongehr nin souwas. 1Eri, e ahpw ketin lellahng ni kahnimw en Sameria ehu, me adaneki Saikar, me sohte dohsang sahpwo me Seikop kihong nah pwutak Sosep.A0}Eri, ni eh ketiket kohla, e uhdahn pahn kotehla Sameria.u/cNi ahnsou me Sises ketin mwahngihadahr koasoi pwoatet, e ahpw ketila sang Sudia oh ketin pwuralahng Kalili.b.=(A ni mehlel, pein Sises sohte ketin papidaisihala emen, a sapwellime tohnpadahk kohte.)- Eri, Parisi ko ahpw rongadahr me Sises ketin papidaisihalahr oh sapwellimanikilahr tohnpadahk tohtohsang tohnpadahk en Sohn.R,$Mehmen me kin pwosonla Sapwellime Iehros, iei ih me kin ahneki mour soutuk. A mehmen me sohte kin peikiong Sapwellime Iehros, e sohte pahn kilang mour, ahpw engieng en Koht pahn mihmi reh kohkohlahte._+7#Sahmo ketin kupwur limpoak ong Sapwellime Iehros, oh e ketikihong nin lime mehkoaros.z*m"Pwehki ih me Koht ketin poaronedohr kin ketin mahmahsanih mahsen en Koht, pwehki Koht ketikihongehr Ngene unsek.V)%!Mehmen me kamehlele sapwellime kadehdeo pahn kasalehkihda me Koht me mehlel.x(i E kin ketin mahmahsanih mehkan me e ketin udiahl oh karonge, ahpw sohte emen me kamehlele sapwellime kadehdeo.e'CIh me ketidihdo sang powe, iei ih me lapalapasang mehkoaros. Ih me kohdo sang nin sampah, iei ih kisehn sampah, oh e kin koasoakoasoia mehkan me pid sampah. A ih me ketidihdo sang nanleng, iei ih me pohnangin mehkoaros.D&Ohlo uhdahn pahn lapalapala, a ngehi, I pahn tikitikla.”W%'Ohl emen me lih kamwohd mi reh, iei ih me ohl kamwohd. A kompoakepahn ohl kamwohdo kin uh mpe oh rongorong; oh e kin pereperen ni ahnsou me e rong ngilen ohl kamwohdo. Ihme kahrehda met ei peren unseklahr.k$OPein kumwail me ei sounkadehde, ni ei ndaier, ‘Kaidehn ngehi Mesaia, ahpw I pekederdo mwowe.’Z#-Sohn ahpw sapeng, nda, “Sohte emen kak ahneki mehkot ma Koht sohte ketikihong.U"#Irail eri kodohng rehn Sohn oh ndaiong, “Sounpadahk, komw tamataman ohl me ieiang komwi palio Sordan, me komwi kin kadehde duwe? Eri, e wiewia papidais ahnsou wet, oh aramas koaros kin kohieila reh!”u!cEri, ekei nein Sohn tohnpadahk ko ahpw tapihada akamaikihong mehn Suhs emen, duwen arail tiahk en kamwakel.4 c(Pwe Sohn saikinte selidiong nan imweteng.)"=Sohn pil wiewia papidais nan Inon, me sohte dohsang Salim, pwehki pihl tohto mie wasao. Aramas akan ahpw kin kohieila reh; ih eri kin papidaisihirailla."=Mwurin mepwukat, Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw ketilahng sapwen Sudia. E ketin ieiang irail ketiket wasao erein ahnsou kis, oh wiewia papidais.A mehmen me kin wia me mehlel kin pwarodohng marain, pwe maraino en kasalehda me eh wiewia kan poahsoanki eh peikiong Koht.0YPwehki mehmen me kin wia me suwed kin kailongki marain en me mehlel, oh e sohte kin men pwarodohng marain wet, pwehki e sohte mwahuki eh wiewia suwed kan en sansalda.%Eri, iet duwen kadeiko: maraino pwarodohngehr nin sampah, ahpw aramas akan poakohng rotorot laudsang maraino, pwehki arail kin wia me suwed.)Mehmen me pwoson ih sohte pahn pakadeikada, a mehmen me sohte pwoson, iei ih me pakadeikadahr, pwehki eh sohte pwoson Sapwellimen Koht Iehros.ucPwe Koht sohte ketin poaronedohng nin sampah Sapwellime Iehros pwe en kadeikada sampah, a pwe en komourala.%CPwe iei uwen Koht eh ketin loalloale sampah, me e ketikihdohki Sapwellime Iehros, pwe mehmen me kin pwosonla ih en dehr salongala, a en ahneki mour soutuk.9mpwe mehmen me pwosonla ih en ahneki mour soutuk.wgEri, nin duwen Moses eh langahda serpent mete men nan sapwtehno, ih duwen Nein-Aramas eh uhdahn pahn langada,iK Oh sohte emen me kohdahla nanleng, ihete me ketidihdo sang nanleng; eri, iei ih Nein-Aramas.”M Kumwail sohte kin kamehlele ie ni ahnsou me I kin ndaiong kumwail duwen mehkan me pid sampah wet; eri, ia duwen amwail pahn kak kamehlele ie ma I pahn ndaiong kumwail duwen mehkan me pid nanleng?.U I ndaiong uhk ni mehlel: se kin koasoia mehkan me se wehwehki, oh se kin kadehde duwen mehkan me se kilangehr; ahpw sohte emen rehmwail me men kamehlele at kadehde.~u Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Sounpadahk lapalap en Israel men kowe, a ke ahpw sohte wehwehki duwen mepwukat?R Nikodihmus ahpw pil patohwan idek, “Ia duwen mepwukat ar kak wiawi?”:mKisinieng kin ipila wasa me e anahne, oh ke kin rong ngile, ahpw ke sehse wasa me e ipido sang ie, de wasa me e kin ipilahng ie. Eri, iei duwen emenemen me ipwikihdi Ngehno.”Y+Ke dehr pwuriamweikihla ei ndaiong uhk me kumwail koaros uhdahn pahn ipwsapahl.EPali uduk kin ipwidihsang aramas, a pali ngehn sang Ngehno. 3Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I ndaiong uhk ni mehlel: sohte emen kak pedolong nan Wehin Koht, ma e sohte pahn ipwiki pihl oh Ngehn Sarawi.7 gNikodihmus eri patohwan idek, “Ia duwen aramas mahlahr emen, e pahn kak ipwidi sapahl? Mehlel me e pahn kak pwurehng pedolong nan kapehd en ine oh pwurehng ipwidihsang?”  Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I ndaiong uhk ni mehlel: mehmen me sohte ipwsapahl, e sohte pahn kak kilang Wehin Koht.”{ oPwohng ehu, ohl menet ahpw waidohng rehn Sises oh patohwanohng, “Rapai, se patohwan ese me komwi sounpadahk emen me pekederdo sang rehn Koht, pwehki sohte emen me kak wia kilel pwukat me komw kin ketin wiewia ma Koht sohte ketin ieiang.”k  QEri, ohl emen mie, ede Nikodihmus; ih sounkaweid men rehn mehn Suhs ako, me kisehn pwihnen Parisi. Sohte katepen emen en kadehdehiong Sises duwen aramas akan, pwehki pein ih mwahngih soahng dahnge me kin mihmi nan mohngiongirail.^5Ahpw Sises sohte ketin likiong irail pein ih, pwehki pein ih mwahngih aramas koaros.Eri, ni eh ketiket Serusalem ni ahnsoun Sarawien Pahsohpa, me tohtohie ahpw pwosonla mware ni ar kilangada kilel akan me e ketin wiahda.;oNi eh iasadahr sang rehn me melahr akan, sapwellime tohnpadahk ko ahpw tamanda me e ketin mahsaniher mepwukat; oh re ahpw pwosonla mahsen en Pwuhk Sarawi oh mahsen en Sises kan.?yAhpw tehnpas me e ketin mahmahsenki, iei pein kahlepe.#Mehn Suhs ako ahpw kalelapak, “Komw pahn pwurehng kauwada erein rahnte siluh? Sounpar pahisek weneu me Tehnpas Sarawi wet kokoukidahr!” Sises ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail kauwehla tehnpas en Koht wet, eri, nan irair en rahn siluh I pil pahn pwurehng kauwada.”%Kaunen mehn Suhs ako ahpw idek reh, “Kilel da me komw kak ketin wiahda me pahn kasalehiong kiht me komw ahneki manaman en wia mepwukat?”7Sapwellime tohnpadahko ko ahpw tamanda me ntingdier nan Pwuhk Sarawio, “Maing Koht, ei loalenohng tehnpasomwi kin okohk loalei duwehte kisiniei.”-E ahpw ketin mahsanihong me kin netikihla mwuroi ko, “Kumwail wahlahsang mepwukat met, oh dehr wiahki tehnpas en Semeiet imwen netinet ehu!”Z~-Ih eri ketin wiahkihda mehn wowoki sahl ekei, ahpw ketin pwakihirailieisang nan Tehnpas Sarawio, iangahki sihpw oh kou koaros. E ketin wekidedi en sounkawilian mwohni ko ar tehpel oh wudekihdi nair mwohni ko.(}IE ketin diarada nan Tehnpas Sarawio ohl ekei me kin netinetki kou, sihpw oh mwuroi, oh pil ekei ohl me kin kawiliali mwohni, wie mwomwohd ni arail tehpel kan. 5~~~}}|r{{zz,yPxx&wwvsufuttsRrrHqQpoo|nnKmmDlll"kk}kjjXiihhggSffaee"ddEccbna``__{_^F]\\[ZZ5YmYXWiWVvVUfTTQSS]RR Q[POOrNMLL2KKJJFIjHH"GdFFEEDD C`BBlAA@z??>>j>'==;;-::988766K55144b33<22p11Z000"//.G--T,,=++^***)~) ($'&&)%u% $D##t""v"+! :\4Kp7\E@2q#e^8S A J . x ylBs5zHm -Me tohto nanpwungen mehn Suhs ko me kohdo rehn Mery, re kilangehr dahme Sises ketin wiadahr, re ahpw pwosonlahr.;Go ,Ohl melahro ahpw pedoido, peh oh neh kan kidikidkipene likoun nan sousou, oh likou ehu pidpene mese. Sises ahpw mahsanihong irail, “Kumwail sapwadada ohlen oh kasaladakala.”bF= +Mwurin eh mahsaniher mepwukat, e ahpw kapitie laudida, mahsanih, “Laseres, pedoido!”/EW *I ese me komwi kin ketin karonge ie ahnsou koaros, ahpw I patohwan mepwukat pwehki aramas pwukat me pato wasa kiset, re en kamehlele me komwi me ketin kadariehdo.”D )Irail eri pwekasang takaio, Sises ahpw ketin sarada oh mahsanih, “Semei, kalahngan en komwi pwehki omwi ketin karongeier.tCa (Sises ahpw mahsanihong liho, “I soh ndaionguhkehr me ke pahn kilang lingan en Koht ma ke pahn pwoson?”.BU 'Sises mahsanih, “Kumwail pwekasang takaien!” Marda, rien ohl me melahro, ahpw patohwanohng, “Maing, e pwohsuwedlahr, pwe rahn pahieu douwer pohn eh seridi!”A} &Sises eri pil pwurehng kupwurohla, ahpw ketilahng nin sousowo, me mi nan pwoaren paip ehu me takai ehu kin ritingala.”@5 %Ahpw ekei nanpwungarail nda, “Kaidehn ih me kapehdpesengehr mesen ohl maskuno? Ia duwe, e sohte kak wia mehkot pwe en doarehsang Laseres mehla?”??y $Mehn Suhs ako eri nda, “Ia uwen eh poakohng ohlo!”$>C #Sises ahpw ketin tentenihr.=3 "E ahpw ketin kalelapak rehrail, “Ia wasa me kumwail sarepediong ie?” Irail ahpw sapeng, patohwan, “Maing at Kaun, komw ketido oh mahsanih.”s<_ !Sises mahsanihada eh sengiseng, oh mehn Suhs ako me iang ih pil sengiseng, e ahpw kupwurohla oh pahtoula.8;i Ahpw ni Mery eh lellahng wasa me Sises ketiket ie, e ahpw poaridi mwohn aluweluwe kan oh patohwanohng, “Maing ei Kaun, ma komw ketikette met, riei ohlo sohte pahn mehla!”F: Mehn Suhs ako me iang Mery mihmi nan ihmwo, me kamwakamwait ih, re ahpw idawehn ahnsou me re kilang eh uhda oh mwadang pedoi. Irail kihkihong me e pahn kohieila nin sousowo pwe en mwahiei.W9' (Sises saikinte lelohng kousapwo, pwe e ketikette wasa me Marda tuhwong ieo.)W8' Ni Mery eh rongada met, e ahpw mwadang uhda oh kohieila pwe en tuhwong Sises. 7  Mwurin Marda eh patohwanehr mepwukat, e ahpw pwurala mwenginkihong rie Mery, “Sounpadahko ketidohr, oh e ketin keinemweiuk.”6  Liho ahpw sapeng, patohwan, “Ei, Maing ei Kaun, I kamehlele me komwi Mesaia, Sapwellimen Kohto, me pahn ketidohng sampah.”g5G Oh mehmen me momour oh pwoson ie, sohte pahn mehla kohkohlahte. Ia duwe, ke kamehlele met?”4 Sises ahpw mahsanihong, “Ngehi me mour sapahl oh Sounkomour. Mehmen me pwoson ie, mehnda ma e pahn mehla, ahpw e pahn mour.e3C Marda ahpw sapeng, patohwan, “I patohwan ese me e pahn pwurehng mourda ni rahnen neko.”H2  Sises ahpw mahsanihong, “Riomw ohlo pahn pwurehng mourda.”Y1+ Eri soh, I ese me Koht pahn ketikihong komwi dahme komw pahn ketin peki reh.”m0S Marda ahpw patohwanohng Sises, “Maing ei Kaun, ma komw ketikette met, riei ohlo sohte pahn mehla.p/Y Ni Marda eh rongada me Sises ketiket kohdo, e ahpw kohieila pwe en tuhwong; a Mery mihmihte nan ihmwo.n.U Mehn Suhs tohtohie me kodohng tuhwong Marda oh Mery pwe re en kamwait ira pwehki mehlahn riara ohlo.D- Mwein sohte lel mwail riau me Pedani dohki sang Serusalem.h,I Ni Sises eh ketier wasao, e ahpw ketin diarada me Laseres seridier oh rahn pahieu douwer powe.+# Tomas (me pil adaneki Mpwer) ahpw ndaiong ienge tohnpadahk ko, “Kitail iang atail Sounpadahk kohla wasao, pwe kitail en iang ih mehla.”i*K A pwehki kumwail I perenkihda ei sohte mi reh, pwe kumwail en pwoson. Eri, kitail kohla reh.”B) Sises eri mahsanihong irail ni sansal, “Laseres melahr.t(a Mahsen en Sises wet uhdahn wehwehki me Laseres melahr, a irail ahpw kihkihong me e wehwehki me e memeirte.\'1 Tohnpadahk ko ahpw sapeng, patohwan, “Maing, ma e meirlahr, a e pahn mwahula.”& Sises ketin mahsanih mepwukat, ahpw pil pwurehng mahsanihong irail, “Kompoakepatail Laseres meirlahr. A I pahn kolahng pangenda.”V%% A me kin alialu nipwong, e pahn dipekelekel, pwehki marain sohte mie reh.”<$q Sises ahpw sapeng, mahsanih, “Kaidehn awa eisek riau mie nan rahn ehu? Eri, ma mehmen me kin alialu nin rahn, e sohte pahn dipekelekel, pwehki eh kilikilang marain en sampahet.)#K Tohnpadahk ko ahpw sapeng, patohwan, “Maing Sounpadahk, rahn teiko mehn Suhs ako men katei komwi wasao. A ia duwe, komw pil kupwukupwure pwuralahng wasao?”\"1 Eri, e ahpw mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Kitail pahn pwurala Sudia.”l!Q Sises mwahngihier me Laseres soumwahudahr, ahpw e ketikette wasa me e ketiket ieo erein rahn riau.F  Sises kin ketin loalloale Marda, oh rie lih, oh pil Laseres.jM Ni Sises eh ketin karonge met, e ahpw mahsanih, “Soumwahu wet sohte pahn kahrehda Laseres eh mehla; met wiawiher pwe en kalinganahda Koht, oh soumwahu wet pahn wia ehu ahl me Koht pahn ketin kalinganahkihda Sapwellimeo.”X) Pirieno eri kairehki Sises, “Maing at Kaun, kompoakepahmwio soumwahudahr.” (Iei Mery menet me keiehki aluweluwen Kaun-o leh pwohmwahu oh limwiheki pitenmoange, iei ih me pil rianiki Laseres me soumwahudahro.) y Mie ohl emen me soumwahudahr me adaneki Laseres, me koukousoan Pedani, nan kahnimw me Mery oh rie Marda koukousoan ie.5e *Eri, aramas tohto wasao ahpw pwosonla Sises.3 )Aramas tohtohie ahpw pokondohng reh. Irail eri nda, “Sohte kilel me Sohn wiadahr, ahpw mehkoaros me e ndahki duwen ohl menet me inenen mehlel.”} (Sises eri ketin pwurala oh kotehla Pillap Sordan ong ni wasa me Sohn wiewiahier papidais ie mahso; e ahpw ketiket wasao.\1 'Irail ahpw pil pwurehng rapahki pwe re en koledi, e ahpw ketin pitsang ni pehrail.kO &A ma I kin wiahda, mehnda ma kumwail sohte kamehlele ie, a kumwail en kamehlele ei doadoahk kan, pwe kumwail en mwadang esehkihda oh wehwehkihda me Sahmo kin ketiket nan mohngiongi, oh ngehi, kin mihmi nan kupwur en Sahmo.”^5 %Ma I sohte kin kapwaiada doadoahk kan en Semei, eri, kumwail dehr mahs kamehlele ie."= $A ngehi, me Sahm ketin piladahr oh kadariedohr nin sampah, eri, ia duwe, kumwail kak koasoia me I lahlahwe Koht pwehki ei nda me ngehi Sapwellimen Koht?*M #Eri, kitail ese me dahme Pwuhk Sarawi koasoia me mehlel kohkohlahte; oh Koht ketin kahdanekin irail koht kei, irail aramas akan me sapwellime mahsen kohwongehr.y "Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “E ntingdier nan amwail Kosonnedo me Koht ketin mahsanih, ‘Kumwail koht kei.’L !Mehn Suhs ako ahpw sapeng, patohwanohng, “Kaidehk doadoahk mwahu me se men katehkinuhkedi, ahpw pwehki omw kin lahlahwe Koht! Pwehki kowe, aramas emen, ke ahpw kin song en wiahkin uhk Koht!”O Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “I wiadahr doadoahk mwahu tohto mwohn masamwail me Sahmo ketikihong ie pwe I en wia. Eri, mehn ia doadoahk rehn doadoahk pwukat me kumwail pahn katehkin ie?”@{ Mehn Suhs ako eri pwurehng rik takai pwe re en katehki.$C Semei oh ngehi metehmen.”r] Semei me ketikihong ie irail, me lapasang mehkan koaros. Oh sohte emen me kak adihasang nin limen Semei.d A I kihong irail mour soutuk, oh re sohte pahn mehla. Sohte emen me pahn adihirailsang rehi.O  Nei sihpw akan kin rong ngilei; oh I ese irail, oh re kin idawehn ie.R  A kumwail sohte pahn kamehlele, pwehki kaidehn kisehn nei sihpw kumwail.+ O Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I ndaiongkumwailehr, a kumwail sohte men kamehlele ie. Doadoahk ko me I wiadahr ni manaman en Semei, iei me kadehdehiedahr.  Mehn Suhs ako eri kapilpene oh patohwanohng, “Ia erein at pahn peipeikasal kin uhk? Ma iei kowe Mesaia, kadehdehiong kiht ni sansal.”G Sises ketiketseli nan Tehnpas Sarawio nan Palangk en Solomon.W' Eri, ahnsowo ahnsoun Sarawien Isimwas nan Serusalem (nan sounpwong en kopou.)5 A pil ekei nda, “Aramas me ngehn suwed mi reh sohte kak koasoia mepwukat. Ia duwen ngehn suwed eh kak kapehdpeseng pwoaren mesen aramas maskun?”wg Me tohto nanpwungarail ahpw nda, “Ngehn suwed mi reh, oh pweipwei men ih! Dahme kahrehda kumwail rongki?”Q Eri, mehn Suhs ako pil pwurehng liaktohrohrpeseng pwehki mahsen pwukat.D Sohte me pahn kihsang ei mour, a pein ngehi me tounmeteikihla. Mie ei manaman en tounmeteikihla, oh pil mie ei manaman en pwurehng ale. Iei duwen me Sahmo mahsanihong ie pwe I en wia.”dA “Semei kin poakohng ie, pwehki ei kin tounmeteikihla ei mour, pwe I en kak pwurehng ale./W Pil mie ekei nei sihpw me sohte mi nan kehl wet. I uhdahn pahn weiraildo, oh re pahn rong ngilei. Eri, re pahn wiahla pwihn sihpw teieu, oh sileparail pahn metehmen.@y Ngehi me silepen sihpw mwahu. Duwen Sahm eh mwahngih ie, oh I ese Sahm, pil duwehte ngehi, I ese nei sihpw kan oh irail pil kin ese ie. Oh I pahn tounmeteikihla ei mour pwehki irail.@y Ngehi me silepen sihpw mwahu. Duwen Sahm eh mwahngih ie, oh I ese Sahm, pil duwehte ngehi, I ese nei sihpw kan oh irail pil kin ese ie. Oh I pahn tounmeteikihla ei mour pwehki irail.m~S Me ale pweipweio kin tangdoaui pwehki eh doadoahkohngete pweine, oh sohte mwahn nsenohki sihpw kan.b}= Tohndoadoahk men, me kaidehn silepen sihpw, oh pil kaidehn uhdahn nah sihpw akan, ni eh kin kilangada kidien wel eh kohkohdo e kin keseirailla oh tangdoaui. Kidien welo eri kin saikedi sihpw kan oh pwakihirailpeseng.o|W “Ngehi me silepen sihpw mwahu. Silepen sihpw mwahu kin tounmeteikihla eh mour pwehki nah sihpw kan.{y Lipirap kin kohdo pwe en pirapa, kemehla, oh kauwehla. A ngehi, I pwarodohr pwe irail en ahneki mour, iei, mour unsek.{zo Ngehi me wenihmwo. Mehmen pedolong nan wenihmw wet pahn mourla. E pahn pedolong oh pedoi, oh diarada kene mwenge.hyI Irail koaros me pwarodohr mwohi, lipirap, oh mehn kulih kei, ahpw sihpw akan sohte rong irail.lxQ Sises eri pil pwurehng mahsanihong, “I ndaiong kumwail ni mehlel: ngehi me wenihmwen sihpw akan.wwg Sises mahsanihong irail karasaras pwoatet, a irail sohte wehwehki soahng kan me e ketin mahmahsanihong irail.`v9 Re sohte pahn idawehn emen tohrohr, pwe re pahn tangasang, pwehki arail sahn ngile.”nuU Ni eh kapedoi irail, e ahpw kin tieng mwohrail, oh sihpw kan kin idawehn, pwehki arail anlahr ngile. t9 Silepen wenihmwo kin ritingadahng silepen sihpwo; sihpw kan kin rong ngile, oh ni eh kin ekerki nah sihpw kan adarail, e ahpw kin kahluwairailla liki.As} A me kin pedolong nan wenihmwo, iei ih me silepen sihpw.)r M “I ndaiong kumwail ni mehlel: mehmen me sohte pedolong nan wenihmwen kelen sihpw, ahpw doulong ni ehu soangen ahl tohrohr, iei ih lipirap emen, oh mehn kulih.:qm )Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Ma kumwail uhdahn maskun, sohte pahn dipamwail; a met, pwehki amwail nda, ‘Se kak kilang wasa,’ met wehwehki me dipamwail mihmiehte.”{po (Ekei Parisi ko, me mihmi wasao, rong eh mahsanih mepwukat, re ahpw kalelapak, “Ia duwen kiht, se pil maskun?”o) 'Sises ahpw mahsanih, “I kodohng sampah pwe I en wia kopwung; pwe me maskun kan en kilangada wasa, oh irail me kilangehr wasa en maskunla.”an; &Ohlo ahpw patohwan, “Maing ei Kaun, I pwosonlahr!” E ahpw kelepwikihdi mwohn Sises.Zm- %Sises eri mahsanihong, “Ke kilangehr, oh iei ih me koasoakoasoiong uhk met.”ql[ $Ohlo ahpw sapeng, patohwan, “Maing, komw ketin mahsanihong ie ihs ohl menet pwe I en kak pwosonla!”k} #Ni Sises eh mwahngihada me re kausalahr ohlo, e ahpw ketin tuhwong oh mahsanihong, “Ia duwe, ke pwoson Nein-Aramas?” j  "Irail ahpw sapengki, “Ke ipwidi oh kekeirda nan dihp, ke ahpw songosong en padahki kiht?” Irail eri kausasang nan sinakokeo.Li !Ma ohl menet kaidehn sang rehn Koht, e sohte kak wiahda mehkot.”xhi Sang nin tepin kawa, sohte emen me rongehr me mie emen kapehdpeseng pwoaren mesen me maskun sang ni eh ipwidi. g Kitail ese me Koht sohte kin ketin karonge me dipan akan; a e kin ketin karonge me kin wauneki oh wia soahng kan me e kin kupwurki.f Ohlo ahpw sapengkin irail, “Meid kapwuriamwei met! Kumwail sehse wasa me ohlo kohdo sang ie, a e kapehdpesengehr pwoaren mesei kat!be= Se ese me Koht ketin mahseniong Moses; a lahpo, se sohte ese wasa me e kohdo sang ie!”edC Irail eri kapailoke oh nda, “Kowe nah tohnpadahk, a kiht sapwellimen Moses tohnpadahk!”*cM E ahpw sapengkin irail, “I ndaiongkumwailehr, a kumwail sohte men rong. Dahme kumwail pil men pwurehng rongki? Mwein kumwail pil men wiahla nah tohnpadahk!”gbG Irail eri kalelapak, “Dahme e wiahiong uhk? Ia duwen eh kapehdpeseng pwoaren mesomw kan?”a+ Ohlo ahpw sapeng, nda, “I sohte ese ma ih me dipan emen de soh. Ahpw meteieu me I ese, me mahso I uhdahn maskun, a met I kilangadahr wasa.”M` Irail eri pwurehng ekerodo ohlo keriapak, ohlo me ipwikihwei eh maskun, re ahpw ndaiong, “Inoukihda mwohn Koht me ke pahn lokaia mehlel ong kiht! Se ese me ohl dipan emen me kamwawihiukalao.”S_ Ihme kahrehda seme oh ine ndahki, “Mie eh lamalam, kumwail idek reh!”7^g Seme oh ine koasoia mepwukat pwehki ara masak me lapalap en mehn Suhs ko, pwe re pwungkipenehr ma emen pahn kadehde me iei Sises Mesaia, re pahn kihsang nan arail sinakokeo.4]a A se sehse ia duwen eh kak kilangada wasa ahnsou wet, de ihs me kapehdpesengehr pwoaren mese kan. Kumwail idek reh, pwe mie eh lamalam oh e kakehr pein sapeng kumwail!”{\o Eh pahpa oh nohno eri sapengkin irail, “Se ese me ih nait pwutako met, oh se pil ese me e ipwikihwei eh maskun. [  oh kalelapak rehra, “Noumwa pwutak menet? Kumwa kin nda me e ipwidi maskun? Eri, ia duwe eh kak kilangada wasa ahnsou wet?”Z! Me lapalap en mehn Suhs ako ahpw sohte men kamehlele me e maskun mahs, ahpw kak kilangada wasa mwuhr. Irail eri ekerodo eh pahpa oh nohno,;Yo Parisi ko eri pwurehng kalelapak rehn ohlo, “Ke nda me e kapehdpesengehr pwoaren mesomw kan. Eri, dahme ke ndahki duwen ohlo?” E ahpw sapengkin irail, “Soukohp emen ih.”X Ekei Parisi ko ahpw nda, “Ohl me wiadahr met sohte pwarodo sang rehn Koht, pwehki eh sohte peikiong kosonned en rahnen Sapad.” A pil ekei nda, “Ia duwen aramas dipan emen, eh kak wia soangen manaman duwehte met?” Irail eri liaktohrohrpeseng nanpwungarail.9Wk Parisi ko pil pwurehng idek rehn ohlo duwen eh kilangada wasa. E ahpw ndaiong irail, “Ohlo ketikihong pwelmatak ni pwoaren mesei kat, ngehi eri epwinek oh kilangada wasa.”bV= Rahno, rahnen Sapad, me Sises wiadahr pwelmatak oh kapehdangkipeseng pwoaren mesen ohlo.?Uy Eri, re ahpw kahrelahng ohl me maskuno rehn Parisi ko.AT} Irail ahpw idek, “Ia ih?” A e sapeng, “I sehse.”aS; E ahpw sapeng, “Ohl me adaneki Sises wiadahr pwelmatek oh iriski pwoaren mesei kat, oh e pil mahsanihong ie, ‘Kohwei Siloham oh epwinek ie.’ Ngehi eri kohla, oh ni ahnsowohte me I epwinek, I kilangada wasa.”LR Re ahpw idek reh, “Ia duwen pwoaren mesomw kan eh pehdpeseng?”Q Ekei ahpw nda, “Iei, ih men.” A pil ekei nda, “Soh! Kaidehn, a mwomwe duwehte ohlo.” Pein ohlo eri nda, “Iei, ngehi ohlo.”P' Eri, mehn mpe ko oh irail me kilangehr ohlo ni eh wia pekipek mahso, re ahpw idek, “Kaidehn ih ohlo met me kin mwomwohdete wie pekipeko?”7Og oh ketin mahsanihong, “Kohla epwinek nan lepin Lehen Siloham.” (Ahd wet wehwehki “Pekederla.”) Ohlo eri kohla epwinek nan lepin leho, ahpw pwurodo oh kilangada wasa.N# Ni eh mahsanih mepwukat, e ahpw ketin kendipiong nan pwehl, oh wiahkihda pwelmatak. Eri, e ahpw ketin iriski pwelmatako pwoaren mesen ohlo,IM  Erein ei pahn mihmi nin sampah, ngehi me kamarainpen sampah.”"L= Kitail uhdahn pahn nantihong wiewia doadoahk en ih me ketin kadariehdo isaneki eh rarahnte; pwe pwohng kerendohr, ahnsou me sohte emen kak wia doadoahk.(KI Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Kaidehn dipe, de dipen eh pahpa oh nohno, me kahrehiong eh maskun. Ahpw e maskun pwe en kasalehda manaman en Koht.%JC Sapwellime tohnpadahk ko ahpw kalelapak, “Maing Sounpadahk, dipen ihs me kahrehiong ohl menet eh ipwidi maskun? Pein dipe, de dipen eh pahpa oh nohno?”aI = Eri, ni Sises eh ketiket kohla, e ahpw mahsanihada ohl emen me maskun sang ni eh ipwidi.Hy;Irail eri rik takai pwe re en katehki; a Sises ketin karirihala sang irail pein ih, oh ketieisang nan Tehnpas Sarawio.oGW:Sises ahpw sapeng irail, mahsanih, “I ndaiong kumwail ni mehlel: mwohn Eipraam eh ipwidi ‘Ngehi Iei’ Sisen lepin mahsen wet ekis duwehte sisen lepin mahsen en Ipru me wehwehki “KAUN-O” (tehk Eks. 3.14). ih me mieier.”eFC9Mehn Suhs ako eri patohwanohng, “Ke saikinte sounpar limeisek, a ke kilangehr Eipraam?”bE=8Samamwail Eipraam perenkihda eh pahn kilang ei rahn. Eri, e kilangehr oh perenkidahr.”9Dk7Kumwail saikinte esehda ih, ahpw ngehi me ese ih. Ma I pahn koasoia me I sehse ih, eri, I me likamw duwehte kumwail. Ahpw I ese ih oh I pil kin peikiong sapwellime mahsen kan.4Ca6Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Ma I pahn kawauwih pein ngehi, ei wahu pahn mwahl. Semei, iei ih me kin waunekin ie, iei ih me kumwail kin nda ih amwail Koht. B 5Samat Eipraam melahr. Ia duwe, ke lemeleme me ke lapalapasang Eipraam? Oh soukohp ako pil melahr. Ihs me ke wiahki pein kowe?”WA'4Mehn Suhs ako ahpw patohwanohng, “Eri, met se eseier ni mehlel me ngehn suwed mie rehmw. Eipraam melahr, oh soukohp ako pil melahr; a ke nda, ‘Mehmen me kin kapwaiada ei padahk kan sohte pahn mehla.’a@;3I ndaiong kumwail ni mehlel: mehmen me kin kapwaiada ei padahk kan sohte pahn mehla.”l?Q2I sohte kin pein rapahki wauwi. A mie emen me kin raparapahki wauwi, oh iei ih me kin pwungkin ie.|>q1Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Sohte ngehn suwed rehi. I kin wauneki Semei, a kumwail sohte kin waunekin ie.=0Mehn Suhs ako ahpw sapeng Sises, patohwan, “Kaidehn kiht me pwung ni at koasoia me kowe mehn Sameria men oh ngehn suwed mie rehmwi?”"<=/Mehmen me tepsang rehn Koht kin rong sapwellimen Koht mahsen kan. Ahpw kumwail sohte tepsang rehn Koht, iei me kahrehda amwail sohte kin men rong ie.”0;Y.Ihs nanpwungamwail me kak kadehdehda duwen dihp ehu me I wiadahr? Eri, ma I kin padahkihong kumwail mehkan me mehlel, a dahme kahrehda kumwail sohte kin pwosonkin ie?n:U-A iet kahrepen amwail sohte kin pwoson ie, pwehki ei kin padahkihong kumwail duwen mehkan me mehlel.m9S,Kumwail kadaudok en Tepil, pwehki iei ih samamwail, oh kumwail kin nantihong kapwaiada mehkan me samamwailo kin inengieng. Sangete nin tapio, ih sounkamaramas emen. E sohte kin miniminiong me mehlelo, pwehki me mehlelo sohte mi reh. Ni ahnsou me e kin koasoia likamw, e kin wiewiahte me e ahnlahr, pwehki ih likamw men, oh pil semen soangen likamw koaros.x8i+Dahme kahrehda kumwail sohte kin wehwehki mehkan me I koasoia? Kaidehn pwehki amwail sohte kak rong ei padahk?G7*Sises ahpw mahsanihong irail, “Ma uhdahn samamwail Koht, kumwail pahn poakohng ie, pwe I kohdo sang rehn Koht, oh iet ngehi. I sohte kohkihdo pein ei manaman, ahpw ih me ketin kadariehdo.61)Kumwail kin wiewia mehkan me samamwailo wiadahr.” Irail ahpw sapeng, patohwan, “Kaidehn kiht ipwin nenek kei; Samat metehmen, Koht kelehpw.”,5Q(Ahpw iet me I wiadahren: I kin padahkihong kumwail mehkan me mehlel me I rongasangehr Koht. Ahpw kumwail kin songosong en kemeiehla. Eipraam sohte wia soahng wet!<4q'Irail ahpw sapeng, patohwan, “Samat, iei Eipraam.” Sises eri ketin sapeng, mahsanih, “Ma kumwail uhdahn nein Eipraam, kumwail pahn wiewia soangen doadoahk kan me e wiahier. 3&I kin koasoakoasoia mehkan me Sahmo ketin kasalehiongieier, ahpw kumwail kin wia mehkan me samamwail ko padahkihongkumwailehr.”2%I dehdehki me kumwail kadaudok en Eipraam kei, a kumwail ahpw kin song en kemeiehla, pwehki amwail sohte men peikiong ei padahk kan.]13$Eri, ma Sapwellimeo pahn kasaledengkumwailla, kumwail uhdahn pahn saledekla mehlel.0#Oh ladu men kaidehn towe mehlel en peneinei ehu kohkohlahte. Ahpw wahnedin peneinei men, iei ih me uhdahn tohn peneinei kohkohlahte.~/u"Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “I ndaiong kumwail ni mehlel: mehmen me kin wiahda dihp, iei ih me lidun dihp.,.Q!Irail ahpw sapeng, patohwan, “Kiht kadaudok en Eipraam, oh se saikinte wia lidun emen sang mahs kohdo. Ia wehwehn omwi mahsen, ‘Kumwail pahn saledekla?’ ”[-/ Oh kumwail pahn dehdehki dahme mehlel, oh me mehlelo pahn kasaledengkumwailla.”,7Sises eri ketin mahsanihong mehn Suhs ako me pwosonlahr, “Ma kumwail pahn peikiong ei padahk kan, kumwail uhdahn pahn wiahla nei tohnpadahk mehlel.K+Eri, me tohto me rong Sises ni eh mahsanih mepwukat, re pwosonla.!*;Oh ih me ketin kadariehdo kin ketin ieiang ie; iei me e sohte ketin likidmeliekiniehla, pwehki ei poaden wiewia mehkan me e kin ketin kupwurperenki.” )Sises eri mahsanihong irail, “Ni amwail pahn langahda Nein-Aramas, iei ahnsou me kumwail pahn ese me ‘Ngehi iei ngehi.’ Eri, kumwail ahpw pahn ese me I sohte wiahki mehkot pein ngehi; ahpw ihte me I kin koasoia: mehkan me Sahmo ketin padahkihongieier.J( Irail ahpw sohte wehwehki me e mahmahsanihong irail duwen Sahmo.C'Soahng tohto me I kak kasalehda duwen kumwail oh pil kadeingkin kumwail. A ih me ketin kadariehdo, iei ih me mehlel; ihete me I pahn koasoia ong sampah: mehkan me I rongasangehr reh.”&Irail ahpw patohwan kalelapak reh, “Ihs komwi?” Sises ketin sapeng, mahsanih, “Me I ndaiongkumwailehr sang nin tapio.=%sIei kahrepen ei ndaiong kumwail, me kumwail pahn mehla nan dipamwail kan. Oh kumwail uhdahn pahn mehla nan dipamwail kan ma kumwail sohte pahn pwoson me ‘Ngehi iei ngehi.’ ”$Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail kohsang pah, a I kohdo sang powe. Kumwail kisehn sampah wet, a ngehi sohte kohsang sampah.&#EEri, kaunen mehn Suhs ako ahpw nda, “E koasoia, ‘Kumwail sohte kak kohla wasa me I pahn kohla ie.’ Ia duwe, met wehwehki me e pahn kemehla pein ih?”<"qSises pil pwurehng mahsanihong irail, “I pahn kohla, oh kumwail pahn rapahkin ie, ahpw kumwail pahn mehla nan dipamwail kan. Kumwail sohte kak kohla wasa me I pahn kohla ie.”=!sSises ketin mahsanih mepwukat koaros ni eh padapadahk nan Tehnpas Sarawio, nan pere me kohpwahn meirong kan kin mi ie. A sohte me koledi, pwehki sapwellime ahnsou saikinte leledo.7 gIrail eri patohwan kalelapak reh, “Ia Semomwen?” Sises ketin sapeng, mahsanih, “Kumwail sehse ie, oh pil sehse Semei. Ma kumwail ese ie, kumwail pahn pil ese Semei.”ucEri, I kin kadehdehda duwen pein ngehi, oh Semei me ketin kadariehdo e pil ketin kadehdehda duwen ngehi.”oWE pil ntingdier nan amwail Kosonnedo, ni en sounkadehde riemen ara koasoi eh pwungpene, ih me mehlel.1A ma I pahn wia kadeik, ei kadeik pahn mehlel; pwehki I sohte kelehpw nan doadoahk wet, pwe Sahmo, me ketin kadariehdo, iei ih me ketin ieiang ie.V%Kumwail kin wia kadeik nin duwen aramaste, a ngehi, I sohte kin kadeik emen.wgSises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Mehnda ma I kadehdehda pein ngehi, ahpw ei kadehde me mehlel, pwehki I ese wasa me I kohdohsang ie, oh pil wasa I pahn kolahng ie. A kumwail sohte ese wasa I kohdohsang ie, de wasa I pahn kolahng ie. Parisi ko eri patohwanohng, “Ke kin kadehde duwen pein kowe, eri, mehkan me ke koasoia sohte mwahn kadehdehda mehkot.”&E Sises ahpw pil mahsanihong irail, “Ngehi me marain en sampah. Mehmen me pahn idawehniehdo pahn ahneki marain en mour, oh sohte pahn weweid nan rotorot.”4a Liho ahpw patohwanohng, “Sohte emen, Maing.” Sises eri mahsanih, “Eri, I sohte pil pahn kadeikuhkada. Kohwei oh sang met kohla ke dehr pwurehng wiahda dihp.”]oW Sises eri ketida, e ahpw keinemwe rehn liho, “Ia irail? Sohte emen me luhwehdi pwe en kedipeiuk?”' Irail koaros ni ar rongada met, re ahpw kohkohpeseng wad emen, tepisang me mah ko. Sises eri ketin kalapwukala, oh lihohte me patopato mwowe.=uE ahpw pwurehng ketin itiekdi oh ntingih nan pwehlo.*MA ni arail kesikesihnen wasao peipeidek, Sises ahpw ketida oh mahsanihong irail, “Eri, mehmen rehmwail me sohte dipe, iei ih me en tapihada kate lih menet.” Irail nda met pwe re men lidipihedi, pwe re en kak kedipahki. A Sises ketin itiekdi, oh ntingiheki nan pwehl sapwellime rekeleng.  Eri, nan atail Kosonned, Moses kihda ehu kosonned me soangen lih menet en koasdi oh kamakamala. A komwi, ia duwen kupwuromwi?”_7re ahpw patohwanohng Sises, “Maing Sounpadahk, lih menet dierekdahr nan eh kamwahl.Sounkawehwehn Kosonnedo kei oh Parisi kei ahpw kahredohng ih lih emen me dierekdahr nan eh kamwahl. Irail eri kihdi liho mwohrail koaros,!A nimensehngie, e ahpw sapahllahng nan Tehnpas Sarawio. Tohnpokono koaros ahpw pokondohng reh; ih eri ketidi oh tapihada padahk ong irail.\ 3[Eri, emenemen pwuralahng nan eh wasa. Sises ahpw ketidalahng pohn Nahnahn Olip.. W5Eri, emenemen pwuralahng nan eh wasa.+ O4Irail ahpw sapeng, “Ia duwe, komwi pil emen mehn Kalili? Ma komwi pahn tehk nan Pwuhk Sarawi, komwi pahn ese me sohte soukohp men kak kohda sang nan Kalili.” 3“Nin duwen atail Kosonned, kitail sohte kak kadeikada aramas emen mwohn atail saikinte karonge mahs oh diarada dahme e wiahda.”] 32Eri, Nikodihmus, emen kisehrail, me kolahng rehn Sises mahso, e ahpw ndaiong irail,[ /1Pokon wet sohte wehwehki duwen Kosonned en Moses, ihme kahrehda re riahkilahr!”a;0Kumwail ese me mie emen sang nanpwungen me lapalap akan de Parisi kan me pwosonlahr ih?L/Parisi ko eri idek rehrail, “Ia duwe, ohlo pil pitihkumwaildier?Q.Pilismen ko ahpw sapeng, “Sohte mehmen me kin padahk duwehte ohlo!”'-Eri, pilismen ko pwuralahng rehn samworo lapalap ako oh Parisi ko. Irail ahpw idek rehrail, “Dahme kahrehda kumwail sohte wahkihdo ohlo?”=u,A ekei anahne re en koledi, ahpw sohte emen me sair.A}+Pokono eri liaktohrohrpeseng nanpwungarail pwehki Sises.'*Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih me Mesaiao pahn ketido sang ni kadaudok en Depit, oh e pahn ipwidi nan Pedleem, nan kahnimw me Depit kousoan ie.”gG)Pil ekei nda, “Iei ih Mesaiao!” A ekei pil nda, “Mesaiao sohte pahn ketido sang Kalili!(Me tohto nanpwungen pokono, ni arail rongada Sises ni eh mahsanih met, re ahpw nda, “Mehlel, ohl menet, iei ih Soukohpo!” 9'Sises ketin mahsanih met duwen Ngehno me irail akan me pwoson ih pahn ahneki. Pwe ni ahnsowo, Ngehno saikinte pwarodo, pwehki Sises saikinte linganla.|~q&Nin duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih, ‘Mehmen me pwoson ie, pilen komour pahn pwilweisang nan eh mohngiong.’ ”%}C%Rahn me sarawio imwisekla me keieu kesempwal. Ni rahno Sises ahpw ketida oh kapitie laudida, mahsanih, “Mehmen me men nimpildahr en kohdo rehi oh nimpil.&|E$E kin koasoia, ‘Kumwail pahn rapahkin ie, ahpw kumwail sohte pahn diar ie;’ oh, ‘Kumwail sohte kak kolahng wasa me I pahn mi ie.’ Ia wehwehn met?”r{]#Kaunen mehn Suhs ako ahpw ndindapene nanpwungarail, “Ia wasa me e pahn kohla ie, me kitail sohte kak diarki? Ia duwe, e pahn kolahng nan kahnimw en mehn Krihs kan, wasa me mehn Suhs kei koukousoan ie, oh padahk ong mehn Krihs kan?}zs"Kumwail pahn rapahkin ie, ahpw kumwail sohte pahn diar ie; pwe wasa me I pahn mi ie, kumwail sohte kak kohla ie.”y!Sises ahpw ketin mahsanih, “I pahn mihmi rehmwail ahnsou kis; eri, mwuhr, I pahn pwuralahng rehn ih me ketin kadariehdo.,xQ Eri, Parisi ko rongadahr duwen soahng pwukat me pokono mwengimwengininginki duwe, irail oh samworo lapalap ako ahpw kadarala ekei pilismen pwe re en koledi Sises.!w;A me tohto nanpwungen pokono me pwosonla, oh nda, “Ia duwe, ni ahnsou me Mesaia ketido, e pahn ketin wiahda kilel tohtohsang me ohl menet wiadahr?”ovWIrail eri song re en koledi Sises, ahpw sohte emen me sair, pwehki sapwellime ahnsou saikinte leledo.FuA I ese, pwe I kohdohsang reh, oh ih me ketin kadariehdo.”t Eri, ni en Sises eh padapadahk nan Tehnpas Sarawio, e ahpw kapitie laudida, mahsanih, “Ia duwe, kumwail uhdahn ese ie, oh pil ese wasa me I kohsang ie? I sohte kohkihdo pein ei manaman. A ih me ketin kadariehdo, iei ih me mehlel, ahpw kumwail sehse ih.'sGAhpw ni ahnsou me Mesaia pahn ketido, sohte emen pahn dehdehki ia wasa me e ketidohsang ie. A kitail koaros wehwehki wasa me ohl menet kohdohsang sang ie.”r'A kilang! E kin padapadahk ni sansal, sohte mwahn emen me nda mehkot pwe en pelian! Ia duwe, kaun akan uhdahn wehwehkidahr me iei ih Mesaiao?gqGEkei aramas en Serusalem nda, “Kaidehn ih ohl menet me irail raparapahki pwe re en kemehla?`p9Amwail kadeik en dehr wiawi ni pali liki, ahpw en poasoankihda dahme uhdahn mehlel.”Ao{Eri, ma pwutak emen pahn sirkumsaisla ni rahnen Sapad, pwe Kosonned en Moses dehr ohla, a dahme kahrehda kumwail lingeringerki pahi pwehki ei kakehladahr douluhl ohlo ni rahnen Sapad?Wn'Pwehki Moses eh koasoanediong kumwail en sirkumsaisihala noumwail seri kan (ahpw kaidehn sang rehn Moses, a samamwail ko me tapihada tiahk wet,) kumwail eri kin sirkumsaisihala emen pwutak ni rahnen Sapad.vmeSises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Doadoahk manaman teieu me I wiadahr, a kumwail koaros pwuriamweikihla.klOTohn pokono ahpw patohwanohng, “Ngehn suwed mie rehmwi! Ihs me raparapahki en kemeikomwihla?”'kGKaidehn Moses me kihong kumwail Kosonnedo? A sohte emen nanpwungamwail me kin kapwaiada Kosonnedo. Dahme kahrehda kumwail kin raparapahkihki en kemeiehla?”,jQAramas emen me koasoakoasoia duwen pein ih kin songosong en ale wauwi. A mehmen me anahne wauneki me kadarodo ih, iei ih me mehlel oh pil sohte likamw kis mi reh. iMehmen me anahne kapwaiada kupwur en Koht, iei ih me pahn wehwehki duwen ei padahk kan, ma sang rehn Koht de sang pein ei manaman.hSises eri ketin sapeng irail, mahsanih, “Kaidehn pein ei padahk me I kin kihda, ahpw sapwellimen Koht me ketin kadariehdo. gKaunen mehn Suhs ako inenen pwuriamweikihla oh nda, “Ia duwen ohl menet eh nohn wehwehki soahng kan nan eh sohte iang sukuhl?”wfgNi eh lel nan lukopen wihk en sarawio, iei ahnsou me Sises ketidalahng ni Tehnpas Sarawio oh tapihada padahk._e7 Ahpw sohte me koasoia ni sansal duwen Sises, pwehki arail masak kaunen mehn Suhs ako.d3 Aramas ako ahpw mwengininginkiseli nan pokono duwen ih. Ekei aramas kin nda, “Ohl mwahu men ih.” A ekei kin nda, “Soh! E kin pitih aramas.”]c3 Kaunen mehn Suhs ako ahpw raparapahki Sises nan sarawio. Re ahpw idek, “Ia ih?” 8~~$}}|a{{zyyxwwQvv#uttnss8rrrppp(ojnnommjlll:kjjJirhhggKffedccbb~aza`S____^^]a\\+[.ZZ YXX_WWVUU4T=SSGRR?QQP}OONN-MMdLxKKwJJPII H5GG5FMEDDwCCfCB{AAb@@ >>]==<<<<;c;:998y77665c443222 1007/..L--5,,\++x*))^(''&&.%%1$$##U""e!! 3~6pO0zAV0t u =  U 8&2r [8ucI kihongirailehr linganohte me komw ketikihongieier, pwe irail en wiahkihla ehu, duwehte ata ketin wia ehu:V%I kapakap pwe irail koaros en wiahla ehu. Maing Semei! Irail en wiahla ehu nan kupwurata, duwehte omwi ket rehi, oh ngehi rehmwi. Irail en wiahla ehu, pwe sampah en kamehlele me komwi me ketin kadariehdo.a;“I sohte kapakapkin irailte, pwe pil irail kan me pahn pwoson ie pwehki arail padahk.fEOh pwehki irail, I mweidohng komwi pein ngehi, pwe irail en pil uhdahn wiahla sapwellimomwi.PI kadariraillahr nin sampah, duwehte omwi ketin kadariehdo nin sampah.Y+Komw ketin kasarawihkinirailla me mehlelo; sapwellimomwi mahsen, iei me mehlel.b=Duwehte ngehi me kaidehn kisehn sampah, pil ih duwen irail, kaidehn irail kisehn sampah.zmI sohte peki rehmwi pwe komwi en ketikinirailsang nin sampah, ahpw pwe komwi en ketin perehsang irail Me Suwedo.-I kihongirailehr sapwellimomwi mahsen, oh sampah kailongkiniraillahr pwehki irail kaidehn kisehn sampah, duwehte ngehi me kaidehn kisehn sampah.5 Eri, met I pahn patopatowohng rehmwi, oh I patowanehr mepwukat nin sampah, pwe irail en kak ahneki ei peren nan mohngiongirail kan, ni unsek mehlel.oW Ni ei mihmi rehrail, I nekidkinirailehr mwaromwi manaman, mwaro me komw ketikihongieier. I apwahpwalihirailehr, oh sohte mwahn emen nanpwungarail me salongala; ihte me kileldier en salongala, pwe mahsen en Pwuhk Sarawi en pweida.  Eri, met I pahn patopatowohng rehmwi. I solahr pahn mihmi nin sampah; ahpw irail pahn mihmihte nin sampah. Maing Semei me Sarawi, komw ketin nekidkinirailla mwaromwi manaman, mwaro me komw ketikihongieier, pwe irail en wiahkihla ehu duwehte ata ketin wia ehu.   Mehkoaros me ei tungoal, iei sapwellimomwi; oh mehkoaros me sapwellimomwi, iei pil ei tungoal; oh ei lingan sansalkidahr irail.   “I patohwan kapakapkin irail. I sohte kapakapki sampah, pwe irail kante me komwi ketikihong ie, pwehki eh sapwellimomwi irail.DPwe I kihongirailehr padahk kan me komw ketikihong ie, oh re patohwan aleier. Irail eseier me iei me mehlelen: me I kohdo sang rehmwi, oh irail kamelehleier me komwi me ketin kadariehdo.b=A ahnsou wet irail esedahr me mehkan koaros me komw ketikihongieier pil pwilsang rehmwi.4 a“I kasaleikomwidahr rehn aramas ako me komw ketikihong ie nin sampah. Irail sapwellimomwi, a komwi ketikihong ie irail, irail ahpw kapwaiadahr sapwellimomwi mahsen kan.9 kMaing Semei! Komw ketin kalinganaiehda mwohn silangomwi ahnsou wet, kalinganahkiniehda linganohte me I ahnekier ni ei patopato rehmwi mwohn sampah wet eh saikinte kepikipikda.v eI kasaledahr sapwellimomwi lingan nin sampah; oh I kaimwisekalahr doadoahk kan me komw ketin kilelehiong ie. {Oh iet mour: aramas akan en eseikomwihla, me komwihte Koht mehlel, oh pil esehla Sises Krais me komw ketin poaronedohr. +Pwe komwi ketikihong Sapwellimomwi menet manaman en kakaun aramas koaros, pwe en kak ketikihong mour soutuk irail koaros me komw ketikihong ie.V 'Ni Sises eh mahsaniher mepwukat, e ahpw ketin mahsendalahng nanleng, oh mahsanih, “Semei, ei ahnsou lelehr. komw ketin kalinganahda Sapwellimomwi menet, pwe Sapwellimomwi menet en pil kalinganahda komwi.7g!I padahkihong kumwail mepwukat pwe kumwail en ahneki popohl ni amwail miniminiong ie. Sampah pahn kalokei kumwail, ahpw kumwail koapworopwor, pwehki I kalowehdier sampah!”@y Ahnsowo pahn kohdo, oh e leledohr, me kumwail koaros pahn mwarahkpeseng nan amwail wasa kan; I ahpw pahn kelehpwla. Ahpw I sohte uhdahn pahn kelehpwla, pwe Semei kin ketin ieiang ie.]3Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Ia duwe, kumwail pwosonlahr ahnsou wet?3_Met se ese me komw ketin mwahngih soahng koaros, oh komw sohte anahne emen en kalelapak mehkot rehmwi. Met kahrehiong kiht en kamehlele me komw ketido sang rehn Koht.” Eri, sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohwanohng, “Maing, komw kin mahsen sansal ahnsou wet, oh solahr doadoahngki karasaras.wgI kohdo sang rehn Sahmo, oh kodohngehr sampah. Eri, met I pahn mweselsangehr sampah oh kolahng rehn Sahmo.”pwe pein Sahmo ketin loalloalei kumwail. E ketin loalloalei kumwail pwehki amwail poakohng ie oh kamehlele me I kohdo sang rehn Koht.Ni rahno eh pahn leledo, kumwail pahn pein peki mehkan rehn Koht ni edei, oh I sohte pahn koasoia me I pahn peki reh mehkot ong kumwail,+O“I padahkihongkumwailehr mepwukat ni karasaras. A ahnsou pahn kohdo me I solahr pahn doadoahngki karasaras, pwe I pahn koasoiong kumwail ni sansal duwen Semei.~Lao lel ahnsou wet kumwail saikinte peki mehkot ni edei. Kumwail peki, a kumwail pahn ale, pwe amwail peren en unsekla.”1}[“Ni rahno eh pahn leledo, kumwail sohte pahn peki rehi mehkot. I ndaiong kumwail ni mehlel: Sahmo pahn ketikihong kumwail mehkoaros me kumwail pahn peki reh ni edei.?|wIei pil duwen kumwail, ahnsou wet kumwail pahtou, ahpw I pahn pwurehng tuhwong kumwail, oh mohngiongimwail kan pahn direkihla peren, soangen peren me sohte emen kak kihsang kumwail.V{%Ni en lih emen eh pahn kereniong neitik, e pahn nsensuwed, pwehki eh ahnsoun medek lelehr. Ahpw ni ahnsou me serio ipwidier, e pahn manokehla eh medek; e pahn perenda, pwehki seri men ipwidiongehr sampah..zUI ndaiong kumwail ni mehlel: kumwail pahn sengiseng oh mwahiei, ahpw sampah wet pahn pereperen. Kumwail pahn nsensuwed, ahpw amwail nsensuwed pahn wekiong ni peren. ySises mwahngih duwen arail men kalelapak reh, e ahpw ketin mahsanihong irail, “I nda, ‘Mwurin ahnsou kis kumwail solahr pahn kilang ie, oh pil mwurin ahnsou kis kumwail pahn pwurehng kilang ie.’ Ia duwe, ih met me kumwail peidengkipene nanpwungamwail?{xoIrail ahpw idek, “Ia wehwehn mahsen wet, ‘Mwurin ahnsou kis?’ Kitail sohte wehwehki dahme e mahmahsanih!”9wkEkei sang nanpwungen sapwellime tohnpadahk ko ahpw peidekpene nanpwungarail, “Ia wehwehn met, me e ketin mahsanihkihong kitail, ‘Mwurin ahnsou kis kumwail solahr pahn kilang ie; oh pil mwurin ahnsou kis kumwail pahn pwurehng kilang ie?’ Oh e pil mahsanih, ‘Pwehki I kohkolahng rehn Semei.’ ”v}“A mwurin ahnsou kis, kumwail solahr pahn kilang ie, oh pil mwurin ahnsou kis, kumwail pahn pil pwurehng kilang ie.”u#Mehkoaros me Semei sapwellimaniki, iei ahi; ihme kahrehda I ndahkihong kumwail me Ngehno pahn ale dahme I kihong oh padahkihong kumwail.”at;E pahn ketin kalinganaiehda, pwe e pahn ale mehkan me I koasoia oh padahkihong kumwail.osW A ni Ngenen mehlelo eh pahn ketido, e pahn ketin kahluwai kumwail ong nan soangen mehlel koaros. E sohte pahn ketin mahsen sang pein ih, ahpw e pahn padahkihong kumwail dahme e kin karonge, oh mahsenki duwen mehkan me pahn kohdo.irK “Pil mie me tohto me I men ndaiong kumwail, ahpw met me inenen apwal ong kumwail en wehwehki.Dq Oh pil duwen kadeik, pwehki kaunen sampah wet pakadeidahr.dpA oh duwen dahme pwung, pwehki ei kohkolahng rehn Sahm oh kumwail solahr pahn kak kilang ie.Io  Irail kin sapwung nin duwen dihp, pwehki arail sohte pwoson ie;n3Oh ni eh pahn ketido, e ahpw pahn ketin kadehdehiong tohn sampah me irail me sapwung nin duwen dihp, oh duwen dahme pwung, oh duwen kadeik en Koht.OmI ndaiong kumwail ni mehlel: me mwahuwong kumwail ma I pahn kohkohla sang kumwail, pwe ma I sohte pahn kohla, Sounsawaso sohte pahn ketidohng kumwail. A ma I kohla, eri, I pahn kadarodohng kumwail.Wl'Ahpw met, pwehki ei ndaiongkumwailehr, pahtou kadirelahr mohngiongimwail kan.kA met I pahn kolahng rehn ih me ketin kadariehdo; a sohte mehmen rehmwail me idek rehi, ‘Ia wasa komw pahn ketila ie?’SjA I ndaiongkumwailehr mepwukat pwe ni ahnsowo eh pahn leledo pwe re en wia mepwukat, kumwail en tamanda ei koasoi pwukat.” “I sohte padahkihong kumwail mepwukat nin tapio, pwehki ei mihmi rehmwail.QiIrail pahn wiahiong kumwail mepwukat pwehki ar sohte ese Sahm de ngehi.h%Irail pahn keseikumwailla sang nan arail sinakoke kan. Oh ahnsou kohkohdo, mehmen me pahn kemeikumwailla pahn kihkihong me e kin papah Koht.Ug %“I padahkihong kumwail mepwukat pwe kumwail en dehr kesehla amwail pwoson._f7Oh kumwail pil pahn kadehdehda duwen ngehi, pwehki amwail ieiangieier sang nin tapio.e“A Sounsawas pahn ketido, iei Ngenen mehlel, me ketido sang rehn Sahm. I pahn kadarodo sang rehn Sahm, oh e pahn kadehde duwen ngehi.dIei kahrepen mepwukat ar wiawi, pwe me ntingdier nan arail Kosonned en pweida: ‘Irail kailongkin ie, ni sohte kahrepe.’L y“Ngehi me tuhkehn wain mehlel, a Semeio soumwet men.)KKahpw tohn sampah en uhdahn ese me I poakohng Semei. Ihme kahrehda I kin wiahda soahng koaros me e ketin mahsanihong ie. Kitail, kitail kohkohla sang wasaht!”xJiI solahr kak koasoakoasoiong kumwail ahnsou reirei, pwehki kaunen sampah wet samwodohr. Sohte eh manaman pohi;vIeEri, ahnsou wet I ndaiong kumwail mepwukat mwohn ar pahn wiawi, pwe ni eh pahn pweida, kumwail en kamehlele.UH#Kumwail rongehr ei ndaiong kumwail, ‘I pahn kohkolahsang kumwail, ahpw I pahn pwurodohng kumwail.’ Ma kumwail poakohng ie, kumwail pahn perenki ei kohkolahng rehn Sahmo, pwehki ih me lapalapasang ie..GU“I kihong kumwail popohl, pein ei popohl me I kihong kumwail, I sohte kihong kumwail nin duwen me sampah wet kin wia. Kumwail dehr nsensuwed, oh pahtou, oh masak.6FeA Sounsawaso, Ngehn Sarawi, me Semei pahn poaronehdo ni edei, iei ih me pahn kawehwehiong kumwail mehkan koaros, oh katakatamankin kumwail mehkoaros me I ndaiongkumwailehr.FE“I padahkihongkumwailehr mepwukat ni ei mihmihte rehmwail.,DQMehmen me sohte poakohng ie sohte kin kapwaiada ei padahk kan. Padahk kan me kumwail rongehr, kaidehn pein ahi, ahpw re pwilisang rehn Sahmo, me ketin kadariehdo.(CISises ahpw sapeng, mahsanih, “Mehmen me poakohng ie pahn kapwaiada ei padahk kan. Semei pahn loalloale, oh ngehi oh Semei pahn ketidohng reh oh ketiket reh.B1Sudas (kaidehn Sudas Iskariot) ahpw patohwanohng, “Maing at Kaun, ia duwen omwi pahn ketin kasalehiong kiht pein komwi, a kaidehn ong sampah?”>Au“Mehmen me kin rong oh kapwaiada ei kosonned kan, iei ih me kin poakohng ie. Semei pahn loalloale mehmen me kin poakohng ie, oh I pil pahn poakohng, oh kasalehiong pein ngehi.”&@ENi rahno eh pahn leledo, kumwail pahn ese me I kin mihmi nan kupwur en Semei, oh kumwail kin mihmi nan mohngiongi, duwehte ei kin mihmi nan mohngiongimwail.?Mwurin ahnsou kis sampah wet solahr pahn kilang ie, a kumwail pahn kilang ie. Oh pwehki ei momour, kumwail pahn pil momour.M>“I sohte pahn likidmelieikumwailla, ahpw I pahn pwurodo rehmwail.=5Tohn sampah wet sohte kak ale, pwehki ar sohte kak kilang de ese Ngehno. A kumwail ese, pwehki eh kin ketiket rehmwail oh kin koukousoan loalamwail. <I pahn peki rehn Semei, oh e pahn ketikihong kumwail pil emen Sounsawas, iei ih Ngenen mehlel, pwe en ieiang kumwail kohkohlahte.O;“Ma kumwail poakohng ie, a kumwail pahn kapwaiada ei kosonned akan.O:Ma kumwail pahn peki rehi mehkot ni edei, I uhdahn pahn kapwaiada.”t9a Oh I pahn kapwaiada soahng koaros me kumwail peki ni edei, pwe lingan en Sahmo en sansalkihda Sapwellimeo.$8A I ndaiong kumwail ni mehlel: mehmen me pwoson ie pahn wia doadoahk kan me I kin wia. Ei, e pahn wia me lapasang, pwehki I kohkolahng pahn kupwur en Sahmo.7% Kumwail kamehlele me I kin mihmi nan kupwur en Sahm, oh Sahm kin ketiket nan mohngiongi; a ma soh, kumwail kamehlele pwehki doadoahk pwukat.6 Pilip, ke sohte kamehlele me I kin mihmi rehn Sahm, oh Sahm kin ketiket rehi?” Sises pil mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko, “Mahsen kan me I padahkihongkumwailehr kaidehn pein ahi. A Sahmo me ketiket rehi, iei ih me ketin wiewia sapwellime doadoahk kan.b5= Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ia duwe, Pilip, ahnsou reirei me I ieiangkin kumwail, a kumwail saikinte ese ie? Mehmen me kilangieier pil kilangehr Sahm. Eri, dahme ke ndahki, ‘Komw kasalehiong kiht Sahm?’l4QPilip ahpw patohwanohng, “Maing at Kaun, komw ketin kasalehiong kiht Sahm, ihte me se anahne.” 3E pil ketin mahsanihong irail, “Ma kumwail eseieier, kumwail pil pahn ese Semei; sang met kohla kumwail eseier oh kilangehr.”2Sises ahpw ketin mahsanihong, “Ngehi me ahl, ngehi me mehlel, ngehi me mour; sohte me kak kolahng Semei ma soh ngehi.”1Tomas ahpw patohwanohng, “Maing at Kaun, se sehse wasa me komw pahn ketilahng ie. A ia duwen at pahn kak ese ahl me kolahng wasao?”Q0Oh kumwail ese ia duwen amwail pahn kolahng wasa me I kohkolahng ie.”/{I lao kohla oh kaunopada deumwail, I ahpw pahn pwurodo oh kahreikumwaildohng ie, pwe kumwail en mi wasa me I kin mi ie..Pere tohto mie nan tehnpesen Semei; ma sohte, I sohte pahn ndaiong kumwail me I pahn kohla oh kaunopadahng kumwail deumwail.w- iEri, Sises ketin mahsanihong irail, “Kumwail dehr nsensuwed oh pahtou. Kumwail pwoson Koht oh pil pwoson ie.=,s &Sises ahpw sapeng, mahsanih, “Ke uhdahn kaunopada ke en mehkiniehla? Eri, I ndaiong uhk ni mehlel: mwohn malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmki pahn silipak me ke sehse ie.”+! %Piter pil pwurehng kalelapak, “Maing ei Kaun, dahme kahrehda I sohte kak idawehnkinkomwi ahnsou wet? I onopadahr I en mehkinkomwihla!”c*? $Saimon Piter ahpw kalelapak, patohwan, “Maing at Kaun, ia wasa komw pahn ket ie?” Sises ahpw sapeng, mahsanih, “Ke sohte kak idawehniehla wasa me I pahn kohla ie ahnsou wet; ahpw mwuhr ke pahn kak idawehn ie.”g)G #Pwe ihme aramas koaros pahn esehki me kumwail nei tohnpadahk, ma kumwail pahn limpoakpene.”( "I pahn kihong kumwail kosonned kapw ehu: kumwail en poakpene nanpwungamwail. Duwen ei poakohng kumwail, iei duwen kumwail en poakpene.Q' !Samwa ko, I sohte pahn ieiang kumwail ahnsou werei. Eri, kumwail pahn rapahkin ie, ahpw met I pahn ndaiong kumwail dahme I ndaiong mehn Suhs ko: ‘Kumwail sohte kak kohla wasa me I kohkolahng ie.’&3 Ma Nein-Aramas pahn kasalehda lingan en Koht, eri, pein Koht pahn ketin kasalehda lingan en Nein-Aramas. E pahn ketin wiahda met ni ahnsou mwadang.%5 Mwurin Sudas eh pedoier, Sises eri mahsanih, “Iei ahnsou me lingan en Nein-Aramas pahn sansalada. Ahnsou wet lingan en Koht sansaladahr pwehki ih.S$ Sudas alehte kisin pilawao, oh mwadengete pedoila. Ahnsowo wasa pwongier.K# pwehki Sudas eh kohkohwahki edin mwohnio, ekei tohnpadahk ko kihkihong me Sises mahsanihong en kohieila oh pwainda dahme re anahne ong kamadipwo, de e pahn kisekisehki me semwehmwe kan mehkot.)R" (Sohte emen rehrail wehwehki dahme Sises ketin mahsanihkihong met Sudas;&!E Ni ahnsowohte me Sudas ale kisin pilawao, Sehdan ahpw pedolong nan eh mohngiong. Sises eri mahsanihong Sudas, “Mwadang wiahda dahme ke uhdahn pahn wia!”g G Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “I pahn kaduhwedi kisin pilawa kiset nan dahl wet, oh kihong; iei ih aramaso.” Eri, e ahpw ketikihda kisin pilawa kis oh kaduhwedi, ahpw ketikihong Sudas, nein Saimon Iskariot.a; Tohnpadahk ko eri tohreklahng mpen Sises oh patohwanohng, “Maing at Kaun, ihs met?”`9 Saimon Piter ahpw tuweleklahng, oh nda, “Kalelapak mahs reh ihs me e mahmahsanih.”c? Eri, emen nanpwungen tohnpadahk ko, me Sises kin ketin loalloale, mwomwohd limwahn Sises. Tohnpadahk ko inenen pwonopwonkihda duwen mahsen wet oh kilengkipene nanpwungarail, me ihs ih me e ketin mahmahsanihki met.#? Ni Sises eh ketin mahsaniher mepwukat, e ahpw pil kupwurohla, oh mahsanihada, “I ndaiong kumwail ni mehlel: emen sang nanpwungamwail pahn pangiehla.”2] I ndaiong kumwail ni mehlel: me kin kasamwo mehmen me I kadarewei, ngehi me e kin kasamwo; oh mehmen me kin kasamwo ie, iei ih me kin kasamwo ih me ketin kadariehdo.”  Eri, ahnsou wet I ndaiong kumwail mepwukat mwohn eh pahn wiawi, pwe ni eh pahn pweida, kumwail en pwoson me ‘Ngehi iei ngehi.’D “I sohte koasoakoasoia duwen kumwail koaros, pwe I ese me I piladahr ko. Ahpw mahsen en Pwuhk Sarawi uhdahn pahn pweida, me mahsanih, ‘Emen me iang ie mwengemwenge pahn pelian ie.’dA Met kumwail eseier padahk mehlel wet; eri, ia uwen amwail peren ma kumwail pahn kapwaiada!  I ndaiong kumwail ni mehlel: sohte ladu men mie me kin lapalapasang eh soumas; sohte sounkair men mie me lapalapasang me kadarala.s_ I wiahiong kumwail mehn kahlemengi ehu, pwe kumwail en pil wia duwehte me I ahpwtehn kasalehiong kumwail.   Ngehi amwail Kaun oh Sounpadahk, me ahpwtehn widen patehnehmwail kan. Kumwail eri uhdahn pahn widen patehnehn emenemen kumwail.dA Kumwail kin kahdanekin ie Sounpadahk oh Kaun; eri, me pwung amwail nda met, pwe iei ngehi.r] Ni eh ketin widenehr patehnehrail ko koaros, e ahpw ketin pwuhriong nan sapwellime likoun likio, oh pil ketin sapahllahng mwoale nin tehpelo. E ahpw keinemwe, mahsanih, “Ia duwe, kumwail wehwehki dahme I ahpwtehn wiahiong kumwail?  (Pwehki Sises mwahngih ihs me pahn pangala; ihme kahrehda e ketin mahsanih, “Kumwail koaros mwakelekelehr, a metehmen me soh.”)<q Sises ketin mahsanih, “Sohte katepen me duhduhwer en pwurehng dahlimw, pwehki e mwakelekelehr; ihte, en widen patehneh. Eri, kumwail koaros mwakelekelehr, a metehmen me soh.” Saimon Piter eri sapeng, patohwan, “Maing ei Kaun, kaidehn patehnehi katte me komw pahn widen, pwe pil pehi kat oh pil moangeiet!”B} Piter ahpw patohwanohng, “Komw sohte pahn widen patehnehi kat!” Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ma I sohte pahn widen patehnehmw kan, ke sohte pahn kak wia nei tohnpadahk.”x i Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ke sohte ese dahme I wiewia ahnsou wet, a mwuhr, ke pahn wehwehkihda.” } Ni eh lel rehn Saimon Piter, Piter ahpw patohwanohng, “Maing ei Kaun, ia duwe, komw pahn ketin widen patehnehi kat?” - E ahpw ketin wudekihdiong pihl nan peisin ehu oh tapihada widenki patehnehn sapwellime tohnpadahk ko, oh pil limwiheki daul me mihmi nin lukepe. } Sises eri ketida sang nin tehpelo, oh ketikihsang sapwellime likoun liki, e ahpw ketikihda daul ehu oh pirekihdi lukepe.  Sises mwahngih me Seme ketikihong ni lime manaman unsek. E pil mwahngih me e ketidohr sang rehn Koht oh pil pahn pwurala reh. Sises oh sapwellime tohnpadahk ko wie konokonot en soutik. Tepil ahpw kainangihadahr Sudas Iskariot, nein Saimon, pwe en pangala Sises.x k Eri, rahn tehr ehu mwohn Sarawien Pahsohpa. Sises ketin mwahngih me sapwellime ahnsou lelehr en mweselsang sampah wet oh ketilahng rehn Seme. E kin ketin loalloale sapwellime kan me mihmi nin sampah, oh e ketin loalloale irail lel ni imwi. 2Oh I ese me sapwellime mahsen pahn kahrehda mour soutuk. Eri, me I kin koasoiahda, ih met me Semei mahsanihong ie pwe I en koasoiahda.”+ 1Ei, pwehki I sohte kin kihda padahk sang pein ngehi; a Semei me ketin kadariehdo, pein ih me ketin mahsanih dahme I pahn koasoia oh kadehdehda./ 0Mehmen me sohte anahne ie, oh sohte peikiong ei padahk, mie emen me pahn kaloke. Mahsen kan me I koasoiaier, iei me pahn kadeikada ni imwin kawa!) /Mehmen me pahn rong ei padahk, ahpw sohte kin kapwaiada, eri, I sohte pahn kaloke. I kodohr, kaidehn pwe I en kaloke sampah, a I en komourala.wg .I pwarodohngehr sampah duwehte marain ehu, pwe irail koaros me kin pwoson ie re en dehr mihmihte nan rotorot.B -Mehmen me kilang ie, e pil kilang ih me ketin kadariehdo.   ,Sises eri kapitie laudida, mahsanih, “Mehmen me pwoson ie, kaidehn ngehite me e pwoson, pwe e pil pwoson me ketin kadariehdo.b= +Pwehki arail kesempwalki ale kaping sang rehn aramas laudsang ale kaping sang rehn Koht.8~i *Eri soh, me tohto sang nanpwungen kaunen mehn Suhs ako pwosonla Sises, a pwehki Parisi ko me kahrehda re sohte kin koasoia ni sansal, pwe re dehr lekdeksang nan sinakoke kan.f}E )Aiseia mahsaniher mepwukat pwehki eh kilangehr sapwellimen Sises lingan oh kohpada duwen ih.|w (“Koht ketin karotongehla masarail, e ketin ritingedi arail lamalam akan, pwe pwoaren masarail kan en dehr kilang, arail medemedewe en dehr wehwehki, oh re sohte pahn sohpeidohng ie, pwe I en kamwahwihirailla. Iei met me Koht ketin mahsanih.”M{ 'Iei kahrepe wet me irail sohte kak pwoson, pwe Aiseia pil mahsanih,+zO &Pwe mahsen en soukohp Aiseia en pweida: “Maing at Kaun, ihs me kamehlele dahme kitail kadehdedahret? Ong ihs me Kaun-o ketin kasalehiong sapwellime manaman?”ay; %Mehnda ma e ketin wiadahr kilel tohto pwukat mwohn masarail, ahpw irail sohte pwosonla.=xs $Kumwail eri pwoson maraino ni eh mihmi rehmwail, pwe kumwail en kak wiahla aramas en maraino.” Mwurin Sises eh mahsanih mepwukat, e ahpw ketila oh karirihala pein ih sang irail. w  #Sises ahpw ketin sapeng irail, mahsanih, “Maraino pahn mihmihte nanpwungamwail ni ahnsou kis. Eri, kumwail weweidki maraino ni eh mi rehmwail, pwe rotorot de koanoikumwaildi. Pwehki mehmen me kin weweid nan rotorot sohte kin ese wasa e kin kohkowohng ie.Iv  "Pokono ahpw sapeng, “A pwuken Kosonned kin padahkihong kiht me Mesaia pahn momour kohkohlahte. Eri, ia duwen omw kak koasoia me Nein-Aramas uhdahn pahn pwekpwekda? Ihs Nein-Aramas menet?”Zu- !(E ketin mahsanih mepwukat pwe en kasalehda soangen pwoula me e pahn pwoukihla.)ftE Eri, ni ei pahn pwekpwekda sang pohn sampah wet, I pahn kainangihodohng ie aramas koaros.”]s3 Met iei ahnsou me sampah wet pahn pakadeikada. Met kaunen sampah wet pahn lekdekla.jrM Sises ahpw ketin mahsanihong irail, “Kaidehn ngehi me ngihl wet peikihdihdo, a pwehki kumwail. q Pokono me kesikesihnen wasao rongada ngihlo, re ahpw nda, “Ngilen nansapwe!” A pil ekei nda, “Tohnleng men me mahseniong!”Bp} A I pahn nda, ‘Maing Semei, komwi ketin kalinganahla mwaromwi!’ ” Eri, ngihl ehu ahpw peidihdo sang nanleng, me mahsanih, I kawauwihalahr edei, oh I pahn pwurehng kawauwihala.”So “Ahnsou wet ngeniet pahtoulahr; a dahme I pahn nda? I sohte pahn nda, ‘Semei, komwi dehr ketin mweidohng awa wet en kodohng ie,’ pwe iei kahrepen ei kohdo, pwe I en lelohng nan awahn lokolok wet.n/ Mehmen me men papah ie, e uhdahn pahn idawehn ie, pwe wasa me I pahn mi ie, e pil pahn mi ie. Oh Semei pahn ketin kawauwihala me kin papah ih.”"m= Mehmen me kin poakohng eh mour uhdahn pahn pwupwusang; a mehmen me kin tounmeteikihla eh mour nin sampah wet, iei ih me pahn kolokolete ong mour soutuk.$lA I ndaiong kumwail ni mehlel: weren pilawa ehu sohte kak tohtohla ma e sohte pahn pwupwudiong nan pwehl oh mehla. Ma e pahn mehla, e pahn wiahda war tohto.Xk) Sises eri sapeng ira, mahsanih, “Awao leledohr me Nein-Aramas pahn linganla.Rj Pilip eri kohla kairehki Andru, oh ira koaros ahpw kohla kairehki Sises.zim Aramas pwukat eri kohla rehn Pilip (ih mehn Pedsaida nan Kalili,) oh ndaiong, “Maing, se men tuhwong Sises.”sh_ Eri, mehn Krihs kei me mi nanpwungen irail akan me kolahng Serusalem pwe re en kaudok ni ahnsoun sarawio. g  Parisi ko eri ndapene nanpwungarail, “Kumwail kilang! Kitail sohte mwahn pweida! Pwe met tohn sampah koaros kin idawehnla!”nfU Iei kahrepen en pokono arail kohieilahng tuhwong, pwehki arail rongada me e ketin wiadahr kilel wet.e Aramas ako me iang Sises ni eh ketin malipe Laseres sang nan sousowo, kamourada sang mehla, ahpw lohkiseli dahme wiawiher.9dk Sapwellime tohnpadahk ko sohte wehwehki met ni ahnsowo. A ni ahnsou me Sises ketin linganlahr, re ahpw tamanda me Pwuhk Sarawi mahsanih met, oh irail pil wiahiongehr mepwukat.ucc “Kahnimw en Saion, ke dehr masak! Met omw Nanmwarki ketiket kohdo rehmw, e ket pohn ahs pwulopwul men.”Wb' Sises diarada ahs emen e ahpw ketidahng powe, duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih:a Irail eri ale rahntuhke pahm oh kohieila pwe re en tuhwong, re ahpw ngihl laud, patopatohwan, “Kapinga Koht! Koht en ketin kasalehiong sapwellime kupwuramwahu ong ih me ketiket kohdo ni mwaren Kaun-o! Koht en ketin kapaiahda Nanmwarkien Israel!”{`o Mandahn rahno, pokon laudo, me kodohng iang Sarawien Pahsohpa, rongadahr me dene Sises ketiket kodohng Serusalem.X_) pwehki ih me kahrehda mehn Suhs tohtohie ar keseiraillahr oh pwosonlahr Sises.U^# Samworo lapalap ako eri wie lamalamki duwen arail pahn pil kemehla Laseres,5]c Ni pokon laud en mehn Suhs ehu ar rongada me Sises ketiket Pedani, re ahpw kohla, kaidehn pwehki ar men kilangete Sises, a pil Laseres me Sises ketin kamourada sang mehla.x\i Me semwehmwe kan pahn kin mihmihte rehmwail ahnsou koaros, a ngehi sohte pahn mihmi rehmwail ahnsou koaros.” [ Sises ahpw mahsanih, “Kumwail dehr kedirepwki lihet! Kumwail mweidohng en nekidala dahme e ahnekio ong ni rahn me I pahn seridi. Z9 E nda met, kaidehn pwehki eh kin nsenohki me semwehmwe kan, ahpw pwehki lipirap men ih. Ih me kin weuwa neirail edin mwohnio oh kin kihkihsang mwohni.{Yo “Dahme kahrehda leh wet sohte netila ni mwohni silper silipwiki, pwe mwohni wet en kohieng me semwehmwe kan?”ZX- Emen sapwellime tohnpadahk ko, Sudas Iskariot-ih me pahn pangala Sises-ahpw nda,KW Mery eri wahdo leh ehu me inenen pweilaud mehlel me wiawihkidahr tuhke me adaneki nard, oh keiehki aluweluwen Sises ko, oh limwiheki pitenmoangeo. Pwohmwahu en leho ahpw kipehdi nan ihmwo pwon.V Irail eri kaunopada konot en soutik wasao. Marda iang sewese oh papah konoto, oh Laseres iei ih emen me iang Sises patodiong nin tehpelo.U  Rahn weneu mwohn Sarawien Pahsohpa, Sises ahpw ketilahng Pedani, wasa me Laseres koukousoan ie, ohl me Sises ketin kamourada sang mehla.T- 9Samworo lapalap ako oh Parisi ko ahpw koasoanediong aramas akan, mehmen me ese wasa me Sises ketiket ie, a en pakairkihdo, pwe re en kak koledi.1S[ 8Irail raparapahki Sises; oh ni arail pokonpenehr nan Tehnpas Sarawio, re kin peidekpene nanpwungarail, “Dahme kumwail lemeleme? Ohlo pahn iang sarawi wet, de soh?”MR 7Eri, en mehn Suhs akan Sarawien Pahsohpa kerendohr, oh aramas tohtohie kohieila sang nan sahpw akan kohdalahng Serusalem, pwe re en kapwaiada arail tiahk en kamwakel mwohn sarawio eh pahn tepida.cQ? 6Ihme kahrehda Sises solahr ketiketseli sansal nan Sudia. E ahpw ketsang wasao oh ketilahng wasa kis me kereniong sapwtehn, ni kahnimw me adaneki Epraim; eri, iei wasa me e ketidi ie, iangahki sapwellime tohnpadahk ko.hPI 5Eri, sang ni rahno kohla, kaunen mehn Suhs ako ahpw wiewie lamalamki duwen arail pahn kemehla.cO? 4oh kaidehn irailte, ahpw pwe en kapokonepene serien Koht kan koaruhsie me mweipesengehr.)*NM 3(Ahpw mehlel, Kaiapas sohte wia koasoi pwoatet pwehki pein ih, ahpw pwehki ih me Samworo Lapalap en pahro, e ahpw kohpada me Sises pahn pwoukihla mehn Suhs ako;M  2Kumwail sohte dehdehki me e pahn mwahuwong kumwail ma emen pahn mehkihla aramas akan, pwe tohn wehiet pwon en dehr mwomwla?”L} 1Emen kisehrail, me adaneki Kaiapas, me Samworo Lapalap nan pahro, ahpw ndaiong irail, “Kumwail sohte mwahn ese mehkot!0KY 0Ma kitail mweidohng en wiewia soahng pwukat, aramas koaros pahn pwosonla, oh lapalap akan en Rom pahn kohdo oh kauwehla atail Tehnpas Sarawio oh atail wehiet pwon!”4Ja /Eri, samworo lapalap ako oh Parisi ko ahpw kapokonepene Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, oh nda, “Dahme kitail pahn wia? Pwehki soangen kilel kan me ohl menet kin wiewia!jIM .A ekei irail pwuralahng rehn Parisi ko oh padahkihong irail duwen mehkan me Sises ketin wiadahr. =~A}}|+{zzLyy)xwwmvvuutssrqqjpooo8nn>mmlkkijj*iihgfeddcccbba{`___^W]\[[JZ]ZYRXX4W_VVIU{T_SSGRRQoPOOgNNMMMLKJJPII-HpH-GG=FFCEEcE/DCCTBAAR@c?>>^==]<<\;V:999877Z655c443-2211 0P//h.J-V+**L)v)(}''&X%$##"!!9 inuJLzW*Lu & ] (  x 5h.cUDepit wiahier soukohp men, oh e wehwehki duwen sapwellimen Koht inou ong ih, me e pahn ketin kasapwilada emen kadaudoke pwe en wiahla nanmwarki, me pahn duwehte ih.!b;“Riei ko, I pahn koasoiaiong kumwail ni sansal duwen samatail Depit. E ketin pwoulahr oh seridier, oh sapwellime sousou mihmihte rehtail lel rahnwet.taaKomwi ketin kasalehiongieier ahl akan me kowohng mour; oh omwi ketiket rehi pahn kadirehkiniehla peren.’*`Mpwe komwi sohte pahn ketin keseiehla nan wasahn me melahr akan; komwi sohte pahn likidmeliehla sapwellimomwi ladu poadidi pwe paliwere en mwerpeseng nan sousou.#_?Eri, I kin direkihla peren oh nsenamwahu. oh ei koasoi kan me diren peren. Oh ngehi, mehnda ma I pahn mehla, ahpw I pahn meleilei pwehki ei koapworopwor;*^MPwe iet me Depit patohwan duwen Sises Krais, ‘I kilangehr Kaun-o eh ketiket mwohi ahnsou koaros, e kin ketiket limwahi, ihme kahrehda I sohte pahn diar apwal.}]sAhpw Koht ketin kaiasadahr sang mehla, oh ketin kasaledekihalahr sang medek en mehla, pwe mehla solahr kak powehdi.E\Eri, sang ni pein sapwellimen Koht koasoandi e ketin koasoanehdi me Sises pahn pengpengwohng kumwail. Kumwail eri kemehla ni amwail mweidohng aramas dipan akan en pasurdiong nin lohpwuwo.?[w“Iengei mehn Israel kan, kumwail rong pato pwukat: Sises mehn Nasaret, iei ih ohlo me sapwellime doadoahk sarawi inenen sansal mwahu ong kumwail sang ni manaman akan, me kapwuriamwei kan, oh kilel akan me Koht ketin wiahda nin lime, nin duwen me pein kumwail eseier, pwehki mepwukat wiawiher nanpwungamwail.YZ+Eri, sohte lipilipil ihs ih me pahn likweriong mwaren Kaun-o, e pahn mourla.’}Ysketipin pahn rotala, oh maram pahn weitahtahla duwehte nta, mwohn Rahn Lapalap oh lingaling wet en ketidohn Kaun-o. XI pahn wiahda manaman ekei nanleng, oh kilel kapwuriamwei kei nin sampah. Kamaramas pahn wiawi, kisiniei oh ediniei moron pahn mie;WEi, pil ei lidu kan, ohl oh lih akan, I pahn kamwerehdi Ngeni pohrail ni rahn ako, oh irail pahn iang kalohkiseli ei mahsen. V‘Koht ketin mahsanih, iet me I pahn wia ni imwilahn rahn akan: I pahn kamwerehdi Ngeni pohn aramas koaros. Noumwail pwutak kan oh serepein kan pahn kalohkiseli ei mahsen, noumwail mwahnakapw akan pahn kilang kaudiahl kan, oh me mah kan pahn wia auraman kei.1U]Ahpw iet duwen me soukohp Soel patohwan:mTSOhl pwukat sohte sakau, nin duwen me kumwail kosekosehiong; pwe met ahpwtehn kulok duwau nimenseng.iSKPiter eri uhda iangahki wahnpoaron ehk emeno, ahpw ngihl laudida oh tapihada padahk ong pokono: “Iengei mehn Suhs akan, oh kumwail koaros me koukousoan nan Serusalem, kumwail karonge ie oh tehk mwahu dahme I pahn koasoia.fRE Ekei irail ahpw kepikepitki me pwosonlahr ako oh kin koasoia, “Aramas pwukat sakaulahr!”rQ] Pwehki arail pwuriamwei oh pingidahr, re ahpw peipeidekpene nanpwungarail, ndinda, “Ia wehwehn met?”lPQ mehn Suhs oh mehn liki me wekiong lamalam en mehn Suhs; oh pil ekei kitail sang Krihd oh Arepia, ahpw kitail koaros rongorong pein atail lokaia kan arail koasoakoasoia soangen manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiadahr!”tOa sang Prikia oh Pampilia, sang Isip oh sapwen Lipia kan me kereniong Sairihni, oh pil ekei kitail sang Rom,lNQ Kitail kohsang Pardia, Media, oh Elam, sang Mesopodamia, Sudia oh Kapedosia, sang Pondus oh Eisia,SMEri, ia duwen atail rongorong arail lokolokaiahki lokaiahn sapwatail kan?|LqEri, pwehki ar pwuriamwei oh wahpon, re ahpw nda, “Aramas pwukat me wiewia lokaia pwukat, irail mehn Kalili kei!6KeNi ahnsou me irail rongada mwoarong wet, aramas tohto ahpw pokonpene. Irail koaros ahpw pwuriamweikihla arail rongada pein arail lokaia sang ni mahsen en me pwosonlahr ako. JMie mehn Suhs kei me koukousoan nan Serusalem, aramas poadidi me kohdo sang nan wehi kan koaros nin sampah pwe re en iang kaudok.IIrail ahpw direkihla Ngehn Sarawi oh tapihada lokolokaiahki ekei lokaia tohrohr, nin duwen me Ngehn Sarawi ketin kalokaiahkin irail.HIrail eri kilangada mehkot me likamwete mpwulen kisiniei me sirangarang pohrail, oh sair emenemen irail me pokopokon wasao.G5Ni ahnsowohte ngihl ehu ahpw peidihdo sang nanleng, me likamwete ngilen angmah ieu me ipido, oh kadirehla nan ihmwo, wasa me irail wie pokopokon ie.\F 3Ni eh lelehr Rahnen Pendekos, irail koaros me pwosonlahr ahpw pokonpene wasatehkis.>E wEri, mwurin mepwukat irail ahpw usuhski mwar riau wet pwe re en pilada sang nanpwungen ira riemenet. Eri, mwar me pilipildahr iei Madaias; e ahpw kapatapatohng wahnpoaron ehk emeno.}D ume pahn ale eh tungoal pwais doadoahk en wahnpoaron me Sudas keselahr pwe en patolahng wasa me uhdahn eh tungoal.”&C GIrail eri kapakap, patohwan, “Maing, komwi me ketin mwahngih mohngiong en aramas koaros. Eri, komw ketin kasalehiong kiht ihs rehra me komw ketin piladahr,sB aIrail eri kalangahda mwaren ohl riemen: Sosep me pil mwarenki Parsapas (e pil adaneki Sustus), oh Madaias.aA =“Eri, emen ohlen uhdahn pahn pilipilda oh iangkitala, pwe en iang kadehde iasadahn Kaun Sises. Eri, ohl menet en sangete nanpwungen irail me wiahier kisehn pwihn wet nan irair en ahnsou me Kaun Sises ketiketseli rehtail, sang ni ahnsou me Sohn kawekawehwe wehwehn eh papidais lao lel ni rahn me Sises ketsang kitail oh ketidalahng nanleng.”a@ =“Eri, emen ohlen uhdahn pahn pilipilda oh iangkitala, pwe en iang kadehde iasadahn Kaun Sises. Eri, ohl menet en sangete nanpwungen irail me wiahier kisehn pwihn wet nan irair en ahnsou me Kaun Sises ketiketseli rehtail, sang ni ahnsou me Sohn kawekawehwe wehwehn eh papidais lao lel ni rahn me Sises ketsang kitail oh ketidalahng nanleng.”;? q“Pwe e ntingdier nan pwuken Melkahka Kan, ‘Imwe en tehnla; dehr mweidohng emen en kousoan loale.’ E pil ntingdier, ‘Emen tohrohr en wiliandi oh ale pwais doadoahk wet.’> 7Eri, aramas koaros me koukousoan Serusalem rongehr duwen met, oh ni pein arail lokaia re kahdaneki sahpw wet Akeldama, me wehwehki “Sapwen Nta.”) = ;(Mwohni me Sudas alehkihdi eh wiewia suwedo, e pwainkihda sahpw ehu, wasa e pwupwudi ie, pospeseng oh mehla; eri, kanengen kapehde koaros wudekieisang.U< %Sudas kisehtail, pwehki eh pilipildahr en iang pwaisaneki atail doadoahk.”.; W“Riei ko, mahsen en Pwuhk Sarawi uhdahn pahn pweida, me Ngehn Sarawi ketin kalokaiahki Depit ni eh kohpadahr duwen Sudas, me kahluwaier irail ko me salihedi Sises.:  Mwurin rahn ekei, me pwoson kan ahpw pokonpene, irail koaros kereniong me epwiki riehk. Piter ahpw uhda oh patohwanohng irail,n9 WIrail pwukat ahpw wiahki ehu ni poaden kapakap, iangahki lih ako, oh Mery inen Sises, oh rie ohl ako.t8 c Irail eri pedolong nan Serusalem oh kohdalahng nan perehn powe, wasa me re kin koukousoan ie: Piter, Sohn, Seims, oh Andru, Pilip oh Tomas, Pardolomiu oh Madiu, Seims nein Alpius, Saimon me iang tohn pwihnen Selod, oh Sudas nein Seims.}7 u Eri, wahnpoaron ako ahpw pwuralahng Serusalem sang nin Nahnahn Olip, me kereniong elep en mwail dohkihsang kahnimwo.t6 c Ira ahpw patohwan, “Kumwail mehn Kalili, dahme kumwail kesikesihnenki men kilikilengdalahng nanleng? Iei Sises menet me ketidalahr nanleng sang kumwail pil pahn sapahldohng kumwail ni soangen mwohmwette me kumwail patopatohwanehr.”m5 U Ni arail uduhdiahl Sises eh ketiket kohdahla, ohl riemen me likou pwetepwet pa kesihnenda limwarail.4  Mwurin eh mahsanih mepwukat, e ahpw ketidahla nanleng; oh ni arail uduhdiahl, pelien depwek pali ahpw karirihala sang irail.K3 Ahpw kumwail pahn audaudkihda manaman ni ahnsou me Ngehn Sarawi pahn ketidohng kumwail, oh kumwail ahpw pahn kadehde ie nan Serusalem, nan Sudia pwon, oh Sameria, oh lelohng ni irepen sampah.”<2 sSises eri ketin sapengkin irail, “Ahnsou kan oh irair kan koasoandier rehn Semei sang pein sapwellime manaman, ahpw e sohte mweiong kumwail en ese ahnsou me mepwukat pahn wiawi.#1 AEri, ni wahnpoaron ako ar pokonpenehr rehn Sises, re ahpw patohwan idek, “Maing, ia duwe, ih ahnsou kiset me komw pahn ketin kapwurehda Wehin Israel?”q0 ]Pwe Sohn papidaisihkinkumwailehr pihl, ahpw mwurin rahn ekei kumwail pahn papidaiskihla Ngehn Sarawi.”C/ Eri, ni ahnsou me irail pokonpenehr, e ketin mahsanihong irail, “Kumwail dehr kohsang nan Serusalem, ahpw kumwail awiawihete me Semei ketin inoukidier, me I padahkihongkumwailehr duwe.a. =Nan irair en rahn pahisek mwurin Sises eh ketin pwoula, pak tohto e ketin kasalehiong irail pein ih me e ketin ieias sang ni kadehde sansal kei. Irail pil kilangehr, oh e ketin mahmahsenkihong irail duwen Wehin Koht.Q- lao lel rahn me e ketidahla nanleng. Eri, mwohn eh ketidahla, e ketin wiahiong irail kehkehlik kei sang ni manaman en Ngehn Sarawi, ong ohl ako me e ketin piladahr pwe re en wia sapwellime wahnpoaron.8, mMaing Diopwulos: Nan ei tungoal pwuhk keieu I ntingihedier duwen soahng kan koaros me Sises ketin wiadahr oh mahsaniher, sang ni ahnsou me e ketin tapihada sapwellime doadoahk,2+]Oh pil mie soahng tohto me Sises pil ketin wiahda. Ahpw ma se pahn ntingihedi duwen mehkan koaros, I lemeleme me sampah wet sohte kak deukada pwuhk kan me pahn ntingdi.*Ih tohnpadahko met me kadehdedahr duwen mepwukat, oh me ntingihedier koasoi pwukat; oh se eseier me eh kadehde me mehlel.a);Koasoi pwoatet ahpw lohkseli nanpwungen souleng kan, me dene tohnpadahko sohte pahn mehla. A Sises sohte mahsanih me ohlo sohte pahn mehla, pwe e mahsanih, “Mehnda rehmw ma I men ohlo en mihmihte I lao pwurodo?”(Sises ahpw sapeng, mahsanihong, “Mehnda rehmw, ma I men ohlen en mihmihte I lao pwurodo, ke dehr kedirepwki. A kowe idawehniehdo!”`'9Ni Piter eh kilang ohlo, e ahpw patohwan idek rehn Sises, “Maing, ia duwen ohlen?”Q&Piter ahpw sohpeila oh kilang tohnpadahko me ideidawehnirahdo, me Sises ketin loalloale-ih me penglahng pahn kupwur ni arail konokonot oh patohwan kalelapak, “Maing, ihs ih me pahn pangkomwihla?” %9(E mahsanih met pwe en kasalehda soangen mehla me Piter pahn kalinganahkihda Koht.) Eri, mwurin met, Sises ahpw ketin mahsanihong, “Idawehniehdo!”$Eri, I ndaiong uhk ni mehlel: ni omw mwahnakapw, ke kin pein katengepene omw kateng, oh kohla wasa me ke mwahuki. A ni omw pahn likeilapalahr, ke pahn kihdahwei pehmw kan, a emen ahpw pahn pirepene, oh kahreiukalahng wasa me ke sohte men kohla ie.”W#'E ahpw pil mahsanihong kesilipak, “Saimon, nein Sohn, ia duwe, ke poakohng ie?” Piter nsensuwedkihla en Sises eh ketin kalelapak kesilipak, “Ia duwe, ke poakohng ie?” E ahpw sapeng, patohwan, “Maing ei Kaun, komw mwahngih mehkoaros, komw mwahngiher me I poakohng komwi.” Sises ahpw mahsanihong, “Kamwenge nei sihpw kan.o"WE ahpw pil mahsanihong Piter keriapak, “Saimon, nein Sohn, ia duwe, ke poakohng ie?” Piter ahpw patohwanohng, “Ei Maing ei Kaun, komw mwahngiher me I poakohng komwi”’ Sises ahpw mahsanihong, “Apwalih nei sihpw kan.”!+Eri, mwurin ar sakpene, Sises ahpw mahsanihong Saimon Piter, “Saimon, nein Sohn, ia duwe, ke poakohng ie laudsang mepwukat?” Piter ahpw patohwanohng, “Ei Maing ei Kaun, komw mwahngiher me I poakohng komwi.” Sises ahpw mahsanihong, “Kamwenge nei sihmpwul kan.” Eri, iei met kesilipak en Sises eh ketin kasalehiong tohnpadahk ko pein ih mwurin eh ketin iasada sang rehn me melahr akan.Z- Sises eri ketila oh ale pilawao, ahpw nehkohng irail, oh pil duwehte mwahmw ako.4a Sises mahsanihong irail, “Kumwail keido tungoal.” Eri, sohte emen sang nanpwungen tohnpadahk me eimah en idek reh, “Ihs komwi?” Pwehki re eseier me iei ih Kaun-o.,Q Saimon Piter eri karada, waikelongodohng nan sahpwo uhko me direkihla mwahmw kalaimwun epwiki limehk silimen. Mehndahte mwahmw ako eh tohtohie, a uhko sohte ohla.R Sises ahpw mahsanihong irail, “Kumwail wahdo kisehn seikamwail kan.”zm Ni arail keredi sang pohn pwohto, re kilangada kisiniei me mwoalusdier, oh mwahmw kei miher powe, oh pil pilawa.-A tohnpadahk teiko seiseiki kohdo kisin pwohto, pwehki re sohte dohsang sahpwo, ele piht silipwiki. Irail ruwahdekihdo uhko me direkihla mwahmw.mSTohnpadahk me Sises ketin loalloale ahpw ndaiong Piter, “Iei ih Kaun-o mwo!” Ni Saimon Piter eh rong me iei Kaun-o mwo, e ahpw katengehdi eh likoun laido (pwehki eh pwuhrsangehr nan eh likoun liki kan) oh lusdiong nan leho.I E ahpw mahsanihong irail, “Kumwail kadaridi uhken ni palimaun en waramwailen; a kumwail ahpw pahn diarada.” Irail eri kadaridi uhko. Re ahpw sohla kak apihada, pwehki eh direkihla mwahmw.r]Sises ahpw mahsanihong irail, “Ser ko, mie seikamwail?” Irail eri sapeng, patohwanohng, “Sohte.”gGA ni eh rahnpeseng Sises ahpw ketiket ni oaroahro; a tohnpadahk ko sohte ese me iei ih Sises.KSaimon Piter ahpw ndaiong irail, “I pahn kolahng laid.” Irail pil ndaiong, “Se pahn iang uhk.” Irail eri kohieila oh karadahng pohn kisin pwoht kis. A nipwongo, re sohte saikedi mehkot.7gSaimon Piter, oh Tomas (me pil adaneki Mpwer,) oh Nadaniel, mehn Kena nan Kalili, oh nein Sepedi ko, oh pil riemen sang nanpwungen sapwellime tohnpadahk ko, irail pokopokon. Mwurin mepwukat, Sises pil pwurehng kasalehiong tohnpadahk ko pein ih limwahn Lehen Daipirias. Eri, iet duwen eh ketin pwarohng irail:3a mepwukat ntingdier pwe kumwail en pwoson me Sises iei ih me Mesaia, Sapwellimen Kohto; oh pwe, ni amwail pwoson, kumwail en ahneki mour ni mware.s_Sises ketin wiadahr manaman tohrohr tohto mwohn sapwellime tohnpadahk ko, me sohte ntingdi nan pwuhk wet;  Sises ahpw mahsanihong, “Ia duwe, ke kamehlele pwehki omw kilang ie? Meid pai irail kan me sohte kin kilang ahpw kamehlele!”A}Tomas eri patohwanohng, “Maing, ei Kaun oh ei Koht!”*ME ahpw pil mahsanihong Tomas, “Kihdo sendin pehmwen met, oh kilang pehi kat; oh kihdo pehmwen, kihlong nan pengepengeiet; a ke dehr seupwoson, a kamehlele.”G Mwurin wihk ehu, sapwellime tohnpadahk ko pil pokopokon nan ihmwo, oh Tomas pil iang irail. Ni wenihmw ko eh ritidier, Sises ahpw ketido uh nanpwungarail, oh mahsanih, “Kumwail popohl!” {Tohnpadahk teiko eri koasoiaiong, nda, “Se kilangadahr Kaun-o!” E ahpw ndaiong irail, “Ma I sohte kilang lipwen mete ko nin lime kan, oh kihlong nan lipwen mete ko sendin pehiet, oh pil kihlong pehi ni pengepengeo, I sohte pahn kamehlele.”v eA Tomas, emen kisehn ehk riemeno (me pil adaneki Mpwer,) sohte mi rehrail ni ahnsou me Sises ketido rehrail. }A ma kumwail pahn lapwahda dipen aramas akan, e pahn lapwada; a ma kumwail sohte pahn lapwahda, e sohte pahn lapwada.”i KNi eh mahsanih met, e ahpw ketin peukohng irail angi, oh mahsanih, “Kumwail ale Ngehn Sarawi.Sises ahpw pil pwurehng mahsanihong irail, “Kumwail popohl!” Duwen Sahm eh ketin kadariehdo, ih duwen ei pahn kadarkumwailwei.”Ni eh mahsanih met, e ahpw ketin kasalehiong irail lime ko oh pengepengeo. Tohnpadahk ko eri perenda ni ar kilangada Kaun-o.^5Nin soutik en rahnohte, rahnen Santi, ni wenihmw ko ar ritidier, wasa me tohnpadahk ko pokopokon ie, pwehki arail masak mehn Suhs ko, Sises ahpw ketido uh nanpwungarail oh mahsanihong irail, “Kumwail popohl!”Mery mehn Makdala eri kohla oh ndaiong tohnpadahk ko, “I kilangadahr Kaun-o!” E pil koasoiaiong irail duwen eh mahsanihong mepwukat.jMSises ahpw mahsanihong, “Pweisang ie mahs, pwe I saikinte pwuradalahng rehn Semei. A kohwei rehn riei ko oh ndaiong irail ni edei, ‘I pahn pwuradalahng rehn Semei oh pil Samamwail, rehn ei Koht oh pil amwail Koht.’ ”Sises ahpw mahsanih, “Mery.” Mery ahpw sohpeiong oh patohwanohng, ni mahsen en Ipru, “Rapohni!” (me wehwehki “Sounpadahk.”)zmSises eri mahsanihong, “Lih, dahme ke sengisengki? Ihs me ke raparapahki?” Pwehki Mery eh kihkihong me iei ih soumweto, e ahpw ndaiong, “Maing, ma komwi me wahsang, a komwi padahkihong ie wasa komw kihong ie, pwe I en kohla oh ale.”iKNi eh ndaier met, e ahpw sohpeila oh kilangada Sises me ketin uh mpe, e ahpw sehse me ih Sises./ Ira ahpw ndaiong, “Lih, dahme ke sengisengki?” Liho ahpw ndaiong ira, “Ahki irail wahsangehr ei Kaun, oh I sehse wasa irail kihdiong ie!”;o Eri, e ahpw kilangada tohnleng riemen me kapwatki likou pwetepwet. Ira mwohd wasa me kahlep en Sises ket ieo, emen wasa me kadokenmai mi ie, oh emen wasa me aluweluwe kan mi ie.w~g A Mery uh likin sousowo oh wie sengiseng. Ni eh wie sengiseng, e ahpw itiekidi pwe en kilenglong nan sousowo.0}[ Tohnpadahk ko eri pwuralahng nan deura.d|A (Ira saikinte wehwehki mahsen en Pwuhk Sarawi, me e pahn iasada sang rehn me melahr akan.)t{aEri, tohnpadahk teio, me tiengdohng nin sousowo, e ahpw pil pedolong loale, e ahpw kilangada oh kamehlele.sz_oh pil limwen pwudo me miher pohn kadokenmai, me sohte iang likou linen ko, a e limelimpene mi ekis wasa.ywSaimon Piter me idawehndo ahpw lelohng nin sousowo, oh pedolong loale. E ahpw pil kilangada likou linen ko me wonohn,yxkE ahpw itiekidi oh kilenglong, e ahpw kilangada likou linen kohte me wonohn wasao; e ahpw sohte pedolong loale.owWIra wiahkinteieu tangala, a tohnpadahk teio me marahrahsang Piter, e lelohng nin sousowo mwohn Piter.?vyPiter oh tohnpadahk teio ahpw mwesellahng nin sousowo.8uiIh eri pwurete tenge Saimon Piter oh tohnpadahk teio, me Sises ketin loalloale, oh ndaiong ira, “Irail wahsangehr Kaun-o nan sousowo, oh se sehse wasa irail kihdiong ie!”t )Nin sohrahn en Santi, Mery mehn Makdala ahpw kohla ni sousowo, ni eh wie rotorotete, e ahpw kilangada me takaio katapwursangehr mwohn sousowo.s}*Iei wasao me re nekidedi ie Sises, pwehki eh keren, oh pwehki rahno, iei rahn mwohn en mehn Suhs ako arail rahnen Sapad.r)Mwetuwel ehu mie wasao me irail kalohpwuwehla ie Sises, oh sousou kapw ehu mie nan mwetuwelo, me saikinte emen seridi ie.#q?(Ira eri ale kahlepen Sises oh kidimkipene likou linen kei, iangahki leh pwohmwahu ko, duwen tiahk en mehn Suhs ako, ni arail kin sarepedi me melahr akan.p!'Nikodihmus, ohl me kohla rehn Sises ehu pwohngo, e pil iang Sosep kohla, e wa leh pwohmwahu me doalkipene mir oh alos, me ele paun epwiki.xoi&Sosep, mehn Arimadea, iei ih pil tohnpadahk en Sises men, ahpw ni rir, pwehki eh masak kaunen mehn Suhs ko. Eri, mwurin met, e pekihda rehn Pailet pwe en wahlahsang kahlepen Sises. Ni Pailet eh mweidohngehr, e ahpw kohla wahsang kahlepeo.knO%Oh pil ehu ire tikitik en Pwuhk Sarawi me mahsanih, “Irail pahn kangkakil me re doakoadiero.”sm_$Eri, met wiawiher pwe mahsen en Pwuhk Sarawi en pweida: “Sohte tih pwoat reh pahn katipwitimwpeseng.” l#(Ohlo me kilangehr mepwukat, e ahpw kadehdedahr, oh eh kadehde me mehlel; e ese me eh koasoi me mehlel, pwe kumwail en pil pwoson.)jkM"Sounpei men ahpw doakoahki ketieu pwoat pengepenge; eri, nta oh pihl ahpw mwadangete kusieisang.gjG!Ni ar keiong mpen Sises, oh kilangada me e pwoulahr, re ahpw sohte katimpeseng aluweluwe kan.jiM Sounpei ko eri kohla oh katimpeseng nehn emen mahs, oh mwuhr pil nehn emen me iang lohpwuwalahr. hEri, rahno Nialem ehu; ihme kahrehda kaunen mehn Suhs ko peki rehn Pailet pwe nehn me kahlopwuwalahro ko en katipwitimwpeseng oh re en wisiksang nin lohpwu ko, pwe kahleparail en dehr langalang ni rahnen Sapad, pwe rahnen Sapado, iei rahn sarawi lapalap ehu.gNi Sises eh ketikier waino, e ahpw mahsanih, “E imwiseklahr!” Ih eri kamwatawihedi kadokenmai oh ketin kadarala ngene.f!Dahl ehu me diren wain pweitikitik mie wasao. Irail eri ale lihmw ehu kaduh nan waino, pirehiong ni ahlek pwoat, oh kidalahng nin silangi.e+Mwurin mepwukat, Sises lao mwahngiher me mehkan koaros pweidahr, e ahpw mahsanih, “I men nimpildahr!” Pwe mahsen en Pwuhk Sarawi en pweida.d1Oh e pil mahsanihong tohnpadahko, “Kilang inomwen!” Eri, sang ni ahnsowohte kohla tohnpadahko ahpw kahrelahng liho ni imwe pwe en kousoan reh. cNi Sises eh mahsanihada me ine uh mpe, oh pil tohnpadahko me e kin loalloale, e ahpw mahsanihong, “Lih, kilang noumw pwutaken!”b{Eri, inen Sises, oh rien ine, Mery, en Klopas eh pwoud, oh Mery mehn Makdala, irail uh mpen sapwellimen Sises lohpwuwo.a'Irail eri ndapene nanpwungarail, “Kitail dehr tehrpeseng likou wet, a kitail usuhski ihs me pahn ahneki.” Met wiawiher pwe mahsen en Pwuhk Sarawi en pweida: “Irail nehkpeseng ei likou ko nanpwungarail, re pil usuhski ei likou puhp.” oh sounpei ko me wiahda met.I` Ni sounpei ko ar kalohpwuwelahr Sises, re ahpw ale sapwellime likou ko oh wiahkihda pwais pahieu, ehuehu pwais ong emenemen sounpei ko. Re pil ale sapwellime likou reirei me sohte deideipene.F_Pailet ahpw sapeng, mahsanih, “Me I ntingihedier, ihte!”G^Samworo lapalap ako eri patohwanohng Pailet, “Komw dehr ntingihedi, ‘Nanmwarkien mehn Suhs akan,’ a komw ntingihedi, ‘Ohl menet pein ndaier, ngehi Nanmwarkien mehn Suhs akan.’ ”P]Eri, mehn Suhs tohto me wadek oaralap wet, pwehki wasa me re kalohpwuwehla ie Sises eh karanih kahnimwo; oh oaralap wet ntingdier ni mahsen en Ipru, oh ni mahsen en Latin, oh pil ni mahsen en Krihs.\)Pailet ahpw pil ntingihedi oaralap ehu, oh kakonehiong pohn lohpwuwo. Iet me ntingdiero: “Sises mehn Nasaret, Nanmwarkien mehn Suhs akan.”}[sIei wasao me irail kalohpwuwehla ie, iangahki me riemen, emen palimaun, oh pil emen palimeing; a Sises nanpwungara.)ZKIh eri ketieila, oh pein ih ketiki sapwellime lohpwu, ahpw ketilahng wasa me adaneki “Wasahn Tihn Moang.” (Wasao adaneki ni mahsen en Ipru, “Kolkoda.”)YY+Pailet eri pangala Sises rehrail, pwe re en kalohpwuwehla. Irail eri ale Sises.hXIRe ahpw weriwerki, “En kamala! En kamala! Komw kalohpwuwehla!” Pailet ahpw mahsanih, “Da? Kumwail men I en kalohpwuwehla amwail nanmwarki?” Samworo lapalap ako ahpw sapengki, “Sohte at nanmwarki, pwe Sihsarte!”,WQEri, rahno iei rahnen kaunop ong Sarawien Pahsohpa; oh mepwukat wiawiher kereniong nin souwas. Pailet eri mahsanihong mehn Suhs ko, “Iet ih amwail nanmwarki!”=Vs Ni Pailet eh rongada lokaia pwukat, e ahpw kapedoi Sises sang nan tehnpese, oh ketidi pohn mwoalen kadeik ni wasa me adaneki “Tat Takai.” (A ni mahsen en Ipru, “Kappada.”)ZU- Mwurin mepwukat, Pailet ahpw song en kapitala; a mehn Suhs ko weriwer, ndinda, “Ma komw pahn kapitala ohlen, a kaidehn komwi kompoakepahn Sihsar! Mehmen me kin wiahki pein ih nanmwarki kin pelian Sihsar!”6Te Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Sohte mwahn omwi manaman pohi, ma e sohte mweiong komwi sang powe. Ihme kahrehda dipen ih me pangiedohng komwi me laudsang dipomwi.”7Sg Pailet eri patohwanohng, “Komw sohte men mahseniong ie? Ia duwe, komw sohte mwahngih me mie ei manaman, manaman en kapitkomwihla, oh pil manaman en kalohpwuweikomwihla?”~Ru E ahpw pil pedolong nan tehnpese oh patohwan idek rehn Sises, “Mehnia men komwi?” Ahpw Sises sohte ketin sapeng.DQNi Pailet eh rongada lokaia pwukat, e ahpwte masepwehkada. P9Mehn Suhs ako ahpw sapeng, patohwan, “At kosonned mie, a duwen at kosonnedo, ohlen uhdahn pahn kamala, pwehki eh wiahki Sapwellimen Koht pein ih.”tOaNi samworo lapalap ako oh silepen Tehnpas Sarawio ko ar kilangada, re ahpw werda, ndinda, “Kalohpwuwehla! Kalohpwuwehla!” Pailet ahpw mahsanihong irail, “Pein kumwail ale ohl menet oh kalohpwuwehla; pwe I sohte diar dihp reh.”N#Sises eri ketieila, kapwatkidahr elen tek oh ket nan likou puhp pohntahnmwel. Pailet eri mahsanihong irail, “Kumwail kilang! Iet ohlo!”MPailet ahpw pil pedoi oh mahsanihong pokono, “Eri, I pahn kahredohng kumwail ohlo, pwe kumwail en ese me I sohte diar dihp reh.”bL=Re ahpw keiong mpe oh ndinda, “Ihong! Nanmwarkien mehn Suhs akan!” Re ahpw kin pohr.pKYSounpei ko eri pidahda mware elen tek oh kidahng pohn kadokenmai, oh kapwatahkihda likou pohntahnmwel.&J IPailet eri ale Sises oh wokih.dIA(Irail ahpw werda, ndinda, “Kaidehn ohlen, a Parapas!” (Parapas, iei aramas suwed men.)BH}'A tiahk ehu mie rehmwail, duwen ei kin lapwadahng kumwail emen tohn kalapwuhs ni ahnsoun Pahsohpa. Eri, ia duwe, kumwail sohte men I en lapwadahng kumwail nanmwarkien mehn Suhs kan?”>Gu&Pailet eri patohwan idek, “A dahkot mehlel?” Pailet eri pil pedoila rehn mehn Suhs ako, oh mahsanihong irail, “I sohte mwahn diarada kahrepe ehu pwe I en kalokehki ohl menet.%FC%Pailet eri pil patohwanohng, “Eri da, nanmwarki men komwi?” Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Komwi me mahsanih me ngehi nanmwarki men. A iei, ong ni kahrepe wette me I kohkidohng sampah, pwe I en kadehdehda duwen me mehlel. Aramas koaros me kisehn mehlel kin rong ngilei.”qE[$Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Ei wehi, kaidehn kisehn sampah wet. A ma ei wehi kisehn sampah wet, ei tungoal papah kan pahn peikin ie, pwe emen de pangielahng rehn mehn Suhs akan. Ahpw soh! Ei wehi kaidehn kisehn wasaht!”@Dy#Pailet ahpw sapeng, patohwan, “Da, ngehi mehn Suhs men? Aramas en omwi wehi, oh pil arail samworo lapalap akan, iei irail me pangodohng komwi rehi. Eri, dahme komw ketin wiahda?”C"Sises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “Komw mahsanih peidek wet sang ni kupwuromwi, de ekei aramas me patohwanohng komwi duwen ngehi?”B!Pailet eri pwurolong nan tehnpese, ahpw ekerolong Sises, oh peidek reh, patohwan, “Ia duwe, komwi me nanmwarkien mehn Suhs akan?”yAk (Met wiawiher pwe mahseno en pweida, me Sises mahsaniher, pwe en kasalehda soangen pwoula me e pahn pwoukihla.)F@Pailet eri mahsanihong irail, “Pein kumwail ale ohl menet oh kadeikada nin duwen amwail kosonned.” Mehn Suhs ako ahpw patohwanohng, “E sohte mweimweiong kiht se en kemehla aramas.”p?YIrail ahpw patohwanohng, “Se sohte pahn kahrehdo ohl menet rehmwi ma e sohte wiahda mehkot suwed.”Z>-Pailet eri pedoila rehrail oh mahsanih, “Dahme kumwail kedipahki ohl menet?”]=3Nimensehngie re ahpw kahrehsang Sises nan tehnpas en Kaiapas oh kahrelahng nan tehnpas en kepina. Ahpw re sohte pedolong nan tehnpas en kepinao, pwe re de saminkihla, pwe re en kak tungoale kamadipw en Pahsohpa.V<%Piter ahpw pil pwurehng kahmahmki; oh ni ahnsowohte malek emen ahpw kakorot.;'Ladu en Samworo Lapalapo men, kisehn ohl me Piter pelehsangehr salenge, ahpw idek, “Kaidehn kowe me I kilang eh iang ohlo nan mwetuwelo?”:-Piter eri wie kesikesihnente wie rengreng. Irail ahpw ndaiong, “Kaidehn kowe emen nah tohnpadahk ko?” Piter ahpw sapeng, nda, “Kaidehn.”T9!Eri, Anas ahpw kadarala Sises rehn Samworo Lapalap Kaiapas ni eh senselte.83Sises ahpw ketin sapeng ohlo, mahsanih, “Ma ei lokaia me sapwung, a kadehdehda duwen ei sapwung; a ma ei lokaia me pwung, a mehnda ke pohr ie?”7Ni Sises eh mahsaniher mepwukat, emen silepeo ko, me uh mpe, ahpw pohr Sises oh nda, “Ih duwen omw pasapeng ong Samworo Lapalap men?”6-Dahme kahrehda komw keinemwehki rehi? Komw keinemwe rehrail me rongasang ie duwen mehkan me I padahkihong irail; irail me ese dahme I ndaier.”v5eSises ahpw ketin sapeng, mahsanih, “I kin kalap koasoi sansal ong aramas koaros. Ei padahk koaros wiawiher nan sinakoke kan oh pil nan Tehnpas Sarawio, wasa me mehn Suhs akan koaros kin pokonpene ie. I sohte mwahn nda mehkot wasa rir.s4_Samworo Lapalapo ahpw kalelapak rehn Sises duwen sapwellime tohnpadahk ko oh pil duwen sapwellime padahk.31Eri, lidu ko oh silepe ko saundahr kisiniei kis, pwehki eh kopou. Irail eri kapilpene oh wie rengreng wasao; oh Piter pil iang irail wie rengreng.2#Lidu me sinsile wenihmwo ahpw idek rehn Piter, “Kaidehn kowe emen nein ohlo tohnpadahk ko?” Piter ahpw sapeng, nda, “Soh. Kaidehn.”01YA Piter uh liki, limwahn wenihmwo. Eri, tohnpadahk teio, me Samworo Lapalap eseo, ahpw pedoi oh koasoakoasoiong lidu me sinsile wenihmwo, oh kahluwalong Piter loaleo.E0Saimon Piter, oh pil emen tohnpadahk, ira ahpw idawehnla Sises. Eri, pwehki Samworo Lapalapo ese tohnpadahk teio, ihme eh iangki Sises ketilong nan palangk en tehnpas en Samworo Lapalapo.p/YEri, Kaiapas, iei ih ohlo me ndaiong mehn Suhs ako me mwahu ma aramastehmen en mehkihla aramas koaros. . Irail kahluwalahng Sises mahs rehn Anas, pwehki ih me semen en Kaiapas eh pwoud, oh Kaiapas, iei ih me Samworo Lapalap nan pahro.o-W Sounpei en Rom ko iangahki arail kaun, oh pil silepen mehn Suhs ko, re ahpw koledi Sises oh salihedi.3,_ Sises ahpw ketin mahsanihong Piter, “Kapwurehiong noumw kedlahs en nan dewe! Ia duwe, ke lemeleme me I sohte pahn nimasang dahl en lokolok me Semei ketikihongieier?”+5 Eri, Saimon Piter, me weuwa kedlahs pwoat, ahpw usada oh pelehki en Samworo Lapalap eh ladu, oh pelehsang salenge palimaun. Eden ladu menet, Malkus. * (E ketin mahsanih met pwe me e ketin mahsanihero en pweida: “Semei, sohte emen rehn me komw ketikihongieier ko me salongala.”))'Sises ahpw mahsanih, “I ndaiongkumwailehr me Ngehi Iei ih. Eri, ma kumwail raparapahkin ie, kumwail mweidohng ohl pwukat re en kohkohla.” ( Sises pil pwurehng kalelapak rehrail, mahsanih, “Ihs me kumwail raparapahki?” Irail eri patohwan, “Sises, mehn Nasaret.”r']Ni Sises eh ketin mahsanihong irail, “Ngehi Iei ih,” re ahpw pweieklahsang oh pwupwudiong nan pwehl.(&IRe ahpw sapeng, patohwan, “Sises, mehn Nasaret.” Sises ahpw mahsanihong irail, “Ngehi Iei ih.” Sudas, me pangala Sises, iang irail kesikesihnen wasao.%{Sises ketin mwahngih mehkoaros me pahn wiawihong; e ahpw ketida mwohrail oh mahsanih, “Ihs me kumwail raparapahki?”O$Sudas eri patohla nan mwetuwelo, ahpw kahre sounpei en Rom kei oh silepen Tehnpas Sarawio kei me pekedersang rehn samworo lapalap ako oh Parisi ko. Irail koaros wisik tehtehn pei, lamp oh ndil kei.#yEri, Sudas, me pahn pangala Sises, ese duwen wasao, pwehki pak tohto Sises oh sapwellime tohnpadahk ko kin tuhpene ie.S" !Mwurin Sises eh ketin wia kasakas wet, e ahpw ketida sang wasao iang sapwellime tohnpadahk ko oh kotehla piletik en Kidron. Eri, mwetuwel ehu mie wasao, me ih oh sapwellime tohnpadahk ko ketilong loale.&!ENgehi me kahrehiong irail en esei komwi, oh I pil pahn usehla wiewia met pwe limpoak me komw ketin wiahiong ie en mi rehrail, oh I en pil kak mi rehrail.” Maing Semei me Pwung! Tohn sampah wet sehsei komwi, ahpw ngehi me esei komwi, oh irail pwukat eseier me komwi me ketin poaroneiehdo.wg“Maing Semei! Komw ketikihongieier irail, oh I anahne irail en iang ie mi wasa me I pahn mi ie, pwe irail en kak kilang ei lingan, lingano me komw ketikihongieier pwehki omwi ketin loalloale ie mwohn sampah wet eh saikinte kepikipikda.>uNgehi rehrail oh komwi rehi, pwe irail en uhdahn wiahkihla ehu, pwe sampah wet en ese me komwi me ketin poaroneiehdo, oh komw ketin loalloale irail duwehte omwi ketin loalloale ie. -~}}X}|S{zzy{yxEwwavv+uu tAsss,rqqiqp[onmmlkk*jj%ihggPfeddEc}cbb7a``l_^^^]\\E[ZZRYY"XWWVV4U[TTSvRRQLPxOO8NN3MMwLLK JJGIIH1GtGFQEEDCCFBBiA@@?`>>=A<;;3:99g887s6554/3225108//--,,`+Z**\)((4''E&& %A$/#{"!! `UM_zb4gCvE  F N k.Dgu^?()uMandahn rahno, Moses pil kilangada mehn Israel riemen ara pepei nanpwungara; e ahpw song en kamwahwirahla. E ndaiong ira, ‘Kumwa rong! Kumwa pirien ehu, a dahme kumwa pepeiki?’(E kihkihong me pein nah aramas akan pahn wehwehki me Koht pahn ketin doadoahngki ih en kasaledekihirailla; ahpw re sohte wehwehki.)yE kilangada duwen emen irail eh wiakaulahr rehn mehn Isip men. E ahpw kohla sewese oh pelianda mehn Isipo, oh kemehla.jM“Eri, ni en Moses eh mahkier sounpar pahisek, e ahpw lemehda en tuhwong ienge mehn Israel kan.s_E pil audaudkidahr soangen loalokong koaros en mehn Isip, oh wiahla ohl koahiek nin lokaia oh wiewia kan.Eri, ni ahnsou me e lekdeksang nan imweo, nein Parao serepein men ahpw diarada oh apwalihada nin duwen uhdahn nah pwutak.b=Eri, iei ahnsowo me Moses ipwidi, seri kaselel men. E kekeirda nan imwe sounpwong siluh.!;E kin pitih riatail ko, oh kin lemeiong samatail kahlap ako, idingohng irail en kesepwekeieisang neirail seri kan nan imwarail kan, pwe irail en mehla.^~5Kedekedeo, emen nanmwarki ahpw kesepwilda me sehse duwen Sosep ahpw uhd kaunda Isip.#}?“Eri, ahnsou me Koht pahn ketin kapwaiada sapwellime inou me e ketin wiahiong Eipraam lao kerendohr, riatail akan nan Isip ahpw inenen ngederla mehlel.|'Paliwararail kan ahpw wisikdohng Sekem, wasa me re seridiong ie nan sousou me Eipraam pwainkidahr uwen mwohni ehu sang rehn kadaudok en Amor.O{Seikop eri kohdihla Isip, wasa me ih oh samatail kahlap ako mehla ie.pzYSosep eri ileklahng seme Seikop oh eh peneinei koaros en kodohng Isip; irail koaros me isiakan limmen. y Ni keriapak en arail kohdihla wasao, Sosep ahpw kasalehiong rie ko pein ih, oh Parao ahpw mwahngihada duwen en Sosep eh peneinei.x- Eri, ni en Seikop eh rongadahr me mie pilawa nan Isip, e ahpw kadarala samatail kahlap ako pwe re en kohdilahng Isip. Iei keieun ar kohla wasao. w Eri, lehk lapalap ehu ahpw pweida me kahrehda apwal laud nan Isip oh Kenan pwon. Samatail kahlap ako sohte kak diar kisin mwenge.ovW E ahpw ketin doarehla sang nan kahpwal akan koaros. Ni ahnsou me Sosep pwarohng Parao, nanmwarkien Isip, Koht ketikihong tiahk mwahu oh loalokong. Parao eri kasapwilada Sosep en wia kepina en wehin Isip oh pil en kaunda tehnpaso.u5 “Eri, nein Seikop ko kin peiriniong riarail Sosep; ihme re netikihlahki pwe en wiahla lidu men rehn mehn Isip. Ahpw soh, pwe Koht ketin ieiangete.t7Eri, Koht ketikihong Eipraam kasarawien sirkumsais, nin duwen kilel en inowo. Eri, Eipraam ahpw sirkumsaisihala Aisek wihk ehu mwurin eh ipwidi. Aisek ahpw sirkumsaisihala nah pwutak Seikop, oh Seikop ahpw pil sirkumsaisihala nah pwutak ehk riemeno, me iei samatail kahlap ako.s1Ahpw Koht ketin mahsanih, ‘I pahn kadeikada aramas akan me re pahn papah, oh mwuhr, re pahn pedoi sang nan wehio oh uhd pwongih ie wasakiset.’/rWAhpw iet me Koht ketin mahsanihong Eipraam, ‘Kadaudokomw kan pahn kousoanla nan wehin liki ehu, wasa re pahn kaliduhla oh pahn wiakaula nan erein pahr pahpwiki.’ qKoht sohte ketikihong Eipraam ekis kisehn wasaht pwe en sapwenikihla, pil sohte kisin wasa kis; ahpw Koht ketin inoukihong me e pahn ketikihong ih oh kadaudoke kan pwe re en sapwenikihla. Ni ahnsou me Koht ketin wiahda inou wet, Eipraam saikinte naineki seri.GpEri, Eipraam ahpw mweselsang nan sapwen Kaldia, oh kohla Aran oh kousoanla wasao. Mwurin semeo eh melahr, Koht ahpw mahsanihong Eipraam en kodohng nan wehi wet me kumwail koukousoan ie met.ooh mahsanihong, ‘Komw mweselweisang rehn omw peneinei oh nan omwi wehi, oh kowohng sahpw ehu me I pahn kasalehiong uhk.’