SQLite format 3@ ~+0j~+- }D~~+}i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) OjO-regionPapua New Guinea'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalselanguageMuyuw)chapter_stringChapter#-descriptionKaleiwag Kweivaw }Xx\@& ~~~~~~g~O~5~~}}}}}}q}X#ff7c80IkaIkamat#00ff00DudDud#00ff003Yo3 Yon#00ff002Yo2 Yon#00ff001Yo1 Yon#00ff002Pi2 Pita#00ff001Pi1 Pita#00ff00YemYemes#ffff00HebMin-Ibliw#ffff00PilPilimon#ffff00vTitTitos#ffff00l2Ti2 Timotiy#ffff00b1Ti1 Timotiy##ffff00X2Te2 Tesalonik ##ffff00N1Te1 Tesalonik #ffff00DKolKolos #ffff00:PilPilipay #ffff000EpeEpesos #ffff00&GalGaletiy#ffff002Ko2 Kolinit#ffff001Ko1 Kolinit#ffff00RomLom#00ffffWotWotet#ff6600YonYon#ff6600LukLuk#ff6600MarMak#ff6600MatMatiw&-|vpjd^XRLF@:4.(",,+r*?)!('f&(%k$"#f"7! X$a.w>t@o/b-zY,eI,  l @ `+ Bxy_E-~~~~~}~e~I~.~}}}}}}f}F}*}||||||y|`|D|&| {{{{{{o{V{<{zzzzzz\z8zyyyyyyvyZy@y&y xxB! RevRevelation#ff7c80A JudJude#00ff00@ 3Jn3 John#00ff00? 2Jn2 John#00ff00> 1Jn1 John#00ff00= 2Pet2 Peter#00ff00< 1Pet1 Peter#00ff00; JamJames#00ff00: HebHebrews#ffff009 PhlmPhilemon#ffff008 vTitTitus#ffff007 l2Tim2 Timothy#ffff006 b1Tim1 Timothy#ffff00"5+ X2Ths2 Thessalonians#ffff00"4+ N1Ths1 Thessalonians#ffff003! DColColossians#ffff002# :PhilPhilippians#ffff001 0EphEphesians#ffff000 &GalGalatians#ffff00 /' 2Cor2 Corinthians#ffff00 .' 1Cor1 Corinthians#ffff00- RomRomans#ffff00, ActsActs#00ffff+ JohnJohn#ff6600* LukLuke#ff6600) MarMark#ff6600( MatMatthew#ff6600'MalMalachi#ffff99&ZechZechariah#ffff99%HagHaggai#ffff99$ZephZephaniah#ffff99#HabHabakkuk#ffff99"NahNahum#ffff99!MicMicah#ffff99 JonaJonah#ffff99|ObaObadiah#ffff99rAmAmos#ffff99hJoelJoel#ffff99^HosHosea#ffff99TDanDaniel#ff9fb4JEzekEzekiel#ff9fb4%6LamLamentations#ff9fb4,JerJeremiah#ff9fb4"IsaIsaiah#ff9fb4"+SongSong of Solomon#66ff99%EcclEcclesiastes#66ff99ProvProverbs#66ff99PsPsalms#66ff99JobJob#66ff99EsthEsther#ffcc99NehNehemiah#ffcc99EzrEzra#ffcc99%2Chr2 Chronicles#ffcc99 %1Chr1 Chronicles#ffcc99 x2Kin2 Kings#ffcc99 n1Kin1 Kings#ffcc99 d2Sam2 Samuel#ffcc99 Z1Sam1 Samuel#ffcc99PRuthRuth#ffcc99FJudgJudges#ffcc99^m]],[YY]XLVVlUT`S.RnR QTPiO3NLKJJeII6HG2DCBA@@?>>== ;:I9k88;766543e2100-/s.>-g,+)(''F&&I%<$$)""K AYj-^oo|h0   v,Si  O magat bakases sigwey tasiyas tadadubs, watoulan Moses nakaleiwag nisesus, mo beivag agusinap mamagina tasiyas, va̱gan kid tasiyas mo biliganes Yeisuw nakaleiwag. Tage nag bapiyev Yowbad nakaleiwag, nag; tuta babaw akokew Yeisuw Kelis nakaleiwag. 6e O ivag agusinap ma̱wana gum-Yudiy yey, va̱gan kid tasiyas min-Yudiy mo biliganes Yeisuw nakaleiwag. O magat bakases sigwey tasiyas takanaweins Moses nakaleiwag, mo bamlavag magina tasiyas, va̱gan kid tasiyas mo biliganes Yeisuw nakaleiwag. Tage Moses nakaleiwag nag bitawtoun waseg yey, nag. % Na-ivag maysan gunawotet. Sivinag bawoteta mav, mo beibwein nanoug. Peinan basekeimiy liva̱nen Yeisuw, livan towen bwanabwein, kadiloka kuymiyiseigs. O nag, sivinag bawoteta mav. Nanoug bo ma̱wan. Nag teitan kadilok bikaleiwag waseg yey, nag; tage bo amlavag magina babaw gamag sitouwat yey, va̱gan biliganes liva̱nen Yeisuw, namagleis-e gamag meivek-wan. Gamag asisinap kweitan kweitan fE Kukin nanoug ma̱wan bo bawtel gunawotet, igaw maysan gunawotet mo bakow. Tage silawun gunawotet Yowbad nakaleiwag. Awoum bawotet silma̱nin maysag; awoum. Peinan Yowbad nakaleiwag waseg yey, kadiloka bawoteta mav. ?w Kukin bakow livan towen bwanabwein, liva̱nen Yeisuw, gamag nag bikavasigs. Kadilok bo bavag ma̱wan. Kukin nag bawtel wotet towen, bo bigeg nanoug, adok bo balouvat kalbaleb.  O yey gog nag sivinag maysan gunawotet kag bakow, nag. Sivinag bawotet mav. Nag balel let towen va̱gan kag bukusekeigs, nag. Awoum bakayus kag towen. Bweina agumoun bakanig. Bweina bawoteta mav, bakanig agumoun. Awoum bimouvit gunakaleiwag wasigeis yakamiy. ta Ma̱wana daGuyaws ikaleiwag pines tasiyas takaweins anilivan bwanabwein, anagin wotet kaeis beikams. Q~ Kukwakins gog tasiyas iwotets Yowbad wanbunatum, kaeis ikawes, maysan wotet towen. Lun bulukwan iweiys ikous, mo ilakes, ilagus, amtowen bigob Yowbad silma̱nin, amtowen bisemos kaeis tatineis. )}K Peinan kuvakamus gamag mwasinis igeiguys wasigeis yakamiy, tage kadiloka singaya bukuvkamumas yakamey. O nag ivag sivinem kaem bukuvkamumas, nag. Bweina bakases amamoun. Kukin makaleiwag bimouvit wasigeis yakamiy, adok mo bukupiyaves Kelis nasiwa̱youb bwanabwein wasigeis yakamiy. `|9 O peinan Yowbad anilivan waseg nakavkamumiy, mapuna kaeimiy kadiloka kuvkamumas. {  Sinapun ven watinow towen; o Moses nakaleiwag-vak nises mamagina:“Bulumakaw iwotet wit waseg, bweina beikam wit anagin.” Tabta kaleiwag towen peinan Yowbad ikalin nuwan bulumakaw? Adok nag. Adok nakaleiwag towen peinan ikalin nuwan ya̱kids. Adok anakabebay towen, kweiboug nilel va̱gan kid tasiyas tawteleins Yowbad nawotet, mo bikawes kaeis beikams. Tasiyas tawayins yagoug sisiyas tatayaweins kan inmises igaw kaeis beikams. Ma̱wan ge tawteleins Yowbad nawotet igaw beikams mav, maysan wotet. z1 Tabta tasiyas gabman ma̱wana sitakannaviys binineivs kaeis tatineis, ne? Adok nag. Maysan wotet beikamsa mav. Tabta tasiyas tasapweins kan bisesus asimoun, ne? Adok nag. Anagin wotet bo beikams. Tabta tatuyein kweitan gamag alen bises anamoun ne? Adok nag. Bo beikam. )yK O nag gog, amateiy soug Ba̱nab kawotet wanimem silma̱nin baka̱kam. Peinan takaweins liva̱nen Yeisuw yakamey, maysan wotet baka̱kam? o nag? ama̱wan? Kx O magat gunakwav sam, tayakelesiy na̱tan, kadilok bukuvakamumas; peinan tayakelesiys ivaka̱mus sikwavas tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, o sikwavas budan Yeisuw, o nakwav towen Pita. Bw O peinan gunawotet towen, kadilok bukuvakamugs yey. xvi Tasiyas ivtokeigs livan, akatimop asilivan livneimiy waseg, peinan nukumlavags daGuyaws angamag yakamiy. u) Gamag mwasanin bilivans, “Towen Paul, nag takawein liva̱nen Yeisuw”; yakamiy gog kukwakins mounid gunawotet towen; o liva̱nen Yeisuw bo asekeimiy. Gamag mwasanin bikineimiy, nukumlavags daGuyaws angamag yakamiy, mo bisimounids Yeisuw nawotet waseg yey nises. vt g Awoum teitan gamag bikaleiwag waseg yey. Guntovek anmwa̱net Yowbad. Gunawotet akokew liva̱nen Yeisuw. DaGuyaws towen bo akin wamatag; o yakamiy nukuliganes livan towen; yakamiy mamagina gunawotet anagin yakamiy, daGuyaws Yeisuw waseg. sy Magat kag kweitan biyageg sod, bo bapiyev kan towen. Nag kweitan tut ba̱kam; nag. Awoum bayageg sod; awoum.mrS O sod, igaw teitan bikineim bo kukwam kan towen ivisan-wan, teitan neimeg waseg; o sod igaw beikam, mo bikubukub nuwan peinan iwen meg. Ya̱koum amsinap avakaein, bukukwam, nag aveiyag bukulivet; tage bo bukuyageg sod. O Kelis nikanig sod peinan, va̱gan biyamov, awoum ge kuyageg sod. Kukin amsinap ma̱wan bukuyageg sod, ma̱wana bo kuyageg Kelis. _q7 O peinan ya̱koum amsinap avakaein, o sod gog ansinap igwey, awoum kuyageg sod. p1Tage nag kweitan kan bitakoum, va̱gan Yowbad bisiwyoubud, nag. Kan towen, bitakoum, nag bikatimweisid, nag. Bitapiyev, nag biyagageid, nag. /oWGamag mwasanin nag bikakins Yowbad anmwa̱net. Mwasanin igaw dadub nisesus; nagein gog mo ikawes sinapun Yowbad, o nag ikawes bwein; idokes yowbad babaw nisesus; o iwenes kan towen ivisan-wan, peinan nimgwavis. Tasiyas igaw beikams, mo biwenes Yowbad, peinan Yowbad nag ivag sivinan meg. /nWKukin yowbad bibabaws ven watinow o walba̱lab, o guyawaw bibabaws, tayyaweids gog tasiyas. Peinan daYowbads anmwa̱net, Tamads, nibun youda babaw, o mwamovads isekeids silma̱nin towen. DaGuyaws kid anmwa̱net Yeisuw Kelis; o Yeisuw son Taman ibubun youda babaw, o ibunids-vak ya̱kids. m Kulivans kid, “Yowbad anmwa̱net. Tasiyas imgamegs siyowbad wasigeis, o kaeis ikamkwams, ivava̱gsa mav.” E, mounid. l9Kukin kal towen nag isiwa̱youb mo idok tassinap tonen, nag ikakin bwein. Kukin bisiwa̱youb waseg Yowbad, Yowbad mo bikakin taw towen takamnat. )k MKweitan livan nukwatugans waseg yey, liva̱nen kan towen ivisan, tasiyas igaw dadub imgamegs waseg. Kulivans, “Tayyaweids tasiyas. Sinap babaw kakakin yakamey”; tage yak kudok amsinap avakaein, mo kwaya̱pam, bo igeg amsinap; kadiloka gog bukusiwa̱youb mo bikatimweis amsinap bwein. j(Kukin gog bisesun-wan, singaya bwein ansinap mana̱wen vin. Nanoug ma̱wan. Adok Kululuwan Yowbad nanon bo ma̱wan.0iY'Vin kavel namwan mwamov, bo ila̱tans son. Kukin namwan bikanig, bweina bivevaw; tage kadiloka beivays son gamag kamnat, daGuyaws angamag teitan, kavel sivinan. sh_&Kukin kal beivays son nakwav, ansinap bwein-wan. Kukin gog nag beivays, singay bwein ansinap towen. Og%O kukin gog, towen nanon katanok, o sivinan nakubukwab bisesun-wan, o nag kweitan gamag biyageg nanon; o nakaleiwag va̱gan bisesun nakubukwab, bweina bikayus; nag ivag ansinap kalbaleb, nag. Zf-$Kal angamag nakubukwab, bikayus, bikaleiwag bo bisesun-wan; tage kukin bigeg nanon peinan bo iwnabwat, namwan gog nag; o sivinan beivays son namwan, bweina beivays; nag ivag ansinap kalbaleb, bwein-wan. He #Bo alivan ma̱wan, va̱gan balabeimiy; nag va̱gan basilbwed miked, nag. Agulivan towen va̱gan kid bukusesus bwein; sivinag bukuwotets daGuyaws nawotet waseg, ninoumiy bo katanok-wan. edCAwoum bibabaw nanoum. Kukin mukwav sam, nanoum waseg youda babaw, ven watinow wuliyougwan, aveiyag sivinan mukwav. Kukin mukwav nag, nanoum katanok-wan, anmwa̱net daGuyaws nakaleiwag, aveiyag sivinan. O vinay simwa̱nas sam, ninous wasigeis youda babaw, ven watinow wuliyougwan, aveiyag sivines simwa̱nas. O nakubukwabs o vinay, simwa̱nas nag, waninous anmwa̱neta daGuyaws nakaleiwag, aveiyag sivinan. Vinay tasiyas ikayuses wous o kululuwes silma̱nin daGuyaws nawotet. cO sigwey, agulivan mamagina, “Kakit beikous tut towen ven watinow waseg.” Igaw siyas sikwavas sam, bweina bisesus mav, ma̱wana tasiyas sikwavas nag, nisesus mav. Tavva̱lams bweina bisesus ma̱wana tasiyas nag iva̱lams. Tasiyas tammwa̱saws bweina bisesus ma̱wana tasiyas nag imwa̱saws. Tasiyas iyamiyises sivavag, bweina bisesus ma̱wana tasiyas siwliyoug nag. O tasiyas iguyaws, bweina bisesus mamagina tasiyas toul. Peinan kakita beikous sikaleiwag ven watinow. Kaleiwag kweivaw mo bisilamaw. b#Taveivay nag ivag kalbaleb; tage kalisiy beivays mo singay bigeg abes. O peinan tut towen singaya kalbaleb, nag sivinag abamiy bigeg. CaLiva̱nen nakubukwab nukwatugans waseg yey. Nag kweitan livan daGuyaws isekeig, nag. Misinaka ilabeig, nanoug waseg isekeig sinap. Adok kadiloka kusimounids agusinap towen. Peinan tut towen kalbaleb, adok kadilok gamag babaw bisesus-wan. Kukin mukwav sam, bweina kusesus. Kukin mukwav nag, bweina kuses mav. ` O soug ya̱koum, ama̱wan muwotet, igaw daGuyaws nikatigikeim, awoum kupiyev muwotet; peinan Yowbad sod tases. Nakubukwabs _Maysads ya̱kids Yeisuw nisen, mo ikaweids angamag ya̱kids. Nag kadilok bitamlavags sitouwat ven watinow gimgilis. ^ Kukin Yowbad bikatigikeim, va̱gan bukuyakelesiy, mutovek natouwat ven watinow ya̱koum, Yowbad bo bilikum sinap kalbaleb waseg, mo bukumlavag mamagina guyaw ya̱koum. O kukin bikatigikeim, magat guyaw ya̱koum, bo bukumlavag Kelis natouwat ya̱koum. k]OKukin bukuwtel mutovek nawotet, awoum bigeg nanoum. Igaw bikaleiwag bukuyum, bweina kunoun. \Ama̱wan muwotet; tutan Yowbad bikatigikeim va̱gan bukuyakelesiy, awoum kupiyev muwotet tatoneim; e, kadiloka kuwotet bwein. [5Anaboub momwan nag bivakaein wotet; o momwan bises, sinap towen nag bivakaein. Misinaka takanaweins Yowbad nakaleiwag siwotet bwein, avakaein. NZKal momwan nibob mamagin Ebelam nakabivatus, igaw Yowbad bidow, mo bisimounid Yeisuw waseg; awoum bigeg nanon nakabivatus silma̱nin. Kukin nakabivatus nag, awoum bibob momwan. Bweina bises. DYYa̱kids babaw tasesus, teitan gamag kweitan wotet, teitan gamag kweitan wotet, ma̱wan Yowbad nakaleiwag. Bweina tases wakabad tatoneid. Adibakeimiy tayakelesiys amibabaw ma̱wan. XMagat vin kavel nag isimounid Yeisuw waseg, o namwan isimounid Yeisuw waseg, o vin sivinan bilisow namwan, bweina binoun. Awoum bikayus. Bikayus, adok bikamnimansa son. Yowbad nag ivag sivinan kamniman. Vin na̱wen bweina binoun. O magat taw kal nag isimounid Yeisuw waseg, o nakwav isimounid Yeisuw waseg, o taw sivinan bilisow nakwav; bweina bilisow, binoun. Igaw nakwav bisimounid Yeisuw waseg? O nag? ama̱wan? Nag bitakakins. O vin namwan igaw bisimounid Yeisuw waseg? Nag takakins. Awoum tapiyev a̱bad ;WoMagat vin ansinap bwanabwein, o namwan ansinap igeg; adok igaw taw mo bikayles nakwav ansinap bwanabwein. O magat taw ansinap bwanabwein, o nakwav ansinap igeg; adok igaw vin mo bikayles namwan ansinap bwanabwein. Kukin nag beibwein asisinap bo bigeg asisinap nitimiyas. Tut gog towen nisesus bwein. V) Ma̱wan-vak, kukin kal vin iyakelesiy, o namwan nag isimounid Yeisuw waseg, o towen sivinan bisesus son, awoum vin bipiyev namwan towen. TU! Kukin kal iyakelesiy o nakwav nag isimounid Yeisuw waseg, o na̱wen sivinan bisesus son, awoum taw bikayeb; bweina bises nakwav. Nanoug bo ma̱wan. Nag kaleiwag Kelis isekeig; misinaka nanoug yey. 2T]Tasiyas kweiboug neivays, daGuyaws nakaleiwag ma̱wan (yey gunakaleiwag nag; daGuyaws nakaleiwag): awoum vin bipiyev namwan. Magat nipeiyaws kweiboug, mana̱wen vin inaked akweiy bwein-wan. Kweitan ked bisesun-wan. Kwayuwein ked beiyum binek namwan. Tawaw ma̱wan, awoum bipiyaves sikwavas. 7SgAdok nakubukwabs o nakwabs bisesus ma̱wan yey, sinap towen bwein-wan. Kukin nag kadilok bikaptules, bweina beivays tasiyas. Wous biwaways kalbaleb; beivays bwein-wan. RyKalisiy sivines beivays, bweina beivays. Kukin teitan sivinan bisesuna anmwa̱net, bweina bises. Adok bweina gamag babaw bisesus ma̱wan yey. O adok nag, peinan Yowbad ikaleiwag teitan gamag isek kweitan sinap, o teitan gamag kweitan sinap. Q1Kukin taw sivinan bimasis son nakwav, awoum vin bikayus won tatonen; taw bikaleiwag. Ma̱wan-vak, kukin vin sivinan namwan bimasis son, kadiloka beitam. Misinaka bivatam nakwav waseg o namwan waseg, mo bimasis tana̱ban tut nag biveiyov va̱gan binnitougs Yowbad waseg. Beikous, mo bila̱tans, bimasis son. Kukin gog bimasis tana̱ban tut kadiveiyov adok Seitan mo biyakwanes, peinan iwaway wous. PKukin taw bikanavays son nakwav, awoum bisilbwed, peinan nakwav. O kukin vin bikanavays son namwan, awoum bisilbwed, peinan namwan. 4O cO milet neim waseg yey. Sinapun veivay nukwatugans waseg yey. Nanoug bo ma̱wan: Magat yakamiy tawaw nag bukunekes vinay, sinap towen bwein. Tage nag kadilok. Peinan gamaga babaw ikaninavaysa mav, kadiloka kuveivays, teitan taw nakwav tonen, teitan taw nakwav tonen. Awoum bimasis tobwag gamag son. \N1Taninuways wouds ya̱kids mamagina nabunatum Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein. Bo iyamiyiseids Yowbad. Mtowen tanuwagan ya̱kids. Yey nag tanuwagan; yakamiy nag tanuwagan; Yowbad tanuwagan. Maysads ya̱kids, Yowbad Natun. Mapuna ikayus wouds ya̱kids. Kadiloka bitakayuses wouds silma̱nin sinap bwein; mo bikalin nuwan Yowbad.&MEKadiloka kupiyaves sinap towen kaninavaya mav. Sinap babaw kalbaleb gamag bivag mo biyageg son teitan; tage kal bikanavaya mav mo biyageg won tatonen. FLTage kal ikatuvas son daGuyaws, kululuwes katanok-wan. ?KwKukin kal imasis son na̱wen nawleyas ikatuvases son, wous asteiy imlavags mamagin wous katanok. Livan nises Bukitab waseg,“Tasiyas asteiy ila̱tan wous katanok-wan.” J Taninuways wouds mamagina wuliyougwan Yeisuw Kelis won tonen. Nag kadilok bitamlavags mamagin wuliyougwan nawlayas. Awoum. \I1Yowbad natawtoun waseg ivag, Yeisuw mo ikit vayuwein; igaw ya̱kids ma̱wan. OH Kan toub silma̱nin, o toub kan silma̱nin; tage igaw Yowbad bigidem kan son toub. Taninuways-vak woun. Woun nag silma̱nin subwan, nag; woun silma̱nin daGuyaws; e, daGuyaws silma̱nin woun. [G/ Adok teitan yak bukulivan kid, kulana, “Kadilokeig sinap babaw.” E, mounid. Kadilokeid sinap babaw bitakow, tage sinap mwasanin nag bikatimweisid. Awoum bamlavag mamagina sinap mwasanin natouwat yey. SF Kweiboug yakamiy mwasanin amisinap ma̱wan. Nagein gog daYowbads bo iwid amisinap towen, ikayuseimiy, bo ikidumwal amisinap, daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, o Yowbad Kululuwan waseg. Awoum kusubwans jEM Kukin amisinap kalbaleb ta-ma̱wan bukusiws Yowbad nakabkaleiwag wanuwan, nag. Takalbalebs nag beisiws, nag; tasiyas ikaninavays mav, nag; tawaw, o vinay ikaninavays mav, nag; gamagal ikaninavaysa mav, nag; tamgamegs nag; tassubwans nag; takkaylas nag; tayablebeins pwa̱daw nag; tasimomons nag; tavveinaws nag; takwekways nag; tamwamweins wiskiy o aveiyag bikabala̱weins, tasiyas nag; tasiyas tayyagays nag; tabba̱kews nag. Asibabaw nag beisiws Yowbad nakabkaleiwag, nag. DO nag gog, ya̱tal waseg kuyablebes simiyas, o kusilponays simiyas wasigeis, tayakelesiys babaw-wan yakamiy. Bo igak! CSinap towen singaya kalbaleb. Bweina kuses, kukin soum biyablebeim o biyagageim, bweina kuses. Sinap towen bwanabwein. hBIO nag gog, tut towen iyatel son, o towen takaleiwag nag isimounid Yeisuw waseg. Bo igak! A}Tut towen sivinamiy siyas toul bikaleiwags wasigeis yakamiy. Bo igak! Agulivan towen va̱gan beivag amimwasin. Adok tassinap teitan nises wasigeis yakamiy, kadilok towen bikaleiwag. Igaw simiy asteiy biyatel son, tassinap towen mo bikaleiwag. @E, kuninuways; igaw bitakaleiwags min-liba̱lab wasigeis. Tab ikadilokeimiy bukukwaleiwags ven watinow? Adok ikadilokeimiy. E?Kuninuways, tasiyas iyakelesiys mounid igaw mo bikaleiwags youda babaw wasigeis. Igaw bukukwalawages youda babaw, adok ikadilokeimiy kakit sinap bukukwaleiwags, tut towen waseg, ne? f> GKweitan sinap kalbaleb nises wasigeis yakamiy. Kuyateles simiy, wamatan takaleiwag gabman towen nag isimounid Yeisuw waseg. Bo igak! Magat bukuyateles, kadiloka kuneves tayakelesiys mwasanin bikaleiwags wasigeis yakamiy. ^=5 Bo bitakaleiwags wasigeis tasiyas tayakelesiys; tasiyas watoulan awoum. Yowbad igaw bikaleiwag wasigeis tasiyas watoulan. Peinan taw towen taninagow tayakelesiy teitan, kadiloka kwayabes, bein watoulan.< Tage gunakaleiwag ma̱wan: Kukin simiy teitan idok Yeisuw angamag tonen, mo bikanavaya mav, o biyageg son, o bimgameg, o biyaweid, o biyyagay o bimwamoum wiskiy o aveiyag mo bikabala̱wein, o biveinaw, kadiloka kusina̱les gamag towen. Awoum bukwamtans simiy. ;Kweiboug gunalet neiw, nalel mamagina, “Awoum simiyas takalbalebs kusesus.” Nag mamagina bukusina̱les tasiyas tassubwans, o tasiyas tamtimwamons, o tasiyas tavveinaws, o tamgamegs; kukin bukulisawes tasiyasa babaw, adok bo bukulisawes vena babaw. _:7Kalbaleb nukwaypamwes yakamiy. Adok kutagouwa̱wes. Magat kalbaleb kakit nises, igaw sona mo bigeg. Kulavew kalbaleb towen nises wasigeis yakamiy, va̱gan bukusesus bwanabwein. Mamagin Sagal Kaltuwon silma̱nin talavewas yist, bled kweivaw bwanabwein tagabus, bled makaw. Peinan sinap kalbaleb ma̱wan yist. Kadiloka taw towen anmwa̱net kwayabes, peinan ansinap kalbaleb. Sagal Kaltuwon bulukwan la̱miy bo iweiys peinads, mtowen Kelis. Kadiloka bitassagals Kelis waseg, adsinaps nag ma̱wan kweiboug, kalbaleb. Kadiloka nanouds katanok, didumwal, adsinaps ma̱wana bled kweivaw bwanabwein. j9MO yey kadiveiyov nases, magina kululuwag simiy tasesus; gunakaleiwag ma̱wan: Kwatuyouns yakamiy, kululuwag yey simiy, bo bitakaleiwags; daGuyaws yagan waseg. DaGuyaws Yeisuw natawtoun waseg bo bitakaleiwags ma̱wan. Bo bitakayabes taw towen binek Seitan va̱gan biyageg won taw towen, mo bikatimov kululuwan, igaw yam towen daGuyaws beiyum beim. 8!O yakamiy gog kwaypamwes sinap. Bo igak! Kadiloka bigeg ninoumiy, taninagow towen silma̱nin. Kadiloka kwayabes gamag towen, binoun. .7 WBo aligen kid teitan nises wasigeis yakamiy, ikanavaya mav. Ansinap singaya kalbaleb; peinan imasis son taman nakwav. Gamag siyas igaw dadub nag bininagows ma̱wan. |6qAveiyag sivinamiy? Igaw bawekeimiy bakka̱neimiy-wan? O nag, adok bo bimakwein woug? Takaleiwag yakamiy.m5SYowbad nakaleiwag nag mamagina livan makaw; nag. Yowbad nakaleiwag natawtoun waseg ikaleiwag. L4Gamag mwasanin ikaypamwes sinap, idokes kid ta-baw. Tage nuwanaw bo baw, magat daGuyaws nanon ma̱wan; mo bakin sitawtoun tasiyas takaypamweins sinap, o nag, ama̱wan? Adok asilivan makaw. ~3uMapun bo akayeb Timotiy biwekeimiy bikatimlakeimiy va̱gan bukuninuways agusinap. Tayakelesiys vena babaw akatimlakeimiy gunaked, peinan Kelis inaked. Timotiy mamagina natug bwanabwein; peinan ikaninow daGuyaws aygan bo imlavag natug yey. k2O Ta-balel ma̱wan, va̱gan beivag amimwasin, nag. Deisa bamulimiy va̱gan beibwein amisinap, mamagina nitug bwanabwein yakamiy. Babaw gamag bikatimlakeimiy sinapun Yeisuw waseg; tage timamiy nag bibabaw, timamiy agumwa̱net yey. Peinan yey bo asekeimiy liva̱nen Yeisuw Kelis, va̱gan kid bukusimounids towen waseg. Kadiloken-wan kukikunis gunaked. 15 Kawwotet wanimem tatinem. Iyagemas tasiyas, nag kakatimop ages; kalivan bwein wasigeis tasiyas. Iyablebemas, nag aveiyag kavag; kasesun-wan. Ivtokemas livan; amalivan siwa̱youb kasekes. Bo nakamlavag kalbaleb gamag, mamagina sim, yakamey. Igaw-wan tut towen bo ma̱wan. 30_ Yakamey mamagina takabala̱weins yakamey, Kelis nawotet silma̱nin; o yakamiy ma̱wan tassinaps yakamiy. Yakamey tougweys, tage yakamiy tatawtouns. Gamag ikavasimiy yakamiy, o yakamey nag, amamwasin kasesun-wan. Igaw amamoun, amadak, amakweim nag; gamag iyagagemas; mabunatum nag. Makaw-wan! h/I Takaweins Yowbad anilivan yakamey adok bo iva̱gem mamagina toul yakamey, mamagina tasiyas takanka̱nigs, va̱gan vena babaw gimgilis mo bikasigumimas; min-liba̱lab adok o ven watinow gimgilis bikasigumimas yakamey. 4.aBo kukwamuweips yakamiy. Bo kuguyaws adok. Bo kukwaleiwags yakamiy; yakamey nag. Sivinag mounid bukukwaleiwags, va̱gan sigwey yakamiy bitakaleiwags babaw ya̱kids. a-;Awoum kwaypamwes sinap. Amisinap Yowbad nisekeimiy; nag amisinap tatineimiy, nag. =,sSigwey, livnem amateiy soug Apolos bo alel va̱gan bukukwakins bwein, o kaleiwag bwein bukuvna̱ses. Mata ge bukulansa, “Guntovek towen bwein, tayuwein kalbaleb.” Awoum! /+WNag kadilokeimiy bukwatukins wasigeis gamag siwotet. Igaw daGuyaws beim, mo bikamat adsinaps babaw-wan, aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb; e, mo bikamat aveiyag nises wananouds. Yowbad mo bisekeids katanok katanok ya̱kids ma̱wan adsinaps; kukin bwein mo bikavasid; kukin gog nag, bo nag. >*uMagat bukwatukins agusinap, aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb; nag bukwatukins bwein. Nag kadilokeimiy. Nag kadilok kweitan gamag bikakin o bikaleiwag bwein. O yey ma̱wan; nag kadilokeig bakakin bunik gunawotet. Wananoug adok gunawotet bwein, o yey nag bakakin kamnat. Igaw daGuyaws beim, mo bikaleiwag. H) Kuninuways Kelis nagamag yakamey. Gamag babaw nag bikakins ansinap Yowbad. Kelis bo isekem mawotet va̱gan bakakatipel ansinap bakasekeimiy gamag yakamiy. Kadiloka bakawtel ma̱wan beibwein. M(Peinan Kelis angamag ya̱kids, mtowen Kelis Yowbad Natun.'Awoum kwamna̱mwans mituwa̱veks wasigeis. Peinan Kelis bo isekeimiy youda babaw. Yey Pawl pinamiy yakamiy, o towen Apolos pinamiy yakamiy, o towen Pita pinamiy yakamiy, yakamey amababaw-wan pinamiy yakamiy. Vena babaw nisesus pinamiy; o mimwamov pinamiy, o mikanig pinamiy igaw mo bilabeimiy. Youda babaw tut towen waseg ilabeimiy, o youda babaw igaw tut wanakougwaw mo bilabeimiy. &Peinan tassinap ven watinow mamagina toubol wamatan Yowbad. Liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina,“Tassinaps, Yowbad ivag; mo asisinap ikwanes tatineis.” Kweitan livan nises,“DaGuyaws ikakina tasiyas tassinaps
asisinap makaw-wan.” %Awoum kwatidavimiy tatineimiy. Kukin teitan idok tassinap ven watinow, kadilok bimlavag toubol, mo bikow Yowbad ansinap mounid. $ Adok nag kukwakins ya̱kids mamagina Yowbad nabunatum ya̱kids; Kululuwan Yowbad nises wasigeis ya̱kids. Kukin teitan bigulek Yowbad nabunatum, igaw Yowbad biyageg gamag towen. Yowbad ikayus nabunatum va̱gan bisesuna bwanabwein; nabunatum tonen ya̱kids. '#G Adok mwasanin bikawes biwlules akulouy, yed, akidous; mwasanin gog bikawes biwlules kilim, alviluw, awduvid. Igaw yam towen Yeisuw Kelis bikaleiwag mayses tasiyas, biyakwanes sibunatum, amtowen bwanabwein, amtowen gaga̱nen. Tasiyas iwlules bwein, sibunatum bisesus tawtoun, maysan bwanabwein bikawes. Bunsiyas gaga̱nen bigulekwes, bigob biyakous; tawteleins bunsiyas bunatum biyamkwanes siwotet, makava bikatimoves tatineis; mamagin tasiyas bilouvats kov avakaein; youd babaw bigob kov biyakous, makava gog bikatimoves gamag tasiyas. \"1 Dakakols Yeisuw Kelis tatonen; nag kweitan kakol bwanabwein bitakelays; nag. `!9 Yowbad isiwyoubug va̱gan bakakin gunawotet mamagin tawtelein bunatum, kakol akelay bo ibunek; teitan gog isen sol, mo iwlulays wakunuwatan. Kadilok tawteleins bunatum biwlules bwein. Kadiloka tawlulays bwein N Yakamey mamagina tabgubag yakamey. Nag teitan bimug son waseg, nag. Igaw maysem bakakow, kadilok mawotet. Datoveks Yowbad, kawotet simey; mamagin inabag yakamiy; o mamagin nabunatum yakamiy. c?Nag tasapwein kan, nag tavmwamwein soup, misinaka Yowbad anmwa̱net tava̱gein kan. lQMamagina youpeis bo asop yey, Apolos mo ikokew soup ivvmoum; Yowbad gog ivag kan igaw bisap. zmNag Apolos takaleiwag avakaein. Yey nag takaleiwag avakaein. Takaleiwag kid daGuyaws tonen. Natouwat yakamey. Mawotet bo isekem, teitan gamag kweitan nawotet, teitan gamag kweitan nawotet. Anilivan kakokew va̱gan bukusimounids waseg. 9E, peinan teitan yak kulana, “Yey Pawl nagamag yey.” Teitan yak kulana, “Yey Apolos nagamag yey.” Ma̱wana ven watinow gimgilis yakamiy.  /O sigwey, sivinag bakatimlakeimiy sinapun Yowbad; o nag gog, nag kadilok bukukwakins, nag. Adok Yowbad Kululuwan nag bises wasigeis yakamiy. Adok yakamiy ma̱wana gamag makaw, ma̱wan a̱pwaw yakamiy; to nasekeimiy sus kusus, kan nag; peinan nag kadilokeimiy kan bukukwams. Igaw ma̱wana ven watinow gimgilis yakamiy. Peinan kwamnimans simsimiyas, kuttavileiys; ma̱wana ven watinow gimgilis yakamiy. nU Gamag makaw nag bikakins sinapun Kululuwan Yowbad, idokes kid kabala̱wein; tatagouwaws tasiyas. Siyas gog Kululuwan Yowbad nises wasigeis, kadilok tasiyas bikakins. O ya̱kids ma̱wan, youda babaw takakins, aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb. Gamag makaw nag bikakin silawun sinapun Yowbad; nag kadilok bikaleiwag wasigeis ya̱kids.“Peinan gamag makaw nag bikakin daGuyaws nanon,
nag kal bikatimlek Yowbad, nag.” Ya̱kids gog, nanon Kelis nises wasigeis ya̱kids.]3 Yowbad nanon nag ma̱wan nanouds ya̱kids. Kululuwan waseg ikatipel nanon isekeids, va̱gan bitakakins youda babaw bisiwyoubuds. Sinap towen kalivan, nag ma̱wan ven watinow gimgilis asisinap nillivans, nag. Sinapun Kululuwan Yowbad, kallivan gog amalivan. Kalisiy Kululuwan Yowbad nises wasigeis, mo biliganes livan towen, bikakins. / Misinaka kululuwan gamag ikakin nanon gamag, aveiyag nises wanuwan. Ma̱wan Kululuwan Yowbad ikakin nanon Yowbad; nag tayuwein ikakin, nag. *M Kululuwan Yowbad bo ikatipel sinap towen isekeids; Kululuwan tonen ikakin Yowbad sinapun, aw-sinap gagab, aw-sinap moumouvit, kadilok bikatipel bisekeids. D Liva̱nen mwa̱saw towen nises Bukitab waseg, mamagina,“Tasiyas isiwyoubus Yowbad, o ivna̱ses nakaleiwag;
nasiwa̱youb bo ikatineg va̱gan bisekes.Tut gog towen gamag mites nag bikines,
tiges nag biliganes,
ninous nag bikakins,
peinan nasiwa̱youb singay avakaein, bwanabwein.” %CSinapun Yowbad kalivan sigwey tasiyas mamatuw asisinap, sinapun ven watinow awoum, guyawaw asisinap awoum; peinan nuwanaw beikous tasiyas. Taliva̱nes sinapun Yowbad. Gamag babaw nag bikakins peinan bo ikawum wasigeis. Pwa̱mug-o nakaleiwag bo bisiwyoubuds ya̱kids va̱gan bitamwa̱saws avakaein. Guyawaw ven watinow nag bikakins sinap towen, magat bikakins, adok liba̱lab tanuwagan nag beiweiys waklos. Sinapun Yowbad bo itawtoun wasigeis yakamiy; mapuna kusimounids sinapun Yowbad, sinapun gamag awoum! Sinapun Yowbad Bo asap wasigeis yakamiy, aguyeimiy liva̱nen Kelis, gunagwey waseg, agupwa̱yat waseg, mamagina mata̱pwad yey. Ta-balivan sinap tawtoun waseg; ta-bakaleiwag; nag. Deisa natawtoun Yowbad Kululuwan waseg bo alivan; mo nukuliganes, nukusimounids yakamiy.  Sigwey, kweiboug nawey Yowbad anilivan mounid nasekeimiy, nag ma̱wan mitovek yey, agulivan tawtoun waseg, o agusinap avakaein; adok nag. Peinan wananoug misinaka Yeisuw Kelis neiweiys waklos; adok bo basekeimiy livan towen; nag kweitan livan; nag. z oPeinan Bukitab waseg livan nises, “Kal bilivan tawtoun waseg, kadiloka liva̱nen daGuyaws bilivan.”6 gYowbad anmwa̱net, natawtoun waseg, ikaleiwag Yeisuw Kelis mo iyamoveids; ikatipel isekeids Yowbad ansinap; ikatinabweids; ikayuseids; iva̱geids tadidumwals ya̱kids. K Nag kadilok gamag teitan bikaypom sinap wamatan Yowbad; nag. F Tage bo idawes tasiyas asisinap nag, va̱gan bitakayways wasigeis tasiyas tassinap; bo nidawes tougweys ven watinow va̱gan bitakayways wasigeis tatawtouns, mo beivag asimwasin. Bo nidawes siyas toul va̱gan guyawaw beivag asimwasin. Bo nidawes tasiyas butus nag ivakaein, va̱gan bigidamis siyas butus avakein.   9Sigwey, adok kukines tasiyas kalisiy Yowbad nidawes; tassinap ven watinow nag bibabaw nidawes; tatawtouns nag bibabaw, guyawaw nag bibabaw; nag.    Yowbad kadilok bitakayway gamag wasigeis, gagab-wan. Anilivan tonen, gamag idokes livan makaw, tage bo iton livan towen. R  Peinan min-Yudiy sivines bikines naman mulin Yowbad, o mina-Gilis inineivs asisinap; o ya̱kids talivans liva̱nen Kelis neiweiys waklos; min-Yudiy gog ikasigumis livan towen, o ven babaw gimgilis idokes livan makaw; tage ya̱kids kalisiy Yowbad nidaweids, tasimounids livan towen waseg, takinew min-Yudiy yakamey o takinew mina-Gilis yakamiy; ya̱kidsa babaw takakins Yeisuw Kelis, peinan Yowbad natawtoun waseg Yeisuw, o Yowbad ansinap waseg Yeisuw. w  iAsisinap waseg, ven watinow gimgilis nag bikakins Yowbad, nag. Yowbad nanon bo bikatinabwes tasiyas nisimounids anilivan waseg. Ven watinow gimgilis idokes livan towen livan makaw. Yowbad nakaleiwag ma̱wan. Bwein-wan ansinap towen.   Aveiyag biva̱ges tasiyas tassinaps? Aveiyag biva̱ges tasiyas tamtakavateins kaleiwag? Aveiyag bivag talliwon? Adok nag aveiyag biva̱ges tasiyas. Bitakines Yowbad ansinap tawtoun, mo takakins sinapun ven watinow nag aveiyag bivag. Makaw-wan. 0 [Liva̱nen Kelis neiweiys waklos; gamag tasiyas ikanka̱nigs idokes livan makaw; ya̱kids gog, peinan Yowbad ikatinabweids, takakinsa Yowbad natawtoun nises waseg livan towen. Yowbad anilivan nises Bukitab waseg mamagina:“Tassinaps asisinap bo bagulek.Babob asilivan tasiyas.”   Peinan wawun gunawotet Kelis nisekeig nag babapta̱yseimiy, misinaka basekeimiy anilivan bwanabwein. Kukin bageiguy sinapun ven watinow, liva̱nen Yeisuw neiweiys waklos nag bileb gamag, nag. Awoum bageiguy sinapun ven watinow. Kelis neiweiys waklos X +O mounid, bo anuw, abapta̱yses Stepan sen nagamag. Adok misinak tasiyas. 9 m Kilow nagamag mwasanin bo ika̱mats waseg yey, idibakeigs liva̱nen mikamniman yakamiy, peinan teitan yakamiy bilana, “Yey Pawl nagamag yey”; teitan yakamiy bilana, “Yey Apolos nagamag yey”; teitan yakamiy bilana, “Yey Pita nagamag yey”; teitan yakamiy bilana “Yey Kelis nagamag yey”; mamagin bo kulakes Kelis, va̱gan kid bibabaw. O budag yakamiy, tabta beiweigs yey Pawl waklos pinamiy? Adok nag. Tabta wayagag yey nibapta̱yseimiy yakamiy? Adok nag. Bo ibwein nanoug peinan nag abapta̱yseimiy yakamiy. Misinak abapta̱yses asteiy Kalisip son Gayus. Magat babaptayseimiy, adok bukulivans, “Bo ibapta̱ysem Pawl, wayagan tonen waseg.” Awoum bukulivans ma̱wan.   Sivinag baguyeimiy budag yakamiy va̱gan kid beivag ninoumiy katanok-wan. Alivan daGuyaws Yeisuw yagan waseg, awoum kutawleyeimiy. Awoum beivag bod babaw. Awoum! Kadilokena ninoumiy bila̱tan simsimiyas wasigeis, amilivan bimlavag katanok-wan.  5Yam babaw Yeisuw imtakavateids, o tut wanakougwaw ma̱wan ee... igaw daGuyaws beiyum beim igawa tadidumwals ya̱kids. Yowbad tonen bo idaweids va̱gan bitamsamwas sods daGuyaws Yeisuw Kelis, mtowen natun. E, ansinap Yowbad mounid-wan. Awoum kulivis bukumlavags bod babaw  Tut babaw bo ikalin nuwag Yowbad, peinan isiwyoubumiy yakamiy, Yeisuw Kelis waseg. Youda babaw nisekeimiy, va̱gan bukukwakins o bukulivans sinap mounid waseg. Yakamiy wasigeis bo ikamat liva̱nen Yeisuw Kelis, ma̱wan nalivan. Nag kweitan navagein Yowbad ika̱bwag wasigeis yakamiy, nag. Mikasis bwein-wan, tut towen nitakayamats daGuyaws Yeisuw Kelis igaw beiyum beim ven watinow. 5 gYey Pawl, gunawotet akokew liva̱nen Yeisuw Kelis, peinan Yowbad nakaleiwag ma̱wan. Soug bwadag Sosten nilabeig let towen waseg va̱gan bukuvinis, Yowbad nayakelesiy yakamiy Kolinit waseg. Yeisuw Kelis waseg bo ikayuseimiy, mo nukumlavags angamag bwanabwein, simiyas ven babaw gimgilis, kalisiy nikavtagis yagan siGuyaw Yeisuw Kelis; mtowen daGuyaws babaw ya̱kids. E, daGuyaws towen son Tamads bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy. ~~} |zyxx vSuutsskrpkonnlkjj-iahg|feeddFcc7bna```<__S^^^]|\\+[[&ZLYYX)WWVUU_TvT SLRQQwPOOhON~NL;KK2J9IIZHH2GG@FEjDDClA/?X>> = Ma̱wan-wan bo bitakits, dakabkanig mo bitalisawes. Mamagina bisapwes wouds bo beipwas, bitakits wanakougwaw wouds nag beipwas. @*y)Yakawanan ka̱las kweitan, peinan mititeilin avakaein. Yakawanan tibukon kweitan. Wutun yakawanes kweitan kweitan, peinan kweitan mititeilin avakaein, kweitan mititeilin kakit. )/(O min-liba̱lab wous kweitan, o gamag ya̱kids wadaban pwepway wouds kweitan. Yakawanes min-liba̱lab kweitan; ya̱kids yakawanads kweitan. G('O man ma̱wan, ivag wous kweitan kweitan. Buluk woun tonen kweitan magin, man iyoyow woun tonen kweitan magin, in woun tonen kweitan magin; gamag ya̱kids wouds toneids kweitan magin. ')&Kweitan youpeis-nen kaytan kay, kweitan youpeis-nen kaytan kay. Yowbad ibubun ma̱wana nanon towen. Mamagina askakin ivag wunuweina-wan. }&s$Bo beibol nanoum bukulivan ma̱wan. Kuninuways. Bukusop youpeis wa̱bag, youpeis towen bikanig, namwamov vayuwein mo biban, igaw mo bimlavag kay. Nag kusop kay avakaein; misinaka youpeis kuspusoup, o veitun ma̱yis o aveiyag-vak bukusop. s%_#Mwasanin gog bikatugwans, bilansa, “Tasiyas takanigs ama̱wan beikits? Avei-woun waseg bisaps?” L$"Kadiloka kusinaps bwein, va̱gan kid biyakous amisinap kalbaleb. Adok mwasanin yakamiy nag kukwakins Yowbad. Alivan ma̱wan va̱gan beivag amimwasin. Kadiloka kusinaps bwein. Wouds kweivaw t#a Kukin nag ba̱kit vayuwein, aveiyag wawun nakavvatay sigwey bulawud babaw, ven Epesos waseg. Wotet towen ta-ivag anagin ven watinow. Adok bitaligen kweitan livan mamagina, “Bo bitakams, bitamoums peinan nubweig mo bitakanigs.” Awoum! Awoum kuliganes livan towen. Magat gamag mwasanin simiyas asisinap kalbaleb, igaw mo bukwaylasis asisinap to kalbaleb. &"ETawaw! Yam babaw kakita bakanig; tabudaboda Tamad! Adibakeimiy ma̱wan peinan ikalin nuwag yakamiy, nukumlavags daGuyaws Yeisuw Kelis angamag yakamiy. !O kukin nag bitakits vayuwein, aveiyag wawun naka̱tam tuta babaw abem kalbaleb waseg? Adok bweina bakapiyev mawotet towen. # ?Kweitan youd nises. Gamag mwasanin ibapta̱yses takanigs pines. Kukin takanigs nag beikits vayuwein, aveiyag wawun ibapta̱yses pines? Silawun nag. 'GE, Yowbad bisek Natun nakaleiwag youda babaw wasigeis; Natun mo beitam Taman nakaleiwag waseg, va̱gan kid Yowbad anmwa̱net bisesuna takaleiwag tonen. 2]E, Yowbad ivag Kelis mamagina takaleiwag youda babaw wasigeis. Bukitab nilivnek ma̱wan. Tage Kelis nag bikaluweg Yowbad, peinan Yowbad bo bisek nakaleiwag tonen. QE, kanig-vak mo bivan, bitawtoun waseg, mo beikous kanig sinapun. !Peinan Kelis bo bikaleiwag, bitawtoun ee... igaw mo bikaleiwag wasigeis tasiyas nikameiliws waseg, mamagina Kelis biva̱nis tasiyas. J Igaw tutan nakabiyokous ven watinow Yeisuw Kelis bo bigulekwes kululuwan tasiyas sikaleiwag kalbaleb, bitakayway wasigeis tasiyas. Ikous, Yeisuw nakaleiwag tawtoun mo bisek Taman Yowbad. ?wTatanok tatanok ya̱kids adatuts tatoneids bo taba̱nes damwamovs. Kelis bo imug, igaw wanakougwaw beiyum beim ven watinow, mo bitakuyeims angamag ya̱kids, bitakits vayuwein. s_O peinan gamag babaw ya̱kids takikunis Adam, kanig talivatus; sods Kelis mo bitaba̱nes damwamovs. (IPeinan gamag teitan ivag ansinap kalbaleb, mo imug kanig waseg; o peinan tayuwein ivag ansinap bwein mo imgwayes tasiyas takanigs, peinan ikit vayuwein. [/Tut gog towen Kelis bo ikit kanig waseg. Bo imug, takanigs babaw wankuyeim. gGKelis bo ilabeids ven watinow waseg, tage yakamiy kulivans kulansa, “Igaw bitakanigs Kelis nag bilabeids.” Kukin bitaninuways ma̱wan, nag bitamwa̱saws tut towen waseg. Gamag mwasanin bimwa̱saws, ya̱kids nag. /O magat Kelis igaw wakanig nises, adok nag bimwa̱saws tasiyas nisimounids towen waseg mo ikanka̱nigs; adok bo ikous gimgilitouns tasiyas. nUMagat Kelis towen igaw wakanig nises, adok bo tasimounidsa mav; adsinaps kalbaleb igawa nises. EMagat takanigs nag beikits, Kelis igaw wakanig nises. 4aPeinan talivans kid, “Yowbad ivag Kelis mo ikit vayuwein”; o kukin nag teitan beikit vayuwein, nag ikit Kelis, adok tayyaweids ya̱kids, Yowbad liva̱nen waseg. SMagat nag beikit Kelis, adok bitageiguys mav, o bitasimounidsa mav. J  Magat nag teitan beikit vayuwein, mapuna Kelis nag beikit. 9k Amalivan mamagina Yeisuw Kelis ikanig mo ikit vayuwein; tage mwasanin yakamiy kulivans kulansa, “Nag kal bikanig mo beikit vayuwein.” Aveiyag wawun kulivans ma̱wan? >u O yey awwotet, tasiyas iwwotets. Awoum taninuways kalisiy siwotet tawtoun. Deisina bo nakalivan, bo kuliganes liva̱nen Yeisuw. Mwasanin ilansa, “Nag kal beikit vayuwein” 9 O kalin nuwag Yowbad, bo isiwyoubug, isekeig agusinap kweivaw, to nises nisigeg waseg yey. O nag isiwyoubug mav, gunawotet waseg bo alisawes tasiyasa babaw. O nag guntawtoun tatoneig; misinaka Yowbad ikalin nuwan waseg yey, soug Yowbad isiwyoubug, ilabeig mo awotet bwein.  7Tut kadiveiyov wankuyeim, yey mo akin daGuyaws towen. O yey magina tobwag gamag yey, agusinap kalbaleb. Bo igak! Bo awaweiys Yowbad nagamag tayakelesiys babaw! Mapuna singay a̱bus takaweins liva̱nen Yeisuw wasigeis. Mamagina takawein liva̱nen Yeisuw, tobwag gamag yey. c ?Wankuyeim Yemes mo ikin; wankuyeim tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw tababaws-wan. n UWankuyeim simayas lakatunim mo ikines; tasiyas sona mwamoves igawa nisesus, asteiyuy nikanigs. O Ikit; Pita mo ikin; wankuyeim navamul sinawatan teiy mo ikines. E, livan towen, Mesay Kelis ikanig peinads, itakus watakunumwan waseg, yam kweitoun mo ikit vayuwein, ma̱wana Bukitab nilivnek. jMYeisuw Kelis bo isekeig gunawotet va̱gan bakokew liva̱nen towen, nikanig peinads, adsinaps kalbaleb silma̱nin, ma̱wan liva̱nen nises Bukitab waseg. Silawun liva̱nen Kelis towen, bo nakow nawey nasekeimiy yakamiy. ' IO sigweyas, kukwakins livan towen bwanabwein kweiboug nasekeimiy, nukusimounids waseg, tut towen kuyousis waseg, liva̱nen Yeisuw, nikatinabweids ya̱kids. Mitawtoun waseg bukuyousis livan towen nasekeimiy, mounid mo bikatinabweimiy; kukin gog nag bukuyousis, adok nag bikatinabweimiy. oW(Youda babaw didumwal-wan kuva̱ges tapwa̱loul waseg, kadilokena beibwein amisinap yakamiy.$A'O sigweyas, livan towen kuninuways, kuneves amisinap va̱gan gog bukugeiguys. O tasiyas tallivans kaeig kweitan kweitan wasigeis, awoum kusilbwades. %Kal yak kudok palopit ya̱koum? O kal yak kudok Yowbad Kululuwan wuliyougwan nises waseg ya̱koum? Kadiloka kukwakins kaleiwag towen nalel, milet towen waseg, daGuyaws nakaleiwag tatonen. Kukin kal yak nag bukusimounid, bo bukusesuna tatagouwaw ya̱koum. 6e$Awoum kwaypamwes sinap yakamiy, mamagina Yowbad anilivan nakabsilamaw o nakabiyokous wasigeis yakamiy, awoum. Awoum kudokes ven mwasanin gimgilis tatagouwaws tasiyas. 4a#Magat vin na̱tan sivinan kweitan sinap bikakin, kadiloka bikatugwan waseg namwan wasibunatum tatineis. Magat vinay bilivans tapwa̱loul waseg, bo beivag admwasins. E"Kadiloka vinay ven babaw mitapwa̱loul waseg bika̱pays; awoum bilivans, awoum bikatimlakes tawaw. Biliganes-wan. Moses nakaleiwag ma̱wan; o tayakelesiys babaw dakaleiwags ma̱wan.  Talivnakeins Yowbad anilivan ikaleiwags wasigeis kululuwes tatineis, peinan Yowbad nag bikaleiwag makaw; tage bwein-wan. m~SIgaw teitan bisin tapwa̱loul waseg, biligen-wan, Yowbad mo bikatimlakay ansinap kweivaw; kadiloka bitamanaw bika̱mat ansinap towen; tageiguy tonen bika̱pay. Kadiloka babaw yakamiy bukulivnakes Yowbad nanon, siva̱tan teitan bilivnek, ikous, siva̱tan mo teitan bilivnek, va̱gan bukulabes gamag babaw, mo bikakins sinap babaw, va̱gan bitawtouns. }1Tasiyas talivnakeins Yowbad anilivan, asteiy o asteitoun bilivans, tage tababaws yakamiy kwatukins asilivan, aw-sinap bwein, aw-sinap makaw. 8|iTasiyas tallivan kaeig kweitan kweitan wasigeis, deisa asteiy o asteitoun. Awoum bibabaw. Teitan bimug, teitan bikuyeim. Kadilok teitan bikativin asilivan. Kukin takativinin livan nag, awoum kweitan kaeig waseg billivans, tapwa̱loul waseg; misinaka wananon billivan, asteiy son Yowbad biliganes. q{[Livan towen nalivan kuliganes. Igaw kwatuyouns yakamiy, tapwa̱loul silma̱nin, teitan anawous bikanuwel, teitan bikatimlakay sinap, sinap ka̱wum nikamat teitan waseg mo bisek, o teitan bilivan kaeig kweitan waseg, o teitan bikativin livan towen. Youd babaw kuva̱ges va̱gan bikatimweis amisinap yakamiy tayakelesiys babaw yakamiy. Youd babaw didumwal zIgaw bukwatuyouns tayakelesiys yakamiy, kaeig kweitan kweitan wasigeis bukullivans, o teitan beiw, tobwag gamag o kavel nag isimounid Yowbad waseg, adok bilivan, bilana, “Kwabala̱weins yakamiy”; tage beiw biligen kulivnakes Yowbad nanon babaw yakamiy, bo bigeg nanon peinan ansinap kalbaleb aveiyag nisowum wananon mo bikamat wananon gamag towen, mo bikalivatow bikantukov binitoug Yowbad waseg va̱gan bileb, peinan ansinap kalbaleb; e, bilivan, bilana, “Mounid Yowbad nises wasigeis yakamiy.” xyiMagat kweitan kaeig bukutay, mamagina naman mulin Yowbad, silma̱nin tasiyas nag isimounids Yeisuw waseg; nag silma̱nin tasiyas tasimounids. Tage bukulivnek Yowbad nanon bukulabes tasiyas tasimounids Yeisuw waseg, tobwag gamag nag. KxBukitab kaleiwag-nen nises mamagina:“Igaw tasiyas ages kweitan bikawes agulivan bisekes gungamag.Ages tasiyas billivans wasigeis, tage nag biliganes.” Yowbad ilivan ma̱wan. 1w[O sigwey yakamiy, awoum beivag ninoumiy ma̱wana gamagal. Kadiloka kusinaps bwein va̱gan gog bimatuw amisinap. Tage kadiloka bukutagouwaws sinap kalbaleb waseg. Vv%O, kalin nuwag Yowbad, peinan singaya allivan kweitan kaeig waseg, o yakamiy kukuyeims; tage sigwey tayakelesiys yakamiy sivinag agulivan misinaka kweinim, kamnat, nanoug waseg; bukuliganes, mo bakatimlakeimiy sinap bwein. Awoum kweitan kaeig waseg, agulivan singay babaw tawsan, peinan nag sinap kweitan bakatimlakeimiy, nag. LuYa̱koum kuya̱kawn bwein, mogo towen nanon ta-bukwatimweis. t Magat tobwag gamag nises wasigeis takayelesiys yakamiy, igaw bukuyakawen Yowbad, kululuwam ya̱koum waseg bukulivan kweitan kaeig waseg, mogo nag bikakin silawun amlivan, tobwag gamag towen, nag beitam bilana, “Mounid”; nag. Peinan nag bikakin. zsmAveiyag bavag? Adok banitoug nanoug waseg, sona kululuwag. E, wous bakanuwel nanoug waseg, sona kululuwag. nrUMagat kweitan kaeig waseg banitoug Yowbad waseg, misinaka kululuwag binitoug, tage nanoug nag. q- O towen kweitan kaeig waseg bilivan, kadiloka binitoug Yowbad waseg, va̱gan bikamtel anilivan silawun, mo bika̱mat babaw gamag wasigeis. #p? E, sivinamiy wuliyougwan kululuwamiy bwanabwein. Singaya kadilok beivag sivinamiy kululuwamiy wuliyougwan va̱gan bikatimweisis tayakelesiys babaw. >ou Magat teitan gamag aygan kweitan, o yey nag bakakin aygan towen, igaw bakalivan amateiyun-wan, anilivan towen limwelem waseg yey, mapuna aygag yey limwelem waseg gamag towen. n! Wadaban pwepway kaeig singaya babaw, kweitan ven ages kweitan, kweitan ven ages kweitan. Silawun gamag tasiyas misikesa-yay ikakins. m# Ma̱wan-vak ya̱koum, bukulivan kweitan kaeig waseg, gamag nag bidumwal ninous, nag bikakins aveiyag kulivan; mamagina kullivana mav. l}O magat teitan biyik bwa̱gig, o nag biyik bwein, gamag nag bidumwal ninous, nag bikatunags naviy silma̱nin; nag. k3O kukin gamag teitan makava bivkek a̱len, pikolel o git, mamagina biwawaya mav, nag beivag wous, gamag nag bikanuwels o nag bisilasals; nag. aj;O sigweyas, nagein gog, magat bawekeimiy mo kweitan kaeig waseg balivan, balabeimiy-tan? Adok nag. Misinak bakamat sinapun Yowbad, o balivnek Yowbad nanon, o bakatimlakeimiy sinap bwein, mo balabeimiy yakamiy. =isSivinag babaw yakamiy kaeig kweitan kweitan wasigeis bukullivans, o singay sivinag bukupalopisays, peinan wotet towen singaya bwein. O magat teitan bilivan kweitan kaeig waseg bo bisunasun ninous gamag; o magat teitan bikativin anilivan towen mo bidumwal ninous, mo bikatimweisis tasiyas tayekelesiys. %hCKukin gog kal kweitan kaeig waseg bilivan bo tonena ansinap bikatimweis; tage kukin kal bigeiguy Yowbad anilivan mo bikatimweisis tayakelesiys babaw. gKukin bukugeiguy Yowbad anilivan, gamag mwasanin biliganes, bukwatimweisis tasiyas, va̱gan kid biwotets bwein, mo beitaw nuwes. fyKukin gamag kweitan kaeig waseg bilivan, anilivan nag idibek gamag wasigeis; Yowbad gog iligen livan towen, peinan ikakin silawun. Gamag babaw nag biliganes. Kululuwan waseg ilivan. Gamag babaw nag bikakins silawun anilivan bo ikawumen-wan. e /Kadiloka bukusiwa̱youbs singay. Kadilok beivag sivinamiy kululuwamiy wuliyougwan bwanabwein, o singay sivinamiy bukupalopisays Yowbad anilivan. edC Kweitoun sinap nisesus bwanabwein; kweitan simounid waseg Yowbad, kwayuwein namis, kwatounun siwa̱youb; youd tasiyas bisesus bisigagas. Tage sinap towen siwa̱youb singaya bwein, bo imug sinap babaw wasigeis.ac; Nagein gog sinap avakaein nag bakakin, misinaka kakit-wan mamagina kululuwan akin; igaw wanakougwaw mo bakinbunik. Nagein nag akakin bwein, igaw wanakougwaw bakakin bwein, mamagina Yowbad bweina ikikineig yey. b3 Igaw wagwa̱dig agulivan wadadan-wan, agusinap makaw, bula̱bol nanoug, peinan igaw gwad yey. Wankuyeim bo avakaein, sinapun gamagal mo alev. a Nagein gog kakit takakins, adsinaps nag bivakaein geiguy silma̱nin. Igaw avakaein sinap biton, mo biyakous adsinaps, to kakit. X`) Siwa̱youb nag beikous. Takinew siyas palopit nisesus; igaw siwotet biyakous. Takinew wudous tasiyas illivans kaeig kweitan kweitan wasigeis, igaw siwotet biyakous. Takinew sinap nises, igaw biyakous. _ Kukin kal bisiwa̱youb kadilok tut babaw bikapatul; tut babaw bisimounid o binamis son waseg; nag bikawegweis won, nag. W^' Kukin kal bisiwa̱youb, awoum kalbaleb ansinap, nag sivinan bikaleiwag, nag bikavikun, nag bininuway kalbaleb; o kukin biligen sinap kalbaleb nag bikalin nuwan, deisa bikalin nuwan sinap bwein waseg. ] Kukin kal bisiwa̱youb, mo bikapatul, bikalin nuwan, nag bikaypom son navavag, nag bikaypom sinap, o nag bikaypom butun, nag. %\C Magat bavgen gunwuliyoug beikous, o magat batam woug tatoneig bigabus kov, beikous, tage nag basiwa̱youb, nag kweitan maysan bakow wotet towen, nag. }[s Magat balivnek nanon Yowbad, o magat bakakin youd babaw ven watinow waseg, o youd babaw liba̱lab waseg, o magat balivan koy kweitan binoun bein palatan, basimounid, mo bivag ma̱wan; tage nag basiwa̱youb, tasimav gog yey; basesuna mav. FZ  Ked singaya bwein yagan siwa̱youb. Magat agulivan mamagina tassinap yey, o magina gum-liba̱lab teitan yey; tage nag basiwa̱youb, agusinap gog makawan, agulivan mamagin kup iwawaysa mav. Yw Kadiloka beivag sivinamiy vagein bwein Kululuwan Yowbad bisekeimiy. Tage ked singaya bwein bakatimlakeimiy.SX Tabta babaw ya̱kids takaweins liva̱nen Yeisuw? Adok nag. Tabta babaw palopits, bitageiguys nanon Yowbad, babaw ya̱kids? Adok nag. Tabta babaw ya̱kids takatimlakeins sinapun Yowbad? Adok nag. Tabta babaw ya̱kids dawotets tawtoun? Adok nag. Tabta babaw bitava̱ges va̱gan beibweins takatouns? Adok nag. Tabta babaw ya̱kids bitallivans kaeig kweitan kweitan wasigeis? Adok nag. Tabta babaw ya̱kids takakins takativinis asilivan tasiyas? Adok nag. 9Wk Mamagina Kelis won, gamag ya̱kids; teitan teitan mamagina wuliyougwan kweitan kweitan. Peinan Yowbad nikaleiwag tayakelesiys ya̱kids dawotets kweitan kweitan. Takaweins liva̱nen Yeisuw imugwas. Wankuyeim tasiyas palopit siwotet igeiguys Yowbad nanon. Wankuyeim takatimlakeins sinapun Yowbad. Wankuyeim tasiyas iwwotets singay tawtoun. Wankuyeim tasiyas ivva̱ges va̱gan beibweins takatouns. Wankuyeim tasiyas ilabes sisiyas. Wankuyeim tasiyas magina takavaveis, ikaleiwags sisiyas wasigeis. Wankuyeim tasiyas tallivan kaeig kweitan kweitan wasigeis. "V= Magat won wuliyougwan katanok bilivet mamayuy, bo bigeg wuliyougwan babaw. Magat won wuliyougwan katanok bilouvat yakawanan, babaw mo bimwa̱saws. U3 Ivag wouds ma̱wan, va̱gan kid wuliyougwan katanok katanok mo bilabes o bivna̱ses sisiyas; awoum wouds wuliyougwan bilivis bivag bod babaw. 3T_ Wouds wuliyougwan babaw ila̱tans, imlavag wouds katanok; Yowbad bo ibun ma̱wan. Wuliyougwan aveiyag yakawanan kakit, Yowbad ivag va̱gan yakawanan bivakaein kid. ,SQ Nag! Magat wuliyougwan won aveiyag gamag idok nag ivag sivinan, tatagouwaw gamag towen; singay gog sivinan wuliyougwan towen. O aveiyag idok yakawanan nag, singay iyakawanes wuliyougwan towen; tavna̱ses bwein wouds wuliyougwan, aveiyag admwasins waseg, mo talumwes, tavna̱ses bwein. "R= Nag kadilok mat bidibek nim, bilana, “Nag sivinag ya̱koum.” Ma̱wan kunukun; nag kadilok bidibek kwakway, bilana, “Nag sivinag ya̱koum.” xQi Magat wuliyougwads katanok, nag beivag wouds tatonen. Tage woun wuliyougwan babaw, woun gog katanok-wan. tPa Yowbad nakaleiwag bo ibun woun wuliyougwan babaw-wan, siwotet kweitan kweitan, ma̱wan nanon Yowbad. O  Kukin woun bika̱lawt matan waseg, ta-ma̱wan biligen. O kukin woun bika̱lawt teigan waseg, ta-ma̱wan biskwen manisin. N) Ma̱wan teg bilivan, “Peinan nag mat yey, adok nag wuliyougwan woun yey,” mounid anilivan, ne? Adok nag. Wuliyougwan woun towen teg. M5 Kukin kwakway bilivan, “Peinan nag nim yey, adok nag wuliyougwan woun yey,” mounid anilivan, ne? Adok nag. Wuliyougwan woun towen kwakway. :Lo Wuliyougwan woun nag katanok, singay babaw. uKc Kululuwan anmwa̱net waseg ibapta̱yseids mo tamlavags mamagina woun katanok. Takinew min-Yudiy yakamey, o mina-Gilis yakamiy, takinew touwat yak, o takinew tamwey yak, Kululuwan Towen anmwa̱net waseg iwmwamweids babaw ya̱kids. J E, woun katanok, tage wuliyougwan woun babaw; ma̱wan-vak Kelis katanok, o ya̱kids babaw magina wuliyougwan Kelis. Iw Kululuwan Towen anmwa̱net ivgen isekeid ya̱kids tatonok tatanok, ma̱wan bikaleiwag, mo biwteles wotet towen. [H/ Bo ivgen isek teitan ansinap va̱gan bilivan bwein, teitan isek ansinap va̱gan bikamtel livan mounid; teitan isek nasimounid tawtoun Yowbad waseg; teitan isek natawtoun va̱gan bivag beibweins takatouns; teitan Yowbad nabubun tawtoun biwtel; teitan bipalopisay Yowbad anilivan; teitan bikakin kalisiy tayyaweids o kalisiy siwotet mounid Yowbad Kululuwan waseg; mayen teitan billivan wasigeis kaeig kweitan kweitan; teitan gog bikakin bikativin kaeig tasiyas. aG; O dawotet kweitan kweitan Yowbad Kululuwan bo isekeids va̱gan bitalabes sidayas. F) Sinap ma̱wan singaya babaw, Yowbad gog anmwa̱net-wan ikaleiwag teitan teitan wasigeis, silma̱nin dawotets bitawteles kweitan kweitan. KE Wotet ma̱wan, singaya babaw, tage datoveks anmwa̱net-wan. gDG Wuliyougwan kululuwads singay babaw, tage anmwa̱net Kululuwan Towen bo ivgen isekeids. IC  Mapun adibakeimiy yakamiy, nag kal bilivan Kululuwan Yowbad waseg, mo bitouyeg Yeisuw, nag. Misinaka Kululuwan Towen Bwanabwein binek gamag, mo bilana, “DaGuyaws anmwa̱net Yeisuw.” TB! Bo kunuwes kweiboug, igaw dadub yakamiy, yowbad tobwag nukuyousis; yowbad tobwag nag kadilok bilivans; tayyaweids tasiyas. Tage nukukwawes asisinap tasiyas, sikaleiwag katanok katanok bo kuyousis. _A 9 Sigwey nukuleles liva̱nen kululuwads wuliyougwan. Sivinag bukukwakins sinapun towen. @ "Kukin teitan beivag anamoun, kadiloka beikam wanbunatum tatonen; va̱gan nag beivag amisinap kalbaleb. Beivag amisinap kalbaleb, Yowbad mo bimop amisinap to kalbaleb. Kaleiwag towen nasekeimiy. Kaleiwag mwasanin nisesus; igaw bawekeimiy, mo balivan._?7 !O sigwey, igaw bukukwams tapwa̱loul towen waseg, kadiloka bukwaymates simiyas. 9>k Tut towen waseg daGuyaws bimop adsinap kalbaleb, va̱gan bika̱kin matads; tage igaw tut wanakougwaw nag bikamta̱nid. Bo bikamta̱nis sidayas takalbalebs; ya̱kids nag. j=M Kukin bitaninuway adsinap, aw-sinap kalbaleb bitapiyev, Yowbad nag bimop adsinap kalbaleb. e<C Kal yak kukwam mav o kumoum mav, nag kukwakin won towen, igaw Yowbad mo bikatimop amsinap to kalbaleb. Tut towen, amisinap ma̱wan, mapuna kuguya̱gweys babaw yakamiy, o kukwatouns, o kumta̱mats mwasanin yakamiy. ;+ Kadiloka tanuways adsinaps tatoneids, aveiyag bwein, o aveiyag kalbaleb; wankuyeim mo bitakams kan towen, o bitamoums mkwaviwen kwa̱vig. /:W Mapuna kal beikam mav kan towen, o beimoum mav daGuyaws nakwa̱vig mkwaviwen, gamag towen ansinap kalbaleb, biyageg won daGuyaws, o biyageg buya̱vin daGuyaws. $9A Igaw bukukwams kan towen, o kwa̱vig mkwaviwen bukumoums, bukukwa̱mats daGuyaws nakanig. E, kuvva̱ges ma̱wan ee... mo beiyum beim daGuyaws towen. N8 Ikams ikous, mo ikow kwa̱vig, ilana, “Kwaviwen kwa̱vig silma̱nin kaleiwag kweivaw, buya̱vig tatoneig waseg. Kadiloka kuvva̱ges ma̱wan; igaw bukumwamwes, va̱gan gog bukuninuweigs.” ,7Q DaGuyaws bo isekeig sinap towen nasekeimiy ma̱wan: misumkwey inavamul teitan bisilkod Yeisuw; e, boug towen, Yeisuw mo ikow bled wanaman, ikalin nuwan Yowbad waseg, ikiv, isekes beikams, ilana, “Towen woug pinamiy yakamiy. Kadiloka kuvva̱ges ma̱wan, va̱gan bukuninuweigs yey.” o6W Tabta mibunatum sam bukukwams o bukumoums waseg, ne? O adok bukkwasigumis Yowbad angamag, tasiyas katuyouns nimeis; peinan ivag asimwasin tasiyas tasimavs. Aveiyag balivan? Tabta bakavasimiy youd towen silma̱nin? Adok nag. V5% Kwatuyouns yakamiy nag bukukwams bwein daGuyaws inasagal, peinan tatanok tatanok yakamiy kukwams kaeimiy tatineimiy; teitan isesun-wan anamoun, tayuwein igovek, tatounun gog imoum, mo ikabala̱wein. w4g (Kadilok gog bukulivis va̱gan bitakakins kalisiy yakamiy amisinap bwein, o kalisiy asisinap kalbaleb.) 3 Peinan mitapwa̱loul waseg, bo aligen kulivis mibod yakamiy, kuva̱ges bod babaw, o kakit bo asimounid livneimiy towen. 2 Kweitan livan asekeimiy, o nag bakavasimiy youd towen waseg. Tutan kwatuyouns yakamiy, nag ivag amisinap bwein, singay kalbaleb. 91k Makaleiwag ma̱wan. Magat teitan gamag sivinan bitakamnimans sods, nag kweitan kaleiwag nises; nag. Nag kweitan kaleiwag nises tayakelesiys wasigeis. DaGuyaws inakamkwam ^05 Kukwakins ven watinow sinapun; vinay bweina bisikams asikweim bwein, kunus vayva̱yov, silma̱nin yakawanes; tage awoum taw bisikam vin anakweim; kunun awoum bivag magina vin kunun, nag; bo beivag anmwasin. q/[ Ninoumiy yakamiy ama̱wan? Kadilok vin binitoug Yowbad waseg, anakweim kalbaleb? o nag? ama̱wan? ~.u Peinan Yowbad nibun vin, kuda̱taw waseg, wankuyeim vinay ikopwes tawaws; e, silawun youda babaw Yowbad waseg. -  DaGuyaws inaked waseg, gamag beivays ikous, kadilok vin son namwan asteiy bikaleiwags; awoum anmwa̱net gamag bikaleiwag. Y,+ Mapun, vin kadiloka bisikam anakweim bwein, peinan min-liba̱lab bikines. K+ Ta-ibun taw, vin silma̱nin; nag. Ibun vin, taw silma̱nin. q*[ Yowbad wanmugwana nibun kuda̱taw, taw waseg mo ibun kuda̱vin; ta-imug kuda̱vin; nag. Taw imug. @)y Nag kadilok kuda̱taw bisen antanugweib buntuman tapwa̱loul wanuwan, peinan kuda̱taw magin ma̱wana Yowbad, yakawanan Yowbad silma̱nin, o kuda̱vin yakawanan taw silma̱nin. ((I Kukin vin bisikam anakweim kalbaleb, kadiloka mo bibob kunun beikous, bikakuna̱duy. O kukin nag sivinan bikakuna̱duy, kadiloka bisikam anakweim bwein. E' Kukin kal vin bigeiguy o binitoug Yowbad waseg, anakweim kalbaleb, mo namwan beivag anmwasin. Sinap towen ma̱wan magina kunun bibob beikous bikakuna̱duy; mo beivag anmwasin waseg. h&I Kal taw bigeiguy o binitoug Yowbad waseg, igaw antanugweib wakunun, bo biyageg datoveks. %9 Kweitan youd nises. Sivinag bukukwakinsa Kelis bikaleiwag tawaw wasigeis; tawaw bikaleiwags sikwavas wasigeis; Yowbad gog ikaleiwag Kelis waseg. W$' Bo ikalin nuwag peinan kuninuways o kuyousis kaleiwag towen nasekeimiy. e# E Ma̱wana yey akabkun inaked Yeisuw Kelis; mapun yakamiy kwabkunis ked towen. Kweim kalbaleb U"# !Nanoug yey, bo bavag va̱gan beibwein ninous babaw gamag. Nag ivag sivinag gunavavag babaw; nag. Sivinag kid aveiyag mo bilabes sidayas, va̱gan Yowbad bikatinabwes tasiyas, mo bimwa̱saws kid.X!) Awoum bitava̱ges kid aveiyag mo bigeg ninous sidayas; takinew sidayas min-Yudiy, o takinew tobwag ven gimgilis, o takinew natayakelesiys Yowbad. Awoum bitava̱ges kid aveiyag mo bigeg ninous sidayas. ; o Awoum! Kadiloka bukuva̱ges youda babaw yakawanan Yowbad silma̱nin. Kan aveiyag bukukwams, o aveiyag bukumoums, kadiloka kuva̱ges va̱gan gamag biya̱kawns Yowbad waseg. B} Nanon soum bikaleiwag, nanoum ya̱koum nag. Awoum ge soum bigeg nanon. Adok kulana, “Ampalawen sivinag bweina ba̱noy. Aveiyag sivinag bweina ba̱kam. Aveiyag wawun nanon soug bikaleiwag? O magat bikalin nuwag kan towen ba̱kam, aveiyag wawun bivtokeigs livan, gamag mwasanin?” Awoum bukulivan ma̱wan. / Tage kukin gamag teitan bilivan, “Viniyon towen bo imgwavis siyowbad silma̱nin”; awoum kukwam kan towen. Bukukwam mo bigeg soum nanon. H  Magat soum nag isimounid Yeisuw waseg, o bilana, “Kum kukwam,” o sivinam bukukwam, bweina kukwam. Awoum kwatugwan, kulana, “Kan towen kumgwev tan, ne?” Awoum! Deisa kukwam-wan.  Bweina tatagouwaw yak kukwama mav; peinan, “Tanuwagan ven watinow daGuyaws; mtowen tanuwagan youda babaw nisesus waseg.” uc Kadilok bukukwams kana babaw. Viniyoun aveiyag kugimwel bweina kukwam. Igaw bukugimwal, awoum kukwatugan, kulana, “Viniyon towen imgwavis? o nag?” Kukin teitan bilivan, “Viniyon towen bo imgwev kid,” adok bo bigeg nanoum.  Kadilokeids sinap babaw bitakow, tage sinap mwasanin nag bilabeid, va̱gan bitatawtoun, nag. Kadilokeid kan babaw bitakams, tage kan babaw nag bilabes sidayas. Kadiloka beivag sivinad sidayas sikamnabwein, dakamnabwein tatoneid awoum. Viniyon imgwavis G DaGuyaws nakabninuway kwa̱vig-nen nises; baloum nakwa̱vig nises. Nag kadilok kwaviy bukumoum. Nag kadilok bukukwams daGuyaws napwa̱siw waseg, mo bukukwams baloum napwa̱siw waseg; awoum. Bitava̱ges ma̱wan mo bikamliweids Yowbad. Awoum bitasilkodes daGuyaws, mata bigeg nanon. Ta-ma̱wan bitatawtouns waseg. Y+ Taninuways kan imgwavis tobwag yowbad silma̱nin, iyyaweids-wan; o yowbad tasiyas iyyaweids-wan. Tasiyas igaw dadub nag beiluns waseg Yowbad, tage iluns waseg baloum. Awoum bukula̱tans simiyas baloum. G Kuninuways min-Yisleil asisinap. Tasiyas tanuwgwes-lun iwaweiys lun bulukwan, mwasanin igabus wakabeilun, mwasanin isemos kaeis beikams; mamagina bo ila̱tans waseg Yowbad nakabeilun. /W Peinan kan katanok-wan mamagina bled katanok, o ya̱kids babaw gamag takams kan towen katanok-wan, mo tamlavags katanoka bod ya̱kids, peinan kads katanok-wan. ! E sigwey, kuninuways. Kadiloka kupiyaves yowbad tobwag. Peinan tassinap yakamiy, kukwakins agulivan mounid. Kelis nakwa̱vig towen nisiwyoubuds waseg; o kalin nuwads silma̱nin; e, tamwamoums mamagina buya̱vin tonen. Sods Kelis, mo tamlavags katanoka bod ya̱kids. Ma̱wan kan towen takivis takams, mamagina won Kelis tonen, tamlavags katanoka bod ya̱kids, peinan tala̱tans sods Kelis. dA Aveiyag talivatus biyakwaneids, kweiboug niyakwanes gamag babaw wasigeis. Yowbad gog mounid bo bilabeids, nag beitam sinap kweitan biyakwaneids va̱gan bibinak wouds, nag. Dakabiyokons towen, magina dakul silupouy; talivatus wabwanit; Yowbad gog bikatimlakeids aniked mo bitalavays; mamagin bitatawtouns waseg dakabiyokons, kweitan kweitan. hI Kukin kal idok ansinap tawtoun, kadiloka bivnas, mata ge bikalouw, sinap kalbaleb waseg. -S Ilouvats youd tasiyas kalbaleb, va̱gan kid ya̱kids-vak mo bitakakins sinap bwein; peinan kweiboug sinap babaw mo ilivatuds, nagein, nakabiyokous tut waseg. ~u Awoum tavtokays livan, ma̱wan tasiyas ivtokays livan, mo ikayeb tawayin gamag, iwaweiys gamag tasiyas, imats. 1 Awoum tayakwanes daGuyaws, ma̱wan tasiyas ivtokes livan, kan silma̱nin; wankuyeim mo isekes mwatet ibsibas tasiyas, ikanka̱nigs wanawoud. 'G Awoum takanavaysa mav, ma̱wan tasiyas kweiboug, yam katanok waseg mo ikabalamats singay babaw tawsans, sinawey kweitoun tawsan gamag imta̱mats ikous. 5c Youd tasiyas ilivatus adsinaps silma̱nin, va̱gan bikatimlakeids, mo bitakawes adsinaps bwein; awoum sivinads sinap kalbaleb ma̱wan tasiyas; awoum bitayousis yowbad tobwag ma̱wan tasiyas niyousis. Peinan kweiboug niva̱ges ma̱wan, liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina, “Isinis kid beikams kan, o beimoums; wankuyeim mo itamanaws kalimwa̱saw silma̱nin, iwliwals sisiyas. E, iwliwals tobwag yowbad silma̱nin.”   Tage Yowbad nag ikalin nuwan tasiyas babaw, mapun ikanka̱nigs; wous tasiyas ikatigayays wanawoud, ven makaw, waseg. { o O siyas babaw nikamkoums liba̱lab kan-nen, nimwamoums liba̱lab sipinen; mtowen sisiy ineis yagan Kelis, mamagina dakul ibwabwab yevagam, peinan yam babaw kululuwes imwamoums liba̱lab sipinen, towen Kelis iwmwamwes kululuwes tasiyas.   O sigwey, taninuways tammwayas wanawoud pwa̱mug-o, Yowbad isen wakunuwtes lov imgwayes, o igaw Yol Bwabwel isilbwed siked, isiws wanuwan, ineis, isaps palatan. Mamagin ibapta̱yses Moses waseg, lov waskawan o yol wanuwan, peinan itams Moses nakaleiwag waseg. ^ 5 O yey, asawl va̱gan batamap kid; akavaveis bunik va̱gan wag bidumwal; akaleiwag waseg woug tatoneig va̱gan sinap tawtoun bakow. Yey bakaleiwag, woug nag. Magat woug bikaleiwag agusinap kalbaleb, maysan bwein nag bakow, nag. Magat basekeimiy liva̱nen Yeisuw, o woug igaw mo bikaleiwag agusinap kalbaleb, maysag bo biyamkwaneig. % O tawtelein wag itas kala̱lav, iwtel bwein, silma̱nin igaw wag babaw mo bikavva̱laks bisisawls, nawag makaywen mo bitamap. Maysan gog bikow. Nag bivakaein maysan. O ya̱kid gog bitawtel dawotet bwein, igaw maysad avakaein mo bitakow; maysads towen bo bisigeg. uc Bitaninuways, kalisiy igaw mo bimwa̱saws? Magat babaw bikawlideiys bisisawls wavtakon ven, tatanok bitamap, maysan mo bikow. O ya̱koum ma̱wan, kadiloka kunoun wamked ven watinow, mutawtoun waseg, va̱gan kid maysan mo bukukow. / Gunawotet towen babaw awtel, peinan sivinag bakokew liva̱nen Yeisuw Kelis, o sivinag gunawotet towen bawtel beibwein, mo bamwa̱saw waseg. D Tougweys sigwey bakases, mo bamlavag mamagina tougwey yey, va̱gan tasiyas biliganes Yeisuw nakaleiwag. O tasiyas sigwey, asisinap kweitan, bamlavag mamagina tasiyas, va̱gan biliganes Yeisuw nakaleiwag, mwasanin tasiyas. O gamaga babaw sigwey nakases, agusinap ma̱wan. Itawtoun va̱gan biwtel nawotet bwein @~}}w}||+{YzFyxxfwwvuttss9ryqqLponmll kk0kjihggsff!edccvc!bba``?__Y^^Z]C\<[ZZ3YqXX)WVVVUUxU3TSvSR,Q=PPGOO)NMML+KJJII#HGGYFFEEDCBB A8@@?%>g>=m<<%;i::Y998>7]66#544e322710///.z.-,h,+o**)(,&&=$z##"4 =fiD J-U y  c  :c3,KH` Yakamiy-vak tawaw, bweina bukumtakavates mikwavas, kuvna̱ses, peinan vinay nag ivag sitawtoun ma̱wan yakamiy tawaw, tage asteiy son nakwav biba̱nes Yowbad nasiwa̱youb, mwamoves silma̱nin. E, kumtakavates mikwavas va̱gan nag aveiyag bisilbwed mikanitoug Yowbad waseg. Amisinap bwanabwein mapuna abamiy bigeg ,_QMa̱wan Sela, ikanow aygan Ebelam, idok natovek towen; o yakamiy gog magat nag beivag amipwa̱yat, o bukuwwotets beibwein mo bukumlavags Sela nitun yakamiy. ^'Namumwey bwana̱bweins kweiboug asisinap ma̱wan, inmises Yowbad bilabes o ikanawes simwa̱nas ages; mamagina astubub bwanabwein towen. ]]3Awoum kuninuways miguwa̱vin waseg bukusinats mo mikatubub bukusikams o dibeimiy bukutoumis bibabaw; tage bweina kuninuways amisinap ma̱num wanuwamiy. Yowbad singay sivinan sinap towen; bises nag beikous. \ Vinay yakamiy bweina kwanawes ages mimwa̱nas, va̱gan mwasinis mo bisimounids. Tut towen mwasinis nag ikanawes aygan Yowbad, tage bikineimiy amisinap bwanabwein, kamnat, mo bisimounids. Nag bukuguyes; misinaka amisinap bikines, mo bikanavin ninous. [Kweiboug ya̱kids ma̱wana sip talasisulin ked, tage bo nitayums tanekes datamtakavatays mtowen takaymatein kululuwads.qZ[Yeisuw anmwa̱net ikow adsinaps kalbaleb wakamweilok, won tatonen ikanig, va̱gan sinap kalbaleb bikanig wanuwads ya̱kids, wankuyeim mo bitamwamovs silma̱nin sinap didumwal. Ibasis won Yeisuw, mapuna ya̱kids tasesus bwein. (YITasiyas niyyages Yeisuw, tage nag ikatimop asilivan. A̱ban igeg, tage nag ikananeiy. Bo inamis waseg Yowbad, peinan ikakina Yowbad nakaleiwag didumwal. EXNag ivag ansinap kalbaleb. Nag ikatidavis gamag, nag. WKed towen silma̱nin Yowbad nikatigikeids, Kelis gog igeg a̱ban peinads, waseg ikatimlakeids ama̱wan bitabwa̱kuns waseg. UV#Tage kukin amsinap kalbaleb mapuna biwaweims mo bukwaptuleim, nag amsinap bwanabwein towen, nag. Kukin gog amsinap bwein mo biyagageims o bukwaptuleim, Yowbad mo bidokeim gamag bwanabwein ya̱koum. U)Kukin kal toubwein, mwasanis gamag biyagages makaw, a̱ban bigeg, tage binuway Yowbad, bikaptul, mo Yowbad bidok bwanabwein gamag towen. 0TYTouwats yakamiy, kugoulus mituwa̱veks o kwanawes ages, takinew mituwa̱veks tasiwa̱youbs o tamma̱nums, o takinew tayakeikays tasiyas, bweina bukwanawes ages. *SMKuvna̱ses gamag babaw. Kusiwyoubus tasiyas tayekelesiys. Kugoulus Yowbad. Kuvna̱ses mtowen takaleiwag king avakaein. Kelis a̱ban igeg ven watinow waseg AR{Awoum beivag amisinap ma̱wana tasiwun deil yakamiy, peinan yakamiy kunounas wamnat, ampalawen sivinamiy; tage awoum kunounas ked kalbaleb waseg, peinan Yowbad natouwat yakamiy. Q7Yowbad sivinan beivag amisinap kamnat, mo bikineimiy tasiyas tatagouwaws, asilivan kabala̱wein; tage bikineimiy amisinap bwein, mo bika̱pays. XP) DaGuyaws angamag yakamiy, bweina bukutams waseg kaleiwag babaw ven watinow, magat tavakaein towen king, o takinew gabman tasiyas nikayabes silma̱nin bimapus takalbalebs o bikavasis tasiyas toubweins. TO! Beivag amisinap bwein wamtes tadadubs. Magat bivtokeimiy livan peinan bidokeimiy takalbalebs yakamiy, tage bikines miwotet bwanabwein, o yam towen Yowbad bilakwaneimiy mo biya̱kawns Yowbad waseg. N' Sigwey, kadiloka kwatibomes woumiy anvikeiy, peinan biyageg kululuwamiy, peinan yakamiy mamagina taggobwaws yakamiy, o bwabwal yakamiy. DM Kweiboug nag kweitan bod yakamiy, tage nagein bo nukumlavags Yowbad angamag yakamiy. Kweiboug nag inok nuwan yakamiy, nagein gog inok nuwan, ikatinabweimiy. Yowbad natouwat yakamiy 9Lk Yakamiy gog Yowbad nikatigikeimiy angamag yakamiy, yakamiy tanuwgwes lun silma̱nin guyaw towen, yakamiy inabod bwanabwein, yakamiy Yowbad inagamag tatonen. Miwotet bukwamteles ama̱wan nikatigikeimiy tadadubs yakamiy, mo kusiws nakamnat avakaein waseg. E, bukwamteles nasiwa̱youb towen avakaein. /KWKweitan-vak livan mamagina:“Gamag bikatpines kikeis wululay towen mo bikalouws.” Bo bikalivatows peinan isiplaves anilivan. Yowbad bo ilivnek ma̱wan. FJYakamiy tasimounid sivinamiy gamag towen, tage tasiyas nag isimounids, livnes nises mamagina:“Wululay towen tawteleins bunatum nipiyaves; tage bo imlavag anmwamwan bunatum.” QILivan nises Bukitab waseg mamagina:“Bo batamnow gunkakol ven Sayon waseg, kakol bwana-bwein bo akatigik silma̱nin sol.Kukin kal bisimounid waseg gamag towen nag beivag anmwasin.” xHiYakamiy ma̱wana wululay mwamov yakamiy, bweina kululuwamiy biwlul mamagina nabunatum, mamagina natalineiluns bwana̱bweins yakamiy, mo Yeisuw Kelis bilabeimiy va̱gan Yowbad beitam amilun waseg, mamagina kululuwamiy waseg bukuluns. $GAKunekes Yeisuw, mtowen mamagina wululay, mwamov-wan. Gamag mwasanin bo ipiyaves, tage Yowbad singay sivinan; peinan bo ikatigik silma̱nin inawotet. FFBo kusimkwanes daGuyaws nasiwa̱youb wasigeis yakamiy. NEKadiloka ninoumiy kuva̱ges ma̱wan a̱pwaw yakamiy, va̱gan beivag sivinamiy sus bwanabwein silma̱nin kululuwamiy bitawtoun; bukumoums mo kululuwamiy bitubwes Yowbad nakatuneib silma̱nin. cD ABweina kupiyaves sinap kalbaleb, kameiliw, silponay, katidividav, silakod, wutokay livan. >C wLiva̱nen sinap towen Bukitab waseg nises mamagina:“Gamag ven watinow mamagina awuyow.Butus mamagina awuyow la̱lan.Igaw awuyow bikalayag, mo la̱lan bitibta̱boul bein watinow.Tage Yowbad anilivan bises bisigeg.” Anilivan towen bulagan bwanabwein nigeiguys wasigeis yakamiy._B 9Yowbad bo isop anyoupeis, isob, mamagina mwamovads kweivaw. Youpeis towen nag beipwas, nag; peinan youpeis towen anilivan tatonen, o mwamovan nises waseg youpeis towen; waseg nag beikous, nag; bo bisesun-wan. /A YBweina bukwanawes livan mounid mo kululuwamiy bikamnat, o bukusiwyoubus mounid tasiyas tayakelesiys. E, kusiwa̱youbs simiyas wasigeis, siwa̱youb mounid waseg. S@ !Kelis buya̱vin waseg niyamiyiseimiy mapuna kunmises va̱gan Yowbad bilabeimiy. Yowbad bo iyakit Kelis kanig waseg, isek naguyaw. Mtowen Yowbad kusimounids waseg, o kunmises va̱gan mo bilabeimiy. )? MKweiboug Yowbad nikatigik Kelis nawotet, wankuyeim gog mo ibun ven watinow, nagein gog nakabiyokous tut waseg, mo ikamat wadaban pwepway peinads ya̱kids. p> [Kweiboug kukikuns tammwayas sikaleiwag waseg, tage sinap towen nag ilabeimiy, tage Yowbad iyamiyiseimiy silma̱nin kweivaw ked. Nag iyamiyiseimiy moneyin ven watinow waseg, mamagina silib o goul; nag. Tage maysamiy buya̱vin Kelis, mamagina La̱miy lun bulukwan, singaya bwein ankakin, neiweiys pinamiy yakamiy. E buya̱vin Kelis nag bitamop mapun, nag. N= Mtowen Yowbad igaw mo bikatukin wasigeis ya̱kids, inakaleiwag katanok-wan bivkek gamag tatanok tatanok wasigeis. Magat dawotets bwein mo bikaleiwag dakabmwa̱saws bisekeids; kukin gog kalbaleb, bo kalbaleb. Mtowen tadokes Tamads, taninitougs waseg. Bweina bukugoulus mtowen, yam babaw nukusesus ven towen tobwag waseg. S< !Ansinap kamnat mtowen nikatigikeids angamag ya̱kids, mapuna tatineimiy-nan beivag amisinap kamnat. Bukitab waseg Yowbad ilivan mamagina:“Beivag amisinap kamnat, peinan yey Takamnat yey.” ; 'Nitug yakamiy, bweina bukwanawes Yowbad aygan. Kweiboug tatagouwaws yakamiy, amivikeiy nikaliwageimiy. Awoum kukikunis vayuwein; awoum. <: s Yakamiy gog bweina ninoumiy bitawtoun, kutitoukums; bweina kunmises beibwein va̱gan Yowbad nasiwa̱youb bisekeimiy. Igaw Yeisuw Kelis bikamat wadaban pwepway mo bisekeimiy. 9 - Kweiboug Yowbad ikatimlakes tasiyas palopits mo ikakins, nag biwotets pines tatineis tage pinamiy yakamiy. Peinan asilivan bwanabwein anagin mwana ikamat wasigeis yakamiy. Yowbad nikayeb Kululuwan Bwanabwein, meinoy neim walba̱lab ilabes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw mo idibakeimiy livan towen bwanabwein. Min-liba̱lab sivines bikakins, nag gog. Yowbad ikayuseids sinap bwein silma̱nin L8  Tasiyas palopits kweiboug nikatigikes Yowbad nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids; sivines kid bikakins ama̱wan bikatinabweids, ikatugwans va̱gan bikakins. Kelis Kululuwan waninous ikatimlakes mo ikakins Kelis a̱ban bigeg mo bimliguyaw wankuyeim, mapuna ikatugwans va̱gan bikakins kavel mtowen Kelis o asina̱vin bisap? F7  Bweina kusimounida ee... igaw mo bikatinob kululuwamiy. )6 MNag kukines wamtamiy Yeisuw Kelis, tage bo nukupwa̱kitsa waseg. Tut towen nag kukines, tage bo nukusimounids waseg, mo kumwa̱saws singay. Nag bitalivan! ?5 yMapuna kumwa̱saws tage tut kayakus waseg abamiy bigeg peinan mimouvit kweitan kweitan biva̱ges. Abamiy kalbaleb waseg Yowbad biyakwaneimiy, bikin bukusimounids bwein, o nag? Ma̱wan goul bitagob, simwan bivakayev, anagin mo bitakow. Tage goul nag bises bisigeg, nag. Goul kalamwey-nen bwein, tage kukin bukusimounids, sinap towen singaya bwein. Kukin bukusimounids bwein, igaw Kelis bikamat wadaban pwepway mo singaya bikavasimiy. 4 +Tasimounids waseg Yowbad mo bimtakavateids natawtoun waseg, va̱gan bikatinabweids. Nakabiyokous tut waseg mo bitakines abkatuneib towen. O3 Kalin nuwads Yowbad, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis Taman. Singay inok nuwan ya̱kids, bo iyakit Yeisuw Kelis kanig waseg, mapuna tanmises mounid biyakituds ya̱kids, mamagina mwamovads kweivaw nitaba̱nes, o dakiyays nitakawes. Dakiyays bwanabwein, nag beipwas, nag. Bo bises bisigeg. Tut towen nises walba̱lab, peinads. 2 Yey Pita, takawein liva̱nen Yeisuw Kelis yey. Kalin nuwag Yeisuw nagamag yakamiy, tasiyas takalbalebs nikayabeimiy mo kugals vena babaw ibekena - Ponit, Galetiy, Kapedosiy, Esiy, o Binitiy. Tamads Yowbad bo ikayuseimiy, o Kululuwan ikayuseimiy va̱gan bukukwanawes aygan Yeisuw Kelis, o va̱gan buya̱vin waseg bisouwumiy. Bweina bisiwyoubumiy singay va̱gan beitaw nuwamiy. Namis bwanabwein O1Budag yakamiy, kadiloka bukupiyaves tobwag yowbad. Yey Yon.g0GTakakins Yowbad Natun neim, adsinaps nisekeids va̱gan bitawtusis Tadidumwal towen. E, tasesus waseg Towen Tadidumwal, o waseg Natun Yeisuw Kelis. Mtowen Yowbad mounid; Towen waseg mwamovads bitaba̱nes nag beikous. n/UTakakins Yowbad angamag ya̱kids; tage towen takalbaleb ikaleiwag ven babaw gimgilis wasigeis. .Takakins Yowbad angamag ya̱kids nag ivag adsinaps kalbaleb, peinan tavna̱ses adsinaps, o towen takalbaleb nag biyousids, nag. c-?Aveiyag kalbaleb, sinap towen igeg; tage sinap kalbaleb nises nag silma̱nin kanig. 2,]Magat yak bukukin bwadam ansinap bigeg, o sinap towen nag silma̱nin kanig, bweina kunitoug waseg Yowbad, peinan bwadam; Yowbad mo bisek mwamovan, peinan nag ivag ansinap kalbaleb silma̱nin kanig. Awoum kunitoug va̱gan Yowbad bileb tayuwein kavel kalbaleb ansinap silma̱nin kanig; awoum. c+?E, bitakakins Yowbad biligen dakanitougs, mo takakins igaw bo bisekeids youd towen. s*_Towen peinan takapwapouts wamatan Yowbad; o kukin aveiyag bitantougis, o nanon ma̱wan, mo biligen. )  Sinap towen bo nalel neiw, va̱gan bukukwakins mwamovamiy bises bisigeg; magat bukusimounids waseg liva̱nen Yowbad Natun. (w Kukin Yowbad Natun bises waseg yak, mwamovam bukuban; kukin gog nag, bo nag. Bitakakins mwamovads bises bisigeg e'C Yowbad anilivan mamagina, “Asekeimiy mwamovamiy nag beikous, Natug Yeisuw waseg.” a&; Kal yak bukusimounid waseg Yeisuw, bukusimkwen wakateim mounid Yowbad Natun towen. Kukin nag bukusimounid waseg Yowbad, mo bukudok tayyaweid Towen Yowbad; peinan nag kusimounid anilivan, liva̱nen Natun tonen. @%y Kukin bitaliganes gamag asilivan, peinan tawtoun, kadiloka bitaliganes-vak Yowbad anilivan, peinan Tatawtoun singay; o Yowbad anilivan bo nikatimlakeids Natun Yeisuw liva̱nen. $)Asteitoun takaweins liva̱nen Yeisuw, teitan Yowbad Kululuwan, kwayuwein yevagam, kwatounun buya̱vin; asilivan bo ila̱tan katanok-wan. :#mMtowen neim yevagam son buyav waseg, yagan Yeisuw Kelis. Nag misinaka yevagam, nag. Yevagam son buyav. Liva̱nen sinap towen Yowbad Kululuwan ilivan; anilivan mounid-wan. k"OKukin dakabsilamaws Yowbad waseg, mo bitakayways ven watinow sinapun waseg. Ama̱wan bitatakayways? Adok peinan tasimounids Yowbad Natun, mtowen Yeisuw. Nag kwayuwein ked waseg bitatakayways, nag. Liva̱nen Yowbad Natun ~!uAma̱wan bitasiwa̱youbs waseg Yowbad? Adok bitavna̱ses nakaleiwag. Tage nag moumouvit nakaleiwag tonen, nag. yMapuna takakins tasiwa̱youbs Yowbad nitun wasigeis, peinan tasiwa̱youbs waseg Yowbad, o tavna̱ses nakaleiwag. E Kalisiy ya̱kids tasimounids peinan Yeisuw Mesay Kelis, ya̱kids Yowbad angamag; mamagina Yowbad nitun ya̱kids. Kukin kal bisiwa̱youb waseg Tamads mo bisiwa̱youb Yowbad nitun wasigeis. nUE, nakaleiwag towen; kukin kal bisiwa̱youb waseg Yowbad, kadiloka bisiwa̱youb son waseg.U#Kukin kal bilivan bilana, “Yey asiwa̱youb waseg Yowbad,” tage bikamliw son, singay tayyaweid towen. Son ikin, tage Yowbad nag ikin. Kukin nag isiwyoub son, ama̱wan bisiwyoub Yowbad? Adok nag. ^5Ya̱kids tasiwa̱youbs peinan wanmugwana Towen nisiwa̱youb wasigeis ya̱kids. ]3Towen tasiwa̱youb nag beivag anpwa̱yat. Kukin siwa̱youb biton wasigeis ya̱kid, mo beikous adpwa̱yats. Tage kukin Yowbad bikatimop adsinap mo beivag adpwa̱yat, o siwa̱youb nag iton wasigeis ya̱kids. DKukin siwa̱youb mounid biton wasigeis ya̱kids, mo bitakapwapouts yam towen igaw Yowbad bikatukin ven watinow gimgilis wasigeis. Peinan ya̱kids ma̱wana Towen, ven watinow waseg. GMapuna takakins o tasimounids waseg Yowbad inasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. Yowbad gog siwa̱youb wawun. Kal yak bukusiwa̱youb-wan, bukusesuna waseg Yowbad, o Yowbad waseg yak bises. Kal yakamiy bisimounid, bilana, “Mounid Yeisuw Yowbad Natun,” Yowbad mo bises waseg towen, o towen waseg Yowbad. 'Nakakin, mapuna kadibakeimiy o kukwakins Tamads nikayeb Natun, neim watinow, va̱gan kid bikatinabweids, ven watinow gimgilis ya̱kids. r] O peinan kululuwan tonen nisekeids, mapuna takakins nitasesus waseg Towen, o Towen waseg ya̱kids. 8i Nag kweitan tut gimgilitoun watinow ikin Yowbad, nag. Tage bitasiwa̱youbs sidsidayas wasigeis, Yowbad sods mo bitasesus, o nasiwa̱youb mounid biton wasigeis ya̱kids. ta Sigwey, Yowbad nisiwa̱youb wasigeis ya̱kids, kadiloka bitasiwa̱youbs ma̱wan sidsidayas wasigeis. M Mapuna takakins siwa̱youb wawun. Nag peinan tasiwa̱youbs waseg Yowbad; nag. Tage Yowbad nisiwa̱youb wasigeis ya̱kids, to nitam Natun mamagina lun bulukwan, adsinaps kalbaleb silma̱nin.  Yowbad nikatimlakeids nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids, peinan nikayeb Natun anmwa̱net-wan, neim watinow va̱gan kid biyamoveids. c?Kukin kal nag isiwa̱youb, towen nag ikakin Yowbad, peinan Yowbad siwa̱youb wawun. :mSigwey, kadiloka bitasiwa̱youbs sidsidayas wasigeis, peinan siwa̱youb meinoy neim Yowbad waseg. Kukin bitanoy bitem Yowbad waseg, o bitakakin Yowbad, mo bitasiwa̱youb. pYTage Yowbad angamag ya̱kids. Kukin kal ikakin Yowbad mo biligen aygads; tage tapiyavein aygads tasiyas nag inoyes Yowbad inaked. Bitakin asisinap mo bitakakin aw-kululuwan mounid, awkululuwan yaweid. Yowbad siwa̱youb wawun ykGamag tasiyas siven watinow, mapuna illivans liva̱nen ven watinow, o ven watinow gimgilis iliganes ages.  7Nitug, Yowbad angamag yakamiy, nukutakayways wasigeis tasiyas, peinan Towen waseg ya̱kids bo itawtoun waseg mtowen sisiy ven watinow gimgilis. d ATage kal nag bisimounid waseg Yeisuw, kululuwan towen nag meinoy neim Yowbad waseg, nag. Towen gog tapiyavein Kelis. Kweiboug nukuliganes mtowen beim. E, tut towen bo isap wadaban pwepway, towen tapiyavein Kelis. ' GKuyakwanes ma̱wan. Kukin kal bilivan, bilana, “Mesay bo imlavag gamag ven watinow, yagan Yeisuw,” kululuwan towen mounid meinoy neim Yowbad waseg. q  ]Budag yakamiy, awoum bukusimounids kululuwan babaw wasigeis, awoum. Tage bukuyakwanes mo bukukines meinoy nimeis Yowbad waseg, o nag. Peinan tayyaweids babaw nisaps wadaban pwepway, mamagina palopits tasiyas; tage ikatidavis gamag. < qKal yak bukuvnas nakaleiwag, mo bukuses waseg Towen, o Towen waseg yak. O Kululuwan Towen nisekeids mo bikatimlakeids va̱gan bitakakins mtowen nises wasigeis ya̱kids.%Nakaleiwag towen, bitasimounids liva̱nen Natun, Yeisuw Kelis waseg, o bitasiwa̱youbs sidayas wasigeis. E, Yeisuw nakaleiwag ma̱wan. %E, bitanitougs waseg Yowbad mo bitayousis youd tasiyas babaw, peinan tavna̱ses nakaleiwag, o peinan dakawotets ma̱wan towen sivinan. \1Budag yakamiy, magat nag beivag admwasins, mo bitakapwapouts wamatan Yowbad. /WMagat tadokes adsinaps kalbaleb mo beivag admwasins wamatan Yowbad; tage Yowbad bikaleiwag; nanoud tatoneid awoum bikaleiwag. Peinan Yowbad sinap babaw ikakin. Bitasiwa̱youbs adsinaps mounid waseg mo bitakakins kamounid nises wasigeis ya̱kids. Nag beivag admwasins wamatan Yowbad, nag. Budag yakamiy, awoum wudoumiy mav bisiwa̱youb. Tage kadiloka kusiwa̱youbs amisinap mounid waseg. Takapwapouts wamatan Yowbad Kukin kal navavag sam, o ikin son tasimav teitan, tage nag bileb son, tabta Yowbad nasiwa̱youb nises waseg gamag towen? Adok nag. 5Sinap towen yagan siwa̱youb takakins peinan Kelis nitam won tonen, ikanig peinads ya̱kids. Kadilok bitata̱mes wouds ya̱kids pines sidayas. 3Kukin kalisiy bikamliwes sisiyas, tasiyas mamagina tawa̱yins gamag. Takakinsa tasiyas tawa̱yins gamag nag ivag mwamoves bises bisigeg, nag. FYa̱kids gog tasiwa̱youbs wasigeis sidayas, mapuna takakins nitalisawes kanig, mwamov nitaba̱nes. Kukin kalisiy nag bisiwa̱youbs sisiyas wasigeis, tasiyas igawa son kanig nisesus. k~O Sigwey yakamiy, ven watinow gimgilis mwasanin bikamliweimiy, tage awoum bisunasun ninoumiy. :}m Awoum beivag adsinaps ma̱wan Seitan angamag towen Kayin, peinan tawayin bwadan tonen. Aveiyag wawun iweiy? Peinan Kayin ansinap kalbaleb, tage bwadan ansinap bwanabwein. n|U Bulagan kweiboug nitaliganes mamagina:“Kadiloka bitasiwa̱youbs sidsidayas wasigeis.” m{S Mapuna takakins kalisiy Yowbad nitun, o kalisiy Seitan nitun. Kal nag ivag ansinap didumwal nag meinoy neim Yowbad waseg, nag; o kal nag isiwyoub bwadan nag meinoy neim Yowbad waseg, nag. Kusiwa̱youbs simsimiyas wasigeis Bz} Kal nakabsilamaw waseg Yowbad nag beivag ansinap kalbaleb, nag. Peinan sinap kweivaw wanuwan nises. Ta-ma̱wan beivag ansinap kalbaleb, peinan mwamovan nakabsilamaw Yowbad waseg. *yMKal towen takalbaleb, mamagina Seitan angamag; peinan misikena takalbaleb towen Seitan. Tage Yowbad Natun isap neim va̱gan kid bigulek Seitan nakaleiwag. x#Budag yakamiy, awoum gamag mwasanin bikatidavimiy; awoum. Kal ansinap didumwal, tadidumwal towen. E, Kelis ansinap ma̱wan, didumwal. w3Kal yakamiy bisesuna Kelis waseg, nag beivag ansinap kalbaleb; nag. Towen gog kavel ansinap kalbaleb nag ikin Kelis, o nag ikakin towen, nag. zvmKukwakins Kelis nisap va̱gan kid sinap kalbaleb bikow binow, bilev. Towen nag ivag ansinap kalbaleb, nag. su_Kal ansinap kalbaleb mo bisiplev Yowbad nakaleiwag. Tasiplavein Yowbad nakaleiwag ansinap kalbaleb. }tsKal yak bukunamis silma̱nin nakabeiyum towen, mo bukuvnas amsinap beibwein; peinan Towen ansinap bwanabwein. ksOSigwey yakamiy, tut towen Yowbad nitun ya̱kids; o nag bitakakins aveiyag bitamlavags tut wanakougwaw. Misinaka takakins igaw daGuyaws beiyum beim, ya̱kids mo bitamlavags ma̱wana towen, peinan bitakines ankakin tonen. Wr )Tamads nasiwa̱youb singay avakaein wasigeis ya̱kids peinan idokeids nitun tatonen ya̱kids. E, nitun tatonen ya̱kids. Mapuna ven watinow gimgilis nag ikakins kalisiy ya̱kids; peinan nag ikakins Tamads. lqQMagat bukukwakins mtowen ansinap didumwal, mo bukukwakins nitun babaw asisinap didumwal.p+Budag yakamiy, tut nagein kadiloka Kelis waseg bukusesus. Igaw beiyum bimekeids mo bitakapwapouts; awoum beivag admwasins mtowen wamatan. o1Tage Kululuwan Yowbad niwekeimiy, nises wasigeis yakamiy. Nag ivag sivinamiy gamag teitan bikatimlakeimiy, nag. Kululuwan Towen bikatimlakeimiy sinap babaw waseg. Mtowen ansinap mounid; nag biyaweid, nag. Simiy Towen bukusesus bwein, ma̱wan nidibakeimiy. Yowbad nitun BnLiva̱nen tasiyas takatidividavs bo nalel, neikous. Um#Mtowen bo bisekeids mwamovads nag beikous, peinan bo ilivnek ma̱wan. l}Sinap wanamug nukuliganes, sinap towen bweina bises wasigeis yakamiy, mo bukusesus bwein simiyas Tamads son Natun. kKalisiy bipiyaves Yowbad Natun, Tamads nag ises wasigeis tasiyas. Kal yak bukutam waseg Yowbad Natun, Tamads nises waseg ya̱koum. j-Kal mtowen tayyaweid? Adok towen bilivan bilana, “Yeisuw nag Mesay Kelis.” Mtowen tapiyavein Kelis, ipiyev liva̱nen Tamads son Natun. i/Nalel sinap towen peinan nag tatagouwaw yakamiy. Kukwakins gog sinap mounid; o kukwakins nag kweitan yaweid beinoy sinap mounid waseg, nag. mhSYakamiy nag ma̱wan tasiyas, nag. Peinan Yowbad Kululuwan niwekeimiy mo kukwakins youd babaw. Tg!Tasiyas meinoy niweis wasigeis ya̱kids, tage nag sidayas mounid, nag. Tobwag gamag tasiyas. Magat mounida sidayas tasiyas nag bilisaweids. E, bo nilisaweids, mapuna takakins tobwag gamag tasiyas. >fuGamagal yakamiy, bo talivatus nakabiyokous tut. Nukuliganes tapiyavein Kelis mo bisap. Nagein gog babawa isaps tapiyaveins Kelis. Mapun takakins nakabiyokous tut nitalivatus. e'Ven watinow igaw beikous, mo beikous kalpwa̱kit-nen; tage kavel ya̱koum bukwablaway nanon Yowbad, bukuses bukusigeg. Tapiyavein Kelis LdVen watinow youdanan meinoy neim ven watinow. Sinap tasiyas mamagina, aveiyag woun sivanan, o aveiyag mat sivinan, o kayya̱pam mwamov waseg. Sinap tasiyas nag inoy neim Tamads waseg, nag. c-Awoum kwalpwa̱kits ven watinow youdanan waseg; awoum. Kal yakamiy bikalpwa̱kit ven watinow waseg, ta-ma̱wan bikalpwa̱kit Tamads waseg. bNalel sinap towen pinamiy tamumwey yakamiy. Peinan nukukawakins mtowen wanamug nises. Nalel sinap towen pinamiy tabwa̱bwat yakamiy. Peinan nukutawtouns. Yowbad sinapun nises wasigeis yakamiy. Towen takalbaleb iyakwaneimiy, nag. Bo kutawtouns. a Nalel sinap towen pinamiy tamumwey yakamiy. Peinan nukukwakins mtowen wanamug nises. Nalel sinap towen pinamiy tabwa̱bwat yakamiy. Peinan towen takalbaleb iyakwaneimiy, nag. Bo kutawtouns. Nalel sinap towen pinamiy gamagal yakamiy. Peinan nukukwakins Tamads. q`[ Nalel sinap towen pinamiy yakamiy gamagal. Peinan yagan towen waseg bo inumlev amisinap kalbaleb. _ Kukin bukwamliw soum, igaw tadadub yak. Dadub waseg kuninoun. Ta-ma̱wan bukukin muked, peinan dadub bo isilbwed matam. j^M Kukin kal yak bukusiwyoub sod, amsinap kamnat. Nag kweitan amsinap waseg bukukwalouw, nag. v]e Kal yak bukulivan, kulana, “Yey agusinap kamnat,” tage bukwamliw soum, adok igaw tadadub ya̱koum. 9\kKweivaw mo balel kaleiwag towen pinamiy yakamiy. Anagin kaleiwag towen mounid ikamat waseg Kelis, o wasigeis ya̱kids, peinan dadub bo ikous, kamnat mounid mo imteilids. [Sigwey, kaleiwag kweivaw nag basekeimiy. Misinaka balel kaleiwag nises kweiboug wasigeis ya̱kids. Livan towen nukuliganes. ZKal yak bukulivan, kulana, “Soug Kelis kasesuna,” kadiloka beivag amsinap ma̱wana Kelis ansinap tonen. Kaleiwag kweivaw YTage kukin bukuvnas aygan, mo bukusiwa̱youb beibwein, ma̱wan Yowbad bo isiwa̱youb. Mapuna bitakakin angamag tonen ya̱kid. rX]Kal yak bukulivan, “Akakin veiyoug towen,” tage nag bukuvnas nakaleiwag, singay tayyaweid yak. RWKukin bitavna̱ses nakaleiwag mo bitakakins mounid veiyouds towen. oVWMtowen lun bulukwan peinan sinap babaw kalbaleb, adsinaps ya̱kids, sidayas ven babaw gimgilis. yU mNitug yakamity, bo nalel milet towen va̱gan nag beivag amisinap kalbaleb. Kukin teitan bikalouw, o bivag ansinap kalbaleb, veiyouds nises, tadidumwal; mtowen Yeisuw Kelis ininitoug peinads ya̱kids, va̱gan Tamads biwid adsinaps kalbaleb. *T O Kukin gog bitalivan, “Nag ivag adsinap kalbaleb”; mamagina talana, “Yowbad tayyaweid”. Bitalivan ma̱wan, nag beivag ansinap wasigeis ya̱kids. S  Kukin bitakamtel adsinap kalbaleb, Yowbad biwid bilev, mo beikous. Peinan ansinap didumwal, itoukum wotet towen silma̱nin. $R CKukin gog bitalivan, talana, “Nag ivag adsinap kalbaleb”, mamagina takatidev nanoud tatoneid; peinan nag ivag sinap mounid wasigeis ya̱kid, nag. &Q GKukin gog amasinap kamnat, mamagina towen ansinap kamnat, mo tamsamwas sidsidayas wasigeis, peinan Yeisuw buya̱vin iwdiwid adsinaps kalbaleb biyakous. P Kukin bitalivan, “Tamsamwas sod Yowbad”, tage adsinap dadub, mogo tayyaweid ya̱kid; peinan sinap mounid tapiyev. O Anilivan towen bwanabwein nakaligen, mo kadibakeimiy mamagina:Yowbad kamnat tonen. Nag kweitan dadub sinap Yowbad waseg. N  Let towen nalel neiw kuvinis, bukumwa̱saws sigwey yakimiy, mo bivakaein idamwa̱saw babaw ya̱kids. Yowbad kamnat tonen M Wanamug mwamov liva̱nen son Tamads nisesus. Wankuyeim yakamey watigem bo kaligen gamag towen; mitem kakin; nimem kakabkwen; peinan bo ikamat wadaban pwepway. Bo kakin mo kaka̱mat kadibakeimiy liva̱nen mwamov nag beikous; peinan gamag towen son Tamads nisesus mo ikamat wadaban pwepway. Nakakin kadibakeimiy, va̱gan bitamsamwas babaw ya̱kids, peinan sidayas Tamads son Natun Yeisuw Kelis. RLYey asiwyoubumiy babaw yakamiy, Yeisuw Kelis peinan. Yey Pawl.-KUDaGuyaws Yeisuw bisiwyoubumiy. }JsKukin teitan bipiyev daGuyaws, kupiyaves gamag towen, kwayabes bein watoulan. Nuwanaw bo beim daGuyaws tonen. YI+Gunamuloul towen nalel namag toneig waseg niwekeimiy. Yagag kukines Pawl. HYowbad nagamag babaw asilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Kadiloka kuyaseles nimamiy simiyas wasigeis, kumulouls beibwein. rG]Tasiyas tayakelesiys ven avakaein Esiy waseg asilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Tasiyas Akwil son nakwav Pilisik singay ikalin nuwes yakamiy, daGuyaws silma̱nin; o tasiyas babaw nitapwa̱louls wasibunatum asilivan ma̱wan. F}Bo isaps tasiyas Sitepa̱nas, Poltunet, Akeikos, mapuna ikalin nuwag seikwan, peinan yakamiy kadiveiyov nag kadilok bukulabeigs, o tasiyas bo ilabeigs bwein, mo itaw nuwag, o adok yakamiy ma̱wan. Kadiloka bitavna̱ses gamag tasiyas beibwein. FEO sigwey, sivinag bukuvna̱ses bwein Sitepa̱nas sen nagamags. Tasiyas wanamugwana ven Akay waseg isimounids Yeisuw waseg; gamag babaw sisimounid ikuyeim. O tasiyas Sitepa̱nas sen nagamag bwein imtakavates Yowbad angamags. Kadiloka kwanawes ages Sitepa̱nas, sen gamag kalisiy biwotets siwotet ma̱wana towen. D3 Kadiloka kuvna̱ses amisinap va̱gan tut babaw bukusimounids Yowbad waseg. Kukwapwapouts, kutawtouns. Youda babaw kuva̱ges siwa̱youb waseg. FC Liva̱nen veiyouds towen Apolos nukulivans, bo asimkin towen binoun biwekeimiy siney tasiyas tayakelesiys mwasanin. Asimkakina nag; peinan idoki bikayamat kweitan tut bwein, mo beiw. %BC Awoum teitan gamag bikasigum mtowen Timotiy. Igaw bilisaweimiy, bimekeig, kadiloka kutanes bwein, peinan akaymates towen siney tayakelesiys mwasanin. Ay Igaw Timotiy beiw, kukines a̱ban beibwein wasigeis yakamiy, peinan iwtel daGuyaws nawotet, ma̱wana yey nawtel. <@qBasesun Epesos, ee... sagal yagan Pentikos beikous, mo baw. Peinan ven towen Epesos waseg kadilokeig wotet avakaein bawtel, o gamag babaw sivines kid bisilbwades gunawotet. ?9Nag sivinag baw mo basina̱nam balisaweimiy, nag; kadiloka tut kalamwey biveiyov wasigeis yakamiy bases; magat daGuyaws nanon ma̱wan waseg yey. N>Igaw ban Masidoniy, wankuyeim mo bawekeimiy, peinan banekes min-Masidoniy, mo bawekeimiy wankuyeim. Yey amibwabwal yey basesun-wan. Adok biyakous bulbweilim mo bukutaneigs ampalawen ba̱noy. B=Kukin sivinamiy, sigwey tasiyas bo bakan Yelusalem. O<Igaw baw, yakamiy mo bukwaleiwags kalisiy bikawes mimuloul binawes Yelusalem; yey bo balel let silma̱nin min-Yelusalem, basek gamags tasiyas, va̱gan bikawes son mimuloul, binawes Yelusalem. 8;iWik nakabsilamaw, yam tapwa̱loul waseg, kumulouls. Babaw yakamiy kusemos mimuloul; ma̱wana wotet anagin bukuban, mo bukumuloul ma̱wan. Igaw mo baw, mimuloul nanawan. : %Kweitan youd, muloul Yowbad nagamag silma̱nin. Ma̱wan bo akaleiwag min-Galetiy tasiyas tayakelesiys wasigeis, kadiloka kuva̱ges ma̱wan. A9{:Sigwey bwanabwein yakamiy, bweina kutoukums, kutawtouns, tut babaw kuwteles bwein daGuyaws nawotet. Peinan kukwakinsa bitawotet daGuyaws waseg, nag bitayamkwen wotet anagin.8{9O kalin nuwads Yowbad, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis nilabeids mo tatakayways sinap kalbaleb waseg, o kanig waseg. 7w8Takakins sinap kalbaleb peinan Moses nakaleiwag nises; o peinan adsinaps kalbaleb, kanig mamyuyan mo talivatus. U6#6Igaw Yowbad bivag ma̱wan, mo bikamat liva̱nen kweiboug nilivnek mamagina:“Bo bitakayway kanig waseg.Kanig nag bitakayway; nag.Kanig bo biyakous.Kanig mamyuyan bo beikous.” 5{5Tut towen wouds imta̱mats, bipsa̱pwas; ikadiloka bikatilow wouds kweivaw, nag bitakanigs, tasesusa bitasigagas. 43Sinap kweiboug ikawum-wan, nagein bakatimlakeimiy. Babaw ya̱kids nag bitakanigs, tage wouds nuwanawa bikatilow ma̱wana liba̱lab woun-nen. Igaw biyik bwa̱gig, mo bikatilow wouds, magat ya̱kids igaw tamwamovs ya̱kids; tage tasiyas takanigs bo beikits. N32O sigwey, agulivan ma̱wan, va̱gan bukukwakins kaleivids nag beisiw Yowbad nakabkaleiwag; nag. Wouds wadaban pwepway bo biyakous, nag bisesuna bisigeg; nag beisiw Yowbad nakabkaleiwag; nag. j2M1Igaw ven watinow wouds mamagina pwepway; igaw liba̱lab beivag wouds ma̱wan magina Kelis. s1_0Kalisiy ma̱wan Adam wous mamagina pwepway; o kalisiy siven liba̱lab mamagina Kelis, wous kweitan. f0E/Wanamug Yowbad ibun gamag ven watinow, pwepway waseg. Gamag wankuyeim naven liba̱lab. H/ .Ta-imug kululuwads. Wouds wanamug; kululuwads wankuyeim. <.q-Liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina,“Gamag wanamug yagan Adam nikow mwamovan kaleivin waseg.” Tage gamag wankuyeim yagan Kelis, kululuwan imov, iyamoves gamag. :-m,Bo bisapwes wouds mamagina man babaw wous ven towen, tage wouds wanakougwaw bitakits mamagina min-liba̱lab ya̱kids. Peinan woun nises watinow, mogo woun nises wanakaew. <,q+Bo bisapwes wouds admwasins waseg, wouds wanakougwaw bitakits yakawanads waseg. Wouds iguya̱gweys bisapwes, tage igaw wanakougwaw wouds tawtoun waseg mo bitakits vayuwein. Q~g}}}|{Bzz x&vuttsrr7qq]po6nmm==d<;::69l8775655544'3722110//;/..d.0-,,7+++&*)-''5&&%%$"#"",<v ] Y A )Y!c3 _bE, Yowbad bo isiwyoubum va̱gan kid bukuwotet beibwein. Kadiloka kutoukum va̱gan gamag babaw bikineims, bilansa, “Taw towen bo itawtoun Yowbad nawotet waseg.” : mbBweina bukuvnas Yowbad nasiwa̱youb Kululuwan Towen nisekeim yak, ma̱wan kweiboug tasiyas mituwa̱veks nisenas nimes wa̱woum mo ilivnakes Yowbad nasiwa̱youb waseg yak.  b Bweina bukutoukum tapwa̱loul waseg. Kutitoukum ee... igaw mo baw. Bukitab kuvnivin va̱gan gamag biliganes, kuguyes, kwatimlakes. _ 7b Awoum bikasigumims peinan tawlat yak; tage beivag amsinap beibwein, amlivan bwein, muwotet bwein, kusiwa̱youb beibwein, kusimounid, amsinap kamnat waseg, va̱gan tayekelesiys bikines amsinap mo bitakayasis. Db Kadiloka kuguyes gamag va̱gan bikakins sinap towen. ]3b Nitatawtouns singay silma̱nin wotet towen tawteles, peinan tanamis waseg Tamwamov Yowbad va̱gan bilabeids, peinan towen takatinabwein gamag babaw. Mounid ikatinabweids ya̱kids, peinan tasimounids waseg. A}b Livan towen mounid. Kadilok gamag babaw bitimakes. 3bWouds bitavna̱ses mo bitamwa̱saws yagada mwa̱saw; tage kululuwads bitavna̱ses mo bitamwa̱saws avakaein, tut towen o tut beim walba̱lab. .UbTage makava taleiliw awoum kuligen. Nag Yowbad antaleiliw ma̱wan va̱gan gog bukuligen. Kadiloka bukutoukum va̱gan kululuwam bitawtoun sinapun Yowbad waseg. LbMagat bukkwatimlakes tayekelesiys sinap towen, mounida Yeisuw Kelis natouwat bwanabwein yak; peinan liva̱nen Yeisuw Kelis nukuligen, livan towen bwanabwein, bikatimweis amisinap beibwein. lQbE, Yowbad nibun kan babaw, mapun babaw bwein. Awoum tapiyev; awoum. Tage bweina bitanitougs Yowbad waseg, anilivan bitanuways, bikalin nuwads kads peinan, wankuyeim mo bikimtuw wouds bitawtoun. Yowbad natouwat bwanabwein A{bIlansa, “Awoum kuveivays” o “Awoum kukwams kan towen.” Tage kusimounids o kukwakins sinapun Yowbad, peinan ibun kan babaw; sivinan kid bitakams, mo bikalin nuwads waseg. _ 9bYowbad Kululuwan anilivan kamnat, ikatimlakeids, va̱gan bitakakins nakabiyokous tut waseg, gamag mwasanin mo bipiyaves tapwa̱loul bwanabwein, mo biliganes Seitan anilivan yaweid, son-vak asilivan tasiyas bwagaws kweitan kweitan. Takatimlakeins livnes tasiyas singaya tayyaweids, takatidavins gamag; asisinap kalbaleb, tage nag igeg ninous. !bTage mounid sinapun datapwa̱louls singay avakaein.Wawun datapwa̱louls gimgilitoun towen,Kululuwan waseg mo itawtoun wamtes tasiyas min-liba̱lab.Liva̱nen towen ven babaw niliganes.Gamag babaw isimounids waseg, mo iyum, in walba̱lab.~ybKukin gog bayouviy peinan gunaked nag, kuvin let towen va̱gan mo bukukwakin kaleiwag silma̱nin Yowbad nabunatum, mtowen Tamwamov, o nabunatum ya̱kids tayekelesiys babaw. Yowbad mtowen dakakols. Sol imlavag sinap mounid kakol wakunuwatan. A}}bMulet towen nalel, neiw; tage sivinag nuwanaw baw. Q|b Tasiyas tulals kalisiy bitoukums siwotet waseg mo beibwein bulges gamag babaw wasigeis, o bikapwapouts bwanabwein peinan inmises Yeisuw Kelis bilabes. Sinapun datapwa̱louls kweiboug ikawum-wan n{Ub Tasiyas tulals awoum biwosals; kadiloka beibwein sikaleiwag wasigeis nitsiyas sisiyas sigamag. z3b Kadiloka sikwavas beivag asisinap kamnat, bwanabwein; awoum bika̱kat wudous; awoum bimwamoums mananan; kadiloka bitoukums wotet babaw waseg. gyGb Wanmugwana kuyakwanes mitulals; magat asisinap beibwein mo kuyamwenes bimlavags tulals. Gxb Kadiloka biyyousis sinapun Yeisuw, ninous kamnat waseg. GwbKadilok tasiyas tulals beivag asisinap bwanabwein; awoum biwliyes Yowbad nawotet waseg; awoum binuwanaw wudous; awoum kutukut bimwamoums bikabala̱weins; awoum bikaypamwes youd babaw. EvbKadiloka tayekelesiys sitovek beivag ansinap bwanabwein wamtes tasiyas watoulan; awoum tasiyas bivtokes livan mamagin beikon Seitan inasik waseg mo bikalouw. Tasiyas tulals asisinap GubAwoum teitan taw teivaw niyekelesiy kuyamwenes, va̱gan nuwanaw mo bitovek tayekelesiys wasigeis; awoum. Adok mo bikaypom sinap, bikalouw; ma̱wan Seitan nikaypom kweiboug mo ikalouw. ktObKadiloka nakaleiwag bivag beibwein inagamag wasigeis; kadiloka nitun bivna̱ses times, bigoulus o bibkunis anilivan. (Kukin nag bikaleiwag beibwein inagamag wasigeis, ta-ma̱wan bimtakavates Yowbad natayekelesiys, nag.) s5bAwoum bimwamoum bikabala̱wein; awoum bikammeiliw, tage biyama̱num wasigeis gamag; awoum bikamniman; awoum bikaya̱pam youd babaw silma̱nin. RrbTage kadiloka beivag ansinap kamnat; nakwav anmwa̱net; takkapatul; tavvnasein kaleiwag; awoum biwliy Yowbad nawotet waseg; kadiloka bivna̱ses anbwabwal beibwein; o bikatimlakay sinapun Yowbad. q bLivan towen mounid: Kukin kal beitam nanon va̱gan bimlavag tayekelesiys sitovek teitan, bwein-wan, peinan wotet towen bwanabwein. (pIbTage vin kavel bisimounid Yeisuw waseg, o bisiwa̱youb, nag bikalimwa̱saw, tage ansinap kamnat, Yowbad mo bikatinob vin mana̱wen, inakopway waseg.bo=bO Seitan nag ikatidev Adam; nag. Ikatidev gog kuda̱vin; ansinap mo ivag kalbaleb. @n{b Peinan Yowbad wanmugwana ibun Adam; Iv wankuyeim. lmQb Nag ba̱tam vinay bikatimlakes tawaw o bikaleiwags wasigeis; awoum. Kadiloka bika̱pays-wan. Rlb Tapwa̱loul waseg kadiloka vinay bikka̱pays-wan, biliganes livan. +kOb Vinay kadiloka bisikams dibes bwanabwein, awoum bunadog bibasis bibabaw; awoum ta̱kas singay bitoumis bibabaw; awoum botobot babaw bisenas wakayous; awoum dob bitoumis bein wanakaew. Deisa bisiwa̱youbs son siwotet bwanabwein biwteles. Sinap towen bwanabwein tapwa̱loul silma̱nin. &jEbSivinag tawaw ven babaw bininitougs Yowbad waseg. Awoum bikameiliws o bikamnimans; awoum. Bweina bitamnawes nimes mo binitougs sinap bwanabwein waseg. OibMapuna bo isekeig gunwotet va̱gan bakokew liva̱nen Kelis, bakatimlakes tobwag ven gimgilis sinap mounid va̱gan bisimounids waseg. Nag bayaweid, nag. Mounid Yowbad nisekeig gunawotet towen. -hSbSivinan bitakakins kid Yowbad anmwa̱net. Tayuwein-vak anmwa̱net bilabeids va̱gan Yowbad bikalin nuwan wasigeis ya̱kids; mtowen gimgilitoun Yeisuw Kelis, won tatonen itam ikanig va̱gan biymiyiseids ya̱kids. Tutan bo ikadilok mo ikamtel Yowbad nakaleiwag towen, klos waseg nikanig. g/bYowbad sivinan adsinaps ma̱wan. Mtowen ikatinabweids, o sivinan kid bikatinabwes gamag babaw, o sivinan gamag babaw bikakins sinap mounid. Wf'bKadiloka tanitougs pines tasiyas king sisiyas takaleiwags babaw, va̱gan bimtakavateids mo bitasesus bwein, mamagina niwal waseg, o bitavna̱ses Yowbad nakaleiwag beibwein, adsinaps bwanabwein waseg. ce AbNakabsilamaw sinap bwanabwein, nitoug. Kadiloka tut babaw kuninitougs pines sidayas; kadiloka kugilagels Yowbad waseg va̱gan mo bilabes gamag babaw; nitoug waseg kadiloka bikalin nuwamiy peinan Yowbad ilabes tasiyas. wd ibKadiloka kusimounid bwein, o kununuway sinap bwein waseg. Gamag mwasanin bo ipiyaves sinap bwanabwein mo ikalouws kid; asteiy tasiyas Aymenay son Alekisan, bo asekes Seitan waseg va̱gan bika̱kin mites; awoum ge biyages Yeisuw.,c SbNatug yak Timotiy, kweiboug tasiyas palopits nilivnakes muwotet, nagein akalawageim, kadiloka bukuwteles asilivan ma̱wan, mo bukutawtouns wotet towen waseg. &b GbTut nag beikous bikalin nuwads Yowbad, bitayakawanes, nakaleiwag tonen isigeg, Yowbad Towen nag takines, tage isigeg-wan, Yowbad anmwa̱net-wan. Eimen. a bLivan towen mounid; kadiloka tasimounids waseg. Peinan Yeisuw Kelis neim wadaban pwepway va̱gan kid bikatinabweids takalbalebs ya̱kids. Yey gog bo amug takalbalebs babaw wasigeis; tage bo inok nuwan yey, va̱gan Yeisuw Kelis bikatimlakay nakapatul avakaein waseg singay takalbaleb yey, takalbalebs babaw mo bikakins, o bisimounids Yeisuw waseg, mo biba̱nes mwamoves nag beikous. l` SbNasiwa̱youb-vak mo isiwyoubug singay, va̱gan basimounid mo basiwa̱youb Yeisuw Kelis waseg. (_ Kb Kweiboug agusinap kweitan bo ayeg Yeisuw yagan, mo akamliwes inagamag, ayagages. Tage deisina inok nuwan yey, peinan tatagouwaw yey, nag asimounid waseg. ^ ;b Kalin nuwag daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, peinan guntawtoun nisekeig silma̱nin nawotet towen, o peinan idokeig tatoukum yey mo isekeig gunawotet. ] b E, daYowbads waseg kamnat son mwa̱saw, mtowen nikayabeig va̱gan liva̱nen bakokew gamag babaw wasigeis. Kalin nuwag Yeisuw peinan "\ ?b Tage nag isen nakaleiwag toubweins pines, nag; nakaleiwag towen pines tasiyas tapiyaveins kaleiwag, o takapidabs, tapiyaveins tapwa̱loul, takalbalebs, takallokays, tawayins timsiyas o insiyas, o takatimateins gamag, tassubwans, o tayablebeins pwa̱daw, o tabakeweins gamag, o tayyaweids, o tasiyas itabudabods mav, o aveiyag waseg bibwabwes sinap bwanabwein, o bibwabwes liva̱nen bwanabwein daYowbads. Z[ /bTakakins Yowbad nakaleiwag bwanabwein, magat bitavna̱ses nakaleiwag towen. 'Z IbIdokes takatimlakeins Yowbad nakaleiwag tasiyas tatineis, mapuna tawtoun waseg illivans; tage nag ikakins silawun asilivan, o na-ikakins kaleiwag towen. bY ?bGamag mwasanin bo iyamkwanes sinap towen, inoyes kweitan ked, livan makaw illivans. +X QbTage makaleiwag wasigeis yakamiy va̱gan bigimagim ateimiy, o ninoumiy bikamnat, o bukusimounids beibwein, mo sinap yagan siwa̱youb biton wasigeis yakamiy. EW bKweiboug gunakaleiwag bo asekeim, mo a̱noy an Masidoniy, alana, “Kusesun ven towen Epesos va̱gan bukuguyes gamag mwasanin kugidamis sikatimlakay kalbaleb; kudibakes, kulana, ‘Awoum bukutaleiliws o bukuta̱kuds sona mikamniman; awoum. Makava taleiliw nag bikatimweisimiy sinapun Yowbad waseg, nag.’ ” 1V _bKalin nuwag ya̱koum Timotiy. Nukusimounid daGuyaws waseg, mapuna natug mounid ya̱koum. Yey Pawl alel mulet neiw. Mtowen takatinabweids Yowbad nisekeig gunawotet va̱gan bakokew liva̱nen Yeisuw Kelis. Kelis-vak nisekeig gunawotet towen. Mtowen Kelis waseg tanmises va̱gan bilabeids: Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubum, asteiy son Taman binok nuwes ya̱koum, mo beitaw nuwam. Kadiloka kupiyev livan yaweid AU}NDaGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy. Yey Pawl.mTSNDaGuyaws yagan waseg adibakeimiy, kadiloka bukuvinis let towen, tayekelesiys babaw biliganes. aS;NBikalin nuwamiy, bukumulouls simiyas, peinan meivek yakamiy tayekelesiys yakamiy. :RoNSigwey, kadiloka bukunitougs pinem yakamey. gQGNMtowen nikatigikeids angamag ya̱kids bitikum, bivag wasigeis yakamiy ma̱wana nilivan. gPGNSivinag Yowbad tonena bikatimweis kululuwamiy mo beitaw nuwamiy, peinan ikayus kululuwamiy, mwamovamiy, woumiy meivek-wan, va̱gan bukusesus bwein, amisinap kamnat-wan, tutan daGuyaws Yeisuw Kelis mo bisap vayuwein. O9NAwoum kupiyaves sigeiguy tasiyas palopits, tage kuninuways beibwein, mo kwatukins, sinap kalbaleb kulavewas, sinap bwanabwein kuyousis beibwein. 1N]NAwoum kusiwmates Yowbad Kululuwan. rM]NBikalin nuwamiy youd babaw silma̱nin. Yowbad nanon ma̱wan, peinan Yeisuw Kelis angamag ya̱kids. 2L_NAwoum kuyeiwas nitoug waseg Yowbad. *KONTut babaw kummwa̱saws-wan. J NKukin kal biyagageim, awoum kumop ansinap. Bweina tut babaw bukusiwa̱youbs simsimiyas wasigeis, o babaw gamag wasigeis. :ImNSigwey, kadiloka bukuguyes tasiyas tabgumats. Kukimtuwes tasiyas tawnayuws mo bitawtouns. Kulabes tasiyas kalisiy nag isimounids bwein. Kwaptuleimiy babaw gamag wasigeis. zHmN Kadiloka bukugoulus tasiyas, siwa̱youb waseg, peinan siwotet bwanabwein. Kadiloka niwal waninoumiy bises. GN Sigwey, kadiloka bukuvna̱ses tasiyas mitamumugwas, peinan igeiguys wasigeis yakamiy, daGuyaws inawotet silma̱nin. FN Mapuna kuguyes va̱gan bukwatimweisis simiyas sinap bwein waseg, ma̱wana tut towen nukuvva̱ges. Nakabiyokous anilivan EN Yeisuw bo ikanig peinads ya̱kids, sivinan kid siney ya̱kids bitamwamovs, takinew bitasesus ven watinow, o takinew bitakanigs. DN Peinan Yowbad nakaleiwag, awoum bikamta̱nids; tage Yowbad nikatigikeids va̱gan bikatinabweids daGuyaws Yeisuw Kelis waseg. lCQNTage ya̱kids tanounas wuda̱yam waseg, kadiloka nanouds bidumwal, mo bitasimounids o bitasiwa̱youbs beibwein, kululuwads ankawlawal silma̱nin; o bitanmises Yowbad va̱gan bikatinabweids, nanouds ankawlawal silma̱nin. sB_NTasiyas gog tammasis boug waseg immasis, o tasiyas tamwamoums boug waseg imwamoums, ikabala̱weins. nAUNAwoum bitammasis ma̱wana gamag mwasanin; tage kadiloka bitala̱lals va̱gan nanouds bidumwal. p@YNYakamiy kamnat gimgeilin yakamiy; peinan nag dadub gimgeilin ya̱kids. Wuda̱yam waseg bitanoun. l?QNSigwey, nag mamagina tadadubs yakamiy, yam towen nag bilabuboleimiy ma̱wana tavveinaw; nag. H> NGamag bilivans, bilansa, “Tut towen tasesusa bwein,” simouvit gog waseg nuwanaw mo bisiblutes biyagages, ma̱wana gidaged bisiblutes vinay igaw bitapouy nimes. Ta-ma̱wan bivkakes. v=eNBo kukwakins bwein tutan daGuyaws beiyum beim mo bilabuboleids ma̱wana tavveinaw watapwan boug bisap. ~< wNSigwey, nag kadilok balel sinap va̱gan bukukwakins avei-tut nakabiyokous ven watinow, peinan nanawana bo kukwakins. Z;-NSinap towen waseg kugeiguys simiyas wasigeis va̱gan amnamiy beibwein.U:#NDaGuyaws gog beiwak, tasiyas anelos sitovek-vak beiwak, bwa̱gig-nen liba̱lab biyikis, daGuyaws beibus beim, mo tasiyas nikanigs Yeisuw waseg wanmugwana beikits, wankuyeim mo ya̱kids tamwamovs ya̱kids. Sidayas tasiyas mo bikaweids bitaneis wanakaew, mo bitanekes daGuyaws lov wanuwan, sods mtowen mo bitasesus bitasigagas. F9NMounid daGuyaws anilivan kadibakeimiy, kukin son mwamovads bitasesus, igaw daGuyaws beiyum beim, tasiyas kweiboug nikanka̱nigs mo bimgwayeids. Ya̱kids nag bitamgwayes tasiyas; nag. 87NTasimounids peinan Yeisuw ikanig mo ikit vayuwein. Tasiyas-vak Yeisuw angamag nikanka̱nigs, Yowbad mo biyakitus, bitokes bimeyes sisiy Yeisuw. S7N Sigwey, awoum bukutagouwaws silma̱nin tasiyas takanka̱nigs. Babaw gamag nag isimounids beikits vayuwein, mapuna ninous singaya moumouvit kanig waseg. Tage yakamiy awoum beivag ninoumiy ma̱wan. i6KN Awoum bukumlavags ma̱wana tabgumat yakamiy; igaw mo bukunekes simiyas bukusibukways kaeis bisekeimiy bukukwams kid. Bukuva̱ges ma̱wan, tasiyas nag iyekelesiys bikineimiy mo bikayuweimiy. Awoum! DaGuyaws beiyum beim C5N Kadiloka bukuyokons va̱gan bukusesus niwal waseg. Amisinap tatineimiy kuninuways. Awoum kwatpunugis simiyas, va̱gan miwotet tatineimiy bukuwteles. Kweiboug nadibakeimiy ma̱wan. 4N Nukusiwyoubus tasiyas tayekelesiys babaw ven avakaein Masidoniy waseg. Kaguyeimiy va̱gan kwatimweisis misiwa̱youb bivakaein. 3N Awoum liva̱nen siwa̱youb balel va̱gan bukusiwyoubus simiyas, peinan Yowbad bo ikatimlakeimiy. Nanawana bo kukwakins. 2NKaleiwag towen nag teitan gamag nakaleiwag, tage Yowbad nakaleiwag. Mata ge bukusiplaves, peinan tavganein Kululuwan Bwanabwein. e1CNYowbad nag ikatigikeids makava kanavay silma̱nin, nag; tage silma̱nin sinap kamnat. 10[NAwoum teitan yakamiy bigeinawl mo biyageg son nakaveivay. DaGuyaws mo bimop asisinap tasiyas takalbalebs. Kweiboug bo kakatiboug nuwamiy, mageiguy tawtoun waseg. q/[NVikeiy awoum bikalawageimiy mo bukugeinawls ma̱wana tasiyas tadadubs, peinan nag ikakins Yowbad. o.WNTatanok tatanok yakamiy kadiloka bukuninuways veivay mounid, amisinap kamnat waseg mo bukuvays. %-CNKukwakins-wan daGuyaws Yeisuw nakaleiwag bo nakasekeimiy. Peinan Yowbad sivinan bikayuseimiy silma̱nin veivay mounid. Awoum kwaninavaysa mav; awoum. ~, wNSigwey, kweitan livan-vak nises, waseg baguyeimiy daGuyaws Yeisuw peinan. Kweiboug nakakatimlakeimiy mo kukwakins amisinap bwanabwein, waseg Yowbad ikalin nuwan. Nagein amisinap ma̱wan, tage kadiloka kwatimweisis amisinap bwanabwein bivakaein. i+KN “Igaw maGuyaw Yeisuw beiyum beim siney tasiyas angamag min-liba̱lab, mo tasiyas bitamanaws wamatam ya̱koum, Yowbad Timem, sona ates gimagim-nen, asisinap tawtoun, kamnat.” Gunanitoug pinamiy yakamiy ma̱wan.)*KN Anitoug waseg, alana, “Kwatimweis sisiwa̱youb bivakaein wasigeis sisiyas, o wasigeis gamag meivek-wan, ma̱wana yakamey masiwa̱youb wasigeis tasiyas. S)N Sivinag Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw bikaliyow gunaked mo baw. 8(iN Yam babaw o boug babaw singaya kaninitoug pinamiy yakamiy, kalana, “O Guyaw, sivinem bakakin migis tasiyas. Kukin nag isimounids bwein, bakakimtuwes mo bitawtouns.” y'kN Ta-ma̱wan bakavkek bakaya̱kawn Yowbad waseg, mamwa̱saw singay avakaein wamatan Yowbad pinamiy yakamiy. 6&gNKukin bukutoukums waseg mo beimwan wom. %NKaligen bulgamiy yakamiy, mo itout ninom. Tage abem bo igeg, tage deisa kamwa̱saw-wan, peinan nukusimounids daGuyaws waseg. $1NMisiya̱mun Timotiy neiw, neiyum gog neim, mo imey bulgamiy ilana, “Min-Tesalonik tasiwa̱youbs, isimounids bwein waseg daGuyaws, tut babaw ininuweids-wan, sivines kid bukunekes bukulakwanes.” Yakamey-vak ninom bo ma̱wan-wan, sivinem bakawekeimiy bakalakwaneimiy. ;#oNAkakina abamiy igeg, singaya nuwaneimiy waseg yey nises. Ta-ma̱wan beitout nanoug o bakaptuleig; nag. Mapuna mo akayeb Timotiy, beiw ilakwaneimiy, va̱gan bulagan misimounid bimey bidibakeig. Peinan agupwa̱yat waseg mtowen takatsilakay; adoki bikatsilakeimiy mo biyageg gunawotet wasigeis yakamiy. "NKweiboug wamiven nitasesus simayas yakamiy, nakalivan kalana, “Igaw abamiy bigeg.” Nagein kukines bo ikamat anagin. ! NDeisina gamag bo iyagageimiy, tage Timotiy beiw biguyeimiy; mata ge bukukwalouws. Kukwakinsa tut towen bo bigeg a̱bads. E  NSingaya nuwaneimiy, kawna̱mat waseg, kalana, “Kadiloka Timotiy takayabes binekes. Bweina aditeiy bitases Atens.” Mtowen Timotiy neiw, bwadads mtowen; simey kakanow aygan Yowbad, kageiguy bwanabwein liva̱nen Kelis. Nakakayeb Timotiy neiw va̱gan bikimtuweimiy bukutawtouns o bukusimounids beibwein Kelis waseg. lQNNuwaneimiy singaya wasigeis yakamey nises. Igaw daGuyaws Yeisuw beiyum beim, nag kalisiy wasigeis bakamwa̱saw; misinaka yakamiy. E, kannamis va̱gan igaw avei-tut Yeisuw beiyum beim, mo beimwan wom wasigeis yakamiy.T!NYey Pawl tut babaw ayyokon, bo nag. Peinan Seitan bo isilbwed maked. #NSigwey, nakalisaweimiy tut kadiyakus waseg, tage nuwaneimiy singaya wasigeis yakamey nises. Sivinem kid vayuwein bakaw kalakwaneimiy. ON Min-Yudiy kweiboug neiweiys tasiyas palopits, wankuyeim-vak daGuyaws Yeisuw neiweiys. Wankuyeim mo ikayabemas yakamey. Yowbad igeg nanon wasigeis min-Yudiy tasiyas, peinan tasilabods. E, sivines bisilbwadem; mata ge bakasekeimiy liva̱nen Yeisuw, tobwag ven gimgilis yakamiy, mo Yowbad bikatinabweimiy. Singay ikatimweis asisinap kalbaleb mo ivakaein. Nakabiyokous waseg, Yowbad ankavikun mo ilivatus tasiyas. Pawl sivinan vayuwein binekes tasiyas dAN Sigwey, tut babaw ikalin nuwem Yowbad waseg, peinan liva̱nen Yowbad nakalivan nukuliganes, nag mamagina gamag asilivan; nag. Peinan kukwakinsa Yowbad anilivan tatonen. Nukuliganes liva̱nen Yowbad, kuninuways mo nukusimounids waseg. Kusimounids mo nukutakayasis tasiyas tayekelesiys. E, nukutakayasis asisinap min-Yudiy tasiyas niyakelesiys Yeisuw Kelis waseg, peinan miven gimgilis bo iyagageimiy yakamiy, ma̱wan-vak Yudiy gimgilis niyagages Yowbad angamag tasiyas. oWN Kuninuways nakaguyeimiy tatanok tatanok yakamiy, ma̱wana timamiy yakamey; sivinem bakalabeimiy o bakakimtuweimiy va̱gan amisinap beibwein mo bikalin nuwan Yowbad. Peinan bo ikatigikeids silma̱nin nakaleiwag son nakamnat. 