(nIStipen ahpw sapengki, “Riei ko oh semei ko, kumwail rong ie! Mwohn samatail kahlap Eipraam eh kousoanla Aran, Koht en lingan ketin pwarohng nan Mesopodamia,Um %Samworo Lapalapo ahpw idek rehn Stipen, “Ia duwe, met me uhdahn mehlel?”lIrail koaros me towehda mwomwohd en Mwoalen Kopwung Lapalapo ahpw kilikilang Stipen oh kilangada me meseo likamwete mesen tohnleng men."k=Pwe se kin rongasang me Sises mehn Nasaret menet pahn kamwerehdi Tehnpas Sarawio, oh e pil pahn wekidala tiahk kan koaros me Moses ketikihong kitail!”3j_ Re ahpw kapedolong ohl ekei pwe re en kine likamw ong ih ni arail koasoia, “Ohl menet kin kalap koasoia mehkan me kin kauwe atail Tehnpas Sarawio oh Kosonned en Moses.Di Lokaia pwukat eri koamwoarongehda aramas akan, me mah ko, oh pil sounpadahk en Kosonnedo kan. Aramas akan ahpw kodohng Stipen oh koledi oh kahrelahng mwohn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo.h Irail ahpw pwainohng aramas ekei pwe re en koasoia, “Se kin rong eh koasoia mehkan me pelian Moses oh pil pelian Koht!”pgY Ahpw Ngehno ketikihong Stipen soangen erpit laud ehu me kahrehda ni eh kin koasoi re sohte kak pelian.f{ Ahpw mie ekei aramas me kin pelian Stipen. Aramas pwukat tohn sinakoke me adaneki “Aramas Saledek,” me mehn Suhs sang Sairihni oh Aleksandria kin towehda. Irail pwukat oh pil ekei mehn Suhs sang Silisia oh Eisia ahpw tapihada akamaiong Stipen.eStipen iei ih me Koht ketin kapaiahda kowahlap, ih me pil diren manaman, ahpw wiadahr manaman kapwuriamwei tohto nanpwungen aramas akan. d Mahsen en Koht eri lolohkseli. Tohnpadahk ko nan Serusalem ahpw wie tohtohla, oh me tohto rehn samworo ko me pil iang pwosonla.sc_Pwihno eri kahrelahng wahnpoaron ko irail pwukat, pwe re en kapakapkin irail oh pwil pehrail kan pohrail.b#Pwihno pwon inenen perenkihda mehlel duwen me wahnpoaron ko kasaledahr. Irail eri pilada Stipen, ohl emen me diren pwoson oh Ngehn Sarawi, oh Pilip, Prokorus, Nikaner, Timon, Parminus oh Nikolaus sang Andiok, mehn liki men ih me wekiongehr lamalam en mehn Suhs mahso.eaCAhpw pein kiht, se pahn mweidohng at ahnsou unsek ong kapakap oh doadoahk en wia padahk.”4`aEri, riat ako, kumwail pilada sang nanpwungamwail ohl isimen me kumwail ese me diren Ngehn Sarawi oh erpit, se ahpw pahn mweidohng irail doadoahk wet pwe re en pweisanki.D_Eri, wahnpoaron ehk riemeno ahpw ekerpene pwihn me pwosonlahr ako koaros oh ndaiong irail, “E suwediong kiht se en pohnsehsehla padahkpen mahsen en Koht pwehki at pahn nehk mwohni kan./^ YMwurin ahnsou kis, ni en tohnpadahk ko ar wie tohtohla, akamai ehu ahpw wiawi nanpwungen mehn Suhs ako me ese mahsen en Krihs oh uhdahn pwilidak en mehn Suhs akan. Irail me ese mahsen en Krihs koasoia me liohdi kan me mie rehrail sohte kin ale pwaisarail ni ar kin nehk sawas akan ni rahn akan.]'*Eri, rahn koaros, nan Tehnpas Sarawio oh nan imwen aramas akan irail kin wonoweite ni padahk oh kawehwe Rongamwahu duwen Sises me iei Mesaia.<\q)Eri, wahnpoaron ko ahpw mweselsang rehn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, re ahpw perenkihda kowahlap duwen Koht eh ketin kupwure re en warohng lokolongki saroh pwehki mwaren Sises.[)(Irail eri ekerolong wahnpoaron ko oh wokih irail oh koasoanediong irail en dehr pwurehng padahk ni mwaren Sises. Irail eri kasaledekihirailla.NZ'ahpw ma e kohdo sang rehn Koht, kumwail sohte kak poweiraildi. Kumwail en kanahieng, dehr wia mehkot me pahn pelian kupwur en Koht!” Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo eri idawehn kaweid en Kamaliel.HY &Eri, nan ire wet, I padahkihong kumwail, kumwail dehr wia mehkot me pahn pelian ohl pwukat. Kumwail piseksang irail, pwe ma arail koasoandi oh doadoahk tepsang aramas, e uhdahn pahn sohrala;6Xe%Mwurin met, Sudas mehn Kalili ahpw pil pwarodo ni ahnsoun ntingen peneinei, aramas akan ahpw pil idawehnla. Ahpw e pil kamakamala, oh irail ko me ideidawehn pil tangpeseng.dWA$Ekei ahnsou samwalahr ako Diudas pwarodohr, kosekose me ih aramas lapalap emen; oh kereniong aramas pahpwiki kei iangala. Ohlo ahpw kamakamala, oh me ideidawehn ko ahpw tangpeseng; oh mwekid me e wiadahro ahpw sohrala.V#Eri, e ahpw ndaiong Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, “Ohlen Israel kan, kumwail en kanahieng dahme kumwail pahn wiahiong ohl pwukat.MU"Eri Parisi men, kisehn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, me adaneki Kameliel, sounpadahk en Kosonnedo men me keniken rehn aramas akan koaros, ahpw uhda oh ruwese me wahnpoaron ko en wisikieila liki. T !Ni Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo ar rongada mepwukat, re inenen lingeringerda kowahlap oh anahnehte wahnpoaron ko en kamakamala.}Ss Kiht me sounkadehdepen mepwukat-kiht oh pil Ngehn Sarawi me Koht ketin audehkin irail koaros me kin peikiong ih.”?RwAhpw Koht ketin kasapwiladahng Sises ni palimaune, pwe en Kaun oh Sounkomour, pwe en ketikihong mehn Israel kan ahnsou mwahu en koluhla oh wiliakapwala oh ale lapwapen diparail kan.Q}Koht en samatail mehn mahs ako ketin kaiasada Sises sang mehla, mwurin amwail kemehla ni amwail pasurdiong nin lohpwuwo.hPIEri, Piter oh wahnpoaron teiko ahpw sapeng, “Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.O“Se kihong kumwail kosonned kehlail kumwail dehr pwurehng padahk ni mwaren ohl menet; ahpw kumwail kilang dahme kumwail wiahda: kumwail kalohkiselier amwail padahk kan nan Serusalem, oh kumwail pil mwahuki kapwukoahnekin kiht en Sises eh pwoula.”N!Irail eri kahrehdo wahnpoaron ako oh kasihnenihrailda mwohn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo; oh Samworo Lapalapo ahpw tapihada kadeik irail.@MyEri, kaunen silepe ko ahpw kohieila, iangahki eh ladu kei pwe en kahrehdo wahnpoaron ako. Ahpw re sohte mwomwen lemeiong wahnpoaron ako pwehki ar masak pwe aramas akan de kate irail./LWEri, ni ahnsowo ohl emen ahpw pedolong oh ndaiong irail, “Kumwail rong! Ohl ako me kumwail salihedier, irail wie padapadahk ong aramas akan nan Tehnpas Sarawio!”!K;Ni ahnsou me kaunen silepe kan en Tehnpas Sarawio oh samworo lapalap ako rongada koasoi pwoatet, re ahpw pwuriamweikihla dahme wiawihong wahnpoaron ko.*JM“Ni at lelehr ni imwetengo, se diarada me wenihmw koaros loak oh silepe koaros sinsile wenihmw ko; ahpw ni at ritingada wenihmwo, se sohte diar emen loale!”%ICAhpw ni ahnsou me lapalap ako lelohng ni imwetengo, re sohte diar wahnpoaron ako loale. Irail eri pwuralahng rehn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo oh koasoia,:HmWahnpoaron ako eri peikiong, oh nimensehngie re ahpw pedolong nan Tehnpas Sarawio oh tapihada padapadahk. Samworo Lapalapo oh ienge kan ahpw ekerpene kaunen mehn Suhs ako koaros ong ni wie lamalam en Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo unsek. Irail ileklahng ni imwetengo pwe wahnpoaron ko en wisikdo mwohrail.mGS“Kumwail kohwei kesihnenda nan Tehnpas Sarawio oh padahkihong aramas akan duwen mour kapw wet.” FAhpw pwohngo tohnleng en Kaun-o men ahpw ritingada wenihmw kan en imwetengo, oh kahluwaiei wahnpoaron ko. E ahpw mahsanihong irail,GEIrail eri koledi wahnpoaron ako oh keseirailong nan imweteng.1D[Samworo Lapalapo oh ienge kan koaros, me iei tohn pwihnen Sadusi en wasao ahpw inenen peirinkihda mehlel wahnpoaron ako. Irail eri lemehda re en wiahiong irail mehkot.+COPokon kei eri kin kohieido sang nan kahnimw kan limwahn Serusalem, re ahpw kin wahdo me soumwahu kan oh me ngehn saut tiadahr pohrail; koaros ahpw kin kehlailda.\B1Pwehki doadoahk kan me wahnpoaron ako wiewia, aramas soumwahu kan ahpw kin wisiklahng pohn ahl akan oh pwilidiong pohn peht kan oh pil lohs kan, pwe ni Piter eh pahn kin keid wasao, mwetehte en kin lel pohrail.fAEEri soh, pwe pak tohto ekei aramas kin iangala pwihno-ohl oh lih tohto me pwosonlahr Kaun-o.V@% Aramas koaros kin kapinga me pwoson pwukat, re ahpw kin masak patehng irail.,?Q Eri, wahnpoaron ako ahpw kin wiewia manaman kapwuriamwei tohto nanpwungen aramas akan. Me pwoson akan koaros ahpw kin wiahki ehu pokonpene nan Palangk en Solomon.n>U Eri, mwomwohdiso pwon, oh pil irail koaros me rongada koasoi wet, ahpw inenen masepwehkada kowahlap.8=i Eri, ni ahnsowohte liho pil pwupwudihte mwohn Piter, mehla. Mwahnakapw ako eri pedolong oh kilangada me liho pil melahr. Irail eri waieila liki oh sarepedi limwahn eh pwoudo.]<3 Eri, Piter ahpw ndaiong, “Dahme kahrehda kowe oh omw pwoudo lemekihda kumwa en kasongosonge Ngenen Kaun-o? Ohl ako me sarepedier omw pwoudo, irail miher ni wenihmwo ahnsou wet, oh re pil pahn weiukala liki!”D;Piter eri ndaiong, “Komw padahkihong ie ma iei met uwen mwohni koaros me kowe oh omw werek ale sang ni pweinen sahpw me kumwa netikilahro?” Liho ahpw sapeng, “Ei, ih koaros men.”g:GMwein mwurin awa siluh, en Ananaias eh pwoudo pil pedolong; ahpw e sohte ese dahme wiawihero._97Mwahnakapw kei eri pedolong kidimpene paliweren Ananaiaso, wahieila liki oh sarepedi.r8]Ni Ananaias eh rong mahsen wet, e ahpw pwupwte mehla. Oh irail koaros me iang rong, re pil masepwehkada.k7OMwohn omw netikihla sahpwo, e wia uhdahn sapwomw, oh pil mwurin omw netikilahro, mwohni ko uhdahn noumw. Eri a, dahme kahrehda ke pilada nan kapehdomw ke en wiahki soahng wet? Kaidehn aramas me ke pitih, pwe ke pitih Koht!”c6?Piter ahpw ndaiong, “Ananaias, dahme kahrehda ke mweidkihong Sehdan en kaunda mohngiongomw oh kahrehiong uhk en pitih Ngehn Sarawi ni omw ekihsang elep en mwohni me ke aleier sang ni pweinen sahpw me ke netikilahro?{5oe ahpw ekihsang elep en pweinen sahpwo, me eh pwoud pil iang ese, oh walahng luhwen mwohni ko rehn wahnpoaron ko.v4 gA mie ohl emen me adaneki Ananaias, oh eden eh pwoud Sapaira. Ohlo eri netikihla sahpw ehu me uhdahn sapwara,>3w%e netikihla sapwe oh wahdo pweine rehn wahnpoaron ko.2+$Eri, ih duwen me Sosep wiahier, mehn Lipai men me ipwidier Saiprus, me wahnpoaron ako kahdaneki Parnapas (me wehwehki “Me kin Koangoange”),c1?#oh kihong wahnpoaron ako. Eri, mwohni ko ahpw kin nehnehiong emenemen nin duwen eh anahn.05"Sohte mwahn emen nanpwungarail me anahnehda mehkot. Irail ko me mie sapwarail oh imwarail kin netikihla oh wahdo pweinen soahng kan me re netikilahr/)!Eri, ni manaman laud wahnpoaron ako ahpw kadekadehde duwen iasadahn Kaun Sises; oh Koht ketin kapwilewei sapwellime kapai laud pohrail koaros.O. Mohngiong oh medemedewehn irail koaros me pwosonlahr ako ahpw wiahla ehu. Sohte emen nanpwungarail me kin nda me eh dipwisou kan ah kelehpw, ahpw irail koaros kin ahnekipene soahng koaros me arail.F-Eri, ni arail kaimwisekala ar kapakap, wasa me re pokopokon ieo ahpw rerada; oh irail koaros ahpw direkihla Ngehn Sarawi. Re ahpw tapihada padapadahngkiseli mahsen en Koht ni eimah mehlel.2,]Komw ketin kapahwei limomwi kan pwe en kakehlahda, oh ketin kupwure pwe kapwuriamwei kan oh manaman akan en kak wiawi sang ni mwaren sapwellimomwi Ladu sarawi Sises.”#+?Eri, Maing at Kaun, komw mwahngih kailok me re wia, komw ketin kupwurehiong kiht, sapwellimomwi ladu pwukat, se en koasoia sapwellimomwi mahsen ni eimah. * Irail pokonpenehr pwe re en wia soahng koaros me komw ketin kupwuredahr me pahn wiawi, sang ni sapwellimomwi manaman oh kupwur.L)Pwe mehlel Erod oh Pontius Pailet, iangahki mehn liki kan oh mehn Israel kan, pokonpenehr nan kahnimw wet oh peliandahr Sises, sapwellimomwi Ladu sarawi, me komwi ketin kasapwiladahngehr Mesaia.({Nanmwarki kan en sampah onopadahr pein irail, oh kaun akan pokonpenehr pwe re en pelian Kaun-o oh sapwellime Mesaia.’T'!Sapwellimomwi Ngehn Sarawi mahsendohng kiht rehn sapwellimomwi ladu Depit, samat kahlapo, ni eh patohwan, ‘Dahme mehn liki kan lingeringerkihki, dahme aramas akan wiewiahki arail koasoandi soh-katepe?3&_Ni me pwoson ko ar rongehr mepwukat, irail koaros ahpw ehupene kapakap ong Koht, patohwan, “Maing, Kaun oh Sounwiepen lahng, sampah, oh sehd, oh audeparail kan koaros!%/Mwurin ara saledekla, Piter oh Sohn ahpw pwuralahng rehn kompoakepahra ko oh koasoaiong irail dahme samworo lapalap ako oh me mah ko ndaiong ira.I$ Pwe ohl me manamano wiawihong eh mahkier sounpar pahisek samwa.c#?Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo eri kehkehlikiong ira ni kehlail oh kasaledekirahla. Irail pil sohte kak diarada soangen kahrepe ehu me re pahn kak kalokehkin ira, pwe aramas akan kin kapingahki Koht duwen me wiawihero.]"3Pwe se sohte kak tokedihsang koasoakoasoia dahme pein kiht kilangehr oh rongehr.”-!SEri, Piter oh Sohn ahpw sapengkin irail, “Eri, pein kumwail en kapwungada mehnia me pwung mwohn silangin Koht, ma se en peikiong kumwail, de se en peikiong Koht.z mIrail eri ekeriralong oh panawihekin ira en dehr pwurehng koasoia de padahkihong aramas akan duwen mwaren Sises.%A pwe mehkotet en dehr lelohng aramas en wasa teikan, kitail panawihekin ira en dehr pwurehng koasoiaiong aramas akan duwen mwaren Sises.”I Re ahpw peidekpene, nda, “Dahme kitail pahn wiahiong ohl riemenet? Aramas koaros me koukousoan nan Serusalem wehwehki me ira wiadahr manaman kapwuriamwei wet, oh kitail sohte kak kahmahmki.Re ahpw ndaiong ira en pedoisang nan perehn Mwoalen Kopwung Lapalapo, oh irail eri tapihada koasoakoasoipene nanpwungarail.  Ahpw sohte mehkot me irail kak ndaiong ira, pwehki arail kilangehr ohl me kehlaildahro eh iang Piter oh Sohn kesikesihnen wasao.gG Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo ahpw inenen pwuriamweikihla duwen en Piter oh Sohn ara eimah, pwehki arail dehdehki me ira aramas riemen me sohte wad oh pil sohte iang sukuhl. Irail eri esehda me ira kin ieiang Sises mahso.+ Sangete reh me komourpen aramas kak dierekdahsang, pwe ihte mwar wet me Koht ketikihong aramas akan, pwe en wia Sounkomourpatail nin sampah.”  Iei ih Sises menet me Pwuhk Sarawi mahsaniheki, ‘Takai me kumwail sounkou ihmw kan kesepwekelahr uhd wiahla takain pwukakeimw.’yk eri, kumwail koaros oh pil mehn Israel kan koaros en ese me ohl menet me kesikesihnen mwohmwail met mwahulahr mehlel sang ni manaman en mwaren Sises Krais mehn Nasaret, iei ih me kumwail kalohpwuwalahr, oh Koht ketin kaiasadahr sang mehla.zm ma peidek pwukan wiawihongkitehr rahnwet duwen wiewia mwahu me wiawihong ohl mwoatoro, oh duwen eh kehlaildahro,wgPiter me direkilahr Ngehn Sarawi ahpw sapengkin irail, “Maing ko, sounkaweid en aramas akan, oh me mah kan:/WRe ahpw kahrehdo wahnpoaron riemeno mwohrail oh keinemwe rehra, “Dahme kumwa wiahki met? Soangen manaman da me kumwa ahneki, de mwaren ihs me kumwa doadoahngki?”'Irail ahpw pokonpene iangahki Samworo Lapalap Anas oh Kaiapas, oh Sohn, oh Aleksender, oh pil ekei irail kisehn peneinei en Samworo Lapalapo.ykEri, pweidi manda, kaunen mehn Suhs ko, me mah ko, oh sounpadahk kan en Kosonnedo ahpw pokonpene nan Serusalem.`9Ahpw me tohto me rong mahseno re pwosonla; oh ohl ako wie tohtohla ele lel me limekid.a;Eri, re ahpw kolirahdi, oh keseirahlong nan imweteng lao manda, pwehki eh soutikpenehr.CIrail inenen pwunodkihda en wahnpoaron riemenet ara padahkihong aramas akan me Sises ketin iasadahr sang mehla; pwehki koasoio wia kadehdepen me melahr akan ar pahn pil pwurehng mourda.* OEri, ni en Piter oh Sohn ara koasoakoasoiong aramas ako, samworo ko, oh kaun me kin apwahpwalih silepe kan en Tehnpas Sarawio, oh pil Sadusi kei, ahpw lel rehra.;oKoht eri ketin pilada sapwellime Ladu oh poaronehdo mahs rehmwail, pwe en ketin kapaiakumwailda ni eh pahn ketin kahrehiong kumwail koaros en weksang amwail wiewia suwed kan.” Eri, sapwellimen Koht inou kan me e ketikihong soukohp ako iei uhdahn ong kumwail, oh kumwail pil iang ahneki inou me Koht ketin wiahiongehr samatail mehn mahs ako. Nin duwen eh mahsanihong Eipraam, ‘I pahn kapaiahkihda aramas en sampah koaros kadaudokomw.’ Eri, soukohp ako koaros, sang Samuel oh pil irail ko me kohdo mwuri, re pil kalohkidahr duwen dahme wiewiawi rahn pwukat. Ma emen sohte pahn rong dahme soukohpo pahn mahsanih, e pahn katohrohrasang rehn sapwellimen Koht aramas akan oh kamwomwmwomwla.’r ]Pwe Moses mahsanih, ‘Kaun-o amwail Koht pahn poaronedohng kumwail soukohp emen duwehte eh ketin poaroneiehdo, soukohp menet pahn kohsang nanpwungamwail. Kumwail uhdahn pahn kin rong soahng koaros me e pahn kin padahkihong kumwail.' GE uhdahn pahn ketiket nanleng lao ni ahnsou me soahng koaros pahn wiliakapwala, nin duwen me Koht ketin kasalehiong sapwellime soukohp sarawi ko keilahn aio./pwe ahnsoun kakehlepen ngenitail en kohdo sang rehn Kaun-o, oh Koht pahn ketin poaronehdo Sises, iei ih me Mesaia me e ketin piladahngkumwailehr.s_Eri, kumwail koluhla oh wiliakapwala oh wekiong Koht pwe en ketin kamwakeleweisang kumwail dipamwail kan,  Eri, keilahn aio, Koht ketin kasaledahr rehn soukohp ako koaros me sapwellime Mesaia pahn ketin lokolok; iei duwen eh pweidahr.{“Eri met, riei ko, I ese dahme kumwail oh amwail kaun akan wiahiongehr Sises-met wiawiher pwehki amwail soaloalokong.Y+Manaman en mwaren Sises me kakehlahda ohl menet. Iei me dahme kumwail kilikilang oh eseier, wiawiher sang ni pwoson mware; oh iei pwoson Sises me kahrehiong ohl mwoator menet eh kehlaildahr mwohmwail koaros.s_Kumwail eri kemehla Sounkomouro. Ahpw Koht ketin kaiasada sang mehla-oh kiht me sounkadehdehpen mepwukat.5Ih me ketin sarawi oh mwahu, a kumwail ahpw kahmahmki oh peki rehn Pailet en kapwaiong kumwail nsenamwail oh lapwadahng kumwail sounkam aramas emen.  Eri, Koht en Eipraam, Aisek, oh Seikop, Koht en atail pahpa kahlap ako, iei ih me ketikihongehr sapwellime manaman lingan ong sapwellime ladu Sises. Kumwail ahpw pangala Sises rehn me lapalap akan, oh ni en Pailet eh men kapitala, a kumwail ahpw kahmahmkihla.~u Eri, ni Piter eh kilangada aramas ako, e ahpw ndaiong irail, “Ohlen Israel kan! Dahme kumwail pwuriamweikihki met, oh dahme kumwail kangkakilkin kiht? Kumwail soh lemehiong me sang ni pein at manaman de poadidi me kahrehiong ohl menet eh alu?+ Ni en ohlo eh sohte kakasang Piter oh Sohn, aramas ako koaros ahpw pwuriamweikihla oh tangala rehrail wasa me adaneki “Palangk en Solomon.”=~s Ni ar kasawihadahr me iei ohl me kin mwomwohd limwahn “Wenihmw Lingan” en Tehnpas Sarawio oh kin wie pekipek, irail koaros ahpw pwuriamweikihla mehlel dahme wiawihongehr ohlo.H}  Pokono pwon ahpw kilang en ohlo eh alialu oh kapikapinga Koht.|e ahpw mesiekda oh tapihada alialuseli. Ih eri iang ira pedolong nan Tehnpas Sarawio, oh alialu oh mesimesiekseli oh kapikapinga Koht.{}Eri, Piter ahpw ale palimaunen pehn ohlo oh sewesehda en uhda. Ni ahnsowohte nehn ohlo oh keimwen neh ko ahpw kehlailda;"z=Piter ahpw ndaiong, “Soh mwahn nei sens ehu, ahpw I pahn kihong uhk dahme I ahneki: ni mwaren Sises Krais mehn Nasaret, I ndaiong uhk, uhda oh alu!”Ty!Eri, ohlo ahpw saradahng ira oh kihkihong me e pahn ale mehkot sang rehra.ExIra eri kilikilang, Piter ahpw nda, “Kilengdohng kiht!”pwYOhl mwoatoro, ni eh kilangada Piter oh Sohn ara pahn pedolong, e ahpw peki rehra ira en kihong mehkot.EvWasao, limwahn wenihmw me adaneki “Wenihmw Lingan,” ohl emen me mwoatoralahr sang ni eh seri kin wisikdohng ie pwe en peki mwohni sang aramas akan me kin pedolong nan Tehnpas Sarawio.qu ]Rahn ehu Piter oh Sohn ahpw kohdalahng ni Tehnpas Sarawio kulok siluh mwurin souwas, ni ahnsoun kapakap.&tE/Re ahpw kin kapikapinga Koht oh kenikenla rehn aramas koaros. Eri, ni rahn koaros Kaun-o kin ketin kapatahiong pwihn wet irail kan me pahn ale komourparail.'sG.Rahn koaros re kin tuhpene wiahki ehu nan Tehnpas Sarawio, oh kin ehupene nan imwarail kan ni ar kin sakpene oh pilitikihpesng pilawao ni peren oh aktikitik.r-Oh re kin netikihla sapwarail kan oh dipwisou kan oh nehkpeseng mwohni kan nanpwungarail, nin duwen me emenemen kin anahne.nqU,Irail me pwosonlahr ako nannantihongete arail miniminpene oh pil kin sawaskipene arail dipwisou kan.npU+Manaman kapwuriamwei tohtohie me wahnpoaron ako kin wiahda, me kahrehiong emenemen eh lemmwinkidahr.==o<;;g::998W77G65544=33+22%11d0//..k.-,,)++E*))(E''&%%o%2$Z$#*""!! tdTI4k%9K,x"G   t !w%zC Eri, mwohn Sises eh tapihada sapwellime doadoahk, Sohn ahpw padahkihong aramas en Israel kan koaros re en koluhla, kawiliakapwahda mourirail oh papidaisla.y- Eri, emen kisehn kadaudok en Depit, Sises, iei ih me Koht ketin kasapwiladahr pwe en Sounkomourpen mehn Israel, nin duwen me e ketin inoukidahr.x/ Mwurin Koht eh ketin kasapwildi Sohl, e ahpw ketin kasapwilada Depit pwe en wiahla arail nanmwarki. Ih ohl menet me Koht ketin mahsanih duwe, ‘I diaradahr me Depit, nein Sehsi, iei soangen ohl me I kupwurki, soangen ohl me pahn kapwaiada mekoaros me I kupwurki en wia.’%wC Eri, re ahpw peki emen nanmwarki. Koht eri ketikihong irail Sohl, nein Kis, sang ni kadaudok en Pensamin, pwe en wia arail nanmwarki erein sounpar pahisek.v Eri, mwekid pwukat wiewiawihki erein sounpar 450. “Mwurin met e ketikihong irail sounkopwung kei, lao lel ni mwehin soukohp Samuel.}us E pil ketin kamwomwala wehi isuh nan wehin Kenan, oh ketin mweidohng sapwellime aramas akan en sapwenikihla sahpwo.ftE Eri, erein sounpar pahisek e ketin apwahpwalih irail mehnda ma re kahngohdiong nan sapwtehn.Ws' Koht en mehn Israel ketin piladahr samatail kahlap ako, oh kangederihirailla ni ahnsou me re koukousoan duwehte mehn liki kei nan Isip. Koht ketin kahluwahkinirail sang nan Isip sapwellime manaman lapalap.r' Pohl eri uhda oh oaleirail oh tapihada eh padahk. “Iengei mehn Israel kan, oh koaros mehn liki kan me kin kaudokiong Koht, kumwail rong ie!nqU Eri, mwurin wadawad en Kosonned en Moses oh pil pwuken soukohp ako, me lapalap en sinakoke ko ahpw kairehkin ira, nda, “Riat akan, se men lukei kumwa en koasoiong aramas pwukat, ma mie rohng me kumwa kak kakehlakahkin kiht.”p{ Ira eri mweselsang Perka oh kolahng Andiok en Pisidia; oh ni rahnen Sapad ira ahpw kohla nan sinakoke en mehn Suhs ako.o Pohl oh ienge ko ahpw sereklahng Papos oh kolahng Perka, nan Pampilia. Eri, iei wasao me Sohn Mark keseirahla ie oh pwuralahng Serusalem.nnU Kepinao ahpw pwosonla ni eh kilangada dahme wiawihero, oh e inenen pwuriamweikihla padahkpen Kaun-o.Mm Eri, limen Kaun-o pahn ketidi pohmw met, ke ahpw pahn maskunla oh sohte pahn kak kilang marain erein ahnsou kis.” Ni ahnsowohte Elimas ahpw maskunla oh alialuseli raparapahki emen mehn kahluwa.Tl! oh ndaiong, “Kowe nein Tepil! Kowe imwintihtien soahng koaros me mwahu. Ke inenen direkihla soangen widing suwed koaros, oh ahnsou koaros ke kin songosong wekidohng sapwellimen Koht mehlel ong likamw!ekC Eri, Sohl-me pil adaneki Pohl-ahpw direkihla Ngehn Sarawi; e ahpw kakiledi sounwia manamano~ju Sounwia manaman Elimas (met iei ede ni mahsen en Krihs) ahpw pelianirahda. E song en wekidasang kepinao ni lamalamo.(iI Ohl menet kompoakepahn kepinahn dekeo, Serkius Paulus, me inenen loalokong mehlel. Kepinao ahpw ekerodo Parnapas oh Sohl pwehki eh men karonge mahsen en Koht.)hK Irail eri kakahnseli dekeo oh lellahng Papos. Irail eri tuhwong sounwia manaman men me adaneki Par-Sises, mehn Suhs men me kin koasoakoasoia me ih soukohp men."g= Ni arail lel Salamis, ira ahpw kalohkiseli mahsen en Koht nan sinakoke kan en mehn Suhs akan. Sohn Mark pil iang ira pwe en sewesehkin ira doadoahk wet.f{ Ngehn Sarawi eri poaronehla Parnapas oh Sohl, ira eri kohdilahng Seluhsia oh sereksang wasao sereklahng dekehn Saiprus.Re Irail eri kaisihsol oh kapakap oh pwil pehrail kan pohra oh kadarirahla./dW Ni arail kin papah Kaun-o oh kaisihsol, Ngehn Sarawi ahpw mahsanihong irail, “Kumwail katohrehla Parnapas oh Sohl, pwe ira en wia doadoahk me I kilelehiong ira.”/c Y Nan mwomwohdisohn Andiok mie soukohp oh sounpadahk kei me iei: Parnapas, Simion (ede Toantoal), Lusius (sang Sairihni), Manaen (me tikida rehn Kepina Erod ), oh Sohl.gbG Parnapas oh Sohl ahpw kanekehla ara doadoahk oh pil pwuralahng Serusalem, iangahki Sohn Mark.8ak Mahsen en Koht eri lolohkseli oh pweida mehlel.-`S Ni ahnsowohte tohnleng en Kaun-o men ahpw kesepwekehdi Erod, pwehki eh sohte kadehdehda me ih aramas emen, ahpw kaidehn ih Koht. Mwahs eri kangala oh e ahpw mehla.[_/ Irail ahpw werikihda, “Kaidehn aramas emen me koasoakoasoiet, pwe koht emen!”^  Eri, ni rahn me kileledio, Erod ahpw kapwatkihda kapwat en nanmwarki oh ketidiong nan mwoale. E ahpw kapahrekiong aramas akan.A]{ Erod inenen engiengda pahn mehn Dair oh Saidon. Eri, irail ahpw wia pwihn ehu kohla pwe re en tuhwong Erod. Keieu irail pekihda rehn Plastus me kin kakaun tehnpesen nanmwarkio, pwe en iangirailda. Irail eri kohla rehn Erod oh peki meleilei, pwehki sawasaparail kisin mwenge kin kohdo sang nan sapwen nanmwarkio.D\ Erod ahpw mahsanih re en rapahki; ahpw irail sohte kak diar. Erod eri kapeidek silepe ko oh ruwese re en kamakamala. Mwurin met Erod ahpw ketidihsang Sudia oh ketiket Sesaria ahnsou kis.Y[+ Ni eh rahnpeseng, silepe ko inenen pwonopwonkihda mehlel dahme wiawihong Piter.tZa Piter ahpw oaleiraildi pwe re en nennenla, ahpw kawehwehiong irail duwen en Kaun-o eh ketin kahluwa sang nan imwetengo. E ahpw nda, “Kumwail koasoiaiong Seims met, oh pil ong riatail teikan.” Ih eri mwesel oh kohkolahng ekis wasa.xYi Ni ahnsowohte Piter wie letelette. Irail eri ritingada wenihmwo, oh ni ar kilangada re inenen pwuriamweikihla.X Re ahpw ndaiong serepeino, “Ke iahkalahr!” E ahpw kehlailkihte me e mehlel. Eri, re ahpw sapeng, ‘Mwein eh tohnleng.”2W] Serepeino wehwehkihda ngilen Piter oh inenen perenkihda me kahrehda e sohte ritingada wenihmwo ahpw tangolongala nan ihmwo, oh kairehki aramas ako me Piter mihmi likio.zVm Piter eri letelet ni wenihmwen liki, oh serepein me wie papah wasao, me adaneki Rohda, ahpw kohdo pwe en sapeng.U  A ni eh wehwehkidahr mwekid wet, e ahpw kohla ni imwen Mery, inen Sohn Mark. Aramas tohto me pokonpenehr oh wie kapakap wasao. T Eri, Piter ahpw wehwehkihda dahme wiawihiong, e ahpw nda, “I wehwehkidahr me mehlel apwoat met! Kaun-o ketin poaronehdo sapwellime tohnleng, oh ketin kapitiesang pahn manaman en Erod, oh pil sang mehkoaros me mehn Suhs akan kasikasik re en wiahiong ie.” S Ira ahpw daulih wasa me silepe keieu mihmi ie, oh pil keriau; oh mwuri, ira lelohng wenihmw mete ehu me sallahng nan kahnimwo. Wenihmwo ahpw pein ritidahng ira; ira eri pedoi. Ira ahpw aluhdihla pohn ahl apwoat; ni ahnsowohte tohnlengo ahpw sohrasang Piter.{Ro Piter eri idawehnieisang nan imwetengo. E sohte wehwehki ma iei mehlel me tohnlengo wiewiahiong, de kaudiahl ehu.BQ} Tohnlengo ahpw mahsanih, “Katengehdi omw pirapiren, oh pirehdi omw suht kan.” Piter ahpw kapwaiada, oh tohnlengo ahpw mahsanih, “Pidkinuhkpene omw likoun likien, oh iangiehda.”Py Ni ahnsowohte tohnleng en Kaun-o men ahpw kesihnenda wasao, oh marain ehu ahpw dakerada nan imwetengo. Tohnlengo ahpw koledi pwopwen Piter oh itik oh pangenda oh mahsanih, “Mwadang uhda!” Ni ahnsowohte selmete ko ahpw pwupwudihsang ni peh ko.MO Pwohngpwong, mwohn en Erod eh pahn ketin kahredohng Piter rehn aramas akan, Piter ahpw wie memeir nanpwungen silepe riemen. E selkihdi selmete riapwoat; oh silepe kan sinsile wenihmwen imwetengo.YN+ Piter eri mihmihte nan imweteng ahpw tohn mwomwohdiso kan kin poaden kapakapki.jMM Mwurin eh ketin koledi Piter, e ahpw pil kesehlong nan imweteng, wasa me pwihnen sounpei pahieu wad pahmen ehu pwihn kin sinsile. Erod kupwukupwure en ketikihong Piter mwohn mwoalen kopwung mwohn aramas akan mwurin Pahsohpa.#L? Ni eh mahsanihada me mehn Suhs kan perenki wiewia wet, e ahpw pil wonlahte oh pil koledi Piter. (Met wiawiher ni ahnsoun Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs.)6Kg E ketin kemehkilahr kedlahs Seims, rien Sohn.TJ # Iei ahnsou wet me Nanmwarki Erod ketin tapihada keme ekei tohn mwomwohdiso.qI[ Irail eri kapwaiada, oh kadaralahng mwohni ong me mah kan en mwomwohdiso, Parnapas oh Sohl me wa kohla.H+ Eri, tohnpadahk ko ahpw koasoanehdi me emenemen irail pahn kadarala uwen me e kak pwe en sewese riarail me pwoson akan me koukousoan nan Sudia.VG% Emen irail, ede Akapwus, ahpw uhda oh sang ni manaman en Ngehn Sarawi e ahpw kohpada me lehk laud ehu kereniongehr kipehdi sampah pwon. (Lehko wiawiher ni ahnsou me Klaudius wia nanmwarki lapalap en Rom.)QF Eri, ni rahn pwukat soukohp ekei ahpw kohsang Serusalem kolahng Andiok.SE Ni eh diarada e ahpw kahredohng Andiok. Nan irair en sounpar ehu ira riemenet kin tuhwong tohn mwomwohdiso oh kin padahki aramas tohto. Iei pil nan Andiok me tohnpadahk ko adanekihla sapwellimen Krais.9Dm Parnapas eri kolahng Tarsus pwe en rapahki Sohl.lCQ Parnapas ohl mwahu men, me diren Ngehn Sarawi oh pwoson. Eri, aramas tohtohie ahpw wekiong Kaun-o.GB Ni ahnsou me e lel wasao oh kilang duwen en Koht eh ketin kapaiahda aramas akan, e ahpw perenkihda oh koangngoangehkin irail koaros re en loalopwoat oh mehlel ong Kaun-o ni mohngiong unsek.oAW Rongen mwekid wet pil lelohng mwomwohdiso nan Serusalem; eri, irail ahpw kadaralahng Parnapas Andiok.g@G Manaman en Kaun-o ketin ieiang irail, oh aramas tohtohie pil pwosonlahr oh wekiongehr Kaun-o.7?g Oh pil ekei me pwoson akan, ohl ekei sang Saiprus oh Sairihni, kolahngehr Andiok oh pil padahkihong mehn liki kan mahseno, padapadahkihong irail rongamwahu duwen Kaun Sises.U># Eri, me pwoson akan pil mwarahkpeseng wasa kan pwehki kamakam me wiawi ni ahnsou me Stipen kamakamalahr. Ekei irail pil lellahng Penisia oh Saiprus oh Andiok, lohlohkiseli mahseno nanpwungen mehn Suhste.J=  Ni arail rong met, re ahpw tokedihsang arail lipahned, irail eri kapikapinga Koht. Re ahpw koasoia, “Eri, Koht ketikihong mehn liki kan ahnsou mwahu en koluhla, wiliakapwala, oh komourla!”G< Me inenen sansal mwahu me Koht ketikihong mehn liki ko kalahnganohte me e ketikihong kitail ni ahnsou me kitail pwosonla atail Kaun Sises Krais. Eri, ihs ngehi pwe I en song irehdi Koht?”; Eri, I ahpw tamanda dahme Kaun-o mahsanih, ‘Sohn papidaisihkin kumwail pihl, a kumwail pahn papidaiskihla Ngehn Sarawi.’|:q Eri, ni ahnsou me I tapihada koasoi, Ngehn Sarawi ahpw ketidiong pohrail nin duwen eh ketidiong pohtail nin tapio.`99 e pahn padahkihong uhk mahsen akan me kowe oh pil omw peneinei pwon pahn mourkihla.’+8O Ohlo ahpw padahkihong kiht duwen eh kilangada tohnleng men eh kesikesihnen nan imwe, me mahsanih, ‘Kadaralahng emen nan Sopa rehn ohl emen me ede Saimon Piter;>7u Eri, Ngehn Sarawi ahpw pil mahsanihong ie I en iangirailda ni soh peikasal. Me pwoson wenemen pwukat pil iang ie patolahng Sesaria, oh kiht koaros eri pedolong nan imwen Kornilius.f6E Ni ahnsowohte ohl silimen me pekederdo rehi sang Sesaria ahpw lel ni ihmw me I keikeiru ieo.a5; Eri, met wiawiher pahn pak silipak, oh mwuhr, meo ahpw pil pwurehng epidalahng nanleng. 4  Ngihlo ahpw pil pwurehng peidihdo sang nanleng, mahsanih, ‘Ke dehr wiahki me samin mehkot me Koht mahsaniher me mwakelekel.’3% I ahpw patohwan, ‘Maing ei Kaun, I sohte kak! Sohte mwenge me samin ong kaudok de sohte mwakelekel me pedolongehr nan ei tungoal auwet!’d2A I ahpw pil rongada ngihl ehu peidohng ie, me mahsanih, ‘Piter, uhda! Kemehla oh kang!’1  I ahpw kilenglahng loale oh kilangada mahn mahnd oh lawalo kan, mahn kerep kan oh me limwahdek kan, oh pil menpihr lawalo kan.U0# “I wie kapakap nan kahnimw Sopa, I ahpw kilangada kaudiahl ehu. Nan kaudiahlo I kilangada mehkot me kohkohdiho likamwete lapalahn tehi ehu me keimw pahieu me pekederdihdo sang nanleng, oh uhdi limwahi.L/ Piter eri padahkihong irail mehkoaros me wiawiher, sang nin tapio:m.S “Komw wia mehn keiru men nan imwen mehn liki kan me sohte sirkumsais, oh komw pil sak rehrail!” -  Ni ahnsou me Piter kohdalahng Serusalem, irail kan me kin nda me mehn liki kan uhdahn pahn sirkumsaisla ahpw lipahnedehki, nda,t, c Eri, wahnpoaron ako oh pil me pwoson kan nan Sudia pwon rongehr me mehn liki kan pil aleier mahsen en Koht.~+u 0E ahpw padahkihong irail en papidaisla ni mwaren Sises Krais. Eri, irail ahpw peki en mihmi rehrail erein rahn ekei. * /“Aramas pwukat aleier Ngehn Sarawi nin duwen me kitail aleier; eri, mie emen me kak irehdihsang irail en papidaiskihla pihl?”)7 .Pwehki ar rongada duwen ar tapihada lokolokaiahki ekei lokaia tohrohr oh kapikapinga sapwellimen Koht roson lapalap. Piter ahpw ngihl laudida oh nda,!(; -Mehn Suhs ako me pwoson, me iang Piter kohdo sang Sopa, inenen pwuriamweikihla duwen Koht eh pil ketikihong sapwellime Ngehn Sarawi pohn mehn liki kan.q'[ ,Eri, ni en Piter eh koasoakoasoite, Ngehn Sarawi ahpw ketidihdo pohn irail koaros me rongorong mahseno. & +Soukohp ako koaros kohpadahr duwen Sises ni arail mahsanih me mehmen me pwoson pahn ale lapwepen dipe pwehki manaman en mware.”6%e *Oh e ketin mahsanihong kiht se en kalohkiseli rongamwahu ong aramas akan oh kadehde me iei ih me Koht ketin idihadahr pwe en wia sounkopwung en me momour oh me melahr akan.$/ )Kaidehn aramas koaros me kilang, ahpw kihtete sounkadehde me Koht ketin piladahr. Se iang ih sak oh nim mwurin Koht eh ketin kaiasada sang mehla.l#Q (Ahpw ni rahn kesiluh Koht ketin kaiasada sang rehn me melahr akan, oh ketin mweidohng en sansalda.%"C 'Eri, kiht me sounkadehdepen soahng koaros me e ketin wiahda nan sapwen mehn Suhs kan oh pil nan Serusalem. Irail kemehla ni arail pasuradahng nin lohpwuwo.t!a &Kumwail pil ese duwen Sises mehn Nasaret, duwen Koht eh ketikidohng powe Ngehn Sarawi oh manaman. E ketiseli wasa koaros, ketin wiahda me mwahu oh kakehlahda irail koaros me mihla pahn manaman en Tepil, pwehki en Koht eh ketin ieiang.  %Kumwail ese soangen mwekid kapwuriamwei me wiawiher nan wehin Israel pwon, tepida sang Kalili, mwurin papidaiso me Sohn kapahrengkiher.V% $Kumwail ese rongamwahu en popohl sang rehn Sises Krais, me Kaunen mehkoaros.yk #E kin ketin kupwurperenki mehmen me kin lemmwiki, oh pil wiewia me pwung; sohte lipilipil ih soangen aramas da.mS "Eri, Piter ahpw tapihada eh kapahrek: “Met I wehwehkidahr me Koht sohte ketin lipilipilki aramas.Y+ !Eri, I ahpw mwadangete ilekwohng komwi, oh omwi kadek me komw pwarkihdo. Eri met, kiht koaros patohier mwohn silangin Koht, awiawih se en rong mehkan me Kaun-o ketin mahsanihong komwi en padahkihong kiht.”4a Komw ilakihalahng Sopa emen pwe en kahrehdo ohl me adaneki Saimon Piter. Ih aramas en keiru men nan imwen Saimon, ohl me kin wia kilin kou, me koukousoan pohn oaroahr.’xi oh mahsanih, ‘Kornilius, Koht ketin karonge omw kapakap, oh ketin kupwurki doadoahk mwahu kan me ke wiadahr.B} Kornilius ahpw sapengki, “Rahn siluh dower pohn ei wie kapakap nan imwei, mwein kulok siluh mwurin souwas; eri, ahnsowohte ohl emen me mi nan likou melengileng ahpw kesihnenda mwohi,  Eri, ihme I pwarkihdo ni soh peikasal ni amwail ileklahng ie. Eri, I men idek rehmwail dahme kahrehda kumwail ilengkilahng ie?”~u E ahpw ndaiong irail, “Pein kumwail ese mwahu me at lamalam sohte kin mweidohng mehn Suhs emen en pas de patehng kumwail mehn liki kan. Ahpw Koht ketin kasalehiong ie me I sohte pahn wiahki aramas emen me samin ong kaudok oh sohte mwakelekel.kO Piter eri koasoakoasoiong Kornilius ni ara pedolong nan ihmwo, wasa me aramas tohto pokopokon ie.P Piter ahpw kasihnenihada oh ndahng, “Uhda, pwe ngehi aramas emen.”]3 Ni Piter eh pahn pedolong, Kornilius ahpw tuhwong, kelehpwikihdi, oh poaridi mwowe. Ni keriaun rahn re ahpw lel Sesaria, wasa me Kornilius awiawih Piter ie, iangahki kiseh kan oh ekei kompoakepah me e luke.&E Piter eri kasamwo ohl ako oh irail pweidi pwohngpwong wasao. Pweidi songada, Piter ahpw onopada oh iangirailda; oh ekei me pwoson sang Sopa pil iangirailda.) Irail ahpw sapengki, “Kaunen sounpei men, Kornilius, me kadarkitodo. Ohl mwahu men, me kin pwongih Koht; oh mehn Suhs akan kin inenen wauneki mehlel. Eri, sapwellimen Koht tohnleng men me mahsanihong en lukeikomwilahng reh, pwe en kak rong dahme komw pahn mahsanih.”wg Eri, Piter ahpw kohdihla ndaiong ohl ako, “Ih ngehi ohlo me kumwail raparapahki. Dahme kumwail kohkihdo?”`9 Eri, onopada oh doudihla, oh ke dehpa kahng iangirailda, pwe ngehi me kadariraildo.”  Ni en Piter eh medemedewehte en wehwehki kaudiahlo, Ngehn Sarawi ahpw mahsanih, “Ohl silimen miher met, me raparapahkin uhk.S  Irail eri likwer oh idek, “Mie ohlen keiru men met ede Saimon Piter?”= s Piter ahpw mengimengloalki ia wehwehn kaudiahl wet me e kilangehr. Eri, ni ahnsowo ohl ako me Kornilius ilakihalahr ahpw diarada imwen Saimon, re ahpw kesihnenda limwahn wenihmwo.Q  Soahng wet wiawi pak silipak; eri meo ahpw pwurehng epidalahng nanleng.o W Ngihlo ahpw pwurehng mahsanih, “Ke dehr wiahki me samin mehkot me Koht mahsaniher me mwakelekel.”  Piter ahpw sapeng, “Maing ei Kaun, I sohte kak! Pwe I saikinte tungoale mehkot me samin ong kaudok oh sohte mwakelekel.”P Ngihl ehu ahpw peidihdo, mahsanih, “Piter, uhda, kemehla oh kang.”uc Nan tehio soangen mahn neh pahpwoat koaros mi loale, pil mahn kerep oh limwahdek kan oh menpihr lawalo kan.} E kilangada nanleng eh ritida, oh mehkot kohkohdihdo me likamwete lapalahn tehi ehu me keimw pahieu pekederdiong sampah.q[ E ahpw men mwengehda. Eri, ni ahnsou me kisin tungoal kan wie kaukaunop, e ahpw kilangada kaudiahl ehu.~u Pweidi songada, ni arail kohkohla kereniong Sopa, mwein nin souwas, Piter ahpw doudalahng pohn ihmwo pwe en kapakap.S E ahpw mahsanihong irail duwen me wiawiher, e ahpw ilakihiraillahng Sopa.;o Eri, tohnlengo me koasoakoasoiong Kornilius ahpw ketiketlahsang. Kornilius ahpw ekerodo ladu riemen oh sounpei men me kin poadidiong kaudok, me kisehn irail kan me kin papah ih.q[ E kin keikeiru nan imwen ohl me kin wiahda kilin kou me pil adaneki Saimon, e kin kousoan pohn oaroahr._7 Eri met, ilakihala ekei ohl ong Sopa pwe re en kahrehdo ohl emen me ede Saimon Piter.\1 E ahpw kilenglahng tohnlengo oh masakada oh nda, “Maing, dahme komw kupwurki?” Tohnlengo ahpw mahsanih, “Koht ketin karongeier omw kapakap oh mahsaniher omw doadoahk en kadek kan oh ketin kupwureiukalahr.*~M Mwurin souwas ehu, mwein kulok siluh, e ahpw kilangada kaudiahl ehu, oh nan kaudiahl wet e udiahl tohnleng en Koht men me pedolong oh mahsanih, “Kornilius!”/}W Ih ohl poadidi men, ih oh eh peneinei pwon kin kaudok ong Koht. E kin wiewia soahng tohto me kin sewese mehn Suhs me semwehmwe kan, oh e kin poaden kapakap ong Koht.n| W Mie ohl emen nan Sesaria me ede Kornilius, kaunen pwihnen sounpei ehu me adaneki “Pwihnen Itali.”j{M +Piter eri koukousoan nan Sopa rahn tohto rehn ohl emen me adaneki Saimon, sounwia kilin kou men.Pz *Rohng wet ahpw lohkseli nan Sopa oh aramas tohto ahpw pwosonla Kaun-o.y  )Piter eri engalahng oh sewese en pwourda. E ahpw eker me pwoson akan oh pil liohdi kan, oh kasalehiong irail me liho mourdahr.Gx (Piter ahpw kihirailieisang nan pereo, ahpw kelehpwikihdi oh kapakap; e ahpw sohpeiong kahlepo oh nda, “Dapida, pwourda!” Liho ahpw pehdpeseng, oh ni eh kilangada Piter, e ahpw mwohdada.ywk 'Eri, Piter ahpw kaunopada oh iangirahda. Ni Piter eh lel wasao, re kahredalahng nan perehn poweo. Liohdi kan koaros ahpw kapilpene wie sengiseng oh kasalehiong Piter arail likou kan me re likilikawih me Dorkas wiahda ni ahnsou me e momour.Tv! &Eri, Sopa sohte dohsang Lida, oh ni me pwosonlahr ako ar rongada me Piter mihmi nan Lida, re ahpw ilakihala ohl riemen reh pwe ira en walahng pekipek wet, “Kalahngan en komwi, komw mwadangodo reht.”tua %Ni ahnsowo e pil soumwahuda oh mehla. Paliwere eri kamwakelda oh koasoansoandiong nan pere ehu me mi powe.Pt $Mie lih emen me adaneki Dapida nan kahnimw Sopa me pil pwoson. (Ede ni mahsen en Krihs, Dorkas, me wehwehki tie.) Lih menet kin mweidohng eh ahnsou koaros en wiewia mwahu oh sewese me semwehmwe kan.`s9 #Eri, aramas koaros me koukousoan nan Lida oh Saron, re ahpw kilang oh pwosonla Kaun-o. r  "Piter ahpw ndaiong, “Enias, Sises Krais ketin kakehleiukadahr. Uhda oh wahda kiomwen.” Ni ahnsowohte Enias ahpw kesihnenda.wqg !E ahpw tuhwong ohl emen wasao me adaneki Enias, me mwoator oh sohte kak kohsang nan dewe erein sounpar waluh.p' Piter eri seiseiloakseli wasa koaros, oh ahnsou ehu e ahpw kohla pwe en pas rehn sapwellimen Koht aramas akan me koukousoan nan kahnimw Lida.Do Eri, mwomwohdiso ahpw meleileidi wasa koaros nan Sudia, Kalili, oh Sameria. E ahpw pil kekeirda oh towe kan ngederla sang ni sawas en Ngehn Sarawi; oh re kin momour ni ar wauneki Kaun-o.nnU Ni ahnsou me me pwoson akan rongadahr duwen met, re ahpw walahng Sohl Sesaria oh kadaralahng Tarsus.omW E pil koasoia oh akamaiong mehn Suhs akan me lokaiahki lokaiahn Krihs, irail ahpw song re en kemehla.mlS Eri, Sohl ahpw kousoanla rehrail oh kohkohseli nan Serusalem eimah padapadahngkiseli mwaren Kaun-o.k Eri, Parnapas ahpw sewesehda oh kahredohng rehn wahnpoaron ko. Parnapas ahpw kawehwehiong wahnpoaron ko duwen en Sohl eh kilangehr Kaun-o pohn ahlo, oh dahme Kaun-o pil mahsanihong. E pil padahkihong irail duwen en Sohl eh eimah padahk ni mwaren Sises nan Damaskus.j Sohl ahpw kohla Serusalem oh song en tuhwong tohnpadahk ko. Irail ahpw sohte men kamehlele me ih emen tohnpadahk, oh re pil inenen masak.[i/ Pwohng ehu iengen Sohl ko ahpw kihong nan kopwou ehu oh kadaridi sang pohn kehlo.h- Ahpw mie me padahkihong Sohl dahme re wie lamalamkiher. Ni rahn oh pil nipwong irail kin sinsile wenihmw kan en kahnimwo pwe re en kemehla Sohl.ggG Mwurin rahn ekei, mehn Suhs ako pokonpene pwe re en wie lamalamki duwen ar pahn kemehla Sohl.Df Ahpw en Sohl eh padahk inenen kehlail mehlel sang mahs, oh eh kadehde kan me Sises ih me Mesaia me inenen kehlail me kahrehiong mehn Suhs me mi nan Damaskus ar sohte kak sapengki mehkot.e Irail koaros me rong ahpw inenen pwuriamweikihla, oh idek, “Kaidehn ih ohl menet me kin kemekemehla irail kan me kin pwongih ohl me mwaren Sises, nan Serusalem? Kaidehn e kohdo wasaht pwehn koliraildi oh kahreiraillahng rehn samworo lapalap ako?”d/ E ahpw kin inenwohng sinakoke kan en mehn Suhs kan oh tapihada padahk duwen Sises. E ahpw kin ndaiong irail me Sises iei Sapwellimen Koht Iehros.zcm oh mwurin eh tungoalehr, e ahpw kehlailda. Sohl eri mihmihki erein rahn ekei nan Damaskus ieiang tohnpadahk kan.*bM Ni ahnsowohte mehkot me duwehte wunen mwahmw ahpw pwupwudi sang nan pwoaren mesen Sohl ko, oh e ahpw pil pwurehng kak kilangada wasa. E ahpw uhda oh papidaisla;a Ananaias eri kohla oh pedolong nan ihmwo oh pwil peh ko pohn Sohl. E ahpw nda, “Riei Sohl, Kaun-o ketin kadariedohr, iei Sises me ke kilangehr ni omw kohkohdo pohn ahlo. E ketin kadariehdo pwe ke en kak pwurehng kilangada wasa oh audaudkihda Ngehn Sarawi.”``9 Oh pein ngehi pahn kasalehiong soahng koaros me e uhdahn pahn lokolok pwehki ngehi.”&_E Kaun-o ahpw mahsanihong Ananaias, “Kohwei pwe I piladahr ohlo pwe en papah ie oh kasalehiong mehn liki kan oh nanmwarki kan oh pil mehn Israel kan mwarei.^ Oh met e kodohngehr Damaskus pwehki manaman me e alesangehr samworo lapalap akan pwe en koledi aramas koaros me kin pwongih komwi.”4]a Ananaias ahpw patohwan, “Maing at Kaun, aramas tohto padahkihong ie duwen ohl menet, oh duwen soahng suwed koaros me e wiahiong sapwellimomwi aramas akan nan Serusalem.\  oh nan kaudiahl ehu e kilangada ohl emen ede Ananaias me kohdo oh pwil peh kan powe pwe en kak pil pwurehng kilangada wasa.”*[M Kaun-o ahpw mahsanihong, “Onopada pwe ke en kowohng nan ahl me adaneki Ahl Inen oh rapahki nan imwen Sudas ohl emen sang Tarsus me ede Sohl. Sohl wie kapakap,(ZI Mie emen tohnpadahk nan Damaskus, ede Ananaias, me Kaun-o ketin mahsanihong nan kaudiahl ehu, “Ananaias!” E ahpw patohwan, “Iet ngehi, Maing at Kaun!”jYM E ahpw sohte kak kilang wasa erein rahn siluh, oh ni ahnsowo e pil sohte tungoale de nim mehkot.vXe Sohl eri uhda sang nanpwel oh pehdpeseng, ahpw sohte kak kilang wasa. Irail eri ale peh kahrelahng Damaskus.xWi Irail ko me iang Sohl seiseiloak, re ahpw uhdi oh nennenla. Irail rongada ngihlo, re ahpw sohte kilang mehkot.cV? Uhda oh kohwei nan kahnimwen, pwe iei wasa me e pahn sansal ong uhk dahme ke pahn wia.”wUg Sohl ahpw patohwan, “Ihs komwi, Maing?” Ngihlo ahpw sapeng, mahsanih, “Ngehi Sises, me ke kin kemekeme.T} E ahpw pwupwudiong nan pwehl oh rongada ngihl ehu me peidohng, mahsanih, “Sohl, Sohl, dahme ke kin kemekemehkin ie?”sS_ Eri, ni en Sohl eh kohkowohng Damaskus, oh kereniongehr kahnimwo, marain ehu sang nanleng ahpw kapilpene.zRm oh peki kisinlikoun mweimwei pwe en kak pedolong nan sinakoke kan en mehn Suhs nan Damaskus, pwe ma e pahn diarada emen rehn irail me kin ideidawehn Ahl en Kaun-o wasao, en kak salihedi, sohte lipilipil, ohl de lih, oh kahredohng Serusalem.oQ Y Ni ahnsowo Sohl nannantihongete eh men kemehla tohnpadahk en Kaun-o. E ahpw kohla rehn Samworo LapalapePC(Pilip ahpw lel Asodus oh kalokalohkiseli Rongamwahwo nan kisin kahnimw kan lao lel Sesaria.*OM'Ni ara pwurada sang nan pihlo, Ngehn Sarawi eri ketin karirihala Pilip sang ohlo. Ohlo eri sohla mahsanih Pilip, e ahpw douluhla nan eh seiloak pereperen kohla.Nw&Eri, ohlo ahpw mahsanih were kurumao en uhdi; oh ira koaros ahpw ketidilahng nan pihlo. Pilip eri papidaisihala ohlo.2M]%[Pilip ahpw patohwanohng, “Komw kak papidaisla ma komw pwoson nan mohngiongomw unsek.” Ohlo eri sapengki, “I pwoson me Sises Krais me Sapwellimen Koht.”],LQ$Eri, ni ara tangatang kohdihla nan ahlo, ira ahpw lellahng wasa kis me pihl mie, oh ohlo ahpw mahsanih, “Iet pihlen, dahme kerompwa pwe I en dehr papidaisla?”}Ks#Pilip ahpw tapihda eh koasoi, tepida sang iren Pwuhk Sarawi wet, e ahpw koasoia ong ohlo duwen Rongamwahu en Sises.Jw"Ohlo ahpw peki rehn Pilip, “Komw padahkihong ie, ihs me soukohpo koasoakoasoia duwe? Ma pein ih de emen tohrohr?”I#!Aramas akan kasarowehdi, oh re sohte wiahiong me pwung. Sohte me kak koasoia duwen kadaudoke kan, pwehki eh mour nin sampah wet ididier.”SH Iren Pwuhk Sarawi me ohlo wadewadek, iei met: “E rasehng sihpw men me pakahrlahng en kamakamala, e rasehng sihmpwul me sohte kin weriwer ni ahnsou me wune kan pahn seiseisang. E sohte kin nda mehkot.!G;Ohlo ahpw sapengki, “Ia duwen ei pahn kak wehwehki, ma sohte me pahn kawehwehiong ie?” E ahpw lukeiong Pilip en karada oh iang mwohndi nan kurumao.F)Pilip eri tangala oh rongada en ohlo eh wadewadek pwuken soukohp Aiseia, e ahpw idek reh, “Ia duwe, komw wehwehki dahme komw wadewadeken?”LENgehn Sarawi ahpw mahsanihong Pilip, “Keiwohng mpen kurumahn.”:DmPilip eri onopada oh mwesel. Ni ahnsowo ohlen Idiopia me lek wusol men, ohl lapalap kesempwal emen me kin apwahpwalih wasahn nekinek en lih nanmwarkien Idiopia. Ohlo kohdalahngehr Serusalem pwe en kaudokiong Koht, oh ni eh pwurupwuralahng ni imwe dake were kuruma, e ahpw wadewadek pwuken soukohp Aiseia.:CmPilip eri onopada oh mwesel. Ni ahnsowo ohlen Idiopia me lek wusol men, ohl lapalap kesempwal emen me kin apwahpwalih wasahn nekinek en lih nanmwarkien Idiopia. Ohlo kohdalahngehr Serusalem pwe en kaudokiong Koht, oh ni eh pwurupwuralahng ni imwe dake were kuruma, e ahpw wadewadek pwuken soukohp Aiseia.5BcA tohnleng en Kaun-o men ahpw mahsanihong Pilip, “Onopada pwe ke en kohdihla palieir ni ahl me kohsang Serusalem kolahng Kasa.” (Ahl wet solahr me keid ie ahnsou wet.)JA Eri, mwurin ara wiahier ara kadehde oh padahkiher mahsen en Kaun-o, Piter oh Sohn ahpw pwurala Serusalem. Oh ni ara pwurupwurala ira ahpw kalohkiseli Rongamwahwo nan kousapw tohto nan Sameria.@/Saimon eri patohwanohng ira, “Kalahngan en kumwa, kumwa kapakapkin ie rehn Kaun-o, pwe soahng pwukat me kumwa mahsaniher en dehr lelohng ie.”F?Pwe I ese me ke inenen diren peirin oh dihp salihiukdier.”x>iEri, koluhkihla omw lamalam suweden, oh peki rehn Kaun-o pwe en ketin mahkikihong uhk soangen lamalam suweden.n=USohte pwaisomw de omw tungoal nan at doadoahk, pwehki omw mohngiong sohte pwung mwohn silangin Koht.<'Piter eri sapengki, “Kowe oh noumw mwohnien en lekdekla nan ehl, pwehki omw kihkihong me ke kak pwainkihda mwohni sapwellimen Koht kisakis!;oh peki rehra, “Kumwa pil ketikihong ie manamanen, pwe aramas koaros me I pahn pwil pehi kat powe en ale Ngehn Sarawi.”:Eri, Saimon kilangada me re ale Ngehno ni en wahnpoaron ako ara pwil pehra ko pohrail, e ahpw kihong Piter oh Sohn mwohni,U9#Eri, Piter oh Sohn ahpw pwil pehra ko pohrail, irail ahpw ale Ngehn Sarawi.f8EPwehki Ngehn Sarawi saikinte ti pohn emen irail, ahpw re papidaislahte ni mwaren Kaun Sises.l7QNi en Piter oh Sohn ara lel Sameria, ira ahpw kapakapki me pwoson akan pwe re en ale Ngehn Sarawi.6Eri, wahnpoaron ako me mi Serusalem ahpw rongada me mehn Sameria kan pil aleier mahsen en Koht. Re ahpw kadarala Piter oh Sohn rehrail."5= Pein Saimon pil pwosonla; oh mwurin eh papidaislahr e ahpw werekiong Pilip; oh e inenen pwuriamweikihla eh kilang manaman kapwuriamwei kan me wiawidahr.!4; Ahpw ni ahnsou me irail rongehr en Pilip eh kapahrengki rongamwahu en Wehin Koht oh mwaren Sises Krais, irail koaros, ohl oh lih akan, ahpw papidaisla.j3M Ahnsou reirei aramas ako kin rong ih mehlel pwehki eh wunahni kan eh kin kapwuriamwei ong irail.82i Eri, irail koaros me mi nan kahnimwo, me tikitik oh lapalap akan, kin tehk mwahu, oh kin nda, “Iei ih me manaman en Koht, me kitail kin kahdaneki ‘Manaman Lapalap.’ ”&1E Mie ohl emen me adaneki Saimon, me kin koukousoan nan kahnimwo, me mehn Sameria kan kin kapwuriamweiki eh wunahni kan. E kin kose me ih emen aramas lapalap.20_Eri, peren laud ahpw kipehdi nan Sameria. /Eri, ngehn saut tohto ahpw pedoisang rehn aramas tohto kin wie weriwer laud, oh me mwoator tohto oh me nehtuk kan re pil mwahulahr..wPokon en aramas akan eri inenen karonge mwahu dahme Pilip nda. Irail koaros rong oh kilang manaman akan me e wiadahr.^-5Pilip ahpw kohla nan kahnimw en Sameria oh padahkihong aramas en wasao duwen Mesaia.V,%Me pwoson ko me tangpesengier ahpw lel wasa koaros, oh lohlohkiseli mahseno.%+CSohl ahpw songosong en kauwehla mwomwohdiso, ni eh papahngseli ehuehu ihmw kan oh ruwahdekiei me pwosonlahr akan, ohl oh lih, oh keseirailong nan imweteng.<*sMe poadidi kei ahpw sengisengki Stipen oh sarepedi.U) %Sohl eri pwungki eh kamakamala. Eri, ni rahnohte mwomwohdiso me mi nan Serusalem ahpw tapihada alehdi kamakam laud. Irail koaros me pwosonlahr, likin wahnpoaron ko, tangpeseng nan sapwen Sudia oh Sameria.  ~~C}1||*{{;yxww^vv\u`tdt s,rtqRppCoKnmmll}l+kijiihhVhgg8ff'eddMc baa `_o^]] \\[[ ZYYXNWVVUTT\SS8RR&QuQ P\OOON0MnL*K?JwIIqHHeGcFFzEEgE'DCCCBB8AA3@@+?F>>P==<<;:98876i5c433d22H11&0P//(..=--{,,e++B))J(('&& %i$?#L""1! !t4h*vqCc%\=p 2 . | NPI( <%Eri, mwurin eh mihmihkier wasao ahnsou kis, e ahpw mwesel. Ih eri kotehla sapwen Kalesia oh Prikia, kakehlakala irail koaros me pwoson akan.~;uNi eh lelehr Sesaria e ahpw douluhllahng Serusalem oh rahnmwahwih tohn mwomwohdiso; eri, e ahpw douluhllahng Andiok.:Eri, ni eh pahn mwesel e ahpw ndaiong irail, “Ma iei duwen kupwur en Koht, I pahn pwurodohng rehmwail.” E ahpw sereksang Episos.O9Re ahpw peki en mihmihki rehrail ahnsou reirei, ahpw e sohte pwungki.8+Irail eri lel nan Episos, wasa me Pohl pwilikihdi Persila oh Akwila ie. E ahpw pedolong nan sinakoke en mehn Suhs kan oh koasoakoasoiong irail.U7#Pohl eri mihmihte Korint rehn me pwoson akan rahn tohto, oh e ahpw sereklahng Siria iangahki Persila oh Akwila. Mwohn e pahn sereksang Senkria e ahpw koakoahsang pitenmoange pwehki inou ehu me e wiadahr.6Irail eri koledi Sostenihs, soumas en sinakokeo, oh wokih mwohn imwen kopwungo. Eri, Kalio sohte mwahn katapanki mwekid wet.45cE ahpw kausirailieisang nan imwen kopwungo.-4SAhpw pwehki eh pidada lepin mahsen kan oh ahd akan oh pein amwail kosonned, eri, pein kumwail en koasoanehdi. Pwe I sohte pahn wia sounkopwungpen soahng pwukat!”D3Pohl ahpwtehn pahn koasoi, a Kalio mahsanihong mehn Suhs ako, “Ma mehkotet me wiawiher iei sapwung laud ehu, eri, e pahn konehng I en kanengamahiong oh rongorong kumwail mehn Suhs kan.2 Re ahpw nda, “Ohl menet kin songosong en panawiheki aramas akan en kaudok ong Koht ni mwohmw ehu me kin uhwong kosonned!” 1  Eri, ni Kalio eh pilipilda en wia kepinahn Akaia, mehn Suhs akan ahpw pokonpene oh koledi Pohl oh kahrelahng nan imwen kopwung.l0Q Pohl eri koukousoanki wasao erein pahr ehu elep, padapadahkihong aramas akan duwen mahsen en Koht.v/e pwe I pahn iang uhk. Sohte emen me pahn kak wiahiong uhk mehkot, pwe nei aramas me tohto nan kahnimw wet.”/.W Pwohngpwong Pohl ahpw kilang kaudiahl ehu, oh nan kaudiahl wet Kaun-o ketin mahsanihong, “Pohl, ke dehr masak mehkot, nantihongete omw padapadahk oh dehr peikasal,--SKrispus, soumas en sinakokeo, ahpw pwosonla Kaun-o, iangahki eh peneinei koaros. Oh pil me tohtohie nan Korint me rong mahseno, re ahpw pil pwosonla oh papidaisla.9,kPohl eri mweselsang rehrail oh kohla kousoanla nan imwen mehn liki men me adaneki Taitus Sustus, me kin pwongih Koht. Imwen ohl menet mihte limwahn sinakoke en mehn Suhs akan.A+{Eri, ni arail pelianda oh ndahki lokaia suwed kei, e ahpw sapeng irail ni eh sipedasang pwelen eh likou kan, kilel en eh pahn piseksang irail, oh ndaiong irail, “Ma kumwail pahn salongala, eri, pein kumwail me uhdahn pahn pwukoahki; I sohte pahn pwukoahki! Sang met kohla I pahn kolahng rehn mehn liki kan.”.*UNi en Sailas oh Timoty ara leledo sang Masedonia, Pohl ahpw mweidohng eh ahnsou koaros ong kalohkiseli mahseno, kadekadehdehiong mehn Suhs akan me Sises iei Mesaia.)E kin koasoakoasoiong mehn Suhs oh mehn Krihs kan nan sinakoke kan ni rahnen Sapad koaros, oh kin songosong en kawekirailla.q([oh kousoan rehra, oh iang ira doadoahk, pwehki e pil duwehte ira me kin momourki wiahda ihmw likou kan. ' Wasao e ahpw tuhwong mehn Suhs emen me adaneki Akwila, me ipwidier nan Pondus, me ahpwtehn kohdo sang Itali iangahki eh pwoud Persila, pwehki Sihsar Klaudius eh ketin koasoanehdi me mehn Suhs koaros en pekeussang nan Rom. Pohl eri kohla pwe en tuhwong ira,E& Mwurin mepwukat Pohl eri mweselsang Adens oh kolahng Korint.*%M"Ekei ahpw kamehlele oh pwosonla; nanpwungarail me pwosonlahr akan, iei emen Daionisius, iei ih kisehn pwihnen Areopakus, oh lih emen ede Damaris, oh pil me kei.,$S!Eri, Pohl ahpw mweselsang mihtingo.C# Ni ahnsou me irail rong en Pohl eh koasoakoasoia duwen iasada sang mehla, ekei irail ahpw kouruhrki, a ekei nda, “Se pil men pwurehng rong uhk ni omw pahn pil pwurehng koasoia met.”U"#Pwe e ketin koasoanedier rahn ehu me e pahn ketin kadeingkihda sampah pwon pwuhng, sang rehn ohl emen me e ketin pilada. E ketikihda kadehdepen met ong emenemen ni eh ketin kaiasadahr ohlo sang mehla!”!+Koht ketin melielahr ahnsou me aramas akan kin sehse ih mahso, ahpw met e ketin kupwurki aramas koaros wasa koaros en weksang arail suwed akan.D Eri, nin duwen atail wiahier sapwellime seri, kitail sohte pahn kihkihong me mwomwen Koht pahn ehu soahng duwehte mwomwen kohl de silper de takai me perperda nin duwen koahiek en aramas..UPwe ‘Kitail kin momourki ih, oh mwekimwekidki ih, oh pil mihmi pwehki ih.’ Nin duwen ekei amwail sounwie koul kan kin nda, ‘Pwe kitail pil sapwellime seri.’E ketin wiadahr met pwe re en rapahki ih, oh mwein re pahn diar ni ar pahn rapahki. Ahpw Koht sohte dohsang emenemen kitail.[/E ketin wiahda kadaudok koaros sang rehn ohltehmen, oh ketikihong irail en koukousoan pohn sampah pwon. Pein ih me koasoanedier mwohn mehkoaros pwungen ahnsou kan oh irair en wasa kan me re pahn koukousoan ie.;oOh e pil sohte anahne soahng kan me aramas kak kihda ni arail pahn kin doadoahk ong ih, pwehki iei ih me pahn ketikihong mour oh esingek oh soahng teikan ong aramas akan koaros./Koht me ketin kapikada sampah oh audepe kan koaros, ih me Kaunepen lahng oh sampah, oh e sohte kin ketiket nan imwen kaudok me aramas kin wiahda.0YPwehki ni ei kohkohseli nan amwail kahnimw wet, oh kilikilang wasa kan me kumwail kin kaudok ie, I pil diarada pei sarawi ehu me nting pwukat mi powe, ‘Ong Koht emen me Sohte Me Ese.’ Eri, kumwail sohte kin ese duwen me kumwail kin kaudokiong, ahpw iei ih me I pahn kasalehiong kumwail met.!Pohl eri uhda mwohn wiliepe kan en kahnimwo oh nda, “Ohl akan en Adens! I kilangehr me kumwail inenen poadidi ni soangen lamalam koaros.(I(Pwehki aramas koaros en Adens, oh tohn wehi teikan me koukousoan wasao, re kin mwahuki kasolapahkihla ar ahnsou koasoakoasoia oh rongorong soahng kapw akan.)T!pwehki me kapwonopwon ong kiht, oh se men ese da wehwehn padahk pwukat.”/WIrail eri kahrelahng Pohl Areopakus oh walahng ni wiekupwur en wiliepen tohn kahnimwo, oh nda, “Se men ese duwen padahk kapw kan me ke kin padahkihong aramas akan,9kPwihnen Epikurus oh pil sounpadahk en Sdohik kei pil kin akupwung ong Pohl. Ekei nda, “Dahme lampwon pohnmwahso menet men koasoia?” Pil ekei kin nda, “Likamwete e koasoakoasoia duwen ekei koht tohrohr.” Irail nda met pwehki en Pohl eh padapadahkihong aramas akan duwen Sises oh pil duwen iasada.GEri, nan sinakokeo e ahpw akupwung ong mehn Suhs akan oh mehn liki kan me kin kaudokiong Koht. Oh pil nan wasahn kapokon akan rahn koaros, e kin akupwung ong aramas akan me kin kohdo wasao.Ni en Pohl eh awiawih Sailas oh Timoty nan Adens, e inenen nsensuwedkihla mehlel eh kilangada sansal en koht likamw tohto nan kahnimwo.%COhl ako me likidala Pohl iangala lel Adens. Irail eri pwuralahng Peria, wa kehkehlik sang Pohl me dene Sailas oh Timoty en tuhwong ih ni ahnsou ehu me kak.r]Me pwoson akan eri pitipit kadarala Pohl ni oaroahr en sahpwo, ahpw Sailas oh Timoty mihmihte nan Peria.<q Ahpw ni ahnsou me mehn Suhs en Desalonika kan rongada me Pohl pil kin lohkiseli mahsen en Koht nan Peria, re ahpw kohdo wasao oh tapihada kapingada oh kamwoarongehda aramas akan.r] Eri, me tohto ahpw pwosonla, oh lih soumas en Krihs tohto, oh pil ohlen Krihs tohtohie, me pil pwosonla.H  Aramas en wasao men rong ira sang aramas en Desalonika. Irail ngoangki mehlel rong mahseno, oh rahn koaros irail kin onopki Pwuhk Sarawi pwe re en kadehde ma en Pohl koasoi me mehlel de soh.! ; Ni eh soutikpenehr, irail me pwoson akan mwadangete kadarala Pohl oh Sailas nan Peria. Ni ara lel wasao, ira ahpw kohla nan sinakoke en mehn Suhs akan. ) Me lapalap akan ahpw idingki Seison oh pil me pwoson teikan re en pwain uwen pweipwei me konehng irail en kak lapwkihda; re ahpw kadarirailla.d AEri, ni arail rong lokaia pwukat, pokono, oh pil me lapalap akan, ahpw mwoarongada mehlel.. Uoh Seison ahpw karukihirahla nan imwe. Irail koaros kin kaukauwe en Sihsar kosonned akan, ni arail kin koasoakoasoia me pil mie emen nanmwarki, me adaneki Sises.”n UAhpw ni arail sohte diarirahda, re ahpw wurahdekiei Seison oh pil ekei me pwoson, wurahdekilahng rehn me lapalap en kahnimwo. Re ahpw weriwerki, “Ohl akat kapingadahr wasa koaros! Eri met, ira pil kodohr nan atail kahnimw wet;%CAhpw irail mehn Suhs akan inenen peirinkihda oh kapokonepene ohl ekei me kin kohkohseli mwahl pohn ahl akan oh wiahkihda pwihnen moromor ehu. Irail eri kamwoarongehda tohn nan kahnimwo pwon, oh kohla ni imwen Seison, raparapahki Pohl oh Sailas pwe re en kahreirahdo rehn aramas akan.3Ekei irail ahpw kamehlele oh iangala Pohl oh Sailas; pil duwehte lapalahn pwihnen mehn Krihs kei me kin kaudokiong Koht, iangahki lih soumas tohto.FE kawehwehiong irail oh kadekadehde sang nan Pwuhk Sarawi me Mesaia uhdahn pahn lokolok oh pahn iasada sang mehla. Pohl pil nda, “Sises menet, me I kasalehiong kumwail, iei ih Mesaia.”0YEri, nin duwen me Pohl kin kalap wia; e ahpw kohla ni sinakokeo. Erein rahnen Sapad siluh me irail mihmihki wasao Pohl kin koasoiaiong aramas akan duwen Pwuhk Sarawi. Pohl oh Sailas eri seiloakla oh kotehla Ampipolis oh Apolonia, oh lel Desalonika, wasa me en mehn Suhs kan sinakoke mi ie.2](Pohl oh Sailas eri mweselsang nan imwetengo oh kohla nan imwen Lidia, wasa ira tuhwong ie me pwoson akan oh pwurehng kakehlaka irail; oh mwuri ira ahpw mwesel kohkohla.|q'Irail eri kohla oh peki mahk rehra; irail ahpw kahreirahsang nan imwetengo oh peki ira en mweselsang nan kahnimwo.-S&Kaunen pilis kan eri kairehki me lapalap akan en Rom duwen koasoi pwukat; oh ni arail rongada me Pohl oh Sailas wia towe mehlel en wehin Rom, re ahpw masepwehkada.A{%Pohl ahpw ndaiong kaunen pilis kan, “Se sohte mwahn dipikihda dihp ehu; a re ahpw wokih kiht mwohn pokon ehu ni at wia towe mehlel en wehin Rom. Irail eri salihkitedi. Eri, ia duwe, met irail mwahuki kadarkitala ni rir? Met sohte kak wiawi! Irail lapalap akan en Rom en pein kohdo oh kahreikitasang wasaht.”'$Eri, silepeo ahpw ndaiong Pohl, “Irail lapalap akan pakairkidohr me kowe oh Sailas en lapwada. Eri, kumwa mwesel oh kohkohwei ni popohl.”~}#Mandahn rahno me lapalap en Rom akan ahpw kadaralahng kaunen pilis kan, pakair wet, “Kumwail kasaladekala ohl akan.”}"E ahpw kahredalahng Pohl oh Sailas nan imweo oh kamwenge ira. Ih oh eh peneinei ahpw perenda kowahlap, pwehki arail pwosonlahr Koht.|w!Nipwongohte silepen imwetengo ahpw kahreirahda oh widenda ara ohla ko. Eri, ih oh eh peneinei koaros ahpw papidaisla.Z{- Ira eri padahkihong mahsen en Kaun-o, oh pil ong irail koaros me mihmi nan imwe.`z9Ira ahpw sapengki, “Pwoson Kaun Sises, a kowe oh omw peneinei koaros pahn mourla.”kyOEri, e ahpw kahreirahla liki oh idek rehra, “Maing ko, dahme I pahn wia pwe I en kak mourla?”xxiSilepeo ahpw likwerla pwe ehu lamp en wisikdo; e ahpw tangla oh kelehpwikihdi mwohn Pohl oh Sailas wie rerrer.gwGPohl ahpw likwerlahng, nda, “Ke dehpa wiahiong uhk mehkot! Pwe kiht koaros mihmihte met!”8viSilepeo ahpw pirida, oh ni eh kilangada me wenihmw kan en imwetengo ritpesengier, e kihkihong me irail tangehrdoaui. Ih eri usada nah kedlahs, pwe en pein kemehkihla pein ih.QuNi ahnsowohte rerrer en sahpw ehu ahpw wiawi me itikada imwetengo oh lelohng poahsoane kan. Ni ahnsowohte wenihmw kan koaros ritida, oh selmete kan ahpw pwupwudihsang rehn irail koaros me sensel kan. tEri, nin lukepen pwong, Pohl oh Sailas ahpw kapakap oh kokoulki koul kei ong Koht, oh ekei irail tohnimwetengo ahpw wie rongorong. sNi en silepeo eh aleier kosonned wet, e ahpw keseirahlong nan pere me keieu mi loale oh salihediong nehra ko nin tuhke toutou kei.rMwurin ara aleier kamakam laud, ira ahpw lekdekiong nan imweteng, oh kosonned ahpw kohieng silepeo pwe ira en loakidi teng. qPokono ahpw iang uhwong Pohl oh Sailas. Lapalap ako eri tehrasang en Pohl oh Sailas ara likou kan oh koasoanehdi pwe ira en wowoki. p Ira kin padapadahngki tiahk kan me kin uhwong atail kosonned; kitail mehn Rom, eri, kitail sohte kak en idawehn tiahk pwukat.”oIrail eri kahreirahla mwohn me lapalap en Rom akan oh nda, “Ohl riemenet mehn Suhs kei, oh ira wiadahr me suwed nan atail kahnimw wet.Tn!Ni ahnsou me irail kan me naineki serepein menet esedahr me arail ahnsou mwahu en ale mwohni solahr mie, re ahpw koledi Pohl oh Sailas oh wurahdekihiralahng rehn me lapalap akan nan arail wasahn kadeik.m{Serepein menet wiewiaier met erein rahn tohto; Pohl ahpw lingeringerkihda oh sohpeidohng oh ndaiong ngehn sauto, “Ni mwaren Sises Krais I padahkihong uhk ke en pedoisang rehn serepein menen!” Ni ahnsowohte ngehno ahpw pedoisang rehn serepeino.l)E ahpw ideidawehn Pohl oh kiht, oh weriwerki, “Ohl pwukat ladun Koht, Wasa Lapalahpie! Irail kin kasalehiong kumwail duwen ahl en komour!”kRahn ehu ni at kohkolahng wasahn kapakap, se ahpw tuhwong lidu serepein men me ngehn saut tiadahr powe, me kahrehiong en kasawih duwen audepen rahn akan me kohkohdo. E kin alehki mwohni laud oh kihong eh soumas akan ni eh kin koasoia dahme pahn wiawi.cj?Liho, oh pil tohn imwe kan, ahpw papidaisla. E ahpw lukei kiht oh koasoia, “Kumwail kohdo oh kousoan nan imweiet, ma kumwail kamehlele me ei pwoson me uhdahn mehlel.” Eri, e ahpw koangngoangehkin kiht se en kohla.wigEmen sang nanpwungen lih ako me wie rongorong kiht, iei Lidia, mehn Daiadaira, me kin netiki likou pohn ntahnmwel. Ih emen lih me kin kaudok ong Koht, oh Kaun-o ketin ritingada eh mohngiong pwe en rong kanahieng dahme Pohl koasoakoasoia._h7 Ni rahnen Sapad ehu se ahpw kohsang nan kahnimwo oh kohla ni keilen pillap pwoat, wasa me se lemehiong me wasahn kapakap en mehn Suhs akan kin mi ie. Se ahpw mwohndi oh koasoakoasoiong lih ekei me pokopokon wasao."g= Sang wasao se ahpw sapallahng Pilipai, keieun kahnimw en Masedonia, kahnimw wet pil kisehn wehin Rom. Se ahpw koukousoanki nan kahnimwo erein rahn ekei. f Se ahpw iangada sohp pwoat oh mwesellahng Troas oh serek inenlahng Samodreis. Eri, pweidi songada, se ahpw douluhllahng Neapolis.5ec Mwurin en Pohl eh kilangada kaudiahlo, se ahpw onopada en mwesellahng Masedonia, pwe se ese me Koht me ketin malipei kiht se en kalohkiseli Rongamwahu ong aramas en wasao.4da Pwohngo Pohl eri udiahl kaudiahl ehu, oh nan kaudiahlo, e kilangada ohlen Masedonia men kesikesihnen, oh wie ekehker, patopatohwan, “Kohdo Masedonia oh sewesei kiht!”=cuIrail eri seiloak kotehla Misia oh kohdilahng Troas.b Ni arail lellahng ni irepen Misia, re ahpw song en pedolong nan sapwen Pidinia, ahpw Ngenen Sises sohte ketin mweidohng irail.aIrail eri seiloak kotehla sapwen Prikia oh Kalesia pwehki Ngehn Sarawi eh sohte mweidohng irail en kawehwe mahseno nan sapwen Eisia._`7Eri, mwomwohdiso kan pil kehlaillahr nan pwoson oh towe kan wie tohtohla rahn koaros.`_9Ni arail kotekote kahnimw kan, irail ahpw koasoiaiong me pwoson akan duwen kosonned akan me koasoandier sang rehn wahnpoaron ako oh me mah kan nan Serusalem; oh re padahkihong irail re en kapwaiada kosonned pwukat..^UPohl men Timoty en iang; eri, e ahpw sirkumsaisla. Pohl wiahier met pwehki eh ese me mehn Suhs koaros me koukousoan wasao wehwehki me en Timoty eh pahpa mehn Krihs.Q]Timoty pil keniken rehn me pwoson akan koaros en nan Listra oh Ikonium.+\ QPohl eri seiloaklahng Derpe oh Listra. Mie mwahnakapw emen me pwoson me koukousoan wasao, ede Timoty, me eh nohno mehn Suhs me pil pwoson, oh eh pahpa mehn Krihs.Q[)Pohl ahpw kotehla Siria oh Silisia, kangkakehlaka tohn mwomwohdiso kan._Z7(Pohl eri pilada Sailas oh mwesel; me pwoson kan eri mweidirahla ni kalahngan en Koht.}Ys'Pohl oh Parnapas eri akamaikihda nanpwungara, oh tohrohrpeseng. Parnapas ahpw kahrehda Mark oh mwesellahng Saiprus.~Xu&ahpw Pohl sohte pwungki, pwehki eh sohte iang ira kanekehla ara doadoahk, ahpw pwurasang ira oh keseirahla Pampilia.6Wg%Parnapas ahpw anahne Sohn Mark en iangirahda,AV{$Kedekedeo, Pohl ahpw ndaiong Parnapas, “Me mwahuwong kita en pil pwurala oh tuhwong me pwoson akan nan kahnimw kan me kita lohkiseli mahsen en Kaun-o ie, pwe kita en ese irarail.”U#Pohl oh Parnapas ahpw mihmihki Andiok ahnsou ehu. Ira iang me pwoson tohto me padapadahk oh lohlohkiseli mahsen en Kaun-o.[Sailas ahpw medemedewe en kousoanla wasao.]S!Mwurin ara mihmihki wasao ahnsou ehu, me pwoson ako eri kadarirahla ni popohl. Ira eri pwuralahng rehn me kadarirahla ko.R Sudas oh Sailas, ira soukohp riemen; ira eri koasoakoasoiong me pwoson akan ahnsou reirei, penepeneu oh kangkakehlaka irail.dQANi en aramas ako ar wadekehr kisinlikowo, re ahpw perenkihda kowahlap mahsen en peneu kan.}PsMeninkeder pwukat eri pekederlahr Andiok, wasa me re kapokonepene me pwoson ako koaros oh kihong irail kisinlikowo.}Oskumwail dehr tungoale mwenge kan me meirongalahr ong dikedik en eni kan; dehr tungoale nta; dehr tungoale mahn mwopwula; oh kumwail en pil liksang nenek. Kumwail pahn pweida ma kumwail pahn kapwaiada soahng pwukat. Rahn kaselel ong kumwail.” N Pwe Ngehn Sarawi oh kiht pwungkipenehr me se sohte pahn katautauwihkin kumwail mehkot likin soangen kosonned pwukat me konehng:zMmEri, se pil kadarowei Sudas oh Sailas pwe ira en pein koasoiaiong kumwail soahng kan me se ntingkiwohng kumwail.PLme tounmeteikilahr ara mour nan sapwellimen Kaun Sises Krais doadoahk.-KSEri met, kiht koaros tuhpenehr oh pwungkidahr me se pahn pilada ekei meninkeder oh kadarowohng kumwail. Irail pwukat pahn iangewei kompoakepatail Parnapas oh Pohl,CJSe pil rongehr me mie ekei ohl sang nanpwungat me kowehr oh kapwunodehda oh kapingkinkumwailda soahng kan me irail koasoia. Eri, mehlel me irail pwukat kaidehn wiliapat re ahpw wia met.fIEEri, iet audepen kisinlikou me pekederlahro: “Iet kiht riamwail kan, wahnpoaron oh me mah kan, se kadarowohng kumwail at rahnmwahu, ong kumwail riat koaros me ipwidi wia mehn liki mahso, nan Andiok oh Siria oh Silisia.?HwEri, wahnpoaron ako oh me mah ko, iangahki tohn mwomwohdiso kan koaros, re ahpw pwungkihda re en pilada ekei ohl sang nanpwungarail pwe re en kadariraillahng Andiok pwe re en iang Pohl oh Parnapas. Irail eri pilada Sudas, me pil adaneki Parsapas, oh Sailas. Ohl riemenet me keniken mehlel rehn me pwoson akan.=GsPwe Kosonned en Moses kin wie wadawad ahnsou reirei nan en mehn Suhs akan arail sinakoke kan ni rahnen Sapad koaros. Oh sapwellime mahsen pil lolohkseli nan kahnimw kan koaros.”ZF-Ahpw kitail en ntingkiwohng irail re en dehr tungoale kisin mwenge kan me samin ong kaudok pwehki eh meirongalahr ong dikedik en eni kan; re en pil liksang nenek; oh re en dehr tungoale mahn mwopwula, de nta.uEcEri, Seims pil usehla koasoia, “I lemeleme me mwahu kitail dehr katautauwih mehn liki kan me pwoson Koht.WD'Eri, iei met me Kaun-o ketin mahsaniher, me e ketin kasaledahr mahsie.’ ”uCcEri, aramas teikan koaros pahn pil rapahki Kaun-o, mehn liki koaros me I malipe pwe I en sapwellimanikihla.*BM‘Kaun-o ketin mahsanih, mwurin mepwukat I pahn pil sapahldo, oh onehda sapahl wehin Depit. I pahn onehda sapahl me rengkpesengehr kan, oh pwurehng kakehlahda.fAEMahsen en soukohp ako inenen pwungiong mehlel met. Pwehki ih duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih:,@QSaimon ahpwtehn kawehwehda duwen Koht eh ketin kasalehda eh kupwurehla mehn liki kan mahs ni eh ketikihsang nanpwungarail aramas ekei pwe re en wiahla sapwellime.W?' Ni ara kanekehla ara koasoi, Seims ahpw koasoia, “Riei ko, kumwail rong ie!2>] A pokono pwon ahpw nennenla ni ar rongorong en Parnapas oh Pohl ara koasoiahda manaman kapwuriamwei kan koaros me ira wiahkidahr roson en Koht nanpwungen mehn liki kan.f=E Eri soh, kitail pil kamehlele oh mourkihla kalahngan en Kaun Sises duwehte mehn liki kan.”5<c Eri, dahme kumwail kasongosongehki Koht ahnsou wet, ni amwail pwilikihdiong pohn pwopwen me pwosonlahr kan wisik ehu me samatail kahlap ako de pein kitail sohte kak wahda?; Oh e sohte ketin wiahki me mie mehkot me wekpeseng nanpwungen irail oh kitail; e ketin mahkikihong irail diparail kan pwehki ar pwoson. :9Eri, Koht me ketin mwahngih mohngiong en aramas, ahpw ketin kupwurehda en pil ketikihong mehn liki kan Ngehn Sarawi, nin duwen eh ketikihongkitailehr.k9OMwurin ar akahkpwungpene ahnsou reirei, Piter ahpw uhda oh nda, “Riei ko, kumwail ese me mahso Koht ketin piliehda sang nanpwungamwail pwe I en kalohki Rongamwahu ong irail mehn liki kan, pwe irail en kak rong oh kamehlele.Y8+Eri, wahnpoaron ako oh me mah ko ahpw pokonpene pwe re en wie kupwurki ire wet.&7EA ekei kisehn pwihnen Parisi me pwosonlahr ahpw uhda oh nda, “Uhdahn me pwung irail en sirkumsaisla oh padahkihong irail en peikiong Kosonned en Moses.”:6mNi arail lellahng Serusalem, tohn mwomwohdiso wasao oh pil wahnpoaron akan oh me mah kan ahpw kasamwo irail. Re ahpw koasoiaiong irail mehkoaros me Koht ketin wiahiongirailehr.K5Tohn mwomwohdiso eri kadarirailla, oh ni arail kotehla Penisia oh Sameria re ahpw lohkiseli duwen mehn liki kan ar wekiongehr Koht. Eri, rohng pwoatet ahpw kahrehiong me pwoson akan peren laud.G4Pohl oh Parnapas ahpw wia akamai kehlail ong irail, kahrehda re koasoanehdi me Pohl oh Parnapas oh ekei sang Andiok en kohla Serusalem oh tuhkiong wahnpoaron ko oh me mah kan duwen ire wet.R3 Mie ohl ekei me kohsang Sudia kolahng Andiok oh tapihada padapadahk ong me pwoson akan, ndinda, “Kumwail sohte kak komourla ma kumwail sohte sirkumsaisla nin duwen me Kosonned en Moses ketihtihki.”D2Ira ahpw koukousoan rehn me pwosonlahr akan ahnsou reirei.O1Ni ara lellahng nan Andiok, ira ahpw kapokonepene tohn mwomwohdiso kan oh padahkihong irail mehkoaros me ira wiadahr sang ni roson en Koht, oh duwen eh ketin ritingadahng mehn liki kan elen pwoson.'0Goh sang wasao ira ahpw serek pwuralahng Andiok, wasa me tohn mwomwohdiso kasarawih ira ong kalahngan en Koht oh kasapwiliradahng doadoahk me ira kanekelahro.B/Ira eri kalohki mahseno nan Perka oh douluhllahng Atalia,M.Eri, mwurin ara kakahnseli sapwen Pisidia, ira ahpw kohdo Pampilia.:-mEri, nan ehuehu mwomwohdiso ira ahpw pilada me mah kan pwe re en wia sounkaweidparail; oh ni kapakap oh kaisihsol ira ahpw kasarawihirailla ong Kaun-o me re kin koapworopworki.Z,-Ira eri kakehlakahda me pwoson akan, oh koangngoangehkin irail en loalopwoatohngete arail pwoson. Ira eri nda, “Kitail uhdahn pahn powehdi soangen kahpwal tohto pwe kitail en kak pedolong nan Wehin Koht.”,+QPohl oh Parnapas ahpw kalohkiseli Rongamwahu nan Derpe, oh aramas tohtohie me pwosonla. Ira eri pwuralahng Listra, oh douluhllahng Aikoniomw oh Andiok en Pisidia.$*AEri, nindokon irail ko me pwosonlahr ar kapikapil, Pohl ahpw pwourda oh pwuralahng nan kahnimwo. Pweidi songada, Pohl oh Parnapas ahpw douluhllahng Derpe.l)QPil mie ekei mehn Suhs me kohdo sang Andiok en Pisidia oh pil sang Ikonium. Irail pwukat eri kalowehdi pokono ong arail pali; re kate Pohl oh wurahdekieisang nan kahnimwo wurahdekieilahng liki. Irail ahpw kihkiong me e melahr.(yMehndahte wahnpoaron ko ara wia mahsen pwukat, ahpw me apwal ong ira en soikala en aramas akan ar men meirong ong ira..'UAhpw ahnsou koaros e kin ketikihda kadehdepen pein ih sang ni doadoahk mwahu me e kin ketin wia. E kin ketikihong kumwail keteu sang nanleng oh e pil ketikihong kumwail wahnsahpw ni ahnsou kan me konehng. Oh e pil ketikihong kumwail mwenge, oh pil audehkihda nan mohngiongimwail kan peren.”F&Mahso e ketin mweidohng aramas koaros en wia pein nsenarail.=%s“Kumwail ohl akan! Dahme kahrehda kumwail wiahki met? Kiht aramas ekei duwehte kumwail! Se kodohng wasaht pwe se en kalohki ong kumwail Rongamwahu, pwe en kawengkumwailsang soahng soh katepe pwukat oh kawekiong Koht ieias, Koht me ketin kapikada lahng oh sampah, madau, oh pil soahng koaros me audeparail.$$AA ni Pohl oh Parnapas ara esehda dahme irail men wiahiong ira, ira ahpw tehrpeseng ara likoun liki ko oh tangalahng nanwerengen pokono, weriwer oh ndinda,9#k Samworo en koht Seus, me eh imwen kaudok mi limwahn kahnimwo, ahpw kahrehdo kouwol kei oh wahnrohs kei ni wenihmwo. Samworo oh pokono men wia arail meirong ong wahnpoaron ako.o"W Re ahpw kihong eden Parnapas “Seus,” oh eden Pohl “Ermihs,” pwehki ih me koasoakoasoikin ira.'!G A ni en pokono ar kilangehr me Pohl wiadahro, re ahpw tapihada weriwer ni pein arail mahsen en Likaonia: “Koht akan wie aramasalahr oh ketidohr rehtail!”a ; oh ngihl laudida, nda, “Komw kesihnenda!” Ohlo eri mesiekda oh tapihada alialuseli.yk Ih eri iang rongorong en Pohl eh padahk. Ni Pohl eh kilangada me eh pwoson pahn kak kakehlahda, e ahpw kakiledieCMie ohl emen me koukousoan nan Listra me neh mwoator sang ni eh ipwidi, oh e sohte kin alu.4cIra eri kalokalohkiseli Rongamwahu wasa ko.'A ni en wahnpoaron ako ara esehda met, ira ahpw tangdoaui, tangalahng Listra oh Derpe nan Likaonia oh pil sahpw akan me kapilpene kahnimw ko. Eri, mehn liki kan oh mehn Suhs akan, iangahki arail kaun akan, re ahpw koasoanehdi re en wiakauwe wahnpoaron ako oh kate ira.nUAramas akan nan kahnimwo ahpw pwalpeseng, ekei iangala mehn Suhs ako, a ekei iangala wahnpoaron ako.q[Wahnpoaron ako ahpw mihmihki wasao ahnsou reirei. Ira eimah padapadahngki duwen Kaun-o, me ketin kasalehda me ara padahngki duwen sapwellime kalahngan me mehlel oh pwung ni eh ketikihong ira manaman en wia manaman kapwuriamwei kei.~uEri, mehn Suhs ako me sohte men kamehlele ahpw kamwoarongada mehn liki kan oh kahrehiong arail uhwong me pwoson ako.= uSoahngohte pil wiawi nan Ikonium: Pohl oh Parnapas kohla ni sinakoke en mehn Suhs ako oh padahk ni mwohmw ehu me kahrehda me tohtohie, mehn Suhs oh pil mehn liki kan, pil pwosonla.N 4Eri, tohnpadahk kan nan Andiok ahpw direkihla peren oh Ngehn Sarawi.nU 3Wahnpoaron ako eri sipedasang pwelen nehra ko pwe en pelian irail; oh ira ahpw douluhllahng Ikonium.;o 2Mehn Suhs kan ahpw kamwoarongehda kaun akan en kahnimwo oh lih soupeidien mehn liki kan me kin kaudok ong Koht. Irail ahpw keme Pohl oh Parnapas, oh kausasang ira nan sapwarail.?y 1Mahsen en Kaun-o ahpw lohkseli wasa koaros nan sahpwo.- 0Ni mehn liki kan ar rongada met, re ahpw perenkihda oh kapinga mahsen en Kaun-o. Eri, irail kan me pilipildahngehr mour soutuk re ahpw pwosonla.5c /Pwe iet duwen kehkehlik me Koht ketin koasoanediong kiht: ‘I pilkumwaildahr pwe kumwail en wia marain ehu ong mehn liki kan, pwe tohn sampah koaros en kak mourla.’ ”s_ .Pohl oh Parnapas eri eimahda nan ara padahk oh nda, “Me inenen konehng mehlel mahsen en Koht en kohieng kumwail mahs. Ahpw pwehki amwail soikala, oh sohte anahne mour soutuk, se pahn piseksang kumwail oh kolahng rehn mehn liki kan. -Ni mehn Suhs ko ar kilangada pokono, re ahpw direkihla peirin, irail ahpw pelianda dahme Pohl kin koasoia, oh re kin kasohwe.w ,A ni keriaun rahnen Sapad, kereniong aramas akan koaros me mi nan kahnimwo pil kohdo pwe re en rong mahsen en Kaun-o. 3 +Mwurin aramas ako ar mweselsang mihtingo, mehn Suhs tohtohie, oh pil mehn liki tohtohie me wekiong pelien lamalam en mehn Suhs, re ahpw idawehnla Pohl oh Parnapas. Wahnpoaron ako eri koasoiong irail oh koangngoangehkin irail re en loalopwoatete oh momourki kalahngan en Koht.3 _ *Ni en Pohl oh Parnapas ara mweselsang nan sinakokeo, aramas akan eri luke ira en pil pwurodo ni rahnen Sapad kohkohdo, oh pwurehng padahkihong irail duwen soahng pwukat.Z - )‘Kilang! Kumwail me lahlahwe kan, kumwail pahn pwuriamweite mehla! Pwe doadoahk me I wiewia nan amwail rahn akan, iei mehkot me kumwail sohte pahn kamehlele, mehnda ma emen pahn kawehwehiong kumwail!’ ”U # (Eri, kumwail en kanahieng pwe kokohp wet en soukohp ako de pweida rehmwail:w g 'Kumwail koaros riei ko, en ese ni mehlel me Sises me kahrehda padahk en lapwapen dihp akan eh kowohng kumwail. Kumwail en pil ese me mehmen me pwoson pahn saledeksang dipe kan koaros me Kosonned en Moses sohte kak kasaladakasang kumwail.wg &Kumwail koaros riei ko, en ese ni mehlel me Sises me kahrehda padahk en lapwapen dihp akan eh kowohng kumwail. Kumwail en pil ese me mehmen me pwoson pahn saledeksang dipe kan koaros me Kosonned en Moses sohte kak kasaladakasang kumwail.P %Ahpw ih me Koht ketin kaiasada sang mehla sohte mwerpeseng nan sousou.)K $Pwe Depit kin papah sapwellimen Koht kosonned kan nan eh ahnsou. Eri, e ahpw sipallahr oh seridier limwahn eh pahpa kahlap ako; oh e pil mwerpeseng nan sousou. #Nin duwen me e pil mahsanih ekis wasa: ‘Komwi sohte pahn ketin mweidohng sapwellimomwi ladu loalopwoato en mwerpeseng nan sousou.’E "Oh iet duwen me Koht ketin mahsaniheki duwen eh kaiasada sang mehla, pwe e sohte pahn mwerpeseng nan sousou: ‘I pahn ketikihong uhk wahu oh kapai mehlel kan me I inoukihongehr Depit.’:m !Eri, iet kiht me pil wadohng kumwail Rongamwahu wet: duwen me Koht ketin inoukihong atail pahpa kahlap ako e ahpw ketin kapwaiadahr; pwe met e ketin kapwaiong kitail me wia kadaudokarail, ni eh ketin kaiasada Sises. Duwen eh ntingdier nan Melkahka keriau: ‘Kowe nei pwutak, rahnwet I wialahr Semomw.’:m Eri, iet kiht me pil wadohng kumwail Rongamwahu wet: duwen me Koht ketin inoukihong atail pahpa kahlap ako e ahpw ketin kapwaiadahr; pwe met e ketin kapwaiong kitail me wia kadaudokarail, ni eh ketin kaiasada Sises. Duwen eh ntingdier nan Melkahka keriau: ‘Kowe nei pwutak, rahnwet I wialahr Semomw.’3_ oh erein rahn tohto, irail kan me ieiangehr ih seiloak sang Kalili lel Serusalem ahpw uduhdiahl ih. Met iei irail me wia sapwellime sounkadehde ong aramas en Israel kan.3a Ahpw Koht ketin kaiasada Sises sang mehla, Eri, mwurin arail wiahier soahng koaros me Pwuhk Sarawi mahsanih duwen ih, re ahpw kihdihsang nin lohpwuwo oh nekidediong nan sousou ehu.k~O Ni arail sohte kak diarada kahrepe ehu me re kak kemehkihla, re ahpw peki rehn Pailet en kemehla. } Pwe aramas akan me kin kousoan Serusalem, oh arail kaun akan, re sohte ese me iei ih me Sounkomour, oh re pil sohte wehwehki mahsen en soukohp ako me kin wadawad ni rahnen Sapad akan koaros. Ahpw irail kapwaiadahr mahsen en soukohp ako ni arail kemehla Sises.| “Riei ko, kadaudok en Eipraam ko, oh mehn liki kan me mi met me kin kaudok ong Koht, iei kitail me rongen komour wet pekederdohng!%{C Eri, ni en Sohn eh kereniongehr kanekehla eh doadoahk, e ahpw mahsanihong aramas akan, ‘Ihs me kumwail medemedewe ong ie? Kaidehn ngehi me kumwail kin kasikasiko. Ahpw kumwail rong! Emen pahn ketido mwuri, me pein ngehi sohte warohng en kihsang sapwellime suht ni aluweluwe kan.’ e~}||,{zzlyyOxxwvvutssfsrWqq2pBoo"nn9mmlkjji?hhQgff2e@ddQccGb|b9a~a`P__H^]]\\3[[ZZ1YXXWW*VvUUbTT7SS$RQQTPP+OXONMMGMLKKxJJI.HH2GIFFEEDYCCdBB+AA@E?J>>=p Ma komw pahn kapeidek ohl menet, pein komwi pahn ketin diarada sang reh soahng kan me se kedipahki.”>wahpw kaunen sounpei Lisias patohdo oh adihasang kiht.xiE pil songehr en kasaminehla Tehnpas Sarawio. Eri, se ahpw koledi. [Se men kadeikada nin duwen at Kosonned,-~SSe diarada ohl menet me keper oh kedirepw, e tapihadahr moromor kei nanpwungen mehn Suhs akan nan sampah pwon, oh e pil wiahier sounkaweid en pwihnen Nasarihn kan.o}WI sohte men kasohlapahkihla omwi ahnsou. Eri soh, I peki komwi en ketin kapaidoke at pato ni oaralap.\|1Se inenen kapingkalahngkihong komwi duwen ire pwukat ahnsou koaros oh wasa koaros.{wPohl eri likwerlong; Tertulus ahpw tapihada kedipa Pohl nin duwe met: “Maing Peliks, sapwellimomwi koahiek en kaweid me kihongkitehr meleilei ahnsou reirei, oh soangen wekdekla kei me anahnepe mie nin duwen kamwahupen at wehi wet pil wiawiher.zz oMwurin rahn limau, Samworo Lapalap Ananaias ahpw kohla Sesaria iangahki me mah kei en mehn Suhs kan oh sounkawehwe kosonned en Rom men me adaneki Tertulus. Irail pwukat ahpw pwarodo mwohn Kepina Peliks oh wia arail kadip akan me uhwong Pohl.1y[#e ahpw mahsanih, “I pahn rong uhk ni ahnsou me irail akan me kedipaiuk pahn leledo.” Ih eri mahsanih irail en apwahpwalih oh sinsile Pohl nan tehnpesen Erod mahso.}xs"Kepinao ahpw wadek kisinlikowo oh idek rehn Pohl mehnia sahpw me e kohdo sang ie. Ni eh diarada me ih mehn Silisia,jwM!Re ahpw kahrelahng nan Sesaria oh kihong rehn Kepinao iangahki kisinlikowo sang kaunen sounpeio.ovW Mandahn rahno sounpei ko me sapal ahpw pwuralahng arail wasa, a irail me dake oahs ahpw iangada Pohl.`u9Sounpei ko eri kapwaiada me re en wia; oh re kahrehla Pohl lel Antipatris nipwongohte.7tgOh ni ei esedahr me mehn Suhs akan wiadahr koasoandi ehu me uhwong, I ahpw koasoanehdi I en kadarowohng rehmwi ohl menet. I patohwanohng irail re en wia ar kadip mwohmwi.”s/Eri, met I diarada me e sohte wiahda mehkot me pahn kahrehiong mehla de selidi; ahpw kadip me re kedipahki ohl menet pidada duwen arail Kosonned.mrSI anahne ese dahme re kedipahki; eri, I ahpw kahredilahng rehn arail Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo.aq;Mehn Suhs akan koledier ohl menet oh kereniong re en kemehla. Eri, I esehda me ohl menet uhdahn towe mehlel en wehin Rom. Ihme kahrehda pein ngehi oh ei tungoal sounpei kan ahpw kohla oh kapitala sang mehn Suhs kan.Mp“Sang ngehi Klaudius Lisias, ong Kepina Peliks: Kaselehlie Maing.BoKaunen sounpeio pil ntingihada kisinlikou kis me koasoia:nnUKumwa pil kaunopada ekei oahs pwe Pohl en dake, kanahieng apwahpwalih lao lel rehn Kepina Peliks.”ymkKaunen sounpeio eri ekerodo riemen nah opiser ko oh ndaiong ira, “Kumwa kaunopada sounpei riepwiki pwe re en kohla Sesaria, iangahki isiakan soundake oahs, oh riepwiki ohlen kesik ketieu, oh onopada pwe re en mwesel kulok duwau pwohnget.|lqKaunen sounpeio ahpw nda, “Ke dehpa koasoiaiong emen duwen me ke koasoiaiong ie.” E ahpw kadarala mwahnakapwo.kAhpw komw dehr dukiong irail, pwe tohtohsang ohl pehk me pahn rukuruk oh awiawih Pohl. Eri, irail koaros inoukidahr me re sohte pahn kang de nim mehkot lao re kemehla Pohl. Met re kaunopadahr pwe re en wia soahng wet, oh re awiawih dahme komw pahn koasoanehdi.”bj=Mwahnakapwo ahpw nda, “Mehn Suhs akan pwungkipenehr me lakapw re pahn peki komwi en kahredilahng Pohl rehn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, re pahn mwomwehda me Pwihn Lapalapo anahne ale ekei kadehde sansal duwen ih.tiaKaunen sounpeio eri ale pehn pwutako oh kelehpwkihla, a ahpw idek reh, “Dahme ke pahn koasoiaiong ie?”Xh)Opisero eri kahrehda pwutako, oh kahrelahng rehn kaunen sounpeio, oh ndaiong, “Pohl me selidiero eker ie oh peki I en kahredohng komwi mwahnakapw menet, pwe dene mie mehkot me e men patohwanohng komwi.”g%Pohl eri ekerodo emen opiser ako oh ndaiong, “Komw kahrehla mwahnakapw menet rehn kaunen sounpeio, pwe mie mehkot me e men koasoiaiong.”fEri, wahwahn Pohl pwutak emen ahpw rongada duwen koasoandi wet, e ahpw kohla oh pedolong nan kelen sounpei ko oh ndaiong Pohl duwen met.eEri, kumwail iang Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo oh ileklahng kaunen sounpei en Romo pwe en kahredohng kumwail Pohl, kumwail mwomwehda me kumwail men ese ni mehlel sang reh soahng kei. Ahpw se pahn onopada se en kemehla mwohn eh pahn leledo wasaht.”,dQIrail eri kohla rehn samworo lapalap ako oh rehn me mah kan oh ndaiong irail, “Se inoukidahr ni kehlail me se sohte pahn kang de nim mehkot lao se kemehla Pohl.8ck Me tohto sang pehk me inoukidahr koasoandi wet.$bA Ni eh rahnpeseng, mehn Suhs ako ahpw tuhpene oh wiahda koasoandi ehu. Irail inoukihda me irail sohte pahn kang de nim mehkot, irail lao pahn kemehla Pohl.9ak Nipwongo, Kaun-o ahpw ket limwahn Pohl oh mahsanihong, “Pohl, ke dehr masak! Duwen omw eimah kadehdeiedahr nan Serusalem; eri, ke uhdahn pahn pil wia duwehte met nan Rom.”a`; Akamaio inenen lalaudla mehlel, oh kaunen sounpeio ahpw masakada re de dapengpeseng Pohl. E ahpw ndaiong nah sounpei ko re en kohdilahng nan pokono oh kihieisang Pohl rehrail, oh kahrelahng nan arail kelen sounpeio.i_K Eri, weriwer ahpw lalaudla, oh ekei sounpadahk en Kosonnedo me kisehn pwihn en Parisi kan ahpw uhda oh koasoia ni kehlail, “Se sohte diar mehkot me sapwung rehn ohl menet. Mwein ngehn ehu de tohnleng men me mahseniong.”4^a(Pwe Sadusi kan re kin koasoia me aramas akan sohte pahn kak iasada sang mehla, oh pil sohte tohnleng, de pil ngehn-ahpw Parisi kan kamehlele soahng siluh pwukat koaros.)]yEri, ni ahnsou me e nda met, Parisi ko oh Sadusi ko ahpw tapihada akamaipene nanpwungarail; re ahpw liaktohrohrpeseng.,\QNi Pohl eh kilang me ekei tohn pokono kisehn Sadusi oh ekei kisehn Parisi, e ahpw kalaudehla ngile ong Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, nda, “Riei ko, ngehi Parisi men, pil nein Parisi men. I pakadeikdahr wasakiset pwehki ei koapworopworki me melahr kan pahn pil pwurehng iasadahng mour!”'[GPohl ahpw sapengkin irail, “Riei ko, I sohte ese me ih Samworo Lapalapo. Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, ‘Ke sohte pahn kauwe kaunen noumw aramas akan.’ ”jZMOhl akan me mi mpen Pohl eri ndaiong, “Ke inenen lahlahwe sapwellimen Koht Samworo Lapalap!”qY[Pohl eri ndaiong, “Koht uhdahn pahn dupukohng komwi, mwalaun komwi liksansalamwahu! Komwi ketidiong wasahn kopwung pwe en kadeik ie nin duwen Kosonnedo, a komwi ahpw kauwehla Kosonnedo ni omwi mahsanih irail pwukat en pohr ie!”gXGSamworo Lapalap Ananaias ahpw padahkihong irail kan me kesikesihnen mpen Pohl re en pohr ewe..W WPohl eri kakiledi Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo oh nda, “Riei ko, mohngiongi me inenen mwakelekel nin duwen ei mour unsek mwohn silangin Koht leledohng rahnwet.”V3Kaunen sounpeio ahpw men ese ni mehlel dahme mehn Suhs ako kedipahki Pohl. Eri, pweidi songada, e ahpw ruwese selmete ko en sapwedekda, oh e pil kapokonepene samworo lapalap ako oh pil Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo pwon. Ih eri kahrehla Pohl oh kasihnenihada mwohrail koaros.BU}Ni ahnsowo ohl ako me pahn kapeidek Pohl ahpw kohkohlahsang. Eri, kaunen sounpeio ahpw masepwehkada ni eh wehwehkidahr me Pohl uhdahn towe mehlel men en wehin Rom me selkidier selmete.6TeKaunen sounpeio ahpw nda, “Ngehi, I wialahr tohn wehin Rom mehlel men ni ei pwainkihda uwen mwohni laud ehu.” Pohl ahpw sapeng, nda, “Ahpw ngehi sang ni ei ipwidi.”S+Kaunen sounpeio eri kohla rehn Pohl oh idek reh, “Ndaiong ie mahs, ma mehlel kowe tohn wehin Rom mehlel men?” Pohl ahpw sapengki, “Ei.”R%Eri, ni opisero eh rong met, e ahpw kohla rehn kaunen sounpeio oh patohwanohng, “Dahme komw wiewia? Pwe ohlo tohn wehin Rom mehlel men!”EQEri, ni arail salihedi pwe en wowoki, Pohl ahpw ndaiong me lapalap emen me kesikesihnen wasao, “Me pwung kumwail en wokih towe mehlel en Rom men, me saikinte pakadeingkihda dihp ehu?”`P9Eri, kaunen sounpei en Rom ahpw padahkihong nah sounpei ko re en kahrelahng Pohl nan arail kelen sounpei. E pil ndaiong irail re en wokih, pwe en kak wehwehkihla kahrepen en mehn Suhs akan ar weriwer oh pelipelian.]O3Irail eri wie weriwer oh oaloalki ar likou kan, oh kesekesedahng pwelpar nan wehwe.1N[Aramas ako ahpw wie rongorong Pohl e lao wia koasoia pwoatet; irail eri tapihada weriwer, ndinda, “En pekeusweisang met! En kamakamala! E sohte warohng en momour!”qM[Kaun-o ahpw mahsanihong ie, ‘Kohweite, pwe I pahn kadaruhkalahng wasa doh, rehn mehn liki kan.’ ”=LsOh ni ahnsou me sapwellimomwi sounkadehde Stipen kamakamala, pein ngehi pil iang mi wasao, oh pwungki eh kamakamalao oh apwahpwalih en irail kan me kemehlao ar likoun liki kan.’ KI ahpw patohwan, ‘Maing ei Kaun, irail inenen eseier duwen ei kohla nan sinakoke kan oh koledi oh keme irail kan me pwoson komwi.J%Nan kaudiahlo I kilang Kaun-o ni eh mahsanih, ‘Mwadangewei sang Serusalem, pwehki aramas en wasaht sohte pahn kamehlele omw kadehde ie.’wIg“Eri, I ahpw pwuralahng Serusalem, oh ni ei wie kapakap nan Tehnpas Sarawio, I ahpw kilangada kaudiahl ehu.uHcEri met, dahme ke awiawih? Uhda oh papidaisla pwe dipomw kan en wideudsang ni omw pahn likweriong mware.’vGePwe ke pahn wiahla sapwellime sounkadehde pwe ke en koasoia ong aramas koaros dahme ke kilangehr oh rongehr.F/E pil nda, ‘Koht en samatail kahlap ako ketin piluhkada pwe ke en esehla kupwure, oh ke en kilang sapwellime Ladu pwung, oh ke en rong kapitie.%EC E ahpw kohdo rehi oh kesihnenda limwahi oh nda, ‘Riei Sohl, komw pwurehng kilangada wasa!’ Eri, ni ahnsowohte I ahpw kilangada wasa oh kak kilang ohlo.:Dm “Eri, mie ohl emen me adaneki Ananaias, ohl sarawi men me kin poadidi oh peikiong atail Kosonned, ohl me kin keniken mehlel rehn mehn Suhs akan koaros me koukousoan Damaskus.C{ Ngehi eri maskunla pwehki lingaling en maraino. Eri, irail me iang ie ko ahpw koledi pehiet oh kahluwaielahng Damaskus.WB' I ahpw patohwan idek, ‘A dahme I pahn wia, Maing ei Kaun?” Eri, Kaun-o ahpw mahsanihong ie, ‘Uhda oh kohwei Damaskus, pwe ke pahn ese wasao soahng koaros me Koht ketin koasoanediong uhk ke en wia.’jAM Eri, ohl ako me iang ie pil iang kilang maraino, ahpw re sohte rong kapitien me mahsendohng ieo.@Ngehi eri patohwan, ‘Ihs komwi, Maing ei Kaun?’ Ngihlo ahpw sapeng ie mahsanih, ‘Ngehi Sises mehn Nasaret me ke kin kalokaloke.’z?mI ahpw pwupwudiong nan pwehl oh rongada ngihl ehu me mahsanih, ‘Sohl, Sohl, dahme ke kin kalokalokehkin ie?”>{“Eri, ni ei seiseiloak oh karanih Damaskus, mwein nin souwas, marain ehu ahpw dakeriehda sang nanleng oh kapiliepene.4=aEri, Samworo Lapalap oh Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo pwon kak kadehdehda me ei koasoi kat me mehlel. I aleier kisinlikou kei me ntingdahr ong riatail mehn Suhs kan nan Damaskus. Eri, I ahpw kohla wasao pwe I en salihekihdi aramas pwukat selmete oh kahreiraildohng Serusalem pwe re en kalokolok.”<I kalokehier irail akan me idawehn Ahl pwoatet, oh kemeirailla. I salihdier ohl akan oh pil lih akan, oh keseiraillong nan imweteng.;“Ngehi mehn Suhs men, me ipwidi nan Tarsus en Silisia, ahpw kekeirda nan Serusalem oh wiahier nein Kameliel tohnsukuhl. I aleier peneu kehlail nan Kosonned en samatail kahlap ako, oh uhdahn poadidiong Koht duwehte kumwail koaros me mi met rahnwet.n:UNi arail rong eh lokolokaia ong irail ni mahsen en Ipru, re ahpw nennenla mehlel. Pohl eri uselahte:b9 ?“Riei ko, semei ko, kumwail rongie ni ei pahn kawehwehda duwen pein ngehi mwohmwail!”,8Q(Kaunen sounpeio ahpw mweidohng. Pohl eri kesihnenda pohn kehndake ko oh oaloallahng aramas ako; oh ni ar meleileidier, e ahpw koasoia ong irail ni mahsen en Ipru:17['Pohl ahpw sapengki, “Ngehi mehn Suhs, I ipwidi nan Tarsus en Silisia, uhdahn towe mehlel en kahnimw kesempwalo. Menlau mweidohng ie I en koasoi ong aramas pwukat.”~6u&Eri, kaidehn kowe ohlen Isipo, me tapihada mwekid en moromor ehu oh kaundahr sounkam aramas pahkid nan sapwtehno?”>5u%Ni ar kereniongehr pedolong nan kelen sounpeio, Pohl ahpw ndaiong kaunen sounpeio, “E kak mweiong ie I en koasoiong komwi?” Kaunen sounpeio ahpw idek, “Ke ese lokaiahn Krihs?S4$pwehki pwihnen moromoro ar pwakipwakih oh weriwerki, “En kamakamala!”R3#Irail eri kahrelahng Pohl ni kehndake ko, oh sounpei ko ahpw wahda Pohl,c2?"Eri, ekei nan pokono weriwerki ehu soahng, a ekei ehu soahng. Me inenen ping me kahrehiong kaunen sounpeio eh sohte kak dehdehki dahme wiawihero. Ih eri ndaiong nah sounpei ko re en kahrelahng Pohl nan kelen sounpeio.1%!Kaunen sounpeio eri kohla rehn Pohl oh koledi, oh ruwese en selkihdi selmete riapwoat. E ahpw idek, “Ihs ohl menet, oh dahme e wiadahr?”@0y Ni ahnsowohte kaunen sounpeio ahpw kahrehda opiser kei oh sounpei kei, oh mwadangdilahng pokono. Ni aramas ako ar kilangada ohlo, iangahki sounpei kan, re ahpw tokedihsang keme Pohl./#Pwihno ahpw songosong en kemehla Pohl; oh ni ahnsowo pakair ahpw kolahng kaunen sounpei en Rom me dene moromor wiewiawi nan Serusalem pwon.I. Pingiping laud ahpw kipehdi nan kahnimwo pwon, oh aramas akan ahpw tangpene oh koledi Pohl oh wuruhdekihieisang nan Tehnpas Sarawio. Ni ahnsowohte re ahpw ritingedi wenihmwen Tehnpas Sarawio.-+(Irail nda met pwehki ar kilang Tropimus mehn Episos eh ieiang Pohl nan kahnimwo, oh re ahpw kihkihong me Pohl kahrehlong nan Tehnpas Sarawio.) ,9Irail eri weriwerki, “Ohlen Israel kan! Kumwail sewesei kiht! Iei ohl menet me kin kohseli wasa koaros oh kin kaukauwe mehn Israel oh Kosonned en Moses, oh pil Tehnpas Sarawi wet. Oh met e pil kahrehlong ekei mehn liki nan Tehnpas Sarawi oh kasaminehkilahr wasa sarawi wet!”A+{Eri, rahn isuh en kamwakelo eh kereniongehr imwisekla, ekei mehn Suhs akan sang wehin Eisia ahpw kilangada Pohl nan Tehnpas Sarawio. Re ahpw kamwoarongehda pokono pwon oh koledi Pohl.*Pohl eri kahrehda ohl ako, oh pweidi songada e ahpw iang irail wiahda kasarawien kamwakel. E ahpw pedolong nan Tehnpas Sarawio, oh pakairki duwen arail ahnsoun kamwakel en imwisekla mwurin rahn ekei, oh ni ahnsowo en emenemen meirong ahpw pahn wiawi.)1A duwen mehn liki me pwosonlahr akan, se kadaralahngirailehr kisinlikou kis oh koasoiaiong irail me se koasoanedier duwen arail sohte pahn kang mwenge me kin meirong ong dikedik en eni kan, de nta, de mahn me mwopwula, oh duwen arail pahn kanahieng pein irail sang nenek.”)(KEri, komw pahn iangirailla wia kasarawien kamwakel, oh pwainla pweinarail kan. Eri, re ahpw pahn kak koakoahsang pitenmoangarail kan. Eri, ni mwekid wet aramas koaros pahn esehki me soahng kan me irail rongehr duwen komwi me likamw, pwe pein komwi kin idawehn tiahk en Kosonned en Moses.Z'-Komw wia dahme se pahn ndaiong komwi. Ohl pahmen mihmih met me wiadahr inou ehu.J& Irail uhdahn pahn rong me komwi leledohr. Eri, dahme pahn wiawi?v%eIrail rongehr me komw kin padapadahkihong mehn Suhs kan me koukousoan nan en mehn liki kan ar wehi en kesehla Kosonned en Moses, oh pil koasoiaiong irail re en dehr sirkumsaisihala neirail seri kan de pil idawehn tiahk kan en mehn Suhs.E$Ni ar rong, irail koaros ahpw kapinga Koht. Irail eri ndaiong Pohl, “Riat Pohl, se men komwi en wehwehki met: mehn Suhs tohto me pwosonlahr, oh irail koaros inenen poadidiong Kosonnedo.#Pohl eri rahnmwahwih irail oh koasoiaiong irail soahng koaros me Koht ketin wiahier nanpwungen mehn liki kan ni eh wie doadoahk rehrail."yMandahn rahno Pohl ahpw iangkitada pwe en kolahng tuhwong Seims, oh irail me mah kan en mwomwohdiso pil iang mi wasao.h!INi ahnsou me se lelohng nan Serusalem, riat me pwosonlahr ko inenen kasamwo kiht mwahu mehlel.H  Ekei tohnpadahk en Sesaria pil iangkitada, oh kahreikitalahng ni ihmw ehu, wasa me se pahn kousoan ie, imwen ohl emen me adaneki Neison, mehn Saiprus; ohl menet pwosonlahr sangete nin tapio.taMwurin at koukousoankiher wasao erein ahnsou kis, se ahpw kaunopada at kepwe kan oh mwesellahng Serusalem.ykEri, pwehki at sohte kak wia mehkot en wekidala eh lamalam, se ahpw nda, “Eri, kupwur en Kaun-o en pweida.”1[ Pohl ahpw sapengki, “Dahme kumwail sengisengki oh kauwehkilahr mohngiongi? I onopadahr, kaidehn ongete en selidi nan Serusalem, ahpw ong mehla, pwehki Kaun Sises.”nU Eri, ni at rongehr met, kiht, oh irail kan me mi wasao, ahpw peki rehn Pohl en dehr kohla Serusalem. E kohdo reht, oh ale en Pohl eh katengo, e ahpw pein pirekipene neh oh peh kan, oh nda, “Iet me Ngehn Sarawi mahsanih: Iet duwen me mehn Suhs akan pahn wiahiong aramas me ahneki kateng wet nan Serusalem; oh re pil pahn pangala rehn mehn liki kan.”dA Ni at mihmihkiher wasao erein rahn ekei; soukohp emen, ede Akapwus, ahpw kohdo sang Sudia.R Mie nah serepein kiripw pahmen, me kin padapadahngkiseli mahsen en Koht.dAMandahn rahno se ahpw mwesel oh lel Sesaria. Wasao se ahpw kohla ni imwen Pilip me kin iang kalohki rongamwahu; kiht eri koukousoan reh. Iei ih emen kisehn ohl isimen me pilipildahr en iang wia sounsawas nan Serusalem. Se usehlahte at seiloak, seiloaksang Dair kolahng Tolemeis, wasa me se rahnmwahwih riat me pwoson akan oh mihmih rehrail rahn ehu.gGKiht eri rahnmwahwih emenemen irail oh karadahng pohn sohpo; re ahpw pwurala ni imwarail kan.\1Ni eh lel ahnsoun at mwesel, se ahpw mweselsang irail. Irail koaros, iangahki arail pwoud kan oh neirail seri kan, ahpw pil iangkitada sang nan kahnimwo. Kiht koaros ahpw kelehpwikihdi pohn oaroahro oh kapakap.#?Se tuhwong ekei me pwoson wasao, oh se mihmihki rehrail erein wihk ehu. Sang ni kaweid en Ngehn Sarawi, re ahpw padahkihong Pohl en dehr kohla Serusalem.<qSe senserek kohla se lao kilangada Saiprus, kiht eri sereklahng palieir en Saiprus oh douluhllahng Siria. Se ahpw peidi ni oaroahr en Dair, wasa me sohpo pahn kihsang ie kanenge.U#Se ahpw diarada wasao sohp pwoat me pahn kolahng Penisia, kiht eri iangada.) MEri, se ahpw rahnmwahwihirailla oh mwesel. Mwurin at serek kohkohla, se ahpw lel Kos, oh mandahn rahno se lel Rohdes; oh sang wasao se ahpw douluhllahng Patara.{&Re ahpw inenen nsensuwedkihla koasoio me dene irail sohte pahn pil pwurehng kilang. Irail eri likidkitalahng nin sohpo.>w%Irail koaros ahpw pwoalehdi Pohl, sengiseng oh metik.b=$Ni ahnsou me Pohl kaimwisekala eh koasoi, irail koaros iang ih kelehpwikihdi oh kapakap.g G#Ih duwen ei kasalehiongkumwailehr ni soahng koaros me kitail en doadoahk kehlail oh sewese me luwet akan. Kitail en pil tamataman sapwellimen Kaun Sises mahsen me pein ih ketin mahsanih, ‘Kihwei kaperen sang ale.’ ”w g"Kumwail ese me I kin doadoahngki pehi kat, oh koadoahkihada mehkoaros me iengei kan oh pein ngehi kin anahne.@ {!I sohte kin noahroke nein emen silper de kohl de likou.N  “Eri met, I likiong kumwail nin limen Koht oh kalahngan en sapwellime mahseno, iei ih me kak ketin kaukumwailda oh ketikihong kumwail kapai kan me e ketin nekinekid ong sapwellime aramas koaros. #Eri, kumwail mwasamwasahn, oh tamataman me I sengisengkin kumwail nipwong nin rahn, ni ei padapadahki emenemen kumwail erein sounpar siluh.  Pil mie ekei aramas me pahn pwarada sang nanpwungamwail me pahn pitiheki me pwoson akan lokaia likamw, pwe re en idawehnirailla.I ese me mwurin ei pahn mwesel kidien wel kan pahn kohdo nanpwungamwail oh re sohte pahn mweidohng pelin sihpwo en pitila.eCEri, kumwail mwasamwasahn pein kumwail oh pil sihpw akan koaros me Ngehn Sarawi ketikihong kumwail en apwahpwalih. Kumwail en wia silepen mwomwohdisohn Koht, me e ketin sapwellimanikilahr pwehki ntahn sapwellime Iehros.Y+pwehki I sohte ekihsang kumwail ei kasalehiong kumwail unsek en kupwur en Koht.kOEri, I kehkehlingkihong kumwail rahnwet, pwe ma mehmen kumwail salongala, I sohte pahn pwukoahki,7“I kalohkiseli nanpwungamwail koaros oh padapadahkihong kumwail duwen Wehin Koht. Eri met, I ese me sohte emen kumwail pahn kak pwurehng kilang ie.$AI sohte katapaniki ei mour; ihte I men kapwaiada pweisei doadoahk me Kaun Sises ketikihong ie, me iei I en kalohkiseli Rongamwahu duwen kalahngan en Koht.~uIhte me I ese: nan kahnimw koaros me I kohla ie Ngehn Sarawi kin kasalehiong ie me selidi oh kahpwal kin awiawih ie.|qEri, met nin duwen ei peikiong Ngehn Sarawi, I pahn kolahng Serusalem, ahpw I sehse dahme pahn wiawihong ie wasao.I panawih mehn Suhs kan oh pil mehn liki kan, pwe irail en weksang diparail kan, oh wekidekiong Koht oh pil pwoson mwaren Kaun Sises./~WKumwail ese me I sohte kin ekihsang kumwail mehkot me I dehdehki me pahn sewesei kumwail ni ei padahk oh panawih kumwail nan wasahn kapokon kan oh nan imwamwail kan..