5N Kukwakins-wan, o Yowbad-vak ikakin, igaw simayas yakamiy nitasesus, amasinap bwanabwein, didumwal; nag kayagageimiy tayekelesiys yakamiy; nag. ON Sigwey, kuninuways kweiboug mawotet avakaein wamiven nakases, kawwotet iboug ee... iyam, kaem silma̱nin. Nakasekeimiy bwanabwein liva̱nen Yowbad, tage awoum beivag mimouvit silma̱nin kaem. FNE, nakakalpwa̱kit wasigeis yakamiy; sivinem kid liva̱nen Yowbad bakasekeimiy mo bitamsamwas simayas yakamiy, peinan singay sivinem yakamiy. Atem meivak-wan nakatam pinamiy yakamiy. .UNNag ivag sivinem gamag bikavasimas; nag. Takinew yakamiy, o ven mwasanin gimgilis; nag. Tage bweina bakalivan aveiyag bukusekemas, peinan takaweins liva̱nen Kelis yakamey. Nag gog, yakamey tamma̱num wasigeis yakamiy. Amasinap ma̱wana vin na̱tan bituyes nitun, o bivna̱ses beibwein. DNKuninuways amalivan; nag ka̱teiy ninoumiy amalivan kamnag waseg; nag. Nag tayyaweid yakamey; nag. Nag amalivan kamnag va̱gan bakakwey mivavag; nag. Yowbad ikakin amalivan mounid. b=NTage peinan Yowbad itam nanon, idoki kadiloka bisekem liva̱nen bwanabwein, mapuna kageiguy. Nag va̱gan gamag bikalin nuwes; nag. Tage sivinem Yowbad bikalin nuwan. Peinan Yowbad ikakin aveiyag wanuwads nises. pYNMageiguy waseg nag kayaweid; nag sinapun geinawl, nag. Amalivan waseg nag bakakatidaveimiy, nag. mSNDeisin-wan min-Pilipay bo iyagagemas, amamwasin, tage nag ka̱gwey; kakapwapout-wan. DaGuyaws bo ilabem mo kadibakeimiy liva̱nen Yowbad, va̱gan bukumwa̱saws kid. Deisin-wan gamag mwasanin isibwademas, tage bo kageiguy. i MNSigwey, kuninuways kweiboug nag kawekeimiy mav, peinan anagin mawotet nakaban wasigeis yakamiy. 4 cN Tasiyas gog livneimiy isekemas yakamey, peinan kweiboug nakasap wasigeis yakamiy mo nukuliganes agem, nukupiyaves tobwag yowbad, o nukutams Yowbad mounid waseg, va̱gan Tamwamov Towen kukwanawes aygan, o bukukwayamats Natun tonen igaw beinoy walba̱lab beim. Mtowen Yeisuw, igaw kanig waseg Yowbad niyakit, mo itamanaw vayuwein va̱gan kid bikatinabweids. Awoum igaw Yowbad bikamta̱nids adsinaps kalbaleb silma̱nin.  NE, nukusimounids Yowbad waseg, bulagan amisinap bwanabwein mo inekes ven babaw gimgilis, mo iliganes liva̱nen daGuyaws Yeisuw, tasiyas min-Masidoniy sisiyas min-Akay. Mapuna nag ivag sivinem bakalivan bulagan misimounid, peinan bo ikakins nanawan.  {NAmisinap bwanabwein, mamagina sikabtaka̱yas yakamiy, tasiyas tayekelesiys ven Masidoniy waseg, o ven Akay waseg. 7  iNAbamiy singaya kalbaleb, tage Kululuwan Yowbad nilabeimiy mo kumwa̱saws, nukutakayasis amasinap yakamey, ma̱wan daGuyaws bo kutakayasis, peinan anilivan bo kutimakes. 3  aNKweiboug nukuliganes amalivan bwanabwein peinan nakakatimlakeimiy liva̱nen Yeisuw. Nag kukwatilutegs mav, nag. Tage Kululuwan Yowbad waseg livan towen, mapuna itawtoun wasigeis yakamiy, o yakamey singay kasimounid waseg. O nukukines amasinap igaw simayas yakamiy nitasesus, mo nukutakayasis. d  CNE sigwey, kakakin-wan Yowbad bo isiwyoubumiy mapuna mo ikatigikeimiy angamag yakamiy. J  NTut babaw ikalin nuwem daGuyaws waseg, peinan amisinap bwanabwein. Kaninitoug daGuyaws Yowbad waseg, kaninuweimiy, kakavvatag yigamiy, peinan nukusimounids Yeisuw waseg, o miwotet waseg sona siwa̱youb, o kunmises va̱gan daGuyaws Yeisuw Kelis bikatinabweimiy. E, amisinap ma̱wan bwanabwein, Tamads Yowbad wamatan. d  ENYey Pawl sigwey Saylos son Timotiy, malet niwekeimiy min-Tesalonik yakamiy nukuyekelesiys Tamads Yowbad waseg, o daGuyaws Yeisuw Kelis waseg. Yowbad bo bisiwyoubumiy, mo beitaw nuwamiy. Min-Tesalonik asisinap bwanabwein Misiwa̱youb waseg kumulouls simiyas wasigeis. Tababawa yakamiy, Kelis angamag yakamiy, niwal bises wasigeis yakamiy. Yey Pita.3 Yowbad nikatigik-vak na̱tan vin mana̱wen nises Babilon. Mana̱wen vin anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Natug Mak anilivan-vak ma̱wan. U# Bwadads mtowen Saylos, akakina tatitoukum towen. Bo ilabeig mo kalel milet towen kayakus, waseg bo aguyeimiy, akatimlakeimiy Yowbad nasiwa̱youb mounid towen; bweina bukuvvaluts nasiwa̱youb waseg. H  Kadilokena bikaleiwag tut nag beikous. Eimen. Taneimiy-o Z- Kusimounids beibwein waseg Yowbad, mo kusibwades mtowen Seitan. Kukwakinsa tayekelesiys babaw ven watinow bo bigeg abes ma̱wana yakamiy. Igaw abamiy bigeg tut kayakus waseg, tassiwa̱youb towen Yowbad mo bikatilow abamiy beibwein, bikimtuweimiy mo bukutawtouns, peinan bo ilivnakeimiy Kelis waseg silma̱nin nakamnat nag beikous. Kumtakavateimiy, kutitoukums. Tasilbwadeimiy towen Seitan ininoun ma̱wan la̱yon nakananeiy, sivinan kid beikam gamag. Aveiyag silma̱nin ikubukub nuwamiy. Bweina kuta̱mes kululuwamiy va̱gan Yowbad bimtakavet, peinan ikalin nuwan wasigeis yakamiy. q[Yowbad Tatawtoun bikaliwageimiy, bweina bukumma̱nums wamatan, tutan ikakin-wan mo biyamweneimiy. PTabwa̱bwats yakamiy kwanawes ages tammwayas. Kumma̱nums tababaw yakamiy, simiyas wasigeis.“Yowbad gog bisilbwades tasiyas takaypamweins sinap, tage bisiwyoubus tasiyas tamma̱nums.” |qIgaw towen tavakaein tamtakavatein alen mo bisap, mo bukuba̱nes amila̱lan silma̱nin mikamnat nag beikous. ~~ wTamumwey yakamiy, kumtakavates Yowbad alen. Yey tamwey ma̱wan yakamiy, tage bo nakin Kelis ikanig waklos; o nakamnat igaw bitakines sigwey yakamiy mo bitamwa̱saws. Mapuna aguyeimiy va̱gan bukumtakavates Yowbad alen tasiyas nisesus wasigeis yakamiy. Biseiw nuwamiy silma̱nin wotet towen, awoum bukubgumats silma̱nin wotet. Kadiloka kutoukums. Awoum kuninuways maysan wotet, awoum. Awoum kuyakeikays wasigeis tasiyas, tage kadiloka kuva̱ges amisinap beibwein, va̱gan tasiyas bikaylasis amisinap. }-Mapuna tasiyas abes igeg kadiloka beivag asisinap kamnat. Kukin gog Yowbad nakaleiwag va̱gan tayekelesiys mwasanin abes bigeg, tage kadiloka bikamnat asisinap, o bweina bita̱mes kululuwes va̱gan towen tabunin youda babaw mo bimtakavet, peinan tatoukum mtowen.7|gLiva̱nen nises mamagina:“Singay avakaein inawotet va̱gan bikatinabwes tasiyas tadidumwals.Tage takalbalebs tapiyaveins Yowbad, bo biyamkwanes tasiyas.” *{MTut towen waseg, Yowbad bisilamaw bikatukin angamag wasigeis. Bo bimop adsinap kalbaleb, tage singaya bimop asisinap tasiyas tapiyaveins liva̱nen Yowbad. z#Tage kukin kal tayekelesiy ansinap kamnat mapuna gamag bitawyages, awoum beivag anmwasin. Bweina biyakawen Yowbad, Kelis yagan waseg. .yUTage awoum bukuweiys gamag, awoum bukuveinaws, awoum bukusilakods, o bukusilponays, awoum. Kukin gamag bimapus amisinap ma̱wan kalbaleb, mo beivag amimwasin. 1x[Adok gamag mwasanin bitawyageimiy peinan Kelis angamag yakamiy, tage kumwa̱saws-wan, peinan Yowbad Kululuwan kamnat nises wasigeis yakamiy va̱gan bukutawtouns. %wC Tage bweina bukumwa̱saws peinan kulatanes simiy Kelis a̱ban nigeg waseg. Igaw tut wanakougwaw bisap son inakamnat avakaein mo bukumwa̱saws singay. v) Sigwey, awoum bisunasun ninoumiy peinan abamiy bigeg singay. Abamiy bigeg va̱gan biyakwaneimiy. Awoum kudokes kid tobwag ked makadewen. duA Kukin kal bilivan, bweina bilivan mamagina Yowbad tonen anilivan. Kukin kal bilabes gamags, bweina bilabes mamagina Yowbad ikimtuw silma̱nin wotet towen. Mapuna youd babaw waseg, gamag bininuways Yeisuw Kelis mo biyakawanes Yowbad. Bweina bitakavasis takaleiwag towen tut nag beikous waseg. Eimen. Abamiy bigeg, peinan tayekelesiys yakamiy ;to Yowbad ansinap kweitan kweitan bo isiwyoub isekeimiy teitan teitan yakamiy. Bweina bukuwotets waseg, va̱gan bukulabes simiyas, ma̱wan Yowbad natouwat bwanabwein yakamiy. Ms Simiyas amibwabwal kuvna̱seimiy beibwein. Awoum kusiga̱nes. rBweina bukutoukums singay silma̱nin siwa̱youb simsimiyas wasigeis, peinan siwa̱youb biwid sinap kalbaleb babaw-wan. q)Youd babaw sikabiyokous kakita bitalivatus ven watinow; mapuna kusinaps beibwein, kutitoukums silma̱nin bukunitougs bwein waseg Yowbad. Bp}Mapuna anilivan bwanabwein bo isekes-vak tasiyas takanigs. Kweiboug igaw tamwamovs tasiyas wadaban pwepway imapus asisinap kalbaleb, tage kululuwes mo bimwamovs, ma̱wana Yowbad. }osTage igaw bikatimapus aygan Yowbad peinan biyateles. E, igaw mo biyateles tasiyas tamwamovs sisiyas takanigs. nIdokes yakamiy bukunekes silma̱nin bukwawna̱weins, silma̱nin sinap kalbaleb, nag gog. Mapuna igeg ninous mo itawyageimiy. m+Kweiboug amisinap dadub waseg, ma̱wana sivines tasiyas tobwag ven gimgilis. Kweiboug amisinap kalbaleb bo misinak, tage tasiyas isisubwans, ikammeiliws, ikatuyouns va̱gan bimwamoums mo bikabala̱weins, o beivag asisinap kalbaleb, o tobwag yowbad siwotet biwteles. l Kelis gimgilitoun ven watinow ilivet mamayuy, kuninuways bigeg abamiy ma̱wan, mo bukutawtouns. Kukin kal mamayuy bilivet mo beikous ansinap kalbaleb. Ven watinow vikeiyan nag bikaluweg, tage igaw Yowbad mo bikalawagena oko amibweilim beikous ven watinow. OkTut nagein baptays mamagina yevagam towen bikatinabweimiy, nag peinan biwid amibik nises wawoumiy, tage mamagina nitoug waseg Yowbad va̱gan biwid adsinaps beibwein, peinan bo iyakit Yeisuw Kelis, inoun in walba̱lab, nises Yowbad wanaka̱tay, bo ikalliwages tasiyas takalleiwags kweitan kweitan nisesus walba̱lab._j7Kelis-vak sivtanok imat peinads ya̱kids adsinaps kalbaleb. Mtowen toubwein; ya̱kids gog takalbalebs. Bo ikanig peinads va̱gan bitokeids binaweids Yowbad waseg. Bo iweiys won, tage Yowbad iyakit kululuwan, mo inoun in iguyes kululuwes tasiyas wa̱deil nisesus. Tasiyas kweiboug nag isimounids, tage Yowbad ikaptules, ikayamat, Now mo ivakaes inawag ikous. Wanuwan wag towen mo ikatinabwes asteiyuy gamag, teinim teitoun misinak. E, bo ikatinabwes yevagam waseg. iKukin Yowbad nanon ma̱wan, bweina bigeg a̱bads peinan adsinaps bwein. Tage awoum bigeg a̱bads sinap kalbaleb waseg. +hOBeivag amisinap bwein, kamnat. Mwasanin tasiyas bitawyageimiy, peinan kuwteles Kelis inawotet bwanabwein, tage bikines amisinap bwein, mo beivag asimwasin. hgIKukin gog gamag mwasanin biyagageims, peinan amsinap didumwal, Yowbad mo bisiwyoubumiy beibwein. Awoum kuninuways tasiyas; awoum bikubukub nuwamiy. Tage waninoumiy kugoulus daGuyaws Kelis. Asina̱vin gamag mwasanin bikatiga̱neimiy bilansa, “Aveiyag silma̱nin kunnamis?” Bweina bukwatimapus ages, tage kuvna̱ses amilivan kwagma̱nums-wan. Sf Kukin biseiw nuwamiy silma̱nin sinap bwein, nag teitan biyagageim. ey Tut babaw daGuyaws imtakavates tasiyas tadidumwals; inganeg sikanitoug.Tage bo bisilbwed tasiyas takalbalebs.” idK Sinap kalbaleb bipiyev mo biwotet bwein; beivag sivinan sinap niwal, bitoukum silma̱nin. pcY “Kukin kal sivinan bimwa̱saw, tut babaw kadiloka bipiyev livan kalbaleb; awoum bikatidividav; fbE Kukin kal biyagageim, awoum kumop. Kukin kal bitawyageim, awoum kutawyeg. Tage amilivan siwa̱youb kudibakes. Yowbad bo ikatigikeimiy silma̱nin sinap siwa̱youb son ma̱num, va̱gan mo bisiwyoubumiy beibwein. +aOKweitan livan nises, bweina bilaten ninoumiy tababaw yakamiy, bikalin nuwamiy kusiwa̱youbs simiyas wasigeis; kumma̱nums o binok nuwamiy simiyas wasigeis. Qj~~g}} ||R{Vzyy"xwwovuu t=srqq4pypo=mkkjjDihgfedTba``__&^]]1\[[ZZYXWWVV=UTTSSSQrP\POGONMM#LKKHJbI}HGFFE.CCBBzBAA@????>^><;;?:99D887777655D443Z2111 000/U.--++**)(n''8&N%%>$#|"!b! ' _@;6((p'?M{  ] 4J$uQ,@QKadiloka misiwa̱youb beibwein wamtes tayakelesiys babaw. Liva̱nen misiwa̱youb nakadibakes tawaw tasiyas. Igaw bikineimiy mo bikakins amalivan mounid./?WVeiyoug towen Titos ililabeig gunawotet waseg mo bakalabeimiy. Sisiy Titos gamag tasiyas budidayas, tayakelesiys nikayabes silma̱nin Kelis nawotet bwanabwein. e>CKakayeb siyas asteiy sisiy tatounun teitan bwadads. Tut babaw nakayakwen bwadads towen mo kaban ansinap tawtoun. Tut gog towen ikakina amisinap bwein, mapuna bo iseiw nuwan silma̱nin wotet towen wasigeis yakamiy. Z=-Tage sivinem beivag amasinap bwein daGuyaws wamatan, o gamag babaw wamtes. x<iAwoum gamag mwasanin bivtokemas livan, bilansa, “Muloul towen avakaein, tage nag imtakavates bwein.” ";=Tasiyas tayakelesiys mo isekes-vak nawotet mo simey towen kata̱vin ven babaw kakokew mimuloul, va̱gan bakalabeimiy, Yowbad yakawanan silma̱nin. :9Kakayabes biweis Titos son bwadads towen butun niliganes tayakelesiys ven babaw wasigeis, peinan singay bwein igeiguy liva̱nen daGuyaws Yeisuw. b9=Kadibek Titos biwekeimiy, bo itam; tage singay sivinan beiw, peinan nanon ma̱wan. k8OKalin nuwag Yowbad peinan nanon isek Titos mo sivinan bilabeimiy, ma̱wana yakamey sivinem. 47aLiva̱nen nises mamagina:“Tasiyas kaeis nisiyavis avakaein nag ivag anatup,
tage tasiyas tasiyas nisiyavis kakit, kaeis bo ikadilok.” Titos siney budan f6EMisinak tut towen, peinan miwliyoug babaw kumulouls bwein mo kulabes sidayas, peinan tasimav tasiyas. Igaw siwliyoug bibabaw tasiyas tasimavs, o bika̱bwag wasigeis yakamiy, mo bilabeimiy. Mamagina bo bikobobt-wan. b5= Nag ivag sivinag mimuloul bivakaein singay, mo bigagab ven mwasinis simuloul, nag. :4m Ma̱wana niseiw nuwamiy nukusilamaws-yay, mo biseiw nuwamiy bukuyakousis muloul towen. Mivavag nises silma̱nin wotet towen. Awoum kuninuways, kulansa, “Nag aveiyag nises waseg yey.” Awoum. Bweina biseiw nuwamiy mo kusekes aveiyag mivavag nises, Yowbad mo bikalin nuwan peinan ninoumiy ma̱wan. G3 Nanoug ma̱wan. Kadiloka bukuyakousis wotet towen nukusilamaws bweilim nein wankuyeim. Yakamiy wanamug sivinamiy wotet towen. Wanamug-vak mo kusilamaws wotet towen, muloul silma̱nin. 72g Kukwakins nasiwa̱youb daGuyaws Yeisuw Kelis, guyaw avakaein tage peinads ya̱kids mo imlavag tasimav towen. Tasimav towen biva̱geids mo bitamlavags guyawaw ya̱kids. &1ENag tayakeikay yey, tage alivan ma̱wan va̱gan bukukwakins ven mwasanin gimgilis iseiw nuwes muloul silma̱nin, mo bakin, mounid misiwa̱youb, o nag. [0/Yakamiy kumugwas youd babaw waseg. Kusimounids bwein, kugeiguys bwein, amisinap avakaein, bo iseiw nuwamiy silma̱nin miwotet, o kusiwa̱youbs bwein wasigeis yakamey. Kadiloka bo bukumugwas muloul waseg. /Titos bo isilamaw wotet towen wasigeis yakamey mapuna kadibek kalana, “Kadiloka kulabes min-Kolinit va̱gan bimulouls bwein.” N.Ninom nag ma̱wan tage singay imulouls. Wanmugwana, tatineisina ita̱mes, daGuyaws nagamag o yakamey magamag tasiyas peinan Yowbad nanon ma̱wan. Tatineisina ita̱mes, mo imulouls wankuyeim. {-oBo igilagels wasigeis yakamey, ilansa, “Singay sivinem bakalabes tasiyas tayakelesiys Yelusalem waseg.” q,[Bo ikadilokes ma̱wan mo imulouls; ikous, mo imulouls sivyuwein; singay sivines. Wamatag bo akin. j+MAbes singay igeg. Tasimavs tasiyas, tage imwa̱saws avakaein, waseg imulouls singay bwein. x* kSigwey, ivag sivinag bukukwakins Yowbad bo ilabes tasiyas tayakelesiys ven Masidoniy waseg, mo imulouls bwein. F)Nagein amwa̱saw peinan akakin amisinap bo ibwein.4(aKweiboug amisinap kalbaleb, amipwa̱yat; itatat woumiy, mo kutams towen Titos waseg, nukukwanawes aygag, mapuna nagein tut towen singay nuwaneimiy ivag waseg Titos. |'qKweiboug nag asilponay mav, tage akaya̱pam, adibek Titos, alana, “Min-Kolinit asisinap bwein.” Nag bayaweid va̱gan mo beivag agumwasin, nag. Ma̱wan amalivan babaw mounid nakadibakeimiy, mo gunakaya̱pam waseg Titos ikakin mounid. c&? Bo alel milet nag silma̱nin simiy towen-nan takalbaleb, nag silma̱nin tayuwein towen simiy nisilkod. Silawun gunalet misinaka bukukines wamatan Yowbad singaya kuvna̱semas yakamey. Ninoumiy ibwein yakamiy, mogo ibwein ninom yakamey. E, Titos ikineimiy mo itaw nuwan, imwa̱saw. Yakamey-vak kakin mtowen Titos mo ibwein ninom, kamwa̱saw. -%S E, kuvinis let mo igeg ninoumiy, ne? Bo iseiw nuwamiy va̱gan beibwein amisinap, ne? Mitawtoun waseg bo kupiyaves sinap kalbaleb; kuwenes sinap kalbaleb, sivinamiy gog sinap bwein; bo kutoukums, ne? Peinan kumapus simiy mtowen ansinap kalbaleb. Youda babaw waseg akakin amisinap bwein. $ Magat Yowbad biyageg nanoud va̱gan bitapiyev adsinap kalbaleb, mogo bikatinabweid. Awoum bitapiyev Yowbad nakaleiwag towen. Magat bigeg nanouds peinan youd aveiyag ven watinow, tage nag bitanuways Yowbad, mtowen nag bikatinabweids. Bo bigak mwamovads. b#=Kweiboug milet nalel neiw kuvinis mo igeg ninoumiy; yey-vak igeg nanoug. Tage yakamiy igeg ninoumiy yam mwasanin mo kupiyaves amisinap kalbaleb; nagein mo amwa̱saw peinan alel milet mo kuliganes aygag. Nag amwa̱saw peinan ayageg ninoumiy, nag. Tage peinan ikanavin ninoumiy inek Yowbad. Bo ayageg ninoumiy, tage nag ayagageimiy yakamiy. "{Bo ikalin nuwag peinan akin Titos, bulgamiy iwyakeig, ilana, “Tasiyas asisinap bwein, akines. Bo ikalin nuwag. Tasiyas sivines ya̱koum, asimwasin waseg mo iva̱lams, itoukums peinam.” Aligen mo itaw nuwag, amwa̱saw nag bikakit va̱gan. [!/Yowbad gog ililabes tasiyas ninous igeg. Ilabem yakamey, peinan Titos neim. # ?Tutan maka̱noy nakam Masidoniy mo mamouvit kalivet. Nag kamasis bwein peinan youd babaw iyagagemas. Wouds watoulan, naviy; tage wanuwads pwa̱yat. Akakin-wan amisinap bwein; singay ikalin nuwag pinamiy, mo ibwein nanoug. Igaw a̱bag igeg, tage amwa̱saw avakaein. ;oNag alivan ma̱wan va̱gan baka̱neimiy, nag. Kweiboug alana, “Nuwaneimiy wasigeis yakamey nises; takinew bitamats simayas yakamiy; takinew tamwamovs simayas yakamiy.” fEBikalin nuwamiy yakamey. Nag kayageg teitan gamag. Nag kasilakod. Nag kasilponay; nag. m USigwey, Yowbad bo ilivnek youd tasiyas bwanabwein peinads ya̱kids. Kadiloka bitawidis wouds bigimagim, o kululuwads bikamnat, mo beivag adsinaps kamnat tatonen, peinan tagoulus Yowbad. Pawl ikakina asisinap ibwein mo imwa̱saw {o“Yey bamlavag timamiy yey, o yakamiy nitug, tawaw vinay yakamiy.”Yowbad Tatawtoun anilivan ma̱wan.=sYowbad anilivan mamagina:“Kadiloka kulisawes tasiyas takalbalebs, kusina̱les.Awoum kwabkwanes youd bwaboum, kupiyaves,
mo bikalin nuwag wasigeis yakamiy.” RYowbad Tamwamov nabunatum ya̱kids. Awoum bitatams tobwag yowbad youdanen waseg. Yowbad anilivan mamagina:“Yey basik baninoun wanuwes tasiyas,
siYowbad yey o tasiyas gungamag.” Tabta Kelis beitam son Baloum, ne? Kukin bukusimounid waseg Kelis, ama̱wan bukwaveiyons soum towen nag isimounid Kelis waseg? /Awoum kwativases simiyas tasiyas nag isimounids. Tabta sinap didumwal bikatuvas son sinap kalbaleb, ne? Tabta kamnat beimwas son dadub, ne?  Ika̱lin nuwag yakamiy. Kadiloka bika̱lin nuwamiy yey, peinan mamagina nitug yakamiy. Kadiloka bipiyaves youd kalbaleb T! Nag kasina̱leimiy. Tage yakamiyana nukusina̱lemas, mo kupiyavemas. V% O sigwey min-Kolinit agulivan babaw peinan nuwaneimiy waseg yey nises. 8i Kalbaleb kalivet mapuna igeg ninom, tage kamwa̱saw tut babaw. Tasimavs yakamey tage kassekes gamag babaw mo iguyaws. Mawliyoug nag, tage youd babaw yakameyana mavavag. Z-Kweitan tut ivna̱semas, kweitan tut mo iyagemas. Kweitan tut idokemas kalbaleb; kweitan tut idokemas bwein. Ilansa, “Takatidavidavs tasiyas,” tage amasinap mounid. Idokemas tobwag gamag yakamey, tage Yowbad ikakin amasinap bwein. Idokes kid bakamta̱mat, tage bwein sona mwamovem. Bo imapus amasinap; iwemas tage nag kakanig. (ITage amasinap bwein, nag kayamen asisinap kalbaleb, tage kasiwyoubus, Kululuwan Bwanabwein nilabem, mo kasinap bwein, masiwa̱youb mounid wasigeis gamag babaw. Amalivan mounid, Yowbad natawtoun waseg. Nakayyous sinap didumwal wuliyougwan wamaka̱tay wamakimaw va̱gan bakatawtoun. Bo iwawemas, iseinimas wa̱deil, bo ikawna̱weins mav. Kawwotet ee... bo ikala̱lav nimem, nag kamasis bwein, kasesun-wan amamoun. %Tage makawotet bukukines mo kukwakins mounid Yowbad natouwat yakamey. Singay kakaptulem moumouvit waseg, iyagagemas, abem igeg singay. s_Nag kweitan abkalouw bakasein gamag wasiked; nag. Mata ge bakawotet kalbaleb mo bukuvtokemas livan. f EBo ilivan gog, mamagina idibakeim yak, ilana,“Bo kadilok tut towen mo aligen amlivan
mapuna alabeim yam towen nakatinabweim.” Kuninuways avei-tut ikadilok. Nagein gog. Nagein Yowbad mo bikatinabweimiy. y  mSimey Kelis mo kawotet, kagilagel wasigeis yakamiy, kalana, “Awoum bukutams mav Yowbad nasiwa̱youb waseg.” 6 eKelis nag ivag ansinap kalbaleb tage Yowbad ivag Kelis mo imlavag mamagina sinap kalbaleb tonen peinads ya̱kids, mo sods Kelis bitakawes Yowbad ansinap didumwal. 7Mapuna kakokew Kelis anilivan. Yowbad bo iguyeimiy wudom waseg. Kelis anilivan waseg kaguyeimiy kadiloka kutams Yowbad inalun wasigeis yakamiy. l QPeinan Yowbad son Kelis nises mo ilun wasigeis ya̱kids ven watinow gimgilis. Nag inuw adsinaps kalbaleb va̱gan bimop, nag. Ilun wasigeis ya̱kids mo isekeids dawotets va̱gan gamag babaw mo beitams waseg Yowbad inalun. 4aYowbad nawotet towen, peinan itam Kelis silma̱nin lun bulukwan, mo ilun wasigeis ya̱kids, mo isekeids dawotets va̱gan gamag babaw bo beitams waseg Yowbad inalun. \1Kelis waseg bo bitamlavag kweivaw gamag. Kweiboug bo ikous. Kweivaw bo isap. Y+Bo ikous makanuway kweiboug, mamagina gamag babaw idokes kalisiy bwein, kalisiy kalbaleb, peinan ikines askakin watoulan. Kweiboug ma̱wan kadok Kelis takalbaleb; tage bo ikous makanuway ma̱wan towen.  Kelis nasiwa̱youb waseg bo isimkinem silma̱nin nawotet. Kakakina bo ikanig peinads babaw ya̱kids; mamagina takanig babaw ya̱kids, mo tamwamovs silma̱nin nawotet mtowen, dawotets tatoneids awoum. Mtowen gog bo ikanig peinads, mo iyakit vayuwein. )K Gamag mwasanin idokemas takabala̱wein yakamey. Kukin bakakabala̱wein, kakabala̱wein silma̱nin Yowbad. Kukin gog ninom bidumwal, va̱gan bakalabeimiy. ! Awoum vayuwein bakakamtilakeimiy va̱gan bukukwakins amasinap bwein. Deisa bukukwakins amasinap bwein va̱gan bukukwaya̱pams wasigeis yakamey mo bukwatimapus asilivan tasiyas ilansa, “Matuwa̱vek bwana̱bweins,” tage situwa̱vek wanuwes asisinap kalbaleb.   Kagoul Yowbad, mapuna kakatimlakes gamag mo isimounids. Yowbad ikakin amasinap. Adok yakamiy-vak waninoumiy kukwakins-wan. ?w Igaw babaw ya̱kids mo bitatowas wamatan. Kelis a̱ban waseg bikatkineids, mo bikaleiwag mapun dakalbalebs o dakamnabweins, bo ikunek dawotets ven watinow waseg. Kweivaw gamag q[ Tut babaw sivinads aveiyag nikadok nanon, takinew sods kaleivids bitasesus o takinew bitalisawes. OTakapwapouts, sivinads bitalisawes wouds mo bitanekes daGuyaws. ?~yTasimounids waseg mo tawotets. Nag takines, nag. o}WTut babaw mo bitakapwapouts. Takakins igaw wadabunatums ven watinow nag tasitans sods daGuyaws. j|MYowbad bo ikatinabweids silma̱nin mwamovads, mo isekeids Kululuwan mamagina adalivatawns. E{Igaw dabunatums towen nitasesus, ikubukub nuwads. Nag sivinad bitasem woud tasiyas, tage sivinad kweivaw woud bikatilow. Mamagina mwamov bikanpwen woun towen ipsa̱pwas, mo beikous. zIgaw ven watinow waseg nitabwayouys, sivinads kid bitakatlawos wouds, dabunatums walba̱lab mo bitakawes. Awoum tayamkwaneids. 5y eTakakins gog wouds mamagina buntuman ven watinow. Kukin bigulekwes, dabunatums kweitan nises, Yowbad nisekeids. Nag bitawlulavaw namad waseg. Bises gog bisigeg walba̱lab. 'xGYoud tasiyas wamatads takines, tage nag taninuwes. Nuwanaw mo beikous. Tage taninuwes youd tasiyas nag takines. Yowbad navavag tasiyas nag beikous.w}Gamag iyagagemas, tage nuwanaw mo beikous. Wankuyeim anagids bivakaein, mamagina, Yowbad nasiwa̱youb nag beikous. vMapuna nag ka̱gwey. Kaleivids biguya̱gweys, tage Yowbad ikkatimweis kululuwads yam katanok katanok mo tatawtouns. Au{Mawotet towen pinamiy yakamiy va̱gan Yowbad nasiwa̱youb biwekeimiy simiyas babaw gamag, mo bikalin nuwads singay, yakamiy o yakamey; babaw ya̱kids bitaya̱kawns Yowbad waseg. #t?Kakakin Yowbad niyakit daGuyaws Yeisuw Kelis kanig waseg, igaw mo biyakituds sods Yeisuw, bitokeids simayas yakamiy bimayeids mo bitatomos wamatan. ~su Kweiboug teitan nilel mamagina:“Asimounid mapuna alivan.” Yakamey kasimounid ma̱wan, mapuna kalivan. =ru Yakamey wanuwan kanig, tage yakamiy kumwamovs. q Igaw mwamov yakamey tut babaw biyagagemas bakakanig, peinan Yeisuw angamag yakamey, va̱gan bukukines mwamovan Yeisuw wawom. ]p3 Wom waseg kakokew Yeisuw inamouvit, va̱gan mwamovan Yeisuw mo bikamat wawom. Yo+ Bo iyagagemas, tage Yowbad nag ilisawem. Iwawemas, tage nag ikatimatemas. bn=Babaw gamag iyagagemas, tage nag kakalouw. Isunasun ninom, tage nag kapiyev wotet. SmSinapun liba̱lab wakatem mamagina veigun bwanabwein wanuwan kaynad kweiboug; peinan tougwey yakamey. Yowbad nakaleiwag ma̱wan va̱gan babaw gamag bikakins tatonen natawtoun singay; yakamey nag. ;loYowbad kweiboug nilivan, ilana, “Kadiloka kamnat bimteil ven, peinan dadub.” Mtowen bo imteil kateids mo takakins yakawanan Yowbad, nises Kelis waseg. Pawl a̱ban igeg kNag kageiguy livnem, tage liva̱nen Yeisuw Kelis, peinan datoveks, o yakamey mitouwat yakamey, silma̱nin bakawtel Yeisuw nawotet. "j=Kukin aw-sinap bisowm makageiguy wanuwan; bo isowm wasigeis tasiyas takanka̱nigs. Nag bikakins tasiyas. Nag isimounids. Peinan ven watinow gimgilis sitovek kalbaleb bo ivag ninous ikanig, va̱gan liva̱nen Kelis nag bimteilis tasiyas; Kelis takamnat tonen, ma̱wana Yowbad. iBo kapiyev kalbaleb sinap, o aveiyag kalbaleb nisowmes. Nag kakatidavis gamag. Nag kakatilow Yowbad anilivan. Tage amalivan mounid, kamnat; kukinemas katamanaw wamtamiy, kuliganes amalivan, mo bukukwakins amasinap kamnat. Yowbad ikakin ma̱wan. Xh +Yowbad inok nuwan yakamey, mo isekem mawotet towen. Mapuna nag ka̱gwey waseg. Ya̱kids bo ikaliyow magids, takikines daGuyaws mo imteilids, mo kakit kakit ikatlow magids imlavag ma̱wana magin tonen. DaGuyaws inawotet towen, peinan kululuwan mav.^f5DaGuyaws towen mamagina Kululuwan. DaGuyaws Kululuwan bilikud mo biten wamnat. ReIgaw, kukin kal bitouvin binek daGuyaws, mo bikaliyow kweim towen. hdIE, tut nagein towen ivinis Moses nakaleiwag tage kweim igawa ililum ninous. Nag ikakins. DcTage ninous moumouvit, nag ikakins. Nagein tut towen ivnivins kweiboug kaleiwag, kweim towen igawa ililum mites. Nag ikines mititeilin Yowbad. Misinaka Kelis bikaliyow mo bikakins. %bC Ya̱kids nag ma̱wan Moses. Peinan Moses bo ipulum magin va̱gan min-Yisleil nag bikines nakabiyokous mititeilin, peinan niyyenom-wan ee... mo ikous. ]a3 Danamis peinan kweivaw kaleiwag waseg bo bikatinabweids; mapuna takapwapouts. g`G Kweiboug kaleiwag nag bises bisigeg; tage kweivaw bises bisigeg, mapun singaya immteil. t_a Mamagina kweiboug kaleiwag mititeilin bo ikous, peinan kweivaw kaleiwag mititeilin singay bo ilisow. #^? Kweiboug kaleiwag waseg niyateles gamag iyagages; mititeilin gog nises. Tage kweivaw kaleiwag bikidumwa̱luds mo beivag mititeilin singay avakaein. `]9Tage kaleiwag kweivaw, Kululuwan waseg nisekeids son mititeilin singay avakaein. /\WKweiboug kaleiwag silma̱nin kanig, nilel wadakul, Yowbad nisek Moses nakaleiwag towen son mititeilin avakaein, ikatipel inek Moses, magin mo ikamnat; ilakamnat singay ee... mo iyenom-nen; Moses iyum, inekes tasiyas min-Yisleil; ta-ma̱wan bikinbunikes magin, peinan mititeilin avakaein. z[mNag kadilokem bakalivan bakalana, “Matawtoun tatinem mo kawtel ma̱wan.” Nag. Yowbad natawtoun bo isekem mo ikadilokem bakakow liva̱nen inakaleiwag kweivaw, mo kasekeimiy. Kweiboug kaleiwag dakul waseg nilel tage kweivaw kaleiwag mo Kululuwan waseg isekeids. Kaleiwag towen nilel wadakul bikatimateids, tage Kululuwan iyamoveids. Kaleiwag kweiboug o kweivaw GZMapuna kakapwapout wamatan Yowbad, peinan Kelis ilabem. YY+Yakamiy mamagina let, Kelis nilel, nakakow, kasekes tasiyas mo ivinis. Nag ilel pansel waseg, nag. Bo ilel waseg Kululuwan Yowbad tamwamov. Nag ilel wadakul mamanas, tage bo ilel wakates gamag yakamiy. BX}Malet yakamiy, gamag babaw bivinis, mamagina bikines amisinap kamnat mo bikakins mawotet bwein. Nukutams waseg Kelis mo kumlavags mamagina let, Kelis nilel va̱gan gamag bivinis. `W ;Tabta livnem bwanabwein bakasekeimiy, ne? Nag. Gamag mwasinis sivines silet mamagina:“Takawein let towen ansinap bwein.” Nag ivag sivinem bukulel malet ma̱wan, o gamag mwasinis bileles malet ma̱wan, nag. aV;Yakamey nag ma̱wan tayyaweids tasiyas, kalisiy sivines bigeiguys liva̱nen Yowbad, va̱gan maysan bikawes. Tage amasinap kweitan, kamnat; Kelis angamag yakamey, Yowbad nisekem mawotet mo kageiguy wamatan.bU=Tasiyas Yowbad biyagages biskwanemas mamagina kanig manisin peinan bikanka̱nigs. Tasiyas gog ikatinabwes biskwanemas mamagina mwamov manisin peinan biyamoves. Asteivin kadilokes mawotet towen? Adok nag ibabaw. TBo iskwanemas, tasiyas Yowbad ikatinabwes sisiyas tasiyas biyagages; manisin amalivan mamagina Kelis inawotet silma̱nin Yowbad. >SuKalin nuwem Yowbad, peinan Kelis waseg, tut babaw imimgwayem mo katakayway, kakatimlakes sinapun Kelis ven babaw wasigeis, mamagina atanoun manisin iskwanes, simasim seikwan. R{ Tage nag itaw nuwag peinan nag aban bwadag Titos, ven towen waseg. Mapuna alisawes, itaneigs, anoun an Masidoniy. yQk Misumkwey nan Tilowas va̱gan bageiguy liva̱nen Kelis, daGuyaws mo ikaliyow gunaked silma̱nin inawotet. qP[ Kal ansinap kalbaleb bukuwid kunumlev, yey ma̱wan banumlev. Kukin aveiyag bawid; pinamiy yakamiy wamatan Kelis, va̱gan basilbwed Seitan. Awoum towen bitawtoun wasigeis ya̱kids. Kakakin-wan non kalbaleb. Nag itaw nuwan Pawl qO[ Wawun milet towen nalel va̱gan mamagina bayakwaneimiy mo bakin bukwanawes agulivan babaw, o nag. E, kadiloka kusiwyoubus gamag towen beibwein. 8MiNagein gog kadiloka bikanavin ninoumiy mo kunumlaves ansinap kalbaleb mo beitout nanon. Kadiloka kulabes gamag towen. Awoum singay nanon bigeg; bininuway mo biwta̱mat. VL%Towen ansinap kalbaleb bo kumapus yakamiy; bo misinak. Nanoug ma̱wan. KBo alel milet towen va̱gan bayakwaneimiy, bakin bukwanawes aygag, o nag. Bo alel liva̱nen teitan yakamiy takalbaleb. Mtowen nag iyageg nanoug agumwa̱neta yey, tage yakamiy; adok kakit-vak bo iyageg ninoumiy yakamiy. Awoum bikeikay wadoug wasigeis yakamiy. J7Imilet towen nalel, singay igeg nanoug, woug singay moumouvit, sona gunva̱lam let towen alelel. Nag alelel va̱gan beivag amimwasin, tage bukukwakins singay asiwa̱youb wasigeis yakamiy. Agulivan bo alel gunalet waseg va̱gan tutan baw, nag bigeg nanoug amisinap kalbaleb waseg, peinan akakina-wan bo beivag amisinap bwein mo bamwa̱saw o yakamiy-vak bukumwa̱saws. Biwidis ansinap takalbaleb towen I{Kadiloka bukuva̱ges amnag beibwein. Kukin gog baka̱neimiy mo bavag amimwasin, ta-kal bivag beibwein amnag; nag. aH =Kweiboug nanoug ma̱wan, awoum vayuwein baw, bavag amimwasin. Misinaka alel milet neiw. G #Nag peinan tayakeikay yakamey, tapwa̱loul waseg, nag. Kalabeimiy va̱gan bukumwa̱saws, peinan nukutawtouns mitapwa̱loul waseg.VF 'Tage nag aw Kolinit, peinan nag sivinag baka̱neimiy. Tabudabod Yowbad. /E YYowbad gog bo niva̱geids Kelis angamag simayas yakamiy, mo isekeids dawotets; mamagina napulsilas bo isekeids Kululuwan tonen wanuwads, mo takakins ikayuseids. D )Mtowen Kelis waseg taba̱nes youd babaw bwanabwein, kweiboug Yowbad nilivnek. Mapuna tayemens waseg Yeisuw, Yowbad yakawanan silma̱nin. C +Kweiboug sigwey Silva̱nos son Timotiy nakageiguy liva̱nen Yowbad Natun Yeisuw Kelis; mtowen nag itimatama mav, tut babaw beitam mounid. &B GAwoum kudokes isisiyuw nanoug peinan nag aw. Ven watinow gimgilis mwasanin itimatamsa mav. Yey nag ma̱wan, nag ba̱tam mav. Tabudabod tatoukum Yowbad. iA MIvag sivinag balakwaneimiy mo banoun ban Masidoniy; ba̱yum baw, mo bukutaneigs ban Yudiy. @ Kweiboug akakina bukuyakousis amisinap kamnat, mo ivag sivinag wanmugwana baw balakwaneimiy sivay, va̱gan bukumwa̱saws sivay. ?  Imilet nakalel kuvinis amalivan didumwal, kamnat. Kalamwey-nen kukwakins; sivinag geg bukuyakousis sinap kamnat, mo tutan daGuyaws Yeisuw beiyum beim mo bukumwa̱saws pinem tawlimiyas yakamey, o yakamey-vak bakamwa̱saw pinamiy tawlimayas yakamiy. z> o Amalivan tawtoun peinan kakakin-wan amasinap bwanabwein, kamnat. Nag ma̱wan ven watinow sinapun, tage peinan Yowbad nisiwyoubum iva̱gem mo nakamlavag takamnat yakamey, amasinap bwein wasigeis babaw gamag; singay gog wasigeis yakamiy. M=  Yakamiy kulabemas peinan kuntougis Yowbad bikatinabwem; e, kunitougs simiyas babaw gamag, mo biligen Yowbad, bikatinabwem, mo bikalin nuwads simayas yakamiy. Pawl sivinan binekes min-Kolinit <  E, kakita bakakanig tage Yowbad ikatinabwem; e, tut wanakoug mo bikatinabwem. Kaninamis-wan peinan bo bikatinabwem waseg abem igeg. 6; g Kadoki bo beiwemas; tage Yowbad tatawtoun, taykitun takanigs; bo ikaluweg abem kalbaleb va̱gan bakanamis mtowen bikatinabwem; awoum bakanamis waseg matawtoun tatinem. : Sigwey, awoum kutagouwa̱wes kweiboug abem igeg ven Esiy nakases. Singay kawta̱mat, kadokena kid mwamovem bo ikous. w9 iKakakin-wan bukusesus bwein. Abamiy igeg ma̱wana abem yakamey, tage Yowbad bilabeimiy ma̱wana yakamey. -8 UTakinew abem bigeg mo bakalabeimiy va̱gan beitout ninoumiy, peinan abamiy igeg yakamiy. Takinew abem bwein, bakalabeimiy va̱gan beibwein abamiy. Yowbad ililabem mo kakamtilakeimiy va̱gan bukukwakins Yowbad bilabeimiy, magat bukwaptuleimiy waseg abamiy kalbaleb, ma̱wan abem yakamey. G7  Kelis namouvit singay kalilivet, mo singay-vak ililabem. |6 sKweiboug abem igeg ilabem va̱gan bakalabes tasiyas abes igeg. E, bakalabes tasiyas Yowbad inalab to nilabem. v5 gKalin nuwem Yowbad. Mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis Taman. Mtowen anmwa̱net ililabeids, mo itout nanouds. u4 eTamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy. A̱ban igeg tage ikalin nuwan 3 #Kalin nuwag min-Kolinit yakamiy. Yey Pawl, takawein liva̱nen Yeisuw Kelis, yey; peinan Yowbad nanon ma̱wan. Yey soug bwadads Timotiy nakalel milet neiw, kuvinis, Yowbad natayakelesiys yakamiy ven Kolinit waseg, simiyas tasiyas tayakelesiys ven avakaein Akay waseg. 2bO Timotiy, towen nukukow, kuvnas beibwein. Livan mwasanin gamag idokes sinap; nag gog, kalbaleb. Awoum. Kulavew! Peinan tasiyas asilivan nag ilatanes, o gamag mwasanin niyousis waseg, mo iyamkwanes sinamis Yowbad waseg. Yowbad bisiwyoubum yak. Yey Pawl.1bKudibakes tasiyas guyawaw ven watinow, kulana, “Awoum kwaypamwes sinap yakamiy; awoum bukunnamis waseg mivavag va̱gan kid bilabeimiy; awoum. Tage kadiloka kunmises Yowbad, towen tavvagein youd babaw va̱gan bitamwa̱saws waseg. Kadiloka kusiwa̱youbs; miwotet bwanabwein bibabaw; kuvvageins mivavag, va̱gan kid maysan tawtoun igaw mo bukulivatus, towen mwamovamiy mounid-wan.” ^05bPeinan tutan bikadilok Yowbad waseg mo bispuy Yeisuw bimekeids. Takaleiwag bwanabwein, mtowen anmwa̱net Yowbad, king babaw siking towen, o guyawaw siguyaw; mtowen anmwa̱net isigeg-wan, naven nag takikines peinan singaya kamnat; kweiboug ta-kweitan gamag bikin magin, o nagein gog ta-kal bikin, naguyaw o natawtoun isigeg-wan. Eimen. B/}b Wamatan Yowbad mtowen tayamouvein youd babaw, o wamatan Yeisuw Kelis, (towen wamatan Ponitiy Paylat liva̱nen Yowbad nilivan bwein), e, wamtes tasiyas asteiy adibakeim yak kuvvnas Yowbad nakaleiwag beibwein; awoum kakit bika̱bwag. Kadiloka kuvvnas nakaleiwag ee... mo bisap vayuwein daGuyaws Yeisuw Kelis. Y.+b Kutawtoun va̱gan bukunamis beibwein mo bukutakayway; kuyous mwamovam nag beikous, peinan tut kweiboug nukukwa̱mat musimounid wamtes gamag babaw, mo Yowbad ikatigikeim silma̱nin mwamovam nag beikous. K-b Tage Yowbad angamag ya̱koum, sinap towen kupiyev. Kuyyokon va̱gan beivag amsinap didumwal, kamnat, bukusimounid Yowbad waseg, bukusiwa̱youb, bukukwapatul, bukumma̱num simwey wasigeis. \,1b Kukin kalisiy sivines siwliyoug bibabaw, mo inoyes ninous silma̱nin youd babaw singaya kalbaleb. Peinan gamag mwasanin sivines siwliyoug bibabaw mo bipiyaves sinapun Yowbad, o simouvit babaw mo ilivatus. 8+ib Tasiyas gog sivines sivavag bibabaw, Seitan biyakwanes mo beikons anasik. Tasiyas ninous nag, beivag asivikeiy vavag kalbaleb waseg. Asivikeiy bikalawages mo biyagages. V*%bTage tut nagein, kukin sam kads son adakweims, bweina beitout nanouds. |)qbPeinan nitasaps wadaban pwepway dawliyougs nag; igaw bitalisawes ven towen, nag kweitan youd bitakawes, nag. i(KbNag gog. Tage tayekelesiys tasiyas tamtibabeits, asisinap bwanabwein, mo bimwa̱saws kid. 5'cbKukin kal nakatimlakay kweitan, o bipiyev bwanabwein liva̱nen daGuyaws Yeisuw Kelis, o bipiyev katimlakay silma̱nin sinap bwanabwein; mtowen takaypamwein sinap tage nag ikakin sinap tatonen; ansinap igeg peinan sivinan kamniman, livan babaw wasigeis. Gamag tasiyas asisinap ma̱wan, singaya takammnimans, bikameiliws, bikavikuns, biyagays, bitilikons; e, tuta babaw mo bikammnimans sisiyas wasigeis, peinan ninous kalbaleb, o peinan ipiyaves sinap mounid, idokes kid sinapun tapwa̱loul biyousis mo bikawes siwliyoug babaw va̱gan kid bimwa̱saws. x&ibO kukin tasiyas situwa̱veks biyekelesiys mo bimlavags mamagina tuwsiyas, awoum tasiyas tawwotet bikatudabs peinan situwa̱vek niyakelesiys; awoum. Tage bweina bitoukumsa singay, peinan situwa̱veks sisiyas nisimounids waseg Yeisuw mapuna bisiwyoubus tasiyas situwa̱veks. Kadiloka bukumtibabeits Kaleiwag tasiyas kuguyes o kukwatimlakay tayekelesiys wasigeis. ?% ybTasiyas tawwotet, kukin beitams situwa̱veks siwotet waseg, kadiloka bivna̱ses, bikaninaways ages. Kukin gog nag, adok tasiyas watoulan mo biyages datapwa̱louls o daYowbads waseg. v$ebSinap bwanabwein ma̱wan, babaw gamag bikinbunikes; kukin gog bisowmes, igaw wankuyeim mo bikamat.7#gbGamag mwasanin tawtusis-wan asisinap kalbaleb, mapun nuwanaw bilivatus kalbaleb. Tage mwasanin gamag asisinap kalbaleb ikawumes, tut wanakougwaw mo bilivatus kalbaleb. s"_bAwoum yevagam mav kumwamoum, tage wayn kakit kumwamoum nuwam peinan, o peinan amlel nises wa̱woum. !bAwoum nuwanawa bukusek nawotet tayekelesiy teitan va̱gan bimlavag mamagina misinal; adok bukutagouwaw ansinap kalbaleb nises, gamag mwasanin mo bidokes bukuleb towen ansinap kalbaleb, o bidokeims-vak takalbaleb ya̱koum. Kuvnas amsinap tatoneim beibwein.  bAdibakeim yak wamatan Yowbad, o wamatan Yeisuw Kelis, o wamtes min-liba̱lab tasiyas Yowbad nagamag, kaleiwag siyas nalel let towen waseg tamtakavatein ya̱koum. Kaleiwag tasiyas kuvkek bimlavag katanok-wan. Awoum teitan gamag kusiwyoub mo son kuyageg; awoum. fEbKuguyes tasiyas takalbalebs wamtes gamag babaw, gamag babaw mo biwenes sinap kalbaleb. _7bAwoum gamag makava biyateles wasigeis tayekelesiys situwa̱veks; awoum. Kukin gamag asteiy o asteitoun bikakins sitovek ansinap kalbaleb, asilivan mounid bilivans mo bukuligen va̱gan biyateles tamwey towen. 3_bLivan nises Bukitab waseg mamagina,“Bulumakaw iwwotet wit, bweina beikam wit waseg.” Livan kwayuwein nises,“Tawwotet, bweina bikow maysan wotet.” B}bKuvna̱ses beibwein tasiyas takalleiwags wasigeis tayekelesiys yakamiy. Tasiyas igguyeimiy Yowbad anilivan waseg, o ikatimlakeimiy sinapun Yowbad, kadiloka kumtakavates beibwein. NbKal vin iyekelesiy, o taliven nakwabs nisesus, kadiloka bimtakavates tasiyas. Awoum wotet avakaein wasigeis tayekelesiys babaw, peinan tayekelesiys bimtakavates nakwabs tasiyas naguwa̱gews. GbAdok nakwab mwasanin bo ikalouws, inoyes Seitan inaked. ObAdok nakwab tasiyas vinabwats kadilok bivevaws, bituyes nitsiyas, bimtakavates siven. Awoum tayekelesiy na̱tan beivay ansinap kalbaleb, mo tasiyas nikamliweids bikines, mo biyyageids; awoum. b E, adok mo bikatudabs mav, bunatum babaw bikikeipuls, liva̱nen gamag babaw billivans, mamagina nabugmatuws tasiyas, kakat wudous. jMb Kweiboug ika̱touts asilivan waseg Kelis, wankuyeim mo biwidis; kalbaleb asisinap ma̱wan. veb Tage nakwabs tasiyas igaw vinabwats awoum, peinan igaw ninous bibabaw o binumlaves Kelis, mo bivevaws. J b Magat vin bises, namwan anmwa̱net nikanig, o ansinap siwa̱youb, peinan nituyes gamagal, o nimtakavates anbwabwal, o nivna̱ses tasiyas tayekelesiys, o nilabes tasiyas abes igeg wasigeis, o nawotet babaw bwanabwein, igaw anbweilim sinawanim sinawatan, bweina kutam va̱gan tayekelesiys bimtakavates mana̱wen vin. xibKadilok gamag tatanok tatanok bimtakavates asigamag. Kukin teitan gamag nag bimtakavates tasiyas wanbunatum nisesus, mtowen mamagina tapiyavein Yowbad nakaleiwag. Tasiyas igaw dadub nag ivag asisinap ma̱wan, peinan singay kalbaleb. EbKaleiwag towen kuguyes va̱gan kid asisinap bikamnat. lQbKukin gog nakwab bikalimwa̱saw-wan, o bikamkwam-wan, mamagina takanig, kululuwan mana̱wen. 3bTage nakwab na̱wen naguwa̱gew, anmwa̱net bises, binnimis Yowbad anmwa̱net bileb, yam babaw o boug babaw bininitoug waseg o biyowal waseg. 9kbTage kukin nakwab nitun sam o tibun sam, kadiloka bisiwyoubus nakwab mana̱wen bikatimapus nasiwa̱youb kweiboug wasigeis tasiyas. Sinap towen bwanabwein wamatan Yowbad. J bKumtakavates siyas nakwabs gewa̱gews, ta-ivag tawlisiyas. 2 _bAwoum kukwa̱nes tamumwey, tage kuyyowal ma̱wana timom wasigeis; o tawbwats ma̱wana budam; nummwey ma̱wana inom; vinabwats ma̱wana nimut, amsinap bikamnat wasigeis.  bKuvna̱seim yak va̱gan amsinap bidumwal o mukwatimlakay beibwein, Yowbad mo bikatinabweimiy simwey tasiyas tanageins amlivan. ~e}}|({lzyy-xCwwSvnuu`tss$rqqFpooo%nmm7lkkjj-i\hggFff-eddcc8bb8a``)_^]]p\\'[RZ,YY XXHWVVUcTTXSSGRlQoPOObNMM5LLKKJ+InHH GZFEEnDD1CBAAAM@??>>I=m<Kweiboug Yowbad nikatigikeimiy angamag yakamiy. Sivinem kid Yowbad bivkakeimiy angamag yakamiy ma̱wana nikatigik kweiboug. Yakamiy-vak sivinamiy amisinap beibwein sona misimounid silma̱nin wotet bwein. Yakamey gog makanitoug va̱gan Yowbad natawtoun waseg mo bikimtuweimiy silma̱nin sinap towen bwanabwein. Gamag mwasanin bikineimiy amisinap ma̱wan, mo bikavasis yagan daGuyaws Yeisuw Kelis, o bikavasimiy yakamiy, daGuyaws silma̱nin. Peinan daYowbads son daGuyaws Yeisuw Kelis singaya bisiwyoubumiy.wj iX E, igaw tutan bisap, mo bikayabes bineis watoulan; angamag ven watinow mo biya̱kawns waseg, o tasiyas tasimounids beisom ninous waseg; o sigwey yakamiy mo bitayakawanes Yeisuw, peinan nukusimounids liva̱nen Yeisuw to nakasekeimiy. i X Mapuna biyagages tut nag beikous, ven dadub waseg. Ven towen nag bikines daGuyaws magin, o natawtoun, o nakamnat; nag. h XKov kaka̱yeil waseg mo bimop asisinap tasiyas nag ikakins Yowbad, o takapidabs tasiyas nag iliganes liva̱nen daGuyaws Yeisuw. Og XTage yakamiy niyagageimiy igaw mo bisekeids dakabiyeiwas simayas yakamiy. E, igaw tutan daGuyaws Yeisuw bikamat walba̱lab, bimeis siney nataka̱yobs tasiyas tawtous mo bisekeids dakabiyeiwas. cf AXYowbad nakaleiwag didumwal, peinan idoki bweina bimop asisinap tasiyas niyagageimiy. |e sXO abamiy kalbaleb tut towen kulivatus peinan nukukwawes Yowbad nawotet. Tage abamiy kalbaleb waseg, Yowbad mo bikatimweis amisinap bwanabwein mo bukutawtouns bukusiws nakabkaleiwag wanuwan. Mapuna takakins-wan Yowbad nakaleiwag didumwal. Yd -XMapuna kakamumwa̱neimiy wasigeis tayekelesiys vena babaw, kalana, “Tasiyas min-Tesalonik singaya takapatuls. Deisina gamag iyagages, abes igeg, tage ikappatuls-wan, peinan isimounids Yowbad waseg.” )c MXSigwey, kadiloka tut babaw bikalin nuwem Yowbad waseg, peinan misimounid bo ikatimweis ivakaein. Misiwa̱youb-vak simiyas wasigeis bo ikatimweis ivakaein. b XTamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy. Kelis beiyum beim bikatukin gamag wasigeis a XYey Pawl sigwey Saylos son Timotiy malet neiw kuvinis min-Tesalonik yakamiy nukuyekelesiys Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw wasigeis. u`cKadiloka bukuninuways mtowen Takatinabweids, daGuyaws Yeisuw Kelis, mo bikkatimweis inasiwa̱youb wasigeis yakamiy, o bukukwakins mtowen beibwein. Bweina bitayakawanes tut towen o tut babaw ee... tut nag beikous waseg. Eimen.%_CSigwey, bo kukwakinsa nanawan, kumtakavateimiy. Mata geg tasiyas tapiyaveins kalewag bivakabanimiy mo bukwaylasis asisinap kalbaleb. Bukukwalous kid. ?^wBweina bukukwakins daGuyaws bikatinabweimiy, peinan ikaptuleimiy. Sods bwanabwein Pawl nakalelel ma̱wan towen, peinan Yowbad ansinap nisek mo ilelel mamagina. Liva̱nen sinap towen bo ilel inalet babaw wanuwan. Nakalelel gog mwasanin keikay. Nag nuwanaw bitakakins. Tasiyas tatagouwaws sisiyas tougweys ikatuvins mav Pawl anilivan towen, sivines kid tobwag sinap bikawes; Bukitab babaw ikatuvins mav, mapuna bo biyagages tatineis. ]#Sigwey, kukwayamats youd tasiyas igaw mo bisaps, mapuna biseiw nuwamiy va̱gan Yowbad biban amisinap bwanabwein, kamnat, niwal waseg. \ Anilivan nilivnek mapuna takayamats va̱gan bisap liba̱lab kweivaw son ven watinow kweivaw, sinap didumwal inaven. [# Peinan babaw youd tasiyas beikous, ama̱wan beivag adsinaps? Adok bweina beivag adsinaps bwanabwein, kamnat, yakamiy o yakamey. Kukwayamats Yowbad inayam bisap; kuyma̱les va̱gan nuwanaw bisap. Yam towen liba̱lab bigob beikous, o kov bigob youd babaw beikous. _Z7 Tage yam towen Yowbad inakaleiwag bisap mamagina tavveinaw bisap. Wankuyeim liba̱lab bisawl beikous, aygan avakaein waseg; kov mo bigob youd babaw beikous, bigob-vak pwepway son wuta̱lan babaw wakunuwatan. YY+ Gamag mwasanin idokes Yowbad iyouviy silma̱nin youd towen nilivnek. Nag gog, nag iyouviy. Tage ikaptuleimiy. Nag sivinan biyamkwen teitan gamag. Sivinan kid babaw ya̱kids bikativin nanouds bitanekes. +XOSigwey, awoum kunumlaves kweitan sinap towen, mamagina, peinan Yowbad idok katanok yam mamagina tawsan bweilim, o idok tawsan bweilim mamagina katanok yam. Tut gog towen Yowbad anilivan ma̱wan peinan sivinan liba̱lab son ven watinow bisesus ee... igaw mo bigob kov waseg; igaw tutan bikatukin mo biyagages tasiyas takalbalebs. ;VoSivines kid bitagouwa̱wes Yowbad anilivan kweiboug peinan ibun liba̱lab, yevagam wanuwan mo ibun pwepway, yevagam waseg. Wankuyeim ven towen ipop, yevagam waseg, iyageg. -USWanmugwana kadiloka bukukwakins nakabiyokous tut waseg tassebaws bisiba̱wes, bikikuns asivikeiy tatineis, bilansa, “Mtowen nag beiyum vayuwein beim. Bo ilivan mav. Kweiboug youd babaw nakabeibub bo ma̱wan, nises ee... timdayas ikanka̱nigs, nises ee... tut towen bo ma̱wan-wan.” VT%Kadiloka kuninuways aveiyag kweiboug Yowbad inapalopit nilivnakes, sona kweivaw kaleiwag nisekeids Takatinabweids mtowen daGuyaws Yeisuw, peinan takaweins anilivan yakamey bo nakakatipel kasekeimiy. S Sigwey, vayuwein milet towen nalel. Let akweiy wanuwan akatimlakeimiy va̱gan bukuninuways sinap bwein, va̱gan mikanuway bikamnat. 7RgLiva̱nen tasiyas kabebay mounid wanuwan mamagina:“Awuk binagob mo beikam vayuwein. Buluk kuda̱vin bo iwid won ibwein, mo beiyum bein ikatetay wasposep.”cQ?Kweiboug Yowbad bo isekes nakaleiwag bwanabwein, ked didumwal ikakins, wankuyeim mo ipiyaves. Kukin nag bikakins, mo bilivatus kalbaleb kalamwey; tage ikakins-wan mo nipiyaves, mapuna kalbaleb singaya bilivatus. >PuKukin gog gamag mwasanin bikakins daGuyaws Yeisuw Kelis bikatinabwes, mo bilisawes ven watinow bikibik-nen, tage tut wankuyeim biwgawos asisinap kalbaleb, mamagina sinap kalbaleb bitawtoun waninous, sikabiyokous gamag tasiyas singaya kalbaleb. Sikabsilamaw kalbaleb, tage sikabiyokous singaya kalbaleb. O'Takalbalebs tasiyas asilivan, ilansa, “Ked towen bwanabwein, kamnat; nag kweitan absilabod nises,” tage bo ikikuns sinap kalbaleb waseg, peinan sinap kalbaleb bo itawtoun wasigeis tasiyas. Aw-sinap bitawtoun waseg gamag bo biyageg mamagina tasiwun deil towen. TN!Kages avakaein, asilivan kabala̱wein, ikaypamwes sinap, sivines kid vikeiyan wousiy bikaliwages silma̱nin sinap kalbaleb, mapuna ivakabanis gamag mwasanin mwana nipiyaves sisiyas asisinap dadub. OMGamag tasiyas mamagina yevagam sinkaviyeil, tage nag ivag sipinen. Ma̱wan-vak bwaw bilakulok bimey tage nag ivag kulanan. Gamag tasiyas bo ma̱wan. Yowbad bo ikatineg abes wanuwan leg dadub. L}Ked bwanabwein bo ipiyaves, mo ilasisulis ked. Peinan bo ikikuns Ba̱lam inaked. Mtowen Biyol natun, sivinan gog maysan ansinap kalbaleb bikow. Tage na̱tan donkiy ikatimlakay ansinap kalbaleb. Mansiyas donkiy nag ivag sikawsiyeg ma̱wana gamag ya̱kids, nag. Tage mitiya̱mun towen mana̱wein donkiy ivag aygan ma̱wana gamag, igidem palopit towen ansinap kabala̱wein. VK%Mites babaw, taggeinawls tasiyas, nag bipit mites sikanavay waseg. Bo ivakabanis vinay nasiyas kululuwes igwey. Tatineisina ivvaluts va̱gan mites bimwamon singay. Yowbad bo bimop asisinap kalbaleb. jJM E, bo biyagages tasiyas peinan asisinap kalbaleb. Tasiyas gog sivines bikalimwa̱saws wudayam waseg. Simiyas tasiyas kamkwam siwa̱youb avanin waseg mo igoveks, imwamoums mo ikabala̱weins. Ma̱wana bikibikin amikweim. rI] Takalbalebs tasiyas ma̱wana bulawud, ta-ivag ninous; o ibwa̱kuns asivikeiy waseg, silawun tasiyas va̱gan gamag bikwanes mo beikams; sinap itagouwa̱wes tage iyages sinap towen. Igaw mo beiweiys tasiyas sisiyan man bulawuds. ~Hu Tage anelos mtasiyas bo ikalisawes sitawtoun takalbalebs, tage nag bitawyages takalbalebs wamatan Yowbad, nag. qG[ Singaya bo bimop asisinap kalbaleb tasiyas nibwakunis vikeiyan kanavay kalbaleb, peinan ikasigumis Yowbad nakaleiwag. Taga̱gas tasiyas, sona siga̱gas mo iwons itawyages min-liba̱lab tasiyas nisesus wamnat. Nag iwenes, nag. pFY DaGuyaws gog ikakina ama̱wan bikatinabwes tasiyas toubweins, sikabiyokon waseg; tage tasiyas takalbalebs Yowbad ikayus va̱gan bisesus sona sikalbaleb oko tut wanakougwaw mo bikamta̱nis igaw tutan bikatukin gamag wasigeis. E Tage misinaka toubwein mtowen Lot Yowbad nikatinob, singaya igeg nanon peinan ikaninavaysa mav sisiyas wasigeis o pwa̱daw biyagagays yam katanok katanok. Peinan yam babaw siney tasiyas nisesus ikin o iligen asisinap kalbaleb, mo igeg nanon singay. -DSKalbaleb ven wunsiyas Sodom o Gomol igob mo imlavags pulikov, ikaleiwag va̱gan beikous wunsiyas ven, o va̱gan takalbalebs babaw bikines mo bika̱kin mites. [C/Tammwayas-vak iyagages kweiboug tutan Now waseg. Tage Now Yowbad ikatinob, mtowen tageiguy silma̱nin sinap didumwal, siney teinim teiy, tage takalbalebs babaw ven watinow ivag yevagam avakaein iwgweles. bB=Kweiboug min-liba̱lab mwasinis asisinap kalbaleb, tage Yowbad nag inok nuwan wasigeis tasiyas. Ilaves kid bo ineis wa̱Tum, ikaleiwag kid bisesusa wanuwan leg dadub oko igaw anatut waseg mo bikatukin wasigeis. 5AcMwamon mites tasiyas, asilivan yaweid mo bisilkodeimiy. Tut babaw sitakaleiwag ikayyamat va̱gan bimop asisinap kalbaleb. Nag imasis, nag. Igaw mo biyagages tasiyas. D@Asisinap kalbaleb, gamag kalamwey babaw mo bikaylasis, biba̱sims o bikannavays mav ma̱wana tasiyas. Wankuyeim gamag kalisiy bikines asisinap kalbaleb mo biyagays, bilansa, “Tapwa̱loul towen kalbaleb, peinan tatapwa̱louls tasiyas asisinap singaya kalbaleb.” E, idakeds mounid, tage bo biyages tasiyas. ? 1Tage palopit mwasanin tayyaweids nisaps wasigeis gamag. Ma̱wan-vak takatimlakays mwasanin bisilponays, bisaps wasigeis yakamiy mo bikatimlakays livan yaweid va̱gan biyagages gamags; bipiyaves-vak datoveks towen niyamiyiseids, mapuna bo bimop asisinap kalbaleb, biyagages. >  Tasiyas palopit nag ilivans ninous tatineis waseg, tage Kululuwan Bwanabwein isek ninous, mo ilivans Yowbad anilivan. = Kadiloka kukwakins wanamug tasiyas palopit asilivan Bukitab wanuwan. Nag gamag anmwa̱net biban silawun palopit asilivan, nag. < }Mapuna kasimounid singay wasigeis tasiyas palopit asilivan, kweiboug nillivans. Tage yakamiy bweina bukunganegs beibwein, peinan ma̱wana wodam mititeilin ked dadub bimteil. Kuninuways oko bikiv lalayis o kubwan beipel mo bimteil kululuwamiy. m; UPeinan kweiboug simey Yeisuw, Yowbad inakoy wakunuwatan, Taman Yowbad mo isek naguyaw son nakamnat, o kaligen aygan meinoy neim walba̱lab mititeilin waseg, ilana, “Mtowen Natug bwanabwein, singay ibwein nanoug waseg.” e: EKweiboug kakatimlakeimiy daGuyaws Yeisuw Kelis inatawtoun, o inakabsunap ven watinow waseg. Amalivan waseg nag kataleiliw tassinaps mwasanin sitaleiliw, nag. Tage wamitem nakakin inatawtoun mo kadibakeimiy ma̱wan. 9 !Bayokon gunawotet waseg va̱gan tutan bakanig ikous, mo bukuninuways youd tasiyas tuta babaw waseg. Yowbad nikatigik Natun liva̱nen |8 sAkakin-wan, igaw tut kayakus waseg mo balisow woug towen, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis nikatimlakeig ma̱wan. m7 U Igaw son mwamovag nases ven watinow kadiloka bagguyeimiy va̱gan bukuninuways mo bukutawtouns. (6 K Mapuna tut babaw ivag sivinag bagguyeimiy va̱gan bukuninuways sinap tasiyas. Tage kukwakins-wan, o Yowbad anilivan mounid bo itawtoun wanuwamiy yakamiy. #5 A Wankuyeim Yowbad mo beitam mounid va̱gan bukusiws wanuwan nakabkaleiwag mtowen takatinabweids, daGuyaws Yeisuw Kelis. Nakaleiwag towen nag beikous. 4  Mapuna sigwey, kutawtouns bwein, va̱gan bukusesus wanuwan Yowbad nikatigik-yay. Magat amisinap ma̱wan, nag bukukwalouws, nag. 3 5 Tage kukin kal nag ivag ansinap ma̱wan, towen mamagina toukwaw. Nuwanaw mo binumlev Yeisuw inawotet, waseg bo iwid ansinap kweiboug kalbaleb. 2 9Kukin amisinap ma̱wan bwanabwein bituwal-wan, mo bukukwakin beibwein daGuyaws Yeisuw Kelis, mo bukuwotets beibwein. Nag beigwey mikawotet, nag. 1 Mapuna kutawtouns peinan tasimounids yakamiy, tage kadiloka misimounid bukwatimweisis wakunuwatan amisinap kamnat, mo kwatimweisis wakunuwatan sinap waninoumiy, mo kwatimweisis wakunuwatan kapatul, mo kwatimweisis wakunuwatan toukum, mo kwatimweisis wakunuwatan tapwa̱loul mounid, mo kwatimweisis wakunuwatan siwa̱youb sidayas wasigeis, mo kwatimweisis wakunuwatan siwa̱youb tatonen. 0 }Natawtoun waseg bo ilabeids mo isekeids youd babaw silma̱nin mwamovads o silma̱nin adsinaps kamnat. Bo ilabeids ma̱wan mamagina ikatimlakeids mo takakins mtowen nikatigikeids silma̱nin nakamnat tatonen son ansinap tonen bwanabwein, o youd babaw nikatigik mo itam wasigeis ya̱kids. Youd tasiyas singay bwanabwein, tawtoun, waseg bukulisawes ven watinow bikibik-nen, towen meinoy neim advikeiys kalbaleb waseg. E, bukulisawes ven watinow bikibik-nen va̱gan Yowbad ansinap bwanabwein bukukwawes. n/ WKadiloka bukukwakins Yowbad son daGuyaws Yeisuw va̱gan bisiwyoubumiy singay mo beitaw nuwamiy. . Yey Saymon Pita, Yeisuw Kelis natouwat yey, takawein anilivan. Milet balel beiw kuvinis yakamiy, nukusimounids waseg Yeisuw mo nukumwa̱saws ma̱wana yakamey. Nitasimounids peinan asteiy asisinap didumwal, daYowbads son Takatinabweids towen Yeisuw Kelis. w- i Bwadam nitun ikalin nuwes wasigeis yakamiy, bwadam towen Yeisuw angamag teitan. Taneimiy-o. Yey Yon.6, g Sinap babaw bakatimlakeimiy, adok awoum balel let towen waseg, peinan sivinag bawekeimiy bitakaypuls sigwey yakamiy, balivan wamitamiy; adok mo bitamwa̱saws avakaein. R+  Kukin bukumuloul soum mo bukuleb nawotet kalbaleb waseg. Taneimiy-o u* e Magat teitan beiw, tapiyavein livan towen, awoum kutam ambwabwal towen; awoum bukumulouls soum, awoum. () K Kukin kal bipiyev liva̱nen Kelis, mo bipiyev Yowbad. Tage kal yak bukuyyous liva̱nen Kelis waseg, Tamads Yowbad son Natun mo bukusesus simwey ya̱koum. h( KKadiloka bukutoukums; awoum bukuyamkwaneimiy maysan miwotet. Kadiloka meiveka bukuyousis. "' ?Tasiyas takatidavidavs babaw nisaps wadaban pwepway; asilivan kalbaleb; nag isimounids Mesay imlavag gamag towen Yeisuw. Tapiyaveins Kelis tasiyas. & #Kukin bitasiwa̱youbs beibwein mo bitavna̱ses Towen nakaleiwag. Nakaleiwag towen, wanmugwana nukuliganes, mamagina siwa̱youb waseg. X% +Numwey yak, tut towen akagma̱num waseg yak, kadiloka bukuvnas kaleiwag towen wanmugwana nises. Nag balel kweivaw kaleiwag, nag; misinaka kaleiwag kweiboug mamagina bitasiwa̱youbs sidsidayas wasigeis. z$ oBo amwa̱saw peinan bo aban nitum asisinap kamnat, bwanabwein; iyyousis Tamads nakaleiwag, towen nisekeids. ;# qSivinag Tamads Yowbad binok nuwan wasigeis yakamiy, bisiwyoubumiy, mo beitaw nuwamiy. Natun-vak Yeisuw Kelis mounid bilabeimiy, siwa̱youb waseg. Kuyyousis Kelis nakaleiwag m" UIkalin nuwads peinan sinap mounid nises wasigeis ya̱kids; e, wasigeis ya̱kids bises bisigeg. 4! eYey tamwey, gunalet niwekeimiy bukuvinis numwey yak simwey nitum. Peinan Yeisuw angamag yakamiy. Singay ikalin nuwem yakamiy, sigwey tasiyas babaw isimounids Yeisuw waseg.  1 DaGuyaws Yeisuw Kelis bikalin nuwan wasigeis yakamiy; Yowbad bisiwyoubumiy. Kululuwan Towen Bwanabwein simiy bukusesus. Eimen. Yey Pawl.J  Tasiyas tayakelesiys asilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. ]3 Kumulouls beibwein simsimiyas wasigeis, peinan Yowbad angamag babaw ya̱kids. M Adok misinak agulivan sigwey yakamiy. Taneimiy-o. Kusinaps beibwein. Kunages gungeiguy towen. Kuta̱meimiy simiyas wasigeis. Niwal waseg kusesus; simiy daYowbads, ansinap siwa̱youb, niwal. V% Nagein kadiveiyov ases alel milet towen. Igaw baw, awoum baka̱neimiy waseg gunakaleiwag daGuyaws nisekeig, va̱gan bakatimweis amisinap, bitawtoun. Gunakaleiwag towen nag va̱gan bayagageimiy, nag.   Kamwa̱saw tougwey yakamey, peinan kutawtouns yakamiy. Kanitoug waseg Yowbad silma̱nin bikatimweis amisinap, bitawtoun. [/ Ta-ma̱wan bakasilbwed sinap bwein. Deisa bakawotet silma̱nin sinap bwein. [/ Kanitoug waseg Yowbad va̱gan nag beivag amisinap kalbaleb. Kanitoug ma̱wan, nag va̱gan gamag bikakins imawotet bwein. Tage sivinem amisinap beibwein. Kukin bidokes imawotet nag ibwein, bweina ma̱wan. U# Sivinag bukukwakins yakamey bo kasimounid waseg Kelis, kawotet bwein. 7g Kuyakwaneimiy va̱gan bukukwakins, tabta kusimounids waseg Kelis, o nag? Tabta bukukwakins Yeisuw Kelis simiy kusesus? Ne? Tage kukin kal yak nag kusimounid, adok nag. U# Mamagina tougwey towen bo iweiys, ikatimates waklos, tage bo imov, Yowbad natawtoun waseg. Yakamey tougweys ma̱wan Yeisuw, tage Yowbad natawtoun waseg baka̱mov simey Yeisuw, va̱gan bakalabeimiy. +O Sivinamiy bukukwakins Kelis ikatipel anilivan isekeig, waseg allivan. Igaw baw mo bukukwakins. Kelis ansinap wasigeis yakamiy nag igwey; tawtoun igegayous. E Sivyuwein nawekeimiy bo adibakes tasiyas takalbalebs sisiyas asibabaw, alana, “Kukin sivtounun baw mo bamop amisinap kalbaleb.” Tut towen kadiveiyov ases mo adibakeimiy ma̱wan.  + Igaw baw mo beivag siva̱toun tut bakineimiy. Kukin bukuyateles simiy, amiteiy o amiteitoun bikavtagis ansinap kalbaleb, kadilok mo bukumapus. 9k Awoum ge vayuwein baw mo Yowbad bivag agumwasin o bigeg nanoug wamtamiy. Magat taggeinawls tasiyas nag bipiyaves asisinap kweiboug kalbaleb o peinan ikaninavays mav.pY Awoum bawekeimiy amisinap kweitan, bo bapiyaveimiy. Adok nag beivag sivinamiy agusinap towen. Adok kwamnimans, imouvit dibamiy, kapasal nuwamiy, kusilakods, kuyagays, kuvtokays livan, kwayya̱pams sinap, mikaleiwag kalbaleb. ?w Waninoumiy waseg agulivan ma̱wana, va̱gan bikalin nuwamiy waseg yey? Nag. Kelis angamag yey alivan wamatan Yowbad. Sigwey yakamiy sivinag bakatimweis amisinap, mo bitawtoun. /W Bo aguy Titos va̱gan biwekeimiy, mo iweis son bwadads. Tage Titos ikatidavimiy tan? Ne? O yey agusinap ama̱wan? Amasinap katanok-wan. Nag kakatidavimiy, nag. N Tage tasiyas nakayabes niwekeimiy, tabta ikatidavimiy tan? Ne? L  Mounid nag akow mivavag, tage kulansa, “Bo ikatidavids.”   Bweina bavgen gunwuliyoug beikous o mwamovag beikous silma̱nin kululuwamiy. Sivinag yakamiy, mo bukupiyaveigs, ne? Z - Kakita baw mo beivag siva̱toun bakineimiy. Nag bakow miwliyoug. Nag ivag sivinag mivavag. Sivinag yakamiy. Awoum nitug yakamiy bukumulouls waseg timamiy yey. Kadilokeig bamuloul wasigeis nitug yakamiy. D  Aveiyag asekes tasiyas tayakelesiys ven babaw, tage nag asekeimiy yakamiy? Misinaka youd towen. Nag akow muloul wasigeis yakamiy. Magat agusinap towen kalbaleb kadiloka kunumlaves.  Namag mulin gunawotet navvag bo kukines, singay tawtoun, o tut babaw akaptuleig, peinan mounid takawein liva̱nen Yeisuw yey. -S Mamagina takabala̱wein agulivan towen. Peinan kusimkineigs. Tage kadiloka bukwavasigs. Takaweins liva̱nen Kelis tasiyas tawtous nag ilisawegs, tasimav yey. G Mapuna ikunakeig gunagwey, yagay, moumouvit, silakod, o aveiyag biyagageig, peinan Kelis angamag yey. Igaw tougwey yey tage wanuwag tawtoun. Pawl ikubukub nuwan silma̱nin min-Kolinit yk Siva̱toun anitoug silma̱nin daGuyaws bikablev youd towen, tage bo ipiyev, ilana, “Gunsiwa̱youb bo ikadilokeim. Mugwey waseg mo bikamat guntawtoun.” Singay sivinag balana, “Tougwey yey,” va̱gan Kelis natawtoun mo bimekeig. W' E, Yowbad bo ikamtilakeig sinap babaw. Tage nag sivinan bamwa̱saw avakaein; mapuna ivag kaligweg kweitan kakat ibes viniyonag, mamagina Seitan nagamag towen ivvasiganig. Mata ge bamwa̱saw avakaein. +O Tage kukin sivinag bakayya̱pam, nag beibol agulivan, nag bayaweid, peinan mounid agusinap. Tage nag bakaypom sinap. Misinaka kukines agusinap o kuliganes. _7 Bakaypom ansinap taw towen, tatoneig awoum. Misinaka balana, “Tougwey yey.” }s Liba̱lab waseg gamag towen iligen sinap kweitan. Nag kadilok gamag bikamtel o bikavteg ven watinow; bwaboum.  Yowbad bo ikow taw towen inow naven bwanabwein waseg. Adok won waseg o adok kululuwan waseg. Nag akakin. Yowbad ikakin. 3_ Sinawatan kweivas bweilim nein wankuyeim taw teitan waseg Kelis inoun liba̱lab kasilatoun waseg. Adok won waseg o adok kululuwan waseg. Nag akakin. Yowbad ikakin. } u Bo bakaya̱pam. Nag bilabeig; tage bakaypom sinap, peinan daGuyaws sinapun bo akin, isisawl matag, mo ikatimlakeig. )~K Ven Damasik waseg, tutan Aletas king ven towen waseg, Tanuwagan ven inagamag ikaymates awkwedan ven, sivines kid biyousigs. Tage taliwog ikaliyowes sinta̱boul ven boul-nen waseg, yey asin wanuwan kaynad, ikaygwagweigs ee... an aton watinow, anoun, mo alisow towen nikamliweig.~}u Awoum bayaweid. DaYowbads, daGuyaws Yeisuw taman, ikakin agusinap mounid. Kalin nuwads Yeisuw tut nag beikous. O| Kukin balivan, peinan va̱gan bukukwakins ama̱wan tougwey yey. p{Y Kukin kal beigwey mo bigeg nanoug; o kal bikalouw mo bikapasal nuwag peinan youd towen ivakaben. ~zu Sona youd tasiyas yam katanok katanok ikubukub nuwag waseg imouvit gunawotet wasigeis tayakelesiys vena babaw. y- Gunawotet waseg son agupulikas, sona moumouvit; nag amasis ibwein, agumoun, agudak, tut babaw ikamateig moun, son aguloulun amasis wamnat. "x= Tut babaw atita̱vin, alouvat youd kalbaleb nisesus wa̱lay. Wa̱ked-vak tavveinaws tawa̱yins gamag nisesus. Agugwamag sivines kid beiweigs; tobwag ven gimgilis sivines kid beiweigs. Sivines kid beiweigs waven o wanawoud o wabwanit. Sidayas tasiyas tayyaweids beiweigs kid. Qw Siva̱toun iyousigs mo iwaweigs amweilok waseg. Sivtanok dakul ikawes, ilivelovs, imimekeig, iwaweigs. Siva̱toun amukul wa̱wag. Siva̱tan iyatuwaneig wakunuwatan yol katanok yam katanok boug. vy Siva̱nim min-Yudiy iyousigs mo iwaweigs vatul waseg. Vatul waseg biwaweigs babewein sinawatoun kweinim kweivas. Au{ Adok tasiyas Kelis natouwats. Bo alisawes tasiyas. (Agulivan ma̱wana takabala̱wein.) Yey alisawes wotet waseg, o deil waseg; peinan tuta babaw gamag niwaweigs, kakita bakanig. t Adok tasiyas min-Ibliw. Yey ma̱wan. Adok tasiyas min-Yisleil. Yey ma̱wan. Adok tasiyas Ebelam delen. Yey bo ma̱wan. Ss Nag ivag guntawtoun silma̱nin wotet ma̱wana tasiyas. Mapuna agumwasin ivag. Kukin kal bitawtoun mo bikaypom; o yey-vak kukin batawtoun bakaypom mo bamlavag takabala̱wein yey. Tage bo bakaypom. erC Bukutams bwein, kukin kalisiy bikaweimiy binaweimiy silma̱nin siwotet bukuwteles, o kukin bikwekways mivavag o bisilkodeimiy, o bikaypamwes asisinap, mo beiweiys mitamiy. E, mo bukutams waseg mituwa̱vek tasiyas. lqQ Yakamiy kutams bwein wasigeis tasiyas takabala̱weins, peinan adok amisinap tawtoun yakamiy! "p= DaGuyaws nag ikaluweg agulivan va̱gan bakaypom sinap, tage bakaypom ma̱wana takabala̱wein yey, ma̱wana tasiyas ikaypamwes sinapun ven watinow. :om Vayuwein alana, “Awoum kudokeigs takabala̱wein yey.” Tage bukudokeigs takabala̱wein, kadiloka balivan kakit ma̱wana tasiyas takabala̱weins, mo kuliganes agulivan. 'nG Igagaba natouwat tasiyas biva̱ges askakin ma̱wan takaweins sinap didumwal. Sikabiyokous kalbaleb, peinan siwotet kalbaleb. Tut babaw a̱ban igeg Pawl Tm! Magen! Seitan-vak ivag ankakin ma̱wana gum-liba̱lab, kamnat waseg. %lC Tasiyas idokes tatineis takaweins liva̱nen Kelis. Tayyaweids gog. Siwotet waseg ikatidavis gamag, peinan askakin ma̱wana takaweins liva̱nen Kelis. k Gunawotet ma̱wan, waseg bavvalut ee... mo babob asilivan tasiyas nikaya̱pams peinan idokes siwotet ma̱wana yakamey. Qj Wawun nalivan ma̱wan, peinan singay asiwyoubumiy. Yowbad ikakin. liQ Agulivan tawtoun towen. Nag teitan bisilbwed agulivan towen ven Akay waseg. Tabudabod Kelis. h  E, igaw kweiboug sigwey yakamiy nitasesus mo ika̱bwag gunwuliyoug, nag anitoug wasigeis yakamiy. Sidayas gog min-Masidoniy nimeis mo isekeigs. Mapuna nag anitoug. Nag kweitan mumuloul avag va̱gan bimouvit wasigeis yakamiy, nag. Igaw nag bavag, nag. g% Mamagina nitavenos simoney tasiyas ven mwasanin tayakelesiys, peinan bo akow simuloul wasipalatan va̱gan bawotet yakamiy wamipalatan. -fS Kweiboug sigwey yakamiy nasekeimiy bwanabwein liva̱nen Yowbad. Nag kweitan muloul akow. Yey a̱bus va̱gan bayamweneimiy. Tabta agusinap towen kalbaleb, ne? eeC Kukin nag balivan tawtoun, tage agusinap tawtoun. Youd babaw bo akatimlakeimiy ikous. Zd- Takaweins livan towen, kudokes singay bwein gamag; tage nag bilaveigs yey. tca Nakageiguy liva̱nen Yeisuw. Tage igaw kal beiw bigeiguy tobwag Yeisuw, o tobwag kululuwan biwekeimiy, o livan towen bwanabwein nukuliganes kukin bukupiyaves, mo bukutams tobwag livan waseg. E, bo kutams waseg, mwasanin yakamiy. =bs Tage agupwa̱yat Seitan, peinan kweiboug mamagina mwatet ansinap tawtoun ikatidev Iv. Adok yakamiy ma̱wan igaw bikatidaveimiy mo bukupiyaves tapwa̱loul kamnat waseg Kelis. Ma Yey apwa̱kit wasigeis yakamiy ma̱wan Yowbad ipwa̱kit wasigeis yakamiy. Bo abokeimiy simiy Kelis mamagina vin naptabod binek namwan anmwa̱net. Sivinag ma̱wan batokeimiy bukunekes Kelis. _` 9 Yey alivan ma̱wana takabala̱wein yey. Awoum bikawegweis woumiy, mo bakamtel nanoug. }_s Yowbad nag bikaypom gamag kavel idok tonen ansinap bwein; tage Yowbad bikakin ansinap bwein, mo bikaypom.o^W Kukin kal tallivek, awoum bilivan liva̱nen ansinap tatonen; bweina bilivan daGuyaws liva̱nen. ]3 Nag akaya̱pam kaleiwag waseg. Peinan nag tayuwein tawwotet iwekeimiy, nag. Adok kid bukusimounids beibwein mo makaleiwag bikatimweis bivakaein wasigeis yakamiy, simiyas ven kadiveiyov gimgilis, tasiyas niweiw-o. Awoum bakaya̱pam waseg wotet towen niwtel teitan gamag. \ Kukin gunakaleiwag nag iwekeimiy Kolinit waseg mo balivan mav wasigeis yakamiy. Nag gog, wanmugwana bo asekeimiy liva̱nen Kelis. [{ Yey misinaka balivan agusinap tatoneig o gunawotet tatoneig; peinan Yowbad bo isekeig gunawotet wasigeis yakamiy. fZE Nag ikadilokeig balana, “Yey agusinap tawtoun,” nag. Simiyas mwasanin asilivan ma̱wan. Tasiyas gog ibla̱bol ninous, ilansa, “Tasiyas asisinap bwein, ya̱kids bwein singay.” Tage nag ikakins sinap tatonen. |Yq Kukin kalisiy asilivan ma̱wan mo badibakes tasiyas, “Aveiyag balel wa̱let igaw baw mo bavag wamtamiy.” X Gamag mwasanin ilansa, “Let waseg anilivan tawtoun, tage igaw beim mo bukukines aygan igwey, o nag igeiguy bwein.” GW Awoum balel milet tawtoun mo beivag amipwa̱yat. Awoum. =Vs Kukin bakaypom kaleiwag, nag beivag agumwasin. Peinan datoveks bo isekeig gunakaleiwag va̱gan bakatimweis amisinap bitawtoun. Nag isekeig gunakaleiwag va̱gan biyagageimiy. U  Askakin wamitamiy kukines. Tage kukin kal idok Kelis angamag towen, kadiloka binuweig Kelis angamag yey, ma̱wana towen. T} E, bo batawtoun wasigeis yakamiy. Igaw bukwanawes kaleiwag babaw bwanabwein, mo bamop asisinap tasiyas takapidabs. JS  Mogo kagidem tawtoun livan son sinap kayya̱pam; o kagidem sinap silabod waseg bisilbwades liva̱nen Yowbad; mo katawtoun waseg nuway babaw, va̱gan gamag babaw mo bikanawes aygan Kelis. R Nag kakokew naviy wuliyougwan, tage liba̱laba wuliyougwan kakokew, mo ikadilokem bakatawtoun Seitan nakaleiwag waseg. Q Yey guntawtoun nag ma̱wan ven watinow sinapun. Nakases ven watinow tage nag kakanaviy ma̱wan tasiyas ven watinow gimgilis. vPe Agilagel wasigeis yakamiy. Igaw mo baw nag sivinag ba̱won baka̱neimiy, awoum. Mwasanin yakamiy kuvtokeigs livan, kulansa, “Paul nanon tatonena iwtel.” Kukin nag bikanavin ninoumiy mo baw baka̱neimiy, Yowbad natawtoun waseg. .O W Yey Pawl toneig-wan agilagel wasigeis yakamiy. Peinan Kelis ansinap bo iyama̱num. Yey agusinap-vak wamtamiy ayma̱num tage kulansa, “Kadiveiyov nises mo iwon.” gNG Nag bitalivan, Yowbad nasiwa̱youb singay avakaein. Kalin nuwads silma̱nin Yowbad. M9 Gamag tasiyas sivines yakamiy, initougs Yowbad waseg va̱gan bilabeimiy, peinan Yowbad bo ilabeimiy mo nukumlavags tasiwa̱youb tatonen yakamiy. aL; Mamagina Yowbad iyakwaneimiy. Kukin bukusimounids, o bukutams waseg liva̱nen Kelis, mo bukumulouls bwein silma̱nin tayakelesiys tasiyas tasimavs, sisiyas babaw gamag. E, tasiyas tasimavs mo bikavasis Yowbad. kKO Miwotet towen waseg kulabes tayakelesiys tasiyas tasimavs, mo gamag babaw bikavasis Yowbad. Jw Mamagina bukumliguyaws yakamiy mo bukusiwa̱youbs bwein. Yakamey bakalabeimiy, mo gamag babaw bikavasis Yowbad. fIE Yowbad anyoupeis ivagein, isekes tasiyas tabgubags, o kads ivag mo isekeids bitakams. Mtowen bo bikatimweis amiyoupeis bibabaw, mo bivag bisibwa̱sobs bivakaein va̱gan bukusiwa̱youbs waseg; anagin mo bukuba̱nes. 'HG Liva̱nen daGuyaws nises Bukitab waseg mamagina:“Nawliyoug ilivelov, ivvagein issekes tasiyas tasimavs.Ansinap siwa̱youb bises bisigeg.” 8Gi Yowbad nasiwa̱youb kadiloka bikatimweis bibabaw wasigeis yakamiy. Nag aveiyag bika̱bwag wasigeis yakamiy, va̱gan bukumulouls bwein silma̱nin wotet babaw bwanabwein. TF! Tatanok tatanok gamag yakamiy, kavel nanon ma̱wan, bweina bimuloul ma̱wan. Awoum kumulouls sona miwnayuw, kadiloka kutams-wan kusenas mimuloul. Yowbad gog sivinan gamag bininatouts mo bimulouls. 8Ei Kadiloka kukwakins silawun, peinan muloul ma̱wana youpeis. Kukin youpeis bisapwes nag ibabaw mapun mo bita̱yoys kakit. Kukin gog youpeis babaw mapun bita̱yoys babaw. fDE Adok kid kadiloka budidayas tasiyas bimgwayeigs, alana, “Kumgwayeigs kulivakas simuloul towen niliva̱nes. Igaw baw mo bita̱mes simuloul towen beibwein. Awoum tasiyas bidokes muloul mamagina kid pa̱yin, nag.” 4Ca Igaw wankuyeim mo bakaw sigwey min-Masidoniy mwasanin. Kukin nag kukwatinages mo beivag amamwasin, peinan tayyaweid yakamey. O yakamiy-vak beivag amimwasin seikwan. B' Yey mo akayabes budidayas biwekeimiy, alana, “Bo ikatinages simuloul, nises.” Awoum biwekeimiy mo biba̱nes agulivan yaweid, awoum. A ) Nag kadilok balel milet, balana, “Kadiloka bukumulouls silma̱nin tasiyas tayakelesiys,” peinan nanawana bo kukwakins. Bo iseiw nuwamiy silma̱nin wotet towen. Bo kukwatinages bweilim nein wankuyeim. Yey adibakes min-Masidoniy, alana, “Min-Kolinit, ven Akay waseg, bo iseiw nuwes, bo ikatinages simuloul bweilim nein wankuyeim.” Tasiyas iliganes, mo iseiw nuwes mwasanin, ma̱wana yakamiy. ~}||Q{ z*yExBwvuttJssrrDqDppBooNnn&mtmlkHiihBgff/eRdcc6bbNar``]__^w]]r] \[[ ZZ:YXXVVUT.SiRR#P'OMLLK JwIIH`FECBBA3@@N?[?*>u===<<$;i:99h9776665i44 33121{00/.-c,;+5*s)(''%%T$N"7! m_Y 5>Lrzt# p C74a*Tasiyas bo itoukums. Yeisuw nagamags asilivan iliganes, o sisiyas tasiyas nisesus, ininitougs Yowbad waseg; o bled ikikivis, ma̱wan asisinap. Tayakelesiys asisinap )Gamag mwasanin iliganes anilivan; yam towen mo ibaptayses, mo iyakelesiys tasiyas, babiweis mamagina kweitoun tawsan gamag. z m(Anilivan ma̱wan mo igeiguy avakaein, idibakes, “Kadiloka kulavewas simiyas, peinan takakons tasiyas.” L '“Peinan Yowbad bo ilivnek mounid bisiwyoubuds ya̱kids sidayas nitidayas, o bisiwyoubus vena babaw gimgilis, kalisiy daGuyaws Yowbad bidawes. E, Kululuwan bo isekeids sidayas tasiyas.” x i&Pita ikatimop asilivan, idibakes, ilana, “Kulavewas amisinap kalbaleb, mo bakabapta̱yseimiy tatanok tatanok yakamiy, Yeisuw Kelis yagan waseg; mo biwid mikalbaleb, binumlev, nasiwa̱youb mo bisekeimiy, Kululuwan Towen Bwanabwein. ) K%Gamag tasiyas iliganes, bo igeg ninous, ibwayouys avakaein, ikatugwans waseg Pita siney Yeisuw nagamags, ilansa, “Tawaw, bo igak! Ama̱wan bakavkek?” T !$“Kuliganes beibwein, o kadiloka min-Yisleil babaw yakamiy bukukwakins kamnat waseg, Yowbad bo ikatigik guyaw teitan takatinabweids ya̱kids, towen yagan Kelis, mtowen Yeisuw nukuweiys waklos.”  "“Deibid ta-imwen in walba̱lab; Yeisuw gog imwen in walba̱lab. Liva̱nen Yeisuw nilivan ma̱wana,‘Yowbad bo idibek gunguyaw, ilana: Kusin wagunka̱tay.Tage tasiyas nikamliweims igaw mo bavag beibus, bimlavags mamagina mukwabtatet.’ {o!“O tut towen, mtowen Yeisuw, Taman nisek nakaleiwag avakaein, o nises Taman wanaka̱tay. O peinan Taman anilivan, bo bisek Kululuwan Towen Bwanabwein, nagein gog bo isek, katipel mo nisekem yakamey; nawotet towen kukines o kuliganes. ]3 “Yowbad gog nivag mtowen Yeisuw mo itamanaw vayuwein; o yakamey bo nakakin. @y“O kweiboug, peinan Deibid ikakin mtowen Kelis kanig bo bilisow, bitamanaw vayuwein, liva̱nen bo ilivan mamagina:‘Awoum bisesuna wa̱Tum. Awoum won beipwas; awoum.’ [/“O peinan Deibid palopit, bo ikakin sinapun Yowbad; o Yowbad bo itabudabod, idibek Deibid, ilana,‘Mounid wabuya̱vim igaw mo bisap tabum ya̱koum,
towen bo biguyaw, bikow kid mukwaleiwag.’ J “Sigwey yakamiy, adok balivan liva̱nen datoveks towen Deibid; livan kamnat balivan. Towen Deibid bo ikanig, itakus wakalawagan waseg; e, alawag towen, igaw tut towen wadavanuys nises. -“Liva̱nen mtowen kweiboug Deibid bo ilivan Yeisuw anilivan mamagina,‘Tut babaw nakikineim yak gunguyaw yak wamatag.Guntawtoun bisigeg, peinan ya̱koum wagunka̱tay nukuses.Mapun, wadoug waseg allivan, peinan gunmwa̱saw avakaein.Igaw woug waseg nases ven watinow, bo banmiseim gunguyaw ya̱koum bukwatinabweig.Peinan kwayuseig, awoum kululuwag bisesuna wa̱Tum.Awoum woug beipwas; awoum.Bo nukwatimlakeig ked towen kabmwamov kidenen.Wamatam bo bukuvag gunmwa̱saw bivakaein.’ yk“Tage Yowbad bo iyamov Yeisuw, kanig mouvitan bo ilisow. Nag kadilok kanig bitawtoun Yeisuw waseg, nag. kO“O kweiboug Yowbad ikakin-wan towen nawotet babaw bo biwtel ven watinow waseg; o Yowbad kweiboug nikaleiwag silma̱nin takalbalebs biyousis towen Yeisuw, bikatkavates waklos, mo bikatimates. O yakamiy miwotet ma̱wan. &E“Sigwey min-Yisleil yakamiy, kuliganes agulivan towen. Yowbad bo ikatimlakeids gum-Nasalet towen, yagan Yeisuw, naman mulin waseg, nawotet tawtoun, peinan Yowbad nisek natawtoun tonen silma̱nin wotet towen; o sods nitasesus, nawotet tawtoun nivvag, o babaw yakamiy kukwakins. N~Guyaw towen bo bikatinabwes gamag tasiyas kalisiy bidawes yagan.’ }Ka̱las biladadub, o tibukon bilabwabwel ma̱wana buyav.Ikous, mo bikamat Guyaw Yowbad nawotet tawtoun, inayam towen waseg. o|WAniyag bo basen wanakaew walba̱lab, o ven watinow. Aniyag buyav waseg o kov son musewun waseg. _{7O yam towen waseg kululuwag bo basekes gungamag, tawaws o vinays, mo bigeiguys. z“Youd towen nukukines peinan palopit Yowel kweiboug-o nikatigik, ilana,‘Yowbad anilivan ma̱wana: Igaw nakabiyokous tut ven watinow,
kululuwag bo basekes ven babaw gimgilis, nitimiyas, tawaw o vinays, mapuna bigeiguys agulivan waseg.Tabwa̱bwat wasigeis yakamiy bikines kweivaw youd, mamagina asmikon; ninous waseg bikakins; o tammwayas, asmikon waseg bikamikons. Vy%“Peinan kulivans, ‘Bo imoums wayn, ikabala̱weins,’ nag; nag bakakabala̱wein, peinan igaw ga̱boug. Tasiyas bikabala̱weins, wayn kwayav waseg beimoums mo bikabala̱weins; tage yakamey bwein. nxUSiney Yeisuw nagamag, tasiyas sinawatan tatanok, Pita mo itamanaw igeiguy, idibakes gamag babaw, ilana, “Sigwey min-Yudiy yakamiy, o Yelusalem gimgilis yakamiy babaw, kuliganes agulivan, mo bakatimlakeimiy sinap kweitan. w} Tage mwasanin isiba̱wes, ilansa, “Bo ikabala̱weins, peinan wayn neimoums adok.” Pentikos anayam Pita igeiguy nvU Bo isom ninous peinan nag ikakins silawun. Sisiyas ikatiga̱nes, ilansa, “Aw-sinap towen?” _u7Singay isom ninous, ilansa, “Adok tasiyas asibabaw-wan min-Galiliy ne? Ama̱wan asilivan nitaliganes teitan gamag aygan tonen, teitan gamag aygan tonen; tage ya̱kids aygads babaw, peinan davanuys babaw, Palit, Mediy, Elam, Mesopotemiy, Yudiy, Kapadokiy, Ponit, Esiy, Piligiy, Pampiliy, Yidipt; o wawnuwan Aplik ven mwasanin, Saylin walasin; o mina-Lom, mwasanin min-Yudiy nikoulups ineis Lom sisiy mina-Lom tasiyas nikawes min-Yudiy datapwa̱louls; o min-Kilit, o min-Alebiy; ya̱kids babaw taliganes liva̱nen Yowbad nawotet tawtoun, o babaw ya̱kids taliganes aygads tatoneids waseg.” ntUButun towen iliganes; ikatuyouns nimeis, bo iyow nuwes peinan asibabaw iliganes ages tatineis. s7Misumkwey towen vena babaw gimgilis nimeis sagal towen silma̱nin, nisesus Yelusalem, tawaw bwana̱bweins, gimgilis vena babaw wadaban pwepway. )rKYowbad Kululuwan Towen Bwanabwein bo inekes, asibabaw-wan, mo igeiguys, asilivan kweitan kaeig kweitan kaeig, peinan asisinap bo isekes Kululuwan Yowbad. uqcWamtes gog mamagina mayen kov, ililivis in palatan palatan, mo itonas wasigeis gamag katanok katanok. p But meinoy neim walba̱lab, singay nuwanaw inekes; idokes yag itow avakaein; bo iyavka̱vek bunatum towen nisinis wanuwan. ]o 5Pentikos anayam waseg, Yeisuw nagamag asibabaw-wan, katanoka bunatum waseg nisesus. bn ?Wankuyeim mo ileles yiges tasiyas asteiy, akweiy youd waseg, mo ilaves makaw; ikalouws, o yagan Matiyas isin wanakaew, mapun Matiyas isiw inekes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw; tasiyas sinawatan tatanok.m %Ikous, mo ikululs Yowbad wamatan, initougs, ilansa, “O Guyaw, kukwakina gamag babaw amasinap, kwatimlakem mukwaleiwag wasigeis tasiyas asteiy, kal atimapun Yudas bikow nawotet, takawein amlivan; peinan Yudas bo ipiyev nawotet towen, inoun in inaven kweitan.” +l QE, iliganes Pita anilivan, isenas tawaw asteiy; teitan Yosep, yagan pinatoun, kweitan yagan Ba̱sabas, kweitan yagan Yusitos; tayuwein isenas yagan Matiyas. Wk )Pita mo ilivan, ilana, “Kadiloka taneves atimapun Yudas, kavel tut babaw sods nitasesus; nitakines Yon igaw kweiboug nibapta̱yses gamags, o nitakines daGuyaws Yeisuw, yam babaw ininoun ee... tutan ilivet mo imwen in walba̱lab. O sods towen bitakokews liva̱nen Yeisuw nakabeikit waseg; e, bitaneves mtowen atimapun Yudas.” Qj “O liva̱nen Yudas nises Bukitab, kweitan Sam waseg, ma̱wana,‘Kadiloka naven bikalipet; awoum teitan gamag bisik.’ E, kweitan livan nises,‘Kweitan gamag bikow nawotet.’ ” 6i g“O towen gog isilakod Yeisuw waseg, mo ikow maysan nawotet towen, igimwel pwepway kweitan. Wankuyeim mo ikalouw kantukov wapwepway towen, nuwan ikatuw, sinewun isap in wamnat. O min-Yelusalem babaw ikakins, mapun idokes pwepway ‘Akeldamak.’ (Kativin bein aga-Muyuw ‘Buyav pwapwayein’). ]h 5“O towen Yudas sods nitasesus, o datoveks nisek inawotet, ma̱wana ya̱kids. g !Asibabaw tasiyas, ninous kid katanok-wan va̱gan bininitougs Yowbad waseg. Sisiyas vinay mwasanin, sisiy Yeisuw inan Meliy, siney Yeisuw budan. Babiweis mamagin lakututan sinawey. Misiya̱mun towen, kweitan yam waseg, Pita mo itamanaw wanuwein gamag siyas babaw, ilana, “Budag yakamiy, kweiboug Yowbad Kululuwan ikatipel ansinap isek Deibid, mo ikatigik nawotet Yudas, towen talabein siyas niyousis Yeisuw; o Deibid anilivan towen nein Bukitab waseg. O kadilok youd siyas bikamats ma̱wan Deibid anilivan kweiboug. f  Iyums, mo isiws wasibunatum to nisikeyas, mo imnavaws kasiyuwein waseg, tasiyas Pita, Yon, Yemes, Andiluw; tasiyas Pilip son Tomas; tasiyas Batolomiw son Matiw; Alpiyow natun towen Yemes; talliwon towen yagan Saymon; o Yemes natun towen Yudas. e ; Ikous, ilisawes koy towen, yagan Oliv, iyums ineis Yelusalem. Ked towen nag biveiyov, kadiyakus-wan, kadiloka gamag binoun yam Tapwa̱loul waseg. d  E, iyeys, ikakins walba̱lab, Yeisuw nilakanig yay; nuwanaw mo itamanaws wadides tawaw asteiy, asikweim pwapwa̱kaw. Tasiyas mo ilivans, ilansa, “Min-Galiliy yakamiy, aveiyag wawun kutomos kukwakins walba̱lab? Towen Yeisuw mwana nilisaweimiy nein walba̱lab, igaw ma̱wan, mo beiyum bimekeimiy. Ma̱wana nein, e, beiyum beim ma̱wan-wan, ankakin katanok-wan.” Atimapun Yudas ec E Igawa illivan ma̱wan o ikkines; Yowbad mo ikow, inow, ilakanig-o lov kweitan wanuwan. qb ]“Tage yakamiy miwotet kweitan. Igaw Kululuwan Towen Bwanabwein biwekeimiy, bikimtuweimiy va̱gan bukusekes liva̱neig min-Yelusalem wasigeis, o min-Yudiy asibabaw-wan, o min-Samaliy wasigeis, o vena babaw wadaban pwepway.” ;a qYeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Tamag nawotet towen. Nag kadilokeimiy bukukwakins avei-tut o avei-yam Yisleil vayuwein mo bitawtoun; peinan takaleiwag anmwa̱net Tamag. M` Katuyouns tasiyas mo ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Tamwey, tabta bukuvag vayuwein bitawtoun dakaleiwags, ya̱kids min-Yisleil, ma̱wana kweiboug? Tut towen bukuvag ma̱wan? o nag? igaw?” >_ w“Peinan kweiboug Yon nibapta̱yses gamags, soup waseg; tage igaw tut nag biveiyov, Yowbad mo bibapta̱yseimiy yakamiy, waseg kululuwan tatonen.” Yeisuw imwen in walba̱lab ^ Misumkwey siney nagamags nikatuyouns nisesus, Yeisuw idibakes, ilana, “Awoum kunounas; tage kukwayamats Yelusalem waseg; Tamag mo bikayeb teitan gamag biwekeimiy va̱gan kid bilabeimiy; kweiboug nikatigik ma̱wan, o yey nadibakeimiy ma̱wan. $] CPeinan kweiboug mwasanin niyagages Yeisuw, imat, ikit vayuwein; sona mwamovan mo inekes nagamag tasiyas; ikines nawotet tawtouna singay; e, tasiyas isimounids bo imov, peinan siney inounas sinawavas yam waseg, ikkines Yeisuw, o sinapun Yowbad inakaleiwag Yeisuw bo ikatimlakes. w\ kKalin nuwag Tiyopil ya̱koum. Kweitan livan kweiboug nalel neiw. Let towen wanuwan nalel liva̱nen Yeisuw. Yeisuw isilamaw nawotet babaw o nageiguy, iwwotet ee... tutan iyakous nakatimlakay nagamag wasigeis, mo imwen in walba̱lab. Peinan bo nikatigikes nagamag tasiyas silma̱nin anilivan bikokews; ikatimlakes waseg Kululuwan Yowbad, ikous, mo imwen in walba̱lab. %[ EKalin nuwag ya̱koum. Sidayas wamapalatan ikalin nuwes waseg yak. Agulivan siwa̱youb kusekes sidayas katanok katanok wasigeis. Taneim-o. Yey Yon.Z  Sivinag sinap babaw badibakeim, tage nag balel mulet waseg; peinan adok nuwanaw baw, mo bitakaypul soug yak, bitalivan aditeiy. FY  Dimitil ansinap bwein. Sidayas babaw iliva̱nes ma̱wan. Tasiyas asisinap mounid ilivans, ilansa, “Mtowen ansinap bwein.” Yey alivan ma̱wan, o kukwakins agulivan mounid. Taneim-o X # Gwade, awoum kwabkun sinap kalbaleb; sinap bwanabwein kwabkun. Toubweins tasiyas Yowbad angamag; tage takalbalebs nag ikakins Yowbad. #W A Igaw baw, mo bakamtel ansinap towen kalbaleb, o bakamtel anilivan towen makava ivtokeig livan. E, ansinap kwayuwein kalbaleb peinan nag itam sidayas tayekelesiys, o isilbwed siked tasiyas kalisiy sivines beitams tayekelesiys tasiyas wasigeis, mo ibob siyekelesiy ineis wamnat. V  Sinap kweitan nalel wagunalet niwekeimiy tayakelesiys yakamiy, tage towen Diyotilep ikaypom kaleiwag, isilbwed gunakaleiwag. YU -Kadiloka bitalabes sidayas, idawotets katanok silma̱nin sinap bwanabwein. {T qTasiyas bo ilisawes siven silma̱nin Yowbad nawotet; tage nag ininitougs kaeis wasigeis siyas tadadubs, nag. jS OTasiyas asilivan, ilansa, “Mtowen Gayus singay tasiwa̱youb wasigeis yakamey.” Asilivan ma̱wan nisekemas yakamey tayakelesiys. E, sidayas binounas, kadiloka bukutanes bwein, peinan takanaweins Yowbad aygan tasiyas. mR UGwade, igaw bukulabes sidayas, o ambwabwal tasiyas bukumtakavates, singay bwein muwotet towen. Q /E, baligen livneimiy nitug yakamiy, peinan sinap bwanabwein kuyyousis, mo bamwa̱saw avakaein. Mwasanin ilabeids; mwasanin gog isilbwadeids }P uBo amwa̱saw avakaein peinan sidayas nimeis, nisekeigs liva̱neim ya̱koum, peinan amsinap mounid, bwanabwein. mO UGwade, kululuwam tawtoun, mapuna aninitoug Yowbad waseg va̱gan bukumwa̱saw, o bukuses bwein. N +Tamwey yey, gunalet neiw waseg ya̱koum Gayus. Kalin nuwag avakaein ya̱koum. E, peinan Yeisuw angamag ya̱koum, singay ikalin nuwag ya̱koum. cM?lDaGuyaws bikimtuw kululuwam, mo bukutawtoun. Yowbad bo bisiwyoubumiy. Yey Pawl.L lKuyokon tut towen nuwanaw bukum, igaw-yay niwal, peinan wuwal anatut, mamagin geg bulbweilim bisilbwadeim ta-ma̱wan bukum. Ewbilis anlivan siwa̱youb waseg yak. Ma̱wan-vak tasiyas Pudens, Linos, Kilodiy, sisiyas tasiyas tayekelesiys asibabaw-wan. aK;lElasit bo alisow, nises ven Kolinit. Tilopim ikatoun bo alisow ven Miletus waseg. sJ_lAgulivan siwa̱youb kudibakes Pilisik son Akwil, sisiyas Onesipol sen inagamags wanbunatum nisesus. 'IGlTage Yowbad igaw mo bikatinabweig, kalbaleb babaw wasigeis, mo ba̱siw wanuwan nakaleiwag walba̱lab. Mapuna bitakavasis Yowbad tut nag beikous. Eimen. \H1lTage Yowbad ilabeig, itoun wadadag ikimtuweig mo atawtoun, ageiguy liva̱nen Yeisuw mo ayakous, va̱gan gimgilis ven dadub asibabaw-wan mo binages agulivan. Mapuna Yowbad ikatinabweig la̱yon wadon waseg. 7GglTasiyas mina-Lom sivtanoka iyateleigs ikous, tage nag kal ilivan va̱gan bilabeig, asibabaw-wan aspwa̱yat mo ilisaweigs. Awoum geg Yowbad bimop kid asisinap kalbaleb. \F1lYa̱koum-vak kuvna̱seim, peinan taw towen singaya tasilbwadein dakageiguys. E{lTawtelein tanmunum mtowen yagan Aleksandel, singaya bo iyagageig mounid, igaw daGuyaws mo bimop ansinap kalbaleb. >Dul Agukweim mwaynavakaein kukow kumey, bo alisow ven Tilowas waseg, Kalip-o wanbunatum waseg, kukwawem-vak gunabuk son sinbilibil mwaynatan, singaya inok nuwag sinbilibil towen. -CUl Tikikos bo akayeb nein Epesos. xBil Amateiyuna nakases, soug Luk. Kudibek Mak, kutok, amiteiy kumeis, peinan guntouwat bwanabwein towen Mak. 1A[l Peinan Dimas bo ilisaweig, bo ipwa̱kit ven watinow wuliyougwan, ipiyaveig, mo inoun in Tesalonik. Kilisens-vak bo inoun in Galetiy. Titos-vak bo nein Dalimatiy. .@Wl Kuyokon va̱gan nuwanawa bukum. o?WlIgaw tut wanakougwaw daGuyaws mo bisekeig agupay, yagan sinap didumwal. DaGuyaws bo ikatineg peinag yey. Igaw mo bikaleiwag bwein wasigeis gamags, o yam towen adapays bisekeids sigwey kalisiy sivines nakabsunap ven watinow. z>mlSingaya bo avatay waseg Seitan, gunawotet bo ikous, peinan tut babaw singaya asimounid waseg Yeisuw Kelis. e=ClYey gog kakita bo beiweigs, mamagina lun bulukwan yey. Kakita bo balisow ven watinow. J< lTage ya̱koum kutitoukum muwotet waseg. Kukin gog a̱bam bigeg bweina kwaptuleim, bweina kukokew liva̱nen Yeisuw, va̱gan bukwatimlakes gamag babaw, mo bikadilok muwotet gamag wasigeis. ;lBo biliganes sitakatimlakay tasiyas, mo bipiyaves livan mounid, tage sivines kwa̱neib, o makava taleiliw binganegs. :lIgaw tut wanakougwaw gamag mwasanin mo bipiyaves katimlakay mounid, tage sivines kid ninous tatineis, mogo sivines sitakatimlakay bibabaw va̱gan bigeiguys mo biliganes tasiyas, bilansa, “Tageiguy towen bwanabwein, sinap to nilivan singaya sivinag.” 9 'lWamtes Yowbad son Yeisuw Kelis kuligen agulivan towen beibwein, peinan Kelis takaleiwag, igaw mo bikatukin wasigeis tasiyas tamwamovs sisiyas tasiyas kweiboug nikanka̱nigs, igaw tut wanakougwaw mo bisap, silma̱nin nakaleiwag. Agulivan mamagina: Bweina bukugeiguy liva̱nen Yowbad. Bweina biseiw nuwam silma̱nin geiguy tut babaw, takinew tut bwanabwein waseg, o takinew tut kalbaleb waseg. Bweina kugeiguy va̱gan bisimounids, kuyadumwa̱lus va̱gan asisinap beibwein, bitawtoun. Bweina kwaptuleim tuta babaw geiguy waseg. 68elBukitab meivek-wan Yowbad anilivan; ikadiloka bitavin mo bikatimlakeids adsinaps kalbaleb waseg ya̱kids, bikidumwa̱luds mo bitakakins, va̱gan bitatawtouns sinap didumwal waseg, mo bitayakousis sinap kamnat, o bikadilokeids-wan woteta babaw bwana̱bwein; mamagina Yowbad angamag ya̱kids.n7UlYa̱koum gog amsinap awoum bukuvag ma̱wan tasiyas, tage sinap to nakakatimlakeim kweiboug nukusimounid, kadiloka kutoukum sinap towen waseg. Kukwakin-wan yakamey kweiboug nakakatimlakeim ma̱wan, o ya̱koum igaw-o wagwa̱dim nukukwakin gog Yowbad inabuk. Kukin livan towen bukuligen, mo bukusimounid waseg Yeisuw Kelis, va̱gan Yowbad bikatinabweim. 66el Tage tasiyas takalbalebs sisiyas tasiyas takatidividavs bikatimweis asisinap kalbaleb mwano bivakaein singay, bikatidavis gamags, peinan Seitan bo ikatidavis tasiyas. 5l Magat kalisiy gamag tasiyas sivines asisinap beivag kamnat Yeisuw Kelis waseg, mo bigeg abes, peinan gamag mwasanin biyagages. G4l Bo kukwakin tasiyas niyagageigs, mo a̱bag igeg. Antiyok waseg, o Ikoniyam, o Lisitil. Wunsiyas ven wasigeis, singaya a̱bag igeg, tage daGuyaws mo ikatinabweig mouvit babaw wasigeis. 3l Gunakatimlakay bo kukwakin, agusinap kukwakin-wan, gunaked kukwakin-wan, peinan asimounid, o akaptuleig, o asiwa̱youb, atoukum. 2l Gamag tasiyas singaya nuwanaw bisabwans, peinan gamag babaw mo bikakins tasiyas asisinap mamagina bala̱wein. Ma̱wan kweiboug Danis son Damalis sivines bisilbwades Moses, mo gamag babaw ikines asisinap bala̱wein. Pawl ikaleiwag waseg Timotiy 51clMa̱wan kweiboug Danis son Damalis sivines kid bisilbwades Moses, tasiyas ma̱wan sivines kid bisilbwades sinap mounid; peinan ninous kalbaleb, nag isimounids bwein. L0lMwasanin tasiyas bisousiws wanuwan bunatum, silma̱nin vinay mansiyas asisinap igwey. Nalba̱lebs na̱sin, peinan vikeiyan wous ikaliwages; livan babaw binganegs, tage nag bidumwal ninous. #/?lPeinan gamag mwasanin tatineisina bisiwyoubus, bipwa̱kits silma̱nin ney, bikaya̱pams sinap, nag beitams kaleiwag waseg, biyyagays, bisiplaves ages timsiyas, o insiyas, nag bikalin nuwes, peinan tadadubs, nag binok nuwes, bivtokays livan, takatiginaneys tasiyas, kapasal nuwes, bipiyaves sinap kamnat. Bo bisilakods, asisinap tatineis nag bipwaloves, biga̱gasa tatineis, nag sivines Yowbad, sivines kid simwa̱sawa tatineis, tage askakin mamagina tatapwa̱louls, tage Yowbad natawtoun ipiyaves. Bweina kusina̱les gamag tasiyas. b. ?lBweina kukwakins nakabiyokous tut waseg, mo tut kalbaleb bitalivatus, ven watinow waseg. x-ilPeinan ya̱koum daGuyaws natouwat ya̱koum, awoum kwamnimans wasigeis, tage bweina kusiwyoubus gamags, kwatimlakes beibwein, o bukuyama̱num wasigeis. Kukin mwasanin bisilbwadeims, bweina kuyama̱num wasigeis, va̱gan bukwatimlakes mo bikakins tasiyas asisinap kalbaleb. Adok igaw Yowbad mo bilabes va̱gan bipiyaves asisinap kalbaleb, mo bikakins sinap mounid. Wankuyeim mo beitout Seitan anasik, bisawls. Peinan Seitan anasik bo ikwanes tasiyas silma̱nin inawotet tatonen biwteles.z,mlKadiloka kupiyaves kamniman mav, peinan tasiyas billivans mav, mo bikammeiliws, wankuyeim mo bikawpwanaws. E+lBweina kupiyev sinapun wulat, peinan tawlat yak; tage kunineiv amisinap bwanabwein, simounid, o siwa̱youb, sona miniwal, simwey tasiyas asisinap kamnat, mo initougs daGuyaws waseg. A*{lKukin kal bipiyev sinap gaga̱nen, gamag towen mamagina abmavin silma̱nin guyawaw; natovek gog mo bikayus taw towen, silma̱nin inawotet, ikadilokena wotet babaw bwana̱bweins. V)%lBunsiyas bunatum bunuvka̱veks wanuwan, abmavin mwasanin nisesus, wous goul-wan, mwasanin gog silib, mwasanin amweilok, mwasanin gog bidapwats; mwasanin silma̱nin guyawaw, mwasanin gog sim va̱gan. |(qlTage Yowbad nakawutun waseg silma̱nin tapwa̱loul mounid, anlelel mamagina:“DaGuyaws ikakin kalisiy inagamag.” Kwayuwein lelel mamagina:“Kukin kalisiy bidokes siGuyaw Yowbad,
kadiloka bilavewas asisinap kalbaleb.” q'[lTasiyas asteiy bo ipiyaves livan mounid, peinan asilivan ilansa, “Gamag sikabeikit vayuwein bo ikous. Bo nein-o wankuyeim.” Ilivans ma̱wan, gamag mwasanin iliganes, mo ipiyaves sitapwa̱loul, peinan nag isimounids bwein. &lTage awoum kwamnimans mav, kusina̱les tasiyas takammnimans peinan asilivan biyagages tatineis, mapuna bikatimweis asisinap kalbaleb, ma̱wan gamag bikasipom, kisikis gog biyamweis mo bivakaein ansipom. Ma̱wan tasiyas Aimenay son Piletus, asilivan kalbaleb. %lKutoukum yak, sinap mounid kulivan bwein, va̱gan Yowbad bikineim, mo beitam waseg ya̱koum; wankuyeim nag beivag ammwasin, nag. y$klLivan towen, kuguyes gamags wasigeis, va̱gan binuways beibwein. Kudibakes wamatan Yowbad, kulana, “Awoum kwamnimans livan kweitan kweitan wasigeis, awoum. Kamniman tasiyas nag bilabeimiy; nag. Tage mounida biyagageimiy, mounid.” #l Kukinegog bitapiyaves, towen-vak bisesuna-wan, peinan ansinap bwanabwein bo ikunek. Ta-ma̱wan bipiyev. Yeisuw natouwat bwanabwein l"Ql Kukin bitakaptuleids; mo bitaguyaws sods Kelis. Kukin gog bitakayan, towen mo bikaya̱neids. `!9l Livan towen mounid-wan; kukin sods Kelis bitakanigs, sods-vak Kelis bitamwamovs. 8 il Mapuna akaptuleig-wan moumouvit waseg, va̱gan kid balabes Yowbad nagamag tasiyas bo nikatigikes; sivinag kid Yeisuw Kelis bikatinabwes silma̱nin sikamnat nag beikous. Pl Ageiguy livan bwanabwein waseg, mapuna a̱bag singaya igeg. Iyawanis namag vatul tanmunum waseg, ma̱wana takalbaleb tatonen yey; tage ta-ma̱wan biyawanis Yowbad anilivan wanuwads nises, nag. mSlKuninuway Deibid tabun, mtowen Yeisuw Kelis, neikit kanig waseg; yey gunakageiguy bo ma̱wan. c?lKuninuway agulivan kabebay towen. Yowbad bilabeim va̱gan mo bukukwakin youd babaw. NlMa̱wan-vak tabgubag, kukin bitawtoun wanmugwaw bo beikam kan. 0YlKutoukum, kuvnas Yeisuw nakaleiwag beibwein. Ma̱wana kawlideiy, kukin kal bitamap, igaw la̱lan mo biban; tage kukin nag bivnas kawlideiy kaleiwag-nen, bo nag. 3lAwoum takanaviy bikiywayuw, nakayal wanaka̱tay, nawliyoug wanakimaw. Natovek bo ika̱but silma̱nin naviy, kadiloka bilavew ven wuliyougwan. )lBweina simey yak bigeg a̱bads, peinan Yeisuw Kelis natakanaviy bwanabwein ya̱kids. Awoum kupiyev; bweina kwaptuleim wotet towen waseg. %ClLivan towen, misumkwey wamtes tasiyas tayekelesiys nakatipel nasekeim, bweina bukwatimlakes tasiyas tatoukums, wankuyeim mo bikatimlakes gamag babaw. p [lNatug, bweina bivakaein Yeisuw Kelis nasiwa̱youb waseg ya̱koum, va̱gan bilabeim mo bukutawtoun yak.  7lIgaw yam towen waseg daGuyaws nakaleiwag bisap, sivinag daGuyaws binok nuwan waseg taw towen. Kukwakin-wan inawotet babaw ven Epesos waseg.X +lSivinag Yowbad binok nuwan Onesipol sen inagamags, peinan tut babaw issiwyoubugs-wan, mo ibwein amnag. Nag imsineig yey nases wa̱deil; im ven towen Lom iligen bulagag, im ininineiv ee... mo iba̱neig. f GlAdok kukwakin-wan tasiyas min-Esiy bo ipiyaveigs, sisiyas tasiyas Pigelus son Emogenes. | slPeinan Yowbad kululuwan wanuwads nises, ansinap bo isekeim amsinap ya̱koum. Livan towen kumtakavet beibwein.  %l Yeisuw Kelis waseg kusimounid, kusiwa̱youb mo bukulivan mounid, ma̱wan yey agulivan nukuligen. Kadiloka kuyous livan towen beibwein.  l Mapuna gamag iyagageigs, waseg a̱bag igeg; tage nag ivag agumwasin, nag. Peinan bo asimounid towen waseg, mapuna akakin-wan, aveiyag gunawotet towen nisekeig, bo bimtakavet mtowen, bisesuna ee... tut wanakougwaw nakaleiwag mo bisap ven watinow waseg. r _l Yowbad bo ikaliwageig, liva̱nen bwanabwein isekeig va̱gan banoy ven babaw wasigeis, bakatimlakay. Y -l Nasiwa̱youb bo nikaluweg kweiboug, nagein gog mo ikamat, peinan Takatinabweids bo isap, mtowen Yeisuw Kelis, iyakous kanig, mo ikatilow isen mwamovads nag beikous. Liva̱nen Yeisuw inawotet bo ma̱wan. 1 ]l Yowbad gog nikayuseids silma̱nin nawotet, nag peinan adsinaps bwanabwein, nag; tage peinan nikatigikeids, mo isiwyoubuds Yeisuw Kelis waseg, tut kweibouga tonen. ^  7lBweina bukulivan liva̱nen daGuyaws. Awoum bukumsin. Awoum kumsineig yey, peinan wa̱deil nases. Ya̱koum-vak bukugeiguy liva̱nen Kelis mo bigeg a̱bam, tage Yowbad bikimtuweim bukutawtoun mo bukutam waseg. y  mlYowbad Kululuwan ivagein waseg ya̱kids nag ivag adpwa̱yats, tage tawtoun, siwa̱youb o kapatul isekeids. S  !lMapuna adibakeim awoum bukusigan Yowbad nasiwa̱youb nises waseg yak, nisekeim kweiboug misumkwey yey namag nasen wa̱woum. Kutoukum va̱gan nasiwa̱youb towen-an wanuwam bitawtoun waseg ya̱koum. a  =lSingaya aninuweim peinan nukusimounid bwein Yowbad waseg; ma̱wan-vak tabum kuda̱vin Lowis, wanmugwana isimounid, wankuyeim mo inam Iwnis isimounid, tatounun-vak ya̱koum. Akakin-wan singaya kusimounids bwein. F  lYey singaya akkulul guntovek Yowbad wamatan, singaya tut babaw akaninow aygan, ma̱wan-vak timog, tibug. Aninuweim yak tut babaw mo aninitoug peinam, yam katanok katanok, o boug katanok katanok wasigeis. Anuway misumkwey nukutaneig nukuvlamweig gog. Yey singaya sivinag bakineim vayuwein mo bamwa̱saw avakaein. m WlKalin nuwag natug bwanabwein ya̱koum Timotiy. Yey Pawl balel mulet beiw mo kuvin. Peinan Yowbad nanon waseg yey ma̱wana, liva̱nen Yeisuw Kelis akokew, va̱gan kid gamag biliganes mo biba̱nes simwamov. Yowbad nakaleiwag ma̱wan. Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubum, binok nuwes ya̱koum, va̱gan mo beitaw nuwam. Yeisuw livnen bwanabwein I XDaGuyaws Yeisuw Kelis bikalin nuwan wasigeis yakamiy.lQXKalin nuwag yakamiy. Namag mulin tatoneig nalel gunaleta babaw nakabiyokous waseg. Yey Pawl. .UXDaGuyaws tonen ansinap mamagina niwal. Mtowen bisiwyoubumiy va̱gan beitaw nuwamiy tut babaw, o mikabsis katanok katanok waseg, peinan mtowen simiy bukusesus. NXMalet towen neiw kuvinis. Kukin kal bisiplev amalivan, kusina̱les gamag towen mo beivag anmwasin. Awoum kwamliwes gamag towen, peinan buda̱miy. Bweina bukuguyes va̱gan bikakin. Taneimiy-o SX Sigwey yakamiy, awoum ge bikawegweis woumiy wotet bwanabwein waseg. #X DaGuyaws Yeisuw Kelis yagan waseg, kadibakes gamag tasiyas, kalana, “Awoum bukubugumatuws. Bweina bukuwwotets, mo bukukwams kan.” X)X Nakaligen gog mwasanin yakamiy tabgumats, mwasanin yakamiy tabugumatuws. oWX Kweiboug simiyas yakamey, makaleiwag mamagina, “Kukin kal bipiyev wotet, awoum beikam kan.” X Bweina bukuvakamumas, tage nag bakalivan kan liva̱nen. Kadiloka bukukinbunikemas tawwotet yakamey mo bukwaylasis ked towen. |~qXKukwakins-wan kadiloka bukwabwa̱kuns imaked waseg. Kweiboug simiyas yakamey nitasesus nag kapiyev wotet, nag; tage yam katanok katanok o boug katanok katanok wasigeis nakawwotet-wan, mo naka̱kam kaem tatinem. Mata ge kakamiyev kaemiy. }1XSigwey, kadibakeimiy daGuyaws Yeisuw Kelis yagan waseg, kadiloka bukusina̱les budidayas tasiyas tabgumats, peinan tapiyaveins agem tasiyas. &|EXDaGuyaws bikatimweis amisinap, nasiwa̱youb tatonen waseg, o Kelis nakapatul waseg, mo bukusiwa̱youbs, o bukwaptules yakamiy. Awoum bukupiyaves wotet Y{+XO daGuyaws waseg, kakakina yakamiy nukuliganes amalivan, mo bukukwanawes. ]z3XTage daGuyaws Tatoukum bo bikimtuweimiy, bisilbwed kalbaleb wasigeis yakamiy. y XKunitougs-vak va̱gan Yowbad bikatinabwem wasigeis tasiyas takalbalebs. Peinan mwasinis gamag nag isimounids Yowbad waseg. gx IXSigwey, kweitan youd-vak balel. Sivinag bukunitougs Yowbad waseg pinem yakamey, va̱gan kid bakageiguy daGuyaws liva̱nen, tawtoun waseg; livan towen mo bitakayway wasigeis gamag babaw, ma̱wana kweiboug wasigeis yakamiy. +wOXTamads Yowbad singay isiwyoubuds, ikimtuweids va̱gan tut babaw nanouds beibwein peinan taninuways aveiyag bwanabwein bisekeids tut wanakougwaw. Tamads towen son daGuyaws Yeisuw Kelis bikimtuweimiy va̱gan bukuninatouts, bukuwotets wotet babaw bwanabwein son amilivan bwanabwein.!v;XE sigwey, kadiloka bukutamanaws sona mitawtoun, bukuyousis beibwein livan towen nakasekeimiy, wudom waseg nakadibakeimiy, o malet-vak niwekeimiy. 'uGXLivan towen, liva̱nen Yeisuw Kelis, nakadibakeimiy mo kuliganes va̱gan daGuyaws Yeisuw Kelis nakamnat waseg bimteilimiy; peinan Yowbad nanon ma̱wan. twX Sigwey, daGuyaws angamag yakamiy, yakamey tut babaw ikadilokena bikalin nuwem Yowbad waseg, peinan tut nakabsilamaw waseg nikatigikeimiy va̱gan kid bikatinabweimiy. Kululuwan gog waseg nikayuseimiy va̱gan kid bukuliganes anilivan mounid. as;X Mapuna Yowbad niyabol ninous va̱gan kid bisimounids sinap yaweid waseg, mo bimop asisinap tasiyas babaw tapiyaveins sinap mounid, peinan sivines kid sinap kalbaleb. Yowbad nikatigikeids va̱gan bikatinabweids ]r3XSeitan nileb mtowen takamna̱mwan, tayyaweid towen, im iwtel naman mulin babaw-wan tawtoun, va̱gan bikatidavis gamag mwasanin, mo bimta̱mats; peinan nag sivines sinap mounid, mata ge Yowbad bikatinabwes. Bq}XNakawotet kalbaleb nagein nises ven watinow, o nag bitakakins silawun. Tayuwein gog, isilbwed takamna̱mwan towen, bisilbwadena oko igaw mo bein tana̱ban, tasiplavein gog kaleiwag mo bisap, o gamag babaw bikines; tage daGuyaws Yeisuw bisap son nakamnat avakaein, mo beiweiy taw towen wadon muymuyan waseg. npUXKadiloka kunuways aveiyag waseg isilbwed towen takamna̱mwan, peinan tutan bikadilok mo bisap. Xo)XKweiboug sigwey yakamiy nitasesus mo adibakeimiy ma̱wan. Tabta kunuwes? nXAwoum teitan gamag bikatidavimiy. Kadiloka bukukwakins gamag babaw wanmugwana bipiyaves Yowbad nakaleiwag, wankuyeim mo bisap Yeisuw. Towen tasiplavein Yowbad nakaleiwag bisap wanamug; tage Yeisuw wankuyeim. Dadub gimgeilin towen, peinan takamna̱mwan towen, biyyagay yowbad babaw o Geileiw babaw, bikamumwan tatonen mo bisin Yowbad wanbunatum, bilana, ‘Yey Yowbad yey.’ Um#XIgaw bukuliganes gamag mwasanin askamikon, o asilivan mamagina, “DaGuyaws nakabsunap tut towen waseg.” Awoum ge bikubukub nuwamiy, o beiyow nuwamiy; awoum. O kukin gamag mwasanin bilivans, bilansa, “Pawl nalet waseg ilel, idoki daGuyaws nakabsunap tut towen waseg,” awoum bikubukub nuwamiy, peinan tayyaweids tasiyas.  ~}l|{-zz|yxwwv)u tdsrruqp{onmlkjiishhYgee[d}ccCbOaH`u_x]]x\['YY$XpWVUkT&S RYQQPOO7NN4MrMKK8JfIH]GqFFAECCHAA(??>=:;::698R7754432a10/_..`-,,>+|*O)''&k%%[$$+#F"!!} htt^Ni(\ q p E GNc! , Towen Saymon mo isimounid, ibaptays; ibaptays ikous, isesus son Pilip, ikikin nawotet tawtoun o naman mulin, bo isom nanon. +) Tage gamag babaw mo isimounids Pilip anilivan waseg, Yowbad nakaleiwag liva̱nen son Yeisuw yagan liva̱nen, ibapta̱yses tawaw o vinay. k*O Tamgameg yagan Saymon nises ven towen; min-Samaliy nikines nawotet, bo isom ninous. Mtowen Saymon bo ilivan, ilana, “Yey tatawtoun yey.” Bo iliganes anilivan, tasiyas guyawaw, o sisiyas toul, gamaga babaw, mo ilansa, “Adok natawtouna tonen, mamagina Yowbad natawtoun.” E, nagwa̱diven inganegs tamgameg towen, nameg nikines bo isom ninous. ?)yMapuna misikena gimgilis bo imwa̱saws avakaein. '(GPilip nawotet tawtoun; o tasiyas takayyeiluws ivag, mo iwaks avakaein, yeiluw mo ilisawes gamag tasiyas; o taguya̱gweys o takagayals ivag, mo ibweins. w'gO min-Samaliy inganegs anilivan, ikines nawotet tawtoun, ninous katanok-wan va̱gan biliganes anilivan. a&;Pilip in min-Samaliy wasiven kweitan wunovek waseg, isekes liva̱nen Mesay Kelis. _%7O tayakelesiys tasiyas nigayays bo inawes liva̱nen Yeisuw vena babaw wasigeis. F$Tage Soul bo iyagages tayakelesiys, inineves tayakelesiys bunatum katanok katanok wasigeis, iyousis tawaw o vinay, itokes, inawes wa̱deil. Liva̱nen Yeisuw ikawes isekes min-Samaliy o#WMwasanin gamag bwana̱bweins bo idibwanis takanig towen Sitiben, iva̱lams avakaein silma̱nin. " Misumkwey towen gamag mwasanin bo isilamaws kid biyagages tayakelesiys Yelusalem waseg; e, bo iyagagesa singay. Mapuna bo igayays ineis Yudiy o Samaliy, o vena babaw wasigeis. Misinaka takaweins liva̱nen Yeisuw nisesus Yelusalem, tasiyas sinawatan teiy. -!S<Mo ibasen kitatun, iwak avakaein, ilana, “O Guyaw awoum kumop asisinap towen kalbaleb;” mo ikanig. Toubwat towen Soul ikikin, idok wotet towen bwein.o W;Igawa iwaways, Sitiben mo iwak, idow naGuyaw yagan, ilana, “Guyaw Yeisuw, kululuwag kukow.” |q:Iyousis Sitiben, mo itokes inawes watoulan ven, mo iweiys, dakul waseg. O tasiyas niyyaweids ya̱tal towen waseg inisis asikweim isenas wadadan toubwat teitan yagan Soul, va̱gan kid bimtakavet asikweim, mo ikawes dakul, iweiys Sitiben.  9Tasiyas gog bo iwaks avakaein, nag sivines biliganes livan towen, bo ikibwades tiges; ituts bineis biyousis kid Sitiben. 8Sitiben mo ilana, “Towen-o bo akin ikaliyow liba̱lab, o Gimgilitoun towen Yeisuw itamanaw Yowbad wanaka̱tay.” 97Tage Yowbad Kululuwan Bwanabwein son Sitiben nisesus, Sitiben ikin walba̱lab, ikin mititeilin Yowbad, ikin Yeisuw nitamanaw Yowbad wanaka̱tay. b=6Iliganes anilivan towen, singay ikapasal nuwes, ikakilis kumtus, singay ikamliwes. )5“Min-liba̱lab nisekeimiy Yowbad nakaleiwag; tage nukupiyaves nakaleiwag towen; ma̱wana tamumwey, ma̱wana yakamiy.” Iweiys Sitiben gG4“Ta-kweitan palopit tammwayas ikatibomes, nag; babawa iyagages. O ikatimates palopit tasiyas, o palopit asilivan ma̱wana, ‘Igaw beim Tadidumwal, mtowen Kelis.’ E, Tadidumwal towen nukusilkodes-vak, nukuweiys. H 3Sitiben mo ilivan, ilana, “Singaya takakon yakamiy, Yowbad ta-ivag nakabivatus waninoumiy o watigamiy, nag; tut babaw kuyblebes Yowbad Kululuwan; ma̱wana tamumwey, ma̱wana yakamiy. q[1‘Yey a̱bag liba̱lab o kakeig nakabva̱wot wapwepway.Amata-bunatum bukuwlules yey gunbunatum?O amata-bunatum bukuwlules va̱gan bayeiwas wanuwan?Adok nag kadilokeimiy, peinan wanamag bo abun youd tasiyas.’ ” '0“Tage liba̱lab naYowbad towen nag imasis wanuwan bunatum ven watinow waseg, nag. Palopit teitan Yowbad anilivan nilel mamagina: c?/“Togo Deibid nag iwlul nabunatum; natun gog Solomon iwlul Yowbad nabunatum towen. .“Yowbad isiwa̱youb waseg mtowen Deibid, o Deibid sivinan biwlul Yowbad nabunatum silma̱nin sitapwa̱loul Yekob tibun tasiyas. }-“Wankuyeim Yosuw imgwayes tibdayas, tamumwey tasiyas; sona bunatum towen nikokews, mo iyousis min-Kenan sipwepway, peinan Yowbad ikawmanayes gamag tasiyas, mo isawls wamtes tibdayas. Bunatum bunawen ises ee... mo isilamaw nakaleiwag Deibid. ,Q,“Tamumwey tasiyas ikokews Yowbad nabunatum wanawoud, peinan Yowbad nikatimlek Moses ankakin bunatum towen, ilana, ‘Kuwlul gunbunatum ankakin ma̱wan.’ a;*“Yowbad mo ilisawes tasiyas, va̱gan tasiyas bikululs kid wamatan wutun babaw, ma̱wana palopit anilivan wanuwan Bukitab mamagina:‘Adok bweilim lakatuvas wanawoud nukuweiys lun bulukwan, min-Yisleil yakamiy, va̱gan bukuluns waseg yey?Tage nukuyousis yowbad kweitan, yagan Molok, nukuwlules nabunatum, nukukokews;