}UEri, nin duwen ladun Kaun-o men I kin wia ei doadoahk ni karakarahk oh sengiseng, pwehki ahnsou apwal akan me lelohng ie sang ni en mehn Suhs akan ar kin uhwong ie.%|CNi ahnsou me re leledohng reh, e ahpw ndaiong irail, “Kumwail eseier duwen ei mihmi rehmwail, sang ni tepin rahn me I pwarodohng kumwail nan wehin Eisia.i{KPohl eri ileklahng me mah kan en mwomwohdisohn Episos sang Mailihdus, oh peki irail en tuhwong.1z[Pohl ahpw koasoanehdi en daulih Episos, pwe e sohte men kasohlapahla eh ahnsou nan wehin Eisia. E inenen karuwaruhki en lel Serusalem, ma e kak, mwohn rahnen Pendekos.y}Se mweselsang wasao oh lel Kios mandahn rahno. Mwurin rahn ehu se ahpw lel Samos, oh mwurin rahno se ahpw lel Mailihdus.QxNi ahnsou me se tuhwong nan Assos, se iang Pohl douluhllahng Mitilihne.w Se ahpw tienglahng nin sohpo oh sereklahng Assos, wasa se pahn ale Pohl ie. E ndaiong kiht se en wia met pwehki eh pahn sapallahng wasao.]v3 Irail ahpw kahrehla mwahnakapw menet ni eh mourdahr; irail eri nsenamwahula mehlel./uW Ih eri pwuradahla poweo, pilitikihpeseng pilawao oh tungoale. Pohl ahpw koasoakoasoi ong irail ahnsou reirei, lao lel nimenseng. Eri, mwuhr, e ahpw mweselsang irail.wtg Pohl eri kohdihla oh lukupoardiong powe oh pwoalehdi, ahpw nda, “Kumwail dehr nsensuwed, pwe e momourte.”bs= Mwahnakapw emen me ede Eutikus wie mwomwohd ni wenihmwtok ehu; oh ni en Pohl eh wie koasoakoasoi, Eutikus ahpw men meirla oh meir kelikla, oh pwupwudihsang nan poasoake kesiluh pwupw nanpwel. Irail pwekada, e melahr.>rwLamp tohto mi nan perehn poweo, wasa se pokopokon ie.Jq Ni rahn keieu en wihko, se ahpw pokonpene pwehn pilitikihpeseng pilawa. Pohl ahpw koasoiong aramas akan, e koasoakoasoi lao lel ni lukepen pwong, pwehki eh pahn mweselsang irail mandahn rahno.p3Se sereksang Pilipai mwurin Sarawien Pilawa Sohte Doal Ihs; oh mwurin rahn limau se ahpw iangirailda nan Troas, wasa me se mihmihki erein wihk ehu.EoIrail pwukat koaros ahpw tiengla oh awiawih kiht nan Troas.:nmSopater, nein Pirus, mehn Peria, ahpw iangada, iangahki Aristarkus oh Sekundus, mehn Desalonika; Kaius mehn Derpe, Dikikus oh Tropimus sang wehin Eisia; oh pil iangahki Timoty./E sukuhlkiher duwen Ahl en Kaun-o; eri, e kin pwerisek koasoia oh padahkiwei pwungen mour en Sises ni peren. Ahpw e wehwehkihte papidais en Sohn.=%Mehn Suhs emen ede Apolos, me ipwidier nan Aleksandria, ahpw kohdo Episos. Ih ohl emen me kadek kapahrek, oh e pil loalokongki Pwuhk Sarawi. 1#~}}||{zz8yxxXwvvttzssOrrSqqGpooAnmllkjjKiShh/gfeekdcbbaa `__^l]],\\6[aZrYY8X$WVVnUWTTSRRQaPP(OO5NcN MyML1KUJJGIIrHGGIFF,DDCC BoAAHA@y??#>==|=222f11 09/..9--3,,++*))0''>&%%$#@""G! zkV;'&$(>HM`O   X Hd~|j15Ee Pwe Koht sohte kin ketin lipilipilki aramas. D A Koht pahn ketikihong aramas koaros me kin wiewia me mwahu, lingan, wahu, oh popohl; ong mehn Suhs mahs, oh pil ong mehn liki kan.|Cq Lokolok oh weirek pahn mie ong aramas koaros me kin wiewia me suwed; ong mehn Suhs mahs, oh pil ong mehn liki kan.B+Ekei aramas kin mehwo oh soikala me pwung pwe re en idawehn me sapwung: eri, Koht pahn ketikidohng pohrail sapwellime engieng oh kupwur toutou. AEkei aramas kin kalap wia me mwahu, oh kin rapahki lingan, oh wahu, oh mour poatopoat; eri, Koht pahn ketikihong irail mour soutuk.X@)Pwe Koht pahn ketikihong pweisen emenemen, nin duwen me konehng eh wiewia kan.1?[Ahpw mohngiongomw keptakailahr oh kekeluwakalahr. Ihme kahrehda omw pein kalakalaudehla kalokepomw ni Rahn me engieng en Koht oh sapwellime kadeik pwung pahn sansalda.;>oDe mweinele ke kin kasohwe sapwellime kalahngan lapalap, oh kadek, oh kanengamah. Ia duwe? Ke sohte wehwehki kahrepen sapwellime kupwur kadek, pwe ke en koluhla oh wiliakapwala?=/Ahpw kowe, kompoakepahi, pein kowe kin wia soahng pwukat me ke kin kadeikekihda meteikan! Ia duwe, ke lemeleme me ke pahn pitsang kadeik en Koht?e<CKitail ese me Koht me pwung ni eh kin ketin kadeikada aramas akan me kin wia soahng pwukat.X; +Eri, ia duwen kowe, kompoakepahi, ke kin kadeikada aramas teikan? Eri, sohte lipilipil ihs kowe, sohte peikidpomw; pwe ni omw kin kadeikada meteikan oh wia soahngohte me re kin wia, ke kin pein kadeikuhkada._: 9 Re ese me sapwellimen Koht kosonned mahsanih me aramas akan me kin momour nan soangen mour wet uhdahn pahn mehla. Eri soh, pwe re wiewiahte soahng pwukat, oh pil kin pwungki irail kan me kin iang wia soahng pwukat.\9 3Sohte ar mehn pepehm; inou soupwei, oh re sohte kin poakohng de kadekohng meteikan.\8 3oh kinehda likamw suwed ong meteikan; re kailongki Koht, re kin kahng kopwungloal, re kin aklapalap oh pohnmwahso. Re kin medemedewe re en kalaudehla ar wiewia suwed kan. Re sohte kin peikiong ar pahpa oh nohno.J7 Re kin direkihla soangen suwed oh mwersuwed koaros, oh pil noahrok oh sempoak. Re kin diren peirin, kamaramas, pei, widing, oh lamalam oh ineng en kuwehla meteikan. Re kin pilipilen pahn mweli,76 iPwehki aramas akan ar kahngalahr medemedewe duwen mehlel en Koht, e ahpw ketin mweidohng arail madamadau kan en sapwungala, ihme re kin wiahkihda soahng kan me sohte konehng.n5 WPil duwehte ohl akan, re kin pwilikihdi arail inengieng lih, re ahpw kin pein kalel nanpwungarail. Ohl akan kin wiapene soahng kanamenek kan nanpwungarail; oh ni imwilah re pahn ale kalokaparail me konehng arail wiewia suwed kan."4 ?Pwehki ar kin wia soahng pwukat, Koht ketin mweidiraillahng nan ineng kanamenek kei. Lih akan solahr inengieng ohl, ahpw re kin pein kalel nanpwungarail.M3 Re kin kawiliankihda likamw mehlel en Koht. Re sohte kin pwongih oh papah Koht, Sounkapikada mehkoaros, me aramas akan en kin kapinga kohkohlahte; ahpw re kin pwongih oh papah wiepen nin lime kan.J2 Pwehki soangen aramas pweipwei pwukat, Koht ketin mweidohng irail en kin wia soangen wiewia kasaut kan me mohngiongirail kan kin inengieng; irail eri kin wiewia soahng kasaut kan nanpwungarail.H1  Re sohte kin kaudokiong Koht me uhdahn soutuk, ahpw re kin kaudokiong dikedik en eni kan me wiawihda ni mwomwen aramas me kak sohrala, de ni mwomwen menpihr, de mahn kerep, de mahn limwahdek.@0 }Re kin kose me re me loalokong, ahpw pweipwei kei irail.h/ KEri, re ese duwen Koht, ahpw re sohte kin wauneki nin duwen me konehng, re pil sohte kin kapingkalahngohng. Ahpw re kin audaudkihla lamalam mwahl me sohte katepe; solahr kisin marain kis nan mohngiongirail, e diren rotorot.v. gSang ni ahnsou me Koht ketin kapikada sampah, aramas kak dehdehki me ih uhdahn Koht mehlel oh sapwellime manaman me poatopoat. Mepwukat me sansal mwahu sang ni wiepen nin lime kan. Kahrehda aramas pwukat sohte kak peikidki ar wiewia kan!- Koht kin ketin kaloke irail, pwehki soahng kan me re kak esehki duwen Koht eh sansal ong irail, pwe pein Koht ketin kasalehiong irail.E, Eri, engieng en Koht kin sansalda sang nanleng pwehki soangen dihp oh pil soangen suwed koaros en aramas akan, me arail wiewia suwed kan kin korompwehsang aramas akan en esehla me mehlelo.v+ gPwehki Rongamwahwo kin kasalehda duwen Koht eh kin ketin kupwurehda pwe aramas en pwungla reh; eri, met pwehki ar pwoson sang nin tapi lel ni iwmi. Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Me pwungla rehn Koht pwehki pwoson pahn mourla.”* +I uhdahn koapworopworki mehlel Rongamwahwo; pwe ih manaman en Koht me kin komourala koaros me kin pwoson, mehn Suhs mahs, oh pil mehn liki kan.Z) /Ihme kahrehda I pil inengieng lohki Rongamwahu ong kumwail me kin koukousoan Rom.(  Pwehki mie ei pwukoa ong aramas akan koaros, ong me marainlahr oh pil ong me rotorot akan, ong me loalokong oh me lampwon kan.w' i Eri, riei ko, I men kumwail en ese me ahnsou tohto I kin kaukaunop I en pas rehmwail, ahpw mie mehkot me kin kalap korompwa ie I en pwarowei rehmwail. I men ei doadoahk en wahnpoaron en pil wa mwahu rehmwail duwehte rehn mehn liki teikan.q& ] Eri, met wehwehki me kitail pahn sawaspene, amwail pwoson en sewese ie, oh ei pwoson en sewesei kumwail.%   Pwe I kin anahne mehlel I en pwarowohng rehmwail, pwe I en kak kihong kumwail kapai ehu ong pali ngehn mehn kakehlakai kumwail. $  ahnsou koaros nan ei kapakap akan. I kin peki rehn Koht en ketin kupwurkalahngan, kamangaiong ie I en kak pas rehmwail ahnsou wet.O#  Eri, Koht me I kin papah sang nan mohngiongi unsek ni ei kin lohkiseli Rongamwahu duwen Sapwellime Iehros, iei ih me sounkadehde mehlel en ei koasoiet. Koht ketin mwahngih me I kin tamataman kumwail" +Mwohn mehkoaros I kin kapingkihong ei Koht rehn Sises Krais pwehki kumwail koaros; pwehki amwail pwoson eh kalohkselier wasa koaros nin sampah.R! Eri, ihme I ntingkiwohng kumwail mehn Rom, me Koht kin ketin loalloale oh pil malipe pwe kumwail en wiahla sapwellime: Samatail Koht oh atail Kaun Sises Krais en ketikihong kumwail kalahngan oh popohl.  Met pil iangahki kumwail kan me mihmi Rom; Koht pil ketin malipeikumwailehr pwe kumwail en wiahla sapwellimen Sises Krais.0 [Eri, Koht ketikihong ie kalahngan wet sang rehn Krais oh pil pwehki Krais, I en wiahla wahnpoaron men, pwe I en kahluwadohng wehi kan koaros nan mouren pwoson oh peik.  oh nin duwen eh Koht, e sansal me iei ih Sapwellimen Koht Iehros pwehki Koht ketin kaiasahkihda sang mehla sapwellime roson lapalap. Rongamwahu wet iei duwen Sapwellime Iehros, atail Kaun Sises Krais, me nin duwen eh wia aramas, e kisehn kadaudok en Depit,  Rongamwahu me Koht ketin inoukihongehr sapwellime soukohp ako mahsie pwe re en padahkihong aramas, oh me ntingdier nan Pwuhk Sarawi. {Sang Pohl ladun Krais Sises oh wahnpoaron me Koht ketin piladahr oh malipeier pwe en kalohkiseli sapwellime Rongamwahu.  E ahpw padapadahkihong aramas akan duwen Wehin Koht; oh e kin eimah oh pil saledek ni eh kin kapahrengki duwen Kaun Sises Krais.|qEri, erein sounpar riau Pohl koukousoan wasa kis wasao oh pein iseise, oh e kin kasamwo koaros me kin pwarodo reh.pY[Mwurin Pohl eh nda mepwukat, mehn Suhs akan ahpw mwesel, akahkamaipene kehlail nanpwungarail.])Eri, Pohl ahpw pil usehla koasoia, “Kumwail en ese me sapwellimen Koht mahsen en komour pekederlahngehr mehn liki kan. Re ahpw pahn rong.”!Pwehki aramas pwukat keptakailahr; irail kaponelahr salengarail kan, oh irail perelahr masarail kan. Pwe ma soh, masarail kan pahn kilang, oh salengarail kan pahn rong; irail ahpw pahn wehwehki oh wekiong ie, oh I pahn kamwahwihirailla. Ih met mahsen en Koht.’ ”5pwe e mahsanih, ‘Kohwei oh koasoiaiong aramas pwukat: Kumwail pahn rongorong ahpw sohte dehdehki; kumwail pahn kilikilang, ahpw sohte pahn kilang.+OIrail eri mwesel, oh sohte pwungpene nanpwungarail, mwurin Pohl eh nda, “Meid pwung me Ngehn Sarawi mahsanihong Aiseia pwe en patohwanohng samatail kahlap ako!EEkei irail kamehlele eh koasoi kan, a ekei sohte kamehlele.=sIrail eri kilelehiong Pohl rahn ehu, oh me tohtohie nanpwungarail me kohdo rahno wasa me Pohl koukousoan ie. Eri, sang nimenseng lel nipwong e kawekawehwehiong irail oh padapadahkihong irail duwen Wehin Koht. E song en kawekirailla ni eh kawehwehda ekei iren nan Kosonned en Moses oh nan pwuken soukohp ako. Ahpw se men rong duwen omwi lamalam, pwehki se ese me wasa koaros aramas akan kin sansarsuwediong pwihn wet me komwi towedahr.”FIrail eri ndaiong Pohl, “Se saikinte ale kisinlikou kis sang Sudia me koasoia duwen komwi, pil sohte riat emen me kohdo sang wasao me wahdo rongen komwi de pil mehkot me suwediong komwi.#?Iei kahrepe wet me I men tuhkihong kumwail oh koasoiaiong kumwail, pwe I selikihdi selmete pwoatet pwehki ohlo me mehn Israel akan kin koapworopworki.”4aAhpw ni en mehn Suhs kan ar sapwungki koasoandi wet, I ahpw itoitehng I en peki kopwung sapahl rehn Sihsar, ahpw sohte mehn kadip ehu mie me I en uhkihong mehn Suhs akan. -Mehn Rom ahpw kapeidakih ie oh anahne en kasaledekihiehla pwehki re diarada me I sohte mwahn wiahda mehkot me pahn kahrehiong I en kamakamkihla.N Eri, mwurin rahn siluh, Pohl ahpw ekerpene kaunen mehn Suhs kan ong ni mihting ehu. Oh ni arail pokonpenehr Pohl ahpw ndaiong irail, “Riei ko, I sohte mwahn wia mehkot me uhwong aramas en atail wehi de pil tiahk kan me kitail alehsangehr samatail kahlap ako; I ahpw selidi nan Serusalem oh pengpenglahng rehn mehn Rom kan.a ;Eri, ni at lelehr Rom, re ahpw mweidohng Pohl en kelekelehpw pahn epwelpen sounpei men.o WMe pwoson kan nan Rom rongada duwen kiht; re ahpw pwarodo lel wasahn netikihla wahntuhke en Appius oh Imwen Keiru Siluh ko pwe re en tuhwong kiht. Ni Pohl eh kilangirailda, e ahpw kapingkihong Koht oh eh koapworopwor ahpw laudla.z mSe ahpw tuhwong me pwoson ekei wasao me peki reht se en mihmi rehrail wihk ehu. Eri, mwurin mwo se ahpw lel Rom.:m Se ahpw serek sang wasao oh kolahng nan kahnimw Reikium. Eri, mandahn rahno, kisinieng ahpw tapihada ipido sang palieir, oh nan erein rahn riau se ahpw lel nan kahnimw Puteoli.H  Se lel nan kahnimw Sirakus oh mihmihki wasao erein rahn siluh.!; Eri, mwurin sounpwong siluh, se ahpw mwesel, iangada sohp pwoat sang Aleksandria, me adaneki “Koht Mpwer ko,” me mihmiher ni dekeo ni ahnsou kopou.wg Irail kisekisehkin kiht soahng tohto; oh ni at mwesel, re ahpw audehkihda sohpo dahme se anahne ong seiloako.nU Ni met eh wiawiher, me soumwahu koaros pohn dekeo ahpw kohdo rehn Pohl, e ahpw pil kamwahwihirailla.En Puplius eh pahpao wonohnki soumwahu karakar oh mehntang. Pohl eri pedolong nan en ohlo eh pereo oh pwil peh ko powe oh kakehlahda.%CMie pelien sahpw kei me sohte dohsang wasao, sapwen Puplius, kaunen dekeo. E ahpw kasamwo kiht oh apwalih kiht mwahu. Erein rahn siluh se koukousoanki reh.jMIrail ahpw awiawih ma e soh pahn mpwospeseng de pwupwudihte mehla. Ahpw mwurin arail awiawihkier ahnsou reirei oh sohte kilang mehkot kapwuriamwei me wiawihong Pohl, re ahpw wekidala arail lamalam oh nda, “Ih koht emen!”c?Pohl ahpw sipedalahng sineiko nan kisinieio sang ni peho, oh sohte mwahn mehkot ohla reh.NNi tohn dekeo ar kilangada sineiko eh wie mwotomwotou ni pehn Pohl, re ahpw ndapene nanpwungarail, “Ohl menet mwein sounkam aramas emen. Eri, e pitsangehr nan madau, ahpw e uhdahn pahn mehla.”=~sPohl eri wesepene kapakap en tuwi kei; oh ni eh kihkihong tuwi ko nan kisiniei, sineik men ahpw pwedieisang nan kepentuwio pwehki karakaro, e ahpw ngalispene oh pidpene pehn Pohl.}Tohn deke wet me inenen kadek ong kiht. E ahpw tapihada keteu oh inenen kopou mehlel; re ahpw saunda kisiniei ehu oh kasamwo kiht koaros.X| +Ni kiht koaros at pitlahr lel nan sahpw, se ahpw esehda me dekeo adaneki Malda.x{i,oh me sehse pap re en dakehda dinapw akan de kisehn sohpo. Iei duwen me kiht koaros ahpw pitkilahng nan sahpw.,zQ+Ahpw kaunen sounpeio men kapitala Pohl; eri, e sohte mweidohng irail. Ahpw e padahkihong irail koaros me kak pap re en lusisang pohn sohpo, oh papolong nan sahpw;zym*Eri, sounpei ko ahpw koasoanehdi me re pahn kemehla me selidi koaros, pwe re de papolong nan sahpw oh tangdoaui.x})Sohpo ahpw serada pohn madepei pwoat; mwohn sohpo eri tengala, oh sohte kak mwekid, a mwurio ahpw maropkipene iloak kan.Gw(Irail eri lupukada selin peipwung kan oh kesediong nansedo. Re ahpw lapwahda selin padil en ilihl kan. Irail ahpw apihada serek me mi mwohn sohpo, pwe kisinieng en wahlong sohpo ni oaroahr.Gv'Eri, ni eh rahnpeseng, sehla ko sohte kak kasawihada mehnia sahpw mwo, re ahpw kilangada dahu pihk ehu me mi ni oaroahro. Irail eri koasoanehdi, ma e kak, re pahn pidengkilahng sohpo wasao.euC&Eri, ni emenemen kiht eh medlahr, re kesehsang pohn sohpo edin pilawa kan pwe en kamarahda.Bt%Kiht koaros me riepwiki isiakan wenemen me mi pohn sohpo.Js $Irail eri pwatietda, oh emenemen irail pil iang tungoale mehkot. r#Mwurin en Pohl eh koasoia met, e ahpw ale kisin pilawa kis, kapingkihong Koht mwohrail koaros, pilitikihpeseng, oh tapihada sakan.q"Eri, I peki kumwail en tungoale mehkot me kumwail anahne pwe kumwail en kak mour. Sohte mwahn apwoat pitenmoangamwail pahn pwupwusang.”Ap{!Ni eh kereniongehr rahnpeseng, Pohl ahpw peki rehrail irail en tungoalla: “Met kumwail awiawihkiher rahn eisek pahieu, oh nan erein rahn pwukat kumwail sohte sair kisin tungoal kis.Xo) Sounpei ko eri lupukada sahl me poudaki pwohto-pwohto eri peilahsang ni sohpo.nPohl ahpw ndaiong kaunen sounpeio, oh pil sounpei ko, “Ma sehla pwukat sohte pahn mihmihte pohn sohpet, kumwail sohte kak mourla.”m#Sehla ko men tangasang sohpo, irail eri kadaridi pwoht pwoat nansedo oh mwomwmwomwe me re pahn pil kadaridi ekei peipwung sang mwohn sohpo.lIrail masak pwe sohpo de seradahng pohn takai kan. Irail eri kadaridi peipwung pahieu sang sohpo oh kasikasik pwe wasa en rahnpeseng.]k3Irail eri pirehiong mehn katoutou ehu ni sahl apwoat oh kadaridi, oh re diarada me piht epwiki rieisek loalen wasao. Pil mwurin ahnsou kis re pil pwurehng wia soahngohte oh diarada me piht duweisek loalen wasao.4jaNi kaeisek pahieun pwohng, melimel kehlail wet ahpw kapeikitalahng nan lepin sehd Mediderenien. Nin lukepen pwohng sehla ko ahpw mwelekihada me se kereniongehr sahpw ehu.FiAhpw kitail pahn pwungidekdahng pohn oaroahr en deke ehu.”yhkEri, maing ko, kumwail koapworopwor! Pwe I koapworopworki me mepwukat uhdahn pahn wiawi nin duwen me I rongehr.?gwoh mahsanih, ‘Pohl ke dehr masak; ke uhdahn pahn uh mwohn Sihsar. Oh Koht, sang ni sapwellime kalahngan, e ketikihong nan pehmw mouren irail koaros me iang uhk nan seiloak wet.’bf=Pwe pwohng, tohnleng en Koht me sapwellimanikin ie, oh me I kin kaudokiong, pwarodo rehiuecAhpw met I peki rehmwail kumwail en koapworopwor! Pwe sohte emen kumwail pahn mehla; sohpette me pahn ohla.Xd)Eri, mwurin ohl ako ar sohla mwengehki ahnsou reirei, Pohl ahpw kesihnenda mwohrail oh nda, “Maing ko, ma kumwail rong iehte, oh sohte mweselsang Krihd, kitail sohte pahn lel soangen apwal oh luhs pwukat.c Rahn tohto me se sohla kilang ketipin de usu kan, oh melimelo pil kekehlailte. Eri, se solahr koapworopworki me se pahn pitla.>bwoh ni kesiluhn rahn re uhd kesehsang dipwisoun sohpo.ba=Melimelo wie kekehlailte, oh mandahn rahno irail ahpw tapihada kesehsang kanengen sohpo,<`qIrail eri pwekadahng pohn sohpo, oh salihedi teng. Irail masak re de loisang madepei pwoat me ekis dohsang oaroahr en Lipia. Eri, re ahpw lilidi oh mweidohng sohpo en peipeiseli._#Se diar wasa mwele kis ni at tang palieir en kisin deke Kauda. Se ahpw doadoahk laudki at katengehdi pwohten pohn sohpo wasao pwe me apwal. ^ oh lelohng sohpo. Eri, pwehki at sohla kakohng kainenehiong sohpo nan kisiniengo, se ahpw mweidohng sohpo en iangala kisiniengo.u]cAhpw mwurin ahnsou kis kisinieng kehlail ehu, me adaneki “Paliepeng en Palimese” ahpw ipido sang dekeo,[\/ Kisinieng tikitik ehu uhdo sang palieir, ohl ako ahpw kihkihong me re pahn kapwaiadahte ar koasoandio. Irail eri apihada peipwungo oh serek; re medemedewe me re pahn peianlahte oaroahr en Krihd ni uwen ar kak.6[e Kepdauwo kaidehn kepdau mwahu ong sohp en peipei ie ni ahnsoun kopou. Ihme kahrehda pali tohtohn ohl ako pwungki se en mwesel oh song en lel Pihniks, ma e kak. Pihniks kepdau ehu nan Krihd, me sallahng palieir en palikapi oh paliepeng en palikapi en sahpwo, me re pahn kak peipei ie ni ahnsoun kopou.yZk Ahpw kaunen sounpeio inenen koapworopworki dahme kepin en sohpo, oh me wareneki sohpo nda, sang dahme Pohl nda.Y/ “Maing ko, I pehmadahr me atail seiloak sang met kohla pahn inenen keper mehlel; kepwe kan oh sohp wet pahn ohla, oh ekei kitail pahn mehla.”&XE Eri, se mihmihki wasao ahnsou reirei, oh me keperiong kiht se en usehla at seiloako, pwehki ni ahnsowo eh daulihalahr Rahnen Tomw. Pohl eri kaweidkin irail,WEri, pwehki eh apwal, se ahpw peianla limwahn sahpwo oh lel wasa kis me adaneki Kepdau Mwahu, me sohte dohsang kahnimw Lasea.mVSSe ahpw senserek wawai kohla erein rahn ekei, oh nan apwal laud se ahpw lel kahnimw Naidus. Pwehki eh engsuwed, kahrehda se sohte kak inenweite, se ahpw sereklahng wasa mwele kis likin deke Krihd, oh daulih imwinsapwen Salmone.{UoWasao opisero ahpw diarada sohp pwoat sang Aleksandria me pahn seiloaklahng Itali; eri, e ahpw kidahng kiht powe.RTSe kohtehla sehd me sallahng Silisia oh Pampilia oh lel Maira nan Lisia.fSESe ahpw douluhlsang wasao, oh pwehki eh engsuwed se ahpw serek oh tang pahn mwetehn Saiprus.R7Mandahn rahno se ahpw lel Saidon. Sulius me kadek ong Pohl, oh mweidohng en kohla oh tuhwong kompoakepah kan, pwe en ale sang rehrail dahme e anahne.WQ'Se ahpw karada pohn sohp pwoat sang Adramitium, me kaunopadahr en mwesellahng kahnimw kan me mi ni oaroahr kan en wehin Eisia; se ahpw mwesel. Aristarkus, mehn Masedonia men sang Desalonika, pil iang kiht.KP Eri, ni eh koasoandier me se pahn sereklahng Itali, irail ahpw kihong Pohl oh pil ekei me seldier ko rehn Sulius, opiser men nan pwihnen sounpei en Rom me adaneki “Sapwellimen Sihsar Pwihn.”tOa Akripa eri mahsanihong Pestus, “Ohl menet kakete lapwada, ma e sohte peki kopwung sapahl rehn Sihsar.”Noh mwurin ar mwesel re ahpw ndapene nanpwungarail, “Ohl menet sohte mwahn wiahda mehkot me pahn kahrehiong en kamala de selidi.”SMEri, nanmwarkio, kepinao, Pernis, oh pil meteikan koaros, re ahpw ketida;MLPohl eri patohwanohng, “Mehnda ma ahnsou mwotomwot de reirei, iet ei tungoal kapakap ong Koht: komwi oh pil irail pwukat me rongorong ie rahnwet, en duweiehla-ahpw kaidehn ni selmete pwukat.”|KqAkripa eri mahsanihong Pohl, “Nan erein ahnsou mwotomwot kiset ke medemedewe me ke kak kahrehda ei soulengla?”oJWMaing Nanmwarki Akripa, komw sohte kamehlele soukohp ako? I patohwan ese me komwi ketin kamehlele!”CIMaing Nanmwarki Akripa! I kak eimah patohieng komwi pwehki omwi mwahngih mepwukat. I koapworopworki me komw erekiher ire pwukat koaros, pwehki mepwukat sohte wiawi ni rir nan keimw ehu.mHSPohl ahpw sapengki, “I sohte iahk, maing Pestus. Koasoi pwukat me I koasoia me mehlel oh maledek.G5Eri, ni en Pohl eh doandoare pein ih ni irair wet, Pestus ahpw wering, patohwan, “Pohl, ke iahkalahr! Omw sukuhl laud kahrehiong omw iahkalahr!” F9me Mesaia uhdahn pahn lokolok oh ih me pahn tepin iasada sang mehla, pwe en kasalehda marain en komour ong mehn Suhs akan oh pil ong mehn liki kan.”pEYAhpw lel rahnwet Koht ketin sewese ie, oh met I patohier wasaht oh wia ei kadehdehiong kumwail koaros, me tikitik oh me lapalap akan. Eri, met me I patopatohwan, iei soahngohte me soukohp ako oh Moses pil mahsaniher me pahn wiawi:bD=Iei kahrepe wet me mehn Suhs akan kolkiniehdi nan Tehnpas Sarawio, oh song en kemeiehla.sC_Keieu, nan Damaskus oh nan Serusalem, oh pil nan kahnimw en Sudia pwon, oh nanpwungen mehn liki kan, I kapahrengkihong irail re en koluhla oh wiliakapwala; re en wekiong Koht, oh wia soahng kan me pahn kasalehda me re wiliakapwalahr.WB'“Eri, maing Nanmwarki Akripa, I sohte kin kasohwe me I aleier sang nanleng.AKe pahn kapehdpeseng masarail kan, oh kahreiraildo sang nan rotorot ong nan marain, oh pil sang nan manaman en Sehdan ong Koht; pwehki ni arail pwoson ie, diparail akan pahn lapwada oh re pahn pedolong nan dewerail rehn sapwellimen Koht me pilipildahr akan.’ ”w@gI pahn doareiukasang rehn aramas en Israel kan, oh pil sang mehn liki kan, me I pahn kadarowohng uhk rehrail.B?}Uhda, pwe I pwarohng uhk pwe I en piluhkada pwe ke en wiahla ei ladu. Ke pahn koasoiaiong meteikan dahme ke kilang rehi rahnwet, oh pil dahme I pahn kasalehiong uhk ni ahnsou kohkohdo.p>YI ahpw idek, ‘Ihs komwi, Maing ei Kaun?’ Kaun-o eri mahsanih, ‘Ngehi Sises me ke kin kalokaloke.=Kiht koaros eri pwupwudiong nanpwel, oh I ahpw rong ngihl ehu me peidohng ie ni mahsen en Ipru, ‘Sohl, Sohl, dahme ke kalokalokehkin ie? Ni omw wiewia men, ke pein kauwehkinuhkala, rasehng kouwol emen me kin pahd kisin tuhke keng me soundakepe kin wokihki.’;<o Eri, pohn ahlo nin souwas, maing nanmwarki, I ahpw kilangada marain ehu me lingaling sang ketipin, me dakodo sang nanleng ahpw kapiliepene oh pil ohl akan me iang ie seiseiloak.v;e “Iei kahrepe wet me I pil kohkilahng Damaskus sang ni manaman oh kehkehlik sang rehn samworo lapalap akan.j:M Pak tohto I kaloke irail nan en mehn Suhs kan ar sinakoke kan, oh song pwe re en kahmahmkihla arail pwoson. I inenen lingeringerkin irail; ihme kahrehda I pil kohkilahr nan kahnimw en wehin liki kan pwe I en kaloke irail.”P9 Iei met me I wiahier nan Serusalem, I ahpw ale manaman sang rehn samworo lapalap akan oh salihedi sapwellimen Koht aramas tohtohie; oh ni arail pengpenglahn kamala, I pil inenen iang pwungki mehlel.x8i “Pein ngehi medemedewe me I pahn wia soahng koaros ni uwen ei kak pwe I en uhwong mwaren Sises mehn Nasaret.v7eEri, dahme kahrehda kumwail mehn Suhs akan sohte kak kamehlelehki me Koht kin ketin kaiasada me melahr akan?M6iei inou wetohte me at kadaudok eisek riauo koaros kin koapworopworki en ale, ni arail kaudok ong Koht ni rahn nipwong. Eri, koapworopwor wet, maing nanmwarki, me I dipkidahr rehn mehn Suhs akan.j5MEri, met I pakadeidahr pwehki ei koapworopworki inou me Koht ketin wiahiongehr samat kahlap ako-4'Irail pil wehwehki sang nin tapio, ma irail men kadehde, me sang mahs ngehi emen kisehn pwihnen Parisi me keieu poadidiong at palien lamalam.G3“Mehn Suhs akan koaros kin wehwehki duwen mwomwen ei mour sang ni ei pwulopwul. Irail pil ese mwomwen ei mour nin tapio, pwe I kin koukousoan nan ei tungoal kahnimw, oh pil nan Serusalem.-2SMet me inenen mehlel, pwehki komw mwahngih mwahu duwen tiahk en mehn Suhs akan oh pil arail wiewia kan. Eri, I peki rehmwi komwi en kanengamah oh ketin karonge ie.1}Maing Nanmwarki Akripa, I inenen paiamwahu rahnwet pwehki ei kak doareiehsang mehkoaros me mehn Suhs akan kedipahkin ie.0 Eri, Akripa ahpw mahsanihong Pohl, “Ke mweimweiongehr koasoia duwen pein kowe.” Pohl eri kapahwei peh oh doare pein ih nin duwen met:o/WPwe me pahn sapwung ong ie ma I kadarala aramas selidi men ni eh sohte dehde kadip akan me uhwong.”_.7Ahpw sohte sapwung ehu me I diar reh me I pahn ntingkilahng Sihsar. Eri, iet ih mwohmwi, maing Nanmwarki Akripa. Eri, mwurin ei pahn raparapahki duwen eh ire kan, I kakehr kilelehdi mehkot oh pakairkilahng Sihsar.,-QAhpw I sohte kak diarada mehkot reh me en kamakamkihla. Eri, pwehki pein ih pil peki kopwung sapahl rehn Sihsar, eri, I koasoanehdi me I pahn ntingkilahng Sihsar.[,/Pestus eri patohwan, “Maing, Nanmwarki Akripa, oh koaros me iang kiht patopato wasaht, kumwail patohwan ohl menet, me mehn Suhs akan me pato met, oh pil nan Serusalem, kedipa rehi. Irail weriwerki en kamala.Z+-Eri, mandahn rahno Akripa oh Pernis ahpw ketila ni lapalahn kasamw oh wahu oh ketilong wasahn kopwung iangahki me lapalap en sounpei kan oh kaun akan en kahnimwo. Pestus eri ileklahng Pohl; Pohl eri pakahrdo. *Akripa ahpw mahsanihong Pestus, “Pein ngehi men rong ohl menet.” Pestus ahpw patohwan sapengki, “Komw pahn karonge lakapw.”>)uAhpw Pohl peki en senselte, oh I en kadaralahng rehn Sihsar, pwe nanmwarki lapalapo en koasoanehdi eh ire. Eri, I koasoanehdi en senselte I lao pahn kak kadaralahng rehn Sihsar.”>(uI sohte kak koasoanehdi ia duwen ei pahn kak ale ire dehde ehu ong ire pwukat. I ahpw idek rehn Pohl, ma e pahn pwungki en kolahng Serusalem oh kadeik wasao nin duwen kadip pwukat.''GAhpw ihte me irail wia, re akamaikihong duwen pein arail palien lamalam, oh pil duwen ohl emen me melahr me adaneki Sises, me Pohl koasoia me e wie momourte.&wIrail kan me kedipa ahpw uhda mwohi, ahpw re sohte kedipahki soangen dihp suwed kan me I kihkihong me irail pahn wia.%1Eri, ni ahnsou me irail koaros pwarodohr wasaht, I sohte kasohlapahla ahnsou; I ahpw mwohndiong nan mwoalen kopwung oh ileklahng ohlo en pakahrdo.s$_I ahpw ndaiong irail me mehn Rom kan sohte kin epwehnki pangala aramas emen me kedipidipkihda dihp toutou ehu mwohn eh saikinte tuhwong me kedipa kan nan wasahn kopwung, oh pahn ahneki ahnsoun doare pein ih sang kadip akan me uhwong.#Eri, ni ahnsou me I pwaralahng Serusalem, samworo lapalap en mehn Suhs akan, oh me mah kan ahpw kedipa oh peki I en kemehla.?"wMwurin ara ketiketier wasao erein rahn ekei, Pestus ahpw kawehwehiong nanmwarkio duwen kadip akan me uhwong Pohl. E ahpw patohwan, “Mie ohl selidi men me Peliks pwilikihdiong met.{!o Eri, mwurin rahn ekei Nanmwarki Akripa oh Pernis ira ahpw ketidohng Sesaria pwe ira en tuhwong oh kasamwo Pestus. % Eri, mwurin Pestus eh wie lamalam ong nah sounkaweid kan, e ahpw sapengki, “Ke peki kopwung sapahl rehn Sihsar; eri, ke pahn kohla reh.”% Ma I kauwehla kosonned ehu, de wiahda mehkot me pahn kahrehiong ie I en ale kalokolok en kamala, I sohte peki I en pitsang. Ahpw ma arail kadip kan me irail kedipahkin ie me likamw, eri, sohte emen me kak pangielahng rehrail. Eri, I peki kopwung sapahl rehn Sihsar.”8i Pohl ahpw patohwan, “I mihmi mwohn mwoalen kopwung en Sihsar, wasa me I uhdahn pahn pakadeida ie. I sohte mwahn wia sapwung ehu ong mehn Suhs akan, nin duwen omwi mwahngih.0Y Pestus anahne en keniken rehn mehn Suhs akan, ihme kahrehda e idek rehn Pohl, “Ke pwungki ke en kolahng Serusalem oh kadeik mwohi wasao ong ni iren kadip pwukat?”/Ahpw Pohl pein doarehla pein ih, oh koasoia, “I sohte wia mehkot me uhwong Kosonned en mehn Suhs akan, de Tehnpas Sarawio, de Sihsar en Rom.”3Ni ahnsou me Pohl leledo, mehn Suhs akan me kohsang Serusalem ahpw kapilpene oh kedipahki kedip toutou kei me pein irail sohte kak kadehdehda duwe.?wEri, Pestus koukousoankiher rehrail ele rahn waluh de eisek, oh mwuri e ahpw douluhllahng Sesaria. Mahndahn rahno e ahpw ketidiong nan mwoalen kopwung, oh mahsanih Pohl en pakahrdo.q[Eri, amwail kaun akan en iangiehda kolahng Sesaria oh kedipa Pohl wasao, ma e wiahda mehkot sapwung.”Pestus ahpw sapeng irail, mahsanih, “Pohl wie sensel nan imweteng en Sesaria, oh pein ngehi pahn pil pwuralahng wasao ni ahnsou keren.en kapwaiong irail nsenarail pwe en kadarodohng Pohl Serusalem, pwe irail kaunopadahr pwihn ehu pwe re en kemehla nanialo.oWWasao samworo lapalap akan oh kaunen mehn Suhs akan ahpw kedipa Pohl reh. Irail ahpw peki rehn Pestusr _Eri, rahn siluh mwurin en Pestus eh leledohr nan sahpwo, e ahpw kohsang Sesaria oh kohdalahng Serusalem..0YEri, mwurin sounpar riau, Porsius Pestus uhd wiliandi Peliks oh wiahla kepina. Peliks men masamasala rehn mehn Suhs akan, ihme kahrehda Pohl mihmihkihte nan imweteng.eCE ahpw kupwukupwure me Pohl pahn kihong mwohni; ihme e kin kalap ekerkihdo oh koasoikihong..UAhpw ni en Pohl eh usehlahte koasoakoasoia duwen aramas me mour mwakelekel, oh duwen aramas ar pahn powehdi pein arail ineng suwed, oh pil duwen Rahnen Kadeik me pahn kohdo, Peliks eri lehnda oh mahsanih, “Eri, ke kakehr mwesel ahnsou wet. I nek pil pwurehng eker uhk ni ei pahn pisekla.”<qEri, mwurin rahn ekei Peliks ahpw pwarodo iangahki eh pwoud Drusila. Liho mehn Suhs men. E ahpw ileklahng Pohl en kohdo, pwe en karonge eh koasoakoasoia duwen pwoson Sises Krais.,QE ahpw koasoia me silepe me sinsile Pohl en sinsilehte, ahpw re pahn mweidohng ekis saledek oh mweidohng kompoakepah kan en apwalih oh kihong dahme e pahn anahne.KEri, Peliks me wehwehkidahr mwahu duwen Ahlo ahpw kanekehla karongorongo. E ahpw mahsanihong irail, “I pahn koasoanehdi amwail ire wet, ni ahnsou me kaunen sounpei Lisias pahn lao pwarodo.”!;Ahpw ihte me I wia ni ahnsou me I miher mwohrail; I nda, ‘Kumwail kadeikiedahr rahnwet pwehki ei kamehlele me melahr akan pahn iasadahng mour.’ ” 7De mweidohng ohl pwukat me miher met re en patohwanda dihp dahnge me irail diar me I dipkidahr ni ahnsou me I mi mwohn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo. Ahpw mehn Suhs kei sang Eisia iang mi wasao; pein irail en patohdo mwohmwi oh wia arail kadip akan, ma mie mehkot rehrail me uhwong ie.8 iIei ih ahnsou me I wiewia mepwukat me irail diar ie nan Tehnpas Sarawio, mwurin ei kanekelahr kasarawien kamwakel. Sohte pokon ehu me iang ie, oh pil sohte pingiping ehu mie.# ?“Eri, mwurin ei kohsang Serusalem nan erein sounpar kei, I pil pwuralahng wasao walahng pein ei aramas akan mwohni, oh pwe I en pil wia ei meirong kan.p YOh I kin wia uwen ei kak ahnsou koaros I en ahneki mohngiong mwakelekel ehu mwohn Koht oh aramas akan.  I koapworopworki Koht, duwen me pein ohl pwukat kin koapworopworki, me aramas koaros, me mwahu oh suwed, pahn iasada sang mehla.hII kasalehiong komwi met: I kin kaudokiong Koht en samat kahlap ako ni ei kin ideidawehn Ahlo me irail koasoia dene me likamw. I pil kamehlele soahng koaros me ntingdier nan Kosonned en Moses oh pil nan pwuken soukohp akan.R Oh irail pil sohte kak wia kadehdepen kadip akan me irail kedipahkin ie.;o Mehn Suhs ako sohte mwahn kilangiehda ei akamaiong emen nan Tehnpas Sarawio. Re pil sohte kilang ei kamwkamwoaronga aramas akan, nan arail sinakoke kan de wasa kis nan kahnimwo.|q Duwen omwi kak pein mwahngih, e saikinte rahn eisek riau dou pohn ei patohdalahr Serusalem pwe I en wia ei kaudok.X) Kepinao eri oaloallahng Pohl en kadehdehda pein ih. Pohl eri patohwan, “I wehwehki me komwi wiahier sounkopwung en wehi erein pahr tohtohie. Eri, ihme kahrehda I pil perenki I en doare pein ngehi mwohmwi. ~}|{{bzztyy7xxwvv]uetss>rraqzpp2on~mmSmlkkkkFkjjidhggnfexdicc@bb%aaN``_^^]]Q\-[ZYXX)WVuUOTFSRRR6QQHPP(OpNNOMMLKKtJIIWHHFEDD C\BAAA-@??+>l>==5Eri, ma e pwoudikihda mwahl emen ohl tohrohr nindokon eh pwoudo eh momour, liho pahn adanekihla lihen kamwahl emen; ahpw ma eh pwoud pahn mehla, liho pahn saledeksang kosonnedo. Eri, e solahr pahn adaneki lihen kamwahl ma e pahn pwoudikihda emen ohl tohrohr.4=aIet karasepe ehu: nin duwen kosonned, lih pwopwoud men uhdahn pahn mihmi rehn eh pwoud erein ohlo eh pahn momour; a ma e pahn mehla, eri, liho pahn saledeksang kosonnedo.&< GEri, riei ko, kumwail uhdahn wehwehki dahme I pahn nda met, pwe kumwail koaros dehdehki duwen kosonned: kosonned kin kaunda aramas emen nindokon eh momourte.x;iPwe pweinen dihp, iei mehla; ahpw sapwellimen Koht kisakis sapan, iei mour soutuk rehn Krais Sises atail Kaun.G:A ahnsou wet kumwail kasaledeksangehr dihp oh wialahr lidun Koht; eri, imwilahn met kumwail kasarawihongehr Koht amwail mour unsek, oh ni imwilahn mehkoaros kumwail pahn ahneki mour soutuk.9Eri, soangen mwahu da me kumwail alehsangehr amwail wiahda mehkan me kumwail kin namenengki ahnsou wet? Imwilahn soahng pwukat mehla!W8'Ni ahnsou me kumwail wia lidun dihp, iei ahnsou me kumwail saledeksang pwung.73I doadoahngki lepin lokaia me mengei pwehki luwet en pein nsenamwail. Pwe mahso kumwail mweidohng pein kumwail en wiahla lidun samin oh suwed, oh kapwaiada ineng suwed kan. Eri met, kumwail uhdahn pahn mweidohng pein kumwail pwe kumwail en wiahla lidun pwung oh sarawihkihla.>6wKumwail kasaledeksangehr dihp oh wialahr lidun pwung.51Ahpw kalahngan en Koht! Pwe mahso kumwail me lidun dihp, ahpw met kumwail kin peikiong mehlel en padahk me kumwail aleier nan mohngiongimwail kan.l4QPwe mehlel kumwail eseier met: ni amwail mweidohng pein kumwail pwe en wiahla lidun emen oh peikiong, eri, mehlel kumwail me lidun me kumwail kin peikiong-ma ong dihp, me imwilah mehla, de ong peik, me imwilah pwung rehn Koht.{3oEri, da? Kitail pahn wiahda dihp pwehki atail solahr mi pahn kosonned, ahpw pahn kalahngan en Koht? Soh kowahlap!x2iDihp uhdahn solahr pahn kaunkumwailda, pwe kumwail sohte kin momour pahn kosonned, pwe pahn kalahngan en Koht.1 Kumwail dehpa pil mweidohng kisehn paliwaramwail en wiahda dihp, de kapwaiada ineng suwed. A kumwail mweidohng Koht pein kumwail, duwehte aramas me iasada sang mehla ong mour, oh pil mweidohng Koht paliwaramwail pwon pwe en wiahla tehtehn wiewia pwung.|0q Eri, dihp uhdahn solahr pahn kaunda paliwaramwail kan, oh kahrehiong kumwail en kapwaiada inengen pein nsenamwail.)/K Eri, ih pil duwen kumwail, kumwail en kin wiahkin kumwail aramas mehla kei me mehsangehr dihp, ahpw aramas momour kei me kin miniminiong Koht rehn Krais Sises.<.q Ni eh ketin pwoula, e ketin powedier manaman en dihp, me e ketin wiadahr pahn mehpak oh sohte mwahn pahn anahne pwurehng wia; oh mouro me e ketin ieiaski met, iei mour rehn Koht.- Pwe kitail ese me Krais iasadasangehr mehla, oh e sohte pahn pwurehng pwoula-eri, e solahr ketiket pahn manaman en mehla.Z,-Pwe ma kitail iangehr Krais pwoula, kitail pwoson me kitail pil pahn iang ieias.M+Pwe ni emen eh pahn mehla, e kin maiaudahsang pahn manaman en dihp.:*mOh kitail pil eseier met: atail mour mering en mahs iangehr Krais pwoula ni sapwellime lohpwu, pwe manaman en dihp rehtail en iang mwomwla, pwe kitail en dehr kin liduwih dihp.)Pwe ma kitail miniminiong Krais ni atail iang sapwellime pwoula, eri, kitail pahn pil miniminiong ni atail pil iang sapwellime iasada.Y(+Eri, pwehki atail papidaislahr, kitail iangehr pwoula oh pil iangehr seridi; pwe nin duwen Krais eh iasadasangehr mehla ni roson lingaling en Seme, ih pil duwen kitail, atail pahn pil momourki mour kapw ehu. ' Pwe mehlel kumwail eseier met: ni atail papidaisla oh miniminiong Krais Sises, kitail pil papidaisla oh miniminong ni eh pwoula.[&/Soh kowahlap! Kitail mehlasangehr dihp; eri ia duwen atail kak mihmihte nan dihp?f% GEri, dahme kitail pahn nda? Dene kitail en mihmihte nan dihp pwe kalahngan en Koht en laudla?J$ Eri, nin duwen dihp eh kin kakaun pwehki mehla, ih pil duwen sapwellimen Koht kalahngan eh kin kakaun pwehki pwung, ni eh kin kahluweikitaillahng nan mour soutuk pwehki Sises Krais atail Kaun.#Kosonnedo wiawihda pwe en kasalehda laud en wiewia sapwung kan, ahpw ni dihp eh laudla, sapwellimen Koht kalahngan ahpwte laudla mehlel.)"KOh pil nin duwen sapeik en aramas tehmen eh kahrehiong aramas tohto dihp, ih pil duwen peik en aramas tehmen pahn kapwungala aramas koaros mwohn silangin Koht.!Eri, nin duwen dihpo eh keriahla aramas koaros, ih pil duwen wiewia pwungo eh pil kasaledekihala aramas koaros oh kihong irail mour. Mehlel me pwehki dipen aramas tehmeno mehla tapihada kakaun. A ia uwen laud en wahn mwekid me aramas teio wiadahr, iei Sises Krais! Aramas koaros me aleier kalahngan lapalap wet oh pwunglahr ni kalahngan wet, re pahn iang kakaun erein arail mour rehn Krais.Mie wekpeseng nanpwungen sapwellimen Koht kisakis oh dipen aramas tehmeno. Mwurin dihpo kadeikpe pwarada, me mahsanih duwen atail dipan; ahpw mwurin dihp tohtohie, kalahngano, me aramas sohte warohng ahneki, pil pwarada, me mahsanih duwen atail pwungla rehn Koht.FA ira riemenet sohte duwepenehte, pwehki sapwellimen Koht kalahngan sohte duwehte dipen Adam. Mehlel, aramas tohto mehla pwehki dipen mehmeno. A sapwellimen Koht kalahngan me inenen laudsang mehlel; eri, iei sapwellime kisakis me e kupwurki ketikihong aramas tohto pwehki kalahngan en aramas tehmen, iei Sises Krais.[/Ahpw sang ni mwehin Adam lel Moses mehla me kin kaunda aramas koaros; ei, pil ong irail kan me sohte wiahda dihp duwehte Adam ni eh sohte peikiong mahsen en Koht. Eri, Adam iei sansal en me pahn pwarodo mwuhr.eC Mie dihp nin sampah mwohn Kosonnedo, ahpw pwehki eh saikinte kosonned mie, sohte kopwungpe. Dihp tepidohng sampah sang rehn aramas tehmen, ahpw tialahng mehla. Eri, mehla lelohngehr aramas koaros, pwe aramas koaros dipadahr.3 Ahpw kaidehn ihte met, pwe kitail pil pereperenki dahme Koht ketin wiadahr rehn atail Kaun Sises Krais, me ketin wiahkinkitailla kompoakepahn Koht.c? Kitail wiahier imwintihti en Koht mahs, a met e ketin wiahkinkitaillahr kompoakepah pwehki pwoulahn Sapwellime Iehros. Ahnsou wet kitail wialahr kompoakepahn Koht, eri, kitail uhdahn pahn pil mourkihla ieias en Krais!y Pwehki eh pwoulahr, kitail pwunglahr rehn Koht met; eri, e soh uhdahn pahn pil doareikitailla sang ni engieng en Koht? 9Ahpw Koht ketin kasalehiong kitail ia uwen laud en sapwellime limpoak ong kitail: pwe ni ahnsou me kitail mihmi nan dihp, Krais ketin pwoukinkitailla!q[Wiewia apwal ehu aramas en mehkihla aramas pwung men. A mweinele mie me pahn mehkihla aramas mwahu men.r]Pwe ni ahnsou me kitail luwet, Krais ketin pwoukihla aramas suwed kan ni ahnsou me Koht ketin kilelehdi.A{Eri, koapworopwor wet sohte kin pitihkitaildi, pwe Koht ketin kapwiledohngehr nan mohngiongitail sapwellime limpoak sang rehn Ngehn Sarawi, me iei sapwellimen Koht kisakis ong kitail.5oh nannanti ni kanengamah kin kahrehiong Koht eh kin ketin kupwuramwahwih kitail, oh sapwellime kupwuramwahu wet kin kahrehiong kitail koapworopwor.zmOh kitail pil suweiki atail apwal akan, pwe kitail ese me apwal kin kahrehiong kitail en nannanti ni kanengamah,3_Iei ih me kahredohng kitail nan sapwellimen Koht kalahngan me kitail paiekiher met pwehki atail pwoson. Eri, kitail suweiki atail koapworopworki sapwellimen Koht lingan! Eri, ni atail pwunglahr rehn Koht pwehki atail pwoson, kitail ahnekiher popohl rehn Koht sang rehn atail Kaun Sises Krais.Koht ketin mweidala Sises pwe en pwoula pwehki dipatail kan, oh Sises ketin iasadahng mour pwe en kapwungkinkitailla mwohn silangin Koht.|qe pil ntingdier pwe kitail me pahn pil pwungkihla atail pwoson Koht me ketin kaiasada atail Kaun Sises sang mehla.j MLepin mahsen pwukat, “Koht ketin kupwurehla pwe en pwungla reh,” sohte ntingdi pwehki ihete;` 9Ihme kahrehda “Koht ketin kupwurehla Eipraam pwe en pwungla reh” pwehki eh pwoson.W 'Pwe e uhdahn ese me Koht pahn uhdahn ketin kapwaiada audepen sapwellime inou. Eh pwoson sohte mwahn tikitikla, oh e sohte mwahn peikasalki sapwellimen Koht inou. Eh pwoson kin kakehlahda, oh e ahpw kin kapinga Koht.4 aE kereniong sounpar epwiki, ahpw eh pwoson sohte luwetala ni eh kin medemedewe duwen paliwere me kereniongehr imwisekla, de pil medemedewe duwen Sara me sohte kak neitik.Eri, mehnda ma sohte mehkot me Eipraam kak koapworopworki, ahpw e pwosonlahr oh koapworopwor mieier reh; ihme e wiahkihla “semen wehi ngedehrie.” Nin duwen Pwuhk Sarawi eh pil mahsanih, “Kadaudokomw kan pahn tohtohla duwehte usuhn pahnlahng.”!;nin duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih, “I wiahkinuhkala semen wehi ngedehrie.” Eri, inowo pahn pweida pwe Koht me mehlel. Iei ih Koht me Eipraam pwosonlahr-iei ih me kin ketin komourada me melahr akan, oh me kin ketin kapikekihda sapwellime mahsen soahng kan me sohte mie mahso.,QEri, inowo poahsoanda sang ni pwoson, pwe en wiahla sansal ehu me inowo iei sapwellimen Koht kisakis sapan ong kadaudok en Eipraam koaros, kaidehn ongete irail me kapwaiada Kosonnedo, ahpw pil ong irail kan me kin pwoson duwehte Eipraam. Pwe Eipraam me semen kitail koaruhsie ni pali ngehn,wKosonnedo kin kahrehiong aramas engieng en Koht. A wasa me sohte kosonned mie, sohte sapeikiong kosonned pil kin mie.:mPwe ma sapwellimen Koht inou pahn kohieng irail kante me kin kapwaiada Kosonnedo, eri, met wehwehki me pwoson en aramas sohte katepe, oh sapwellimen Koht inou pil sohte katepe.hI Koht ketin inoukihong Eipraam oh kadaudoke kan me re pahn sohsohki sampah. Eri, inou wet wiawiher, kaidehn pwehki en Eipraam eh kapwaiada Kosonnedo, a pwehki eh pwosonla Koht oh Koht eh ketin kupwurehla pwe en pwungla reh.2] Eipraam pil wiahla semen irail kan me sirkumsaisla. Met wehwehki me irail kan me sirkumsaislahr pil momourki mouren pwoson me Eipraam momourkiher mwohn eh sirkumsaisla.+O Eipraam sirkumsaislahr mwuri, oh eh sirkumsaisla wialahr kilel ehu pwe en kasalehda me Koht ketin kapwungala mwohn eh sirkumsaisla pwehki eh pwoson. Eri, ihme kahrehda Eipraam wiahla semen irail kan koaros me pwoson Koht oh pwungkihla pwoson mwohn silangi, mehnda ma re sohte sirkumsaisla.mS Eri, iahd me mewet wiawi? Mwohn en Eipraam eh sirkumsaisla, de mwuri? E wiawi mwowe, kaidehn mwuri.7 Eri, ia duwen pai wet me Depit koasoia, e kin mie rehn irailte me sirkumsaisla? Soh! Pwe e pil mie rehn irail me sohte sirkumsaisla. Pwe kitail wadekehr mahsen en Pwuhk Sarawi me mahsanih, “Eipraam pwoson Koht, oh Koht ketin kupwurehla pwe en pwungla reh pwehki eh pwoson.”X~)Meid pai irail me Kaun-o sohte pahn ketin kapwukoanekin irail diparail kan!”e}C“Meid pai irail kan me aleier mahkpen ar sapwung kan rehn Koht, oh lapwapen diparail kan!|!Ih met wehwehn en Depit eh koasoi ni eh koasoiahda duwen paien aramas emen me Koht kin ketin kapwungala mwohn silangi likin eh wiewia kan:T{!A duwen aramas emen me sohte kin koapworopworki eh wiewia, ahpw kin pwoson me Koht kin ketin kapwungala me sapwung kan, iei eh pwoson me Koht kin ketin kupwure ni eh pahn ketin kapwungala mwohn silangi.zTohndoadoahk kan kin ale pweinen ar doadoahk, oh pweinarail kan sohte wehwehki me kisakis ehu, ahpw mehkot me pein irail koadoahkihada.}ysPwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Eipraam pwoson Koht, oh Koht ketin kupwurehla pwe en pwungla reh pwehki eh pwoson.”*xMDahme wiawihong? Ma e pwungla mwohn silangin Koht pwehki soahng kan me e wiahda, e pahn kak suweiki mehkot. Ahpw e sohte kak suweiki mehkot mwohn silangin Koht.=w wEri, dahme I pahn nda duwen Eipraam, semen at keinek?vEri, ia duwe, met pahn wehwehki me kitail pahn kasohrehla Kosonnedo pwehki pwoson wet? Soh, kaidehn, pwe kitail wawaunekihte Kosonnedo.uPwe Koht metehmen; eri, e kin ketin kapwungala mehn Suhs akan mwohn silangi pwehki arail pwoson, oh pil mehn liki sang ni arail pwoson.tyDe ia duwen Koht? Ih Koht en mehn Suhs akante? Kaidehn ih pil Koht en mehn liki kan? Ei, ih pil Koht en mehn liki kan.|sqPwe kitail eseier me aramas akan kin pwungla rehn Koht sang ni pwoson, kaidehn sang ni ar kin kapwaiada Kosonnedo.$rAEri, mie mehkot me kitail kak suweiki? Pwe sohte! Dahme kahrehda? Pwehki atail kin kapwaiada Kosonnedo me kahrehda? Soh, ahpw pwehki sang ni atail pwoson. q ahpw ahnsou wet, e kin ketin tehk oh pohnese dipen aramas akan pwe en kasalehda me pein ih me kin ketin kapwungala aramas akan mwohn silangi. Ni ire wet Koht ketin kasalehda duwen eh pwung oh duwen eh kin ketin kapwungala aramas koaros me kin pwoson Sises.dpAKoht ketin kupwurehda pwe Krais en ketin meirongkihla pein ih pwe eh pwoula en wiahla meirong ehu mehn lapwahda dipen aramas akan, sang ni arail kin pwoson. Koht ketin wiahda meirong wet pwe en ketin kasalehda duwen eh kin kapwungala aramas akan mwohn silangi. Keilahn ahio, Koht kin ketin kanengamah oh pil kin ketin pohnsehse dipen aramas akan;o Eri, sang ni kupwurkalahngan oh sapan en Koht, irail koaros kin pwungla reh pwehki Krais Sises me kin ketin kamaiauwihirailda.tnaaramas koaros wiadahr dihp, oh irail koaros dohsangehr sapwellimen Koht lingan me e kin ketikihong aramas.?mwKoht kin ketin kapwungala aramas akan mwohn silangi sang ni arail kin pwoson Sises Krais. Koht kin ketin wia met ong irail koaros me kin pwoson Krais, pwe aramas koaros duwepenehte:5lcEri, met Koht ketin kasalehiong aramas akan duwen eh kin ketin kapwungala aramas reh, oh e sohte mwahn pidada kosonned. Ahpw Kosonnedo oh pil soukohp ako kadehdedahr duwe:(kIPwehki sohte aramas emen me kak pwungkihla rehn Koht eh kin kapwaiada audepen Kosonnedo. A ihete me Kosonnedo kin wia; e kin kasalehiong aramas me e dipadahr.MjEri, kitail eseier me audepen Kosonnedo koaros kin doakedoake irail kan me momour pahn Kosonnedo, pwe en irehdihsang aramas koaros peikidparail oh kihong sampah pwon pahn sapwellimen Koht kadeik.1i]re pil sohte ese duwen lemmwiki Koht.”*hORe sohte mwahn ese dahkot popohl;8gkre kin kauwehla wasa koaros me re kin kohla ie.2f_Re kin mwadang kamadak aramas oh kemehla;*eOAwarail kan me diren keria suwed.#d? Arail koasoi kan me diren widing; likamw tohr me kin pwilsang ni lowarail kan, koasoi keper me rasehng pwoisin en sineik me kin pwilsang ni lowarail kan.|cq Aramas koaros sohpeisangehr Koht; irail koaros sapwungalahr; sohte mehmen me kin wiahda mwahu, sohte mwahn mehmen.Ab} sohte mwahn mehmen me loalokong, de kin kaudokiong Koht.Ra Nin duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih: “Sohte mwahn aramas emen me pwung,P` Eri, ia duwen kiht mehn Suhs akan, mie mehkot me se paiamwahuki sang mehn liki kan? Sohte! I kasaledahr duwen mehn Suhs akan oh mehn liki kan ar duwepenehte, irail koaros mihmi pahn manaman en dihp._Eri, dahme kitail soh kin ndahki, “Kitail wiahda me suwed pwe en kapwarehda me mwahu”? Mehlel, me mie ekei aramas me kin kauwehkihla edei ni arail kin nda me I wiahda sapwung ni ei wia koasoi pwoatet! Eri, re pahn pakadeida, nin duwen me konehng.&^EA ia duwe, ma ei likamw pahn kapwarehda lingan en Koht oh kasalehda mwahu sapwellime mehlel? Dahme kahrehda I pahn pakadeingkihda duwehte aramas dipan emen?X])Soh kowahlap! Ma Koht me sapwung, ia duwen eh pahn kak ketin kadeikada sampah?g\GEri, ia duwe, ma atail wiewia sapwung kan kasalehda mwahu sapwellimen Koht pwung, dahme kitail pahn patohwan? Dene Koht kin ketin wiahda me sapwung ni eh kin ketin kalokei kitail? (Met I wia peidek ehu me aramas kin wia.)b[=Soh kowahlap! Koht uhdahn pahn mehlel, mehnda ma aramas koaros me likamw. Nin duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih: Omw pwung uhdahn pahn sansalda ni omw pahn koasoi; ke uhdahn pahn pweida ni ahnsoun omw ale kadeikpomw.”lZQEri, ia duwe, ma ekei irail sohte loalopwoat? Met pahn wehwehki me Koht sohte pil pahn loalopwoat?iYKMehlel kowahlap, ni soahng koaros! Keieu, Koht ketin likihong mehn Suhs akan sapwellime mahsen.xX kEri, ia duwe, mie mehkot me mehn Suhs akan kin paieki laudsang mehn liki kan? De mie katepen iang sirkumsaisla?W'Ahpw ih me mehn Suhs mehlelen, me kin wia mehn Suhs loale, met wehwehki me eh mohngiong sirkumsaislahr-iei doadoahk en Ngenen Koht, kaidehk doadoahk en Kosonned me ntingdier. Eri, soangen aramas menet kin ale ketingpe sang rehn Koht, ahpw kaidehn sang rehn aramas akan. V Eri, ihs me mehn Suhs mehlel, ihs me sirkumsais ni mehlel? Kaidehn ih me sirkumsaisla liki, me eh sirkumsais mie ni paliwerehte.sU_Eri, kumwail mehn Suhs akan pahn pakadeida pahn mehn liki kan. Pwe kumwail kin kauwehla Kosonnedo, mehnda ma e ntingdiong kumwail oh kumwail sirkumsaisla; a irail kin kapwaiada Kosonnedo, mehnda ma re sohte sirkumais ni paliwararail.TMa mehn liki men, me sohte sirkumsais, e ahpw kapwaiada audepen Kosonnedo, ia duwe, Koht soh pahn ketin wiahki ih aramas sirkumsais men?SEri, ma ke kin kapwaiada Kosonnedo, mie katepen omw sirkumsaisla; a ma ke sohte kapwaiada Kosonnedo, omw sirkumsais wia mehkot mwahl.zRmPwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Pwehki kumwail mehn Suhs akan me mwaren Koht wiemwahlkilahr rehn mehn liki kan.”QKe kin suweiki omw ahneki Kosonned en Koht-a ia duwe, ke sohte kin kihsang waun Koht ni omw kin kauwehla sapwellime kosonned? P9Ke pil kin nda, “Dehr kamwahl”-a ia duwe, ke sohte kin kamwahl? Ke kin kasohwe dikedik en eni kan-a ia duwe, ke sohte kin pirapa imwen kaudok kan? O Ke kin padahkih meteikan-a dahme ke sohte pil padahkihki pein kowe? Ke kin nda, “Dehr pirap”-a ia duwe, ke sohte kin pirap?*NMoh pil sounkaweidpen me pweipwei kan, oh sounpadahk en me soaloalokong kan. Ke pein lemeleme me ke ahneki soangen loalokong oh mehlel koaros sang nan Kosonnedo.sM_ke kin wiahkin uhk sounkahluwepen me maskun kan oh kamarainpen me mihmi nan rotorot akan ni soh peikasal,sL_ke ese dahme Koht kin kupwurki ke en wia, oh ke padahngkihsangehr nan Kosonnedo ke en pilada dahme pwung;K{Eri, ia duwen kowe? Ke kin kahdaneki pein uhk mehn Suhs; oh ke kin koapworopworki Kosonnedo, oh kin suweiki duwen Koht;*JMEri, nin duwen Rongamwahu me I kin lohlohkiseli, ih pahn duwe ni Rahno me Koht pahn ketin kadeikada madamadau rir nan mohngiong en aramas akan rehn Sises Krais.jIMArail wiewia kan kin kasalehda me audepen Kosonnedo ntingdier nan mohngiongirail. Kadeikpen loalarail kin kasalehda duwen mehlel en met, pwehki ekei ahnsou arail madamadau kin kedipairailda oh ekei ahnsou e kin doareirailla.}HsMehn liki kan sohte iang ahneki Kosonnedo; eri soh, ni ar kin kapwaiada audepen Kosonnedo sang ni pein nsenarail, met wehwehki me re kasaledahr me re ese dahme re uhdahn pahn wia de sohte wia, mehnda ma re sohte iang ahneki Kosonned en Moseso. G Pwe kaidehn sang ni rongorongete Kosonnedo me aramas kin pwungkihla rehn Koht, a pwehki sang ni ar kin kapwaiada audepen Kosonnedo.aF; Eri, mehn liki kan sohte iang ahneki Kosonned en Moses; ahpw re kin wiahda dihp oh lekdekla mehnda ma Kosonnedo sohte doakeirail. Mehn Suhs akan ahneki Kosonnedo; eri, re kin wiahda dihp oh pakadeingkihda Kosonnedo. ~|||M{{Szyy3x~wvuubttsys7r|qqdpoo?nmmllkjjGiiBhLggf1ee6dYcVbba_`__h^^]>\q[[yZYYXX!WIV7UMTTB AA9@@+??>>=i=l ;sF5} N  I } % CO~Xk\B1Pwe irail kan me kin wia soahng pwukat, re sohte kin papah atail Kaun Krais, ahpw re kin papah pein nsenarail. Re kin pitihekihdi lamalam en aramas pwung kan arail koasoi mwahu oh pil arail koasoi widingan kan.hAIEri, riei ko, I koangngoangehkin kumwail, kaleke kumwail sang irail kan me kin kahrehda liaktohrohr oh kin kauwehla pwoson en souleng kan, aramas pwukat pil kin uhwong padahk me kumwail aleier; kumwail dehr keiong mparail!@Kumwail rahnmwahukipene atail metik en souleng. Tohn mwomwohdisohn Krais kan koaros pil iang ie kadarewohng kumwail arail rahnmwahu.?Ei rahnmwahu ong Pilolokus oh Sulia, ong Nereus oh rie serepein, ong Olimpas, oh pil ong sapwellimen Koht akan koaros me mi rehrail.>Ei rahnmwahu ong Asinkritus, Plekon, Ermihs, Patropas, Ermas, oh pil ong riatail souleng kan koaros me kin mihmi rehrail.=/ Ei rahnmwahu ong Rupus, tohndoadoahk men me keieu siksang koaros nan doadoahk en atail Kaun, oh pil ong eh nohno, me pil kin wiahkin ie nah seri.$<A Ei rahnmwahu ong Tripihna oh Triposa, me pil iang doadoahk en atail Kaun, oh pil ong kompoakepahi mehlel, Persis, me kin wia doadoahk laud ong atail Kaun.r;] Ei rahnmwahu ong Erodion, iengei mehn Suhs men, oh pil ong riatail souleng kan nan peneinei en Narsisus.z:m Ei rahnmwahu ong Apeles, me eh loalopwoat ong Krais me inenen sansal mehlel, oh pil ong peneinei en Aristopulus.l9Q Ei rahnmwahu ong Urpanus, iangatail ni doadoahk ong Krais, oh pil ong Stakis, kompoakepahi mehlel.>8wEi rahnmwahu ong Ampliatus, kompoakepahi rehn Kaun-o./7WEi rahnmwahu ong Andronikus oh Sunias, kompoakepahi mehn Suhs me iangieier selidi nan imweteng; ira pwosonlahr Krais mwohi, oh ira inenen ndand rehn wahnpoaron akan.F6Ei rahnmwahu ong Mery, me inenen kin doadoahk laud rehmwail.53Pil ei rahnmwahu ong tohn mwomwohdiso me kin pokonpene nan imwara. Ei rahnmwahu ong kompoakepahi Epanitus, me tepin pwosonla Krais nan wehin Eisia. 4me lelohng nan keper laud pwehki ngehi. I kapinga ira mehlel-a kaidehn ngehite, ahpw pil tohn mwomwohdisohn mehn liki kan koaros.T3!Ei rahnmwahu ong Persila oh Akwila, iengei kan ni doadoahk en Krais Sises,G2Kumwail kasamwo lih menet ni mwaren atail Kaun, duwen me konehng souleng kan, oh sewese ni mehkoaros me e anahne sang rehmwail; pwe pein ih me kompoakepahn aramas tohto oh pil kompoakepahi.q1 ]Eri, I men kapehsehkin kumwail riatail lih souleng Pihpe, me kin wia doadoahk nan mwomwohdisohn Senkrea.M0!Eri, Koht, me tepin atail popohl, en ketiket rehmwail koaros. Amen./% Pwe, ma Koht pahn ketin kupwurei kitail, I pahn pwarowei rehmwail diren peren mehlel oh nsenamwahuki kisin ahnsou kis I en kommoal rehmwail..7Kumwail kapakapki pwe I en kak pitlahsang me seupwoson kan nan Sudia, oh pwe ei doadoahk nan Serusalem en kak kaparanda sapwellimen Koht souleng kan.8-iRiei ko, I peki rehmwail ni ngidingid ni mwaren atail Kaun Sises Krais, oh sang ni limpoak me Ngehn Sarawio kin ketikihdo, pwe kumwail en iang poaden kapakapkin ie rehn Koht.n,UEri, ni ei pahn lelewei rehmwail, I ese mehlel me I pahn lelewei iangahkihwei kapai ngeder en Krais.3+_Ni ei pahn kanekehla doadoahk wet, oh kihong irail uwen mwohni koaros me rikirikpenehr ong irail, I ahpw pahn mwesellahng Spein, oh sop rehmwail ahpw douluhllahng wasao. *Pein irail me koasoanehdi re en wia meirong wet, ahpw ni mehlel ar pwukoa mie re en sewese me semwehmwe kan; pwe mehn Suhs akan sewesehkiher mehn liki kan ar kapai ni pali ngehn, ihme kahrehda mehn liki kan pahn uhd sewesehki mehn Suhs akan ar pai en sampah.2)]Pwe mwomwohdiso kan nan Masedonia oh Krihs re pein lemehda re en wia arail meirong pwe en sewese me semwehmwe kan nanpwungen sapwellimen Koht souleng kan nan Serusalem.r(]Eri soh, ahnsou wet I pahn seiloaklahng Serusalem pwe I en sewesehda sapwellimen Koht souleng kan wasao.C'I koapworopworki me I pahn kak ahnsou wet. Ni ei pahn seiloaklahng Spein, I men tuhwong kumwail, oh mwurin ei pahn pas rehmwail ahnsou kis, I men ale sawasepen ei seiloak sang rehmwail.&yAhpw met, ni ei kanekelahr ei doadoahk nan wasa pwukat, oh pwehki eh sounpar tohtolahr me I inengieng en pas rehmwail,I% Ih kahrepe wet me karomwpwe ie pak tohto pwe I en pas rehmwail.$Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Irail akan me sohte rong duwen ih pahn kilang, oh irail akan me saikinte rong pahn wehwehki.”E#I kin ngoangki ahnsou koaros pwe I en kalohkiseli Rongamwahwo wasa kan me aramas akan saikinte rong mehkot duwen Krais, pwe I en dehr kauwada ei poahsoan pohn en emen tohrohr eh poahsoan.M"sang ni manaman oh kilel kapwuriamwei kan, oh pil sang ni manaman en Ngenen Koht. Eri, ni ei seiloakseli sang Serusalem lao lel Ilirikum, I kalohkiselier wasa koaros Rongamwahu unsek duwen Krais.)!KI pahn eimah oh koasoia soahng kante me Krais ketin wiahda rehi, pwe I en kahluwadohng mehn liki kan nan mouren peik en Koht, sang ni padahk kan oh wiewia kan,J  Eri, ni ei miniminiong Krais Sises, I kak suweiki ei papah Koht.>ueri, kalahngan en wiahla ladun Krais Sises oh wiewia sapwellime doadoahk rehn mehn liki kan. I kin papah ih nin duwen samworo men ni ei kin padapadahngkiseli Rongamwahu wet sang rehn Koht, pwe mehn liki kan en wiahla mehn meirong ehu me Koht kin ketin kupwurperenki, oh me Ngehn Sarawi ketin kasarawihong ih.'GEri soh, nan kisinlikou kiset I ekis eimahkihong kumwail ire kei me I men katamankin kumwail. I eimahiong kumwail pwehki kalahngan ehu me Koht ketikihong ie: Riei souleng ko, pein ngehi ese mwahu duwen amwail kin audaudki soangen mwahu koaros, oh duwen amwail kak peneupene nanpwungamwail.G Eri, Koht, me iei tepin koapworopwor, en ketin audehkinkumwailda soangen peren koaros oh popohl pwehki amwail pwoson, pwe amwail koapworopwor en pil kin kekeirkihda manaman en Ngehn Sarawi.#? Oh Aiseia pil mahsanih, “Emen sang ni kadaudok en Sehsi pahn ketido, e pahn kesepwilda pwe en kaunda mehn liki kan, oh irail pahn koapworopworki ih.”  Oh e pil mahsanih, “Kumwail mehn liki kan koaros, kumwail kapinga Kaun-o, kumwail aramas akan koaros, kumwail kapinga ih!”{ Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Kumwail mehn liki kan, kumwail iang sapwellimen Koht aramas akan perenda oh ngisingis!”A{ oh pil pwe mehn liki kan en kak kapinga kalahngan en Koht. Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Eri, I pahn kin kapinga komwi rehn mehn liki kan, I pahn koul oh kapinga mwaromwi.”7gPwe I ndaiong kumwail me Krais ketin wiahla ladun mehn Suhs akan pwe en ketin kasalehda loalopwoat en Koht, oh kapwaiada inou kan me Koht ketin wiahiong samarail kahlap ako,%Eri, kumwail kasamwo nan mohngiongimwail riamwail souleng kan ong ni lingan en Koht, nin duwen Krais eh ketin kasamwokumwailehr nan kupwure.a;pwe kumwail koaros en ehupene kapinga Koht, Semen atail Kaun Sises Krais ni ngihlteieu.'Eri, Koht me tepin kanengamah oh kakehlepen loalatail, en ketin kaminiminihkinkumwailpene lamalamteieu ni amwail kin kahlemengih Krais Sises,MPwe mehkoaros me ntingdier nan Pwuhk Sarawi e ntingdier pwe en padahkih kitail, pwe kitail en ahneki koapworopwor sang ni kanengamah oh kakehlepen loalatail me Pwuhk Sarawi kin ketikihong kitail.5Pwe Krais sohte ketin kupwurohkihte pein ih. Ahpw nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Ngehi me pwukoakidier en aramas akan ar lahlahwei komwi.”Ahpw emenemen kitail uhdahn pahn kaparanih riatail souleng kan ni wiewia mwahu ong irail, pwe kitail en seweseirailda nan ar pwoson. 'Eri, kitail kan me kehlail ni atail pwoson, kitail uhdahn pahn sewese me luwet akan ni arail katoutou kan. Kitail dehr kaparanda pein kitail.3_Ahpw ma e peikasalki dahme e pahn tungoale, Koht pahn ketin kadeikada, pwe eh wiewia kan sohte tepisang pwoson. Pwe soahng koaros me sohte kin tepisang pwoson, iei dihp.LEri, kumwail kolokolte nan kapehdamwail amwail pwoson ni mepwukat mwohn silangin Koht. Meid pai aramas me nan kapehde sohte kin pepehm me e sapwung ni eh kin wia mehkot me pein ih pehm me pwung!  Eri, iet me mwahu en: dehr tungoale uduk, de wain, de wiahda mehkot me pahn kahrehiong riamwail souleng en pwupwudiong nan dihp.Z -Kumwail dehr kauwehla dahme Koht ketin wiadahr pwehki kisin tungoal akan. Kitail kak tungoale kisin tungoal koaros, ahpw me sapwung tungoale mehkot me pahn kahrehiong riamwail souleng en pwupwudiong nan dihp. wEri, kitail uhdahn pahn ngoangki ahnsou koaros mehkan me kin kahrehiong kitail popohl, oh pil kin kakehlakeikitailla. }Eri, mehmen me kin papah Krais ni soahng pwukat, ih me Koht kin ketin kupwurperenki oh e kin kenikenla pahn aramas akan. Pwe Wehin Koht sohte mihmi ni kisin tungoal de nim mehkot, pwe e mihmi ni pwung oh popohl oh peren me Ngehn Sarawi kin ketikihdo.pYKumwail kanahieng pwe mehkan me kumwail wiahki me mwahu e de pahn wia mehkot suwed rehn aramas teikan.xiMa kumwail kin kansensuwedihada riamwail souleng pwehki amwail tungoale mehkot, eri, met wehwehki me kumwail solahr weweidki limpoak. Kumwail dehr mweidohng mehkot me kumwail kin tungoale en kauwehla aramas emen me Krais ketin pwoukilahr!4aEi miniminiong atail Kaun Sises kin kahrehiong ie I en ese me sohte mwahn mehkot mie me samin; ahpw ma mehmen kin lemeleme me mehkot me samin, eri, mehkoto saminlahr reh.;o Eri, kitail tokedihsang atail kin kadeikada meteikan. Ahpw iet me kumwail en wia: kumwail dehr wia mehkot me riamwail souleng men pahn dipekelekelki, de pwupwukihdiong nan dihp.G Eri, emenemen kitail uhdahn pahn wehkohng Koht duwen pein ih.6e Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Kaun-o ketin mahanih, nin duwen ngehi Koht ieias, aramas koaros pahn kelehpwikihdi mwohi, oh loh koaros pahn kadehdehda me ngehi, iei Koht.”q[ Eri, kumwail-dahme kahrehda kumwail kin kadeikekihda riamwail souleng kan? Oh pil kumwail teikan-dahme kahrehda kumwail kin kauwehki riamwail souleng kan? Pwe kitail koaros pahn uh mwohn silangin Koht, pwe kitail en pakadeikda reh.X) Pwe Krais pwoula oh iasada pwe en wiahla Kaunepen me momour oh me melahr akan.:mpwe ni atail kin momour, eri, kitail kin momour pwehki Kaun-o; oh ni atail kin mehla, eri, kitail kin mehla pwehki Kaun-o. Eri, ni mour, de ni mehla, sapwellimen Kaun-o kitail.gGPwe sohte emen kitail kin momourkihte pein ih, oh pil sohte emen kitail kin mehkihla pein ih;i~KMe kin kesempwalki rahn ehu sang rahn teikan, e kin wia met sang ni eh wauneki Kaun-o; oh me kin tungoale soahng koaros, e kin wia sang ni eh wauneki Kaun-o, pwe e kin kasapahlkalahngankihong Koht kisin tungoal ako. Ahpw me sohte kin tungoale soangen kisin tungoal kei, e pil kin wia met sang ni eh wauneki Kaun-o, oh e pil kasapahlkalahngan ong Koht.A}{Ekei souleng kin wiahki me rahn ehu me kesempwalasang rahn teikan, oh pil ekei kin wiahki me rahn koaros duwepenehte. Emenemen en pein koasoanehdi nan kapehde dahme pwung, oh idawehn.M|Ihs kowe pwe ke en kadeikada en emen eh lidu? En liduwohte eh soumaste me pahn kupwukupwure ma e pahn pweida de soh. Eri, e pahn pweida, pwehki Kaun-o me ketin manaman en sewesehda pwe en pweida.E{Me kin tungoale soahng koaros en dehr kauwe me kin tungoalehte wahntuhke; oh me kin tungoalehte wahntuhke en dehr kadeikada me kin tungoale soahng koaros, pwe Koht ketin kupwurperenki ih. z Mie ekei souleng kin tungoale soahng koaros sang ni ar pwoson; a ekei mie, me luwet nan ar pwoson, me kin tungoalehte wahntuhke.fy GKumwail kasamwo aramas emen me eh pwoson luwet, oh dehr akamaikihong dahme pein eh madamadau.x} Ahpw kumwail ale tehtehn pei en atail Kaun Sises Krais, oh tokedihsang amwail ngoangki kapwaiada amwail ineng suwed kan.=ws Kitail kanahieng pein atail mour, nin duwen aramas akan me kin weweid nan marain. Kitail dehr weweidki kamamsakau, de sakaula; dehr weweidki mour suwed de samin, de pei de peirin.)vK Rotorot en nipwong kereniongehr sohrala, oh marain en rahn nektehn pwarodo. Eri, kitail tokedihsang wiewiahn rotorot akan; kitail pwuhriong nan tehtehn marain.Su Kumwail uhdahn pahn wia met, pwehki kumwail ese me iei ahnsowo met: ahnsou me kumwail pahn pirida sang amwail meir. Pwe ahnsoun atail mourla kerendohngkitailehr, kerensang ahnsoun atail tepin pwosonla.qt[ Me ke kin poakohng mehn mpomw, ke sohte pahn wiahiong suwed. Eri, limpoak iei kapwaipen Kosonnedo pwon.psY Kosonned ko me mahsanih, “Dehr kamwahl; dehr kemehla aramas; dehr pirap; dehr noahrok”-mouren kosonned pwukat, oh pil mouren kosonned teikan, oaralape mehteieu: “Ke en poakohng mehn mpomw, duwen omw kin poakohng pein uhk.”7rg Kumwail dehr pweipwand ong emen-iei soangen pweipwandteieu me kumwail pahn wia: limpoakpene nanpwungamwail. Mehmen me kin poakohng mehn mpe kin kapwaiada Kosonned en Moseso.)qK Eri, kumwail kihong irail amwail daksis kan; kumwail pwainohng irail amwail daksis en moahng oh daksis en amwail dipwisou kan; oh kumwail wauneki irail koaros.xpi Iei kahrepe wet me kumwail kin pwainki daksis; pwe re wie doadoahk ong Koht ni ar kin kapwaiada ar pwukoa kan.o Iet kahrepen amwail pahn kin peikiong pwungen wehi kan- kaidehkte pwehki engieng en Koht me kahrehda, ahpw pwehki sang nan kapehdamwail.n7 Pwe irail lidun Koht kei me kin wia arail doadoahk pwe en kamwakamwahwih kumwail. A ma kumwail kin wiahda me suwed, eri, kumwail en masak irail, pwe uhdahn mie arail manaman en kaloke. Pwe irail iei lidun Koht me kin kapwai engieng en Koht ong irail kan me kin wiahda me suwed.m1 Pwe irail me kin wiahda me mwahu sohte pahn masak kaunen wehi kan; a irail kan me kin wiahda me suwed, iei irail me pahn masak kaunen wehi kan. Ia duwe, kumwail kin lemeleme kumwail en sohte masak kaunen wehi kan? Eri, kumwail wiahda me mwahu, re ahpw pahn kapingai kumwail.ly Mehmen me uhwong pwungen wehi kan, e kin uhwong me Koht ketin koasoanedier. Eri, mehmen me kin wia met pahn pakadeida..k W Aramas koaros uhdahn pahn peikiong pwungen wehi kan; pwe Koht, iei ih me kin ketikihong wehi kan arail pwung, oh ih me pil ketikihongehr pwungen wehi kan nin sampah.Yj+ Eri, dehr mweidohng me suwed en poweiukedi, ahpw omw mwahu en powehdi me suwed.giG Oh Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Ma omw imwintihti men men mwengedahr, eri, kamwenge; ma e men nimpildahr, eri kanampile; pwe ma ke pahn wia met, ke pahn inenen kanamenekihala mehlel, rasehng mwoalus mwehl pohn moange.”Eh Eri, riei ko, kumwail dehr pein dupuk, ahpw kumwail mweidohng engieng en Koht en doadoahk. Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Kaun-o ketin mahsanih, ngehi me pahn dupuk, ngehi me pahn ikih.”Vg% Kumwail wia uwen amwail kak pwe kumwail en ahneki popohl rehn aramas koaros. f9 Ma emen pahn wiahiong kumwail me suwed, kumwail dehr dupungkihong me suwed. Kumwail nantihong kapwaiada soahng mwahu kan me aramas koaros kin pwungki.e Kumwail kesempwalki aramas koaros. Kumwail dehr aklapalap; ahpw kumwail kompoakepahniki aramas tikitik kan. Kumwail dehr pil akloalokong.hdI Kumwail iang peren rehn me kin pereperen kan, oh pil iang sengiseng rehn me kin sengiseng kan.c1 Peki rehn Koht en ketin kupwuramwahwih irail kan me kin kalokei kumwail; ei kumwail peki pwe en ketin kupwuramwahwihirailda, oh dehr kerieirailla.tba Kumwail kisekisehki riamwail souleng semwehmwe kan amwail dipwisou kan; oh kumwail kasamwo mehn keiru kan.a Amwail koapworopwor en kaparankumwailda; kumwail kanengamahiong amwail apwal akan; kumwail poadidiong kapakap ahnsou koaros.`w Kumwail pwerisekiong amwail doadoahk, oh dehr pohnkahke. Kumwail poadidiong papah Kaun-o sang nan kapehdamwail unsek.__7 Kumwail limpoakpene nin duwen limpoak en souleng; oh kumwail wahupene nanpwungamwail.i^K Eri, amwail limpoak en uhdahn mehlel. Kumwail tatki me suwed kan, oh tengeteng ni me mwahu kan.0]Y Ma kitail pwaisanki doadoahk en kakehlaka loal en meteikan, eri, kitail uhdahn pahn wia. Mehmen me kin kisekisehki meteikan mehkot me ah, e uhdahn pahn wia ni sapan. Mehmen me mie eh manaman en kaun, e uhdahn pahn doadoahk laud. Mehmen me kin kadek ong meteikan, e uhdahn pahn perenki kapwaida.~\u Ma kitail pwaisanki doadoahk en papah, eri, kitail uhdahn pahn papah. Ma sounpadahk, eri, kitail uhdahn pahn padahk.n[U Eri, kitail en kapwaiada pwaisatail me wekpeseng ni soangen doadoahk kan me konehng kalahngano me Koht ketikihong kitail. Ma kitail pwaisanki lohkiseli mahsen en Koht, eri, kitail wia duwen me konehng pwosono me kitail ahnekier.*ZM Pil duwehte kitail, mehnda ma kitail me tohto, ahpw kitail wia warteieu rehn Krais, oh kitail koaros kin patpene duwehte kakon kan me tohrohrpeseng ni warteieu.oYW Kakon tohto mie rehtail nan paliwarteieu, oh kakon pwukat koaros sohte duwepenehte ni arail doadoahk.X Pwehki kalahngan me Koht ketikihong ie, I ndaiong kumwail koaros: kumwail dehr medemedewe me kumwail me lapalap. Ahpw kumwail en kin mehlel ni amwail medemedewe pein kumwail: oh emenemen en kasakasawih pein ih nin duwen uwen pwoson me Koht ketikihong.rW] Kumwail dehr kahlemengih wiewia kan en sampah wet, ahpw mweidohng Koht en ketin kawiliakapwala loalamwail kan unsek. Eri, kumwail ahpw pahn esehda dahme kupwur en Koht-dahme mwahu, oh dahme e kin ketin kupwurperenki, oh dahme unsek.V - Eri, riei ko, pwehki reken sapwellimen Koht kalahngan ong kitail, I wia pekipek ngidingid wet ong kumwail: kumwail mweidala paliwaramwail kan pwe en wiahla mehn meirong momour, me sarawi oh kaperen pahn kupwur en Koht. Met ih soangen kaudok mehlel me kumwail pahn kin wia.U# $Pwe ih me ketin kapikada mehkoaruhsie, oh soahng koaros kin miehki ih oh pil pwehki ih. Lingan en kowohng Koht, sang met kohkohlahte. Amen.DT #Ihs me kihongehr mehkot, pwe en kak ketin kasapahlohng?”eSC "Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Ihs me dehdehki kupwur en Kaun-o? Ihs me kak kaweid?@Ry !Ia uwen laud en sapwellimen Koht kapai kan! Ia uwen loalen sapwellime erpit oh kupwurokong! Ihs me kak kawehwehda sapwellime koasoandi kan? Ihs me kak wehwehki sapwellime wiewia kan?}Qs Pwe Koht ketin salihedier aramas koaros pwehki ar sapeik, pwe en kak kasalehiong irail koaros sapwellime kalahngan.P' Pil duwehte, pwehki kalahngano me kumwail aleier, mehn Suhs akan kin sapeikiong Koht ahnsou wet, pwe re en pil kak ale kalahngan en Koht met.O3 Ahpw duwen kumwail mehn liki kan, kumwail sohte kin peikiong Koht mahso; a met kumwail aleier kalahngan en Koht pwehki en mehn Suhs akan ar sapeik.`N9 Pwe Koht sohte kin ketin wekidala kupwure ong me e kin ketin pilada oh kupwuramwahwih.PM Mehn Suhs akan wialahr imwintihti en Koht pwehki kumwail mehn liki kan, sang ni arail soikala Rongamwahwo. Ahpw, pwehki sapwellimen Koht pilipil, Koht ketin kupwure irail pwehki samarail kahlap ako.TL! I pahn wiahiong irail inou lap wet, ni ei pahn lapwahsang diparail kan.”KK Oh iei duwen en mehn Israel kan koaros ar pahn mourla. Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Sounkomouro pahn ketido sang Saion, e pahn ketikihsang soahng suwed koaros rehn kadaudok en Seikop.0JY Eri, riei ko, mie mehlel ehu me rir me I men kumwail en pil ese, pwe e pahn irehdihsang kumwail amwail medemedewe duwen amwail loalokong. Eri iet: keptakailahn mehn Israel ko sohte pahn poatopoat, a e pahn dadaurete lao lel uwen tohtohn mehn liki kan me kileledier pahn wiahla sapwellimen Koht.mIS Kumwail mehn liki kan, kumwail rasehng rahntuhke olip en nanwel pwoat me tipwasangehr, ahpw kapatapatehngehr tuhke olip me epwel mwahu pwoat, ni soangen mwekid me pein tuhke kan sohte wia. Mehn Suhs akan rasehng tuhke olip me epwel mwahu pwoatet. Eri, e pahn inenen mengei mehlel pahn Koht en ketin kapwurehiong ni tuhkeo rahntuhke pwukat me tipwasangehr.H1 Oh pil mehn Suhs akan ma re kesehla ar seupwoson, re pahn pwurehng nan wasaohte me re mi ie mahs; pwehki Koht me ketin manaman en kasapahliraildo.5Gc Eri, ni soahng wet kitail kakehr wehwehki uwen sapwellimen Koht kupwur kadek, oh pil uwen sapwellime kadeik apwal. E kin ketin wia sapwellime kadeik apwal ong irail kan me sapwungalahr, ahpw kadek ong kumwail-ma kumwail pahn dadaurete sapwellime kupwur kadek. Pwe ma soh, kumwail pil pahn tipwasang.F Koht sohte ketin mahk ong mehn Suhs akan, me rasehng rahntuhke mehlel. Eri, ia duwe, kumwail lemeleme me e pahn ketin mahkohng kumwail?"E= Mehlel apwoat! Re tipwasangehr pwehki ar sohte pwoson, a kumwail mihmihte pwehki amwail pwoson. Ahpw kumwail dehr suweiki met, ahpw kumwail en lemmwiki.fDE Ahpw kumwail pahn nda, “Ei, ahpw rah kan tipwasangehr pwe I en uhd wiliandi nin tuhkeo.”eCC Ihme kahrehda kumwail dehr mwamwahlki irail kan me rasehng rah kan me tipwasangehr. Ia duwen amwail pahn kak suweikin kumwail? Kumwail duwehte rahntuhke pwoat, kumwail sohte kamour kaleweo-a kalewe ko me kamour kumwail. B Ekei rahntuhke olip me epwel mwahu ko tipwasangehr, oh rahntuhke olip en nanwel tohrohr pwoat me uhd wiliandi. Kumwail mehn liki kan, kumwail rasehng rahntuhke olip en nanwelo, oh met kumwail pil iangehr ahneki en mehn Suhs akan ar mour kehlail ni pali ngehn.SA Ma kisehn lopwon en pilawa ehu pahn kasarawihong Koht mahs, eri, Koht pahn ketin sapwellimaniki lopwono unsek; oh ma kalewen tuhke pwoat pahn kasarawihong Koht, eri, rahntuhke kan pil sapwellimen Koht. @ Pwe ni ar lekdeklahro sampah wialahr kompoakepahn Koht. Eri, ia pahn duwe, ma re sapahldo? E pahn rasehng iasadahn me melahr akan!a?; Mweinele I pahn kak kaketuwahuwihada kisehi mehn Suhs kan, oh pil komourala ekei irail.>/ Eri met, I koasoakoasoiaiong kumwail mehn liki kan: erein ei pahn pweisanki pwukoahn wahnpoaron en mehn liki kan I pahn kin suweiki doadoahk wet.f=E Dipen mehn Suhs ako kahrehiongehr sampah kapai laud mehlel, oh pwehki malaulau me komourlahr rehrail pil kahrehiongehr mehn liki kan kapai laud mehlel. Eri, ia uwen pai me pahn mie ma mehn Suhs koaros pahn iang sapahldo!R< Eri, I pil men idek: Ni ahnsou me mehn Suhs dipekelekel, re uhdahn mwomwla ni arail pwupwudio? Soh kowalahp! Pwehki ar dipadahro, komour pil lelohng mehn liki kan, pwe mehn Suhs akan en ketuwahukihda.};s Masarail kan en rotala oh dehr kilang wasa; oh paliwararail kan en rihkosdiong pahn ar apwal akan ahnsou koaros.”s:_ Oh Depit pil mahsanih, “Arail kamadipw kan en wiahla nsarparail, irail en pwupwudi oh ale kalokaparail!H9  Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Koht ketin kakeptakaila mohngiongirail oh pil arail lamalam; lao lel rahnwet re sohte kak kilangki wasa masarail kan de rongki wasa salengarail kan.”?8w Eri dah? Aramas en Israel kan sohte diarada dahme re raparapahki. Kisin pwihno me Koht ketin pilada, iei irail me diarada; a meteiko re keptakaila, sohte men rong malipilip en Koht.i7K Sapwellime pilipil wet tepisang ni sapwellime kupwur kalahngan, kaidehk sang ni ar wiewia kan. Pwe ma sapwellimen Koht pilipil pahn tepisang ni wiewiahn aramas, eri, sapwellime kupwur kalahngan kaidehk kalahngan mehlel ehu.t6a Iei pil duwen ahnsou wet: mie kisin pwihn ehu me Koht ketin piladahr, sang ni sapwellime kupwur kalahngan.t5a Eri, dahme Koht ketin sapengki? “I nekinekid ong ie ohl isikid me sohte kin pwongih koht likamw Paal.”44a “Maing ei Kaun, re kemelahr sapwellimomwi soukohp akan oh kauwelahr sapwellimomwi pei sarawi kan. Ngehite me luhwehdi, oh re pil raparapahkin ie pwe re en kemeiehla.”A3{ Koht sohte ketin kesehla sapwellime aramas akan me e ketin pilada sang nin tapio. Kumwail eseier dahme Pwuhk Sarawi mahsanih wasa me Elaisa peki rehn Koht en pelianda mehn Israel kan:;2 q Eri, I pil pahn idek: Ia duwe, Koht ketin keselahr sapwellime aramas akan? Soh kowahlap! Pein ngehi pil mehn Israel men, sang ni kadaudok en Eipraam, kisehn kadaudok en Pensamin. 1 A duwen mehn Israel kan e pil mahsanih, “I kapawehr limei kat rahn ehu pwon pwe I en kasamwoh aramas sapeik oh kahngohdi kan.”!0; Oh Aiseia inenen eimah ni eh mahsanih, “Irail akan me sohte kin rapahkin ie, re diariedahr, I sansaldahr mwohn irail kan me sohte kin rapahkin ie.”~/u I pil pahn pwurehng idek: Ia duwen aramas en Israel kan, re sohte wehwehki met? Eri, pein Moses me tepin sapeng: “I pahn kaluwakahkin kumwail aramas akan me sohte uhdahn arail wehi, I pahn kalingeringerihkin kumwail tohn wehi pweipwei ehu.”X.) Ahpw I pahn idek: Mehlel pwoat me re saikinte rong mahseno? Soh! Pwe re rongehr-pwe Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Ngilarail kan lelpesengier wasa koaros nin sampah, arail padahk kan kipedier sampah pwon.”u-c Eri, pwoson kin pwilsang ni rong mahsen en Koht, oh rong mahsen en Koht kin pwilsang ni padahk duwen Krais.~,u Ahpw kaidehn irail koaros me ale Rongamwahwo. Pein Aiseia mahsanih, “Maing ei Kaun, ihs me kamehlele at padahk?”a+; Oh ia duwen mahsenpe pahn kak wiawihong irail, ma sohte meninkeder pahn pekederlahng irail? Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Meid lingan oh kaselel atail udiahl meninkeder kan ni ar kin wa kohdo rongamwahu!”E* A ia duwen arail pahn kak likweriong, ma re sohte pwoson? Oh ia duwen arail pahn kak pwoson, ma re sohte rong mahsenpe? Oh ia duwen arail kak rong, ma mahsenpe sohte pahn wiawihong irail?g)G Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Koaros me kin likweriong mwaren Kaun-o pahn mourla.”q([ Eri, mahsen wet oarepene aramas koaros, pwe sohte wekpesnng ehu mie nanpwungen mehn Suhs akan oh mehn liki kan. Koht, iei ih metehmen me pil Kaunen aramas akan koaros, me kin ketin kupwuramwahwih aramas koaros me kin likweriong ih.V'% Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Mehmen me kin pwoson ih sohte pahn sarohdi.”&&E Pwe atail pwoson kin tepisang nan kapehditail, oh ihme kitail kin pwungkihla rehn Koht; atail kadehde kin tepisang ni ewetail, oh ihme kitail kin mourkihla.% Pwe ma ke pahn kadehdehki ni ewomwen me Sises iei Kaun, oh pwoson nan kapehdomw me Koht ketin kaiasada sang mehla, eri, ke pahn mourla.,$Q Eri, iet me e mahsanih: “Mahsen en Koht kin mihmi limwahmw, ni ewomw oh pil nan omw mohngiong”-eri, met wehwehki mahsen en pwoson me kitail kin padahngkihwei.s#_ “Ke dehr pil nda, Ihs me pahn kohdihla pahn sampah?” (met wehwehki pwe en wahdahdo Krais sang mehla).A"{ A iet me kitail kin wadek duwen atail pahn pwungla rehn Koht sang ni pwoson: “Ke dehr pein lemeleme, Ihs me pahn kohdalahng nanleng?” (met pahn wehwehki pwe en kahrehdihdo Krais).>!u Eri, iet me Moses ntingihedi duwen pwunglahn aramas rehn Koht sang ni arail pahn kapwaiada Kosonnedo: “Aramas emen me kin kapwaiada audepen Kosonnedo pahn mourkihla Kosonnedo.”f E Pwe Krais ketido oh kaimwisekla Kosonnedo, pwe aramas koaros me pwoson en pwungla rehn Koht.S Pwe irail sohte ese ahl me aramas kin pwungkihla rehn Koht, re ahpw kin songosong weweidki pein arail elen pwungla reh; eri, re ahpw sohte kin mweidohng Koht en pein ketin kapwungirailla mwohn silangi.kO Pwe I kak kadehde duwen arail inenen poadidiong Koht, ahpw sohte kekeid ni pwungen marain mehlel. 9 Eri, riei ko, ia uwen ei ngoangki sang nan mohngiongi unsek pwe riei mehn Suhs akan en mourla! Ia uwen ei ngidingid oh kin kapakapkin irail rehn Koht!\1 !me Pwuhk Sarawi mahsanih duwe: “Kumwail kilang! I kihdiongehr nan Saion takai ehu me aramas akan pahn dipekelekel ie, paip ehu me irail pahn pwupwudi ie. A mehmen me pahn kin pwoson ih, sohte pahn sarohdi.”/ Eri, ia kahrepen met? Pwehki ar lemeleme me re kak pwungkihla ar wiewia kan a kaidehn pwoson, re ahpw dipekelekel ni “takain kadipekelekelo,”} Ahpw irail me pilipildahr kan, me kin raparapahki kosonned ehu me pahn kak kapwungirailla rehn Koht, re ahpw sohte diar.  Eri, dahme kitail pahn nda? Met: mehn liki kan me sohte kin songosong en pwungla rehn Koht, re pwunglahr reh sang ni arail pwoson.6e Nin duwen me Aiseia mahsaniher mahs, “Ma Kaun-o, Wasa Lapalahpie, sohte ketin luhwekihdi ekei kadaudokatail, kitail pahn duwehla Sodom, kitail pil pahn duwehla Komora.”>w pwe Kaun-o pahn ketin mwadangete kadeikada sampah.”3 Oh Aiseia pil mahsanih duwen Israel, “Mehnda ma aramas en Israel pahn tohto, rasehng pihken oaroahr akan, ahpw me malaulaute rehrail pahn mourla;yk Oh wasaohte me I ndaiong irail, ‘Kaidehn nei aramas kumwail,’ re pahn adanekihla sapwellimen Koht ieias.”E Pwe iet me e ketin mahsanih nan pwuken Oseia: “Aramas akan me kaidehkin nei, I pahn kahdanekin irail ‘Nei Aramas.’ Wehio me I sohte poakohng, I pahn kahdaneki ‘Ei Mwohnlimpoak.’lQ Pwe iei kitail me e malipe, kaidehn sangete rehn mehn Suhs akan, ahpw pil sang rehn mehn liki kan.M Oh e pil ketin kupwurki kasalehda reken sapwellime lingan, me e ketin kapwiledohngkitailehr me milahr pahn sapwellime kalahngan, kitail kan me e ketin kaunopadahr en ketikihong sapwellime lingan.gG Eri, e pil duwehte rehn wiepen nin limen Koht. E ketin kupwurki kasalehda sapwellime engieng oh kalohkiseli sapwellime manaman. Ihme e ketin kanengamahiong irail kan me milahr pahn sapwellime engieng, me nektehn lekdekla.iK Eri, sounwia einpwoato soh ahneki pwungen pilada soangen pwehl da me e men doadoahngki; oh pil wiahda eipwoat riau sang ni nsen pwehl ehu, ehu me kaselel ong ni doadoahk kesempwal akante, a ehu ong mehn doadoahk mwahl akan?0Y Pwe ihs kowe, kompoakepahi, pwe ke en kak uhwong Koht? Einpwoat ehu me wiawihkihda pwehl sohte kin ndahng me wiahdao, “Dahme ke wiahkiniehda ni soangen mwohmwet?”$A Eri, emen kumwail kakete ndaiong ie, “Ma iei duwe met, eri, dahme Koht kak ketin kapwukoanehki aramas mehkot? Pwe ihs me kak pelianda kupwur en Koht?”/ W Eri, Koht kin ketin kalahngan ong irail me e kin ketin kupwurki en kalahnganohng; oh e pil kin ketin kakeptakaila irail kan me e kin ketin kupwurki re en keptakaila.> u Pwe nan Pwuhk Sarawi eh mahsanihong Parao, “Iet kahrepen ei kasapwiluhkadahng nanmwarki, pwe I en kasalehda ei manaman rehmw, oh pwe mwarei en lohkseli wasa koaros nin sampah.”n U Eri, met kaidehkin doadoahk en anahn de wiewiahn aramas, pwe doadoahk en sapwellimen Koht kalahngan.  Pwe e ketin mahsanihong Moses, “I kin kadekohng me I kin men kadekohng, oh I pil kin poakehla me I kin men poakehla.”O  Eri, dahme kitail pahn nda? Dene Koht me ketin sapwung? Soh kowahlap!Z- Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “I poakohng Seikop, a Esau I kailongki.”|q A pwe kupwur en Koht en pweida mehlel ni pilipil en emen seri ko, Koht ketin mahsanihong Repeka, “Me laudo pahn uhpah me tikitiko.” E ketin mahsanih met mwohn ara saikinte ipwidi, mwohn ara saikinte wiahda mehkot mwahu de mehkot suwed. Eri, sapwellimen Koht pilipil wet wiawiher sang ni pein kupwure ni eh ketin malipe ira, ahpw kaidehn sang ni mehkot me ira wiahda.|q A pwe kupwur en Koht en pweida mehlel ni pilipil en emen seri ko, Koht ketin mahsanihong Repeka, “Me laudo pahn uhpah me tikitiko.” E ketin mahsanih met mwohn ara saikinte ipwidi, mwohn ara saikinte wiahda mehkot mwahu de mehkot suwed. Eri, sapwellimen Koht pilipil wet wiawiher sang ni pein kupwure ni eh ketin malipe ira, ahpw kaidehn sang ni mehkot me ira wiahda. %~}}||S{gzz%yxx:ww+vvmuuCt+srrGqqppoTnnmlkk`jiip=< SCh z Eri, riamwail souleng menet me luwet, me Krais ketin pwoukihla, pahn pwupwusang kumwail pwehki amwail marain me kahrehda!~yu Pwe ma souleng men me nan kapehd luwet ni irair wet, pahn kilang kumwail, kumwail me marainlahr akan, iang tungutungoal nan tehnpas en dikedik en eni men; met soh pahn kainengihada en iang tungoale mwenge me meirongalahr ong dikedik en eni kan?~xu Ahpw kumwail kanahieng pwe amwail nsenen saledek ni irair wet dehr kahrehiong nan dihp irail kan me luwet ni pwoson.Vw%Ahpw kitail sohte kak kenikenkihla kisin mwenge rehn Koht. Kitail sohte pahn luhskihla mehkot ma kitail sohte iang tungoale kisin tungoal pwukat, de kitail sohte pahn ale wihn ehu ma kitail iang tungoale.Yv+Ahpw soangen marain wet sohte mi rehmwail koaros. Pwe mie ekei rehmwail me nan ar ahnlahr dikedik en eni kan, sang mahs kohdo lel rahnwet, ni ar kin tungoale soangen kisin tungoal pwukat, re kin wiewiahkihte me kisehn dikedik en eni. Eri, pwehki nan ar nan kapehd tikitik, re kin lemelemehte me re saminkilahr soangen kisin mwenge wet.Vu%ahpw rehtail Koht metehmen mie, iei Sahmo, me ketin kapikada mehkoaros oh me kitail kin momourki: pil Kaun metehmen, iei Sises Krais, me soahng koaros wiawihda pwehki ih, oh pwehki ih kitail kin momourki.t3Mehnda ma dene mie ekei me adaneki “koht” mehnda ma re mi nanleng de sampah, oh mehnda ma soangen “koht” oh “kaun,” pwukat me tohtohie,=ssEri, duwen kisin mwenge me meirongalahr ong dikedik en eni kan: kitail ese me dikedik en eni, sansal ehu en mehkot me sohte uhdahn mie nin sampah; kitail ese me Koht metehmen mie.Jr Ahpw me kin limpoakohng Koht, iei ih me Koht kin ketin mwahngih.[q/Aramas emen me kin lemeleme me e marainlahr, e uhdahn sehse dahme konehng en ese.pp [Eri, met duwen kisin mwenge kan me aramas kin meirongkihong dikedik en eni kan. Mehlel pwe kitail koaros marainkihlahr duwen irair wet. Ahpw soangen marain wet kin kahrehda aklapalap rehn aramas; limpoakte me kin kamwahwihkitailla.o(Ahpw liho pahn pai mehlel ma e dadaurete nan eh kiripw. Ih met ei lamalam, oh I pil lemeleme me Ngenen Koht me ketin audehkiniedahr met.Jn 'Lih pwopwoud men sohte kak saledek pwopwoudida sapahl ni eh pwoudo eh momour. Ahpw ma eh pwoudo mehla, e saledekiongehr pwoudkihda emen me e mwahuki; ahpw ihte en pwoudikihda pil emen souleng.m&Me mwahu ma ohl emen pahn mweidala nah serepein en pwopwoudida; ahpw me sohte mweidohng nah serepein en pwopwoudida ihme keieu mwahu.6le%Ahpw ma ohl emen me sang ni pein saledek en nan kapehde koasoanehdi me nah serepein sohte pahn pwopwoud, ahpw kolokolete eh pwung en kakaun nah serepein kan, eri, me mwahu.k7$Ma pahpa men lemeleme me e sohte wiewia me uhdahn pwung ong nah serepein meipwon men, oh ma e lelehr en serepeino sounpar en pwopwoud, oh e uhdahn lemeleme me konehng serepeino en pwopwoudida; eri, nsene en pweida-mweidohng serepeino en pwopwoudida, pwe kaidehkin dihp ehu met._j7#I ndawohng kumwail mepwukat, kaidehkin pwe en ireikumwaildi, ahpw pwe I en sewesehkin kumwail. Pwe I anahne kumwail en kin wia dahme mwahu oh dahme pwung, pwe kumwail en kin papah Kaun-o ni kapehd mehlel oh unsek.Ai{"Iei me nsenen nan kapehde kin pwalpeseng oh uhlahng wasa riau. Lih kiripw de meipwon kin ngoangki mehlel apwalih mehkan me sapwellimen Kaun-o. Ihme e kin ngoangkihki kasarawihong Kaun-o paliwere oh pali ngene. A lih pwopwoud kin kedirepwki mehkan me kisehn sampah wet, pwehki eh kin men kansenamwahwih eh pwoud.qh[!Ahpw aramas pwopwoud kin kedirepwki mehkan me kisehn sampah, duwen eh pahn kansenamwahwih eh pwoud ape.Dg Ihme I men kumwail en dehr kin pwunodki kedirepw kan en sampah wet. Pwe aramas me sohte eh pwoud, kin ngoangki apwalih mehkan me sapwellimen Kaun-o; pwe e kin nantihong kaparanih Kaun-o.fme kin doadoahngki dipwisoun sampah kan, duwehte ma re sohte kin paieki dipwisou pwukat; pwe mwomwen sampah wet pahn mwadang rosala.,eQme kin sengiseng kan, duwehte ma re sohte nsensuwed; me kin pereperen kan, duwehte ma sohte ar peren; me kin pwainda kepwe kan, duwehte ma re sohte ahneki mehkot;%dCRiei ko, iet me I men ndawohng kumwail: atail ahnsou mwotomwotalahr, iei me konehng irail kan me mie ar pwoud, re en kin mour duwehte ma re sohte pwopwoud;'cGAhpw ma ohl kiripw men kowe, ke ahpw pwopwoudida, ke sohte wiahkihda dihp. Pil ma lih kiripw men mie, e ahpw pwopwoudida, e pil sohte wiahkihda dihp. Ahpw irail pwukat pahn kin diar apwal tohto nan mouren sampah ni arail pwopwoud; oh I men soangen apwal pwukat en dehr lelohng kumwail.b{Ma aramas emen pwopwoudier, a en nantihong pwe en dehr mweisang eh pwoud. Ma aramas emen kiripw, a en dehr pwopwoudida.a+Eri, iet pein ei lamalam: pwehki apwal en ahnsou pwukat, me pahn mwahu ong kumwail ma kumwail pahn kin duweduwehte, sohte wekidala amwail mour.g`GA met, ong ni irair en me kiripw kan: sohte kosonned ehu mie rehi sang rehn Kaun-o, ahpw iet pein ei lamalam ong ni ire wet me I kihong kumwail nin duwen aramas emen me warohng kumwail en likih pwehki kalahngan en Kaun-o._'Riei ko, emenemen en dadaur nan eh mour rehn Koht nin duwen mwomwen irairo me e mihmi loale ahnsou me Koht ketin malipedohng nan mwomwohdiso.o^WKoht ketin pwainkumwaildahr sang ni pwei lapalap ehu; eri, kumwail dehr kin wiahla ladun aramas akan.#]?Pwe ladu men me Kaun-o malipeier, iei ih sapwellimen Kaun-o maiauda men; pil duwehte maiauda men me Krais ketin malipeier, iei ih sapwellimen Krais ladu.\Ladu men kowe ahnsou me Koht ketin malipeiuko? Me mwahu, ke dehr nsensuwedki; ahpw ma ke kak maiaudahsang, eri, me pil mwahu, isaneki.g[GEri, emenemen en mihmihte nan mwomwen irair me e mihmi loale ahnsou me Koht ketin malipe iho.{ZoPwe solahr katepen kilelki de sohte kilelki sirkumsais; ih me katapan oh kesempwalen: kapwaiada kosonned en Koht.]Y3Ma ohl emen sirkumsaislahr ni ahnsou me Koht ketin malipedohng nan pwoson, e sohte pahn song kihsang kilel en tiahk wet. A ma e sohte ale kilel wet, e ahpw paekerdohng nan mwomwohdiso, e sohte pahn sirkumsaisla.%XCEmenemen en kekeidki mour me Koht ketin kilelehiong, nin duwen ahnsou me e ketin malipe. Oh iei ih koasoandi wet me I kin padahngki nan mwomwohdiso koaros.:WmPwe ia duwen omw kak ese, lih souleng men kowehn, ma ke kak komourala omw pwoudo de soh? De ia duwen omw kak ese, ohl souleng men kowehn, ma ke kak komourala omw pwoudo de soh?QVAhpw ma pali me sohte eh pwoson men kesehla pali soulengo, e kak mweisang. Eri, nan soangen irair wet, riatail soulengo, ohl de lih, saledeklahr; pwe Koht ketin malipeikumwaildohng nan mouren popohl. UPwe ohl me sohte eh pwosono, sarawihkilahr eh patehng lih soulengo; oh lih me sohte eh pwoson pil sarawihkilahr eh patehng ohl soulengo. Ma soh, wahnedira kan pahn rasehng nein me sohte ar pwoson kan; ahpw soh, pwe re me sarawi oh keniken pahn silangin Koht.#T? Oh ma lih souleng men pwoudkidahr ohl emen me sohte eh pwoson, ohlo ahpw inoukihda me e pahn werekiong liho erein eh mour, liho sohte pahn mweisang ohlo.xSi Ong meteikan iet me I koasoanehdi, eri, ahi kosonned wet, kaidehkin sapwellimen Kaun-o: ma ohl souleng men pwoudkidahr lih emen me sohte eh pwoson, liho ahpw inoukihda me e pahn werekiong ohlo erein eh mour, ohlo sohte pahn mweisang liho.R a ma e mweisang, e sohte pahn pwurehng pwopwoudida, de e uhdahn pahn pwurehng eh wereko; oh ohl pwopwoud sohte pahn mweisang eh pwoud.Q Ong me pwopwoudier kan kosonned ehu mie, kaidehk ahi pwe sapwellimen Kaun-o, eri, iet: lih pwopwoud men sohte pahn mweisang eh pwoud;P+ Ahpw ma re sohte kak kaunda ar ineng kan en nan pwopwoud, a re en pwopwoudida; pwe pwopwoudida mwahu sang mwasimwasingki engin ineng suwed kan.O}Ahpw iet ei peneu ong me sohte pwopwoud kan oh me liohdi kan: me pahn mwahu ma re en dadaurete ar kiripw, duwehte ngehi.GNPwe iet me I mwahukien: kumwail koaros en duwehte ngehi. Ahpw paien kalahngan en Koht kohiengehr emenemen kumwail koaros, ahpw tohrohrpeseng, pwe ong emen ehu soahng, a ong emen ehu soahng.HM Met kaidehk kosonned ehu me I wiahiong kumwail, pwe peneu ehu.3L_Ohl emen oh lih emen me pwopwoudidahr, emen dehpa irehdi paliwere ong ni nsenen pwopwoud, ira lao pwungkipene kommoaldihsang pwe ira en wia ara kapakap ekis ahnsou; ahpw mwuhr, ira uhdahn pahn pwurehng ni pwungen kapwaiada nsenen pwopwoud pwe ira dehr luwetala oh lohdiong nan songosong en Sehdan.eKCLih pwopwoud solahr kin ahneki kelehpw pwuhng ong paliwere, pwe eh pwoud pil iangehr ahneki pwuhng wet. Pil duwehte ohl pwopwoud solahr kin ahneki kelehpw pwuhng ong paliwere, pwe eh pwoud pil iangehr ahneki pwuhng wet.?JwE konehng ohl akan en kapwaiada ar pwukoa kan ong ar werek kan, oh lih akan en pil kapwaiada ar pwukoa ong ar pwoud kan; oh emenemen ira en song kaitarala anahn akan en nanpwungara.sI_Ahpw pwehki tiahk suwed eh nohn reklahr, e konehng ohl emen en mie eh pwoud, oh lih emen en mie eh pwoud.~H wIet pasapeng kei ong ni ire kei me audedahr noumwail kisinlikowo. Tiahk mwahu ehu rehn ohl, ma e sohte pahn pwopwoud.G{pwe ih me ketin pwainkinkumwailda pwei lapalap ehu. Eri, kumwail doadoahngki paliwaramwail kan ong ni kalinganpen Koht.6FeKumwail sehse me paliwaramwail kan iei tehnpas en Ngehn Sarawi, me kin ketiket loalamwail, me kumwail alesangehr rehn Koht? Kaidehn uhdamwail kumwail, pwe sapwellimen Koht;1E[Eri, kumwail kadohwaneweisang kumwail tiahk en nenek. Pwe dihp koaros me aramas kin wiahda, kin wiawi likin paliwar; a me kin nenek, kih wiahda dihp ong pein paliwere.HD A me kin kapatahiong ih Kaun-o, kin iang ih wiahla ngehnteieu.CCMweinele kumwail sehse me ni ohl emen eh kin kapatahiong paliwere paliwar en lih nenek men, ira kin wiahla warteieu. Pwe ira koaros pahn wiahla warteieu, duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih.:BmKumwail ese me paliwaramwail kan iei kisehn paliwar en Krais. A ia duwen, me pahn mwahu ma I pahn ale kisehn paliwar en Krais oh wiahkihla kakon en lih nenek men? Soh kowahlap!xAiKoht me ketin kaiasada Kaun-o sang mehla, oh ih me pahn pil ketin kaiasada kitail sang ni manaman en nin lime.1@[ Pil emen tohrohr kak nda, “Kisin mwenge kan wiawidahng kapehd en aramas, a kapehd en aramas wiawidahng kisin mwenge.” Mehlel, ahpw Koht pahn ketin kasohreirailla. Paliwar en aramas sohte wiawidahng tiahk en nenek, ahpw e wiawihda pwe en papah Kaun-o; oh Kaun-o kin ketin apwahpwalih paliwar.k?O Mie me kak nda, “E mweimweiong ie I en wia mehkoaros.” Ei, mehlel, ahpw mehkoaros sohte mwahu ong uhk. Ngehi, I pil kak nda, “E mweimweiong ie I en wia mehkoaros,” ahpw I sohte pahn mweidohng I en wiahla ladun mehkot.Y>+ Eri, ekei kumwail iang mihmi ni soangen aramas pwukat mahso, ahpw met kumwail mwakelekelsangehr dihp, oh kasarawihongehr Koht, oh pwunglahr rehn Koht ni mwaren atail Kaun Sises Krais oh ni Ngenen atail Koht.=/ me lipirap akan, me noahroke kepwe kan, me kamamsakau kan, me karaunlikamw akan, oh me loallap suwed kan, re sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht.S< Kumwail sehse me aramas suwed kan sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht? Kumwail dehr nan kapehd rotorot, pwe me kin nenek kan, me kin pwongih dikedik en eni kan, me kamwahl akan, me wia dipen Sodom kan,;Ahpw soh, pwe kumwail kin wiapene sapwung kan nanpwungamwail, kumwail kin pirap nanpwungamwail, ahpw kumwail souleng kei!v:eAmwail kin wia amwail repenpwung nanpwungamwail kasalehda me mie mehkot sapwung rehmwail. E soh pahn mwahu ong kumwail ma kumwail mweidalahte amwail repenpwung kan oh tounmeteikihla? E soh pahn mwahu ong kumwail ma emen pirapai kumwail?t9aAhpw kumwail uhdahn kin lelki mwoalen kopwung riamwail souleng kan oh wia kopwung rehn me sohte ar pwoson!8#Kumwail meid soh namenek! Sohte metehmen kak dierekda rehmwail me koahiek oh loalokong me kak kapwungala repenpwung nanpwungen souleng kan?;7oEri, ma kumwail pahn kak wia kopwungpen amwail tiahk kan en mour wet, a ia kahrepen amwail pahn mweidalahng kopwung pwukat rehn aramas me sohte mwahn katepe mie ong mwomwohdiso?6+Kumwail sehse me kitail pahn pil kadeikada tohnleng kan? Ma iei, eri, mehlel kowahlap, kitail pil pahn kadeikada kisin tiahk kan en sampah wet!;5oKumwail sehse me sapwellimen Koht aramas akan pahn kadeikada sampah? Eri, ma kumwail pahn kadeikada sampah, a ia duwen, kumwail sohte kak wia kadeikpen kisin ire tikitik pwukat?I4 Ma emen kumwail anahne rapahki eh pwung rehn emen rie souleng, mehnda e lelki mwoalen kopwung en me rotorot akan, a e sohte rapahki eh pwuhng rehn sapwellimen Koht aramas akan nan mwomwohdiso?3  Sohte ahiong kadeikada mehn likin mwomwohdiso kan. Pwe Koht me pahn ketin kadeikirailda. Ahpw me kisehn amwail mwomwohdiso kan, iei irail me kumwail kak kadeikada. Duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Kumwail kesepwekehsang nanpwungamwail aramas suwedo.”2  Sohte ahiong kadeikada mehn likin mwomwohdiso kan. Pwe Koht me pahn ketin kadeikirailda. Ahpw me kisehn amwail mwomwohdiso kan, iei irail me kumwail kak kadeikada. Duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Kumwail kesepwekehsang nanpwungamwail aramas suwedo.”s1_ Ahpw I koasoia duwen irail kan me kin wia riamwail souleng ahpw kin nenek, kin noahrok, kin pwongih dikedik en eni kan, kin karaunlikamw, kin kamamsakau de kin loallap suwed. Kumwail dehr pil kin patehng irail oh iang mwenge rehrail.0 Eri, I sohte koasoia duwen me rotorot akan me tiahk suwed, de me noahrok, de me loallap suwed kan, de me kin pwongih dikedik en eni kan; pwe ma kumwail pahn katohrehweisang kumwail aramas pwukat, kumwail uhdahn pahn katohreikumwailweisang sampah wet!/w Nan nei kisinlikou me I kadarowohngkumwailehro, I ndawohng kumwail, kumwail en dehr werekiong aramas tiahk suwed kan.4.aKitail eri wiahda atail Pahsohpa, kaidehn ni pilawa doal ihs kitei, ihsen dihp oh tiahk samin, ahpw ni pilawa amas kapw me sohte doal ihs, pilawa me mwakelekel oh mehlel.?-wEri, kumwail koakoahsang rehmwail kisin ihs kitei en dihp wet, pwe kumwail en mwakelekella mehlel oh wiahla nesen pilawa amas kapw me sohte doal ihs kitei; pwe I ese me kumwail koaros saikinte doaleki ihs kitei wet. Pwe atail Sarawien Pahsohpa kaunopadahr, pwe Krais, atail Sihmpwul en Pahsohpa, meirongalahr.,#Eri, me sapwung amwail kin pohnmwahso! Kumwail tamataman lepin kahso: “Kisin pwidik en ihs kis kin koumpwosehda nesen pilawa ieu pwon.”+kumwail en pangala aramas menen rehn Sehdan pwe en lokolok ni paliwere, pwe pali ngene en kak pitla ni Rahnen atail Kaun-o.*Eri, ni amwail pahn pokonpene, ngeniet pil pahn iang kumwail; ni manaman en atail Kaun Sises Krais, me ketin ieiang kitail,R)Pwe ngehi, mehnda ma paliwereiet dohsang kumwail, a pali ngeniet kin mihmihte rehmwail. Iei me ni mwaren atail Kaun Sises I kadeikadahr aramas me wiadahr sapwung laud wet, duwehte ma I mihmi rehmwail.$(AEri, ia duwen amwail kak pohnmwahso? Ahpw kumwail uhdahn pahn nsensuwed laudki soahng wet, oh kesepwekehsang rehmwail aramas me wiadahr soangen irair wet.x' kRohng pwoat peipeiselier rehn aramas akan ni pokon sansal, dene tiahk en nenek kin wiawi nanpwungamwail. Eri, soangen tiahk me sohte pil kin wiawi rehn me rotorot akan; pwe dene mie rehmwail ohl emen me kin wendi rehn en eh pahpa eh pwoud!q&[Eri, dahme kumwail anahne? I en kohwei rehmwail wisik mehn kamakam, de I en kohwei ni limpoak oh mpahi?N%Pwe Wehin Koht sohte mihmi ni iren koasoi, pwe ni manaman en wiewia.*$MAhpw ma Kaun-o pahn ketin kupwurki, I pahn mwadang pwarowei; I ahpw pahn pein kadehde manaman me aramas aklapalap pwukan ahneki, a kaidehk dahme re kin koasoia.^#5I ese me ekei kumwail aklapalapalahr, oh lemeleme me I sohte pahn pwarowei rehmwail. "Ih met kahrepen ei kadarewei Timoty rehmwail. Pwe ih nei seri kompoake mehlel, oh loalopwoat rehn atail Kaun. Ih me pahn katamankin kumwail wiepen mour kapw rehn Krais Sises me I kin wiewia oh pil padapadahkihong souleng kan wasa koaros nan mwomwohdiso kan.tu Ahpw Koht ketin kasalehiong kitail sapwellime kupwur rir sang ni sapwellime Ngehn Sarawi. Pwe Ngenen Koht kin ketin tehk mwahu mehkoaros, oh pil nan wasa rir kan en kupwur en Koht.Ss Ahpw duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Soahng kan me aramas saikinte kilang de rong, soahng kan me aramas saikinte lemehda en kak wiawi, iei me Koht ketin kaunopadahng irail kan me kin poakohng ih.”rErpit me sohte soupeidien sampah men dehdehki duwe. Pwe ma re pahn ese, re sohte mwahn pahn kalohpwuwehla Kaunen lingalingo.8qiEri, loalokong me I wie koasoakoasoia, iei sapwellimen Koht erpit me rirsang aramas akan, me Koht ketin kileledier pwe en kalinganaikitailla, mwohn sampah eh saikinte miehla.cp?I kin koasoakoasoia duwen soangen loalokong ehu ong irail kan me deilahr ni pali ngehn. Ahpw kaidehk loalokong me kisehn sampah wet, de me kisehn manaman akan me kin kakaun sampah wet- manaman akan me wie tikitiklahr.qo[pwe amwail pwoson en dehr kin poahsoankihda loalokong en aramas, ahpw en poahsoankihda manaman en Koht.?nwoh koasoi kan oh kapahrek kan me I wiahiong kumwail, I sohte wia ni mwomwen aramas kadek lokaia de nin loalokong en sampah, ahpw ni kadehde mwahu en roson oh manaman en Ngenen Koht,Am}I lelewei rehmwail ni ei luwet oh rerrerki ei masepwehk;lPwe, ni ei mihmi rehmwail, I lemehda I en manokehla mehkoaros, ahpw I en medemedewehte Sises Krais, ahpw mehlel ni eh pwoula nin lohpwu.'k IRiei ko, ni ei pwarowohng kumwail pwe I en kapahrengki ong kumwail kupwur rir en Koht duwen Krais, I sohte doadoahngki lokaia ile oh loalokong laud en aramas.wj iEri, duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Mehmen me men suweiki mehkot, a en suweiki wiepen nin limen Kaun-o.”{i qIei me Koht ketin kupwurehkinkumwailla pwe kumwail en wiahla sapwellime rehn Krais Sises, oh Krais en wiahla atail pwarer en kupwurokong. Kitail pwunglahr pwehki Krais, oh pwehki Krais kitail maiauda, oh wiahla sapwellimen Koht aramas sarawi.Wh )Eri, met wehwehki me sohte aramas emen kak suweiki mehkot mwohn silangin Koht."g ?E ketin pilada me mwahl akan oh me sekeniken en sampah oh me sohte ar mehkot, pwe en kauwehkihla me lapalap oh kesempwal kan nin duwen lamalam en sampah.:f oKoht ketin pilada me soaloalokong nin lamalam en sampah pwe en ketin kasarowehkihdi me loalokong kan; oh e ketin pilada me luwet akan pwe en ketin kasarowehkihdi me kehlail kan.2e _Riei ko, kumwail tamataman ia duwen kumwail ahnsou me Koht ketin malipei kumwail. Me malaulau rehmwail me loalokong, de manaman, de lapalap, nin duwen lamalam en sampah.)d MPwe mehkot me likamwete me mwahl rehn Koht, e uhdahn siksang loalokong en aramas; oh mehkot me likamwete me luwet rehn Koht, e uhdahn siksang kehlail en aramas.c 'Ahpw rehn irail kan me Koht ketin malipe, mehn Suhs oh mehn liki koaros, mahsen wet, iei Krais me manaman en Koht oh pil kupwurokong en Koht. b Ahpw kiht, se kin kapahrengki Krais me lohpwuwalahro. Mahsen wet me mehn Suhs akan kin mwakarkihda oh mehn liki kan kin mwamwahliki.sa aEri, mehn Suhs akan kin men kilang manaman mehn kadehde doadoahk wet, oh mehn Krihs kin rapahki loalokong.z` oPwe nin duwen sapwellime erpit, Koht sohte ketin mweidohng aramas re en marainkihla Koht ni pein ar loalokong. Pwe Koht ketin kupwurehda en komourkihla me pwoson akan doadoahk en kapahrengki rongamwahu, me ekei kin wiahki doadoahk mwahl ehu.=_ uEri, ia katepen me loalokong en sampah kan? de me sukuhl kan? de me koahiek en kawehwe loalokong en sampah? Koht soh ketin kasaledahr duwen loalokong en sampah wet eh mehkot mwahl? ^ Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “I pahn kauwehla loalokong en me loalokong kan, I pahn soikeweisang rehi marain en me sukuhl kan.”@] {Pwe rohng pwoatet duwen Krais eh pwoula nin lohpwu, iei mehkot mwahl ehu ong irail kan me sohte iang mi nan ahl en komour; ahpw rehtail me komourlahr akan, e wehwehki manaman en Koht._\ 9Krais sohte ketin poaroneiehdo pwe I en papidaisih aramas, ahpw pwe I en kapahrengki Rongamwahu, ni kaidehkin mwomwen aramas kadek kapahrek, pwehki tiahk wet pahn kihsang manaman unsek en pwoulahn Krais nin lohpwu.[ )(Ahpw soh, pwe ngehi me pil papidaisihala Stepanus oh eh peneinei; ahpw I sohte tamataman me I papidaisihala emen tohrohr likin irail pwukat.)EZ Eri, sohte emen kumwail kak nda me e ale papidais ni mwarei.aY =I kapingkalahngankihong Koht ei sohte papidaisihala emen kumwail likin Krispus oh Kaius.X + Eri, ia duwe? Krais pwalpeseng wiahda pwihn kei? Ih Pohl me pwoula nin lohpwuwo pwe en komourkumwailla? De kumwail papidaislahr ni mwaren Pohl?bW ? Eri, iet me I men ndahn, duwen amwail kin liaktohrohrpene: emen kin akahkupwungki ndinda, “Ngehi iengen Pohl”; a emen, “Ngehi iengen Apolos”; a emen, “Ngehi iengen Piter”; a emen, “Ngehi iengen Krais.”\V 3 Pwe I esesangehr rehn ekei kisehn peneinei en Kloe duwen akamai kan nanpwungamwail.U ! Riei ko, ni mwaren atail Kaun Sises Krais, I peki ni ngidingid rehmwail, kumwail koaros en pwungkipene dahme kumwail kin patohwanda, a ieremen kumwail mweidohng saminimin en kin mie nanpwungamwail; pwe e konehng kumwail en kin ahnekipene lamalamteieu oh kupwurteieu.T  Kumwail kak likih Koht, Kohto me ketin malipeikumwaildo pwe kumwail en kin iang miniminiong sapwellime Iehros, atail Kaun Sises Krais.S Ih me pahn pil ketin kangkakehlaka kumwail lao lel ni imwi, pwe en dehr mie kisin sapwung kis rehmwail ni Rahnen atail Kaun Sises Krais.qR ]kahrehda sohte kapai ehu mie me kumwail sohte ale ni amwail awiawih kasansaldohn atail Kaun Sises Krais.EQ Amwail kin kadehde duwen Krais inenen pweida mwahu rehmwail,P Pwe ni amwail miniminiongehr Krais, kumwail audaukidahr soangen kapai kan en nanleng, pil iangahki kapai koaros en padahk oh kupwurokong.tO cI kin kapingkalahngankihong Koht ahnsou koaros kalahngan me e ketin wiahiong kumwail ni mwaren Krais Sises.^N 7Kalahngan oh popohl en Samatail Koht oh atail Kaun Sises Krais en kin ieiang kumwail.uM eOng mwomwohdisohn Koht me mi Korint, ong koaros me Koht ketin malipe pwe re en wiahla sapwellime aramas sarawi rehn Krais Sises, oh pil ong aramas koaros, wasa koaros, me kin pwongih atail Kaun Sises Krais, arail Kaun oh pil atail Kaun: L Sang ngehi, Pohl, me alehdier doadoahk en wahnpoaron en Krais Sises pwehki kupwur en Koht, oh sang rehn riatail souleng Sostenihs-{KoEri, lingan en kowohng Koht, ihete me kin sapwellimaniki erpit ni unsek, ni mwaren Sises Krais kohkohlahte! Amen.>JuEri, mehlel wet sansalehr sang nan pwuken soukohp ko, oh sang ni mahsen en Koht soutuk; mehlel wet pil kasansalohngehr tohn wehi kan koaros, pwe irail koaros en pwoson oh peikiong.gIGKitail koaros kapinga Koht! Iei ih me kak ketin katengeikumwaildi nan amwail pwoson, nin duwen Rongamwahwo me I kin kalohkiseli duwen Sises Krais, oh pil nin duwen kasansaldahn mehlel rir me wie ekiek sang nin tepin kawa.\H1[Kupwurkalahngan en atail Kaun Sises Krais en ieiang kumwail koaros. Amen.][G/Kaius, me I kin koukousoan reh, oh me imwaneki ihmw me souleng kan kin pokopokon ie, e pil rahnmwahu ong kumwail. Erastus, sounkanekid en kahnimw wet, oh riatail souleng Kwartus, ira pil rahnmwahu ong kumwail.dFANgehi, Tertius, me ntingih kisinlikou kiset, I pil rahnnmwahu ong kumwail ni mwaren Krais.ETimoty, iengei tohndoadoahk men, pil rahnmwahu ong kumwail, iangahki Lusius, Seison, oh Sosipater, iengei mehn Suhs pwukat.D/Eri, Koht, me tepin atail popohl, pahn mwadang kamwutepene Sehdan pahn nehmwail kan. Kupwurkalahngan en atail Kaun Sises Krais en ieiang kumwail.VC%Aramas koaros rongehr duwen amwail loalopwoat ongete Rongamwahwo, oh soahng wet kin kahrehiong ie ei kin perenkin kumwail. I men kumwail en loalokongki mehkan me mwahu, oh mwakelekel sang mehkan me suwed. T~~ }+||{{nzz,yxwvuuktssZrr ponnmllWkjjj=n<<;;.::99j94887R66-55;33W22:100//-..-J,,+**<)((,'&1%^$$}##f""!! `C:>B7Iga<B8o l  S C [(E/,|IqPwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Koht ketikihong mehkoaros pahn aluweluwe kan.” Eri, me dehde me “mehkoaros” sohte wehwehki me pein Koht ketin iang lohdiong pahn aluweluwen Krais, pwe iei Koht me ketikihong pahn aluweluwen Krais mehkoaros.#Pwe ma me melahr akan sohte pahn iasada, eri, Krais pil sohte ketin iasada.^=5Oh pil palihlahsang met, se pahn wiahla sounkadehde likamw ekei duwen Koht, pwehki at kadehdedahr me ih me ketin kaiasada Krais sang mehla-ahpw e sohte ketin kaiasada, ma mehlel pwoat me melahr sohte pahn iasada.y<kA ma Krais sohte ketin iasada sang mehla, eri, at padahk, padahk mwahl ehu, oh amwail pwoson, pwoson mwahl ehu.>;w Pwe ma mehlel pwoat met, eri, Krais sohte pil iasada.!:; Eri, pwehki audepen at padahk, iei duwen Krais eh ketin iasada sang me melahr akan, dahme ekei kumwail ndindahki dene me melahr akan sohte pahn iasada?x9i Eri, ih padahk wet me se kin kapahrengki, kiht koaros, ngehi oh irail, oh ih padahk wet me kumwail kin pwoson. 8 Ahpw kupwurkalahngan en Koht me I wahnpoaronkihla; oh kupwurkalahngan wet sohte ohla mwahl rehi. Pwe ei doadoahk en wahnpoaron uhdahn laudsang mehlel en wahnpoaron teiko koaros. Eri, kaidehkin pein ei kehl me kahrehda, pwe kupwurkalahngan en Koht me mi rehi.7w Pwe ngehi me pekindihdien wahnpoaron ako-me sohte warohng adaneki wahnpoaron, pwehki ei kalokeier mwomwohdisohn Koht.u6cE ahpw ketin pwarohng ie keieu mwuhr-eri, I duwehte seri men me ipwidi ni kaidehn uhdahn ahnsoun eh ipwidi.O5duwen eh pil ketin pwarohng Seims oh mwuhr, ong wahnpoaron ko koaros. 4 Mwuhr, e ahpw pil ketin pwarohng souleng limepwiki samwao ahnsoutehkis, pali laud en irail momourte lel rahnwet, a ekei melahr;S3duwen eh ketin pwarohng Piter, a mwuhr ong wahnpoaron ehk riemeno koaros.d2Aduwen eh ketin seridi oh iasada ni kesiluhn rahn, nin duwen eh ntingdier nan Pwuhk Sarawi;/1WEri, iet padahk me keieu kesempwal me I aleier, oh I pil peusehiongkumwailehr: duwen Krais eh ketin pwoukilahr dipatail kan, nin duwen eh ntingdier nan Pwuhk Sarawi;:0mEri, rongamwahu wet, iei mahsen me I padahkihongkumwailehr, me kumwail mourkilahr, ma kumwail tengetengete ni amwail pwoson- pwe ma soh, amwail pwoson pahn wiahla mehkot mwahl. / A met, riei ko, I men katamankin kumwail Rongamwahu me I padahkihongkumwailehr, me kumwail aleier oh katengehkidier amwail pwoson.K.(Kumwail wiahda mehkoaros nin duwen me konehng oh koasoandi pwung.v-e'Eri, riei ko, kumwail nsenohki lohki mahsen en Koht, ahpw kumwail dehr pil keinapwih mahsen kapwonopwon kan.F,&A ma e pahn pohnsehse padahk wet, a kumwail pohnsehsehla ih.;+o%Ma mehmen lemeleme me ih sapwellimen Koht soukohp emen, de e ahneki soangen kisakis en ngehn ehu, a en ese pwe me I padapadahkiwohng kumwail met iei sapwellimen Kaun-o kosonned.U*#$Mweinele mahsen en Koht tepisang kumwail? De ong kumwailte me e wiawidohng?)1#Ma re men ese duwen mehkot, a re en kalelapak rehn arail werek kan nan imwarail kan. Pwe me kanamenek, lih en lokaia nan pokon en mwomwohdiso kan.-(S"lih akan pahn kin nennenla, sohte lokaia nan pokon en mwomwohdiso kan. E sohte mweimweiong irail en lokaia; a re en uhpah, duwen Kosonned en mehn Suhs eh mahsanih.'+!pwe Koht sohte ketin malipeikitaildohng nan mour liseliping, a ong mour meleilei. Duwen nan mwomwohdiso koaros en sapwellimen Koht aramas akan,a&; Eri, me kapahreko en kin kanahieng apwahpwali mwahu eh kisakis en lohki mahsen en Koht,l%QKumwail koaros en kak lohki mahsen en Koht wademen irekweite, pwe koaros en wehwehki oh ale sawas.w$gAhpw ma mehmen me iang mwomwohd wasao aleier mahsen en Koht ehu, eri, me kapakapahreko pahn uhdi oh nennenla.#Riemen de silimen rehn irail me pahn ale mahsen ehu sang rehn Koht pahn kak kapahrek, a meteikan en kasawih dahme re ndinda."wEri, ma sohte sounkawehwe men wasao, me lokaiahki mahsen kapwonopwono en nennenla, en lokaiaiong pein ih oh ong Koht.!1A ma emen pahn lokaia ni mahsen kapwonopwon kan, mehte riemen de silimen pahn irekweite mahsen, a emen tohrohr en wia sounkawehwehn mahsen pwukat.$ AEri, riei ko, da wehwehn mepwukat? Eri, ni amwail kin pokonpene pwe en wia kaudok, emen kin pwukoahki koul, a emen padahk, a emen kawehwehda mahsen en Koht, a emen lokaiahki mahsen kapwonopwon kan, a emen kawehwehda mahsen pwukat. Ahpw mehkoaros en wiawihong kamwahupen mwomwohdiso.eh lamalam rir kan pahn sansalda, oh iei duwen eh pahn poaridi oh pwongih Koht, ndinda, “Mehlelete pwe Koht ketiket rehmwail met!”iKA ma koaros pahn lokaiahki mahsen en Koht, oh emen me sohte eh pwoson de aramas me saikinte ale padahk ahpw pwarodo, e soh pahn pehmada dipeo sang ni mehkan me e rongorong? E pahn kadeingki pein ih mehkoaros me e rongorong,Eri, ma mie pokon en mwomwohdiso ehu wasa kis, oh koaros tapihada lokaiahki mahsen kapwonopwon kan; ma ekei souleng me saikinte ale padahk de me sohte ar pwoson pahn pedolong, oh kilangada pingiping wet, re soh pahn nda me aramas iahkalahr kei kumwail?wgMet wehwehki me kisakis en lokaiahki mahsen kapwonopwon e wia kilel, mehn kadehde ehu ong me seupwoson akan, kaidehk ong me pwoson; ahpw kisakis en lohki mahsen en Koht wia kilel, mehn kadehde ehu ong me pwoson, kaidehk ong me seupwoson.wgNan Pwuhk Sarawi e ntingdier: “Kaun-o mahsanih, I pahn mahsenkihong nei aramas pwukat aramas me lokaiahki lokaiahn tohn wehi teikan, I pil pahn mahseniong irail sang ni kilin ewen tohn wehi teikan, ahpw re pil sohte pahn dukiong ie.”Z-Riei ko, ni amwail lamalam akan kumwail dehr kin mwomwen seri. Ni mehkan me pidada mehkot me suwed kumwail en rasehng kisin seri pwelel kan; a ni amwail lamalam, kumwail en kin duwehte ohl mehlel koahiek men.CAhpw ni ahnsoun kaudok nan tehnpas sarawi, I mwahuki lokaiahkihte lepin lokaia limlep me aramas kak wehwehki ni ei padahk kan, sang lokaiahki lepin mahsen nen ni mahsen kapwonopwon kan.^5I kapingkalahngankihong Koht ei kak lokaiahki mahsen kapwonopwon tohtohsang kumwail.a;Mehnda ma omw kapakap en kapinga Koht me mwahu, ahpw e sohte katepehiong aramas teikan.3_Ma ni ngenomwete me ke pahn kapingkalahngan ong Koht, a ia duwen aramas teikan me iang wie kapakap ar pahn nda “Amen” ong omw kapakap nan ar sehse dahme ke ndindahn?&EEri, a dahme I pahn wia? I pahn kapakap ni ngeni, oh I pil pahn kapakap nan ei lamalam. I pahn kin koulki ei kaping, oh pil koulki ei kaping nan ei lamalam.wPwe ma I pahn wia ei kapakap ni mahsen kapwonopwon kan, ngeniet kin kapakap, ahpw e sohte kin katepehiong ei lamalam. Eri, aramas me kin lokaiahki mahsen kapwonopwon kan, pahn uhdahn kapakap oh peki kisakis en kak kawehwehda mahsen pwukat.&E Eri, ni amwail inenen ngoangkihla en ale kisakis en ngehn, mwohn mepwukat koaros kumwail en ngoangki doadoahngki kisakis kan me mwomwohdiso kak kekeirkihda. 9 Ahpw ma I sehse de sohte wehwehki mahsen en wehi ehu me aramas emen lokolokaiahki, e pahn wiahkin ie mehn liki men, oh I pil pahn wiahki ih mehn liki.c? Mie soangen mahsen en wehi tohto nin sampah, ahpw sohte mahsen ehu me sohte mie wehwehpe.+O Eri, ih pil duwen rehmwail, ma amwail mahsen kapwonopwon kan sohte pahn dehdehda, ihs me pahn ese dahme kumwail ndinda? Amwail lokaia kan pahn sohrala nan wehwe.MOh ma ngilen sowi sohte dehde mwahu, ihs me pahn onopadahng mahwen? Pil duwehte mehn keseng kan, keseng pepeuk de arp ape, ma ngilarail sohte sansal mwahu, ihs me kak esehda koul da me re kesengki?N Eri, riei ko, ma I pahn pwarewei rehmwail, da pahn katepehiong kumwail ma I lokaiahki mahsen kapwonopwon kan, a I ahpw sohte kasalehiong kumwail duwen kaudiahl, de loalokong, de kokohp, de padahk?^ 5I kak nda me I men kumwail koaros en kak lokaiahki mahsen kapwonopwon kan; ahpw ni mehlel I men kumwail en iang alehdi kisakis en lohki mahsen en Koht. Pwe aramas me kin lohki mahsen en Koht, e kesempwal kowahlap sang me kin lokaiahki mahsen kapwonopwon kan-eri, ahpw emen en kawehwehda mahsen pwukat pwe en kak sewesehda mwomwohdiso unsek. Eri, me kin lokaiahki mahsen kapwonopwon kan, e kin sewese pein ih, a me kin lokaiahki mahsen en Koht, e kin sewesehda mwomwohdiso unsek. !Ahpw me kin lokaiahki mahsen en Koht, e kin lokaiaiong aramas akan, pwe en sewese irail, kakehlaka nan kapehdirail, oh kaloalamwawihirail.H Me kin lokaiahki mahsen kapwonopwon kan, kaidehkin aramas me e kin lokaiaiong, pwe Koht; pwe sohte emen me dehdehki. Pwe e kin lokaiahkihda me mehlel rir kan sang ni manaman en Ngehn Sarawi.% EEri, iei limpoak me kumwail pahn kin ngiangihong mwohn mehkoaros. Kumwail pil ngoangki alehdi kisakis en ngehn, ahpw mehlel kisakis en lohki mahsen en Koht.  Eri, soahng siluh pwukat: pwoson, koapworopwor, oh limpoak, ih me pahn mihmihte. Ahpw me keieu kesempwal rehrail, iei limpoak.0Y Pwe me kitail kin kilikilang met, rasehng me kitail kin ireirong nan kilahs edied ehu; ahpw mwuhr, kitail pahn udiahl Koht ni sansal mwahu nin duwen uhdahn mwomwe. Pwe me I ese ahnsou wet sohte unsek; a mwuhr, e pahn unsekla, pwe I pahn esehla soahng koaros nin duwen Koht eh ketin mwahngih ie.- Ni ei seri, ei lokaia kan, ei lamalam akan, ei pepehm kan, duwehte en seri. A met, ni ei wialahr ohl mehlel emen, I solahr kin wia mwomwen seri.X) ahpw ahnsou me me unseko pahn leledo, a mehkoaros me sohte unsek pahn sohrala.M Pwe atail kisakis en loalokong de kokohp me sohte unsek ahnsou wet,L Limpoak me poatopoat, sohte imwi. Mie mahsen en kokohp, ahpw e konehngete lepin ahnsou; mie kisakis en kadek lokaiahki lokaia kapwonopwon, ahpw e pahn tokedi; mie loalokong, ahpw e pahn sohrala.4a Limpoak kin sewesei kitail en loalenohng apwal akan koaros, e kin sewese atail pwoson ahnsou koaros, e kin sewesei kitail en liki Koht, oh en pil kanengamah ni mehkoaros.U# limpoak sohte kin perenkihda me sapwung, pwe me mehlelete me e kin perenki.v~e limpoak sohte kin aklemei, e sohte kin mehwo, de kin mwadang lingeringerda; limpoak sohte kin inaptihnmwomw;X}) Limpoak me kanengamah oh kadek; e sohte kin peirin de aklapalap de pohnmwahso;9|k Ma I pahn kisakiskihwei mehkoaros me I ahneki, oh ma I pil pahn mweidala paliwereiet pwe en isihsla oh roangala-ahpw sohte limpoak rehi, sohte mwahn katep ehu pahn kohieng ie.P{ Ma I aleier kisakis en kokohp, ma I ese mehkoaros oh dehdehkihla me rir kan koaros, ma I diren soangen pwoson kehlail me kin kamwakidada nahna kan-ahpw sohte limpoak rehi, nahn kaidehk ngehi mehkot.z 9 Ma I ese lokaiahn aramas akan oh pil mahsen en tohnleng kan-ahpw sohte limpoak rehi, nahn ei lokaia kan pahn rasehng ngilen pehl ehu me sekesek mwahl.(yI Eri, kumwail kainenedahng amwail ineng kan ni kisakis keieu kesempwal akan. Ahpw met, I pahn kasalehiong kumwail ahl apwoat me siksang mehlel mepwukat koaros.lxQ de kakehlakahda me soumwahu kan, de lokaiahki lokaia kapwonopwon kan, de kawehwehda mahsen pwukat.~wu Kaidehk irail koaros wahnpoaron, de soukohp, de sounpadahk. Koaros sohte kak wiahda soangen mwekid kapwuriamwei kan,]v3 Eri, Koht ketin koasoanedier dehu koaros nan mwomwohdiso: keieu, wahnpoaron kan, keriau, soukohp kan, kesiluh, sounpadahk kan; mwuhri, irail kan me ahneki manaman en wia mwekid kapwuriamwei kan, oh mwuhr, me kin ahneki manaman en kakehlahda me soumwahu kan, de sewese meteikan de kaweid irail, de me kadek lokaiahki lokaia kapwonopwon kan.]u3 Eri, kumwail koaros iang wia weren Krais, oh emenemen kumwail iei kakon en war wet. t Ma kakon en war ehu kin medekla, kakon koaros kin iang medekla, ma kakon ehu kin ale kaping, kakon koaros kin iang paieki kapingo.ss_ pwe saminimin en dehr kin mie ni paliwaratail, ahpw kakon koaros en soangen nsenohteieu ong ni sawaspene.)rK e kin keneinei mwahu sang kakon lingan en paliwaratail kan. Ahpw Koht ketin koasoanehdi paliwaratail kan oh ketikihong wahu laud kakon akan me sohte ar lingan,?qw A kakon teikan me kitail kin lemeleme me sohte nohn kesempwal, ih me kitail kin apwalih mwahu; a wasa teikan en paliwaratail me sohte kin sansal mwohn aramas, e kin keneinei mehlel;epC Eri soh, kakon en paliwar akan me mwomwen luwet rehtail, e pil uhdahn kesempwal ong kitail.0oY Iei me pwoaren mas ehu sohte kak ndahng kumwut, “Nahn, I sohte anahne omw sawas!” De pil moange sohte kak ndahng patehn neh kan, “Eri, I sohte anahnei kumwa!”2n_ Eri, paliwarteieu, a kakon akan me tohto.6mg Sohte pahn mie paliwar, ma e pahn kakonteieu![l/ Eri, Koht ketikipene ni paliwar en aramas kakon koaros duwen me e ketin kupwurki.k Ma paliwar unsek wiahte pwoaren mas, ia duwen eh kak rong wasa? A ma paliwar unsek wiahte saleng, ia duwen eh kak ned wasa?j1 Oh ma saleng ehu pahn nda, “Kaidehk ngehi pwoaren mas ehu, eri, kaidehk ngehi kisehn paliwar,” met sohte wehwehki me e solahr kisehn paliwaro.i! Ma patehn neh pahn nda, “Kaidehk ngehi kumwut ehu, eri, kaidehk ngehi kisehn paliwar,” met sohte wehwehki me e solahr kisehn paliwaro.Nh Pwe kaidehn kakonteieu me wiahda paliwar en aramas, pwe kakon tohto.Ng Pil duwehte, kitail koaros, mehn Suhs de mehn liki, lidu kan oh me maiauda kan, kitail papidaiskilahr Ngehn Sarawi pwe kitail en wiahla warteieu, oh kitail koaros aleier oh audaudkidahr Ngehnohte.~fu Pwe Krais rasehng paliwar ehu me kakon tohto mie; e paliwarteieu, ahpw kakon en paliwar wet kohpene wiahda warteieu.&eE Eri, mepwukat koaros Ngehntehmen oh Ngehnohte me kin ketin wiewia. Ih me kin ketikihong emenemen aramas koaros kisakis pwukat duwen me e kin ketin kupwurki.vde Ngehno kin ketikihong emen manaman en wia mwekid kapwuriamwei kan, oh pil ong emen en kak padahkihwei mahsen en Koht, oh pil ong emen en kak kasawihada kisakis kan me sang rehn Ngehn Sarawi oh kisakis kan me kaidehn sang rehn Ngehn Sarawi. Ong emen, Ngehno kin ketikihong koahiek en lokaiahki mahsen kapwonopwon kan, a ong emen koahiek en kawehwehda mahsen pwukat.hcI Ngehnohte kin ketikihong emen pwoson, oh pil ong emen manaman en kamwahwihala me soumwahu kan.gbG Emen kin ale sang rehn Ngehno mahsen en erpit, a emen sang rehn Ngehnohte mahsen en dehdehki.laQ Emenemen kin ale eh pwais sang rehn Ngehn Sarawi pwe en koadoahkihong ni kamwahupen aramas koaros.`w Soangen koahiek en doadoahk tohto mie, ahpw Koht metehmen me kin ketikihong soangen koahiek koaros ong aramas koaros.Q_ Soangen elen papah Koht tohto mie, ahpw Kauntehmen me aramas kin papah._^7 Soangen kisakis en ngehn tohto mie, ahpw Ngehntehmen me kin ketikihda kisakis pwukat.?]w Eri, I men kumwail en ese mehlel met me sohte emen me audaudkidahr Ngehn Sarawi kak keriahla Sises, oh sohte me kak kasalehda me Sises iei Kaun ma Ngehn Sarawi sohte ketin kaweidki.<\q Kumwail ese mwahu duwen ahnsou me kumwail wiewia aramas rotorot kei, amwail kin ideidawehn tiahk en dikedik en eni lohteng kan, me kin kakahluweikumwailseli nin duwen nsenamwail.][ 5 Riei ko, I men kihong kumwail met padahk duwen kisakis kan me kin sang Ngehn Sarawi.SZ "Oh ma mehmen kin men mwengehda, a en kin mwenge ni imwe, pwe amwail pokon kan en dehr kin wiahla amwail mehn kadeik rehn Koht. A duwen iren soahng teikan, I pahn kapwungala ni ei pahn lelewei rehmwail.rY] !Eri, riei ko, ni amwail kin pokonpene pwe en iang kepin konot ni kamadipw en Kaun-o, kumwail pahsanpene.tXa Ahpw kitail pahn pakadeida oh ale kalokolok sang rehn Kaun-o, pwe kitail en dehr iang sampah wet lekdekla.YW+ Ma kitail pahn kasawih mahs pein kitail, kitail sohte pahn pakadeida rehn Koht.]V3 Ihme kahrehda soangen soumwahu oh luwet tohto mie rehmwail, oh ihme ekei mehkilahr.U) Pwe me sohte kin wehwehki kahlep en Kaun-o ni eh kin iang tungoale pilawa wet oh nim dahl wet, e kin tungoalehla oh nimala kadeik ong pein ih.T Ihme e konehngki emenemen kumwail koaros en kasawih pein ih, oh mwuhr, e ahpw pahn iang tungoale pilawa wet oh nim dahl wet.;So Eri, mehmen me kin tungoale sapwellimen Kaun-o pilawa de iang nim sapwellime dahl en wain ni soangen tiahk ehu me sohte wauneki Kaun-o, e pahn dipada ong kahlep oh ntahn Kaun-o.)RK Met wehwehki me ahnsou koaros me kumwail pahn tungoale pilawa wet oh nimasang dahl en wain wet, kumwail kalohki pwoulahn Kaun-o lao lel eh pahn ketin sapahldo.hQI Pil duwehte, ni kaimwiseklahn konoto, e ketikihda dahl en wain ehu, mahsanih, “Dahl en wain wet, ih sapwellimen Koht inou kapw me wiawihkidahr ntahi. Ahnsou koaros me kumwail kin nim, kumwail pahn kin tamatamankin ie.”P/ kapingkalahngankihong Koht, ketin pilitikihpeseng pilawao, mahsanih, “Iei werei met, me I kihong kumwail. Kumwail wia met ong ni katamanpei.”1O[ Pwe padahk me I peusehiongkumwailehr, I ale sang rehn Kaun-o; eri, iet duwe: Kaun Sises, nipwong me e ketin pengpengla pwehn lokolok oh pwoula, e ketikihda pilawa ehu,(NI Ia duwe, kumwail sohte kak mwenge oh nim mehkot nan imwamwail kan? De kumwail men kasohwauwihala mwomwohdisohn Koht de kanamenekihala irail kan me sohte ar mehkot? Dahme kumwail kasikasik I en ndawohng kumwail ni soahng wet? Ia duwe, I en kapingahkin kumwail tiahk pwukat? Soh kowahlap!M Pwe ni amwail kin kamadipw, emenemen kin tungoale dahme e wa kohdo, a ekei eri kin men mwengehda, a ekei kin medla oh sakaula douluhl.\L1 Ahpw ni amwail kin pokonpene, kumwail solahr kin wia nin duwen kamadipw en Kaun-o.\K1 (Pwe mehlel, e konehng uhpene en mie nanpwungamwail pwe me pwung kan en sansalda.)J Keieu, nin duwen ei rongehr, ni amwail kin pokonpene nan mwomwohdiso, dene kumwail kin liaktohrohrpene; oh I kin mwur kamehlele met.NI Eri, nan koasoandi kan me I pahn kihong kumwail met, I sohte pahn kapinga kumwail; pwe amwail pokon kan en nan mwomwohdiso likamwete e sohte kin katapan ong kumwail, ahpw e kin kasuwedihkumwailla.H/ Eri, ma mehmen rehmwail men uhwong koasoandi wet, a en ese, pwe ih koasoandi wet me kiht oh mwomwohdiso kan en Koht kin dadaur ni ahnsoun kaudok.lGQ ahpw rehn lih mehkot lingan? Pitenmoang reirei kohieng lih, likamwete pwe en wiahla eh koaduhpwel.jFM Pein amwail lamalam soh kin ndaiong kumwail me mehkot kanamenek pahn ohl ma e pitenmoang reirei,xEi Kumwail pein kasawih, ma e pahn mwomw mwahu, ma lih emen pahn wia eh kapakap nan pokon, ahpw sohte koaduhpwel.~Du Pwe duwen nin tapio lih wiawihda sang ohl, ih pil duwen met ohl kin ipwidi sang lih; oh mehkoaruhsie sang rehn Koht.rC] Mehlel pwe nan atail mour rehn Kaun-o, lih sohte kin uhtohrasang ohl, pil ohl sohte kin uhtohrasang lih.[B/ Eri, pwehki tohnleng kan, lih akan uhdahn pahn koaduhpwelki kilel en manaman ehu.@A{ Oh ohl sohte wiawidahng lih, pwe lih me wiawidahng ohl.>@w pwe ohl sohte tepisang lih, ahpw lih me tepisang ohl.? E sohte konehng ohl en koaduhpwaldi moange, pwe ih me sansal en Koht oh lingan en Koht. A lih me sansal en lingan en ohl;7>g Pwe ma lih emen sohte koaduhpwel, a me mwahu en sehkasang pitenmoange. A pwehki eh kanamenek lih en koimad de en pitenmoang mwotomwot, me konehng en kin koaduhpwaldi moange.6=e A lih emen me kin kapakap nan pokon oh kapahrengki rongamwahu en Koht, e ahpw sohte koaduhpwel, e kin kihsang wahun eh pwoud. Pwe e rasehng lih me pitenmoange koakoahksang.<} Eri, ohl emen me pahn kin kapakap nan pokon oh kapahrengki rongamwahu en Koht, ahpw lisoarop, e kin kihsang wahun Krais.);K Ahpw I men kumwail en dehdehkihla mwahu padahk wet: duwen Krais eh tapwin aramas koaros, duwen ohl pwopwoud eh moangen eh pwoud, oh duwen Koht eh tapwin Krais.: I kapingahkin kumwail amwail kin tamataman ie ahnsou koaros, oh amwail kin ideidawehn padahk kan me I peusehiong kumwail.E9  Eri, kumwail kahlemengi ie, duwehte ei kin kahlemengi Krais.;8o !Kumwail kahlemengi ie: I kin songosong kasenamwahwih aramas koaros ni mehkoaros me I kin wia. I sohte kin medemedewehte kamwahupei, ahpw kamwahupen koaros, pwe re en kak mourla.7! Nan amwail mour kumwail dehr wia mehkot me kak wiahla kahrepen dihp rehn mehn Suhs akan de mehn liki kan, de rehn tohn mwomwohdisohn Koht. 6 Eri, mehkoaros me kumwail kin wia, sohte lipilipil, de mehkot me kumwail kin tungoale de nim, kumwail wia ong ni kalinganpen Koht.5 Ma I kapingkalahngkihong Koht kisin tungoal ko, dahme aramas pahn lipahnedehkin ie kisin tungoal me I wiahki ei kasapahlkalahngan?”X4) kaidehk pwehki kumwail, ahpw pwehki aramas me ndahng kumwailo, pwe kumwail dehr katoutouwihekihla nan kapehde. Mie me kak wia peidek wet: “A dahme saledek en nsenei pahn irehkihdi kapehd en aramas teikan?3 A ma emen ndaiong kumwail, “Met kisehn mwengehn meirong me wiawihong dikedik en eni kan,” eri, kumwail dehpa tungoale,a2; Ma me sohte eh pwoson emen pahn lukei kumwail pwe kumwail en iang tungoal reh, a kumwail iang, eri, kumwail tungoale dahme e kihong kumwail, ahpw kumwail dehr idek duwen kisin konot akan pwehki kadeikpen loalamwail.r1] Pwe duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Kaun-o ketin sapwellimaniki sampah pokon oh audepe kan koaros.”+0O Kumwail kak tungoale mehkoaros me kin netila nan wasahn netikihla uduk, pwe amwail kin tungoale soangen uduk pwukan sohte pahn wia kapwunod ehu nan kapehdamwail./ Eri, kumwail dehr kin ngoangki raparapahkihte pein kamwahupamwail kan, ahpw emenemen en ngoangki rapahki kamwahupen meteikan.f.E Ekei kin nda, “E mweimweiong kiht se en wia mehkoaros.” Mehlel, ahpw mehkoaros sohte mwahu ong kitail. “E mweimweiong kitail, kitail en wia mehkoaros”-ahpw mehkoaros sohte kin wia mehn sawas mwahu ehu ong kitail.e-C Ia duwe, kitail men kaluwakahda atail Kaun? Dah? Kitail lemeleme me kitail kehlailasang ih?D, Kumwail sohte kak nimpil sang nan sapwellimen Kaun-o dahl oh pil nimpil sang nan nein tepil kan dahl; kumwail sohte kak mwohdehng sapwellimen Kaun-o tehpel oh pil ni tehpel en tepil kan.5+c Soh kowahlap! Pwe iet: meirong me kin wiawi pohn pei sarawien me rotorot akan, kin wiawihong tepil kan, kaidehk ong Koht. Eri, I sohte mwahuki kumwail en ehuong tepil kan.q*[ Ahpw dahme I ndindaht? Dene mie katepen dikedik en eni kan oh meirong en mwenge me kin wiawihong irail?1)[ Kumwail tehk mwahu mahs aramas en Israel ko; irail ko me kin iang kepin konotki kisin konot en meirong ko, re kin ehupene ni doadoahk en papah Koht nan Tehnpas Sarawi.(/ Pwe lopwon en pilawateieu met, oh kitail koaros nan atail tohto, kitail kin wiahla warteieu, pwehki atail kin tungoalepene lopwon en pilawateieu.' Dahlen kapai me se kin kapingkalahngkihong Koht; kaidehkin ntahn Krais me kitail kin kepin konotki ni atail kin nim dahl wet? A pilawa me se kin pilitikihpeseng; kaidehkin weren Krais me kitail kin kepin konotki ni atail kin iang tungoale pilawa wet?q&[ I koasoakoasoiong kumwail aramas marain kei, kumwail eri pein medemedewe dahme I ndindawohng kumwailet.e%C Eri, kompoakepahi ko, kumwail kadohwaneweisang kumwail tiahk en pwongih dikedik en eni kan.4$a Pwe songosong koaros me kin lelohng kumwail, ih me kin lelohng aramas koaros. Koht me uhdahn mehlel, oh e sohte pahn ketin mweidohng kumwail en ale songosong me kumwail sohte kak powehdi; ahpw ahnsoun songosong, e pahn ketikihong kumwail kehlail pwe kumwail en kak dadaur oh pitsang nan songosongo.Y#+ Eri, mehmen me pepehm me e kesikesihnen teng, a en kanahieng pwe e de pwupwudi.P" Mepwukat koaros wiawihong samatail kahlap ako, pwe en wia mehn karasaras ehu ong meteikan; oh e ntingdier pwe en wiahla mehn kataman ehu ong kitail. Pwe kitail momour imwin ahnsou me nektehn leledo.q![ Kumwail dehr kin lipahned, duwen me ekei irail wiadahr-re ahpw ohkihla kamakam en Tohnleng en Kamakamo.w g Kitail dehr kasongosonge kupwur en Koht, duwehte me ekei irail wiadahr-re ahpw mehkihla pwoisin en sineik ko.nU Kitail dehr nenek, duwehte me ekei irail wiadahr-kahrehda rienen silikid rehrail mehkihla rahnteieu.+O de pwongih dikedik en eni kan, duwehte ekei irail. Duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Aramas ako eri mwohdpenehng ar kamadipw, re ahpw sakasakau oh kahkahlek.”{o Eri, mepwukat koaros mihmi ni karasaras ong kitail, pwe kitail dehr kin inangih me suwed kan, duwehte ekei irail,  Ahpw nan soangen irair pwukat, pali laud rehrail sohte kaparanda kupwur en Koht, iei me paliwararail ko diarki mehla nan sapwtehn.  oh nim soangen pihl en ngehnteieu, pwehki ar kin iang tungoalasang ni paipen ngehn, me kin ieiang irail; eri, paipo iei Krais.G Koaros kin iang tungoale soangen kisin tungoal en ngehnteieu,`9 Pahn pelien depweko oh nan sehdo, irail koaros aleier papidais oh wiahla iengen Moses.[ 1 Riei ko, I men katamankin kumwail dahme wiawihiong samatail mehn mahs ako, me idawehnla Moses nan seiloak en nan sapwtehno. Irail koaros mi pahn pelien depweko, oh koaros paiamwahu ni ar kotehla Sehd Weitahtao. I kin kaloke paliwereiet oh irehdi pein ngehi, pwe I perki I dehr lekdekla mwurin ei kapahrengkihongehr meteikan rongamwahwo.}s Ihme I sohte kin tang, pweiengki; oh ihme I kin pei, rasehng sounpaker men me sohte kin pakepakere mwahl nan wehwe.A{ Sounmwadong koaros kin ale kaiahn mwahu nan ar mwadong kan, pwe re en kin alehdi elin kapwat ehu, ahpw e kin mwadang sohrala; a kitail kin ngidingid alehdi mwar ehu me pahn poatopoat.c? Kumwail ese mwahu duwen uhpenehn sounweiren tang kan- sounweiren tang kan koaros kin iang tang, ahpw metehmen rehrail me kin ale kisakis. Eri, ih pil duwen kumwail, kumwail tang idipek pwe kumwail en iang ale kisakis.`9 Mepwukat koaros I kin wiewia pwehki rongamwahu, pwe I en iang pwaisanki kamwahupe kan.T! Rehn me luwet akan ni pwoson, I wiahkinielahr aramas luwet emen duwehte irail, pwe en komourirailla. Eri, I wialahr soahng koaros rehn aramas koaros, pwe I en komourala ekei irail nin duwen eh kak pahi.,Q Pil duwehte, rehn mehn liki kan me sohte mihmi pahn Kosonnedo, I wiahkiniehla aramas me sohte mi pahn Kosonned en mehn Suhs kan, pwe en komourala irail kan me sohte mi pahn Kosonnedo. Met sohte wehwehki me I sohte kin kapwaiada kosonned en Koht, pwe I uhdahn iang mi pahn kosonned en Krais. I wiahkin ie mehn Suhs emen nindokon ei kin doadoahk rehn mehn Suhs akan, pwe en komourirailla; oh pein ngehi, nan ei sohte mi pahn Kosonned en Moses, ahpw I wiahkiniehla duwehte aramas en pahn Kosonnedo men, pwe I en komourala irail kan me mihmi pahn Kosonnedo. 9 Ngehi aramas saledek men, kaidehk ladu men, ahpw I wiahkinielahr en aramas koaros ar ladu pwe I en kahluwahiong uwen tohtohn aramas me kak rehn Krais.'G Eri a, dahme pahn ketingpei? Iet: ni ei kin kapahrengki Rongamwahu I sohte kin ale pweine, oh sohte kosekosehiong ie ei pwuhng kan ni doadoahk en rongamwahu.  Ma I kin wia doadoahk wet sang ni pein nsenei, eri, I kak alepweipweiki; ahpw pwehki pwukoa ehu me Koht ketikihong ie I pahn kapwaiada.3 _ Sohte ei pwuhng en suweiki ei kin kapahrengki rongamwahu, pwe e uhdahn koasoandiong ie I en wia doadoahk wet. Oh meid suwediong ie, ma I sohte pahn lohkiseli rongamwahu!> u A ngehi saikinte pak ehu I doadoahngki ehu pwuhng pwukat. I pil sohte ntingwohng kumwail pwe en kosekosehiong ie ei pwuhng. I pahn mwohneki mehla sang emen en kauwehsang ie edeiet!  Ih pil duwen me Kaun-o ketin koasoanedier; pwe irail kan me pahn kin lohkiseli rongamwahu, re en kin momourki doadoahk en rongamwahu.f E Kumwail ese mwahu duwen irail kan me kin soupisengki doadoahk en nan Tehnpas Sarawio, ar kin mwenge sang Tehnpas Sarawio, oh duwen irail kan me kin wia meirong pohn pei sarawi kan, ar kin iang pwaisanki mehn meirong kan. Ma e mweimweiong meteikan en koadoahki ar pwuhng rehmwail, a dahme kiht sohki, me at pwuhng inenen laudsang arail? Ahpw kiht, se sohte mwahn kin doadoahngki pwuhng wet. Se kin kanengamah ni me apwal koaros, pwe se dehr kin karompwa Rongamwahu duwen Sises Krais.+O Eri, met kiht, se kamwarakehr rehmwail kisin werentuhkehn ngehn; eri, kumwail pahn toutouki ma se pahn dolungasang rehmwail kamwahu en sampah ong paliwarat akan?^5 ahpw e kupwurohkin kitail. Kitail me e ketin kupwurohki, oh iei kitail me mahsen wet uhwong. Eri, me kin sapwasapw oh me kin dolung wahnsahpw, ira en doadoahk oh koapworopworki me ira pahn iang paieki wahnsahpwo.% Pwe iet me e ketihtihki, “Ke dehr pirepene ewen kouwol, ni eh kin tiak kohn kan.” Eri, met sohte wehwehki en Koht eh kupwurohki kouwolo,ta Eri, kaidehk ihte karasaras pwukat me I kak doadoahngki, pwe Kosonned en Moses soh pil koasoia soahngohte?E Ihs sounpei me iang karis ehu, e ahpw kin pwain pein ih? De ihs soumwet en wain, me sohte kin kang wahn eh mwetin wain? De ihs silepen sihpw me sohte kin kang pilendihdi en nah sihpw kan?\1 Dah? Ngehite oh Parnapas me pahn kin doadoahngki peht akan pwe se en kak momourki?7g Sohte ei pwuhng en ale ei pwoud emen lih souleng oh mweidohng en kin ieiangieseli nan ei seiloak kan, duwehte wahnpoaron teikan, oh rien Kaun-o kan, oh me Piter pil kin wia?G Ia duwe? Sohte ei pwuhng en tungoalasang ni pein ei doadoahk?R Iet duwen me I kin sapengki irail kan me kin kasawih ie nan ei doadoahk:\~1 Eri, ma aramas teikan sohte pahn wiahkin ie wahnpoaron, a kumwail uhdahn pahn wiahkin ie wahnpoaron mehlel men, pwe pein amwail mouren souleng rehn atail Kaun-o kadehdehda duwen ei kohwa doadoahk en wahnpoaron. } ; Kaidehk ngehi aramas saledek men? Kaidehk wahnpoaron men ngehi? I soh iang udiahl Sises, atail Kaun? Oh kumwail, kaidehkin wahn ei doadoahk ong Kaun-o?|5 Eri, ma ei tungoal kisin mwenge me pahn kahrehiong rieio nan dihp, I solahr pahn tungoale uduk kohkohlahte, pwe I en dehr kahrehiong rieio nan dihp.'{G Oh ih duwen met amwail pahn wia dihp ong Krais ni amwail pahn kin wiahda dihp ong riamwail kan, oh ni amwail pahn kin kauwehla nsen luwet en nan kapehdirail. :~m~}\|l{{3zzf>==8<(z(/'',&c%$$ #\"!!B _,Eo"MIK!p zaiW! ;Ihme se pekihki rehn Taitus me tapihadahr rehmwail doadoahk kaselel wet, pwe en usehla oh sewesei kumwail kaunsekala doadoahk en limpoak kesempwal wet. 3Re wiahda mepwukat laudsang me se koapworopworki me re pahn wiahda. Pwe mahs re mweidohng pein irail Kaun-o; a mwuhr ong kiht, pahn kupwur en Koht.lQre ngidingidkihong kiht se en ale ar kisakis kan oh re en iang wia sawas ong souleng en Sudia kan.kOPwehki ngehi I pein kadehde duwen ar kihda uwen me re kak oh pil laudsang. Sang ni pein nsenarail6eIrail inenen tihwohkihla lokolok laud kei me lelohng irail, ahpw arail peren me laud mehlel. Ihme nan arail semwehmwe, re kasalehda ar kupwur sapan ni meirong me re wiahda.q ]Riat ako, se men kumwail en ese dahme kalahngan en Koht ketin wiadahr nan mwomwohdiso kan nan Masedonia.U#Eri, I inenen perenkihda duwen ei kak koapworopworkin kumwail ni mehkoaros.(IIhme eh limpoak ong kumwail lalaudkihla, ni eh kin tamataman duwen kumwail koaros amwail kin peikiong, oh duwen amwail kasamwo ni lemmwin oh wahu kowahlahpie.KI suweikin kumwail ong Taitus, oh I sohte sarohkihdi ei suweikinkumwailo. Se kin koasoiaiong kumwail me mehlel ahnsou koaros, ih pil duwen at suweikin kumwail ong Taitus me sansalehr eh mehlel.5c Ih kahrepen loalat eh inenen kehlailla. Eri, loalat eh kehlailda se pil perenkihda kowahlap duwen peren me Taitus diar rehmwail ni kumwail koaros amwail kansenamwahwihala!]3 Eri, I kadarowohng kumwail kisinlikowo, kaidehkin pwehki aramas me wiahda sapwungo me kahrehda, de aramas me sapwung wiawihongo, ahpw pwe kumwail en diarada uwen loalen amwail nsenohkin kiht mwohn silangin Koht.lQ Kumwail kilang dahme Koht ketin wiadahr rehmwail sang ni nsensuwed wet: duwen eh kahredahr amwail pweriseklahr, amwail ngoangkilahr kadehde pein amwail pwuhng kan, uwen amwail suwedki me suwed, uwen amwail per, uwen amwail pepehm akan, uwen amwail poadidi, uwen ngoang en kaloke wiewia suwed kan! Ni mehkoaros kumwail kasaledahr me kumwail me mwakelekel.;~o Pwe nsensuwed me Koht kin ketin doadoahngki kin kahrehda wiliakapwala rehn aramas oh kin kahrehiong komour-oh sohte me kin nsensuwedki. A nsensuwed en sampah kin kahrehda mehla.t}a Ahpw met me I perenkidahr-kaidehkin ei kansensuwedihkumwaillahro, ahpw pwehki amwail nsensuwed eh kahrehiong amwail koluhla oh wiliakapwala. Koht me ketin doadoahngki nsensuwedo, ihme kahrehda sohte mehkot suwed se kahrehiong kumwail.W|'Pwe ma I kansensuwedihkinkumwailla kisinlikou me I kadarowohng kumwailo, met I sohte koluhkihla ei wiadahr kisinlikowo. Ahpw I kakete nsensuwedkihla ei rongada me I kahrehiong kumwail nsensuwed ahnsou kis.{{oAhpw kaidehkte eh leledohng reht me se nsenamwahukihla, pwe pil rohngo duwen amwail kakehlakahda nan kapehde. Duwen amwail ngoangkilahr tuhwong ie, duwen amwail nsensuwed, oh duwen amwail men doareiehla; iei met me kalaudelahr ei nsenamwahu.zAhpw Koht me kin ketin kamarahda nan kapehd en me toutoulahr akan, iei ih me ketin kansenamwahwihkinkitala en Taitus eh leledohng reht.+yOPil mwurin at lel Masedonia, se sohte mwahn diar kisin ahnsoun kommoal kis pwe wasa koaros apwal tohr, mwoarong sang rehn aramas akan oh pil pwunod nan kapehdit.%xCEi koapworopworkin kumwail me laud mehlel, oh I kin kapinga kumwail. Nan at lokolok kan koaros nan kapehdi kin diren kekehlailte; I kin pereperen kowahlap.&wEI sohte ndinda met pwe en kauwei kumwail; pwe duwen ei ndawohngkumwailehr mahs, mie deumwail nan mohngiongi me kahrehda kitail wia ehu, ni mour oh ni mehla.v+Kumwail tamataman kiht nan kapehdamwail kan. Sohte sapwung ehu se wiahiong emen, sohte kaweid suwed ehu se kauwehkihla emen de pitihkihdi emen.ru _Kompoakepahi ko, inou pwukat koaros wiawihong kitail. Eri, kitail kamwakeleikitailsang mehkoaros me kin kasaminehla paliwar oh pali ngehn, oh kitail song en sarawihla unsek, ni atail pahn kin momour nan atail lemmwiki kupwur en Koht.mtSI pahn wiahla Samamwail, oh kumwail pahn wiahla nei seri; Kaun-o, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.”/sWEri, Kaun-o ketin mahsanih, “Kumwail uhdahn pahn pweieksang rehrail, oh tohrohreweisang irail. Kumwail dehr sair mehkot samin rehrail, I ahpw pahn apwalih kumwail.zrmIa duwen tehnpas en Koht oh dikedik en eni kan ar kak patpene? Pwe iei kitail me tehnpas en Koht ieias, duwen pein Koht eh mahsanih: “I pahn wiahda tehnpesei oh kousoanla rehrail, I pahn wiahla ar Koht, oh irail pahn wiahla nei aramas.”sq_Ia duwen Krais oh Tepil ara kak pwungkipene mehkot? Dahme souleng men oh me seupwoson men ira ahnekipene?OpEri, kumwail dehr kapahrek kumwail ong me seupwoson akan ni amwail doadoahk kan, pwe met sohte kak wiawi. Pwe ia duwen me pwung eh kak miniminiong me sapwung? Ia duwen marain eh kak ehuong rotorot?=os I koasoakoasoiong kumwail duwehte nei seri kompoak kei: eri kumwail kasalehiong kiht soangen pepehmohte me se kin ahneki ong kumwail. Kumwail langahda douluhl mohngiongimwail kan!dnA Se sohte ekisang kumwail mehkot, kumwail me kin ekisang kiht audepen nan kapehdamwail kan.mw Kompoakepahi souleng en Korint kan! Se koasoakoasoi mehlel ong kumwail, se wewehkadahng kumwail audepen nan kapehdit.:lm mehnda ma se nsensuwed, se kin pereperen ahnsou koaros; likamwete se me semwehmwe, se ahpw kin kakepwehpwehla me tohto; likamw se sohte ahneki mehkot, ahpw se ahneki mehkoaros.=ks re kin wiahkin kiht aramas mwahl kei, ahpw se ndandlahr rehn aramas koaros. Likamwete kiht aramas mehla kei, ahpw soh, se momourte. Mehnda ma se aleier lokolok, se sohte mehkihla;j5Se kin ale wahu oh pil saroh; se kin ale lokaia suwed oh pil kaping. Aramas akan kin wiahkin kiht sounkaweid likamw ekei, ahpw se kin lokaia mehlel;isang at kin kalohki mahsen me mehlel, oh sang ni manaman en Koht. Se kin tehtehn mahwenki pwung, pwe se en peiki oh pein doarehkinkitala.h#Se kasaledahr me kiht ladun Koht kei sang ni at mour mwakelekel, dehdehki, kanengamah, oh kadek; sang Ngehn Sarawi, sang at limpoak mehlel,g-ni at wowoki, lekdekiong nan imweteng, ni aramas akan ar kin mwoarongkinkitada, ni at doadoahk laud akan, ni at kin pepehd nipwong oh kaisihsol.)fKEri, se kin kasalehda ni mehkoaros me se kin wia, me kiht ladun Koht kei, ni at kin kanengamah ni ahnsoun lokolok, ni at apwal akan, ni ahnsoun at pwunod akan,meSSe sohte men aramas emen en kahdsuwedih at kohwa doadoahk, ihme se sohte kin men kadirapwahki emen.d%Kumwail rong dahme Koht mahsanih: “I karongeiuk, ni ahnsowo eh leledo me I pahn kasalehiong uhk ei kupwurkalahngan; I seweseiukada, ni rahno eh leledo me I pahn komouruhkala.” Eri rong! Iet ahnsoun ale sapwellimen Koht kupwurkalahngan; rahnwet, ih rahnen komourla.3c aEri, kiht me kin iang Koht ketin wiewia sapwellime doadoahk kan, se peki ni ngidingid rehmwail pwe kumwail en dehr kin mwamwahliki sapwellime kalahngan me kumwail aleier. bKrais sohte uhdahn dipe, Koht ahpw wiahkihla ih mwomwen aramas dipan duwehte kitail, pwe kitail en iang ahnekihla pwungen Koht reh.ba=Eri, iet kiht, meninkeder en Krais kei, oh pein Koht me ketin panapanawih kumwail sang ni at padahk. Eri, se peki rehmwail ni ngidingid, ni mwaren Krais, kumwail en wekila sang ni imwintihti ong ni kompoakepahn Koht..`UEri, ih audepen atail rongamwahu en met: duwen Koht eh ketin kupwukupwure pwe ni mwaren Krais aramas koaros en wiahla kompoakepah. Oh duwen eh sohte men ketin kapwukoanehkin irail diparail kan, oh eh ketikihong irail mahseno me padahkihong irail duwen eh kin ketin wiahkinirailla kompoakepah.^_5Koht me kin ketin wiahda soahng pwukat koaros. E ketin wekidkitailla rehn Krais sang ni imwintihti ong ni kompoakepah kei. E pil ketikihong kitail atail kohwa doadoahk pwe aramas teikan en pil wiahla kompoakepah.^wPwe ni mehmen eh wiahla sapwellimen Krais, e kin wiahla aramas kapw men; mehn mahso sohrala, oh me kapw uhd wiliandi.Q]Eri, sang met kohla, kitail solahr pahn kin kilang oh kasawih aramas nin duwen lamalam en aramas. Mehnda ma kitail kasawih Krais mahso nin duwen lamalam en aramas, a met kitail solahr wia soahng wet.<\qE ketin pwoukihla aramas koaros, pwe irail kan me momour, re dehr kin mourki pein ihr, ahpw re en kin mourkihte ih me pwoukinirailla oh ketin iasada pwe en ketikihong irail mour.*[MPwe limpoak en Krais me kamwakamwakid kiht, pwehki at dehdehkier padahk wet: aramastehmen pwoukihla aramas koaros; met wehwehki me aramas koaros pil iang mehla.Z! Pwe kiht, ma se kin mwomwen iahkala, pwehki Koht me se kin wiahki met; a ma se kin mwomwen loalokong, pwehki kumwail me se kin wiahki met.tYa Se sohte koangngoangehkin kumwail kumwail en kapinga kiht, ahpw se songosong kihong kumwail dahme kumwail kak suweikin kiht, pwe kumwail en kak sapeng irail kan me kin suweiki mwomwen ar wiewia kan a kaidehk poadidien nan kapehdirail.AX{ Eri, nan at eseier mwahu dahkot lemmwiki Koht, se kin song padahkihong aramas akan duwe. Koht ketin mwahngih kiht unsek, oh I koapworopworki me kumwail pil ese ie nan mohngiongimwail.DW Pwe kitail koaros uhdahn pahn pwarala rehn Krais, pwe en kadeingkitailda. Emenemen pahn ale pwaise nin duwen me konehng eh wiewia mwahu de suwed nindokon eh mour nan paliwere nin sampah.wVg Ahpw mwohn mehkoaros, kitail ngoangki kaparanda kupwur en Kaun-o, mehnda ma kitail kousoanla paliet de palio.UEri, loalatail diren kehlail oh kitail kin ngoangki pedoisang nan paliwaratail wasaht oh kolahng nan deutail rehn Kaun-o.GTPwe pwoson me kitail kin weweidki, kaidehk marain en paliwar.?SwIh me loalatail kin diren kehlailki ahnsou koaros. Kitail wehwehki me nindokon atail kin kousoan nan paliwar en sampah wet, kitail saikinte kousoanla rehn Kaun-o nan mwoale nanleng.R%Koht me ketin kaunopadahng kitail wekidekla wet, iei me e ketikihongkin kitail Ngene, mehn kadehdepen mehkoaros me e pahn ketikihong kitail.Q{Nindokon atail kin mihmi nan impwal en sampah wet, kitail kin weirengkihla atail pwunod, kaidehkin pwehki atail men kesehla paliwaratail mehn sampah wet, ahpw pwehki atail ngoangki alehdi paliwaratail mehn nanleng, pwe mehla en lohdiong pahn mour.FPpwe ma kitail pahn alehdi deutailo, e pahn mie paliwaratail.\O1Eri, nin sampah wet, kitail kin tihwokihla atail men pedolong nan deutail nanleng,yN mPwe kitail ese me impwal wet me kitail kin mihmi loale-iei paliwar en sampah wet-ni eh pahn mwerpeseng, Koht pahn ketikihong kitail ihmw ehu nanleng pwe kitail en kin kousoan ie; eri, dehu wet pein ih me ketin wiahda oh e pahn poatopoatete.fMEPwe kiht se sohte kin nsenohki mehkan me sansal ong kitail, pwe mehkan me sohte sansal. Pwe mehkan me kitail kin kilangki masatail, iei me kin mie ahnsou kis, a mehkan me kitail sohte kin kilangki masatail, ih me soutuk.LPwe kisin apwal tikitik wet me se lokolongki, pahn kahrehiong kiht lingan soutuk oh lapalap ehu, me siksang mehlel apwal akan en sampah.~KuIh met kahrepen at sohte kin loaltikla. Pwe ma paliwarat kin luhluwetala, a pali ngenit kin kekehlailla rahn koaros.KJMehkoaros me kin wiawi reht, pwehki kumwail me e kin wiawihki; oh ni kalahngan en Koht eh kin laudla oh lelohng aramas tohto, re pahn kalaudehla ar kapakap en kaping pwe en iang kalingana Koht.%ICSe ese me Koht, me ketin kaiasada atail Kaun Sises, pil pahn ketin kaiasada kiht rehn Sises oh pahn ketikinkitallahng, pil iangahki kumwail, mwohn silangi. H Pwuhk Sarawi mahsanih, “I pwoson, ihme I lokaiahki.” Eri, ni soangen pwosonohte me se pil kin lokaiahki, pwe at pwoson pil mie.[G/ Eri, met wehwehki me mehla me wie doadoahk reht, a mour me wie doadoahk rehmwail. F Nan at mour se kin mihla nan keper en mehla ahnsou koaros pwehki Sises, pwe sapwellime roson en sansal ni paliwarat me pahn mehla. E Ahnsou koaros se kin weuwaseli ni paliwarat sapwellimen Krais lokolok oh pwoula, pwe sapwellime roson en pil sansal ni paliwarat.D} mie at imwintihti tohto, ahpw se sohte mwahn kin kelehpwla; oh ekei ahnsou paliwarat lellel, se ahpw sohte ohla douluhl.C+Soangen apwal koaros kin lel kiht, ahpw se sohte kin ohkihla; se kin mihla nan peikasal ekei ahnsou, ahpw e sohte kin kauwehla at koapworopwor;AB{Ahpw kiht me kin ahneki pai kesempwal wet, se rasehng sah pwehl kan me kopwukopw oh kehohla; eri met pwe en kadehdehda duwen manaman lapalap eh uhdahn sapwellimen Koht, a kaidehk aht.TA!Pwe Koht me mahsanih, “Marain en pwarada sang nan rotorot,” iei ih Kohtohte me ketin kamakamarainih nan kapehditail kan, pwe kitail en kak marainkihla lingaling en Koht, me dakedaker silangin Krais.@#Pwe kiht se sohte kin kapahrengki duwen pein kiht, se kin kapahrengki duwen Sises Krais me Kaun, a duwen kiht, amwail ladu ni mwaren Sises.{?oRe sohte kin pwoson, pwehki nan kapehdirail kan rotorotkilahr koht suwed en sampah wet. Koht menet kin karotongeirailla pwe re dehr kilang marain me dakedaker irail, marain en Rongamwahu duwen lingan en Krais, me uhdahn duwehte mwomwen Koht.q>[Pwe ma rongamwahu me se kin kapahrengki me sawehwe, eri, ongete me pahn lekdekla kan me e sawehwehiong.=)Se kin soikeweisang reht soangen tiahk rir oh kanamenek koaros; se sohte kin widinge aramas akan, se pil sohte kin wekidala mahsen en Koht. Se kin momour nan marain unsek en me mehlel mwohn silangin Koht oh kin song kahdamwahwihkitala rehn aramas koaros me kupwuramwahu.u< eNan sapwellimen Koht kalahngan lapalap e ketikihong kiht kohwa doadoahk wet; ihme se sohte kin pwangahkihda.a;;Eri, kitail koaros wia sansal en lingan en Kaun-o ni sohte perehpen masatail kan; oh linganohte me kin kohsang rehn Kaun-o, iei Ngehno me kin kawekiong kitail ni uhdahn mwomwen Kaun-o, ni lingan ehu me wie lalaudla.&:EEri, lepin mahsen wet, “Kaun-o,” nan ire tikitik wet wehwehki “Ngehn Sarawi”; oh wasa me Ngenen Kaun-o kin ketiket ie, iei wasao me maiau kin mi ie. 9 Ahpw e kin kohsang, duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih, “Perehpen mesen Moses ahpw kohsangehr ni ahnsou me e sohpeiong Kaun-o.”j8MPil lel rahnwet, ni ar kin wadewadek Kosonned en Moseso, koaduhpwelo kin pereperehte ar lamalam.O7Pwe ar lamalam keptakaila; oh pil lel rahnwet koaduhpwelo kin pereperehte ar lamalam ni ar kin wadek pwuhk kan en kadehde mering. Ihte ahnsou me re kin miniminiong Krais me koaduhpwelo kin kohsang. 6  Se sohte duwehte Moses, me perehkihla mese koaduhpwel ehu, pwe mehn Israel ko dehr kilang lingano ni eh pahn sohrasang ni meseo.I5  Eri, pwehki at koapworopworki met, ihme se eimahkihong kumwail.w4g Pwe ma lingan mie rehn me kin sohrala mwadang, a ia uwen me pahn kin poatopoatete eh pahn lingan sang mehlel!h3I Kitail kak patohwan, me lingan kowahlap en mahso sohte kak pahrekiong lingaling en ahnsou wet.r2] Ma doadoahk en kadeik me lingan; a ia uwen doadoahk me aramas kin pwungkihla eh pahn lingan sang mehlel!H1 a ia uwen doadoahk en Ngehn Sarawi eh pahn lingan sang mehlel!]03Kosonnedo wiawihda ni mesennting kei pohn pelien takai kei, oh lingaling en Koht sansalda ni eh kohieng aramas. Mehnda ma lingalingo wie tikitikla pohn mesen Moses, ahpw lingalingo pil wie lingalingte mehlel me kahrehda mehn Israel ko sohla kak kilangki meseo. Eri, ma Kosonnedo me lingan mehlel ni eh kamanamanla, ahpw kin kahrehda mehla,m/Spwe ih me ketin kupwurehda se en kak koahiengki papah sapwellime kadehde kapw, me mihmi ni Ngehn Sarawi, ahpw kaidehkin ni kosonned me ntingdier. Pwe kosonned me ntingdier kin kahrehda mehla, a Ngehn Sarawio kin ketikihdo mour..{Pwe sohte mehkot mie reht, me se kak suweiki dene mie at koahiek en wia doadoahk wet. At koahiek kin kohsang rehn Koht:N-Se ndinda met, pwehki at koapworopworki mehlel Koht ni mwaren Krais.|,qMe dehde duwen pein Krais eh ketin ntingihedi kisinlikou kiset oh ketin kadarowohng kumwail sang reht. Kaidehk ingk me e ketin ntingiheki, pwe Ngenen Koht ieias, oh e sohte ketin ntingihedi pohn lepin takai, ahpw nan mohngiong en aramas akan.+wEri, kumwail me nait kisinlikoun kapehse oh kaping, me ntingdier nan kapehdit, pwe aramas koaros en kin wadek oh ese.0* [Eri, met wehwehki me se aksuweiki pein kiht rehmwail? Ia duwen kiht, se duwehte aramas teikan me kin anahne kisinlikoun kapehse oh kaping ong kumwail de sang rehmwail?)Pwe kiht, se sohte duwehte aramas tohto, me kin doadoahngki mahsen en Koht duwehte dipwisou pweitikitik me re kin netikihla; pwe at padahk kin pwilisang rehn Koht, me ketin poaroneikitodo. Se kin kapahrek ni mehlel mwohn silangi, duwen ladun Krais kei.B(}ong me wie leklekdekla kan pwohsuwed ehu me kin kahrehiong irail mehla; a ong me komokomourla kan, pwohtik pwohmwahu ehu me kin kahrehda mour. Eri, ihs me kak wia soangen doadoahk wet?'!Pwe kitail rasehng pwohn warpwohmwahu me Krais kin ketin meirongkihong Koht, me pil lelohng me komokomourla kan oh me wie leklekdekla kan:R&Eri, kitail kapingkalahngan ong Koht! Pwehki eh ketin kupwuredahr kitail en kin iang Krais ahnsou koaros, duwehte sapwellime lidu kei nan sapwellime kapar en powehdi. Oh e ketin doadoahngkin kitail pwe kitail en kaparahla rehn aramas akan marain en Krais, duwehte pwohn leh pwohtik pwohmwahu ehu me kin ikiparpeseng wasa koaros.% Ahpw I nsensuwedkihla kowahlap ei sohte diarada riatail Taitus. Iei me I kamwurimwurkihong aramas akan wasao oh douluhllahng Masedonia.$$A Ni ei leledo nan Troas pwe I en kapahrengki Rongamwahu duwen Krais, I diarada me Kaun-o ketin langadahngieier wehnimw kaselel ehu pwe I en doadoahk wasao.U## pwe Sehdan en dehr poweikitaildi; pwe kitail eseier duwen eh koasoandi kan.<"q Ma kumwail pahn kin mahkikihong emen mehkot, I pil pahn mahkohng. Pwe ni ei kin mahkohng emen-ma mie kahrepen ei pahn mahkohng-I kin mahkohng pwehki kumwail mwohn silangin Krais,! Pwe ih kahrepen ei kadarowohng kumwail kisinlikowo: pwe I men ese mwahu iramwail, ma kumwail me peik ahnsou koaros ni ei padahk kan.Z -Eri, I peki rehmwail ni ngidingid, kumwail en kasalehiong amwail limpoak mehlel.taEri met, kumwail pahn mahkohng oh sewesehda, pwe eh nsensuwed dehr lalaudla oh kauwehla eh mouren souleng.J A kalokolok me e aleier sang pali laud en kumwail e itarohngehr.#?Eri, ma emen kansensuwedihadahr emen, kaidehk ngehi me e kansensuwedihala, pwe kumwail koaros-uwe ieu. (I ndahte met pwe I sohte nohn men iding aramaso.)2]Ihme I ntingwohng kumwail ni kapehd toutou, oh ni pwunod, oh ni sengloal, kaidehk pwe I en kansensuwedihkumwailla, a pwe kumwail en pehmada uwen ei limpoakohng kumwail.jMEri, ih kahrepen ei ntingkiwohngkumwailehr: pwe I sohte men kohwei oh diarada ei nsensuwed sang rehmwail me I kin kasikasik en kansenamwahwihiehla. Pwe I uhdahn ese me ni ei kin nsenamwahu, kumwail koaros pil kin nsenamwahu.  Pwe ma I pahn kahrehiong kumwail nsensuwed, a ihs me pahn kak kansenamwahwihiehla, kaidehn kumwail kan me I kansensuwedihalahr? Eri, iet me I koasoanedier duwen irair wet: I solahr pahn pwarowei rehmwail, pwe I dehr kin kahrehiong kumwail nsensuwed.- USe sohte men wiahda kosonned ong kumwail dahme kumwail pahn pwoson, pwe amwail pwoson me uhdahn kehlail; ahpw se kin iang kumwail doadoahk ong ni pein amwail peren.S !I patohwan likweriong Koht-pwe ih me kin mwahngih nan kapehdiet-pwe en ketin wia ei sounkadehde duwen kahrepen me I lemehkihda I en dehr pwarowohng kumwail nan Korint; pwe I en dehr katoutouwih kumwail.* Oe pil kilelehkinkitaildier kilel en eh sapwellimanikinkitailla, oh ketikihong Ngehn Sarawi nan kapehditail, kadehdepen mehkoaros me e ketin nekinekidohng kitail. {Eri, pein Koht me kin ketin kakehleikitada oh pil kumwail ni atail momourki mour en souleng, oh ketin katohreikitailla;$ Cpwehki iei ih me “Ei” ni sapwellimen Koht inou kan koaros. Eri, ihme kahrehda atail kin nda, “Amen,” ni mwaren Sises Krais ong ni kalinganpen Koht.; qPwe “Ei” oh “Soh” sohte kin mi rehn Sises Krais, Sapwellimen Koht Iehros, me ngehi, Sailas, oh Timoty padahkihongkumwailehr duwe. Pwe iei ih me sapwellimen Koht “Ei,”z oKoht me mehlel kak ketin kadehde ie duwen eh sohte inou ehu I wiahiong kumwail me wehwehki “Ei” oh “Soh.”T #Eri, ni koasoandi wet, kumwail lemeleme me I me koweikohdo? De ni ei kin wiahda ei koasoandi kan, kumwail lemeleme me I kin wia sang ni ei mehwo, duwehte ei kin nda, “Ei” oh “Soh” ni ahnsouteieu?# APwe ihme I lemehkihda: I en pas rehmwail ni ei pahn kohla Masedonia oh pil ni ei pahn pwurodo rehmwail, pwe kumwail en sewese ie ni ei seiloaklahng Sudia.x kSang ni koapworopwor wet me I lemehkihda I en pasowei rehmwail mahso, pwe kumwail en ale kapaipamwail pak riau.r _Mehnda ma kumwail saikinte wehwehkinkitala mehlel ahnsou wet, ahpw I koapworopworki me kumwail pahn wehwehkinkitala mehlel mwuhr, pwe ni Rahnen atail Kaun Sises kumwail en kak pohnmwahsohkinkit duwehte at pahn pohnmwahsohkin kumwail.\  3 Nan kisinlikou kiset, se ntingihedihte soahng kan me kumwail kak wadek oh dehdehki.   Se pohnmwahso pwehki kadeikpen loalat eh kasalehiong kiht ni dehde me se kin weweidki mehlel mwohn silangin Koht nan at mour nin sampah wet, ahpw mehlel ni at pwukoa kan ong kumwail. Kaidehkin loalokong en sampah me kin kamwakamwakid kiht, pwe kalahngan en Koht.]  5 ni amwail pahn kin sewesehkin kiht amwail kasakas akan. Pwe iei duwen kasakas en me tohto eh pahn pweida, oh Koht pahn ketin kupwuramwahwih kiht; oh me tohto pahn kapingkalahngankihong Koht eh ketin doareikitala./  Y Ih me ketin doareikitala sang soangen apwal en mehla pwukat, oh ih me pil pahn ketin doareikitala; ei, se uhdahn koapworopworki me e pahn ketin pwurehng doareikitala,$  C Se lemelemehte me se pahn melahr. Ahpw mepwukat wiawihong kiht, pwe se en dehr koapworopworki pein kiht ahpw Kohtohte me kin ketin kaiasada me melahr akan.B Pwe I men katamankin kumwail, riei ko, duwen apwal akan me lelohng kiht nan wehin Eisia. Soangen apwal ko inenen katoutou kowahlap ong kiht, iei me sohla at koapworopwor me se kak mour.1 ]Eri, at koapworopworkin kumwail me uhdahn kehlail; pwe se ese, me duwen amwail kin iang kiht nan at lokolok kan, kumwail pil kin iang kiht ale sawas akan me se kin ale.} uMa se kin lokolok, iei pwe en wia sawasapamwail oh komourpamwail. Ma sawas kin kohieng kiht, eri, kumwail pil kin nsenamwahuki sawas wet, oh kehlailkihda pwe kumwail en kin kanengamahiong soangen lokolok de apwal kohte me se kin kanengamahiong. Pwe duwen atail kin iang pwaisanki en Krais eh lokolok mwuledek, ih duwen atail kin iang ahneki sawas laud sang rehn Krais.d CIh me kin ketin sewesei kitail nan atail apwal akan koaros, pwe kitail en pil kak sewese irail kan me kin mihla nan soangen apwal koaros, ni atail kin doadoahngki soangen sawasohte me pein kitail kin ale sang rehn Koht.  Kitail kapinga kalahngan en Koht, Semen atail Kaun Sises Krais, ih Samatail me kalahngan oh Koht me pwarer en kansenamwahu koaros.t cKoht Samatail oh atail Kaun Sises Krais, ira en ketin kupwurehkin kumwail sapwellimara kalahngan oh popohl.Y /Sang ngehi Pohl, me aledier doadoahk en wahnpoaron en Krais Sises sang ni kupwur en Koht, oh riatail souleng Timoty- Ong mwomwohdisohn Koht me mi Korint, oh ong sapwellimen Koht souleng koaros nan wehin Krihs:OEi limpoak ong kumwail koaros rehn Krais Sises en pil ieiang kumwail.9mKalahngan en atail Kaun Sises en ieiang kumwail.Y~+Mehmen me sohte kin poakohng Kaun-o-en riahla! Marana da -atail Kaun en ketido!m}SA iet ei rahnmwahu ong kumwail sang ni pein mengin pehiet: Rahnmwahu ong kumwail, sang ngehi, Pohl.s|_Riatail souleng kan koaros en wasaht pil rahnmwahu ong kumwail. Kumwail rahnmwahukipene metik en souleng.{-Mwomwohdiso kan nan wehin Eisia rahnmwahu ong kumwail. Akwila oh Persila oh tohn mwomwohdiso me kin pokon nan imwarao pil rahnmwahu ong kumwail.z ni ar kansenamwahwihielahr, duwehte ar kansenamwahwihkumwaillahr. Soangen souleng pwukat konehng mehlel kitail en kin wauneki.yI perenkihda mehlel en Stepanus, Portunatus oh Akaikus ar pwarodo; mehlel irail me wiliankumwaildi reht, kumwail kan me sohte mi met,txakumwail idawehn en souleng pwukat ar kaweid, oh pil irail koaros me iang irail wia doadoahk oh papah Koht.GwRiei ko, kumwail ese mwahu Stepanus oh eh peneinei; irail mehn Akaia me tepin iangala atail palien lamalam oh kasarawihong pein irail ni doadoahk ong sapwellimen Koht akan. I peki rehmwail,8vkAmwail doadoahk koaros en kin wiawi ni limpoak.bu= Kumwail mwasamwasahn oh dadaurete amwail pwoson, kumwail kommwad, oh nan kapehd kehlail.ct? A duwen riatail Apolos: I men kumwail en ese pwe I pekier ni ngidingid reh pak tohto pwe en iang ekei riatail souleng pwarowei rehmwail; ahpw e kahng pwarowei met. Ahpw e uhdahn pahn pwarowei, ahnsou mwahu lao leledo.0sY Eri, kaleke emen kumwail mwamwahliki, a kumwail sewese pwe en usehdo eh seiloak ni popohl, pwe en pwurodohng reht; pwe I kin kasikasik ih iangahki riatail souleng ko. r Ma Timoty pwarowei rehmwail, kumwail kanahieng kasamwo pwe en nsenamwahu rehmwail, pwe e duwehte ngehi me kin doadoahk ong Kaun-o.sq_ Pwe I diarada met ahnsou kaselel ehu ong doadoahk laud oh katapan mehlel, mehnda ma mie imwintihti tohto.;pqI pahn mihmihte wasaht Episos lel rahnen Pendekos. oI sohte men pas rehmwail ahnsou mwotomwot kis, pwe I koapworopworki me I pahn ekis werei rehmwail, ma Kaun-o pahn ketin mweidohng.,nQMwein I pahn mihmihki rehmwail ekis ahnsou, mweinele erein ahnsoun kopou pwon, pwe kumwail en kak sewese kahluwa ie ong wasa sohte lipilipil me I pahn seiloak ie.DmI pahn pwarowohng kumwail mwurin ei pahn daulih Masedonia.Hl Ma e konehng I en pil wia seiloak wet, a re kak iang ie kohla.!k;Mwurin ei pahn lelewei, I pahn kadarala Serusalem me kumwail piladahr kan, pwe re en wahla amwail kisakiso, iangahki nei kisinlikoun kapehse ong irail.Vj%Nin tepin wihk koaros, emenemen kumwail pahn katohrehsang ekis mwohni ni uwe ehu me konehng sang ni me e kin koadoahkihada, oh nekidala; pwe solahr anahnepen rik sent en wiawi ni ei pahn lelewei rehmwail.,i SA duwen meirong me pahn wiawi, mehn sewese sapwellimen Koht souleng kan nan Sudia: kumwail pahn kin wia nin duwen me I koasoanedier ong mwomwohdiso kan en Kalesia.2h]:Eri, riei kompoakepahi ko, kumwail kehlail oh dadaur oh loalenohng amwail doadoahk ong Kaun-o ahnsou koaros, pwe kumwail ese me papah Kaun-o kaidehk doadoahk mwahl ehu.|gq9Eri, kitail kapingkalahngankihong Koht, me kin ketikihong atail roson en powehdi ni mwaren atail Kaun Sises Krais!`f98En mehla eh tehtehn meninkau kin sang nin dihp, oh tehtehn dihp kin sang ni Kosonnedo.Re7“Kowe, Mehla, a ia omw manaman en powehdi? Ia omw tehtehn meninkau?”Qd6Eri, mepwukat lao pahn pweida, oh me pahn mwerpeseng pahn kieweklahng ni me sohte pahn mwerepeseng, mahsen en Pwuhk Sarawi ahpw pahn pil pweida: “Mehla kamwomwmwomwlahr, oh mour powehdier unsek!”%cC5Pwe me pahn mwerepeseng uhdahn pahn kieweklahng ni soahng me solahr kak mwerpeseng, oh me pahn mehla uhdahn pahn kieweklahng ni soahng me solahr kak mehla.;bo4ni marepteieu, ni ahnsou me kaimwiseklahn sowi pahn pepeuk. Pwe ni ngilen sowio, me melahr akan ahpw pahn iasadahng mour me solahr kak mehla, a kitail koaros ahpw pahn kiewekla.zam3Kumwail rong padahk rir wet: kaidehn kitail koaros pahn mehla, ahpw kitail koaros pahn kiewekla ni ahnsoutehkis,Q`2Riei ko, iet me I men ndawohng kumwailen: soangen paliwar me wiawihdasangete uduk oh nta sohte kak iang sohsohki Wehin Koht; oh soahngo me kin mwerpeseng sohrala sohte kak iang ahneki mour poatopoat._1Oh duwen atail kin weuwa mwomwen aramaso me wiawihda sang pwehl, ih duwen kitail pil pahn iang wa mwomwen Aramas en nanlengo.^!0Irail kan me kisehn sampah rasehng aramaso me wiawihda sang pwehl, a irail kan me kisehn nanleng kin rasehng ih me ketidihdo sang nanleng.d]A/Tepin aramas, iei Adam, wiawihda sang ni pwehl, a keriemen en Adam ketidihdo sang nanleng.{\o.Kaidehn paliwar me kisehn ngehn me wiawihda mahs, pwe paliwar me kisehn pwehl; oh mwuhr, paliwar me kisehn ngehn.[%-Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Tepin aramas, Adam, wiawihda oh wiahla aramas mour men”; a Adam en keieun dihen mwuhro wiahla Ngenen Komour.SZ,Ni eh kin nanpweldi, e kin paliwar ehu me kisehn pwehl, a ni eh kin iasada, e pahn wiahla paliwar ehu me kisehn ngehn. Pwe ma mie paliwar me kisehn pwehl, eri, e uhdahn pil mie paliwar me kisehn ngehn.mYS+Ni eh pahn nanpweldi, e mwomw suwed oh luwet; a ni eh pahn iasada, e pahn lingaling oh diren roson.KX*Eri, ih duwen me pahn pil wiawi ni ahnsou me me melahr akan pahn iasada. Ni paliwararail kan ar pahn seridi, re melahr oh pahn mwerpeseng; a ni eh pahn iasada, e solahr kak mehla de mwerpeseng. W)Ehu soahng lingan en ketipin, a ehu soahng lingan en maram, a ehu soahng lingan en usu kan; ahpw pil lingan en usu kan wekpeseng.&VE(Pil mie mwomwen war ekei mehn nanleng oh mwomwen war ekei mehn sampah. Eri, lingan en weren nanleng kan ehu soahng, a lingan en weren sampah kan ehu soahng.OU'Uduk en mehkoaros me momour sohte mihmi ni soangen udukteieu; pwe ehu soahng uduk en aramas, a ehu soahng uduk en mahn akan, a ehu soahng uduk en menpihr kan, oh pil ehu soahng uduk en mwahmw akan.>Tu&A Koht me kin ketikihong kisin waro mwomwen paliwar ehu me pahn wosada nin duwen me e kupwurki; e kin ketikihong mwomwen paliwar ong ni ehuehu kisin war akan duwen me pahn konehng.S%%Me ke padokedi nan pwehl kaidehkin paliwar en tuhkeo, pwe kisin wartehkis, ele kisin weren pilawa, de kisin weren ehu soangen tuhke tohrohr.}Rs$Pweipwei men kowehn! Ke sehse me kisin werentuhke me ke padokedi nan pwehl sohte pahn wosada ma e sohte pahn mehla?rQ]#Ele emen pahn nda, “A ia duwen me melahr akan ar pahn iasada? Soangen paliwar da me re pahn ahneki?”AP{"Kumwail pwurodohng nan amwail lamalam pwung kan oh katokihedi amwail wiewia sapwung kan. Pwe mie ekei rehmwail me sehse Koht; I ndawohng kumwail mepwukat pwe kumwail en namenengkihda.oOW!Kaleke kumwail pitida pahn meteikan! Pwe “Werekiong aramas suwed kan e kin kauwehla tiahk mwahu.”kNO Da katepehiong ie ma I mwomwen peiong irail kan me rasehng mahn lawalo kan nan Episos? A ma me melahr akan sohte pahn iasada, eri, “Kitail en kin kamakamadipwte, pwe lakapw kitail pahn mehla,” nin duwen aramas ar kin nda.$MARiei ko, I kin mihmi nan keper en mehla rahn koaros! I koasoakoasoi met pwehki ei kin suweikin kumwail ni atail mouren miniminiong Krais Sises atail Kaun.dLAOh pil kiht, dahme kahrehda se pahn mweidala pein kiht ong lokolok oh apwal ahnsou koaros?HK Eri, ma me melahr akan sohte pahn iasada, a dahme pahn pweida rehn irail kan me kin wiliandi me melahr akan oh ale papidais? Dahme kahrehda re kin wiliankihdi me melahr akan oh ale papidais?AJ{Pwe mehkoaros lao pahn lohdiong pahn manaman en Krais, iei ahnsou me pein Krais pahn ketin uhpahiong Koht me ketikihdiong mehkoaros pah. Eri, Koht ahpw pahn ketin kakaun mehkoaruhsie. *~X}||{PyxBww2vv+uXttQsLrqqspbonmll>kjj i(hsgg-fee2dd cmcb]aaS`__^o]\\%[[ZYYXXBWW@VVTTMSS\RR:QyPP/OO^NMML KKJ'IkHHyH%GG2FFYEEDD5C>BwBA7@|??">z=]<<;:987765G4r33T2210//..--W,,j++*6)z(u('u&&%c$$##W#""u!!! P ^4L . < (f~iBK&1 Eri, ia duwe, met pahn wehwehki me Kosonnedo kin uhwong sapwellimen Koht inou kan? Soh kowahlap! Pwe ma kosonned ehu wiawihda me kak komourala aramas, eri, aramas pahn kak pwungla rehn Koht ni ar pahn kapwaiada kosonnedo.bA=&Eri, pwehki Koht eh wiewia kelehpw sapwellime doadoahk e sohte kin ketin anahne wiliepe.)@K&Eri, dahme kahrehda Kosonnedo wiawihkihda? E kapatapat ong inowo pwe en kasalehda dahkot sapwung, oh en mihmi lao lel kadaudok en Eipraamo me inowo wiawihongehr eh pahn pwarodo. Koht ketikihong tohnleng kan Kosonnedo pwe re en patohwando, ahpw aramas emen me wia wiliepe ong aramas akan.J? &Pwe ma me Koht kin ketikihong aramas kin poahsoankihda Kosonnedo, eri, met pahn wehwehki me e sohte poahsoankihda sapwellime inou. Ahpw Koht ketikihong Eipraam sohsowo pwehki sapwellime inowo.|>q&Eri, iet wehwehn: Koht ketin wiahiong Eipraam inou lap ehu, oh pil ketin inoukihdi me pein ih pahn ketin kapwaiada. Eri, Kosonnedo me poadada sounpar pahpwiki silihsek mwuri, sohte kak kauwehla inou lapo, de kasohrehla sapwellimen Koht inowo.T=!&Eri, Koht ketin wiahda inou kei ong Eipraam oh kadaudokeo. E sohte mahsanih, “oh kadaudoke kan,” me wehwehki aramas tohto. A e mahsanih, “oh kadaudokomw,” me wehwehki aramastehmen, iei ih Krais.N<&Riei ko, I pahn doadoahngki apwoat karasaras me pahn wehwehiong kumwail: ma aramas riemen pahn inoukipene mehkot oh sainih kadehdepe, eri sohte emen kak kauwehla kadehde wet de kapatahiong mehkot.S;&Krais ketin wia met pwe kapaio me Koht ketin inoukihong Eipraam en pil kohieng mehn liki kan sang rehn Krais Sises, pwe kitail, sang ni pwoson, kitail en kak ale Ngehn Sarawio me Koht ketin inoukidahr.=:s& Eri, Krais ketin kapitkitailsang ni keriapen Kosonnedo, ni eh ketin ale ong pein ih keriao. Nin duwen me Pwuhk Sarawi mahsanih, “Mehmen me langadahr nin tuhke, e pahn riahla.”.9U& Ahpw Kosonnedo sohte poahsoankihda pwoson, pwe Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Mehmen me kin kapwaiada audepen Kosonnedo koaros, iei ih me pahn momourki Kosonnedo.”I8 & Eri, me inenen sansal mwahu me sohte mwahn aramas emen kin pwungla rehn Koht pwehki Kosonnedo, pwe Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Me pwungla rehn Koht sang ni pwoson, iei ih me pahn mourla.”[7/& Irail koaros me kin koapworopworki arail kapwaiada Kosonnedo, re kin mihmi pahn keria ehu. Pwuhk Sarawi mahsanih, “Mehmen me sohte kin kapwaiada soahng koaros me ntingdier nan pwuken Kosonnedo, en riahla!”.6U& Eri, Eipraam ahpw pwosonla, oh Koht ketin kapaiahda. Eri, irail koaros me kin pwosonla, Koht pil pahn ketin kapaiairailda, nin duwen eh pil ketin kapaiahda Eipraam.m5S&Pwuhk Sarawi pil kohpadahr mahso me Koht pahn ketin kapwungala mehn liki kan pwehki ar pwoson. Eri, Pwuhk Sarawi padahkihong Eipraam rongamwahwo mahso: “Pwehki kowe me Koht pahn ketin kapaiahkihda aramas koaros nin sampah.”y4k&Eri, kumwail uhdahn pahn wehwehki mwahu me irail kan me ahneki pwoson, iei irail me uhdahn kadaudok en Eipraam.31&E pahn duwehte dahme Pwuhk Sarawi mahsanih duwen Eipraam: dene “E pwoson Koht, oh pwehki eh pwoson, Koht ketin kupwurehla pwe en pwungla reh.”c2?&Ni en Koht eh ketikihong kumwail Ngehno oh ketin wiahda manaman akan nanpwungamwail, ia duwe, e ketin wiahda mepwukat pwehki amwail kin kapwaiada audepen Kosonnedo, de pwehki sang ni amwail rong oh pwoson rongamwahwo?Y1+&Ia duwe, me kumwail pehmehr nan amwail souleng sohte katepe? Mehlel mie katepe!z0m&Ia uwen amwail pweipwei! Kumwail tepkihda Ngenen Koht; eri, met kumwail men kaimwisengkihla pein amwail manaman?"/=&Eri, kumwail en ndaiong ie: ma kumwail aleier Ngenen Koht sang ni amwail kapwaiada audepen Kosonnedo, de sang ni amwail rongorong oh pwoson rongamwahwo?#. A&Mehn Kalesia kan, kumwail me pweipwei! Ihs me karotongeikumwaillahr? Me inenen sansal mwahu mwohn masamwail kan mwomwen pwoulahn Sises Krais nin lohpwuwo!5-c&I sohte kin soikeweisang rehi kalahngan en Koht. Ahpw ma mie aramas emen me pwungla rehn Koht sang ni Kosonnedo, eri, met pahn wehwehki me en Krais eh pwoula mehkot mwahl!g,G&pwe met, kaidehn ngehi me momour, ahpw Krais me ketin ieias loalei. Eri, mour wet me I momourki met, I momourki sang ni ei pwoson sapwellimen Koht Iehroso, me ketin loalloale ie oh meirongkihong Koht pein ih pwehki ngehi.+)&Eri, nin duwen Kosonnedo, ngehi mehla men-pein Kosonnedo kemeielahr-pwe I en kak momourki Koht. I iangehr Krais pwoula ni sapwellime lohpwuwo,b*=&Ma I pwurehng kauwada me I kauwelahr mahso, met pahn kadehdehda me I kin wiahda sapwung._)7&Eri, ma nan atail kin songosong en pwungla rehn Koht sang ni atail pwoson Krais, ahpw kadierekda me kitail aramas dipan ekei duwehte mehn liki kan; ia duwe, met pahn wehwehki me Krais kin papah dihp? Soh kowahlap!(&Ahpw, kitail ese me aramas emen kin pwungla rehn Koht sangete ni eh pwoson Sises Krais, ahpw kaidehn sang ni eh kin kapwaiada audepen Kosonned en Moseso. Pil kitail, kitail pwosonla Sises Krais pwe kitail en pwungla rehn Koht sang ni atail pwoson Krais, ahpw kaidehn sang ni atail kapwaiada audepen Kosonnedo. Pwe sohte emen kak pwungla rehn Koht sang ni eh kin kapwaiada audepen Kosonnedo.='u&Kitail uhdahn mehn Suhs, kaidehn mehn liki me dipan.D&&Eri, ni ei diarada me irail sohte weweidki ahl pwung nin duwen mehlel en rongamwahwo, I ahpw padahkihong Piter mwohrail koaros, “Komwi uhdahn mehn Suhs men, ahpw komwi momourki tiahk en mehn liki kan, a kaidehn tiahk en mehn Suhs. Eri, ia duwen omwi kak idingohng mehn liki kan en wia tiahk en mehn Suhs akan?”%& Pil riatail mehn Suhs me soulenglahr akan, re pil iang Piter masepwehkada, oh pwehki ar masepwehkada, Parnapas pil iang masepwehkada.${& Pwe mwohn en ohl ekei me pekederdo sang rehn Seims ar pwarodo, Piter wie sakasak rehn mehn liki kan me soulenglahr. Ahpw mwurin en ohl pwukat ar pwarodohr, e sohla iang sak rehrail, pwehki eh masak irail ko me mwahuki mehn liki kan en sirkumaisla.o#W& Eri, ni ahnsou me Piter pwarodohng Andiok, I ahpw pelianda mwohn pokono, pwehki eh sapwung me sansal."& Ihte me re peki reht: se en tamataman me semwehmwe kan me mi nanpwungarail; iei met me I inenen doadoahk laudki mehlel I en kapwaiada.M!& Eri, Seims, Piter, oh Sohn, me likamwete irail kaun ekei, re kadehdehda me Koht ketikihong ie ei pwukoa doadoahk wet. Irail eri itipehiong ngehi oh Parnapas, kilel en at iang pwukoahki doadoahkohte. Eri, kiht koaros pwungkipene me se pahn doadoahk nanpwungen mehn liki kan, oh irail pahn doadoahk nanpwungen mehn Suhs akan. &Pwe sang ni manaman en Koht I wialahr wahnpoaron men ong mehn liki kan, duwehte Piter eh wiahla wahnpoaron men ong mehn Suhs akan.<q&Eri soh, re dehdehki me Koht ketikihongieier ei pwukoahn padahkihong mehn liki kan rongamwahu, nin duwen eh pil ketikihong Piter eh pwukoahn padahkihong mehn Suhs kan rongamwahu.H &Ahpw irail akan me likamwete kaunen mwomwohdiso-I nda met pwehki ei sohte katapanki pwaisarailo, pwe Koht sohte kin ketin lipilipilki aramas. Kaun ako sohte mwahn padahkihong ie mehkot kapw.c?&Eri, se sohte mwahn dukiong irail, pwe se men mehlel en rongamwahwo en mihmihte rehmwail.$A&Ahpw ekei aramas me mwomwehda me irail souleng kei oh iangala pwihno, re mwahukihte Taitus en sirkumsaisla. Aramas pwukat wailong duwehte lipoarok kei, pwe re en kak kilang duwen saledek me kitail ahneki ni atail kin miniminiong Krais Sises. Irail mwahuki kitail en wiahla lidu kei.a;&Eri, re ahpw sohte itonehng iengei Taitus en sirkumsaisla, mehnda ma ih mehn Krihs men.&Eri, iet kahrepe: Koht ketin kasalehiong ie I en pwarala wasao. Eri, ni ei towehda mihting en kaun akan, I kawehwehiong irail duwen mahsen en rongamwahwo me I kin padahkihong mehn liki kan, pwe katepen ei doadoahk en mahso oh pil met en sansal mwahu.r _&Eri, mwurin sounpar eisek pahieu I ahpw pil iang Parnapas pwuralahng Serusalem, oh I pil kahrehda Taitus.3 c&Eri, re ahpw kapikapinga Koht pwehki ngehi.( K&A ihte me re ese, me re rongasang meteikan, dene “Ohlo me kin kalokei kitail mahso, iei ih me kin padapadahngkiseli pwosono me e song en kamwomwala mahso!”T #&Ni ahnsowo souleng kan en mwomwohdisohn Krais nan Sudia saikinte kilang ie.? {&Eri, mwuhr, I ahpw pil kohkohseli nan Siria oh Silisia.C &Eri, mehlel pwoat met. Mwohn silangin Koht I sohte likamw!G  &I sohte tuhwong wahnpoaron teiko, pwe ihte Seims, rien Kaun-o.q ]&Eri, mwurin sounpar siluh I ahpw kohdahla Serusalem pwe I en tuhwong Piter, oh I mihmihki reh wihk riau." ?&oh I pil sohte pwarala Serusalem pwe I en tuhwong irail ko me wialahr wahnpoaron mwohi. Ahpw I mwadangete kohla Arepia, oh mwuhr I ahpw pwurodo Damaskus.  ;&en ketin kasalehiong ie Sapwellime Iehros, pwe I en kalohkiwohng mehn liki kan rongamwahu duwen ih, I sohte pwarek aramas emen pwe en kaweidkin ie met, 1&Ahpw sang ni sapwellime kalahngan, Koht ketin piliehda mwohn ei saikinte ipwidi, oh ketin malipe ie pwe I en papah ih. Eri, ni eh ketin kupwurehda3 a&Ngehi me keieu rehn iengei mehn Suhs akan me se wia dihteieu nan tiahk en palien lamalam en mehn Suhs, oh ngehi me keieu poadidiong poadopoad akan en samatail kahlap ako.5  e& Pein kumwail rongehr koasoiepen ei mour ni ahnsou me I poadidiong lamalam en mehn Suhs ako, duwen ei kin inenen kaloke mwomwohdisohn Koht, oh wia uwen ei kak en kamwomwala.  & I pil sohte ale sang rehn aramas emen, oh pil sohte emen aramas me padahkihong ie. Ahpw pein Sises Krais me ketin kasalehiong ie.m  U& Riei ko, I men ndaiong kumwail met: rongamwahu me I kin padapadahngkiseli, kaidehk sang rehn aramas.  {& Eri, ia duwe, met wehwehki me I men repen keniken rehn aramas akan? Soh kowahlap! Pwe Koht me I men repen keniken reh! Ia duwe, met pahn wehwehki me I men ndandla rehn aramas akan? Ma iei met me I kin inengieng, eri, kaidehn ngehi ladun Krais men.7  i& Se koasoiaier mahs, oh met I pil pahn pwurehng koasoia: mehmen me pahn padahkihong kumwail ehu rongamwahu tohrohrasang me kumwail aleier, a en pil riahla oh lekdekla nan ehl!S !&Eri, mehnda ma pil kiht, de tohnleng men sang nanleng, me pahn padahkihong kumwail ehu rongamwahu me pahn tohrohrasang rongamwahwo me se padahkihongkumwailehr; a e konehng en riahla oh lekdekla nan ehl!0 [&Eri, ni mehlel, sohte pil ehu rongamwahu tohrohr mie, ahpw I koasoia met pwehki mie ekei aramas me kapingkumwaildahr, oh kin songosong en kawekala rongamwahu en Krais." ?&I inenen pwuriamweikinkumwailla pwehki amwail mwadang en kesehla ih me ketin malipehkinkumwaildo kalahngan en Krais, oh iangalahr ehu rongamwahu tohrohr.A &Lingan en kohwong Koht sang met oh pil kohkohlahte! Amen.# A&Pwe en kasaledengkitailla ni ahnsou suwed wet, oh sang ni eh ketin peikiong kupwur en Samatail Koht, Krais ketin meirongkihla pein ih pwehki dipatail kan.[ 1&Samatail Koht oh atail Kaun Sises Krais en ketikihong kumwail kalahngan oh popohl.d C&Riatail souleng koaros me mihmi met pil iang rahnmwahu ong tohn mwomwohdiso kan en Kalesia:5 g&Sang Pohl, me eh malipilip ong wahnpoaron sohte tepisang rehn aramas de sang ni paeker en aramas, ahpw sang rehn Sises Krais oh Koht Sahm me ketin kaiasada Sises sang mehla.;q *** POSSIBLE ERROR IN BIBLE, TEXT MISSING HERE ***iK Kumwail rahnmwahukipene metik en souleng. Sapwellimen Koht aramas koaros rahnmwahu ong kumwail.~! Eri, riei ko, ei rahnmwahu ong kumwail. Kumwail pereperen oh nantihong en unsekla oh deila mehlel; kumwail rong dahme I ndawohng kumwailet: kumwail en kin soangen lamalamteieu oh kupwurteieu. Kumwail popohl oh Koht en limpoak oh popohl pahn kin ketin ieiang kumwail.}}s Eri, ihme I ntingihkihdi mepwukat ni ei dohsang kumwail, pwe ni ei pahn lelewei rehmwail I dehr ngihl kehlail ong kumwail ni ei doadoahngki manaman me Kaun-o ketikihong ie-eri, manaman en kamwahwihkumwailla, kaidehk manaman en kauweikumwailla.{|o Se kin perenkihda at kin luwet ni amwail kin kehlail. Oh ihme se kin peki rehn Koht: en ketin kaunsekihkumwailla.o{W Pwe se sohte kak wia mehkot me kin pelianda mehlel en Koht, pwe at kehl koaros kin ong ni mehlelohte.>zu Se patohwan peki rehn Koht pwe kumwail dehpa wiahda sapwung ehu-kaidehn pwe se en ndandmwahula, a pwe kumwail en kin wiahda me pwung, mehnda ma kumwail lemeleme me se sapwungalahr.[y/ Ahpw I koapworopworki me kumwail dehdehki duwen at sohte mwahn kesehla at pwoson.:xm Kumwail kalelapak oh wia keseupen pein kumwail ma kumwail weweidki pwoson. Kumwail uhdahn ese me Krais Sises ketiket loalamwail-ma kumwail sohte keselahr douluhl amwail pwoson.Pw Pwe mehnda ma e kamakamala nin lohpwuwo ni eh luwet, ahpw e ketin ieiaski manaman en Koht. Eri, kiht se pil iang Krais luwet ni at miniminiong ih, ahpw rehmwail se pahn iang ieiaski manaman en Koht.Hv  Kumwail pahn ale soangen kadehde koaros me kumwail anahne duwen Krais eh kin mahsen sang rehi, Ni eh kin mahseniong kumwail, sohte mwomwen luwet, pwe manaman tohr, me kin sansal ong kumwail.uy I men kairehki kumwail kan me wiadahr dihp mahso, oh meteikan koaros, dahme I ndaiongkumwailehr ni keriapak en ei pas rehmwailo, oh I pil ndawohng kumwail met ni ei dohsang kumwail: ni ei pahn pwarowei rehmwail, sohte emen pahn pitsang kalokolok.t + Met kesilipak en ei pahn pwar rehmwail. Eri, “Kedip koaros ahpw pahn wiawihki kadehdepen riemen de silimen”-duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih.lsQ I perki pwe ni ei pahn pwurehng pwarowei rehmwail, Koht de ketin kanamenekihiehla mwohmwail; oh I de sengisengki me tohto me wiadahr dihp mahso, re ahpw saikinte koluhkihla ar tiahk samin kan, tiahk en nenek oh ar kamwahl kan.r' A ihme I perkien, ni ei pahn lel rehmwail, I de sohte diar rehmwail duwen me I inengieng, oh kumwail de sohte diar rehi duwen me kumwail inengieng. I perki I de pahn kasaingdi rehmwail pei oh peirin, akamai oh saminimin, lipahned oh lokaia tohto, aklapalap oh mwoarong.|qq Mweinele kumwail lemeleme me se mwomwmwomwen akupwungki pein kiht mwohmwail. Soh! Pwe se koasoakoasoi mwohn silangin Koht oh nin duwen kupwur en Krais; oh mehkoaros me se ndindawohng kumwail, kompoakepahi ko, se ndinda pwe en sewesei kumwail.bp= Taitus me I ngidingidkihong en kohwei, oh I ahpw peki rehn riatail teio en iang. Eri, da? Kumwail kak nda me Taitus pitihasang kumwail mehkot? Ngehi oh Taitus, se soh kin soangen lamalamteieu, oh soangen wiewiateieu?`o9 Ia duwe, I pitihasang kumwail mehkot sang rehn meninkeder ko me I kadarowohng kumwail? n Eri, kumwail pahn pwungki mehlel ma I sohte kapwunodeikumwailda. A mweinele emen pahn kehrehng ie ei mwersuwed oh I pitihkumwaildi.7mg Ngehi I pahn netikihla mehkoaros me I ahneki, pil pein ngehi, pwe I en sewesehkin kumwail. Eri, ia duwe, amwail pokohng ie pahn tikitikla pwehki ei limpoak laud ong kumwail?l) Iei met kesilipak en ahnsou me I onopadahng pasowohng rehmwail-ahpw I sohte pahn kowohng katoutouwihkumwailla, pwe kaidehk noumwail mwohni me I pahn kohkihwei, ahpw kumwail me kahrehda. Pwe kaidehk seri kan me pahn nahkohng ar pahpa kan, pwe pahpa kan ong nair seri kan.#k? Ia mwomwen amwail wiakausang mwomwohdiso teikan, kaidehn ihte ei sohte kin katoutouwihkin kumwail mehkot? Eri, kumwail menlau mahkikihong ie sapwung wet!j Soangen manaman oh kapwuriamwei tohto wiawihiong kumwail ni kanengamah pwehn kasalehiong kumwail me ngehi wahnpoaron men.Mi I mwomwen pweipweilahr-ahpw kumwail me kahrehda. Kumwail me uhdahn pahn kasalehda amwail pwungkin ie. Mehnda ma kaidehn ngehi mehkot, ahpw I sohte mi pahnangin amwail “wahnpoaron lapalap” ko.6he Eri, ihme I perenkihda ni ei kin soumwahu, ni ei kin sekenikenla, ni ei kin diar apwal oh kamakam oh lokolok pwehki Krais. Pwe ni ei kin luwet, iei ahnsou me I kin kehlail.Yg+ E ahpw ketin sapeng ie, mahsanih, “Ei kalahngan itarohng uhk; pwe ei manaman kin sansalda mehlel rehn me luwet akan.” Ihme I kin perenki oh suweiki ei luwet akan, pwe I en kin pehm manaman en Krais rehi.^f5 Pak silipak I ahpw ngidingidkihong Kaun-o oh peki en ketikihsang ie kisin tek kiset.Be} A pwe I en dehr aklapalapkihla kaudiahl kapwuriamwei pwukat, me I kilangehr, kisin tek kamedek kis kohieng ni paliwereiet, likamw tek en Sehdan mehn kamakam oh katokihedi ei aklapalap.rd] Ma I men suweiki pein ngehi, I sohte pahn mwomwen pweipwei, pwe I pahn lokaia mehlel. Eri soh, I sohte pahn suweiki pein ngehi, pwe I sohte mwahuki emen en wiahkin ie me lapalap emen sang duwen me e kilangehr rehi oh rongasangieier.cw Eri, I pahn suweiki aramas menet-I sohte pahn suweiki pein ngehi, ahpw ihte ni mehkan me kin kasalehda ei luwet akan.Hb  Ih eri rongada soahng kei me sohte aramas emen kak kawehwehda.a) Eri, I ese duwen souleng menet eh peukdalahng Paradais (ahpw I sehse ma met uhdahn wiawi de ma kaudiahl ehu me e kilang, Kohtete me mwahngih.)3`_ I ese souleng men me sounpar eisek pahieu douwer pohn eh peukdahla lel nanleng kesiluh (I sehse ma met uhdahn wiawi de ma kaudiahl ehu me e kilang, Kohtete me mwahngih.)_ } Eri, I pahn suwei, mehnda ma sohte katepe. I pahn kasalehda met kaudiahl oh kasansal kei me Kaun-o ketin kasalehiong ie.O^ !I ahpw epidi nan kopwou ehu sang ni wenihmwen kehlo, ngehi eri pitla.s]_ Ni ei mihmi Damaskus, sapwellimen Nanmwarki Aretus kepina men silehdi wenihmwen kahnimwo pwe en koliehdi.x\i Koht Semen atail Kaun Sises Krais-me ketin iasenei kohkohlahte-ih me ketin mwahngih duwen ei sohte kin likamw.P[ Ma I uhdahn pahn suweiki mehkot, eri, ei luwet akan me I pahn suweiki.yZk Ni emen eh kin luwetala, I pil kin luwetkihla; ni emen eh kin sapwungala wiahda dihp, I pil kin nsensuwedkihla.qY[ Oh likin mepwukat me kin lelohng ie rahn koaros, pwunod en apwalih mwomwohdiso kan koaros kin mie rehi.7Xg E kin mie ei doadoahk laud oh apwal ekei; pak tohto kin sohte kenei mwenge, I kin pepehd nipwong, I kin duhpekla oh men nimpilda; I sohte kin diar wasahn pweidi de ei likou.pWY I diar apwal nan seiloak tohto nan pillap akan, rehn loallap suwed kan, apwal rehn kisehi mehn Suhs akan oh pil rehn mehn liki kan, apwal wasa koaros, nan kahnimw kan, nan sapwtehn kan, nan madau, oh rehn kompoakepahi likamw akan.5Vc a pak silipak mehn Rom wokih ie, oh re katehkin ie takai pahn mehpak; pak silipak I iang mwowihdi, sohpo ohla; oh ehu pako I peipeikiseli nan madau pwohng ehu oh rahn ehu.FU Pak limpak mehn Suhs akan wiahiong ie wowoki silihsek duwau;nTU Ladun Krais kei irail? Likamw aramas iahk emen ngehi-ahpw ngehi, I wia ladu mwahu men sang irail! Pwe ei doadoahk laudsang arail, I selidi pak tohtohsang irail, I wowoki laudsang irail, oh I kereniong mehla pak tohtohsang irail.:Sm Ia duwe? Mehn Ipru kei irail? Ngehi pil mehn Ipru men. Mehn Israel kei irail? Ngehi pil mehn Israel men. Kisehn kadaudok en Eipraam irail? Pil ngehi kisehn kadaudok en Eipraam.+RO I namenengki nda me se sohte wia soahng pwukat pwehki at mpahi! A ma emen pahn eimah oh aksuweiki mehkot, I pil pahn iang eimah; eri, I lokaiahn aramas pweipwei!WQ' Pwe kumwail kin kanengamahiong me kin wiahkin kumwail lidu, de me kin engimwahukihla wiahiong kumwail me suwed, de me kin kulihkumwailda, de me kin mwamwahlikin kumwail, de me kin pohr likin sepemwail kan!OP Ni amwail loalokong kumwail kin kanengamahiong irail kan me pweipwei.zOm Ahpw pwehki eh mie me tohto me kin aksuweiki pein irail nin duwen tiahk en sampah, I pahn pil wia duwehte irail.N Mehkan me I ndinda met kaidehk ihme Kaun-o kupwukupwure I en nda; pwe ei suweiki pein ngehi tepisang ni tiahk en pweipwei. o I men kumwail en mahkikihong ie ma I ekis mwomwen pweipweilahr. Ei, kumwail menlau mahkohng ie oh kanengamahiong! =  Kaun-o sohte kin ketin pwungki aramas me kin kapinga pein ih, ahpw sapwellime kaping kin kohieng aramas me e kin ketin pwungki.z<m Ahpw duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Mehmen me men suweiki mehkot, a en suweiki dahme Kaun-o ketin wiahda.”;+ Se ahpw pahn kak kapahrengki Rongamwahu nan wehi teikan palilahsang kumwail, oh se sohte pahn suweiki doadoahk me emen wiawiher nan wasa pwuko.: Eri, se sohte suweiki doadoahk me ekei wiadahr palihlahsang doadoahk me kileldi me Koht ketikihong kiht. Ahpw se koapworopworki me amwail pwoson pahn keirda, oh at doadoahk rehmwail pahn kak laudsang mehlel, nin duwen uwen doadoahk me Koht ketin kilelehdiong kiht.9 Eri, pwehki amwail iang mihmi nan uwen doadoahk me kileldi wet, se sohte daulihala ni at pwarowohng kumwail wa Rongamwahu duwen Krais.8/ A kiht, at suweikin kiht pahn kin itaitete; oh sohte pahn daulih uwen doadoahk ehu me Koht ketin kilelehdiong kiht, me kumwail pil iang mi loale.J7  Mehlel pwe se sohte men kapahrekiong kiht de karasaiong kiht ekei aramas me kin suweiki pein irail. Ia uwen pweipwei en aramas pwukat! Pwe re kin pein wiahda sohngparail mehn sohng pein irail.D6 Soangen aramas menet, en ese pwe sohte wekpeseng ehu mie nanpwungen dahme se kin ntingkiwohng kumwail nan at dohsang kumwail oh me se pahn kin wiahiong kumwail ni at pahn mihmi rehmwail.'5G Pwe mehmen pahn nda, “Nein Pohl kisinlikou kan me nohn uk oh kehlail, ahpw ni eh kin piserdo rehtail, e kin luwet oh eh mahsen kan pil sohte wia mehkot.”f4E I sohte men kumwail en wiahkin ie aramas emen me men kamasangkin kumwail nei kisinlikou kat.3/ I sohte namenengki eh laudla ei suweiki manaman me Kaun-o ketikihong kiht-eri, manaman en kamwahwihkumwailla, kaidehk manaman en kauweikumwailla.#2? Kumwail kilang dahme sansal mwohn masamwail kan. Ma mehmen lemeleme me ih sapwellimen Krais, en pil lemelemehte me kiht pil sapwellimen Krais duwehte ih.d1A Oh mwurin amwail pahn kadehdehda amwail peik mehlel, se pahn kakehr kaloke me ketihwo kan.0- se kin kesehdi soangen aklapalap koaros me kin uhda oh kin pelianda erpit en Koht; se kin salihedi soangen lamalam koaros pwe en peikiong Krais.B/} Pwe tehtehn pei me se kin doadoahngki nan at mahwen, kaidehk tehtehn sampah kei, pwe tehte manaman ekei en Koht, mehn kamwomwala wasa kehlail kan. Se kin kauwehla mahsen en widing kan;[./ Mehlel pwoat me se mihmi nin sampah; ahpw se sohte kin pei duwen tiahk en sampah.(-I kumwail dehr kin kahrehiong ie I en kin lipwoar ni ei pahn kohwei rehmwail; pwe mehlel I pahn lipwoare irail kan me kin nda me I kin weweidki tiahk en sampah.s, a Ngehi, Pohl, men pein wia ei pekipek ngidingid rehmwail- dene I me kin mpahi oh aktikitik ni ei kin mihmi rehmwail, ahpw kin lipwoar ni ei kin dohsang kumwail. Eri, I peki ni ngidingid rehmwail sang ni kupwurlimpoak oh kadek en Krais:R+ Eri, kitail kapingkalahngankihong Koht sapwellime kisakis kesempwal wet!u*c Irail eri pahn kapakapkin kumwail sang nan kapehdirail pwehki kalahngan lapalap me Koht ketikihong kumwail.H)  Oh pwehki ar kin ale kadehdehn doadoahk en sawas wet, me tohto pahn kin kapingahki Koht amwail loalenohng rongamwahu en Krais oh kadek mehlel ni amwail kisakis kan ong irail oh ong meteikan.0(Y Pwe doadoahk en sawas wet me kumwail kin wia, kaidehn sawasepen sapwellimen Koht aramas akante, pwe e kin kahrehda wiepen kapingkalahngan ong Koht sang rehn me tohto.`'9 E pahn ketin kupwurehda pwe kumwail en kepwehpwe ni uwe ehu me itar ahnsou koaros pwe kumwail en sapan ahnsou koaros, me kahrehda me tohto pahn kin kapingkalahngankihong Koht amwail kisakis kan me re alehsang reht.g&G Pwe Koht me kin ketikihong soumwet akan kisin werentuhke oh pilawa mehn tungoal, ih me pahn pil ketikihong kumwail werentuhke koaros me kumwail anahne oh ih me pahn ketin kakairada pwe en wiahla wahnsahpw en amwail kadek. % Duwen me ntingdier nan Pwuhk Sarawi: “E ketin sapan kisekise me semwehmwe kan, sapwellime kalahngan kin poatopoat kohkohlahte.”.$U Pwe Koht kak ketikihong kumwail laudsang me kumwail kin anahne, pwe amwail anahn en itar ahnsou koaros ong pein kumwail oh pil ong ni soangen doadoahk mwahu teikan.5#c Eri, emenemen en kihda eh kisakis duwen me e koasoanedier nan kapehde, kaidehk ni mehnseiren de ni mwomwen idihd; pwe Koht kin ketin poakohng me kin perenki kihwei mehkot.3"_ Kumwail tamataman duwen aramas me kin kamwarak kisin werentuhke malaulau, eh pahn dolung wa malaulau; a aramas me kin kamwarak werentuhke tohto, eh pahn dolung wa tohto.:!m Eri, ihme I lemehkihda duwen eh konehng mehlel I en peki rehn riatail pwukat, re en tiengwei oh kaunopada kisakis me kumwail inoukidahr me kumwail pahn kihpene. Soahng koaros ahpw pahn kaunopada ni ei pahn lelewei rehmwail, oh ahpw pahn dehdehda ma kumwail kihda ni kupwuramwahu, a kaidehk ni mehnseiren.C  Eri, ma ekei mehn Masedonia pahn iang ie, re ahpw diarada me kumwail sohte onopada mehkot, ia uwen at pahn namenekla-de amwail pahn pil namenekla-pwehki at koapworopworkin kumwail laud.&E Ihme I kadarkihwei riatail pwukat, pwe at suweikin kumwail ni met dehr wiahla lokaia likamw; oh pwe duwen ei ndahier me kumwail pahn onopadahr amwail sawas.  Pwe I ese mehlel duwen amwail kin men sawas, oh I kin suweikin kumwail ong mehn Masedonia kan; ni ei kin ndahng irail me riatail kan nan Akaia kaunopadahngehr wia sawas wet sang nan sounpar samwalahro. Eri, karasepe wet ahpw kin kamwakidada me tohto rehrail.t c I sohte anahne padahkiwohng kumwail duwen sawas me kin pekederlahng sapwellimen Koht souleng kan nan Sudia.'Eri, kumwail kasalehiong irail amwail limpoak, pwe mwomwohdiso kan koaros en kadehde oh ese me at kapingai kumwail me uhdahn pwung oh mehlel.@yA duwen Taitus, ih iengei oh sawasepei me kin iang ie doadoahk en sewesei kumwail. Oh duwen irail teikan me iang kohwei, iei irail meninkeder en mwomwohdiso kan oh kalinganpen Krais.yEri, se pil kadarowohng kumwail riat emen tohrohr me iang ira; se kadehdeier pak tohto duwen eh pwahtiet oh pwerisek ni doadoahk tohto oh doahken sawas. Oh pwehki eh koapworopworkin kumwail me laud, ihme eh men sewesei kumwail me pil laud mehlel. Pwe iei at lamalam ni kohwa wet: pwe soahng koaros en pwung, kaidehkinte mwohn silangin Kaun-o, ahpw pil mwohn mesen aramas akan.s_Se inenen kin kanahieng pwe aramas dehr kin lokaia tohtohki duwen at kin apwahpwalih kisakis laud pwukat.NA pil ehu, mwomwohdiso kan piladahr oh idihadahr en kin iang kiht ni at seiloak kan en waseli doadoahk en limpoak wet ong ni kalinganpen Kaun-o, oh en pil kasalehda at ineng en sewese souleng kan.wgSe pil kadarowohng kumwail riato me ndandkihla nan mwomwohdiso kan koaros doadoahk en kapahrengki rongamwahu.Kaidehkinte pwehki at pekipeko me e wiahki met, ahpw eh ngoangki sewesei kumwail, oh eh pwarowei rehmwail sang ni pein nsene.ykIa uwen at kapingkalahngankihong Koht eh ketin audehkihla Taitus kupwur ngoang en sewesei kumwail duwehte kiht!Duwen me ntingdier nan Pwuhk Sarawi: “Aramas me rikpene me tohto, e sohte depala; oh aramas me rikpene me malaulau, e pil itar.”}I sohte men kamarahrahla en meteikan wisik oh uhd katoutouwihkumwailla. Ahpw I men koaros en soangen pahrekteieu; pwe nan amwail reken dipwisou ahnsou wet, me uhdahn konehng kumwail en sewesehki irail kan me sohte ar dipwisou. Pwe ni amwail pahn uhd anahne mehkot, a irail pahn uhd reken dipwisoula, re en pil seweseikumwailda. Ih duwen koaros ar pahn kin soangen pahrekteieu.} I sohte men kamarahrahla en meteikan wisik oh uhd katoutouwihkumwailla. Ahpw I men koaros en soangen pahrekteieu; pwe nan amwail reken dipwisou ahnsou wet, me uhdahn konehng kumwail en sewesehki irail kan me sohte ar dipwisou. Pwe ni amwail pahn uhd anahne mehkot, a irail pahn uhd reken dipwisoula, re en pil seweseikumwailda. Ih duwen koaros ar pahn kin soangen pahrekteieu.>u Pwe ma kumwail pahn kin ngoangki kihwei, Koht pahn kin kupwurperenki uwen me kumwail pahn kak kihwei, ahpw e sohte pahn kupwurperenki amwail kihwei mehkot me kumwail sohte kakohng. 9 Eri, kumwail wonlahte oh kanekehla! Kumwail nantihongete kanekehla duwen me kumwail koasoanedier mahs, uwen amwail kak sang nan amwail pai ahnsou wet.H  Ih duwen ei lamalam met ong irair wet: me mwahu ong kumwail kumwail en kanekehla dahme kumwail tapihadahr nan sounpar samwalahro. Kumwail me tapihada doadoahk wet oh pil tepin inengieng wia.N  Pwe kumwail ese mwahu duwen kalahngan en atail Kaun Sises Krais: duwen eh uhdahn kepwehpwe, e ahpw ketin wiahla me semwehmwe men pwehki kumwail, pwe kumwail en kepwehpwekihla sapwellime semwehmwe.M Kaidehkin kosonned ehu me I padokowohng kumwail met; a pwehki ei men kasalehiong kumwail uwen pwerisek en meteikan ong doahken sawas, ihme I men kadehde ma amwail limpoak me uhdahn mehlel de soh.Q Kumwail kepwehpwelahr ni soahng koaros me mi rehmwail: ni pwoson, ni mahsen, ni kupwurokong, ni pwerisek en sawas, oh ni amwail limpoak ong kiht. Eri, kumwail en pil sapan ni doadoahk en limpoak wet. [O~~F}}}+|F{{2zz4yyx\ww;vEuuqttsrrqq>pp!oo6nmmAlkkjjNiirhhOgff?eeQedc#bnaa``*_c_ ^^)]c]\\>[[ZZJYYAXXXWcVVEUUTNSSVRR QQPOONyMMSMLoKJJDIfHHGFEEFDCCSBBA@@T??B>==<;:O9887^6655k44c33Z22\1110//..-x,,f+++P**?)((P''&5%%$$=##""!8  gALsFv9y5 5 p S .#fBj[P0Eri, iet inowo: “pwe ke en pweida mwahu oh mour werei nin sampah.”N0“Kahkahki semomw oh inomw,” iei tepin kosonned me inou ehu iang.e E0Seri kan, ih amwail pwukoahn soulengen: peikiong samamwail oh inamwail kan, pwe ih me pwung.&E0!Ahpw e pil dokedokei kumwail; eri, emenemen ohl pwopwoud en poakohng eh werek duwehte eh kin poakohng pein ih, oh emenemen lih pwopwoud en wauneki eh pwoud.hI0 Mie padahk kesempwal ehu nan mahsen wet, oh duwen ei dehdehki e dokedoke Krais oh mwomwohdiso.  0Ihme e ntingkidier nan Pwuhk Sarawi, “Aramas pahn mweisang seme oh ine, oh patehng eh pwoud, ira eri pahn wiahla warteieu.”/Y0pwe kitail me kisehn paliweren Krais.)0(Sohte me kin kailongki pein paliwere. Pwe e kin kamwenge oh e kin kanai, duwehte Krais eh kin ketin apwalih mwomwohdiso;'0Ohl akan uhdahn pahn poakohng ar werek kan duwehte ar kin poakohng pein paliwararail kan. Ohl me kin poakohng eh werek, kin poakohng pein ih. 0pwe en ketin kasalehiong pein ih mwomwohdiso ehu me lingan, mwakelekel, min, sohte kisin mwahi de emwirek kis reh, de mehkot samin.0E ketin wiahda met pwe en ketin kasarawihkihong Koht sapwellime mahsen, mwurin eh ketin kamwakelehkihda mwomwohdiso pihl,50Kumwail ohl pwopwoud kan, kumwail poakohng amwail werek kan duwehte Krais eh ketin poakohng mwomwohdiso oh ketin pangala pein ih pwehki mwomwohdiso.nU0Ihme lih pwopwoud kan uhdahn pahn pein uhpah arail werek kan duwehte mwomwohdiso eh kin uhpah Krais.!0Pwe ohl pwopwoud ih me moangen eh pwoud, duwehte Krais me tapwin mwomwohdiso, oh pein Krais me Sounkomourpen mwomwohdiso, me iei paliwere.i K0Kumwail lih pwopwoud kan, kumwail pein uhpah amwail pwoud kan, duwehte amwail kin uhpah Kaun-o.; q0Kumwail uhpahpene nanpwungamwail ni lemmwin Krais.u c0Kumwail kapingkalahngan ong Koht Sahm ahnsou koaros pwehki soahng koaros, ni mwaren atail Kaun Sises Krais. 30Kumwail sawaskipene mahsen en koulen kaping kan, melkahka oh koul sarawi kan; kumwail koulki melkahka ong Kaun-o, kapikapinga nan kapehdamwail kan.w g0Kumwail dehr kin sakaukihla douluhl wain, pwe e pahn kaweikumwailla; a kumwail en kin direkihla Ngehn Sarawi.kO0Kumwail dehr pweipwei, a kumwail song rapahki dahme Kaun-o ketin kupwukupwure kumwail en kin wia.R0Kumwail isaneki ahnsou mwahu koaros, pwe ahnsou pwukat ahnsou suwed kei.10Eri, kumwail kanahieng duwen amwail mour me kumwail weweidki. Kumwail dehr duwehte aramas me loalopwon kan, ahpw kumwail duwehla me loalokong kan.1[0pwe mehkoaros me kin sansalda nan marain kin wiahla marain. Ih kahrepen mahsen wet: “Pirida, kowe me memeir, pwourda sang mehla, Krais ahpw pahn kamarainihiukada.”S0 Ahpw mwomwen mehkoaros kin sansalda mwahu ni ahnsou me re lelohng marain;N0 (Pwe me kanamenek koasoiahda nan pokon mehkan me re kin wia ni rir.)}0 Eri, kumwail dehr kin werekiong aramas akan me kin wiewia tiahk en rotorot, ahpw kumwail kapwung ong irail tiahk pwukat.H 0 Kumwail kin song rapahki dahme Kaun-o kin ketin kupwurperenki.mS0 Pwe iei wahn marain mepwukat: soangen mwahu koaros, soangen pwung koaros, oh soangen mehlel koaros.;o0Mahso pein kumwail mihmi nan rotorot, a sang ni amwail wialahr sapwellimen Kaun-o aramas pilipil kei, kumwail milahr nan marain. Eri, kumwail en kin mourki mouren aramas marain.9~m0Eri, kumwail dehr patehng soangen aramas pwukan."}=0Kumwail dehr mweidohng emen en keteweikumwaildi nan eh lokaia mwahl akan; pwe mepwukat kin kahrehda engieng en Koht ong irail kan me sohte kin peikiong.D|0Kumwail en ese pwe sohte aramas emen me mouren nenek de soangen samin teikan de noahrok (pwe noahrok ehu soangen pwongih dikedik en eni) pahn kak iang sohsohki Wehin Krais de Wehin Koht. {90E pil sohte konehng kumwail en kin lokaia suwed, kamwan suwed, de lokaia sohte konehng. Ahpw ih me konehngen: kumwail en kin kapingakalahngan en Koht.6ze0Pwehki amwail wialahr sapwellimen Koht aramas pilipil kei, e sohte konehng mahsenpen mehkot me pidada nenek de soangen samin teikan de noahrok, en kin wiawi nanpwungamwail.Ty!0Nan amwail mour kumwail weweidki limpoak, duwehte Krais eh ketin limpoak ong kitail oh ketin meirongkihla pein ih pwehki kitail, rasehng meirong pwohmwahu oh meirong ehu me kin kaparanda kupwur en Koht.