o nukukululs wamatan Lepan nawutun, o nukutapwa̱louls mikalelel waseg.Mapuna bakaweimiy banaweimiy palata-dadan ven Babilon.’ )K)“E, tut towen bo ibunis youd magin ma̱wan bulumakaw natun, o iluns o itapwa̱louls waseg kokotom towen, o imwa̱saws waseg youd towen nibunis wanimes. /'“Tage tammwayas tasiyas nag sivines biliganes Moses anilivan; ipiyaves, waninous kid sivines beiyums bineis Yidipt. Mapuna idibakes Elon, ilansa, ‘Kubun dayowbads va̱gan bimgwayeids, peinan mtowen Moses nitokeids nitalisawes Yidipt, nag kakakin ama̱wan nein.’ U#&“Towen Moses siney min-Yisleil babaw ininounas wanawoud, o gum-liba̱lab nilivan son Moses koy Sinay waseg, ikatipel ansinap mo isekes tibdayas, tammwayas tasiyas, o mwamov liva̱nen bo isekeids. # ?%“Mtowen Moses nidibakes min-Yisleil, ilana, ‘Igaw teitan wasigeis yakamiy, Yowbad mo bisek nawotet mo bimlavag palopit, mtowen ma̱wana yey.’ @ y$“Moses mo imgwayes gamag tasiyas, peinan nawotet tawtoun, Yidipt waseg, o Yol Bwabwel waseg, o sinawavas bweilim wanawoud waseg, nawotet tawtoun, mamagina Yowbad naman mulin.  #“Mtowen Moses, min-Yisleil kweiboug nipiyaves, nilansa, ‘Kal nisekeim muguyaw o mukwaleiwag towen?’ O Yowbad gog, gum-liba̱lab waseg, bo isek nakaleiwag o nawotet va̱gan kid bikatinabwes Yowbad nagamag. Gum-liba̱lab towen Moses nikin amweilok waseg. $ A “Yowbad idibek ilana, ‘Kwablev musandol, kusew, peinan ven towen waseg nases. Awoum sona musandol bukumey. Bo akin min-Yidipt iyagages gungamag, bo aligen ildeilids, bo abus va̱gan kid bakatinabwes; e, tut towen kum bakayabeim kid bukun Yidipt, wotet towen silma̱nin.’  “Moses ikin, isunasun nanon, isineikim va̱gan kid bikinbunik, mo iligen aygan Yowbad, ilana, ‘Yey tamumwey siYowbad yey; yey Ebelam naYowbad yey; yey Aysak naYowbad yey; yey Yekob naYowbad yey.’ Moses iligen mo itat won, anpwa̱yat bikin Guyaw Towen. ?w“Isesun ee... bweilim sinawavas ikous, ininoun wanawoud, koy Sinay waseg. Ta-ivag ven, makawan. E, Moses mo ikin gum-liba̱lab son inakov nigidaged amweilok yageivein waseg. 1“Iligen anilivan towen, ivag anpwa̱yat Moses, mo isawl, ikoulup, in isik ven yagan Midiyan, ivays son nakwav, ikopwes nitun tawaw asteiy. 2]“Towen niyageg son, mo iyabin Moses, ilana, ‘Kal nisekeim muguyaw o mukwaleiwag wasigeis yakamey? Adok bukuweig ma̱wana towen nov gum-Yidipt nukuweiy, ne?’ =s“Yamtan yam mo ikines min-Yisleil asteiy ikawpwanaws, idoki bivag beimwas kid, ilana, ‘Tawaw, yakamiy bod katanok-wan, min-Yisleil yakamiy. Aveiyag wawun kuygeg soum?’ nU“Idoki taliven bikakins Yowbad nisek nawotet va̱gan bikatinabwes tasiyas; tage nag ikakins. iK“In ikin gum-Yidipt iyageg gum-Yisleil teitan, imop nakalbaleb, iweiy gum-Yidipt, imat. {“Anbweilim sinawavas waseg, mo inuway taliven, in kid bilakwanes taliven tasiyas min-Yisleil, idoki bo bilabes. “Towen Moses ivakaein, iskul, itakayes min-Yidipt asisinap babaw ikous, bo itawtoun anilivan waseg, o nawotet-vak tawtoun. xi“Wankuyeim mo isemos wamnat; Pelow natun kuda̱vin mo ikow, ituy gwad towen, mo imlavag natun tatonen.  “Tut towen waseg na̱tan vin mo ikop natun a̱pwaw tamnabwein yagan Moses, isowum tibukon kweitoun, namwan wanbunatum. >~u“Misumkwey towen mo isap King kweivaw; mtowen nag ikakin Yosep, isilkodes tamumwey, ikaleiwag va̱gan bilavewas nitsiyas a̱pwaw; sivinan gamag tasiyas bimta̱mats beikous. a};“Kweiboug Yowbad nilivnek Ebelam waseg, ilana, ‘Bakatinabwes tibum ven towen waseg.’ Kadilakusa bo bilouvats tutan bikatinabwes, min-Yisleil mo ibabawsa singay. Ven towen Yidipt bo ika̱lawt min-Yisleil. D|“Wous ititabwes guyawaw siyas, mo ikokews, innawes, isenas watakunumwan ven Sekam waseg; kweiboug Ebelam igimwel takunumwan towen, maysan silib nisek Emol nitun, ven Sekam waseg. e{C“Yekob inoun in Yidipt, ven towen waseg nikanig; e, tibdayas tasiyas nikanka̱nigs. xzi“Yosep mo idawes taman Yekob sen taliven bimeis Yidipt; gamag siyas babiweis sinawanim sinawey teinim. y “Sivyuwein ikayabes, ineis Yidipt, Yosep mo ikamat wasigeis tuwan. Ikamtel waseg Pelow, ilana, ‘Talawog min-Kenan tasiyas.’ x “Wankuyeim Yekob iligen kan nises Yidipt, mo ikayabes nitun; e, tibdayas ya̱kids tasiyas; ikayabes ineis Yidipt, kan silma̱nin. w “Wankuyeim nag ivag kweis Yidipt waseg, o Kenan waseg; tut singay kalbaleb ilivatus. Kan bo iyakousis datuwa̱veks wasigeis. }vs “Datuwa̱veks tasiyas ikamliwes budas Yosep, isekes gamag mwasanin, ikawes Yosep, inawes Yidipt; tage Yowbad son nisesus, ikatinob Yosep youd babaw kalbaleb nilouvat ven Yidipt waseg; e, isek ansinap avakaein wamatan min-Yidipt siking towen Pelow, mapun ikalin nuwan Yosep waseg, isek nawotet tamtakavatein nabunatum, o tamtakavatein ven towen Yidipt, meivek-wan. 6ue“O peinan Ebelam itam kaleiwag towen waseg, Yowbad mo isek nakabivatus; Ebelam ibwabwes tawaw momwes. Wankuyeim nakwav mo ikop natun Aysak, ikayamat yam kweinim kweitoun, mo ibob momwan; wankuyeim Aysak natun Yekob ma̱wan, o Yekob nitun tawaw sinawatan teiy, tasiyas datuwa̱veks pwa̱mug-o. )tK“Yowbad mo idibek Ebelam, ilana, ‘Tibum bisikes kweitan ven, wunovek, o misikena gimgilis bisekes siwotet avakaein biwotets, o bweilim lakatuvas abes bigeg. Igaw mo bamop sikalbaleb misikena gimgilis tasiyas, igaw tibum mo bisaps bimeis biwotets gunawotet ven towen wanuwan.’ >su“O Yowbad ta-isek nakiyay towen; igaw. Ta-isek napwepway wavtanok, nag; Yowbad idibek Ebelam, ilana, ‘Igaw basekeimiy simwey tibum mipwepway;’ tage nag ivag natun, nag. +rO“Mapuna ilisow Kaldiy, ikoulup, in Elan. Taman son nisesus; e taman ikanig ven towen Elan. Wankuyeim mo im isik pwepway towen Kenan, tut towen idavanuys. q'“E, igaw Ebelam nises Mesopotemiy, Yowbad inek, idibek, ilana, ‘Kadiloka muven o talawom kulisow, kun ven kweitan bakatimlakeim.’ Tp!Sitiben ikatimop livan towen, ilana: “Talawog yakamiy o tamumwey yakamiy, kuliganes agulivan. Guyaw avakaein Yowbad bo inek datoveks Ebelam, pwamug-o waMesopotemiy, wankuyeim mo ikoulup in Elan. wo iTanuwgwes lun sitovek avakaein mo ikatigan Sitiben, ilana, “Tabta asilivan mounid? Ama̱wan amlivan yak?” n{Takaleiwags isinis, iggintoves magin taw towen Sitiben, ankakin kweitan, magin ma̱wana gum-liba̱lab anelos.Nm Mo idawes tasiyas tayyaweids bimeis. Imeis, ilansa, “Gamag towen, tut babaw ivtokay livan silma̱nin Yowbad nabunatum towen, o silma̱nin Moses nakaleiwag, o nakaligen anilivan, ilana, ‘Gum-Nasalet towen Yeisuw bo bigulek bunatum towen; o sinap kweiboug Moses nisekeids, Yeisuw bo bikatlow.’ Anilivan ma̱wan.” _l7 E, mo ivtokes livan Sitiben wasigeis gamag babaw; o tamumwey, o takatimlakeins kaleiwag niliganes; gamag babaw mo itamanaws, iyousis Sitiben, inawes va̱gan biyateles wamtes astakaleiwags min-Yudiy tatineis. Ik  Mapun isilkodes; idibakes mwasanin, ilansa, “Igaw ya̱tal waseg kuyaweidsa, kulansa, ‘Nakaligen anilivan kalbaleb taw towen, ilivan mav, Moses liva̱nen, o Yowbad liva̱nen.’ ” /jW Gamag mwasanin mo itamanaws ikamnimans waseg Sitiben; mwasanin min-Yudiy sitapwa̱loul yagan Libetin, sisiyas min-Saylin mwasanin, o min-Aleksanidel, o min-Silisiy, o min-Esiy, tasiyas mo ikamnimans waseg Sitiben; tage nag kadilok bitakayways, peinan kululuwan o ansinap singaya tawtoun. i{Yowbad nasiwa̱youb avakaein isek Sitiben, iwotet tawtoun, mamagin Yowbad naman mulin ivag; o gamag babaw ikines. `h9Singay babaw gamag mo iliganes liva̱nen Yowbad, navamul bo ikatimweisis singay babaw, waseg ven towen Yelusalem. Tanuwgwes lun mwasanin bo iliganes livan towen, mo isimounids waseg Yeisuw. Bo iyousis Sitiben ;goTasiyas bo itamanaws wamtes takaweins liva̱nen Yeisuw; initougs Yowbad waseg, ikous, mo isenas nimes wawous tasiyas, silma̱nin bikawes siwotet va̱gan bimtakavatays kan. PfGamag babaw itams, ilansa, “Bwein”, mo isenas tawaw teinim teiy; teitan Sitiben, Kululuwan Yowbad nises waseg towen, o bwein isimounid Yowbad waseg; teitan Pilip, teitan Pilokol, teitan Nikanol, teitan Timon, teitan Pamenas, teitan Nikolaw, mtowen gum-Antiyok bo imlavag gum-Yudiy, peinan ikow tapwa̱loul-nen Yudiy. tea“Yakamey bakaysiyous imawotet silma̱nin Yowbad, bakanitoug waseg, o anilivan bakasekes gamags.” Gd“Kadiloka kukines tawaw toubweins mwasanin yakamiy; gamag tasiyas asisinap tawtoun; o Yowbad Kululuwan wasigeis tasiyas; kadilok kusenas teinim teiy va̱gan bakasekes siwotet towen. Yeisuw nagamag tasiyas sinawatan teiy mo idawes sivamul babaw bimeis, mo ilansa, “Mawotet bakalivan Yowbad anilivan; nag kadilok bakasem wotet towen va̱gan bakavgen kan. b ;Misumkwey towen sivamul ikatimweisis singay babaw, musinis takagaGilis, musinis takagIbliws; e, tasiyas takagaGilis ivtokes livan siyas takagIbliws, ilansa, “Yam katanok katanok ivganes kaeis isekes nakubukwabs wasigeis, o yakamey nakubukwab siyas nag ivag mana̱nan kaeis.” /aW*Yam katanok katanok mo ikatimlakes gamag, Yowbad wanbunatum, o bunatum babaw wasigeis; isekes livan towen bwanabwein, liva̱nen Mesay, mtowen yagan Yeisuw.5`c)Ilisawes takaleiwags tasiyas, nag ivag asimwasin, imwa̱saws-wan, ilansa, “Adok Yowbad sivinan ya̱kids, inakaleiwag va̱gan a̱bads bigeg, Yeisuw yagan peinan.” _!&“O tut towen adibakeimiy, bweina bisesus gamag tasiyas. Awoum kuyagages. Magat gamag sikaleiwag towen, o gamag siwotet, kakita biyakous; tage kukin Yowbad nawotet towen, ta-ma̱wan bukusilbwades; mata ge bukuvatays waseg Yowbad.” Tasiyas iliganes aygan towen; idawes Yeisuw nagamag, imeis, iwaways, mo idibakes, ilansa, “Awoum kwatimlakays yagan Yeisuw waseg;” mo ikayabes, ineis. a^;%“Wankuyeim gum-Galiliy teitan yagan Yudas, anatut yagads gabman nileles wa̱buk, mo itamanaw, ikatidavis gamag mwasanin, ikatkunis; wankuyeim mo ikanig taw towen, o taliganeins anilivan bo igayays, bo ikous. s]_$“Kunuwes kweiboug teitan gamag yagan Tudas itamanaw, idok guyaw avakaein tonen; gamag babaw mo inekes, mamagin lakatuvas tawaw; wankuyeim mwasanin iweiys taw towen, o taliganeins anilivan bo igayays; butun taw towen bo ikous. \9#E, tasiyas ineis watoulan, Gamaliyel mo iliwon, ilana, “Sigwey min-Yisleil yakamiy, kadiloka kuvna̱seimiy, aveiyag bukunuwakes gamag tasiyas. j[M!Tasiyas iliganes, bo ikapasal nuwes, sivines bikatimates; tage takaleiwag teitan yagan Gamaliyel itamanaw va̱gan biliwon. Mtowen Palisiy, takatimlakein Yowbad nakaleiwag; mapuna babaw gamag ivna̱ses tamwey towen. Ilana, “Kadilok tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw bineis watoulan, tut kadiyakus bisesus, baliwon, beikous mo beisiws bimeis.” MZ “O yakamey kakakin livan towen mounid, mapuna kallivan ma̱wan; o Yowbad Kululuwan Bwanabwein bo isekem taliganein anilivan yakamey, o Kululuwan Towen ikatimlakeids sinap towen mounid.” KY“DaYowbads towen tamumwey siYowbad bo isek Yeisuw vayuwein namwamov, peinan yakamiy nukwatimates, nukwatiptukwes wakamweilok; tage Yowbad bo isek naguyaw, mamagina takatinabwein gamags, aban nisek wanaka̱tay Yowbad; o nawotet silma̱nin min-Yisleil ya̱kids, bikanavin nanouds, mo biwid adsinaps kalbaleb, bilev. !X;Pita siney takaweins liva̱nen Yeisuw mo ilivans, “Magat mikaleiwag kweitan, o Yowbad nakaleiwag kweitan, kadiloka bakaligen Yowbad nakaleiwag. WImeyes gamag tasiyas, mo itomos wanuwein tasiyas takaleiwags. Tanuwgwes lun sitovek avakaein mo ikatiga̱nes, ilana, “Livan kamnat waseg nakadibakeimiy, kalana,‘Awoum kugeiguys yagan towen waseg;’ tage min-Yelusalem babaw bo iliganes butun towen; o adok sivinamiy gamag kid bilansa,‘Peinan tanuwgwes lun sikaleiwag bo iweiys Yeisuw.’ Awoum gamag bilivans ma̱wan.” :VmTulal sen nagamag mo ineis, itokes gamag tasiyas imeyes. Bo ivna̱ses. Nag ika̱nes, peinan iwenes gamag babaw. Mata bigeg ninous, peinan idokes kid beiweiys dakul waseg. UTeitan gamag mo isap, ilana, “Gamag siyas nukusenas wa̱deil bo itamanaws Yowbad wanbunatum, illivans ikatimlakays gamag.” T-Tulal avakaein sen tanuwgwes lun situwa̱vek iliganes asilivan, bo isunasun ninous; ikubukub nuwes, peinan na-bikakins aveiyag mo bikamat. hSIIneis, bitokes kid wa̱deil, iwekes makawan. Iyums, imeis ilansa, “Nakan nakakin deil buntuman bo ikatabagus keikay-wan, o takaymateins deil nitatos wakoukwed; naka̱siw wanuwan, ta-kweitan gamag nises, makawan.” 3R_Iliganes anelos towen anilivan; walalayis mo ineis Yowbad nabunatum, livan mo ikatimlakes gamag. Tanuwgwes lun sitovek avakaein siney angamag mo idawes min-Yisleil astakaleiwags o tammwayas bimeis, mo idibakes inagamags mwasanin, ilansa, “Kuneis, tasiwuns deil tasiyas kutokes, kumeyes.” NQBoug waseg Yowbad nataka̱yob im ikaliyow awkwedan deil, itokes, inawes wamnat, ilana, “Kuneis, kutamanaws Yowbad wanbunatum, kudibakes gamag liva̱nen mimwamov towen Yeisuw nisekeimiy.” NPButun wotet towen mo iliganes tanuwgwes lun sitovek avakaein, siney inabod tasiyas Sadusiy, singay igeg ninous, ikamliwes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, mapuna iyousis, inawes wa̱deil. 1O[Ven babaw gimgilis Yelusalem walasin katuyouns imimeis, takatouns imeyes sisiyas tasiyas bwagaw nibugawus; iva̱ges mo ibweins. Mwasanin ikamliwes Yeisuw nagamag NGamag mwasanin mo isimounids Guyaw Yeisuw waseg, vinay, tawaw; bo ikatimweisis gamag singaya babaw. Takatouns imeyes, isenas ked wadadan, ampalawen Pita meinoy; e, isenas wakabes o wa̱sag, sivines kululuwan Pita bilumwes kid tasiyas takatouns, mo beibweins. lMQ Gamag siyas watoulan nag imekes, peinan aspwa̱yat; tage babaw gamag bo iya̱kawns wasigeis. >Lu Takaweins liva̱nen Yeisuw siwotet singay tawtoun, gamag wasigeis; gamag nikines mo ikakins Yowbad nawotet tatonen. Yam babaw asisinap ikatuyouns imimeis Solomon wankwa̱now. lKQ Tayakelesiys babaw ivag aspwa̱yat, o taliganeins livan towen mo ivag aspwa̱yat meivek-wan. J Nuwanaw mo ikalouw wamatan Pita, imat. Tabwa̱bwats mo isaps ikines nikanig mana̱wen, ikawes, inawes, idibwanis namwan wadadan. @Iy Pita ilivan, “Aveiyag wawun ninoumiy amiteiy bo bukuyakwanes kid Yowbad Kululuwan? Kukin! Tadibwanins mumwan bo nimeis, wakoukwed nisesus, bo bikaweims binaweims ya̱koum!” 2H]Taw towen nakwav nag ikakin neimat. Veit kweitoun ikous mo isap, Pita ikatugwan waseg, ilana, “Tabta mipwepway maysan ma̱wan towen?” Ilana, “E, ma̱wan.” ZG-Tabwa̱bwat mo itamanaws itabwes won towen takanig, ikawes inawes, itakus. qF[Ananiyas iligen, ikalouw wapwepway, bo imat. Gamag tasiyas iliganes, mo ivag aspwa̱yat avakaein. SE“Kweiboug pwepway towen tanuwagan yak; wankuyeim nukuyamiyis, maysan money nukukow tanuwagan yak. Aveiyag wawun amsinap nukuvag ma̱wan? Nag kuyawadem yakamey; tage bo kuyaweid Yowbad waseg.” 0DYIw to Pita, ilana, “Ananiyas, aveiyag wawun Seitan isiw wananoum yak, va̱gan kid Yowbad Kululuwan bukwatidev? Peinan kwayus mumoney mwasanin, maysan pwepway. C %Teitan taw son nakwav iyamiyises sipwepway, maysan money mwasanin ikawes isenas wamtes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, ilansa, “Maysan tamkwa̱lan towen-an.” Iyaweids gog; taw towen Ananiyas iyaweid, namoney mwasanin ikayus, o nakwav Sapayil ikakina iyyaweid. AB{"Teitan taw Yosep, kweivaw yagan Ba̱nabas, Yeisuw inagamags nidokes. Wawun yagan towen, “Talabein gamags.” Gum-Saypilos mtowen, anakum Livay, napwepway wanven bo iyamiyis; maysan ikow imey, isen wamtes Yeisuw nagamag, tasiyas takaweins anilivan, sinawatan teiy; bo isekes tasiyas maysan napwepway.A}!O sitawtoun waseg, takaweins anilivan mo igeiguys liva̱nen Yeisuw, ilansa, “Maguyaw towen nikanig, bo ikit vayuwein.” Babaw tasiyas singay isiwa̱youbs. Nag teitan kal tasimav nises, nag; peinan ven tanuwgwes iyamiyises sipwepway o sibunatum; mayses mo ikawes imeyes, isekes Yeisuw nagamag; tasiyas mo ivagens gamag wasigeis, bo isekes ma̱wana gamag babaw sivines. B@} Peinan Kululuwan Yowbad nises wasigeis tasiyas, ninous katanok-wan, o sivavag katanok-wan. Nag teitan gamag bikayus navavag; peinan youd tasiyas gamaga babaw sivavag katanok-wan. 5?cInitougs ikous, sibunatum mo igogewn, mamagina bo beinik; Yowbad Kululuwan inekes tasiyasa babaw, mapun iwonsa singay, illivans Yowbad anilivan. Nag ikayuses sivavag 0>Y“O Guyaw kuyasel namam va̱gan bukulabem, takatouns kuva̱ges beibweins, namam mulin kuvvag, wotet tawtoun waseg, wayagan mutouwat bwanabwein towen Yeisuw.” 0=Y“O Guyaw, tut towen bo kukwakin asilivan kalbaleb, sivines kid biyagagemas yakamey; kulabem mutouwat yakamey va̱gan baka̱won beibwein, mo bakalivan amlivan. K<“Mounid, ven towen waseg, bo ipiyaves mutouwat towen bwanabwein; ikawpwanaws waseg towen Yeisuw, mtowen nukusek inawotet, nukwayus peinan towen Mesay. O peinan mukwaleiwag nukulivnakes ma̱wan, mogo iyagages Yeisuw, tasiyas Elod, o Ponitiy Paylat, o min-Yisleil, sisiyas ven mwasanin gimgilis, bo iyagages Yeisuw. ;“Gamag siyas sivines bisilbwades muwotet, ma̱wan nilivan mutouwat towen, yakamey tibum Deibid. Peinan kweiboug Kululuwam waseg, mo ikakin sinap towen, ilana,‘Aveiyag wawun iwons ven babaw gimgilis,
o min-Yisleil ininuways sinap mav?King babaw wadaban pwepway itamanaws,
sisiyas guyawaw ikatuyouns imeis,
bikawpwanaws kid wasigeis Yowbad son naKelis.’ >:uIliganes ikous, mo ikanavin ninous silma̱nin nitoug Yowbad waseg, ilansa, “Matovek ya̱koum, peinan nukuvag liba̱lab, o pwepway, o yol, o youda babaw wapwepway o wa̱yol. s9_Iyokous, mo iyums inekes tawlisiyas, mo ikamteles livan, tasiyas tanuwgwes lun o tamumwey asilivan. 8Vayuwein ika̱nes avakaein, mo ikayabes bineis kid wasibunatum. Ta-iba̱nes asisinap kalbaleb aveiyag bikatimapus, nag. Bo iwenes gamag babaw, peinan gamag babaw nikines wotet towen, mapuna iya̱kawns Yowbad waseg. Peinan taw towen mwana ibwein bo itovek, anbweilim bo iyakous sinawavas; o wotet towen tawtoun, mamagina mulin naman Yowbad. Tayakelisiys initougs Yowbad waseg y7kPita son Yon ikatimapus asilivan, ilansa, “Tab kadilok wamatan Yowbad bakaligen amilivan yakamiy? O Yowbad anilivan tonen? Kukwaleiwags yakamiy. O youd siyas nakakin o nakaligen, ta-ma̱wan bakayakous amalivan sinap towen waseg.” O6Ilivans ma̱wan, ikous, mo idawes Pita son Yon bimeis. Imeis; tawtoun asilivan waseg mo idibakes, ilansa, “Awoum kullivans Yeisuw yagan waseg; awoum kugeiguys o kulivans; singay bwaboum.” 5“Adok bo bitaka̱nes, va̱gan nag bivgavaws liva̱nen Yeisuw. Nagein gog gamag mwasanin bo iliganes asilivan. Bo deis. Kukin bikatpeles livan towen gamag wasigeis, adok bitakatimapus asisinap va̱gan bika̱kin mites. Idakaleiwags ma̱wan!” p4YMapuna ikayabes bineis bikayamats watoulan bunatum; tasiyasa takaleiwags mo illivans sisiyas, ilansa, “Ama̱wan bitavkakes gamag tasiyas? Peinan siwotet tawtoun singay, o min-Yelusalem babaw ikakins. Admwasins. Ta-ma̱wan! f3EO peinan takagayal towen mwana ibwein, sisiy itamanaws, ta-ma̱wan bikatimop asilivan. M2 Ikines Pita son Yon bo iwons, asilivan tawtoun, o ikakinsa tasiyas nag iskuls avakaein, mamagin ven gimgilis tasiyas, bo isom ninous; mo inuwes tasiyas asteiy sisiy Yeisuw kweiboug nisesus. Z1- “Mtowen anmwa̱net Yeisuw bikatinabweids; nag kwayuwein kadilok; nag kwayuwein yagan nises liba̱lab waskawan; misinak yagan towen Yeisuw waseg bitaba̱nes damwamovs, ya̱kids gimgilis ven watinow.” 0- “Liva̱nen mtowen waBukitab nises mamagina:‘Wululay towen tawteleins bunatum nipiyaves,
tage bo imlavag anmwamwan bunatum.’ @/yKululwan Towen Bwanabwein son Pita nisesus, mapun iwon, ilana, “O matuwa̱vek, o tamumwey yakamiy; magat nagein bukwatiga̱nemas liva̱nen takagayal towen ama̱wan anvavag neibwein, kadiloka bukukwakins, babawa yakamiy, o min-Yisleil babaws, bo ibwein waseg gum-Nasalet, Yeisuw Kelis; yakamiy nukuweiys waklos, ikanig, tage Yowbad ivag mo itamanaw vayuwein. E, natawtoun mtowen Yeisuw waseg, takagayal itamanaw wamatads bo ibwein. .)Imeyes Pita son Yon itomos wanuwein gamag babaw, mo ikatiga̱nes, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg, kal yagan waseg kuwteles sinap towen?” -/Misumkwey towen tanuwgwes lun sitovek avakaein yagan Anas, nimeis siney Kayapas, Yon, Alekisan, sisiy angamag mtowen tanuwgwes lun sitovek. x,iIyam-nen Yelusalem waseg mo ikatuyouns tanuwgwes lun situwa̱vek, o tamumwey, o takatimlakeins kaleiwag. +Tage babaw gamag niliganes asilivan, bo isimounids waseg; tawaw siyas isimounids bo ibabaws, mamagina kweinim tawsan. *Mapuna iyousis tasiyas tawaw asteiy, isenas wa̱deil, bikayamats yamtan yam kid waseg mo biyateles, peinan bo ikwayav. ?) yIgaw Pita son Yon illivans gamag wasigeis, mo isaps tanuwgwes lun situwa̱vek, sisiy tulal avakaein, towen tamtakavatein Yowbad nabunatum, sisiyas tasiyas Sadusiy; bo igeg ninous tasiyas, peinan ikatimlakes gamags, ilansa, “Kanig waseg gamag beikits vayuwein, peinan Yeisuw nikanig, mo itamanaw vayuwein.” k(O“Wanamug Yowbad bo isekeimiy natouwat pinamiy yakamiy, nikayeb mtowen niwekeimiy, va̱gan bukulavewas amisinap kalbaleb, mo bukumwa̱saws; wanmugwana yakamiy min-Yudiy, tage vena babaw wankuyeim mo bimwa̱saws.”'“O ya̱kids tut towen mamagin tasiyas palopit tibsiyas ya̱kids o Yowbad nakaleiwag tamumwey wasigeis bo ikaluweg silma̱nin ya̱kids; anilivan Ebelam waseg, ilana,‘Igaw ven babaw gimgilis wadaban pwepway mo bimwa̱saws tabum waseg.’ A&{“E palopit babaw kweiboug nilivnakes youd towen, asilivan katanok-wan, tage tut towen bo nikamat. Wanmugwana Samwel anilivan ma̱wan, mo tasiyas wankuyeim asilivan bo ma̱wan. /%W“Moses gog anilivan ma̱wana,‘Igaw palopit teitan daGuyaws Yowbad mo bisek nawotet, mtowen buda̱miy teitan, palopit ma̱wana yey;
kadiloka kuliganes anilivan babaw wasigeis yakamiy.Kavel tapiyavein anilivan palopit towen, bo bagidem taw towen, bilisaweimiy, binoun.’ ?$w“Tut towen Kelis bo nein walba̱lab, kadiloka bisesuna ee... igaw anatut bikatilow youd babaw mo beiyum beim, ma̱wan pwa̱mug-o nilivnek Yowbad wasigeis napalopits tatonen. #%“Kadiloka kuva̱ges ninoumiy bikanavin, kulavewas amisinap kalbaleb, va̱gan Yowbad biwid, binumlev. DaGuyaws mo bivag beibwein amnamiy. Peinan bo ikaleiwag Yeisuw Kelis nawotet va̱gan bilabeimiy. Magat bikanavin ninoumiy, Yowbad mo bikayeb mtowen biwekeimiy. \"1“O Yowbad gog ikakin gamag mwasanin biyagages naKelis, o kweiboug ikatimlakes napalopit ma̱wan; e, mo ilivans ma̱wan tababaw palopit tasiyas; o ma̱wan asilivan kweiboug, ma̱wana tut towen bo ikamat. s!_“Sigwey, nagein akakin nukuwteles ma̱wan peinan tatagouwaws yakamiy, o mituwa̱veks-vak ma̱wan.  “Waseg natawtoun mtowen yagan Yeisuw, taw towen bo ibwein. O kweiboug nukukines angayal taw towen, o nagein-vak kukines bo idamoms kaken, peinan bo isimounid waseg Yeisuw. E, isimounid waseg Yeisuw, mo isek natawtoun wamitamiy babaw yakamiy. oW“Nukuweiys abmwamov tanuwagan towen, o Yowbad gog bo ivag ikit kanig waseg, bo kakin yakamey. !;“O yakamiy gog nukupiyaves taw towen bwanabwein, tadidumwal, o nukwavtagis yagan tawayin gamag, va̱gan Paylat bikaluweg taw towen bilik bisap. 1 “Towen Yowbad nawotet, mtowen Ebelam naYowbad, o Aysak naYowbad, o Yekob naYowbad, o tamumwey babaw siYowbad; mtowen nivag natun Yeisuw mo iguyaw. E, yakamiy nukupiyaves taw towen, nukusilkodes wamatan Paylat; o Paylat gog sivinan bikaluweg towen Yeisuw bilik bisap. X) Pita ikin, ikatimop asilivan, ilana, “Min-Yisleil yakamiy, aveiyag wawun isom ninoumiy, o wawun kukinemas yakamey. Ta-ivag matawtoun o amasinap tatinem va̱gan bakavag beibwein takagayal towen, nag.  Taw towen siney Pita, Yon nisesus. Bo isom ninous gamag babaw, isisawls, imimeis kwa̱now kweitan yagan Solomon nakwa̱now. +OGamag babaw bo ikines taw towen ininoun, o iliganes anaya̱kawn Yowbad waseg; iwtusis tantougein money towen kweiboug nises Yowbad nabunatum watoulan, Koukwed Kamnabwein waseg. Meiveka tasiyas bo isom ninous, mapuna ikalin nuwes, peinan ikines takagayal towen bo ibwein. Pita igeiguy ~uPita iyous naman wanaka̱tay, mo itamnow. Nuwanaw idamoms kaken, o inatub meivek-wan idamoms; kaspepel, itamanaw, mo inoun; o siney tasiyas asteiy mo isiws Yowbad wanbunatum, inoun palatan palatan, ipilapel, singay iya̱kawn Yowbad waseg. 3_Nag gog, Pita ilana, “Ta-ivag money waseg yey. Kweitan youd nises waseg yey, bo basekeim. Gum-Nasalet yagan Yeisuw Kelis, mtowen yagan waseg adibakeim kunoun.” MTaw towen mo igintoves tasiyas asteiy; idoki bisiwyoubus kid. ^5Pita son Yon ikikines taw towen; Pita mo ilivan, ilana, “Kukinem yakamey.” ETeitan taw igaw kweiboug inan nikop yay igayal, bo ivakaein tage angayal isigeg-wan; o yam katanok katanok issin Yowbad nabunatum wawkwedan, koukwed towen yagan Kamnabwein; e, tut babaw issin towen, ininitoug money wasigeis gamag tasiyas nisowsiws wanuwan. O siney bikokews taw towen biwayes, Koukwed Kamnabwein waseg bisin, yam babaw mo bininitoug; o taw towen ikines Pita son Yon kakita bo beisiws wakoukwed, mo initoug money wasigeis. s aKweitan yam, ka̱las bo itageg, tutan nitoug Yowbad wanbunatum, Pita son Yon mo ineis, nitoug silma̱nin. D.Yam babaw ikatuyouns tasiyas-wan, ineis Yowbad wanbunatum. Tage tatineis wasibunatum, bunatan bunatan, ikikivis bled; sisiyas ikamkwams, ikalin nuwes, bo imwa̱saws; ikavvasis Yowbad; o gamag babaw ikalin nuwes tasiyas. O yam babaw Guyaw Yowbad ikatinabwes gamag mwasanin; ikatimweisis nagamag bo ibabaw.U#-O sipwepway o siwliyoug iyamiyises, mayses ivganes tasimavs wasigeis.  ,O tasiyas tanageins liva̱nen Yeisuw, sisiyas nisesus; o sivavag mamagina babaw gamag sivavag; nag kweitan ikayuses, nag. dA+Gamag babaw bo igoulus Yowbad; peinan ikines Yeisuw nagamag siwotet singaya tawtoun. _~~6}{\zyywwwv@ttEssrqqCohnn&m`llCkkFj+igffkeehdvcob1a``_^^^U]@\\A[[.ZYiX!WcVVoUUTRQPPWOO NNMyM,KJJTIj=<;S:877A6h5`443m22y11//b.-,+X***)((&&%W$##"!!P&2F-VGJ]"W B $ T "p'&rI% “Yon bo ikidumwal ked wamatan Yeisuw, inageiguy min-Yisleil babaw wasigeis, va̱gan bilaves kid asisinap kalbaleb, mo bibapta̱yses. 0HY “O ma̱wana Yowbad kweiboug-o nilivnek; tut towen bo isek Deibid tabun nawotet va̱gan bikatinabweids min-Yisleil ya̱kids. O Deibid tabun towen yagan Yeisuw. }Gs “Wankuyeim Yowbad mo ipiyev king towen Soul; siking kweivaw mo ikatipel isek mtowen Deibid. Liva̱nen Deibid Yowbad nilivan, mamagina, ‘Bo aban Desiy natun Deibid, ikalin nuwag waseg; mtowen biwtel youda babaw ma̱wana nanoug yey.’ +FO “Wankuyeim mo ivag sivines siking kid beivag; initougs waseg Yowbad, mo isekes siking teitan, Kis natun yagan Soul, anakum Binyamin, anbweilim sinawavas. DE “DaYowbads mo iweiys ven kweinim kweiy, Kenan wawnuwan. Yowbad nisekes tamumwey sipwepway towen; e nisesus ven towen bweilim babaw, lakatuvas sinawanim bweilim. Wankuyeim mo isekes situwa̱vek va̱gan bikaleiwags wasigeis. Tasiyas ikaleiwags bweilim babaw ee... mo isilamaw nakaleiwag palopit towen Samwel. D “Wankuyeim sinawavas bweilim wanawoud mo imgwayes tasiyas, o singay moumouvit, peinan tuta babaw takakons tasiyas. FC “Min-Yisleil ya̱kids, daYowbads bo idawes tamumwey, igawa nisesus Yidipt; e, ilabes mo itawtounsa singay; o natawtoun waseg imgwayes, mo isaps va̱gan bineis kid wasiven tatineis. }Bs Pawl mo itamanaw, itamnow naman, ilana, “Min-Yisleil yakamiy, o tagouluns Yowbad yakamiy, kunages agulivan. .AU Tapwa̱loul waseg ivinis Bukitab, Moses nakaleiwag kweitan yageivein o palopit asilivan kweitan yageivein; ivinis ikous, mo tanuwagan sinagog idibek teitan ikatugwan wasigeis Pawl son Ba̱nabas, ilana, “Sigwey yakamiy, kukin amisinap nises, kadiloka kugeiguys gamag babaw wasigeis.” @1 O tasiyas ikanpeles Pelig ineis Antiyok, ven Pasidiy waseg; isaps ven towen; Sa̱dad waseg mo isiws wanuwan sinagog, tapwa̱loul silma̱nin. ? Pawl siney nagamag mo ikuks, ilisawes Pepos ineis Pelig, wawnuwan ven avakaein Pampiliy; tage Yon ilisawes, iyum in Yelusalem. 3>_ Gabman towen Segipawl ikin wotet towen, mo isimounid Yowbad waseg; iligen daGuyaws nakaleiwag, waseg isom nanon. Paul son Ba̱nabas ineis Antiyok ven Pisidiy waseg =# “E, tut towen Yowbad bo beiweiy matam; tut mwasanin nag matam beikin ka̱las mititeilin, peinan bo beikaw matam.” Nuwanawa matan mo ikaligwen, wankuyeim mo ikaw singay dadub. Ininoun, inineiv kavel biyous naman va̱gan bitok, peinan ta-ma̱wan bikin inaked. <- Mapuna Soul, nidokes yagan piniyuwein Pawl, bo itawtoun singay, peinan son Kululuwan Yowbad, ikinbunik tamgameg towen, ilana, “Seitan natun ya̱koum, singay takalbaleb o tayyaweid yak; tuta babaw kusilbwed sinap bwein, tuta babaw sivinam Yowbad inaked bukukididog. S; Gabman-nen ven towen, yagan Segipawl, tassinap teitan. Mtowen Ba̱yosuw son Segipawl nisesus. Segipawl idawes Ba̱nabas son Soul bimeis, sivinan kid biligen Yowbad aygan, tage tamgameg towen Elaymas idoki bisilbwed; nag sivinan gabman towen biligen Yowbad nakaleiwag. (Yagan Ba̱yosuw takativin bein kaeig kweitan Elaymas.) ::m Sim towen ikanpeles, isaps palatan, ven yagan Pepos, mo ilouvats sisiy tamgameg teitan, gum-Yudiy, yagan Ba̱yosuw; gamag babaw idokes palopit teitan; nag gog, tayyaweid. #9? Ineis wanakaew ven yagan Salamis, mo igeiguys Yowbad anilivan, min-Yudiy sisinagog nisesus ven kweitan kweitan wasigeis. Sisiy Yon, mtowen illabes. 8 Peinan Yowbad Kululuwan nakaleiwag ma̱wan towen, bo ikayabes, iwloubus, ineis Selusiy, itouws wa̱wag, ikuks ineis Saypilos. 7 Mapuna ipsapos innitougs Yowbad waseg, mo isenas nimes wawous tasiyas, ikayabes silma̱nin wotet towen. Ineis Saypilos igeiguys J6  Tasiyas ivna̱ses Yowbad nawotet, ipsapos silma̱nin; Kululuwan Towen Bwanabwein mo inekes, ilana, “Kadiloka kuta̱mes Ba̱nabas son Soul silma̱nin wotet kweitan bakatigik siwotet.” i5 M Ven Antiyok waseg, tayakelesiys wasigeis palopit mwasanin nisesus, o mwasanin takatimlakeins Yowbad nakaleiwag. Teitan yagan Ba̱nabas; tayuwein Simiyon, mtowen yagan kwayuwein Wobug; tatounun gum-Saylin yagan Lukiyos; tavasin Manen, son Elod asibweilim katanok-wan, kweiboug niskuls son towen, min-Galiliy siguyaw avakaein Elod; o tanimen yagan Soul. 4 O peinan siwotet bo ikous, Ba̱nabas son Soul mo ilisawes Yelusalem, sisiy itokes teitan gamag yagan Yon, yagan kwayuwein Mak.T3! Wankuyeim babaw gamag mo iliganes Yowbad aygan, vena babaw wasigeis. 2} Nuwanaw Yowbad nataka̱yob mo iweiy King towen, peinan iba̱kew Yowbad yakawanan; ikasimwa̱mwat nuwan, mo ikanig. t1a Illivan ikous, mo iwaks, ilansa, “Nag kweitan gamag aygan ma̱wan; towen mamagina yowbad aygan.” L0 Elod ikatigik siyam, ilana, “Yam towen waseg mo kumeis.” E, imeis, mo isap wamtes gamag tasiyas; bo isikam King kweiman, singay maynamnabwein, isin wakaban, mo iliwon wasigeis tasiyas. ;/o Elod singay ikawkunes min-Ta̱yil sisiy min-Sidon; o tasiyas sivines beimwas, mapuna isineikimas; wanmugwana imwas waseg Bilasit, mtowen nawotet King Elod wanbunatum; wankuyeim asilivan mo ikow isek King Elod va̱gan kid beimwas siney tasiyas. Iva̱ges ma̱wan peinan niggimweles kaeis Elod waniven. S. Elod siney natakanaviys mo inineivs Pita; inineivs, bo nag. Mapuna iyateles natakanaviys, ikaleiwag mo ikatimates tasiyas. Wankuyeim mo ilisow Yudiy, iwloubus in Sisaliy, nisikey-yay. Elod ikanig a-; Iyam ga̱boug mo ivag mouvit wasigeis takanaviys siyas, peinan nag iba̱nes Pita. 1,[ Tage Pita naman itamnow, ikatitun asilivan, mo ita̱kud ma̱wan siGuyaw nikatinob wa̱deil, mo ilana, “Kudibakes Yemes sen nagamag,” mo inoun in kweitan ven. ^+5 Igaw Pita iggipit, mo ikaliyowes koukwed, ikines Pita; singaya bo isom ninous. * Ilansa, “Adok nakabala̱wein yak.” Iw mana̱wen, ilana, “Mounida Pita nises.” Mo ilansa, “Adok aluwan-nan.” p)Y Igipit wakoukwed; nakubukwab nawwotet, yagan Lod, mo in ilivan, “Kal yak kuggipit?” Iligen aygan Pita, sona namwa̱saw isiwlayum; nag ikaliyow koukwed, isawl in wanuwan bunatum, ilana, “Pita bo isap, nitet watoulan.” ?(w Nanon idumwal ma̱wan, mo inoun in Meliy wanbunatum, mana̱wen Yon inan, Yon yagan kwayuwein Mak; o bunatum towen waseg, babaw gamag nikatuyouns nimeis innitougs Yowbad waseg. D' Wankuyeim Pita mo ikakin, ilana, “Bo akakin mounid daGuyaws nikayeb gum-liba̱lab towen nikatinabweig Elod waseg, isilbwed gog asisinap waninous tasiyas min-Yudiy takalbalebs.” & Isaps koukwed kweitan, iwekes takanaviys nisesus; isiws isaps koukwed kwayuwein waseg, iwekes takanaviy nisesus; isiws isaps koukwed avakaein waseg, tanmunum; tatonen ikaliyow, mo isaps wavtakon ven; e inounas wavtakon ven, gum-liba̱lab nuwanaw mo inoun in. % Nuwanawa inek, ikabkun; ineis; nag isimounid waseg youd towen gum-liba̱lab nivag; idoki mamagina matan isisawla mav. m$S Igaw immasis, Yowbad nataka̱yob isap, itamanaw wadadan Pita; mititeilin im imteil nuwan bunatum. Gum-liba̱lab towen im igipit Pita waviligan, iwgun, ilana, “Kutamanaw! Nuwanaw!” Anasen tatonen mo ikabilow wanaman. Mo ilana, “Amuwat kuyawen, musandol kuvaligev.” Ivag ma̱wan, mo ilivan, ilana, “Amukweim kusikam, mo kum kwabkunig yey.” ;#o Pita nises wa̱deil yam mwasanin ikous, Elod idok yamtan yam mo biya̱tal waseg. E, bo iboug, Pita imasis wanuwein takanaviys, teitan palatan, teitan palatan, immasis, o sen bo iyawanis naman Pita, walitan palatan, walitan palatan; o takanaviys mwasanin itamanaws wakoukwed, imtakavatays deil towen. '"G Igaw Pita nises wa̱deil, tayakelesiys singay ikalin nuwes, initougs, igilagels Yowbad waseg, va̱gan kid bileb towen Pita. Gum-liba̱lab ikatinob Pita ! E, iyousis Pita, inawes wa̱deil, Elod siwotet isekes natakanaviys va̱gan bimtakavates Pita, natakanaviy tasiyas babiweis sinawatan teinim tatanok. Wananon idok, igaw beikous sagal towen yagan Kaltuwon, mo bitok Pita bisekes min-Yudiy va̱gan kid biyateles. ] 3 Yemes, mtowen Yon tuwan, bo ibob kayon, pulut tanmunum waseg. Mapuna ikalin nuwes tasiyas min-Yudiy. O peinan ikalin nuwes, Elod mo iyous Pita, wik towen waseg min-Yudiy nag beikams bled son yist, bwaboum. X + Misumkwey towen King Elod iyousis tayakelesiys mwasanin va̱gan kid biyagages.  Imulouls ikous, mo isekes Ba̱nabas son Soul, ikawes, inawes Yelusalem, silma̱nin tayakelesiys situwa̱veks ven towen waseg.A{ Mapuna tayakalesiys Antiyok waseg, tasiyas sam sivavag, idokes kid katanok katanok bimulouls; o muloul towen igaw mo biwyabes va̱gan bilabes tayakelesiys tasiyas Yudiy nisesus. ?w Teitan yagan Agabous; Kululuwan Yowbad ikatipel ansinap isek mtowen Agabous, mo itamanaw ilivan, ilana, “Kadilakusa bo bitalivatus tut kalbaleb, vena babaw wasigeis, peinan nag beikweis kweis, o nag beivag kan.” Magina bo ilivnek livan towen. E, anatut Kalodiw nakaleiwag waseg mo ikamat youd towen. ^5 Misumkwey towen palopit mwasanin meinoy nimeis Yelusalem, imeis isaps Antiyok. 9 Wankuyeim Ba̱nabas in Talisus inineiv Soul, iban, mo itok; asteiy mo iyums ineis Antiyok. Nisesus Antiyok bweilim katanok, sitapwa̱loul waseg bo ikatimlakes tayakelesiysa babaw. Wanmugwana Antiyok waseg idokes magawen yeg Kelistiyan mo idawes tayakelesiys yiges tasiyas. >u Mtowen Ba̱nabas gimgilitoun towen, singaya isimounid Yowbad waseg, o itawtoun, peinan Kululuwan Yowbad son nisesus. Misiya̱mun towen Yeisuw nagamag ikatimweisis; bo ibabaw. V% Towen Ba̱nabas isap, ikakin Yowbad singay isiwa̱youb wasigeis tasiyas, mapuna ikalin nuwan avakaein; e, idibakes gamag tasiyas, ilana, “Kadiloka kusimkines, kutoukums daGuyaws inawotet waseg.” lQ Tayakelesiys tasiyas nisesus Yelusalem iliganes, mapuna ikayabes Ba̱nabas bein kid Antiyok.  O peinan Yowbad ilabes, babawa gamag ikanavin ninous; mo isimounids Yeisuw waseg; mo ikatimweisis singaya babaw gamag. 9 Tage sisiyas tasiyas min-Saypilos mwasanin o min-Saylin mwasanin ineis Antiyok mo isekes Guyaw Yeisuw liva̱nen bwanabwein, mina-Gilis wasigeis. jM Kweiboug tanuwgwes-lun neiweiys Sitiben, ikous, mo iyablebes tayakelesiys Yelusalem waseg; mapuna igayays, mwasanin ineis Pinisiy, mwasanin ineis Saypilos, mwasanin ineis Antiyok; vena babaw waseg ikatpeles liva̱nen Yeisuw, tage misinaka isekes min-Yudiy tasiyas nikoulups nisesus ven wunsiyas; nag isekes livan towen gamaga babaw wasigeis, nag.  Min-Yudiy tasiyas iliganes Pita anilivan, ta-ma̱wan bikatimapus aygan. Tage ikavasisa Yowbad, ilansa, “Tage Yowbad bo isiwyoubus tobwag ven gimgilis, va̱gan asisinap kalbaleb bilavewas, mo sona simwamov bisigagas.” Tayakelesiys ven Antiyok waseg T! “Wanmugwana ya̱kids nitasimounids daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, mo isiwyoubuds Yowbad Kululuwan waseg; tut towen mo isiwyoubus tasiyas ma̱wan. Yey ta-ma̱wan bavkek basilbwed Yowbad nawotet.” 1[ “Wankuyeim mo anuw daGuyaws anilivan mamagina, ‘Yon bo ibaptays soup waseg, tage yakamiy igaw Yowbad mo bibapta̱yseimiy Kululuwan Towen Bwanabwein waseg.’ ve “Asilamaw agulivan wasigeis tasiyas, Yowbad Kululuwan mo inekes tasiyas, ma̱wana ya̱kids kweiboug. 4a “Towen Koniliy nidibakem ilana, ‘Akin gum-liba̱lab nitamanaw wagunbunatum, ilana: “Kwayabes mwasanin gamag bineis Yop bidawes Saymon Pita beim; mtowen Pita mo bisekeimiy sinap bwanabwein; e, sinap to waseg, Yowbad mo bikatinabweimiy simwey tasiyas mugwamag wambwa̱bwan nisesus.” ‘ R “Yowbad Kululuwan mo idibakeig, ilana, ‘Simwey tasiyas kunounas; awoum bisunasun nanoum; bwein-wan.’ Sigwey tayakelesiys asteinim tatanok, tasiyas-nan, nakan, ka̱siw taw towen wanbunatum.  “Misumkwey towen tawaw teitoun mo itamanaws wawkwedan bunatum towen nakasikey-yay; peinan gum-Sisaliy nikayabes nimekeigs. M  “Siva̱toun ivag ma̱wan, youd towen mo iyum in walba̱lab. 9 “Vayuwein aygan towen, liba̱lab waseg, mo ilana, ‘Magat Yowbad bivag bwein, bo bwein; awoum kupiyev; awoum kulana; “Bwaboum.” Awoum.’   “Yey akatimop livan towen, alana, ‘O Guyaw, ta-ma̱wan ba̱kam mansiyas man, bwaboum. Kweiboug nag. Adok nagein-vak nag.’  w “Wankuyeim mo aligen aygan teitan idibakeig, ilana, ‘Pita, kun, kuweiy mansiyas man silma̱nin bukukwam.’ Z- “Yey akinbunik, wanuwan kweim man babaw, mansiyas sam kikeis inounas watinow, o mansiyas bulawud kawka̱vek, o mansiyas ta-ivag nimes tage itatets wapwepway, o mansiyas sam pinpineis iyoyows wanakaew.  Pita mo ita̱kud liva̱nen nawotet towen, mamagina; “Yey nases Yop, anitoug Yowbad waseg; matag makava isisawl, kweitan youd akin, mamagina kweim avakaein, vatul iyawanis kweim to matan palavas, mo italaves ee... in iton watinow, wamatag-wan. U# Iyum Pita in Yelusalem, tayakelesiys tasiyas Yowbad nakabivatus wasigeis, mo ivtokes livan Pita, ilansa, “Ya̱koum bo kunekes tasiyas nag ivag Yowbad nakabivatus? Kwamtans simwey, ne? Bo igak!”  - Yudiy waseg, takaweins liva̱nen Yeisuw sisiyas tayakelesiys bo iliganes sinap towen, mamagina tobwag ven gimgilis bo itimakes Yowbad anilivan. A{ 0Pita mo ikaleiwag bibapta̱yses kid Yeisuw Kelis yagan waseg. Sibaptays ikous, mo ilivans, ilansa, “Simayas yakamiy bweina tasesus, igaw yam mwasanin waseg mo bukuyums.”;o -O min-Yudiy tayakelesiys tasiyas sisiy Pita nimeis bo isom ninous, peinan ikines Yowbad isiwyoubus tobwag ven gimgilis, Kululuwan Towen Bwanabwein bo ininekes tasiyas asibabaw-wan. Ikines tasiyas singaya iyakawanes Yowbad, o ilivans kaeig kweitan kweitan wasigeis, peinan Yowbad Kululuwan nises wasigeis tasiyas. Min-Yudiy tasiyas bo iliganes siya̱kawn o sikapleon amav, mapuna Pita ikatiga̱nes, ilana, “Kal bisilbwed sibaptays tasiyas? Tago-ma̱wan bitasilbwed. Bweina bitabapta̱yses peinan Yowbad Kululuwan bo inekes, ma̱wana ya̱kids kweiboug.” nU ,Pita igawa illivan anilivan towen, Yowbad Kululuwan mo inekes tasiyas taliganeins livan towen. C +“O towen Kelis, palopit tasiyas kweiboug nilivnakes towen tawidin sinap kalbaleb wasigeis tasiyas kalisiy bisimounids yagan waseg.” Yowbad Kululuwan inekes tobwag ven gimgilis @y (“Yam kweitoun Yowbad ivag, mo itamanaw vayuwein; gamag mo ikinbunikes. Tage gamaga babaw nag ikines; misinaka yakamey, kweiboug Yowbad nikatigikem takawein bulagan Yeisuw yakamey; bo nakakin neimov vayuwein; simey naka̱kam; simey naka̱moum; mo isekem mawotet va̱gan bakageiguy gamag wasigeis. E, kaggeiguy va̱gan gamag bikakins Yowbad nikatigik Kelis towen igaw mo bikaleiwag va̱gan bimop asisinap tamwamovs sisiyas takanigs.   '“O yakamey nakakin youda babaw nivvag vena babaw wanuwan Yudiy, o Yelusalem waseg; mo iweiys ikatikavates wakamweilok. L~ %“O yakamiy kukwakins liva̱nen gum-Nasalet towen Yeisuw; e, kweiboug Yon nigeiguy, nibapta̱yses gamag, wankuyeim Yeisuw isilamaw nageiguy Galiliy, ininoun in vena babaw Yudiy wasigeis; liva̱nen Yeisuw vena babaw ibekena, peinan Yowbad natawtoun iligob Yeisuw waseg, magina Kululuwan Towen Bwanabwein inek; mapuna ininoun ililabesa gamag babaw, o tasiyas Seitan niyagages, ilivan mo ibweins, peinan Yowbad son. Liva̱nen towen kukwakins-wan. }- $“O Yeisuw Kelis, gamaga babaw daGuyaws towen. O Yowbad bo isek anilivan bwanabwein silma̱nin min-Yisleil yakamey, va̱gan beitaw nuwem. ^|5 "Pita mo isilamaw anilivan, ilana, “Mounid akakin wamatan Yowbad gamaga babaw ya̱kids katanok-wan; o vena babaw gimgilis toubweins, kukin bivna̱ses Yowbad, Yowbad mo bikalin nuwan gamag tasiyas wasigeis. {5 !“Mapuna akatima̱les gungamag mwasanin, niwekeims, o bo ikalin nuwag ya̱koum peinan nukum. O tut towen yakamey babaw wamatan Yowbad nakases, sivinem bakaligen daGuyaws nakaleiwag; aveiyag nidibakeim yak, kwatipel babaw kusekem.” Pita ilivan Koneliy nagamag wasigeis vze Wankuyeim Koniliy mo ilivan, ilana, “Yam kweivas nein wankuyeim, kwayav waseg, ka̱las itageg, ma̱wana tut towen nagein; e tutan nitoug kwayav yam towen waseg, yey ases wagunbunatum anitoug waseg Yowbad. Igawa aninitoug mo akin taw teitan itamanaw wamatag, anakweim gimagim seikwan. Taw towen mo ilivan ilana, ‘Koniliy, peinan munitoug babaw, o peinan musiwa̱youb babaw wasigeis tasimavs, Yowbad bo inuweim yak. Tuta towen kwayabes mugwamag mwasanin bineis Yop, bidibakes Saymon beim. Mtowen kwayuwein yagan Pita; valeyin anbwabwal nisesus son. Valeyin tawtelein kaleivin man; nabunatum wakawalaw-o nises.’ Ry Pita mo ilivan wasigeis, ilana, “Kukwakins gum-Yudiy nag bimek tobwag ven gimgeilin, nag bilakwen, nag bikaypuls son; bwaboum. Tage tut towen agumikon waseg, Yowbad bo ikatimlakeig bweina banekes tobwag ven gimgilis; awoum badok bwaboum. Mapuna nukudaweigs nam, nag apiyev. Kadiloka kudibakeigs wawun nukudaweigs nam.” |xq Igawa ilivans son Koniliy, isiws wanuwan bunatum, Pita mo iban gamaga babaw, nisinkunouks wabunatum nisesus. vwe Tage Pita bo iyous wanaman itamnow, ilana, “Awoum kukulul wamatag, awoum; yey gamag ma̱wana yak.” Qv Pita mo isap wanbunatum towen, Koniliy inek Pita, ikulul wamatan. u Akweiy yam mo isaps Sisaliy. Koniliy bo inmis Pita bo beim, mapuna mo idawes taliven sisiyas ansinva̱lams nikatuyouns nimeis. .tU Pita ilana, “Bwein, kumeis wabunatum kumasis, peinan bo ikwayav. Nubweig mo tanounas bitaneis.” Iyam nen mo ineis, sisiyas tayakelesiys mina-Yop mwasanin. s! Ilivans, “Matovek teitan takalikay, ansinap kamnat, tuta babaw igoul Yowbad aygan, o min-Yudiy babaw ikakinsa ansinap bwein. E, Yowbad nataka̱yob bo idibek matovek, ilana, ‘Kudow Saymon Pita beim wambunatum, anilivan kuligen.’ Mapuna nikayabem nakam.” `r9 Pita mo ibus, inekes, ilana, “Yey-yaya, kunneveigs. Aveiyag wawun nukumeis?” q Pita, igaw wanakaew, ininuway waseg youd towen mwana nikin, Yowbad Kululuwan mo ilana, “Kutamanaw. Gamag mwasanin watinow nisesus, inineveims ya̱koum. Kun, kunekes, mo simwey tasiyas kunounas; awoum nuwam bikubukub, peinan yey tatoneig nakayabes nimeis.” Zp- Igawa Pita ininuway, ilana, “Aveiyag silawun youd towen nakin?” Koniliy nagamag tasiyas mo isaps, ikatugwans wasigeis mwasanin gamag, ilansa, “Avanuy Saymon nabunatum?” Tasiyas mo ikatimlakes nabunatum mo ineis bunatum towen waseg. E, itamanaws wakoukwed, ikatugwans, ilansa, “Tabta amibwabwal mtowen Saymon Pita, ne?” Jo  Siva̱toun ivag ma̱wan, youd towen mo iyum in walba̱lab. n Vayuwein mo ilivan, ilana, “Magat Yowbad bivag bwein, bo bwein; awoum kupiyev; awoum kulana, ‘Bwaboum;’ awoum.” m Pita ikatimop aygan, ilana, “O Guyaw, adok nag, ta-ma̱wan ba̱kam man tasiyas, bwaboum. Kweiboug nag; adok nagein-vak nag.” plY Pita ikin, mo iligen aygan teitan, ilana, “Pita, kun, kuweiy mansiyas man va̱gan bukukwam.” 'kG Wanuwan kweim towen man babaw nisesus, mansiyas inounas wapwepway kikeis waseg, o mansiyas itatets wapwepway o mansiyas sam pinpineis iyoyows wanakaew. j3 E, ikin liba̱lab itavis, o mamagin kweim avakaein, matan palavas vatul iyawanis mo ikaygwagwes, italaves vatul waseg ee... in, iton watinow. iw Pita ivag anamoun, sivinan beikam. Igawa ikaleibwans wabunatum, matan makava isisawl, ikin magina youd kweitan. Hh  Iyam-nen, ya̱nay waseg, igawa wa̱ked inounas, ineis kadilakusan ven towen Yop, Pita mo imwen wakunuwatan bunatum silma̱nin binitoug waseg Yowbad. Peinan sibunatum mamanas kunuwatan. 1g[ Anelos ilivan ikous, inoun, in; Koniliy mo idawes nagamag asteitoun; tawwotets wanuwan nabunatum asteiy, sisiy natakanaviy tatanok. Takanaviy towen ansinap bwein, tuta babaw iwotet natovek waseg, mamagina takanawein aygan. Anelos anilivan ikatipel isekes ikous, mo ikayabes bineis kid Yop. /fW Iggintov, ivag anpwa̱yat, mo ilivan, ilana, “O guyaw, aveiyag sivinam?” Gum-liba̱lab mo ilivan, ilana, “Peinan munitoug babaw, sona musiwa̱youb wasigeis tasimavs, mapuna Yowbad mo inuweim ya̱koum. Tut towen bweina kwayabes mugwamag mwasanin bineis Yop, bidibakes Saymon beim. Mtowen Saymon, yagan kwayuwein Pita, nises valeyin Saymon wanbunatum, towen tawtelein kaleivin man; nabunatum wakawalaw nises.” e Taw towen ansinap bwein, siney angamag ivna̱ses Yowbad; tuta babaw isiwa̱youb gamag wasigeis. E, tuta babaw initoug Yowbad waseg. Kweitan yam, kwayav waseg, igawa ininitoug, ikin magina gum-liba̱lab teitan imek, idibek, ilana, “Koniliy.” bd ? Gum-Sisaliy yagan Koniliy, mina-Lom sitakanaviys sitovek; takanaviy tasiyas mina-Italiy. rc] +Pita nisesuna Yop, yam babaw waseg; mimsikey Saymon wanbunatum, mtowen naba̱lal kaleivin man.mbS *Butun wotet towen in vena babaw Yop walasin, kalamwey babaw gamag mo isimounids Yowbad waseg. ay )Pita iyous wanaman, mo itamnow; idawes tayakelesiys sisiyas nakubukwabs tasiyas, mo imeis, ikines Dokas bo imov. :`m (Pita ikayabes, ineis watoulan, ibasen kitatun, initoug Yowbad waseg, mo itouvin, inek nakanig, ilana, “Tabit, kukit.” Ilivan ikous, mo ikiplal matan, ikin Pita, ikit. D_ 'Pita iligen, itamanaw, siney tasiyas mo ineis. Pita isap, im; itokes Pita inawes bunatum towen wanakaew nakanig nimsik-yay. Nakubukwabs babaws-wan itomos wadadan Pita ivva̱lams, ikatimlakes asikweima babaw, ilansa, “Kukin amakweim. Dokas, igaw son mwamovan nises, niba̱lal maynsiyas amakweim magayana.” ^3 %Misumkwey towen ikatoun avakaein, mo ikanig. Iwidis won, isewas bunatum kasiyuwein wanuwan; o peinan Yop kadilakusana Lid, o peinan Yeisuw nagamag niliganes Pita nises ven towen Lid, mo ikayabes tawaw asteiy; inounas, inekes Pita, ilansa, “Nuwanaw kum, taneis Yop.” ]9 $Ven Yop waseg, Yeisuw nagamag na̱tan yagan Tabit, pinyuwein yagan Dokas; vin mana̱wen nawotet bwanabwein, singaya isiwyoubus tasiyas tasimavs. ~\u #Mina-Lid o min-Selon tabebaws-wan ikines, mo isivins, Yowbad nakaleiwag ikawes. Dokas ikanig, mo imov vayuwein [ "Pita idibek, ilana, “Ayney, Yeisuw Kelis bo iva̱geim kid bukubwein. Kutamanaw, kukow musag.” Iligen, nuwanaw mo itamanaw. Zw !Ven towen mo iban taguya̱gwey teitan yagan Ayney, bweilim kweinim kweitoun immasis wakaban, ta-ma̱wan binoun. zYm Pita ita̱vin inoun vena babaw wasigeis, mo iwloubus inekes Yowbad nagamag mwasanin nisesus ven yagan Lid. X Tage tayakelesiys babaw nisesusa bwein, wawnuwan Yudiy, o Galiliy, o Samaliy. Nag aveiyag ilivatus; bwein-wan, ikatimweisisa babaws, itawtouns, ivna̱ses Yowbad; peinan Kululuwan Towen Bwanabwein bo ilabes, imlavags singaya babaws. Pita ivag Ayney mo ibwein W  Tage Yeisuw nagamag ikakinsa ninous bikatimates Soul; mapuna itokes Soul ineis Sisaliy, wankuyeim mo ikayabes in Talisus. yVk E, illivans wasigeis min-Yudiy tasiyas takaga-Gilis, mo ikamnimans waseg, mapuna iyokons kid bikatimates. #U? Min-Yelusalem tasiyas iliganes aygan towen, mo Soul inekes; siney tasiyas nisesus siwotet babaw waseg; e, mo itawtoun, yagan Yeisuw waseg, illivan. bT= Tage mtowen Ba̱nabas mo itok, inekes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, ilana, “DaGuyaws bo inek taw towen wa̱ked, ikin, ilivans son, wankuyeim ven Damasik waseg mo itawtoun, igeiguy Yeisuw yagan waseg.” S! Soul inoun in Yelusalem, sivinan kid binekes Yeisuw nagamag; tage tasiyas iwenes, ilansa, “Adok mtowen Soul nag ikanavin nanon.” *RM Mapuna boug waseg inavamul idagis Soul in wanuwan kaynad avakaein, ikaygwagwes ee... in iton wapwepway watoulan boul, mo itamanaw inoun. Soul in Yelusalem :Qm Yam mwasanin ikous, min-Yudiy illivans sisiyas, idokes ama̱wan bikatimates Soul; tage teitan gamag idibek Soul mo ikakin ninous. Tasiyas ikayyamats wawkwedan boul yam waseg o boug waseg; ikayyamats kid Soul bisap mo beiweiys. Ven towen nibasis boul watoulan. Gamag nitatos wadunan ked, ikayyamats. P Tage Soul mo itawtouna singay, anilivan tawtoun waseg mo ikatimlakes min-Yudiy tasiyas misikesa Damasik waseg, va̱gan kid bikakinsa Yeisuw mounida Kelis; e, tasiyas bo ibol ninous, ta-ma̱wan bikatimapus aygan. Min-Yudiy sivines biyousis Soul nOU Taliganeins anilivan towen bo isunasun ninous, ilivans, “Tabta taw towen tayagagein Yeisuw nagamag Yelusalem waseg, mo im wadavanuys silma̱nin biyousis tayakelesiys, mo binawes kid tanuwgwes lun situwa̱vek wasigeis?” oNW Tage nuwanaw iggeiguy sinagoga babaw wasigeis, ilana, “Mounid Yowbad natun, mtowen Yeisuw.” M Kan ikam, amnan mo ibwein. Soul igeiguy Damasik waseg Soul siney Yeisuw nagamag ven Damasik waseg nisesus mwasanin yam waseg. QL Nuwanaw mo ilatimatet matan, mo ikin bwein. Itamanaw mo ibaptays. *KM Ananiyas iligen, inoun, isiw wabunatum towen naGuyaw nikatigik, isen naman wa̱won Soul, ilana, “Bwadag ya̱koum Soul, daGuyaws nikayabeig nam, silma̱nin matam bavag beibwein, o silma̱nin Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein biwekeim. DaGuyaws towen Yeisuw niwekeim yak wa̱ked.” (JI Naguyaw mo idibek, ilana, “Kun kuwtel agulivan ma̱wan, peinan bo akaluweg nawotet taw towen silma̱nin bikow yagag vena babaw gimgilis wasigeis, o siguyawaw wamtes, o min-Yisleil wamtes. Igaw bakatimlek taw towen youda babaw kalbaleb igaw mo bilouvat peinan yagag yey bikow.” I Ananiyas ikatimop aygan, ilana, “O Guyaw, gamag babaw ilansa, ‘Taw towen singay takalbaleb, singaya iyagages mugwamag Yelusalem waseg;’ o tut towen ikow inalet tanuwgwes lun sitovek avakaein silma̱nin kid biyawanim yakamey takavtagin yagam yak.” H' Naguyaw mo ilivan, ilana, “Kutamanaw kun kunoy ked towen yagan Didumwal, e, kun Yud wanbunatum, kunev gamag teitan gum-Talisus yagan Soul, peinan bo intougig. E, igaw ininitoug, ikin taw teitan yagan Ananiyas isap, isen naman wa̱won, va̱gan matan beibwein.” G/ Yeisuw nagamag teitan nises ven Damasik, yagan Ananiyas; anmikon waseg naguyaw idibek Ananiyas, ilana, “Ananiyas.” Ilana, “Yey-ay.” [F/ Yam kweitoun isesuna-wan, matan nag ibwein, ta-ikam, ta-imoum, isesuna-wan. E Soul itamanaw, bo ikiplal matan, tage nag ikin, magina bo ikaw matan; mapuna iyousis naman mo itokes inawes ven towen Damasik. D Gamag tasiyas sisiy Soul ineis wa̱ked, itamanaws, bo isom ninous, peinan iliganes aygan; tage ta-kweitan gamag ikines. BC} Iwa̱ge Soul, ilana, “O guyaw, kavel yak?” Ilana, “Yey Yeisuw, nukuybilebeig. Tage kutamanaw, kun ven towen wamatam, teitan gamag mo bilivnek muwotet va̱gan bukukwakin.” oBW Ikalouw wapwepway, iligen aygan teitan, ilana, “Soul, Soul, aveiyag wawun kuybilebeig yey?” LA Mtowen itam, isek nalet, ikow; siney nagamag mo ineis ee... kadilakusana Damasik, mititeilin avakaein imek Soul, ikaligwen matan. Mititeilin towen ma̱wana kavikawn meinoy neim walba̱lab. W@ ) Mtowen Soul singay ikawkunes Yeisuw nagamags, sivinan kid bikatimates. Mapuna inek tanuwgwes lun sitovek avakaein, ilana, “Tab kadilok kulel let, va̱gan bakow banow basekes tanuwgwes bunsiyas sinagog ven Damasik waseg; igaw tanuwgwes tapwa̱loul tasiyas bivinis, mo beitams waseg gunawotet va̱gan banineiv kid kalisiy inoyes Yeisuw inaked, ked towen kalbaleb. Magat vinay o tawaws, mo bayousis gamag tasiyas, bayawen nimes, mo batokes, bameyes Yelusalem.” *?M(Wankuyeim mwasanin iba̱nes Pilip nises Asot. Inoun in ita̱vin vena babaw, illivan liva̱nen Yeisuw gamaga babaw wasigeis, wankuyeim in isap Sisaliy.>5'Ibaptays ikous, iga̱lags, Yowbad Kululuwan mo ikow Pilip, inow. Yunak na-ikin Pilip; anmwa̱neta ises. Mo inoun in wa̱ked, singay imwa̱saw. =&E, idibakes nagamag bisewas wag wadadan ked, mo ibus tasiyas asteiy, Pilip son yunak, ineis wayvagam, ibaptays son. 2<]$Igawa ininounas wa̱ked, yunak inganeg livan towen, wankuyeim isaps wayvagam; mo yunak ilivan, ilana, “Kukin yevagam towen. Tab kadilok bukubapta̱yseig yey.” r;]#Pilip isilamaw livan towen Bukitab wanuwan, mo ikatimlek liva̱nen Yeisuw, livan towen bwanabwein. :y"Yunak mo ikatugwan Pilip waseg, ilana, “Liva̱nen kavel? Palopit towen liva̱nen? O teitan gamag liva̱nen?” s9_ Bukitab wanuwan bo ivin lelel-nen mamagin,“Ma̱wana la̱miy gamag beiweiys, ta-ivag aygan;
o ma̱wana bibwabwes wunuwunun sip, nag beiwey, bo bikka̱pay-wan.O gamag towen ma̱wan, nag bilivan.Asilivan tasiyas yaweid, inaya̱tal waseg.Anmwasin; ta-ma̱wan.Igaw ta-kal bilivan liva̱nen angamag taw towen, peinan bo ikanig.” >8uIwa̱ge towen ilana, “Ta-ma̱wan bavkek bakakin. Magat teitan gamag bikatimlakeig, bo bwein.” Mo ilana, “Kumwen kum, kusin wa̱wag;” mo imwen, isin wadadan taw towen. 7Pilip isawl, inek, iligen ivnivin anilivan palopit towen Isaya. Pilip ikatigan ilana, “Tabta kukwakin silawun livan towen?” b6=Yowbad Kululuwan mo idibek Pilip, ilana, “Kun, kunek taw towen wanawag nises.” 57Itamanaw, inoun, mo inek gum-Idiyopiy teitan, mtowen yunak, towen tamtakavatein Kandas namoney, mana̱wen vin min-Idiyopiy sikwin. E, yunak towen nitapwa̱loul Yelusalem waseg mo iyum in waniven. Hos ibiteilis inawag, isin wanuwan ivnivin Bukitab, palopit Isaya anilivan. F4Yowbad ikayeb gum-liba̱leb teitan inek Pilip, ilana, “Kutamanaw kunoun kun wa̱yals, kunoy ked makadewen meinoy neim Yelusalem nein Ges.” Ked towen waseg ta-ivag ven; maka̱wan. t3aPita son Yon asilivan kamnat waseg mo idibakes gamags liva̱nen siGuyaw Yeisuw, mo iyums ineis Yelusalem; o igawa wa̱ked inounas, livan towen bwanabwein mo isekes min-Samiliy, vena babaw wasigeis. Pilip inek gum-Idiyopiy teitan z2mSaymon ikatimop anilivan, ilana, “Kunitougs Yowbad waseg va̱gan kid kalbaleb towen nag bimekeig yey.” '1GPita mo ikawtun taw towen, ilana, “Soum-wan mumoney kov waseg bigabum wadiginasim, peinan kudok kid bukugimwel Yowbad nasiwa̱youb. Ya̱koum tobwag gamag. Nag kweitan muwotet nises wasigeis yakamey. Yak nanoum bo ikaydodog wamatan Yowbad. Kadiloka kulavew amsinap towen kalbaleb; kunitoug Yowbad waseg. Adok mo biwid amsinap, peinan akakin-wan amkameiliw son amsinap kalbaleb bo ika̱lawt nanoum waseg.” +0OTowen Saymon ikin takaweins liva̱nen Yeisuw siwotet ma̱wan, nisenas nimes gamag wawous, Kululuwan Yowbad mo inekes; towen Saymon mo isekes money, ilana, “Money towen kukow, maysan sinap towen. Sivinag sinap towen, namag kid basen gamag wawous va̱gan Kululuwan Yowbad binekes.” a/;Initougs ikous, mo isenas nimes wawous gamag tasiyas, Yowbad Kululuwan mo inekes. A.{Pita son Yon isaps, mo initougs silma̱nin Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein binekes kid gamag tasiyas; peinan kweiboug nag inekes, deisa nibapta̱yses yagan Guyaw Yeisuw waseg. -3Takaweins liva̱nen Yeisuw igaw nisesus Yelusalem, iliganes min-Samaliy bo itams Yowbad anilivan waseg, mapuna ikayabes Pita son Yon bikines. r~{||f{{zy4xcwwawut|srr+qxp_onnv>=3Mapuna Pawl isesuna katanok bweilim ikous, mo tibukon kweinim katanok. Misumkwey towen waseg ikatimlakes ven towen gimgilis va̱gan kid bikakins liva̱nen Yowbad. #d? Kweitan tut, boug waseg, Pawl immasis, anmikon waseg mo ikin naguyaw Yeisuw, ilana, “Pawl, awoum beivag ampwa̱yat, kusimkakin liva̱neig waseg; awoum kukwa̱pay, peinan agugwamag namagleis nisesus ven towen. Ta-kweitan gamag beiweim o biyagageim, peinan soum yey tases.” c/Tanuwagan sinagog, yagan Kilisip, bo iliganes liva̱nen Guyaw Yeisuw, sen angamags babaw; o min-Kolinit babaw bo iliganes, mo ibapta̱yses. bIkous, mo ilisawes, isiw wanbunatum tavna̱sein Yowbad teitan, yagan Titos Yusitos, nabunatum nises sinagog wadadan. Ia Wankuyeim tasiyas mo ipiyaves Pawl anilivan, itawyages, asilivan kalbaleb waseg; mapuna ikatsap anakweim va̱gan bikakins bo ipiyaves tasiyas, ilana, “Deis! Peinan kupiyaves livan towen, igaw bukumta̱mats; takaleiwag yakamiy. Bweina bo batouvin basekes livan towen tobwag ven gimgilis, va̱gan bo biliganes.” ?`wWankuyeim Saylas son Timotiy meinoy nimeis Masidoniy isaps Kolinit, igawa Pawl ivvalut wotet towen, ikatimlakes min-Yudiy va̱gan bikakins beibwein mtowen Yeisuw mounid Kelis. _Tapwa̱loul waseg, Sa̱dad katanok katanok illivans siney Min-Yudiy, o mina-Gilis, isimkakin va̱gan bisimounids waseg Yeisuw. ^Towen nawotet, ikow man kulivis mo ibsibas ivag bunatum. O peinan Pawl ikakin sinap towen, mo inekes, sisiy nisesus, iwwotets. ] Wankuyeim Pawl mo ilisow Atens in Kolinit; iban gum-Yudiy yagan Akwil, naven Ponit. Kweiboug nises Ita̱liy, o peinan Sisal Kalodiw nakaleiwag va̱gan min-Yudiy babaw bilisawes naven towen Lom, mapuna ilisow Ita̱liy; e, mwana nimeis Kolinit son nakwav Piliskil. p\Y!Pawl iligen asilivan, mo ilisawes, inoun. Mwasanin gamag bo isimounids anilivan waseg, mo ikatuvases sisiy Pawl, teitan Diyonisiy, mtowen takaleiwag teitan bunatum Aliyopag waseg, na̱tan Damalis, sisiyas mwasinis gamag.D[ Ikatiliganes liva̱nen dakabeikits kanig waseg, mwasanin mo igigs peinan nag isimounids; mwasanin gog ilansa, “Igaw, kweitan tut mo bukuwgavaw amlivan towen va̱gan bakaligen.” }Zs“O Yowbad gog inumlev tut kweiboug dadub; tut gog towen ikaleiwag vena babaw gimgilis va̱gan bikanavin ninous, peinan nikatigik tutan katukin wanakougwaw, yam towen bo bikatukin gamag babaw wasigeis, amtowen bwein, amtowen kalbaleb; e, teitan taw bo itamnow, takaleiwag tatonen. Kakakin anilivan mounid, peinan taw towen nikanig, Yowbad ivag mo ikit vayuwein.” %YC“E, peinan Yowbad tabuds ya̱kids, awoum bitanuways Yowbad kid ma̱wana goul o silib o dakul, o aveiyag gamag teitan binuway mo bibun wanaman, nag. X7“Mtowen waseg tamwamovs, taninounas, tasesus. Ma̱wan tawutun wous nilivan wasigeis yakamiy,‘Peinan ya̱kids Yowbad tibun ya̱kids.’ W+“O bo ikaleiwag va̱gan kid bitaneves mtowen Yowbad; igaw takinew mo bitaban, peinan kadilakus nises wasigeis ya̱kids katanok katanok. “O tabuds anmwa̱net-wan Adam waseg, bo ibunids, nitamlavags vena babaw gimgilis wadaban pwepway. Bo ikaleiwag idatuts, o dakablivis pwepway ven katanok katanok wasigeis. U“O nag ivag sivinan aveiyag namads biwtel silma̱nin towen, peinan bo nisekeids damwamovs o kululuwads, o dawliyougs babaw-wan. T/“Yowbad towen bo ibun youda babaw, o peinan towen tanuwagan liba̱lab, o ven watinow, nag bimasis wabunatum towen tawlules wanamads; nag. pSYPawl mo itamanaw wakabgeiguy bunatum Aliyopag wanuwan, ilivan. Ilana, “Min-Atens yakamiy, bo akin singay tamgamegs yakamiy. Bo ata̱vin miven akikinena wuliyougwan tapwa̱loul, bo aban abeilun kweitan. Lelel-nen mamagina, ‘Silma̱nin yowbad tamta̱was.’ Yakamiy nag kukwakins Yowbad towen nukukululs wamatan, yey mo bakatimlakeimiy yagan towenan. 7RgPeinan min-Atens sisiyas asibwabwal tuta babaw sivines bikatilutegs youd kweivaw, o liva̱nen youd kweivaw billivans sisiyas; mapuna tuta babaw inineivs sinap kweivaw. QMapuna itokes Pawl inawes buntuman Konsel waseg, yagan Aliyopag, ilansa, “Tabta bukwatimlakes amsinap towen kweivaw, towen nukulivan wasigeis gamaga babaw; kadok kid youd kweitan towen isowsiw watigem yakamey. Sivinem gog bakakakin silawun sinap towen.” 1P[Tassinaps mwasanin tasiyas Epikul sisiyas tasiyas Sitowik illivans sisiy Pawl. Mwasanin iliganes, ilansa, “Taw towen, makava illivan. Aveiyag illivan?” Mwasanin gog ilansa, “Liva̱nen kweitan ven siyowbad illivan.” peinan Pawl anilivan Yeisuw inakanig silma̱nin o neikit vayuwein. COMapuna yam babaw Pawl mo isen kweitan livan, Yowbad liva̱nen, min-Yudiy sisinagog waseg, o tavna̱seins Yowbad wasigeis, o gamag mwasanin ilivatus wavtakon ven, igeiguy wasigeis. Pawl, igawa nises Atens ikaymates Saylas son Timotiy bimeis; bo igeg nanon peinan ikines tasiyas taginvens singay imgamegs. O babaw siyowbad tobwag wasigeis ikululs wamtes. cM?Gamag mwasanin itokes Pawl, itouws wa̱wag, ikuks, ineis Atens; Pawl mo idibakes tasiyas, ilana, “Kuyums kuneis kukines Saylas son Timotiy nuwanaw bimekeigs,” mo iyums ineis Beloy. Pawl nises ven towen Atens )LKMapuna Yeisuw nagamag tayakelesiys ven towen mo ikatima̱mals ikayabes Pawl biwloubus kid bein wa̱yol. Tage Saylas son Timotiy nisesusa ven towen Beloy. aK; Wankuyeim min-Yudiy tasiyas nisesus Tesalonik mo iliganes Pawl nises Beloy igeiguy liva̱nen Yowbad; mapuna inounas imeis Beloy, ivtokes livan, va̱gan beivag aspwa̱yat gamaga babaw, mo bikamliwes towen Pawl. eJC Babaw gamag mo isimounids, sisiyas vinay-nen Gilis guyvinays, sisiyas tawaw mwasanin. kIO E, tasiyas asisinap bwein, nag ma̱wan min-Yudiy tasiyas nisesus Tesalonik; bo iseiw nuwes Pawl anilivan towen sivines binganegs-wan; e, yam babaw ivnivins Bukitab va̱gan bikakins kid livan towen mounid, o nag, yaweid. =Hs Yeisuw nagamag ikatima̱mals, boug waseg ikayabes Pawl son Saylas, bineis Beloy. Isaps Beloy mo ineis wasinagog, isiws wanuwan, liva̱nen Yeisuw mo isekes min-Yudiy tasiyas. vGeGamag babaw iliganes livan towen, mo igeg ninous, sisiyas takaliwageins ven; mapuna idibakes, ilansa, “Yakamiy simiy Yeson kadiloka kupa̱yins, money mwasanin kusekemas, mo kunounas. Igaw kukin bukusesusa bwein, o nag kweitan sinap bukuva̱ges ma̱wana kalbaleb sinap towen, igaw tut wanakoug mo bakayamen mimoney.” Takaweins liva̱nen Yeisuw ineis Beloy \F1Iyyokons, bo nag; mapuna itokes Yeson siney Yeisuw nagamag mwasanin, inawes takaliwageins ven wamtes, iwkuwaks, ilansa, “Gamag tasiyas niyagages vena babaw, nagein mo imeis wadavanuys ya̱kids, Yeson anbwabwal tasiyas nisesus. Tawaw tasiyas bo ibwabwes Sisal nakaleiwag, peinan ilansa, ‘King kweitan nises, yagan Yeisuw.’ ” ZE-Tage min-Yudiy mwasanin bo ikameiliws, ivtokes livan. O mwasanin tasiyas tabgumats bo iliganes asilivan, ikatuyouns gamag babaw, sivines kid bikawpwanaws wasigeis Yeisuw nagamag, ineis Yeson wanbunatum, iwkuwa̱ksa; ilansa, “Kadilok tasiyas Pawl son Saylas bimeis wamnat.” Peinan min-Yudiy ninous bo biyagages Pawl son Saylas. DDPawl ivvalut ee... mo isimounids mwasinis gamag, mapuna ikatuvases sisiyas Pawl son Saylas; mina-Gilis-vak tavna̱seins Yowbad isimounids singaya babaw, sisiyas guyvinays mwasanin. dCAMa̱wan ansinap vena babaw waseg, Pawl mo isiw wanuwan sinagog ikatimlakes silawun Bukitab. Kweitoun Sa̱dad waseg ikatiboug nuwes min-Yudiy tasiyas. Isekes ninous ma̱wan; ilana, “Kadiloka gamag biyagages Kelis, bikanig, mo beikit vayuwein. Liva̱nen nises Bukitab waseg, bo ma̱wan. Silawun gunkatimlakay Yeisuw, mtowen mounid Kelis.” -B UInounas mo isaps Ampipol; ilisawes Ampipol mo ineis Apoloniy; ilisawes Apoloniy mo ineis Tesalonik. Min-Yudiy sibuntuman tapwa̱loul yagan sinagog nises Tesalonik. lAQ(Ilisawes deil mo inekes Lidiy, inekes tayakelesiys, iguyes, mo itanouys, inounas, ineis.@y'Aspwa̱yat inekes Pawl son Saylas, asilivan siwa̱youb, mo itokes ineis wamnat, ikayabes bineis kid kweitan ven. ;?o&Tasiyas pilismans mo inekes takaliwageins ven; asilivan ikatpeles isekes. Kweiboug nag bikakins Pawl o Saylas mina-Lom tasiyas; e, tut towen mo ikakins, asimwasin seikwan. O>%Pawl idibakes, ilana, “O yakamey mina-Lom yakamey; bo iwemas wamtes gamag babaw nov, o nag iyatelemas va̱gan bikakins amasinap aveiyag kalbaleb. Makaw isenamas wa̱deil; nagein gog bikakiws asimwasin, bikawumemas mo bikayabemas. Kapiyev. Bakasesuna. Kadiloka tasiyas bimeis bitokemas bakan wamnat, mo bikayabemas.” =+$Tanuwagan deil ikow asilivan towen, isek Pawl, ilana, “Takalawageins ven bo ikayabeimiy bukunounas. Bweina beitout ninoumiy, kuneis.” <#Iyam nen ga̱boug takaliwageins ven mo ikayabes sipilismans ineis wa̱deil, ilansa, “Kulavewas tasiyas asteiy, bineis.” 8;i"Ibapta̱yses ikous, mo isiws wanbunatum, kaeis isekes, ikams, peinan imwa̱saws avakaein sineya-wan angamag; liva̱nen Yowbad niliganes. Ikous, mo iyums ineis wa̱deil. :!Mitiya̱mun towen boug waseg, tanuwagan deil ikow yevagam, buyavis wawous itawis. Ikous, mo ibapta̱yses sen nagamag. a9; Mo idibakes tasiyas liva̱nen Guyaw Kelis, siney gamaga babaw nisesus wanbunatum. l8QIlansa, “Kadiloka kusimounid daGuyaws Yeisuw waseg, mo bikatinabweimiy simwey amgwamag.” !7;Wankuyeim mo itokes ineis wamnat, ilana, “Adok guntuwa̱vek yakamiy, kadiloka kudibakeigs aveiyag bavag silma̱nin kid Yowbad bikatinabweig.” 