^x 70Nan amwail wialahr sapwellimen Koht seri kompoak kei, kumwail song en kahlemengih ih.uwc0 A kumwail en kin kadekpene oh loallamwahupene, oh mahkpene duwen Koht eh ketin mahkohng kumwail rehn Krais.Vv%0Kumwail kadohwanewei sang kumwail soangen mwakar koaros, soangen ineng suwed koaros, soangen lingeringer koaros, soangen men pei koaros, soangen lahlahwe koaros, soangen kailok koaros en nan kapehdamwail.Qu0Kumwail dehr pil kin kasensuwedihada Ngehn Sarawi; pwe Ngehn Sarawi ih kilel en Koht rehmwail me e ketin sapwellimanikin kumwail, kadehdepen Rahn ehu me pahn kohdo me e pahn ketin kamaiaweikumwailda.Ct0Dehr wia koasoi me pahn kamadakahla emen. Kumwail doadoahngkihte mahsen mwahu, soangen mahsen me kin sewese oh kakairada dahme anahnepe mie, oh kin kamwahwihala me kin rong kumwail kan.s30Aramas me kin epwehnki pirap, en tokedihsang eh pirap, oh en tapihada wia ehu soangen doadoahk me e kak momourki oh kak sewesehki me semwehmwe kan.3ra0Kumwail dehr kihong Tepil eh ahnsou mwahu."q=0Ma kumwail pil lingeringer, kumwail dehr mweidohng amwail lingeringer en kahrehiong kumwail nan dihp; pil dehr kolokol amwail lingeringer rahn ehu pwon."p=0Eri, kumwail kesehla amwail likamw akan, oh emenemen kumwail en kin lokaia mehlel ong rie souleng, pwe kitail koaros wia kisehn paliwarteieu rehn Krais."o=0Eri, kumwail pahn onehda sapahl pein kumwail ong ni aramas kapw me wiawihda rasehng Koht, oh me kin kasalehda pein ih ni mour mehlel en pwung oh sarawi.Fn0Mohngiongimwail oh amwail lamalam uhdahn pahn onohnsapahlda. m 0Eri, kumwail kesehla amwail mouren mahs, me kahrehiongkumwailehr nan mour suwedo-amwail mour me kin ohkihla ineng widingan kan.tla0Pwe kumwail rongehr duwen ih, oh ni amwail soulenglahr kumwail padahngkiher duwen mehlel me mi rehn Sises.Fk0Eri, kaidehn ih padahk me kumwail aleier en met duwen Krais!j0Solahr arail namenek, re kin pein pangala pein irail ong nin tiahk suwed kan, oh wia ni ngidingid soangen tiahk samin koaros. i90oh nan kapehdirail inenen rotorot. Re sohte iang ahneki mour me kin sang rehn Koht, pwehki ar mihmi nan rotorot douluhl oh nan ar nan kapehd keptakai.h0Eri, ni mwaren Kaun-o, I kehkehlingkihong kumwail: kumwail dehr kin idawehn mouren me rotorot akan, me ar lamalam sohte ekis katepe mie,bg=0Eri, pahn sapwellime manaman, kakon akan en paliwar wet kin sonamwahupene, oh paliwaro unsek kin tengetengkipene kakon koaros. Eri, ni ehuehu kakon eh kin wiewia pweise, paliwar unsek kin keirda oh laudla ni limpoak.zfm0Ahpw ni atail pahn momourki me mehlel oh limpoak, kitail pahn keirda ni mehkoaros rehn Krais, me iei moangatail.-eS0Pwe kitail en dehr kin mwomwen seri wekiwekin, me kin wekiwekidengkiseli angin padahk en aramas widingan akan me kin pitihdiong aramas teikan nan ar padahk likamw.Bd}0 Eri, kitail koaros pahn ehupene ni minimin en pwoson oh ni marainkihla mehlel Sapwellimen Koht Iehros; kitail koaros pahn wiahla aramas dei mehlel kei, lel ni idin deilahn Krais unsek.2c]0 E ahpw ketin wiahda met pwe en kaunopadahng sapwellimen Koht aramas akan koaros ong doadoahk en papah me souleng kan uhdahn pahn wia, pwe en kakairada paliwar en Krais.Fb0 Eri, iei ih me “ketin kamwerehdiong pohn aramas koaros sapwellime kisakis kan”; ekei e ketin pilada en wahnpoaron, ekei soukohp, ekei sounkalohki rongamwahu, ekei silepe oh sounpadahk.zam0 Eri, ih me ketididohro, iei ihohte me ketidahla powe pohnangin nanleng kan pwe pein ih en kadirehla wasa koaros.`y0 Eri, ia wehwehn “e ketidahla powe”? Met wehwehki me e ketidihdo-eri, ketididohng wasa keieu karakarahk nin sampah.8_i0Duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Ni eh ketidalahng wasa ile kan, e ketiki kohda me selidi ngedehrie, oh ahpw ketin kamwerehdiong pohn aramas akan sapwellime kisakis kan.”v^e0Emenemen kitail koaros aleier kalahngan tohrohr ehu, nin duwen kupwur sapan en Krais me e ketikihong kitail. ] 0Kohttehmen mie, me Semen aramas koaros, oh Kaunen mehkoaros, me kin ketin kamwakamwakid mehkoaros oh kin ketiket rehtail koaros.>\w0Kauntehmen mie, oh pwosonteieu, oh pil papidaisteieu.o[W0Warteieu mie, Ngehnteieu mie, duwehte koapworopworteieu mie nan mour me kumwail malipilipdohng loale./ZW0Kumwail wia uwen me kumwail kak pwe kumwail en kin dadaurete minimin me Ngehno kin ketikihong kumwail sang ni sapwellime kisakis en popohl me kin kolokolkumwailpene.\Y10Ahnsou koaros kumwail kasalehda amwail mpahi, meleilei oh kanengamah. Kumwail kasalehda nanpwungamwail amwail limpoak ni amwail sohte pahn idingki meteikan en wia soangen mour me kumwail kin pwungki de men wia.NX 0Eri, ngehi, me mihmi nan selipei kat pwehki Kaun-o, I peki ni ngidingid rehmwail, kumwail en kin weweidki nan amwail mour soangen ahl me Koht ketin kilelehiong kumwail ni eh ketin malipei kumwailo.cW?0kitail kapinga ih nan mwomwohdiso oh rehn Sises Krais erein dih koaros kohkohlahte. Amen.V+0Eri, kitail kapinga ih me sapwellime manaman kin doadoahk rehtail, me kin kak ketin wiahda mehkan me siksang me kitail kak peki de pil lemehda:"U=0Ei, I pil kapakap pwe kumwail en kak dehdehkihla sapwellime limpoak-mehnda ma sohte me kak dehdehki ni unsek-oh pwe kumwail en rasehngala Koht ni unsek.%TC0pwe kumwail oh sapwellimen Koht me pilipil kan koaros, kumwail en kak dehdehki ia uwen lauden limpoak en Krais, duwen eh tehlap, eh reirei, eh ile oh loal.mSS0oh Krais en ketketki nan kapehdamwail kan pwoson. I kapakapki amwail mour en poahsoankihda limpoak,R/0I peki rehn Koht pwe sang ni reken sapwellime lingaling, en ketikihong kumwail manaman sang rehn sapwellime Ngehn pwe en kakehlakahda loalamwail,?Qy0me iei tapwin peneinei koaros me mi nanleng oh sampah.6Pg0Ihme kahrehda I kelehpwikihdi mwohn Samatail,O!0 Eri, I peki rehmwail, kumwail dehr kin nan kapehd tikitingkihla ei kin lokolongkin kumwail; pwe mehkoaros kin wiawi ong ni kamwahupamwail.~Nu0 Ni atail miniminiong, oh pwehki atail pwoson ih, kitail kakehr eimah en patohla pahn kupwur en Koht ni koapworopwor. M0 Koht ketin wiahda met nin duwen me e ketin kupwurehda sang mwohn tepin kawa, e ahpw ketin kapwaiada rehn Krais Sises, atail Kaun.L0 pwe mweikapw wet mwomwohdiso en kamarainiheki me kin kakaun kan oh me manaman akan nanleng kupwurokong en Koht ni mehkoaros.9Kk0 kalahngan en kehsehki aramas koaros duwen kupwur rir en Koht me pahn pweida oh dehdehda ehu ahnsou. Koht me ketin wiahda mehkoaros, ketin nekinekidte kupwur rir ahnsou reirei,TJ!0Ngehi me keieu tikitik rehn sapwellimen Koht souleng kan, Koht ahpw ketikihong ie kalahngan wet, iei kalahngan en lohkihong mehn liki kan Rongamwahu duwen kapai lapalap kan en Krais me sohte kak nekila,I0Kalahngan lapalap en Koht me kahrehda ei wialahr sounkohwahn rongamwahu; met ahpw kohieng ie nin duwen koadoahkpen sapwellime manaman.}Hs0Eri, iet kupwur en Koht rir en: duwen rongamwahu eh kahredahr mehn liki kan oh mehn Suhs akan ar ahnekipenehr sapwellimen Koht kapai kan; duwen ar wialahr kisehn warteieu oh ar iangehr ahnekipene inou me Koht ketin inoukidahr rehn Krais Sises.&GE0Mahso aramas akan sohte marainki duwen kupwur rir wet, a met Koht ahpw ketin kapwarehiong sapwellime wahnpoaron oh soukohp sarawi kan sang sapwellime Ngehn.|Fq0oh ma kumwail pahn wadek dahme I ntingihediero, kumwail pahn kak esehda ei lamalam ong ni kupwur rir duwen Krais.)zEm0E ketin kasalehda sapwellime kupwur rir oh ketin kasalehiong ie. (I ahpwtehn koasoiaiong kumwail ekis duwen met,|Dq0Kumwail rongehr duwen Koht, nan sapwellime kupwur kalahngan e ketikihong ie kohwa doadoahk wet ong kamwahupamwail.{C q0Ihme kahrehda ngehi, Pohl, me wie senselki limpoak en Kaun-o pwehki kumwail mehn liki kan, I kin kapakap ong Koht.B0Pwehki amwail miniminiong Krais kumwail pil iang kokoudahng wiahla tehnpas ehu me Koht kin ketketki loale sapwellime Ngehn.A0Krais me kin ketin kolpene tehnpas wet unsek, oh ketin kakairada pwe en wiahla tehnpas sarawi ehu me kasarawihong Kaun-o.|@q0Pwe kumwail pil kisehn tehnpas ehu me poahsoanki wahnpoaron oh soukohp ako me pein Krais me wia takain pwukakeimw.E?0Eri, kumwail mehn liki kan, kumwail solahr wia mehn liki de tohn wehin liki, pwe met kumwail wialahr sapwellimen Koht pilipil me uhdahn tohn wehiteieu oh kisehn sapwellimen Koht peneinei. > 0Pwehki Krais me kitail koaros, mehn Suhs oh mehn liki, kitail kakehr, ni minimin en Ngehnteieu, patohdohng pahn kupwur en Sahm.=%0Krais ketido oh kapahrengkihong kitail koaros Rongamwahu en popohl-ong mehn liki kan me dohsang Koht mahso oh ong mehn Suhs akan me karanih.7<g0En Krais eh pwoula nin lohpwu me kahrehda kasohralahn imwintihtipene; sapwellime lohpwu me kaminiminihpene keinek riau pwukat ong ni keinekteieu oh kapwureiraildo rehn Koht.H; 0Ih me ketin kasohrehla Kosonned en mehn Suhs akan iangahki oaritik koaros, pwe en ketin wiahkihla keinek riau wet keinek kapwteieu me pahn miniminiong pein ih, oh iei met me kahrehda popohl.^:50Pwe pein Krais me ketikidohng kitail popohl ni eh ketin kapatapene mehn Suhs oh mehn liki pwe re en wiahla ehu. Pein kahlepe me karangkehdi kehl me kin katohreirailpeseng oh kin kahrehda imwintihti nanpwungarail.9y0 Eri met, pwehki amwail miniminiongehr Krais Sises, ntahn Krais kakaranihkumwaildohr, kumwail kan me kin dohsang mahso.8y0 Eri kumwail dehr manokehla me ni ahnsowo kumwail sohte iang tungoalenki mehkot rehn Krais, pwe kumwail mehn liki kei me sohte kin iang towe sapwellimen Koht aramas pilipil kan. Sohte pwaisamwail nan inou lap akan me poahsoanki sapwellimen Koht inou kan ong sapwellime aramas akan. Kumwail kousoan nin sampah wet ni eh sohte amwail koapworopwor oh pil sohte iang ahneki Koht.#7?0 Eri, kumwail dehr manokehla me mahs sang ni amwail ipwidi, kumwail wia keinek en mehn liki kei, me mehn Suhs akan kin kahdaneki keinek “me sohte sirkumsais” oh re kin kahdaneki pein irail keinek me sirkumsais (met wehwehki tiahk ehu me ohl akan kin wiawihong paliwararail kan.)*6M0 Koht me ketin wieikitailda. E ketin kapikada kitail pwe ni atail miniminiong Krais, kitail en kin wia me mwahu, iei met me e kupwurehiong kitail sang nin tapio..5W0 kahrehda sohte me kak suweiki mehkot.*4M0Pwe kalahngan en Koht me komourkumwailla ni pwoson, kaidehn mehkot me sang rehmwail, duwehte amwail wiewia kan, pwe pein sapwellime kupwurkalahngan ong kumwail;13[0E ketin wiahda met pwe en ketin kadehdehiong dih koaros me pahn kohdo uwen sapwellime kalahngan lapalap ni limpoak me e ketin kasalehiong kitail sang rehn Krais Sises.u2c0Pwehki atail miniminiong Krais Sises, Koht ketin komourkitaillahr, pwe kitail en iang Sises kakaun nanleng.1!0kahrehda, ni atail mehkilahr dipatail kan, e ketin kupwurehda kitail en iang Krais iasada. Ih met kalahngan en Koht me kumwail mourkilahr.n0U0Ahpw sapwellimen Koht kalahngan me inenen laud oh sapwellime limpoak me inenen deila mehlel rehtail;/0Kitail koaros pil iang duwehte irail mahso nan atail mour, ni atail kin weweidki ineng en paliwaratail kan oh kin kapwaiadahte mehkot me paliwaratail de pein atail lamalam pahn kin nsenki. Kahrehda kitail pil uhdahn iang tohn sampah koaros mi pahn engieng en Koht.9.k0Ni ahnsowo kumwail kin weweidki ahl suwed en sampah wet; kumwail kin peikiong kaun manaman en nan wehwe, iei ngehn me kin kamwakamwakid oh kakaun irail kan me kin uhwong Koht.W- )0Mahs sohte mourimwail ni pali ngehn pwehki amwail sapeik kan oh dipamwail kan.Y, -0me iei paliwere, oh kaunsekpen ih me kin ketin kaunsekala mehkoaros wasa koaros.+ {0Koht ketikihong pahn aluweluwen Krais mehkoaros, oh ketin kasapwilada en wiahla Kaunen mehkoaros oh tapwin mwomwohdiso,h* K0Krais ketin kakaun sang nanleng oh ketket pohnangin kaun akan oh me lapalap akan oh me manaman akan oh soumas en nanleng koaros; sapwellime lengileng laud sang lengileng koaros nin sampah wet oh pil nan mwehi me pahn kohdo.}) u0me e ketin doadoahngkihong Krais ni eh ketin kaiasada sang rehn me melahr akan oh ketikihdiong ni palimauni nanleng.x( k0oh uwen roson me e ketin doadoahngkihong kitail kan me kin pwoson. Kumwail kak dehdehki roson wet sang ni rosonf' G0I peki pwe en ketin kamarainihala nan kapehdamwail kan, pwe kumwail en esehla koapworopwor me e ketin nekinekidohng kumwail, oh pwe kumwail en pil pehmada uwen lingan lapalap en sohso me e ketin inoukihong sapwellime kan,Q& 0oh kin peki rehn Koht en atail Kaun Sises Krais, Sahm lingaling, en ketikihong kumwail sapwellime Ngehn, me pahn kamarainihkumwailla oh kasalehiong kumwail duwen Koht, pwe kumwail en esehla ih mehlel.z% o0I sohte kin tokedihsang kapikapingkalahngan ong Koht pwehki kumwail. I kin tamataman kumwail nan ei kapakap akan,$ )0Ihme kahrehda sang ni ei rongada duwen amwail kin pwoson atail Kaun Sises oh duwen amwail kin limpoak ong sapwellimen Koht souleng kan koaros,D# 0Ngehno iei kadehdepen atail pahn sohsohki soahng teikan koaros me Koht ketin inoukihong sapwellime kan, oh duwen eh pahn ketin kamaiauwihada irail unsek. Kitail kapinga sapwellime lingan!Y" -0 Eri, kumwail pil wialahr sapwellimen Koht aramas ni amwail rong mahsen mehlelo, Rongamwahu en amwail komourlahr. Kumwail pwosonlahr Krais, oh iangehr kilelkihdi kilel en Ngehn Sarawi me Koht ketin inoukidahr.k! Q0 Eri, kitail kan me tepin koapworopworkilahr Krais, kitail kapinga sapwellimen Koht lingan lapalap!  }0 Mehkoaros kin wiawi nin duwen kupwur en Koht. Eri, pwehki atail miniminiong Krais, kitail pilipildahr pwe kitail en wiahla sapwellime. Kitail pilipilda sang nin tapio duwen me pein kupwure ketin koasoanehdi; pwe iei met kupwure sang nin tepin kawa.1 ]0 kupwure me e pahn ketin kapwaiada ni ahnsou me konehng. Eri, iet kupwurehn: duwen eh pahn ketikipene soahng koaruhsie nanleng oh sampah pahn tahpwteieu, iei pahn Krais.  0 e ketin kasalehiong kitail dahme e ketin nekinekid nan kupwure, iei kupwur rir me pid Krais, me e ketin koasoanedier sang nin tapio-N 0me e ketin kamwerehdiongkitailehr! Ni sapwellime kupwurokong oh erpit} u0Pwehki ntahn Krais kitail maiaudahr oh aleier lapwepen dipatail kan. Ia uwen laud en sapwellimen Koht kalahngan wet,  ;0Iei me kitail kapinga lingaling en sapwellime kalahngan, pwehki sapwellime kisakis wet me sohte pweipwei me kohieng kitail sang rehn Sapwellime Iehros!  0e ketin kupwuredahr kitail en wiahla sapwellime serien pwekipwek kei pwehki Sises Krais-met sang ni sapwellime kupwurkalahngan.l S0Mwohn sampah eh wiawihda, Koht ketin pilkitaildahr pwe en sapwellimanikinkitailla sang ni atail miniminiong Krais, pwe kitail en sarawihla oh mwakelekella, sohte kisin mwahi kis rehtail mwohn silangi. Pwehki sapwellime limpoak,# A0Kitail patohwan kapingkalahngan ong Koht, Semen atail Kaun Sises Krais, pwehki eh ketin kapaiahkinkitaildahr soangen kapai koaros sang nanleng rehn Krais.` ;0Kalahngan oh popohl en Samatail Koht oh atail Kaun Sises Krais en ketin ieiang kumwail.' K0Sang ngehi, Pohl, wahnpoaron en Krais Sises sang ni kupwur en Koht- Ong sapwellimen Koht souleng en Episos kan koaruhsie, me lelepengkilahr mouren Krais Sises:V%&Riei ko, kalahngan en atail Kaun Sises Krais en ieiang kumwail koaros. Amen.8i&Eri, pwe I en kaimwisekala: sang met kohla emen en dehr kedirapwahkin ie duwen tiahk en sirkumsais; pwe lipwen wowoki kan me mi ni paliwereiet kasalehda me ngehi ladun Sises. &Eri, ong irail kan me kin weweidki padahk pwoatet, popohl oh kalahngan en ieiang irail-irail oh pil sapwellimen Koht akan koaros!^5&Sohte mwahn katepen ma emen sirkumsaisla de soh. Ihte me mie katepe en wiliakapwala.&A duwen ngehi, I pahn suweikihte duwen lohpwuwen atail Kaun Sises Krais; pwehki lohpwu wet sampah mehsangieier, oh I mehsangehr sampah.-S& Pwe pil irail kan me sirkumsaislahr sohte kin kapwaiada Kosonnedo; irail men kumwail en sirkumsaisla pwe re en kak suweiki me paliwaramwail kan iang wia tiahk wet.W'& Irail kan me kin men adamwahula rehmwail oh men suweiki liksansal mwahu, iei irail me songosong itonehng kumwail en sirkumsaisla. Ahpw re kin wia met pwe re en dehr kin iang kamakam pwehki lohpwuwen Krais.eC& Kumwail kilang mesennting laud pwukat me I ntingkiwohng kumwail sang ni pein mengin pehiet! & Eri, nindokon eh mie atail ahnsou, kitail en wia mwahu ong aramas koaros; ahpw mehlel ong irail kan me kisehn atail pwoson. & Eri, kitail dehr pwangahki atail wiewia mwahu kan; pwe ma kitail sohte pahn pwangahkihda, ahnsou pahn leledo kitail ahpw pahn dolung./ W&Ma e padokedi nan mwetuwel en paliwere ineng en paliwar, e pahn dolungasang mehla; a ma e padokedi nan mwetuwel en Ngehn, e pahn dolungasang rehn Ngehno mour soutuk. {&Kumwail dehr pitih pein kumwail; pwe sohte emen kak pitih Koht. Pwe mehkot me aramas pahn padokedi, ihme e pahn dolung.[ /&Me kin ale padahkpen rongamwahu, en kihong eh sounpadahko ekis kisehn eh pai kan.A}&Pwe emenemen kitail koaros uhdahn pahn pein wa eh wisik.#?&Emenemen en pein kasakasawih pein eh wiewia kan. Ma eh wiewia kan me mwahu, eri, e kak pohnmwahsohki; a ieremen e kapahrekiong en meteikan ar wiewia kan.]3&Ma emen lemeleme me ih mehkot, ni eh sohte mehkot ih, eri, e kin pitipitih pein ih.lQ&Kumwail sawaskipene amwail wisik toutou kan, pwe ih duwen amwail pahn kapwaiada kosonned en Krais.^ 7&Riei ko, ma mie emen rehmwail me lohdiong nan sapwung ehu, kumwail kan me poadidi ni ngehn, kumwail kapwungala. Ahpw kumwail pahn kamantik, oh mwasamwasahn pein kumwail, pwe kumwail de pil lohdiong pahn songosong.D&Kitail en dehr aklapalap de kamwakara emen, de peirinpene.U#&Ngehno ketikihongkitailehr mour; eri, e uhdahn pahn ketin kakaun mouritail.oW&Eri, sapwellimen Krais Sises akan kemelahr pein ahneparail, iangahki tiahk suwed oh ineng suwed akan.R&opampap, oh liksang me suwed. Sohte kosonned ehu me kin uhwong mepwukat.X)&A iet akan wahn Ngehno: limpoak, peren, popohl, kanengamah, kadek, loalopwoat,A~{&peirin, sakaula, oh soahng teikan me duwehte mepwukat. I ndaiong kumwail met duwehte ei ndaiongkumwailehr mahs: irail kan me kin wia soahng pwukat sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht.r}]&pwongih dikedik en eni kan, oh wunahni; kailok, akatat, luwak, lingeringer, oh akamai, saminimin, mehwo,f|E&Eri, wiewia kan nin duwen ahnepen aramas me sansal, iet akan: nenek oh kamwahl, tiahk samin,V{%&Ma Ngehno me kahluwei kumwail, eri, kumwail sohte pahn mihmi pahn Kosonnedo.Bz}&Pwe ahnepen aramas kin uhwong Ngehno, oh Ngehno kin uhwong ahnepen aramas, oh soahng riau pwukat kin imwintihtipene; eri, met wehwehki me kumwail sohte kak wia dahme kumwail inengieng.`y9&Eri, met I men koasoia: kumwail weweidki Ngehno, oh dehr kin kapwaiada ahnepen aramas.x&A ma kumwail pahn kin pekehkehpene nanpwungamwail duwehte mahn lawalo kan, eri, kumwail kanahieng pwe kumwail de mwomwla.sw_&Pwe audepen Kosonnedo pwon kin wia oaralap ehute: Poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.”\v1& Eri, duwen kumwail, riei ko, kumwail malipilipdohngehr en saledek. Ahpw amwail saledek wet en dehr kamangaiong ineng en paliwar en kaunkumwailda. Ahpw limpoak en kahrehiong amwail pahn uhpahpene nanpwungamwail.0uY& Duwen irail kan me kin kapikapingkin kumwail pwehki ar mwahuki kumwail en sirkumsaisla, eri, re en wiahiong pein irail me laudsang; re en pil lekehsang usolarail kan.rt]& Ahpw, duwen pein ngehi, riei ko, ma I pil usehla padapadahngkiseli me sirkumsais me kesempwal, a dahme aramas akan wie kalokalokehkiniehte? Pwe ma met me mehlel, eri, ei padahk duwen lohpwuwen Krais sohte pahn wia mehn kamwakar ehu.rs]& Ahpw I koapworopworkin kumwail. Pwehki atail miniminiong Kaun-o, I kin koapworopworki me amwail lamalam sohte pahn weksang ei lamalam, oh aramas me kin kapikaping kumwail, sohte lipilipil ihs ih, e pahn ale kalokolok sang rehn Koht.=='D Pwe Krais kin ieiaski roson unsek en Koht ni eh wiearamasala;w=gDEri, kumwail kanahieng pwe emen de pitihkinkumwaildi loalokong widing mwahl en aramas akan, me re kin alehdi sang ni padahk kodoudou en mehn kawa ko, oh sang rehn ngehn suwed akan me kin kakaun wasa nin sampah, a kaidehn sang rehn Krais.2<]DMourimwail en poadidiong reh, en pil kekeirkihda ih, oh amwail pwoson en kin kehlailla mehlel nin duwen me kumwail padahngkiher; oh kumwail en audaudki kapingkalahngan.o;WDNin duwen amwail wiahkilahr Krais Sises amwail Kaun, kumwail en weweidki ih ni amwail miniminiong ih.@:yDPwe I kin ieiang kumwail ni pali ngehn, mehnda ma I sohte kin mihmi rehmwail ni paliwar; oh I perenki ei rong duwen amwail tengeteng oh kehlail oh miniminpene ni amwail pwoson Krais. 9DEri, I men ndaiong kumwail: kumwail dehr mweidohng emen en pitihekin kumwail akamai likamw kan, mehnda ma ngoararail kan me mwahu.8 DIei ih me kak kasalehda sapwellimen Koht kapai rir kan koaros me kin pwilisang ni sapwellimen Koht erpit oh kupwurokong unsek.7DI kin wia doadoahk wet pwe re en kak nan kapehd kehlail, oh re en patpene ni limpoak pwe ih duwen arail pahn ahnekipene koapworopwor unsek me kin pwilisang ni atail marainkihla me mehlelo. Eri, irail pahn ese sapwellimen Koht kupwur riro, me iei Krais. 6 DI men ndaiong kumwail duwen ei doadoahk laud kin kumwail, iangahki mehn Laodisia kan, oh pil meteikan koaros me saikinte kilang ie.5 #DI kin wia doadoahk laud oh apwal pwe I en kapwaiada ei kohwa wet. I kin doadoahngki sapwellimen Krais roson lapalap me kin doadoahk loalei.n4 WDEri, se kin kalohkiwei duwen Krais ong aramas koaros; se kin panawih oh padahkih aramas koaros nin duwen soangen loalokong koaros me se kakohng, pwe re en koahiengkihla arail miniminiong Krais, oh pakahrdohng mwohn silangin Koht.93 mDPwe iei met duwen kupwur en Koht: pwe en ketin kehsehki sapwellime aramas akan duwen sapwellime kupwur rir wet me inenen kapai oh lingan, me e ketin nekinekidohng aramas koaros. Eri, iet sapwellime kupwur rir: Krais kin ketiket loalamwail, met wehwehki me kumwail pahn ahnekipene sapwellimen Koht lingan.2 Dme pein ih ketin karirihala sang aramas akan koaros sang nin tepin kawa; ahpw met e ketin kasalehiong sapwellime aramas akan.1 DOh Koht ketikidohr pweisei pwe I en papah mwomwohdiso oh sewesei kumwail. Eri, iei ei doadoahk: I en kalohkiseli sapwellime mahsen unsek,M0 DEri met, I perenki ei lokolongkin kumwail, pwehki sang ni lokolok en paliwereiet I kin iang sewese kaunsekala dahme luhwehdi sang sapwellimen Krais lokolok kan pwehki paliwere, me iei mwomwohdiso./ DAhpw mehlel kumwail en nantihong oh loalopwoatohng poahsoan mehlelo, oh dehr kesehla koapworopworo me kumwail aleier ni amwail rongadahr rongamwahwo. Iei rongamwahu wet me padahkpe wiawihongehr aramas akan koaros nin sampah, oh me ngehi, Pohl, pil wialahr ladupe.O. DA met, sang ni pwoulahn kahlep en Sapwellime Iehros, Koht ketin wiahkinkumwaillahr kompoakepah, pwe en kasarawihkumwailla, kamwakeleikumwailda, kamineikumwailla, oh kahredohng kumwail mwohn silangi.- DMahso kumwail dohsang Koht, oh pwehki amwail wiewia sapwung kan oh lamalam suwed akan, kumwail wialahr imwintihti en Koht., 5DOh Koht pil ketin kupwukupwure en ketin kasapahldohng audepen lahng oh sampah ong pein ih sang rehn Sapwellimeo. Eri, sang ni pwoulahn sapwellimeo nin lohpwu popohl en Koht pwarodohngkitailehr, oh ih duwen eh pil ketin kasapahldohngehr reh mehkoaros nin sampah oh pil nanleng.d+ CDEri, ih duwen kupwur en Koht, pwe sapwellimeo en sapwellimaniki uhdahn roson unsek en Seme.* 3DIh me tapwin paliwere, iei mwomwohdiso; oh mouren waro kin pwilisang reh. Ih me mesenih, me iasadasangehr mehla, pwe ihete me kohmwowehn mehkoaros.S) !DKrais ketiketier mwohn mehkoaros, oh mehkoaros kin soandi mwahu pwehki ih.-( UDPwehki Krais Koht ketin kapikada soahng koaros me mi nanleng oh sampah, mehkan me sansal oh pil mehkan me soh sansal, iangahki ngehn manaman akan, ngehn me kaun akan, ngehn me soumas akan, oh ngehn me lapalap akan. Eri, Koht ketin kapikada audepen lahng oh sampah rehn Krais oh pil pwehki ih.s' aDKrais me kasalepen Koht me soh sansal; iei ih me mesenih oh lapalap sang soahng kan koaros me kepikipikda.X& +Diei ih me ketin kasaledengkitailla me wehwehki e ketin lapwahsang dipatail kan.y% mD E ketin kapitkitailsang pahn manaman en rotorot, oh ketin kahreikitaildohng nan wehin Sapwellime Iehros kompoak,'$ ID oh perenki amwail kapinga Koht, me ketin kaitarkumwaillahr, pwe kumwail en iang ahneki dahme Koht ketin nekinekid ong sapwellime aramas akan nan wehin marain.1# ]D Se pil peki kumwail en kehlailkihda soangen kehlail koaros me kin pwilisang ni sapwellime roson lingan, pwe kumwail en kak nannanti nan apwal akan koaros ni kanengamah," {D Eri, kumwail ahpw pahn kak momour nin duwen me Kaun-o kin ketin kupwurki, oh pil wiewia dahme e kin ketin kupwurperenki. Amwail mour pahn kasalehda wa mwahu ni soangen doadoahk mwahu koaros, oh kumwail pil pahn kekeirda ni amwail marainkihla Koht.i! MD Pwehki sang ni kahrepe wet, se kin poaden kapakapkin kumwail ahnsou koaros, sangete ni ahnsou me se rongada duwen kumwail. Se kin peki Koht en ketin audehkinkumwailda kupwure iangahki erpit koaros oh marain sang rehn Ngehno.X  +DIei ih me koasoiaiong kiht duwen limpoak me Ngehn Sarawio ketikihongkumwailehr.6 gDKumwail padahngkiher duwen sapwellimen Koht kupwurkalahngan sang rehn Epapras, kompoakepatail ladu, tohndoadoahk loalopwoat emen me sewesewesei kumwail ni doadoahk en Krais.R DRongamwahu kin wahdo kapai kan, oh e kin lolohkseli wasa koaros nin sampah; duwehte eh pil wiawihier nanpwungamwail sangete ni rahn me kumwail tepin rongada kalahngan en Koht oh wehwehkihla mwahu duwe.| sDNi ahnsou me mahsen mehlelo, iei Rongamwahu, lelohngkumwailehr, kumwail pil rongehr duwen koapworopwor me e kihong kumwail. Eri, amwail pwoson oh limpoak kin poahsoankihda dahme kumwail kin koapworopworki, me nekinek mwahu ong kumwail nanleng.s aDPwe se rongehr duwen amwail pwoson Krais Sises, oh amwail limpoak ong sapwellimen Koht aramas akan koaros.l SDSe kin poaden kapingkalahngan ong Koht, Semen atail Kaun Sises Krais, ni at kin kapakapkin kumwail.9 mDOng sapwellimen Koht aramas akan me kin koukousoan nan Kolose, riat souleng kan me kin loalopwoat oh miniminiong Krais: Samatail Koht en ketikihong kumwail kalahngan oh popohl.l UDSang Pohl me wiahla wahnpoaron en Krais Sises pwehki kupwur en Koht, oh sang riatail souleng Timoty-M:Kalahngan en atail Kaun Sises Krais en ketin ieiang kumwail koaros.:Sapwellimen Koht aramas akan koaros met pil kadarowei arail rahnmwahu, ahpw mehlel irail kan me kisehn tehnpas en Sihsar.%C:At rahnmwahu ong sapwellimen Koht aramas akan koaros, me pil sapwellimen Krais Sises. Riatail souleng kan met pil iang kadarowohng kumwail arail rahnmwahu.@{:Lingan ong Samatail Koht sang met oh kohkohlahte. Amen. :Eri, ei Koht pahn ketikihong kumwail mehkoaros me kumwail kin anahne, sang ni pwarer en sapwellime kepwe kan rehn Krais Sises.?w:Eri, iet doaropwehn kadehdepen soahng koaros me kumwail sewesekinieier-amwail sawas me inenen itar mehlel! Mie rehi soahng koaros me I anahne, mwurin Epaprodaitus eh wadohng ie amwail kisakis akan koaros. Kisakis pwukat rasehng meirong pwohmwahu ehu ong Koht, meirong ehu me e pahn ketin ale oh kupwurperenki.lQ:Kaidehn pwehki ei kin anahne ale kisakis kante, ahpw pwehki ei kin anahne amwail pai en laudkihla.a;:Ekei ahnsou, ni ei mihmi Deselonika oh kin anahne sawas, kumwail me kin kadarodohng ie.hI:Pein kumwail mehn Pilipai kan kin ese mwahu me ni ei mweselsang Masedonia, ni en Rongamwahwo eh tepin kalohkseli, amwail mwomwohdisohte me kin sewese ie; kumwailte me kin iang ie ni ei paiamwahu oh pil ni ei paisuwed akan.I :Eri, me inenen mwahu mehlel amwail sewese ie nan ei apwal akan.J : I kakohng mehkoaros sang ni manamano me Krais kin ketikihong ie.4 a: I wehwehkiher duwen ei pahn momourki soahng kan me sohte itar, oh pil duwen ei pahn momourki soahng kan me depasang ei anahn akan. I padahngkiher met: I pahn kak nsenamwahu wasa koaros oh ahnsou koaros, mehnda ma I med de duhpek, mehnda ma I ahneki dipwisou me depasang ei anahn, de me tikitiksang.v e: Oh I pil sohte koasoia met pwehki ei pehm me kumwail keseielahr, pwe I ahnlahr oh itarki dahme I kin ahneki. : Ia uwen peren me I kin ahneki nan ei mour rehn Kaun-o! Mwurin ahnsou reirei kumwail pil ahneki ahnsou mwahu en kasalehda duwen amwail men apwalih ie. I sohte men nda me kumwail katokihedi amwail men apwalih ie, ahpw pwehki sohte amwail ahnsou mwahu en kasalehda.4 a: Kumwail doadoahngki dahme kumwail padahngki oh ale sang rehi, sang ni ei lokaia oh pil ei wiewia kan. Eri, Koht, me kin ketikihong kitail popohl, en ketin ieiang kumwail.M :Eri, iet imwilahn ei koasoi, riei ko: kumwail en audehkihda nan kapehdamwail kan soahng mwahu kan me kapingpe mie: soahng kan me mehlel, me kesempwal, me pwung, me mwakelekel, me kaselel oh waun./:Eri, sapwellimen Koht popohl, me inenen laudsang uwen atail dehdehki, ahpw pahn nekinekid mohngiongimwail oh pil amwail lamalam rehn Krais Sises.1[:Kumwail dehr pwunodki mehkot, ahpw nan amwail kapakap akan kumwail en peki dahme kumwail kin anahne. Amwail kasapahlkalahngan en pil iang amwail kapakap ahnsou koaros.U#:Kumwail kadekohng aramas koaros. Kaun-o pahn ketin pwarodo ni ahnsou keren.~u:Kumwail en pereperen ahnsou koaros nan amwail miniminiong Kaun-o. I pil pahn pwurehng koasoia: kumwail en pereperen!0Y:Oh pil komwi, iengei loalopwoat, I anahne komwi en sewese lih riemenet; pwehki ara iang ie doadoahk laudki ara lohkiseli rongamwahwo, pil iangahki Klement oh pil iengei tohndoadoahk kan koaros, me mwararail mihmi nan sapwellimen Koht pwuhk me mwaren irail kan me ahneki mour mehlel mihmi loale.ta:Menlau I peki rehmwa, Iuodia oh Sindiki, kumwa en miniminpene nanpwungamwa duwehte pirien ehu rehn Kaun-o.t c:Eri, riei ko, ia uwen ei kin kesempwalkin kumwail, oh ia uwen ei kin loaleidkin kumwail! Kumwail kin kaparaniehda mehlel, oh I kin suweikin kumwail mehlel. Met, riei kompoakepahi ko, iei duwen amwail mour, e pahn tengeteng rehn Kaun-o. 9:E pahn ketin kawilianda paliwaratail luwet akan me kak mehla ong ni paliwar me rasehng kahlepe lingan, sang ni manamano me e ketin kakaunki mehkoaros. :A kitail, kitail uhdahn tohn nanleng mehlel, oh kitail kin kasikasik ketidohn atail Sounkomour sang nanleng, iei Kaun Sises Krais.<q:Irail pahn imwisekla nan ehl, pwehki arail koht iei ineng en paliwararail kan, re kin suweiki soahng kan me inenen kanamenek mehlel, oh re kin medemedewehte soahng kan en sampah._~7:Pak tohto mahs I padahkihong kumwail duwen met, oh ahnsou wet I pil pahn kapwurehiong, iangahki pilen mesei: mie me tohto me arail mour kahrehiong irail en wiahla imwintihtien sapwellimen Krais pwoula ni lohpwuwo.}/:Riei ko koaros, kumwail en pil nantihong alasang ie. Se wiadahr mehn kahlemengi mwahu ehu ong kumwail; kumwail eri tehk irail kan me kin idawehn.k|O:Eri soh, kitail en nantihlahte mwowe nin duwen kosonned akan me kitail ideidawehnehr lao lel met.E{:Eri, kitail koaros me deilahr ni pali ngehn en ahneki soangen lamalam wet. Ahpw ma mie ekei kumwail me ahneki ehu soangen lamalam me tohrohrasang met, Koht pahn ketin kasalehiong kumwail.z:Eri, I kin wenowohngete ni imwi pwe I en kak alehdi kisakiso, iei paeker en Koht sang rehn Krais Sises ong ni mouren powe.9yk: Mehlel, riei ko, I sohte mwahn lemehiong me I alehdier kisakiso; ahpw soahngteieu me I kin wia: I kin manokehla dahme mi mwuri, oh wia uwen ei kak pwe I en lel dahme mi mwohi. x: I sohte kin kose me I pweidahr de unseklahr. I kin nannantihong I en alehdi kisakiso, pwe Krais Sises ketin sapwellimankinielahr.Hw : ni ei koapworopworki me pein ngehi pil pahn iasada sang mehla.&vE: Ihte me I men ese: I en ese Krais oh pehm manaman en sapwellime iasada, pwe I en iang ih nan sapwellime lokolok kan oh pil duwehla ih nan sapwellime pwoula,wug: oh miniminiong ni mehkoaros. Solahr pein ei pwung, soangen pwung me emen kak ahneki sang ni peikiong Kosonnedo. Ahpw met I ahnekiher soangen pwung me pwilsang ni pwoson Krais, pwungo me kin pwilsang rehn Koht, oh me poahsoankihda pwoson. t :Kaidehn soahng pwukatte, I pil mwamwahlkihla soahng koaros pwehki soahngteieu me inenen katapansang oh kesempwalsang, iei marain en Krais Sises, ei Kaun. I keselahr soahng koaros pwehki ih, I wiahki soahng koaros mehn lekdekla kei, pwe I en kak ale Krais,as;:Ahpw soahng pwukat koaros me I kin kak kesempwalki, met I mwamwahlkilahr, pwehki Krais.+rO:oh ngehi me nohn uhpalihki Kosonnedo me kahrehda ei kaloke mwomwohdiso. Nin duwen en emen aramas eh pahn pwungki oh peikiong audepen Kosonnedo, sohte ei sapwung.Rq:Ngehi, I pil sirkumsaislahr ni ei mahkiher wihk ehu. I ipwidi wia mehn Israel, kisehn kadaudok en Pensamin, oh uhdahn mehn Ipru men ngehi. Nin duwen kapwaiada Kosonnedo en mehn Suhs, ngehi Parisi men,Dp:Ahpw ngehi, I kak koapworopworki soahng pwuko. Ma emen kin medemedewe me e kak mourkihla tiahk kan me pid paliweren aramas, mie kahrepe laud ehu me I pil kak koapworopworki soahng pwuko.wog:Pwe kitail me aleier sirkumsais mehlelo, kaidehn irail; pwe kitail kin kaudok ong Koht sang ni sapwellime Ngehno, oh kitail kin pereperen nan atail mour rehn Krais Sises. Kitail sohte kin koapworopworki tiahk kan me pid paliweren aramas.n:Kumwail kalekei kumwail sang irail kan me kin wia soahng suwed akan, re rasehng kidi, irail kan me kin ngidingidkihte re en leke paliwar.Rm :Riei ko, kaimwiseklahn ei koasoi, kumwail en pereperen ni amwail miniminiong Kaun-o. E sohte kedirepw ong ie ei pahn pwurehng kapwurehiong dahme I ntingihedier mahs, pwe e pahn kahrehiong kumwail mour.l:pwehki eh tounmeteikihla eh mour oh kereniong mehla pwehki doadoahk en Krais, pwe en wiahiong ie sawaso me pein kumwail sohte kak wia.k:Eri, kumwail kasamwo ih ni peren nin duwen riamwail emen rehn Kaun-o. Kumwail en pil wauneki aramas koaros me duwehte ih,(jI:Eri, I pil inenen kasiksik mehlel I en kadarowei rehmwail, pwe kumwail en pil pwurehng perenda ni amwail pahn pil kilang ih, oh pein ei pahtou pahn sohrasang.[i/:Pwe mehlel me e soumwahuda, oh kereniong mehla-ahpw Koht ketin kupwurehla, ahpw kaidehn ihete me e kupwurehla pwe pil ngehi, ni eh ketin kamaiauweiehda sang soangen pahtou ehu me pahn laud sang met ma e mehla.qh[:E inenen kasikasik en kilang kumwail koaros, oh e pil inenen pahtoukihla amwail rong duwen eh soumwahu.6ge:I lemedahr me e pahn mwahu ma I kadarowei rehmwail riatail Epaprodaitus, me iang ie doadoahk oh pil iang ie pei, oh me pil sewese ie nin duwen noumwail sounkair men ong ie.gfG:Oh I pil koapworopworki Kaun-o me pein ngehi pil pahn kak pwarowohng kumwail ni ahnsou keren.oeW:Eri, I koapworopworki me I pahn kadarowei rehmwail mwadang mwurin ei pahn ese dahme pahn pweida rehi.&dE:Eri, pein kumwail ese ia uwen katepen eh wiewia kan, oh duwen kiht, ih oh ngehi, pwe se kin doadoahkpene pwehki rongamwahu, rasehng pahpa men oh nah pwutak.fcE:Meteikan koaros kin nsenohkihte pein arail mwekid kan, ahpw kaidehn doadoahk en Sises Krais.9bm:Ihete me duwehte ngehi me kin nsenohkin kumwail. a :Ma ih met kupwur en Koht, I koapworopworki me I pahn kak kadarowei Timoty ni ahnsou keren, pwe I en kak kehlailkihda rongamwail.N`:Pil duwehte kumwail, kumwail uhdahn pahn peren oh iang ie pereperen.K_:Mweinele ntahi pahn pwilwei, rasehng pilen meirong ehu pohn mehn meirong me amwail pwoson pahn meirongkihong Koht. Eri, ma ih pahn duwe, I pahn perenki, oh I pahn iang kumwail koaros pereperen.b^=:ni amwail pahn kin kihong irail mahsen en komour. Eri, ma kumwail pahn wia met, e pahn kahrehiong ie I en suweikin kumwail ni Rahnen Krais, pwe e pahn kasalehda me ei nannanti oh doadoahk kan koaros sohte ohla mwahl.h]I:pwe kumwail en kak pwung oh mwakelekel nin duwen sapwellimen Koht seri dei kei me kin koukousoan nanpwungen aramas suwed oh dipan akan. Kumwail en lingalingki marain nanpwungarail, rasehng usu kan me kin dakedaker nanleng,J\ :Kumwail dehr lipahned de akamai ni amwail kin wia soahng koaros,t[a: pwe Koht kin ketin wie doadoahk loalamwail ahnsou koaros, pwe kumwail en materek oh kak kapwaiada kupwure.Z: Eri, kompoakepahi ko, kumwail kin peikiong ie ahnsou koaros ni ei mihmi rehmwail, ahpw e pahn keieu mwahu ma kumwail peikiong ie ahnsou wet ni ei dohsang kumwail. Kumwail nantihong doadoahk ni lemmwin oh poadidi pwe kumwail en kaunsekala komourpamwail,aY;: oh koaros en sakarkihda ni sansal me Sises Krais me Kaun, ong ni kalinganpen Koht Sahm.Xw: pwe mehkoaros me momour nanleng, oh nin sampah, oh pil pahn sampah, en kelehpwikihdi, pwe re en wauneki mwaren Sises;W : Pwehki kahrepe wet Koht ketin kasapwildahng nan wasa me keieu ileile, oh ketikihong mwar ehu me lapalapasang mwar akan koaros;^V5:E ketin mpahi, oh e ketin weid nan elen peik lao lel mehla- eh pwoula pohn lohpwuwo./UW:Eri, pwehki sang ni sapwellime kupwur saledek e ketin tounmeteikihla mehkoaros, oh ketin wiahla ladu men. E ketin wiearamasala oh ketidohng sampah ni mwomwen aramas.sT_:E sapwellimaniki roson en Koht ahnsou koaros, ahpw sohte ketin kupwukupwure en kapahrekiong Koht pein ih.eSC:Eri, kumwail uhdahn pahn ahnekihla soangen lamalamohte me Krais Sises ketin sapwellimaniki:HR :Kumwail pohnese ineng mwahu en meteikan, kaidehn amwail kante.K w:Eri, iet me keieu kesempwal ong kumwail: kumwail en momourkihte soangen mour me konehng rongamwahu en Krais, pwe mehnda ma I pahn kak kohwei oh tuhwong kumwail de soh, I ahpw pahn rong me kumwail tengetengkipene kahrepeteieu, oh miniminkipene anahnteieu, ni amwail kin nantihong pwoson me konehng rongamwahwo.J :Eri, ni ei pahn pwurowei rehmwail, kahrepe laud ehu pahn mie rehmwail pwe kumwail en kak suweikin ie nan amwail mour rehn Krais Sises. I ;:Eri, I kamehlele met, ihme I esehki me I pahn momourte. I pahn mihmihte rehmwail koaros, pwe I en kalaudehla amwail kekeirda oh peren nan atail pwoson.=H w:Ahpw soh, ei momour me pahn kesempwal pwehki kumwail.yG m:I lohdier sang pali riau: I inenen men mweselsang nan mour wet oh iang Krais, pwe iei ih me mwahu ong ie mehlel.zF o:Ahpw ma ei momour pahn kahrehiong ie I en wia doadoahk kesempwalasang mahs, eri, I sehse mehnia me I pahn pilada.bE ?:Pwe dahkot mour? Ong ie, iei Krais! Eri, ei mehla pahn kahrehda mehkot me pahn mwahusang.tD c:Iet duwen ei ineng oh koapworopwor: I pahn nantihong ei kohwa doadoahk pwe e de sohte pweida, oh I en eimah nan ei mour unsek pwe I en kasalehda wahu ong Krais ahnsou koaros, ahpw mehlel ahnsou wet, mehnda ma ni ei mour de ni ei mehla.sC a:pwe I ese me I pahn saledekla pwehki amwail kapakap akan oh pil pwehki sawas akan sang Ngenen Sises Krais.B :Eri, mehnda! I perenki, ahpw padahk en Krais en wiewiawihte, mehnda ma sang ni ineng suwed de mwahu. Eri, I pahn pereperente,4A c:A meteikan sohte kin uhdahn ngoangki kalohkiseli Krais, ahpw sang ni ineng en roporop ong pein irail; oh re kin kihkihong me re pahn kalaudehla ei apwal akan ni ei selidi.@ :Irail pwukat kin padahngkihwei sang ni limpoak, pwehki ar ese me Koht ketikihongieier pwaisei doadoahk en uhki rongamwahwo. ? :Mehlel me ekei kin padahngkihwei Krais sang ni arail peirin oh men akamai; ahpw ekei kin padahngkihwei sang ni ar mohngiong mwahu.O> :Oh ei mi nan imweteng wet pil kahrehiong pali tohtohn riatail souleng kan eh laudla ar koapworopworki Kaun-o. Eri, re sohte masepwehk, re kin eimah ahnsou koaros ni ar kin padapadahngkiseli mahseno.%= E: Eri, pwehki mepwukat, irail koaros me sinsile tehnpas wet, oh pil irail teikan wasaht, re ese kahrepen ei mihmi nan imweteng wet, pwehki ei wia ladun Krais.z< o: Riei ko, I men kumwail en ese mwahu soahng kan me wiawihongieier inenen sewese mehlel pweida mwahu en rongamwahu.; %: oh amwail mour pil pahn audaudkihla soangen kamwahu mehlel kan koaros me Sises Krais kelehpw kak ketikihda, ong ni lingan oh kapingpen Koht. :  : pwe kumwail en kak pilada dahme keieu mwahu. Eri, kumwail ahpw pahn saledeksang soangen samin oh sapwung koaros ni Rahnen Krais,r9 _: I kin kapakap pwe amwail limpoak en lalaudla pwe kumwail en marainkihla dahme mehlel oh wia kadeik pwung, 8  :Koht kakete kadehdehda me ei lokaia me mehlel ni ei koasoia me ei loaleidkin kumwail kin pwilsang ni pein kupwur en Krais Sises.67 g:Kumwail kin mihmi nan mohngiongi ahnsou koaros! Eri, e konehng I en ahneki pehm wet ong kumwail, pwehki kumwail koaros pil iangieier pwaisanki ahnsou mwahu wet me Koht ketikihongieier, met ni ei miher nan imweteng, oh pil mahs ni ei sansaledekseli pwe I en uhki rongamwahu oh katengehdi pwehn kehlail.!6 =:Eri, I inenen koapworopworki me Koht, me ketin tapihadahr doadoahk mwahu wet loalamwail, pahn ketin kadakadaur lao e pahn unsekla ni Rahnen Krais Sises.r5 _:pwehki soangen sawas me kumwail kin sewesehkin ie nan doadoahk en rongamwahu, sang nin tapio lel rahnwet.J4 :oh ni ahnsou me I kin kapakapkin kumwail, I kin kapakap ni peren,l3 S:I kin kapingkalahngankihong ei Koht pwehki kumwail koaros ni ahnsou koaros me I kin tamankumwailda;[2 1:Samatail Koht oh atail Kaun Sises Krais en ketikihong kumwail kalahngan oh popohl.H1 :Sang Pohl oh Timoty, ladun Krais Sises- Ong sapwellimen Koht aramas akan koaros me kin koukousoan Pilipai, me kin pwoson Krais Sises, iangahki sounkaweid akan oh sounsawas akan en mwomwohdiso:d0A0Kalahngan en Koht en pil ieiang koaros me kin poakohng atail Kaun Sises Krais kohkohlahte.v/e0Popohl oh limpoak en Koht Sahm oh Sises Krais atail Kaun, iangahki pwoson, en ieiang kumwail souleng koaros..}0Ihme I kadarkiwohng kumwail ih-pwe en kairehkin kumwail duwen iren kiht koaros oh pwe en kakehlaka nan kapehdamwail kan.-0Eri, pwe kumwail en ese ia irei, iet riatail oh papah loalopwoat ong Kaun-o men, me ede Dikikus, pahn padahkihong kumwail mehkoaros.5,c0Ngehi meninkeder men en rongamwahu wet, mehnda ma ahnsou wet I wie sensel nan imweteng. Eri, kumwail kapakap pwe I en kehlail ni padahk kan en rongamwahu duwen me konehng.1+[0Kumwail pil kapakapkin ie, pwe Koht en ketikihong ie sapwellime kupwur, pwe ni ei pahn kawehwehda, I en kak eimah oh kasalehda sapwellime kupwur rir en nan rongamwahu. *0Kumwail wia mepwukat koaros ni kapakap ngidingid, pekipeki sawas sang rehn Koht. Kapakap ahnsou koaros, nin duwen Ngehno eh pahn ketin audehda kapehdamwail kan. Iei me kumwail en mwasamwasahn oh dehr tokedihsang kapakapki sapwellimen Koht aramas akan koaros.\)10Kumwail pil ale lisoarop en komour oh kedlahs en Ngehn Sarawi, iei mahsen en Koht.(!0Ahnsou koaros kumwail pahn wa pwoson pwe en wia amwail mehn sansar, pwe kumwail en kak kakunkihla ketieu kisiniei kan sang rehn Me Suwedo.L'0Kumwail suhtihada kupwur en ngoang en waseli Rongamwahu en popohl.&0Eri, kumwail onopada! Katengehki lukepamwail kan kateng en me mehlel; kumwail perehki mwaremwaremwail kan perehpen pwung.>%u0 Eri, kumwail ale sapwellimen Koht tehtehn mahwen, pwe ni rahn suwedo eh pahn leledo, kumwail en kak kehlail ong amwail imwintihtio, oh ni imwilah kumwail en dadaurete, sohte lohdi.N$0 Pwe kaidehk aramas ekei me kitail mahweniong, pwe ong manaman en ngehn suwed kan en pahnlahng oh ong kaun akan oh me lapalap akan me ahneki manaman, oh pil ong koht akan me kaunda dih rotorot wet.#0 Kumwail pwuhriong nan tehtehn mahwen koaros me Koht ketikihong kumwail, pwe kumwail en kak pelianda kehlail en Tepil eh widing suwed kan.]"30 Eri, kumwail kehlailkihda amwail miniminiong Kaun-o oh manaman en sapwellime roson.d!A0 Kumwail soumas akan, kumwail pil wiahda duwehte ong noumwail lidu kan, oh dehr sakone irail. Kumwail ese pwe kumwail oh noumwail lidu kan kin kaunki Kauntehmen me ketiket nanleng, me sohte kin ketin lipilipilki aramas. 0Kumwail tamataman pwe Kaun-o pahn ketikihong emenemen kumwail ketingpe, lidu de maiauda, nin duwen wiewia mwahu me emenemen wiadahr.wg0Kumwail perenki kapwaiada amwail doadoahk kan, duwehte ma kumwail lidun Kaun-o kei, a kaidehkte lidun aramas.Q0Kumwail peikiong irail, kaidehkte ahnsou me re kin mahmahsanih kumwail, pwe dene kumwail en kenikenla pahrail; ahpw kumwail kapwaiada kupwur en Koht duwen lidun Krais kei sang nan kapehdamwail unsek.0Lidu kan, kumwail peikiong amwail soumas en sampah kan ni masak oh wahu, ni kapehd mwakelekel, duwehte amwail papah Krais.0Y0Kumwail sahm oh ihn kan, kumwail dehr kamwakara mwahl noumwail seri kan. A kumwail kaiahneirailda nan padahk en souleng oh dahme re uhdahn pahn wia nin duwen souleng. ~~Q}}t||W{czzyixx>wNvvjuuMttsJrgq:pp`onnvmm"lkk+jCii.h\gffae[dcc*bbaL`v__S^d],\[ZYYKXX8WVV>UTzSzRRQQPOOMMLL}L-K>=<{uXMwein mie rehmwail me sohte pahn peikiong kosonned wet me se kadarowohng kumwail nan nait kisinlikou kiset. Eri, ma mie, a kumwail kilelehdi, oh dehr miniminiong, pwe en namenekla.Az}X A kumwail, riat ko, kumwail dehr pwangahki wiewia mwahu.8yiX Eri, ni mwaren atail Kaun Sises Krais se koasoanediong aramas pwukat oh koangngoangehkin irail: re en weweidki mour pwung oh doadoahk pwe re en kak pein koadoakihada ar mour./xWX Se koasoia met pwehki at rong me dene mie aramas ekei nanpwungamwail me kin mwomwohd mwahl, me sohte kin wia mehkot, ahpw kin kedirepwe en aramas teikan ar doadoahk.rw]X Ni at mihmi rehmwail se kin ndaiong kumwail, “Mehmen me sohte men doadoahk, a en dehr iang tungoal.”xviX Se kin wia met, kaidehn pwehki sohte at pwungen ale sawas sang rehmwail, ahpw pwe kumwail en kahlemengih kiht.u7XSe sohte kin ale mehkot sang rehn emen ni at sohte kin pwain. Ahpw se wiahier doadoahk laud ni rahn oh nipwong pwe se en dehr kedirapwa emen kumwail.t%XPein kumwail ese mwahu dahme kumwail uhdahn pahn kin wia pwe kumwail en alasang kiht. Eri, se sohte kin mwomwohd mwahl ni at mihmi rehmwail.>suXRiat ko, ni mwaren atail Kaun Sises Krais se padahkiwohng kumwail en kalekeikumwailsang souleng kan me mouren pohnkahke, me sohte kin idawehn peneu kan me se kin panawihekin irail.r%XKaun-o en ketin kaweid mohngiongimwail pwe kumwail en poakohng Koht oh nantihong alehdi kanengamah ong apwal me Krais kin ketikihong kitail.3q_XEri, Kaun-o kin kupwurehda pwe se en koapworopworkin kumwail; se koapworopworki me kumwail kin wiewia, oh pil pahn nantihong wiewia mehkan me se kin padahkihong kumwail.hpIXAhpw Kaun-o me ketin loalopwoat. E pahn ketin kakehlaka oh nekinekidkumwailsang Aramas Suwedo. o9XKumwail pil kapakapkin kiht pwe Koht en ketin kapitkitasang ni me suwed oh pil sang aramas suwed kan. Pwe kaidehn aramas koaros kin kamehlele mahseno.n 9XEri, riat ko, kumwail kapakapkin kiht, pwe mahsen en Kaun-o en wonlahte mwowe oh mwadang lohkseli oh ale kaping, nin duwen me wiawiher nanpwungamwail.mXen ketin audehkihda mohngiongimwail sapwellime roson, oh en ketin kakehlaikumwailda pwe kumwail en kak wia oh koasoia mehkoaros me mwahu.2l]XPein atail Kaun Sises Krais, oh Koht Samatail, me kin ketin loalloalei kitail, oh pwehki sapwellime kalahngan e ketikidohng kitail roson soutuk oh koapworopwor kehlail,kXEri, riat ko, kumwail kehlail oh tengeteng ong me mehlel ko me se padahkihongkumwailehr nan at padahk kan oh pil nan nait kisinlikou kan.[j/XEri, Koht ketin malipeikumwaildohng nan kalahngan wet pwehki Rongamwahu me se padahkihongkumwailehr. E pil ketin malipeikumwaildo pwe kumwail en tungoalenki pwaisamwail nan lingaling en atail Kaun Sises Krais.,iQX Riat ko, se uhdahn pahn kapingkalahngankihong Koht ni ahnsou koaros pwehki kumwail me Kaun-o kin ketin loalloale. Pwe Koht ketin pilkumwailda pwe kumwail en wiahla mesenih me pahn mourkihla manaman en Ngehn Sarawi, oh pwehki amwail pwoson me mehlelo, pwe pein ih en sapwellimanikin kumwail.uhcX Eri, iei imwilahn met: irail koaros me sohte kamehlele me mehlelo, ahpw kin perenki dihp, re pahn lekdekla.wggX Pwehki met, Koht ketin poaronehdo manaman en sapwung pwe en doadoahk loalarail pwe re en kamehlele me likamw.'fGX Oh e pahn pitiheki soangen widing koaros irail kan me pahn lekdekla. Re pahn lekdekla pwehki ar sohte kasamwo oh poakohng me mehlelo pwe re en kak mourkihla.e}X Aramas Suwedo pahn pwarkihdo manaman en Sehdan oh wiahda soangen manaman koaros oh pil kilel likamw oh kapwuriamwei kei.!d;XEri, iei ahnsou me Aramas Suwedo pahn pwarodo, oh Kaun Sises pahn ketin kemehkihla angin silangi, oh kamwmwomwkihla sapwellime roson ni eh pahn ketido.cyXAhpw eh Suwed Riro kin wie doadoahk ahnsou wet, a me pahn wiawio sohte pahn pwarada lao me kolokolo pahn kemwekidsang.bXAhpw mie mehkot me kin keremwpwahla soahng wet en wiawi met, oh kumwail eseier dahkot mwo. Eri, ni ahnsawi, Aramas Suwedo pahn pwarodo.ra]XIa duwe, kumwail sohte tamanda ni ei kin mihmi rehmwail, duwen ei padahkihongkumwailehr mepwukat koaros?a`;XE pahn pelianda mehkoaros me aramas kin pwongih, oh mehkoaros me aramas kin wiahki me sarawi. E pahn kasapwiladahng pein ih pohn mehkoaros, oh e pil pahn pedolong nan tehnpas en Koht oh mwohndi, kosekose me ih Koht.V_%XKumwail dehr mweidohng emen en pitihkin kumwail soangen lokaia pwukat. Pwehki Rahno sohte pahn kohdo lao kaimwiseklahn Uhpene koaros pahn wiawi oh Aramas Suwedo pahn pwarodo, me pahn pekaserlahng nan ehl.^{Xkumwail dehr mwadang sawehwehda nan amwail madamadau de kedirepwkihda koasoi kan me dene Rahnen Kaun-o leledohr. Mweinele mie me salelepekda oh kihkihong me kiht me wia koasoi wet nan at kokohp de padahk, de koasoia soahng wet nan nait kisinlikou.q] ]XEri, duwen ketidohn atail Kaun Sises Krais, oh duwen atail pahn pokonpene reh: riat ko, I peki rehmwail,$\ CX Eri, ih duwen met amwail pahn kalinganahda mwaren atail Kaun Sises, oh amwail pahn linganla reh, sang ni kalahngan en atail Koht oh atail Kaun Sises Krais.)[ MX Iei kahrepe wet me se kin poaden kapakapkin kumwail. Se kin peki rehn Koht en ketin kaitarkumwailla ong ni mour me e ketin malipeikumwaildohng loale. Eri, Koht en ketikihong kumwail sapwellime manaman, pwe en kapwaiada amwail ineng en wia me mwahu oh kaunsekala amwail doadoahk en pwoson.`Z ;X ni Rahn me e pahn ketido pwe sapwellime aramas akan koaros en kalinganahda, oh me pwoson akan koaros en wauneki. Eri, kumwail pil pahn iang mi nanpwungarail pwehki amwail kamehlele mahseno me se padahkihong kumwail.Y 'X Irail pahn lokolongki kalokolok en mehla soutuk, me wehwehki re pahn tohrohreweisang mwohn silangin Kaun-o oh sang sapwellime manaman lingan,X Xoh pil iangahki mpwulen kisiniei, pwe en kaloke irail kan me pohnsehse Koht oh irail kan me sohte kin peikiong Rongamwahu en Kaun Sises.RW Xoh e pil pahn ketin kamaiauda kumwail kan me kin mihmi pahn lokolok, oh pil iangahkin kiht. E pahn ketin wia met ni en Kaun Sises eh pahn ketido sang nanleng, iangahki sapwellime tohnleng manaman akan,`V ;XPwe Koht pahn ketin wia me pwung; e pahn ketin kaloke irail kan me kin kalokei kumwail,"U ?XIh met kadehdepen sapwellimen Koht kadeik pwung, pwehki ni imwilahn soahng pwukat kumwail pahn warohng towehla sapwellime Wehi me kumwail kin lokolongki.MT XIei kahrepe wet me se kin suweikin kumwail nan sapwellimen Koht mwomwohdiso kan. Se kin suweiki duwen amwail pwoson oh kanengamah nan kamakam akan koaros oh pil lokolok kan me kin lelohng kumwail.hS KXRiat ko, se uhdahn pahn kapingkalahngkihong Koht ni ahnsou koaros pwehki kumwail. Me inenen konehng se en wia met, pwehki amwail pwoson eh kin kekeirda mehlel oh amwail limpoakpene nanpwungamwail eh kin wie lalaudla mehlel.VR 'XKoht Sahm oh atail Kaun Sises Krais en ketikihong kumwail kalahngan oh popohlQ XSang Pohl, Sailas, oh Timoty-Ong tohn mwomwohdisohn Deselonika, me Samatail Koht oh atail Kaun Sises Krais ketin sapwellimaniki:FPNKalahngan en atail Kaun Sises Krais en ketin ieiang kumwail.vOeNEri, I peki rehmwail ni manaman en Kaun-o: kumwail en wadek ong kisinlikou kiset riatail souleng kan koaros.LNNKumwail rahnmwahwihki riatail souleng kan koaros metik en souleng..MWNRiat ko, kumwail pil kapakapkin kiht.cL?NIh me ketin malipeikumwaildo pahn ketin kapwaiada met, pwe ih me ketin loalopwoat mehlel.KNEri, Koht me kin ketikihong kitail popohl en pil ketin sapwellimanikinkumwailla douluhl, oh en ketin nekinekid kumwail unsek, ngenomwail oh mohngiongimwail oh paliwaramwail kan, sang soangen sapwung koaros ni ahnsoun ketidohn atail Kaun Sises Krais.6JgNoh kadohwaneiweisang kumwail me suwed koaros.FINKumwail kasawih mehkoaros: kumwail eri kolokol me mwahu kan,XH)Nkumwail dehr pil mwamwahliki mahsen en irail kan me wia padahk ni mwaren Koht.@G{NKumwail dehr kakundi kisiniei en Ngehn Sarawi rehmwail;F%NKumwail kasapahlkalahngan ong Koht ni mehkoaros. Pwe iei met me Koht kin ketin kupwurki kumwail en kin wia nan amwail mour rehn Krais Sises.1E]Noh poadidiong kapakap pil ahnsou koaros.)DMNKumwail pereperen ahnsou koaros,'CGNKumwail mwasahn pwe emen dehr dupungkihong en emen eh suwed mehkot suwed, ahpw kumwail nantihong wia me mwahu nanpwungamwail oh pil ong aramas teikan koaros.UB#NOh riat ko, se pil koangngoangehkin kumwail: kumwail en kin kapwungohng me pohnkahke kan; kumwail kakehlaka irail kan me nan kapehd tikitik, kumwail sewese me luwet akan, oh kanengamahiong aramas koaros.A#N Eri, kumwail waunekin irail oh pil poakohng irail ni mehlel, pwehki doadoahk me re kin wia. Kumwail pil ahnekipene meleilei nanpwungamwail.2@]N Riat ko, se peki rehmwail: kumwail en kin wauneki mehlel irail kan me wie doadoahk rehmwail, irail kan me Kaun-o ketin piladahr pwe re en kin kaweid oh panawih kumwail.s?_N Eri, pwehki met, kumwail kakehlakahda emenemen kumwail, oh sawaspene, duwen me kumwail wiewia ahnsou wet.w>gN me pwoukinkitailla pwe kitail en kak iang ih ieias, mehnda ma kitail momour de mehla ahnsou me e pahn ketido.=/N Koht sohte ketin pilkitailda pwe kitail en lokolongki sapwellime engieng, ahpw pwe kitail en ahneki mour soutuk ni mwaren atail Kaun Sises Krais,><uNAhpw kitail kisehn rahn, eri, kitail onohnop, kitail kapwatkihda pwoson oh limpoak pwe en wia perehpen mwaremwaretail; oh atail lisoarop en mahwen, iei koapworopwor en mour soutuk.Q;NPwe nipwong me aramas kin memeir, oh nipwong me aramas pil kin sakaula.R:NEri, kitail dehr memeir duwehte meteikan, ahpw kitail pepehd oh onohnop.o9WNPwe kumwail koaros aramas marain kei, me kisehn rahn; kaidehn kitail kisehn pwohng de kisehn rotorot.8-NAhpw kumwail, riat ko, kumwail sohte kin mihmi nan rotorot; eri, Rahno sohte pahn kapwuriamwei ni eh pahn lelohng kumwail, rasehng lipirap emen.k7ONNi ahnsou me aramas akan pahn nda, “Mehkoaros meleilei oh mwahu,” iei ahnsowo me apwal laud pahn mwadangete lelohng irail-e pahn mwadangete lelohng irail rasehng medek en neitik ong lih emen, oh aramas sohte pahn pitsang.{6oNPwe pein kumwail inenen ese mwahu duwen Rahnen Kaun-o eh pahn leledo rasehng lipirap emen me kin pwarodo nipwong.y5 mNRiat ko, sohte anahnepen ei pahn ntingkiwohng kumwail duwen ahnsou kan de irair kan me soahng pwukat pahn wiawi.@4{NEri, kumwail kansenamwahwihkinkumwailla mahsen pwoatet.I3 NA mwuhr, kitail koaros me momour ni ahnsowo ahpw pahn patehng irail oh iang pwekpwekdahla pohn depwek kan pwehn tuhwong Kaun-o nan wehwe. Oh ih duwen met atail pahn ieiang Kaun-o kohkohlahte.i2KNPwe ngilen ruwes ehu pahn wiawi, iei ngilen tohnleng lapalap emen, oh ngilen sapwellimen Koht sowi pahn peido; eri, pein Kaun-o ahpw pahn ketidihdo sang nanleng. Irail kan me melahr nan ar pwoson Krais, re pahn iasada mahs.61eNEri, iet sapwellimen Kaun-o padahk me se padahkiwohng kumwail: kitail kan me pahn momour ni rahn me Kaun-o pahn ketido, kitail sohte pahn tiengla mwohn irail kan me melahr.&0ENKitail kamehlele me Sises ketin pwoula oh iasada. Eri, kitail pil kamehlele me Koht pahn ketin kapwurehla Sises iang irail kan me mehla nan ar pwoson Sises./1N Riat ko, se men kumwail en esehla mehlel duwen irail akan me melahr, pwe kumwail en dehr kin nsensuwed duwehte irail kan me sohte ar koapworopwor..)N Pwe met ih duwen amwail pahn kenikenkihla rehn me seupwoson akan, oh kumwail sohte pahn kin pwilikihsang amwail anahn akan rehn aramas teikan.$-AN Kumwail nantihong momourki mour meleilei, oh wiewia pein amwail doadoahk, koadoakihada me kumwail pahn momourki, nin duwen at padahkihongkumwailehr mahso.",=N Oh kumwail wiahier met ong riamwail souleng kan koaros nan Masedonia pwon. Eri, riat ko, se peki rehmwail kumwail en woneweite ni kalaudpen limpoak wet.6+eN Sohte anahnepen I en ntingkiwohng kumwail duwen amwail pahn poakohng iangamwail souleng kan. Pwe Koht ketin mahsanihongkumwailehr duwen amwail pahn poakpene nanpwungamwail.*'NEri, mehmen me pahn soikeweisang reh padahk pwoatet, kaidehn aramas me e kin soikala, pwe Koht me ketikihong kumwail sapwellime Ngehn Sarawi.R)NKoht sohte ketin malipeikitaildohng nan mour samin, pwe nan mour sarawi.l(QNEri, ni ire wet, kaleke emen de wia sapwung ehu ong rie souleng, de kauwehla eh pwung kan. Se padahkihongkumwailehr met mahso, oh kehsehkinkumwailehr duwen Koht eh pahn ketin kaloke irail kan me kin wia soangen sapwung pwukat.L'NKaidehn ni ineng suwed, duwehte aramas rotorot akan me sehse Koht.|&qNEmenemen kumwail ohl akan en uhdahn ese duwen eh pahn pwoudikihda lih emen nin duwen mwohmw ehu me sarawi oh wahu.%yNEri, iet kupwur en Koht ong kumwail: e ketin kupwurki kumwail en sarawihla oh uhdahn mweisang douluhl tiahk samin kan.c$?NPwe kumwail aleier duwen padahk kan me se kihongkumwailehr sang ni manaman en Kaun Sises.!# =NEri, riat ko, kumwail padahngkisangehr reht duwen amwail pahn momourki mour ehu me Koht kin ketin kupwurperenki. Metet iei soangen mouro me kumwail momourkiher. Eri met, se peki oh koangngoangehkin kumwail ni mwaren atail Kaun Sises, kumwail en pil woneweite kekeirda ni mour wet.W"'N Eri, ni soahng wet e pahn ketin kakehlakahla mohngiongimwail kan, pwe kumwail en pwungla oh sarawihla mwohn silangin Samatail Koht ni ahnsoun atail Kaun Sises eh pahn ketido iangahki sapwellime kan koaros.!5N Kaun-o en kupwurehda pwe amwail limpoak ong emenemen, oh pil ong aramas akan koaros, en kin lalaudla oh duwehla uwen laud en at limpoak ong kumwail.t aN Pein Samatail Koht, oh atail Kaun Sises, en ketin kaunopadahng kiht ahl ehu pwe se en kohkiwohng rehmwail!ON Eri, nin rahn oh nipwong, se kin peki reh, sang nan at mohngiong unsek, pwe en ketin mweidohng kiht se en piserwei oh kilang kumwail, oh sewesehkin kumwail mehkan me anahnepe mie nan amwail pwoson./WN Eri met, se kakehr wia at kaping oh kasapahlkalahngan ong Koht pwehki kumwail. Se kapinga ih pwehki peren laud me se ahneki mwohn silangin atail Koht pwehki kumwail.Z-Npwe met se kakehr momour ma kumwail pahn tengediong amwail mour rehn atail Kaun.  NEri, riat ko, nan at kahpwal akan koaros oh lokolok, se inenen kehlailla pwehki kumwail. Iei amwail pwoson me kakehlaikitadahr,{oNEri, met Timoty pwarodohr reht sang rehmwail, oh e wadohngkitehr rohng kaperen duwen amwail pwoson oh limpoak. E padahkihong kiht me kumwail kin lohki duwen at mwahu, oh kumwail pil inenen men tuhwong kiht, duwehte at pil men kilang kumwail.-NIh kahrepen ei kadarkiwohng kumwail Timoty, pwe I solahr kak kanengamahiong awiawih. Eri, I kadarowohng kumwail pwe en kehsehkin ie duwen amwail pwoson, pwe I solahr kak pwunopwunodki ma Tepilo soh kasongosongeikumwailehr, oh at doadoahk koaros rehmwail sohte pahn pweida. 9NPwe ni at mihmihte rehmwail, se padahkihong kumwail mwohn eh saikinte wiawi me kitail pahn lelohng kamakam, oh kumwail pil dehdehki me iei e pweidahr.3Npwe emen kumwail dehr kesehla eh pwoson pwehki kamakam pwukat. Pein kumwail pil ese me soangen kamakam pwukat iei kisehn kupwur en Koht ong kitail.\1Nnindokon at kadarowohng kumwail Timoty, riatail souleng, me kin iang kiht doadoahk ong Koht nan at padapadahngkiseli Rongamwahu en Krais. Se kadarowohng kumwail pwe en kakehlaikumwailda oh sewese amwail pwoson;s aNEri, ihme kahrehda se solahr kak kanengamahiong awiawih. Ihme se lemehkihda se en mihmi kelehpw nan Adens,J NNi mehlel, se kin suweikin kumwail, oh pil pereperenkin kumwail!@yNEri, ni mehlel, sohte me siksang kumwail me wia at koapworopwor, at peren, oh kahrepen at pahn suweiki at roson en powehdi mwohn silangin atail Kaun Sises ni ahnsou me e pahn ketido.  NSe men pwurowei rehmwail. Pein ngehi, Pohl, I song en pwurehng pwarowei rehmwail ekei ahnsou, ahpw Sehdan sohte mweidohng kiht.=sNAhpw kiht, riei ko, ni ahnsou kis se dohsang kumwail- mehlel kaidehn ni lamalam ahpw ni warte-ia uwen at loaleidkin kumwail! Oh ia uwen at inengieng en pwurehng pwarowei rehmwail!_7NIrail pil song en irehdihsang kiht se en dehr padahkihong mehn liki kan mahseno me pahn komourirailla. Metet iei laud en diparail kan unsek me re kin wiewia ahnsou koaros. Eri, met engieng en Koht lelohngirailehr!Nme kemelahr Kaun Sises oh pil soukohp ako, oh pil kalokeikitehr. Ia uwen ar sekeniken pahn Koht! Ia uwen arail uhwong aramas akan koaros!NRiei ko, soahng kan me wiawihong kumwail pil wiawihongehr sapwellimen Koht mwomwohdiso kan nan Sudia, oh pil ong sapwellimen Krais Sises aramas akan wasao; soangen lokolokohte me kumwail aleier sang rehn tohn amwail wehi ihme re pil ale sang rehn mehn Suhs akan,3_N Eri, iet pil ehu kahrepen at kin kapinga kalahngan en Koht ahnsou koaros: pwe ni at wawohng kumwail mahsen en Koht, kumwail rongehr oh aleier mahseno, kaidehn nin duwen padahk en aramas, ahpw nin duwen mahsen en Koht me iei me mehlel. Pwe Koht kin ketin doadoahk nanpwungen kumwail me pwoson akan.j MN Se kakehlaikumwailla, se pil kamwaitkumwailla, oh se kin koangngoangehkin kumwail kumwail en momourki mour me Koht kin ketin kupwurperenki, Koht me ketin malipeikumwaildo pwe kumwail en iang ahneki sapwellime Wehi oh lingan.n UN Kumwail pil ese me se kin apwalih emenemen kumwail duwehte sahm men eh kin apwahpwalih nah seri kan., QN Eri, kumwail me at sounkadehde, oh pil Koht: duwen mwomwen at mour nanpwungamwail me pwoson akan, at mour me mwakelekel, oh pwung, oh sohte kisin sapwung kis mie.Q N Riat ko, kumwail sohte tamataman duwen at doadoahk laud rehmwail? Se kin doadoahk nin rahn oh nipwong pwe se en dehr kedirapwahkin kumwail mehkot ni at padahkihong kumwail Rongamwahwo sang rehn Koht.2 ]NPwehki at poakohng kumwail, se onopadahr se en kihong kumwail, kaidehn Rongamwahuohte me sang rehn Koht, ahpw pil pein at mour. Pwe kumwail wialahr kompoakepaht mehlel!9kNmehnda ma se kak kadirapwahkin kumwail at pekipek nin duwen wahnpoaron en Krais kei. Ahpw se kin kadek ni at mi rehmwail, duwehte nohno men ni eh kin apwahpwalih nah seri kan.eCNSe sohte song en rapahki kapingpat sang rehn aramas, de sang rehmwail de pil sang meteikan,(INKumwail pil ese mwahu me se sohte pwarkiwohng kumwail lokaiahn widing, oh se pil sohte kidimki noahrok at lepin lokaia kan. Koht me wia at sounkadehde ni met.s_NAhpw se kin kihwei padahk nin duwen me Koht ketin kupwurki, pwehki ih me ketin kamanaiong kiht oh ketin likihong kiht Rongamwahwo. Se sohte kin songosong en kenikenla rehn aramas, ahpw rehn Koht me kin ketin sohng atail lamalam akan.NPwe padahk me se kihong kumwail sohte poahsoanda sang likamw ehu de mehkot samin; oh se pil sohte song en widingehkihdi emen.{NKumwail pil ese duwen at ale kalokolok oh mwamwahllahr nan Pilipai mwohn at pwarowohng kumwail nan Deselonika. Eri soh, atail Koht ketin kakehleikitada pwe se en padahkihong kumwail Rongamwahwo me pwarodo sang reh, mehnda ma se diarada apwal laud.] 5NEri, riat souleng ko, pein kumwail ese duwen at pas rehmwail eh inenen pweida mwahu.F N oh duwen amwail kin kasikasik ketidohn Sapwellime Iehros sang nanleng-Sapwellime Iehros Sises, me e ketin kaiasada sang mehla, oh me pahn kapitkitailla sang engieng en Koht me pahn pwarodo.J N Souleng koaros kin koasoakoasoia duwen amwail kasamwoi kiht ni at pas rehmwail, oh duwen amwail sohpeisangehr dikedik en eni kan oh sohpeiongehr Koht, pwe kumwail en papah Koht mehlel oh ieias,M NPwe sang rehmwail me mahseno kaparaparkipesengier, kaidehk ongete Masedonia oh Akaia, pwe wasa koaros koasoiepen amwail pwoson Koht pil lolohkselier. Eri, sohte kahrepen at pahn koasoia duwen met.b~ ?NEri, kumwail wialahr mehn kahlemengi ehu ong souleng koaros nan wehin Masedonia oh Akaia.*} ONKumwail kahlemengih kiht oh pil Kaun-o, oh mehnda ma kumwail alehki lokolok laud, ahpw kumwail perenkihda ale mahseno; eri, peren me kin sang rehn Ngehn Sarawio.c| ANPwe se kalohkiwohngkumwailehr Rongamwahwo, kaidehn ni lokaiahte, ahpw ni manaman oh ni Ngehn Sarawi, oh pil ni at kamehlele unsek en me mehlelo. Kumwail ese duwen at mour ni at mihmi rehmwail, pwe e wia kamwahupamwail.y{ mNRiat souleng ko, se ese me Koht ketin loalloalei kumwail oh ketin pilkumwailda pwe kumwail en wiahla sapwellime.xz kNPwe se kin tamanda, mwohn silangin Samatail Koht, duwen amwail kin doadoahngki amwail pwoson, oh duwen amwail limpoak me kin kahrehiong kumwail doadoahk laud, oh pil duwen amwail tengediong nan amwail koapworopworki atail Kaun Sises Krais.yy mNSe kin poaden kapingkalahngankihong Koht pwehki kumwail koaros, oh kin kalap tamankumwailda nan at kapakap akan.+x SNSang Pohl, Sailas, oh Timoty- Ong tohn mwomwohdisohn Deselonika, me Koht Sahm oh Kaun Sises Krais kin ketin sapwellimaniki: Kalahngan oh popohl en ieiang rehmwail.w7DEri, sang ni mengin pehiet, I ntingihdier: ei rahnmwahu sang ngehi, Pohl. Kumwail dehr manokehla ei selmete kat! Kalahngan en Koht en ieiang kumwail.rv]DOh kumwail padahkihong Arkipus: “Ke uhdahn pahn kapwaiada pwaisomw doadoahk nan doadoahk en Kaun-o.”_u7DMwurin amwail pahn wadek kisinlikou kiset, kumwail pahn kadarowohng tohn mwomwohdisohn Laodisia pwe irail en pil iang wadek. Oh kumwail pil iang wadek kisinlikou me mwomwohdisohn Laodisia pahn kadarodohng kumwail. tDKumwail kihong riatail souleng kan nan Laodisia at rahnmwahu, oh pil ong Nimpa oh pil tohn mwomwohdiso me kin pokonpene nan imwe.[s/DLuk, kompoakepatail toahkte, oh Demas, ira pil kadarowohng kumwail ara rahnmwahu.wrgD Pein ngehi kak kadehdehda duwen eh doadoahk laud kin kumwail, iangahki aramas akan nan Laodisia oh Ierapolis.(qID Rahnmwahu sang Epapras, pil emen kisehmwail, oh ladun Krais Sises. E kin ngidingidki eh kapakapkin kumwail, pekipeki pwe Koht en ketin kolokol kumwail pwe kumwail en tengeteng nan amwail pwoson, nin duwen souleng me koahieklahr oh unseklahr mehlel kei, ni peik unsek ong kupwur en Koht.^p5D Sosua, me pil adaneki Sustus, pil kadarowohng kumwail eh rahnmwahu. Irail me silimenette sang rehn mehn Suhs me soulenglahr, ih irail me kin iang ie doadoahkohng Wehin Koht; oh irail inenen wia sawas laud ong ie.Io D Aristarkus, me iang ie selidi, e pil kadarowei eh rahnmwahu ong kumwail; iangahki Mark, rien Parnapas. (Kumwail aleier koasoiepen duwen amwail pahn kasamwo Mark, ma e pahn pwarowei rehmwail.):nmD Onesimus me pahn iang, kompoakepatail oh riatail souleng me pil kin loalopwoat, iei ih me kisehmwail. Ira ahpw pahn koasoiaiong kumwail duwen soahng koaros me kin wiawi wasaht.rm]DIhme kahrehda I kadarkihwei rehmwail, pwe en kaparankumwailda ni eh pahn koasoiaiong kumwail duwen irat.lDRiatail kompoak Dikikus, iangat ladu nan doadoahk en Kaun-o me inenen loalopwoat, pahn koasoiaiong kumwail soahng koaros duwen irei.kDAmwail koasoi mwohn aramas en katapan oh kansenamwahu; oh kumwail uhdahn pahn ese duwen amwail pahn sapeng koaros ni pwung.{joDKumwail kanahieng amwail wiewia kan mwohn irail kan me seupwoson, oh isaneki doadoahngki amwail ahnsou mwahu kan.ai;DEri, kumwail kapakap pwe I en kak kawehwe ni sansal, nin duwen me konehng I en kin wia.khODOh pil ni ahnsowohte kumwail pil kapakapkin kiht, pwe Koht en ketikihong kiht ahnsou mwahu en padahkihwei sapwellime mahseno, pwe se en kalohkiseli sapwellime kupwur rir duwen Krais. Pwe ihme kahrehda I mihmihki nan imweteng.ngUDKumwail ngidingidiong amwail kapakap, oh kumwail mwasamwasahn oh kapinga Koht ni amwail kin kapakap.4f cDKumwail soumas akan, kumwail en pwung oh pahrek ni soahng koaros me kumwail kin wiahiong noumwail lidu kan. Tamataman me kumwail pil ahneki emen soumas me ketiket nanleng.e+DA me kin wia sapwung kan, sohte lipilipil ihs ih, pahn pein pwukoahki sapwung me e wiahda, pwe Koht kin ketin kadeik aramas koaros duwepenehte.CdDKumwail en tamataman me Kaun-o pahn ketin katingih kumwail; kumwail ahpw pahn ale dahme e ketin nekinekidohng sapwellime aramas akan, pwe Krais, iei ih Kaun mehlel me kumwail kin papah.cDSohte lipilipil soahng da me kumwail kin wia, kumwail loalenohng duwehte ma kumwail wie doadoahk ong Kaun-o, ahpw kaidehn ong aramas.obWDKumwail lidu kan, kumwail peikiong amwail soumas akan ni soahng koaros, kaidehn ni ahnsou me re kin mahmahsanih kumwail pwe kumwail en ale keniken rehrail, ahpw kumwail wia sang nan mohngiong mehlel, pwehki amwail wauneki Kaun-o.maSDKumwail pahpa oh nohno kan, kumwail dehr kamwakara mwahl noumwail seri kan, pwe re dehr mworoasala.'`GDKumwail seri kan, iei amwail pwukoa nin duwen tiahk en souleng: kumwail pahn kin peikiong amwail pahpa oh nohno kan, pwe iei me Koht kin ketin kupwurperenki.Y_+DKumwail ohl akan, kumwail en poakohng amwail pwoud kan, oh dehr lemeiong irail.|^qDKumwail lih akan, kumwail peikiong amwail pwoud kan, pwe ih me kumwail uhdahn pahn wia nin duwen tiahk en souleng.]!DEri, soahng koaros me kumwail pahn kin wia de nda, en wiawi ni mwaren Kaun Sises, oh kumwail en pil kapikapinga Koht Sahm ni mwaren Sises.\DEri, mahsen en Krais oh kapai kan koaros en rongamwahu en kadireikumwailla. Kumwail padahkpene oh pil peneupene nanpwungamwail ni soangen loalokong koaros. Kumwail koulki koulen kaudok oh koul sarawi kan; kumwail kouliong Koht, kapinga ih nan mohngiongimwail kan. y~ }}N||U{{"zzzyygxxUw{vRuuss?rrqfppZooSn~nmlmlHkk{kLj2ii"hh(gf}ee|dccbb*aa&``__^^ ]\B[ZZ'YYKXXSW}VUUATSS&QQ{POO>NmMLLKKBJoIHwGGRF`EmDDyCCCBAA@@@$??>b==2<<; :D99C87655044X33I2211 0//f..-F,r,+_**$)%(''&!%$$\#"""$!! ` xB6U_w&z[}n l ]  RzkbkjOvMet koasoi mehlel pwoat. Eri, I men ke en padahngki ire pwukat ni kehlail ong irail kan me kin pwoson Koht, pwe re en nsenohki mweidohng ar ahnsou kan ong ni wia doadoahk mwahu. Mepwukat me mwahu oh katapan ong aramas koaros.uicvpwe sang ni sapwellime kalahngan kitail en kak pwungla rehn Koht oh alehdi mour soutuk me kitail kasikasik.ohWvKoht ketin kapwilodohng pohtail reken sapwellime Ngehn Sarawi sang rehn Sises Krais atail Sounkomour,,gQve ketin komourkitailla. Kaidehn pwehki soangen doadoahk mwahu ehu me pein kitail wiadahr, ahpw pwehki sang ni pein sapwellime kupwurkalahngan me e ketin kupwurehkinkitailla oh komourkinkitailla sang ni ipwsapahl oh mour kapw me Ngehn Sarawi ketikihong kitail ni eh ketin kamwakeleikitailda.af;vEri soh, ni ahnsou me kalahngan en Koht atail Sounkomour oh sapwellime limpoak pwarodo, e vPwe mahso pein kitail me pweipwei, sapeik, oh sapwung. Kitail wia lidun ineng suwed kan oh soangen peren mwahl koaros. Kitail pil ahnekiher lamalam oh ineng en kauwehla meteikan oh peirin; meteikan kin kailongkin kitail, oh kitail pil kin kailongkin irail.d%vPadahkihong irail re en dehr kauwe emen, ahpw re en kin meleilei oh kadek, oh ahnsou koaros re en kin kasalehda saramwahu ong aramas koaros.c 'vEri, katamanki omw kohwa aramas akan re en dukiong arail kaun akan oh soumas akan, re en peikiong irail, oh kapwaiada soahng koaros me mwahu.[b/vEri, ke en padahkihong irail mepwukat, oh doadoahngki omw manaman unsek ni omw pahn kin kakehlaka oh lipwoare irail kan me kin rong uhk. Ke dehr wia mehkot me pahn kahrehiong aramas akan re en mwamwahlkin uhk.=asvE ketin tounmeteikihla pein ih pwehki kitail, pwe en kapitkitailsang soahng suwed koaros oh kamineikitailda pwe kitail en wiahla sapwellime kelehpw oh ngoangkihte wiewia me mwahu.`)v ni atail pahn awiawih Rahnen kapaio me kitail kin kasikasik, ni ahnsou me lingan en atail Koht lapalap oh Sounkomour Sises Krais pahn pwarada.3__v Kalahngan wet kin padahkihong kitail en kesehla mouren seupwoson Koht oh ineng suwed en sampah, oh ese kaunda nsenarail, oh momourki mour pwung oh sarawi nin sampah wet,W^'v Pwe Koht ketin kasalehda sapwellime kalahngan pwe en komourala aramas koaros.J] v de pirapahsang irail mehkot. Ahpw re en kasalehda arail mour mwahu oh loalopwoat ahnsou koaros, pwe aramas akan en kilang ar wiewia kan oh kapingahki atail padahk duwen Koht, atail Sounkomour.\v Ladu kan en kin peikiong arail soumas akan, oh kaparanihirailda ni soahng koaros. Re dehr kin peliankinirailda ar koasoi kan, [vKe en kin doadoahngki lokaia mehlel me soh kaupe, pwe omw imwintihti kan en namenengkihla ar sohte kak diar kaupe ieu ong kitail.{ZovAhpw mwohn mehkoaros, ke en wia mehn kahlemengi ehu ni wiewia mwahu. Ke en pil kin inen oh mehlel nan omw padahk.^Y5vPil duwehte ong mwahnakapw akan, koangngoangehkin irail re en ese kaunda pein irail.0XYvre en kin kanahieng pein irail pwe re en min, re en wiahla lih wiewia mwahu en nan ihmw oh peikiong arail pwoud kan; pwe emen dehr lahlahwehki mahseno sang rehn Koht.iWKvpwe re en kak kaiahnehda peinakapw akan pwe re en poakohng arail pwoud kan oh neirail seri kan,BV}vPil duwehte ong lih mah kan, padahkihong irail re en kin mour nin duwen me konehng lih poadidi kan. Re dehr kin karaun likamw, de kin men wia lidun wain. Re en kin kihwei padahk mwahu,2U]vPadahkihong ohl mah kan re en ese kaunda pein irail, inen, oh re en kanahieng pein irail. Irail en pil kehlail nan arail pwoson, limpoak, oh nannanti nan ar apwal akan.XT +vEri, ke uhdahn pahn padahkihong irail mehkan me kin pwilisang ni padahk mehlel..S WvIrail kin kosekose me re kin ese Koht, ahpw arail wiewia kan sohte pahrekiong me re kin koasoia. Irail kin ahneki kailok oh sapeik, oh re sohte kak wia mehkot mwahu.YR -vSoahng koaros me inenen mwakelekel ong irail kan me mwakelekel; ahpw sohte okotme me pahn mwakelekel ong irail kan me samin oh me sohte pwoson, pwehki arail madamadau kan oh kadeikpen loalarail kan saminlahr."Q ?voh tokedihsang arail koapworopworki poadopoad en mehn Suhs akan, oh en aramas akan ar kosonned akan me kin kohsang rehn irail kan me keselahr me mehlelo.tP cv Eri, mehlel pwoat met. Ihme kahrehda ke uhdahn pahn lipwoare irail, pwe irail en kak ahneki pwoson kehlail,'O Iv Pein mehn Krihd men, kisehn arail soukohp ako, me nda, “Mehn Krihd kan kin kalap likamw, re rasehng mahn suwed kan, re kin pohnkahke oh kapehd en mwenge.”6N gv Me inenen konehng ke en katokihedi arail lokaia, pwehki ar kin kapingkihda peneinei kan ar padahk sapwung kan. Kahrepen ar wia met me kanamenek, pwehki re kin alehki mwohni.'M Iv Pwe mie aramas tohto me kin pelianda oh pitiheki meteikan ar lokaia soh-katepe, ahpw mehlel irail kan me soulenglahr sang ni palien lamalam en mehn Suhs akan.eL Ev E uhdahn pahn kin tengeteng ni mahseno, me likilikpe mie, oh me pil pahrekiong padahk mehlel. Iei duwen met eh pahn kak kakehlakahki meteikan padahk mehlel, oh pil kasalehda sapwung en irail kan me kin uhwong padahk wet.K #vE pahn kin kasamwo aramas koaros, oh pwungki soahng koaros me mwahu. E uhdahn pahn kak kakaun pein ih, pwung, sarawi, oh kanahieng pein ih.VJ 'vPwehki sounkaweid en mwomwohdiso menet eh pahn apwahpwalih sapwellimen Koht doadoahk, e uhdahn pahn kin mour mwakelekel. E sohte pahn aklapalap, de pwurienikem, de kamam sakau, de lemei, de noahrok mwohni."I ?vduwen me mah men eh uhdahn pahn pwung; duwen eh pahn pwoudiki lihtehmen, oh duwen nah seri kan ar uhdahn pahn souleng oh sohte kin tiahk suwed de sapeik.HH  vI pwilkinuhkedi nan Krihd pwe ke en kapwungala soahng koaros me anahnepe mie en wiawi, oh ke en idihada ekei me mah kan en mwomwohdiso nan kahnimw kan koaros. Tamataman ei koasoien peneu kan:+G QvI ntingkiwohng uhk, Taitus, nei pwutak mehlel nan pwoson me kita ahnekipene: Koht Samatail, oh Krais Sises atail Sounkomour en ketikihong uhk kalahngan oh popohl./F Yvoh ni ahnsou me konehng e pil ketin kasalehda nan sapwellime mahsen. E pil ketin likihongieier mahsen wet; eri, I kin kalohkiseli ni poaron en Koht, atail Sounkomour. E vme poahsoankidahr koapworopwor en mour soutuk. Koht, me sohte kin ketin likamw, ketin inoukihongkitailehr mour wet mwohn tepin kawa;\D 5vSang Pohl, ladun Koht oh wahnpoaron en Sises Krais. I pilipildahr oh pekederdohr pwe I en sewese pwoson en sapwellimen Koht me pilipil kan, oh kahluwa irail ong nan me mehlel me sansaldahr sang nan atail lamalam,[C/lKaun-o en ketin ieiang ngenomw. Kalahngan en Koht en ketin ieiang kumwail koaros.(BIlWia uwen omw kak pwe ke en leledo mwohn ahnsoun kopou. Eupulus, Pudens, Linus, oh Klaudia pil iang kadarowei ar rahnmwahu, pil iangahki souleng teikan koaros.kAOlErastus mihmihte Korint, oh iet kahrepen eh mweselsang Tropimus nan Mailitus, pwehki eh soumwahu.d@AlEri, I kadar ei rahnmwahu ong Persila oh Akwila, oh pil ong peneinei en Onesiporus koaros.$?AlEri, Kaun-o pahn kapitiehsang nan soangen suwed koaros, oh pil ketikinielahng nan sapwellime Wehin nanleng. Ong ih lingano, sang met oh kohkohlahte! Amen.1>[lEri soh, Kaun-o ketiket rehi, oh ketin kakehlaka ie; ihme kahrehda ei kak kalohkiseli mahseno unsek ong mehn liki kan koaros pwe re en rong; oh I pil pitsangehr mehla.=!lSohte emen me poupalihkin ie ni ahnsou me I tepin doare ieo; pwe irail koaros keseielahr. Eri, Koht en dehr ketin kapwukoanekin irail met!K<lKalekehkin uhk ohlo, pwehki eh inenen uhwong mehlel atail padahk.d;AlAleksander, sounsukmeteo, inenen kauweielahr; ahpw Kaun-o pahn ketin kalokehki eh wiewiao.K:l Eri, ni ahnsou me ke pahn kohdo, ke ahpw wahdo ei sekiden me I pwilikihdi rehn Karpus nan Troas, oh pil iangahki pwuhk ko, ahpw keieu kesempwal ke en wahdo pwuhk kan me wiawihkihda kilin sihpw.%9El I kadaralahr Dikikus Episos._87l A Lukte me mihmi rehi. Mark en iang uhk kohdo, pwe e kak sewese ie nan ei doadoahket.7)l Demas poakohngalahr sampah en ahnsou wet; ihme e kesehkinielahr oh samwalahr Deselonika. Eri, Kresens kohla Kalesia, oh Taitus kohla Dalmesia.96ml Eri, wia uwen omw kak pwe ke en mwadangodo rehi,^55lEri, met kisakis en powehdi awiawih ie pwehki ei pwungla rehn Koht, me Kaun-o, Sounkopwung pwung, pahn ketikihong ie ni Rahno; ahpw kaidehn ong iehte, ahpw pil ong koaros me kin awiawih ni limpoak eh pahn ketido.w4glI wiahier uwen ei kak nan mour wet, me rasehng weirentang, I kanekelahr weir wet, oh I pil kolokolete pwoson.q3[lAhpw ngehi, ahnsou me I pahn meirongala leledohr, oh ahnsou me I pahn mweselsang mour wet pil leledohr._27lAhpw kowe, ke uhdahn pahn kakaun pein uhk ahnsou koaros oh wasa koaros; kanengamahiong kamakam, oh wia omw pwais en sounpadahk en Rongamwahu, oh pil kapwaiada omw pwukoa koaros nin duwen me konehng ladun Koht men.h1IlRe pahn sohpeiweisang ni ar rongorong me mehlelo, oh mweidohng ar ahnsou poadopoad mwahl akan.k0OlPwe ahnsou ehu pahn leledo me aramas akan sohla pahn men rong padahk mehlel, ahpw re pahn idawehnla pein nsenarail; oh re pahn piladahng pein irail sounpadahk tohto me pahn kin koasoiaiong irail soahng kan me re kin men rong.L/lke en kalohkiseli mahseno, ke en nantihong koasoakoasoia duwe, mehnda ma ahnsou mengei de apwal; koangngoangehkin irail mahseno, panawih irail oh kakehlaka irail ni omw kin padahk ni kanengamah.Y. -lEri, I pangenkin uhk mwohn silangin Koht oh Krais Sises, me pahn ketin kadeik aramas koaros, me momour oh me melahr akan: pwehki eh pahn ketido pwehn kakaun ni manaman nin duwen nanmwarki, I kapwukoahkin uhk:a-;lpwe irail kan me kin papah Koht en kak wia oh koahiekla ni soangen wiewia mwahu koaros.z,mlPwe audepen Pwuhk Sarawi unsek pwilisang rehn Koht, oh e mwahu ong atail doadoahk en padahkihong aramas akan me mehlelo, ong atail peneu ong tiahk sapwung, ong atail kapwungala wiewia sapwung kan, oh pil ong atail padahk duwen mour lelepek;3+_loh ke pil ese me sang ni omw kisin seri ke pil kin ese Pwuhk Sarawi, me kak kasalehiong uhk erpit me kak kahluweiukalahng nan mour soutuk sang ni omw pwoson Krais Sises.*wlAhpw kowe, ke en nantihong ni me mehlelo me ke padahngkiher oh uhdahn kamehlele. Pein kowe ese ihs me omw sounpadahk,)5l ahpw aramas suwed oh me likamw akan pahn nantihweite sang ni me suwed ong ni me suwedsang; re pahn pitipitihete meteikan, oh pein irail pahn pitida.l(Ql Aramas koaros me men ahneki mour mwahu ni arail pahn miniminiong Krais Sises, re pahn ale kamakam;O'l ei kamakam akan, oh pil ei lokolok kan. Ke ese soahng kan koaros me lelohng ie nan Andiok, Aikoniomw, oh Listra, kamakam apwal akan me I aleier! Ahpw Kaun-o ketin kapitiehsang soahng pwukat koaros.7&gl Eri, ke idawehnehr ei padahk, ei wiewia, oh pil kahrepen ei mour nan mour wet; ke kilangehr duwen ei pwoson, ei kanengamah, ei limpoak, ei kin nannanti ni ahnsou apwal akan,%l Ahpw arail doadoahk sohte pahn pweida, pwehki aramas akan pahn kilang uwen arail pweipwei, duwehte me wiawihongehr Sanes oh Sampres.L$lNin duwen Sanes oh Sampres ara pelianda Moses, iei pil duwehte ohl pwukat kin pelianda me mehlelo-aramas pwukat me arail medemedewe solahr doadoahk mwahu, oh me sohte kak pweida ni arail pwoson.e#Cllih akan me kin songosong re en padahngki mehkot, ahpw re sohte kak dehdehkihla me mehlelo.0"YlEkei irail kin pedolong nan ihmw kan oh kaunda lih luwet kan me toutoukilahr ar tamataman diparail en mahs akan, oh kin mweidohng soangen ineng koaros en kaunirailda;!{lRe pahn kin liksansalamwahuki mwomwen atail palien lamalam, ahpw re kin kahmahmki katepe. Kalekeiukasang aramas pwukat.  lre pahn pangala iangarail kan, re pahn loaumwohmw oh kalahwasa, oh re pahn inengieng pein arail peren laudsang kupwur en Koht.gGlirail pahn sempoak, soh mahk, karaun likamw oh pehmara, lemei, oh re pahn kailongki me mwahu;gGlAramas pahn roporop ong pein irail, mehwo, aksuwei oh pohnmwahso; re pahn kamwakara, re sohte pahn peikiong ar pahpa oh nohno kan, oh re sohte pahn kin kasapahlkalahnganki mehkot. Re sohte pahn poadidi ong palien lamalam;W )lEri, tamataman mepwukat. Uhdahn pahn mie ahnsou apwal ekei ni imwin rahn akan.ylEri, re ahpw pahn pehmada pein irail oh tangasang lidip en Tepil, me parokiraildier oh idingohng irail en peikiong ih.lpahn kin kadek ni eh pahn kapwung pelie kan. Mwein Koht pahn ketikihong irail ahnsou mwahu en koluhla oh esehla me mehlelo.r]lLadun Kaun-o men en dehr akamai. E pahn kin kadek ong aramas koaros, sounpadahk mwahu oh kanengamah men,^5lAhpw kaleke akamai pweipwei oh sawehwe kan, pwe ke ese me re kin imwikihla akamaite.J lEri, kalekehkin uhk ineng en mwahnakapw akan; nantihong ke en pwung, pwoson, limpoak, oh popohl, iangahki irail kan me inengieng mwakelekel, me kin likweriong Kaun-o pwe en ketin sewese irail.dAlMa emen pahn kamwakelehda pein ih sang soahng suwed pwukat koaros, e pahn doadoahk ong ni kahrepe kesempwal kan, pwe e kasarawihalahr pein ih ong doadoahk en eh Kaun-o, oh pil onopohngehr soangen doadoahk mwahu koaros.5clEri, nan ihmw laud ehu mie soangen dahl tohto loale: ekei wiawihkihda silper oh kohl, a ekei tuhke de pwehl; ekei kin doadoahk ahnsou koaros, a ekei ni ahnsou kesempwalte.lAhpw poahsoan tengeteng me Koht ketin poasoanehdier sohte kak mwekidida; oh mahsen pwukat pil ntingdier powe: “Kaun-o ketin mwahngih irail kan me sapwellime,” oh “Mehmen me kin koasoakoasoia me ih sapwellimen Kaun-o uhdahn pahn sohpeisang wiewia suwed kan.”lIra keselahr ahl mehlelo oh kasapwungelahr pwoson en ekei me pwosonlahr ni ara kin koasoakoasoia me atail iasada wiawiher.%lSoangen padahk pwukat rasehng kens ehu me kin kangkangala uduk. Aimenihus oh Pailihdus, ih ira riemenet me kisehn soangen sounpadahk pwukat.b=lLiksang koasoi mwahl akan me kin uhwong Koht, me kin kadohwanewei aramas akan sang Koht.ClWia uwen omw kak mwohn silangin Koht, pwe en ketin pwungkin uhk, nin duwen soundoadoahk men me sohte kin namenengki eh doadoahk, me kin padahkihong aramas akan mahsen en Koht ni mehlel.talEri, ke en katamanohng omw kohwa aramas akan mepwukat, oh panawihekin irail kehlail mwohn silangin Koht re dehr akamaipene nanpwungarail. Soangen akamai pwukat sohte kak wia kamwahu ehu, ahpw e kin kauwehla irail kan me kin rongorong.l Ma kitail sohte pahn loalopwoatohng, a e uhdahn pahn ketin loalopwoatohng kitail, pwe e sohte kak wia sapwung ong pein ih.”1l Ma kitail pahn nantihong kanengamah ni mehkoaros, kitail pil pahn iang Krais kakaun. Ma kitail pahn kahmahmki, e pil pahn ketin kahmahmkin kitail.^ 5l Met mahsen mehlel pwoat: “Ma kitail iang Krais pwoula, kitail pil pahn iang ieias.I  l Eri, pwehki kahrepe wet I kin nantihong mehkoaros ni kanengamah pwehki sapwellimen Koht aramas pilipildahr kan, pwe irail en pil ale komouro me mi rehn Krais Sises, iangahki lingan poatopoat. 9l I kin kamakamki ei kalohkiseli Rongamwahu, oh I pil selikihdi selmete duwehte aramas en nan imweteng; ahpw mahsen en Koht sohte kak selikihdi selmete.  lTamataman Sises Krais, me iasadahsangehr mehla, me kisehn kadaudok en Depit, duwen me sansalehr nan Rongamwahu me I kin kalohki.  lEri, ke en medemedewe mepwukat me I koasoakoasoia, pwe Kaun-o pahn ketin seweseiuk pwe ke en kak wehwehki soahng pwukat koaros.Y+lSoumwet men me kin doadoahk laud uhdahn pahn ale pwaise mahs ni ahnsoun dolung.yklSounmwadong men me kin tang nan weirentang sohte kak koledi ehu kisakis ma e sohte pahn peikiong kosonned akan.'lSounpei men me kin pwahtiet nan eh doadoahk kin men kapwaiada nsenen eh kaun, oh e sohte kin pingkihda wiewiahn irail kan me kaidehn sounpei.Z-lEri, ale pwaisomw nan kamakam, nin duwen sounpei loalopwoat emen en Krais Sises.!lOh mahsen kan me ke kin rong ei kalohki mwohn sounkadehde tohto, ke en pil likihong ohl lelepek kan me pahn kak padahkihong aramas teikan.s alAhpw kowe, nei pwutak kompoake, kehlailki kalahngan me kitail ahnekipene ni atail miniminiong Krais Sises. lKaun-o en ketin kupwurkalahngan ong ih ni Rahn Lapalapo. Eri, ke pil wehwehki uwen wiewia mwahu me e wiahiong ie nan Episos.G  lpwe mwurin eh lel Rom, e tapihada rapahkin ie lao e diariehda. )lKaun-o en ketin kupwurkalahngan ong peneinei en Onesiporus, pwehki eh kin kaparaniehda pak tohto. E sohte namenengkihla ei mihmi nan imweteng;r _lKe ese me irail koaros me mihmi nan wehin Eisia, re keseielahr, iet riemen irail: Pikehlus oh Ermokenihs.z~ olApwahpwalih soahng kan me kohienguhkehr ni likilik, sang ni manaman en Ngehn Sarawi me kin ketin ieias loalatail.n} Wl Eri, katengeiukediong ni mahsen mehlel kan me I padahkihonguhkehr, pwe en wiahla mehn kahlemengi ehu ong kowe pwe ke en idawehn. Oh pil katengeiukediong nan pwoson oh limpoak me kitail ahnekipene ni atail miniminiong Krais Sises.m| Ul oh pwehki kahrepe wet me kahrehiong ie I en lokolongki soahng pwukat. Eri soh, I pil ahnekihte koapworopwor, pwe I dehdehki me I kin likih, oh I kin kamehlele me iei ih me kak kolokol soahng me e ketin likihong ie lao lel Rahno.d{ Cl Eri, Koht ketin piliedahr pwe I en wia wahnpoaron oh sounpadahk, oh kalohkiseli Rongamwahu;8z kl Ahpw met, kalahngan wet sansaldahr ong kitail ni ketidohn atail Sounkomour, Krais Sises. Pwe Krais ketin irehdi manaman en mehla, oh ketin kasalehkihda mour soutuk rongamwahu. y l E ketin komourkitaillahr, oh ketin malipeikitailehr pwe kitail en wiahla sapwellime, kaidehn pwehki sang ni mehkot me kitail wiadahr, ahpw sang ni pein sapwellime koasoandi oh kalahngan. E ketikihong kitail kalahngan wet sang rehn Krais Sises mwohn tepin kawa.ax =lEri, ke dehr namenengki omw kadekadehde atail Kaun-o, de pil namenengkin ie nan ei mi nan imweteng pwehki Krais. Ahpw ale pwaisomw ni lokolongki Rongamwahu, pwe Koht me pahn ketikihong uhk omw kehlail ni lokolok wet.Nw lPwe Ngehn Sarawi me Koht kin ketikihong kitail sohte kin kahrehiong kitail masak, ahpw sapwellime Ngehno kin ketin audehkinkitailda manaman, limpoak, oh kin sewese kitail en kakaun atail ineng kan. v lPwehki kahrepe wet, I men katamankin uhk ke en kesempwalki kalahngano me Koht ketikihonguhkehr ni ahnsou me I pwil pehi kat pohmw.,u SlI tamataman pwoson mehlel me ke ahneki, soangen pwoson me omw nohno kahlap Lois oh omw nohno Iunis pil ahnekiher. I uhdahn ese me ke pil ahneki soangen pwosonohte.gt IlI kin tamataman pilen mesomw kan, oh I pil men pwurehng tuhwong uhk, pwe I en direkihla peren.cs AlI kapingkalahngan ong Koht, me I kin papah ni kapehd mwakelekel, duwehte me ei pahpa kahlap ako wiahier. I pil kin kapingkalahngan ong Koht ni ei kin taman uhk ahnsou koaros nan ei kapakap akan nipwong oh pil nin rahn.r lOng Timoty, nei pwutak kompoak: Koht Samatail oh Krais Sises atail Kaun en ketin kupwureiuk oh ketikihong uhk kalahngan, mahk, oh popohl.Lq lSang Pohl, wahnpoaron en Krais Sises nin duwen kupwur en Koht, me aleier poaron en kalohkiseli duwen mour me e ketin inoukihongkitailehr, me kitail kin ahnekipene ni atail miniminiong Krais Sises-!p;bPwe ekei kin koasoia me irail pil ahneki “Loalokong” wet, oh ni imwilah re kin salongasang elen pwoson. Kalahngan en Koht en ieiang kumwail koaros.Io bEri, Timoty, kanakanahieng dahme kohieng uhk ni likilik pwe ke en apwahpwalih. Kalekeiukasang koasoi kan me kin uhwong Koht, oh akamai mwahl akan me ekei aramas kin kahdaneki “Loalokong.”DnbIh duwen met ar pahn kaunopada ehu pai kesempwal ong pein irail, me pahn wia ehu poahsoan kehlail ong ni ahnsou kohkohdo. Eri, irail ahpw pahn kak lelohng ni mouro me uhdahn mour mehlel.~mubPanawihekin irail re en kin wia me mwahu, re en kepwehpwehki doadoahk mwahu, re en sapan oh perenki sewese meteikan.$lAbPanawiheki koaros me kepwehpwe nan mour wet re en dehr aklapalap, oh dehr koapworopworki soahng kan me sohte kin tengeteng, duwehte atail kepwehpwehn sampah; ahpw re en koapworopworki Koht, me kin ketin kalahngan oh me kin ketin sapankihong kitail soahng koaros pwe kitail en peren.Jk bIei ihete me sohte kak pwoula; e kin ketiket nan marain me nohn lingan me sohte emen kak karanih. Sohte emen me kilangehr, oh sohte emen me kak kilang. Ong ih wahu, oh manaman poatopoat! Amen.)jKbKoht pahn ketin poaronehdo ni ahnsou ehu me e ketin koasoanehdi. Ih Koht en kapai, oh ihete Kaun en mehkoaros, Nanmwarkien nanmwarki kan, oh Kaun en kaun akan.i+bPeikiong kosonned kan me kohieng uhk, oh kanahieng uhk sang soahng suwed kan koaros lao lel Rahno me atail Kaun Sises Krais pahn ketin pwarodo.2h]b Eri, mwohn silangin Koht, me kin ketikihong soahng koaros arail mour, oh mwohn silangin Krais Sises, me ketin wia kadehde mwahu ehu mwohn Pontius Pailet, I ndaiong uhk:Ggb Tangowei uwen omw kak nan weirentang en pwoson, oh kalowehdiong uhk mour soutuk, pwe iei mour wet me Koht ketin malipeiukohng ni omw wiadahr kadehde mwahu en pwoson mwohn sounkadehde tohto.4fab Ahpw kowe, ohlen Koht men, kalekeiuk sang soahng pwukat koaros. Nantihong audaudkihda pwung, pwoson, limpoak, kanengamahiong apwal, kadek, oh omw mouren souleng en mwahu.Qeb Pwe limpoak ong mwohni, iei tepin soangen suwed koaros. Mie ekei me kin inenen kasikasik en naineki mwohni, eri, re ahpw salongalahsang pwoson oh kauwehkihla mohngiongirail soangen kapahtou tohtohie.d'b Ahpw irail kan me men kepwehpwehla kin pwupwudiong nan songosong oh lohdiong nan lidip en ineng pweipwei oh keper tohto, me kin kauweirailla.Xc)bEri, ma kitail tungoalenki kisin tungoal akan oh likou, met e itarohng kitail.lbQbDahme kitail wadohng nin sampah wet? Sohte! A dahme kitail pahn wahsang nin sampah wet? Pil sohte!haIbEri, palien lamalam kin uhdahn kakepwehpwehla aramas, ma re itarki soahng kan me re ahnekiher.K`boh akamai sohte tokedi sang rehn aramas akan me arail medemedewe solahr doadoahk, oh me solahr ahneki me mehlelo. Irail kin medemedewe me palien lamalam, iei ehu ahl me re pahn kepwehpwehkihla.6_ebiei ih me aklapalap oh sohte ese mehkot. E ahneki ineng suwed en akupwung oh akamaiki duwen lepin lokaia kan; oh met kin kahrehda luwak, saminimin, kauwe, lemelemehk suwed, ^bMehmen me kin wia ehu padahk tohrohr me sohte pahrekiong mahsen mehlel en atail Kaun Sises Krais oh pil ong atail palien lamalam,F]bLidu kan me arail soumas pwosonlahr sohte pahn mwamwahliki arail soumas pwehki irail koaros soulenglahr. Ahpw re pahn papah mwahu mehlel soumas pwukat, pwehki soumas ako me kin paieki en lidu ko ar doadoahk, iei riarail souleng me re kin poakohng. Eri, ke uhdahn pahn padahkihong irail oh panawihekin irail mepwukat.z\ obEri, lidu kan koaros uhdahn pahn wauneki arail soumas akan, pwe emen de lahlahwe mwaren Koht de atail padahk kan.~[ubPil duwehte, wiewia mwahu kan kin inenen sansal mwahu, oh pil wiewia mwahu kan me sohte nohn sansal sohte kak rirla.ZwbDipen ekei aramas kin sansal, oh diparail kan kin tiengla mwohrail oh kadeikirailda; a dipen ekei kin sansalda mwuhr.nYUbKe dehr nim pihlte, a ale ekis wain me itar pwe en sewese paliweromw, pwehki omw kin kalap soumwahu.XbKe dehr kin karuaru en kasarawihala emen ong doadoahk en Kaun-o. Ke de ale pwaisomw nan dipen meteikan, a ke en kamwakele pein kowe.1W[bMwohn silangin Koht, oh Krais Sises, oh tohnleng sarawi kan, I pangenkin uhk ke en peikiong peneu pwukat. Ke dehr suwedki de pouperki emen ni soahng kan me ke kin wia.WV'bPanawih ni sansal irail koaros me kin wiahda dihp, pwe meteikan en pil masak.]U3bKe dehr rong kadip ehu me uhwong me mah men ma sohte sounkadehde riemen de silimen.T5bPwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Ke dehr pirepene ewen kouwol men ni ahnsou me e tietiak kohn kan,” oh “Tohndoadoahk men uhdahn pahn ale pweine.”0SYbMe mah kan me wiewia doadoahk mwahu duwehte sounkaweid kan, irail uhdahn pahn ale pweipwei laud, met me mehlel ong irail me kin doadoahk laudki arail padahk oh peneu.KRbAhpw ma lih emen me liohdi kei mi nan eh peneinei, e uhdahn pahn apwahpwalih irail, ahpw e sohte pahn kedirapwahki mwomwohdiso; pwe mwomwohdiso pahn apwahpwalih liohdi kan me sohte epwelparail.BQbPwe ekei liohdi keselahr ar pwoson oh idawehnlahr Sehdan.>PubEri, I anahne liohdi pwulopwul kan en pwopwoudida, naineki seri, oh apwahpwalih imwarail kan; pwe re en dehr mweidohng ahnsou mwahu ong atail imwintihti kan re en kin kauwe kitail.?Owb Re kin pohnkahke ni ar kin kohsang ni ehu ihmw kolahng ni ehu, ahpw me suwedsang, arail kin lipahned oh liderewes, oh koasoakoasoia soahng kan me sohte kin konehng irail en koasoia.PNb oh kahrehiong ar kin dipikihda arail kauwehla arail inoun mahs ong ih.(MIb Eri, ke dehr kapatahiong eden liohdi pwulopwul kan ong irekidien eden liohdi kan, pwe ni ahnsou me irail pahn inangihada pwopwoud, irail kin sohpeisang Krais, L b oh adamwahuki eh wiewia mwahu: eri, lih emen me kakairada mwahu nah seri kan, me kin kasamwo mehn keiru kan ong nan imwe, me kin widen nehn sapwellimen Koht aramas akan, me kin sewese aramas akan nan ar apwal akan, oh kin poadidiong wiewia doadoahk mwahu.K)b Ke dehr kapatahiong emen liohdi ong ni irek en eden liohdi kan, ma e saikinte lel sounpar woneisek. Pil ehu, e uhdahn pahn pwopwoud paktehpak,*JMbEri, ma emen sohte kin apwalih kiseh kan, ahpw mehlel uhdahn kisehn pein eh peneinei, e kahmahmkilahr eh pwoson, oh e suwedsang irail kan me sohte arail pwoson.GIbKihong irail padahk wet, pwe emen de kedipahkin irail mehkot.bH=bAhpw liohdi men me kin mweidohng paliwere ong peren mwahl, e melahr, mehnda ma e momour.%GCbLiohdi men me kelekelehpw, me sohte nah seri mehn apwalih, kin koapworopworki Koht, oh kin poaden kapakap oh peki Koht en ketin sewese nipwong oh nin rahn.F#bAhpw ma liohdi men mie nah seri, de nein nah seri kan, irail uhdahn pahn kapwaiada mahs arail pwukoa doadoahk ong arail peneinei, pwe iei duwen arail pahn dupukohng arail pahpa oh nohno kan, de arail pahpa oh nohno kahlap akan; oh iei me Koht kin ketin kupwurperenki.+EQbWauneki liohdi kan me kelekelehpw.]D3boh lih laud kan omw nohno, oh peinakapw akan riomw serepein, ni tiahk pwung koaros.hC KbKe dehr lipwoare ohl laud, ahpw kamantikih duwehte omw pahpa men. Wiahki mwahnakapw akan riomw,3B_bKanakanahieng pein kowe oh pil kanahieng omw padahk kan. Nantihong wiewia soahng pwukat, pwe ma ke pahn wia, ke pahn doarehla pein kowe oh pil irail kan me kin rong uhk.hAIbPwerisekiong oh poadidiong wiewia soahng pwukat, pwe aramas koaros en kak kilang omw kekeirda.@bKe dehr mwamwahliki kisakis en ngehn me mihmi rehmw, me kohienguhkehr ni ahnsou me soukohp akan mahsen oh me mah kan pwil pehrail pohmw.w?gb Lel ei pahn pwarowei, nantihong wadewadek Pwuhk Sarawi ong aramas akan, oh padapadahkih oh panapanawih irail.P>b Ke dehr mweidohng emen en mwamwahlikin uhk pwehki omw pwulopwul, ahpw ke en wia mehn kahlemengi ehu ong irail kan me pwoson, ni omw koasoi, ni omw tiahk, ni omw limpoak, ni omw pwoson oh mwakelekel.E=b Eri, ke en padahkihong irail oh panawihekin irail mepwukat.9<kb Eri, ihme kahrehda kitail kin nantihong oh doadoahk laudki pwe kitail kin koapworopworki Koht ieias me iei Sounkomour en aramas koaros, ahpw mehlel en irail kan me kin pwoson.H; b Met koasoi mehlel pwoat, pwe kitail en ale unsek oh kamehlele.;:obKaiahn en paliwar pil mie ekis katepe, ahpw kaiahn en pali ngehn me inenen katapan mehlel ni soahng koaros, pwe e pahn kahrehiong kitail mour ahnsou wet, oh pil ahnsou kohkohdo.,9QbAhpw kalekeiukasang poadopoad akan me kin uhwong Koht, me sohte konehng en kin mie koasoiepe. Usehlahte Kaiakaiahnih pali ngenomw pwe omw mouren souleng en mwahu.A8{bMa ke kihong riomw souleng kan peneu pwukat, ke pahn wia ladu mwahu men en Krais Sises, ni omw pein katungoalehki pali ngenomw mahsen kan en pwoson oh padahk mehlel me ke kin idawehn.^75bpwe mahsen en Koht oh kapakapo kin kahrehda en Koht eh pahn ketin kupwurki mepwukat.+6ObSoahng koaros me Koht ketin kapikadahr me inenen mwahu; oh sohte mehkot me kitail pahn soikala; ahpw soahng koaros kitail pahn ale ni kapakap en kapingkalahngan,5bSoangen aramas pwukat kin kihwei padahk dene pwopwoud me sapwung, oh dene kang soangen mwenge kei pil sapwung. Ahpw Koht ketin kapikadahr kisin tungoal pwukat pwe aramas me pwoson akan me marainkilahr me mehlelo en tungoale mwurin arail pahn wia kapakap en kaping.4bPadahk likamw pwukat kin kohsang ni widing en aramas kine likamw akan, me kadeikpen loalarail kan melahr, pwehki dihp me kakaun irail.23 _bNgehno ketin mahsanih ni sansal me ekei aramas pahn kesehla arail pwoson ni imwin ahnsou kan; irail pahn peikiong ngehn likamw akan oh idawehn padahk en ngehn suwed kan.$2AbSohte emen kak kahmahmki kesempwal en irair rir en atail palien lamalam: E ketin sansalda ni mwomwen aramas, Ngehn Sarawi ketin kasalehda me ih me pwung, oh tohnleng kan kilangehr. Ronge pil lolohkselier nanpwungen wehi kan, aramas akan kamehlele nin sampah, oh e ketidahla nanleng.U1#bAhpw ma I pahn pwandala, kisinlikou kiset pahn kehsehkin uhk duwen soangen mour me konehng kitail me towehda peneinei en Koht, met wehwehki mwomwohdisohn Koht ieias, me wia uhr oh poahsoanpen me mehlelo.s0_bNi ei ntingih kisinlikou kiset ong uhk, I koapworopworki me I pahn kohwei oh tuhwong uhk ni ahnsou keren./%b Irail kan me wiewia doadoahk mwahu pahn kenikenla rehn aramas akan, oh re pahn kak eimah ni arail koasoakoasoia duwen ar pwoson Krais Sises..{b Sounsawasepen mwomwohdiso men uhdahn pahn pwoudiki lihtehmen, oh e pahn apwalih mwahu pein nah seri kan oh eh peneinei.- b Arail werek kan uhdahn pahn tiahk mwahu, oh sohte lipahned; re pahn ese dahme re wiewia, re ahpw pahn mehlel ni soahng koaros.K,b Re pahn ale keseu mahs; ma re pweida, eri, mweidohng re en papah.U+#b ahpw re uhdahn pahn kolokol ni soh peikasal pwosono me pwilisang rehn Koht.~*ubSounsawas akan en mwomwohdiso pil uhdahn pahn tiahk mwahu oh mehlel; re sohte pahn nim wain laud, de noahrok mwohni;,)QbEri, mehmen me pahn pwaisanki pwais wet e uhdahn pahn ndand mwahu rehn aramas akan me saikinte wiahla souleng, pwe e de pwupwudiong nan lidip en Tepil oh sarohdi.o(WbDehr kasapwilada mehmen me ahpwtehn wiahla souleng, pwe e dehr aklapalapala oh riahla duwehte Tepilo.'