6Takaymatein deil idow teitan bimey lamp; mo ikow, isawl, isiw wanuwan deil, itatat won, ikulul wamtes Pawl son Saylas. t5aPawl ikin, aygan avakaein ivag, ilana, “Awoum kuygageim toneim yak. Yakamey-yaya, amababaw-wan.” F4Takaymatein deil mo ilaktukit, ikin koukweda babaw bo ikaliyowes, idok kid bo isawls tasiwuns deil babaw; igeg nanon, ikow napulut tanmunum va̱gan kid bibes nipowun tatonen, beimat. A3{Mo ivag nik avakaein, kakolan bunatum dakul igogewns-wan; koukweda babaw ikaliyowes, o sen o amweilok niyousis tasiwuns deil nimes o kikeis bo ipalpa̱leiks o itigta̱gut ikous. 2Watapwan boug Pawl son Saylas ikululs wamatan Yowbad, initougs waseg, ikannuwels asiwous. Tasiwuns deil mwasanin ikatilutegs. 1Towen iligen, isenas wa̱deil bunatum tawtoun waseg, ilokes kikeis amweilok akiy wanuwein; ta-ma̱wan biyaganis kikeis. 09Iwaways avakaein wawous; ikous, mo ikalabus, idibakes takaymatein deil ilansa, “Kukwaymates tasiyas beibwein. Awoum bisaps bineis watoulan.” /'Gamag babaw mo ilabes, sivines kid biyagages Pawl son Saylas. Takaleiwags mo ilansa, “Kunisis asikweim, mo kuweiys amweilok waseg.” \.1E, itokes, inawes takalleiwags wasigeis; ilansa, “Min-Yudiy tasiyas kalbaleb sinap iva̱ges wadavanuys, peinan sivines kid bisekemas sinap kweitan, o asisinap towen bwaboum wasigeis yakamey mina-Lom.” J- Vin mana̱wen taliven ikakins bo iyakous wawun simoney, igeg ninous, iyousis Pawl son Saylas, ibiteilis tasiyas ineis wavtakon ven va̱gan kid biyateles wamtes tasiyas takaliwageins ven. \,1Nawkuwak anilivan ma̱wana yam babaw. Mapuna igeg nanon Pawl, itouvin, idibek yeiluw towen, ilana, “Akalawageim wayagan Yeisuw Kelis, kulisow mana̱wen vin, kunoun.” Mitiya̱mun towen yeiluw mo inoun. 1+[Vin na̱wen ikabkunim yakamey simey Pawl, iwkuwak, ilana, “Yowbad Tatawtoun nagamag tasiyas; tasiyas ikatimlakeids ked towen waseg Yowbad bo bikatinabweids.” H* Yatam yam nakan tapwa̱loul silma̱nin, kaninoun ee... mo ilivatum nukubukwab na̱tan, kululuwan waseg ikatigigik aveiyag igaw bikamat, o nawotet maysan singay avakaein ikawes taliven. )/Peinan iligen liva̱nen Yeisuw, mo nakabapta̱yses Lidiy sen angamag. Ikous, Lidiy mo idibakem ilana, “Magat bukudokeig nasimounid yey daGuyaws waseg, kadiloka kumeis wagunbunatum, agubwabwal yakamiy.” Ivvalut ee... mo ka̱tam. Imapumas wa̱deil ven Pilipay waseg e(CGuyouvin na̱tan yagan Lidiy, vinen-Tayatil, taymayisein kweim bwabwel, tuta babaw nititapwa̱loul Yowbad waseg; e, mana̱wen mo iligen amalivan. Peinan Yowbad bo ikatiboug nuwan va̱gan biligen kid Pawl anilivan. M' Sa̱dad waseg kadoki gamag mwasanin ininitougs o ititapwa̱louls Yowbad waseg wadadan lay kweitan; mapuna kasap adunan ked kan lay towen, kawekes vinay mwasanin, kakaypul simayas; kallivan. @&y Niyapolis waseg ka̱bus kan Pilipay, ven towen wunovek wawnuwan Masedoniy; mina-Lom babaw o mina-Lom sitakanaviy babaw nisesus ven towen waseg. Yam mwasanin kasesuna ven towen. m%S Kakilev Tilowas, kadumwala kan Samotiles kamasis; neiyam nen ka̱kuk ee... ka̱lug Niyapolis. >$u Pawl ikikin ikous; bo ikatima̱mal, sivinan kid bidopel bein Masidoniy; kadok kid Yowbad nidawem bakan bakasekes tasiyas liva̱nen Yeisuw. Ninom katanok-wan. Lidiy iyakelesiy D# O boug waseg, Pawl matan isisawl mav, magina ikamikon, ikintuwen ikin wa̱yol ikin gum-Masidoniy itamanaw iton palatan, ilana, “Kudopel kum wamaven Masidoniy, kulabem yakamey.” @"{Misiy ikanpeles ikous, mo iwloubus ineis Tilowas. x!iWankuyeim mo ineis Misiy, sivines kid bineis Bitiniy; iyokonsa, nag; peinan nag beitam Kululuwan Yeisuw. " =Ikanpeles ven avakaein Piligiy, ikous mo ikanpeles ven avakaein Galetiy. Yowbad Kululuwan mo isilbwades, awoum bisekes asilivan min-Esiy wasigeis. hIMapuna tayakelesiys iyamweis sisimounid; o yam katanok katanok ikatimweisis, mo ibabaws. |qIgawa ikaninapels ven katanok katanok wasigeis, mo ikatpeles sikaleiwag isekes, kweiboug nikalawages Yelusalem waseg. Tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, o tayakelesiys situwa̱veks, isekes sikaleiwag, ilansa, “Kadiloka kuvna̱ses.” 'Pawl sivinan taw towen sisiy bineis, mapuna ibob momwan, magina Ebelam nakabivatus; peinan gamag babaw ikakins Timotiy taman guma-Gilis; o peinan min-Yudiy babaw nisesus ven towen, o Pawl nag ivag sivinan tasiyas bivtokes livan, mapuna mtowen Timotiy ibob momwan. fETayakelelsiys ven Lisitil waseg o Ikoniyam waseg idokes kid Timotiy singay tadidumwal. [ 1E, isaps Da̱biy, ikanpeles, mo ineis Lisitil. Ven towen waseg mo iba̱nes taw teitan, kweiboug-o niligen liva̱nen Yeisuw. Mtowen yagan Timotiy, inan vinen-Yudiy, isimounid Yeisuw waseg; taman gog guma-Gilis. `9(Tage Pawl idow Saylas; tayakelesiys initougs waseg Yowbad, sivines kid Yowbad bilabes tasiyas asteiy mo inounas, ikanpeles Siliy o Silisiy, vena babaw wasigeis ilabes tayakelesiys, va̱gan kid bitawtouns.\1'Mapuna ikamnimans. Ba̱nabas son Mak mo ilisawes Pawl, ikuks ineis Saypilos. /&Pawl ipiyev, ilana, “Nag, peinan kweiboug nilisaweid ven Pampiliy waseg, ipiyev dawotet, iyum. Nag kadilok sod bitanoun. Bweina bises.” r]%Ba̱nabas itam, ilana, “Bwein;” ilana, “Adok sod Yon bitanounas.” Yon yagan kwayuwein Mak. <q$Yam mwasanin ikous, Pawl mo idibek Ba̱nabas, ilana, “Kum, taneis, takines tayakelesiys vena babaw, kweiboug-o nitaguyes liva̱nen Yeisuw; mo bitakin ama̱wan sikasis.” )K#Pawl son Ba̱nabas sisiy tageiguys mwasanin, nisesus Antiyok, illivans liva̱nen Yeisuw, o Yowbad anilivan bwanabwein ikatimlakays. Ba̱nabas ilisow Pawl   O Yudas son Saylas, peinan palopit tasiyas, asilivan babaw wasigeis mo igeiguys tayakelesiys wasigeis, mapuna itawtouns. Nisesus sisiyas ee... imwemway-nen; mo imulouls wasigeis, itanouys, iyums, inekes tayakelesiys tasiyas kweiboug nikayabes niweis. X)Ivinis let towen, bo imwa̱saws, peinan bo ikambuvis ninous, bo idumwal. s_Bo itanouys, mo inounas, ineis Antiyok. Tayakelesiys babaw ikatuyouns imeis, mo isekes silet towen. iK“O simey Yowbad Kululuwan kadok kid nag kweitan kaleiwag moumouvit bakasekeimiy; tage kadiloka kupiyaves kalbaleb sinap tasiyas, viniyonan man nimgwavis silma̱nin tobwag yowbad, o buyav, o viniyonan man bo niskwen kayon neimat nanawan, o makava kanavay.“Magat bukuvna̱ses kaleiwag towen bo bukusesusa bwein, bukutawtouns.Taneimiyo.” wg“Mapuna nakakayabes Yudas son Saylas, biwekeimiy, mo bidibakeimiy ma̱wana nakalel malet towen waseg. 5“Mapuna ninom yakamey bo katanok-wan va̱gan bakakayeb tawaw mwasanin biwekeimiy, sisiyas Ba̱nabas son Pawl. O yakamiy o yakamey, babaw ya̱kids ikalin nuwads tawaw tasiyas Ba̱nabas son Pawl, peinan tuta babaw inounas abkanig waseg, daGuyaws Yeisuw Kelis silma̱nin. D“O peinan nakaligen simayas mwasanin bo iva̱ges moumouvit wasigeis yakamiy, o ibol ninoumiy yakamiy asilivan waseg. O yakamey nag kakayabes tasiyas, nag; ninousa tasiyas niweis. % CLet towen nikawes nakalelel mamagina:“Kalin nuwem budimayas yakamiy, Antiyok gimgilis, o Siliy gimgilis, o Silisiy gimgilis, tobwag ven gimgilis tayakelesiys yakamiy. Yakamey takaweins liva̱nen daGuyaws Yeisuw, simayas tayakelesiys situwa̱vek ven Yelusalem waseg. , QTakaweins liva̱nen Yeisuw, sisiyas tayakelesiys situwa̱vek, sisiyas tayakelesiysa babaw, idokes bikayabes sigamag mwasanin, sisiy Pawl o Ba̱nabas bikawes silet binawes Antiyok. E, ikayabes tayakelesiys guyawaw asteiy, teitan Yudas, yagan kwayuwein Ba̱sabas, tayuwein yagan Saylas. d A“Peinan nagwa̱diven ivnivins Moses nakaleiwag Sa̱dad katanok katanok, vena babaw wasigeis. E, vena babaw sisinagog wasigeis tageiguys ivinis Moses nakaleiwag, igeiguys.” Kaleiwag towen ikawes inawes Antiyok f E“Deisa takaleiwags wasigeis tasiyas va̱gan bipiyaves kan nimgwavis silma̱nin tobwag yowbad; awoum bisubwans; awoum beikams viniyonan man bo niskwen kayon neimat nanawan, o viniyonan man sona buya̱vin. Misinak.  w“Mapuna akaleiwag, awoum youd moumouvit bitasekes vena babaw gimgilis, tasiyas mwana nitouvins inekes Yowbad. “ ‘Ikous, mo ba̱yum baw, bawlulavaw Deibid nabunatum towen nigulekwes,Naven nises makaw; igaw mo bawlulavaw, mo biton bitadumwal beibwein.Bawtel ma̱wan va̱gan vena babaw gimgilis mo bineveigs siGuyaw yey.O silma̱nin tobwag ven gimgilis tasiyas nadawes gungamag tasiyas. ‘ DaGuyaws anilivan ma̱wan, o nawotet towen pwa̱mug-o ikamtel tammwayas wasigeis. Q Iliganes, igawa ge ikika̱pays; Yemes mo iliwon, ilana, “Sigwey yakamiy, kuliganes agulivan. Saymon bo idibakeids: Wanmugwana Yowbad ilokon tobwag ven gimgilis wasigeis va̱gan bidawes gamag mwasanin bikawes ansinap, o bikawes yagan tonen. E, mo ikamat youd towen, palopit kweiboug nilel Yowbad anilivan, mamagina:   Tasiyas babaw bo iliganes, isesusa ge ikika̱pays; wankuyeim mo ita̱kuds Ba̱nabas son Pawl, isekes liva̱nen Yowbad nawotet tawtoun, mamagin naman mulin nivag tobwag ven gimgilis wasigeis; o nawotet towen niwtel wasigeis tasiyas Ba̱nabas son Pawl.   “Deisa towen daGuyaws Yeisuw bo isiwyoubuds va̱gan bitasimounids waseg, mo bikatinabweids; o tasiyas gog bo ma̱wan.” P “Tut towen awoum bitayagages nanon Yowbad, awoum bitakaleiwag moumouvit wasigeis budidayas tasiyas. Peinan tammwayas ilapes Moses nakaleiwag; ma̱wana ya̱kids, bo ilapeids, nag kadilokeids.  “Bo isimounids waseg Yowbad, mo iwid asisinap kalbaleb, ma̱wana ya̱kids. Youda babaw ivag wasigeis tasiyas, ma̱wana ya̱kids. #“O peinan Yowbad ikakin ninous gamaga babaw, bo itimakes tasiyas; Kululuwan Towen Bwanabwein mo isekes, ma̱wana ya̱kids kweiboug. {oIllivansa babaw ee... ikous, wankuyeim mo Pita itamanaw, ilana, “Sigwey yakamiy, kukwakins kweiboug-o Yowbad nakaleiwag waseg yey, va̱gan bakow liva̱nen Yeisuw, banow tobwag ven gimgilis wasigeis, va̱gan biliganes, mo bimwa̱saws. Mapuna ikatuyouns takaweins liva̱nen Yeisuw, sisiyas tayakelesiys situwa̱veks, va̱gan bikaleiwags silma̱nin sinap towen. b=Takaweins Yeisuw anilivan mwasanin, tasiyas Palisiy kweiboug niyakelesiys, tasiyas mo itamanaws, ilansa, “Kadiloka tobwag ven gimgilis bibwabwes momwes, bikanawes Moses nakaleiwag, mo beisiws biyakelesiys.” e~CWankuyeim mo isaps Yelusalem, tayakelesiys babaw imulouls sisiyas tasiyas, o situwa̱veks imulouls, o takaweins liva̱nen Yeisuw imulouls. Pawl son Ba̱nabas mo ita̱kuds Yowbad nawotet babaw niwtel siney tasiyas. &}EMapuna ilisawes tayakelesiys ven Antiyok waseg, itanouys mo ikanpeles Pinisiy. Ikous, mo ikanpeles Samaliy. Vena babaw itita̱vins ikatimlakays, ilansa, “Tobwag ven gimgilis bo ikanavin ninous, isimounids waseg Yeisuw.” Tayakelesiys tasiyas iliganes, mo imwa̱saws avakaein. L|Pawl son Ba̱nabas mo itamanaws, ikamnimans sisiyas; mapuna tayakelesiys mwasanin ilansa, “Simiyas mwasanin kuneis Yelusalem va̱gan bukullivans simsimiyas min-Yelusalem tasiyas tayakelesiys situwa̱veks o tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw; e, liva̱nen Ebelam nakabivatus kwambuvisis va̱gan nanouds bidumwal.” w{ iIsesusa ee... imwemway-nen mo gamag mwasanin meinoy nimeis Yudiy isaps Antiyok, ikatimlakes tayakelesiys, ilansa, “Kukin bukukwawes nakabivatus Ebelam, ma̱wana Moses nakaleiwag, bweina bikatinabweimiy Yowbad; kukin gog nag, bo nag.” dzAPawl son Ba̱nabas tut kalamwey kadiveiyov nisesus sisiyas tayakelesiys tasiyas.mySIyums ineis Antiyok, tayakelesiys mo ikatuyouns, imeis; ita̱kuds liva̱nen Yowbad nawotet tawtoun to niwtel wasigeis tasiyas, peinan bo ikaliyow koukwed va̱gan tobwag ven gimgilis mo bisimounids, beisiws bimekes Yowbad. xIllivans liva̱nen Yeisuw ven Pelig waseg, mo iwloubus ineis Ataliy; itouws wa̱wag, ikuks, iyums ineis Antiyok, ven Siliy waseg. Kweiboug ven towen tayakelesiys nisekes siwotet, ininitougs silma̱nin Yowbad bilabes; e, misumkwey towen mo iyakousis siwotet. 8wkIkous, ikanpeles Pisidiy, ineis Pampiliy. Jv Vena babaw wasigeis sivines tamumwey mwasanin, kalisiy bimtakavates tayakelesiys, mapuna itamnawes gamag mwasanin tasimounids Guyaw Yeisuw waseg, ipsapos katanok yam o akweiy, ininitougs waseg Yowbad, mo itapwa̱louls, isenas nimes wawous gamag tasiyas, intougis Yeisuw va̱gan bikimtuwes silma̱nin siwotet towen. ru]Vena babaw wasigeis tasiyas asteiy ilabes Yeisuw nagamag silma̱nin kid bitawtouns; idibakes, ilansa, “Kadiloka kusimkines misimounid Yeisuw waseg, peinan tuta babaw a̱bads bigeg mo bitasiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag.” Jt Ven towen Da̱biy waseg mo igeiguys, gamaga babaw iliganes asilivan, Yeisuw liva̱nen. Ikous, mo iyums ineis Lisitil; ilisawes Lisitil mo ineis Ikoniyam, ilisawes Ikoniyam ineis Antiyok. OsYeisuw nagamag ikatuyouns inekes Pawl nimmasis wapwepway; mo itamanaw, isuwvaw vayuwein wanuwan ven. Iyam ne-ga̱boug Pawl son Ba̱nabas mo ineis Da̱biy. Iyums ineis Antiyok, ven Siliy waseg Wr'Wankuyeim min-Yudiy mo isaps, Antiyok o Ikoniyam gimgilis, ivalutsa livan issekes gamag babaw wasigeis, iliganes mo iweiys Pawl, dakul waseg, mo ibiteilis, ilaves in watoulan ven; idokes kid bo imat. q Pawl ilivan ma̱wan, o singay keikay siwotet va̱gan bisilbwades ninous tasiyas; peinan singay sivines beiluns wasigeis. 0pY“Tage peinan Yowbad sivinan bukukwakins kid ansinap bwanabwein, nissekeimiy kweis o kaeimiy bweilim katanok katanok, va̱gan bukukwamuweips, bukumwa̱saws.” [o/“Tut kweiboug Yowbad ita̱mes vena babaw gimgilis binoyes siked tatineis. #n?Tasiyas Pawl son Ba̱nabas iliganes, mo isiledes asikweim, peinan singaya igeg ninous, mo isawls, inekes gamag babaw. Ages avakaein ilivans, ilansa, “Tawaw yakamiy, awoum kuva̱ges ma̱wan. Yakamey gamag ma̱wana yakamiy gamag; sinap bwanabwein bakasekeimiy va̱gan gog bukulavewas makava sinap towenan. Kadiloka kumekes Yowbad towen tamwamov, tabunin liba̱lab, o pwepway, o yol, o youda babaw waseg. E, tanuwagan lun silma̱nin Yupit nises ven towen, o lun buntuman nises ven towen koukwed wadadan. Towen ivaniyel asipay bulumakaw wasigeis, mo itokes, sivinan kid beiweiys bulumakaw mansiyas, va̱gan gog beiluns wasigeis Ba̱nabas son Pawl, o gamag babaw ninous bo ma̱wan, bo bilabes tanuwagan lun. jlM Ba̱nabas idokes Yupit, peinan siyowbad yagan Yupit; Pawl idokes Makiyul, peinan talliwon. 2k] Gamag babaw ikines Pawl nawotet towen, mo iwaks, aga-Lakiyoniy waseg, ilansa, “Dayowbads bo imlavags gamag, bo ibus, ilakewaneids ya̱kids gamag ven watinow.” j Pawl isap, ilivan gamag babaw wasigeis, o taw towen iligen. Pawl mo ikinbunik taw towen, ikakin inanamis nises waseg Yeisuw va̱gan bivag kid mo beibwein; mapun mo ilivan, aygan avakaein, ilana, “Kutamanaw, kutadamoms;” taw towen mo ipel, itamanaw, inoun. iTaguya̱gwey teitan isin ven Lisitil waseg, kaken paleyuna ipam; ta-ma̱wan binoun. Igaw-o inan nikopweyay ma̱wan-wan. khOTasiyas Pawl son Ba̱nabas bo iliganes livan towen, mo isawls ineis Lisitil o Da̱biy o vena babaw wawnuwan ven avakaein Lakeyoniy; mo igeiguys liva̱nen Yeisuw, vena babaw wasigeis. Pawl son Ba̱nabas ven Lisitil waseg ygkWankuyeim tasiyas tapiyaveins livan towen mo isilamaws sinap kweitan. Min-Yudiy mwasanin, sisiyas vena babaw gimgilis, sisiyas ven towen gabman-nen, asibabaw idokes biyagages Pawl son Ba̱nabas, beiweiys dakul waseg, bikatimates kid. fGamaga babaw ven towen waseg mo ilivis, mwasanin ilabes Yudiy gimgilis, mwasanin ilabes takaweins liva̱nen Yeisuw. GeIsesus ee... imwemway-nen; e, illivans liva̱nen Yeisuw nasiwa̱youb; nag iwenes gamag, nag. O Yeisuw bo ilabes, siwotet tawtoun mo iwteles, wayagan Yeisuw; magina naman mulin Yowbad. dTage min-Yudiy mwasanin ipiyaves asilivan, ivtokes livan; mapuna tobwag ven gimgilis ikanavin ninous mo ikamliwes Yeisuw nagamag. Sc !Ma̱wana ven towen nilisawes, ma̱wana ven towen Ikoniyam waseg, isiws wanuwan min-Yudiy sisinagog, igeiguys; e, tasiyas min-Yudiy o mina-Gilis, tabebaws-wan, mo iliganes asilivan tawaw tasiyas asteiy. nbU 4Tasiyas gog nikawes liva̱nen Yeisuw bo imwa̱saws, peinan Kululuwan Yowbad sisiy tasiyas.,aQ 3Tage tasiyas Pawl son Ba̱nabas ikatsapis kikeis, musamusan ven towen waseg, peinan ipiyaves ven towen gimgilis. Tasiyas mo inounas wa̱ked, ineis Ikoniyam. `% 2Tage min-Yudiy bo ikamliwes Pawl son Ba̱nabas, mo ivtokes livan. Mwasanin iliganes asilivan, guyvinay siyas nasiwa̱youbs, sisiyas tamumwey mwasanin; wankuyeim mo iva̱ges asisinap kweitan, ipiyaves Pawl son Ba̱nabas, iyagages; ikayabes kid bineis kweitan ven. X_) 1Gamag tasiyas mo ikawes liva̱nen Yowbad, inawes vena babaw wasipalatan. i^K 0Vena babaw gimgilis iliganes Pawl anilivan towen, bo imwa̱saws; ikalin nuwes Yowbad waseg, anilivan towen silma̱nin. O peinan Yowbad nikaleiwag mwasanin son simwamov mo bisigagas, tasiyas bo isimounids Yowbad waseg. W]' /“DaGuyaws nikalawagem ma̱wan, peinan Bukitab waseg anilivan nises mamagina,‘Bo akalawageim, vena babaw sikamnat ya̱koum;Va̱gan bukuymoves vena babaw gimgilis wadaban pwepway.’ ” \# .Pawl son Ba̱nabas mo iwons, ilansa, “Kadilok wanmugwana bakasekeimiy Yowbad liva̱nen. O peinan kupiyaves livan towen, o peinan kupiyaves ked silma̱nin mwamovamiy nag beikous, takaleiwagsa yakamiy. Adok livan towen bo bakasekes tobwag ven gimgilis wasigeis. /[W -Tage Yudiy gimgilis, ven towen waseg, bo igeg ninous, peinan gamag babaw sivines biliganes anilivan Pawl, mapuna ikamnimans sisiyas Pawl nagamag, sona siyagay. Z ,Katanok wik ikous, Sa̱dad waseg, ven towen gimgilis babaw ikatuyouns nimeis, sivines kid biliganes liva̱nen Yowbad. :Ym +Ikous tapwa̱loul, sinagog towen waseg, gamag babaw bo ikabwa̱kuns wasigeis Pawl son Ba̱nabas, min-Yudiy babaw, sisiyas tawaw tadidumwals mwasanin, tasiyas kweiboug nikawes min-Yudiy asisinap. Pawl son Ba̱nabas mo ilivans wasigeis tasiyas, iguyes silma̱nin bisimkines Yowbad nasiwa̱youb waseg. X *Pawl nageiguy ikous, isaps wamnat, gamag babaw mo initougs wasigeis, sivines kwayuwein Sa̱dad mo bisekes livan towen. rW] '“Palopit kweiboug-o anilivan mamagina:‘Tayyagays yakamiy, kukines gunawotet, beisom ninoumiy, mo bukumta̱mats.Peinan mitut waseg gunawotet bawtel;
gamag mwasanin bikatimlakeimiy gunawotet towen,
tage nag bukusimounids; nag.’ E, palopit anilivan mamagin. Kadiloka kuvna̱seimiy, mata ge tut wanakougwaw livan towen bikwaneimiy.” V+ &“O sigwey yakamiy, kunages amalivan, kadiloka kukwakins towen anmwa̱net biwid adsinaps kalbaleb. Adsinapsa babaw, Moses nakaleiwag waseg na-ikadilok biwid; tage kukin bitasimounids waseg Yeisuw, mo biwid adsinaps kalbaleb, babaw-wan; Yowbad mo binumlev, beikous. OU %“Tage Yeisuw won nag ipwas, peinan Yowbad bo iyakit vayuwein. }Ts $“Deibid inatut ven watinow waseg, bo ikokew Yowbad nakaleiwag; mo ikanig, inekes timen, won tonen bo ipwas. Sw #“E, livan nises kweitan Sam waseg, mamagina,‘Mugwamag towen kukwayus, nag bukutam won beipwas, nag.’ MR "“Igawa wakanig nises bo ikit; nag bikanig vayuwein, nag. Won nag beipwas, nag. Liva̱nen nises, Yowbad anilivan mamagina:‘Gunasiwa̱youb waseg Deibid, tage igaw mo basekeim yak.’ rQ] “O livan towen bwanabwein kasekeimiy yakamiy, o youd towen kweiboug-o Yowbad nilivnek tamumwey wasigeis. O nagein gog youd towen bo ikamat wasigeis ya̱kids, tamumwey tibsiyas ya̱kids, peinan Yeisuw igawa wakanig nises, Yowbad mo iyakit vayuwein. Liva̱nen nises Sam kwayuwein waseg, mamagina:‘Ya̱koum natug yak. Nagein mo nukumlavag natug.’ UP# “Tasiyas kweiboug sisiy Yeisuw nitanouys ven Galiliy waseg ineis Yelusalem; e, tasiyas yam babaw ikines Yeisuw, bo imov. Asilivan tasiyas mo isekemas yakamey, o isisekes-vak gamag babaw wasigeis. 6Og “Yowbad mo iyakit, itamanaw vayuwein. &NE “E liva̱nen babaw nises Bukitab wanuwan, mo iwteles ma̱wan; e, imat, ikaygwagwes wakamweilok ee... inibwis, mo ikawes inawes, isewas watakunumwan. |Mq “E nag iba̱nes ansinap kalbaleb va̱gan beiweiys, tage bo initougs takaleiwag towen Paylat bikatimet kid. L “O min-Yelusalem sisiyas situwa̱veks nag bikakins mtowen Yeisuw bikatinabweids; o nag bikakins palopits asilivan Bukitab wanuwan. Asilivan tasiyas Sa̱dad katanok katanok, tapwa̱loul waseg, ikatilutegsa mav tage nag bikakins silawun. Mapuna mo iyateles mtowen Yeisuw; o ma̱wana nikatigik kweiboug-o liva̱nen Yeisuw, Bukitab waseg, nagein gog mo ikamat liva̱nen ma̱wana nilivnek. K} “Sigwey, Ebelam tibun yakamiy, o kalisiy yakamiy kugoulus Yowbad, anilivan bo isekeimiy va̱gan bikatinabweimiy. {Jo “Yon nawotet iyakous, mo ilivan mamagina, ‘Kuninuways kavel yey. Yey nag Kelis mtowen kukwayamats, nag. Tage watibweloug teitan bo beim; nag kadilokeig bakulul wamatan va̱gan bakablev nasandol, nag. Peinan towen guyaw avakaein.’ Q~}r}%|o{zyyxQwvvsrrppooommdmlYjjTihhygg?f~eegdc b``7_^]]0\8[yZ[YY X(WVCUaTS$RQQPOO+NZMMYLKKJJIfHGFF+EeDSCRBAA@@>>}=<Pawl mo idow takalikay teitan, ilana, “Gwad towen sinap kweitan nisisiy. Kadiloka kutok, kuneis mutovek waseg, igaw kweitan livan mo bisek.” Gwad teitan, Pawl kadan, bo iligen asilivan, mo in, isiw takanaviys wasibunatum, livan towen mo ikatipel isek Pawl. =s Tasiyas mo inekes tanuwgwes lun situwa̱veks sisiy takaliwageins ven, ilansa, “Yakamey amalivan Yowbad waseg, bo baka̱pos ee... tonena baka̱weiy Pawl. O yakamiy kamnat amilivan kusekes takanaviys sitovek, kulivans mamagina, ‘Taw towen Pawl kutok kumey, sivinem bakaytel, kweitan sinap silma̱nin, va̱gan bakakinbunik.’ E, kukin takanaviys sitovek beitam, Pawl bimey, yakamey bakakayamat, tutan bo beim, mo baka̱weiy.” wg Iyam nen ga̱boug, min-Yudiy tabebaws-wan, sinawavas o sinawanim, mo ivta̱mes sisiyas va̱gan beipos kid mo beiweiys Pawl. Ilansa, “Kalisiy yakamiy bukukwams o bukumoums, Yowbad bo beiweimiy. Igaw bitaweiys Pawl, mo bitakams.” g~G Boug towen waseg naGuyaw Yeisuw mo itamanaw wadadan Pawl, ilana, “Awoum beivag ampwa̱yat. Ma̱wan kweiboug liva̱neig nukusek ven Yelusalem waseg, igaw ven Lom waseg bo ma̱wan.” Min-Yudiy sivines beiweiys Pawl =}s Tasiyas babaw-wan singay ikavikuns; takanaviy sitovek idok kakita biyousis Pawl bikisa̱lis kid won, mapuna idibakes natakanaviy biyousis Pawl, bikawes, binawes wasibunatum. | Tasiyas babaw-wan mo ikamnimans avakaein. Igawa ikamnimans takatimlakeins Palisiy sikaleiwag mwasanin mo itamanaws, ages avakaein, ilansa, “Kadok nag kweitan kalbaleb nises taw towen waseg; nag. Adok anelos teitan o kululuwan teitan bo ikatimlek ansinap.” C{Ilivan ma̱wan ikous, tasiyas Palisiy bo ikamnimans sisiyas tasiyas Sadusiy; ilivis, iva̱ges bod akweiy. Peinan tasiyas Sadusiy idokes gamag nag beikits vayuwein; ta-kweitan anelos nises; ta-kweitan kululuwan nises; tasiyas gog Palisiy idokes gamag beikits vayuwein, o anelos nises, o kululuwads nises-vak. ~zuPawl mo ikines tasiyas mwasanin Sadusiy, mwasanin Palisiy, aygan avakaein mo idibakes takaleiwags tasiyas, ilana, “Tuwag yakamiy, yey Palisiy yey, tamag gog Palisiy. Bo aya̱tal peinan bo anamis va̱gan bitakits vayuwein kanig waseg.” y!Pawl ilana, “Nag bakakin mtowen tanuwagan lun sitovek avakaein. Akakin Bukitab liva̱nen mamagina, ‘Awoum kuyeg mitovek.’ ” dxATasiyas itomos wadadan Pawl, ilansa, “Oo ne! Bo kuyeg Yowbad nagamag towen, ne?” wPawl mo idibek Ananiyas, ilana, “Yowbad bo beiweim yak, magina buda̱kay kalbaleb ya̱koum, ya̱lig isin, magin ibwein, tage bo ipwas, bukuyateleig Moses nakaleiwag waseg; tage bo kugulek nakaleiwag towen, peinan kudibakes tasiyas kid beiweigs mav.” $vATanuwgwes lun sitovek avakaein Ananiyas mo idibakes tasiyas nitamanaws wadadan Pawl, ilana, “Kuweiys wadon taw towen, singay kalbaleb anilivan.” u Pawl ikinbunikes takaleiwags tasiyas, ilana, “Tuwag yakamiy, yam babaw nases agusinap bwein wamatan Yowbad, nagein gog bo ma̱wan.” t/Iyam nen ga̱boug mo ilikus vatul wa̱won Pawl, o peinan takanaviys sitovek sivinan bikakin wawun min-Yudiy sikavikun waseg Pawl, mo idibakes bimeis tasiyas tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyasa takaleiwags babaw; teitan mo itok Pawl, imey, itamanaw wamtes tasiyas.0sYIliganes tasiyas, ikakiws wous peinan kakita bo beiweiys Pawl; sitovek-vak anpwa̱yat seikwan, peinan guma-Lom towen bo iyawanis naman o kaken. Pawl mo iya̱tal @ryTakanaviys sitovek ilana, “Money avakaein bo asek, mo amlavag guma-Lom.” Pawl ilana, “Peinan kweiboug-o tamag imlavag guma-Lom, mo inag nikopweig guma-Lom tatonen yey.” qTakanaviy sitovek mo inek Pawl, ikatigan, ilana, “Adok ya̱koum guma-Lom ya̱koum, ne?” Pawl ilana, “Ma̱wan.” pwTakalikay iligen anilivan towen, inek natovek, idibek, ilana, “Aveiyag bukuvag? Taw towen guma-Lom teitan.” o Iyawanis won Pawl; ta-ma̱wan bigogewn naman o kaken. Takalikay teitan itamanaw wadadan. Pawl mo idibek takalikay towen; ilana, “Nag kadilok bukwatima̱veigs, guma-Lom yey. Kadiloka kuyateleigs, magat bukuba̱nes agusinap kalbaleb, mo kuweigs.” +nOTakanaviy sitovek mo ilivan; ilana, “Kutokes taw towen kunawes wanuwan bunatum, kuweiys vatul waseg va̱gan bikamtel aveiyag anilivan waseg ikawkunes.” sm_Iwkuwaksa, ilivelovs asikweim, musamusan pwepway ilivelovs ininein wanakaew, singay ikapasal nuwes. NlAnilivan babaw iligintunis, tage iliganes livan towen “Tobwag ven gimgilis,” mo iwaks avakaein, ilansa, “Singaya takalbaleb towen; kuweiys taw towen. Na-ikadilok son mwamovan bises.” 'kG“Guyaw towen mo idibakeig, ilana, ‘Kunoun, bakayabeim bukun kadiveiyov, silma̱nin tobwag ven gimgilis.’ ” Pawl ilivans son takanaviys sitovek Nj“Yey alivan; alana, ‘O Guyaw, tasiyas ikakins sinagoga babaw wasigeis bo ayablebes taliganeins liva̱neim yak; mwasinis awaweiys vatul waseg, mwasinis asenas wa̱deil. Kweiboug neiweiys takanawein aygam mtowen Sitiben, yey bo a̱tam wotet towen waseg, natamanaw akikin, bo amtakavet asikweim tawayins taw towen.’ kiO“Ikous, na̱yum nam Yelusalem, akulul, annitoug Yowbad wanbunatum, matag mo isisawla mav, akin Guyaw towen idibakeig; ilana, ‘Nuwanaw kun kulisow Yelusalem, peinan min-Yelusalem bipiyaves amlivan, liva̱neig yey.’ #h?“Mo ilivan, ilana, ‘Tammwayas siYowbad bo ikaliwageim va̱gan kid bukukwakin nanon, o bukukin tadidumwal towen, o bukuligen aygan tonen; o amsinap towen bisekeim kadiloka bukwatipel kusekes gamag babaw wasigeis. E, tut towen aveiyag kukwayamat? Kutamanaw, kutam mtowen waseg, mo babapta̱yseim, yagan tonen waseg, bo biwid mukwalbaleb, va̱gan beikous.’ Ikayeb Soul binekes kid tobwag ven gimgilis #g? “E, mtowen imekeig itamanaw itom mo ilivan; ilana, ‘Bwadag ya̱koum Soul, towen bukukin.’ Ilivan ikous mo akinbunik, akin taw towen Ananiyas. f- “Ven towen waseg taw yagan Ananiyas; min-Yudiy tasiyas misikes ven towen ikakinsa tadidumwal, peinan tavna̱sein Moses nakaleiwag towen. xei “Peinan mititeilin ikaligwen matag, ta-ma̱wan bakin. Misinaka iyousis namag itokeigs, mo kan Damasik. [d/ “Wankuyeim mo alivan; alana, ‘O guyaw, aveiyag bavag?’ Guyaw towen mo idibakeig, ilana, ‘Kutamanaw kun Damasik, igaw teitan gamag mo bikatimlakeim muwotet, aveiyag bakaleiwag va̱gan bukuwtel.’ sc_ “Tasiyas sigwey nakan, bo ikines mititeilin, tage nag biliganes aygan towen, soug yey nakallivan. b“Akatimop aygan, alana, ‘O guyaw, kavel yak?’ Ilana, ‘Yey gum-Nasalet Yeisuw, mtowen tut babaw nukuybileb.’ qa[“Akalouw wapwepway aligen aygan teitan; ilana, ‘Soul, Soul, aveiyag wawun kuybilebeig yey?’ `“Ya̱nay waseg anoun kadiyakusa Damasik, mo mititeilin avakaein imekeig, ma̱wana kavikawn meinoy neim walba̱lab. 9_k“Tanuwgwes lun sitovek avakaein, o tammwayas babaw ikakins agulivan towen mounid. Peinan bo isekeigs let silma̱nin budidayas ven Damasik waseg, anounana wa̱ked silma̱nin Damasik va̱gan bayousis gamag, bameyes Yelusalem, va̱gan kid takaleiwags mo bimop asisinap. Kweiboug Pawl ikanavin nanon ^“O gamag tasiyas inoyes kadetan ked, bo amop asisinap; mwasinis akatimates. Vinay o tawaw ayousis asenas wa̱deil. ,]QIlana, “Yey gum-Yudiy yey. Inag nikopweig ven Talisus waseg, wawnuwan ven avakaein Silisiy; tage bo askul ven towen Yelusalem waseg. Tamwey towen yagan Gamaliyel ikatimlakeig, mo akakin dakaleiwags ya̱kids, akakinbunik, iseiw nuwag Yowbad nawotet, ma̱wana babaw yakamiy tut towen. p\YTasiyas iliganes aga-Ibliw waseg illivan, mo ikika̱pays va̱gan kid binganegs bwein. Mo ilivan. b[ ?“Sigwey, timog budag yakamiy, kuliganes agulivan, mamagina akayan wasigeis yakamiy.” 'ZG(Takanaviy sitovek itam. Pawl iton tet towen wakunuwatan, itamnow naman, mo ika̱pays tababaws-wan; wankuyeim Pawl mo ilivan aga-Ibliw waseg, ilana:Y5'Pawl ilana, “Nag, yey gum-Yudiy, gunaven avakaein yagan Talisus wawnuwan ven avakaein Silisiy. Tab kadilok balivan gamaga babaw wasigeis?” vXe$Kakita beisiws wanuwan takanaviy sibunatum, Pawl mo idibek sitovek; aga-Gilis waseg ilivan; ilana, “Tab kadilok balivan waseg yak?” Sitovek ilana, “Kukwakin aga-Gilis, ne? Adok ya̱koum gum-Yidipt towen mwana nukumgwayes kweivas tawsan tawaw, tasiyas tawayins gamag, nukuneis wanawoud sivinamiy kid bukwanaviys wasigeis Gabman Lom takanaviy yakamey.” W3#Mo itokes Pawl, inawes wasibunatum. Ikapasal nuwes gamaga babaw ikabwa̱kunsa watiblous, silma̱nin beiweiys kid, iwkuwaks ilansa, “Kuweiys! Kuweiys!” Ilivatus wa̱tet, takanaviys tasiyas mo inupes Pawl, inounas, peinan gamaga babaw sivinesa biyousis. Pawl iya̱tal HV "Gamag babaw mo iwkuwaks, livan kweitan kweitan illivans. Ta-ma̱wan biligintun liva̱nen taw towen; idibakes natakanaviys; ilana, “Kutokes taw towen, kumeyes; taneis wadabunatums.” "U=!Takanaviy sitovek mo iyous Pawl, idibakes natakanaviys biyawanis kid Pawl naman palayun-wan sen waseg, mo ilana, “Kal mtowen? Aveiyag inuwek?” OT Takanaviys sitovek mo idawes takanaviys sisiyas sitakalikays, nuwanaw isawls va̱gan binekes gamag tasiyasa babaw. Tasiyas ikines takanaviys sisiy sitovek bo nimeis, mo ipiyaves anwaway Pawl. ^S5Tasiyas iwaweiys Pawl, sivines kid bikatimates. Mina-Lom sitakanaviy babaw nisesus Yelusalem. Teitan gamag mo inek takanaviys sitovek, ikow liva̱nen asisinap tasiyas min-Yelusalem, peinan ikawnaweinsa mav. +ROVen towen gimgilis asibabaw-wan mo isaps, isisawls, ikatuyouns imimeis, iyousis Pawl, ibiteilis Pawl, in watoulan Yowbad nabunatum, awkwedan mo ikatibagus. Q9Ilivans ma̱wan peinan kweiboug nikines gum-Epesos towen Tilopim son Pawl nisesus waven; idokes kid Pawl itok taw towen ineis Yowbad wanbunatum. gPGAsiwik kakita beikous, Pawl sen tawaw tasiyas nisesus Yowbad wanbunatum; min-Yudiy siven Esiy waseg mo ikines, ika̱buts gamaga babaw, iyousis Pawl; iwkuwaks; ilansa, “Tawaw, min-Yisleil yakamiy kulabemas. Taw towen tuta babaw ikatimlakes vena babaw gimgilis va̱gan kid bikasigumids ya̱kids, o bikasigumis adsinaps, o Yowbad nabunatum towen. Tut gog towen bo imeyes mina-Gilis, isiws wanuwan Yowbad nabunatum bunawen nikayus silma̱nin min-Yudiy ya̱kids. Bo igak!” ,OQPawl iligen, itam. Neiyam nen itokes gamag tasiyas, iwidis wous, mo isiw Yowbad wanbunatum, Pawl mo idibek tanuwagan lun; ilana, “Yakamey amalivan Yowbad waseg; yam tasiyas beikous bakaduy kunum, bo baka̱lun Yowbad waseg, ma̱wan Moses nakaleiwag.” Iyousis Pawl Yowbad wanbunatum N7“Makaleiwag wasigeis tobwag ven gimgilis, kalisiy isimounids waseg Yeisuw, nakalel silet nein wasigeis tasiyas, nakakaleiwag va̱gan kid bipiyaves kan nimgwavis silma̱nin tobwag yowbad, o buyav, o viniyonan man bo niskwen kayon neimat nanawan; o nag bikanavays mav.” eMC“Adok kuvag ma̱wan. Tawaw tayakelesiys simayas teivas nisesus; peinan asilivan waseg Yowbad, kakita bo biduyes kunus mo bisiwa̱youbs Yowbad waseg, ma̱wan Moses nakaleiwag. Kadiloka kunekes simwey tasiyas, kuwidis woumiy, money kusekes va̱gan beiluns beibwein Yowbad waseg, mo biduyes kunus tasiyas. Gamag babaw bikineimiy simwey tasiyas, mo bikakins liva̱neim to niliganes kweiboug iyyaweids-wan, peinan nukutam Moses nakaleiwag waseg, o kuvnas nakaleiwag towen. fLE“Ama̱wan bitavkek? Peinan bo biliganes liva̱neim yak, mwana nukum Yelusalem waseg. lKQ“Bo niliganes liva̱neim mamagina, ‘Towen Pawl ipiyev Moses nakaleiwag, o ikatimlakes min-Yudiy vena babaw wadaban pwepway, va̱gan nag bibwabwes momwes nitsiyas, o bipiyaves kid adsinaps kweiboug Moses nisekeids.’ \J1Iliganes, iya̱kawns Yowbad waseg, mo idibakes Pawl; ilansa, “Gwade, adok kukwakin min-Yudiy singay babaw tawsans bo niliganes liva̱nen Yeisuw; tasiyas babaw-wan ivna̱ses bwein Moses nakaleiwag waseg. +IOPawl imulouls siney tasiyas ikous, mo ikamtel youd katanok katanok Yowbad niwtel tobwag ven gimgilis wasigeis, peinan Yowbad son Pawl niwteles wotet towen. ^H5Neiyam nen simey Pawl mo kanekes Yemes siney tayakelesiys situwa̱veksa babaw. VG%Nakasap Yelusalem, tayakelesiys mo ikinemas, singaya imwa̱saws pinem. jFMIkous, mo kakatunag bakan Yelusalem, simayas tasiyas min-Sisaliy tayakelesiys mwasinis. Tasiyas imgwayemas nakan Mineson wanbunatum, kamasis. Mtowen gum-Saypilos, wanmugwana niligen liva̱nen Yeisuw. Pawl ilakwen Yemes {EoTage Pawl nag biligen amalivan, mapuna kasesun-wan, kalana, “Magat Yowbad nanon ma̱wan, bweina bivag.” YD+ Pawl mo ikatimop agem, ilana, “Awoum kuva̱lams; ma̱wan bo bigeg nanoug. Nanoug bo atam va̱gan kid tasiyas biyagageigs, daGuyaws Yeisuw peinan. Bweina biyousigs; bweina bikatimateigs; bwein-wan.” C9 Kaligen anilivan ma̱wan; simayas tasiyas misikena gimgilis ven towen; yakamey mo kadibek Pawl; kalana, “Awoum kun Yelusalem; bweina kuses.” UB# Kasesun ee... bo imwemway-nen, teitan palopit meinoy neim Yudiy; mtowen yagan Agabous, imekem mo ikow Pawl anpalit iyawen naman o kaken tatonen; ilana, “Yowbad Kululuwan ilivan ma̱wana: Ven Yelusalem waseg min-Yudiy biyawanis naman o kaken tanuwagan palit towen, bisilkodes va̱gan kid tobwag ven gimgilis mo biyagages.” eAC Nitun nakubukwabs na̱nim nay; Yowbad nisekes asisinap, mo ilivnakes Yowbad anilivan. @%Neiyam nen nakatanouy nakaw Sisaliy, mo ka̱siw Pilip wanbunatum, anbwabwal yakamey. Mtowen Pilip nawotet igeiguy-wan livan bwanabwein, liva̱nen Yeisuw. Kweiboug-o takaweins liva̱nen Yeisuw nisekes siwotet towen siney tawaw teinim tatanok, ven Yelusalem waseg. ?'Kakilev Ta̱yil kasisawl ee... mo ka̱lug Pitolimey, kanekes tayakelesiys, kamuloul simayas tasiyas, kases-vak wasibunatum katanok yam. >'Bo ikous matut simayas tasiyas mo katamanaw kanoun. O simayas tasiyas, sisiyas sikwavas o nitsiyas, nakan watoulan ven, kabasin kititum wakawalaw kanitoug Yowbad waseg, mo kamuloul simsimeyas tasiyas, ka̱touw wa̱wag, mo katanouy; tasiyas mo iyums ineis wasiven. e=CKanineiv tayakelesiys, kaban mwasanin, mo kasesuna simayas tasiyas katanok wik; o peinan Yowbad Kululuwan ikatimlakes, ikakins-wan igaw min-Yelusalem biyagages kid Pawl, mapuna illivans, “Awoum kun Yelusalem.” 1<[Ka̱kuk kasisawl ee... mo kaban ven Saypilos, inoy wamakimaw, kasawl mo kan Siliy, ka̱lug ven yagan Ta̱yil va̱gan wuliyoug babaw wa̱wag beibus bein wanakaew. s;_Ven Patal waseg mo kaban wag akitan, kakita bikilev silma̱nin Pinisiy, mapuna ka̱touw mo ka̱kuk. : 9Pawl itouw wa̱wag, mo itanouy sineyas wasigeis. Yakamey katanouy, ikous, ka̱kuk, kadumwala Kos. Neiyam nen, mo kan Lods; kakilev Lods mo kan Patal. h9I%Ikous, mo iva̱lams asibabaw-wan, iwliboubs Pawl wa̱won, imulouls sisiy. Iva̱lams avakaein peinan anilivan Pawl mamagina, “Nag yamtan yam bukukines magig, nag.” Igawa ivva̱lams mo sisiy Pawl ineis wa̱wag.N8$Illivan ikous, mo ikululs siney tasiyas, initoug Yowbad waseg. 57c#“Agusinap towen waseg, bo akatimlakeimiy va̱gan kid bukukwakins bweina bitawotets ma̱wan, va̱gan bitalabes sidayas tasiyas tougweys. Kadiloka kid taninuways daGuyaws Yeisuw anilivan mamagina, ‘Soum bisiwyoubum mo bukumwa̱saw; tage bukusiwyoub soum bukumwa̱saw singay avakaein.’ ” 6"“Kukwakinsa wanamag tatoneig nawtel silma̱nin kag o gunavavag, o bo awotet va̱gan bagimwel sigwey sivavag o kaeis tatineis. h5I!“Kweiboug simiy yey nitasesus, nag apwa̱kit soug namoney o anakweim o nawliyoug; nag. W4' “Tut towen nagein kadilok Yowbad bimtakavateimiy, kadiloka kuliganes liva̱nen nasiwa̱youb wasigeis yakamiy, mo bikatimweis kululuwamiy, bikayuseimiy simiyas yakamey, angamag tonen babaw ya̱kids. a3;“Kadiloka kuvna̱seimiy. Kununuways-wan kweitoun bweilim nases wasigeis yakamiy, adibakeimiy, aguyeimiy katanok katanok yakamiy; iwta̱wout mitinagig, yam katanok katanok waseg, o boug katanok katanok waseg. 2 “Akakin mwasanin gamag yakamiy igaw bukutamanaws, bukwatidavis tayakelesiys mwasanin, va̱gan kid bikabkunimiy yakamiy. }1s“Yey bo banoun; akakin-wan takalbalebs mwasanin igaw mo biweis wasigeis yakamiy; biyagages tayakelesiys; o tasiyas magina awuk bulawud, bikapasal nuwes bikananeiys; o tayakelesiys magina sip, mamagina awuk bulawud bigades, bikatimates. 0“Kuvna̱seimiy yakamiy, o kuvna̱ses Yowbad nagamags, Kululuwan Towen Bwanabwein nisekeimiy miwotet va̱gan kid bukumtakavates tasiyas; kadiloka kumtakavates Yowbad alen mamagina tayakelesiys tasiyas, peinan bo iyamayises tasiyas buya̱vin tonen waseg. B/}“Nagein adibakeimiy mounid bo asekeimiy Yowbad anilivan va̱gan biymoveimiy; nag kweitan akayus, nag akawum, nag. Kukin kavel yak bukupiyev, mo bukukwanig; takaleiwag ya̱koum. ./“Kweiboug-o nageiguy aguyeimiy liva̱nen Yowbad nakaleiwag; o nagein gog kamnat akakin-wan nag vayuwein ba̱yum bam bukukines magig, nag. a-;“O peinan daGuyaws Yeisuw nawotet bo isekeig gunawotet towen, akokew kid liva̱nen nasiwa̱youb Yowbad, bassekes kid gamag babaw wasigeis; o nag akayus mwamovag tatoneig; deisa bayakous Yeisuw nawotet towen. ,{“Tut gog towen Yowbad Kululuwan bo isimkineig ban kid Yelusalem. Nag akakin aveiyag balouvat ven towen waseg; deisa vena babaw wasigeis Kululuwan Towen Bwanabwein ikatimlakeig a̱bag bo bigeg, o bisenags wa̱deil ven to Yelusalem waseg.’ .+U“O min-Yudiy bo adibakeimiy, o mina-Gilis bo adibakeimiy, alana, ‘Kadiloka bikanavin ninoumiy, bukunekes Yowbad, o bukusimounids daGuyaws Yeisuw waseg.’ 5*c“Nag akayus agulivan wasigeis yakamiy, nag. Ivag sivinag balabeimiy; babaw bo asekeimiy, bo akatimlakeimiy buntuman tapwa̱loul waseg o wamibunatum-vak tatineimiy. ,)Q“Nawwotet daGuyaws nawotet, ta-akaypom sinap; tut babaw nanoug igeg, navva̱lam-wan, o min-Yudiy tut babaw biyagageigs kid, a̱bag niva̱ges singaya igeg. :(mIsaps mo idibakes mamagina, “Kukwakinsa agusinap tuta babaw nases wasigeis yakamiy. Wanmugwana asap Esiy waseg nukukineigs ee... bweilima babaw agusinap bo ma̱wan-wan. X')Ven Milit waseg Pawl idawes min-Epesos tayakelesiys situwa̱veks bimeis. z&mNakakalipouy Epesos peinan nanon Pawl bo ma̱wan; nag ivag sivinan yam babaw bisesuna Esiy, ikatima̱mal nuwanaw kid bisap Yelusalem, silma̱nin Kaltuwon anayam mo bilouvat Yelusalem waseg. Pawl iguyes tayakelesiys situwa̱veks Epesos p%YNeiyam nen mo ka̱kuk kan Kiyos walasin; neiyam nen mo kasap Samos; neiyam nen mo ka̱lug Milit. J$ E, imekem Asos waseg, simey towen naka̱kuk nakan Mitilin. 0#Y Yakamey nakan naka̱touw wa̱wag, naka̱kuk silma̱nin Asos va̱gan bakakayamat Pawl ven towen waseg; towen gog sivinan kid beinoy wa̱ked, o nidibakem ma̱wan. M" Pawl imwen in wanakaew, sinsiney mo ikivis bled ikams, illivans ee... walalayis mo inoun in. Gwad towen itokes inawes wanbunatum, imwa̱saws seikwan, peinan sona mwamovan. Ikuks ineis Milit !! Pawl ibus, ibasin kitatun, mo iwliboub wa̱won taw towen, ilivan, idibakes gamag, ilana, “Awoum bigeg ninoumiy; mwamovan nises.”   Watapwan boug, Pawl igawa illivan; tawlat teitan yagan Yutikos isin wasinta̱boul, matan inanup; o Pawl igawa illivan, taw towen imasis kangagay, mo ikalouw bunatum kastounun waseg, in watinow. Gamag ineis watinow, ikines imasis, inupes bo imat. DMabunatum wanakaew, o imalamp babaw wabunatum towen. c?Wik kweitan nakabsilamaw, Sa̱bat waseg, kakatuyoun nakam, va̱gan bakakiv bled baka̱kam, ma̱wan Yeisuw nakaleiwag. Pawl mo iguyes tasiyas; o peinan bo binoun nubweig, singay iveiyov anilivan wasigeis tasiyas. ^5Ikous sagal to nag bitakams bled son yist, mo ka̱touw ven Pilipay waseg, ka̱kuk ee... yam kweinim ikous mo ka̱lug Tilowas, mo kanekes tasiyas; kases simayas katanok wik. Pawl itanouy min-Tilowas wasigeis ETasiyas imgwayemas, mo ikaymatemas ven Tilowas waseg. J Isesuna ee... kweitoun tibukon, min-Yudiy mo asisinap ikatilawos sivines kid beiweiys Pawl. Misiya̱mun towen Pawl nanon ivag bo beikuk bein Siliy; mo iligen liva̱nen asisinap kalbaleb, mapuna ikanavin nanon, mo inounas wa̱ked, ikanapels Masidoniy, siney gum-Beloy teitan, Pilos natun yagan Sopetal, sisiy min-Tesalonik asteiy, Alisitak son Sikanid; sisiyas gum-Da̱biy yagan Gayus son Timotiy, sisiyas min-Esiy tasiyas Tikikos son Tilopim. lQIta̱vin ven tasiyas Masidoniy wawnuwan; anilivan babaw igeiguy wasigeis, mo inoun in Gilis. ^ 7Bo iyakousis asisinap to nikawnaweins mav; nag ivag kweitan kawnawein, nag ivag kweitan tamwa̱geg, nag. Bo ikous. Pawl mo idawes ven towen tayakelesiys-nen, iguyes tasiyas, imulouls siney, mo inoun in Masidoniy. ?w(“Nag ivag silawun sinap towen nagein kwawnaweinsa mav. Magat daguyaws avakaein biligen, mo bikatiga̱neids, nag kweitan livan nises waseg ya̱kids va̱gan bitakatimapus anilivan; moumouvit mo bitalivatus. Kadiloka kunounas kuneis wamibunatum tatineimiy.” Iliganes, mo inounas, ineis wasibunatum.5'“Kukin bika̱bwag sikaleiwag tasiyas gabmans, igaw tutan gamag babaw bikatuyouns bimeis, mo babawa gamag bikaleiwags sinap towen silma̱nin. ^5&“Magat Dimitil sivinan biyatel teitan gamag, o magat takatanaks yakamiy simiy Dimitil sivnamiy bukuyateles teitan gamag, ya̱tal nises, o gabman nisesus; kadiloka bukuyateles simiy, gabman mo bikaleiwags. {o%“Gamag tasiyas nukumeyes nag ineis iveinaws Dayan wanbunatum; nag ivtokes livan dayowbads mana̱wen, nag. O$“Peinan youd tasiyas mounid, nag kadilok teitan gamag bisen kweitan livan, nag. E, kadilokena kukwa̱pays kusesus, peinan nag aveiyag bivag, nag. Awoum kuwkuwaks, o kwawnaweinsa mav, awoum. -#Tanuwagan ven isap, mo ikatitun sikawnawein, ilana, “Min-Epesos yakamiy, vena babaw gimgilis ikakinsa davanuys bulagan peinan ya̱kids tamtakavateins nabunatum dayowbads avakaein Dayan, sona nadakul nises, kweiboug-o meinoy neim liba̱lab nikalivatow neim watinow. ;o"Gamaga babaw ikakins gum-Yudiy towen, mo iwaks, ages ikobobt-wan, akweiy veit waseg iwkuwaks, ilansa, “Min-Epesos ya̱kids daguyaws Dayan, mana̱wen singay natawtoun.” ta!Min-Yudiy mo idibakes Alekisan, ilansa, “Kulivan va̱gan babaw gamag bikakins yakamey ta-ivag silawun sinap towen;” gamag babaw mo iyabinis towen Alekisan, in wamtes gamag babaw, itamnow naman va̱gan bika̱pays, mo bilivan. + Gamag babaw, asilivan kweitan kweitan iwkuwaks, ta-kal biligen; o babaw gamag nag ikakins aveiyag wawun ikatuyouns nimeis, iwkuwaksa mav. PTasiyas guyawun Esiy mwasanin, kweiboug-o nisiwa̱youbs waseg Pawl, tasiyas mo ikayabes sigamag va̱gan kid bidibakes Pawl, ilansa, “Awoum ya̱koum bukun buntuman kaleiwag wanuwan; awoum!” dAPawl sivinan beisiw bein buntuman kaleiwag wanuwan, tage tayakelesiys bo isilbwades. + OWankuyeim gamaga babaw ven towen waseg mo isilamaws wak, makava ikawna̱weins, mamagina takabala̱weins tasiyas. Wankuyeim babaw gamag mo isawls, iyousis min-Masidoniy tasiyas Gayus son Alistak, mo ibiteilis inawes buntuman kaleiwag waseg. Kweiboug tasiyas sisiy Pawl nimeis wa̱ked.  Iliganes, mo ikavikuns avakaein, iwkuwaks, ilansa, “Min-Epesos ya̱kids dayowbads Dayan, mana̱wen singay natawtoun.” T !“Adok tut kalbaleb bitalivatus; peinan gamag bipiyaves Dayan navavag tasiyas tabunins; o dayowbads avakaein na̱wen bidokes tobwag yowbad, bipiyaves kid nabunatum; mo biyakous yakawanan mana̱wen Dayan. Bo igak, peinan babaw ya̱kids takululs-wan wamatan Dayan, min-Esiy ya̱kids, o gimgilis vena babaw wadaban pwepway.” m S“O kukwakins Epesos gimgilis, o gimgilis ven tasiyas Esiy wawnuwan, bo iliganes aygan Pawl, mo ipiyaves adgeileiws tatoneids, peinan Pawl anilivan ma̱wana, ‘Yowbad tasiyas kubunis wanimamiy, yowbad tobwag tasiyas.’ O gamag babaw inganegs Pawl anilivan, mo ipiyaves meg silma̱nin na̱wen Dayan; mapuna Dimitil idawes nagamag sisiyas takatanaks babaw; ikatuyouns imeis, Dimitil mo iliwon; ilana, “Tawaw, kukwakins dawotets towen waseg kads taba̱nes va̱gan bitakams. EE, takatanak teitan yagan Dimitil, mtowen tawtelein didawag silib, ibwabubs sen nagamag; biyakousis, mo bimeis gamaga babaw bigimwals; bikawes binawes va̱gan simeg bidagis wanuwan didawag towen; imgamegs silma̱nin siyowbad na̱tan yagan Dayan, va̱gan kid bilabes. Didawag tasiyas singay kawkwa̱vek mayses. Misiya̱mun towen, gamaga babaw inoyes Yeisuw inaked, mapuna ven towen Epesos gimgilis mo ilivatus moumouvita singay.  Mapuna ikayabes natouwat asteiy, ineis Masidoniy, yiges Timotiy son Elasit. Towen gog Pawl isesuna Esiy tut kayakus waseg. =sWotet towen ikous, Kululuwan Teiwen Bwanabwein mo isek nanon Pawl, ilana, “Singay sivinag bata̱vin Masidoniy o Akay, mo ban Yelusalem. Wankuyeim gog mo banoun ban Lom.” {oWotet babaw waseg liva̱nen Yeisuw mo itawtoun, gamaga babaw o sinap babaw wasigeis. Min-Epesos ikawpwanaws 8iO tamgamegs babaw simeg nileles nein wasibuk, nimeyes sibuk maynsiyas, mo igabus wamtes gamaga babaw. Maysan buk tasiyas ivinis, singay avakaein, sinawanim tawsan kina. pYBabaw gamag tasiyas mwana niliganes liva̱nen Yeisuw mo ikamteles asisinap kweiboug dadub waseg. %CMin-Epesos babaw iliganes youd towen, mo ivag aspwa̱yat, tasiyas min-Yudiy sisiyas mina-Gilis misikes Epesos. Mapuna mo igoulus mtowen Guyaw Yeisuw. ;oTakayeiluw towen mo ipel iwawaysa mav tasiyas, itawtoun wasigeis, ikididul wous ibuybuyav-wan; mapuna sona mwadiyes mo isawls ineis wamnat, aspwa̱yat nag bikakit va̱gan. veYeiluw towen ikatimop asilivan, ilana, “Akakin Yeisuw, akakin Pawl, tage yakamiy kalisiy yakamiy?” ~  Min-Yudiy tamgameg mwasinis mo isaps, iyokons kid bikayabes yeiluw, Yeisuw yagan waseg. Tasiyas ininounas vena babaw ikikayabes yeiluw; maysan wotet towen ikokews. Tawaw teinim teiy, times tanuwagan lun avakaein, Sikev yagan; tasiyas iyokons kid bikayabes yeiluw, Yeisuw yagan waseg; ilansa, “Kadibakeimiy Yeisuw wayagan kunounas; yeg towen Yeisuw, Pawl nikavvatag waseg.” '}G E, gamag ikawes Pawl anakweim o kweim towen itanob magin waseg, isen takatouns wawous, inimul, mo ibweins, o yeiluw ilisawes mwasanin gamag mo ibweins. ]|3 Yowbad nawotet niwtel Pawl naman waseg. Inawotet kweitan-wan, singay tawtoun. { Nawotet towen niwtel akweiyuna bweilim waseg, min-Esiy babaw-wan mo iliganes liva̱nen Guyaw Yeisuw, min-Yudiy sisiyas mina-Gilis. z  Wankuyeim mwasanin gamag ipiyaves anilivan, ikapidabs, ivtokes livan Yeisuw inaked, e wamtes gamag babaw ivtokays ma̱wan. Mapuna Pawl itokes inagamag ilisawes, isiw wanuwan Tilan nabunatum, sikul buntuman, yam katanok katanok mo ikatimlakes gamag. "y=Pawl mo isiw wanuwan sinagog, anilivan kamnat waseg igigeiguy kweitoun tibukon; liva̱nen Yowbad nakaleiwag isekes, va̱gan kid bisimounids waseg. :xoBabiweis tawaw tasiyas adok sinawatan teiy. "w=Pawl isen naman wawous tasiyas, Yowbad Kululuwan mo inekes, ilivans kaeig kweitan kweitan wasigeis, o ipalopisays Yowbad anilivan waseg ilivnakes. ^v5Gamag tasiyas bo iliganes Pawl anilivan, mo ibapta̱yses Guyaw Yeisuw wayagan. uIw to Pawl, ilana, “Yon bo ibapta̱yseimiy va̱gan bikanavin ninoumiy, o va̱gan bukulavewas amisinap kalbaleb, sinap bwanabwein bukuyousis; o Yon nidibakeimiy ilana, ‘Kadiloka bukusimounids waseg mtowen nibkunig yey.’ Anilivan gog liva̱nen Yeisuw.” tPawl mo ikatugwan; ilana, “Ama̱wan nukubaptays?” Ilansa, “Nakaligen Yon nageiguy, mo ibapta̱ysem yakamey.” Es Igaw Apolos nises Kolinit, Pawl ikaninapel ven tasiyas wanawoud. Ikous mo isap Epesos; mo ilivatus Yeisuw nagamag mwasanin; idibakes, ilana, “Nukuliganes liva̱nen Yeisuw, Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein iwekeimiy tan, o nag?” Ikatimapus aygan; ilansa, “Nag. Nag bakaligen liva̱nen Kululuwan Bwanabwein.” (rIIyakous nawotet ven towen, mo ivag sivinan kid bein Akay. Yeisuw nagamag ilivans, “Bwein;” mo ilelels let silma̱nin ven towen tayakelesiys-nen, va̱gan bivna̱ses mtowen Apolos, anbwabwal tasiyas. Isap wasiven, mo ikatimweis asisinap tayakelesiys tasiyas. Kweiboug-o Yowbad nilabes mo isimounids Yeisuw waseg, misiya̱mun towen asisinap mo ikatimweis peinan Apolos ilabes; o anilivan itamap wasigeis min-Yudiy asilivan, peinan anilivan tawtoun waseg ikatimlakes silawun Bukitab, va̱gan bikakins kid mounid Kelis mtowen Yeisuw.q7Anilivan kamnat mo isilamaw sinagog wanuwan. Piliskil son Akwil iliganes, mo idawes im wasibunatum, ikatimlakes Yowbad inaked, mo ikakin bwein. pKweiboug mwasanin gamag bo ikatimlakes, mapuna ikakin Yowbad inaked. E, bo iseiw nuwan liva̱nen Yeisuw bilivan, anilivan mounid-wan. Ikatimlakes gamag mwasanin anilivan towen. E, ikakin sinapun tabapta̱ysein gamag towen Yon. Tage sinapun Yeisuw nag iyakous. oGum-Yudiy tassinap teitan mo isap Epesos, towen yagan Apolos, naven Aleksanidel, singay ikakin Bukitab, o itawtoun geiguy waseg. 7ngIsesuna yam mwasanin waseg; ikous, mo inoun ilakwanes tayakelesiys ven katanok katanok wasigeis; isilamaw ven katanok katanok wawnuwan ven Galetiy; iyakous, mo ikanapel in ilakwanes ven katanok katanok wawnuwan Piligiy; ilabes tayakelesiys va̱gan kid bitawtouns. Apolos igeiguy ven Epesos waseg omWIlugs Sisaliy, ikatulag in Yelusalem, imulouls siney tasiyas tayakelesiys; mo inoun in Antiyok. dlATasiyas mo idibakes Pawl, ilansa, “Kadilok kadiveiyov tut ya̱koum simey yak tasesus.” Ilana, “Nag; bo banoun. Kukin nanon Yowbad ma̱wan, igaw mo ba̱yum bam.” Mo itouw wa̱wag, ikuks, itanes min-Epesos. k'Ikuks ee... ilugs Epesos, Pawl mo ilisawes tasiyas, isiw wanuwan sinagog mo illivans sisiyas min-Yudiy; va̱gan bivag ninous bikanavin. jjMWankuyeim Pawl isesuna ven towen, yam mwasanin. Ikous, mo ilisawes Yeisuw nagamag, itanouys siney Piliskil son Akwil; ikuks, bineis Siliy. Isaps ven Kenikil waseg, Pawl iduy kunun peinan anilivan ka̱tout Yowbad waseg. 2i]Gamag babaw mo iyousis tanuwagan sinagog yagan Sositen, iwaways-wan kabkaleiwag towen wamatan; tage Galiyon nag igeg nanon sinap towen waseg. Pawl iyum in Antiyok Jh Ilivan ma̱wan, mo ikayabes, ilisawes nakabkaleiwag towen. Dg Pawl sivinan bisilamaw anilivan, tage Galiyon mo idibakes min-Yudiy tasiyas, ilana, “Min-Yudiy yakamiy, magat towen ansinap kalbaleb, o magat biyageg son, bweina baligen amilivan; o peinan sinap towen yakamiyana amisinap, sinapun imiven, o liva̱nen imiven, kadiloka yakamiyana bukwaleiwags; yey apiyev.” Bf} Mitiya̱mun towen, min-Akay sigabman avakaein, yagan Galiyon, nises ven towen. Min-Yudiy ninous katanok-wan mo itamanaws iyousis Pawl itokes inawes Galiyon wankabkaleiwag, a̱ban towen wamatan, ilansa, “Taw towen sivinan bibob dakaleiwags, ikatimlakay tobwag tapwa̱loul va̱gan bitateiy gamag ninous.” Q~}|M{Izzyy#xwwvvButt$rrPqq+pp\oo mllCkkmjjoii?hgg*ee@dd7cb(a\`f__^H]>\[ZZY*XWVVUTvSbRQtQ3PPONBMLL7KKJIlHGFXEDCBB@??K>>?==u< ::\9r88'77#655 32111I005//e/.--5,>++3*Q))6((1'>&&u&%$##{#!!X 4D@m>[e &/If  H1hwm, UDYeisuw imug; youd babaw wankuyeim; o Yeisuw natawtoun waseg youd babaw nisesus sikabsis waseg. + !DYeisuw gog ileb Yowbad mo nibun youda babaw, walba̱lab watinow; youd mwasanin takines, mwasanin nag. O Yeisuw waseg mo ibun kaleiwag babaw, mwasanin kaleiwag-nen liba̱lab, mwasanin kaleiwag-nen ven watinow. Bo ileb Taman mo ibun youd babaw silma̱nin Yeisuw. * yDNag teitan gamag bikin magin Yowbad, tage ankakin Yeisuw ma̱wana Taman. Yowbad nabubun meivek-wan daban Yeisuw. U) %DMtowen Yeisuw niyamiyiseids, va̱gan bilikuds adsinaps kalbaleb waseg. r( _D Bo ikatinabweids dadub kaleiwag-nen waseg, mo isekeids dakabsis wanuwan nakalewag Natun bwanabwein. =' uD Kannitoug pinamiy yakamiy va̱gan Yowbad bikimtuw mitawtoun waseg natawtoun tonen singay avakaein, va̱gan kid youd babaw waseg abamiy bigeg mo bukwaptuleimiy o bukuvvaluts miwotet bwein sona mimwa̱saw. Bikalin nuwamiy Tamads waseg, peinan bo itam inakaleiwag kamnat, waseg nitasesus sidayas inagamag. & D E, nakaligen livneimiy towen, mapuna tut babaw kakkulul wamatan Yowbad, kannitoug pinamiy yakamiy va̱gan Yowbad nanon silma̱nin yakamiy bukukwakins beikous, o Kululuwan bikatipel sinap towen bisekeimiy; o va̱gan amisinap waseg mo bitimek daGuyaws, o bikalin nuwan wasigeis yakamiy, peinan bukutoukums silma̱nin miwotet babaw bwanabwein, o bukuyakousis sinapun Yowbad. %  DTowen Epapil idibakem, ilana, “Yowbad Kululuwan ansinap siwa̱youb ikatipel wasigeis tasiyas min-Kolos.” Kelis nawotet $ 3DKweiboug Epapil nikatimlakeimiy sinap towen, simey towen mawotet katanok-wan. Mtowen gamag bwanabwein, itakum Kelis nawotet peinads ya̱kids. s# aDYakamey wamapalatan nakases, tut babaw kannitoug pinamiy yakamiy, ikalin nuwem peinan nakaligen nukutoukums bwein waseg Yeisuw Kelis, o nukusiwa̱youbs bwein wasigeis tasiyas tayekelesiys. E, kuyousis sinap towen, peinan kuninuwes minamis igaw mimwa̱saw walba̱lab mo bukulivatus. Mapuna yakamey kanitoug pinamiy, waseg Yowbad, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis Taman. Liba̱lab bulagan kweiboug nukuliganes, livan to mounid, bwanabwein. Vena babaw iliganes livan towen, anagin ivag wasigeis, ikatimweis mo ivakaein; o yakamiy-vak ma̱wan. Wanmugwana nukuliganes livan towen, mo kukwakins Yowbad nasiwa̱youb mounid. 3" cDYey Pawl, peinan Yowbad nisekeig gunawotet, akokew liva̱nen Yeisuw Kelis banow ven mwasanin wasigeis. Soug Timotiy milet towen nakalel biwekeimiy min-Kolos yakamiy tayekelesiys, o tatoukums yakamiy waseg Kelis. Tamads Yowbad bisiwyoubumiy va̱gan mo beitaw nuwamiy. Pawl ikalin nuwan pines tasiyas !1Akweiy bweilim Pawl misik wanbunatum tatonen, peinan bo iyamiyis bunatum towen; nikaypuls siney tabebaws tasiyas ininekes, bo iguyes Yowbad nakaleiwag waseg, o ikatimlakes sinapun daGuyaws Yeisuw Kelis. Bwein-wan illivan, peinan nag teitan gamag isilbwed anilivan.C “Kadiloka bukukwakins Yowbad anilivan bo nisekem yakamey, ikayabem, bakan tobwag ven gimgilis bakasekes; tasiyas bo biliganes; e, Yowbad mo bisiwyoubus tasiyas, bikatinabwes.” _7Peinan gamag tasiyas ninous bo imouvit,
bo ituy tiges; bo ikaw mites;
mata ge mites waseg beikins, o tiges waseg beinegs,
bikakins mo bikanavin ninous,
bava̱ges kid beibweins tasiyas. Nag gog.’ %“Ilana, ‘Kunekes gamag tasiyas,
kudibakes ma̱wana:Bukuliganes, tage nag bukukwakins.Bukukines, tage nag bukuwtusis. hITa-ma̱wan ninous bilatanes bimlavags katanok-wan, mo inounas. Nakabiyokous Pawl anilivan ma̱wana, “Mounid anilivan Yowbad Kululuwan tamumwey wasigeis. Palopit towen Isaya nikatipel nisekes anilivan towen-an. ]3Mwasanin gamag mo iliganes anilivan Pawl, isimounids; mwasanin nag, ipiyaves. Z-Ikaleiwags kweitan yam igaw mo bimeis biliganes Pawl anilivan. Yam towen nimeis wanbunatum, singaya babaw gamag. Ga̱boug isilamaw anilivan, ee... in kwayav mo iyakous. Yowbad nakaleiwag liva̱nen nisekes. Moses nakaleiwag ivin, o tasiyas palopits sikaleiwag ivin, ikatimlakes wawun asilivan, va̱gan kid bisimounids Yeisuw waseg. #“Sivinem bakaligen nanoum ya̱koum, peinan kakakin ven babaw gimgilis ivtokays livan sinap towen waseg, Yeisuw nagamag amisinap.” b=Tasiyas ikatimapus aygan, ilansa, “Min-Yelusalem nag ileles malet va̱gan bikatimlakemas liva̱neim yak, o min-Yudiy meinoy nimeis palawen, liva̱neim kalbaleb nag isekemas, liwon waseg o asilivan waseg, nag. O silawun gunya̱tal towen sivinag bitalivans sigwey yakamiy, mapun to nadaweimiy bukumeis waseg yey. Kukines agusen wanamag niyawanis, o min-Yisleil ya̱kids tanmises Yowbad igaw mo bikatinabweids, o inawotet towen silma̱nin yey na̱siw wa̱deil.” mS“Bo iyateleigs, nag go iba̱nes agusinap kalbaleb, nag. Tasiyas mina-Lom takaleiwags idokes bweina basap wamnat banoun; tage min-Yudiy ilansa, ‘Awoum. Kuweiys taw towen, peinan takalbaleb.’ Mapuna alivan, alana, ‘Sivinag Sisal bikaleiwag.’ Nag sivinag bayateles min-Yudiy wamatan Sisal; nag. Gunaked kaditanok-wan, ked towen waseg ma̱noy. A{Yam kweitoun nein wankuyeim mo idawes min-Yudiy situwa̱veks bimeis. Ikatuyouns imeis, mo idibakes, ilana, “Tuwag yakamiy; yey makava a̱siw wa̱deil. Nag aveiyag avag sidayas wasigeis, o nag apiyev datammwayas asisinap, nag. Tage bo iyousigs Yelusalem waseg mo ita̱meigs mina-Lom takaleiwags wasigeis. Kasap Lom, gabman mo itam Pawl nabunatum tatonen va̱gan kid bisikes son takanaviy teitan bikayyamat. Pawl igeiguy ven Lom waseg &EYeisuw nagamag, tayakelesiys mwasanin nisesus Lom; bo iliganes livnem yakamey bo bakan Lom, mo imeis wa̱ked silma̱nin bakalouvat; e, imekemas ven yagan Apiyos Ma̱ket, o kweitan ven Buntuman Masis Bunatoun. Pawl ikines budan tasiyas mo ikalin nuwan Yowbad waseg, ibwein amnan. H Ven Putiyol waseg kaban Yeisuw nagamag mwasanin, ilivans, “Kadiloka kumeis wamabunatum, amabwabwal yakamiy.” Ka̱tam, kases katanok wik. Wankuyeim mo kanoun wa̱ked silma̱nin Lom. )K Ka̱kuk mo kayeyewousa kayeyewous ee... mo ka̱lug Legiyam, kamasis. Iyam nen ga̱boug, yag in yals mo ka̱kuk silma̱nin Putiyol, akweiy yam mo ka̱lug. 3a Ka̱lug Sulakous kases kweitoun yam. ,Q Tibukon kweitoun ikous, mo ka̱touw wag akitan nikayamat wa̱sim towen bulbweilim waseg. Min-Aleksanidel siwag makaywen antabuy mamagina tawaw papap asteiy. |q Mapuna isiwyoubumas bwanabwein, o igaw tutan bo baka̱kuk mo itanouys wuliyoug makaw isekemas. Pawl isap Lom eC Wankuyeim takatounsa babaw sim towen gimgilis nimeis, Pawl initoug pines, mo ibweins. 3 _Misumkwey towen Pubiliy taman nises wabunatum, ikatoun, itaka̱lon won, mwaliyes isawel. Pawl isiw wanbunatum, initoug Yowbad waseg, isen naman wa̱won, mo ibwein. 0 YSim towen gimgilis siguyaw avakaein Pubiliy, napwepway nises ven towen waseg; anbwabwal yakamey kasesuna ee... kweitoun yam, singaya ge isiwyoubum, guyaw towen.  +Idokes kid naman beilol, o bikalouw wapwepway beimat kid; ikayamats ee... nag aveiyag ivag; mo ikanavin ninous, idokes kid yowbad teitan. d APawl ikatsap mwatet wanaman, mo ikalivatow, in wa̱kov; nag ikatoun, bwein-wan ises. l QVen towen gimgilis ikines mwatet towen ikakuva̱tay wanaman Pawl, mo ilansa, “Mounid tawayin gamag taw towen; nag kadilok son mwamovan bises; nag iwgwel wabwanit, tage mwateta na̱wen mo iged, va̱gan kid bikatimet.” %Pawl in ikow amweilok sinivtanok, isen wa̱kov, mwatet gog nises amweilok towen wanuwan; muymuyan kov isimkwen, isap, iged naman Pawl. Tasiyas nag isina̱lemas, nag; bo isiwyoubumas. Amaloulun, peinan kweis, mapuna ilabemas, ikavlakes imakov, kakamunuw. Z /Kaga̱lag kan wanakaew; ven towen gimgilis imeis mo ikavtagis siven yagan Melit. N+Tage takalikay towen sivinan biyamov Pawl, mapuna isilbwed asisinap; ilana, “Tasiyas kalisiy ikakins gegay kadiloka bikaspepel bineis wa̱yol bigegays bimgwayemas bineis wanakaew. Yakamey wankuyeim kaypap waseg mo baka̱gay bakan wanakaew.” E, ma̱wan sona mwamovem meiveka yakamey kan wanakaew mo kasap waven.q[*Takanaviys idokes bweina bikatimates tasiyas tasiwuns deil, mata igegays ge iga̱lags mo bisawls. q[)Ka̱kuk ee... wag mo itul kunabub waseg, dabwen ibilag, kaysay iwaway wag wawawun, mo ikatagulek. hI(Mapuna ibwabwes yiwayon, lon kalisow wa̱yol; kweiboug niyawanis avaveis naman va̱gan awoum bigogewn kid, tut towen mo ilikus vitulen avaveis va̱gan bigogewn; kanagon mo isenas, mo ka̱kuk silma̱nin kawalaw towen. G'Iyam nen ga̱boug, nag teitan gamag iwtus ven towen, tage kaban awasas kakit alekel kakit nises; tasiyas wunataws idokes biyokons kid beikuks va̱gan wag bein wanuwan, mo bibilag wag. eC&Ka̱kam, kakamuweip, mo kalev kan, in wa̱yol va̱gan kid wag bikayay. Ikatugulek wag dA%Meiveka yakamey wag makaywen adagan, lakatuy sinawanim sinawey teinim tatanok gamag. 9~m$Amnem mo ibwein babaw yakamey, mo ka̱kam. } #Ilivan ikous, mo ikow bled, ikalin nuwan Yowbad waseg, initoug wamtem meiveka gamag yakamey, bled ikiv, mo isilamaw ikam. o|W!Wankuyeim kakita beiyam. Pawl mo iguyem va̱gan baka̱kam; ilana, “Yam sinawatan kweivas nukusesus, ikubukub nuwamiy, nag kukwams. Kadiloka kukwams va̱gan gog biyamoveimiy; nag aveiyag bivag, nag; bwein-wan bitasesus.” b{= Mapuna takanaviys tasiyas mo ibwabwes vatulen kewow, ikalouw in wa̱yol, iyetuwen. z1Pawl mo idibek takalikay sen natakanaviys; ilana, “Kukin tasiyas bilisaweids, bo bitamta̱mats babaw ya̱kids. Kukin bisesus, bo bwein.” y7Wunataw inibwis kewow, ilansa, “Lon mwasanin bakanow wadabwen wag bakalev;” iyaweids gog, sivines kid bikala̱vis, bisawls kid bilisawemas. uxcAspwa̱yat bakan wadakul, mata ge igulek wag, mo ilaves lon walivas wawawun wag; sivines kid ga-iyam. ^w5Mo bitakwanes bwanit ama̱wan vayovan; mo ivinis ova̱vin. Ova̱nim, ova̱nim, ova̱nim, ova̱nim; e, mo imlavag sinawey. Wankuyeim vayuwein mo itakwanes, mo imlavag sinawatan ova̱nim vayovan bwanit towen. v}Akweiy wik iyalavem wabwanit towen yagan Ediliy. Watapwan boug tasiyas wunataw mo idokes ven kid kadiyakusa nises. u{“Kadilok beibwein amnamiy, peinan animis Yowbad; bo bikamat ma̱wana nilivnek. Dawag gog bo bibilag wa̱sim.” st_“Yey atapwa̱loul Yowbad waseg. Boug waseg gunaYowbad nataka̱yob imekeig, ilana, ‘O Pawl, awoum beivag ampwa̱yat; bo bukunek Sisal. O peinan kwanow Yowbad aygan, bo itam simwey tasiyas tababaws-wan, bo bikatinabweimiy.’ vse“Tage tut towen awoum beivag amipwa̱yat, peinan nag bitamta̱mats; nag. Misinaka bitayamkwanes wag. br=Yam babaw waseg, nag kakamkwam kan. Kweitan yam Pawl mo itamanaw wamitem; ilana, “Tawaw, kadiloka bukuliganes aygag kweiboug; bitayeiwas ven Kilit bo bwein; tut towen bo tayagages, bo tayamkwanes youda babaw. qyYam babaw libgagay ivag; nag kakin ka̱las, nag kakin wutun, yag singay avakaein itotow. Kadoki bo bakamta̱mat. Jp Neiyam nen mo ikawes wuliyoug-wan wag, ilaves in wabwanit. FoNeiyam nen igaw itotow yag, ilaves kaydod in wabwanit. nIkous, ikawes yiwayon, mo isays wag. Aspwa̱yat wag kid bitul wakunabub yagan Silitus, mapuna ka̱lug, mo iyalaves. mwKan wangwanan sim kakit yagan Kilod, mawotet singay keikay waseg kakatimwen kewow, in wakunuwatan wag, kayawen. lTa-ma̱wan baka̱kuk peinan yag meinoy neim wamtem, singay avakaein, mo mweg kweitan kakit ka̱kuk mo isigogonem oko wabwanit. ak;Yag mo itet in wabomat, meinoy neim waven, singaya tawtoun, mamagina sinka̱wein! jy Yag yals mo iyagil, idokes bweina bakadavayal bakan Piniks, mo ikawes lon, ka̱kuk kadavayala ven Kilit wadadan. i3 Tage taginiwag son takavaveis ilansa, “Munon towen kalbaleb; bweina bitadokons; kukin bitalugs kweitan ven, bo bwein.” Takalikay iligen asilivan tasiyas, ipiyev Pawl anilivan. Tabebaws-wan sivines beikuks, bidokons kid bineis munon yagan Piniks, mo bakayeiwas munon towen waseg. Piniks wawnuwan sim to Kilit; munon towen wadon isekew wa̱yals, awasas-nen isekew wayavat. Kalouvat bwaw avakaein Jh  Bo kalasibwen yam mwasanin nein wankuyeim, peinan yag igeg, o bo ikous yam towen min-Yudiy yakamey kapsapos, bo tutan yag avakaein bisilamaw; mapuna Pawl idibakes tasiyas; ilana, “Tawaw, bweina bitayeiwas munon towen waseg; kukin bitakuks, adok bukuyamkwanes kaydod o wag, o ya̱kids babaw adok bitamta̱mats.” gSingay keikay to nakadavayal wadadan ven, nakan ee... mo ka̱lug wamunon, yagan Munon Bwanabwein, kadiyakusan ven yagan Lasey. efCSingaya youviy to naka̱kuk; peinan yag meinoy neim wamitem; yam babaw ikous, mo ka̱lug Nidas. Igaw yag nitotow wamitem, mapuna kayawatein kan wangwanan sim yagan Kilit waseg, kan kadounip silbunun yagan Salamon. eVen Mayl waseg matakalikay iban min-Aleksanidel siwag akitan, mo ka̱tow wag akiwen waseg, peinan kid bein Ita̱liy. dWankuyeim ka̱kuk kadoupouy awasas avakaein walasin ven yagan Silisiy o Pampiliy, mo ka̱lug Mayl, wawnuwan ven avakaein Lisiy. ncUNeiyam nen mo ka̱kuk Sidon, kasawl. Peinan yag kalbaleb ka̱noy wangwanan sim towen Saypilos. 'bGNeiyam nen mo ka̱lug Sidon. Peinan takalikay towen isiwa̱youb, itam waseg Pawl va̱gan kid binek taliven nisesus ven towen, bimasis, asbwabwal towen. a1Ka̱touw wag kaytan, meinoy neim Adilamiteim bein ven wunsiyas Esiy wakawalaw; simey ka̱kuk Alistak, gum-Masidoniy teitan, naven Tesalonik. f` GIkaleiwags kid bikayabem, baka̱kuk, bakan Ita̱liy, isekes takalikay nawotet va̱gan bikaymates Pawl siney tasiwuns deil mwasanin. Takalikay towen yagan Yuliyas. Natakanaviys nisesus. Meivek-wan tasiyas Ogoustos inabod. _7 Agalip mo idibek Pestos; ilana, “Magat gamag towen nag sivinan Sisal bikaluweg; bweina bitakaluweg va̱gan bisap bein bininoun wamnat.”^King towen mo itamanaws siney Piliks o mana̱wen Belinis, sisiyas tasiyas nisinis bunatum towen, mo isaps. Sisiyas mo illivans, ilansa, “Taw towen nag ivag ansinap kalbaleb; nag kadilok bisesuna wa̱deil; nag kadilok min-Yudiy beiweiys, nag.” h]IPawl ilana, “Igaw tut kadiveiyov o tut kayakus, yakamiy babaw bukumlavags Kelis nagamag yakamiy, bo bwein. Yowbad ikakin nanoug bo ma̱wan. Sivinag nagein bukumlavags ma̱wana yey, ya̱koum making ya̱koum, simwey gamag tasiyas babaw niliganes aygag. O nag sivinag bukusiws wa̱deil; sivinag bukumlavags Kelis nagamag yakamiy, ma̱wan yey.” c\?King Agalip mo ilivan, ilana, “Kudokeig yey kakita bamlavag Kelis nagamag, ne?” a[;O King ya̱koum, tabta kusimounid tasiyas palopit asilivan? Akakina kusimounid-wan.” Z!“King Agalip ikakina sinap towen, mapun nag ivag agumwasin, peinan nag itagouwaw sinap towen waseg; peinan bo ikamat wavtakon ven. qY[Pawl ilana, “Nag akabala̱wein. Guntovek ya̱koum kukineig nanoug idumwal, agulivan mounid-wan. )XKIgawa Pawl illivan ma̱wan, Pestos mo ilivan; aygan avakaein, ilana, “O Pawl, takabala̱wein ya̱koum; peinan buk babaw kuvnivin mo kukwabala̱wein.” pWY“Ma̱wan tasiyas kweiboug, yey alana, ‘Kadilok a̱ban Kelis bigeg, bikanig, o kanig waseg mtowen biginikit, mo anilivan bwanabwein bimteilis nagamag min-Yudiy, wankuyeim vena babaw.’ ” Pawl igeiguy King Agalip waseg 'VG“Yam babaw Yowbad nilabeig, nagein gog bo ma̱wan; ililabeig va̱gan kid baguyes gamaga babaw, takinew toul, o takinew guyaw; gamaga babaw wasigeis agulivan katanok-wan; ma̱wan tasiyas palopits sisiy Moses nilivnakes, ma̱wana yey agulivan; nag kid kweitan livan balivan; nag. pUY“Peinan gunawotet towen nawtel, min-Yudiy mo iyousigs Yowbad wanbunatum, sivines kid beiweigs. T“Bo naguyes min-Damasik, wankuyeim min-Yelusalem, o vena babaw wawnuwan Yudiy, mo tobwag ven kadiveiyov wasigeis; adibakes, ‘Kadilok bikanavin ninoumiy, va̱gan kid bukunekes Yowbad. Awoum ninoumiy bikanavin makaw; kadilok sinap bwein kuwteles.’ vSe“O King ya̱koum, peinan Yeisuw meinoy neim walba̱lab nidibakeig ma̱wan, ta-ma̱wan bapiyev aygan. R}“ ‘O vena babaw gimgilis wasigeis, ya̱koum bukuvag beilal mites, va̱gan kid bipiyaves sinap dadub, kamnat biyousis; o bipiyaves Seitan nakaleiwag, mo binekes Yowbad, va̱gan kid biwid asisinap kalbaleb. E, tasiyas dadub mo binekes tasiyas tasimounids waseg yey, peinan akayuseimiy simiyas tasiyas, asekeimiy amisinap kweivaw, bwanabwein.’ Pawl nawotet liva̱nen “ ‘Bakayabeim bukun tobwag ven gimgilis wasigeis. Igaw tasiyas beivag sivines biyagageims ya̱koum, sisiyas mugwamag min-Yudiy mwasinis; yey mo bakatinabweim ya̱koum. lPQ“Yey alana, ‘O guyaw, kavel yak?’ Ilana, ‘Yey Yeisuw, mtowen tuta babaw nukuyageg. Tut gog towen kutamanaw kutom. Bo amekeim, va̱gan kid basekeim muwotet. Kadiloka kwanow aygag, kusekes gamaga babaw liva̱neig yey peinan nukukineig nagein; o igaw tut wanakougwaw sinap mo bakamtel waseg ya̱koum, kadiloka bukusekes-vak liva̱neig ma̱wan. AO{“Kakalouw wapwepway, kamasis, mo aligen teitan aga-Ibliw waseg idibakeig; ilana, ‘Soul, Soul, aveiyag wawun kuygageig? Tut babaw kwatipiyow kayal toneima ibasim avakaein.’ [N/ “Igawa wa̱ked, ya̱nay waseg, bo akin kamnat singay avakaein meinoy neim walba̱lab. Ka̱las mititeilin kalamwey-nen, tage towen mititeilin singay avakaein; imteilim yakamey sigwey tasiyas nakaninoun. $MA “Misumkwey towen tanuwgwes lun situwa̱vek bo itams gunawotet towen waseg, ilansa, ‘Bweina bukun Damasik bukuyousis tayakelesiys tasiyas-one.’ pLY “O sinagog babaw wasigeis bo amop asisinap tasiyas, adok kid mo bipiyaves siguyaw towen Yeisuw. Singay kapasal nuwag, aneves tayakelesiys va̱gan bamop asisinap kadiveiyov ven wasigeis. Pawl ilana, “Bo ikanavin nanoug” QK “Yelusalem waseg navvag ma̱wan. Tanuwgwes lun situwa̱veks nisekeigs gunakaleiwag va̱gan bayousis tayakelesiys basenas kid wa̱deil; o igawa niyya̱tals yey bo a̱tam va̱gan bakakatimates. WJ' “O kweiboug ivag sivinag basilbwed nawotet gum-Nasalet mtowen Yeisuw. iIK“O guyaw, aveiyag wawun isunasun ninoumiy livan towen, ‘Takanigs beikits vayuwein.’ H“O yakamey, amakum sinawatan akweiy, meiveka yakamey kasimkakin yam babaw o boug babaw kakanow aygan Yowbad, kadoki bisekem ma̱wan anilivan. O yey anmis sinap towen, igaw kanig waseg bitakits vayuwein, mapun min-Yudiy tasiyas bo iyateleigs. G!“Nagein tasiwun deil yey, o tasiyas bo iyateleigs peinan animis Yowbad bivag ma̱wan anilivan wasigeis tamumwey min-Yudiy yakamey. BF}“Min-Yudiy babaw ikakins agusinap. Ikakins igaw-o wagwa̱dig gungamag wasigeis, o ven Yelusalem waseg, gum-Yudiy yey; o tut kadiveiyov ikakins agusinap, Palisiy teitan yey. O yakamey Palisiy singaya kavnas min-Yudiy makaleiwag babaw. Kukin tasiyas sivines, mo beitams waseg agulivan towen; peinan mounid. E“Peinan kukwakin amasinap, min-Yudiy yakamey, o kukwakin silawun makamnimana babaw, sivinag kwaptuleim bukuligen agulivan. 0DYIlana, “Peinan min-Yudiy niyateleigs, ilivans kid agusinap kalbaleb, o tut nagein ikalin nuwag peinan ya̱koum bo kuligen agulivan, matovek avakaein ya̱koum. dC CAgalip mo idibek Pawl, ilana, “Kadiloka kulivan.” Pawl itamnow naman, ilivan mamagina: >Bw“Adok na-ikadilok makava bakayeb, nag.”A“Kukin bakayeb, nago akakin ansinap, aveiyag balel wa̱let. Mapuna bo amey taw towen wamitamiy, ya̱koum making Agalip simwey guyawaw tababaws, va̱gan kid bukunganegs anilivan; adok bitaba̱nes ansinap kweitan, mo balel wa̱let, va̱gan Sisal bikaleiwag. U@#“Bo akatiligen asilivan, akatugwan waseg, akakin nag ivag ansinap kalbaleb. Na-ikadilok ba̱weiy taw towen. O towen nilivan, ‘Sivinag guntovek avakaein bikaleiwag’; mapun bakayeb binek Sisal. ?Pestos mo ilivan; ilana, “Agalip, making ya̱koum, o tawaw babaw yakamiy wabunatum towen, kukines gamag towen. Min-Yudiy, Yelusalem waseg o ven towen waseg, intougigs va̱gan bamop ansinap, niwkuwaks, ilansa, ‘Kuweiy. Nag kadilok son mwamovan bises.’ >Iyam nen ga̱boug Agalip son Belinis mo ineis wabuntuman liwon, sisiyas takanaviys situwa̱veks o guyawuns ven towen, asikweim maynamnabwein nisikams, askatubub singaya bwanabwein niva̱ges. Pestos mo idawes nagamag bimeyes Pawl, mo imeyes, itamanaw wamtes. = Agalip mo idibek Pestos, ilana, “Sivinag baligen taw towen anilivan.” Pestos ilana, “Bwein. Nubweig mo bukukin.” S<“Towen gog ilana, ‘Nag. Sivinag datoveks avakaein bikaleiwag.’ Mapuna akaleiwag alana, ‘Ga-bises wa̱deil mo banineiv amata ked waseg baban, mo bakayeb binek datoveks towen Sisal.’ ” 0;Y“O yey nag bakakin ama̱wan bakaleiwag sinap towen waseg, akatugwan taw towen waseg, alana, ‘Tab kadilok bukun Yelusalem mo bakaleiwag sinap towen waseg?’ j:M“Adok ansinap kalbaleb; nag gog, tasiyas itamanaws iyateles, nag ikavtagis ansinap kalbaleb; misinaka liva̱nen sitapwa̱loul tatineis, o liva̱nen teitan taw yagan Yeisuw nikanig, o Pawl ilivan namwamov igawa nises. 9%“Wankuyeim imeis tasiyas, nag akabiyun, nag. Neiyam nen mo asin wakabag va̱gan kid bakaleiwag, adibakes gungamag bimeyes taw towen. `89“Akatimop asilivan, alana, ‘Yakamey mina-Lom, nag ivag amasinap ma̱wan. Kadiloka kuyateles taw towen wamatan, o towen biyamen amilivan; kukin ansinap kalbaleb nises, mo bakamop; kukin gog nag, bo nag.’ D7“Wankuyeim an Yelusalem, tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas tamumwey, ven towen Yudiy waseg, mo idibakeigs; ilansa, ‘Taw towen takalbaleb; kadiloka bukumop ansinap kalbaleb.’ )6KYam babaw nisesus sisiy Pestos anbwabwal tasiyas. Liva̱nen Pawl mo isek King towen, ilana, “Tutan Piliks inoun yey mo asap, teitan taw nises wa̱deil. 5  Tut nag biveiyov wankuyeim King towen Agalip son nakwav Belinis mo imeis Sisaliy va̱gan kid bimulouls sisiy towen Pestos. )4K Pestos iligen anilivan towen, mo ineis palatan sen nagamag tassinaps mwasanin, sinsineyas illivans. Ikous, Pestos iyum, im, ilivan; ilana, “Sivinam bukunek Sisal va̱gan kid bikalawageim; mapuna bo bakayabeim bukunek mtowen Sisal.” Agalip son Belinis ikatiliganes anilivan Pawl 3 “Magat agusinap singaya kalbaleb, ma̱wan asilivan tasiyas, mogo bweina bakanig; nag bakakiws; nag. O peinan tasiyas tayateleigs iyyaweids-wan, na-ikadilok bukuta̱meig va̱gan kid tasiyas bikatimateigs, nag. Kadiloka Sisal tonen bikaleiwag.” P2 Pawl ilana, “Tut towen bo atamanaw Sisal wanakabkaleiwag. Kaleiwag kadilok towen-an waseg. Nag ayablebes min-Yudiy. Kukwakin agulivan towen mounid. Na-ikadilok tasiyas bikaleiwags waseg yey. $1A Togo Pestos sivinan bisiwa̱youb min-Yudiy wasigeis; mo idibek Pawl, ilana, “Tab kadilok bukun Yelusalem mo bakaleiwag amsinap ven towen waseg?” 05Pawl ikatimop asilivan, ilana, “Nag agulek min-Yudiy makaleiwag, nag. Nag ayageg Yowbad nabunatum, nag. Nag agulek Sisal nakaleiwag; nag.” r/]Pawl imeyes, wankuyeim mo isunaps min-Yudiy tasiyas meinoy nimeis Yelusalem, itowas mo iyateles, ikavtagis Pawl ansinap babaw-wan kalbaleb nivvag kid; tage asilivan nag bikamnat, mapuna takaleiwag nag isimounid asilivan waseg. H. Ises Yelusalem nag bibabaw yam, adok kweinin-kweitoun o sinawatan, mo iwloubus in Sisaliy, imasis. Iyam nen ga̱boug mo isin wakaban idibakes nagamag wasigeis va̱gan kid Pawl bimeyes. h-IPestos ilana, “Nag. Bweina bises Sisaliy. Igaw kakit mo ba̱yum ban Sisaliy. O sigwey guyawaw mwasanin yakamiy bitaneis Sisaliy, inaya̱tal silma̱nin; magat nakalbaleb nises, kadiloka guyawaw tasiyas biyateles.” ,7Tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas min-Yudiy tamumwey mo inekes Pestos, ilansa, “Takalbaleb towen Pawl nises wa̱deil Sisaliy. Tabta ikadilok bukukwayeb towen beim wamaven Yelusalem va̱gan gog bakaytel?” Sivines kid bikayamats wadadan ked. Igaw beim Pawl mo beiweiys. X+ +Pestos isilamaw nakaleiwag, isesuna ven Sisaliy kweitoun yam, mo in Yelusalem. **MAkweiy bweilim ikous Piliks atimapun neim, yagan Posiw Pestos. Tage Piliks sivinan bilabes min-Yudiy, mapuna ikaleiwag va̱gan Pawl bisesuna wa̱deil.&)EBo inimis Pawl bisiwa̱youb waseg; mapuna kutukuta ididow, illivans son; ininamis gog nag, peinan Pawl ta-isek Piliks namoney va̱gan bilik Pawl, nag. <(qPawl mo idibakes liva̱nen sinap didumwal, o liva̱nen kapatul, o liva̱nen Yowbad nakaleiwag igaw mo bikatukin vena babaw wasigeis. Pawl igawa illivan, Piliks gog mo ivag anpwa̱yat, ilana, “Ga-ises. Tut towen kunoun. Igaw kweitan tut bwein waseg, mo badaweim bukuyum bukum, amlivan bukusekeig.” B'}Yam mwasanin ikous, mo isaps Piliks son nakwav Dilusil, mana̱wen vinen-Yudiy; mo idawes Pawl beim va̱gan bikatilutegs liva̱nen Yeisuw Kelis, livan towen Pawl nisimounid waseg. &5Mo idibek natakalikay, ilana, “Bweina biyeiwas wa̱deil, mtowen Pawl; o taliven bweina bimeyes kan va̱gan bikamkwam.” Pawl nises wa̱deil )%KTowen gog Piliks bo ikabunik ked makadewen, Pawl nilivan; mtowen Piliks mo ilana, “Ga-ises, ga-beim takanaviys sitovek towen Lisiyas, mo bakaleiwag.” #$?“Misinaka agusinap towen, sigwey tasiyas nakatamanaw mo awak, alana, ‘Silawun gunya̱tal nagein, peinan asimounid bitakits kanig waseg.’ ” #“O min-Yudiy tasiyas-nan nikineigs kweiboug naton takaleiwags wamtes, kadilok bikamteles aveiyag agusinap kalbaleb. " “Wankuyeim mo isaps min-Yudiy mwasanin siven Esiy; o tut towen nag bimeis va̱gan bikamteles aveiyag agusinap kalbaleb. n!U“Bo awid woug, a̱siw Yowbad wanbunatum; sigwey nag ivag gamaga babaw, nag ikawnaweins, nag. o W“Bweilim babaw ikous, mwana nam wagunaven, gunmuloul asekes, o basiwa̱youb kid waseg Yowbad. a;“Mapuna tut babaw sivinag agusinap bwein wamatan Yowbad, o gamaga babaw wamtes. “Sigwey min-Yudiy tasiyas kanmis Yowbad bivag, mo bitakits kanig waseg, tadidumwals o takalbalebs, ya̱kidsa babaw. 1“Misinaka ba̱tam kweitan sinap waseg; makadewen ked atapwa̱loul maYowbad waseg, ked towen idokes ked kalbaleb, kid; isiba̱wemas, mapuna idokem min-Nasalet yakamey. Tage yey asimounid maBukitab sinapun, Moses nakaleiwag babaw, o palopit tasiyas asilivan babaw-wan. 1 “Nag kal ikineig aliwon Yowbad wanbunatum, nag; nag alivan va̱gan gamag bikatuyouns biliganes aygag, nag. Nag ikatuyouns wasinagog; nag ikatuyouns waven, nag. Nag kakamniman soug teitan gamag, nag. Nag kadilok teitan bisimounid asilivan tasiyas mwana nilivans, nag. 1 “Yam sinawatan akweiy nein wankuyeim mwana asap Yelusalem va̱gan batapwa̱loul. Igaw kukwatugwans min-Yudiy wasigeis mo bilivans ma̱wan. ,Q Guyaw towen Piliks mo ikin Pawl, itam vinum, mo Pawl ikatimop asilivan, ilana, “Peinan bweilim babaw nukusesun matovek ya̱koum, bweina basekeim agulivan. oW Igaw Telitul ilivan, min-Yudiy tasiyas itimatams, ilansa, “E, ma̱wan! Mounid.” Pawl ilivan Z-“Igaw kukwatigan taw towen, mo bukukinbunik nakalbaleb towen nalivan.” U#“Taw towen idok biyageg Yowbad nabunatum, tage kasilbwed, nakayous. I “Taw towen kakakin singay takakon, iva̱ges min-Yudiy vena babaw wasigeis va̱gan bikawpwanaws, peinan imgwayes tasiyas min-Nasalet nidokes, mo iva̱ges moumouvit vena babaw wasigeis. s_“Adok nag biveiyov agulivan, sivinag gog kusiwyoubum bukuligen kid amalivan kakit waseg ya̱koum. Z-Idow Pawl beim; Pawl im; Telitul mo isilamaw anilivan, iyatel Pawl mamagina, “Kalin nuwem maguyaw avakaein ya̱koum, peinan mukwaleiwag bwein. Nag kweitan kawpwanaw nises wamaven. Bwein-wan nakases. O mukwaleiwaga babaw nilabemas min-Yisleil yakamey. Mapuna tut babaw o vena babaw gimgilis yakamey ikalin nuwem maguyaw ya̱koum. > wYam kweinim ikous, iwloubus tanuwgwes lun sitovek avakaein Ananiyas son tallivan teitan yagan Telitul sisiyas tamumwey mwasanin. Inekes gabman avakaein, sivines kid biyateles Pawl. hI#Piliks mo ilana, “Ga bimeis tasiyas biyateleims, baligen amilivan, mo bakaleiwag.” Ikous, mo idibakes nagamag, ilana, “Kadilok kumtakavates taw towen wanuwan bunatum bunavakaein, kweiboug Elod nabunatum.”mS"Ivin let ikous, mo ikatigan Pawl, ilana, “Muven avakaein amiyagan?” Ilana, “Silisiy.” [/!Inounas ee... Sisaliy, inekes guyaw towen avakaein, mo isekes Pawl son let. xi Iyam nen ga̱boug, tasiyas wakwakway inounas mo iyums wasiven; tasiyas tatouweins hos igaw binawes Pawl. ucSitovek nakaleiwag bo ma̱wan, takalikay tasiyas mo inawes Pawl, boug waseg, ineis Antipatil, imasis. l Q“Wankuyeim, mo aligen asisinap ikatilawos idokes kid beiweiys taw towen, mapuna akayeb va̱gan biwekeim yak; o min-Yudiy tasiyas bo adibakes, ‘Kunekes guyaw avakaein Piliks va̱gan bukuyateles taw towen Pawl.’ ”  1“Tage nag ivag ansinap kalbaleb va̱gan bikatimates o bises wa̱deil, nag. Misinaka ilivans, ‘Bo igulek makaleiwag min-Yudiy yakamey.’  “O sivinag bakakin wawun askameiliw waseg taw towen, atok wasigeis tasiyas min-Yudiy takaleiwags va̱gan kid biyateles. Y +“Kalin nuwag guntovek avakaein ya̱koum Piliks. Yey Kalodiw Lisiyas; gunalet beiw. Peinan min-Yudiy niyousis taw towen, kakita beiweiys; akakina guma-Lom towen, mapuna kakatinob sigwey guntakanaviys. H  Takanaviys sitovek ilel let silma̱nin Piliks, mamagina: nU“Kuneves hos va̱gan Pawl beimwen, kuvna̱ses beibwein, kunawes binek guyaw towen Piliks.” yTakanaviys sitovek mo idawes takalikays asteiy bimeis, mo idibakes; ilana, “Kukin takanaviys lakatuy bikatunags bineis Sisaliy, sisiyas tasiyas sihos sam sinawanim sinawey, sisiyas takaweins kayal lakatuy. Igaw bidadub, kwayav, mo kuneis. 2]Takanaviys sitovek ilana, “Bwein-wan. Kadiloka kunoun. Bo talivan aditeiy bo deis; awoum bukudibakes simwayas; awoum!” Ikayeb Pawl inek gabman avakaein Piliks ^5Ilana, “Tasiyas min-Yudiy ninous ma̱wana, nubweig kid bivatams waseg ya̱koum va̱gan kid bukuyamanes towen Pawl kusekes takaleiwags tasiyas wasigeis, mamagina biyateles, bikatugwans waseg, va̱gan ansinap bikakins kid. Nag gog, peinan mwasanin ikayamats, sivines kid beiweiys. Awoum kutam. Tawaw tasiyas sinawavas o sinawanim tapsapos sivines beiweiys. Bo itabudabods Yowbad waseg biva̱ges kid ma̱wan. Bo ikatunags ikous, ikaymatesa ge amlivan ya̱koum.” iKNatovek mo itok gwad towen, asteiyuna ineis palatan, mo ilana, “Aw-youd bukunukweig?” +OItok gwad towen, inekes natovek, ilana, “Tasiwun deil towen Pawl bo idaweig, ilana, ‘Kutok gwad towen kunekes mutovek waseg, anilivan mo bisek.’ ” U~=}}{zyxwwvvumtsrr)qpnnm_knihhsh&ggMf[fee;dicbaqa`K_4^~^]]<\[[3ZZ*Y~XWWhVVVUPTSRQQPPOANNdMM4LiKJJ+HH2GFDCBDAA3@?w?#>>=r<;::H9+8l6544,3y22U11?0/..V,,+|+*P*!)('U%%\$$#,""! i,ME)S < l 3 ~  ( sAKY0Wanmugwana Yowbad isek nakaleiwag towen va̱gan bitaliganes mo bisiwyoubuds; nakaleiwag mamagina:“Kuvnas tamam inam, mo bukusesus bwein,
mukwasis biveiyov ven watinow waseg.” `X ;0Gamagal yakamiy, kadiloka kwanawes inmiyas o timmiyas ages, va̱gan amisinap beibwein. W10!Tage kadiloka tatanok tatanok yakamiy bukusiwyoubus mikwavas, ma̱wana nukusiwyoubumiy tatineimiy; kadiloka mikwavas bigoulumiy yakamiy.ZV-0 Livan towen tawtoun, mamagina kabebay, liva̱nen Kelis siney tayakelesiys. xUi0“Mapun-vak taw bilisow inan o taman, mo bila̱tans son nakwav; tasiyas asteiy mo bimlavags woun katanok.” &TE0Ta-kal bikamliw won tatonen, nag; tage ivnas won, ituy; ma̱wana Kelis nivna̱seids tayakeleisiys ya̱kids, peinan ya̱kids mamagina won tatonen. S0Kadiloka tawaw bivna̱ses sikwavas, ma̱wana tasiyas wous tatineis. Kukin kal bivnas nakwav, ma̱wana bo ivnas tatonen. R0E, ikayuseids, sinap bwanabwein silma̱nin; anilivan waseg bo iwidids yevagam waseg; sivinan kid ya̱kids bitakamnats, bitamlavags angamag tonen ya̱kids, nag aveiyag kalbaleb ankakin wasigeis ya̱kids, peinan sivinan adsinaps bwanabwein o kamnat tatonen. Q0Tawaw yakamiy, kadiloka kusiwyoubus mikwavas, ma̱wana Kelis nisiwyoubuds tayakeleisiys ya̱kids, mwamovan tatonen itam peinads. P0Kadiloka vinay beitams simwa̱nas sikaleiwag katanok katanok waseg, ma̱wana ya̱kids tayakeleisiys tatams Kelis nakaleiwag waseg. 4Oa0Peinan Kelis takaleiwag tayakelesiys ya̱kids wasigeis; ma̱wana kuda̱taw bikaleiwag nakwav waseg. Kelis ikatinabweids tayakelesiys ya̱kids, mamagina won tatonen. dNA0Vinay yakamiy, kutams mimwa̱nas sikaleiwag waseg, ma̱wana nukutams daGuyaws waseg. |Mq0Kadiloka bukuta̱meimiy simsimiyas wasigeis, peinan kugoulus Kelis. Liva̱nen veivay kuda̱taw son kuda̱vin tLa0Tut babaw bikalin nuwamiy Tamads Yowbad waseg, silma̱nin youda babaw; daGuyaws Yeisuw Kelis peinan. \K10Awoum kumwamwes wayn mo bukwabla̱weins; bukumwamwes adok biyagageimiy; tage Kululuwan Yowbad bikadilok wasigeis yakamiy, mo beitam amilatas, bukwanweles amiwous va̱gan simiyas beinegs; bukwanweles, bukuya̱kawns daGuyaws waseg; e, bukwanweles sam o wous tapwa̱loul, o kweivaw wous-vak bukuwutus, peinan Kululuwan bikatimlakeimiy. 1J[0Tuta babaw kuwtuwotets beibwein; awoum kusimavs ma̱wana patabods yakamiy; peinan tut towen kalbaleb; kadiloka kuninuways daGuyaws nanon, mo bukuva̱ges ma̱wan. I 0Mapuna kuvna̱seimiy va̱gan beibwein amisinap; awoum kusimavs ma̱wana tabla̱bols yakamiy; kadiloka kusinaps beibwein. )HK0Kukin bimteil mo bitakinbunikes. Liva̱nen nises mamagina:“Kukit tammasis ya̱koum,Takanig ya̱koum kutamanaw,Kelis mo bimteilim yak.” dGA0 Aveiyag bimteil sinap babaw va̱gan bitakines bwein o kalbaleb? Adok kamnat tatonen. fFE0 Tasiyas asisinap singaya kalbaleb, bo ikawumes. Livan bitaliganes mo beivag admwasins. tEa0 Kadiloka bukupiyaves sinap dadub; peinan anagin nag ibwein, nag; kadiloka bukusilbwades sinap towen. OD0 Kunineivs amisinap bwein, aveiyag daGuyaws nikalin nuwan waseg. bC=0Kweiboug tadadubs yakamiy; tut gog towen daGuyaws waseg mo nukumlavags kamnat gimgilis yakamiy. Kadiloka amisinap kamnat waseg bukuninounas; peinan kamnat anagin mamagina sinap bwanabwein, o didumwal, o mounid. 2B_0Kadiloka kusina̱les gamag tasiyas. tAa0Gamag mwasanin makava illivans; idokes kid bikatidavimiy; awoum bukuliganes asilivan; awoum. Tasiyas gog tapiyaveins Yowbad nakaleiwag, issubwans o ikayylas, o ibba̱sims o imtimwamons; igaw Yowbad mo bikamta̱nis gamag tasiyas. s@_0Kadiloka kukwakins tasiyas takalbaleb nag beisiws nakabkaleiwag Kelis son Taman, nag. Tassubwans nag, tabba̱sims nag, tamtimwamons nag. Tasiyas tamtimwamons iva̱ges mamagina siyowbad tobwag. Kumlavags kamnat gimgeilin yakamiy )?K0Awoum kwammugwals; awoum kubba̱sims; awoum kullivans mav, simiyas geg ivag asimwasin, awoum. Tage amilivan bukulivans sona kakalin nuwamiy Yowbad waseg. M>0Peinan Yeisuw angamag yakamiy, awoum teitan gamag bikin sinap kalbaleb wasigeis yakamiy; awoum bukusubwans; awoum kumtimwamons; bikibik sinap babaw kupiyaves, peinan Yeisuw angamag yakamiy. B=}0Tut babaw kusiwyoubus simsimiyas, peinan Kelis bo isiwyoubuds, bo itam won tonen, mamagina lun bulukwan; o nasiwa̱youb towen manisin bwanabwein, silma̱nin Yowbad bikalin nuwan. v< g0Peinan Yowbad isiwyoubumiy mamagina nitun yakamiy, kadiloka beivag amisinap ma̱wana Yowbad ansinap tatonen. N;0 Tage kadiloka kusiwa̱youbs beibwein, bikalin nuwamiy simiyas wasigeis, igaw simiyas biyablebeimiy, kadiloka kunumlaves, peinan Yowbad, Kelis waseg, bo inumlev amisinap kalbaleb yakamiy.:0Kupiyaves sinap kalbaleb; awoum dibamiy bimouvit; awoum bukwavikuns, awoum bikapasal nuwamiy, awoum kutawyages simiyas. $9A0Awoum bukuyagages nanon Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein. Mtowen waseg, Yowbad bo ilivtuwanids ya̱kids, va̱gan bitakakins igaw mo bikatinabweids. @8y0Awoum livan kalbaleb bisunap wawdoumiy, awoum. Misinaka livan bwanabwein bukuliva̱nes va̱gan tasiyas tanganegs bikatimweis asisinap bivakaein, mo bitawtouns, ma̱wan sivines. ,7Q0Tavveinaw, kadiloka bipiyev sinap kalbaleb; tage naman waseg bweina biwotet beibwein mo biban inawotet anagin, va̱gan mo bivagein bisekes tasiyas tasimavs. ,6Q0Kukin bikapasal nuwam, awoum beivag amsinap kalbaleb. Awoum biveiyov mukwavikun. Awoum kwavvikuna ee... beiboug; awoum. Awoum kutam Seitan nakaleiwag waseg. 50Kadiloka kupiyaves livan yaweid; tage bukulivans mounid wasigeis simiyas, peinan babaw ya̱kids wuliyougwan Kelis ya̱kids. E40E kweiboug sinap kupiyaves, kuninuways gog sinap kweivaw mo bukumlavags mamagina kweivaw gamag yakamiy; amisinap ma̱wana Yowbad ansinap mounid o didumwal. Sinap kweivaw inakaleiwag {3o0Mapuna towen, kadiloka kupiyaves sinap kweiboug kalbaleb; peinan vikeiyan iyagageimiy; o ikatidev ninoumiy. ^250Adok towen waseg nukuliganes sinapun Yeisuw; kusimounids ansinap mounid waseg. :1o0Tage Kelis nag ikatimlakeids sinap ma̱wan. r0]0Nag ivag asimwasin wamatan Yowbad; sivines kid sinap singay kalbaleb o bikibik, bipwa̱kits waseg. B/}0DaGuyaws waseg gunakaleiwag mamagina, “Awoum beivag amisinap ma̱wana tasiyas tadadubs.” Ninous makava dadub; nag ikakins mwamovan Yowbad, peinan kates keikay mo ibol ninous. u.c0Tut nagein adilivans mounid, siwa̱youb waseg, ikatimweis adsinaps mo imatuw, mo tanekes datoveks Kelis, mamagina kunun waseg tayakelesiys ya̱kids, o ya̱kids mamagina won tonen, antuvas babaw wasigeis, o won wuliyougwan katanok katanok ya̱kids, tamlavags woun katanok mo iwotet bwein, ikatimweis siwa̱youb waseg, mo ivakaein. Adsinaps kweiboug o kweivaw -50Kweiboug adsinaps ma̱wana gamagals, nitaliganes takatidividavs sikaleiwag kweitan kweitan mo isunasun nanouds. Nagein gog bo imatuw adsinaps. \,10 Mo bivag dasimounids bimlavag katanok-wan, babaw ya̱kids; nanouds katanok, bitakakina-wan Yowbad Natun; adsinaps bo bikadilok, mamagina Kelis ansinap tonen, peinan ansinap ikadiloka youda babaw wasigeis. t+a0 Va̱gan kid bikimtuwes tayakelesiys bitawtouns silma̱nin nawotet o bikatimweis Kelis won bitawtoun. d*A0 Nasiwa̱youb itam gamag wasigeis, sinap ikatipel isekes ma̱wana, mwasanin imlavags takanaweins aygan, mwasanin palopits, mwasanin takaweins livan bwanabwein, mwasanin tamtakavateins alen, mwasanin takatimlakays. )50 Mtowen neibus neim, wankuyeim mo imwen ilisow liba̱lab in-o wanakaewa singay; mo ikadilok ven babaw wasigeis, va̱gan bisesuna bikalileiwag.) q([0 (Silawun livan towen: ‘Beimwen bein wanakaew,’ peinan wanmugwana neibus neim watinowa singay. :'m0Livan nises mamagina:“Mitiya̱mun neimwen nein wanakaew, bo iyous antameiliws babaw, itokes inawes nakabkaleiwag waseg, mo ivgen nasiwa̱youb inagamag wasigeis.” W&'0Bo isiwyoubuds katanok katanok ya̱kids, mamagina Kelis ivgen isekeids. W%'0DaGuyaws gog anmwa̱net, dasimounids katanok, o dakabaptays katanok-wan; Yowbad anmwa̱net, babaw ya̱kids Tamads, Takaleiwag youda babaw wasigeis, Tabunin youda babaw; e, youda babaw wasigeis nises. a$;0Kutawtouns va̱gan bukusesus ninoumiy katanok-wan, Kululuwan Yowbad waseg, mamagina bod katanok, niwal waseg woun katanok-wan, son Kululuwan-vak katanok-wan. Bo idaweids va̱gan danamis bitaseinis katanok-wan. m#S0Awoum kwaya̱pams, kadiloka kuma̱nums-wan, kwaptuleimiy, kusiwa̱youbs o kuvna̱ses simiyas. " /0Yey nases wa̱deil daGuyaws peinan, o yey aguyeimiy silma̱nin amisinap beibwein, peinan bo idaweids va̱gan bitanekes ansinap bwanabwein waseg. W!'0Yowbad natawtoun singaya avakaein. Kukin aveiyag bitanitoug waseg, bo ikadilok gagaba waseg bisekeid; kukin aveiyag bitanuways, bo ikadiloka youd tasiyas, peinan wanuwads iwtuwotet; yakawanan towen bivakaein tayakelesiys wasigeis, Yeisuw Kelis peinan, gudwouvaws bimimeis tut nag beikous; yakawanan towen bo bisigeg. Eimen. 10Anitoug va̱gan bukusimounids waseg Kelis mo beisiw wakateimiy. Anitoug silma̱nin misiwa̱youb, va̱gan bukusiwa̱youbs amisinap babaw waseg, simiyas Yeisuw angamag babaw, mo bukukwakins Kelis nasiwa̱youb, vakaeinan, vayovan, kopkopan. Nag bitalivans, peinan singaya avakaein, nasiwa̱youb towen. Anitoug ma̱wan peinan sivinag Yowbad ansinap singaya avakaein bikatpilekeimiy mo bikadilokeimiy. 0Y0Anitoug Yowbad waseg Kululuwan bikimtuweimiy yakamiy, inatawtoun waseg, bikatimweis kululuwamiy bukutawtouns; peinan daGuyaws Yowbad natawtoun singaya avakaein. uc0Mtowen wawun kumwakum katanok katanok, takinew walba̱lab, o ven watinow; peinan Yowbad Tamads towen. ,S0Mapuna akulul wamatan Tamads. =s0 Kukwakins-wan peinan a̱bag igeg pinamiy yakamiy; tage awoum bigeg ninoumiy, mo bukugweys. Agumouvit towen silma̱nin balabeimiy yakamiy. Kelis nasiwa̱youb singaya avakaein hI0 O Yeisuw waseg mo takapwapouts, bweina bitanekes Yowbad, peinan tasimounids Kelis waseg. #0 Peinan nagwa̱diven nanon bo bikatinabweids ya̱kids, min-Yisleil yakamey o tobwag ven gimgilis yakamiy, daGuyaws Yeisuw Kelis waseg. 0Y0 Nanon Yowbad ma̱wan, va̱gan tasiyas takalleiwags kalbaleb wanakaew mo bikineids tayakelesiys ya̱kids, tut nagein, mo bikakins Yowbad ansinap kweitan kweitan.  0O yey mamagina toul yey, a̱bus wasigeis tayakelesiys babaw; tage bo isiwyoubug isekeig gunawotet, ikayabeig aninoun tobwag ven gimgilis wasigeis allivan, alana, “Singaya Yowbad isiwyoubumiy, Yeisuw Kelis waseg”; va̱gan kid bukukwakins nanon towen tabunin youd babaw, Yowbad; peinan tut kweiboug tammwayas nag ikakins, nagein gog mo ikamtel wasigeis tayakelesiys ya̱kids. {0Yowbad natawtoun waseg, bo isiwyoubug isekeig gunawotet va̱gan ballivan bwanabwein livan towen, liva̱nen Kelis. gG0Sinap towen mamagina, tobwag ven gimgilis yakamiy bweina bukukwawes Yowbad nakiyay; bweina bukuliganes liva̱nen Kelis, bukukwawes aveiyag nikatigik peinads gamag ya̱kids, o bukusiws Kelis aygan takaweins wasigeis. 5c0Tammwayas kweiboug nag ikakins sinap towen; tage tut towen, Yowbad Kululuwan bo ikatimlakes tasiyas takaweins liva̱nen Kelis, sisiyas palopits mwasanin, mo ikakins. <q0Yowbad ansinap to kweiboug nikikawum, nagein gog bo ikamtel waseg yey; ma̱wana gunalet kakit nalel neiw; kuvinis mo kukwakins yey akakin sinapun Kelis, ma̱wan yey akakin. pY0Adok bo kuliganes butun gunawotet, Yowbad nisiwyoubug nisekeig gunawotet towen, yakamiy pinamiy.  90Mapuna akulul anitoug Yowbad waseg. Gunawotet bo isekeig silma̱nin tobwag ven gimgilis yakamiy, o nagein gog yey nases wa̱deil Yeisuw Kelis peinan. 50Yowbad Kululuwan ikativaseids mo tamlavags Yowbad nabunatum. Yakamiy-vak Kelis waseg, nukumeis silma̱nin bunatum towen, kwativases waseg.w0Kelis waseg takativaseids sidayas mo tamlavags bunatum katanok-wan, o Yowbad ikayus nabunatum towen bwanabwein. /W0Ya̱kids mamagina Yowbad nabunatum. Yeisuw Kelis kakolan tatonen; tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw sisiyas tasiyas palopit mamagina siy; yakamiy gog wululay.  0Kweiboug yakamiy ma̱wana bwabwal o taggobwaws yakamiy; nagein gog nukumlavags Yowbad angamag simiyas tayakelesiys babaw. $ A0Mapuna mtowen bo isunap, igeiguy va̱gan kid kameiliw beikous; bo iguyeimiy yakamiy, kadiveiyov nukusesus, o iguyem yakamey, kadiyakusan nakases. E, Yeisuw bilabeids mo bitanekes Yowbad, peinan Kululuwan katanok-wan, mtowen imgwayeids babawa ya̱kids mo tanekes Tamads Yowbad. [ /0E, bo ikanig wa̱klos va̱gan bukumwas simiy Yowbad yakamiy, o bakamwas simey Yowbad yakamey, mo bitamlavags bod katanok ya̱kids; peinan anklos waseg bo ikatigulek sinap towen yagan kameiliw bo iyakous. ( I0Mtowen Yeisuw mamagina niwal peinads ya̱kids; yakamey min-Yudiy simayas vena babaw gimgilis yakamiy, bo tamlavags bod katanok-wan. Won Yeisuw waseg bo igulek ablivis towen wanuweinids ya̱kids; ablivis towen yagan kameiliw; mo iyakous min-Yudiy yakamey makaleiwag babaw, va̱gan biyakous bod kweitan, kweitan. Sivinan kid beivag katanoka bod, kweivaw bod ya̱kids sods mtowen, mo bitamsamwas babaw ya̱kids. ; o0 Kweiboug kadiveiyov nukusesus, tage nagein mo nukusineikimas; peinan buya̱vin Kelis neiwout pinamiy yakamiy, o pinem yakamey; mapuna yakamiy bo imayeimiy yakamey wadidem.  +0 Mitiya̱mun towen nag kukwakins Kelis, nag kukwakins Yowbad nakaleiwag min-Yisleil wasigeis, peinan tobwag gamag yakamiy. Bo ilivnek nasiwa̱youb wasigeis tasiyas; yakamiy nag. Kweiboug nag kunmises va̱gan Yowbad bilabeimiy; nag. Nag ivag miYowbad bwanabwein, nag. "=0 Kuninuways, tobwag ven gimgilis yakamiy. Min-Yudiy nimes waseg ibwabwes momwes, o idokeimiy tobwag gamag yakamiy, peinan ta-ivag anaboub momwamiy. kO0 Yowbad bo iwotet wanuwads, Kelis waseg, silma̱nin adsinaps bwanabwein; Yowbad inawotet towen. Kweiboug nikatigik dawotets bwanabwein va̱gan bitawteles, nagein gog mo iwotet wanuwads. Sods Kelis katanoka gamag ya̱kids A{0 Nag aveiyag tawtoun bitawteles mo Yowbad bikalin nuwan, bikatinabweids, nag. Bo isiwyoubuds mav. Kukin bikatinabweids peinan dawotets tawtoun, mo bitakaypamwes kid sinap. Awoum. L0Tasimounids waseg Yeisuw, mo Yowbad ikatinabweids, adsinaps kalbaleb waseg, peinan inok nuwan ya̱kids. Ta-ma̱wan bitakatinabweids tatoneids ya̱kids, nag. Tage Yowbad nasiwa̱youb waseg. )0Mapuna tut wanakougwaw babaw gamag tut babaw mo bikakins nasiwa̱youb singay avakaein, peinan ikalin nuwan ya̱kids, Yeisuw Kelis waseg. }s0E, Yeisuw Kelis waseg iyamoveids mo isekeids idakaleiwags, va̱gan bitakaleiwags sods Kelis walba̱lab waseg. 0Ya̱kids mamagina takanigs ya̱kids peinan adsinaps kalbaleb, mo iyakituds sods Kelis. Bo ikatinabweids nasiwa̱youb towen waseg. Q0Tage Yowbad, singaya inok nuwan ya̱kids, o isiwyoubuds avakaein. 70O ya̱kids kweiboug ma̱wana tasiyas, advikeiys nikaliwageids, aveiyag wouds sivinan o nanouds. Kadiloka Yowbad bikamta̱nids ma̱wana tasiyas.  %0Yakamiy kweiboug mamagina takanigs yakamiy peinan amisinap kalbaleb o nukusiplaves Yowbad nakaleiwag, o peinan amisinap mamagina ven watinow sinapun, o peinan nukwanawes aygan takaleiwag towen kalbaleb, bwagaw kweitan kweitan sitovek, o gamags-vak takapidabs sitovek. c~ A0Peinan ya̱kids nitamlavags mamagina won Kelis, mo ikadilok youd babaw wasigeis.'} I0E, Yowbad bo isek Kelis nakaleiwag youd babaw wasigeis, mo imlavag datoveks, ya̱kids tayakelesiys, va̱gan kid bikaleiwag youd babaw wasigeis ya̱kids. S| !0E, nakaleiwag walba̱lab bo ikow, ikaleiwag takaleiwag babaw wasigeis, o anelos bwanabwein o anelos kalbaleb wasigeis, o guyawaw babaw wasigeis; takinew tut towen waseg, o takinew tut wanakougwaw. u{ e0Waninoumiy mo bukukwakins youd towen bwanabwein nikatigik igaw mo bisekeimiy, o bukunmises silma̱nin youd towen; e bukukwakins nakiyay singay bwanabwein towen nisekeids tayakelesiys ya̱kids. E, bukukwakins natawtoun singaya avakaein wanuwads ya̱kids tasimounids. Natawtoun towen waseg nivag Kelis, kanig waseg iyakit, in isin walba̱lab wanaka̱tay waseg. yz m0O yey, bo aligen nukusimounids daGuyaws Yeisuw waseg, o ikalin nuwamiy tasiyas tayakelesiys wasigeis. Aligen, mo ikalin nuwag yakamiy tut babaw waseg, o akavteg yigamiy yakamiy gunanitoug waseg Yowbad, mtowen Yeisuw Kelis naYowbad, towen; o towen Tamads wanakaew. Aninitoug gog va̱gan bisekeimiy non bwanabwein o bikatiboug nuwamiy mo bukukwakins mtowen Yowbad. my U0 Yakamiy-vak nukuliganes livan towen bwanabwein waseg ikatinabweids, nukusimounids livan towen mounid, liva̱nen Kelis; mo Yowbad Kululuwan iwekeimiy mamagina amilivatawn, ma̱wan yakamey, peinan bo ilivnek. Yowbad Kululuwan waseg bo ilivtuwanids, mapuna takakins dakiyays nises. Igaw mo bitakawes; o singaya bitakavasis inaguyaw waseg. Pawl inanitoug ,x S0 Wanmugwana yakamey nakasimounid Kelis waseg; Yowbad inakiyay bo isekem, va̱gan kid bakamlavag angamag, yakawanan tonen silma̱nin, o butun tonen silma̱nin. w 0 Kelis waseg, Yowbad inakiyay isekem yakamey, peinan ikatigikem nanon tonen waseg; peinan nawotet tut babaw ma̱wana nanon tonen. bv ?0Nasiwa̱youb towen singaya avakaein, peinan ikatimweis adsinaps o nanouds mo itawtoun, mo takakins nanon tonen. Kweiboug nag takakins; nagein gog bo ikatiboug nuwads mo takakins nanon, peinan nilivnek Kelis waseg. Igaw nakabiyokous tut waseg mo youda babaw bilivkases Kelis waseg, takinew liba̱lab youdanen o takinew ven watinow youdanen. 3u a0Natun buya̱vin bo iwout peinads, niwidids adsinaps kalbaleb waseg; bo ikow adsinaps kalbaleb, inow, ilavew. Peinan singaya avakaein nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. et E0Nanon towen bwanabwein waseg ilivnek va̱gan bitamlavag nitun tatonen ya̱kids, Yeisuw Kelis waseg, va̱gan kid bitayakawanes nasiwa̱youb towen singay avakaein, peinan Natun bwanabwein waseg ikalin nuwan ya̱kids. s /0Igaw-wan, nag ibun ven watinow, mo ikatigikeids Kelis waseg va̱gan kid beivag adsinaps bwein, didumwal, siwa̱youb, wamatan mtowen Yowbad. Gr  0Singaya ikalin nuwads Yowbad, daGuyaws Yeisuw Kelis taman; Yeisuw Kelis waseg, bo isiwyoubuds, isekeids liba̱lab wuliyougwan kweitan kweitan, va̱gan kululuwads bikatimweis bitawtoun. uq e0Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy. Kelis nasiwa̱youb bwanabwein 4p e0Yey Pawl, takawein liva̱nen Yeisuw Kelis yey; peinan Yowbad nanon ma̱wan. Kalin nuwag tayakelesiys yakamiy, ven Epesos waseg nukusesus, o kusimounids Yeisuw Kelis waseg. goGDNamag mulin towen yagag Pawl. Kuninuweigs yey wa̱deil nases. Yowbad bisiwyoubumiy.pnYDKudibakes Alikip, kulansa, “DaGuyaws nawotet nisekeim, kadiloka bukutoukum waseg, kuyakous.” @myDKuvinis milet towen beikous, mo kusekes tasiyas tayekelesiys ven Leyodisiy. Tasiyas-vak mo bivinis tapwa̱loul waseg; o yakamiy-vak kuvinis silet nalel nein silma̱nin tasiyas. lDAgulivan siwa̱youb kusekes tasiyas tayekelesiys ven Leyodisiy; ma̱wan-vak mana̱wen Nimip siney tayekelesiys wanbunatum nisesus. bk=DLuk son Dimas asilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Mtowen Luk madoket bwanabwein. jD Akakin-wan mtowen Epapil inawotet singay avakaein pinamiy yakamiy, o pines tasiyas min-Leyodisiy, o pines tasiyas min-Ayelapol. i}D Tayuwein miven gimgeilin simey nakases, yagan Epapil, anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Mtowen Kelis natouwat; singay ininitoug pinamiy yakamiy, va̱gan bukutamatuws son amisinap bwanabwein, o bukuyakousis Yowbad nanon silma̱nin yakamiy. hD Yeisuw-vak anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy, mtowen idokes yagan kweitan Yusitos, gum-Yudiy teitan. Min-Yudiy tasiyas asteitoun sigwey nakawotet Yowbad nakaleiwag silma̱nin. Min-Yudiy yakamey misinaka amateivas. Singay gog ililabeigs tasiyas. vgeD Alistak yey soug nakases wa̱deil, anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy; ma̱wan-vak Ba̱nab nubein, yagan Mak, anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Kweiboug nadibakeimiy, kukin mtowen beiw kadiloka kutams bises amibwabwal towen. .fUD Tukik son Onesim-vak biweis. Teitan miven gimgeilin mtowen Onesim, mamagina bwadag bwanabwein, tatoukum. Asteiy son Tukik bisekeimiy livnem wamapalatan towen. /eWDSilma̱nin towen nakayeb niwekeimiy, bilivan wasigeis yakamiy, bukuliganes mo bukukwakins ama̱wan makasis yakamey. Silma̱nin-vak biguyeimiy bikimtuw ateimiy. }dsDBwadads bwanabwein Tukik singay tatoukum daGuyaws nawotet waseg. Igaw beiw mo bikamtel liva̱neig meivek-wan. qc[DAmilivan tut babaw son siwa̱youb, sabal; bukwatimapus bwein teitan teitan asilivan. Nakabiyokous nbUDKadiloka kuva̱ges amisinap beibwein simiyas tasiyas watoulan nisesus. Awoum kuyma̱des mitut. yakDKunitougs Yowbad waseg bilabeig va̱gan bageiguy liva̱nen Kelis kamnat waseg. Kadiloka bageiguy ma̱wan. j`MDKunitougs-vak pinem yakamey va̱gan Yowbad bikaliyow maked silma̱nin anilivan bwanabwein bakageiguy waseg. Liva̱nen Kelis kweiboug gamag na-ikakins, nagein gog mo ikamnat, ageiguy; mapuna niyousigs nisenags wa̱deil. (_IDTatanok tatanok yakamiy kadiloka bukutoukums nitoug, tuta babaw bukuninitougs Yowbad waseg. Nanoum katanok waseg bukunitoug, bikalin nuwam waseg Yowbad. (^ KDGuyawaw yakamiy, kadiloka kumtakavates mitawwotet beibwein, tatanok tatanok wasigeis, mikaleiwag didumwal bukuva̱ges peinan yakamiy mitovek walba̱lab nises. r]]DYowbad igaw mo bimop takalbalebs asisinap; nakaleiwag teitan teitan wasigeis katanoka binuwek.\DPeinan yakamiy daGuyaws natawwotet yakamiy, kuninuwes maysamiy igaw wankuyeim mo bisekeimiy va̱gan bukusesus bwein bukusigagas. [DBweina biseiw nuwamiy silma̱nin miwotet, aveiyag bukuwteles; kwanawes ages mituwa̱veks, mamagina aygan daGuyaws bukwanawes. !Z;DTawwotet yakamiy kadiloka bukwanawes ages mituwa̱veks nisesus ven watinow, sikaleiwag katanok katanok waseg. Kadiloka bukugoulus daGuyaws, mo bukutoukums silma̱nin mituwa̱veks siwotet. Kukin gog nag, adok bukuwotets wamatan mitovek, tage kukin binoun mo bibgumat woumiy. PYDTawaw awoum kuyamamanis nitimiyas, mamagina bo bikawegweis wous. XDGamagal yakamiy, kadiloka bukwanawes timmiyas o inmiyas ages, youd katanok katanok waseg. DaGuyaws sivinan amisinap ma̱wan. EWDTawaw yakamiy kusiwyoubus mikwavas; awoum kukwa̱nes. gVGDVinay yakamiy kukwanawes mimwa̱nas ages. Sinap towen singaya bo ibunek daGuyaws waseg. 2U]DAveiyag bukuliva̱nes o aveiyag bukuwwteles, youd katanok katanok kuvva̱ges daGuyaws Yeisuw yagan waseg, mo bikalin nuwamiy Tamads Yowbad waseg. Sinap bwanabwein TDTut babaw, liva̱nen Kelis bises waninoumiy, va̱gan bukusinaps beibwein. Sinap babaw kwatimlakes simiyas, va̱gan bidumwal asisinap. Bikalin nuwamiy Yowbad mo bukwanweles sam o wous tapwa̱loul, o kweivaw wous-vak bukuwutus, peinan Kululuwan bikatimlakeimiy. CSDYowbad nikatigikeimiy va̱gan Kelis lubuluban waseg mo niwal bukulivatus. Inabod ya̱kids nikatigikeids silma̱nin niwal towen. Bweina bitasiws lubuluban waseg, mo bikalin nuwads. \R1DAmsinap babaw son siwa̱youb; siwa̱youb bikatimweis sinap babaw mo bilaten. !Q;D Kal yak, kukin soum biyagageim, awoum bikapasal nuwam; bweina bukunumlev ansinap kalbaleb; peinan bo ma̱wan adsinaps kalbaleb daGuyaws binumlev. |PqD Peinan Yowbad nikatigikeimiy, nikayuseimiy, o ikalin nuwan wasigeis yakamiy, kadiloka bukuyousis sinap bwein, binok nuwamiy simiyas wasigeis, bukusiwa̱youbs, awoum kwaya̱pams sinap waseg, bweina bukuvna̱ses simiyas, o kukwaptuleimiy. OOD Nagein gog Kelis waseg ya̱kids, katanoka bod ya̱kids, takinew mina-Gilis o min-Yudiy, tasiyas ibwabwes momwes o tasiyas nag ibwabwes momwes, o tasiyas tabla̱bols, o min-koya̱koy, o tasiyas tawwotets o tasiyas situwa̱veks, meiveka ya̱kids katanoka bod, Kelis waseg, peinan daGuyaws towen anmwa̱net wanuwads nises. NND Awoum kwatidavis simiyas; peinan nukulisawes sinap kweiboug; sinap kweivaw bo kukwawes, peinan tut babaw Yowbad ikatimweis amisinap, sinapun tonen waseg, va̱gan bukuyakousis sinapun Yowbad. iMKDNagein kadiloka kupiyaves sinap tasiyas, kavikun, kameiliw, yagay, vtokay livan, kalokay. YL+DKweiboug yakamiy amisinap ma̱wan, mamagina ven watinow gimgilis yakamiy. UK#DPeinan gamag mwasanin asisinap ma̱wan, Yowbad mo bikawkunes bimapus. nJUDKwatimates kid youdanen ven watinow, subwan, kalokay. Awoum amivikeiy bikalawageimiy silma̱nin sinap kalbaleb. Awoum kumtimwamons waseg wuliyougwan ven watinow, mamagina miyowbad tobwag bukuva̱ges wadaban pwepway; awoum. }IsDIgaw Kelis bisap vayuwein, mtowen mwamovads mounid, simiy Kelis mo bukusaps yakamiy, nakamnat avakaein waseg. VH%DNitakanigs gog, mwamovads son Kelis nises, nikawum nises waseg Yowbad. JG DKuninuways liba̱lab youdanen; youdanen ven watinow awoum. F DKanig waseg nukukits simiy Kelis, kadiloka kuneves liba̱lab sinapun, peinan Kelis nissin walba̱lab, Yowbad wanaka̱tay. fEEDGamag tasiyas askakin mamagina tassinaps, peinan ivkakes sitapwa̱loul tatineis, imlavags mamagina tasimavs wamtes min-liba̱lab, ikatkakils, idokes bikaliwages wous tatineis; tage vikeiy bo ikaliwages tasiyas.DDPeinan bo takanigs sods Kelis, Geileiw sikaleiwag mo beikous wasigeis ya̱kids. Aveiyag wawun nukuvvaluts ven watinow kaleiwag-nen? Gamag mwasanin sikaleiwag kuliganes, ilansa, “Awoum kuyousis youd towen; bwaboum. Awoum kwamkwen kan towen; bwaboum. Awoum kwabkwen youd towen; bwaboum.” Youd tasiyas nagein bo takines, siwotet nises; tage kweitan tut bo bikanig kawkawan. mCSDAwoum teitan gamag bipiyaveimiy peinan nag kukululs avakaein wamtes min-liba̱lab mwasanin. Towen adok bilivan, bilana, “Matag isisawl mav, amikon waseg mo asinap ma̱wan.” Tage nanon waseg ikaya̱pam mav sinapun ven watinow, tage nag iyous daban tonen, yagan Kelis. Woun antuvas meivek-wan ikatives imlavag woun katanok, tage daban bikaleiwag mo bikidumwal won babaw; bivakoum mo bikatimweis won, bivakaein, bitawtoun, Yowbad natawtoun waseg. Mwamovads kweivaw Kelis waseg .BUDMin-Yudiy makaleiwag towen mamagina kululuwan mav. Kweiboug nitakines kaleiwag makava kululuwan; nagein gog kaleiwag tonen anagin bo isap, mtowen Mesay Kelis. A7DAwoum teitan gamag bivtokeimiy livan, peinan kaeimiy o amisoup, o aw-sagal bukupiyev, takinew tibukon kweivaw o takinew Sa̱bat kweitan; awoum. @yD O yakamiy, kweiboug mamagina takanigs yakamiy, peinan amisinap kalbaleb, o Kelis nag ivag nakabivatus wasigeis yakamiy; Yowbad mo iyamoveids sods Kelis, inumlev adsinaps kalbaleb; o livan waseg niyateleids peinan nitasiplaves Yowbad nakaleiwag, mo iwid livan towen, isew tana̱ban, ikatikavates Kelis anklos waseg. Yowbad bo itakayway wasigeis tasiyas Seitan siney bwagaw sikaleiwag, mo imwan won, imwa̱saw; tasiyas gog wamnat ivag asimwasin. Peinan Kelis anklos waseg itawtoun wasigeis tasiyas. F?D Nakabapta̱yseimiy mamagina nukukwanigs simiy Kelis, nukubus alawagamiy, mo nukukits vayuwein simiy Kelis, peinan kusimounids waseg Yowbad, peinan nitawtoun mo iyakit Kelis vayuwein. #>?D Kelis waseg nibwabwes momwamiy; nakabivatus nag ivag wakalivimiy, nag. Tage nakabivatus waninoumiy, mamagina ibob woun nakaleiwag wasigeis yakamiy. |=qD Kelis waseg singay sinap bwanabwein bo talivatus, peinan anelos o bwagaw situwa̱veks wasigeis bo itakayway. <DKumtakivateimiy. Awoum teitan gamag bikatidavimiy nakatimlakay kweitan waseg. Gamag mwasanin sikatimlakay yaweid-wan ma̱wana tammwayas asisinap. Sinap towen meinoy neim siGeileiw waseg, Kelis nag. Tage Kelis won waseg sinapun Yowbad meivek-wan nises. };sDPeinan nukutams waseg daGuyaws Yeisuw Kelis, kadiloka simiy Kelis bukunounas. Nukusilamaws Kelis waseg, o towen Kelis bikatimweisimiy mo bukutawtouns. Kadiloka bukusimounids bwein liva̱nen Kelis to nukuliganes mo bikalin nuwamiy singay. 1:[DKadiveiyov ases, tage nuwaneimiy waseg yey nises. Amwa̱saw peinan akakin kusesusa bwein, o peinan kutams bwein Kelis nakaleiwag waseg. Tasesus bwein Kelis waseg 99DAdibakeimiy livan towen bo bakatiboug nuwamiy; awoum ge gamag mwasanin bikatidavimiy; awoum asilivan kamnag bukuliganes o binek ninoumiy; awoum. Z8-DSivinag bikimtuw kululuwamiy, va̱gan bukusiwyoubus simsimiyas, o bukukwakins beibwein sinap babaw, son sinap nikawum-wan. Sinap towen liva̱nen Kelis, peinan sinap tawtoun meivek-wan nises Kelis waseg. 7 DSivinag bukukwakins gunawotet tawtoun pinamiy yakamiy, simiyas min-Leyodisiy sisiyas tasiyas na-ikakins magig yey ven watinow waseg. v6 gDBo iseiw nuwag silma̱nin wotet towen, atawtoun, peinan Kelis waseg yey itawtoun, iwwotet wananoug. 5 DLiva̱nen Kelis kageiguy gamag babaw wasigeis; sinap babaw kakatimlakes gamags va̱gan mo biyakousis Kelis ansinap bwanabwein. o4 YDLivan towen kweiboug nikawum-wan. Tammwayas pwa̱mug nag ikakins; tage nagein Yowbad mo ikamtel angamag wasigeis, peinan sivinan tobwag ven gimgilis yakamiy o min-Yudiy yakamey, babaw ya̱kids bitakakins sinka̱wum sinap singay tawtoun. Sinap towen mamagina Kelis bo isap wasigeis yakamiy, mapuna bitanmises igaw a̱bads mo beibwein Yowbad naven waseg. 3 DPeinan Yowbad bo isekeig gunawotet va̱gan bakatimlakay wasigeis yakamiy mo bukukwakins anilivan va̱gan bukuyakousis. \2 3DNagein gog a̱bag igeg pinamiy yakamiy; nag igeg nanoug, nag. Ikalin nuwag peinan woug waseg alivet moumouvit, va̱gan Kelis won baleb. Kweiboug moumouvit nilivet Kelis, silma̱nin won; o won Kelis mamagina tayekelesiys ya̱kids. Yey-vak ma̱wan, alivet moumouvit pinamiy; mamagina akatimweis Kelis namouvit va̱gan kid mo bikadilok. 1 %DKadiloka bukutoukums mitawtoun waseg, va̱gan bukusesus bwein wamatan Yowbad. Awoum bukupiyaves livan towen bwanabwein nukuliganes; kadiloka bukunmises. Livan towen kallivan vena babaw wadaban pwepway. Yey Pawl gunawotet towen. Pawl nawotet wasigeis tayekelesiys G0  DNagein gog nukulatanes simiy Yowbad, peinan neiweiys Natun, won ikanig; tage bo itokeimiy imayeimiy wamatan Yowbad, amisinap kalbaleb bo ikous. Sivinan bivag amisinap beibwein, kamnat. o/ YDO peinan kweiboug yakamiy mamagina takammeiliws yakamiy nukusina̱les Yowbad, amisinap kalbaleb. . #DPeinan Yowbad itam nakamnat meivek-wan isesuna Natun waseg, o Natun waseg mo ivag ked towen silma̱nin youd babaw o gamag babaw bitalatanes sods Yowbad, takinew ya̱kids ven watinow o takinew tasiyas min-liba̱lab. Buya̱vin iwta̱wout waklos mo ivag ked towen. '- IDMtowen daban, woun waseg, mamagina tayekelesiys tanuwagan towen. Mtowen tamgwayein-kit, iginikit kanig waseg; mapuna youd babaw waseg tamgwayein mtowen. h}R|{zzyyBxwwmvu|tYssSrEqppom!kk?jjihHgg6ffif2ee/ddqczbaa`^]\\O[ZY WZV}UT_SRQQ:POOONMLKJIHGG+F:EwCCrAAB@@A??>>(<;:::988776z55W432210p/.-,, ++$**%))&('&&$H#""I! %| CT ->q i +m!g*zME, bo ikaleiwag wasigeis youd babaw.” Bo isek gamag nakaleiwag wasigeis youd babaw. Nag kweitan bika̱bwag. Tut gog towen nag bitakaliwages youd babaw. Igaw. 'yGMukwaleiwag waseg, mo ibus gamag towen tut kayakus,Min-liba̱lab wanakaew, towen watinow,Mo kusek nakaleiwag avakaein son yakawanan avakaein, 6xeBo isek Natun nakaleiwag towen. Liva̱nen gamag Bukitab waseg mamagina:“E Yowbad, adok nag bukunuway gamag,
o adok nag bukumtakavet gimgilitoun towen. wyVen towen nitalivan igaw bitaban, Yowbad nag isekes min-liba̱lab sikaleiwag va̱gan bikaliwages ven towen, nag. fvEYa̱kids ma̱wan. Bitapiyaves Yowbad nakatuneib bwanabwein, mo singay bimop adsinaps kalbaleb. Nag binok nuwan ya̱kids, nag. DaGuyaws wanmugwana nikamtel nakatuneib towen. Tasiyas niliganes aygan wankuyeim mo ikatimlakeids ya̱kids. Yowbad-vak ikatimlakeids sinap towen mounid, peinan naman mulin nivag, singaya tawtoun nawotet kweitan kweitan; o peinan Kululuwan Towen Bwanabwein bo ilabeids, isekeids adsinaps kweitan kweitan, sivinan ma̱wana nanon towen. Adtamumugs uyKweiboug Yowbad nataka̱yobs tasiyas asilivan mounid, o gamag mwasanin isiplaves ages bo imop asisinap kalbaleb. Wt )Kadiloka bitaliganes bwein livan towen nisekeids. Awoum ge biyatuwen beikous. :s oPeinan min-liba̱lab mamagina kalisiy kululuwes tasiyas. Yowbad ikayyabes kid bimtakavateids gamag mwasanin ya̱kids, kalisiy wasigeis ya̱kids Yowbad mo bikatinabwes.pr [ Nag teitan gum-liba̱lab idibek mamagina:“Kusin wagunka̱tay mo bavag mukwaleiwag wasigeis tasiyas nikamliweims ya̱koum.E, mo bimlavags mamagina mukwabtatet tasiyas.” Nag. Misinaka Natun tatonen idibek ma̱wan. mq U Kweitan livan-vak mamagina:“Guyaw ya̱koum, wankougwana nukusein ven watinow;
o liba̱lab mukwabwabub ya̱koum.Youd tasiyas igaw bipsa̱pwas beikous,
tage yak bukusesun-wan.Ma̱wana kweim kweiboug bisigsa̱gob,
mo bukwatpum bukwatlow ma̱wana kweim tonen;
tage yak bukusesuna, bukusigeg.Ambweilim nag beikous.” p 9Tage liva̱nen Natun nises Bukitab waseg mamagina:“O Yowbad, mukwaleiwag nag beikous.O mukwaleiwag didumwal, bwanabwein.Ivag sivinam sinap didumwal; sinap kaydodog kupiyev.Mapuna Yowbad bo nisekeim mumwa̱saw singay.Waseg nukwalisawes simwey.” 2o _Liva̱nen tasiyas Yowbad nataka̱yobs ilivan mamagina:“Bo iva̱ges tasiyas nataka̱yobs mamagina yag;