{bPwe ma aramas emen sohte ese duwen eh pahn apwalih pein eh peneinei, a ia duwen eh pahn kak apwalih mwomwohdisohn Koht?g&GbE uhdahn pahn kak apwahpwalih mwahu eh peneinei, oh nah seri kan pahn peikiong ni wahu unsek.c%?be sohte pahn kamam sakau, de lemei, ahpw kadek oh meleilei; e sohte pahn poakohng mwohni.b$=bKaunen mwomwohdiso men uhdahn pahn pwung, e pahn pwoudiki lihtehmen, oh e pahn ese dahme e wiewia; kak kaunda nsene, oh ese koasoandi; e uhdahn pahn kasamwolong aramas en keiru men nan imwe; e uhdahn pahn kak padahk;n# WbKoasoi mehlel pwoat met: ma mehmen kin men wiahla kaunen mwomwohdiso, e kin inengieng doadoahk mwahu."}bAhpw lih akan en mourkihla ar naineki seri, ma re pahn nantihong ni pwoson, oh limpoak, oh mour sarawi, nin tiahk mwahu. 1Z~~}} |R{{zz*yy5xwwCvvuuMttIsrrrq`pp_ooUonn5m=l2kjji;hggVff-eddbcbba``O_\^;].\_[[,ZZYYgXWW%VrUUTSSSRQQ^PPONNmMLLKK'II1HGFEE8DCBB%Ai@??>>"=k<<9;G::i:9U8D77#6(5S44 3{221a00/v..--`,+**L)(''&{%y$$z##1"!!4 F>V;ERd$Wsc=*a W ; 07G1& eri, ntahn Krais soh pahn manamansang? Krais ketin meirongkihong Koht pein ih unsek ni meirong mwakelekel ehu sang rehn sapwellime Ngehn soutuk. Ntahn Krais pahn kamwakelehda kapehditail kan sang tiahk en kaudok soh-katepe kan, pwe kitail en kak papah Koht ieias.%/ Pwe ma ntahn kuht oh kouwol kan, oh pehsen koupwul me meirongalahr akan kin usupiong aramas me saminlahr ong kaudok, oh met kin kamwakeleirailda,d$A Krais ahpw ketilong nan impwal wet oh ketila nan Wasa Sarawiheo pahn mehtehpak pwe en wia sapwellime meirong, sohte ketiki ntahn kuht oh ntahn koupwul, pwe pein ntah me e ketikihda pwe en ketikihong kitail mour soutuk.#y Ahpw, Krais ketidohr nin duwen Samworo Lapalap en kapai koaros me pahn kohdo. Impwal me e ketilong loale sohte mehkot rasehng, pwe e lapalapasang oh lingansang impwal en sampah koaros. E sohte wiawihkihda pehn aramas, kaidehkin kisehn sampah wet.Q" Pwe meirong kei mwohkan me mihmihte ni kisin tungoal oh ni tiahk en kamwakel. Eri, soahng pwukat koaros tiahk sansal kei me pahn doadoahkete lao lel ahnsou me Koht pahn ketin onehda sapahl mehkoaros.X!) Eri, met mwohmw ehu me kawehwehda dahme wiewiawi ahnsou wet. Pwe e kawehwehda me kisakis oh meirong en mahs ako me kin wiawihong Koht sohte kak kamwakelehda kapehd en irail ko me kin wia soangen kaudok wet.* M Ngehn Sarawi ketin kasalehda ni dehde, sang ni koasoandi pwukat, duwen elen kowohng nan Wasa Sarawihe eh saikinte ritida nindokon impwal maslikio pahn mihmihte.ta Samworo Lapalapohte me kin ketilong nan impwal me mi masloale, ahpw met pahn mehpak nan pahr ehu. E kin ketiki kohlong nta me e kin meirongkihong Koht pwehki ih oh pwehki dihp me aramas akan kin wiahda ni ar sehse dahme re kin wiewia. Ih met mwomwen koasoandi kan. Samworo ko kin pedolong rahn koaros nan impwal maslikio pwe re en kapwaiada ar pwukoa doadoahk.iK Pohn Kohpwahn Inowo kerup kei mi ie, me wia kasalepen en Koht eh ketiket wasao, ar pehnpihr ko pwaindi wasa me aramas kin ale mahkpen diparail kan. Ahpw kaidehk ahnsou wet ahnsoun kawehwehda oh oaritikihada mepwukat koaros.1[ Ih wasaht me pei sarawi kohlo mehn isik warpwohmwahu kin mie, iangahki Kohpwahn Inowo me kidikidkipene kohl wasa koaros. Nan kohpwao dahl kohl ehu kin mie audaud en manna, pil iangahki en Aaron eh sokon me teh kei poahnsda sang ie, oh pelien takai riapali me kosonned kan en inowo ntinting powe.W' A masloalen keriaun kahdengo impwal tohrohr ehu mie me adaneki Wasa Sarawihe.+ Pwe impwal likou ehu me kin kokouda, maslikio adaneki Wasa Sarawi. Ih wasaht me dewen lamp ehu, tehpel, oh pilawahn meirong kan kin nekinek ie.z o Nan inou lap meringo mie koasoandi kei duwen wiepen kaudok oh pil duwen wasahn wia kaudok, me wiepen pehn aramas.(I Eri, ni eh ketin mahmahsanih duwen inou lap kapw wet, Koht ketin kameringihala inoun mahso; eri, mehkot me meringlahr oh mahlahr, uhdahn pahn mwadang sohrala.Y+ I pahn mahkikihong diparail kan, oh I solahr pahn tamanda arail sapwung kan.”D Re solahr anahne emenemen en padahkihong mehn mpe kan, de ndaiong ienge tohn wehi kan, ‘Esehla Kaun-o.’ Pwe irail koaros, sang me tikitik kan lelohng me lapalap akan, re pahn ese ie. Kaun-o pil mahsanih, eri, iet inou lap me I pahn kauwada nanpwungen ngehi oh mehn Israel kan ni rahn ako me pahn kohdo, I pahn audehkihla kapehdirail kan oh ntingihediong nan mohngiongirail ei kosonned akan. I pahn wiahla ar Koht, oh re pahn wiahla nei aramas.T! E sohte pahn duwehte inou lap me I wiahiong samarail ko, ni ei kol pehrail kan oh kahreirailsang nan wehin Isip. Pwehki ar sohte loalopwoatohng inou lap me I wiahiong irail, ihme I sohla tehngkin irail.dAAhpw Koht ketin diarada sapwung rehn sapwellime aramas ako, ihme e ketin mahsaniheki, “Kaun-o mahsanih, ahnsou ehu pahn kohdo, me I pahn kauwada inou lap kapw ehu nanpwungen ngehi oh mehn Israel kan oh mehn Suda kan.`9Ma sohte sapwung ehu mie nan inou lap meringo, sohte pahn anahnepen ehu inou lap kapw. Ahpw met, Sises aleier doadoahk en samworo ehu, me siksang mehlel doadoahk en samworo teiko, duwehte inou lap me e ketin kauwada nanpwungen Koht oh aramas akan eh siksang mehn mahso, pwehki eh ketin poahsoanehkihda inou lapo soahng kan me mwahu kowahlahpie.6eDoadoahk me re kin wia nin duwen samworo kei, iei kamwomwada kei en uhdahn mehkan me kin wiawi nanleng. Ih pil duwen rehn Moses. Ni ahnsou me e wiewia kokoupen Impwal Sarawio, Koht ketin mahsanihong, “Kanahieng oh tehk mwahu, pwe ke en wiahda mehkoaros nin duwen me kasansalohng uhk pohn nahnao.”$AEri, ma e ketikette sampah, e sohte pahn kak wia samworo men, pwehki eh mieier samworo kei me kin wia meirong en kisakis duwen Kosonned en mehn Suhs akan.H Samworo lapalap koaros kin idihda pwe re en pwukoahki patohwandahng Koht kisakis oh mehn meirong kan; ihme atail tungoal Samworo Lapalap uhdahn konehng en pil kin ketin wia meirong ong Koht.  Ih me samworo lapalap nan Wasa Sarawihe, iei nan impwal sarawi mehlelo me wiawihkihda nin limen Koht, kaidehkin ni pehn aramas.-  UEri, iet oaralap en mehkan me se ahpwtehn koasoakoasoia: kitail tungoalenki soangen Samworo Lapalap meno, me ketiket ni palimaun en mwoalen Wasa Lapalahpie nanleng.i KKosonned en Moses kin kasapwilada aramas luwet kei pwe re en wiahla samworo lapalap; a mahsen en sapwellimen Koht inowo, me wiawiher mwurin Kosonnedo, ih me kasapwiladahr Sapwellime Iehroso, me uhdahn dei unsek kohkohlahte.n UE sohte duwehte samworo lapalap teikan; e sohte ketin anahne wia meirong rahn koaros, mahs, pwehki dipe kan, a mwuhr pwehki dipen aramas teikan. Pwe e ketin wiadahr meirong ehu pahn mehpak, ni eh ketin mweidala pein ih ong Koht.q [Eri, iei ih Sises Samworo Lapalap me uhdahn kak ketin kapwaiada dahme kitail anahne kan. Me sarawihe; me sohte kisin sapwung kis de dihp ehu reh; me katohrohralahsangehr rehn aramas dipan akan oh kesepwildahr pohnangin nanleng kan.0YEri, e ketin kak met, oh ahnsou koaros, komourala irail kan me kin patohdo rehn Koht ni mware, pwehki eh ketin ieias kohkohlahte pwe en kin louloukin irail rehn Koht.b=A Sises kin ketin ieias kohkohlahte, oh sapwellime doadoahk en samworo kin poatopoatete.oWPil ehu, samworo teiko, re kin tohto pwehki ar kin mehla oh sohte kak mour poatopoat nan ar doadoahk.q[Eri, irair wet kahrehiongehr Sises en pil ketin wiahda kadehdepen inou lap ehu me mwahusang mehn mahso.DA Sises ketin wiahla samworo sang ni inou ehu, ni Koht eh ketin mahsanihong, “Kaun-o ketin inoukidahr, oh e sohte pahn wekidala kupwure: ‘Komw pahn wiahla samworo kohkohlahte.’ ”{oPil ehu, Koht ketin kapatahiong sapwellime inou. Sohte inou ieu wiawihong en aramas teikan ar kin wiahla samworo.;oPwe Kosonned en Moses sohte kak kaunsekala mehkot. A ahnsou wet koapworopwor ehu lelohngkitailehr me mwahusang mehn mahso, me kahrehiongkitailehr kitail en kak keiong mpen Koht.NEri, koasoandi meringo kasohralahr, pwehki eh luwet oh sohte katepe.veDuwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Komw pahn wiahla samworo kohkohlahte nin duwen koasoandien Melkisedek.”r]E sohte wiahla samworo sang ni kosonned oh koasoandien aramas; pwe sang ni manaman en eh mour poatopoat.j~MIrair wet pil dehdedahr mwahu mehlel: pwe samworo tohrohr emen pwaradahr, me duwehte Melkisedek.'}GMe dehde mwahu duwen eh ketin ipwidi sang ni kadaudok en Suda; oh Moses sohte mwahn ketihtihki mehkot duwen kadaudok wet ni eh kin koasoia duwen samworo kan. | Eri, Kaun-o me soahng pwukat kin dokedoke, ih kisehn ehu kadaudok tohrohr; oh sohte emen kiseh kan me iang wia doadoahk en samworo.Y{+ Pwe ahnsou me koasoandien samworo kin wekidek, nahn Kosonnedo pahn pil wekidek.-zS Eri, Kosonned kohieng aramas en Israel ko pwehki pwihnen samworo en Lipai. Eri, ma doadoahk en samworo en mehn Lipai ko iei doadoahk unsek kei, nahn sohte anahnepen ehu soangen pwihnen samworo en mie duwehte pwihnen samworo duwen koasoandien Melkisedek, ahpw kaidehk duwen koasoandien Aaron.jyM Pwe Lipai saikinte ipwidi, ahpw e mihmi nan paliweren seme Eipraam ahnsou me Melkisedek tuhwong.x% Eri, ni Eipraam eh kihda eisek kis ehu ong Melkisedek, kitail kak nda me Lipai oh kadaudoke kan me kin ale eisek kis ehu, re pil iang kihda.)wKRehn mehn Lipai kan, aramas me kin mehla me kin ale eisek kis ehu; a rehn Melkisedek, aramas momour men me ale eisek kis ehuwo, duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih.jvMNahn mehlel kowahlap pwe me kin kupwuramwahwih emen, ih me lapalapasang me kin ale kupwuramwahu. uA Melkisedek kaidehk kadaudok en Lipai, e ahpw ale eisek kis ehu sang Eipraam oh kapaiahda ih me aleier sapwellimen Koht inou kan.}tsIrail ko me kisehn kadaudok en Lipai, me iang wia samworo, re ahneki kosonned en rikasang rehn aramas en Israel kan, me iei riarail tohn wehi, eisek kis ehu en ar dipwisou kan, mehndahte riarail tohn wehi ko pil wia kisehn kadaudok en Eipraam.s-Eri, kumwail tehk ia uwen lapalap en ohl menet! Me samatail ndand Eipraam kisekisehkier eisek kis ehu en dipwisou koaros me lohdier nan mahweno.;roSohte sansal ihs seme oh ine; sohte sansal kadaudoke kan; pil sohte kilel ehu mie en rahnen eh ipwidi de rahnen eh mehla. E rasehng Sapwellimen Kohto; e wia samworo kohkohlahte.tqaEipraam eri kihong Melkisedek eisek kis ehu en dipwisou koaros me e rikada sang nan mahweno. (Iet kawehwepen mwaren Melkisedek: keieu, “Nanmwarki Pwung”; a pwehki eh nanmwarkien Salem, mware pil wehwehki “Nanmwarkien Popohl.”)Pp Melkisedek, iei nanmwarki men en Salem oh samworoun Koht, Wasa Lapalahpie. E ketin tuhwong Eipraam oh kupwuramwahwih, ahnsou me Eipraam sapasapahldo sang nan mahwen me e kemehla ie nanmwarki pahmeno.o7wasa me Sises ketilahngehr ie mwohtail pwehn ketin sewesei kitail. E ahpw ketin wialahr samworo lapalap kohkohlahte nin duwen koasoandien Melkisedek.!n;Koapworopwor wet me mihmi rehtail rasehng peipwung ehu nan kapehditail kan, me teng, kehlail, me poudeklahng nan tehnpas en nanleng nan mwoahl sarawio,ymkEri, soahng riau pwukat mie me sohte kak wekidekla, oh duwen Koht me sohte kak ketin wiahda likamw. Eri, kitail kan me kin diar poadoarpatail reh kin kehlailkihda, kahrehda kitail kak kasikasik kamwahu kan me Koht ketin inoukihong kihtail.ClKoht ketin kupwurki kasalehda ni dehde mwahu ong irail kan me pahn sohsohki paien sapwellime inou duwen eh sohte kak wekidala kupwure; ihme e ketin kapatakihong inowo sapwellime kahula.#k?Eri, aramas akan kin kahukihla ni mwaren emen me lapalapasang irail oh kahulao ahpw kin katokihedi akamai koaros, pwehki eh wia mehn kadehde kehlail ehu.EjEipraam eri kanengamah oh awiawihete, inowo lao pweida reh.ci?E mahsanih, “I inoukihong uhk me I pahn kapaiukada oh kahngederehla kadaudokomw kan.”Oh Ni Koht eh ketin wiahiong Eipraam inowo, e ketin kahukihla me e pahn ketin kapwaiada dahme e ketin inoukidahro. A nan eh sohte emen me lapalapasang, e ketin kahukihla ni pein mware ni wiepen inowo. g Kumwail dehr dangahngahla, ahpw kumwail alasang irail kan me kin pwoson oh kanengamah re lao lel dahme Koht ketin inoukihong irail.f Ih at ineng lauden: emenemen kumwail en kin nantihong eh ngoang lel ni imwi, pwe me kumwail kin koapworopworki en kak pweida.2e] Koht me uhdahn pwung; e sohte pahn ketin meliehla amwail wiewia kan de amwail limpoak ong ih ni sawas me kumwail kasaledahr oh pil kin kasalehiong riamwail souleng kan.#d? Eri, kompoakepahi ko, nan at koasoia duwen mepwukat, se koapworopworkin kumwail mehlel. Se ese me kumwail ahneki pwais mwahu kei me kisehn komourpamwail.c5Ahpw ma pwehlo pahn kawosehda tuhke tekatek oh dihpw suwed, ihme kahrehda e pahn lekdekla oh Koht pahn ketin keriahla; oh ni imwilah e pahn isihsla.'bGKoht kin ketin kupwuramwahwih pwehl me keteu kin kalap mwerediong powe, oh kin kakairada wahn pwehl me kin katapan ong irail kan me kin koadoahkihada pwehlo.FaAhpw re keselahr ar pwoson! Eri, solahr me kak pwurehng kapwureiraildo pwe re en wiliakapwala, pwehki ar kin kalohpwuwehla sapahl Sapwellimen Koht Iehroso oh kasarowehdi mwohn aramas akan. ` Re pehmehr nan kapehdirail duwen mwahu en sapwellimen Koht mahsen kan oh kehnehr manaman akan me kisehn sapwellimen Koht mwehi.R_Pwe ia duwen irail ko me kesehla ar pwoson ar pahn sapahldo oh wiliakapwala? Irail ko me marainkilahr mahs marain en Koht; irail me songadahr kisakis en nanleng oh aleier pwaisarail sang Ngehn Sarawi.o^WEri, iet me kitail pahn wiahn: kitail pahn doulahsang ire pwukat, ma Koht pahn ketin kupwurei kitail.P]duwen padahkpen papidais oh duwen pwil peh kan powe; duwen iasada en me melahr akan, oh padahk duwen Koht eh pahn ketin kadeikada aramas koaros, oh pil duwen sapwellime kadeik wet eh pahn poatopoat.v\ gEri, kitail doulahng mahs ni mehkan me unsek duwen Krais oh pwilikihdi tepin padahk kan duwen rongamwahwo. Kitail sohte pahn kin koasoia sapahl duwen poahsoanen wiliakapwasang atail wiewia kan me sohte katepe, oh duwen atail pwoson Koht;[!Kisin tungoal kekeluwak, iei ih me aramas koahieklahr kan kin tungoale, irail kan me ahnlahr oh eselahr wekpeseng en me mwahu oh me suwed.Z Mehmen me kin tungutungoalehte pilendihdi, sohte eh koahiek en ese dahme mwahu de suwed, pwehki eh wiewiahte seri pwelel. Y Pwe lel ahnsou wet e itar kumwail en wiahla sounpadahk; ahpw soh, pwe kumwail anahnehte emen en kin padahkihong kumwail keieun padahk kan duwen mahsen en Koht. Kumwail me saikinte kakohng tungoale kisin tungoal kekeluwak; ihte me kumwail kakohng, pilendihdi.(XI Ong irair wet soahng tohto mie me kitail kak koasoia, ahpw me apwal en kawehwehiong kumwail, pwehki amwail nan kapehd kekeluwak ong en dehdehkihla soahng kan.cW? Koht eri ketin kupwurehla pwe en wiahla samworo lapalap nin duwen koasoandien Melkisedek.gVG Ni eh ketin unseklahr, e ketin wiahla pwarer en mour soutuk ong irail koaros me kin peikiong.oUWAhpw mehnda ma ih Sapwellimen Koht Iehros, a e mwahngihala peik sang ni mehkan me e ketin lokolongki.mTSNan sapwellime mour nin sampah, Sises ketin loulou oh peki ni ngidingid oh kapitie laudida, iangahki pilen silangi, ong Koht me kak doarehsang pwoula. Eri, pwehki eh aktikitik oh poadidi, Koht ketin karonge sapwellime pekipeko.qS[E pil mahsanih ekis wasa, “Komw pahn wiahla samworo kohkohlahte, nin duwen koasoandien Melkisedek.”8RiE pil duwehte, Krais sohte ketin pilohng pein ih wahun samworo lapalap, pwe Koht me ketin pilohng ni eh ketin mahsanihong, “Ih nei Pwutak kowe; rahnwet I wialahr Semomw.”2Q]Sohte me kin piladahng pein ih wahun samworo lapalap. Kohtohte me kin ketin pilada aramas pwe en kin wia doadoahk en samworo lapalap-duwehte Aaron me Koht ketin pilada.P}Oh pwehki pein ih eh luwet, e uhdahn pahn kin wia meirong, kaidehkte pwehki dipen aramas akan, ahpw pwehki pil dipe kan.qO[Pwehki pein ih eh luwet ni soahng tohto, e kin kadekohng irail me sawehwe oh me kin wiahda sapwung kan.:N oSamworo lapalap koaros kin pilipilda sang rehn aramas akan oh kileldi en papah Koht nin duwen wiliepen aramas akan pwe en meirongkihong Koht ar kisakis akan pwehki diparail kan..MUEri, kitail eimah oh keiong mpen mwoalen Koht, wasahn ale kalahngan. Iei wasao me kitail pahn ale kalahngan ie, mehn sewesei kitail ni ahnsoun atail anahn laud kan.TL!Atail tungoal Samworo Lapalap kaidehn samworo men me sohte kin kak pehmada atail tungoal luwet akan. Pwe e ketin iang ale songosong ni soahng koaros duwehte kitail, ahpw ihte, e sohte ketin wiahda dihp.7KgEri, kitail kolokol tengeteng pwoson me kitail ieiang wia sounkadehdehpe. Pwe mieier atail Samworo Lapalap me ketier mwohn silangin Koht, iei Sises, Sapwellimen Koht Iehros.4Ja Sohte mehkot me kak rirsang silangin Koht. Mehkoaros nanleng oh sampah pokon kin sansal oh dehde mwohn silangi. Eri, kitail koaruhsie pahn wehkadahng ih atail wiewia kan.I! Ni mehlel, mahsen en Koht wie momour oh manaman, e keng sang kedlahs me au riau. E kin dilong loalen aramas lel wasa keieu rir, wasa me mour oh ngehn kin tuhpene ie, wasa me kakon oh sahl akan kin tuhpene ie. E kin kadeikada ineng oh lamalam en nan kapehd en aramas.$HA Eri, kitail nantihong uwen atail kak pwe kitail en iang pedolong oh kommoaldi rehn Koht oh dehr alasang irail kan me sohte iang pedolong pwehki ar sapeik.G Pwe mehmen me pahn pedolong oh kommoaldi rehn Koht, pahn kommoalasang pein eh doadoahk, duwehte Koht eh kommoalasang sapwellime doadoahk.)FK Ahpw nin duwe met, rahnen kommoal ehu pahn pil mie rehn sapwellimen Koht aramas akan, duwehte Koht eh ketin kommoaldihsang sapwellime doadoahk ni keisuhn rahn. E9Ma Sosua kahluwalahngehr aramas ako re en kommoaldi nin duwen me Koht ketin inoukidahr, Pwuhk Sarawi sohte pahn mahsanih mwuhr duwen ehu rahn tohrohr.QDEri, met dehdehda sang ni eh ketin kilelehdi pil ehu rahn me adaneki “Rahnwet.” Koht ketin mahsanih duwen “Rahnwet” mwurin sounpar tohto e ketin mahsanihong Depit pwe en patohwanohng aramas akan mahsen en Pwuhk Sarawi me sansalehr powe, me mahsanih: “Ma kumwail rong kapitien Koht rahnwet, kumwail dehr keptakaila.”6CeIrail ko me tepin rong Rongamwahu, re sohte pedolong oh kommoaldi rehn Koht, pwehki ar sohte pwoson. Ahpw pil mie ekei me mweimweiong re en pedolong oh kommoaldi rehn Koht.BMahsenpen irair wet pil wiawi ekis wasa, me mahsanih, “Re sohte mwahn pahn pedolong nan sahpwo me I pahn kakommoaleiraildi loale.”A!Pwe wasa kis mie nan Pwuhk Sarawi me mahsanih duwen keisuhn rahn: “Keisuhn rahn Koht ketin kommoaldihsang sapwellime doadoahk koaros.”X@)Ahpw kitail kan me pwoson, kitail pahn pedolong oh kommoaldi wasa me Koht ketin inoukidahr. Nin duwen me e mahsanih, “I engiengda oh inoukihda: ‘Re sohte mwahn pahn pedolong nan sahpwo me I pahn kakommoaleiraildi loale!’ ” E pil mahsanih met mehnda ma sapwellime doadoahk imwiseklahr sang ni ahnsou me e ketin kapikada sampah.?}Pwe kitail rongehr Rongamwahu, duwehte irail; ahpw sohte ekis katepe mie ong irail, pwehki ar rongete ahpw sohte pwoson.j> OEri, sapwellimen Koht inou ahpw pil lelohng kitail, pwe kitail en kak pedolong oh kommoaldi reh. Ihme kahrehda kitail en nsenohki pwe emen kitail dehr katihasang oh sohte iang pedolong oh kommoaldi wasa me e ketin inoukidahr.[=/Eri, kitail kilangehr duwen ar sohte kak pedolong nan sahpwo pwehki ar seupwoson.Y<+Ahnsou me Koht ketin wiadahr sapwellime inou teng me, “Re sohte mwahn pahn pedolong nan sahpwo me I pahn kakommoaleiraildi loale.”-ihs me e mahmahseniheki met? E mahmahseniheki irail ko me pelianda Koht.;Ihs me Koht engiengda pah erein sounpar pahisek? E ketin engiengda pahn aramas ako me wiadahr dihp, irail ko me melahr nan sapwtehn.o:WEri, ihs me rongehr kapitien Koht ahpw pelianda? Iei aramas ako koaros me Moses kahluwahieisang Isip."9=Iet me Pwuhk Sarawi mahsanih: “Ma kumwail rong kapitien Koht rahnwet, kumwail dehr keptakaila, duwehte rahno me samamwail kahlap ako pelianda Koht.” 8 Pwe kitail koaros wialahr iengen Krais, ma kitail kin tengetengte lel ni imwi nan koapworopwor me kitail ahneki sang nin tapio.17[ Eri, ahnsou wet, me wehwehki “Rahnwet” me Pwuhk Sarawi kadokehkin kitail, kumwail en sawaspene rahn koaros, pwe dihp dehr widingeikumwaildi oh kakeptakaikumwailla.6 Riei souleng ko, kumwail mwasahn pwe emen kumwail dehr nan kapehd suwedla oh seupwosonla, oh kahrehda eh pahn sohpeisang Koht ieias.5 I engiengda oh wiahda inou teng ehu me: ‘Re sohte mwahn pahn pedolong nan sahpwo me I pahn kakommoaleiraildi loale!’ ”4% Ihme kahrehda I engiengda pahn aramas ako, oh mahsanih, ‘Irail kin soaloalopwoat ahnsou koaros; re sohte men peikiong ei kosonned akan.’3! Pwe Koht ketin mahsanih, mehnda ma samamwail mehn mahs ako kilikilang dahme I wiewia wasao erein sounpar pahisek, ahpw re kasongosonge ie.u2ckumwail dehr keptakaila, duwehte rahno me samamwail kahlap ako pelianda Koht nan sapwtehno oh kasongosonge.X1)Eri, duwen Ngehn Sarawi eh mahsanih, “Ma kumwail rong kapitien Koht rahnwet,{0oAhpw Krais me loalopwoat nin duwen sapwellimen Koht Iehros me kin pwukoahki sapwellimen Koht kadaudok pilipilo. Eri, kitail me sapwellimen Koht kadaudok pilipilo, ma kitail tengeteng ni kapehd kehlail oh koapworopworki en alehdi mour soutuk. /9Eri, Moses me loalopwoat ni sapwellimen Koht kadaudok pilipilo. Ladun Koht men ih, me kin lohkihda duwen soahng kan me Koht pahn ketin mahsanih mwuhr.V.%Aramas akan me kin kauwada ihmw-ahpw Koht, iei ih me ketin wiahda mehkoaros.}-sAramas me kin kou ihmw kin ale wahu laudsang ihmwo. Pil duwehte, Sises me inenen warohng ale lingan laudsang Moses..,UPwe e inenen loalopwoat ong Koht, me ketin pilada pwe en ketin wia doadoahk wet, duwehte Moses me loalopwoat ong eh doadoahk ong sapwellimen Koht kadaudok pilipilo.L+ Riei souleng ko, kumwail kan me Koht pil ketin malipeier, kumwail tehk mwahu duwen Sises, me Koht ketin poaronedohng kitail pwe en wiahla atail Samworo Lapalap ni pwoson me kitail kin kadehdehda.*Eri met, e kakehr ketin sewese irail kan me kin ale songosong, pwehki pein ih ketin iangehr ale songosong sang ni sapwellime lokolok.X))Eri, met wehwehki me e uhdahn duwehla rie ko ni soahng koaros pwe en wiahla arail samworo lapalap, loalopwoat oh kalahngan, ni sapwellime doadoahk ong Koht, pwe aramas akan en kin ale lapwepen diparail kan.(Pwe me dehde mehlel me kaidehk tohnleng kan me e ketin sewesehda, pwe kadaudok en Eipraam, duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih.f'Eoh pwe en ketin kasaledekihala irail kan me wiewie lidu erein ar mour pwehki ar masak mehla.M&Eri, pwehki seri kan, me e kin ketin kahdaneki, aramas me mie ntah oh uduke, pein Sises ketin wiearamasala pwe en duwehla irail. E kupwurehda met pwe eh pwoula en kauwehla Tepil, me kakaun mehla.% E ahpw pil mahsanih, “I pahn koapworopworki Koht.” Oh e pil mahsanih, “Iet ngehi, I mihmi rehn seri kan me Koht ketikihong ie.”$) Duwen eh ketin mahsanih, “Maing Koht, I pahn lohkihong riei kan duwen wiepen limomwi, I pahn kapinga komwi ni ar kin pokonpenehng kaudok.”J#  E kin ketin kamwakelehsang dipen aramas akan, oh irail kan me mwakelekel sangehr nan dihp iangehr Sises samankilahr Sahmtehmen. Ihme kahrehda Sises sohte ketin namenengki kahdanekin irail rie."  Me uhdahn pwungiong Koht-me ketin kapikada oh komokomour mehkoaros-en ketin kaunsekala Sises sang ni eh lokolok pwehn kahredohng sapwellime seri tohto, pwe re en iang ahneki sapwellime lingan. Pwe iei Sises me kin ketin kahluwairaildohng nan mour soutuk.!1 Ahpw me kitail kin kilang, iei Sises! Ni ahnsou kis e ketin sapwellimaniki dehu ehu me mi pahngangin tohnleng kan, oh met e ahpw lengilengkidahr lengileng lingan oh wahu pwehki eh ketin lokolok oh pwoula; iei sang ni kalahngan en Koht me Sises ketin pwoukihla aramas koaros.n Uoh kasapwiladahng pohnangin mehkoaros.” Eri, e mahsanih Koht ketin kasapwiladahng aramas “ pohnangin mehkoaros,” met wehwehki me sohte mehkot mie me aramas sohte kaunda. Kitail sohte kin kilang aramas eh kakaun ahnsou wet.{oNi ahnsou kis komw ketikihong dehu ehu me mi pahnangin tohnleng kan; komwi me ketin kamwarehkihda lingan oh wahu,?wAhpw, nin duwen wasa kis nan Pwuhk Sarawi eh kadehdehda, ni eh mahsanih, “Maing Koht, dahkot aramas, me komwi kin ketin kupwukupwure; aramas mwahl, me komwi kin ketin apwahpwalih?Koht sohte ketin kilelehdi tohnleng kan en kin kakaun sampah kapw me pahn kohdo-sampah kapw wet me kitail koasoakoasoia duwe.;oNi ahnsowohte Koht ahpw ketin iang kadehdehda ni eh ketin wiahda kilel sansal oh kapwuriamwei kei, ni eh ketin kamwerediong kitail kisakis kan en Ngehn Sarawi nin duwen kupwure.V%eri, ia duwe? Kitail kak pitsang kalokolok, ma kitail pahn seukautihong soangen komour lapalapo? Pein Kaun-o me tepin lohkihdo komour wet; mwuhr, irail ko me iang rongasang, re ahpw kamehleledohng kitail.$APwe ma mahseno me tohnleng ko lohkidohr ong atail pahpa kahlap ako me mehlel, oh mehmen me sohte kapwaiada, de me kauwehla, e alehki kalokolok me konehng, Ihme kahrehda e konehng mehlel kitail en ngoangki kapwaiada mwahu padahk kan me kitail rongehr, pwe kitail dehr katihasang mour soutuk. -Eri, dahkei tohnleng kan? Irail koaros iei ngehn kei me kin papah Koht, oh me Koht kin ketin kadarodo pwehn sewese irail kan me pahn ale komour. ! Koht sohte mwahn mahsanihong emen tohnleng ko, “Mwohndiong ni palimauni, I lao wiahkihla omwi imwintihti kan utupen aluweluwomwi kan.”+ Q Komw pahn welikirailpene duwehte likou puhp ehu, oh pahn weliali duwehte likou. Ahpw kowmi pahn duweduwehte kohkohlahte, oh omwi ieias sohte mwahn pahn imwisekla.u e Mepwukat koaruhsie pahn sohrala, ahpw komw pahn duweduwehte kohkohlahte; re pahn meringla duwehte likou kan.y m E pil mahsanih, Komwi me kaun me wiahda sampah nin tapio, oh nin limomwi kan ketin kapikada audepen nanleng kan.O  Komw kin kupwurki dahme pwung, oh kin kalahdeki dahme sapwung. Ihme Koht, omwi Koht, ketin pilkinkomwihda, oh ketikihong komwi peren en wahu ehu me laudsang mehlel me e ketikihong omwi werek kan.” A duwen Sapwellime Iehros, Koht ketin mahsanih, “Mwoalomwi, Maing Koht, pahn mihmihte kohkohlahte! Omwi pwuhng kin kakaun omwi wehi.A }Eri, iet me Koht ketin mahsanih duwen tohnleng kan, “Koht ketin kupwurehda sapwellime tohnleng kan en rasehngala kisinieng, oh sapwellime papah kan en rasehngala mpwulen kisiniei.” !Ni Koht eh pahn poaronedohng nin sampah Sapwellime Iehros, e pil mahsanih, “Sapwellimen Koht tohnleng kan koaros uhdahn pahn pwongih.”d CPwe Koht sohte mwahn ketin mahsanihong emen sapwellime tohnleng ko, “Iei nei pwutak kowe, rahnwet I wialahr Semomw.” Koht pil sohte mahsanih duwen tohnleng men, “I pahn wiahla Seme, oh e pahn wiahla nei pwutak.”+ QMwoalen Sapwellimen Koht Iehroso me inenen lapalapasang deun tohnleng kan, duwehte lengileng lapalap me Koht ketikihong me lapalapasang lengileng en tohnleng kan.  Lingan en Koht kin dakedaker; e duwehte Koht oh ih me ketin kamwakamwakidki nanleng oh sampah pokon sapwellime mahsen manaman. Mwurin eh ketin kamwakelehda aramas akan sang nan diparail kan, e ahpw ketidiong ni palimaun en Koht nanleng, Wasa Lapalahpie.s  aa ni rahn pwukat, e ketin mahseniong kitail sang rehn Sapwellime Iehros. Iehros menet, iei ih me Koht ketin wiahkihda nanleng oh sampah pokon. Iehros menet, iei ih me Koht ketin pilada pwe en sapwellimanikihla mehkoaros ni imwin kawa.z  qKawao Koht kin ketin mahseniong samatail mehn mahs ako pak tohto oh ni soangen mwohmw tohto sang rehn soukohp ako;L  Kalahngan en atail Kaun Sises Krais en ketin ieiang kumwail koaros.N  pil duwehte iengei soundoadoahk kat, Mark, Aristarkus, Demas, oh Luk.t cEpapras, me pil iang ie sensel nan imweteng pwehki Krais Sises, pil iang ie kadarowohng komwi eh rahnmwahu,  Komw pil kaunopadahng ie ehu perehn, pwehki I koapworopworki me Koht pahn ketin sapeng amwail kapakap akan oh kapwureiewei rehmwail. {I uhdahn ese, ni ei ntingwei, me komw pahn kapwaiada dahme I pekiet, ahpw ni mehlel I ese me komw pahn wia me laudsang.x kEri, riei, menlau kapwaiada anahn wet pwehki Kaun-o, komw kaparanda mohngiongiet nin duwen riei men rehn Krais.2 _Met, I pahn kilelehkihdi pein mengin pehi: Ngehi Pohl pahn kapwung ong komwi. (Mehlel, I sohte uhdahn anahne katamankin komwi me komw pweipwandkihong ie pein omwi mour.)o YMa e wiahiongkomwiher sapwung ehu, de pweipwandkihong komwi mehkot, komwi ntingihediong nan nei pwuhk.d CMa komw kupwukupwure me ngehi kisehmwi, eri, komwi pil kasamwo duwehte omwi kin kasamwo ie.g IPwe met, kaidehk ih ladu men, pwe e wadawadalahr; e wialahr kompoakepahi souleng men rehn Krais. Met me inenen katapan ong ie! Oh ia uwen eh pahn katapan ong komwi, nin duwen ladu men oh pil riomwi souleng men rehn Kaun-o!g IEri, mwein Onesimus dohkihsangehr komwi erein ahnsou kis, pwe en kak mihmi rehmwi kohkohlahte. #I sohte men idingohng komwi en sewese ie; ahpw, I men komwi en wia sang nan kupwuromwi. I sohte pahn wia mehkot ma komw sohte pahn pwungki.g~ I I men en mihmihte rehi met, ni ei senselki rongamwahu, pwe en kak wiliankomwihdi oh sewese ie.:} q I pahn kadarewei Onesimus iangahkihwei mohngiongi.r| _ Ahnsou ehu mahs, sohte katepen ohl menet ong komwi, ahpw met e inenen katapan ong komwi oh pil ong ngehi.{ % Eri, I wiliandi Onesimus, me wiahier nei pwukat rehn Krais, oh wia pekipek wet ong komwi, pwe nan imweteng I wialahr eh pahpa ni pali ngehn.#z A Eri soh, limpoak me kahrehiong ie ei pekipek rehmwi. Eri, I wia met, mehnda ma ngehi Pohl, wiliepen Krais Sises, oh pil ahnsou wet I wie sensel pwehki ih. y Eri, pwehki kahrepe wet, nin duwen riomwi souleng men rehn Krais, I pil kak koasoanediong komwi en kapwaiada dahme konehng en wiawi.'x IKompoakepahi, omwi limpoaken me kahrehiong ie peren laud, oh e pil kakehlakaiehda. Pwehki omwi kin kaparanda mohngiong en sapwellimen Koht aramas akan koaros./w YI kin kapakapki pwe atail miniminpene ni atail pwoson en kahrehiong kitail en wehwehkihla mehlel duwen kapai kan koaros me kitail ahnkipene nan atail mour rehn Krais.v }pwehki ei rongehr duwen omwi limpoak ong sapwellimen Koht aramas akan koaros, oh pil duwen omwi pwoson atail Kaun Sises.ku QRiei Pailimwon, ni ahnsou koaros en ei kapakap I kin tamankomwihda oh kapingkalahngan ong ei Koht,[t 1Koht Samatail oh atail Kaun Sises Krais en ketikihong kumwail kalahngan oh popohl.ts coh tohn mwomwohdiso me kin pokonpene nan imwomwi, oh ong riat lih Appia, oh pil ong iangat sounpei Arkipus:r {Sang Pohl, me sensel pwehki Krais Sises, oh pil sang riatail Timoty- Ong kompoakepaht oh iangat soundoadoahk Pailimwon,Iq vIrail koaros me mihmi rehi, re kadarowohng uhk ar rahnmwahu ong riatail souleng kan. Ke ahpw pil kihong at rahnmwahu ong riatail souleng kan. Kalahngan en Koht en ketin ieiang kumwail koaros.Ip vPadahkihong ata kohwa aramas akan re en pein kaiahnekin irail re en mweidohng arail ahnsou ong ni wia doadoahk mwahu, oh ong ni ar anahn mehlel kan; pwe re dehr momourki mour me sohte katepe.8oiv Pil wia uwen omw kak en sewese Senas, sounsawaspen palien kosonned, oh Apolos, pwe ira en kak tapihada ara seiloak kan, oh ke en kilang ma soahng koaros me ira anahne mieier.2n]v Ni ei pahn kadarowohng uhk Artemas de Dikikus, ke en wia uwen omw kak pwe ke en leledohng rehi nan Nikapolis, pwe I koasoanedier me I pahn mihmi wasao ni ahnsoun kopou.^m5v Pwe ke ese soangen aramas wet suwedlahr, oh dipe kan kin kasalehda me ih me sapwung.`l9v Panawih pak riapak de silipak aramas me kin kahrehda saminimin; eri, mwuri, piseksang.!k;v Ahpw kalekeiukasang akupwung mwahl akan, oh irekdohn eden samatail kahlap ako, oh akamai kan, oh uhkipene Kosonnedo. Sohte mwahn katepen soahng pwukat. ~~7}}O|L{{|zzyFxwwHvxu-ttssrqpp0osnn@mmCllkk`jj]ji5hh8guffTeddcc'bgad``b__b^^>]]:\[?ZdY3XOWzW V[UTTCSS QPPLOOnNMMM(LKKWJJNIIFHGG'FF&EEDnCHBAB@??Q>s==<4;;-::19w887H66*55#433p211006/// .Y-t,,M++U*+)((m('' &%+$$#h"O!!" z Ba76"n9-L6Sk T " s # r F\|vSkEri, mahsen en Pwuhk Sarawi pweida, me mahsanih, “Eipraam pwosonlahr Koht, oh pwehki eh pwoson, Koht ketin kupwurehda pwe en pwungla reh.” Koht ahpw pil ketin kamwarehki “Kompoakepahi Eipraam.”ljQKe sohte wehwehki? Eh pwoson oh eh wiewia kan sawaspene, pwe eh pwoson unsengkilahr eh wiewia kan.i)Ia duwen samatail Eipraam eh pwungla rehn Koht? E pwungla rehn Koht sang ni eh wiewia ko ni eh meirongkihla nah pwutak Aisek pohn pei sarawio.[h/Pweipwei men kowe! Ke men wehwehki duwen soh-katepen pwoson me wiewia sohte iang?g#Ia duwen omw pwoson, ke kin kamehlele me Koht mehtehmen? Me mwahu! Ngehn Suwed kan pil kin kamehlele met, oh re kin rerrerki ar masak Koht.[f/A mwein emen pahn nda, “Mie omw pwoson, a ngehi mie ei wiewia.” Eri, iet ei pasapengen: “Kasalehiong ie omw pwoson ma wiewia sohte pahn iang, oh I pahn kasalehiong uhk ei pwoson sang ni ei wiewia kan.”e{Eri, ih duwen ni pwoson: ma pwosonte me mie, ahpw sohte iangahki wiewia, eri, met wehwehki me pwosono pwoson mehla ehu. d9da katepen amwail pahn ndaiong, “Koht en ketin kupwuramwahwihiuk! Kohkohwei ni popohl oh nsenamwahu!”-ma kumwail sohte kihong mehkot me en mourki?hcIMa riatail ohl de lih souleng men mie, me sohte eh likou, oh kene kisin mwenge pil sohte itar;b%Riei ko! Da katepehiong aramas emen ma e nda me mie eh pwoson ahpw sohte eh wiewia mwahu? Ia duwen soangen pwoson wet, e pahn kak mourkihla?3a_ Pwe ni Koht eh pahn ketin wia sapwellime kadeik, e sohte pahn ketin kupwurkalahngan ong aramas me sohte ahneki kalahngan. Pwe me kin ahneki kalahngan kin pitsang kadeik.{`o Eri, amwail lokaia oh wiewia en duwehte aramas me pahn kin pakadeingkihda kosonnedo me kin kasaledekihala aramas.8_i Pwe me mahsanih, “Ke dehr kamwahl,” iei ih me pil mahsanih, “Ke dehr kemehla aramas.” Mehnda ma ke sohte kamwahl, ke ahpw kemehla aramas, nahn ke tiakedier kosonnedo.K^ Pwe me kin tiakedi kosonned teieu, e kin tiakedi kosonned koaros.]1 Ahpw ma kumwail pahn lipilipilki aramas pwehki mwomwarail kan, eri, kumwail wiahkihda dihp oh Kosonnedo wiahkinkumwailla aramas en kauwe kosonned.,\QMe pwung ma kumwail pahn peikiong kosonned en Wehin Kohto me kileldier nan Pwuhk Sarawi, me mahsanih, “Poakohng mehn mpomw duwehte omw kin poakohng pein uhk.”L[Iei irail me kin lahlahwe mwar kaselel me Koht ketikihong kumwail.*ZMKumwail ahpw kin mwamwahliki me semwehmwe kan! Pwe ihs me kin kihong kumwail kahpwal oh pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan? Kaidehn irail me kepwehpwe kan?FYRiei kompoakepahi ko, kumwail rong! Koht ketin pilada me semwehmwe kan nin sampah wet pwe re en kepwehpwehkihla pwoson oh sohsohki Wehio me e ketin inoukihong irail kan me kin poakohng ih.cX?eri, kumwail soh katohreikumwailpeseng oh wia kopwung ehu me poahsoankihda lamalam suwed?@Wyma kumwail pahn wauneki ohl kepwehpweo oh ndaiong, “Mwohndi met pohn sehr kaselel wet,” ahpw ndaiong me semwehmweo, “Kesihnenda mwo, de mwohndiong nan tat limwahn ei sehret,”>VuPwe ia duwe, ma ohl kepwehpwe men me kapwatki rihng kohl oh likou mwahu pahn pedolong pwe en iang amwail kaudok, oh pil emen me semwehmwe me likawih likou mering pil iang pedolong; U Riei ko! Pwehki amwail pwoson atail Kaun Sises Krais, me Kaun lingan, kumwail dehr lipilipilki aramas akan pwehki mwomwarail kan.cT AEri, iet duwen poadidi ong papah Koht me uhdahn pwung oh unsek mehlelen, me Samatail Koht kin ketin kupwurki: apwalih me sepwoupwou kan oh liohdi kan nan ar apwal akan, oh dehr saminkihla tiahk suwed kan en sampah wet.S 1Mie mehmen me kin lemeleme me e poadidi ong palien atail lamalam? Ma e sohte kin powehdi lowe, eri eh poadidi sohte katepe oh e kin pitih pein ih.rR _A me kin tehk mwahu kosonned unseko me kin kasaledekla aramas, me iei rongamwahu en Krais, oh kin dadaurete, sohte kin rongete oh manokehla, ahpw kapwaiada-iei aramas menet me Koht pahn ketin kapaiahda ni mehkoaros me e pahn kin wia.HQ  A ni eh kin keisang ni kilahso, e kin mwadang manokehla mwomwe. P ;Pwe mehmen me kin rongete mahsen en Koht ahpw sohte kin kapwaiada, e rasehng aramas me kin irongen nan kilahs ehu oh kin kilang uhdahn mwomwen pein ih.mO UKumwail kapwaiada mahsen en Koht, pwe ma kumwail pahn rongorongete, kumwail pahn pitih pein kumwail.\N 3Eri, kumwail kesehweisang rehmwail soangen tiahk samin kan koaros oh soangen wiewia sapwung kan koaros. Kumwail peikiong Koht oh ale mahsen kan me e kin padokediong nan mohngiongimwail, ihme kak komourkumwailla._M 9pwehki lingeringer en aramas sohte kin sewese kapwaiada sapwellimen Koht kupwur pwung.$L CRiei kompoakepahi ko, kumwail tamataman met: emenemen kumwail koaros en nan kapehd mwadang ong rong, ahpw dehr nan kapehd karuaru en lokaia oh lingeringer; K Pein ih me ketin kupwurehda en wieikitailda sang ni sapwellime mahsen mehlel, pwe kitail en wiahla mesenih en sapwellime kan koaros.kJ QSoangen wiawi sapan koaros oh kisakis mwahu koaros kin kohdihdo sang nanleng; re kin kohdihdo sang rehn Koht, Sounwiepen marain koaros en nanleng kan. Koht sohte kin ketin wekila, oh sohte kisin mwomwen wekila kis kak mie reh.>I yRiei kompoakepahi ko, kumwail dehr pitih pein kumwail!mH UEri, eh kin kanaitikihada eh ineng suwed, oh ni dihp eh kin pweidahr mehlel, e kin kahrehiong mehla.zG oA aramas kin lelohng nan songosong sang ni pein eh ineng suwed eh kin kainangiong pein ih oh kahrehiong nan dihp.SF ! Mehmen me lelohng nan songosong pwehki apwal me kohiengehr en dehr nda me, “Kasongosong wet sang rehn Koht.” Pwe sohte me suwed kot kak kasongosonge Koht, oh pein Koht sohte kin kasongosonge aramas.LE  Meid pai aramas me kin loalopwoatete nan apwal me kin kohieng, pwe mwurin eh pahn powehdi sosohng wet, e pahn ale nin duwen keting ehu, mour me Koht ketin inoukihong irail kan me kin poakohng ih.hD K Ketipin kin dakada oh karakar, oh kin kamwasikahla tuhke kan; eri, rohs masal akan pahn pwupwudi, oh ar lingan pahn sohrala. Pil duwehte aramas kepwehpwe kan, re pahn sohrala nindokon ar pahn kedikedirepwki ar doadoahk kan.C 1 oh riatail me kepwehpwe kan en pil perenki en Koht eh pahn ketin kasapwiliraildi; pwe me kepwehpwe kan pahn sohrala duwehte masal en wahnrohs kan.[B 1 Riatail souleng me semwehmwe kan en perenki en Koht eh pahn ketin kasapwilirailda;0A [Soangen aramas menet sohte kak koasoanehdi eh lamalam, oh pil aramas kohweikohdo ni eh mwekid koaros, eri, en dehr lemehiong me e pahn kak ale mehkot sang rehn Kaun-o.0@ [Soangen aramas menet sohte kak koasoanehdi eh lamalam, oh pil aramas kohweikohdo ni eh mwekid koaros, eri, en dehr lemehiong me e pahn kak ale mehkot sang rehn Kaun-o."? ?Ahpw kumwail uhdahn pahn kapakap ni pwoson oh sohte peikasal; pwe me kin peikasal rasehng iloak en nan madau kan me kin pwungupwungudengkiseli kisinieng. > ;Ma emen rehmwail anahne erpit, a en kapakap oh peki rehn Koht, oh Koht ahpw pahn ketikihong, pwe Koht me kupwursapan oh kalahngan ong aramas koaruhsie.$= CKumwail eri kanahieng pwe amwail kanengamah ni ahnsou apwal en poatopoatete oh unsekla, pwe pein kumwail en unsengkihla mehlel oh sohte pahn anahne mehkot.}< upwe kumwail ese me ni amwail pwoson eh kin powehdi apwal pwukat, e kin kalaudehla amwail kanengamah ni ahnsou apwal.Q; Riei ko! Kumwail perenkihda ma soangen apwal koaros kin lelohng kumwail,: Sang Seims, ladun Koht oh atail Kaun Sises Krais: Rahnmwahu ong sapwellimen Koht aramas koaros me mihmi wasa koaros nin sampah.49c Kalahngan en Koht en ieiang kumwail koaros.#8? Kumwail ahpw kihong at rahnmwahu ong amwail sounkaweid kan, oh ong sapwellimen Koht souleng kan koaros. En souleng en Italy kan ar rahnmwahu ong kumwail.7! I men kumwail en ese duwen riatail souleng Timoty eh pedoisangehr nan imweteng. Ma e pahn mwadangodo rehi, e pahn iang ie kohwei rehmwail.6 Eri, riei ko, I peki rehmwail kumwail en kin kanengamah rong ei peneu en kakehlail pwukat; pwe nei kisinlikouet me sohte nohn reirei.5! Koht en popohl en audehkinkumwailla soangen kamwahu koaros me konehng kumwail, pwe kumwail en kin kapwaiada kupwure, oh en kin wia rehtail dahme e kin ketin kupwurperenki sang rehn Sises Krais, me uhdahn konehng en kin sapwellimaniki lingan koaros kohkohlahte. Amen.+4O Koht ketin kaiasada sang rehn me melahr akan atail Kaun Sises, me iei Silepe Lapalap en sihpw kan pwehki ntahn sapwellime pwoula me katengedier inou lap soutuko.}3s Eri, I peki rehmwail koaros ni ngidingid, pwe kumwail en kapakap pwe Koht en ketin mwadang kapwureiewohng rehmwail. 2 Kumwail woneweite kapakapkin kiht. Se pepehm me nan kapehdit me uhdahn mwakelekel, pwehki at kin men wia dahme pwung ahnsou koaros.Q1 Kumwail peikiong amwail sounkaweid akan oh kapwaiada ar kosonned kan. Pwe re sohte kin tokedihsang apwahpwalih ngenamwail kan; pwehki ar uhdahn pahn wehkadahng Koht ar kohwa doadoahk wet. Ma kumwail pahn peikiong irail, re pahn perenki kapwaiada ar doadoahk; ma soh, re pahn kin nsensuwedla; eri, met sohte kak sewesei kumwail.0 Kumwail dehr manokehla wiewia mwahu kan oh amwail sawaspene, pwe ih soangen meirong pwukat me Koht kin ketin kupwurperenki./) Eri, kitail poaden wiahiong Koht atail tungoal meirong en kaping rehn Sises; pwe ih soangen meirong wet me kin kadehdehda duwen Sises me Kaun.m.S Pwe sohte atail kahnimw poatopoat nin sampah wet; pwe kitail raparapahki ehu kahnimw me pahn kohdo.P- Eri, kitail kohieilahng reh likin kahnimwo oh iang sapwellime namenek.~,u Ihme Sises ketin pwoukihla likin kahnimwo, pwe en ketin kamwakelehkihda pein ntah aramas akan sang nan diparail kan.)+K Samworo Lapalap en mehn Suhs ako kin wa ntahn mahn kohlong nan Wasa Sarawiheo pwe en meirongkihla pwehki dihp; a paliweren mahn ako kin isihsla likin kahnimwo. *  Samworoun mehn Suhs akan me kin papah nan impwal likowo sohte kak iang tungoale meirong me kin wiawi pohn atail pei sarawi kan.%)C Kumwail dehr mweidohng padahk likamw tohrohr akan en kaweid kumwail sang nan elen komour. Me mwahu ong ngenomwail en kin kehlailki kalahngan en Koht, a kaidehk kosonned duwen kisin mwenge kan; pwe me kin peikiong soangen kosonned pwukat, re sohte kin ale sawas sang ni kosonned akan.K( Sises Krais ketin duweduwehte, ahio, rahnwet, oh pil kohkohlahte.$'A Kumwail tamanda amwail sounpadahk en mahs ako, me kawehwehiong kumwail mahsen en Koht. Medemedewe duwen ar mour, duwen ar mehla, oh kahlemengih ar pwoson.w&g Eri, kitail eimah oh patohwan, “Kaun-o, iei sawasepei, I sohte pahn masak! Dahme aramas kak wiahiong ie?”'%G Kumwail dehr noahroke mwohni, ahpw kumwail nsenamwahukihte dahme kumwail ahneki. Pwe Koht mahsanih, “I sohte pahn mweisang uhk; I sohte pahn keseiukala.”`$9 Kumwail koaros uhdahn pahn wauneki kasarawien kapwopwoud, oh kumwail ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kan, kumwail uhdahn pahn kin loalopwoatpene. Koht pahn ketin kadeikada me kin mouren kamwahl oh me kin mouren nenek..#U Kumwail pil tamanda me sensel kan, duwehte ma kumwail iang irail wie sensel. Tamanda irail kan me mihmi nan lokolok laud, duwehte ma kumwail iang irail wie lokolok. " Kumwail kin kataman epwelpen mehn keiru kan nan imwamwail kan. Pwe ihme ekei kasamwokiher tohnleng kan, ni ar sasairki ihs irail.C!  Kumwail dadaurete amwail limpoakpenehn souleng rehn Krais.O  pwe atail tungoal Koht rasehng kisiniei mwehl me kak kamwomwala wasa.:m Eri, kitail patohwan kapingkalahnganki atail aleier wehi ehu me sohte kak mwekidida. Kitail kapinga Koht oh pwongih ni wahu oh lemmwin, nin duwen me e pahn ketin kupwurperenki;5 Lepin mahsen lepet “pwurehng” kadehdehda duwen mehkan me kapikipikda ar pahn mwekidida oh sohrala; oh me sohte kak mwekidida kan pahn mihmiehte.! Kapitie kamwakidadahr sampah ahnsowo, a met e ketin inoukidahr, “I pahn pwurehng kamwakidada, ahpw kaidehk sampahte, pwe pil nanleng.”:m Eri, kumwail kaleke pwe kumwail dehr soikeweisang rehmwail ih me mahmahseniong kumwail. Pwe irail ko me soikasang rehrail sapwellimen Koht ladu me kawehwehiong irail mahsen en Koht nin sampah, re sohte pitla; a ia duwe kitail, kitail kak pitla ma kitail soikasang rehtail ih me kin mahsendo sang nanleng?>u Kumwail leledohr rehn Sises, me ketin koasoanehdi inou lap kapw, oh ni ntahn usup me kin inoukihong kitail soahng mwahu kan me siksang kowahlap soahng kan me ntahn Eipel inoukihda.kO Kumwail leledohngehr ni mwomwohdiso kaperen en sapwellimen Koht me tepin soulenglahr kan, me mwararail ntintingier nanleng. Kumwail leledohr rehn Koht, Sounkopwung en aramas koaros, oh rehn ngenen me lelepek kan me unseklahr. Ahpw soh, kumwail lelohngehr nin Nahna Saion, oh ni kahnimw en Koht ieias, iei Serusalem en nanleng, rehn pwihnen tohnleng ngedehrie.oW Kasansalo me inenen kamasepwehk mehlel, me kahrehda Moses patohwan, “I masepwehkadahr oh rerrer!”   pwe re sohte kak rong mahseno me mahsanih, “Pil ma mahn emen me pahn sair nahna wet, e uhdahn pahn kostakaidi e lao mehla.”  me ngihl laud en sowi, oh ngihl laud ehu pwarada. Ni aramas ako ar rongada ngihlo, re peki ni ngidingid re en dehr pwurehng rong,7g Kumwail sohte lelohng mehkot me kumwail kak pehm, duwehte mehn Israel ko me lelohngehr Nahna Sainai, me ngkinken, me rotorot mosul kipehdi, me lahpwoseisei oh melimel mi ie,Q Kumwail eseier duwen mwuri, e men ale kapai sang rehn eh pahpao, ahpw sohte kak, mehnda ma pilen mese kereker ni eh pekipeki kapaio, pwehki e solahr kak diar mehkot me pahn wekidala dahme e wiadahro.) Kumwail mwasahn pwe emen kumwail de mour samin de sohte kin wauneki mehkot sarawi duwehte Esau, me netikihla eh sohso pwehki delen mwenge ehu.5c Kumwail kanahieng pwe emen de soikeweisang reh kalahngan en Koht. Kaleke emen duwehla kisin tuhke katik oh keirda oh karehiong aramas teikan apwal tohto pwehki eh pwoisin.   Kumwail nantihong popohl ong aramas koaros, oh pil nantihong mour sarawi, pwe sohte me kak kilang Kaun-o ma e sohte mour sarawi.iK Kumwail ahpw weweidwei nan ahl inen, pwe pateneh me ohlahr en dehr suwedla, ahpw en mwamwahula.X) Eri, kumwail kakehlahda pehmwail me daulahr oh pwukiemwail me luwetalahr akan!&E Kalokolok koaros likamwete kin kahrehiong kitail nsensuwed, kaidehk peren. Ahpw mwuhr, kalokolok kin kahrehda popohl oh mour pwung ong irail kan me kin ale.L  Samatail kan en sampah, re kin kemei kitail ahnsou kis duwen me re lemeleme me konehng oh pwung; ahpw Koht kin ketin kalokei kitail pwe en kamwahwihkitailla, pwe kitail en kin iang ih sarawihla.> u Pil ehu, samatail kan en sampah kin kemei kitail, ahpw kitail kin waunekin irail. A ia duwe, e soh konehng kowahlap kitail en peikiong Semen ngenitail, pwe kitail en kak mourkihla?& E Ma kumwail sohte pahn kin kamakam de kalokolok duwehte sapwellime kan koaros, eri, met wehwehki me kaidehk kumwail uhdahn sapwellime, pwe nein emen tohrohr.Y + Eri, kumwail kanengamahiong amwail apwal akan, duwehte ma samamwail me kalokei kumwail; pwe amwail apwal akan kasalehda me Koht ketin wiahkin kumwail sapwellime. Ia duwe? Mie seri men me seme sohte kin keme? { Pwe Kaun-o kin ketin kapwungala me e kin ketin loalloale, oh kin ketin kaloke seri koaros me e ketin sapwellimaniki.” Ia duwe, kumwail manokelahr mahsen en kakehlaka nan kapehdamwail kan me Koht ketin mahsanihong kumwail nin duwen sapwellime seri? “Nei kompoake, ke dehr pohnsehse ni Koht eh kin ketin kapwunguhkala; oh dehr nan kapehd tikitingkihla sapwellime kopwung.[/ Pwe ni amwail kin uhwong dihp oh pelianda, kumwail saikinte lel ahnsoun mehkihla.=s Kumwail medemedewe uwen me e ketin lokolongki, oh duwen eh ketin kanengamahiong kailok me e ketin alehsang rehn me dipan akan! Eri, kumwail dehr mworusala oh nan kapehd tikitikla.?w Kitail kainenehiongete kapehditail kan ong Sises, me tepin atail pwoson oh me kaunsekala atail pwoson. E sohte ketin mworuskihla lokolok en lohpwuwo! A, pwehki peren me e kasikasik, e sohte mwahn kupwurohkihla kanamenekpen eh pahn pwoula nin lohpwuwo; eri, ahnsou wet e ketiketier ni palimaun en mwoalen Koht.! = Sounkadehde pwukat me tohto kapilkitailpenehr duwehte depwek kalaimwun ehu. Eri, kitail kesehsang kitail mekoaros me kerempwai kitail, oh dihp me kin salihkitaildi, oh kitail en nantihong nan atail mour me kitail tapihadahr, rasehng atail kin tang kehlail ni atail kin weirentang.+O (pwe Koht ketin kupwukupwurehiong kitail kupwur ehu me mwahusang mehlel met. Eri, iet sapwellime kupwuren: ihte ni ar pahn iang kitail me re pahn kak unsengkihla. 'Eri, aramas pwukat koaros, mehnda ma re kenikenla pahn Koht pwehki ar pwoson! Ahpw re sohte ale dahme Koht ketin inoukidahr,yk &Re sohte perenki sampah wet! Re kin kokohseli nan sapwtehn, pohn nahna kan, pahn paip akan, oh nan pwoahr akan.'G %Ekei kostakaidi, ekei rasaraspeseng, oh ekei mehkihla kedlahs. Ekei sansaruwaruseli, likawih likou kilin sihpw de kuht; re semwehmwe, paisuwed, oh sekeniken.Q $Ekei aleier lokolok kaweikek oh wowoki, oh ekei selidiong nan imweteng.J~  #Lih ekei mie me aleier nair seri kei me pwurehng mourda sang mehla pwehki pwoson. Pil ekei, ni ar kahng ale saledek, re pilada mehla nan lokolok laud pwe re en iasadahng mour me mwahusang met.-}S "kakunla engin kisiniei kan, re pitsang ewen kedlahs kan. Re me luwet, ahpw re kehlailla; re kommwad nan mahwen oh kamwomwala karis en sounpei kan en mehn liki kan.|+ !Re mahweniong wehi kan oh kalowehkinraildi pwoson. Re kapwaiada dahme pwung oh aleier dahme Koht ketin inoukidahr. Re kakuhpene ewen laion kan, {  Dahme I en pil ndawohng kumwail? Sohte ei ahnsoun koasoiahda duwen Kidion, Parak, Samson, Sepda, Depit, Samuel, oh soukohp ako.vze Pwoson me kapitala lih suwed Reap pwehki eh kasamwo lipoahrok ko, e ahpw sohte iang me sapeik ko kamakamala.gyG Pwoson me karangkpeseng kelen kahnimw Seriko, mwurin mehn Israel ko ar pidipidahki rahn isuh.x+ Pwoson me kamengeiong mehn Israel ko re en kotehla Sehd Weitahtao duwehte nan sahpw madekeng, me mehn Isip ko song wia, re ahpw kihrla nansedo.w5 Pwoson me e koasoanehkihdi tiahk en Pahsohpa oh nta en kilelehdi wenihmw kan, pwe Tohnleng en Kamakamo en dehr kemehla nein mehn Israel mesenih kan.v1 Pwoson me Moses lipikihsang Isip, sohte mwahn masak engieng en nanmwarkio. E wonlahte mwowe nan eh seiloak, likamwete e kilang Koht me soh sansal.u  E pilada en namenekla pwehki Mesaia sang ahneki kepwe kesempwal koaros en Isip, pwe e kilikilengwohngete keting me pahn kohdo.`t9 E pilada iang sapwellimen Koht aramas akan lokolok sang perenki dihp ahnsou mwotomwot.gsG Pwoson me kahrehiong Moses, ni eh laudlahro, eh sohte men inanki sapwellimen Parao serepeino.Fr Pwoson me kahrehiong semen Moses oh ine ira en ekihla Moses erein sounpwong siluh mwurin eh ipwidi. Ira kilangada duwen kaselel en serio, oh sohte masangki sapwellimen nanmwarkio kosonned.'qG Pwoson me Sosep, ni eh pahn melahr, e kohpada duwen mehn Israel kan ar pahn lipasang Isip, oh koasoanehdi dahme pahn wiawihong paliwere mwurin eh pahn mehla. p  Pwoson me Seikop kapaiahkihda emenemen nein Sosep pwutak ko mwohn eh pahn mehla, ni eh dairukedi pohn eh sokon oh pwongih Koht.Lo Pwoson me Aisek inoukihong Seikop oh Esau kapai kan me pahn kohdo. n Pwe Eipraam lemelemehte me Koht kak ketin komourada Aisek sang mehla-eri, kitail kak nda me Eipraam pwurehng ale Aisek sang mehla.m Eri, pwoson me Eipraam meirongkihla nah pwutak Aisek, ni Koht eh kupwurehda en song eh loalopwoat. Koht ketin wiahiong Eipraam inou ehu me mahsanih, “Kadaudokomw kan pahn tepisang rehn Aisek,” ahpw soh, pwe Eipraam mweidalahte nah pwutako pwe en meirongkihla.l Eri, pwoson me Eipraam meirongkihla nah pwutak Aisek, ni Koht eh kupwurehda en song eh loalopwoat. Koht ketin wiahiong Eipraam inou ehu me mahsanih, “Kadaudokomw kan pahn tepisang rehn Aisek,” ahpw soh, pwe Eipraam mweidalahte nah pwutako pwe en meirongkihla.6ke Eri soh, re raparapahki sahpw ehu me kaselel sang wasao, iei nanleng. Ihme Koht sohte ketin peikasalki ar kin wiahki ih ar Koht, pwe e ketin kaunopohngirailehr kahnimw ehu.{jo Re sohte kin tamataman sahpw me re mweselsang ie; pwe ma re wia met, e uhdahn pahn mie ahnsoun sapahllahng wasao.tia Eri, soangen aramas me kin koasoia soahng pwukat, kasalehda duwen ar raparapahki wasa me uhdahn sapwarail.dhA Aramas pwukat koaruhsie pwoson, ahpw re melahr. Re sohte ale mehkan me Koht ketin inoukidahr; ahpw, sang wasa doh me re kilang oh perenkihda, re pil kadehdehda ni sansal duwen ar mehn liki oh mehn keiru kei nin sampah.2g] Eri, mehnda ma e kereniongehr mehla, ahpw kadaudoke kan me tepisang aramastehmenet me tohtohie, rasehng usuhn pahnlahng kan oh pihken ni oaroahr kan me soh kak wadawad.)fK Pwoson me kahrehiong Eipraam en kak wiahla sahm men nan eh likeilapalahr oh eh pwoud Sara lih depwen. E kamehlele me Koht pahn ketin kapwaiada sapwellime inou.meS Pwe Eipraam awiawih kahnimw ehu me Koht ketin kupwurehla oh kauwada, kahnimw me poahsoan poatopoat.Pd Pwoson me e koukousoanki nan sahpw me Koht ketin inoukihong, nin duwen aramas en liki men. E kin mihmi nan impwal likou kei, duwehte Aisek oh Seikop, me pil iang ale soangen inowohte sang rehn Koht._c7 Pwoson me kahrehiong en Eipraam eh peik, ni Koht eh ketin malipe pwe en kolahng nan sahpw ehu me Koht ketin inoukidahr me e pahn ketikihong. E ahpw mweselsang nan uhdahn sapweo, soh mwahn ese wasa e kohkolahng ie.,bQ Pwoson me kahrehiong Noha eh rong oh peikiong sapwellimen Koht mahsen duwen mehkan me pahn kohdo, me e sohte kak kilangki mese. E peikiong Koht oh wiahda warihmw ehu me kapitala ih oh eh peneinei. Ih met me sampah pakadeingkihda, oh Noha alehsang rehn Koht pwung me kin pwilisang ni pwoson.Va% Eri, sohte me kak kenikenla pahn kupwur en Koht ma sohte eh pwoson. Pwe mehmen me men kowohng rehn Koht uhdahn pahn kamehlele me Koht ketin mie, oh me Koht kin ketin katingih irail kan me kin raparapahki.T`! Pwoson me kapitasang Enok mehla. E pwekipwekdahla rehn Koht oh sohte emen kak diar, pwehki Koht eh ketikidahla. Pwuhk Sarawi mahsanih me mwohn eh pwekipwekdahla, Enok inenen keniken pahn kupwur en Koht._3 Pwoson me kahrehiong Eipel en meirongkihong Koht meirong ehu me mwahusang en Kain eh meirong. Pwehki eh pwoson, e kenikenla pahn Koht nin duwen aramas pwung men, pwe pein Koht ketin kupwurehla eh meirongo. Pwehki eh pwoson, likamwete e pil kin lokolokaia, mehnda ma e melahr.,^Q Pwoson me kitail esehki me lahng oh sampah pokon, iei wiepen mahsen en Koht; eri, mehkan me kitail kilangki masatail kan wiawidahr sang ni mehkan me sohte sansal.O] Iei pwoson me kahredahr samatail mehn kawa ko ar kenikenla pahn Koht.\  Pwoson, iei kamehlele mehkan me kitail kin koapworopworki de kasikasik, kamehlele mehkan me kitail sohte kak kilangki masatail.[ 'Eri, kaidehk kitail kisehn irail kan me kin kesehla ar pwoson, re ahpw kin lekdekla. Pwe mie atail pwoson oh kitail aleier komourpatail.|Zq &Nei aramas pwung kan pahn momourki pwoson; a ma emen irail pahn kesehla eh souleng, I sohte pahn kupwurperenki.”|Yq %Pwe, duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Ahnsou tehr kis, a ih me ketiket kohdo pahn leledo; e sohte pahn pwapwand.X} $Kumwail uhdahn pahn kin kanengamah, pwe kumwail en kapwaiada kupwur en Koht oh ale mehkan me e ketin inoukihong kumwail.wWg #Eri, kumwail dehr nan kapehd tikitikla, ahpw koapworopwor, pwe amwail koapworopwor pahn kahrehda keting laud.~Vu "Kumwail pil iang ale lokolok en me selidi kan; oh ni ahnsou me amwail kepwe kan koaros pehdsang oh kulsang, kumwail kin kanengamah ni peren, pwehki amwail ese me kumwail pil ahneki soahng kei me mwahusang kowahlap, me pahn mihmihte kohkohlahte.;Uo !Ekei ahnsou aramas akan kin mwamwahlikin kumwail ni sansal oh kaukauwei kumwail, oh ekei ahnsou kumwail kin men patehng oh miniminiong irail ko me aleier soangen lokolok pwukat.T7 Kumwail tamanda duwen kumwail mahso. Ni ahnsowo, mwurin marain en Koht eh dakerkumwaildahr, apwal tohto lelohng kumwail, ahpw kumwail sohte lohdiong.ES Meid kamasepwehk kowahlap, lohdiong pahn limmen Koht ieias!R5 Pwe kitail ese en ihs mahsen wet: “I pahn ikih, I pahn dupukohng.” Oh pil ehu mahsen: “Kaun-o pahn ketin kapwungala sapwellime aramas akan.”Qw Eri, dahme kumwail lemelemehiong aramas me kin mwamwahliki Sapwellimen Koht Iehroso? Me kin kasaminehla ntahn sapwellimen Koht inou lap kapw me e mwakelekelkilahr? Me kin lahlahwe Ngehn me kalahngan? Ia uwen kalokolok laud me e pahn warohng ale!P! Mehmen me kin kauwehla Kosonned en Moses kin kamakamala, ma e dierekda sapwung sang ni kadehdepen riemen de silimen, e sohte kin ale mahk.yOk Ihte, kitail en kasikasik ni masak Kadeiko oh angin kisiniei me pahn kamwomwala irail kan me kin pelianda Koht!N7 Pwe ma kitail pahn nsenkihte wiewia dihp, mwurin atail marainkilahr padahk mehlel kan, solahr meirong ehu me pahn kak kamwakelehsang kitail nan dihp.>Mu Kitail dehr tokedihsang atail tiahk en pokonpene, duwen ekei ar kin epwehnki wia. A kitail nantihong kakehlaka nan kapehd en emenemen, pwe duwen amwail ese Rahnen Kaun-o kerendohr.WL' Kitail nsenoh sawaspene ni kasalepen atail limpoak oh atail wiewia mwahu kan.K3 Kitail kolokol tengeteng koapworopwor me kitail kin kadehdehda, pwe Koht, me kitail kin koapworopworki uhdahn pahn ketin kapwaiada sapwellime inou.FJ Eri, kitail keiong pahn kupwur en Koht ni kapehd mehlel diren pwoson, ni kapehd me mwakelekelsangehr katoutoupen suwed en kadeikpen loalatail oh ni paliwar me wideudkidahr pihl mwakelekel.YI+ Eri, e mieier atail tungoal samworo lapalap me kin apwahpwalih tehnpas en Koht.H Krais ketin ritingadahngkitailehr wenihmw kapw ehu, elen komour me uhlahngete Wasa Sarawiheo oh pwar kahdengo, iei kahlepe.uGc Eri, riei ko, pwehki ntahn Sises, kitail saledeklahr douluhl pwe kitail en iang pedolong nan Wasa Sarawihe.\F1 Eri, ni ar pahn ale lapwepen diparail kan, nahn solahr meirong en tomw pahn wiawi.XE) E ahpw pil mahsanih, “I solahr pahn taman diparail kan oh ar sapwung kan.”PD “Kaun-o mahsanih, ih inou lapo met me I pahn kauwada nanpwungen ngehi oh irail ni rahn akan me pahn kohdo; I pahn audehkihda kapehdirail kan oh ntingihediong nan mohngiongirail ei kosonned kan.”NC Ngehn Sarawi pil kadehdehiong kitail duwen mepwukat. Pwe e mahsanih,jBM Eri, sang ni meirong wette, e ketin kaunsekalahr kohkohlahte irail ko me mwakelekelsangehr dihp. A  Ih wasao me e ketin awiawih ahnsou wet, Koht lao pahn ketikihdi sapwellime imwintihti kan pwe re en wiahla utupen aluweluwe kan.@ A Krais me ketin wiahda meirong ehute me manaman poatopoat ong ni lapwepen dihp akan, e ahpw ketidiong ni palimaun en Koht.$?A Samworo en mehn Suhs koaros kin wiewia ar doadoahk rahn koaros, wiewiahte soangen meirongkohte pak tohto; ahpw meirong pwukat sohte kak lapwahda dihp kan.8>i Pwehki Sises Krais eh ketin kapwaiada kupwur en Koht, kitail koaruhsie mwakelekellahr sang dipatail kan pwehki meirong en kahlepe me e ketin wiahda pahn mehpak pwehki kitail.G= E ahpw mahsanih, “Iet ngehi, Maing Koht, I patodohn kapwaiada kupwuromwien.” Koht eri ketin kasohrehla meirong mering koaros oh ketin koasoanedier pwe meirong en Krais en wilianiraildi.{<o Keieu e mahsanih, “Komw sohte kupwurki de kupwurperenki meirong oh kisakis en mahn, de kisakis en mahn me isihsla pohn pei sarawi oh meirong en tomw.” Eri, e mahsanih met pil mehnda ma meirong pwukat koaros kin wiawi nin duwen Kosonnedo.;# Ngehi eri patohwan, ‘Iet ngehi, Maing Koht, I patodohn kapwaiada kupwuromwien- duwen me ntingdier nan pwuken Kosonned duwen ngehi.’ ”m:S Komw sohte kupwurperenki kisakis en mahn me kin pwonte isihsla pohn pei sarawi, de meirong en tomw.49a Ihme kahrehda ni Krais eh pahn ketidohng sampah, e mahsanihong Koht: “Komw sohte ketin kupwurki meirong oh kisakis en mahn, pwe paliwar ehu me komw ketin kaunopohng ie.Y8+ Pwe ntahn kouwol oh kuht sohte mwahn pahn kak kamwakelehsang dipen aramas akan.^75 Ahpw soh, pwe meirong ko kin katamankihong aramas akan diparail kan nan pahr koaros.)6K Ma aramas akan me kin kaudokiong Koht uhdahn mwakelekellahr sang nan diparail kan, re solahr pahn pehm katoutoupen dihp; oh meirong en mahs koaros pahn tokedi.F5  Kosonned en mehn Suhs ako sohte wia mehn kasansal unsek oh poatopoat ehu en dahme uhdahn mehlel; e wia kamwomwada soh dehde ehu en kamwahu kan me pahn kohdo. Soangen meirongkohte kin pwurehng wiewiawi ahnsou koaros nan sounpar koaros. Eri, ia duwen Kosonnedo eh kak kaunsekala mouren irail kan me kin kaudokiong Koht?K4 Pil duwehte, Krais meirongalahr pahn mehpak pwe en ketikihsang dipen aramas tohto. E pahn ketin sapahldo keriapak, kaidehkin pwe en tomwki dihp, ahpw en komourala irail kan me kin kasikasik ih.e3C E koasoanedier pwe aramas koaros en mehla pahn mehpak, a mwuri, re en ale kadeik rehn Koht.b2= pwe ma iei, e uhdahn pahn ketin lokolok pak tohto sang nin tepin sampah eh wiawihda. Ahpw soh, pwe e ketin pwarodo pahn mehtehpak kerendohng ni imwin dih koaros, pwe en kauwehkihla dihp sapwellime meirong en pein ih.)1K Samworo Lapalap en mehn Suhs ako kin pedolong nan Wasa Sarawihe nan pahr koaros wisik ntahn mahn. A Krais sohte ketilong pwe en meirongkihla pein ih pak tohto;F0 Pwe Krais sohte ketilong nan Wasa Sarawi ehu me wiepen aramas, me duwehte mwomwen me uhdahno. Pwe e ketilong nanleng, wasa e ketiket ie ahnsou wet mwohn silangin Koht pwehn sewesei kitail.O/ Eri, dipwisou pwukat me iei sansal kei en dipwisoun nanleng kan, re uhdahn pahn mwakelekelkihla tiahk pwukat; ahpw mehkan me uhdahn mehn nanleng anahne mehlel meirong ehu me mwahusang tiahk pwukat.. Eri, duwen me sansal nan Kosonnedo, kereniong mehkoaros kin mwakelekelkihla nta; oh sohte lapwepen dihp kin mie ma nta sohte kin keredi.U-# E ahpw pil usupihki ntao Impwal Sarawio, oh dipwisoun wia kaudok ko koaros.s,_ E ahpw nda, “Iet nta me kileledier inou lap me Koht ketin wiahiong kumwail pwe kumwail en kapwaiada.”~+u Keieu, Moses wadek ong aramas ako koaros kosonned koaros me mi nan pwuken Kosonnedo. Mwuhr, e ahpw ale rahn isop oh wunen sihpw pohweitahta, kaduh nan ntahn kouwol oh kuht, me e doaloahki pihl, oh usupihki pwuken Kosonnedo oh aramas ako koaros.E* Ih kahrepen keieun inou lapo pweikihda, pwehki nta eh iang.)- Pwe sohte manaman en inoun sohso kin mie nindokon aramas me wiahda inowo eh momour; soangen inou wet kin manamanla mwurin me wiadahro eh melahr.w(g Pwe ma mie inoun sohso ieu wasa kis, e uhdahn pahn pil mie kadehdepen mehlahn aramas me wiahda inoun sohsowo.I'  Ihme kahrehda Krais sapwellimaniki doadoahk en sounkamwahupen inou lap kapw, pwe irail kan me Koht ketin malipeier, re en ale kapai soutuk kan me e ketin inoukihong irail. Eri, met kakehr wiawi pwehki pwoulahn Krais me lapwadahr aramas akan sang nan diparail kan me re wiadahr nindokon inou lap meringo eh wie doadoahk.  ~~R}},|{zyy#xx w}w vuuEttMsirr> =<<[;:993877655S4m332z10// .. --#,O+m** )(''&m%$$&#""@!!v 3PSxh 8 8 d [CUG # !Pwe sohte mwahn kokohp ehu kin pwilisang ni nsenen aramas emen, ahpw Ngehn Sarawi me kin ti pohn aramas ni ar kin lohkihda mahsen en Koht. " Eri, mwohn mehkoaros, iet me kumwail en tamatamanen: sohte emen kak kawehwehda kokohp ehu en nan Pwuhk Sarawi sang ni pein nsene. !  Eri, se kin koapworopwor laudki kokohp me soukohp ako lohkidohr. Me konehng mehlel kumwail en tehk oh kesempwalki, pwe e rasehng marain ehu me kin dakedaker wasa rotorot, wasa lao rahnpeseng oh marain en usuhn rahn ahpw pahn kamarainihada kapehdamwail kan.g  IPein kiht iang rong ngihl wet me peidihdo sang nanleng, ni at iang ketiket pohn nahna sarawio.F Se iang mi wasa me Koht Sahm ketin kawauwihala oh kalinganahla, ni kapitien Sahm eh peidohng pohn Sises sang Wasa Lingalihngie, mahsanih, “Ih nei kompoakeo met, me I kin kupwurperenki.”3 aSe sohte poahsoankihda soai likamw at padahk kan ong kumwail duwen roson en ketidohn atail Kaun Sises Krais. Pein kiht se kilangki masat akan sapwellime roson lapalahpie. 1Eri, I pahn wia uwen ei kak, pwe I en kihong kumwail mehn kataman ehu me kumwail pahn kin tamatamanki mepwukat ahnsou koaros mwurin ei pahn mehla.t cPwe I ese me I pahn mwadang kamwurala paliwereiet, duwen me atail Kaun Sises Krais ketin kadehdehiongieier.   Pwe I kin lemeleme me mehkot pwung ehu rehi ei pahn kin pangenkin kumwail oh katamankin kumwail mepwukat, erein ei pahn momour. 7 Kahrehda I pahn kin katamankin kumwail duwen mepwukat ahnsou koaros, mehnda ma kumwail eseier, oh poadidier teng nan padahk mehlel me kumwail aleier. { Pwe ih duwen met amwail pahn ahnekihla pwung unsek en pedolong nan wehi soutuk en atail Kaun oh Sounkomour Sises Krais.N  Eri, riei ko, kumwail nantihong laudsang mahs pwe sapwellimen Koht luhk oh pilipil ong kumwail en wiahla momour poatopoat ehu; pwe ma kumwail pahn wia met, kumwail sohte pahn kesehla amwail pwoson.} u Ahpw mehmen me sohte pahn ahneki mepwukat, eri, maskun men ih oh e manokelahr me dipe mehn mahs ako kamwakelsangehr.O Pwe ma wiewia mwahu pwukat pahn wiahla amwail oh kekeirda nanpwungamwail, kumwail pahn loalokongkihla atail Kaun Sises Krais, pwe loalokong wet pahn kahrehda amwail mour eh pahn wah mwahu oh pweida.' Ioh ong amwail lelepek, limpoak ong riamwail souleng kan; oh ong amwail limpoak ong riamwail souleng kan, kumwail kapatahiong amwail limpoak ong aramas koaros.L oh ong dehdehki Koht, ese kaunda paliwaramwail, oh ong ese kaunda paliwaramwail, kumwail en kapatahiong kanengamah ni ahnsou apwal, oh ong kanengamah ni ahnsou apwal, kumwail kapatahiong lelepek;O Eri, ih kahrepe wet me kumwail pahn nantihkihong en wia uwen me kumwail kak, pwe kumwail en kapatahiong amwail pwoson, wiewia mwahu; oh ong amwail wiewia mwahu, kumwail en kapatahiong dehdehki Koht; yIh duwen eh ketikihong kitail pwais lapalap oh kesempwal kan me e ketin inoukidahr, pwe ni inoun pwais pwukat eh pahn pweida rehmwail, kumwail en kak pitsang meninkau kan en sampah me ineng suwed kin kahrehda, oh pil iang ahnekihla ieias en Koht.u eSapwellimen Koht manaman me ketikihongkitailehr mehkoaros me kitail anahne pwe kitail en kin mour lelepek; eri, met wiawiher pwehki atail marainkilahr ih me ketin malipeikitaildo pwe kitail en iang paieki sapwellime lingan oh kalahngan.o YKalahngan oh popohl unsek en ieiang kumwail pwehki amwail marainkilahr atail Koht oh atail Kaun Sises.< uSang Saimon Piter, ladu oh wahnpoaron en Sises Krais-ong irail ko me aleier pwoson duwehte kiht, pwoson kesempwal sang ni pwungen kalahngan en atail Koht oh Sounkomour Sises Krais:ykKumwail rahnmwahupene nin duwen pirien ehu rehn Krais. Popohl en ieiang kumwail koaros me mi miniminiong Krais.  Riamwail mwomwohdiso nan Papilon, me pil pilipildahr pahn kupwur en Koht, kadarowohng kumwail ar rahnmwahu, pil duwehte nei pwutak Mark.q [ I wiadahr kisinlikou mwotomwoto kiset sang ni sawasepen Sailas, me duwen ei lamalam, uhdahn riatail souleng mehlel men. I men panawihekin kumwail oh kadehdehiong kumwail me iei met kalahngan mehlelo en Koht. Eri, kumwail dadaurete.B  Ong ih manaman koaros erein dih koaros kohkohlahte. Amen.  Ahpw mwurin amwail lokolok pwukat en ahnsou kis, Koht en kalahngan koaros, me ketin malipeikumwaildo pwe kumwail en iang paieki sapwellime lingan ni amwail miniminiong Krais, e pahn ketin kaunsengkumwailla, kakehleikumwailda, oh poahsoaneikumwailda.J   Eri, kumwail tengeteng ni amwail pwoson oh kehlail ong ih, pwe kumwail ese me riamwail souleng kan wasa koaros nin sampah kin iang kumwail mihla nan soangen lokolok me kumwail kin mihla loale.!;Kumwail onohnop oh mwasamwasahn. Pwe amwail imwintihtio, Tepil, kin kohkohseli duwehte laion emen me kin weriwer, raparapahki ihs me e pahn kadallehla.]3Kumwail mweidohng ih amwail pwunod koaros, pwehki eh kin ketin apwahpwalih kumwail.{oEri, kumwail pein karakarahkala pahn nin limen Koht manaman, pwe en ketin kasapwilkumwailda ni ahnsou me konehng.5Pil duwehte kumwail me pwulopwul kan, kumwail peikiong me mah kan. Oh kumwail koaros pwuhriong nan likoun karakarahk oh uhpahpene nanpwungamwail; pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Koht kin ketin pelianda me aklapalap akan, a e ketikihong sapwellime kalahngan me karakarahk kan.”fEPwe ni Silepe Lapalapo eh pahn pwarodo, kumwail en ale mwar lingan ehu me sohte kin sohrala.wKumwail dehr kin aksoupeidi ong irail kan me mi pahn epwelpamwail, ahpw kumwail en kin wia kahlemengipen pwihn sihpw.'kumwail en kin wia doadoahk en silepen sihpw me Koht ketikihong kumwail, oh apwalih irail, kaidehk ni menseiren ahpw ni kupwur mwahu duwen kupwur en Koht. Kumwail wia amwail doadoahk, kaidehk pwehki amwail pahn ale pweipweiki, a pwehki amwail kin uhdahn ngoangki papah.v gI koangngoangehkin kumwail ire ieu, kumwail me mah kan nan amwail mwomwohdiso, ngehi me pil emen me mah kan. I wiahier sounkadehdehn lokolok kan en Krais; oh I pahn iang pwaisanki lingan me pahn sansalda. Eri, I koangngoangehkin kumwail:?wEri, irail kan me kin lokolok pwehki iei kupwur en Koht ong irail, re en likih ong Koht arail wiewia mwahu kan, ong Koht me ketin wiairailda, oh kin ketin kapwaiada sapwellime inou.Duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Me apwal mehlel ong me lelepek kan en mourla, a dahme pahn wiawihong me seupwoson oh me dipan akan?”H~ E leledohr ahnsoun kadeik, oh e pahn tepida sang rehn sapwellimen Koht souleng kan. Eri, ma e pahn tepida sang rehtail, ia pahn imwilahn irail kan me sohte pwoson Rongamwahwo sang rehn Koht?}Ahpw ma kumwail lokolok pwehki amwail sapwellimen Krais, kumwail dehr namenengki, ahpw kapingahki Koht amwail iang mwarenki mwaren Krais.|+Ma emen kumwail ale lokolok, kaidehn en lokolongki eh pahn kamaramas, de lipirap, de loallap suwed, de lidere en aramas teikan ar doadoahk kan.{-Meid pai kumwail ma aramas akan lahlahwei kumwail pwehki mwaren Krais; pwe met wehwehki me Ngehn lingalingo, Ngenen Koht, ketidiongehr rehmwail.!z; Ahpw kumwail perenkihda amwail iang pwaisanki en Krais eh lokolok, pwe, ni sapwellime lingaling eh pahn sansalda, kumwail en pil iang perenda kowahlap.y- Kompoakepahi ko, kumwail dehr kin pwuriamweiki songosong kalok kan me kin lelohng kumwail, duwehte ma soahng wet sohte pahn kin lelohng kumwail.uxc Me kin padahk, en padahkihwei mahsen en Koht; me kin papah, en papah uwen kak me Koht ketikihong, pwe kaping en kowohng Koht ni mehkoaros ni mwaren Sises Krais, me ketin sapwellimaniki wahu oh kaping erein dih koaros kohkohlahte. Amen.%wC Emenemen kumwail, nin duwen sounkohwa mwahu en sapwellimen Koht kapai kan, en kin doadoahngki ong ni kamwahupen meteikan, kapai me e alehsangehr rehn Koht.`v9 Kumwail ritingadahng emenemen kumwail koaros imwamwail kan, sohte mwahn kin kaulimala.bu=Mwohn mehkoaros kumwail nantihong en limpoakpene, pwe limpoak kin mahkohng soahng tohto.t}Eri, imwin mehkoaros kerendohr. Kumwail uhdahn pahn kaunda paliwaramwail kan oh mwasamwasahn pwe kumwail en kak kapakap.fsEEri, ih kahrepen Rongamwahu eh pil kalohk ong me melahr ako, eri, irail ko me aleier kadeik ni paliwar nin duwen eh kin wiawi rehn aramas akan koaros; eri, e lohk ong irail pwe re en kak mourki mouren Koht ni pali ngehn.prYAhpw re pahn wehkadahng Koht pein irail, ong Koht me pahn ketin kadeikada me momour oh me melahr akan.+qOEri, met ihme me rotorot akan pwuriamweikilahr amwail sohte kin patehng irail iang wia soangen mwoarong suwed oh kanamenek pwukat, re ahpw kin lahlahwei kumwail. p Pwe ahnsou reirei en amwail mouren mahs, kumwail wiewiahier dahme me rotorot akan kin mwahuki wia. Kumwail wiadahr tiahk suwed kanamenek kei, tiahk en nenek, kamam sakau, kapehd en mwenge, kamwoaronge wasa, oh tiahk en kaudok kasaut ong dikedik en eni kan.oEri, sang met kohla, erein luhwen amwail mour, kumwail pahn dadaurete weweidki kupwur en Koht, a kaidehk ineng en aramas.)n MPwehki Krais eh ketin lokolok ni paliwar, kumwail pil kehlailkihda soangen lamalamohte me e sapwellimaniki; pwe me kin lokolok ni paliwar, e sohpeisangehr dihp. mme ketidalahngehr nanleng oh ketidiongehr ni palimaun en Koht, oh ketin kakaun tohnleng koaros, me manaman akan oh me lapalap akan.l!Pihl wet iei sansal en pilen papidais me ahnsou wet kin komourkumwailla, e sohte kin wiawi ni tiahk en kamwakelehsang pwelen paliwar, ahpw ni inou me kin wiawihong Koht sang ni pepehm mwahu en loalen aramas. Papidais kin komourkumwailla sang ni iasadahn Sises Krais,ekCEri, ngehn pwukat, iei ngenen irail ko me sohte peikiong Koht, ni ahnsou me Koht ketin awiawih oh kanengamahiong irail erein ahnsou me Noha wiewia warihmwo. Irail koaros nan warihmwo me welimen oh re pitla pwehki pihlo.Yj+Oh ni pali ngene e ahpw ketidihla oh ketin kapahrekiong ngehn en me sensel kan.eiCPwe Krais ketin pwoukinkumwailla; e ketin pwoukihla dipamwail kan pahn mehpak; me lelepeko wiliandi me dipan akan, pwe en ketin kaluweikumwaildohng rehn Koht. E ketin pwoula ni paliwar, e ahpw ketin ieias ni pali ngehn.rh]Pwe ma ih kupwur en Koht en iei lokolongki wiewia mwahu, e mwahusang kowahlap lokolongki wiewia sapwung.]g3Ahpw kumwail wia ni tiahk en kadek oh wahu. Nan kapehdomwail kan en kin mwakelekel, pwe irail kan me kin kinehiong kumwail likamw ni amwail wiewia mwahu rehn Krais, re en sarohdi oh namenengkihla ar likamw akan.OfAhpw kumwail lemmwiki Krais nan kapehdomwail kan, oh wiahki amwail Kaun. Onopada ahnsou koaros pwe kumwail en kak sapeng mehmen me peki rehmwail kumwail en kawehwehiong koapworopwor me mi rehmwail.eAhpw ma kumwail pahn kamakamki amwail wiewia pwung kan, meid pai kumwail! Kumwail dehr masak aramas akan, oh pil dehr pwunodki mehkot.Qd Ihs me kak kauweikumwailla, ma kumwail kin ngoangkihte wia dahme mwahu?c# Pwe silangin Kaun-o kin mahmahsanih me pwung kan, oh e kin karonge ar pekipek kan ahnsou koaros; a e kin sohpeisang me kin wia me suwed.”`b9 e uhdahn anahne mweisang me suwed oh wia me mwahu, oh rapahki popohl ni eh kehl unsek."a= Duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Mehmen me kin men nsenamwahuki mour oh rahn kaperen kan, en perehsang ewe lokaia suwed, oh tokedihsang lokaia likamw.[`/ Kumwail dehr dupungki me suwed ong me suwed, de lokaia suwed ong lokaia suwed; ahpw dupungkihong me suwed amwail kupwuramwahu, pwe iei kupwuramwahu me Koht ketin inoukihong kumwail ni eh ketin malipei kumwail._ Eri, kumwail en kin soangen lamalamteieu oh kupwurteieu; kumwail limpoakpene nin duwen souleng, oh kadekpene oh aktikitikpene.V^%Kumwail ohl pwopwoud kan pil duwehte, ni amwail pahn kin werekiong amwail pwoud kan, kumwail uhdahn pahn kin pohnese me iei irail me luwet, oh kumwail uhdahn pahn waunekin irail; pwe irail pil pahn ale kapaien mour sang rehn Koht duwehte kumwail. Kumwail pahn kin wia met pwe en dehr mie mehkot me pahn korompwa amwail kapakap akan.]!Ih duwen Sara, me peikiong Eipraam oh kin ekerki eh kaun. Eri, kumwail wialahr nah seri, ma kumwail pahn mour mwahu oh sohte masak mehkot. \Pwe ih duwen lih sarawien kawa ko, me kin koapworopworki Koht, re kin kalinganahla pein irail pwehki ar kin uhpahiong ar werek kan.C[Ahpw amwail lingan en mihmi loalamwail ni mour mwakelekel en nan kapehdomwail, me iei ih lingan poatopoat ong me kin kadek oh meleilei, mepwukat me kesempwal mehlel mwohn silangin Koht.aZ;Kumwail dehr kin doadoahngki kapwat en paliwar pwe en kalinganahla pein kumwail, duwehte wiepen ingihng en pitenmoang, de mwaramwar elin takai kesempwal oh kisin kohl mehn tiati, de likou kan me kumwail kin likawih.VY%pwe re pahn pein kilang amwail mour mwakelekel oh duwen amwail wauneki Koht.\X 3Pil duwehte kumwail lih pwopwoud kan, kumwail peikiong amwail pwoud kan, pwe ma ekei irail sohte pwoson mahsen en Koht, re en alehkihla pwoson amwail mouren wiewia mwahu. Kumwail sohte anahne kapahrekiong irail, WPwe mahs kumwail rasehng sihpw me salongalahr, a met kumwail sapahldohngehr rehn ih me Silepamwail oh Sounepwelpen ngenomwail kan.6VePein Krais ketikidahng kahlepe nin lohpwuwo iangahki dipatail kan, pwe kitail en mehla sang dipatail kan oh momourki mour pwung. Sapwellime ohla kan me kamwahwihkumwaillar.\U1Ni aramas akan ar lahlahwe, e soh mwahn dupukohng irail; nan sapwellime lokolok mwuledek, e sohte angiangihada sounkamakam ko, pwe e ketin mweidalahte sapwellime koapworopwor koaros rehn Koht, Sounkadeik Pwung.tTaSohte sapwung ehu mie rehn Krais; sohte mwahn mahsen widing de likamw ehu me aramas rongasang nin silangi.>SuPwe ong ni met me Koht ketin malipehkinkumwaildo; pwe duwen pein Krais eh lokolongkin kumwail oh ketikihong kumwail karasepe mwahu, ih pil duwen amwail pahn idawehn oh kahlemengih.rR]Pwe ma kumwail kin kanengamahiong kamakam me konehng amwail sapwung kan, ihs me pahn kapingai kumwail? Ahpw ma kumwail kin kanengamahiong kamakam ni amwail kin wiahda mehkot mwahu oh pwung, Koht uhdahn pahn kupwuramwawihkin kumwail. Q9Pwe Koht pahn ketin kupwuramwahwihkin kumwail met, ma kumwail pahn kanengamahiong amwail lokolok sapwung kan, pwehki amwail ese me iei kupwur en Koht.DPKumwail lidu kan, kumwail uhpah amwail soumas akan oh kasalehiong irail amwail waunekin irail ni mehlel; eri, kaidehkte ong me mwahu oh kalahngan kan, pwe pil ong irail kan me kin lemei.uOcKumwail wauneki aramas koaros, poakohng riamwail souleng kan, lemmwiki Koht, oh wauneki nanmwarki lapalapo.2N]Kumwail en kin mour saledek; ahpw kumwail dehpa kin doadoahngki amwail saledek pwehn wia mehn pwaindi mehkot suwed, ahpw kumwail en kin momour nin duwen lidun Koht kei.|MqPwe ih kupwur en Koht en met: kumwail en katokihekihdi ngihl suwed en aramas pweipwei kan amwail wiewia mwahu kan.Loh ong kepina kan, me kin pekederdo sang rehn nanmwarkio pwe re en kin kapwungala aramas suwed kan oh katingih me mwahu kan.K7 Pwehki Kaun-o kumwail peikiong aramas koaros me ahneki manaman en kaunda wasa: ong nanmwarki lapalapo, me sapwellimaniki manaman unsek en wehi pokon,vJe Amwail tiahk kan nanpwungen me rotorot akan en kin mwahu, pwe ni ar pahn kin kinehiong kumwail likamw, me dene aramas suwed kei kumwail, eri, ni ar pahn kin kilang amwail wiewia mwahu kan, re en kapingahki Koht ni Rahnen eh pahn ketido.YI+ Kompoakepahi ko, I koangngoangehkin kumwail nin duwen mehn liki kei oh mehn keiru kei nin sampah wet, pwe kumwail en mweisang ineng suwed en paliwaramwail kan, me kin pelipelian ngenomwail kan ahnsou koaros.0HY Mahso kaidehk kumwail sapwellimen Koht, a met kumwail wialahr uhdahn sapwellime. Mahso kumwail sohte ese kalahngan en Koht, a met kumwail aleier sapwellime kalahngan."G= A kumwail, kumwail wia keinek pilipil ehu, pwihn samworo en Nanmwarkio, kumwail wia wehi sarawi ehu, sapwellimen Koht aramas kei, me pilipildahng kalohkiseli wiewia kapwuriamwei kan en nin limen Koht, me ketin malipeikumwaildo sang nan rotorot ong nan sapwellime marain lingaling.SFOh pil ekis wasa mahsanih: “Takai wet ih takai me aramas akan pahn dipekelekelki, ih paip me pahn keseiraildi.” Re dipekelekel pwehki ar sohte pwoson mahseno; ih duwen met kupwur en Koht ong irail.RETakai wet me inenen kesempwal ong kumwail kan me kin pwoson; ahpw ong irail me sohte ar pwoson: “Takai me sounkou ihmw kan mwamwahliki oh keselahr, e wialahr takai me keieu kesempwal sang koaros.”;DoPwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “I piladahr takai kesempwal ehu, me met I kihdiong en wia takaien pwukakeimw nan Saion; eri, mehmen me pahn pwoson takai wet, sohte pahn sarohdi.”OCKumwail patohdo nin duwen takai mour kei oh kumwail mweidala pein kumwail pwe en iang wia tehnpas ehu me Ngehn Sarawi wie kakauwada, wasa me kumwail pahn wia pwihn samworo ehu me kin patohwandahng Koht meirong kan me Ngehn Sarawi kin ketin koangngoangehkin kumwail en wia ni mwaren Sises Krais me Koht pahn kin kupwurperenki.BEri, kumwail patohdo rehn Kaun-o, pwe iei ih takai mour me aramas akan keselahr, e ahpw pilipildahr oh kesempwallahr mehlel rehn Koht.kAOPwe duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Kumwail songadahr ia uwen mwahu en kalahngan en Kaun-o.”@Kumwail duwehla seri pwelel kan, me kin ngoangkihte kang pilen dihdi mehlel en pali ngehn pwe kumwail en keirda oh mourkihla.? Eri, kumwail soikeweisang rehmwail soangen suwed koaros. Kumwail kesehla likamw oh mwalaun, luwak oh lokaia kepweikeng kan.p> [ahpw mahsen en Kaun-o kin poatopoat kohkohlahte.” Ih met mahsen me Rongamwahwo kalohkihongkumwailehr..= WDuwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih, “Aramas koaros rasehng reh, oh ar lingan koaros rasehng wahnrohs en nansapw akan. Reh kan kin mengila, oh wah kan kin mweredihsang,&< GPwe sang ni mahsen en Koht ieias oh soutuk me kumwail ipwikihdi sapahl duwehte amwail samaniki sahm emente me sohte kak mehla, kaidehk sahm men me kak mehla.@; {Eri, ni amwail kamwakeledahr pein kumwail ni amwail kin peikiong me mehlelo, oh ni amwail kin limpoak mehlel ong riamwail souleng kan, kumwail limpoakpene sang nan kapehdamwail unsek.3: aPwehki Krais kumwail kin pwoson Koht, me ketin kaiasadahr ih sang rehn me melahr akan oh ketin kalinganalahr. Eri, amwail pwoson oh koapworopwor kin uhlahngete rehn Koht.v9 gme ketin pilipildahr rehn Koht mwohn tepin kawa oh ketin kasansaldahr ni imwilahn rahn pwukat pwehki kumwail.l8 Spwe meirong pweilapalap ehu, iei nta kesempwal en Krais, me iei sihmpwul mwakelekel oh sohte samin,37 aPwe kumwail ese soahng da me kumwail kamaiaukihda sang nan soangen mour soh-katepe me kumwail sohsohki sang rehn samamwail ko; kaidehn kepwe sohr, duwehte silper de kohl;6  Ni amwail kin kapakap ong Koht, kumwail kin likweriheki Samat, iei ih me kin ketin kadeingkihda aramas koaros mehn sohng teieu, nin duwen me konehng en emenemen eh wiewia kan. Eri, kumwail uhdahn pahn kin lemmwiki nindokon amwail keikeiru nin sampah wet.`5 ;Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Kumwail uhdahn pahn sarawihla, pwe ngehi, I me sarawi.”z4 oAhpw kumwail en sarawihla ni mehkoaros me kumwail kin wia, duwen Koht me ketin malipeikumwaildo, eh ketin sarawi.:3 oKumwail peikiong Koht; soangen ineng kei mie rehmwail ahnsou me kumwail saikinte marainkihla Koht, eri, kumwail dehr mweidohng soangen ineng ko en kaunda amwail mour ahnsou wet.;2 q Eri, kumwail kaunopada oh koasoanehdi mwahu amwail lamalam akan. Kumwail mwasamwasahn oh koapworopworkihte kapai kan me kumwail pahn ale ahnsou me Sises Krais pahn ketin pwarodo.{1 q Koht ketin kasalehiong soukohp pwukat duwen arail doadoahk eh kaidehk ong ni kamwahuparail, ahpw ong ni kamwahupamwail, ni ar koasoiahda padahk mehlel kan me kumwail rongorong met. Meninkeder en Rongamwahu, iei irail me lohkiong kumwail padahk pwukat ni manaman me Ngehn Sarawi ketin kadarodo sang nanleng. Iei padahk mehlel me pil tohnleng kan kin men iang dehdehkihla.V0 ' Re song en rapahkihda ahnsawi oh duwen eh pahn leledo; pwe Ngenen Krais me ketiket rehrail ketin idihadahr ahnsou wet ni eh ketin kohpada lokolok kan me Krais pahn ketin lokolongki oh lingan me pahn kohdo. /  Ong nin duwen komour wet me soukohp ako wiahier rompe oh kalelapakpe, oh kohpadahr duwen kapai wet me Koht pahn ketikihong kumwail.Q.  pwehki amwail aleier wahn amwail pwosonen, iei komourpen ngenomwail kan.- Mehlel me kumwail poakohng ih, mehnda ma kumwail sohte kin kilang; mehlel me kumwail kin pwoson, mehnda ma kumwail sohte kin kilang ahnsou wet. Eri, kahrehda kumwail ngisingiski amwail peren ni soangen peren ehu me aramas sohte kak kihong nin lokaia,V, 'Pwe katepen apwal pwukat mehn kasalehda mehlel en amwail pwoson. Duwen kohl me kin kak ohla, e kin mwakelekelkihla kisiniei; eri, iei pil duwen amwail pwoson, me uhdahn kesempwalasang kohl, e uhdahn pahn pil ale sosohngpe, pwe en kakairada. Kumwail ahpw pahn alehki kaping oh lingan oh wahu ni rahn me Sises Krais pahn ketin pwarodo. + Eri, kumwail perenda, mehnda ma ahnsou wet kumwail kin diar nsensuwed ekis ahnsou sang ni soangen apwal akan me kin lelohng kumwail.A* }Kapai pwukat uhdahn amwail, kumwail kan me aleier silasil mwahu pahn manaman en Koht pwehki amwail pwoson, nindokon amwail awiawih komourpamwail me nektehn sansalda ni imwilahn ahnsou.i) Miei me kitail kasikasingkiher me kitail pahn iang paieki kapai laud me Koht ketin nekinekidohng sapwellime kan. Ei, e ketin nekinekidohng kumwail kapai pwukat nanleng, wasa me re sohte kak ohla, de mwerpeseng, de sohrala ie.u( eKitail kapingkalahngan ong Koht, Semen atail Kaun Sises Krais, pwehki sapwellime kalahngan lapalap en mour kapw me e ketikihong kitail ni eh ketin kaiasada Sises Krais sang me melahr akan. Met kadirehkinkitaillahr koapworopwor laud ehu,d' CKumwail pilipildahr pahn kupwur en Koht Sahm, pwe en wiahla wehi sarawi ehu sang ni kasarawihpen Ngene, oh pwe kumwail en kin peikiong Sises Krais oh mwakelekelkihla ntah. Kalahngan oh popohl en unsekla mehlel rehmwail.9& oSang Piter, wahnpoaron en Sises Krais- Ong sapwellimen Koht aramas pilipil kan, me koukousoanseli duwehte mehn keiru kei, nan wehin Pondus, Kalesia, Kapadosia, Eisia oh Pidinia.C%kumwail tamataman met: mehmen me pahn kasapahldo me dipan emen sang nan eh mour suwed, e pahn komourala ngenen aramas dipan meno sang mehla, oh e pahn kahrehda lapwepwen dihp ngedehrie.X$)Riei ko, ma mie rehmwail me salongasang padahk mehlel, a emen ahpw kasapahldo,_#7E pil pwurehng kapakap, pahnlahng ahpw kamwarehdi keteu oh sampah kapwarehda wah kan. "9Elaisa aramas emen duwehte kitail. E peki ni kapakap ngidingid pwe keteu en dehr mweredi; oh erein pahr siluh elep keteu sohla mwerediong pohn sampah.!1Eri, kumwail en wehkpene dipamwail kan oh kapakapki emenemen kumwail, pwe kumwail en kehlailla. Pwe kapakap en aramas mwahu men me inenen manaman.  Oh kapakap wet me pahn wiawi ni pwoson, pahn komourala me soumwahwo: Kaun-o pahn ketin kakehlahda, oh ketin lapwahsang dipe kan.}sMie rehmwail me soumwahu? En ekerodo me mah kan en mwomwohdiso pwe re en kapakapki oh keiehki leh ni mwaren Kaun-o.iK Mie rehmwail me kin nsensuwedla? En kapakap. Mie me kin pereperen? En koulki melkahkahn kaping.- Riei ko, mwohn mehkoaros kumwail dehr kahula ni amwail pahn kin inoukihda mehkot; kumwail dehr kahukihla nanleng, de sampah, de mehkot sohte lipilipil. Amwail kadehde en kin mihmihte ni “Ei” ma ei, oh “Soh” ma soh; pwe kumwail en dehr lohdiong pahn kadeik en Koht.Z- Kitail kin kapaiahkin irail arail kanengamah nan arail lokolok. Kumwail rongehr duwen en Sohp eh kanengamah oh dehdehkilahr duwen ni imwilah Kaun-o eh ketin kupwurehla. Pwe Kaun-o me diren kadek oh kalahngan. Riei ko, kumwail tamanda soukohp ako me mahsenier ni mwaren Kaun-o. Kumwail alasang arail kanengamah oh nanantih nan ar lokolok kan.%C Riei ko, kumwail dehr kaulime emenemen nanpwungamwail, pwe Koht en dehr ketin kadeingkumwailda. Kumwail kilang pwe Sounkadeiko kerendohr, e nektehn leledo.s_Eri, kumwail pil kanengamahiong, oh kalaudehla amwail koapworopwor, pwe rahnen ketidohn Kaun-o kerendohr.Y+Eri, riei ko, kumwail kanengamah lao Kaun-o ketido. Kumwail kilang duwen soumwet men eh kin kanengamah ni eh kin kasikasik wa kesempwal kan en eh mwaht, duwen eh kin kanengamah kasikasik keteu ni ahnsou kan.a;Kumwail kadeikadahr oh kemelahr aramas soh-dipe kan, ni ar sohte mwahn peliankumwailda.-Amwail mour nin sampah me diren nsenamwahu oh peren. Kumwail kamwengedahr paliwaramwail kan pwe en wihla, rasehng mahn wih me pahn kamakamalahr.fEKumwail sohte kihong pweinen aramas akan me doadoahkehr nan amwail mwaht akan. Kumwail rong duwen ar kaulimalahr! Ngilen irail kan me kin rikpene amwail wahnsahpw akan lelohngehr ni karongen Kaun-o Koht, Wasa Lapalahpie.[/Noumwail kohl oh silper kan merlahr, oh mer wet me pahn wia amwail sounkadehde me pahn uhwong kumwail oh kangala paliwaramwail kan duwehte kisiniei. Kumwail nahkpenehr amwail kepwe kan ni imwilahn rahn pwukat.MAmwail kepwe kan ohlahr, oh loangenmwet kangalahr amwail likou kan. Eri met, kumwail me kepwehpwe kan, kumwail rong ie mahs! Kumwail sengiseng oh mwahieiki paisuwed kan me pahn lelohng kumwail.W'Eri, mehmen me wehwehki dahme pwung me en wia, ahpw sohte wia, e wiahda dihp.FA met, kumwail me aklapalap oh aksuwei; eri, met me sapwung.Eri, ihme kumwail uhdahn pahn kin ndahn met: “Ma Kaun-o ketin kupwurki, oh ma se pahn momourte, se pahn wiahda mehkotet de mehkoto.”(IAhpw kumwail sehse dahme pahn wiawihong kumwail ni rahn kohkohdo kan. Pwe kumwail rasehng pwoaiken pahnlahng me kin pwarada ahnsou kis oh kin mwadang sohrala.V % A met, kumwail rong ie mahs, kumwail kan me kin nda, “Rahnwet de lakapw se pahn seiloaklahng ni kahnimwo oh mihmihki ie sounpar ehu. Eri, se pahn kauwada ehu pesines en oh koadoahkihada kiden mwohni.”  Kohtohte me Sounwiahda Kosonned oh Sounkopwung. Ihete me kak komourala oh kamwomwala. Ihs kowe pwe ke en kadeikada mehn mpomw kan?9 k Riei ko, emen dehr kauwe emen. Me kin kauwe rie souleng, de kadeikada, kin kauwe Kosonnedo oh kadeikada. Ahpw ma ke kadeikada Kosonnedo, eri, ke solahr kin peikiong Kosonnedo.W ' Kumwail aktikitikla mwohn silangin Koht, e ahpw pahn ketin kasapwilkumwailda.  Kumwail nsensuwedla, sengiseng oh makimakiaki; kumwail kawekiong amwail kouruhr ni mwahiei, oh amwail peren ni nsensuwed.7gKumwail keido mpen Koht, oh e pahn ketin keiong mpamwail. Kumwail me dipan akan, kumwail kamwakelehda pehmwail kan. Kumwail me mwalaun kan, kumwail kaminehla loalamwail kan.W'Eri, kumwail peikiong Koht, oh pelianda Tepil, e ahpw pahn tangasang kumwail.Y+Ahpw kalahngan me Koht kin ketikihong kitail inenen laudsang mehlel ngeno. Pwe Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Koht kin ketin sohpeisang me aklapalap, oh kin ketikihong me opampap akan sapwellime kalahngan.” Kumwail dehr mwamwahliki mahsen en Pwuhk Sarawi, me mahsanih, “Koht kin ketin liroaroahki ngehn me e kin ketikihong loalatail.”;oSoaloalopwoat amwailen! Kumwail sehse me amwail limpoakohng sampah wet wehwehki imwintihti ong Koht? Mehmen me kin inengieng kompoakepahnki sampah wet, iei ih imwintihtien Koht.3A ni amwail kin peki kumwail sohte kin ale, pwehki amwail lamalam eh sohte kin pwung; pwehki amwail kin pekihte mehkan mehn kansenamwahwih kumwail.7Kumwail kin anahne mehkan, kumwail ahpw sohte kak alehdi; ihme kumwail kin men kemehkihla aramas. Kumwail kin noahroke dipwisou kan, a ni amwail sohte kak ahneki, kumwail kin akamaida oh peida. Kumwail sohte kin ale dahme kumwail anahne, pwehki amwail sohte kin peki rehn Koht.8 kEri, soangen pei kan oh akamai kan koaros me kin wiawi nanpwungamwail, e tepisang ia? Pwe e tepisang ni amwail ineng suwed kan, me kin wie mahmahwenpene nan paliwaramwail kan.lQPwung, iei wahn wiewia mwahu me irail kan me kin wia doadoahk en kamwahu kin kamwerehdi ni popohl._7A erpit me kin sang powe, mwohn mehkoaros me mwakelekel, me pil kansenamwahu, kapohl, oh kompoake, me kin diren kalahngan oh kin kahrehda wiewia mwahu tohtohie; e sohte kin lipilipilki aramas, e sohte kin mwalaun.l~QPwe wasa me peirin oh mehwo kin mie, iei wasao me pingiping oh soangen suwed koaros pil kin mi ie.}Soangen erpit wet sohte kin pwilisang nanleng, pwe e wia kisehn sampahte, e sohte kisehn pali ngehn, ahpw e kisehn tepil.|!Pwe ma peirin, akatat, oh mehwo kin mie nan mohngiongimwail, eri, kumwail dehr wia dihpiong me mehlelo ni amwail kin suweiki amwail erpit.-{S Mie aramas erpit men rehmwail me kak wehwehki soahng koaros? Eri, en kasalehda sang ni eh mour mwahu oh sang ni eh wiewia mwahu kan me e kin wia ni mpahi oh erpit. z Riei ko, tuhke pik pwoat sohte kak wa olip; oh tuhkehn wain sohte kak wa pik; oh pwarer rehnsed ehu sohte kak kihda pilen nimpil.Yy+ Utuhn pihlteieu sohte kin kapwilewei pihl mwahu oh pihl sadik nan kerekerteieu. x  Atail kaping kan oh lokaiahn keria kan kin pwiliweisang wasatehkis nan awatail. Riei ko, soahng wet sohte konehng en kin wiawi!w) Kitail kin doadoahngki lowatail ong ni kapingpen Kaun-o oh Samatailo, oh pil ong ni atail kin keriahla iangatail kan me wiawihda rasehng Koht.wvgAhpw sohte aramas emen me kak irehdi lowe. Lowen aramas uhdahn suwed douluhl oh ketihwo, diren pwoisin suwed.#u?Aramas akan kak kamandahla mahn akan, oh re kamandalahr soangen mahn teikan nin sampah-mahn lawalo kan oh menpihr kan, mahn kerep kan oh pil mwahmw akan.&tEPwe lowatail kin rasehng kisiniei. Lowatail, iei kakon ehu me audaud en soahng suwed koaros en sampah. Lowatail, iei kakon ehu me kisehn paliwaratail me kin kasaminehla wasa koaros ni paliwaratail unsek, oh pil kin kahrehiong mouritail en mwasingkihla kisiniei me kin kohsang nan ehl.Bs}Eri, ih pil duwen lowen aramas me kisin kakon tikitik kis, ahpw e kak suweiki soahng laud tohto. Kumwail pil medewe duwen lauden wahl me kisin dimwamwahien kisiniei kis kak karongehla!Br}Oh kumwail pil medemedewe duwen sohp kalaimwun pwoat; ni kisinieng laud eh kin ipirseli, kisin ilihl tikitik kis kak kainenehla oh katangawohng wasa me kepin en sohpo kin men kohla ie.#q?Kitail kin kihong rihng ni tumwen karapahu kan, pwe re en kin peikiong kitail; eri, kitail kak kahreiraillahng wasa kan me kitail inangih re en kohla ie. pKitail koaros kin kalap sapwungala. Me sohte kin sapwungala ni eh lokaia, iei ih me unsek, oh ih me kin kak kaunda paliwere unsek.o Riei ko! Me tohto sang rehmwail en dehr wiahla sounpadahk, pwe kumwail ese me kiht sounpadahk kan se pahn ale kadeik laudsang meteikan.n{Pwe nin duwen paliwar ehu me sohte ngeni eh uhdahn melahr, ih pil duwen pwoson, ma sohte wiewia iang, pwoson mehla ehu.&mEPil duwehte lih suwedo, Reap, e pil pwungla rehn Koht pwehki eh wiewia kan, ni eh kasamwo lipoahrok en mehn Suhs akan oh kadarirailla ni apwoat ahl tohrohr.ylkEri, kumwail en wehwehki me aramas emen kin pwungla rehn Koht pwehki eh wiewia kan, kaidehn pwehki eh pwosonte. ~~8}c|{{$zzy`xawvuttWssr/qpoo+ncmmlvkkujihgg/fUeddbb(aa`__Q_^o]]\[[hZZ@YYEXX7WfVV2UUTTRRIQ[PPONMMNLKKK!IHHlG}FFEELDDCFBAA@@??N>==;<<";::S98W7655p43322411600/..7-}--,g++s**V))((l(!'n&& %o$$*#"F!!Z <{s ]/E~ 82 y Ey%] EEnok, kadaudok keweneu sang Adam, me kohpadahr mahsie duwen irail, ketihtihki, “Iet, Kaun-o pahn ketido oh sapwellime tohnleng sarawi ngedehrie pahn iang, \  Re rasehng iloak kehlail kan en nan madau, me kin pwungupwungudek oh ar tiahk kanamenek kan pwarada duwehte pwudepwud en iloak. Re rasehng usu kan me kin moamoahlseli pahnlahng, me Koht ketin kilelehdiongehr dewahr kohkohlahte nan rotorot mosul en wasa loal.%[ E Re kin rasehng mwahi toantoal kei me kin kasaminehla amwail kamadipw en limpoak kan, ni ar kin sakaula oh sohla kin namenek kamwoarongehda wasa. Re kin nsenohkihte pein irail. Re rasehng depwek kan me kin ipipirengkiseli kisinieng ahpw sohte kamwarehdi keteu. Re rasehng tuhke kan me sohte kin wa, pil sohte kin wa ni ahnsou rahk, eri, tuhke kan me usuhsdasangehr nanpwel, oh sohte kalowahr oh me melahr douluhl.GZ   Meid suwediong irail! Re keid nan ahl me Kain keid ie; re pangala pein ihr ong ni sapwungohte me ketewehdi Palaam, pwehki mwohni; re kahngohdi duwehte Kora, oh re pahn duwehte ih me mwomwla.HY   A aramas pwukat kin lahlahwe soahng kan me re sohte dehdehki; oh soahng kan me re ese sang ni pein ineng en nan kapehdirail duwehte mahn lawalo kan, iei soahng kohte me kin pein kauweirailla.cX A Tohnleng lapalap Maikel pil sohte wiahda met. Ni eh akamaiong Tepilo, ihs rehra me pahn ahneki pwung ong paliwar en Moses; Maikel sohte lahlahwe Tepilo, pwe ihte me e mahsanihong, “Kaun-o en ketin kapwungohng uhk!”/W YPil duwehte, aramas pwukat me kin kalap ouraman, kin kasaminehkihla dihp paliwararail kan; re kin mwamwahliki manaman en Koht; re kin lahlahwe lingan en tohnleng kan.tV cKumwail pil tamanda Sodom oh Komora oh kahnimw ko me mi limwahra, me towe ko dipadahr duwehte me tohnleng ko wiadahr iangahki tiahk en nenek oh kamwahl; re ahpw wialahr kilel sansal ehu ong koaros, ni ar wie lokolongki kisiniei soutuk.qU ]Kumwail tamanda tohnleng ko me sohte mihmihte nan uhdahn deurail, ahpw kesehla uhdahn ar wasa: Koht ahpw ketin salihkiniraildi selmete poatopoat nan wasa rotorot mosul pah, oh ketin nekinekid irail ong kadeikparail ni Rahn Lapalapo.WT )Mehnda ma kumwail eseier mwahu soahng pwukat koaros, ahpw I men katamankin kumwail duwen Kaun-o eh ketin kapitala mehn Israel ko sang rehn mehn Isip ko, mwuri, e ahpw ketin kamwomwala irail ko me seupwoson.=S uPwe aramas mwersuwed kei me kin denderin mwoarong nanpwungatail, wekidalahr mahsen en rongamwahu duwen kalahngan en Koht ong ni poadoarepen ar tiahk suwed kan oh kin soikeweisang rehr Sises Krais, me ihete atail Mwohnsapw oh atail Kaun. Sang mahsie Pwuhk Sarawi kohpadahr duwen kadeik wet me lelohngirailehr..R WKompoakepahi ko! Sang mahs I kin ngoangki kowahlap ntingkiwohng kumwail duwen komour me kitail koaros ahnekipenehr; ahpw met I pehmadahr anahn laud en wiahda kisinlikou kiset pwe I en koangngoangehkin kumwail, kumwail en kehlail nan mouren pwoson me Koht ketikihong sapwellime kan pahn mehpak.@Q }Kalahngan, popohl oh limpoak en kadireikumwailla mehlel. P =Sang Sud, ladun Sises Krais, oh rien Seims- Ong irail kan me Koht ketin malipeier, irail kan me papaikiher limpoak en Koht Sahm oh epwelpen Sises Krais:uO eI koapworopworki me I pahn tuhwong uhk ni ahnsou keren; eri, kita ahpw pahn koasoipene. Popohl en ieiang uhk. Kiht koaros kompoakepahmw kan se rahnmwahu ong uhk. Eri, ke ahpw pil kihong at rahnmwahu ong emenemen kompoakepaht kan koaros.cN A Soahng tohto mie me I men koasoiaiong uhk, ahpw I sohte men ntingiheki ingk oh mehn nting.M ) Aramas akan koaros kin kahdamwahwih Demihtrius, oh me mehlelo pil kin kahdamwahwih. Eri, se pil kadehdehda, oh ke ese me at kadehde me mehlel. ' Eri, ma emen pahn pwarodohng kumwail, ahpw sohte pwarkidohng kumwail padahk wet, kumwail dehr kasamwolong nan imwamwail, oh dehr rahnmwahwih.3= a Mehmen me daulih padahk en Krais ahpw sohte tengediong, Koht sohte ketiket reh. Ahpw mehmen me tengediong padahk wet, Sahm oh Sapwellimeo ira koaros pahn kin ketiket reh.< Eri, kumwail kaleke pein kumwail, pwe kumwail dehr katihasang pai me kitail koadoahkihadahr, ahpw kumwail en ale ketingpamwail unsek.:; oSounketewe tohto kohpesengehr nan sampah, irail sohte kin pohnese me Sises Krais ketin wiearamasala. Soangen aramas pwukat, iei irail sounketewe, oh irail me imwintihtien Krais.1: ]Limpoak me I kasaleweiet wehwehki me kitail en peikiong kosonned akan en Koht. Pwe iet kosonned me kumwail rongehr nin tapio: kumwail koaros en momourki mouren limpoak.<9 sEri, I peki rehmw, lih kompoakepahi, pwe kitail koaros en poakpene. Met kaidehn kosonned kapw ehu, me I ntingkiwohng kumwail, pwe iei kosonnedohte me kitail aleier sang nin tapio.8  I perenkihda kowahlap ei diarada me ekei noumw seri kan kin momourki me mehlelo, nin duwen kosonned me Sahmo ketikihong kitail.97 mKoht Samatail oh Krais Sises, Sapwellimen Sahmo, en ketin kupwurei kitail oh ketkihong kitail kalahngan oh mahk oh popohl, oh mepwukat en mihmihte rehtail ni mehlel oh limpoak.T6 #pwehki me mehlelo kin mihmi loalatail, oh e pahn mihmi rehtail kohkohlahte.*5 QSang me Maho- Ong lih kompoakepahi, oh ong nah seri kan, me I poakepoake mehlel; ahpw kaidehn ngehite pwe pil irail koaros me ese me mehlelo kin poakohng kumwail;T4!Nei kompoakepahi ko, kumwail en kadohwaneweisang kumwail koht likamw akan! 3Kitail ese me Sapwellimen Koht Iehros ketidohr oh ketikihong kitail wehwehki pwe kitail en ese Koht mehlelo. Eri, kitail kin mihmi rehn Koht mehlelo pwehki atail kin mihmi rehn Sapwellime Iehros, Sises Krais. Iei ih me Koht mehlel, oh iei ih me mour soutuk.`29Kitail ese me kitail kisehn Koht, mehnda ma sampah unsek mi pahn manaman en Me Suwedo. 1Kitail ese me sapwellimen Koht men sohte kin wiahda dihp, pwe Sapwellimen Koht Iehros kin apwahpwalih, oh Me Suwedo sohte kak sair.V0%Wiewia sapwung kan koaros, iei dihp; ahpw mie dihp me sohte imwikihla mehla.7/gMa mehmen kilangada rie wiewia dihp ehu, me sohte pahn kahrehiong mehla, a en kapakapkihong Koht pwe en ketikihong mour. Met duwen irail me wiahda dihp me sohte pahn imwikihla mehla. Ahpw pil mie soangen dihp me kin imwikihla mehla; eri, I sohte ndaiong kumwail en kapakapkihong Koht duwen soahng wet.#.?E kin ketin karongei atail pekipek kan; eri, pwehki atail ese me met me mehlel, a pil kitail se me e kin ketikihong kitail mehkan me kitail kin peki reh./-WIhme kitail kin eimahki mwohn silangin Koht, pwe kitail uhdahn kin kamehlele me pein ih pahn karonge atail pekipek kan, ma kitail pahn peki mehkot nin duwen kupwure. , I ntingkiwohng kumwail met pwe kumwail en ese me kumwail kin ahneki mour soutuk, kumwail me pwoson mwaren Sapwellimen Koht Iehros.+' Mehmen me kin ahneki Sapwellime Iehros, e pil ahneki mour wet; a mehmen me sohte kin ahneki Sapwellimen Koht Iehros, e pil sohte ahneki mour.p*Y A iet kadehdeo: Koht ketikihongkitailehr mour soutuk, a mour wet kitail alehsangehr Sapwellime Iehros.j)M Eri, mehmen me kamehlele Sapwellimen Koht Iehros kin ahneki kadehde wet nan eh mohngiong; a me sohte kin kamehlele Koht, e kin kalikamwe Koht, pwehki eh sohte kamehlele kadehdepen Sapwellime Iehros, me Koht ketin kadehdehki..(U Kitail kin kamehlele kadehde kan sang rehn aramas, a kadehdeo me Koht kin ketikihong kitail me laudsang, oh iei kadehdeo me Koht ketin kadehdehki Sapwellime Iehros.G'Ngehno, pihlo, oh ntao; me siluh pwukat kin wia kadehdeteieu.$&CSounkadehde kan me silimen:q%[Sises Krais, iei ih me ketidohr, oh e kadehdehkier pihl ni eh papidais, oh pil nta ni eh pwoula. E sohte kadehdehkihte pihlo, ahpw koaros pihl oh nta. Eri, Ngehn Sarawio kin kasalehda me met me mehlel, pwehki Ngehno, iei me mehlel.\$1Ihs me kak kalowehdi sampah? Ihete me kin kamehlele me Sises iei Sapwellimen Koht.h#Ipwe sapwellimen Koht akan koaros kin kak kalowehdi sampah: kitail kin powehkihdi atail pwoson."Pwe iet duwen wehwehn poakohng Koht: kitail en peikiong sapwellime kosonned akan. Oh sapwellime kosonned akan me sohte apwal, !Iet duwen me kitail esehki me kitail poakohng sapwellimen Koht akan: ma kitail poakohng Koht oh peikiong sapwellime kosonned akan.  {Mehmen me kamehlele me Sises iei Mesaia, ih sapwellimen Koht, oh mehmen me kin poakohng sahm men kin pil poakohng naho.kOEri, iet kosonned me Krais ketikihongkitailehr; mehmen me kin poakohng Koht, en pil poakohng rie.A{Ma mehmen kin nda, “I poakohng Koht,” ahpw kin kailongki rie, ih aramas likamw men; pwe e sohte kak poakohng Koht me e sohte kilang, ma e sohte poakohng rie me pein ih kilikilang.LKitail kin ahneki limpoak pwehki Koht eh tepin limpoak ong kitail.5cSohte masak mie nin limpoak, pwe limpoak me unsek kin kausasang masak koaros. Eri, limpoak sohte kin unsekla rehn irail kan me kin masak, pwehki masak kin doake kalokolok.-SIei kahrepen atail pahn ahneki unsek en limpoak loalatail; pwe kitail en kak eimah mehlel ni Rahnen Kadeik, pwehki mouritail nin sampah wet duwehte ieias en Krais.:mEri, pein kitail ese oh kamehlele sapwellimen Koht limpoak ong kitail. Koht, iei limpoak. Eri, mehmen me kin momourki limpoak, pil kin mihmi rehn Koht, oh Koht kin ketiket reh.s_Mehmen me kasaledahr me Sises iei Sapwellimen Koht, Koht kin ketiket reh, oh pein ih kin mihmi rehn Koht.Eri, kitail kilangehr oh kin padahkihong meteikan me Sahmo ketikidohr Sapwellime Iehros pwe en wiahla sounkomourpen sampah.  Iet me kitail esehki me kitail kin mihmi rehn Koht oh pein ih kin ketiket rehtail: pwehki pein ih e ketikihongkitailehr Ngene.  Sohte me kin kilang Koht, ahpw ma kitail kin poakpene, Koht pahn kin ketiket rehtail, oh sapwellime limpoak pahn unsekla rehtail.jM Kompoakepahi ko, ma iei duwen sapwellimen Koht limpoak ong kitail met, a kitail en pil poakpene.7g Iet duwen mwomwen limpoak: kaidehn kitail me tepin poakohng Koht, ahpw ih me tepin poakohng kitail, oh ketin poaronehdo Sapwellime Iehros pwe en wiahla tomwpen dipatail kan.7 Iet duwen en Koht eh ketin kasalehda sapwellime limpoak ong kitail: pein ih ketin poaronedohng sampah Sapwellime Iehros, pwe kitail en kak mourkihla.SAhpw mehmen me sohte ahneki limpoak kin sehse Koht, pwe Koht iei limpoak.$AKompoakepahi ko! Kitail en poakpene, pwehki limpoak kin kohsang rehn Koht. Pwe mehmen me ahneki limpoak, iei ih sapwellimen Koht, oh pein ih kin ese Koht.W'A kitail, sapwellimen Koht. Mehmen me ese Koht kin rong kitail; me kaidehn sapwellimen Koht sohte kin rong kitail. Eri, ih duwen atail kak esehki wekpeseng en nanpwungen Ngehn me mehlel oh ngehn me likamw.wgSoukohp likamw kan kin koasoia soahng kan duwen sampah, oh sampah kin rong irail, pwehki irail kisehn sampah.FAhpw sapwellimen Koht kumwail, nei kompoakepahi ko! Kumwail kalowedier soukohp likamw akan; pwehki Ngehno me ketiket loalamwail me manamansang ngehno me mi loalen irail kan me nein sampah.m SAhpw mehmen me kin kahmahmkihla soahng wet duwen Sises, e sohte ahneki Ngehno sang rehn Koht. A ngehn me mi reh, iei ngehn me kohsang rehn imwintihtien Krais, me kumwail rongehr me re pahn pwarodo. Eri, met re miher nin sampah.* MIet duwen me kumwail pahn kak esehki me iei Ngenen Koht: mehmen me pohnese me Sises Krais ketin wiahla aramas, iei ih me ahneki Ngehno me ketido sang rehn Koht.$  CKompoakepahi kesempwal ko! Kumwail dehr kamehlele irail koaros me kin koasoia me Ngehn Sarawio kin ketiket rehrail, ahpw kumwail song irail pwe kumwail en wehwehki ma ngehn me mihmi rehrailo iei Ngehno me ketido sang rehn Koht. Pwehki soukohp likamw tohto kin kohkohseli wasa koaros.N Mehmen me peikiong sapwellimen Koht kosonned kan kin mihmi rehn Koht, oh Koht pil kin ketiket reh. A iet me kitail esehki me Koht kin ketiket rehtail: pwehki Ngehno me pein ih ketikihongkitailehr. +Iet sapwellime kosonned: kitail en pwoson mwaren Sapwellime Iehros Sises Krais, oh pil poakpene, duwehte kosonned me Krais ketikihongkitailehr."=Kitail kin ale sang reh mehkoaros me kitail kin peki, pwehki atail kin peikiong sapwellime kosonned akan oh pil wia soahng kan me kin kaparanda kupwure.Eri, kompoakepahi kesempwal ko, ma kadeikpen loalatail sohte pahn kadeingkitailda, a kitail pahn eimah mwohn silangin Koht.%Pwe ma kadeikpen loalatail kadeingkitailda, kitail en ese me Koht lapalapasang kadeikpen loalatail, oh pein ih kin ketin mwahngih mehkoaros.zmIhme kitail pahn esehki me kitail kisehn me mehlelo. Oh iei duwen atail pahn ahneki likilik mwohn silangin Koht.-SNei kompoakepahi ko! Atail limpoak en dehr mihmihte ni lepin lokaia de koasoi, ahpw en mihmihte ni uhdahn limpoak mehlel me pahn sansalda sang ni atail wiewia kan.(IMa aramas kepwehpwe men me kilangada apwal en rie souleng, ahpw ritingedihsang rie eh mohngiong, ia duwen eh pahn kak nda me e poakohng Koht nan eh mohngiong?/WIet duwen me kitail kak esehki dahkot limpoak: Krais tounmeteikihla pein ih pwehki kitail; pil duwehte kitail en tounmeteikihla mouritail pwehki riatail souleng kan!}sMehmen me kin kailongki rie, ih sounkam aramas emen, oh kumwail ese me sounkam aramas sohte kak ahneki mour soutuk.2]Kitail ese me kitail kohsangehr mehla oh kodohng mour; kitail ese met pwehki atail poakohng riatail kan. Mehmen me sohte ahneki limpoak kin mihmi pahn manaman en mehla.R Riei ko, kumwail dehr kin pwuriamweiki ma sampah kin kailongkin kumwail.E~ Kitail dehr duwehte Kain, me uhdahn kisehn Me Suwedo, pwehki eh kemehla uhdahn rie pwutak, Eipel. Dahme Kain kemehkihla rieo? Pwehki eh wiewia kan me sapwung, ahpw wiewiahn rieo me pwung.Q} Pwe iei met padahk me kumwail rongehr nin tapio: kitail en limpoakpene.)|K Iei me kasalehda wekpeseng en sapwellimen Koht kan oh serien Tepil kan: mehmen me sohte wiahda me pwung de pil sohte poakohng rie, kaidehk ih sapwellimen Koht.{) Sapwellimen Koht men sohte kin mihmihte nan dihp, pwehki ieias en Koht kin ketiket reh, oh Koht, iei Seme; ihme e sohte kak mihmihki nan dihp.;zoMehmen me kin mihmihte nan dihp, iei ih nein Tepilo me kin wiewia dihp sangete nin tapio. Sapwellimen Koht Iehroso ketido pwehki kahrepe wet: pwe en kauwehla doadoahk en Tepilo.ySeri kan, kumwail dehr mweidohng emen en ketewei kumwail! Mehmen me kin wiahda me pwung, iei ih me pwung, duwehte Krais me uhdahn pwung.*xMEri, mehmen me kin miniminiong Krais sohte kin mihmi nan dihp; ahpw mehmen me kin mihmihte nan dihp soh mwahn kin kilang Krais oh pil soh mwahn kin wehwehki ih.`w9Kumwail ese me Krais ketin pwarodo pwe en ketikihsang dipatail kan, oh sohte dihp reh.dvAMe kin wia dihp kin pelianda kosonned en Koht, pwehki dihp, iei me kin pelianda kosonnedo.muSMehmen me kin koapworopworki Krais kin kamwakelehda pein ih, pwe en rasehngala mwakelekel en Krais.otWKompoakepahi ko, ahnsou wet kitail uhdahn sapwellimen Koht, ahpw e saikinte dehde dahme kitail pahn wiahla. Ahpw iet me kitail esehn: ni en Krais eh pahn ketido, kitail pahn duwehla ih, pwehki kitail pahn udiahl ni uhdahn mwomwe.js OKumwail kilang uwen limpoak en Sahmo ong kitail! Sapwellime limpoak me laud mehlel me kahrehda atail kak adaneki sapwellimen Koht-eri, met me uhdahn mehlel! Ihme kahrehda sampah kin sehsehkin kitail, pwehki eh pil sehse Koht.rKumwail eseier me Krais me pwung; eri, kumwail en pil ese me irail koaros me kin wia me pwung, iei irail sapwellimen Koht.qEi, nei kompoakepahi ko, poadidiong ih, pwe kitail en uhdahn eimah ni eh pahn ketido, oh sohte pahn rukusang oh namenek mwowe ni Rahno.pAhpw duwen kumwail, Krais ketin kapwilewohngkumwailehr sapwellime Ngehn Sarawi. Erein sapwellime Ngehn Sarawi eh pahn ketiket loalamwail, sohte anahnepen emen tohrohr en padahkihong kumwail mehkot, pwe Ngehn Sarawi kin ketin padahkihong kumwail duwen mehkoaros, oh me e kin ketin padahkihong kumwail, iei me mehlel, kaidehn likamw. Kumwail eri peikiong padahk en Ngehno, oh poadidiong Krais.Zo-I ntingkiwohng kumwail met, duwen irail kan me kin songosong en ketewei kumwail.Hn Eri, iet me Krais pein ketin inoukihong kitail-iei mour unsek.~muKumwail kanahieng, oh katengehdi nan mohngiongimwail kan padahko me kumwail rongehr nin tapio. Pwe ma padahko me kumwail rongehr nin tapio pahn tengediong nan mohngiongimwail, eri, amwail mour pahn miniminiong Sapwellimeo oh Sahm ahnsou koaros.|lqPwe me kin kahmahmki Sapwellimeo pil kin kahmahmki Sahm; ahpw me kin kamehlele Sapwellimeo pil kin kamehlele Sahm.&kEEri, ihs me kin likamw? Iei ih, me kin koasoia me Sises kaidehn Krais. Aramas menet, iei imwintihtien Krais-pein ih sohte kin kamehlele Sahm oh Sapwellimeo.%jCI ntingwohng kumwail, kaidehn pwehki amwail sehse me mehlelo, ahpw pwehki amwail ese, oh pwehki amwail pil ese me likamw sohte kin pwilisang ni me mehlelo.qi[Ahpw kumwail aleier Ngehn Sarawi me Krais ketikihongkumwailehr. Eri, kumwail koaros kin ese me mehlelo.ehCSoangen aramas pwukat kaidehn uhdahn iangatail; ihme kahrehda re mweisangkitailehr. Pwe ma iangatail irail, re pahn mihmihte rehtail. Ahpw irail mweisangkitailehr pwe en sansalda me sohte emen irail me uhdahn iangatail.>guNei kompoakepahi ko, imwin ahnsou kerendohr! Kumwail rongehr me imwintihtien Krais pahn pwarodo. Eri met, imwintihti ngeder samwodohr; ihme kitail esehki me imwin ahnsou kerendohr.fSampah wet oh mehkoaros nin sampah me aramas kin inengieng kin sosohrala; ahpw me kin kapwaiada kupwur en Koht pahn momour kohkohlahte.ieKPwe mepwukat koaros kisehn sampah: dipen ineng en uduk, oh mehkan me aramas kin kilang oh ahnehda, oh mehkoaros me mi nin sampah me aramas kin pohnmwahsohkihda-mepwukat koaros sohte kohsang rehn Sahm, re kohsang nin sampah.dKumwail dehr poakohng sampah, de dipwisou me mihmi nin sampah. Pwe ma kumwail kin poakohng sampah, poakepen Sahmo sohte mi loalamwail.!c;I ntingwohng kumwail nei seri kan, pwehki amwail ese Sahmo. I ntingwohng kumwail, sahm akan, pwehki amwail ese ih me ketin mie sangete nin tapio. I ntingwohng kumwail, mwahnakapw akan, pwehki amwail kehlail. Mahsen en Koht kin ketiket loalamwail, oh kumwail kalowedier Me Suwedo.,bQ I ntingwohng kumwail, sahm akan, pwehki amwail ese ih me ketin mie sangete nin tapio. I ntingkiwohng kumwail, mwahnakapw akan, pwehki amwail kalowedier Me Suwedo.[a/ I ntingwohng kumwail, nei seri kan, pwehki dipamwail kan lapwkidahr mwaren Krais.`3 Ahpw me kailongki rie kin mihmihte nan rotorot; e kin weweid nan rotorot, oh e sehse wasa e kin kohkowohng ie, pwehki rotoroto eh kin karotongehla.x_i Me poakohng rie kin mihmihte nan marain; eri, sohte mehkot suwed reh me pahn kahrehiong emen tohrohr nan dihp.p^Y Mehmen me koasoia me e mihmi nan marain wet, ahpw kailongki rie, pein ih mihmihte nan rotorot lel met.;]oEri soh, kosonned wet me I kehsehkin kumwail me kapw, pwehki mehlel en kosonned wet sansalsangehr rehn Krais oh pil rehmwail. Pwe rotorot sosohralahr, oh marain mehlel dakadahr.L\Kompoakepahi kesempwal kan, kosonned wet me I kehsehkin kumwail kaidehn kosonned kapw ehu. Pwe iei kosonnedohte me kumwail aleier sang nin tapio, oh iei kosonnedohte me padahkpe kumwail rongehr.l[Qmehmen me koasoia me e kin ehuong Koht, a en momourki mour me duwehte mour me Sises ketin ieiaski.Z+Ahpw me kin peikiong sapwellime mahsen, iei ih me e limpoak ong Koht unseklahr. Eri, iei soahng wet me kitail kak esehki me kitail ehuong Koht:Y%Mehmen me pahn nda, “I ese ih,” ahpw sohte kin peikiong sapwellime kosonned akan, iei aramas likamw men ih, pwe me mehlelo sohte mi reh.\X1Ma kitail kin peikiong sapwellimen Koht kosonned akan, iei kasalepen atail ese ih.hWIPwe Krais, ih me tomwkiher dipatail kan, ahpw kaidehn dipatailte, pwe pil dipen aramas koaros.7V iI ntingwohng kumwail met, nei kompoakepahi kan, pwe kumwail en dehr wiahda dihp. A ma emen pahn wiahda dihp, sounsawasapatail mie rehn Koht, iei Sises Krais, pwe ih me pwung.vU g Ma kitail koasoia me kitail sohte kin wia dihp, kitail kalikamwe Koht, oh sapwellime mahsen sohte mi rehtail.4T c A ma kitail wehkadahng Koht dipatail kan, e pahn ketin kapwaiada sapwellime inou oh eh pahn ketin wiewia me pwung: eri, e pahn mahkikihong kitail atail sapwung kan koaros.pS [Ma kitail koasoia me sohte dipatail, eri, kitail kin pitih pein kitail, oh me mehlelo sohte mi rehtail.>R wA ma kitail kin weweid nan marain, duwehte ih me ketiket nan marain, eri, kitail kin miniminpene, oh ntahn Sapwellime Iehros Sises kin kamwakeleikitailsang nan dipatail akan koaros.Q +Eri, ma kitail koasoia me kitail miniminiong, ahpw kitail weweid nan rotorot, nahn kitail me likamw ni atail lokaia oh pil ni atail wiewia kan.P 5Eri, iei padahk wet me se rongasangehr Sapwellimen Koht Iehros, oh se pil padahkiwohng kumwail: Koht, iei marain, oh sohte kisin rotorot kis mi reh.Du Eri, ma mepwukat pahn ohla nin duwe met, a ia duwen kumwail, soangen mour da me konehng kumwail en weweidki? Amwail mour uhdahn pahn konehng en kin mwakelekel oh kasarawihong Koht,WC' Eri, Rahnen Kaun-o pahn leledo duwehte lipirap emen. Ni rahno, lahng pahn sohrala ni ngihl kamasepwehk, audepen pahnlahng pahn roangala, ohkihla kisiniei, oh sampah iangahki audepe kan koaros pahn sohrala.B Kaun-o sohte kin ketin pwapwand ni wiepen sapwellime inou, duwen ekei ar kin lemeleme. Ahpw e kin ketin kanengamahiong kumwail, pwehki eh sohte ketin kupwurki emen en lekdekla, pwe e ketin kupwurki koaros en wiliakapwala oh sohpeisang nan diparail kan.?AwA kumwail, kompoakepahi ko, kumwail dehr manokehla mehkotet: duwen mwohn silangin Koht, rahnteieu oh sounpar kid ara raspenehte, oh duwen sounpar kid eh duwehte rahnteieu rehn Koht.S@Ahpw, nanleng oh sampah en ahnsou wet mihmihehki mahsenohte en Koht oh wie nekinek ong ni ahnsou re pahn ohkihla kisiniei. Re wie nekinek ong ni rahnen kadeik, iei rahnen kamwomwmwomwlahn me suwed kan.D?oh duwen eh ohkihla pihl kawao, iei pilen Nohlik Lapalapo.4>aIrail sohte kin men ese duwen Koht eh ketin mahsenier kawao, oh duwen nanleng oh sampah eh wiawihkihda mahseno, duwen sampah eh pwarada oh wiawihda sang pihl oh nan pihl,=5ndinda, “E soh inoukihong kumwail me e pahn pwurodo? Eri, ia ih? Samatail ko melahr, a mehkoaros duweduwehte sang nin tepin sampah eh wiawihda!”.<UMwohn mehkoaros, kumwail en ese pwe ni imwin ahnsou kan aramas ekei pahn pwarodo me pahn kin kaweidki ar mour pein ar ineng suwed kan. Re pahn kin kepitkin kumwail,;Eri, kumwail tamanda mahsen en soukohp ako me wiawiher kawao oh kosonned en Kaun-o oh Sounkomour me amwail wahnpoaron ko kihong kumwail.C: Kompoakepahi ko! Ih keriaun kisinlikou met me I kadarowohng kumwail. Nan kisinlikou riau pwukat I song en pangenkin kumwail lamalam mwakelekel kei ni ei katamankin kumwail soahng pwukat.59cDahme pweida rehrail kadehdehda duwen pwung en lepin kahs ko: “Kidi men kin pwurehng kang eh mwus,” oh “Pwihk men me duhduhwer, kin pwurehng tapwur nan pwelmatak.”(8IMahkete e pahn mwahuong irail ma re sohte mwahn marainkihla pwungen kalahngan en Koht sang esehla, oh mwuhr re ahpw sohpeisang mahsen sarawi me kohieng irail.7Pwe ma aramas akan pitlahsangehr manaman kehlail en sampah wet pwehki ar marainkilahr atail Kaun oh Sounkomour Sises Krais, re ahpw pwurehng liselipingkihla oh lohdiong pahn manaman pwukat, iren soangen aramas pwukat pahn suwed mehlel ni imwilah sang nin tapio.6Re kin inoukihong irail saledek, ni pein irail ar kin wiewia lidun kaupahr-pwe aramas kin liduwih mehkot me e lohdier pah.L5Re kin wiahda kapahrek en pohnmwahso kei me soh-audepe, oh kin doadoahngki tiahk suwed pwelipwel kan en paliwar pwe en kainangihodohng rehrail irail kan me ahpwtehn mweidohsang nan mour sapwung.B4}Eri, aramas pwukat rasehng utuhnpihl kei me madadahr, re rasehng depwek kei me melimel kin ipipirseli; Koht ketin nekinekidohng irail deurail nan rotorot mosul en wasa loal kowalahpie. 3e ahpw alehki kapwungpe sang rehn ahs lohteng men, me lokaiaiong ni ngilen aramas oh katokihedi sang eh wiewiahn aramas pweipwei.2'Aramas me keselahr ahl inen oh salongalahr kei irail; re kin ideidawehn elen Palaam, nein Peor, me noahrokehda mwohni me e pahn alehki dipeo,x1iNan pwoaren masarail kan me diren kamwahl. Ineng en wia dihp sohte kin tokedihsang rehrail. Re kin pitihediong nan dihp me nan kapehd luwet akan. Noahrok, iei me mohngiongirail kin ahn mehlel. Aramas rialahr kei irail pahn kupwur en Koht.x0i re pahn lokolongki soangen lokolok me re kin kahrehiong aramas. Ih ar peren en wiahda mehkoaros ni sansal me paliwararail kan kin inangih; re me kanemenek oh kasaroh ni kin iang kumwail sak, oh pereperenki ar pitipitih kumwail ni ahnsowo!h/I Ahpw soangen aramas pwukat ni ar wiewia kan, re rasehng mahn lawalo kan, me ipwidiong poaropoardi oh kamakamala; re kin lahlahwe mehkot me re sehse de sohte dehdehki. Re pahn ohla duwehte mahn lawalo kan me kin kamakamala;.} Pil tohnleng kan me kehlailsang oh manamansang sounpadahk likamw pwukat, sohte kin lahlahwe irail mwohn silangin Kaun-o.z-m ahpw mehlel irail kan me kin kapwaiada ineng pwelipwel en paliwararail kan oh kin mwamwahliki koasoandi kan en nin limen Koht. Sounpadahk likamw pwukat me eimah oh aklapalap, re sohte wauneki lingaling en mehn powe kan, pwe re kin lahlahwe.!,; Eri, Kaun-o ketin mwahngih kapitasang me poadidi kan nan ar apwal akan, oh pil ketin mwahngih nekinekid ong me suwed kan lokolok lao lel Rahnen Kadeik,)+KPwe, ni eh ohl lelepek emen, e ahpw kin mihmi nanpwungarail rahn koaros oh kin kilikilang oh rongorong ar wiewia suwed kan me kin kansensuwedihada nan kapehde.l*QE ketin kapitala Lohd, ohl lelepek men, me alehdier apwal sang ni tiahk suwed en aramas suwed kan.)3Koht ketin kamwomwala kahnimw kan, Sodom oh Komora, ketin karoangehkihla kisiniei oh wiahkinirailla kadehdehpen dahme pahn wiawihiong me suwed kan.k(OKoht sohte ketin kupwurehla mehn kawa ko, ahpw e ketikihdiong pohn tohn sampah suwed ko Nohlik Lapalapo; ihte me e ketin komourala Noha, iei ih me lohkiseli duwen mour pwung pahn kupwur en Koht, oh pil iangahki aramas isimen.('IPwe Koht sohte ketin kupwurehla tohnleng ko me wiadahr dihp, e ahpw ketin kesepwekeiraildohng nan ehl, wasa re selidier ie nan rotorot, awiawih Rahnen Kadeik.P&Oh pwehki ar noahrok, sounpadahk likamw pwukat pahn kepwehpwehkihla ar pahn padokohng kumwail poadopoad likamw akan. Ahpw Sounkadeikparail ketin onopehr sang mahs, oh Sounkauparail kin ketin pepehd! %Eri, me tohto pahn idawehnla ar wiewia suwed kan; oh pwehki arail wiewia kan, aramas akan pahn lahlahwehkihla Elen Komour mehlel.3$ aSoukohp likamw ekei pwaradahr kawao rehn mehn Israel ko, oh met pahn pil duwehte rehmwail: sounpadahk likamw ekei pahn pwarada. Re pahn kahredohng pohmwail kaupamwail oh padahk likamw ekei, oh re pahn kahmahmkihla Mwohnsapw me komourirailla, ihme re pahn pein kahrehkidohng pohrail kaupahr mwadang. B~|}}2|{{m{5zHyxww(vxutrqq9oonn>mmlkk4jj5imhgg8feeOd>L=<<::>9887^66[5a4U3311q003/1.. -e,,'+b*A)('&&%O$$"#N""P! qA'sNVD:kHS4k 6 k < s_}N! ; Pwe kehlail en oahs ko mi ni ewerail oh ni ikirail kan. Ikirail kan duwehte sineik kan me mie moange, oh re kin doadoahngki pwe re en kalokehki aramas.  Silikis ehun tohn sampah me mehkilahr kalokolok siluh pwukat: kisiniei, ediniei, oh suwepel me kusieisang ni ewen oahs ako.;o Oh ih duwen ei pil kilang nan kaudiahlo oahs akan oh irail ko me dake: mete me pere nan mwaremwarerail kan weitahta duwehte kisiniei, poh mei duwehte pohn sapair, oh oangoahng duwehte suwepel. Moangen oahs ako duwehte moangen laion, oh kisiniei kohsang ni ewerail ko, ediniei oh suwepel kin kusieisang ie.a; Dene tohtohn sounpei me dake oahs, irail me million riepwiki. Pwe ihduwen me I rongehr.1 Eri, tohnleng pahmeno ahpw lapwada; irail onopadahngehr awa wet, rahnwet, sounpwong wet, nan pahr wet, pwe re en kemehla silikis ehun tohn sampah.1 Ngihlo eri mahsanihalahng tohnleng kewenemeno me kolokol nah sowio, mahsanih, “Lapwahda tohnleng pahmen me sensel ni keilen Pillap Iupreitis!”/ Tohnleng kewenemeno ahpw peuk nah sowio. I ahpw rongada ngihl ehu me peidihdo sang ni keimw pahieu en pei sarawi kohlo, me mi mwohn mwoalen Koht.S Eri, keieun apwal lapalap dauliher; a pil riau mie me pahn pwarodo mwuhr.8i Mie arail nanmwarki men me kakaun irail, iei tohnleng en pwoahr loalo me soh kapi. Ede ni mahsen en Ipru, Apadon, oh ni mahsen en Krihs, Apolion (me wehwehki “Meninkau”).w Mie ikirail oh oserail me duwehte ikin skorpion, oh iei ikirail kan me re kin kalokehki aramas erein sounpwong limau.1[ Nan mwaremwarerail kidikidkihla mehkot me likamwete mete, oh ngilen ar pehnpihr kan likamw ngirisek en werennansapw tohto me oahs kin tangatangahki kolahng nan mahwen.P Wunarail duwehte pitenmoangen lih, oh ngirail kan duwehte ngihn laion."~= Mwomwen loukost ko likamwete oahs ekei me onopadahng mahwen. Pohn moangarail mie mehkot me likamwete nihn kohl kei, oh masarail ko duwehte mesen aramas.} Erein sounpwong limauwo aramas pwukat pahn rapahki mehla, ahpw re sohte pahn diar; re pahn men mehla, ahpw mehla pahn tangasang irail.K| E sohte mweimweiong loukost ko en kemehla soangen aramas pwukat, ahpw ihte re en kaloke irail erein sounpwong limau. Kamedek en kalokolok me sang loukost kan kin duwehte keikamedek en skorpion.M{ Mahsen ahpw wiawihiong irail re dehpa kauwehla rehn nansapw akan, de tuhke kan, de pil kisin tuhke teikan; ihte me re kak kauwehla, aramas akan me sohte kilelkihdi kilel en Koht ni temwarail kan.z  Pelin loukost kan ahpw pwarada sang nan edinieio oh paraparala nin sampah, oh re ahpw ale manaman duwehte manaman en skorpion.Fy Usuwo ahpw ritingada ewen pwoahr loalo me soh kapi, ediniei ahpw kusdahsang loale, likamwete edin uhmw kalaimwun; marain en ketipin oh pahnlahng ahpw rotorotkihla ediniei sang nan pwoahro.+x Q Tohnleng kelimmeno eri peuk nah sowio. A I ahpw kilangada usu ehu me pwupwudiong pohn sampah. Kih ehu ahpw kohieng; eri, kihen ritingada pwoahr loalo me soh kapi.kwO Eri, I ahpw kilangada oh rongada ikel men me pipihr nan wehwe oh ngihl laudida, ndinda, “Meid apwal, meid apwal! Meid apwal ong irail koaros me kousoan sampah, ni tohnleng silimen teiko ar pil pahn peuk neirail sowi kan!”v Kapahmen en tohnlengo ahpw peuk nah sowio. Silikis ehun ketipin, silikis ehun maram, oh silikis ehun usu kan ahpw ohla, pwe silikis ehun irail koaros rotala, silikis ehun arail marain sohla linge; silikis ehun rahn sohla marain, oh pil duwehla nipwong.u (Eden usuwo, “Sadik.”) Silikis ehun pihl kan ahpw sadikala oh kiden aramas mehkihla ar nimada pihlo pwehki eh sadikala.Dt Kesilimen en tohnlengo ahpw peuk nah sowio. A lapalahn usu ehu, likamwete lapalahn mehnser ehu ahpw pwupwudi sang pahnlahng oh pwupwudiong pohn silikis ehun pillap akan oh utuhnpihl kan.hsI oh silikis ehun mwahmw mour koaros en nan madau mehkihla, oh silikis ehun sohp koaros ohkihla..rUKeriemen en tohnlengo peuk nah sowio. Mehkot ehu me likamwete lapalahn nahna ieu me wie lullul ahpw lekdekdilahng nan madau. Silikis ehun nan madau ahpw wiahla nta,pqYKeieun tohnlengo peuk nah sowio. A keteu aihs takai oh kisiniei me doal nta ahpw mwerediong pohn sampah. Silikis ehun sampah ahpw mwasingkihla, oh silikis ehun tuhke kan roangkihla, pil dihpw oh reh koaros me momour iang roangala.FpTohnleng isimeno eri kaunopada pwe en peuk neirail sowi kan.To!Tohnlengo eri audehkihda deupen warpwohmwahwo kisiniei sang ni pei sarawio, e ahpw kesepwekehdiong pohn sampah. Eri, ni ahnsowohte nansapwe, ngirisek en ngihl tohto, lioal oh rerrer en sahpw ahpw wiawi.Jn Edin warpwohmwahu me wie isihs nan deupen warpwohmwahwo ahpw iangada en sapwellimen Koht aramas akan ar kapakap akan, edidalahng mwohn silangin Koht sang ni pehn tohnlengo me uh mwohn mwoahlo.mPil emen tohnleng, me wa deupen warpwohmwahu kohl ehu, pwarodo oh uh mwohn pei sarawio. Warpwohmwahu tohto ahpw kohieng, pwe en kapatahiong en sapwellimen Koht aramas akan koaros ar kapakap akan, oh meirongala pohn pei sarawi kohl me sallahng mwoahlo.flEI ahpw kilangada tohnleng isimeno me kin uh mwohn silangin Koht, oh sowi isuh kohieng irail.hk KNi Sihmpwulo eh lapwapeseng mehn kateng keisuhwo, sohla me mweseisei nanleng erein elep en awa.7jgpwe Sihmpwulo, me mi nanwerengen mwoahlo, pahn wialahr sileparail, oh ih me pahn kin kahluwairaillahng ni pilen komour; oh Koht pahn ketin limwihasang pilen masarail kan.”|iqRe solahr pahn kin men mwengehda de men nimpilda; ketipin de pil ehu soangen karakar solahr pahn kamwasikei irail;h!Ihme re mihmihki mwohn mwoalen Koht oh kin papah ni rahn nipwong nan tehnpese. Me ketiket nan mwoahlo, ih me pahn kin ketin apwalih irail.[g/I ahpw patohwanohng, “Maing, I sohte patohwan, komwi me mwahngih.” Ih eri mahsanihong ie, “Ih irail me keidier nan kamakam laudo; re kamwakeledahr ar likou kan, oh ntahn Sihmpwulo me re mwakelekelkilahr.{fo Emen me lapalap ako eri idek rehi, “Ihs irail ko me likou pwetepwet reirei, mehnia kei irail? Re kohsang ia?”e- patopatohwan, “Amen! Kaping oh lingan oh erpit oh kapingkalahngan oh wahu oh manaman oh roson, ong Koht erein dih koaros kohkohlahte! Amen.”d{ Tohnleng koaros uh kapilpene mwoahlo oh lapalap akan oh menmour pahmeno; re ahpw poaridi mwohn mwoahlo oh pwongih Koht,cw Re ahpw ngihl laudida, ndinda, “Komourpat pwilisang rehn at Koht, me ketiket nan mwoale, oh sang rehn Sihmpwulo!”,bQ Mwurin mepwukat, I ahpw kilangada pokon ehu me inenen kalaimwuhnie-me sohte aramas kak wadekedi uwen tohto! Re kohsang nan wehi koaros, ni kadaudok koaros, nan sahpw koaros, oh lokaia koaros; re ahpw uh mwohn mwoahlo oh mwohn Sihmpwulo, likawih likou pwetepwet reirei oh kolokol tehn paini.asang ni kadaudok en Sepulon, nen riekid; sang ni kadaudok en Sosep, nen riekid; sang ni kadaudok en Pensamin, nen riekid me kileldier.`ysang ni kadaudok en Simion, nen riekid; sang ni kadaudok en Lipai, nen riekid; sang ni kadaudok en Isakar, nen riekid;_ysang ni kadaudok en Aser, nen riekid; sang ni kadaudok en Napdali, nen riekid; sang ni kadaudok en Manase, nen riekid;&^EEri, ladun Koht nen riekid me kileldier sang ni kadaudok en Suda; sang ni kadaudok en Reupen, ladun Koht nen riekid; sang ni kadaudok en Kad, me nen riekid;]!I ahpw rongada me irail ko me kilelkidier kilel en Koht nin temwarail, irail me lopw pahnen pahkid, sang ni kadaudok eisek riau en Israel.\oh ketihtihki, “Kumwail dehpa kauwehla sampah de nansed, de tuhke kan, se lao kihong kilel ehu ni temwen sapwellimen Koht ladu kan.”p[YOh I kilangada pil emen tohnleng me pwarada ni mesenleng, me weuwa mehn kilelehdi sapwellimen Koht ieias aramas akan. E ahpw ngihl laudida oh likwerih tohnleng pahmeno me alehsangehr rehn Koht manaman en kauwehla sampah oh nansed,5Z eMwurin met I ahpw kilangada tohnleng pahmen me uh ni keimw pahieun sampah oh kolokol ahng pahieun sampah pwe re dehr ipidohng pohn sampah, de pohn madau, de pohn tuhke kan.SYPwe rahn lapalap en ara engieng e lelehr oh sohte me kak pelianirahda.”"X=Re ahpw weringki nahna oh paip akan, nda, “Kumwail pwupwudiong poht oh pereikitasang silangin me ketiket nan mwoahlo, oh sang ni engieng en Sihmpwulo!OWOh nanmwarkien sampah kan, kaun akan, oh lapalap akan, me kepwehpwe oh me manaman akan oh pil aramas teikan koaros, lidu oh maiauda kan, re rukula nan pwoaren paip oh pahn paip akan pohn nahna kan.VLahng sohrala duwehte pelien doaropwe ieu me limilimpenehr, oh nahna koaros oh deke koaros tohrekda sang nan dewerail kan.U7 Usuhn pahnlahng kan pwupwudiong pohn sampah, duwehte wahn tuhke pik pwul kan me kin pwupwudiong nanpwel, ahnsou me kisinieng laud kin itikada tuhkeo.JT  Eri, I ahpw pil kilangada Sihmpwulo ni eh lapwapeseng mehn kateng keweneuwo. Ni ahnsowohte rerrer en sahpw wiawi oh ketipin rotala duwehte likou toantoal ehu, oh maram weitahtahla duwehte nta.ZS- Emenemen irail ahpw ale likou pwetepwet reirei ehu oh mahsen ahpw pil kohieng irail re en kommoaldi ekis ahnsou, lao wadawad en iangarail ladu kan oh riarail kan me pahn kamakamala duwehte irail pahn unsekla.UR# Re ahpw ngihl laudida, ndinda, “Maing Koht, Wasa Lapalahpie, komwi me sarawi oh mehlel! Ia uwen reirei en ahnsou mwohn omwi pahn ketin kadeikada tohn sampah oh ketin kalokehkin irail ar kemeikitala?”JQ  Sihmpwulo ahpw pil lapwapeseng mehn kateng kelimauwo; a I ahpw kilangada pahn pei sarawio ngenen irail ko me kamakamkilahr ar lohki mahsen en Koht oh loalopwoatohng ar doadoahk en sounkadehde.P/I ahpw kilangada oahs pehsehs men. Me dakeo adaneki Mehla, oh wasahn me melahr akan me idawehn. Manaman en kaunda wasa kohiengehr pwe ira en kin kaunda pahkis ehu en tohn sampah, pil manaman en kemehkihla aramas mahwen, lehk lapalap, soumwahu, oh mahn lawalo kan en sampah.wOgSihmpwulo pil lapwapeseng mehn kateng kapahieuwo; oh I ahpw rongada kapahmen en menmouro eh nda, “Kohdo!”N1I pil rongada ngihl ehu me peidihdo sang nanpwungen menmour pahmeno, me nda, “Paunen pilawa riau mihmi ni uwen pweinen doadoahk en rahn ehu, a paunen parli weneu mihmi ni uwen pweinen doadoahk en rahn ehu. Ahpw kaleke ke kauwehla tuhke olip kan oh mwetuwel en wain kan!”@MySihmpwulo pil lapwapeseng mehn kateng kesiluhwo; oh I ahpw pil rongada kesilimen en menmouro eh nda, “Kohdo!” I ahpw kilangada oahs toantoal men. Me dakeo kolokol mehn tenek ehu.BL}I ahpw pil kilangada oahs emen, me weitahta. Manaman kohieng me dakeo, pwe en kamwakid mahwen nin sampah pwe aramas akan en pakamakampene nanpwungahr. Kedlahs reirei pwoat pil kohieng.sK_Mwuri, Sihmpwulo pil lapwapeseng mehn kateng keriau. I pil rongada menmour keriemeno eh nda, “Kohdo!”"J=I ahpw kilangada oahs pwetepwet men. Me dakeo weuwa kesik ketieu pwoat oh nihn ehu kohieng. E ahpw mwesel kohkohla, kolahng kalowehdi eh imwintihti kan.7I iI ahpw kilikilang mwahu duwen Sihmpwulo eh lapwapeseng keieun mehn kateng ko, oh I rongada emen menmour pahmeno eh ngihl laudida, likamwete ngilen nansapwe, nda, “Kohdo!”eHCA menmour pahmeno ahpw kin sapengki, “Amen.” Oh me lapalap ako ahpw poaridi oh pwongih.}Gs I ahpw rongada duwen mehkoaros me mi nanleng, sampah, oh pahn sampah, oh nan madau-audepen sampah oh pahnlahng koaruhsie-ar kokoulki, Kaping oh wahu, lingan oh roson, ong me ketiket nan mwoale oh ong Sihmpwulo, erein dih koaros kohkohlahte!”(FI Re ahpw kin kokoulki koul pwoatet ni ngihl laud: “Sihmpwul me kamakamalahro warohng sapwellimaniki manaman, kepwe, erpit, roson, wahu, lingan, oh kaping!” E I pil kilangada oh rongada ngilen tohnleng ngedehrie me soh kak wadawad! Re kapilpene mwoahlo, menmour pahmeno, oh me lapalap ako.rD] Komw ketin wiahkiniraillahr wehin samworo ehu, pwe re en papah at Koht; oh re pahn kakaun nin sampah.”C' Irail eri koulki koul kapw pwoatet: “Komwi me warohng ketikihda pwuhken, oh lapwahsang mehn kateng kan. Pwehki omwi pwoulahr, oh pwehki ntahmwi, me komw ketin kasapahlkidohng aramas akan rehn Koht, sang kadaudok koaros, oh lokaia koaros, wehi koaros, oh sahpw koaros.kBONi eh ketikiher pwuhko, menmour pahmeno oh lapalap riehk pahmeno ahpw poaridiong mwohn Sihmpwulo. Emenemen irail kolokol eh tungoal keseng arp oh dahl kohl en warpwohmwahu, me wehwehki kapakap en sapwellimen Koht aramas akan.^A5E ahpw ketila oh ketikihsang pwuhko ni palimaun en nin limen me ketiket nan mwoahlo.@I ahpw pil kilangada Sihmpwul men me mi nanwerengen mwoahlo oh nanpwungen menmour pahmeno oh nanpwungen me lapalap ako. Sihmpwulo, likamwete e kamakamalahr, oh mie kode isuh oh pwoaren mese isuh, me wehwehki ngenen Koht isuh me pekederdohng sampah pwon.u?cEmen lapalap ako ahpw patohwanohng ie, “Ke dehr seng, pwe kilang, iet Laiono me kisehn kadaudok en Suda, me kadaudok en Depit; e powehdier eh imwintihti kan, oh ih me kakehr pahkpeseng pwuhk wet, oh lapwapeseng mehn kateng isuhwo.”>Eri, I ahpw tapihada sengiseng kowahlap, pwehki eh sohte me dierekda me warohng pahkpeseng pwuhk wet de pil kadehde loale.v=eEri, sohte emen me dierekda nanleng de sampah de pahn sampah me kak pahkpeseng pwuhko, de pil kadehde loale.<3I pil kilangada tohnleng kehlail men, me wiewia peidek wet ni ngihl kehlail: “Ihs me warohng kauwehla mehn kateng kan oh pahkpeseng pwuhk wet?”;; qMwuhr, I ahpw kilangada pwuhk ehu ni palimaun en nin limen me ketiket nan mwoahlo; pali koaros en pwuhko, loale oh liki, inenen diren nting, oh mehn kateng isuh ahpw katengepene.J:  “Maing at Kaun oh at Koht! Komwi me uhdahn warohng sapwellimaniki lingan, wahu, oh roson. Pwe komwi me ketin wiadahr mehkoaros, oh pwehki kupwuromwien, me mehkoaros mihmiehki oh momourki.”*9M lapalap riehk pahmeno kin poaridi mwohn mwoalen me ieias poatopoato oh pwongih. Re ahpw kin patohwandiong mwohn mwoahlo arail elin kapwat akan, oh kin kokoulki,8 Nindokon menmour pahmeno kin wiewia ar koulen kalingan, wahu, oh kapingkalahngan ong me ketin ieias poatopoat me ketiket pohn mwoale,@7yPehnpihr weneu mie rehn emenemen menmour pahmeno; oh pohn pehrail oh pahn pehrail ko diren pwoaren mas. Re ahpw sohte kin tokedihsang ar kin kokoulki ni rahn nipwong koul pwoatet: “Sarawi, sarawi, sarawi, iei komwi at Kaun, Koht, Wasa Lapalahpie, me ketin mieier mahs, me ketin mie met, oh me pahn ketido.”,6QKeieun menmouro rasehng laion emen; keriemeno rasehng kouwol emen; oh kesilimen en menmouro mese rasehng mesen aramas; a kapahmeno rasehng ikel men me wie pipihr.45aOh mwohn mwoahlo mie mehkot me duwehte sehd mwakelekel ehu, rasehng kilahs. Pil pali koaros en mwoahlo, menmour pahmen mie, me diren pwoaren mas mwohrail oh pohnsekirail.F4Lioal kin pirsang ni mwoahl me mi nanwerengeo; ngirisek kei kin peisang ie, oh nansapwe kin posopossang ie. Mehnser isuh mie me kin lullul mwohn mwoahlo; eri, iei irail ngehn isuhwen Koht.&3EMwoahl rieisek pahieu pil kapilpene mwoahl wet, oh lapalap riehk pahmen me ket powe; irail koaros likou pwetepwet oh elin kapwar kohl mi pohn moangarail ko.02YSilangi lingaling duwehte kisin takai kesempwal me adaneki sasper oh karnelian; oh ahia ehu me pohe duwehte pohn takai kesempwal me adaneki emerald kapilpene mwoahlo.x1iNi ahnsowohte Ngehn Sarawi ahpw tiada pohi. Ngehi eri kilangada mwoahl ehu nanleng, oh mehmen me ketiket powe.0 +I ahpw pil kilangada kaudiahl ehu ni ahnsowo: mwohn meseiet wenihmw ehu ritida nanleng. Oh ngihl ehu, likamwete ngilen sowio me I rongehr ngkapwan, me peidohng ie, mahsanih, “Kohdahdo mahs met, pwe I pahn kasalehiong uhk mehkan me pahn wiawi ni ahnsou me pahn kohdo.”w/g“Eri, mehmen me mie salenge mehn rong wasa, a en rong dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan!”.-Me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, I pahn mweidohng en iang mwohd limwahn mwoalei, duwehte ei mwohd limwahn mwoalen Semei ahnsou wet.?-wRong! Iet I lelehr in omw wenihmw oh wie letelet; mehmen me kin rong ngileiet oh ritingadahng ie, I pahn pedolong reh nan imwe oh iang ih, oh e pahn iang ie, se ahpw pahn konokonot.j,MI kin lipwoare oh keme irail koaros me I kin poakepoake. Eri, ngoangda oh sohpeisang dipomw kan.+3Eri, I kaweidkin uhk ke en pwain sang ie kohl me mwakelekelkidahr kisiniei, pwe ke en kepwehpwehla. Pil pwainda omw likou pwetepwet me ke pahn likawih pwe kanamenek en omw kilisou dehr sansalda. Pil pwainda kisin wini mehn kohieng ni mesomwen, pwe ke en kak kilangkihda wasa.*/Ke kakahski, ndinda, ‘I kepwehpwe oh paiamwahu, oh I sohte anahne mehkot.’ Ahpw ke sehse me ke paisuwed; oh pil semwehmwe, maskun oh kilisou.o)WA pwehki omw lou, sohte karakar de lemwulemwur rehmw, iei me I nektehn mwuskinuhkeweisang nan eweiet!(I ese omw wiewia kan; I ese me ke sohte karakar de ke pil sohte lemwulemwur. Eri, I ahpw men ke en lemwulemwur de karakar!='s“Eri, ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Laodisia: “Iet mahsen sang ih me mwarenki Amen, sounkadehde loalopwoat oh mehlel, me tepin mehkoaros me Koht ketin wiahda.t&a “Eri, mehmen me mie salenge mehn rong wasa, a en rong dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan!I%  Me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, I pahn wiahki uhren tehnpas en ei Koht, oh e sohte pahn pedoisang wasao kohkohlahte. I pahn ntingihediong powe mwaren ei Koht, oh eden kahnimw en ei Koht, iei Serusalem kapw, me pahn kohdihdo sang nanleng, sang rehn ei Koht; I pil pahn ntingihediong powe pein mwarei kapwo.z$m I pahn pwarowei mwadang. Nekinekid mwahu dahme ke kolokol met pwe emen dehr adihasang uhk ketingpen omw powehdi.9#k Pwehki omw kapwaiadahr ei padahk en kanengamah ni ahnsou apwal, I pahn pil silehsang uhk apwal en songosong kan me pahn lelohng sampah pwon pwe en song tohn sampah kan koaros.e"C Kilang, pwe pwihn me kisehn Sehdan, pwihn me kin kahski dene irail mehn Suhs kei, ahpw soh, pwe re likamwkihda, I pahn kupwurehda pwe re en kohdo poaridi oh pwongihiuk. Irail koaros pahn esehkihla met me I poakohng uhk.6!eI ese omw wiewia kan; I ese me omw kehl me tikitik, ahpw ke kapwaiadahr ei padahk oh ke me loalopwoatohng ie. I ritingadahr mwohmw wenihmw ehu, me sohte emen kak ritingedi. “Eri, ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Piladelpia: “Iet mahsen sang ih me sarawi oh mehlelo, me kin ketin kolokol nein Depit kih, me kin ketin ritingada oh sohte emen kak ritingedi, me kin ketin ritingedi oh sohte emen kak ritingada.ta“Eri, mehmen me salenge mie mehn rong wasa, a en rong dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan!+Me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, re pahn kapwatkihda soangen likou pwetepwet duwehte met, oh I sohte pahn irisasang mwararail kan nan pwuken me momour kan. I pahn kadehdehda ni pokon sansal mwohn silangin Semei oh sapwellime tohnleng kan me iei kisehi irail./WAhpw iet mie rehmw nan Sardis ekei me malaulau me sohte kasaminehla ar likou kan. Kumwail pahn likawih likou pwetepwet oh iang ie kapar, pwe kumwail warohng iang ie.X)Tamanda dahme ke padahngkiher oh dahme ke rongehr; kapwaiada audepe kan oh wiliakapwala. Ma ke sohte pahn pirida, a I pahn kohwei rehmw duwehte lipirap emen, ke ahpw pahn sasairki ahnsou me I pahn pwarowei."=Eri, pirida oh kakehlahda mehkan me luhluhwe rehmw mwohn ar pahn mehla douluhl. Pwe I sohte diar me omw wiewia kan me dei mehlel mwohn silangin ei Koht.c A“Eri, ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Sardis: “Iet mahsen sang ih me sapwellimaniki ngehn isuhn Koht oh usu isuhwo. I ese omw wiewia kan; I ese me ke iang wadohng aramas mour; eri soh, pwe ke melahr!y“Eri, mehmen me mie salenge mehn rong wasa, a en rong kanahieng dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso ko!”H Oh ong irail kan me dadaurete lao powehdi me suwed koaros, oh wiewiahte lel ni imwi ei doadoahk, I pahn kihong irail manamanohte me I ale sang rehn Semei: I pahn kihong irail manaman en kaunkihda wehi kan sokon mete, oh manaman en kauwehla wehi kan duwehte sah me wiawihkihda pwehl, I pahn pil kihong irail usuhn rahn.H Oh ong irail kan me dadaurete lao powehdi me suwed koaros, oh wiewiahte lel ni imwi ei doadoahk, I pahn kihong irail manamanohte me I ale sang rehn Semei: I pahn kihong irail manaman en kaunkihda wehi kan sokon mete, oh manaman en kauwehla wehi kan duwehte sah me wiawihkihda pwehl, I pahn pil kihong irail usuhn rahn.H Oh ong irail kan me dadaurete lao powehdi me suwed koaros, oh wiewiahte lel ni imwi ei doadoahk, I pahn kihong irail manamanohte me I ale sang rehn Semei: I pahn kihong irail manaman en kaunkihda wehi kan sokon mete, oh manaman en kauwehla wehi kan duwehte sah me wiawihkihda pwehl, I pahn pil kihong irail usuhn rahn.]3Pwe ihte, kumwail en kolokolte kehlail dahme mie rehmwail, I lao pwarowei rehmwail.jM“Ahpw ong kumwail teikan me mihmi Daiadaira, ong kumwail kan me sohte kin iang apwalih lamalam wet, oh sohte iang padahngki me re kin kahdaneki ‘soahng rir kan en Sehdan’, I sohte pahn katoutouwihkin kumwail ehu wisik.mSI pahn pil kemehla nah tohndoadoahk kan; eri, mwomwohdiso kan koaros ahpw pahn esehkihla me iei ngehi ih me kin iroirong nan kapehd en aramas akan oh ar lamalam akan, oh me kin katingih emenemen kumwail nin duwen eh wiewia kan.LIhme I pahn kesehkidiong nan kie, wasa ih oh irail kan me kin wia dipen kamwahl ong ih pahn lokolok laud ie. Eri, I pahn wia met, ma re sohte weksang ni wiewia suwed kan me re wiadahr rehn liho.ucI mweidohngehr ahnsoun koluhla oh wiliakapwala, e ahpw sohte men koluhla oh mweisang eh mouren tiahk suwed.Y+Ahpw iet me I suwediki rehmw: omw kin mweidohng Sesepel, lih me kin kahski dene ih meninkeder en Koht, en kin padahkohng oh ketewe ei ladu kan pwe re en nenek oh tungoale kisin tungoal en dikedik en eni kan.3_I ese omw wiewia kan. I ese omw limpoak, omw loalopwoat, omw kohwa doadoahk, oh omw kanengamah. I ese omw doadoahk en ahnsouwet me laudsang mehlel omw doadoahk en mahso.L“Ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Daiadaira: “Iet mahsen sang rehn Sapwellimen Kohto, me silangi rasehng mpwulen kisiniei oh aluweluwe kan rasehng pirahs melengileng oh lingan.e C“Eri, mehmen me mie salenge mehn rong wasa, a en rong kanahieng dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan! “Me dadaurete lao powehdi me suwed koaros, I pahn katungoalehki ekis kisin manna riro. I pahn pil kihong kisin takai pwetepwet kis, me mwar kapw ehu pahn ntingdi powe, me sohte emen pahn ese wehwe pwe ihete me pahn ale mwaro.” Eri, koluhla oh wiliakapwala, pwe ma ke sohte wia met, I pahn mwadang kohwei rehmw oh mahwenkihong irail kedlahs me uhsang nan eweiet.^ 5Pil duwehte, mie aramas ekei rehmw me kin apwahpwalih lamalam en mehn Nikolaida kan. yAhpw mie kisin soahng kei me I suwediki rehmw: pwe mie ekei rehmw me kin apwahpwalih lamalam en Palaam, me padahkihong Palak duwen eh pahn kahrehiong mehn Israel ko nan dihp ni ar pahn kang kisin mwengehn dikedik en eni kan oh wiahda dipen nenek.k O I ese wasa ke kin koukousoan ie, wasa me mwoalen Sehdan mi ie. Ke me loalopwoatohng ie, ke sohte kesehla omw pwoson ie pil ni ahnsou me Antipas, ei sounkadehde loalopwoato, kamakamalahr wasa me Sehdan kin kousoan ie rehmwail.  “Eri, ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Perkamum: “Iet mahsen en me sapwellimaniki kedlahs keng pwoat me au riau.]3 “Eri, mehmen me mie salenge mehn rong wasa, a en rong kanahieng dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan! “Irail kan me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, re sohte pahn ohkihla mehla keriau. Ke dehr masak dahme ke nektehn lokolongki. Kilang pwe Tepilo pahn kesehlong nan imweteng ekei kumwail, pwe en song amwail pwoson; oh erein rahn eisek kumwail pahn lokolongki. Ke en loalopwoatohng ie mehnda ma ke mehla, I ahpw pahn kihong uhk nihnen mour soutuk.a; I ese omw kahpwal akan; I ese duwen omw semwehmwe-ahpw soh, pwe ke me inenen kepwehpwe. I ese lahlahwehn irail kan ong uhk, irail kan me kin kahski dene mehn Suhs kei irail, ahpw soh, pwe pwihn kei me kisehn Sehdan!3“Eri, ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Smirna: “Iet mahsen sang ih me Tepin oh Imwilahn mehkoaros, me pwoulahr oh ketin iasadahr.“Eri, me mie salenge mehn rong wasa, a en rong kanahieng dahme Ngehn Sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan! “Ong irail kan me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, I pahn katungoalehkin irail wahn tuhkehn komour me mi nan sapwellimen Koht Mwetuwel.”  Ahpw iet mehkot me uhdahn mwahu rehmw: omw kin suwediki tiahk suwed kan en mehn Nikolaida, nin duwen ei pil kin suwediki mehlel.]3Tamanda duwen omw dohweisangieier! Eri, koluhla oh wiliakapwala, oh pwurehng nan omw mouren wiewia mwahu en mahso. Ma ke sohte koluhla oh wiliakapwala, I pahn kohwei rehmw oh kihsang dewen noumw lampen nan dewe.taAhpw iet mehkot me I suwediki rehmw: omw limpoakohng ie tikitiklahr, e sohte duwehte omw limpoak en mahso.q[Ke inenen kanengamah; uwen omw lokolongkin ie me laud mehlel, ke ahpw sohte mwahn nan kapehd tikitikla.}~sI ese omw wiewia kan; I ese apwal en omw doadoahk kan oh uwen omw kanengamah. I ese duwen omw sohte kin pwungki aramas suwed kan, oh duwen omw rapahkidahr me mwersuwed kan me kin pein wiahkin irail wahnpoaron, oh duwen omw diaradahr ar likamw.9} mEri, ke ahpw ntingkiwohng tohnleng en mwomwohdisohn Episos: “Iet mahsen sang ih me kin kolokol nin lime palimaun usu isuhwo, me kin ketseli nanpwungen dewen lamp kohl isuhwo.C| Eri, iet kawehwepen usu isuh me ke kilikilang ni palimauni, oh dewen lamp kohl isuh kat: usu kat iei tohnleng en mwomwohdiso isuh, oh dehu isuhwen lamp kohl kat, iei mwomwohdiso isuh ko.i{ MEri, ke ahpw ntingihedi soahng kan me ke uduhdiahl koaros, mehn met, oh me pahn kohdo mwuhr kan. z Iei ngehi me ieiaso. I melahr, ahpw iet I momourte kohkohlahte. Mie rehi manaman ong mehla oh pil manaman ong wasahn me melahr akan.Fy Ni ei patohwanda, I ahpw poaridiong pahn aluweluwe kan duwehte aramas mehla men. A e ahpw ketikidahng lime palimaun pohi oh mahsanih, “Ke dehr masak. Ngehi me Tepin oh Imwilahn mehkoaros.x 1E ketiki nin lime palimaun usu isuh, oh kedlahs keng pwoat me au riau uhsang nin doauese. Silangi inenen kamahl, duwehte mahlen ketipin en souwas.ow YAluweluwe ko melengileng, rasehng pirahs peipeseng nan uhmw mwehl; kapitie rasehng ngilen tenihr laud.ov YPiten paipai ko pwetepwet, rasehng wunen sihpw de sinoh; oh edin peren ko, likamwete mpwulen kisiniei.4u c a nanwerengen dewen lamp kohl isuh ko mehmen me uh wasao, likamw aramas emen, me likawih likou reirei lel ni aluweluwe kan, pirapirki kateng kohl ehu me tang nanmware iso.st a I ahpw sohpeilahng pwe I en kadehde ihs me mahmahseniong ieo. Eri, I ahpw patohwanda dewen lamp kohl isuh,Ks  me mahsanih, “Ntingihedi nan pwuhk mehkoaros me ke uduhdiahl, ke ahpw kadarowohng pwuken mepwukat mwomwohdiso isuh me mi Episos, Smirna, Perkamum, Daiadaira, Sardis, Piladelpia oh Laodisia.”nr W Ni rahnen Kaun-o, Ngehn Sarawi ahpw tiada pohi oh ngihl ehu peidohng pohnseweiet, likamw ngilen sowi,=q u Iet ngehi Sohn, riamwail, oh pwehki ei kin idawehn Sises, ihme kahrehda ei kin iangkin kumwail nannati ni kanengamah ni lokolok kan me kin lelohng irail kan me towe sapwellime Wehi. I wisikdohngehr ni deke me adaneki Padmos, pwehki ei kapahrengki mahsen en Koht oh wiewiahier doadoahk en sounkadehdehn Sises.p {Kaun-o Koht, Wasa Lapalahpie, me ketin mie, me ketin mieier, oh me pahn ketido, mahsanih, “Ngehi me Alpa oh Omeka.”Po Kumwail en ese pwe iet ih, e ketiket kohdo pohn depwek kan! Aramas koaros pahn udiahl, pil irail ko me kalohpwuwehla. Tohn wehi koaros en sampah pahn nsensuwedlaudkihla. Met uhdahn pahn pweida. Amen.zn opil sang rehn Sises Krais, sounkadehde loalopwoato, me tepin iasada sang mehla, me pil kaunen nanmwarki kan en sampah. Kaping ong Sises Krais me kin ketin loalloaleikitail, oh ketin kapitkinkitailla ntah sang nan dipatail kan, oh ketin wiahkinkitailla wehin samworo ehu, pwe kitail en kin papah Seme Koht. Eri, kaping oh roson ong ih erein dih koaros kohkohlahte. Amen.zm opil sang rehn Sises Krais, sounkadehde loalopwoato, me tepin iasada sang mehla, me pil kaunen nanmwarki kan en sampah. Kaping ong Sises Krais me kin ketin loalloaleikitail, oh ketin kapitkinkitailla ntah sang nan dipatail kan, oh ketin wiahkinkitailla wehin samworo ehu, pwe kitail en kin papah Seme Koht. Eri, kaping oh roson ong ih erein dih koaros kohkohlahte. Amen.bl ?Ong mwomwohdiso isuh me mi nan wehin Eisia, sang ngehi, Sohn: Kalahngan oh popohl ong kumwail sang rehn Koht, me ketin mie, me ketin mieier, oh me pahn ketido; pil sang rehn ngehn isimen me kin aririh Koht nan mwoale,+k QMeid pai aramas me kin lohki audepen pwuhk wet, oh irail koaros me kin iang rong mahsen kan en kokohp wet oh kin kapwaiada! Pwe ahnsoun eh pahn pweida, kerendohr.j 1Sohn ahpw uhd koasoiahda mehkoaros me e udiahlehr. Eri, ih met koasoiepen mahsen sang rehn Koht oh padahk mehlel me Sises Krais ketin kadehdedahr.$i EAudepen pwuhk wet, iei mehkan me Sises Krais ketin kasaledahr. Koht ketikihong Krais mepwukat pwe en ketin kasalehiong sapwellimen Koht ladu kan soahng kan me pahn wiawi mwadang mwurin ahnsou kis. Krais kaselehiong mepwukat sapwellime ladu Sohn, ni eh ketin poaronedohng tohnleng men.Ah }ong ihete Koht, atail Sounkomour, pwehki Sises Krais atail Kaun, kaping, oh wahu, roson oh manaman, en kohieng sang mwohn tepin kawa lel met, oh pil erein dih koaros kohkohlahte! Amen. g Ong ih me manaman en kasilehsang kumwail nan dihp, oh ketikinkumwailla ni min oh mwakelekel oh diren peren mwohn silangi lingaling-hf KKumwail doarehla ekei, oh serekiniraildo sang nan kisiniei. A ekei kumwail kasalehiong irail kalahngan ahpw ni amwail pahn masak irail, oh pil kadohwankumwailweisang ni ar likou kan, me saminkilahr ar dipen ineng suwed kan.4e eKumwail kadekohng irail kan me kin peikasal. d  oh dadaurete ni limpoak en Koht, ni amwail kasikasik kalahngan en atail Kaun Sises Krais me pahn ketikihong kumwail mour soutuk. c ;Eri, kompoakepahi ko, kumwail wiewiahte uwen me kumwail kak pwe kumwail en kakehlahda amwail pwoson sarawi. Kumwail kapakap ni manaman en Ngehn Sarawi, b Iei aramas pwukat me pahn kamweidpeseng souleng kan, iei irail me kin kaweidkihte pein irail ineng en sampah, a kaidehn Ngenen Koht.=a uPwe re patohwanohng kumwail, “Ni imwilahn ahnsou eh pahn leledo, aramas ekei pahn pwarodo, me pahn lahlahwei kumwail, aramas ekei me pahn kin weweidki pein ar ineng suwed kan.”` Eri, kompoakepahi ko! Kumwail tamanda dahme sapwellimen atail Kaun Sises Krais wahnpoaron ko patohwanohngkumwailehr mahso.A_ }Aramas pwukat kin lipahned oh kaulime meteikan ahnsou koaros; re kin kapwaiada ar ineng suwed kan; re kin aklapalapki pein ihr, re kin natih meteikan pwe re en alehki me konehng irail.9^ mpwe en ketin kadeikada aramas koaros, pwe en ketin kalokehki me dipan akan wiewia suwed koaros me re wiadahr, oh lokaia suwed koaros me aramas seupwoson pwuko wiahiong Koht!” ~~f}}|{{.z`yxxwQvuut^ss@rqupp3opnnmlkk.jOhgfffe
>=<;::b9887j665N44 3,2f11!0n/w..A-,++*))('%&s%$#M""!| 7\W~DOIyT3z  0 ( TUB2} I ahpw poaridiong mwowe pwe I en pwongih; a e ahpw patohwanohng ie, “Ke dehr wia men, pwe ngehi iengomw ladu men oh iengen riomw kan, irail koaros me kin poadidiong mahsen mehlel kan me Sises ketin kasalehda. Koht me ke pahn pwongih!” Pwe mahsen mehlel me Sises ketin kasaledahr, iei me audedahr soukohp ako.T1! Tohnlengo ahpw patohwanohng ie, “Ntingihedi met: Meid pai irail kan me aleier luhk ong ni kamadipw en kapwopwoud en Sihmpwulo!” E ahpw pil uselahte patohwan, “Iei met kan mahsen mehlel en Koht.” 09E mweimweiongehr lih kamwohdo en kapwatakihda likou min oh mwakelekel.” (Likou mwakelekel, iei en sapwellimen Koht aramas akan ar wiewia mwahu kan.)(/IKitail perenda oh ngisingiski atail peren; kitail kapinga sapwellime roson. Pwe e lelehr ahnsoun kapwopwoud en Sihmpwulo, oh sapwellime lih kamwohd onopadahr.{.oMwuhr, I ahpw rongada ngihl ehu me likamwete mwoarong en pokon kalaimwuhnie, likamw ngirisek en tenihr laud de ngirisek en nansapwe, me patohwan, “Kitail kapinga Koht! Pwe atail Kaun, atail Koht, Wasa Lapalahpie, iei ih me atail Nanmwarki!:-mNgihl eri peido sang ni mwoahlo, me mahsanih, “Kumwail kapinga atail Koht, kumwail koaros sapwellime ladu kan, oh aramas koaros, me lapalap oh tikitik kan, me kin wauneki!”,Lapalap riehk pahmeno oh menmour pahmeno ahpw poaridi oh pwongih Koht me ketiket nan mwoale, patohwanohng, “Amen! Kapinga Koht!”}+sNgihl ko pil pwurehng, patohwan, “Kapinga Koht! Ediniei en kahnimw lapalapo me lullul kin ediedte kohkohlahte!”g*GPwe sapwellime kadeik kan me mehlel oh pwung. E ketin kadeikadahr lihen netiki paliwere ndando me kauwehkilahr sampah eh tiahk suwed kan en kamwahl oh nenek. Koht ketin kalokeier pwehki eh kemelahr sapwellime ladu kan.”B) Mwurin mepwukat I ahpw rongada ngihl ehu me likamw mwoarong laud en pokon en aramas kalaimwuhnie, me patopatohwan, “Kapinga Koht! Koht iei atail Sounkomour! Iei ih me lingan oh roson!(/Papilon aleier lokolok pwehki ntahn soukohp oh sapwellimen Koht aramas akan eh dierekdahr ie, iei, ntahn irail koaros me kamakamalahr nin sampah.'Solahr me pahn kilang marain en lamp me pahn sensereiuk; solahr me pahn rong ngilen ohl kamwohd oh lih kamwohd rehmw. Noumw sounnetinet kan iei me keieu kehlail nan ar doadoahk nin sampah, oh ke pitihkidier aramas koaros en sampah omw widing kan!”_&7Ngilen sounkesengki arp oh sounkeseng teikan, sounpeuk sowi kan, solahr me pahn rong rehmw. Solahr tohndoadoahk koahiek ni soangen doadoahk kan me pahn dierek rehmw; solahr me pahn rong takain ngidar pilawa rehmw.V%%Eri, tohnleng kehlail men ahpw pwekada takai ehu me uwehte takain ngidar pilawa oh kesepwekelahng nan madau, patohwan, “Ih duwen kahnimw lapalap Papilon eh pahn lekdekla, oh sohla me pahn kilang mwomwe.]$3Eri, kowe nanleng, ngisingis oh perenda, pwehki eh mwomwlahr! Kumwail sapwellimen Koht aramas akan, wahnpoaron oh soukohp kan, kumwail ngisingis oh perenda! Pwe Koht ketin kadeingkidahr dahme e wiahiong kumwail!-#SRe ahpw kamwerehdiong pwelpar pohn moangarail kan, oh sengiseng oh mwahmwahieiki kahnimwo, ndinda, “Meid kamasepwehk, meid apwal ong kahnimw lapalap wet! Iei kahnimw wet me irail koaros me wararail sohp kin mi nan madau kepwehpwehkilahr. Ahpw iet ni awateieu e katihasang soahng koaros!”s"_oh weriwerki ni ar kilangada ediniei en eh lulda, “Sohte kahnimw ehu me duwehte kahnimw lapalap wet!”4!aOh ni awateieu soangen kepwe pwukat koaros ohla!” Kepin en sohp kan koaros oh towe koaros, sehla kan oh sounnetinet en nan madau koaros, re ahpw uh dohweisang kahnimwo,O ndinda, “Meid kamasepwehk, meid apwal ong kahnimw lapalapo! Me kin epwehnki mi nan likou linen, pohntahn mwel, oh poh weitahta maramer, oh kapwatki kohl, takai kesempwal, oh menemen en pahsu kan!:mSounnetinet ko me kepwehpwehkilahr ar doadoahk en netinet nan kahnimwo, re pahn uh dohweisang pwehki ar masak iang kalokepe kan. Re ahpw pahn kin iang sengiseng oh mwahmwahiei,[/Sounnetinet kan pil ndaiong, “Kowe, Papilon! Soahng mwahu koaros me nan kapehdomw kin ngoangki, rosasanguhkehr, omw kepwe koaros oh dipwisou lingan koaros sohrasanguhkehr; ke solahr pahn diar kohkohlahte!”)K oh sinamon, mehn doal mwenge, warpwohmwahu, mir, oh insens; wain oh leh, pilawa oh wihd, kou oh sihpw, oahs oh werennansapw, oh lidu kan, oh pil mouren aramas.(I Solahr me pahn pwain ar kohl, ar silper, ar takai kesempwal, oh ar menemen en pahsu kan; ar likou kaselel kan, likou toal silik, likou pohmaramer weitahta; soangen tuhke pwohmwahu koaros, soangen dipwisou kan me wiawihda sang ngihn elepant, oh tuhke pweilaud, de pirahs, mete oh marpel;r] Sounnetinet kan en sampah pil iang sengisengki oh mwahieiki, pwehki solahr me pahn pwainda ar kepwe kan.W' Re pahn uh dohweisang, pwehki ar masak iang eh lokolok, re ahpw pahn mahsanih, “Ia uwen kamasepwehk, ia uwen apwal laud wet! Kahnimw lapalap Papilon, kahnimw kehlail! Nan awateieu kadeikpomw wiawiher!”!; Nanmwarkien sampah kan me iangehr nan eh tiahk suwed oh peren suwed kan, re pahn mwahieiki oh eimwoluhki ni ar pahn mahsanihada ediniei en eh roangala.KPwehki met, kalokepe koaros pahn lelpenehng rahnteieu: soumwahu, nsensuwed, oh lehk lapalap. Oh e pahn mwasingkihla kisiniei, pwe Kaun-o Koht me pahn ketin kadeikada, ih me manaman kowahlap.”{Kihong lokolok laud oh nsensuwed laud, me uwehte kalingan oh kamweit kan me e pein wiahiong ih. Pwe e kin mengimengloalki, ndinda, ‘Iet ngehi, lih nanmwarki men me mwomwohd met! Kaidehn liohdi men ngehi, I sohte mwahn pahn lelohng nesensuwed!’pYKumwail wiahiong mehkoaros nin duwen me e wiahiong kumwail, kasapahldohng pak riapak uwen me e wiahiong kumwail. Kumwail audehkihda nah delen sakau, sakau kehlailsang pak riapak me e kaunopada oh kihong kumwail pwe kumwail en nim.mSDipe kan koasoakoasoakdahr oh leldalahngehr nanleng, oh Koht ketin tamatamante eh wiewia suwed kan.DI ahpw rongada pil ehu ngihl sang nanleng, me mahsanih, “Kumwail, nei aramas akan, kumwail tang! Kumwail tangasang! Kumwail dehr iang wia dipe kan, pwe kumwail en dehr iang lokolongki!T!Wehi koaros nimasangehr oh sakaukilahr eh wain-wain kehlail en eh tiahk suwed kan. Nanmwarki kan en sampah wiadahr kamwahl reh, oh sounnnet kan en sampah kepwehpwehkilahr eh mouren noahrok soh irepe.”8iE ahpw ngihl laudida, patohwan, “E ohlahr! Papilon, kahnimw lapalapo, ohlahr! E wialahr dewen ngehn suwed kan oh ngehn saut kan koaros, pesen menpihr samin oh suwed koaros. 9Mwurin mepwukat I ahpw kilangada pil emen tohnleng me patopatohdi sang nanleng. Manaman laud kohiengehr, oh sampah pwon ahpw marainkihla eh lingaling.]3“Liho me ke kilangadahr, iei kahnimw lapalap me kakaun nanmwarkien sampah kan.”:mPwe Koht ketin audehkidahr kapehdirail kan dahme e ketin kupwukupwurehiong liho, ni ar pahn wiahkihteieu kihong mahno ar manaman en kaunda wasa, mahsen en Koht lao pahn pweida.LKode eisek me ke kilangehr oh mahn kamasepwehko pahn kailongkihla lih suwedo. Re pahn kihsang mehkoaros me e ahneki oh kakilisawihada. Mwuhr, re ahpw pahn kangala uduke oh kamwomwkihla kisiniei.. U“Tohnlengo pil patohwanohng ie, “Pillap akan me ke kilikilang me lih suwed menet mwomwohd limwahr, iei irail aramas akan, kadaudok kan, wehi kan, oh lokaia kan.V %Re pahn mahweniong Sihmpwulo; ahpw re pahn lohdi pahn Sihmpwulo oh sapwellime aramas pilipil kan, me e ketin malipe, oh me loalopwoat. pwehki Sihmpwulo eh Kaunen kaun akan oh Nanmwarkien nanmwarki kan.” y Irail pwukat koaros ahneki soangen lamalamteieu, oh re pahn kihong mahno ar manaman oh ar pwung koaros en kaunda wasa.; o “Kode eisek me ke kilangehr, iei nanmwarki ehk me saikinte ale manaman en kaunda wehi, ahpw re pahn iang mahno ahneki manaman en kaunda wasa duwen nanmwarki kei erein awa ehu.  A mahn kamasepwehko me momour mahso, ahpw met soh, iei kawelimen en nanmwarki, kisehn me isimeno, e ahpw pahn ale kamwomwpe. limmen rehrail me pwupwudier, a emen me kakaunte, oh emen saikinte pwarodo; ni eh pahn pwarodo, ahnsoutehkis me e pahn kakaunki wasa.-S “Eri, wasa kiset me konehng kupwurokong oh kawehwehpe en mie. Moang isuh ko, wehwehki dohl isuh, dohl ko me liho mwomwohd powe. Re pil wehwehki nanmwarki isimen:mSMahn me ke kilikilangen, e momour mahso, ahpw met soh. E nektehn kohda sang nan pwoahr loalo me soh kapi, pwe en kodohn kasohrala. Irail kan me kin kousoan sampah, me adarail kan sohte ntinting nan pwuken me momour kan mwohn tepin kawa, irail koaros pahn wahponda ni arail pahn udiahl mahno. Pwe e momour mahso, ahpw met soh; e ahpw pahn pwurehng pwarodo.@yTohnlengo eri patohwanohng ie, “Dahme ke pwuriamweikihla? I pahn kawehwehiong uhk wehwe rir en lihen, oh mahn kamasepwehk me e dakehn, mahn kamasepwehk me moang isuh oh kode eisek.jMI ahpw esehda me lih meno lih sakaula men, me sakaukihla ntahn sapwellimen Koht aramas akan, oh ntahn irail me kamakamkihla ar loalopwoatohng wia sounkadehdehn Sises. Ni ei kilikilang liho, I inenen pwuriamweikihla kowahlap.-SNin temwe nting ehu mie, me sohte emen ese wehwe. Eri, iet ntingo: “Papilon Lapalap, inen lihen netiki paliwere koaros oh wiewia samin suwed koaros en sampah.”lQLiho likawih likou ehu me poh weitahta oh poh weitahta maramer, oh kapwat kohl, takai kesempwal oh menemen en pahsu kei me kalingana. E kolokol dahl kohl me audaudkidahr soangen samin oh pwelipwel koaros, wahn eh mouren nenek.wNgehn Sarawi eri tiada pohi, tohnlengo ahpw waielahng nan sapwtehn. I ahpw kilangada wasao lih emen me mwomwohd pohn dakepe, iei mahn weitahta kamasepwehk men, wasa koaros ni kilin mahno lahlahwe kei ntinting ie; moange me isuh oh kode me eisek.$ARehn lihen netiki paliwere ndand menet me nanmwarkien sampah kan wiahkidahr dipen kamwahl oh tohn sampah kan kin sakaukilahr wainen eh tiahk suwed kan.”~ wEri, emen tohnleng ko me kolokol dahl isuh ko, ahpw keido mpei oh patohwanohng ie, “Kilang, kohdo mahs, pwe I en kasalehiong uhk duwen kalokolok en lihen netiki paliwere ndand meno; eri, iei kahnimw lapalap me kokoudahr ni keilen pillap tohto.o~WTakai aihs laud tohto, me toutouki paun epwiki mweredihsang nanleng mwerediong pohn aramas akan. Aramas akan ahpw lahlahwekihla Koht kalokolok en takai aihs pwukat me mweremweredihsang nanleng, pwe iei lapalahn kalokolok ehu met.2}_Deke koaros sohrala, nahna koaros kihrla.C|Ihme kahnimw lapalapo pwalkipeseng wiahda siluh, oh kahnimw en wehi koaros mwomwkihla. Koht ketin tamanda kahnimw en Papilon oh ketikihong en nimasang wain nan delen sapwellime engieng.b{=Mwurihte, lioal pa piripir, ngihl kei pa ngiringirisek, nansapwe posopos oh lapalahn rerrer en sahpw pil wiawi, me sohte mehkot duwehte sang ni tepin aramas eh wiawihda nin sampah kohdo, pwe me uk mehlel oh mwuledek!z3Tohnleng keisimeno wudekihdiong nah dahlo nan wehwe. A ngihl laud ehu ahpw peido sang ni mwoalen tehnpas sarawio, me mahsanih, “E imwiseklahr!”^y5Ngehn ko eri kapokonepene nanmwarki kan wasa me adaneki ni mahsen en Ipru Armakedon.Ox“Kumwail mwasahn, pwe I pahn kohdo duwehte lipirap emen. Meid pai me kin pepehd oh mwasamwasahn, oh kin apwahlih eh likou kan pwe en dehr kin kilisou kohkohseli oh namenekla mwohn aramas akan!”rw]Eri, iei irail ngehn suwed kan me kin wiahda kilel kapwuriamwei kei. Ngehn silimen pwukat kin pwarala rehn nanmwarki kan en sampah pwon, pwe en kaminiminirailpene ong ni mahwen me pahn wiawi ni Rahn Lapalap en Koht, Wasa Lapalahpie..vU Mwuri, I ahpw kilangada ngehn samin silimen, re mwomwen kairu, me kohkohda sang nan ewen drakono, sang nan ewen mahn kamasepwehko, oh sang nan ewen soukohp likamwo.3u_ Kewenemen en tohnlengo wudekihdiong nah dahlo pohn Pillap Iupreitis. Pillapo eri ngalangalada, pwe en kaunopada ahl mwohn nanmwarki kan me pahn ketido sang ni mesenleng.t  oh pwehki ar lokolok oh ar kens re lahlahwekihla Koht en nanleng. Ahpw re sohte koluhla oh wiliakapwasang ar wiewia suwed kan.As{ Kelimen en tohnlengo wudekihdiong nah dahlo pohn mwoalen mahno kamasepwehko. Rotorot ahpw kipehdi wehin mahno pwon, a aramas akan ahpw kehpene lowarail kan pwehki ar lokolok mwuledek,Yr+ Eri, aramas akan ahpw mwasingkihla kisiniei laud en ketipin, re ahpw lahlahwekihla mwaren Koht, me kaunepen kalokolok pwukat; ahpw re soh mwahn koluhla oh wiliakapwala, oh re soh mwahn kapinga roson en Koht. qKapahmen en tohnlengo wudekihdiong pohn ketipin nah dahlo; ketipin eri alehdi manaman en kamwasikahki aramas akan mpwulen kisiniei.-pSMwuhr, I ahpw rongada ngihl ehu me peido sang ni pei sarawio, me mahsanih, “Maing at Kaun, Wasa Lapalahpie! Sapwellimomwi kopwung kan me inen oh pwung mehlel!”CoAramas akan kakeredier ntahn sapwellimomwi aramas akan oh sapwellimomwi soukohp kan, ihme komw ketikihongkin irail nta pwe re en nim. Re uhdahn warohng mehlel dupuk en ar wiewia kan!”Un#I ahpw rongada tohnleng me kin apwahpwalih pihl kan eh ngihl laudida, patohwan, “Maing, komwi me ketin pwung ni wiewia kan me komw ketin wiadahr, komwi me sarawi, me ketin mie met oh ketin mieier mahs.vmeKesilimen en tohnlengo pil wudekihdi nah dahlo pohn pillap oh utuhnpihl kan, pihl ko koaros ahpw wiahla nta.-lSKeriemen en tohnleng ahpw wudekihdiong pohn madau na dahlo. Pilen nan madau eri wiahla nta, likamwete ntahn aramas mehla, oh mwahmw koaros en nan madau ahpw mehla.Uk#Keieun tohnlengo ahpw patohla oh wudekihdiong pohn sampah dahl me e weuwao. Kens saut oh kamedek kei ahpw pwarada rehn aramas ako me kilelkidier kilel en mahno, oh rehn irail ko me kin pwongih dikedikeo.Bj Mwuhr, I ahpw rongada ngihl ehu me peipeidohng tohnleng isimeno sang nan tehnpas sarawio, me mahsanih, “Kumwail kohwei oh wudekihdiong pohn sampah dahl isuh kan en engieng en Koht!” i9Tehnpaso ahpw direkihla ediniei sang ni lingan oh roson en Koht. Sohte me kak pedolong nan tehnpaso, kalokolok isuhwen tohnleng isimeno lao imwisekla.thaEmen menmour pahmen ko ahpw kihong tohnleng isimeno dahl kohl isuh, me diren engieng en Koht ieias soutuk.9gkOh pil tohnleng isimen me kolokol kaimwiseklahn kalokolok isuhwo, duwen ar pedoisang nan tehnpaso. Re likou mwakelekel oh pwetepwet, oh pirapirki pahnedirail kan pirapir kohl.jfMMwurin met, I ahpw pil kilangada duwen tehnpas en nanleng eh ritida, oh Impwal Sarawio mi loale.xeiIhs me sohte pahn lemmwikin komwi, Maing? Ihs me sohte pahn men kapinga omwi roson? Pwe komwihte me sarawi. Iei me wehi koaros pahn pwarodo oh poaridi mwohn silangmwi, pwe pwungen wiewiahn nin limomwi kan me sansal mwohn aramas koaros.” d Irail eri kokoulki koulen Moses, sapwellimen Koht ladu, oh koulen Sihmpwulo, me mahsanih, “Maing at Kaun, Koht, Wasa Lapalahpie, ia uwen lapalap oh kapwuriamweien wiewia kan en nin limomwi! Komwi me nanmwarkien wehi koaros, meid pwung oh inen alomwi kan!\c1I pil kilangada mehkot me likamw sehd kilahs ehu, me doal kisiniei, oh irail ko me kalowedier mahno oh dikedikeo oh nempehn mware, ar mihmi limwahn sehd kilahso, kolokol keseng arp kei me Koht ketikihong irail.Ob Mwuhr, I ahpw kilangada pil ehu kilel lapalap oh kapwuriamwei nanleng: tohnleng isimen me kolokol ni pehrail kan ikimwurilahn kalokolok isuh, pwe iei met kan kasalepen kaimwiseklahn engieng en Koht.9akWahn wain ako eri tiatipene nan wasahn tiak wain likin kahnimwo, nta ahpw pwiliweisang nan wasahn tiak waino wiahla pillap pwoat me reireiki mwail riepwiki oh loal piht limau.B`}Tohnlengo eri palkidiong pohn sampah sapwellime naipokoso, oh pelehsang wahn wain ko oh kesehdiong nan wasahn tiak wain, me wehwehki sapwellimen Koht engieng kowahlap ong me suwed kan._Pil emen tohnleng me kin apwahpwalih kisiniei pwarada sang mpen pei sarawio. E ahpw ngihl laudida werkihong tohnleng me wa naipokoso, “Doadoahngki noumw naipokosen, oh pelehsang wahn wain kan nan mwetin wain en sampah, pwe wahn wain kan mahlahr!”u^cI ahpw pil kilangada emen tohnleng me pedoisang nan tehnpaso me mi nanleng, oh pil wa apwoat naipokos keng.{]oMe ketiket pohn pelien depweko ahpw ketin palkidiong pohn sampah sapwellime naipokoso, rahk eri kihr sang sampah. \9Pil emen tohnleng ahpw pedoisang nan tehnpaso oh ngihl laudida, patohwanohng me mwomwohd pohn pelien depweko, “Komw ketin doadoahngkihla noumwi naipokos en oh tapihada dolung, pwe rahno leledohr; ahnsou mwahu en dolung leledohr; ahnsou mwahu en dolung wahnsahpw nin sampah!”)[KMwuhr, I ahpw kilangada pelien depwek pwetepwet pali, oh powe likamw aramas emen me mwomwohd ie, me nihnkihda nihn kohl ehu oh naipokos keng pwoat mi nin lime.1Z[ Mwuri, I ahpw rongada ngihl ehu sang nanleng me mahsanih, “Ntingihedi met: Meid pai me melahr akan, me melahr sang met kohla, nan ar doadoahk ong Kaun-o!” “Iei,” Ngehn Sarawi ahpw mahsanih, “Re kommoaldihsangehr doadoahk apwal akan; pwehki ar kin wa kohla wahn ar doadoahk ong Koht.”&YE Iei met me kahrehda sapwellimen Koht aramas akan re en kin kanengamahiong apwal akan, irail kan me kin apwahpwalih kosonned en Koht oh loalopwoatohng Sises.gXG Edin kisiniei me re pahn lokolongki, pahn kin ediedida erein dih koaros kohkohlahte. Sohte mwahn kisin kommoal kis ni rahn nipwong ong irail kan me kin pwongih mahno oh dikedikeo, pil ong irail kan me kilelkiher mware.” W  e pahn pein ale oh tungoalehda sapwellimen Koht wain, iei sapwellime engieng, me e ketin wudekihdiong oh kanekediongehr nan delen sapwellime engieng! Koaros me pahn wia met, pahn lokolongki kisiniei oh suwepel mwohn tohnleng sarawi kan oh mwohn Sihmpwulo.)VK Kesilimen en tohnlengo ahpw pil idawehndo me riemenet oh ngihl laudida, ndinda, “Mehmen me pahn pwongih mahno oh dikedikeo, oh ale kilele ni temwe de ni peh,vUeA keriemen en tohnlengo idawehndo oh ndinda, “E pwupwudier! E pwupwudier! Kahnimw aklapalap en Papilono pwupwudier! En Papilon eh tiahk samin kan kasaminelahr wehi koaros en sampah, e rasehng wain kehlail, me e kasakawihkinirailla!” TE ahpw ngihl laudida, nda, “Kumwail lemmwiki Koht oh kapinga sapwellime roson lapalahpie! Pwe e lelehr ahnsoun eh pahn ketin kadeikada tohn sampah kan. Kumwail poaridi mwohn silangi oh pwongih me ketin kapikada nanleng, sampah, madau, oh utuhnpihl kan!”QSMwuri, I ahpw pil kilangada pil emen tohnleng me pipihr nan wehwe, me weuwa rongamwahu poatopoat ehu me e pahn lohkihong tohn sampah kan, wehi koaros, kadaudok koaros, lokaia koaros, oh sahpw koaros.kROIei irail me sohte likamw pwoat dierekda sang nan awarail kan; sohte kisin samin kis mie rehrail.QEri, iei irail ko me dadaurete nan arail mwakelekel, sohte mwahn saminkihla lih; re meipwon. Re kin idawehn Sihmpwulo wasa koaros me e pahn kin ketila ie; re kamaiaudahsangehr rehn aramas teikan oh iei irail me tepin meirongalahr ong Koht oh Sihmpwulo.YP+Irail uh sohpeiong mwoahlo oh mahn pahmeno oh me lapalap ako, re ahpw kokoulki koul kapw pwoat, me sohte aramas emen kak padahngki, pwe irail kohte, me lopw pahnen pahkido me aleier kamaiauparail nin sampah.JO I ahpw pil rongada ngihl ehu sang nanleng me likamwete ngringirisek en lapalahn tenihr oh ngilen lapalahn nansapwe. Ngihl me I rongadao likamw ngilen keseng arp me sounkeseng kei kesekesengki.4N cEri, I ahpw kilangada Sihmpwulo me ketiket pohn dohlen Saion; oh aramas lopw pahnen pahkid me iang ket wasao, me mwaren Sihmpwulo oh mwaren Sahm ntinting ni temwarail kan.EM Eri, wasa kiset me uhdahn anahne kupwurokong. Eri, mehmen me loalokong, a en rapahkihda wehwehn nempehn mahno, pwe nempe wet wehwehki eden aramas emen. Eri, iei, wenepwiki weneisek weneu.L Sohte me kak pwainda mehkot de netkihla mehkot, ma kilel wet sohte mie reh, de ma e sohte kilelkihdi mwaren mahno de nempehn mwareo.1K[ E kihongehr aramas koaros, me tikitik oh me lapalap akan, me paiamwahu oh me semwehmwe kan, lidu oh me maiauda kan, kilel ehu ni pehrail palimaun de nin temwarail kan.4Ja E pil mweimweiong keriemen en mahn menet en kihong mour nan dikedik en keieun mahno, pwe en kak lokaia oh kemehla irail koaros me sohte pahn iang pwongih dikedik en enio.hII E ketewehkidier tohn sampah koaros manaman ko me mweimweiong en wiahda mwohn mesen keieun mahno. Pwe e ndahng tohn sampah koaros re en wiahda mwomwen dikedik en eni, mehn kauwauwih mahn me ohkilahr kedlahso, ahpw momourte. H Mahn kamasepwehk keriemeno wiadahr soangen manaman kapwuriamwei kei, e kamwerehdi sang nanleng kisiniei mwohn mesen aramas koaros.#G? E kin doadoahngki manaman laud en keieun mahno mwohn mese; oh kin itonehng sampah oh towe kan koaros re en pwongih keieun mahno, me eh ohla laud mohdier. F I pil kilangada emen mahn kamasepwehk me kohkohda sang nansapw. Kode me riau, duwehte koden sihpw, oh eh koasoi duwehte en drakono.eEC Mehmen me pahn lohdi, e uhdahn pahn lohdi; a mehmen me pahn mehkihla kedlahs, e uhdahn pahn mehkihla kedlahs. Iei met me kahrehda sapwelimen Koht aramas akan ar uhdahn pahn kin kanengamahiong apwal oh pwoson kehlail.”AD} “Eri, mehmen me mie salenge mehn rong wasa, a en rong!,CQ Aramas koaros me momour nin sampah pahn pwongih; eri, irail koaros me adarail kan sohte ntinting sang nin tepin kawa nan pwuken mour en Sihmpwulo me kamakamalahr.!B; E pil mweimweiongehr en mahweniong sapwellimen Koht aramas akan oh kaloweiraildi, oh kaunda keinek koaros, wehi koaros, lokaia koaros, oh sahpw koaros.kAO E ahpw tapihada lahlahwe Koht, mwaren Koht, tehnpas sarawio, oh irail koaros me patopato nanleng. @ E ahpw mweimweiong mahno en wia soangen lahlahwe suwed koaros, oh en ahnekihla manaman en kaunda wasa erein sounpwong pahisek riau.3?_ Aramas koaros ahpw pwongih drakono, pwehki eh kihong mahno eh manaman. Irail eri pil pwongipwongih mahno, ndinda, “Ihs me duwehte mahn menet? Ihs me kak mahweniong?”!>; Likamwete ehu moange ko ohla laud, ahpw ohlao mohdier. Tohn sampah koaros ahpw pwuriamweikihla kamwahula wet, iei me re idawehnkihla mahn kamasepwehko.0=Y Mahn menet likamwete lepard men, neh ko duwehte nehn pehr, oh ewe duwehte ewen laion. Drakono kihongehr mahn menet pein eh kehl, mwoale, oh eh manaman en kaunda wasa.W< ) Ngehi eri pil kilangada mahn kamasepwehk men me kohkohda sang nan madau. Kode me eisek oh moange me isuh, oh pohn ehuehu kode eiseko nihn me kapwata, oh mwar ehu me lahlahwe Koht me ntinting pohn moange ko.o;W Drakono eri lingeringerda pahn liho, e ahpw kohkohla pwe en mahweniong luhwen kadaudok en liho, koaros me kin kapwaiada kosonned en Koht kan, oh me loalopwoatohng padahk me Sises ketin kadehdehier. Drakono eri uhdi pohn oaroahro.h:I Sampah ahpw sewesehda liho, pwe e sarapeseng oh nimala pillapo me kusweisang nan ewen drakono.{9o Drakono ahpw kakusasang nan ewe pihl, kakusalahng mwurin liho, duwehte pillap pwoat, pwe liho en ahdala oh peila.<8q Ahpw iet lapalahn pehnpihr riau en ikel kohieng liho pwe en pihrkilahng nan dewe nan sapwtehno, wasa e pahn ale epwel mwahu ie erein sounpar siluh elep, dohlahsang mesen drakono.k7O Ni drakono eh tehkada me e lekdekdiongehr sampah, e tapihada pwakih lih me naitikihada seri wolo.k6O Eri, ihme kumwail nanleng kan, kumwail perenda, oh koaros me kin kousoan nanleng! Ahpw meid suwediong sampah oh madau! Pwe Tepilo leledohr rehmwa, oh e inenen lingeringer kowahlap pwehki eh ese me eh ahnsou mwotomwotalahr.”5! Riatail ko kalowedier sang ni ntahn Sihmpwulo, oh sang ni me mehlelo me re kadehdehier; iei me re sohte kesempwalki ar mour lelohng mehla.>4u I ahpw rongada ngihl laud ehu nanleng me mahsanih, “Iet ahnsoun komour sang rehn Koht samwodohr! Ahnsoun kasalehda sapwellime roson nin duwen nanmwarki men! Ahnsoun kasalehda manaman en sapwellime Mesaia! Pwe ih me kin karakaraune riatail kan mwohn silangin Koht ni rahn nipwong, pisikendihsangehr nanleng.M3 Drakon kalaimwuno eri pisikensang nanleng. Eri, iei ih serpent en mahso, me adaneki Tepil de Sehdan, me kin pitipitih sampah pwon, oh me pisikendiongehr sampah iangahki ienge tohnleng kan koaros.T2! Drakono eri lohdi; eri, sohla dehu ehu mweimweiong ih oh ienge ko nanleng.1/ Nindokon met, mahwen ahpw tepida nanleng. Maikel oh ienge tohnleng kan mahweniong drakono, oh drakono oh ienge kan mahweniong Maikel oh ienge ko.0# A liho sopolahng nan sapwtehn, wasa Koht ketin kaunopadahng ie dewe, oh wasa me e pahn kin ale ie epwelpe erein rahn kid riepwiki weneisek./! Liho eri neitikihada seri wol men, me pahn kaunkihda wehi koaros sokon mete. Nah serio ahpw pehdsang oh wisiklahng rehn Koht oh ni mwoale.@.y Pwadaik en drakono wokidihsangehr pahnlahng silikis ehun usu kan oh sipedidiongehr pohn sampah. E uh mwohn liho me nektehn pahn neitik, pwe en kadallehla nah serio ni eh pahn ipwidi.-+ Pil ehu kilel pwarada nanleng: lapalahn drakon weitahta men, me moang isuh oh kod eisek, oh pohn moang isuhwo mawaramwar en nanmwarki isuh mie.O, E nektehn neitik, oh medek oh lokolok en neitik kahredahr eh weriwer.D+  Eri, kilel lapalap ehu ahpw pwarada nanleng: I kilangada lih emen me lingalingki likou lingan duwehte ketipin, oh aluweluwe kan sok pohn maram oh elin kapwat en usu eisek riau pohn tapwi. * Eri, tehnpas en Koht me mi nanleng ahpw ritida oh kohpwahn sapwellime inou lapo ahpw sansalda nan tehnpaso. Oh soahng pwukat ahpw iang kaudiahl wet: lioal pa piripir, ngihl kei pa posopos, sampah pa wie rerrer, keteu me rasehng keteu aihs takai pa mweremwer.~)u Me rotorot akan inenen lingeringer kowahlap, pwe ahnsoun omwi engieng eh leledohr, e lelehr ahnsoun me melahr akan ar pahn pakadeida. Ahnsoun omwi pahn ketin katingih sapwellimomwi ladu soukohp kan, oh pil sapwellimomwi aramas akan, me tikitik oh me lapalap akan, oh irail koaros me kin waunekin komwi. Ih ahnsowo met, ahnsoun kauwehla irail kan me kin kauwehla sampah!”Z(- patopatohwan, “Maing Koht, Wasa Lapalahpie, me kin ketin mie met oh me ketin mieier mahs! Se patohwan kapingkalahngankihong komwi omwi ketin kasalehda roson en omwi manaman, oh omwi ketin tapihadahr kakaun!y'k A lapalap riehk pahmeno me kin aririh Koht sang nan dewerail ko, re ahpw poarkihdi masarail ko oh pwongih Koht,&{ Tohnleng keisimeno ahpw peuk nah sowio; a iet mwoarong laud kei ahpw kadirehla nanleng me ndinda, “Atail Kaun oh sapwellime Mesaia uhd sapwellimanikiher manaman en kaunda sampah ahnsou wet, oh e pahn ketin kaunda erein dih koaros kohkohlahte!”j%M Kahpwal lapalap keriau ahpwtehn imwisekla; eri met, kahpwal lapalap kesiluh pahn mwadang leledo!b$= Ni ahnsowohte sampah ahpw rerrada; eisek kis ehun kahnimwo mwomwla, oh isikid uwen tohtohn aramas me mehkihla rerrero. A aramas ako me luhwe inenen masepwehkada kowahlap, re ahpw kapikapingahki roson en Koht nanleng..#U Ira eri rongada ngihl laud ehu me peidohng ira sang nanleng, me mahsanih, “Kumwa kohdahdo met!” Ira eri dakehdahla depwek nanleng mwohn mesen ara imwintihti ko.2"] Mwurin rahn siluh elep mour sang rehn Koht ahpw pedolongehr rehra, ira eri pwourda oh kesihnenda; oh irail koaros me kilikilang ira, re inenen masepwehngkihda kowahlap.>!u oh irail kan me kin kousoan sampah pahn perenkihda en me riemenet ara mehla. Re pahn kamadipwkihda oh kisakispene pwehki soukohp riement ara kahrehiongehr tohn sampah lokolok laud., Q Oh aramas en wehi koaros, sang kadaudok koaros, lokaia koaros, pahn kilikilang kahlepara ko erein rahn siluh elep, oh re sohte pahn mweidohng emen en sarepirahdi,  Kahlepara pahn wonohn nan kahnimw lapalapo, wasa me ara Kaun-o lohpwuwala ie. Eri, eden kahnimwo, ni karasaras, iei Sodom de Isip.5 Ni ara kanekehla ara kadehde, mahn kamasepwehko me pwarada sang nan pwoahr loalo me soh kapi, pahn peiong ira. Oh e pahn kaloweirahdi oh kemeirahla.#? Sounkadehde riemenet ahneki manaman en ritingedi pahnlahng pwe e dehr kin keteu nindokon ara kin kapakapahrengki mahsen en Koht. Ira pil ahneki manaman en kawekiong ni nta utuhnpihl kan; oh pil manaman en kalokehki sampah soangen kalokolok koaros ni ahnsou koaros me ira inengieng.+O Ma emen men kauweirahla, kisiniei pahn kusieisang nan awara ko oh kamwomwala ara imwintihti kan. Eri, mehmen me men song kauweirahla, ih duwen met eh pahn mehla.jM Sounkadehde riemeno, iei tuhke olip riapwoat oh lamp riau me mihmi mwohn silangin Kaunen sampah.#? I pahn kamanahla nei sounkadehde riemen, me pahn mi nan likoun lokolok, ira ahpw pahn kapahrengkihwei mahsen en Koht erein rahn kid riepwiki weneisek.”/W Ieremen ke wia sohngpen likin kelen tehnpasen. Pwe wasa pwukan pengpenglahr rehn me rotorot akan, irail pahn tiakpeseng Kahnimw Sarawio erein sounpwong pahisek riau.| s Eri, kisin lepin tuhke kis, mehnsohng, duwehte sokon pwoat, ahpw kohieng ie, oh mahsen ehu pil wiawihong ie, me mahsanih, “Uhda oh sohngedi tehnpas en Koht oh pei sarawien, ke ahpw wadekada tohtohn aramas akan me wiewia kaudok nan tehnpasen. E pil mahsanihong ie, “Ke pahn pwurehng kohpada duwen aramas ngedehrie oh duwen wehi kan, duwen lokaia kan oh duwen nanmwarki kan.”-S Ngehi eri ale kisin pwuhko sang nin limeo oh tungoalehla. Eri, nan eweiet me inenen mem, duwehte suke. A mwurin ei kadallelahr, nan kapehdiet katingkihda kowahlap.T! Eri, I ahpw kohla rehn tohnlengo oh patohwanohng en ketikihong ie kisin pwuhko. E ahpw mahsanihong ie, “Ale, oh kangala. E pahn sadikala nan kapehdomwen, ahpw e pahn mem nan eweomwen, duwehte suke.”M eri, ngihlo me peidohngieier mahs sang nanleng pil pwurehng peidohng ie, oh mahsanih, “Kohwei oh ale kisin pwuhk me papahkpesengen ni limen tohnleng me kesikesihnen pohn madau oh pohn sahpw.”-S A ni tohnleng keisimeno eh peuk nah sowio, ih ahnsou me Koht pahn ketin kapwaiada sapwellime kupwur rir, duwen eh ketin mahsanihong sapwellime ladu soukohp ako.”I  oh kahukihla ni mwaren Koht me ieias soutuk, me ketin kapikada nanleng oh audepe kan koaros, sampah oh audepe kan koaros, oh madau oh audepe kan koaros, mahsanih, “E solahr pahn kapwandala!s_ A tohnleng me I kilangada eh kesikesihnen pohn madau oh sahpw, e ahpw kapahdalahng nanleng lime palimaun,iK Ni ahnsou me re tapihada ngiringirisek, I men ntingihedi audepen ar ngiringiriseko. Ahpw I rongada ngihl ehu sang nanleng me mahsanih, “Katengehdi loalomw mehkan me nansapwe isuhwo koasoakoasoia, ieremen ke ntingihedi!”}s E ahpw weriwer ngihl laud likamwete ngihl kehlail en laion kei. Mwurin eh weriwer, nansapwe isuh ahpw pil ngirisek.w Nin lime kisin pwuhk kis mie me papahkpeseng. Ih eri sokekihdi aluweluwe palimaun pohn madau, a palimeing pohn sahpw.J   I pil kilangada tohnleng kehlail tohrohr men, me pihrdi sang nanleng. E likawih pelien depwek pali, oh ahia ehu kapilpene moange. Silangi duwehte ketipin, oh aluweluwe kan duwehte uhr kisiniei.c ? Re pil sohte koluhkihla ar kemehla aramas, ar kin wunahni, ar kin nenek, de ar kin pirap.. U A aramas ako me luhwe, irail ko me sohte mehkihla kalokolok pwukat, re sohte koluhkihla wiewia kan me re pein wiahda. Re sohte tokedihsang pwongipwongih ngehn saut akan oh dikedik en eni kan me wiawihkihda kohl, silper, pirahs, takai, oh tuhke; me sohte kak kilang wasa, rong wasa, de mwekid. JK_K~~j}}/|{zz2xxww$vYttGss)qppotn\mm)ll,kljwii h?gfeedcc)bb8ao``X_y^]]D\\[[GZHYXXWVUTTHSgRR'QQSPOON%M"LLKK_@|{Kalahngan en atail Kaun Sises en ieiang kumwail koaros.${AMe kin ketikihda sapwellime kadehdehiong mepwukat, kin mahsanih, “Ei mehlel pwoat! I pahn mwadang leledo!” Eri, en pweida. Kaun Sises, komw ketidohla!QzOh mehmen me pahn katikitikihala kihsang mehkot nan kokohp kan en nan pwuhk wet, Koht pahn ketikihsang pweise nin tuhkehn komour, oh pweise ong ni Kahnimw Sarawio me koasoiepe wiawiher nan pwuhk wet.~yuEri, iet ngehi, Sohn, me wia kehkehlik wet ong koaros me kin rong kokohp kan en nan pwuhk wet: mehmen me pahn kalaudehla kokohp kan en nan pwuhk wet kapatahiong mehkot, Koht pahn ketin kaloke kapatahiong kalokolok kan me ntinting nan pwuhk wet.[x/Ngehn Sarawi oh Lih Kamwohdo mahsanih, “Kohdo!” Koaros me pahn rong met en pil patohwan “Kohdo!” Mehmen me men nimpildahr en kohdo; en ale pilen komour nin duwen kisakis ehu, mehmen me men ale, en ale. ]Ngehi eri kilangada tohnleng men me wa kihen ritingada pwohar loalo me soh kapi oh selmete toutou pwoat.2=]Neira karis en sounpei ko eri kamakamkihla kedlahs me uhsang ni ewen me dake oahs pwetepweto. Menpihr koaros ahpw medkihla udukarail kan, nin duwen uwen me re kak kang.f<EMahno eri lohdi iangahki soukohp likamwo me wiadahr soahng kapwuriamwei kei mwohn mesen mahno. (Pwehki kilel kapwuriamwei ko me e pitihekihdi irail kan me kilelkihdi kilel en mahno, oh pil irail me kin pwongih sansal en mahno.) Mahn kamasepwehko oh soukohp likamwo, ira koaros eri momourte lekdeklahng nan lehn kisiniei, me kin ngkingkenki suwepel.@;yNgehi eri kilangada mahn kamasepwehko oh nanmwarki kan en sampah oh sapwellimarail karis en sounpei kan duwen ar pokonpene pwe re en mahweniong me dake oahso oh sapwellime karis kan.`:9Kumwail patohdo oh iang tungoale uduk en nanmwarki, uduk en kaunen sounpei kan, uduk en sounpei kan, uduk en oahs akan oh me dake kan, uduk en aramas koaros, lidu oh me maiauda kan, me lapalap oh me tikitik kan!”V9%I ahpw pil kilangada tohnleng men me uh pohn ketipin. E ahpw ngihl laud weringki menpihr koaros me pipihr nan wehwe, patohwan, “Kumwail patohdo oh pokonpene pwe kumwail en iang kamadipw lapalap en Koht!t8aPohn eh likou oh pil pohn denge, nting wet sansal ie: “Nanmwarkien nanmwarki kan oh Kaunen kaun akan.”<7qKedlahs keng pwoat uhsang ni ewe, me e pahn kin kalowehkihdi wehi kan. E pahn kaunkinirailda sokon mete; oh pein ih pahn tiakasang, nan wasahn tiahk wain, wainen engieng en Koht.v6eKaris en sounpei en nanleng kan kin idawehn, dake oahs pwetepwet kei, oh likawih likou pwetepwet mwakelekel.N5 Likou reirei me e likawih diren nta. Mware iei “Mahsen en Koht.” 4  Edin peren ko rasehng kisiniei, oh mwaramwar tohto mi pohn tapwi. Mwar ehu pil ntinting powe, me sohte emen ese wehwe pwe ihete.03Y Mwuhr, I ahpw kilangada nanleng eh ritida oh oahs pwetepwet men pwarada. Soundake oahso mwarenki Loalopwoat oh Mehlel. E kin wia kopwung oh kin mahwen duwen me pwung. !e!e!l!u!~!!!!!!!!!!!!!!"""" ")"2";"D"M"V"_"h"q"z"""""""""""""######-#7#A#K#U#_#i#s#|#############$$$$&$0$:$D$N$X$b$k$u$$$$$$$$$$$$$%% %%%)%3%=%G%Q%[%e%n%x%%%%%%%%%%%%%&&&&"&,&6&A&L&W&b&m&x&&&&&&&&&&&&''''''2'='H'S'^'i't''''''''''''(( ((#(.(9(D(O(Z(e(p({(((((((((((() )))*)5)@)K)V)a)l)w))))))))))))****&*1*<*G*R*]*h*s*~***********++ ++"+-+8+C+N+Y+d+o+z++++++++++++, ,,,*,5,?,J,U,`,k,v,,,,,,,,,,,,----&-1-<-G-R-]-h-s-~-----------.. ..".-.8.C.N.Y.d.o.y............////)/4/>/I/T/_/j/u////////////0000%000;0E0P0[0f0q0|0000000000011 11!1+161A1L1W1b1m1x1111111111112222'222=2H2S2^2i2t22222222222233 33#3.393D3O3Z3e3p3{3333333333334 44 4+464A4L4W4b4l4w4444444444445555'525=5H5S5^5i5t55555555555566 66#6.696D6O6Z6e6p6{6666666666667 777*757@7K7V7a7l7w7777777777778888'828=8G8R8]8h8s8~8888888888899 99#9.999D9N9Y9d9o9z999999999999: :::):4:?:J:U:`:k:v::::::::::::;;;;&;1;<;G;R;];h;s;~;;;;;;;;;;;<< <<#<.<9>>>'>2>=>H>S>^>i>t>~>>>>>>>>>>>?? ??#?.?9?D?O?Z?e?p?{????????????@ @@@*@5@@@K@V@a@l@w@@@@@@@@@@@@AAAA'A2A=AHASA^AiAtAAAAAAAAAAAABB BB#B.B9BDBOBZBeBpB{BBBBBBBBBBBBC CCC*C5C@CKCVCaClCwCCCCCCCCCCCCDDDD'D2D=DHDSD^DhDsD~DDDDDDDDDDDEE EE#E.E9EDEOEZEeEpE{EEEEEEEEEEEEF FF F+F6F@FKFVFaFlFwFFFFFFFFFFFFGGGG'G2G=GHGSG^GiGtGGGGGGGGGGGGHHHH$H/H:HEHPH[HfHqH|HHHHHHHHHHHHI II I+I6IAILIWIbImIxIIIIIIIIIIIIJJJJ'J2J=JHJSJ^JiJtJJJJJJJJJJJJKK KK#K.K9KDKOKZKeKpK{KKKKKKKKKKKKL LL L*L5L@LKLVLaLlLwLLLLLLLLLLLLMMMM'M2M=MHMSM^MhMsM~MMMMMMMMMMMNN NN#N.N9NDNONZNeNpN{NNNNNNNNNNNNO OO O+O6O@OKOVOaOlOwOOOOOOOOOOOOPPPP'P2P=PHPSP^PiPtPPPPPPPPPPPPQQ QQ#Q.Q9QDQOQZQeQpQ{QQQQQQQQQQQQR RRR*R5R@RKRVRaRlRwRRRRRRRRRRRRSSSS&S1SgIgTg_gjgugggggggggggghhhh$h/h:hEhPh[hfhqh|hhhhhhhhhhhhi ii i+i6iAiLiWibimixiiiiiiiiiiiijjjj'j2j=jHjSj^jijtjjjjjjjjjjjjkkkk$k/k:kEkPk[kekpk{kkkkkkkkkkkkl ll l+l6lAlLlWlblmlxllllllllllllmmmm'm2m=mHmSm^mimtmmmmmmmmmmmmnnnn#n.n9nDnOnZnenpn{nnnnnnnnnnnno ooo*o5o@oKoVoaolowoooooooooooopppp'p2p=pHpSp^piptppppppppppppqq qq#q.q9qDqOqZqeqpq{qqqqqqqqqqqqr rrr*r5r@rKrVrarlrwrrrrrrrrrrrrssss&s1s~I~T~_~j~u~~~~~~~~~~~~$/:EP[fq|                                                                 !  "  #  $  %  &  '   (   )   *   +   ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @   A   B   C   D   E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X   Y   Z   [   \   ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r   s   t   u   v   w  x  y  z  {  |  }  ~                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +   ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?   @  A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q   R  S  T  U  V  W  X  Y   Z   [   \   ]   ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i   j  k  l  m  n  o  p  q   r   s   t   u   v  w  x  y  z  {  |  }  ~                                                                                                                                                                           !                                                                         !  "  #  $  %  &                                                                                                              !   "  !#  "$   %  &  '  (  )  *  +  ,   -   .   /   0   1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <   =  >  ?  @  A  B  C  D   E   F   G   H   I  J  K  L  M  N  O  P   Q  R  S  T  U  V  W  X   Y   Z   [   \   ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o   p  !q  "r  #s  $t  %u  &v  'w  (x  )y  *z  +{  ,|  -}  .~  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A  B  C                                                                         !  "                                                                         !  "  #                                                                         !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .                                                             !  "  #  $   %   &   '   (   )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;   <  !=  ">  #?   @  A  B  C  D  E  F  G   H   I   J   K   L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^   _  !`  "a  #b  $c  %d  &e  'f  (g  )h  *i  +j   k  l  m  n  o  p  q  r   s   t   u   v   w  x  y  z  {  |  }  ~                           !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7                                                                    !  !  !  !  !  !  !  !  !   !   !   !   !   !  !  !  !  !  !  !   "  "  "  "  "  "  "  "  "   "   "   "   "   "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "   #  #  #  #  #  #  #  #  #   #   #   #   #   #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #   $  $  $  $  $  $  $  $  $   $   $   $   $   $  $  $!  $"  $#  $$  $%  $&  $'  $(  $)  $*  $+  $,  $-  $.  $/  $0  $ 1  $!2  $"3  $#4  $$5  $%6  $&7  $'8  $(9  $):  $*;  $+<   %=  %>  %?  %@  %A  %B  %C  %D  % E  % F  % G  % H  % I  %J  %K  %L  %M  %N  %O  %P  %Q  %R  %S  %T  %U  %V  %W  %X  %Y  %Z  %[  % \  %!]  %"^  %#_  %$`   &a  &b  &c  &d  &e  &f  &g  &h  & i  & j  & k  & l  & m  &n  &o  &p  &q  &r  &s  &t  &u  &v  &w  &x  &y  &z  &{  &|  &}  &~   '  '  '  '  '  '  '  '  '   '   '   '   '   '  '  '  '  '  '  '  '  '  '   (  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   )  )  )  )  )  )  )  )  )   )   )   )   )   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )!  )"  )#  )$  )%  )&  )'  )(  ))  )*  )+  ),  )-  ).  )/  )0  )1  )2  )3  )4  )5  )6  )7  )8  )9   *  *  *  *  *  *  *  *  *   *   *   *   *   *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *   *!  *"  *#  *$  *%  *&   +  +  +  +  +  +  +  +  +   +   +   +   +   +  +  +  +  +  +  +  +  +!  +"  +#  +$  +%  +&  +'  +(  +)  +*  + +  +!,  +"-   ,.  ,/  ,0  ,1  ,2  ,3  ,4  ,5  , 6  , 7  , 8  , 9  , :  ,;  ,<  ,=  ,>  ,?  ,@  ,A  ,B  ,C  ,D  ,E  ,F  ,G  ,H  ,I  ,J  ,K  ,L  , M  ,!N  ,"O   -P  -Q  -R  -S  -T  -U  -V  -W  - X  - Y  - Z  - [  - \  -]  -^  -_  -`  -a  -b  -c  -d  -e  -f  -g  -h  -i  -j  -k   .l  .m  .n  .o  .p  .q  .r  .s  . t  . u  . v  . w  . x  .y  .z  .{  .|  .}  .~  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .   .!  ."   /  /  /  /  /  /  /  /  /   /   /   /   /   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   0  0  0  0  0  0  0  0  0   0   0   0   0   0  0  0  0  0  0  0  0  0   1  1  1  1  1  1  1  1  1   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1   1!   2  2  2  2  2  2  2  2  2   2   2   2   2   2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2                                                                    ! " # $ % & ' ( ) * + ,  - . / 0 1 2 3 4  5  6  7  8  9 : ; < = > ? @ A B  C D E F G H I J  K  L  M  N  O P Q R S T U V W X Y Z [ \ ] ^ _ ` a  b c d e f g h i  j  k  l  m  n o p q r s t u v w x  y z { | } ~                                                                                                                                                                      !  "  #                                                                                                 !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  !:  ";  #<  $=  %>  &?  '@  (A  )B  *C  +D  ,E  -F  .G  /H  0I  1J  2K  3L   M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  `  a  b  c d e f g h i j  k  l  m  n  o p q r s t u v w x y z { | } ~                                                                            ! " # $                                                                                                                          ! " # $ % &  '  (  )  *  + , - . / 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 : ; < =  > !? "@ #A $B  C D E F G H I J  K  L  M  N  O P Q R S T U V W X Y Z [ \ ] ^ _ ` a  b c d e f g h i  j  k  l  m  n o p q r s t u v w x y z { | } ~     !                                                            !P!P![!f!q!|!!!!!!!!!!!!" "" "+"6"A"L"W"b"m"x""""""""""""####(#3#>#I#T#^#i#t############$$$$$$/$:$D$O$Z$e$p${$$$$$$$$$$$$% %% %+%6%A%L%W%b%m%x%%%%%%%%%%%%&&&&'&2&=&H&S&^&i&t&&&&&&&&&&&&''''$'/':'E'P'['f'q'|'''''''''''(( (( (+(6(A(L(W(b(m(x(((((((((((())))()3)>)I)T)_)j)u))))))))))))****$*/*:*E*P*[*f*q*{************+ ++ +++6+A+L+W+b+m+x++++++++++++,,,,',2,=,H,S,^,i,t,,,,,,,,,,,,-- --#-.-9-D-O-Z-e-p-{------------. .. .+.6.A.L.W.b.m.w............////'/2/=/H/S/^/i/t////////////00 00#0.090D0O0Z0e0p0{0000000000001 11 1+161A1L1W1b1m1x1111111111112222'222=2H2S2^2i2t22222222222233 33#3.393D3O3Z3e3p3{3333333333334 44 4*454@4K4V4a4l4w4444444444445555'525=5H5S5^5i5t55555555555566 66#6.696D6O6Z6e6p6{6666666666667 77 7+767A7L7W7b7m7x77777777777778888$8.888B8L8W8b8m8x8888888888889999'929=9H9S9^9i9t999999999999:: ::#:.:9:D:O:Z:e:p:{::::::::::::; ;; ;+;5;@;K;V;a;l;w;;;;;;;;;;;;<<<<&<1<< >>>*>5>@>K>V>a>l>w>>>>>>>>>>>>????&?1?cIcTc_cjcuccccccccccccdddd%d0d:dEdPd[dfdqd|dddddddddddee ee!e,e7eBeMeXeceneyeeeeeeeeeeeeffff(f3f>fIfTf_fjfuffffffffffffgggg$g/g:gEgPg[gfgqg|ggggggggggghh hh!h,h7hBhMhXhchnhyhhhhhhhhhhhhiiii)i4i?iJiUi`ikiviiiiiiiiiiiijjjj&j1jrIrTr_rjrurrrrrrrrrrrrssss%s0s;sFsQs\sgsrs}ssssssssssstt tt!t,t7tBtMtXtctntyttttttttttttuuuu)u4u?uJuUu`ukuuuuuuuuuuuuuuvvvv%v0v;vFvQv\vgvrv}vvvvvvvvvvvww ww"w-w8wCwNwYwdwowzwwwwwwwwwwwwxxxx(x3x>xIxTx_xjxuxxxxxxxxxxxxyyyy%y0y;yFyQy\ygyry}yyyyyyyyyyyzz zz!z,z7zBzMzXzcznzxzzzzzzzzzzzz{{{{({3{>{I{T{_{j{u{{{{{{{{{{{{||||$|/|:|E|P|[|f|q|||||||||||||}} }}!},}6}A}L}W}b}m}x}}}}}}}}}}}}~~~~(~3~>~I~T~_~j~u~~~~~~~~~~~~$/:EP[fq|    ! " # $ % & ' (                                        ! " # $ %                                                                               !  "  #  $  %  &  '  (  )  * + !   "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A ! B " C # D $ E % F & G ' H ( I ) J * K + L , M - N . O   P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o ! p " q # r $ s % t & u   v  w  x  y  z  {  |  }  ~                                                                      !  "  #  ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !  " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " "! "" "#  # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # #  #  #  #  #!  #"  ##   $  $ $ $ $ $ $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $ $ ! $ " $ # $ $ $ % $ & $ ' $! ( $" ) $# * $$ + $% , $& -  % . % / % 0 % 1 % 2 % 3 % 4 % 5 % 6 % 7 % 8 % 9 % : % ; % < % = % > % ? % @ % A % B % C % D % E % F % G % H % I % J  & K & L & M & N & O & P & Q & R & S & T & U & V & W & X & Y & Z & [ & \ & ] & ^ & _ & ` & a & b & c & d & e & f & g & h & i  ' j ' k ' l ' m ' n ' o ' p ' q ' r ' s ' t ' u ' v ' w ' x ' y ' z ' { ' | ' } ' ~ '  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '! '" '# '$ '% '& '' '( ') '* '+  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (! (" (# ($ (% (&                                                                                                               ! "  #                                     !  "   #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @   A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  ` ! a " b # c $ d % e & f   g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r  s  t  u  v  w  x  y  z  {  |  }  ~          ! " # $                                                                                                                                          !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /                                                                                    !   "   #   $   %   &   '   (   )   *   +   ,   -   .   /   0   1   2   3  4 !  5 "  6 #  7 $  8 %  9 &  : '  ; (   )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A  B  C  D  E  F  G  H ! I " J # K $ L % M & N ' O ( P ) Q * R + S , T - U . V / W 0 X 1 Y 2 Z 3 [ 4 \ 5 ] 6 ^ 7 _ 8 ` 9 a   b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r  s  t  u  v  w  x  y  z  {  |  }  ~     !                                  ! "                                                                                  ! " # $ %                                                                       !  "  #  $  %  &  '  (  )  *   +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A  B  C  D  E  F  G  H  I  J ! K   L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k ! l " m # n $ o % p & q ' r ( s ) t * u + v , w   x  y  z  {  |  }  ~                                                   ! " # $ % & ' ( ) * + , - . / 0 1 2 3 4 5 6 7                                  ! " # $ % & ' ( ) * + , - .                                    ! " (  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   ( !  ( "  (#  ($  (%  (&  ('  ((  ()  (*  (+  (,  (-  (.  (/  (0  (1  (2  (3  (4  ( 5  (!6  ("7  (#8  ($9  (%:  (&;  ('<  ((=  ()>  (*?  (+@  (,A  (-B  (.C  (/D  (0E  (1F  (2G  (3H  (4I  (5J  (6K  (L (M (N (O (P (Q (R (S ( T ( U ( V ( W ( X (Y (Z ([ (\ (] (^ (_ (` (a (b (c (d (e (f (g (h (i (j ( k (!l ("m  (n (o (p (q (r (s (t (u ( v ( w ( x ( y ( z ({ (| (} (~ ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 (2 (3  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* ( + (!, ("- (#. ($/ (%0 (&1 ('2 ((3 ()4 (*5 (+6 (,7 (-8 (.9 (/: (0; (1< (2= (3> (4? (5@ (6A (7B (8C (9D (:E (;F (<G (=H (>I (?J (@K (AL (BM (CN (DO (EP (FQ (GR (HS (IT (JU (KV (LW (MX (NY (OZ (P[ (Q\ (R] (S^ (T_ (U` (Va (Wb (Xc (Yd  (e (f (g (h (i (j (k (l ( m ( n ( o ( p ( q (r (s (t (u (v (w (x (y (z ({ (| (} (~  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ! ( " ( # ( $  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ! ( " ( #  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( !  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, ( - (!. ("/ (#0 ($1 (%2 (&3 ('4 ((5 ()6 (*7 (+8 (,9 (-:  (; (< (= (> (? (@ (A (B ( C ( D ( E ( F ( G (H (I (J (K (L (M (N (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X (Y ( Z (![ ("\ (#] ($^ (%_ (&` ('a ((b ()c  (d (e (f (g (h (i (j (k ( l ( m ( n ( o ( p (q (r (s (t (u (v (w (x (y (z ({ (| (} (~ ( ( ( ( (  (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 (2  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (   ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (   ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (! (" (#  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ! ( " ( # ( $ ( % (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 (2 (3 (4 (5 (6 (7 ( 8 (!9 (": (#; ($< (%= (&> ('? ((@ ()A  (B (C (D (E (F (G (H (I ( J ( K ( L ( M ( N (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X (Y (Z !X!X!c!n!y!!!!!!!!!!!!""""("3">"I"T"_"j"u""""""""""""####$#/#:#E#P#[#e#p#{############$ $$ $+$6$A$L$W$b$m$x$$$$$$$$$$$$%%%%(%3%>%I%T%_%j%u%%%%%%%%%%%%&&&&%&/&:&E&P&[&f&q&|&&&&&&&&&&&'' ''!'+'6'A'L'W'b'm'x''''''''''''((((((3(>(I(T(_(j(u(((((((((((())))$)/):)E)P)[)f)q)|)))))))))))** **!*,*6*A*L*W*b*m*x************++++'+2+=+H+S+^+i+t++++++++++++,,,,$,/,:,E,P,[,f,q,|,,,,,,,,,,,-- --!-,-6-A-L-W-b-m-x------------....(.3.>.I.T._.j.u............////$///:/E/P/[/f/q/|///////////00 00!0,070B0M0X0c0n0y0000000000001111)141?1J1U1`1j1u1111111111112222%202;2F2Q2\2g2r2}2222222222233 33!3,373B3M3X3c3n3y3333333333334444(434>4I4T4_4j4u44444444444445555"5,565@5J5T5^5h5r5|55555555555556666&606:6D6N6X6b6l6v6666666666667777&717<7G7R7]7h7s7~7777777777788 88"8-888C8N8Y8d8o8z8888888888889 999*959@9J9U9`9k9v999999999999::::&:1:<:G:R:]:h:s:~:::::::::::;; ;;#;.;9;D;O;Z;d;o;z;;;;;;;;;;;;< <<<*<5<@> >>">->8>C>N>Y>d>o>z>>>>>>>>>>>>????)?4???J?U?`?k?v????????????@@@@%@0@;@F@Q@\@g@r@}@@@@@@@@@@@AA AA!A,A7ABAMAXAcAnAyAAAAAAAAAAAABBBB(B3B>BIBTB_BjBuBBBBBBBBBBBBCCCC%C0C;CFCQC\CfCqC|CCCCCCCCCCCDD DD!D,D7DBDMDXDcDnDyDDDDDDDDDDDDEEEE(E3E>EIETE_EjEuEEEEEEEEEEEEFFFF$F/F:FEFPF[FfFqF|FFFFFFFFFFFFG GG G+G6GAGLGWGbGmGxGGGGGGGGGGGGHHHH'H2H=HHHSH^HiHtHHHHHHHHHHHHII II#I.I9IDIOIZIeIpI{IIIIIIIIIIIIJ JJJ*J5J@JKJVJaJlJwJJJJJJJJJJJJKKKK&K1KMIMTM_MjMuMMMMMMMMMMMMNNNN%N0N;NFNQN\NgNrN}NNNNNNNNNNNOO OO!O,O7OBOMOXOcOnOyOOOOOOOOOOOOPPPP(P3P>PIPTP_PjPuPPPPPPPPPPPPQQQQ$Q/Q:QEQPQZQeQpQ{QQQQQQQQQQQQR RR R*R5R@RKRVRaRlRwRRRRRRRRRRRRSSSS'S2S=SGSRS]ShSsS~SSSSSSSSSSSTT TT#T.T9TDTOTZTeTpT{TTTTTTTTTTTTU UU U+U6UAULUWUbUmUxUUUUUUUUUUUUVVVV(V2V=VHVSV^ViVtVVVVVVVVVVVVWWWW$W/W:WEWPW[WfWpW{WWWWWWWWWWWWX XX X+X6XAXKXVXaXlXwXXXXXXXXXXXXYYYY'Y2Y=YHYSY^YiYtYYYYYYYYYYYYZZ ZZ#Z.Z9ZDZOZZZeZpZ{ZZZZZZZZZZZZ[ [[ [+[6[A[L[W[b[m[x[[[[[[[[[[[[\\\\'\2\=\H\S\^\i\t\\\\\\\\\\\\]] ]]#].]9]D]O]Z]e]p]{]]]]]]]]]]]]]^^^^%^/^9^C^N^Y^d^o^z^^^^^^^^^^^^_ ___*_5_@_J_U_`_k_v____________````%`0`;`F`Q`\`g`r`}```````````aa aa!a,a7aBaMaXacanayaaaaaaaaaaaabbbb(b3b>bIbTb_bjbubbbbbbbbbbbbcccc$c/c:cEcPc[cfcqc|ccccccccccccd dd d+d6dAdLdWdbdmdxddddddddddddeeee(e3e>eIeTe_ejeteeeeeeeeeeeeffff$f/f:fEfPf[fffqf|ffffffffffffg gg g+g6gAgLgWgbgmgxgggggggggggghhhh(h3h>hIhTh_hjhthhhhhhhhhhhhiiii$i/i:iEiPi[ifipi{iiiiiiiiiiiij jj j+j6jAjLjWjbjmjwjjjjjjjjjjjjkkkk'k2k=kHkSk^kiktkkkkkkkkkkkkll ll#l.l9lDlOlZlelpl{llllllllllllm mmm*m5m@mKmVmamlmwmmmmmmmmmmmmnnnn'n2n=nHnSn^nintnnnnnnnnnnnnoooo$o/o9oDoOoZoeopo{oooooooooooop ppp*p5p@pKpVpapkpvppppppppppppqqqq&q1q (? (@ (A  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ! (!" ("# (#$ ($% (%& (&' ('( (()  (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 ( 2 ( 3 ( 4 ( 5 ( 6 (7 (8 (9  (: (; (< (= (> (? (@ (A ( B ( C ( D ( E ( F (G (H (I (J (K (L (M (N (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X ( Y (!Z ("[ (#\ ($] (%^ (&_ ('` ((a ()b (*c (+d (,e (-f (.g (/h (0i (1j (2k (3l (4m (5n (6o  ( p ( q ( r ( s ( t ( u ( v ( w ( x ( y ( z ( { ( | ( } ( ~ (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ! ( " ( # ( $ ( % ( & ( ' ( ( ( ) ( *  (! (! (! (! (! (! (! (! (!  (!  (!  (!  (!  (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (!  (!! (!" (!# (!$ (!% (!& (!' (!( (!) (!* (!+ (!, (!- (!. (!/ (!0 (!1 (!2 (!3 (!4 (!5 (!6 (!7 (!8  (" (" (" (" (" (" (" (" ("  ("  ("  ("  ("  (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" ("  (# (# (# (# (# (# (# (# (#  (#  (#  (#  (#  (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (#  (#! (#"  ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($  ($  ($  ($  ($  2  2  2  2!  2"  2#  2$  2%  2 &  2 '  2 (  2 )  2 *  2+  2,  2-  2.  2/  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  2:  2;  2<  2 =  2!>  2"?  2#@  2$A  2%B  2&C  2'D  2(E  2)F  2*G  2+H  2,I  2-J  2.K  2L 2M 2N 2O 2P 2Q 2R 2S 2 T 2 U 2 V 2 W 2 X 2Y 2Z 2[ 2\ 2] 2^ 2_ 2` 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2j 2 k 2!l 2"m 2#n 2$o 2%p  2q 2r 2s 2t 2u 2v 2w 2x 2 y 2 z 2 { 2 | 2 } 2~ 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2! 2" 2# 2$ 2% 2& 2' 2( 2) 2* 2+ 2, 2- 2. 2/ 20 21  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2!  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2! 2" 2# 2$ 2% 2&  2 ' 2 ( 2 ) 2 * 2 + 2 , 2 - 2 . 2 / 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 2 : 2 ; 2 < 2 = 2 > 2 ? 2 @ 2 A 2 B 2 C  2 D 2 E 2 F 2 G 2 H 2 I 2 J 2 K 2 L 2 M 2 N 2 O 2 P 2 Q 2 R 2 S 2 T 2 U 2 V 2 W 2 X 2 Y  2 Z 2 [ 2 \ 2 ] 2 ^ 2 _ 2 ` 2 a 2 b 2 c 2 d 2 e 2 f 2 g 2 h 2 i 2 j 2 k 2 l 2 m 2 n 2 o 2 p 2 q 2 r 2 s 2 t 2 u 2 v 2 w 2 x 2 y  2 z 2 { 2 | 2 } 2 ~ 2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2! 2" 2# 2$ 2% 2& 2' 2 ( 2 ) 2 * 2 + 2 , 2- 2. 2/ 20 21 22 23 24  25 26 27 28 29 2: 2; 2< 2 = 2 > 2 ? 2 @ 2 A 2B 2C 2D 2E 2F 2G 2H  2I 2J 2K 2L 2M 2N 2O 2P 2 Q 2 R 2 S 2 T 2 U 2V 2W 2X 2Y 2Z 2[ 2\ 2] 2^ 2_  2` 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2 h 2 i 2 j 2 k 2 l 2m 2n 2o 2p 2q 2r 2s 2t 2u 2v 2w 2x 2y 2z 2{ 2| 2}  2~ 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2! 2" 2# 2$ 2% 2& 2' 2( 2) 2* 2+ 2, 2- 2. 2/ 20 21 22 23 24 25! 26" 27# 28$ 29% 2:& 2;' 2<( 2=) 2>* 2?+ 2@, 2A- 2B. 2C/ 2D0  21 22 23 24 25 26 27 28 2 9 2 : 2 ; 2 < 2 = 2> 2? 2@ 2A 2B 2C 2D 2E 2F 2G 2H 2I 2J 2K 2L 2M  2N 2O 2P 2Q 2R 2S 2T 2U 2 V 2 W 2 X 2 Y 2 Z 2[ 2\ 2] 2^ 2_ 2` 2a  2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2 j 2 k 2 l 2 m 2 n 2o 2p 2q 2r 2s 2t 2u 2v 2w 2x 2y 2z 2{ 2| 2} 2~ 2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2 ! 2 " 2 # 2 $ 2 % 2 & 2 ' 2 ( 2 ) 2 * 2 + 2 , 2 - 2 . 2 / 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4  2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2!  2!  2!  2!  2!  2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2!  2" 2" 2" 2" 2" 2" 2" 2" 2"  2"  2"  2"  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <   <   <   <   <  <  <  <  <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < <  < < < < < < < < <  < ! < " < # < $ <% <& <' <( <) <* <+ <, <- <. </  <0 <1 <2 <3 <4 <5 <6 <7 < 8 < 9 < : < ; < < <= <>  <? <@ <A <B <C <D <E <F < G < H < I < J < K <L <M <N <O <P <Q <R <S <T <U <V <W <X <Y  <Z <[ <\ <] <^ <_ <` <a < b < c < d < e < f <g <h <i <j <k <l <m <n <o <p <q <r <s  <t <u <v <w <x <y <z <{ < | < } < ~ <  <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <! <" <#  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  < ! < " < # < $ < % < & < ' < ( < ) < * < +  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  < ! < " < # < $ < % < & < ' < ( < ) < * < + < !,  <- <. </ <0 <1 <2 <3 <4 < 5 < 6 < 7 < 8 < 9 <: <;  << <= <> <? <@ <A <B <C < D < E < F < G < H <I <J <K <L <M <N <O <P <Q <R <S <T <U <V <W <X <Y <Z < [ <!\ <"] <#^ <$_ <%` <&a <'b <(c <)d <*e <+f <,g <-h <.i </j <0k <1l <2m <3n <4o <5p <6q <7r <8s <9t <:u <;v <<w <=x <>y <?z  <{ <| <} <~ < < < < <  <   < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < < < < < <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <! <" <# <$ <% <& <' <( <) <* <+ <, <- <. </ <0 <1 <2 <3  < < < < < < < < <   < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <! <" <# <$ <% <& <' <( <) <* <+ <, <-  < < < < < <! <" <# < $ < % < & < ' < ( <) <* <+ <, <- <. </ <0 <1 <2 <3 <4 <5 <6 <7 <8 <9 <: < ; <!< <"=  <> <? <@ <A <B <C <D <E < F < G < H < I < J <K <L <M  <N <O <P <Q <R <S <T <U < V < W < X < Y < Z <[ <\ <] <^ <_ <` <a <b <c <d <e <f <g <h <i <j <k <l < m <!n Fo  Fp  Fq  Fr  Fs  Ft  Fu  Fv  F w  F x  F y  F z  F {  F|  F}  F~  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F!  F"  F#  F$  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F F F F F F F !W!W!b!m!x!!!!!!!!!!!!""""("3">"I"T"_"j"u""""""""""""####$#/#:#E#P#[#f#q#|############$ $$ $+$6$A$L$W$b$m$x$$$$$$$$$$$$%%%%(%3%>%I%S%^%i%t%%%%%%%%%%%%&&&&$&/&:&E&P&[&f&q&|&&&&&&&&&&&'' ''!','7'B'M'X'c'n'y''''''''''''((((((3(>(I(T(_(j(u(((((((((((())))$)/):)E)P)[)f)q)|)))))))))))** **!*,*7*A*L*W*b*m*x************++++'+2+=+H+S+^+i+t++++++++++++,, ,,#,.,9,D,O,Z,e,p,{,,,,,,,,,,,,- ---*-5-@-K-V-a-l-w------------....&.1.<.G.R.].h.s.~...........// //"/-/8/C/N/Y/d/o/z////////////0000)040?0J0U0`0k0v0000000000001111%101;1F1Q1\1g1r1}1111111111122 22"2,272B2M2X2c2n2y2222222222223333)343?3J3U3`3k3v3333333333334444&414;4F4Q4\4g4r4}4444444444455 55"5-585C5L5V5`5j5t5~55555555555566 666(636>6I6T6_6j6u6666666666667777$7/7:7E7P7[7f7q7|7777777777778 88 8+868A8L8W8b8m8x88888888888899 999)939=9G9Q9[9e9o9y9999999999999::::(:3:>:I:T:_:j:u::::::::::::;;;;%;0;;;F;Q;\;g;r;|;;;;;;;;;;;<< <=I=S=^=i=t============>> >>#>.>9>D>O>Z>e>p>{>>>>>>>>>>>>? ???*?5?@?K?V?a?l?v????????????@@@@&@1@<@G@R@]@g@r@}@@@@@@@@@@@AA AA"A-A8ACANAYAdAoAzAAAAAAAAAAAABBBB)B4B?BJBUB`BkBvBBBBBBBBBBBBCCCC%C0C;CFCQC[CfCqC|CCCCCCCCCCCDD DD!D,D7DBDMDXDcDmDxDDDDDDDDDDDDEEEE(E3E>EIETE_EiEtEEEEEEEEEEEEFFFF$F/F:FEFPF[FfFqF|FFFFFFFFFFFGG GG!G,G7GBGMGXGcGnGyGGGGGGGGGGGGHHHH(H3H>HIHTH_HjHuHHHHHHHHHHHHIIII$I/I:IEIPI[IfIqI|IIIIIIIIIIIJJ JJ J+J6JAJLJWJbJmJxJJJJJJJJJJJJKKKK(K3K>KIKTK_KjKuKKKKKKKKKKKKLLLL%L0L;LFLQL\LgLrL}LLLLLLLLLLLMM MM!M,M7MBMMMXMcMnMyMMMMMMMMMMMMNNNN(N3N>NINTN_NjNuNNNNNNNNNNNNOOOO$O/O:OEOPO[OfOqO|OOOOOOOOOOOPP PP!P,P7PBPMPXPcPnPyPPPPPPPPPPPPQQQQ(Q3Q>QIQTQ^QiQtQQQQQQQQQQQQRRRR$R/R:RERPRZReRpR{RRRRRRRRRRRRS SS S+S6SASLSWSbSmSxSSSSSSSSSSSSTTTT'T2T=THTST^TiTtTTTTTTTTTTTTUU UU#U.U9UDUOUZUeUpU{UUUUUUUUUUUUV VV V+V6VAVLVWVbVlVwVVVVVVVVVVVVWWWW'W2W=WHWSW^WiWtW~WWWWWWWWWWWXX XX"X-X8XCXNXYXdXoXzXXXXXXXXXXXXY YYY)Y4Y?YJYUY`YkYvYYYYYYYYYYYYZZZZ%Z0Z;ZFZQZ\ZgZrZ}ZZZZZZZZZZZ[[ [[![,[7[B[M[X[c[l[v[[[[[[[[[[[[[\\ \\ \*\4\>\H\R\\\f\p\z\\\\\\\\\\\\] ]]]*]5]@]K]V]a]l]w]]]]]]]]]]]]^^^^&^1^<^G^R^]^h^s^~^^^^^^^^^^^__ __#_._9_D_O_Z_e_p_{____________````)`4`?`J`U```k`v````````````aaaa%a0a;aFaQa\agara}aaaaaaaaaaabb bb!b,b7bBbMbXbcbnbybbbbbbbbbbbbcccc)c4c?cJcTc_cjcuccccccccccccdddd$d/d:dEdPd[dfdqd|dddddddddddde ee e+e6eAeLeWebemeweeeeeeeeeeeeffff'f2f=fHfSf^fiftffffffffffffgg gg#g.g9gDgOgZgegpg{ggggggggggggh hhh*h5h@hKhVhahlhwhhhhhhhhhhhhiiii'i2i=iHiSi^iiitiiiiiiiiiiiijj jj#j.j9jDjOjZjejpj{jjjjjjjjjjjjk kkk*k5k@kKkVkaklkwkkkkkkkkkkkkllll'l2l=lHlSl^liltllllllllllllmm mm#m.m9mDmOmZmempm{mmmmmmmmmmmmn nnn*n5n@nKnVnanlnwnnnnnnnnnnnnoooo&o1oyHyRy\yfypyzyyyyyyyyyyyyyzzzz$z.z8zBzLzVz`zjztz~zzzzzzzzzzzz{{ {{{({3{>{I{T{_{j{u{{{{{{{{{{{{||||%|0|;|F|Q|\|g|r|}|||||||||||}} }}!},}7}B}M}X}c}n}y}}}}}}}}}}}}~~~~)~4~?~J~T~_~j~u~~~~~~~~~~~~%0;FQ\gr} F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F! F"! F#" F$# F%$ F&% F'& F('  F( F) F* F+ F, F- F. F/ F 0 F 1 F 2 F 3 F 4 F5 F6 F7 F8 F9 F: F; F< F= F> F? F@  FA FB FC FD FE FF FG FH F I F J F K F L F M FN FO FP FQ FR FS FT FU FV FW FX FY FZ F[ F\ F] F^ F_ F ` F!a F"b F#c  F d F e F f F g F h F i F j F k F l F m F n F o F p F q F r F s F t F u F v F w F x F y F z F { F | F } F ~ F  F  F  F  F  F ! F " F # F $ F % F & F ' F ( F ) F * F + F , F - F . F / F 0 F 1 F 2 F 3 F 4 F 5 F 6 F 7 F 8 F 9  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F ! F " F # F $ F % F & F ' F (  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F! F" F# F$ F% F&  F' F( F) F* F+ F, F- F. F / F 0 F 1 F 2 F 3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F: F; F< F= F> F? F@ FA FB FC FD FE  FF FG FH FI FJ FK FL FM F N F O F P F Q F R  FS FT FU FV FW FX FY FZ F [ F \ F ] F ^ F _ F` Fa Fb Fc Fd Fe Ff Fg Fh Fi Fj Fk Fl Fm Fn Fo Fp Fq  Fr Fs Ft Fu Fv Fw Fx Fy F z F { F | F } F ~ F F F F F F F F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F! F" F# F$ F% F& F' F( F) F* F+ F, F- F. F/ F0  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F P  P  P  P  P  P  P  P  P   P   P   P   P   P  P  P  P  P  P  P  P  P  P P P P P P P P P  P  P  P  P  P P P P P P P P P P  P P P P P P P P P  P  P  P  P  P P P P P  P P P P P P P P P  P ! P " P # P $ P% P& P' P( P) P* P+ P, P- Z.  Z/  Z0  Z1  Z2  Z3  Z4  Z5  Z 6  Z 7  Z 8  Z 9  Z :  Z;  Z<  Z=  Z>  Z?  Z@  ZA  ZB  ZC  ZD  ZE  ZF  ZG  ZH  ZI  ZJ ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ Z R Z S Z T Z U Z V ZW ZX ZY ZZ Z[ Z\ Z] Z^ Z_ Z` Za Zb Zc Zd Ze Zf Zg Zh Z i Z!j Z"k Z#l Z$m  Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Zu Z v Z w Z x Z y Z z Z{ Z| Z} Z~ Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z   Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z ! Z " Z # Z $ Z %  Z & Z ' Z ( Z ) Z * Z + Z , Z - Z . Z / Z 0 Z 1 Z 2 Z 3 Z 4 Z 5 Z 6 Z 7 Z 8 Z 9 Z : Z ; Z < Z = Z >  Z ? Z @ Z A Z B Z C Z D Z E Z F Z G Z H Z I Z J Z K Z L Z M Z N Z O Z P Z Q Z R Z S Z T Z U  ZV ZW ZX ZY ZZ Z[ Z\ Z] Z ^ Z _ Z ` Z a Z b Zc Zd Ze Zf Zg Zh Zi Zj Zk Zl Zm Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Z u Z!v Z"w Z#x Z$y Z%z Z&{ Z'| Z(} Z)~ Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3 Z4  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z#  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z# Z$ Z% Z& Z' Z( Z) Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z:  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z! Z" Z# Z $ Z % Z & Z ' Z ( Z) Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3  Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z: Z; Z < Z = Z > Z ? Z @ ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG ZH ZI ZJ ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ ZR Z S Z!T Z"U Z#V Z$W Z%X Z&Y Z'Z Z([ Z)\ Z*]  Z^ Z_ Z` Za Zb Zc Zd Ze Z f Z g Z h Z i Z j Zk Zl  Zm Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Z u Z v Z w Z x Z y Zz Z{ Z| Z} Z~ Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z# Z$ Z% Z& Z' Z( Z) Z* Z+ Z,  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z   Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z# Z$ Z% Z& Z' Z( Z ) Z * Z +  Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3 Z 4 Z 5 Z 6 Z 7 Z 8 Z9 Z: Z; Z< Z= Z> Z? Z@ ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG ZH ZI ZJ  ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ ZR Z S Z T Z U Z V Z W dX  dY  dZ  d[  d\  d]  d^  d_  d `  d a  d b  d c  d d  de  df  dg  dh  di  dj  dk  dl  dm  dn  do  dp  dq  dr  ds dt du dv dw dx dy dz d { d | d } d ~ d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d   d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d! d" d# d$ d% d& d'  d d d d d d d d d  d  d  d   d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d  d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d  d d d d d d d d d  d  d d  d  d  d  d  d  d  d  d d d d d d  d  d  d  d   d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d d ! d " d # d $  d % d  & d  ' d  ( d  ) d  * d  + d  , d - d . d / d 0 d 1  d 2 d  3 d  4 d  5 d  6 d  7 d  8 d  9 d : d ; d < d = d > d  ? d  @ d  A d  B d  C d  D  d E d  F d  G d  H d  I d  J d  K d  L d M d N d O d P d Q d  R d  S d  T d  U d  V d  W d  X d  Y d  Z d  [ d  \ d  ] d  ^ d  _  d ` d  a d  b d  c d  d d  e d  f d  g d h d i d j d k d l d  m d  n d  o d  p d  q d  r d  s d  t d  u d  v d  w d  x d  y d  z d  { d  | d  } d  ~  d  d  d  d  d  d  d  d  d d d d d d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d d ! d " d # d $ d % d & d '  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d!  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d! d" d# d$ d%  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d!  d! d!! d!" d!# d!$ d!% d!& d!' d !( d !) d !* d !+ d !, d!- d!. d!/ d!0 d!1 d!2 d!3 d!4 d!5 d!6 d!7 d!8 d!9 d!: d!; d!< d!= d!> d !? d!!@  d!A d!B d!C d!D d!E d!F d!G d!H d !I d !J d !K d !L d !M d!N d!O d!P d!Q d!R d!S d!T d!U d!V d!W d!X d!Y d!Z d![ d!\ d!] d!^ d!_ d !` d!!a d"!b d#!c d$!d d%!e d&!f d'!g d(!h d)!i d*!j d+!k  d!l d!m d!n d!o d!p d!q d!r d!s d !t d !u d !v d !w d !x d!y d!z d!{ d!| d!} d!~ d! d! d! d! d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d!! d"! d#! d$! d%! d&! d'! d(! d)! d*! d+! d,! d-! d.! d/! d0! d1! d2! d3!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d!! d"! d#! d$! d%! d&! d'!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d " d " d " d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n "  n "  n "  n "  n "  n"  n"  n"  n"  n"  n"!  n""  n"#  n"$  n"%  n"&  n"'  n"(  n")  n"*  n"+  n",  n"-  n ".  n!"/  n""0  n#"1  n$"2  n%"3  n&"4  n'"5  n("6  n)"7  n*"8  n+"9  n,":  n-";  n."<  n/"=  n0">  n1"?  n2"@  n3"A  n4"B  n5"C  n"D n"E n"F n"G n"H n"I n"J n"K n "L n "M n "N n "O n "P n"Q n"R n"S n"T n"U n"V n"W n"X n"Y n"Z n"[ n"\ n"] n"^ n"_ n"` n"a n"b n "c n!"d n""e n#"f n$"g n%"h n&"i n'"j n("k n)"l n*"m n+"n n,"o n-"p n."q  n"r n"s n"t n"u n"v n"w n"x n"y n "z n "{ n "| n "} n "~ n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n"  n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n!" n""  n" n" n" n" n" n" k !!!!)!4!?!J!U!_!j!u!!!!!!!!!!!!""""%"0";"F"Q"\"g"r"}"""""""""""## ##!#,#7#B#M#X#c#n#y############$$$$)$4$?$J$U$`$k$v$$$$$$$$$$$$%%%%&%0%;%F%Q%\%g%r%}%%%%%%%%%%%&& &&"&-&8&C&N&Y&d&o&z&&&&&&&&&&&&' '''*'5'@'K'V'a'l'w''''''''''''((((&(1(<(G(R(](h(s(~((((((((((()) ))#).)8)C)N)Y)d)o)z))))))))))))* *****5*@*K*V*a*l*v************++++&+1+<+G+R+]+h+s+~+++++++++++,, ,,#,.,9,D,N,Y,d,o,z,,,,,,,,,,,,- ---*-5-@-K-V-a-l-w------------....&.1.<.G.R.].h.s.~...........// //#/-/8/C/N/Y/d/o/z////////////0 000*050@0K0V0a0l0w0000000000001111&111<1G1R1]1h1s1~1111111111122 22"2-282C2N2Y2d2o2z2222222222223 333*353@3K3V3a3k3v3333333333334444&414<4G4R4]4h4r4}4444444444455 55"5-585C5N5Y5d5o5z5555555555556 666*656@6K6V6a6k6v6666666666667777&717<7G7Q7\7g7r7}7777777777788 88"8-888C8N8Y8d8o8z8888888888889 999)949?9J9U9`9k9v999999999999::::&:1:<:G:R:]:g:r:}:::::::::::;; ;;";-;8;C;N;Y;d;o;z;;;;;;;;;;;;< <<<*<5<@>>>&>1><>G>R>]>h>r>}>>>>>>>>>>>?? ??"?-?8?C?N?Y?d?o?z????????????@@@@)@4@?@J@U@`@k@v@@@@@@@@@@@@AAAA&A1AFIFTF_FjFuFFFFFFFFFFFFGGGG%G0G;GFGQG\GgGrG}GGGGGGGGGGGHH HH!H,H7HBHMHXHcHnHyHHHHHHHHHHHHIIII)I4I?IIITI_IjIuIIIIIIIIIIIIJJJJ%J/J:JEJPJ[JfJqJ|JJJJJJJJJJJKK KK K+K6KAKLKWKbKmKxKKKKKKKKKKKKLLLL'L2L=LHLSL^LiLtLLLLLLLLLLLLMMMM$M/M:MEMPM[MeMpM{MMMMMMMMMMMMN NN N+N6NANLNWNbNmNxNNNNNNNNNNNNOOOO'O2O=OHOSO^OiOtOOOOOOOOOOOOPP PP#P.P9PDPOPZPePpP{PPPPPPPPPPPPQ QQ Q+Q6QAQLQWQbQmQxQQQQQQQQQQQQRRRR'R2R=RHRSR^RiRtRRRRRRRRRRRRSSSS$S/S9SDSOSZSeSpS{SSSSSSSSSSSST TT T+T6TATLTWTbTmTxTTTTTTTTTTTTUUUU'U2U=UHUSU^UiUtUUUUUUUUUUUUVV VV#V.V9VDVOVZVeVpV{VVVVVVVVVVVVW WWW*W5W@WKWVWaWlWwWWWWWWWWWWWWXXXX&X1X^J^V^b^n^z^^^^^^^^^^^_ __"_._:_F_R_^_j_v___________````*`6`A`M`Y`e`q`}``````````aa aa%a1a=aIaUa`alaxaaaaaaaaaaabbb b,b8bDbPb\bhbtbbbbbbbbbbbcccc(c4c@cLcXcccoc{cccccccccccd dd#d/d;dGdSd_dkdwdddddddddddeeee*e6eBeNeZefere~eeeeeeeeeeffff&f2f>fJfVfbfnfzfffffffffffg gg"g.g:gFgRg^gjgvggggggggggghhhh*h6hBhNhZhehqh}hhhhhhhhhhii ii%i1i=iIiUiaimiyiiiiiiiiiiij jj!j-j9jDjPj\jhjtjjjjjjjjjjjkkkk(k4k@kLkXkdkpk|kkkkkkkkkkll ll#l/l;lGlSl_lklwlllllllllllmmmm+m7mCmOm[mgmsmmmmmmmmmmmnnnn'n2n>nJnVnbnnnznnnnnnnnnnno oo!o-o9oEoQo]oiouooooooooooopppp)p5pApMpYpepqp}ppppppppppqq qq$q0q}J}U}a}m}y}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~(4@LXdp| n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n"  n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n!" n"" n#" n$" n%" n&"  n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n# n# n# n# n# n# n# n # n!# n"# n## n$# n%# n&# n'# n(# n)# n*# n+# n,# n-# n.# n/# n0# n1# n2# n3#  n# n# n# n# n# n# n#! n#" n ## n #$ n #% n #& n #' n#( n#) n#* n#+ n#, n#- n#. n#/ n#0 n#1 n#2 n#3 n#4 n#5 n#6 n#7 n#8 n#9 n #: n!#; n"#< n##= n$#> n%#? n&#@ n'#A n(#B n)#C n*#D n+#E n,#F n-#G n.#H n/#I n0#J n1#K n2#L n3#M n4#N n5#O n6#P n7#Q n8#R n9#S n:#T n;#U n<#V n=#W n>#X n?#Y n@#Z nA#[ nB#\  n #] n #^ n #_ n #` n #a n #b n #c n #d n #e n #f n #g n #h n #i n #j n #k n #l n #m n #n n #o n #p n #q n #r n #s n #t n #u n #v n #w n #x  n #y n #z n #{ n #| n #} n #~ n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n #  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n !# n "# n ## n $# n %# n &# n '# n (# n )# n *# n +#  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n !#  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n $ n $ n !$ n "$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$! n$"  n$# n$$ n$% n$& n$' n$( n$) n$* n $+ n $, n $- n $. n $/ n$0 n$1 n$2 n$3 n$4 n$5 n$6 n$7 n$8 n$9 n$: n$; n$< n$= n$> n$? n$@ n$A n $B n!$C n"$D  n$E n$F n$G n$H n$I n$J n$K n$L n $M n $N n $O n $P n $Q n$R n$S n$T n$U n$V n$W n$X n$Y n$Z n$[ n$\ n$] n$^ n$_ n$` n$a n$b n$c n $d n!$e n"$f  n$g n$h n$i n$j n$k n$l n$m n$n n $o n $p n $q n $r n $s n$t n$u n$v n$w n$x n$y n$z n${ n$| n$} n$~  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n!$ n"$ n#$ n$$ n%$ n&$ n'$ n($ n)$ n*$ n+$ n,$ n-$ n.$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n!$ n"$ n#$ n$$ n%$ n&$ n'$ n($ n)$ n*$ n+$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n% n% n% n% n% n% n% n% n% n%  n% n% n% n% n% n% n% n% n % n % n % n % n % n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n%! n%" n%# n%$ n%% n%& n%' n%( n %) n!%* n"%+ n#%, n$%- n%%. n&%/ n'%0 n(%1 n)%2 n*%3 n+%4 n,%5 n-%6 n.%7 n/%8 n0%9 n1%: n2%; n3%< n4%= n5%> x%?  x%@  x%A  x%B  x%C  x%D  x%E  x%F  x %G  x %H  x %I  x %J  x %K  x%L  x%M  x%N  x%O  x%P  x%Q x%R x%S x%T x%U x%V x%W x%X x %Y x %Z x %[ x %\ x %] x%^ x%_ x%` x%a x%b x%c x%d x%e x%f x%g x%h x%i  x%j x%k x%l x%m x%n x%o x%p x%q x %r x %s x %t x %u x %v x%w x%x x%y x%z x%{ x%| x%} x%~ x% x% x% x% x% x%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x!% x"% x#% x$% x%% x&% x'% x(% x)% x*% x+% x,%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x!%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x&  x & x & x & x &! x &" x &# x &$ x &% x && x &' x &( x &) x &* x &+ x &, x &- x &. x &/ x &0 x &1 x &2 x &3 x &4 x &5 x &6 x &7 x &8 x &9 x &: x &; x &< x &= x !&> x "&? x #&@ x $&A x %&B  x &C x &D x &E x &F x &G x &H x &I x &J x &K x &L x &M x &N x &O x &P x &Q x &R x &S x &T x &U x &V x &W x &X x &Y x &Z x &[ x &\ x &] x &^ x &_ x &` x &a x &b x !&c x "&d x #&e x $&f  x &g x &h x &i x &j x &k x &l x &m x &n x &o x &p x &q x &r x &s x &t x &u x &v x &w x &x x &y x &z x &{  x &| x &} x &~ x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x &  x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x &  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x & x!& x"& x#& x$& x%& x&&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x!'! x"'" x#'# x$'$ x%'% x&'& x''' x('( x)')  x'* x'+ x', x'- x'. x'/ x'0 x'1 x '2 x '3 x '4 x '5 x '6 x'7 x'8 x'9 x': x'; x'< x'= x'> x'? x'@ x'A x'B x'C x'D x'E x'F x'G x'H x 'I x!'J x"'K x#'L x$'M x%'N  x'O x'P x'Q x'R x'S x'T x'U x'V x 'W x 'X x 'Y x 'Z x '[ x'\ x'] x'^ x'_ x'` x'a x'b x'c x'd x'e x'f x'g x'h x'i x'j x'k x'l x'm x 'n x!'o x"'p x#'q x$'r x%'s  x't x'u x'v x'w x'x x'y x'z x'{ x '| x '} x '~ x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x!' x"' x#' x$' x%'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x(  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  (  (!  ("  (#  ($  (%  (&  ('  ((  ()  (*  (+  (,   (-  !(.  "(/  #(0  $(1  %(2  &(3  '(4  ((5  )(6  *(7  +(8  ,(9  -(:  .(;  /(<  0(=  1(>  2(?  3(@  4(A  5(B  (C (D (E (F (G (H (I (J  (K  (L  (M  (N  (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X (Y (Z ([ (\ (] (^ (_ (` (a  (b !(c "(d #(e $(f %(g &(h '(i ((j )(k *(l +(m ,(n -(o .(p /(q 0(r 1(s 2(t 3(u 4(v 5(w 6(x 7(y  (z ({ (| (} (~ ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( !( "( #( $( %( &( '( (( )( *( +(  ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( !( "( #( $( %( &( '( (( )( *) +) ,) -) .) /) 0) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) :) ;) <) =) >) ?) @) A) B) C) D) E) F) G) H) I) J) K)! L)" M)# N)$ O)% P)& Q)'  )( )) )* )+ ), )- ). )/  )0  )1  )2  )3  )4 )5 )6 )7 )8 )9 ): ); )< )= )> )? )@ )A )B )C )D )E )F  )G !)H ")I #)J $)K %)L &)M ')N ()O  )P )Q )R )S )T )U )V )W  )X  )Y  )Z  )[  )\ )] )^ )_ )` )a )b )c )d )e )f )g )h )i )j )k )l )m )n  )o !)p ")q #)r $)s %)t &)u ')v ()w   )x  )y  )z  ){  )|  )}  )~  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  !)  ")  #)  $)  %)  &)  ')  ()  ))  *)  +)  ,)   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  !)  ")  #)  $)  %)  &)  ')  ()  ))  *)  +)  ,)  -)  .)  /)   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  *  !*  "*  #*  $*  %*  &*  '*  (*   *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  * * * * * * * *  *  *  *!  *"  *# *$ *% *& *'  *( *) ** *+ *, *- *. */  *0  *1  *2  *3  *4 *5 *6 *7 *8 *9 *: *; *< *= *> *? *@ *A *B *C *D  *E *F *G *H *I *J *K *L  *M  *N  *O  *P  *Q *R *S *T *U *V *W *X *Y *Z *[ *\ *] *^ *_ *` *a *b *c  *d !*e "*f #*g $*h %*i &*j '*k (*l )*m **n +*o  *p *q *r *s *t *u *v *w  *x  *y  *z  *{  *| *} *~ * * * * * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * *  * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * * * * * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * * * * * * + + + + + + +  +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + + + + + + + +!    # / ; G R ^ j v !!!!*!6!B!N!Z!f!r!~!!!!!!!!!!"" ""%"1"="I"U"a"m"y"""""""""""# ##!#-#9#D#P#\#h#t###########$$$$($4$@$L$X$d$p$|$$$$$$$$$$$% %%#%/%;%G%S%_%k%w%%%%%%%%%%%&&&&*&6&B&N&Z&f&r&~&&&&&&&&&&''''&'2'<'G'R']'h's'~'''''''''''(((('(3(?(K(W(c(o({((((((((((() ))").):)F)R)^)j)v)))))))))))****)*5*A*M*Y*e*q*}**********++ ++$+0+<+G+S+_+k+w+++++++++++,,,,+,7,C,O,[,g,s,,,,,,,,,,,----'-3->-J-V-b-n-z-----------. .."...:.E.Q.].i.u...........////(/4/@/L/X/d/p/|//////////00 00$000<0H0T0`0l0x000000000001111+171C1O1[1g1r1~11111111112222&222>2J2V2b2n2z222222222223 33!3-393D3P3\3h3t333333333334444(444@4K4W4c4o4{444444444445 55"5.5:5F5R5^5j5v555555555556666)656A6M6Y6e6q6}666666666677 77$707<7H7T7`7k7w777777777778888+878C8O8[8g8s888888888889999&929>9J9V9b9n9z99999999999: ::!:-:9:E:Q:]:i:u:::::::::::;;;;);5;@;L;X;d;p;|;;;;;;;;;;<< <<$> >>%>1>=>I>U>a>m>y>>>>>>>>>>>??? ?,?8?D?P?\?h?t???????????@@@@(@4@@@K@W@c@o@{@@@@@@@@@@@A AA#A/A;AGASA^AjAvAAAAAAAAAAABBBB)B5BABMBYBeBqB}BBBBBBBBBBCC CC$C0CRJRVRbRnRzRRRRRRRRRRRS SS!S-S9SESQS]SiSuSSSSSSSSSSSTTTT(T4T@TLTXTdTpT|TTTTTTTTTTTU UU#U/U;UGUSU_UkUwUUUUUUUUUUUVVVV*V6VBVNVZVfVrV~VVVVVVVVVVWWWW&W2W>WJWVWbWnWzWWWWWWWWWWWX XX!X-X9XEXQX]XiXuXXXXXXXXXXXYYYY(Y4Y@YLYXYdYpY|YYYYYYYYYYZZ ZZ$Z0Z\J\V\b\n\z\\\\\\\\\\\] ]]"].]:]F]R]^]j]v]]]]]]]]]]]^^^^)^5^A^M^Y^e^q^}^^^^^^^^^^__ __$_0_<_H_T_`_l_w___________````+`7`C`O`Z`f`r`~``````````aaaa&a2a>aJaVabanazaaaaaaaaaaab bb"b.b:bFbRb^bjbvbbbbbbbbbbbcccc*c6cBcNcZcfcrc~ccccccccccdd dd%d1d=dIdUdadmdydddddddddddeee e,e8eDePe\eheteeeeeeeeeeeffff(f4f@fLfXfcfof{fffffffffffg gg#g/g;gGgSg_gkgwggggggggggghhhh+h6hBhNhZhfhrh~hhhhhhhhhhiiii&i2i>iJiVibiniziiiiiiiiiiij jj!j-j9jEjQj]jijujjjjjjjjjjjkkkk)k5kAkMkYkekqk}kkkkkkkkkkll ll$l0lsJsVsbsnszssssssssssst tt!t-t9tEtQt]titutttttttttttuuuu(u4u>uIuTu_ujuuuuuuuuuuuuuuvvvv%v0vxJxVxbxnxzxxxxxxxxxxxy yy!y-y9yEyQy]yiyuyyyyyyyyyyyzzzz)z5z@zLzXzdzpz|zzzzzzzzzz{{ {{${0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|g|s|||||||||||}}}}&}2}>}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~)5ALXdp| +# +$ +% +&  +' +( +) +* ++ +, +- +.  +/  +0  +1  +2  +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +: +; +< += +> +? +@ +A +B +C +D +E  +F +G +H +I +J +K +L +M  +N  +O  +P  +Q  +R +S +T +U +V +W +X +Y +Z +[ +\ +] +^ +_ +` +a +b +c +d  +e  +f +g +h +i +j +k +l +m  +n  +o  +p  +q  +r +s +t +u +v +w +x +y +z +{ +| +} +~ + + + + + +  + !+ "+  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + + +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + + + + + + + + + + + +  +  +  +  +  +  +  +  +   +   +   +   +   +  +  +  +  +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + , , , , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , ,! ," ,# ,$ ,% ,& ,' ,( ,) ,* ,+ ,, ,- ,. ,/ ,0 ,1  ,2 !,3 ",4 #,5 $,6 %,7 &,8 ',9 (,: ),; *,<  ,= ,> ,? ,@ ,A ,B ,C ,D  ,E  ,F  ,G  ,H  ,I ,J ,K ,L ,M ,N ,O ,P ,Q ,R  ,S ,T ,U ,V ,W ,X ,Y ,Z  ,[  ,\  ,]  ,^  ,_ ,` ,a ,b ,c ,d   ,e  ,f  ,g  ,h  ,i  ,j  ,k  ,l  ,m  ,n  ,o  ,p  ,q  ,r  ,s  ,t  ,u  ,v  ,w  ,x  ,y  ,z  ,{  ,|  ,}  ,~  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  -  -  - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -!  -"  -# -$ -% -& -' -( -) -* -+ -, -- -. -/ -0 -1 -2 -3 -4 -5  -6 !-7 "-8  -9 -: -; -< -= -> -? -@  -A  -B  -C  -D -E -F -G -H -I -J -K  -L  -M  -N  -O  -P -Q -R -S -T -U -V -W -X -Y -Z -[ -\ -] -^ -_ -` -a -b  -c !-d "-e #-f $-g %-h  -i -j -k -l -m -n -o -p  -q  -r  -s  -t  -u -v -w -x -y -z -{ -|  -} -~ - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  - - - - - - - -  -  -  -  .  . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .  .  .  .  .  . . . . . .! ." .# .$ .% .& .' .( .) .* .+ ., .- ..  ./ !.0 ".1 #.2 $.3  .4 .5 .6 .7 .8 .9 .: .;  .<  .=  .>  .?  .@ .A .B .C .D .E .F .G .H .I .J .K .L .M .N  .O .P .Q .R .S .T .U .V  .W  .X  .Y  .Z  .[ .\ .] .^ ._ .` .a .b .c   .d  .e  .f  .g  .h  .i  .j  .k  .l  .m  .n  .o  .p  .q  .r  .s  .t  .u  .v  .w  .x  .y  .z  .{  .|  .}  .~  .  .  .  .  .  !.  !. !. !. !. !. !. !. !. ! . ! . ! . ! . ! . !. !. !. !. !. !. !. !. !. !. !. !.  ". ". ". ". ". ". ". ". " . " . " . " . " . ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". " . "!.  #. #. #. #. #. #. #. #. # . # . # . # . # . #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #.  $. $. $. $. $. $. $. $. $ . $ . $ . $ . $ . $. $. $. $. $. $. $. $. $. $.  .  .  .  .  .  .  .  .   .   .   .  . . . . / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / / / / / / / / / / /  / !/ "/ #/ $/ %/ &/! '/" (/# )/$ */% +/& ,/' -/( ./) //* 0/+ 1/, 2/- 3/. 4// 5/0 6/1 7/2 8/3 9/4 :/5 ;/6 /9 ?/: @/; A/< B/= C/> D/? E/@ F/A  /B /C /D /E /F /G /H /I  /J  /K  /L  /M  /N  /O /P /Q /R /S /T /U /V  /W  /X  /Y  /Z  /[ /\ /] /^ /_ /` /a /b /c /d /e /f  /g /h /i /j /k /l /m /n  /o  /p  /q  /r  /s /t /u /v /w  /x /y /z /{ /| /} /~ /  /  /  /  /  / / / / / / / / / /  / / / / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / / / / / / / /  / / / / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / / / / / / / / / / /  / !/ "/ #/ $/   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  !/  "/  #/  $0  %0  &0  '0  (0  )0  *0  +0  ,0  0  0  0  0  0  0  0  0   0   0   0  0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0! 0" 0# 0$ 0% 0& 0'  0( 0) 0* 0+ 0, 0- 0. 0/  00  01  02  03  04 05 06 07 08 09 0: 0; 0< 0= 0> 0? 0@ 0A 0B 0C 0D 0E 0F  0G  0H 0I 0J 0K 0L 0M 0N 0O  0P  0Q  0R  0S  0T 0U 0V 0W 0X 0Y 0Z 0[ 0\ 0] 0^  0_ 0` 0a 0b 0c 0d 0e 0f  0g  0h  0i  0j  0k 0l 0m 0n 0o 0p 0q  0r 0s 0t 0u 0v 0w 0x 0y  0z  0{  0|  0}  0~ 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 !0 "0 #0 $0 %0 &0 '0 (0 )0 *0 +0 ,0 -0 .0 /0 00 10 20 30 40 50 60 70 80 90 :0 ;0 <0 =0 >0 ?0 @0 A0 B0 C0 D0 E0 F0 G0 H0 I0  0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0   0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  !1  "1  #1  $1  %1  &1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1!  1"  1#  1$  1%  !1&  "1'  #1(  $1)  %1*  &1+  '1,   1-  1.  1/  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1:  1;  1<  1=  1>  1?  1@  1A  1B  1C  1D  1E  1F  1G  1H  1I  1J  1K  1L  !1M  "1N  #1O  $1P   1Q  1R  1S  1T  1U  1V  1W  1X  1Y  1Z  1[  1\  1]  1^  1_  1`  1a  1b  1c  1d  1e  1f  1g  1h  1i  1j  1k  1l  1m  1n  1o  1p  !1q  "1r  #1s  $1t  %1u  &1v  '1w  (1x  )1y  *1z  +1{  ,1|  -1}  .1~  /1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1  1 1 1 1 1 1 2 2  2  2  2  2  2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2! 2"   2#  2$  2%  2&  2'  2(  2)  2*  2+  2,  2-  2.  2/  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  2:  2;  2<  2=  2>  2?  2@  2A  2B   2C  2D  2E  2F  2G  2H  2I  2J  2K  2L  2M   2N   2O   2P   2Q   2R  2S  2T  2U  2V  2W  2X  2Y  2Z  2[  2\ 2] 2^ 2_ 2` 2a 2b 2c  2d  2e  2f  2g  2h  2i 2j 2k 2l 2m 2n 2o 2p  2q  2r  2s  2t  2u 2v 2w 2x 2y 2z 2{ 2| 2} 2~ 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2   2  2  2  2  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  !3  "3  #3   3  3  3!  3"  3#  3$  3%  3&  3'  3(  3)  3*  3+  3,  3-  3.    , 8 D P [ g s  !!!!'!3!?!J!V!b!n!z!!!!!!!!!!!" """".":"F"R"^"j"u"""""""""""####)#5#A#M#Y#e#q#}##########$$ $$$$0$<$H$T$`$l$x$$$$$$$$$$$%%%%+%7%C%O%[%g%s%%%%%%%%%%%&&&&'&3&?&K&W&c&n&z&&&&&&&&&&&' ''"'.':'F'R'^'j'u'''''''''''(((()(4(@(L(X(d(p(|(((((((((()) ))$)/);)G)S)_)k)w)))))))))))****+*7*C*O*[*g*s***********++++&+2+>+J+V+b+n+z+++++++++++, ,,!,-,9,E,Q,],i,u,,,,,,,,,,,----)-5-A-M-Y-e-q-|----------.. ..$.0.<.H.T.`.l.x...........////+/7/C/O/[/g/s///////////0000&020>0J0V0b0n0z000000000001 11 1,181D1P1\1h1t111111111112222'232?2K2W2c2o2{222222222223 33"3.3:3F3R3^3j3v333333333334444)454A4M4Y4e4q4}444444444455 55%515=5I5T5`5l5x55555555555666 6,686D6P6\6h6t666666666667777'737?7K7W7c7o7{777777777778 88#8/8;8G8S8_8k8w888888888889999*969B9N9Z9f9r9~9999999999:: ::%:1:=:I:U:a:m:y:::::::::::; ;;!;-;8;D;P;\;h;t;;;;;;;;;;;<<<<(<4<@>>>*>6>B>N>Z>f>r>~>>>>>>>>>>????&?2?=?I?U?a?m?y???????????@ @@!@-@9@E@Q@\@h@t@@@@@@@@@@@AAAA(A4A@ALAXAdApA|AAAAAAAAAABB BB$B0BDJDVDbDnDzDDDDDDDDDDDE EE!E-E9EEEQE]EiEuEEEEEEEEEEEFFFF)F5FAFMFYFdFpF|FFFFFFFFFFGG GG$G.G9GDGOGZGeGpG|GGGGGGGGGGGH HH#H/H;HGHSH^HjHvHHHHHHHHHHHIIII)I5IAILIXIdIpI|IIIIIIIIIIIJ JJ#J/J;JGJSJ_JkJwJJJJJJJJJJJKKKK)K5KAKMKYKeKqK}KKKKKKKKKKLL LL$L0LkJkVkbknkzkkkkkkkkkkkllll+l7lClOl[lglslllllllllllmmmm'm2m>mJmVmbmnmzmmmmmmmmmmmn nn!n-n9nEnPn\nhntnnnnnnnnnnnoooo'o3o?oKoWocooo{ooooooooooop pp"p-p9pEpQp]pipupppppppppppqqqq'q3q?qKqWqcqoq{qqqqqqqqqqqr rr!r-r9rErQr]rirurrrrrrrrrrrssss(s4s@sLsXsdsps|ssssssssssst tt"t.t:tFtRt^tjtvtttttttttttuuuu*u6uBuNuZufuru~uuuuuuuuuuvv vv%v1v=vIvUvavmvyvvvvvvvvvvvw ww!w-w9wDwPw\whwtwwwwwwwwwwwxxxx'x3x?xKxWxcxox{xxxxxxxxxxxy yy"y.y:yFyRy^yjyvyyyyyyyyyyyzzzz)z5zAzMzYzezqz}zzzzzzzzzz{{ {{${0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|f|r|~||||||||||}} }}%}1}=}I}U}a}m}y}}}}}}}}}}}~~~ ~,~8~D~P~\~h~t~~~~~~~~~~~(4@LXdp|  30  31  32  33  34   35  36  37  38  39  3:  3;  3<  3=  3>  3?  3@  3A  3B  3C  3D  3E  3F  3G  3H   3I  3J  3K  3L  3M  3N  3O  3P  3Q  3R  3S  3T  3U  3V  3W  3X  3Y  3Z  3[  3\  3]  3^  3_  3`  3a   3b  3c  3d  3e  3f  3g  3h  3i  3j  3k  3l  3m  3n  3o  3p  3q  3r  3s  3t  3u  3v  3w  3x  3y  3z  3{  3|  3}  3~ 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 !3 "3 #3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4! 4" 4# 4$ 4% 4& 4' 4( 4) 4* 4+  4, 4- 4. 4/ 40 41 42 43  44  45  46  47  48 49 4: 4; 4< 4= 4> 4? 4@ 4A 4B 4C 4D 4E 4F 4G 4H 4I 4J  4K !4L "4M  4N 4O 4P 4Q 4R 4S 4T 4U  4V  4W  4X  4Y  4Z 4[ 4\ 4] 4^ 4_ 4` 4a 4b 4c 4d 4e 4f 4g 4h 4i 4j 4k  4l 4m 4n 4o 4p 4q 4r 4s  4t  4u  4v  4w  4x 4y 4z 4{ 4|  4} 4~ 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  5  5  5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5  5 5 5 5 5 5 5 5  5  5  5  5  5! 5" 5# 5$ 5% 5& 5' 5( 5) 5* 5+ 5, 5- 5. 5/ 50 51 52 53  54 !55 "56 #57 $58 %59 &5: '5; (5<   5=  5>  5?  5@  5A  5B  5C  5D  5E  5F  5G  5H  5I  5J  5K  5L  5M  5N  5O  5P  5Q  5R  !5S !5T !5U !5V !5W !5X !5Y !5Z ! 5[ ! 5\ ! 5] ! 5^ ! 5_ !5` !5a !5b !5c !5d !5e !5f !5g !5h !5i !5j !5k !5l !5m !5n !5o !5p !5q ! 5r !!5s  "5t "5u "5v "5w "5x "5y "5z "5{ " 5| " 5} " 5~ " 5 " 5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 " 5 "!5 ""5 "#5 "$5 "%5  #5 #5 #5 #5 #5 #5 #5 #5 # 5 # 5 # 5 # 5 # 5 #5 #5 #5  $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $ 5 $ 5 $ 5 $ 5 $ 5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $ 5 $!5  %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 % 5 % 5 % 5 % 5 % 5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5  &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 & 5 & 5 & 5 & 5 & 5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &6 & 6 &!6 &"6  &$6 &%6 &&6 &'6 &(6 &)6  '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 ' 6 ' 6 ' 6 ' 6 ' 6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6! '6" '6# '6$ '6% '6& '6' '6(  (6) (6* (6+ (6, (6- (6. (6/ (60 ( 61 ( 62 ( 63 ( 64 ( 65 (66 (67 (68 (69 (6: (6; (6< (6= (6> (6? (6@  )6A )6B )6C )6D )6E )6F )6G )6H ) 6I ) 6J ) 6K ) 6L ) 6M )6N )6O )6P )6Q )6R )6S )6T )6U )6V )6W )6X )6Y )6Z )6[ )6\ )6] )6^ )6_ ) 6` )!6a )"6b  *6c *6d *6e *6f *6g *6h *6i *6j * 6k * 6l * 6m * 6n * 6o *6p *6q *6r *6s  6t  6u  6v  6w  6x  6y  6z 6{ 6| 6} 6~ 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6   6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  7  7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7!  7"  7#  7$ 7% 7&  7' 7( 7) 7* 7+ 7, 7- 7.  7/  70  71  72  73 74 75 76 77 78 79 7: 7; 7< 7= 7> 7? 7@ 7A 7B 7C 7D 7E  7F !7G "7H #7I $7J %7K &7L '7M (7N )7O *7P +7Q ,7R -7S .7T /7U 07V 17W 27X  7Y 7Z 7[ 7\ 7] 7^ 7_ 7`  7a  7b  7c  7d  7e 7f  7g 7h 7i 7j 7k 7l 7m 7n  7o  7p 7q 7r 7s 7t 7u 7v 7w  7x  7y  7z  7{  7|  7} 7~ 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 8 8 8 8  8  8  8  8  8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8   8  8  8  8  8  8  8  8  8  8  8  !8 !8 !8! !8" !8# !8$ !8% !8& ! 8' ! 8( ! 8) ! 8* ! 8+ !8, !8- !8. !8/ !80 !81 !82 !83 !84  "85 "86 "87 "88 "89 "8: "8; "8< " 8= " 8> " 8? " 8@ " 8A "8B "8C "8D "8E "8F "8G "8H "8I "8J  #8K #8L #8M #8N #8O #8P #8Q #8R # 8S # 8T # 8U # 8V # 8W #8X #8Y #8Z #8[ #8\ #8] #8^ #8_ #8` #8a #8b #8c #8d #8e #8f  $8g $8h $8i $8j $8k $8l $8m $8n $ 8o $ 8p $ 8q $ 8r  %8s %8t %8u %8v %8w %8x %8y %8z % 8{ % 8| % 8} % 8~ % 8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 % 8 %!8 %"8 %#8 %$8 %%8 %&8 %'8 %(8  &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 & 8 & 8 & 8 & 8 & 8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8  '8 '8 '8 '8 '8 '8 '8 '8 ' 8 ' 8 ' 8 ' 8 ' 8  (8 (8 (8 (8 (8 (8 (8 (8 ( 8 ( 8 ( 8 ( 8 ( 8 (8 (8 (8 (8  )8 )8 )8 )8 )8 )8 )8 )8 ) 8 ) 8 ) 8 ) 8 ) 8  *8 *8 *8 *8 *8 *8 *8 *8 * 8 * 8 * 8  +8 +8 +8 +8 +8  ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 , 8 , 8 , 8 , 8 , 8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,9 ,9 ,9 ,9 ,9 ,9  -9 -9 -9 -9 -9 -9 -9 -9 - 9 - 9 - 9 - 9 - 9 -9 -9 -9 -9  .9 .9 .9 .9 .9 .9 .9 .9 . 9 . 9 . 9!  /9" /9# /9$ /9% /9& /9' /9( /9) / 9*  09+ 09, 09- 09. 09/ 090 091 092 0 93 0 94 0 95 0 96 0 97 098  199 19: 19; 19< 19= 19> 19? 19@ 1 9A 1 9B 1 9C 1 9D 1 9E 19F 19G 19H 19I 19J 19K 19L  29M 29N 29O 29P 29Q 29R 29S 29T 2 9U 2 9V 2 9W 2 9X 2 9Y 29Z 29[ 29\ 29] 29^ 29_ 29` 29a 29b 29c  39d 39e 39f 39g 39h 39i 39j 39k 3 9l 3 9m 3 9n 3 9o 3 9p 39q 39r 39s 39t 39u 39v  49w 49x 49y 49z 49{ 49| 49} 49~ 4 9  59 59 59 59 59 59  69 69 69 69 69 69 69  79 79 79 79 79 79 79 79 7 9 7 9 7 9 7 9 7 9 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79  89 89 89 89 89 89 89 89 8 9 8 9 8 9 8 9 8 9  99 99 99 99 99 99 99 99 9 9 9 9 9 9  :9 :9 :9 :9 :9 :9 :9 :9 : 9 : 9 : 9  ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ; 9 ; 9 ; 9 ; 9 ; 9 ;9 ;9 ;9 ;9  <9 <9 <9 <9 <9 <9 <9 <9 < 9 < 9 < 9 < 9  =9 =9 =9 =9 =9 =9 =9 =9  >9 >9 >9 >9 >9 >9 >9 >9 > 9 > 9 > 9 > 9  ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ? : ? : ? :  @: @: @: @: @: @: @: @: @ : @ :  A: A: A: A: A: A: A: A: A : A : A : A : A :  B: B: B: B: B: B: B: B:! B :" B :# B :$ B :% B :& B:' B:( B:) B:* B:+ B:, B:-  C:. C:/ C:0 C:1 C:2 C:3 C:4  D:5 D:6 D:7 D:8 D:9 D:: D:; D:< D := D :> D :? D :@ D :A D:B D:C D:D D:E D:F D:G D:H D:I D:J D:K D:L D:M D:N D:O D:P D:Q D:R D:S D :T D!:U D":V D#:W  E:X E:Y E:Z E:[ E:\ E:] E:^ E:_ E :` E :a E :b E :c E :d E:e E:f E:g E:h E:i E:j E:k E:l E:m E:n E:o E:p E:q E:r E:s E:t E:u E:v E :w E!:x E":y E#:z E$:{  F:| F:} F:~ F: F:  G: G: G: G: G: G: G: G: G : G : G : G : G : G: G: G: G: G: G: G: G: G: G: G:  H: H: H: H: H: H: H: H: H : H : H : H : H : H: H: H: H: H: H: H:  I: I: I: I: I: I: I: I: I : I : I : I : I : I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I:  J: J: J: J: J: J: J: J: J : J : J : J : J : J: J: J: J: J: J: J: J: J: J:  K: K: K: K: K: K: K: K: K : K :  L: L: L: L: L: L: L: L: L : L : L : L :  M: M: M: M: M: M: M: M: M : M : M ; M ; M ; M; M; M; M; M; M; M;  N; N; N; N; N; N; N; N; N ; N ; N ; N ; N ; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N;! N;" N;# N;$ N;% N;& N;' N;( N ;) N!;* N";+ N#;, N$;- N%;. N&;/ N';0 N(;1 N);2 N*;3 N+;4 N,;5 N-;6 N.;7    % 1 = I U a m y ! !! !,!8!D!P!\!h!t!!!!!!!!!!!""""'"3"?"K"W"c"o"{"""""""""""# ##"#.#:#F#R#]#i#u###########$$$$($4$@$L$X$d$p$|$$$$$$$$$$$% %%"%.%:%F%R%^%j%v%%%%%%%%%%%&&&&)&5&A&M&Y&e&q&}&&&&&&&&&&&' ''#'/';'G'S'_'k'w'''''''''''((((*(6(B(N(Z(f(r(~(((((((((())))&)2)>)J)V)b)n)z)))))))))))* **!*-*9*E*Q*]*i*u***********++++(+4+@+L+X+d+p+|+++++++++++, ,,#,/,;,G,S,^,j,v,,,,,,,,,,,----)-5-A-M-Y-e-q-}----------.. ..$./.;.G.S._.k.w...........////*/6/B/N/Y/e/q/}//////////00 00$0/0;0G0S0_0j0v000000000001111)151A1M1Y1e1q1}111111111122 22$202<2H2T2`2l2x222222222223333+373C3O3[3g3s333333333334444'434?4K4W4c4o4{444444444445 55"5.5:5F5R5^5j5v555555555556666*666B6N6Z6f6r6~666666666677 77%717=7I7U7a7m7y777777777778 88!8-898E8Q8]8i8u888888888889999(949@9L9X9d9p9|9999999999:: ::$:0:<:H:T:`:l:x:::::::::::;;;;+;7;C;O;[;g;s;;;;;;;;;;;<<<<&<2<>}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~(4@LXdp| N0;9 N1;: N2;; N3;< N4;= N5;> N6;? N7;@ N8;A N9;B N:;C N;;D N<;E N=;F N>;G N?;H N@;I NA;J NB;K NC;L ND;M NE;N NF;O NG;P NH;Q  O;R O;S O;T O;U O;V O;W O;X O;Y O ;Z O ;[ O ;\ O ;] O ;^  P;_ P;` P;a P;b P;c P;d P;e P;f P ;g P ;h P ;i P ;j P ;k P;l P;m P;n P;o P;p P;q  Q;r Q;s Q;t Q;u Q;v Q;w Q;x Q;y Q ;z Q ;{ Q ;| Q ;} Q ;~ Q; Q; Q;  R; R; R; R; R; R; R; R;  S; S; S; S; S; S; S; S; S ; S ; S ; S ; S ; S; S; S; S; S;  T; T; T; T; T; T; T; T; T ; T ; T ; T ;  U; U; U; U; U; U; U; U; U ; U ; U ; U ; U ;  V; V; V; V; V; V; V; V; V ; V ; V ; V ; V ; V; V; V; V;  W; W; W; W; W; W; W;  X; X; X; X; X; X; X; X; X ; X ; X ; X ; X ; X; X; X; X; X;  Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y ; Y ; Y ; Y ; Y ; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y ; Y!; Y"< Y#< Y$< Y%< Y&< Y'< Y(< Y)< Y*< Y+< Y,< Y-< Y.< Y/< Y0< Y1< Y2< Y3< Y4<  Z< Z< Z< Z< Z< Z< Z< Z< Z < Z < Z < Z < Z < Z< Z \ j=? j=@ j=A j=B j =C j!=D j"=E j#=F j$=G j%=H j&=I j'=J j(=K j)=L j*=M j+=N j,=O j-=P j.=Q j/=R j0=S  k=T k=U k=V k=W k=X k=Y k=Z k=[ k =\ k =] k =^ k =_ k =` k=a k=b k=c k=d k=e k=f k=g k=h k=i k=j k=k k=l k=m k=n k=o k=p k=q k=r k =s k!=t k"=u k#=v k$=w k%=x k&=y k'=z k(={ k)=| k*=} k+=~  l= l= l= l= l= l= l= l= l = l = l = l = l =  m= m= m= m= m= m= m= m= m = m = m = m = m = m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m=  n= n= n= n= n= n= n=  o= o= o= o= o= o= o= o= o = o =  p= p= p= p= p= p= p= p= p = p =  q= q= q= q= q= q= q= q= q =  r= r= r= r= r= r= r= r=  s= s= s= s= s= s= s= s= s = s = s = s = s = s= s= s= s= s=  t= t= t= t= t= t= t= t= t = t = t = t = t = t= t= t= t= t= t=  u= u=  v= v= v> v> v> v> v> v> v > v > v > v > v > v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v>  w> w> w> w> w> w> w>! w>" w ># w >$ w >% w >& w >' w>( w>) w>* w>+ w>, w>- w>. w>/ w>0 w>1 w>2 w>3 w>4 w>5 w>6 w>7 w>8 w>9 w >: w!>; w">< w#>= w$>> w%>? w&>@ w'>A w(>B w)>C w*>D w+>E w,>F w->G w.>H w/>I w0>J w1>K w2>L w3>M w4>N w5>O w6>P w7>Q w8>R w9>S w:>T w;>U w<>V w=>W w>>X w?>Y w@>Z wA>[ wB>\ wC>] wD>^ wE>_ wF>` wG>a wH>b wI>c wJ>d wK>e wL>f wM>g wN>h wO>i wP>j wQ>k wR>l wS>m wT>n wU>o wV>p wW>q wX>r wY>s wZ>t w[>u w\>v w]>w w^>x w_>y w`>z wa>{ wb>| wc>} wd>~ we> wf> wg> wh> wi> wj> wk> wl> wm> wn> wo> wp> wq> wr> ws> wt> wu> wv> ww> wx> wy> wz> w{> w|> w}> w~> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w>  x> x> x> x> x> x> x>  y> y> y> y> y> y> y> y>  z> z> z> z> z> z> z> z> z >  {> {> {> {>  |> |> |> |> |> |> |> |>  }> }> }> }> }>  ~> ~> ~> ~> ~> ~>  > > > > >  > ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?!  ?"  ?#  ?$ ?% ?& ?' ?( ?)  ?* ?+ ?,  ?- ?. ?/  ?0 ?1 ?2 ?3 ?4 ?5 ?6 ?7  ?8  ?9  ?:  ?;  ?< ?= ?> ?? ?@ ?A ?B ?C ?D  ?E ?F ?G ?H ?I ?J ?K ?L  ?M  ?N  ?O  ?P  ?Q ?R ?S ?T ?U ?V ?W ?X ?Y ?Z ?[ ?\ ?] ?^  ?_ ?` ?a ?b ?c ?d ?e ?f  ?g  ?h ?i ?j ?k ?l ?m ?n ?o  ?p ?q ?r ?s ?t ?u ?v ?w  ?x  ?y  ?z  ?{  ?| ?} ?~ ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @  @  @  @   @   @   @   @   @  @  @  @  @!  @"  @#  @$  @%  @&  @'  @(  @)  @*  @+  @,  @-  @.  @/   @0  !@1  @2 @3 @4 @5 @6 @7 @8 @9  @:  @;  @<  @=  @> @? @@ @A @B @C @D @E @F @G  @H @I @J @K @L @M @N @O  @P  @Q  @R  @S  @T @U @V @W @X @Y @Z @[ @\ @] @^ @_ @` @a @b @c @d @e @f  @g !@h "@i #@j  @k @l @m @n @o @p @q @r  @s  @t  @u  @v  @w @x @y @z @{ @| @} @~ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ !@ "@ #@  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ !@ "@ #@ $@   @  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A   A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A!  A"  A#  A$  A%  A&  A'  A(  A)  A*  A+  A,  A-  A.  A/  A0   A1  A2  A3  A4  A5  A6  A7  A8  A9  A:  A;  A<  A=  A>  A?  A@  AA  AB  AC  AD  AE  AF  AG  AH  AI  AJ  AK  AL  AM  AN  AO   AP  AQ  AR  AS  AT  AU  AV  AW  AX  AY  AZ  A[  A\  A]  A^  A_  A`  Aa  Ab  Ac  Ad  Ae  Af  Ag  Ah  Ai  Aj  Ak   Al  Am  An  Ao  Ap  Aq  Ar  As  At  Au  Av  Aw  Ax  Ay  Az  A{  A|  A}  A~  A  A  A  A  A  A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A !A "A #A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A !A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A !A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A B B B B B B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B  B B B B! B" B# B$ B%  B&  B'  B(  B)  B* B+ B, B- B. B/ B0 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B:  B; B< B= B> B? B@ BA BB  BC  BD  BE  BF  BG BH BI BJ BK BL BM BN BO BP BQ BR BS BT BU BV BW BX  BY BZ B[ B\ B] B^ B_ B`  Ba  Bb  Bc  Bd  Be Bf Bg Bh Bi Bj Bk Bl Bm Bn Bo Bp Bq Br Bs Bt Bu Bv Bw  Bx By Bz B{ B| B} B~ B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B B B B  B !B "B #B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B B B B  B !B "B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B  B B B B B B B B  B  B  C  C  C C C C C C C C C C C C C C C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C! C" C# C$ C% C& C' C( C) C*     * 6 B N Z f r ~ !!!!&!2!>!J!V!b!n!y!!!!!!!!!!!" ""!"-"9"E"Q"]"i"u"""""""""""####(#4#@#L#X#d#p#|##########$$ $$$$0$<$G$S$_$k$w$$$$$$$$$$$%%%%+%7%C%O%[%g%s%%%%%%%%%%%%&&&&'&2&=&H&S&^&i&t&&&&&&&&&&&''''''3'?'K'W'c'o'{'''''''''''( (("(.(:(F(R(^(j(v((((((((((())))))5)A)M)Y)e)q)|))))))))))** **$*0*<*H*T*`*k*w***********++++*+6+B+N+Z+f+r+~++++++++++,,,,&,2,>,J,U,a,m,y,,,,,,,,,,,- -- -,-8-D-P-\-h-t-----------....'.3.?.K.W.c.o.{.........../ //"/./:/F/R/]/i/u///////////0000$0/0:0E0P0[0f0q0|000000000001111*161B1N1Z1f1r1~111111111122 22$202<2H2T2`2l2x222222222223333+373C3O3[3g3s333333333334444%414=4I4U4a4m4y44444444444555 5,585D5P5\5f5q5|5555555555566 66!6,676B6M6X6c6n6y666666666667777'737?7K7W7c7o7{777777777778 88"8.8:8F8R8^8j8v888888888889999)959@9L9X9d9p9|9999999999:: ::$:0:<:H:T:`:l:x:::::::::::;;;;+;7;B;N;Z;f;r;~;;;;;;;;;;<<<<&<2<>>>>(>4>@>L>X>d>o>{>>>>>>>>>>>? ??#?/?;?G?S?_?k?w???????????@@@@*@6@B@N@Z@f@r@~@@@@@@@@@@AA AA$A0AQJQVQbQnQzQQQQQQQQQQQR RR!R-R9RERQR]RiRtRRRRRRRRRRRSSSS(S4S@SLSXSdSpS|SSSSSSSSSSST TT#T/T;TGTST^TjTvTTTTTTTTTTTUUUU)U5UAUMUYUeUqU}UUUUUUUUUUVV VV$V0V]J]V]b]n]z]]]]]]]]]]]^ ^^"^.^:^F^Q^]^i^u^^^^^^^^^^^____)_5_A_M_Y_e_q_}__________`` ``$`0`<`H`T```l`x```````````aaaa+a7aCaOa[afara~aaaaaaaaaabbbb%b1b=bIbUbabmbybbbbbbbbbbbc cc c,c8cDcPc\chctcccccccccccdddd(d4d@dLdWdcdod{ddddddddddde ee"e.e:eFeRe^ejeveeeeeeeeeeeffff)f5fAfMfYfefqf}ffffffffffgg gg$g/g;gGgSg_gkgwggggggggggghhhh*h6hBhNhZhfhrh~hhhhhhhhhhii ii$i0ikJkVkbknkzkkkkkkkkkkkl ll!l-l9lElQl]lilulllllllllllmmmm(m4m@mKmWmcmom{mmmmmmmmmmmn nn"n.n:nFnRn^njnvnnnnnnnnnnnoooo)o5oAoLoXodopo|oooooooooopp pp$p0psJsVsbsnszssssssssssst tt!t-t9tEtQt]titutttttttttttuuuu)u5uAuLuXudupu|uuuuuuuuuuvv vv$v0vxJxVxbxnxzxxxxxxxxxxxy yy"y.y:yFyRy^yjyvyyyyyyyyyyyzzzz)z5zAzMzYzezqz}zzzzzzzzzz{{ {{%{0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||| |,|7|C|O|[|g|s|||||||||||}}}}'}3}?}K}W}c}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~"~.~:~F~R~^~j~v~~~~~~~~~~~)5AMYeq} C,  C- C. C/ C0 C1 C2 C3 C4  C5  C6  C7  C8  C9 C: C; C< C= C> C? C@ CA CB CC CD CE CF CG CH  CI CJ CK CL CM CN CO CP  CQ  CR  CS  CT  CU CV CW CX CY CZ C[ C\ C] C^ C_ C` Ca Cb Cc  Cd Ce Cf Cg Ch Ci Cj Ck  Cl  Cm  Cn  Co  Cp Cq Cr Cs Ct Cu Cv Cw Cx Cy Cz C{ C| C} C~ C C C C  C !C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C C C C C C C C C C  C  C  C  C  C  C  C  C   C   C   C   C   C  C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C C C C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C  C C C C C C C C  C  C  D  D  D D D D D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D!  D" D# D$ D% D& D' D( D) D* D+ D, D- D. D/ D0 D1 D2  D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9 D:  D;  D<  D=  D>  D? D@ DA DB DC   DD  DE  DF  DG  DH  DI  DJ  DK  DL  DM  DN  DO  DP  DQ  DR  DS  DT  DU   DV  DW  DX  DY  DZ  D[  D\  D]  D^  D_  D`  Da  Db  Dc  Dd  De  Df  Dg  Dh  Di   Dj  Dk  Dl  Dm  Dn  Do  Dp  Dq  Dr  Ds   Dt  Du  Dv  Dw  Dx  Dy  Dz  D{  D|  D}  D~  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D   D   D   D   D   D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  " D  " E  " E  " E  " E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E "E "E "E "E "E "E "E " E " E " E " E! " E" "E# "E$ "E% "E& "E' "E( "E) "E* "E+  "E, "E- "E. "E/ "E0 "E1 "E2 "E3 " E4 " E5 " E6 " E7 " E8 "E9 "E: "E; "E< "E= "E> "E? "E@ "EA "EB "EC "ED "EE  "EF "EG "EH "EI "EJ "EK  "EL "EM "EN "EO "EP "EQ "ER "ES " ET " EU " EV " EW " EX "EY "EZ "E[ "E\ "E] "E^ "E_ "E` "Ea "Eb "Ec "Ed "Ee "Ef "Eg "Eh "Ei  "Ej "Ek "El "Em "En "Eo "Ep "Eq " Er " Es " Et " Eu " Ev  "Ew "Ex "Ey "Ez "E{ "E| "E} "E~ " E " E " E " E " E "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E  "E "E "E "E "E "E "E "E " E " E " E " E " E "E "E "E "E "E "E "E "E "E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " !E " "E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " F " F " F " F " F " F " F " F " F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F! "F" "F# "F$ "F% "F& "F' " F(  "F) "F* "F+ "F, "F- "F. "F/ "F0 " F1  "F2 "F3 "F4 "F5 "F6 "F7 "F8 "F9 " F: " F; " F< " F= " F> "F?  "F@ "FA "FB "FC "FD "FE "FF "FG " FH " FI " FJ " FK " FL "FM  "FN "FO "FP "FQ "FR "FS "FT  "FU "FV "FW "FX "FY "FZ "F[ "F\ " F] " F^ " F_ " F` " Fa "Fb "Fc "Fd "Fe "Ff "Fg "Fh "Fi "Fj "Fk "Fl "Fm  "Fn "Fo "Fp "Fq "Fr "Fs  "Ft "Fu "Fv "Fw "Fx "Fy "Fz "F{ " F| " F} " F~ " F " F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " G " G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G  "G "G "G "G "G "G "G "G " G " G " G " G " G "G "G "G! "G" "G# "G$ "G% "G& "G' "G( "G)  "G* "G+ "G, "G- "G. "G/ "G0 "G1 " G2 " G3 " G4 " G5 " G6 "G7 "G8 "G9 "G: "G; "G< "G= "G> "G? "G@ "GA "GB "GC "GD "GE "GF "GG "GH " GI "!GJ  "GK "GL "GM "GN "GO "GP "GQ "GR " GS  " GT " GU " GV " GW " GX " GY " GZ " G[ " G\ " G] " G^ " G_ " G` " Ga " Gb " Gc " Gd " Ge " Gf " Gg  "!Gh "!Gi "!Gj "!Gk "!Gl "!Gm "!Gn "!Go "! Gp "! Gq "! Gr "! Gs "! Gt "!Gu "!Gv "!Gw "!Gx "!Gy "!Gz "!G{ "!G| "!G} "!G~ "!G  ""G ""G ""G ""G ""G ""G ""G ""G "" G "" G "" G "" G "" G ""G ""G ""G ""G  "#G "#G "#G "#G "#G "#G "#G "#G "# G "# G  "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$ G "$ G "$ G "$ G "$ G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G  "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "% G "% G "% G "% G "% G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "% G "%!G "%"G "%#G "%$G "%%G "%&G  "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "& G "& G "& G "& G "& G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G  "'G "'G "'G "'G "'G "'G "'G "'G  "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "( G "( G "( G "( H "( H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H  ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ") H ") H ") H ") H ") H ")H! ")H" ")H# ")H$ ")H% ")H& ")H' ")H( ")H) ")H* ")H+ ")H, ")H- ")H. ")H/ ")H0  "*H1 "*H2 "*H3 "*H4 "*H5 "*H6 "*H7 "*H8 "* H9 "* H: "* H; "* H< "* H= "*H> "*H? "*H@ "*HA "*HB "*HC "*HD "*HE "*HF "*HG "*HH "*HI  "+HJ "+HK "+HL "+HM "+HN "+HO "+HP "+HQ "+ HR "+ HS "+ HT "+ HU "+ HV "+HW "+HX "+HY "+HZ "+H[ "+H\ "+H] "+H^ "+H_ "+H` "+Ha "+Hb "+Hc "+Hd "+He  ",Hf ",Hg ",Hh ",Hi ",Hj ",Hk ",Hl ",Hm ", Hn ", Ho ", Hp ", Hq ", Hr ",Hs ",Ht ",Hu ",Hv ",Hw ",Hx ",Hy ",Hz ",H{ ",H| ",H} ",H~ ",H ",H ",H  "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "- H "- H "- H "- H "- H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H  ".H ".H ".H ".H ".H ".H ".H ".H ". H ". H ". H ". H ". H  "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/ H "/ H "/ H "/ H "/ H "/H "/H  "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0 H "0 H "0 H "0 H "0 H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H  "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1 H "1 H "1 H "1 H "1 H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H  "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2 H "2 H "2 H  "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3 H "3 H "3 H "3 H "3 H "3H "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I  "4I "4I "4I "4I "4I "4I "4I "4I "4 I "4 I "4 I "4 I "4 I "4I "4I  "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5 I "5 I! "5 I" "5 I#  "6I$ "6I% "6I& "6I' "6I( "6I) "6I* "6I+ "6 I, "6 I- "6 I. "6 I/ "6 I0 "6I1 "6I2 "6I3 "6I4  "7I5 "7I6 "7I7 "7I8 "7I9 "7I: "7I; "7I< "7 I= "7 I> "7 I? "7 I@ "7 IA  "8IB "8IC "8ID "8IE "8IF "8IG "8IH "8II "8 IJ "8 IK "8 IL "8 IM  "9IN "9IO "9IP "9IQ "9IR "9IS "9IT "9IU "9 IV "9 IW "9 IX "9 IY "9 IZ "9I[ "9I\ "9I] "9I^ "9I_ "9I` "9Ia "9Ib  ":Ic ":Id ":Ie ":If ":Ig ":Ih ":Ii ":Ij ": Ik ": Il ": Im ": In ": Io ":Ip  ";Iq ";Ir ";Is ";It ";Iu ";Iv ";Iw ";Ix "; Iy "; Iz "; I{ "; I| "; I} ";I~ ";I ";I ";I ";I ";I ";I ";I  "I ">I ">I ">I ">I ">I ">I ">I "> I "> I "> I "> I  "?I "?I "?I "?I "?I "?I "?I "?I "? I "? I "? I "? I "? I "?I "?I "?I "?I "?I "?I  "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@ I "@ I "@ I "@ I  "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "A I "A I "A I "A I "A I "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI  "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "B I "B I "B I "B I "B I "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BJ "BJ "BJ  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  , J  , J  , J  , J  , J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J! , J" ,J# ,J$ ,J% ,J& ,J' ,J( ,J) ,J* ,J+ ,J, ,J- ,J. ,J/ ,J0 ,J1 ,J2 ,J3 ,J4 , J5 ,!J6 ,"J7 ,#J8 ,$J9 ,%J:  ,J; ,J< ,J= ,J> ,J? ,J@ ,JA ,JB , JC , JD , JE , JF , JG ,JH ,JI ,JJ ,JK ,JL ,JM ,JN ,JO ,JP ,JQ ,JR ,JS  ,JT ,JU ,JV ,JW ,JX ,JY ,JZ ,J[ , J\ , J] , J^ , J_ , J` ,Ja ,Jb ,Jc ,Jd ,Je ,Jf ,Jg ,Jh ,Ji ,Jj ,Jk ,Jl ,Jm ,Jn ,Jo ,Jp ,Jq ,Jr  ,Js ,Jt ,Ju ,Jv ,Jw ,Jx ,Jy ,Jz , J{ , J| , J} , J~ , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J ,!J ,"J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , K , K  , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K  , K , K , K , K , K , K , K! , K" , K# , K$ , K% , K& , K' , K( , K) , K* , K+ , K, , K- , K. , K/ , K0 , K1  , K2 , K3 , K4 , K5 , K6 , K7 , K8 , K9    ! - 9 E Q ] i u !!!!(!4!@!L!X!d!p!|!!!!!!!!!!!" ""#"/";"G"S"_"k"w"""""""""""####*#6#B#N#Z#f#r#~##########$$ $$%$1$=$I$U$a$m$y$$$$$$$$$$$%%% %,%8%D%P%\%h%t%%%%%%%%%%%&&&&'&3&?&K&W&c&o&{&&&&&&&&&&&' ''"'.':'F'R'^'j'v'''''''''''(((()(5(A(M(Y(e(q(}(((((((((()) ))$)0)<)G)S)_)k)w)))))))))))****+*7*C*O*[*g*s***********++++&+2+>+J+V+b+n+z+++++++++++, ,,",.,:,F,R,^,j,v,,,,,,,,,,,----(-4-@-L-X-d-p-|----------.. ..$.0.<.H.T.`.l.x...........////+/7/C/O/[/g/s///////////0000&020>0J0V0b0n0z000000000001 11!1-191E1Q1]1i1u111111111112222(242@2L2X2d2p2|222222222233 33$303;3G3S3_3k3w333333333334444+474C4O4Z4f4r4~44444444445555&525>5J5V5b5n5z555555555556 66"6.696E6Q6]6i6u666666666667777)757A7M7Y7e7q7}777777777788 88%818=8H8T8`8l8x88888888888999 9,989D9P9\9h9t99999999999::::':3:?:K:W:c:o:{:::::::::::; ;;";.;:;F;R;^;i;u;;;;;;;;;;;<<<<)<5>>>+>7>C>O>[>g>s>>>>>>>>>>>????'?2?>?J?V?b?n?z???????????@ @@!@-@9@E@Q@]@i@u@@@@@@@@@@@AAAA(A4A@ALAXAdApA|AAAAAAAAAAAB BB#B/B;BGBSB_BkBwBBBBBBBBBBBCCCC*C6CACMCYCeCqC}CCCCCCCCCCDD DD%D1D=DIDUDaDmDyDDDDDDDDDDDEEEE+E7ECEOE[EgEsEEEEEEEEEEEFFFF'F2F>FJFVFbFnFzFFFFFFFFFFFG GG!G-G9GEGQG]GiGuGGGGGGGGGGGHHHH)H5HAHMHYHeHqH}HHHHHHHHHHII II$I0INJNVNbNnNzNNNNNNNNNNNO OO"O.O:OFORO^OjOvOOOOOOOOOOOPPPP)P5PAPMPYPePqP}PPPPPPPPPPQQ QQ%Q1Q=QGQRQ]QhQsQ~QQQQQQQQQQQRR RR#R.R9RERQR]RiRuRRRRRRRRRRRSSSS)S5S@SLSXSdSpS|SSSSSSSSSSTT TT$T0T_J_V_b_n_z___________` ``!`,`8`D`P`\`h`t```````````aaaa(a3a?aKaWacaoa{aaaaaaaaaaab bb#b/b;bGbSb^bjbvbbbbbbbbbbbcccc*c6cBcNcZcfcrc~ccccccccccdd dd%d1d=dIdUdadmdydddddddddddeee e,e8eDePe\eheteeeeeeeeeeeffff'f2f>fJfVfbfnfzfffffffffffg gg"g.g:gFgRg^gjgvggggggggggghhhh*h6hBhNhZhfhrh~hhhhhhhhhhiiii%i1i=iIiUiaimiyiiiiiiiiiiij jj!j-j9jDjPj\jhjtjjjjjjjjjjjkkkk(k4k@kLkXkdkpk|kkkkkkkkkkkl ll#l/l;lGlSl_ljlvlllllllllllmmmm*m6mBmNmZmfmrm~mmmmmmmmmmnnnn&n2n>nJnVnbnnnznnnnnnnnnnno oo!o-o9oEoQo]oiouooooooooooopppp)p4p@pLpXpdppp|ppppppppppqq qq$q0q}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~"~.~:~F~R~^~i~u~~~~~~~~~~~)5AMYeq} , K; , K< , K= , K> , K? , K@ , KA , KB  , KC , KD , KE , KF , KG , KH , KI , KJ , KK , KL , KM , KN , KO , KP , KQ , KR , KS , KT , KU , KV , KW , KX , KY , KZ , K[ , K\ , K]  ,K^ ,K_ ,K` ,Ka ,Kb ,Kc ,Kd ,Ke , Kf , Kg , Kh , Ki , Kj ,Kk ,Kl ,Km ,Kn ,Ko ,Kp ,Kq ,Kr ,Ks  ,Kt ,Ku ,Kv ,Kw ,Kx ,Ky ,Kz ,K{ , K| , K} , K~ , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K  ,K ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L! ,L" ,L# ,L$ , L% , L& , L' , L( , L) ,L* ,L+ ,L, ,L- ,L. ,L/ ,L0 ,L1 ,L2 ,L3 ,L4 ,L5 ,L6 ,L7 ,L8 ,L9 ,L: ,L; , L< ,!L= ,"L> ,#L? ,$L@ ,%LA ,&LB ,'LC ,(LD  ,LE ,LF ,LG ,LH ,LI ,LJ ,LK ,LL , LM , LN  ,LO ,LP ,LQ ,LR ,LS ,LT ,LU ,LV , LW , LX , LY , LZ , L[ ,L\ ,L] ,L^ ,L_ ,L` ,La ,Lb ,Lc ,Ld ,Le ,Lf ,Lg ,Lh ,Li ,Lj ,Lk ,Ll ,Lm , Ln ,!Lo ,"Lp ,#Lq ,$Lr ,%Ls ,&Lt  ,Lu ,Lv ,Lw ,Lx ,Ly ,Lz ,L{ ,L| , L} , L~ , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M , M ,!M ,"M ,#M ,$M ,%M ,&M ,'M ,(M  , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M! , M" , M# , M$ , M% , M& , M' , M( , M) , M* , M+ , M, , M- , M. , M/ , M0 , M1 , M2 , M3 , !M4 , "M5 , #M6 , $M7 , %M8 , &M9 , 'M: , (M; , )M< , *M= , +M> , ,M?  ,!M@ ,!MA ,!MB ,!MC ,!MD ,!ME ,!MF ,!MG ,! MH ,! MI ,! MJ ,! MK ,! ML ,!MM ,!MN ,!MO ,!MP ,!MQ ,!MR ,!MS ,!MT ,!MU ,!MV ,!MW ,!MX ,!MY  ,"MZ ,"M[ ,"M\ ,"M] ,"M^ ,"M_ ,"M` ,"Ma ," Mb ," Mc ," Md ," Me ," Mf ,"Mg ,"Mh ,"Mi ,"Mj ,"Mk ,"Ml ,"Mm ,"Mn ,"Mo  ,#Mp ,#Mq ,#Mr ,#Ms ,#Mt ,#Mu ,#Mv ,#Mw ,# Mx ,# My ,# Mz ,# M{ ,# M| ,#M} ,#M~ ,#M ,#M ,#M ,#M  ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$ M ,$ M ,$ M ,$ M ,$ M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$ M  ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,% M ,% M ,% M ,% M ,% M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M  ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,& M ,& M ,& M ,& M ,& M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M  ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,' M ,' M ,' M ,' M ,' M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M  ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,( M ,( M ,( M ,( M ,( M ,(M ,(M ,(M  ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,) M ,) M ,) N ,) N ,) N ,)N ,)N ,)N ,)N ,)N  ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,* N ,* N ,* N ,* N ,* N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N  ,+N ,+N ,+N ,+N! ,+N" ,+N# ,+N$ ,+N% ,+ N& ,+ N' ,+ N( ,+ N) ,+ N*  ,,N+ ,,N, ,,N- ,,N. ,,N/ ,,N0 ,,N1 ,,N2 ,, N3 ,, N4 ,, N5 ,, N6 ,, N7 ,,N8 ,,N9 ,,N: ,,N; ,,N< ,,N= ,,N> ,,N? ,,N@ ,,NA ,,NB ,,NC ,,ND ,,NE ,,NF ,,NG ,,NH  ,-NI ,-NJ ,-NK ,-NL ,-NM  ,.NN ,.NO ,.NP ,.NQ ,.NR ,.NS ,.NT ,.NU ,. NV ,. NW ,. NX ,. NY ,. NZ ,.N[ ,.N\ ,.N] ,.N^ ,.N_ ,.N` ,.Na ,.Nb ,.Nc ,.Nd ,.Ne ,.Nf ,.Ng ,.Nh ,.Ni  ,/Nj ,/Nk ,/Nl ,/Nm ,/Nn ,/No ,/Np  ,0Nq ,0Nr ,0Ns ,0Nt ,0Nu ,0Nv ,0Nw ,0Nx ,0 Ny ,0 Nz ,0 N{ ,0 N| ,0 N} ,0N~ ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0 N ,0!N ,0"N ,0#N ,0$N ,0%N ,0&N ,0'N ,0(N ,0)N ,0*N ,0+N ,0,N ,0-N ,0.N ,0/N  ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1 N ,1 N ,1 N ,1 N ,1 N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1 N ,1!N ,1"N ,1#N ,1$N ,1%N ,1&N ,1'N  ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2 N ,2 N ,2 N ,2 N ,2 N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2 N ,2!N ,2"N ,2#N ,2$N ,2%N ,2&N ,2'N ,2(N ,2)N ,2*N ,2+N ,2,N ,2-N ,2.N  ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3 N ,3 N ,3 N ,3 O ,3 O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3 O ,3!O ,3"O ,3#O ,3$O ,3%O ,3&O ,3'O ,3(O ,3)O ,3*O ,3+O ,3,O ,3-O! ,3.O" ,3/O# ,30O$ ,31O% ,32O& ,33O' ,34O( ,35O) ,36O* ,37O+ ,38O, ,39O- ,3:O. ,3;O/ ,3O2 ,3?O3 ,3@O4  ,4O5 ,4O6 ,4O7 ,4O8 ,4O9 ,4O: ,4O; ,4O< ,4 O= ,4 O> ,4 O? ,4 O@ ,4 OA ,4OB ,4OC ,4OD ,4OE ,4OF ,4OG ,4OH ,4OI ,4OJ ,4OK ,4OL ,4OM ,4ON ,4OO ,4OP ,4OQ ,4OR ,4OS ,4 OT ,4!OU ,4"OV  6OW  6OX  6OY  6OZ  6O[  6O\  6O]  6O^  6 O_  6 O`  6 Oa  6 Ob  6 Oc  6Od  6Oe  6Of  6Og  6Oh  6Oi  6Oj  6Ok  6Ol  6Om 6On 6Oo 6Op 6Oq 6Or 6Os 6Ot 6 Ou 6 Ov 6 Ow 6 Ox 6 Oy 6Oz 6O{ 6O| 6O} 6O~ 6O 6O 6O 6O  6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6 O 6 O 6 O 6 O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6!O 6"O 6#O 6$O 6%O 6&O 6'O 6(O 6)O 6*O 6+O 6,O 6-O 6.O 6/O 60O 61O 62O 63O 64O 65O 66O 67O 68O 69O 6:O 6;O 6O 6?O 6@O 6AO 6BO  6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6 O 6 O 6 O 6 O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O  6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6 O 6 O 6 O 6 O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  J O  J O  J O  J O  J O  JO  JO  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP JP JP JP JP JP JP JP J P J P  JP JP JP JP JP JP JP JP J P J P J P! J P" J P# JP$ JP% JP& JP' JP( JP) JP* JP+ JP, JP- JP. JP/ JP0 JP1  JP2 JP3 JP4 JP5 JP6 JP7 JP8 JP9 J P: J P; J P< J P= J P> JP? JP@ JPA JPB  JPC JPD JPE JPF JPG JPH JPI JPJ J PK J PL J PM J PN J PO JPP JPQ JPR JPS  JPT JPU JPV JPW JPX JPY JPZ JP[ J P\ J P] J P^ J P_ J P` JPa  JPb JPc JPd JPe JPf JPg JPh JPi J Pj J Pk J Pl J Pm J Pn JPo JPp JPq JPr JPs JPt JPu JPv JPw JPx JPy JPz JP{ JP|  JP} JP~ JP JP JP JP JP JP J P J P J P J P J P JP JP JP JP JP  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  JP JP JP JP JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ! JQ" J Q# J Q$ J Q% J Q& J Q' JQ( JQ) JQ* JQ+ JQ, JQ- JQ. JQ/ JQ0 JQ1 JQ2 JQ3 JQ4 JQ5 JQ6 JQ7 JQ8 JQ9 J Q: J!Q; J"Q< J#Q= J$Q> J%Q? J&Q@ J'QA J(QB J)QC J*QD J+QE J,QF J-QG J.QH J/QI J0QJ J1QK J2QL J3QM J4QN J5QO J6QP J7QQ J8QR J9QS J:QT J;QU JQX J?QY  JQZ JQ[ JQ\ JQ] JQ^ JQ_ JQ` JQa J Qb J Qc J Qd J Qe J Qf JQg JQh JQi JQj JQk JQl JQm JQn JQo JQp JQq  JQr JQs JQt JQu JQv JQw JQx JQy J Qz J Q{ J Q| J Q} J Q~ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J!Q J"Q J#Q J$Q J%Q J&Q J'Q J(Q J)Q J*Q J+Q J,Q J-Q J.Q J/Q J0Q J1Q  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR! JR" JR# JR$ JR% JR& JR' JR( JR) JR* JR+ JR, JR- JR. J R/ J!R0 J"R1 J#R2 J$R3 J%R4 J&R5 J'R6 J(R7 J)R8 J*R9 J+R: J,R; J-R< J.R= J/R> J0R? J1R@  JRA JRB JRC JRD JRE JRF JRG JRH J RI J RJ J RK J RL J RM JRN JRO JRP JRQ JRR JRS JRT JRU JRV JRW JRX JRY JRZ JR[  JR\ JR] JR^ JR_ JR` JRa JRb JRc J Rd J Re J Rf J Rg J Rh JRi JRj JRk JRl  JRm JRn JRo JRp JRq JRr JRs JRt J Ru J Rv J Rw J Rx J Ry JRz JR{ JR| JR} JR~ JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R J!R J"R J#R J$R  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JS  J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S  J!S! J!S" J!S# J!S$ J!S% J!S& J!S' J!S( J! S) J! S* J! S+ J! S, J! S- J!S. J!S/ J!S0 J!S1 J!S2 J!S3 J!S4 J!S5 J!S6 J!S7 J!S8 J!S9 J!S: J!S; J!S< J!S= J!S> J!S? J! S@ J!!SA  J"SB J"SC  0 0 < H T ` l x !!! !,!8!D!P!\!h!t!!!!!!!!!!!""""'"3">"J"V"b"n"z"""""""""""# ##"#.#:#F#R#^#j#v###########$$$$)$5$A$M$Y$e$q$}$$$$$$$$$$%% %%%%1%=%I%T%`%l%x%%%%%%%%%%%&&& &,&8&D&P&\&g&s&&&&&&&&&&&''''''3'?'K'W'c'o'{'''''''''''( (("(.(:(F(R(^(j(v((((((((((())))*)6)B)N)Z)f)r)~))))))))))** **%*1*=*I*U*a*m*y***********+ ++!+-+9+D+P+\+h+t+++++++++++,,,,(,3,?,K,W,c,o,{,,,,,,,,,,,- --#-/-;-G-S-_-k-v-----------....*.6.B.N.Z.f.r.~..........// //%/1/=/I/U/a/m/y///////////0 00 0,080D0P0\0h0t000000000001111(131?1K1W1c1o1{111111111112 22#2/2;2F2R2^2j2v222222222223333*363B3N3Z3f3r3~333333333334 444*454@4K4V4a4l4w4444444444445 55#5/5;5G5S5_5k5w555555555556666+676C6O6[6g6s666666666667777&727>7J7V7b7n7z777777777778 88"8.8:8F8R8^8j8v888888888889999)959A9M9Y9e9q9}9999999999:: ::%:1:<:H:T:`:l:x:::::::::::;;; ;,;8;D;P;\;h;t;;;;;;;;;;;<<<<'<3>>>*>6>B>M>Y>e>q>}>>>>>>>>>>?? ??%?1?=?I?U?a?m?y???????????@@@ @,@8@D@P@\@h@t@@@@@@@@@@@AAAA'A3A?AKAWAcAoA{AAAAAAAAAAAB BB"B.B:BFBRB^BjBvBBBBBBBBBBBCCCC*C6CBCNCZCfCrC~CCCCCCCCCCDD DD%D1D=DIDUDaDmDyDDDDDDDDDDDDEEE E,E8EDEPE\EhEtEEEEEEEEEEEFFFF'F3F?FJFVFbFnFzFFFFFFFFFFFG GG"G-G9GEGQG]GiGuGGGGGGGGGGGHHHH(H4H@HLHXHcHoH{HHHHHHHHHHHI II"I.I:IFIRI^IjIvIIIIIIIIIIIJJJJ)J5JAJMJYJeJqJ}JJJJJJJJJJKK KK$K0KcJcVcbcmcycccccccccccd dd!d-d9dEdOdZdedpd{dddddddddddde ee!e-e9eEeQe]eieueeeeeeeeeeeffff(f4f@fLfXfdfpf|fffffffffffgggg$g/g:gEgPg[gggsggggggggggghhhh'h3h?hKhWhchmhxhhhhhhhhhhhhiiii(i3i>iIiTi`ilixiiiiiiiiiiijjjj+j7jCjOj[jfjrj~jjjjjjjjjjkk kk%k1k=kIkUkakmkykkkkkkkkkkklll l,l8lClOl[lglslllllllllllmmmm&m2m>mJmVmbmnmzmmmmmmmmmmmn nn!n-n9nEnQn]ninunnnnnnnnnnnoooo(o4o@oLoWocooo{ooooooooooop pp"p.p:pFpRp^pjpvpppppppppppqqqq)q4q@qLqXqdqpq|qqqqqqqqqqrr rr$r.r9rDrOrZrerpr{rrrrrrrrrrrssss(s4s@sLsXsdsps|ssssssssssst tt#t/t;tGtSt_tjtvttttttttttttuuuu)u4u?uJuUu`ukuvuuuuuuuuuuuuv vv#v/v;vGvSv_vkvwvvvvvvvvvvvwwww*w6wBwNwZwfwrw~wwwwwwwwwwxx xx%x1x=xIxUxaxmxyxxxxxxxxxxxyyy y,y8yDyPy\yhytyyyyyyyyyyyzzzz(z4z@zLzXzdzpz|zzzzzzzzzz{{ {{#{/{;{G{S{_{k{w{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|g|s|||||||||||}}}}&}2}>}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~)5AMYeq} J"SE J"SF J"SG J"SH J"SI J" SJ J" SK J" SL J" SM J" SN J"SO J"SP J"SQ J"SR J"SS J"ST J"SU J"SV J"SW J"SX J"SY J"SZ J"S[ J"S\ J"S] J"S^ J"S_ J"S`  J#Sa J#Sb J#Sc J#Sd J#Se J#Sf J#Sg J#Sh J# Si J# Sj J# Sk J# Sl J# Sm J#Sn J#So  J$Sp J$Sq J$Sr J$Ss J$St J$Su J$Sv J$Sw J$ Sx J$ Sy J$ Sz J$ S{ J$ S| J$S} J$S~ J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$ S J$!S J$"S J$#S J$$S J$%S J$&S  J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J% S J% S J% S J% S J% S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S  J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J& S J& S J& S J& S J& S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S  J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J' S J' S J' S J' S J' S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S  J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J( S J( S J( S J( S J( S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(T J(T J(T J(T J(T J( T J(!T J("T J(#T J($T J(%T J(&T J('T J((T J()T J(*T J(+T J(,T J(-T J(.T J(/T J(0T J(1T  J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J) T J) T J) T! J) T" J) T# J)T$ J)T% J)T& J)T' J)T( J)T) J)T* J)T+ J)T, J)T- J)T. J)T/ J)T0  J*T1 J*T2 J*T3 J*T4 J*T5 J*T6 J*T7 J*T8 J* T9 J* T: J* T; J* T< J* T= J*T> J*T? J*T@ J*TA J*TB J*TC J*TD  J+TE J+TF J+TG J+TH J+TI J+TJ J+TK J+TL J+ TM J+ TN J+ TO J+ TP J+ TQ J+TR J+TS J+TT J+TU J+TV J+TW J+TX J+TY J+TZ J+T[ J+T\ J+T] J+T^ J+T_  J,T` J,Ta J,Tb J,Tc J,Td J,Te J,Tf J,Tg J, Th J, Ti J, Tj J, Tk J, Tl J,Tm J,Tn J,To J,Tp J,Tq J,Tr J,Ts J,Tt J,Tu J,Tv J,Tw J,Tx J,Ty J,Tz J,T{ J,T| J,T} J,T~  J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J- T J- T J- T J- T J- T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T  J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J. T J. T J. T J. T J. T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T  J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/ T J/ T J/ T J/ T J/ T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T  J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0 T J0 T J0 T J0 T J0 T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0 T J0!T J0"T J0#T  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  T T  T T  T T  T T  T T  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU T U T!U T"U T#U! T$U" T%U# T&U$ T'U% T(U& T)U' T*U( T+U) T,U* T-U+ T.U, T/U- T0U. T1U/  TU0 TU1 TU2 TU3 TU4 TU5 TU6 TU7 T U8 T U9 T U: T U; T U< TU= TU> TU? TU@ TUA TUB TUC TUD TUE TUF TUG TUH TUI TUJ TUK TUL TUM  TUN TUO TUP TUQ TUR TUS TUT TUU T UV T UW T UX T UY T UZ TU[ TU\ TU] TU^ TU_ TU` TUa TUb TUc TUd TUe TUf TUg TUh TUi TUj TUk TUl T Um T!Un T"Uo T#Up T$Uq T%Ur  TUs TUt TUu TUv TUw TUx TUy TUz T U{ T U| T U} T U~ T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U  T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V  T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V! T V" T V# T V$ T V% T V& T V' T V( T V) T V* T V+ T V, T V- T V. T V/ T V0 T V1 T V2 T V3 T V4 T !V5 T "V6 T #V7 T $V8 T %V9 T &V: T 'V; T (V< T )V= T *V> T +V? T ,V@ T -VA  T VB T VC T VD T VE T VF T VG T VH T VI T VJ T VK T VL T VM T VN  ^VO  ^VP  ^VQ  ^VR  ^VS  ^VT  ^VU  ^VV  ^ VW  ^ VX  ^ VY  ^VZ ^V[ ^V\ ^V] ^V^ ^V_ ^V` ^Va ^ Vb ^ Vc ^ Vd ^ Ve ^ Vf ^Vg ^Vh ^Vi ^Vj ^Vk ^Vl ^Vm ^Vn ^Vo ^Vp  ^Vq ^Vr ^Vs ^Vt ^Vu  ^Vv ^Vw ^Vx ^Vy ^Vz ^V{ ^V| ^V} ^ V~ ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V ^V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W  ^W ^W ^W ^W ^W ^W ^W ^W ^ W  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  h W  h W  h W  h W  h W  hW!  hW"  hW#  hW$  hW%  hW&  hW'  hW( hW) hW* hW+ hW, hW- hW. hW/ h W0 h W1 h W2 h W3 h W4 hW5 hW6 hW7 hW8 hW9 hW: hW; hW< hW= hW> hW? hW@ hWA hWB hWC hWD hWE hWF h WG  hWH hWI hWJ hWK hWL hWM hWN hWO h WP h WQ h WR h WS h WT hWU hWV hWW hWX hWY hWZ hW[ hW\  rW]  rW^  rW_  rW`  rWa  rWb  rWc  rWd  r We  r Wf  r Wg  r Wh  r Wi  rWj  rWk  rWl rWm rWn rWo rWp rWq rWr rWs r Wt r Wu r Wv r Ww r Wx rWy rWz rW{  rW| rW} rW~ rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW  r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  | W  | W  | W  | W  | W  |W  |W  |W  |W  |X  |X  |X  |X  X  X  X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X X X! X" X# X$ X% X&  X'  X(  X) X* X+ X, X- X. X/ X0  X1  X2  X3  X4  X5  X6  X7  X8  X9  X:  X;   X<   X=   X>   X?   X@  XA  XB  XC  XD XE XF XG XH XI XJ XK  XL  XM  XN  XO  XP  XQ XR XS XT XU XV XW XX  XY  XZ  X[  X\  X] X^ X_ X` Xa Xb Xc Xd  Xe  Xf  Xg  Xh  Xi  Xj Xk Xl Xm Xn Xo Xp Xq  Xr  Xs  Xt  Xu  Xv Xw Xx  Xy Xz X{ X| X} X~ X X  X  X  X  X  X X X X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X  X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y   Y   Y   Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y!  Y" Y# Y$  Y% Y& Y' Y( Y) Y* Y+ Y,  Y-  Y.  Y/  Y0  Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y7 Y8  Y9  Y:  Y;  Y<  Y=  Y>  Y?  Y@   YA   YB   YC   YD   YE  YF  YG  YH YI YJ YK YL YM YN YO  YP  YQ  YR  YS  YT YU YV YW YX YY YZ Y[ Y\ Y] Y^  Y_  Y`  Ya  Yb  Yc  Yd  Ye  Yf   Yg   Yh   Yi   Yj   Yk  Yl  Ym  Yn  Yo  Yp  Yq  Yr  Ys  Yt Yu Yv Yw Yx Yy Yz Y{  Y|  Y}  Y~  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z! Z" Z# Z$  Z%  Z&  Z'  Z(  Z) Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1  Z2  Z3  Z4  Z5  Z6  Z7  Z8  Z9   Z:   Z;   Z<   Z=   Z>  Z?  Z@ ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG  ZH  ZI  ZJ  ZK  ZL ZM ZN ZO ZP  ZQ ZR ZS ZT ZU ZV ZW ZX  ZY  ZZ  Z[  Z\  Z] Z^ Z_ Z` Za Zb  Zc Zd Ze Zf Zg Zh  Zi  Zj  Zk  Zl  Zm  Zn  Zo  Zp   Zq   Zr   Zs   Zt   Zu  Zv  Zw  Zx  Zy  Zz  Z{  Z|  Z}  Z~  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z !Z "Z #Z $Z %Z &Z 'Z (Z )Z *Z +Z ,Z -Z .Z /Z 0Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [  [ ![ "[  [ [ [ [ [ [ [ [  [  [  [  [  [! [" [# [$ [% [& [' [( [) [* [+ [, [- [. [/ [0 [1  [2 [3 [4 [5 [6 [7 [8 [9  [:  [;  [<  [=  [> [? [@ [A [B [C [D [E [F [G [H [I [J [K  [M [N [O [P  [Q ![R "[S   [T  [U  [V  [W  [X  [Y  [Z  [[  [\  []    ' 3 ? K W c o { ! !!#!/!;!G!S!_!j!v!!!!!!!!!!!""""*"6"B"N"Z"f"r"~""""""""""#####>#J#V#a#m#y###########$ $$!$-$9$E$Q$]$i$u$$$$$$$$$$$%%%%(%4%@%L%X%d%p%|%%%%%%%%%%&& &&$&0&<&H&T&`&l&x&&&&&&&&&&&''''+'7'C'O'['g's'''''''''''(((('(3(?(K(W(c(o({((((((((((() ))#)/);)G)S)_)k)w)))))))))))******6*B*N*Z*f*r*~**********++++&+2+>+J+V+b+n+z+++++++++++, ,,!,-,9,E,Q,],i,u,,,,,,,,,,,----)-5-A-M-X-d-p-|----------.. ..$.0.<.H.T.`.l.x...........////+/7/C/O/[/g/s///////////0000&020>0J0V0b0n0z000000000001 11"1.1:1F1R1^1j1v111111111112222)252A2M2Y2e2q2}222222222233 33$303<3H3T3`3l3x33333333333444 4,484D4P4\4h4t444444444445555'535?5K5W5c5o5{555555555556 66#6/6;6G6S6_6k6w666666666667777*767B7N7Z7f7r7~77777777778888&828>8J8V8b8n8z888888888889 99!9-999E9Q9]9i9u99999999999::::):5:A:M:Y:e:q:}::::::::::;; ;;$;0;<;H;T;`;l;x;;;;;;;;;;;<<< <,<8 >>#>/>;>G>S>_>k>w>>>>>>>>>>>????+?6?B?N?Z?f?r?~??????????@@@@&@2@>@J@V@b@n@z@@@@@@@@@@@A AA"A.A:AFARA^AjAvAAAAAAAAAAABBBB*B6BBBNBZBfBrB~BBBBBBBBBBCC CC%C1C=CICUCaCmCyCCCCCCCCCCCD DD!D-D9DEDQD]DiDuDDDDDDDDDDDEEEE)E5EAEMEYEeEqE}EEEEEEEEEEFF FF$F0FNJNVNbNnNzNNNNNNNNNNNO OO"O.O:OFORO^OjOvOOOOOOOOOOOPPPP)P5PAPMPYPePqP}PPPPPPPPPPQQ QQ%Q1Q=QIQUQaQmQyQQQQQQQQQQQR RR!R,R8RDRPR\RhRtRRRRRRRRRRRSSSS(S4S@SLSXSdSpS|SSSSSSSSSSST TT#T/T;TGTST_TkTwTTTTTTTTTTTUUUU+U7UCUOU[UgUsUUUUUUUUUUUVVVV&V2V>VJVVVbVnVzVVVVVVVVVVVW WW"W.W:WFWRW^WjWvWWWWWWWWWWWXXXX)X5XAXMXYXeXqX}XXXXXXXXXXYY YY%Y1Y=YIYUYaYmYyYYYYYYYYYYYZ ZZ!Z-Z9ZEZQZ]ZiZtZZZZZZZZZZZ[[[[([4[@[L[X[d[p[|[[[[[[[[[[[\ \\#\/\;\G\S\_\k\w\\\\\\\\\\\]]]]+]7]C]O][]g]s]]]]]]]]]]]^^^^&^2^>^J^V^b^n^z^^^^^^^^^^^_ __"_._:_F_R_^_j_v___________````)`5`A`M`Y`e`q`}``````````aa aa%a1a=aIaUaaamayaaaaaaaaaaab bb!b-b9bEbQb]bibubbbbbbbbbbbcccc(c4c@cLcXcdcpc|ccccccccccdd dd$d0dzJzVzbznzzzzzzzzzzzzz{ {{"{.{:{F{R{^{j{v{{{{{{{{{{{||||)|5|A|M|Y|e|q|}||||||||||}} }}%}1}=}I}U}a}m}y}}}}}}}}}}}~~~ ~,~8~D~P~\~h~t~~~~~~~~~~~(4@LXdp|  [_  [`  [a  [b  [c  [d  [e  [f  [g  [h  [i  [j  [k  [l  [m    [o  [p  [q  [r  [s  ![t  "[u  #[v  $[w  %[x  &[y   [z  [{  [|  [}  [~  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  ![  "[  #[  $[  %[  &[  '[  ([  )[  *[   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  ![  "[  #[  $[  %[  &[  '[  ([  )[  *[  +[  ,[  -[  .[  /[  0[  1[  2[   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  !\  "\  #\  $\  %\  &\  '\  (\  )\  *\  +\  ,\  -\  .\!  /\"  0\#  1\$  2\%  3\&  4\'  5\(  6\)  7\*  8\+  9\,  :\-  \. \/ \0 \1 \2 \3 \4 \5  \6  \7  \8  \9  \: \; \< \= \> \? \@ \A \B \C \D \E \F \G \H \I \J \K \L  \M !\N "\O #\P $\Q  \R \S \T \U \V \W \X \Y  \Z  \[  \\  \]  \^ \_ \` \a \b \c \d \e \f \g \h \i \j \k \l \m \n \o \p  \q !\r "\s #\t $\u %\v &\w '\x  \y \z \{ \| \} \~ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ !\ "\ #\  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ]! ]" ]# ]$ ]% ]& ]' ]( ]) ]* ]+ ], ]- ]. ]/ ]0 ]1  ]2 !]3 "]4 #]5 $]6 %]7 &]8 ']9 (]: )]; *]< +]= ,]> -]? .]@  ]A ]B ]C ]D ]E ]F ]G ]H  ]I  ]J  ]K  ]L  ]M ]N ]O ]P ]Q ]R ]S ]T ]U ]V ]W ]X ]Y ]Z ][ ]\ ]] ]^ ]_  ]` !]a "]b #]c $]d %]e &]f ']g (]h )]i *]j +]k ,]l -]m .]n  ]o ]p ]q ]r ]s ]t ]u ]v  ]w  ]x  ]y  ]z  ]{ ]| ]} ]~ ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "] #] $] %] &] ']  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "] #] $] %] &] '] (] )] *] +] ,] -] .] /] 0] 1] 2] 3]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "] #] $] %] &] '] (] )] *] +] ,] -] .]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ !^ "^ #^ $^ %^ &^ '^ (^ )^ *^ +^! ,^" -^# .^$ /^% 0^& 1^' 2^( 3^) 4^* 5^+ 6^, 7^- 8^. 9^/ :^0 ;^1 <^2 =^3 >^4 ?^5 @^6 A^7 B^8 C^9 D^: E^; F^< G^= H^> I^? J^@ K^A  ^B ^C ^D ^E ^F ^G ^H ^I  ^J  ^K  ^L  ^M  ^N ^O ^P ^Q ^R ^S ^T ^U ^V ^W ^X ^Y ^Z ^[ ^\ ^] ^^ ^_ ^`  ^a !^b "^c #^d $^e %^f &^g '^h (^i )^j *^k +^l ,^m -^n .^o /^p 0^q 1^r 2^s 3^t 4^u 5^v 6^w 7^x 8^y 9^z :^{ ;^| <^} =^~ >^ ?^ @^ A^ B^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^   ^   ^   ^   ^   ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^   ^  !^  "^  #^  $^  %^  &^  '^  (^  )^  *^  +^  ,^  -^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  _ !_ "_ #_  _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _! _"  _# !_$ "_% #_& $_' %_( &_) '_* (_+ )_,  _- _. _/ _0 _1 _2 _3 _4  _5  _6  _7  _8  _9 _: _; _< _= _> _? _@ _A _B _C _D _E _F _G _H _I _J _K  _L !_M "_N #_O $_P %_Q &_R '_S (_T )_U *_V +_W  _X _Y _Z _[ _\ _] _^ __  _`  _a  _b  _c  _d _e _f _g _h _i _j _k _l _m _n _o _p _q _r _s _t _u _v  _w !_x "_y #_z $_{ %_| &_} '_~ (_ )_ *_ +_ ,_ -_ ._ /_ 0_ 1_ 2_ 3_ 4_ 5_ 6_ 7_ 8_  _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _ !_ "_ #_ $_ %_  _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _ !_ "_ #_ $_ %_ &_   _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  !_  "_  #_  $_  %_  &`  '`  (`  )`  *`  +`  ,`  -`  .`  /`  0`  1`  2`   `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `!  `"  `#  `$  `%  `&  `'  `(  `)  `*  `+  `,  !`-  "`.  #`/  $`0  %`1  &`2  '`3  (`4  )`5  *`6  +`7  ,`8  -`9  .`:  /`;  0`<  1`=  2`>  3`?  4`@   `A  `B  `C  `D  `E  `F  `G  `H  `I  `J  `K  `L  `M  `N  `O  `P  `Q  `R  `S  `T  `U  `V  `W  `X  `Y  `Z  `[  `\  `]  `^  `_  ``  !`a   `b  `c  `d  `e  `f  `g  `h  `i  `j  `k  `l  `m  `n  `o  `p  `q  `r  `s  `t  `u  `v  `w  `x  `y  `z  `{  `|  `}  `~  `  `  `  !`  "`  #`  $`  %`  &`  '`  (`  )`  *`  +`  ,`   `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  !`  "`  #`  $`  %`  ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` `  ` !` "` #` $` %` &` '` (` )` *` +` ,` -` .` /` 0` 1` 2` 3` 4` 5` 6` 7` 8` 9` :` ;` <` =` >` ?` @` A` B` C` D` E` F` G` H`  ` ` ` ` ` a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a !a "a #a $a %a &a 'a! (a" )a# *a$ +a% ,a& -a' .a( /a)  a* a+ a, a- a. a/ a0 a1  a2  a3  a4  a5  a6 a7 a8 a9 a: a; a< a=  a>  a?  a@  aA  aB  aC  aD  aE   aF   aG   aH   aI   aJ  aK  aL  aM  aN  aO  aP  aQ  aR  aS  aT  aU  aV  aW  aX  aY  aZ  a[  a\   a]  !a^  "a_  #a`  $aa  %ab  &ac  'ad  (ae  )af  *ag  +ah  ,ai  -aj  .ak  /al  0am  1an  2ao  3ap  4aq  5ar  6as  7at  8au  9av  :aw  ;ax  a{  ?a|  @a}  Aa~  Ba  Ca  Da  Ea  Fa  Ga  Ha  Ia  Ja  Ka  La  Ma  Na  Oa  Pa  a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a !a "a #a $a %a &a 'a (a )a *a +a ,a -a .a /a 0a 1a 2a 3a 4a  a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a !a "a #a $a %a &a  a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a b b b b b b b  b !b "b #b $b %b &b 'b (b )b *b +b ,b  b b b b b b b b  b  b  b  b  b b! b" b# b$ b% b& b' b( b) b* b+ b, b- b. b/ b0 b1 b2  b3 !b4 "b5 #b6 $b7 %b8 &b9 'b:  b; b< b= b> b? b@ bA bB  bC  bD  bE  bF  bG bH bI bJ bK bL bM bN bO bP bQ bR bS bT bU bV bW bX bY  bZ !b[ "b\ #b] $b^ %b_ &b` 'ba (bb )bc *bd +be ,bf -bg .bh /bi 0bj 1bk  bl bm bn bo bp bq br bs  bt  bu  bv  bw  bx by bz b{ b| b} b~ b b b b b b b b b b b b  b !b "b #b $b %b &b 'b (b )b *b +b ,b -b .b /b 0b 1b 2b  b b b b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b b b b b b b b b b b b b  b !b "b #b $b %b &b 'b (b )b *b +b ,b -b .b /b 0b 1b 2b 3b 4b 5b 6b 7b 8b   b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  !b  "b  #b  $b  %b  &b  'b  (b  )b  *b  +c  ,c  -c  .c  /c  0c  1c  2c  3c  4c  5c  6c  7c  8c  9c  :c  ;c  c   c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c!  c"  c#  c$  c%  c&  c'  c(  c)  c*  c+  c,  c-  c.  c/  c0  c1  c2  c3  !c4  "c5  #c6  $c7  %c8  &c9  'c:  (c;  )c<  *c=   c>  c?  c@  cA  cB  cC  cD  cE  cF  cG  cH  cI  cJ  cK  cL  cM  cN  cO  cP  cQ  cR  cS  cT  cU  cV  cW  cX  cY  cZ  c[  c\  c]  !c^  "c_  #c`  $ca  %cb  &cc  'cd  (ce  )cf  *cg  +ch  ,ci  -cj    + 7 C O [ g s  !!!!&!2!>!J!V!b!n!z!!!!!!!!!!!" """".":"F"R"^"j"v"""""""""""####*#6#B#M#Y#e#q#}##########$$ $$%$1$=$I$U$a$m$y$$$$$$$$$$$%%% %,%8%D%P%\%h%t%%%%%%%%%%%&&&&(&4&@&L&X&d&p&|&&&&&&&&&&&' ''#'/';'G'S'_'k'w'''''''''''((((*(6(B(N(Z(f(r(~(((((((((())))&)2)>)J)V)b)n)z)))))))))))* **!*-*9*E*Q*]*i*u***********++++)+5+@+L+X+d+p+|++++++++++,, ,,$,0,<,H,T,`,l,x,,,,,,,,,,,--- -,-8-C-O-[-g-s-----------....'.3.?.K.W.c.o.{.........../ //#///;/G/S/_/k/w///////////0000*060B0N0Z0f0r0~00000000001111&121>1J1V1b1n1z111111111112 22!2-292E2Q2]2i2u222222222223333)353A3M3Y3e3q3|333333333344 44$404<4H4T4`4l4x44444444444555 5,585D5P5\5h5t555555555556666(646@6L6X6d6p6|666666666667 77#7/7;7G7S7_7k7w777777777778888+878C8O8[8g8s888888888889999'939?9K9W9c9n9z99999999999: ::":.:::F:R:^:j:v:::::::::::;;;;*;6;B;N;Z;f;r;~;;;;;;;;;;;< <<<*<5<@>>>%>1>=>I>U>a>m>y>>>>>>>>>>>? ??!?-?9?D?P?\?h?t???????????@@@@(@4@@@L@X@d@p@|@@@@@@@@@@@A AA#A/A;AGASA_AkAwAAAAAAAAAAABBBB+B7BCBOB[BgBsBBBBBBBBBBBCCCC'C3C?CKCWCcCoCzCCCCCCCCCCCD DD"D.D:DFDRD^DjDvDDDDDDDDDDDEEEE*E6EBENEZEfErE~EEEEEEEEEEFF FF%F1F=FIFUFaFmFyFFFFFFFFFFFG GG!G-G9GEGQG]GiGuGGGGGGGGGGGHHHH)H5HAHMHYHeHqH}HHHHHHHHHHII II$I0INJNVNbNnNzNNNNNNNNNNNO OO"O.O:OFORO^OjOvOOOOOOOOOOOPPPP)P5PAPMPYPePqP}PPPPPPPPPPQQ QQ%Q1Q=QIQUQaQmQyQQQQQQQQQQQR RR R,R8RDRPR\RhRtRRRRRRRRRRRSSSS(S4S@SLSXSdSpS|SSSSSSSSSSTT TT$T0T^J^V^a^m^y^^^^^^^^^^^_ __!_-_9_E_Q_]_i_u___________````)`5`@`L`X`d`p`|``````````aa aa$a0amJmVmbmnmzmmmmmmmmmmmn nn!n-n9nEnQn]ninunnnnnnnnnnnoooo)o5oAoMoYoeoqo}oooooooooopp pp%p1p=pIpUpapmpypppppppppppqqq q,q8qDqPq\qhqtqqqqqqqqqqqrrrr(r4r@rLrXrdror{rrrrrrrrrrrs ss#s/s;sGsSs_skswssssssssssstttt+t7tCtOt[tgtrt~ttttttttttuuuu&u2u>uJuVubunuzuuuuuuuuuuuv vv"v.v:vFvRv^vjvvvvvvvvvvvvvwwww)w5wAwMwYwewqw}wwwwwwwwwwxx xx$x0x  d?  d@ dA dB dC dD dE dF dG dH dI dJ dK dL dM dN dO dP dQ dR  dS !dT "dU #dV $dW %dX  dY dZ d[ d\ d] d^ d_ d`  da  db  dc  dd  de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw  dx !dy "dz #d{ $d| %d} &d~ 'd (d )d *d +d  d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d !d "d #d $d %d &d 'd (d )d *d +d ,d -d .d /d 0d  d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d !d "d #d $d %d &d 'd (d )d *d +d ,d -d .d /d  d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d e e  e !e "e #e $e %e &e  e e e e e e e e  e  e  e  e  e e e e e e e e e e e e e! e" e# e$ e% e& e'  e( !e) "e* #e+ $e, %e- &e. 'e/ (e0 )e1 *e2 +e3 ,e4 -e5 .e6 /e7 0e8 1e9 2e: 3e; 4e< 5e= 6e> 7e? 8e@ 9eA :eB ;eC eF ?eG @eH AeI BeJ CeK DeL EeM FeN GeO  eP eQ eR eS eT eU eV eW  eX  eY  eZ  e[  e\ e] e^ e_ e` ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en  eo !ep "eq #er $es %et &eu 'ev (ew )ex *ey +ez ,e{ -e| .e} /e~ 0e 1e 2e 3e 4e 5e 6e 7e 8e  e e e e e e e e  e  e  e  e  e e e e e e e e e e e e e e e e e e e  e !e "e #e $e %e &e 'e (e )e *e +e ,e -e .e /e 0e 1e 2e 3e 4e 5e  e  e  e  e  e  e  e  e   e   e   e   e   e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e   e  !e  "e  #e  $e  %e  &e  'e  (e  )e  *e  +e  ,e  -e  .e  /e  0e  1e  2e  3e  e e e e e e e e  e  e  e  e  e e e e f f f f f f f f f  f f f f f f f f  f  f  f  f  f f f f f f f f f f f f f! f" f# f$ f% f& f'  f( !f) "f* #f+ $f,  f- f. f/ f0 f1 f2 f3 f4  f5  f6  f7  f8  f9 f: f; f< f= f> f? f@ fA fB fC fD fE fF fG fH fI fJ fK  fL !fM "fN #fO $fP %fQ &fR 'fS (fT )fU *fV +fW ,fX -fY .fZ /f[ 0f\ 1f] 2f^ 3f_ 4f` 5fa 6fb  fc fd fe ff fg fh fi fj  fk  fl  fm  fn  fo fp fq fr fs ft fu fv fw fx fy fz f{ f| f} f~ f f f  f !f "f #f $f %f &f 'f (f )f *f +f ,f -f .f /f  f f f f f f f f  f  f  f  f  f f f f f f f f f f f f f f f f f f f  f !f "f #f $f %f &f 'f (f )f *f +f ,f -f .f /f 0f 1f 2f 3f 4f 5f 6f 7f 8f 9f :f ;f f ?f @f Af Bf Cf Df Ef Ff Gf  f f f f f f f f  f  f  f  f  f f f f f f f f f f f f f f f f f f f  f !f "f #f $f %f &f 'f (g )g *g +g ,g -g .g /g 0g 1g 2g 3g 4g 5g  g g g g g g g g  g  g  g  g  g g g g g g g g! g" g# g$ g% g& g' g( g) g* g+ g,  g- !g. "g/ #g0 $g1 %g2 &g3 'g4 (g5 )g6 *g7 +g8 ,g9 -g: .g; /g< 0g= 1g> 2g? 3g@ 4gA 5gB 6gC 7gD 8gE 9gF :gG ;gH   gI  gJ  gK  gL  gM  gN  gO  gP  gQ  gR  gS  gT  gU  gV  gW  gX  gY  gZ  g[  g\  g]  g^  g_  g`  ga  gb  gc  gd  ge  gf  gg  gh  !gi  "gj  #gk  $gl  %gm  &gn  'go  (gp  )gq   gr  gs  gt  gu  gv  gw  gx  gy  gz  g{  g|  g}  g~  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  !g  "g  #g  $g  %g  &g  'g  (g  )g  *g   g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  !g  "g  #g  $g  %g  &g  'g  (g  )g  *g  +g  ,g  -g  .g  /g  0g  1g  2g  3g  4g  5g  6g  7g  8g  9g   g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  !g  "g  #g  $g  %g  &g  'g  (g  )g  *g  +g  ,h  -h  .h  /h  0h  1h  2h   h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h!  h"  h#  h$  h%  h&  !h'  "h(  #h)  $h*  %h+  &h,  h- h. h/ h0 h1 h2 h3 h4  h5  h6  h7  h8  h9 h: h; h< h= h> h? h@ hA hB hC hD hE hF hG hH hI hJ hK  hL hM hN hO hP hQ hR hS  hT  hU  hV  hW  hX hY hZ h[ h\ h] h^ h_ h` ha hb hc hd he hf  hg hh hi hj hk hl hm hn  ho  hp  hq  hr  hs ht hu hv hw hx hy hz h{ h| h} h~ h h h h h h h  h !h  h h h h h h h h  h  h  h  h  h h h h h h h h h h h h h h  h h h h h h h h  h  h  h  h  h h h h h h h h h h h h h h h h h h h  h !h "h #h $h %h &h 'h (h  h h h h h h h h  h  h  h  h  h h h h h h h h h h h h h h h h h h h  h !h "h #h $h %h &h 'h (h )h *h  h h h h h h h h  h  h  h  h  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i! i" i# i$ i% i& i' i( i) i* i+  i,  i-  i.  i/  i0  i1  i2  i3   i4   i5   i6   i7   i8  i9  i:  i;  i<  i=  i>  i?  i@  iA  iB  iC  iD  iE  iF iG iH iI iJ iK iL iM  iN  iO  iP  iQ  iR iS iT iU iV iW iX iY iZ i[ i\ i] i^ i_ i` ia ib ic id  ie !if "ig #ih $ii %ij &ik 'il (im )in *io +ip ,iq -ir .is /it  iu iv iw ix iy iz i{ i|  i}  i~  i  i  i i i i i i i i i i i i i i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i !i "i #i $i %i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i !i "i #i $i %i &i 'i (i )i *i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i j j j j j j j j j j j j  j !j "j #j $j %j &j 'j (j )j *j +j ,j -j .j /j 0j 1j 2j 3j 4j 5j! 6j" 7j# 8j$ 9j% :j& ;j'  j? j@ jA jB jC jD jE jF jG  jH !jI "jJ #jK $jL %jM &jN 'jO (jP   jQ  jR  jS  jT  jU  jV  jW  jX  jY  jZ  j[  j\  j]  j^  j_  j`  ja  jb  jc  jd  je  jf  jg  jh  ji  jj  jk  jl  jm  jn  jo  jp  !jq  "jr  #js  $jt  %ju  &jv  'jw  (jx  )jy  *jz  +j{   j|  j}  j~  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  !j  "j  #j  $j  %j  &j  'j  (j  )j  *j  +j  ,j  -j  .j  /j  0j   j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j   j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j   j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  k  k  k  !k  "k  #k  $k  %k  &k  'k  (k  )k  *k  +k  ,k  -k  .k  /k  0k  1k  2k  3k  4k  k k k k k k k k  k  k  k!  k"  k# k$ k% k& k' k( k) k* k+ k, k- k. k/ k0 k1 k2  k3 k4 k5 k6 k7 k8 k9 k:  k;  k<  k=  k>  k? k@ kA kB kC kD kE kF kG kH kI kJ kK kL kM kN kO kP kQ  kR !kS "kT #kU $kV %kW &kX 'kY (kZ )k[  k\ k] k^ k_ k` ka kb kc  kd  ke  kf  kg  kh ki kj kk kl km kn ko kp kq kr ks ----.. ..%.1.=.I.U.a.m.y.........../// /,/8/D/P/\/h/t///////////0000(030?0K0W0c0o0{000000000001 11#1/1;1G1S1_1k1w111111111112222*262B2N2Z2f2r2~22222222223333&323>3J3V3b3m3y333333333334 44!4-494E4Q4]4i4u444444444445555)545@5L5X5d5p5|555555555566 66$606<6H6T6`6l6x666666666667777+777C7O7[7g7s777777777778888'838?8K8W8c8o8z888888888889 99"9.9:9F9R9^9j9v99999999999::::):5:A:M:Y:e:q:}::::::::::;; ;;%;1;=;I;U;`;l;x;;;;;;;;;;;<<< <,<8 >>">.>:>F>R>^>j>v>>>>>>>>>>>????*?6?B?N?Z?f?r?~??????????@@@@&@1@=@I@U@a@m@y@@@@@@@@@@@A AA!A-A9AEAQA]AiAuAAAAAAAAAAAABBBB'B2B=BHBSB^BiBtBBBBBBBBBBBBCCCC'C3C?CKCWCcCoC{CCCCCCCCCCCD DD#D/D;DGDSD^DjDvDDDDDDDDDDDEEEE*E6EBENEZEfErE~EEEEEEEEEEFF FF%F1F=FIFUFaFmFyFFFFFFFFFFFGGG G,G8GDGPG\GhGtGGGGGGGGGGGHHHH'H3H?HKHWHcHoH{HHHHHHHHHHHI II"I.I:IFIRI^IjIvIIIIIIIIIIIJJJJ*J5JAJMJYJeJqJ}JJJJJJJJJJKK KK%K1K=KIKUKaKmKyKKKKKKKKKKKLLL L,L8LDLPL\LhLtLLLLLLLLLLLMMMM(M4M@MLMXMdMpM|MMMMMMMMMMMN NN#N/N;NGNSN_NkNwNNNNNNNNNNNOOOO*O6OBONOZOfOrO~OOOOOOOOOOPPPP&P2P=PIPUPaPmPyPPPPPPPPPPPQ QQ!Q-Q8QDQPQ\QhQtQQQQQQQQQQQRRRR'R3R?RKRWRcRoR{RRRRRRRRRRRS SS"S.S:SFSRS^SjSvSSSSSSSSSSSTTTT*T6TBTNTZTfTrT}TTTTTTTTTTUU UU%U1U=UIUUUaUmUyUUUUUUUUUUUVV VV"V-V8VCVNVYVdVoVzVVVVVVVVVVVVW WW W,W8WDWPW\WhWtWWWWWWWWWWWXXXX'X3X?XKXWXcXoX{XXXXXXXXXXXY YY"Y.Y:YFYRY^YjYvYYYYYYYYYYYZZZZ)Z5ZAZMZYZeZqZ|ZZZZZZZZZZ[[ [[$[0[<[H[T[`[k[w[[[[[[[[[[[\\\\+\7\C\O\[\g\s\\\\\\\\\\\]]]]']3]?]J]V]b]n]z]]]]]]]]]]]^ ^^!^-^9^E^Q^]^i^u^^^^^^^^^^^____(_4_@_L_X_d_p_|__________`` ``$`0`<`H`T```l`x```````````aaaa+a7aCaOa[agasaaaaaaaaaaabbbb'b3b?bJbVbbbnbzbbbbbbbbbbbc cc"c.c:cFcRc^cjcvcccccccccccdddd)d5dAdMdXdddpd|ddddddddddee ee$e0exJxVxbxnxzxxxxxxxxxxxy yy"y.y:yEyQy]yiyuyyyyyyyyyyyzzzz)z5zAzMzYzezqz}zzzzzzzzzz{{ {{${0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|g|s||||||||||||}}}}(}3}>}I}T}_}j}u}}}}}}}}}}}}~ ~~"~.~:~F~R~^~j~v~~~~~~~~~~~)5AMYeq} ku kv kw kx ky kz  k{ !k| "k} #k~ $k %k &k 'k (k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k k k k k k k k k k k  k !k "k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k k k k k k k k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k k k k k k k k k k k  k !k "k #k $k %k &k 'k (k )k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k l l l l l l l l l l  l !l "l #l $l %l &l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l! l" l# l$ l% l& l' l( l) l* l+ l, l- l. l/  l0 !l1 "l2 #l3 $l4 %l5 &l6 'l7 (l8  l9 l: l; l< l= l> l? l@  lA  lB  lC  lD  lE lF lG lH lI lJ lK lL lM lN lO lP lQ lR lS lT lU lV  lW lX lY lZ l[ l\ l] l^  l_  l`  la  lb  lc ld le lf lg lh li lj lk ll lm ln lo lp lq lr ls lt lu  lv !lw "lx #ly  lz l{ l| l} l~ l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l l l l l  l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l l l l l  l !l "l #l $l %l &l 'l (l )l *l +l ,l  l l l l m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m m m m m m m  m  m  m  m  m  m  m!  m"   m#   m$   m%   m&   m'  m(  m)  m*  m+  m,  m-  m.  m/  m0  m1  m2  m3  m4  m5  m6  m7  m8  m9   m:  m; m< m= m> m? m@ mA mB  mC  mD  mE  mF  mG mH mI mJ mK mL mM mN mO mP mQ mR mS mT mU mV mW  mX mY mZ m[ m\ m] m^ m_  m`  ma  mb  mc  md me mf mg mh mi mj mk ml mm mn mo mp mq mr ms mt mu mv  mw mx my mz m{ m| m} m~  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m m m m m m m  m !m "m #m $m %m &m 'm   m  m  m  m  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  !n   n  n  n  n  n!  n"  n#  n$  n%  n&  n'  n(  n)  n*  n+  n,  n-  n.  n/  n0  n1   n2  n3  n4  n5  n6  n7  n8  n9  n:  n;  n<  n=  n>  n?  n@  nA  nB  nC  nD  nE  nF  nG  nH  nI  nJ  nK  nL  nM  nN  nO  nP  nQ  !nR  "nS  #nT  $nU   nV  nW  nX  nY  nZ  n[  n\  n]  n^  n_  n`  na  nb  nc  nd  ne  nf  ng  nh  ni  nj   nk  nl  nm  nn  no  np  nq  nr  ns  nt  nu  nv  nw  nx  ny nz n{ n| n} n~ n n  n  n  n  n  n n n n n n n n n n n  n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n !n  n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n  n  n  n   n   n   n   n   n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n  n n n n n o o o  o  o  o  o  o o o o o o o o o o o  o o o o o o o o  o  o  o  o  o o o o! o" o# o$ o% o&  o' o( o) o* o+ o, o- o.  o/  o0  o1  o2  o3  o4 o5 o6 o7 o8 o9 o: o;  o<  o=  o>  o?  o@ oA oB oC oD oE oF oG  oH oI oJ oK oL oM oN oO  oP  oQ  oR  oS  oT oU oV oW oX oY oZ o[ o\ o] o^ o_ o` oa ob oc od oe of  og !oh "oi #oj $ok %ol &om 'on (oo  op oq or os ot ou ov ow  ox  oy  oz  o{  o|   o}  o~  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o   o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  !o   o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  !o  "o   o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o   o  o  o  o  o  o  p  p  p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p p p p p p p p! p" p# p$ p%  p& !p' "p( #p) $p* %p+ &p, 'p- (p.  p/ p0 p1 p2 p3 p4 p5 p6  p7  p8  p9  p:  p; p< p= p> p? p@ pA pB pC pD pE pF pG pH pI pJ pK pL pM  pN !pO "pP #pQ $pR %pS &pT 'pU (pV )pW *pX +pY ,pZ -p[ .p\ /p] 0p^ 1p_ 2p` 3pa 4pb 5pc 6pd 7pe 8pf 9pg :ph  pi pj pk pl pm pn po pp  pq  pr  ps  pt  pu pv pw px py pz p{ p| p} p~ p p  p  p  p  p  p  p  p  p   p   p   p   p   p  p  p  p  p  p  p  p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  q  q q q q  q q q q q q q q  q  q  q  q  q q q q q q q q q q q q   q  q  q  q  q!  q"  q#  q$  q%  q&  q'  q(  q)  q*  q+   q,  q-  q.  q/  q0  q1  q2  q3  q4  q5  q6  q7  q8  q9  q:  q;  q<  q=   q>  q?  q@  qA  qB  qC  qD  qE  qF  qG  qH  qI  qJ  qK  qL  qM  qN  qO  qP  qQ  qR  qS  qT  qU  qV  qW  qX  qY  qZ  q[  q\  q]  !q^   q_  q`  qa  qb  qc  qd  qe  qf  qg  qh  qi  qj  qk  ql  qm  qn  qo  qp  qq  qr  qs   qt  qu  qv  qw  qx  qy  qz  q{  q|  q}  q~  q  q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  & q  & q  & q  & q  & q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &r &r &r &r  &r &r &r &r &r &r &r &r & r & r & r & r & r &r &r &r &r &r  0r  0r  0r  0r  0r  0r  0r  0r  0 r  0 r  0 r  0 r!  0 r"  0r#  0r$  0r%  0r&  0r'  0r(  0r)  0r*  0r+  0r,  0r- 0r. 0r/ 0r0 0r1 0r2 0r3 0r4 0 r5 0 r6 0 r7 0 r8 0 r9 0r: 0r; 0r< 0r= 0r> 0r? 0r@ 0rA 0rB  0rC 0rD 0rE 0rF 0rG 0rH 0rI 0rJ 0 rK 0 rL 0 rM 0 rN 0 rO 0rP 0rQ 0rR 0rS 0rT 0rU 0rV 0rW  0rX 0rY 0rZ 0r[ 0r\ 0r] ,9I]IiIuIIIIIIIIIIIJJJJ)J5JAJMJYJeJqJ}JJJJJJJJJJKK KK$K0K\J\V\b\n\z\\\\\\\\\\\\] ]]]*]5]@]K]V]a]l]x]]]]]]]]]]]^^^^+^7^C^O^[^g^s^^^^^^^^^^^____&_2_>_J_V_b_n_z___________` ``!`-`9`E`Q`]`i`u```````````aaaa(a4a@aLaXadapa|aaaaaaaaaaabbbb%b0b;bFbQb\bgbrb}bbbbbbbbbbcc cc$c0ceJeVebenezeeeeeeeeeeeef fff*f5f@fLfXfdfpf|fffffffffffg gg#g/g;gGgSg_gkgwgggggggggggghhhh)h4h?hJhUh`hkhvhhhhhhhhhhhhiiii%i0i;iFiQi]iiiuiiiiiiiiiiijjjj(j4j@jLjXjdjpj|jjjjjjjjjjkk kk#k/k;kGkSk_kkkwkkkkkkkkkkkllll*l6lBlNlZlflql}llllllllllmm mm%m1m=mImUm`mlmxmmmmmmmmmmmnnn n,n8nDnPn\nhntnnnnnnnnnnnoooo'o3o?oJoVobonozooooooooooop pp"p.p:pFpRp^pjpvpppppppppppqqqq)q5qAqMqYqeqqq}qqqqqqqqqqrr rr%r1r=rIrUrarlrxrrrrrrrrrrrsss s,s8sDsPs\shstssssssssssstttt(t4t@tKtWtctot{tttttttttttu uu#u/u;uGuSu_ukuwuuuuuuuuuuuvvvv*v6vBvNvZvfvrv~vvvvvvvvvvvwwww(w3w>wIwTw_wjwuwwwwwwwwwwwwxxxx)x5xAxMxYxexqx}xxxxxxxxxxyy yy%y0y{J{V{b{n{z{{{{{{{{{{{|| ||#|.|9|D|O|Z|e|p|{|||||||||||}}}}'}3}?}K}W}c}o}{}}}}}}}}}}}~ ~~"~.~:~F~R~^~j~v~~~~~~~~~~~)5AMYeq}IQIEI9I-I!II HHHHHHHHHHHHHwHlHaHVHKH@H5H*HHH GGGGGGGGGGGG|GpGdGXGLG@G4G(GGGFFFFFFFFFFFFuFiF]FQFEF9F-F!FF FEEEEEEEEEEEEyEmEaEUEIE=E1E%EE EDDDDDDDDDDD}DqDeDYDMDBD6D*DDDCCCCCCCCCCCCvCjC^CRCFC:C.C#CC BBBBBBBBBBBB{BoBcBWBKB?B3B(BBBAAAAAAAAAAAAtAhA\APADA8A.A#AA A@@@@@@@@@@@@@t@i@^@S@H@=@2@'@@@?????????????x?m?b?W?L?A?6?+? ?? >>>>>>>>>>>>>|>q>f>[>P>E>:>/>$>> >===========}=q=e=Y=M=A=5=)===<<<<<<<<<<<929&999888888888888s8g8\8P8D888,8 88777777777777x7l7a7U7I7=717%77 766666666666~6r6f6Z6N6B666*666555555555555w5k5_5S5G5;505$55 544444444444|4p4d4Y4M4A454)444333333333333u3j3^3R3F3:3.3"33 222222222222{2o2c2W2K2?232'222111111111111t1h1\1P1D191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%000///////////~/r/f/Z/N/B/6/*///............w.l.`.T.H.<.0.$.. .-----------|-p-d-X-L-@-4-)---,,,,,,,,,,,,u,i,],Q,E,9 y| y{ yz yy yx yw yv yu  yt  ys  yr  yq  yp yo yn ym yl yk yj yi  yh yg yf ye yd yc yb ya y` y_ y^ y] y\ y[ yZ  yY  yX  yW  yV  yU yT yS yR yQ yP yO yN  yM yL yK  yJ  yI  yH  yG  yF yE yD yC yB yA y@ y?  y> y= y< y; y: y9 y8 y7 y6  y5  y4  y3  y2  y1 y0 y/ y. y- y, y+ y*  y) y( y' y& y% y$ y# y" y! y y y  y  y  y  y  y y y y y y y y  y y y y y y  y  y  y  y  y y y y y y y y  x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x x x x x x x x  x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x~  x}  x|  x{  xz  xy   xx  xw  xv  xu  xt  xs xr xq xp xo xn xm xl  xk xj xi xh xg  xf  xe  xd  xc  xb xa x` x_ x^ x] x\ x[  xZ xY xX xW xV  xU  xT  xS  xR  xQ xP xO xN xM xL xK xJ  xI xH  xG  xF  xE  xD  xC xB xA x@ x? x> x= x<  x;  x:  x9  x8 x7 x6 x5 x4 x3 x2 x1  x0 x/ x. x- x, x+ x* x) x( x'  x&  x%  x$  x#  x" x! x x x x x x  x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x w w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w w w w w w w w w w w w  w  w~  w}  w|  w{ wz wy wx ww wv wu wt  ws wr wq wp wo wn wm wl wk wj wi wh wg wf we wd wc  wb  wa  w`  w_  w^ w] w\ w[ wZ wY wX wW  wV   wU   wT  wS  wR  wQ  wP  wO  wN  wM  wL wK wJ wI wH wG  wF  wE  wD  wC  wB wA w@ w? w> w= w< w;  w: w9 w8 w7 w6 w5 w4 w3 w2 w1  w0  w/  w.  w-  w, w+ w* w) w( w' w& w%  w$  w#  w"  w!  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w w  w  w  w  w  w w w w w w 0r_ 0 r` 0 ra 0 rb 0 rc 0 rd 0re 0rf 0rg 0rh 0ri 0rj 0rk 0rl 0rm 0rn 0ro 0rp 0rq 0rr 0rs 0rt 0ru 0rv 0 rw  0rx 0ry 0rz 0r{ 0r| 0r} 0r~ 0r 0 r 0 r 0 r 0 r 0 r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0 r 0!r  0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0 r 0 r 0 r 0 r 0 r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  : r  : r  : r  : r  : r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r :r :r :r :r :r :r :r : r : r : r : r : r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r  :r :r :r :r :r :r :r :r : r : r : r : r : r :r :r :r :r :r :r :s :s  :s :s :s :s :s :s :s :s : s : s : s : s : s :s :s :s :s :s :s :s :s :s :s  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds  D s!  D s"  D s#  D s$  D s%  Ds&  Ds'  Ds(  Ds)  Ds*  Ds+  Ds,  Ds-  Ds.  Ds/  Ds0  Ds1  Ds2  Ds3  Ds4  Ds5  Ds6 Ds7 Ds8 Ds9 Ds: Ds; Ds< Ds= D s> D s? D s@ D sA D sB DsC DsD DsE DsF DsG DsH DsI DsJ DsK DsL  DsM DsN DsO DsP DsQ DsR DsS DsT D sU D sV D sW D sX D sY DsZ Ds[ Ds\ Ds] Ds^ Ds_ Ds` Dsa Dsb Dsc Dsd Dse  Dsf Dsg Dsh Dsi Dsj Dsk Dsl Dsm D sn D so D sp D sq D sr Dss Dst Dsu Dsv Dsw  Nsx  Nsy  Nsz  Ns{  Ns|  Ns}  Ns~  Ns  N s  N s  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s Ns Ns Ns Ns Ns  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  X s  X s  X s  X s  Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs X s X s X s X s X s Xs Xs Xs Xs  Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs X s X s X s X s X s Xs Xs Xs Xs Xs  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  b t  b t  b t  b t  b t  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt bt bt bt bt bt bt bt b t b t b t b t b t bt! bt"  bt# bt$ bt% bt& bt' bt( bt) bt* b t+ b t, b t- b t. b t/ bt0 bt1 bt2  bt3 bt4 bt5 bt6 bt7 bt8 bt9 bt: b t; b t< b t= b t> b t? bt@ btA btB  btC btD btE btF btG btH btI btJ b tK b tL b tM b tN b tO btP btQ btR btS btT btU btV btW btX btY btZ bt[  bt\ bt] bt^ bt_ bt` bta btb btc b td b te b tf b tg b th bti btj btk btl btm btn bto btp  ltq  ltr  lts  ltt  ltu  ltv  ltw  ltx  l ty  l tz  l t{  l t|  l t}  lt~  lt  lt  lt  lt  lt lt lt lt lt lt lt lt l t l t l t l t l t lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt  lt lt lt lt lt lt lt lt l t l t l t l t l t lt lt lt lt  lt lt lt lt lt lt lt lt l t l t l t l t l t lt lt lt lt lt lt lt lt lt  vt  vt  vt  vt  vt  vt  vt  vt  v t  v t  v t  v t  v t  vt  vt  vt  vt vt vt vt vt vt vt vt v t v t v t v t v t vt vt  vt vt vt vt vt vt vt vt v t v t v t v t v t vt vt  t  t  t  t  t  t  t  t   t   t   t   t   t  t  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u   u   u   u   u   u  u  u u u u u u u u  u!  u"  u#  u$  u% u& u' u( u) u*  u+ u, u- u. u/ u0 u1 u2  u3  u4  u5  u6  u7 u8 u9 u: u; u< u=  u> u? u@ uA uB uC uD uE  uF  uG  uH  uI  uJ uK uL uM  uN uO uP uQ uR uS uT uU  uV  uW  uX  uY  uZ u[  u\ u] u^ u_ u` ua ub uc  ud  ue  uf  ug  uh ui uj uk ul um un uo  up uq ur us ut uu uv uw  ux  uy  uz  u{  u| u} u~ u u u u u u u u u u u u u  u u u u u u u u  u  u  u  u  u   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  !u  "u  #u  $u  %u  &u  'u   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  !u  "u  #u  $u  %v  &v  'v  (v   v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v   v!  v"  v#  v$  v%  v&  v'  v(  v)  v*  v+  v,  v-  v.  v/  v0  v1  v2  v3  v4  v5  v6  v7  v8  v9  v:  v;  v<  v=  v>  v?  v@  vA   vB   vC   vD   vE   vF  vG  vH  vI  vJ  vK  vL  vM  vN  vO  vP  vQ  vR  vS  vT  vU vV vW vX vY vZ v[ v\  v]  v^  v_  v`  va vb vc vd ve vf vg vh vi vj vk vl vm vn  vo vp vq vr vs vt vu vv  vw  vx  vy  vz  v{ v| v} v~ v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v v v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v w  w w w