o natouwat tasiyas iva̱ges mamagina mayen kov.” n ;Kwatounun livan, misiya̱mun nisen Natun kunutaw ven watinow waseg, ilivan mamagina:“Meiveks-wan min-liba̱lab bweina bikululs wamatan.” m Yowbad nag teitan gum-liba̱lab bidibek mamagina:“Yak Natug, nagein bo kumlavag Natug”; nag. Misinaka Natun tatonen idibek ma̱wan. Kweitan-vak Yowbad anilivan, idibek Deibid mamagina:“Yey bamlavag Taman tonen;
mtowen yey Natug.” l yE, Natun yagan imug; min-liba̱lab asibabaw yiges ikuyeim. Natawtoun-vak bo imug wasigeis tasiyas min-liba̱lab. k Natun mititeilin ivag mamagina Yowbad yakawanan, peinan askakin katanok-wan. Anilivan tawtoun waseg bo ikimtuwes youd babaw ven watinow o walba̱lab, va̱gan biwotets bwein. Bo iwid adsinaps kalbaleb ikous, mo isin Yowbad wanaka̱tay walba̱lab. Hj  Tage nakabiyokous tut, nagein waseg, anilivan bo isekeids Natun waseg. Bo isek Natun youd babaw nisesus, mamagina nakiyay tatonen. O tut kweiboug, Natun ileb Taman, mo ibun ven watinow. i 9Kweiboug, tut babaw, ked kweitan kweitan waseg, Yowbad anilivan isekes tammwayas. Anilivan bo isekes tasiyas palopits mo ikatpeles, isekes tammwayas. lhQ&Sigweyas yakamiy, daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwa̱youb kululuwamiy waseg. Eimen. Yey Pawl.xgi&Igaw tut wanakougwaw awoum teitan bivag gunamouvit. Bo misinak! Yeisuw peinan, agupout nises wakaleivig. )fK&Tayyousins sinap towen yakamiy Yowbad binok nuwan wasigeis yakamiy mo beitaw nuwamiy, simiyas Yowbad inabod kweivaw, mamagina min-Yisleil babaw ya̱kids. e&Min-Yudiy sikabivatus nag bilabeid; vena babaw asisinap nag bilabeid; misinaka sinap kweivaw, va̱gan bitamlavags gamag kweivaw. kdO&Yey gog awoum bakaypom. Misinaka bakaypom anklos daGuyaws Yeisuw Kelis. Anklos waseg mamagina ven watinow sinapun bo ikanig, mo iyakous nakaleiwag waseg yey; o yey gog waninous ven watinow gimgilis mamagina takanig yey. c5& Tage tasiyas nibwabwes momwes nag ivna̱ses min-Yudiy asisinap meivek-wan; nag. Sivines kid bibwabwes momwamiy va̱gan bikaypamweimiy yakamiy. :bm& Min-Yudiy nikamliweids peinan adlivans mamagina: “Tasimounid waseg Kelis neiweiys waklos, mo Yowbad bikidumwa̱lud.” Gamag mwasinis isimkineimiy va̱gan bibwabwes momwamiy. Sivines kid youd bwanabwein ankakin watoulan. Kukin bukubwabwes momwamiy, mo beikous sisiyas askameiliw wasigeis tasiyas. Da& Kukines lelel singay avakaein yey nalel namag waseg. 0`Y& Mapun kadiloka bitalabes gamag tababaws-wan, peinan adatuts nises. Singaya bitalabes sidayas tasiyas nisimounids daGuyaws Yeisuw waseg. Livan nakabiyokous waseg _'& Awoum bitasoumats dawotets bwanabwein waseg. Bitavvaluts, nag bikawegweis wouds ee... ta̱yoy anatut mo bitata̱yoys anagin bwanabwein. ^'&Awoum teitan bikatidavimiy. Ta-ma̱wan bukubob Yowbad nakaleiwag. Aveiyag bukusop, youd towen mo beisob. Kukin bukusop kaleivim waseg, igaw bukuta̱yoy youd kalbaleb, ipsa̱pwas. Kukin bukusop Yowbad Kululuwan waseg, igaw bukuta̱yoy mumwamov towen bises bisigeg. ]{&Kukin teitan bikatimlakeim sinapun Yeisuw Kelis waseg, kadiloka kusiwyoub taw towen youda babaw bwanabwein waseg. B\}&Tatanok tatanok yakamiy kadiloka binuway ansinap totonen. Kukin bwein, mo beibwein nanon. Awoum binuway son ansinap. Peinan bitakawes kwanads tatoneids, tatanok tatanok ya̱kids. p[Y&Magat teitan ansinap nag, idoki sinap bikaypom kid, singaya ibol nanon tonen; ikatidavina tonen. sZ_&Kulabes simsimiyas waseg aveiyag kalbaleb bukulivatus. Kuva̱ges ma̱wan, peinan Kelis nakaleiwags. zY o&Kukin bwadads teitan bikalouw, ansinap kalbaleb bivag, kadiloka kukidumwa̱lus gamag towen, Kululuwan Yowbad wasigeis yakamiy. Kadiloka kuma̱nums gamag towen beibwein, siwa̱youb waseg. Tage kuvna̱seimiy-vak, mata ge bukukwalouws yakamiy. .XU&Awoum bitakayapam. Awoum sivinad gamag babaw bikavasid o bigoulud; awoum. Adok sidayas mo bimouvit dibes o bikamliweids. Awoum bitava̱ges ma̱wan; awoum.oWW&Kukin Yowbad Kululuwan biymoveids, kadiloka bikaluwageids, mamagina dakavaveis Kululuwan Towen. V-&Magat Yeisuw Kelis angamag ya̱kids bo nitaweiys kaleivids waklos va̱gan kid kaleivids ansinap kalbaleb nag bikaleiwag wasigeis ya̱kids. RU&Tage Yowbad Kululuwan nawotet mamagina: siwa̱youb, mwa̱saw, niwal, kapatul, sinap didumwal, guyaw, simounid, ma̱num, sinap kamnat. Nag kweitan kaleiwag bitawtoun waseg sinap towen bwanabwein. T+&Takinbunikes kaleivid nawotet mamagina: kanavay mav, subwan, kalimwa̱saw, meg, bwagaw, kameiliw, kamniman, moumouvit dabad, kavikun, gidukis, silponay, silakod, sinal, kananeiy, govek, o sinap mamagina tasiyas imwamoums wiskiy mo imlavags takabala̱weins tasiyas. Kweiboug nadibakeimiy, kweivaw bo alivan-vak ma̱wan: Tasiyas ma̱wan asisinap kalbaleb nag beisiws Yowbad wanakabkaleiwag, nag. aS;&Magat Yowbad Kululuwan bikaleiwag mo biyakous Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids. %RC&Sinap towen kunages: Magat Yowbad Kululuwan bikaluweg ninoumiy, ta-ma̱wan kalivimiy bikalawageimiy. Peinan kaleivid sivinan bisilbwed Yowbad Kululuwan nakaleiwag, o Kululuwan sivinan bisilbwed kaleivid nakaleiwag; mamagina ivvatays, mapuna aveiyag sivinad ta-ma̱wan bitawtel. Q&Tage beivag kakat wudoumiy, bukuygages simsimiyas, adok bukuyakousis bod yakamiy. Kululuwan anagin kweitan, kaleivin anagin kweitan P&Livan katanok bo kadilok kaleiwag babaw. Livan towen mamagina,“Kadiloka kuvnas soum ma̱wana kuvna̱seim tatoneim.” O& Sigwayas, Yowbad nidaweimiy nakaleiwag kweivaw waseg. Bo ikous mouvitan kaleiwag kweiboug wasigeis yakamiy. Kal yak bukutam kaleiwag kweivaw mo beibwein nanoum. Awoum kaleivim bikaluweg nanoum, awoum. Tage siwa̱youb bikalawageim va̱gan bukuvna̱ses simiyas. UN#& Tasiyas sivines bibwabwes momwamiy, bweina bikablaves powes tatineis. HM & Sigwayas, magat baguyes tasiyas niyakelesiys Kelis waseg va̱gan bibwabwes momwes, mogo min-Yudiy nag bikamliweigs. Tage bo ikamliweigs peinan alana, “Yeisuw Kelis nikanig waklos va̱gan bikidumwa̱luds.” Kukin gog badibakes tobwag ven gimgilis, “Kadiloka bibob momwamiy, va̱gan bukumlavags min-Yudiy yakamiy,” mo beibwein ninous min-Yudiy tasiyas. Nag gog, min-Yudiy bo ipiyaves agulivan towen, liva̱nen Yeisuw neiweiys wa̱klos. L& Nanoug nises daGuyaws bilabeimiy mo bukupiyaves sinap to kalbaleb; tage Yowbad bikatimop ansinap kavel towen niyabol ninoumiy. uKc& Yist kakit binek pwalaw avakaein, tamkwa̱lan mo beilol kid. Awoum kutams kakit sinap kalbaleb waseg. eJC&Nukusilamaws sinap mounid waseg. Kal nisilbwadeimiy? Mo kupiyaves kid Yowbad ansinap. Peinan Yowbad nidaweimiy ansinap bwein waseg, nag beitam kweitan sinap; tage teitan gamag neiteiy ninoumiy kweitan sinap waseg. I/&Yeisuw Kelis waseg, takawein min-Yudiy asisinap nag bimlavag tadidumwal, nag. Tapiyavein sinap towen nag bimlavag tadidumwal, nag. Misinaka kal bisimounid waseg Kelis, binamis waseg Kelis, mamagina bikalpwa̱kit waseg towen Yeisuw Kelis, mo bimlavag tadidumwal towen. aH;&Ya̱kids gog tanmises Yowbad Kululuwan bikidumwa̱luds, peinan tasimounids waseg. G'&Bukudokes kid min-Yudiy sikaleiwag bikidumwa̱lumiy, nag gog, kusilbwades Kelis. Peinan kupiyaves nasiwa̱youb tonen bo kukwalouws kid. rF]&Vayuwein alivan mamagina: Kukin kal yak kubob momwam, kadiloka kuvnas Moses nakaleiwag meivek-wan. E&Yey Pawl agulivan mamagina. Kukin bukubwabwes momwamiy mamagina min-Yudiy sikaleiwag bukukwawes. Kelis nag bilabeimiy. tD c&Kelis bo isekeids dakiyays mounid. Awoum kutams vayuwein kaleiwag moumouvit waseg, awoum. Kelis nakaleiwag nCU&Ya̱kids nag ma̱wan Egal nitun, nag. Ya̱kids ma̱wana Sela nitun; dakiyays mounid nises.XB)&Ikamliweids; nag gog, peinan kweitan livan nises Bukitab waseg, mamagina:“Kwayeb mutouwat mana̱wen son natun.Awoum natun bikow mukiyay.Mukwav tonen natun bikow mukiyay meivek-wan.” oAW&Egal ikop natun won tatonen waseg. Sela ikop natun peinan Yowbad ilivnek; kululuwan ileb mo ikop natun Aysak. Wankuyeim Egal natun mo ikamliw Aysak. Ma̱wan magin takanaweins Moses nakaleiwag mo ikamliweids tut towen waseg. B@}&Yakamiy ma̱wana yakamey, Yowbad nitun babaw ya̱kids. Kweiboug ilivnek mo Sela ikop natun Aysak. Ya̱kids ma̱wan, anilivan mounid ilivnek mo nitamlavags nitun Yowbad, ya̱kids. y?k&Bweina tamwa̱saws, tasiyas nag. Livan nises Bukitab waseg mamagina:“Bweina kumwa̱saw vinakal yak.Natum nag; tage bweina kuwak, kumwa̱saw.Peinan nitum bibabaw.Nayuwein gog sam namwan,
nitun nag bibabaw.” N>&Ya̱kids dakaleiwags kweitan meinoy neim walba̱lab, mamagina davanuys Yelusalem kweitan, walba̱lab nises. Ya̱kids nag ma̱wan sinya̱wan, bwein-wan ya̱kids, mamagina Sela nitun ya̱kids. ==s&Kabebay nises wasigeis vinay tasiyas asteiy. Vinay asteiy mamagina kaleiwag akweiy. Egal mamagina Moses nakaleiwag. Koy yagan Sinay ven Alebiy waseg, Moses bo ikow kaleiwag towen, isekes min-Yudiys. E, min-Yudiys siven Yelusalem, igawa ivvaluts sikaleiwag moumouvit waseg, mamagina sinya̱wan tasiyas. `<9&Bukitab waseg liva̱nen Ebelam nises. Nakwav Sela vinakal. Nayuwein vin Sela natouwat yagan Egal. Egal won bwanabwein; ikop natun kuda̱taw. Sela vinakal, natun nag. Yowbad ilivnek, mo ikop natun yagan Aysak. a;;&Yakamiy sivinamiy bukukwawes Moses nakaleiwag. Adok nag kuliganes kaleiwag towen. :-&Tage ivag sivinag sigwey yakamiy bitasesus, bagilagel wasigeis yakamiy. Tut towen bo ikubukub nuwag pinamiy yakamiy. Egal nag ma̱wan Sela t9a&Magat asisinap bwein, bweina bikaveiyons wasigeis yakamiy, tutan yey sigwey yakamiy tasesus, o tutan yey nases kweitan ven. Yakamiy mamagina nitug yakamiy. Bo igeg nanoug pinamiy. Igaw bukumlavags mamagina Kelis mo beitaw nuwag. D8&Bo adibakeimiy liva̱nen tasiyas niwekeimiy. Tasiyas ivag sivinamiy, tage tayyaweids tasiyas. Sivines kid bukupiyaves gunakaleiwag, va̱gan beivag kid sivinamiy sikaleiwag tasiyas. K7&Adok nukwamliweigs peinan agulivan mounid wasigeis yakamiy. Q6&Adok kunuwes singay nitamsa̱mwas sigwey yakamiy. Tut kweiboug magat kadilokeimiy bukugutes mitamiy bukusekeigs silma̱nin matag, peinan singay nukusiwyoubugs yey; tut gog towen bo kwamliweigs. 5 &Ta-kukwasigumigs peinan woug kalbaleb, nag. Nukutams waseg yey mamagina gum-liba̱lab yey, o mamagina Yeisuw Kelis tonen. A4{& Sigwey, bo amlavag ma̱wana yakamiy. Singay sivinag bukumlavags ma̱wana yey. Nag kuygageigs, nag. Wanmugwana agukwatoun mo asekeimiy liva̱nen Yeisuw; tage ta-kupiyaveigs, nag. E3& Bo igeg nanoug. Adok bo awoteta mav wasigeis yakamiy. 23& Ma̱wan amiGeileiw kweiboug kuvna̱ses min-Yudiy sikaleiwag, magina kuvna̱ses yam mwasinis o tibukon mwasinis o wuwal o bulbweilim wasigeis. T1!& Nagein gog bo kukwakins Yowbad, o togo mamagina ikakin yakamiy. Aveiyag wawun nukuyums kunekes amiGeileiw kweiboug? Tougweys o tasimavs tasiyas. Sivinamiy kid bukuwgavaws siwotet tasiyas. Bo igak! 0&Kweiboug nag kukwakins Yowbad. Tobwag yowbad natouwat yakamiy. Tasiyas nag mounid yowbad tasiyas; nag. Iyyaweids-wan. 7/g&Nag magina kweiboug kaleiwag natouwat ya̱kids, nag. Yowbad nitun ya̱kids. O peinan Yowbad nitun ya̱kids mo isekeids dakiyays. Pawl ikalin nuwan min-Galetiy wasigeis f.E&Mapuna isekeids Natun kululuwan, ilana, “Tamad!” Ya̱kids mo talansa, “Tamad!” 9-k&O ya̱kids ma̱wan. Kweiboug mamagina daGeileiws sitouwat ya̱kids; tut gog towen nitamlavags Yowbad nitun. Igaw wagwa̱dids nitakawes daGeileiws nakaleiwag ee... misiya̱mun towen bo ikadilok Yowbad waseg, mo ikayeb Natun, im watinow wasigeis tasiyas takaweins Moses nakaleiwag. Kuda̱vin na̱tan ikop mo imlavag gamag, va̱gan biymiyiseid angamag ya̱kids, bitalisawes Moses nakaleiwag mo bitamlavags Yowbad nitun ya̱kids. -, U&Kuninuways guyaw teitan igaw wagwa̱din bikow nakiyay, na-ikadilok bikaleiwag; magina tamwey teitan natouwat towen. Kadan o taman teitan bikaleiwag. Igaw anatut bivakaein, gwad towen mo bikow nakaleiwag tonen, peinan taman kweiboug nilivnek ilana, “Igaw tutan waseg mo bikow nakaleiwag.” +'&Peinan Kelis angamag ya̱kids mo tamlavags Ebelam tibun babaw ya̱kids, mapuna takawes dakiyays towen Yowbad nilivnek Ebelam waseg.F*&Yeisuw Kelis waseg, ya̱kids katanok bod ya̱kids, takinew min-Yudiy yakamey o mina-Gilis yakamiy, takinew touls o adok guyawaw, takinew tawaw o vinay, ya̱kids katanok bod ya̱kids. G)&Kukin kal Kelis waseg ibaptays, mo bikow Kelis ansinap. g(G&Tasimounids waseg Yeisuw Kelis mo bitamlavags Yowbad nitun ya̱kids, yakamiy o yakamey. h'I&Peinan tasimounids Kelis waseg, nag ivag sivinads kaleiwag vayuwein bimtakavateids, nag. &&Mamagina kaleiwag towen imtakavateids ee... mo Kelis neim. Bitasimounids waseg Kelis mo bitamlavags tadidumwals ya̱kids. Simounid .%U&E, taninuways simounid. Kweiboug Moses nakaleiwag niyyousids, mamagina iyawanids ya̱kids. Wankuyeim Kelis neim, tasimounids waseg, ilikuds, mo taneis wamnat. z$m&Moses nakaleiwag kweiboug tabta bigidem Yowbad anilivan? Adok nag. Kukin bisekeid kaleiwag kwayuwein va̱gan biymoveid, adok anagin kaleiwag towen gamag asisinap bwanabwein. Nag gog. Bukitab nikatigik babaw gamag ya̱kids takalbalebs ya̱kids, va̱gan kid kalisiy ya̱kids tasimounids waseg Yeisuw Kelis mo bitakawes nasiwa̱youb, ma̱wan Yowbad anilivan mounid. #&Tage anilivan bo isek Ebelam wamatan tonen. Nag tayuwein ikatipel; nag. Yowbad anmwa̱net-wan nisek. Moses nakaleiwag x"i&Taninuways Moses nakaleiwag. Aveiyag wawun Moses nakaleiwag? Wanamug anilivan mounid Yowbad nilivnek. Tage wankuyeim mo isek Moses nakaleiwag va̱gan gamag bikakins asisinap kalbaleb. Wankuyeim gog neim Ebelam tabun, Yowbad mo isek nakiyay towen, peinan bo ilivnek. Nakaleiwag kweiboug anelos wasigeis Yowbad nisek Moses va̱gan bikatipel bisekes gamaga babaw. ?!w&Kukin Yowbad bisekeids dakiyays Moses nakaleiwag waseg, ta-ma̱wan bisekeids dakiyays anilivan tonen waseg. Tage Yowbad bo ilivnek anilivan Ebelam waseg, mo isekeids dakiyays. m S&Yowbad isek anilivan towen. Anilivan isesun-wan ee... bweilim lakatuvas sinawatoun ikous, mo isek nakaleiwag waseg Moses. Kaleiwag towen waseg nag igidem Yowbad anilivan to nilivnek Ebelam waseg. Anilivan towen bo isigeg. <q&Yowbad anilivan mounid waseg Ebelam son tabun. Nag ilivan, “Basiwyoubumiy simwey tibum,” nag. Ilana, “Basiwyoubumiy soum tabum.” Tabun towen anmwa̱net Mesay Kelis. R&Sigweyas, kadiloka kunuwes adsinaps ven watinow gimgilis ya̱kids. Kukin kal bikaluweg nakiyay, teitan gamag ta-ma̱wan bikatilow anilivan, nag. Ma̱wana tanuwagan nilivnek, ma̱wana bisesunwan. &E&Yeisuw Kelis ikanig waklos va̱gan bikatinabweids, peinan Yowbad sivinan vena babaw yakamiy bukumwa̱saws simiy Ebelam. O peinan nikatigik Kululuwan bimekeids, o sivinan misinaka bitasimounids waseg Kelis mo bikayeb Kululuwan Towen va̱gan bimekeids. Yowbad ilivnek nasiwa̱youb  & O peinan na-ikadilokeids bitakanawes kaleiwag towen, Yowbad bikamta̱nids; tage Kelis bo ikatinabweids, damoumouvits towen waseg, peinan tonen ikatimapuds. Kweitan lelel nises mamagina, “Yowbad bikamtan gamag kal beiweiys bikayagweg wakaligweg.” _7& Na-ikadilok gamag bisimounid waseg Moses nakaleiwag va̱gan biban namwamov, nag. Misinaka bikanow kaleiwag silma̱nin mwamovan. Peinan kweitan livan nises mamagina,“Takanaweins kaleiwag bo beimovs.” jM& Moses nakaleiwag nag ikadilok bikidumwal gamag, Yowbad wamatan; nag. Livan kamnat nises,“Kal yak tadidumwal yak, peinan kusimounid Yowbad waseg, mo bukuban mumwamov.” Simounid kweitan; Moses nakaleiwag kweitan `9& Tage tasiyas sivines bikanawes Moses nakaleiwag, Yowbad mo bikamta̱nis. Peinan Bukitab waseg livan nises mamagina,“Kal yak nag bukwanow livan babaw nises wa̱buk towen, Yowbad igaw mo bikamta̱nim.” fE& Mapuna tasimounids waseg Yowbad mo bisekeids damwa̱saws sods tasimounid towen Ebelam. nU&Bukitab waseg nilivnek Yowbad igaw biva̱geimiy tadidumwals, peinan kusimounids waseg; ven tobwag gimgilis yakamiy. Kweiboug anilivan Ebelam waseg mamagina,“Vena babaw gimgilis igaw mo bimwa̱saws waseg ya̱koum.” zm&Kadiloka kukwakins siyas tasimounids waseg Yowbad imlavags Ebelam delen tasiyas, yakamiy ma̱wana yakamey. O&Ebelam kweiboug isimounid waseg Yowbad, mapuna idok tadidumwal. w&Towen nivakamumiy Kululuwan waseg nisekeimiy mitawtoun, nawotet silma̱nin. Tabta bisekeimiy Kululuwan peinan nukukwawes nakaleiwag kweiboug? Adok nag. Misinaka kuliganes liva̱nen Mesay Yeisuw, o kusimounids waseg, Kululuwan mo isekeimiy. ]3&Kweiboug abamiy igeg, Yeisuw silma̱nin. Adok nukukwawesa mav mimouvit towen. &Yowbad Kululuwan waseg nukusilamaws sinap bwein, mo kudokes mitawtoun tatineimiy bukuyakousis kid sinap towen. Adok ninoumiy nag. !&Tut gog towen sivinag katanoka youd bukwatimlakem. Aveiyag silawun Yowbad Kululuwan niwekeimiy? Silawun nag peinan kukwanawes kweiboug kaleiwag, nag. Tage peinan nukuliganes liva̱nen Yeisuw. Bo kuliganes kusimounids waseg Kelis, mo iwekeimiy Yowbad Kululuwan. 0 [&O min-Galetiy, mamagina takabala̱weins yakamiy. Kal niyabol ninoumiy? Kweiboug nukuliganes, nukusimounids Yeisuw Kelis neiweiys waklos; nagein gog bo nukunumweilovs. @y&Awoum bapiyev Yowbad nasiwa̱youb towen. Awoum banineiv mwamovag kaleiwag kweiboug waseg; awoum. Magat kaleiwag kweiboug ikadilok bikidumwa̱lud, adok Kelis bo ikaniga mav.  &Moses nakaleiwag kweiboug bo ikatimateig va̱gan kid biyakous kaleiwag towen waseg yey, tut towen mo a̱mov Yowbad waseg. Wanaklos Kelis, soug Kelis nakakanig va̱gan sinap kweiboug beikous waseg yey; mapuna bo a̱mov. Tage nag mwamovag tatoneig, Kelis namwamov waseg yey. Tut towen kaleivig waseg na̱mov, peinan asimounid waseg Yowbad Natun towen nisiwyoubug, nikanig peinag. &Kukin bawgow min-Yudiy makaleiwag to napiyev, singaya takalbaleb yey, peinan min-Yudiy sikaleiwag nag kadilok bikidumwa̱lug. Y +&Sivinads Kelis bikidumwa̱luds peinan takalbalebs ya̱kids babaw, yakamey ma̱wana yakamiy. Gamag mwasanin mo bilansa, “Kelis sivinan sinap kalbaleb, peinan ilabes tasiyas takalbalebs.” Adok awoum. + O&“Vena babaw gimgilis, igaw dadub nisesus. Ya̱kids davanuys Yudiy, nag ivag adsinaps dadub mamagina tasiyas; tage takakins dakaleiwags kweiboug na-ikadilok bikidumwal adsinaps. Misinaka tasimounids Kelis waseg va̱gan bikidumwa̱luds. E, tasimounids Yeisuw Kelis anmwa̱net bikidumwa̱luds. Awoum bitakanow min-Yudiy dakaleiwags va̱gan kid bikidumwa̱luds. Kweiboug kaleiwag nag bikidumwal teitan gamag, nag. } s&O peinan akin ika̱yal, nag isimounids Yeisuw nakaleiwag waseg, mo adibek Pita wamtes tasiyas, alana, “Ya̱koum Pita gum-Yudiy yak, tage tobwag ven asisinap nukukow, o nukulavew sinapun Yudiy; aveiyag wawun kusimkkines tobwag ven gimgilis, kulana, ‘Kadiloka kwaylasis min-Yudiy amasinap mo bukuyakelesiys’? Adok tayyaweid yak. Kelis anmwa̱net bikidumwa̱luds  & Simeyas tasiyas min-Yudiy tayakelesiys mo ikaylasis Pita ansinap kalbaleb. Wankuyeim Ba̱nab iyaweid-vak mamagina tasiyas. 3_& Wanmugwana bwein, peinan ikammutans siney tobwag ven tayakelesiys tasiyas nag ibwabwes momwes. Wankuyeim Yemes nagamag mwasanin mo isaps, tasiyas tapiyaveins gamag kalisiy nag ibwabwes momwes. O peinan Pita iwenes tasiyas mo isina̱les tayakelesiys ven mwasanin, nag ikamutans siney tasiyas. w& Wankuyeim a̱yum an Antiyok, Pita mo inoun imekeig Antiyok waseg. Bo akan mtowen Pita, peinan ansinap kalbaleb. T!& Nag kweitan kaleiwag bisekemas, nag. Misinaka ilansa, “Kadiloka kunuwes magamag tasiyas tasimavs, va̱gan bukulabes.” E, wotet towen silma̱nin bo iseiw nuwag. Ven Antiyok waseg Pawl ikan Pita 7g& E, tasiyas idokes situwa̱vek, Yemes, Pita, Yon, tasiyas mo ikakins ama̱wan Yowbad nisiwyoubug, mo iyaseles nimes, soug Ba̱nab nakamuloul simayas tasiyas. Ilansa, “Bweina kuneis tobwag ven gimgilis wasigeis, yakamey adok bo bakageiguy min-Yudiy wasigeis. Muwotet ma̱wana yakamey mawotet.” 4a&Tasiyas gog ikakins kweiboug Yowbad nisek Pita nakaleiwag mo igeiguy min-Yudiy wasigeis, ma̱wan-vak bo isekeig yey mo ageiguy tobwag ven gimgilis wasigeis; tasiyas nag ibwabwes momwes. Peinan Yowbad Kululuwan isek Pita natawtoun silma̱nin nawotet towen, o ma̱wana yey gunawotet silma̱nin. pY&O tasiyas situwa̱vek, tayakelesiys idokes guyawaw mwasanin; o yey nag bakakin guyawaw o aveiyag. Yowbad gog wamatan, guyawaw o touls askakin bo katanok-wan. Situwa̱vek tasiyas nag kweitan sinap ikatimweisis waseg yey, nag. {&Kapiyev sikaleiwag tasiyas. Awoum bikatilawos Yeisuw nakaleiwag mounid, pinamiy yakamiy o peinads babaw ya̱kids. )K&Tage tayakelesiys mwasinis imeis, tayyaweids tasiyas; nag iyakelesiys mounid. Sivines kid bikines Yeisuw Kelis nakaleiwag bwanabwein wasigeis ya̱kids, bikatidavimas va̱gan bisenas sikaleiwag moumouvit wasigeis yakamey. Idokes kadilok bibwabwes Titos momwan mo bimlavag gum-Yudiy. 4a&Iliganes tasiyas, mo ilansa, “Bwein.” Nag ikaleiwags va̱gan Titos bibob momwan mo bimlavag gum-Yudiy, nag. Peinan guma-Gilis towen Titos, soug nakan Yelusalem. s_&Peinan Yowbad nikaleiwag mo an Yelusalem, anekes tayakelesiys situwa̱vek, nakakaypul sigwey tasiyas, asekes liva̱nen Yeisuw to nageiguy vena babaw wasigeis. Wananoug adok awoum bageiguy livan tobwag waseg; awoum bawoteta mav. p~ [&Bweilim sinawatan kweivas ikous, soug Ba̱nab mo nakakatulag nakan Yelusalem. Yey atok Titos mo nakan. H}  &Liva̱neig towen iliganes mo iya̱kawns Yowbad waseg.,| S&Misinaka niliganes liva̱neig mamagina, “Towen kweiboug sivinan biyagageids peinan ikamliw Yeisuw nakaleiwag, tut towen mo igeiguy kaleiwag towen waseg.” P{ &Tasiyas min-Yudiy tayakelesiys Kelis waseg nag ikines magig, nag. 4z e&Wankuyeim mo anoun an Siliy o Silisiy. iy M&Tasiyas nag ikatimlakeigs liva̱nen Yeisuw. Mounid agulivan towen nalel, tabudabod Tamads. ^x 7&Nag akines Yeisuw nagamag mwasanin, nag. Misinaka daGuyaws bwadan mtowen Yemes. |w s&Bweilim kweitoun ikous, mo an Yelusalem alokon waseg Pita, anbwabwal yey asesuna ee... yam sinawatan kweinim. v &Nag anoun Yelusalem bakatugwan wasigeis takaweins liva̱nen Yeisuw, nag. Tage an Alebiy asesuna, wankuyeim mo a̱yum am Damasik. Vu '&Nag gog, Yowbad nidaweig Yeisuw nawotet silma̱nin. Idaweig igawa inag wanuwan, peinan isiwyoubug. Bweilim babaw ikous ee... misiya̱mun towen mo bwein Yowbad nanon waseg, Natun mo ikamat waseg yey va̱gan kid bakow liva̱nen Natun towen, banoy ven kadiveiyov wasigeis. Nag akatugan gamag wasigeis, va̱gan bakow asisinap, nag. [t 1&Singaya amug wasigeis sigwey min-Yudiys, singaya sivinag tammwayas asisinap. 's I& Nukuliganes kweiboug gum-Yudiy yey, agusinap ma̱wana tasiyas min-Yudiy asisinap, singaya ayagages Yowbad nayakelesiys, sivinag kid bayakousisa tasiyas. r & Nag teitan gamag isekeig livan towen. Nag teitan gamag ikatimlakeig, nag. Anmwa̱net Yeisuw Kelis nikatipel sinap towen nisekeig. qq ]& Sigweyas, kadiloka kukwakins liva̱nen Yeisuw, towen nasekeimiy; nag gamag mwasanin asilivan, nag. jp O& Tabta gamag ages bakanow va̱gan mo bikalin nuwes, ne? Tage Yowbad aygan bakanow. Tabta ba̱noy kweitan ked va̱gan gamag bikalin nuwes? Adok nag. Adok ba̱noy makadewen ked Yowbad inaked, va̱gan bikalin nuwan yey. Kukin gog baninuway gamag babaw ninous waseg, adok nag ma̱wan bakanow aygan Kelis. Kweiboug Pawl imlavag takawein liva̱nen Yeisuw $o C&Nag kwayuwein livan bwanabwein nises. Tage gamag mwasanin bo iwekeimiy, iliva̱nes kaleiwag kweitan moumouvit, mo isunasun ninoumiy, e, livan bwanabwein bo iyagages tasiyas. Yowbad igaw bikatimop siwotet kalbaleb. Kweiboug nalivan, bo kuliganes; nagein-vak bo alel mamagina: Kukin kavel bikatilow amalivan, bisen kweitan, kadiloka beisiw keb kalbaleb waseg. Livan bwanabwein nakageiguy wasigeis yakamiy, livan towen mounid. Kukin kal bisap bikatilow livan towen, kadiloka beisiw keb kalbaleb waseg. O yey, kukin bakatilow livan towen, kadiloka ba̱siw keb kalbaleb waseg. Kukin gog gum-liba̱lab teitan bikatilow livan towen, kadiloka beisiw keb kalbaleb waseg. =n u&Bo igeg nanoug peinan nuwanaw nukupiyaves liva̱nen Kelis. Kweiboug nukuliganes bo isiwyoubumiy; nagein gog kupiyaves Yowbad aygan; bo kuliganes liva̱nen tapwa̱loul tobwag. Vm '&Mapuna bitayakawanes Tamads towen, tut nag beikous. Eimen. Livan anagin ll S&Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bo isiwyobumiy mo itaw nuwamiy. Peinan daGuyaws Yeisuw bo itam bikanig adsinaps kalbaleb peinan, va̱gan kid bikatinabweids ven towen kalbaleb waseg, peinan Yowbad nanon bo ma̱wan. ok Y&Yey sigwey Yeisuw nagamag mwasanin wamaven towen, ikalin nuwem min-Galetiy tayakelesiys yakamiy. j &Yey Pawl alel milet neiw biwekeimiy min-Galetiy tayakelesiys yakamiy. O yey gunawotet akokew liva̱nen Yeisuw Kelis. Kanig waseg Yowbad ivag mo imov. Yowbad son Natun nisekeigs gunawotet towen. Gunawotet nag isekeigs gamag mwasanin, nag; Yowbad inakaleiwag. tia0Kalisiy yakamiy nag bukutineilovs daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, Yowbad bo bisiwyoubumiy beibwein. h0Tamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy, budimayas yakamiy, va̱gan bukusimounids beibwein mo beitaw nuwamiy. g70Bo akayeb bwadads Tikikos neiw, va̱gan bisekeimiy liva̱neig gunakasis waseg, o gunawotet liva̱nen, youda babaw mo bikamtel wasigeis yakamily. Taw towen bwadads bwanabwein, daGuyaws inawotet waseg itakum; livnem yakamey bisekeimiy va̱gan bikimtuweimiy mo bukutawtouns. :fm0E, kunitougs peinag yey, va̱gan Yowbad bisekeig sinap, bakapwapout baggeiguy wasigeis gamag, va̱gan bikakins liva̱nen Kelis bwanabwein, to nikamtel wasigeis ya̱kids. Livan towen nakakokew, silawun to niyousigs nisenags wa̱deil, tage ikadiloka bakapwapout livan towen waseg. Kalin nuwag yakamiy /eW0Yowbad Kululuwan bilabeimiy mo bukunitougs tuta babaw. Nitoug silma̱nin kadiloka bukutoukums, kuvvaluts, kugilagels va̱gan Yowbad bilabes tayakelesiys babaw. wdg0Amitanugweib naviy silma̱nin, yagan katuneib; Yowbad Kululuwan napulut kukwawes yagan Yowbad anilivan. c'0Bukukimgwayes mikawlawal bisilbwed woumiy, towen yagan simounid Yeisuw waseg, va̱gan mtowen takalbaleb nakayal bukuyoubwis meivek-wan. Kadiloka bukutamanaws, amiwat yagan sinap mounid; sinap didumwal kuvaligaves wavtikoumiy; misandol mamagina liva̱nen Kelis, niwal silma̱nin; beisiw wanuwamiy livan towen. a0 Kadiloka bukukwawes naviy youdanen meivek-wan Yowbad nisekeimiy, igaw tut kalbaleb waseg bukutawtouns ee... mo bukutakayways. @`y0 Ya̱kids nag bitakanaviys wasigeis gamag, nag; tage takanaviys wasigeis bwagaw tasiyas mamagina baloum o yeiluw, takaleiwags tasiyas tadadubs, mamagina anelos kalbaleb tasiyas. a_;0 Naviy youdanen Yowbad bisekeimiy, kukwawes mo bukutakayways Seitan ansinap waseg. ^0 Livan babaw bo ayakous, kweitan nises mamagina, simiy daGuyaws bukumlavags tatawtoun yakamiy, peinan mtowen natawtoun singay-wan. 0]Y0 O magat situwa̱vek yakamiy, yakamiy-vak kuva̱ges amisinap beibwein; awoum kukwa̱nans, kuninuways mitovek anmwa̱net nises walba̱lab, nakaleiwag katanoka ivkek wasigeis tasiyas mitouwat o wasigeis yakamiy. Bo bikaliwageimiy ma̱wana tasiyas. Naviy wuliyougwan silma̱nin Yowbad nawotet \ 0Kadiloka bukukwakins daGuyaws bisekeimiy maysamiy, miwotet bwanabwein silma̱nin, takinew touwat yak o takinew tamwey yak. [0Tawwotets yakamiy, kwanawes mituwa̱veks ages ven watinow waseg, kugoulus beibwein. Awoum bisisiyuw ninoumiy; tage bukuvna̱ses tasiyas, ma̱wan nukuvna̱ses Kelis. Kukin gog nag, adok bukuwotets wamatan mitovek, tage kukin binoun mo bibgumat woumiy. Tage yakamiy kadiloka bukutoukums mituwa̱veks siwotet waseg, peinan Kelis natouwat yakamiy, kuta̱mes ateimiy silma̱nin Yowbad nakaleiwag. Mapuna kutams mituwa̱veks siwotet waseg; biseiw nuwamiy, mo bukuva̱ges beibwein; peinan mamagina daGuyaws nawotet tonen. Z!0Tawaw yakamiy, awoum kuyamwa̱ges nitimiyas, tage kuyadumwa̱lus, kwatimlakes daGuyaws ansinap o nakaleiwag. Kunva̱ses mituwa̱veks :}||{ zz;yKxwwavvAuttHssorrqqTppoo)nnmmk^jii>hhdgffCedxcc!byaaF``_2^^)]]D\Y[[YYYWW#VVUoTT-SSTSRlQPO}NMBLKK JFIHGF}FEEDDCBBrAA1@@?? >-=s<<);:99y877*6i655432I11?0_/-,G*)(('&&&*%h$#"!!1 10;T     gv:6-e Wankuyeim Ebelam isimounid Yowbad aygan, mo ikanaway, ilisow naven, inoun in silma̱nin ven kweivaw Yowbad nikatigik inaven. E, inoun in, tage nag ikakin avanuy bein. ,3 Kweiboug Yowbad ikatimlek Now mo ikakin aveiyag igaw mo bivag. Now nag ikin youd tasiyas. Igaw-wan, tage bo isimounid, ivkaes inawag, waseg ikatinob angamag. Now ansinap didumwal, waseg ikamtel gamag babaw asisinap kalbaleb, mo iyous ansinap didumwal, peinan isimounid. H+  Kukin nag bitasimounid, ta-ma̱wan Yowbad bikalin nuwan wasigeis ya̱kids. Kukin kal binek Yowbad, bikakin-wan Yowbad mounid nises o bisimounid-vak Yowbad bisiwyoubus tasiyas ininekes. R* Inok-vak isimounid, Yowbad mo ikow inow. Nag ikanig. Nag biba̱nes mtowen ven watinow, nag; peinan Yowbad bo ikow inow. Kweiboug Inok nises ven watinow, iliva̱nes kid Yowbad ikalin nuwan waseg. )' Kweiboug Eibel isimounid, mo ilun Yowbad waseg, Yowbad bo ikalin nuwan Eibel inalun waseg, tage tuwan inalun Yowbad nag ikalin nuwan. Mapuna Yowbad idok Eibel tadidumwal. Bo ikanig Eibel; tage liva̱nen mtowen nawotet igawa ikatimlakeids, peinan tasimounid towen. (9 Tasimounids mo takakins peinan ven babaw Yowbad nibun, anilivan waseg. Mamagina ikow youd tasiyas nag bitakin, waseg mo ibun youd babaw nitakin. M' Butus tammwayas bo taliganes, peinan isimounids waseg Yowbad. & 5 Kukin bitasimounid aveiyag bitaban mo bitanamis, mapuna takakin-wan. Tut towen nag bitakin youd tasiyas, tage tasimounids peinan takakinsa nisesus. +%O 'Tage ya̱kids nag ma̱wana tasiyas ikakiws wous, mo biyagages beikous. Ya̱kids kweitan. Ya̱kids tasimounids ya̱kids, va̱gan kululuwads bises bwein.$ &Kavel gungamag towen tadidumwal, bo beimov peinan isimounid.Kukin gog bikakiws won, nag bikalin nuwag waseg gamag towen; apiyev.” o#W %Anilivan mamagina:“Igaw tut kadiyakus, gamag towen nimimeim mo bisap. Nag biyouviy. ~"u $Kadiloka bukuvvaluts waseg miwotet aveiyag Yowbad sivinan, kuvvaluts ee... mo bukuba̱nes youd towen nilivnek. ]!3 #Awoum kid bukunumlaves minamis, peinan igaw maysamiy mo bukulivatus avakaein. o W "E, bo inok nuwamiy tasiyas nisenas wa̱deil peinan Yeisuw angamag tasiyas. Gamag mwasanin niyagages miven, miwliyoug babaw ikawes ikous, tage bo nukumwa̱saws-wan peinan nukukwakins miven bwanabwein walba̱lab nises isigeg. I  Kuninuways tut kweiboug, ninoumiy bo ikamnat waseg sinapun Yeisuw, wankuyeim abamiy mo igeg singay, tage kwaptuleimiy-wan. Bo iyyageimiy o iyagageimiy wavtakon ven o simiyas bo ma̱wan. Y+ Yowbad tamwamov bikaleiwag mo bimop adsinaps kalbaleb. Singaya bitawenes! dA Takakinsa Yowbad, peinan anilivan mamagina:“Yey bamop asisinap kalbaleb; gunawotet towen.” Liva̱nen kweitan mamagina:“DaGuyaws igaw bikatukin nagamag asisinap, aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb.”  Tage singay takalbaleb towen kavel bipiyev Yowbad Natun, o biyageg nakaleiwag. Kaleiwag towen buya̱vin biwidids, va̱gan beibwein adsinaps. Tage takalbaleb towen bo bikamliw Kululuwan towen nililabeids. Yowbad singay bimop ansinap gamag towen. } Kukin kal isiplev Moses nakaleiwag, asteiy o asteitoun ikamteles ansinap kalbaleb, nag inok nuwes, mo iweiys imat. xi Tage kadiloka bitawenes Yowbad igaw bikatimop, son kov tawtoun, waseg bigabus tasiyas astameiliw Yowbad. %C Kukin bitakakins Yowbad sinapun wankuyeim mo tatoneids bitava̱ges adsinaps kalbaleb. Bo bigak! Nag kwayuwein lun nises silma̱nin adsinaps kalbaleb. ta Mwasanin nag ikatikunouks silma̱nin tapwa̱loul. Awoum bitapiyaves katikunouk ma̱wan tasiyas. Tage bitalabeids meiveka ya̱kids. E, igaw bitakines Yeisuw kakita beiyum beim, mo bitaguyeids va̱gan bitalabeids meiveka ya̱kids. mS Kadiloka bitalabeids meiveka ya̱kids, mo bitasiwa̱youbs babaw ya̱kids, o bitawotets bwein.   Bitayyousis liva̱nen idanamis silma̱nin mwa̱saw. Awoum bitagweys. Towen nilivnek idamwa̱saws bo bitoukum silma̱nin. gG Bweina bitaskakins waseg, adsinaps didumwal, o bitasimounids va̱gan bitakapwapouts, mo beikous adpwa̱yats waseg towen. Mamagina bisiwlik nanouds mo beikous dakanuways kalbaleb, o biwid wouds yevagam gimagim waseg. X) Tanuwagan lun towen datoveks avakaein, ikaleiwag Yowbad nabunatum waseg. 0Y Ked towen kweivaw, mwamov silma̱nin. Tut kweiboug, kweim nisilbwed Yowbad nabunatum. Yeisuw bo ikaliyow va̱gan bitasiws ya̱kids, peinan won iyagages peinads. uc E sigwey, Yeisuw buya̱vin neiwout peinads, mapuna takapwapouts mo bitasiws wanuwan Yowbad nabunatum. ~u Peinan biwid adsinaps kalbaleb binumlev, mapuna mo biyakous lun silma̱nin sinap kalbaleb. Bweina takapwapouts P Wankuyeim mo ilana:“Nag vayuwein banuway asisinap kalbaleb.” 6e “Yowbad ilana,‘Yam tasiyas beikous, mo basek gunakaleiwag towen wasigeis tasiyas.Basen gunakaleiwag wakateis,O balel gunakaleiwag waninous.’ ” R Kululuwan Bwanabwein, towen-vak idibakeids; anilivan ma̱wan:  ' E, sivtanoka ilun; bo kadilok lun towen silma̱nin bweilim babaw bisim bisigeg. Lun towen waseg ivag adsinaps ibwein, angamag ya̱kids.   Kelis gog sivtanoka ilun peinan adsinaps kalbaleb, bo kadilok lun towen silma̱nin bweilima babaw bisim bisigeg. Ilun ikous mo isin Yowbad wanaka̱tay; ikayamat ee... igaw Yowbad mo biva̱ges tasiyas astameiliw towen mo beibus bimlavags mamagina nakabtatet. ! ; Lun tanuwgwes tatanok tatanok itamanaws iwwotets yam katanok katanok, ivvalutsa lun Yowbad waseg; tage nag kadilok biwid gamag asisinap kalbaleb.  / Yowbad nanon ma̱wan, mo Yeisuw Kelis itam won mamagina lun bulukwan, sivtanoka imat, bo misinak. Iva̱geids mo tabweins, angamag ya̱kids.  - Mapuna Yeisuw ilana,“Kukineig nam bawtel muwotet, aveiyag sivinam.” Mamagina bo igidem kweiboug kaleiwag, va̱gan bisein kweivaw.  Peinan lelel wakunuwatan, ilana,“Nag ikalin nuwam lun, o nag sivinam siwa̱youb silma̱nin lun,
o nag sivinam lun bulukwan bigabus beikous,
o nag sivinam lun silma̱nin sinap kalbaleb, nag!”(Moses nakaleiwag waseg nisekes lun tasiyas.)  Mapun alana, ‘O Yowbad, kukineig nam bawtel muwotet, aveiyag sivinam.Ma̱wan liva̱neig nilel Bukitab sinbilibil waseg.’ ” dA Nag sivinan lun bulukwan bitagob beikous, o bitasekeim peinan adsinap kalbaleb; nag.   Wankuyeim Kelis neim ven watinow, ilana,“Nag sivinan lun o aveiyag gamag bisekeims, nag. Tage woug nukusekeig. r] Mapuna ilneiluns waseg mansiyas bulumakaw o gouts buyvis, tage nag kadilok biwidis sinap kalbaleb. D Kukin bivag asisinap beibwein mo biyakousis mansiyas lun bulukwan, tage nag asisinap ibwein, mapuna ivvaluts bweilim katanok katanok waseg. Kukin lun towen biwid gamag tasiyas sikalbaleb, mo beikous asimwasin. Tage lun towen waseg bweilim katanok katanok ininuways; asimwasin, peinan asisinap kalbaleb nises. @ { Moses nakaleiwag waseg nag mwa̱saw tatonen. Mwa̱saw towen waseg igaw tut wanakougwaw, tage Moses nakaleiwag waseg, yagada mwa̱saw. Moses nakaleiwag waseg iwaweiys lun bulukwan bweilim katanok katanok, pines gamag tasiyas ikanawes nakaleiwag, va̱gan binekes Yowbad; tage nag kadilok bivag asisinap beibwein. |q Kelis ma̱wan sivtanoka imat mamagina lun bulukwan va̱gan bikow adsinaps kalbaleb, babaw ya̱kids. Igaw sivyuwein mo bisap, nag va̱gan biwid sinap kalbaleb, tage bikatinabweids ya̱kids, magat biseiw nuwads nakabeiyum towen waseg.{ Yowbad bo ikaliwageids gamag ya̱kids sivtanoka bitakanigs mo bikatkin adsinaps, aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb. C Kukin Kelis tuta babaw bimta̱mat peinads, adok kweiboug Yowbad nibun ven watinow mo bisilamaw, bweilim katanok katanok bimta̱mat, ee... adok tut nagein bo ma̱wan-wan. Tage sivtanoka bo isap, nakabiyokous tut, nagein waseg, itam won tonen, imat va̱gan bikow adsinaps kalbaleb, binow, bilavew. Mo beikous. `~9 Nag tut babaw Kelis won bitatama-wan bimta̱mat, nag. Sivtanok bo misinak. Tanuwgwes lun sitovek isousiw wanuwan Bunatum Singay Bwaboum bweilim katanok katanok, ikokew buyav (tage nag buya̱vin tatonen, nag). X}) Kelis nag isiw Bunatum Bwaboum towen ven watinow, nag; tage bunatum bunawen nitakayasis mamagina bunatum mounid; tage bo isiw liba̱lab tonen waseg. E, nises wamatan Yowbad tut towen peinads ya̱kids. '|G Liba̱lab wuliyougwan itakayasis ivkasis watinow mo iwidis buyav waseg, tage youd tasiyas walba̱lab iwidis kweitan lun waseg. Lun towen singaya bwein. >{u Kweiboug kaleiwag singay ikatkiles waseg buyav; youd babaw bikibik biva̱ges bwein. Kukin buyav nag biwta̱wout, ta-ma̱wan biwid sinap kalbaleb beikous. Kelis ikanig peinads ^z5 Ma̱wan mo isow Bunatum Bwaboum son kwavsiyas kwa̱vig silma̱nin tapwa̱loul. eyC Igawa isusow, ilana,“Buyav towen silma̱nin Yowbad nakaleiwag nidibakeimiy.” x{ E, Moses nakaleiwag babaw bo ikamtilakes tasiyas ikous, ikow buyvis bulumakaw nitsiyas son buyvis mansiyas gout, son yevagam. Mo ikow sip wunuwunun bwabwel son kaligweg yagan yisop, isow buyav, ikow, mo ikatsap wasigeis buk towen son gamags. w+ Taninuways kaleiwag kweiboug. Aleis iweiys imta̱mats, buyvis ikawes isiwlikes buk son gamag tasiyas silma̱nin kaleiwag towen bitawtoun. _v7 Igaw mwamov, nag bikanawes. Tage bikanig, mo bitawtoun kaleiwag towen nikanlev. u Kavel takanig igaw mwamov bilel nakaleiwag silma̱nin nakiyay, mo bikanig wankuyeim, taliven bivinis mo bibkunis nakaleiwag. tta Mamagina bo isekeids kweivaw kaleiwag, waseg bitanekes Yowbad. Waseg bidaweids mo bisekeids mwamovads nag beikous, ma̱wana nilivnek. Bo nitasiplaves kweiboug kaleiwag mapuna bitakanigs; togo bo ikanig peinads, mo ikatinabweids. Ds Kukin woud bikibik peinan takabkwen aveiyag bwaboum, igaw bisiwlikeid buyvis gout o bulumakaw waseg son bulumakaw kuda̱vin pulikov-nen, mo bigimagim woud. Tage singay Kelis buya̱vin biwid nanoud bigimagim, mo sinap bwaboum bitapiyev; o bitakanow aygan Tamwamov Yowbad. E, Kululuwan Bwanabwein tut babaw bo isigeg, mtowen bo ileb Kelis mo itam won tonen kamnat mamagina lun bulukwan, silma̱nin Yowbad, va̱gan biwid adsinaps kalbaleb. 0rY Peinan Kelis bo isap, mtowen tanuwagan lun silma̱nin damwa̱saws tut towen. E, datapwa̱louls buntuman, gamag mwasanin nag iwlules ven watinow, tage singay avakaein, bwanabwein. Kelis bo isiw bunawen Bunatum Bwaboum, sivtanok neisiw bo misinak; bo ikow buya̱vin tatonen. Nag buyvis mansiyas bulumakaw nitun o mansiyas gout. Tage ikow buya̱vin tatonen, waseg iyamiyis kululuwads, va̱gan tut babaw bitasesus bwein. Taninuways kabebay, waseg bunatum towen silma̱nin gudwouvaws ya̱kids. Kaleiwag kweiboug o bunatum kweiboug waseg isiwyoubus Yowbad o iluns waseg Yowbad, tage nag kadilok bikidumwal ninous tasiyas sitapwa̱loul ma̱wan. Misinaka bikambuvisis asisinap aveiyag igeg waseg kan bwaboum o soup bwaboum, o ka̱kay sinapun, o wouds kaleiwag-nen. Kaleiwag tasiyas kweiboug nisenas, nisesus ee... tutan bikatilow sinap, mo isen kweivaw. p9 Bunatum towen waseg Yowbad Kululuwan ikatimlakeids sinap kweitan. Igaw Bunatum Bwaboum nises, ta-ma̱wan bitasiw wanuwan Bunatum Singay Bwaboum. \o1 Tage buniyuwen bunatum misinaka tanuwgwes lun sitovek, bweilim katanok katanok mo sivtanok beisiw. Tutan beisiw mo bikow buyav, beisiw. Mo beilun Yowbad waseg peinan ansinap kalbaleb, o pines babaw gamag. jnM Youd tasiyas ikatinages ikous, tasiyas tanuwgwes lun mo isousiws Bunatum Bwaboum iwwotets. m+ Wakunuwatan didawag towen mamagina anelos askakin kamnat, ingwanis didawag. Bunatum liva̱nen nag kadilok bitalivan bitayakous tut towen. rl] Wanuwan bunatum towen abeilun won goul-wan nises, waseg igabus gewuw, manisin singay bwein. Yowbad nadidawag, nises bunatum towen, goul watoulan palanim palatanok isumweilisa ikous. Wanuwan nadidawag towen Yowbad nakaleiwag nilel dakul waseg, son mana mwasanin wanuwan abmavin. Abmavin gog towen goul-wan, son Elon nakaytuk, kweiboug niya̱sus yageivein. Yk+ Mwayniyuwein kweim isilbwed buniyuwen bunatum yagan ‘Singay Bwaboum.’ pjY Bunatum kweim-wan waseg niwlules, maynatan watoulan, mwayniyuwein wanuwan isilbwed bunkakit. Bunvakaein gog abwodam wadadan teibol kweitan. Teibol waseg nisenas bled wamatan Yowbad. Bunatum towen yagan ‘Bunatum Bwaboum.’ xi k Kweiboug kaleiwag waseg liva̱nen tapwa̱loul kweitan kweitan, son liva̱nen buntuman tapwa̱loul ven watinow. h Liva̱nen kaleiwag kweivaw bo isek, mapuna ipiyev kweiboug kaleiwag. Kaleiwag kweiboug inawotet bo ikous. Kakita bikanig.Kg Asisinap kalbaleb waseg bo binok nuwag, banumlev, mo beikous.” =fs Nag bikamtilakes sisiyas o budisiyas bilansa, ‘Kadiloka kukwakins Yowbad,’ nag.Peinan asibabaw bikakinsa yey Yowbad.Tasiyas toul sisiyas guyawaw bikakinsa yey. =es E, ilana,“Tut towen beikous mo basekes min-Yisleil sikaleiwag kweivaw.Gunakaleiwag basein waninous o balel wakates mo bamlavag siYowbad, o tasiyas gungamag. Ed Nag ma̱wan kaleiwag towen nasekes tibsiyas, misumkwey natokes, namgwayes, mo ilisawes Yidipt.Tage bo ipiyaves gunakaleiwag towen,
mapuna akamgwayes.” Yowbad anilivan ma̱wan. Ac{Tage bo ikakin-wan asisinap bo ika̱bwag, ilana:“MiGuyaw yey agulivan ma̱wan:Igaw tut wanakougwaw mo basek kweivaw kaleiwag wasigeis min-Yisleil sisiy min-Yud. gbGKukin nag kweitan abkalouw bises waseg kaleiwag kweiboug, nag beivag sivinan kwayuwein. a-Tage Kelis nakaleiwag bo ilisow Moses nakaleiwag. O nawotet-vak, ilisow tasiyas siwotet. Peinan sinap towen Yowbad nilivnek, singaya imug. `{Tasiyas sibunatum mamagina Yowbad nabunatum walba̱lab, peinan itakayasis. Kweiboug Moses sivinan biwlul kid Yowbad nabunatum, Yowbad mo idibek, ilana,“Kadiloka kuvakaes youd babaw ma̱wan magin ankakin towen nakatimlakeim wa̱koy.” _7Kukin bises ven watinow, gamag nag bisekes nawotet mamagina tanuwagan lun; peinan tanuwgwes lun nisesus, igawa ivvaluts Moses nakaleiwag waseg. }^sTanuwgwes lun babaw siwotet isiwa̱youbs o iluns waseg Yowbad. Towen-vak, kadiloka kweitan youd bisek Yowbad. F] Silawun agulivan ma̱wan: Tanuwagan lun avakaein datoveks Yeisuw nisin Yowbad nakabkaleiwag wanaka̱tay walba̱lab; iwwotet Yowbad nabunatum mounid waseg. Gamag nag iwlules; Yowbad niwlul. 6\eMoses nakaleiwag waseg, tanuwgwes lun tougweys gamags. Tage wankuyeim Yowbad itabudabod, mo ikaluweg Natun, imlavag tanuwagan lun, ansinap kamnat tut nag beikous.o[WKweiboug tanuwgwes lun bo iwaweiys lun bulukwan yam katanok katanok, peinan asisinap tatineis kalbaleb, o pines babaw gamag asisinap kalbaleb. Yeisuw gog sivtanoka itam won tatonen, mo iweiys lun bulukwan towen. Bo misinak. Z9Towen bo ikadilok tanuwagan lun peinads. Ansinap kamnat, bwanabwein, gimagim. Nag ma̱wan takalbalebs ya̱kids. Yowbad bo iyamwen in walba̱lab. 8YiMapun Yeisuw tut nag beikous ikadiloka bikatinabweids ya̱kids kalisiy tanmiseins mtowen, mo bitanekes Yowbad. Peinan tut babaw nises tantougin Yowbad peinads ya̱kids. LXTage Yeisuw tanuwagan lun nag beikous, peinan bises bisigeg. _W7Kweiboug tanuwgwes lun singay babaw. Imta̱mats. Ta-ma̱wan bisesus bisigagays. _V7Mapuna takakins mounid, Yeisuw inakaleiwag kweivaw bo ilisow kaleiwag kweiboug. [U/Nag itabudabod wasigeis tanuwgwes lun tasiyas kweiboug, tage itabudabod waseg Yeisuw mamagina:“DaGuyaws bo itabudabod. Nanon nag bikanavin, nag.Peinan yak bukusigeg tanuwagan lun ya̱koum.” ;TqYowbad bo itabudabod waseg nakaleiwag towen. KSKweiboug kaleiwag bo isem peinan igwey, o peinan Moses nakaleiwag nag kadilok bikidumwa̱luds. Tage kweivaw kaleiwag waseg mo bitanmises Yowbad beibwein mo bitasineikiks bitanekes Yowbad. RLiva̱nen Yeisuw nises mamagina:“Yak bukusigeg tanuwagan lun ya̱koum,
ma̱wan tanuwagan lun mtowen Melkisedek.” Q%Yeisuw nag imlavag tanuwagan lun peinan inaven o delen tanuwgwes lun, nag. Yeisuw mwamovan nag beikous; waseg bo ikadilok wotet towen. bP=Bo ikamnat, mo takakins kweivaw tanuwagan lun, mamagina Melkisedek. Mtowen Yeisuw. O3Mounid takakins daGuyaws anakum Yud. Mtowen kweivaw tanuwagan lun. Kweiboug Moses nag ikaluweg min-Yudiy siwotet mamagina tanuwgwes lun, nag. iNK Kweivaw tanuwagan lun anakum kweitan, Yud. Kweiboug nag ivag tanuwagan lun kum Yud waseg. ^M5 Kukin bikatilow tanuwagan lun, kadiloka bikatilow-vak kaleiwag, kweivaw bisen. )LK Tasiyas Livay tibun ikatimlakes min-Yisleil mo ikakins Yowbad nakaleiwag, tage nag ikidumwal asisinap biyakous. Peinan ika̱bwag sikaleiwag tasiyas, kadiloka teivaw teitan lun tanuwagan beim mo bikidumwa̱luds. Tanuwagan lun towen ma̱wana Melkisedek, nag ma̱wan Elon siney tibun. fKE E, nagein tasekes kalgutan mo ikawes tasiyas Livay tibun, tage mitiya̱mun towen Livay tabun Ebelam bo isek kalgutan mo ikow Melkisedek, mamagina Livay isek Melkisedek waseg, peinan igaw tabun Ebelam wa̱won nises. yJkTut towen dawliyougs talagus sinawatan mo kalgutan tasekes gamag tasiyas tanuwgwes lun, tage mitiya̱mun towen kalgutan bo ikow mtowen Melkisedek, niliva̱nes mtowen tamwamov. Tut towen tanuwgwes lun imta̱mats, tage mtowen tamwamov. 1I[Kal imug? mtowen tallivan? o adok mtowen nisek anilivan bwanabwein waseg? Mounid tallivan imug. Mapuna takakins Melkisedek naguyaw waseg ikalisow Ebelam naguyaw. BH}To go Melkisedek delen kweitan, tage Ebelam isek nawliyoug kalgutan. Ikous, Melkisedek mo isek anilivan bwanabwein waseg Ebelam. Mtowen Ebelam Yowbad nilivnek nasiwa̱youb waseg. kGOTasiyas gog Livay tibun, siwotet-vak tanuwgwes lun, o sikaleiwag nises. Peinan gamag ya̱kids talagus dawliyougs sinawatan, kalgutan tasekes Livay tibun. Tasiyas o ya̱kids katanoka dal, peinan tabuds anmwa̱net Ebelam. F-Singay guyaw avakaein towen, mapuna tabuds Ebelam bo ilog nawliyoug nikwey naviy wanuwan, ilog sinawatan; kalgutan isek mtowen Melkisedek. %ECNag ivag taman o inan o delen, nag. Mwamovan tonen, nag ivag nakabsilamaw o nakabiyokous, tage ma̱wana Yowbad Natun, bo isigeg tanuwagan lun mtowen. Ebelam mo ilog nawliyoug sinawatan lag. Kalgutan isek mtowen Melkisedek. Melkisedek inawotet avakaein, sinap didumwal guyawun, takativin yagan bein aga-Muyuw waseg, “Sinap didumwal.” Kwayuwein inawotet guyaw towen mamagina niwal, peinan naven yagan Salem, bitakativin bein aga-Muyuw, “Niwal.” wC iTowen Melkisedek, min-Salem siking, tanuwagan lun Yowbad waseg. Melkisedek kweiboug ilivet Ebelam neiyum neim naviy waseg. Ebelam bo iwaweiys king babaw ikous, mo ilouvats son Melkisedek. Melkisedek isek anilivan bwanabwein waseg Ebelam. (BIDanamis towen ma̱wana kululuwads analon, moumouvit, tawtoun. Waseg ikaliyow kweim towen nisilbwed palakakit Yowbad nabunatum tatonen. Bunatum towen Yeisuw bo iginisiw, nimug peinads, inek Yowbad. Bo imlavag tanuwagan lun va̱gan bisesuna bisigeg, ma̱wan Melkisedek kweiboug."A=E, mo takakins akweiy youd bisesuna bisigeg. Ta-ma̱wan Yowbad biyaweid waseg, anilivan son tabudabod. Mapun bitanmises bwein anilivan waseg. Ya̱kids nitasawls silma̱nin Yowbad bikatinabweids. Mapuna tatawtouns va̱gan bitayousis youd towen nisen wamatads o tanamis waseg. @+Yowbad ma̱wan, sivinan bikamtilakeids anilivan mounid aveiyag igaw mo bisekeids, o peinan nag beivag nanon kweitan, mapun bo itabudabod. ?%Gamag ya̱kids tatabudabods waseg yagan towen tamumug, o kukin bitakamnimans, teitan gamag mo bitabudabod va̱gan anilivan bikamounid. K>Wankuyeim Ebelam ikaptulena oko mo iban anagin livan towen. >=w“Mounid bo balabeim, bakatimweis mubod bibabaw.” <! Kweiboug Yowbad anilivan tonen nilivnek, isek Ebelam, itabudaboda yagan tatonen waseg, peinan tavakaein tonen, ilivan mamagina: 8;i Awoum bukugweys yakamiy tage kukwawes amasinap, mamagina bukusimounids o bukwaptuleimiy ma̱wana yakamey, mo bitaba̱nes anagin towen Yowbad nilivnek. Yowbad bo ilivnek :} Sivinag bukutoukums ma̱wan, tatanok tatanok yakamiy, aveiyag nukunmises mo tut babaw bukubba̱nes minamis anagin. %9C Inakaleiwag bwein. Nag binumlev miwotet bwein, o misiwa̱youb silma̱nin Yowbad, peinan nukulabes tasiyas tayakelesiys, o igawa nukuvva̱ges ma̱wan. y8k Kalin nuwag yakamiy. Agulivan tawtoun; tage adok yakamiy amisinap bwein, mapun Yowbad mo bikatinabweimiy. 7Kukin gog awuyow beisob son doudiw, bo bigak. Kakita biyageg pwepway towen; o awuyow bigob kov, peinan awuyow bo ika̱lawt. 6 Kuninuways pwepway. Tut babaw iksikweis isiw wanuwan pwepway, isob kaeis tasiyas nisapwes; mo Yowbad bikalin nuwan waseg. e5CKalisiy siva̱tan bikamnat ninous, bikamkwanes liba̱lab anagin, bisimkwanes Kululuwan Bwanabwein, o Yowbad anilivan biliganes, bidokes bwein, o bikakinsa Yowbad nakaleiwag nimimeim son natawtoun; wankuyeim mo bipiyaves, ta-ma̱wan bitaguyes tasiyas va̱gan bikanavin vayuwein ninous. Peinan tatineisa iweiys Yowbad Natun waklos, ikasigumis. f4EE, kukin Yowbad nanon ma̱wan, mo bitalisawes sinap tasiyas, taninuways sinap mamatuw. S3 !Liva̱nen Kelis nukuliganes kweiboug, adok kukwakins; sivinag bitalisawes, bisiw; mo bitaninuways sinap mamatuw Kelis waseg. Sinapun Kelis kakolan-nen awoum bitawgawos bitakelays vayuwein. Kakolan bunatum mamagina: bitapiyev kweiboug sinap kalbaleb, bitasimounid waseg Yowbad, bitakakin sinapun ka̱kay silma̱nin sinap kweivaw, o datuwa̱veks nimes bisenas wa̱woud, o liva̱nen bitakanigs mo bitakits vayuwein, o mapun sinap kalbaleb mamyuyan nag beikous. 2+Igaw bukuwkuva̱kaeins mo bukukwams kan, mamagina amisinap bimatuw, ninoumiy biwotet, mo bukukwakins aveiyag bwein, aveiyag kalbaleb.`19 Yakamiy kusasus ma̱wan tasiyas a̱pwaw. Nag kukwakins liva̱nen sinap didumwal. g0G Tut towen waseg kadiloka bukumtakavates gamag mwasanin. Nag gog. Singay tatagouwaw yakamiy. Kadiloka bakakamtilakeimiy vayuwein mo bukukwakins silawun Yowbad anilivan. Igawa kumwamoums sus. Ta-ma̱wan kan bukukwams. c/? Sinap towen liva̱nen avakaein badibakeimiy, tage keikay, peinan ikawegweis woumiy. |.q Peinan Yowbad bo isek nawotet tanuwagan lun, ma̱wan Melkisedek kweiboug. Awoum bitapiyaves liva̱nen Yowbad -- E, youd babaw waseg ikanaway Taman aygan, mo imlavag takatinabweids ya̱kids. Kukin bitakanawes aygan towen bo bitasesus bwein, tasigagas. h,ITowen Yowbad Natun, tage gamag iyagages, ikanow aygan Taman, mo ikakin ked towen keikay. K+Misiya̱mun Yeisuw imlavag gimgeilin ven watinow, mo ininitoug igilagel Yowbad waseg, iwkuwak ivva̱lam. Sivinan kid Yowbad bikatinob kanig waseg. Yowbad mo iligen, peinan Natun bo igoul. *}Kweitan-vak anilivan mamagina:“Bukusigeg tanuwagan lun ya̱koum, ma̱wan tanuwagan lun towen Melkisidek.” ;)oKelis-vak nag tatonen iyamwen va̱gan bimlavag tanuwagan lun, nag. Yowbad gog bo isek nawotet towen. Anilivan mamagina:“Ya̱koum Natug, nagein bo kumlavag Natug.” (Tanuwagan lun nag tonena bikow nawotet towen, nag. Peinan Yowbad bidow silma̱nin wotet towen. Ma̱wan kweiboug Elon nidow. '9E, peinan tougweys, tanuwgwes lun tasiyas, o asisinap kalbaleb, kadiloka bilineiluns waseg Yowbad; o bilineiluns waseg Yowbad pines babaw gamag. $&ATasiyas tanuwgwes idaluns bikagma̱nums wasigeis tasiyas toubols sisiyas tasiyas talasisulins ked, peinan tanuwgwes idaluns igwey asisinap tatineis. 2% _Gamag ya̱kids, tasiyas tanuwgwes idaluns ikawes siwotet peinads gamag ya̱kids, mamagina dasiwa̱youbs ikawes, isekes Yowbad, waseg bitaluns; peinan adsinaps kalbaleb. $3Mapuna takapwapouts bitanekes datakaleiwags Yeisuw mo bisiwyoubuds. E, avei-tut a̱bads bigeg mo binok nuwan ya̱kids, va̱gan bilabeids.##?Tanuwgwes lun mwasanin nag inok nuwes ya̱kids adsinaps igwey. Tage Yeisuw ikakin a̱bads, ikakin-vak adsinaps ven watinow. Kweiboug ven watinow, Seitan bo iyakwen Yeisuw nakabiyokon babaw waseg, ma̱wan iyakwaneids ya̱kids. Seitan iyyokon bo nag. Nag ivag ansinap kalbaleb. "9Datoveks mamagina lun tanuwagan, Yowbad Natun, Yeisuw, bo nein walba̱lab peinads, kadiloka bitatoukums datapwa̱louls waseg, silma̱nin mtowen. ! Nag kadilok aveiyag bitasowm wamatan. Adsinaps babaw bo ikinbunik, datakaleiwags towen. Yeisuw mamagina lun tanuwagan avakaein   E, Yowbad Tamwamov anilivan tawtoun, singay kakat. Tage seis babeit; Yowbad anilivan kakat, peinan ibas wanuwads, ita̱vid adtuvas waseg, kululuwad son mwamovad bein palatan, kaleivid son tatuwad bein palatan, o ikakina dakanuways, aveiyag sivinads. w Kadiloka bitatoukums va̱gan bitasiws waseg. Awoum teitan bisiplev aygan mo bikalouw ma̱wana tasiyas kweiboug. mS Kukin bitasiws mo bitayeiwas dawotets waseg, ma̱wan Yowbad kweiboug niyeiwas inawotet waseg. gG E, dakabyeiwas igaw nises waseg Yowbad, mamagina Sabat, inagamag igaw mo beisiws waseg. xiKukin Yosuw bisekes sikabyeiwas, wankuyeim Yowbad nag bikatigik kweitan yam. Tage Yosuw nag isekes, nag. V%E, kweiboug Yowbad nikatigik kweitan yam. Bweilim babaw wankuyeim mo ikatipel ansinap isek Deibid, ilivan ma̱wan:“Nagein gog, avei-tut igaw bukuliganes aygan,Awoum bikeikay ninoumiy.” GTaninuways livan towen:“Tasiyas nag beisiws sikabyeiwas waseg, nag.” Gamag mwasanin beisiws waseg, tasiyas nag. Peinan nikatiliganes anilivan bwanabwein, tage nag isimounids. "=Ya̱kids gog nitasimounids waseg Yowbad bo bitasiws idakabyeiwas waseg. Tasiyas nag. Anilivan silma̱nin tasiyas kweiboug mamagina:“Kapasal nuwag, atabudabod, alana, ‘Tasiyas nag beisiws sikabyeiwas waseg, nag.’ ” Kweiboug Yowbad ibun ven babaw ikous, mo iyakous nawotet towen. E, liva̱nen nises mamagina:“Yam kweinim katanok, Yowbad nawotet bo ikous, kwayuwein yam mo iyeiwas.” Anilivan bwanabwein bo isekeids ma̱wana tasiyas. Tasiyas bo ikatiliganes, tage anilivan nag ilabes, peinan nag isimounids waseg. } uKadiloka bitagoulus Yowbad. Anilivan nises waseg bitasiws dakabyeiwas waseg. Awoum biyamkwaneimiy mwasanin yakamiy. hIE, taninuways. Tasiyas nag kadilok beisiws sikabyeiwas waseg, peinan nag isimounids.!;E, Yowbad bo isek anilivan mounid mamagina:“Nag baspuyeimiy wamikabyeiwas waseg, nag.” Anilivan ma̱wan, peinan singaya ikapidabs waseg. gGBo ivasiganis Yowbad sinawavas bweilim, mtasiyas takalbalebs; mo ikanka̱nigs wanawoud. Kuninuways tasiyas nivasiganis Yowbad, peinan ipiyaves aygan, mtasiyas Moses nitokes ilisawes Yidipt, mo inounas siney. 9Liva̱nen nises mamagina:“Nagein gog, avei-tut bukuliganes aygan, awoum bikeikay ninoumiy, ma̱wana tasiyas kweiboug nipiyaves Yowbad.” Mounid bitamsamwas Kelis waseg. Magat bitavvaluts idanamis waseg, ma̱wana wanmugwana nitanmises. Kukin gog nag, bo bitadeivs. ! E, tut nagein, bweina kuggeiguys simsimiyas wasigeis yam katanok katanok, mata ge sinap kalbaleb bikatidavimiy mo bikeikay ninoumiy. ' O sigwey, kuvna̱ses amisinap beibwein. Awoum beivag ninoumiy kalbaleb, waseg bukupiyaves Tamwamov towen Yowbad, mo bukukwalouws waseg. oW Kapasal nuwag, mo akawtunes, alana, ‘Tasiyas nag kadilok beisiws gunakabyeiwas waseg, nag.’ ” s _ Tage gamag tasiyas bo ivasiganigs, mo alana, ‘Tut babaw itapleileiys mav. Nag ikakins gunaked.’ a ; Peinan timmiyas iyakwaneigs, o ikines gunawotet tawtoun, bweilim sinawavas waseg. r ]Awoum bikeikay ninoumiy ma̱wana tasiyas kweiboug niyakwaneigs wanawoud, mo ipiyaves gunakaleiwag. u cE, kuninuways Kululuwan Bwanabwein ilivan mamagina:“Nagein gog, avei-tut bukuligen aygan, M Tage Kelis, inabunatum waseg, bo itoukum mamagina Natun. Ya̱kids inabunatum ya̱kids; magat bitakapwapouts silma̱nin youd siyas bwanabwein nilivnek. Yowbad inagamag ya̱kids bo bitayeiwas ,QYowbad nabunatum waseg, natouwat Moses kweiboug itoukum nawotet babaw waseg, mamagina takatimlakay, ilana, “Igaw Yowbad mo bikaleiwag ma̱wan, ma̱wan.” _7(Bunatum katanok katanok tawteleins nisesus, tage tawtelein youd babaw Yowbad.) :mMoses yakawanan kalamwey-nen, tage Yeisuw yakawanan singay avakaein, ma̱wana yakawanan tawtelein bunatum. Tage bunatum yakawanan kalamwey kakit, ma̱wan Moses yakawanan. yMa̱wan Moses kweiboug itoukum Yowbad inabunatum waseg, e, Yeisuw-vak ma̱wan, itoukum inawotet to Yowbad nisek. Q E sigwey, Yowbad inagamag yakamiy o yey; peinan bo idaweids ya̱kids silma̱nin liba̱lab. Kadiloka taninuways mtowen Yeisuw, peinan Yowbad nikayeb neim, mamagina tanuwagan lun, datapwa̱louls waseg. Ven watinow Yeisuw a̱ban igeg, Seitan iyakwen, bo nag; mapuna ikadilok bilabeids ya̱kids, avei-tut Seitan biyakwaneids.lQKadiloka bimlavag gamag ma̱wana budan ya̱kids, mo imlavag tanuwgwes-lun sitovek, inok nuwan ya̱kids, o itoukum waseg Yowbad nawotet, mamagina iluns son Yowbad o iwid adsinaps kalbaleb, mo Yowbad ikalin nuwan ya̱kids. _7Nag ikatinabwes min-liba̱lab, nag.“Bilabeids, Ebelam delen ya̱kids.” mSPeinan bo tawenes kanig, mamagina iyawanids tasesus bweilim babaw, mo ilikuds, ikatinabweids. q[Yeisuw budan ya̱kids, peinan bo imlavag ma̱wana ya̱kids, won waseg, son buya̱vin, ma̱wana ya̱kids, va̱gan bikanig mo bigulek Seitan. E, Seitan son inakaleiwag bo igulek-vak. Seitan nakaleiwag silma̱nin kanig bo ikous. ~  Anilivan kwayuwein:“Basimounid waseg towen.” Kwatounun:“Yey-aya sigwey budag tasiyas Yowbad nisekeig.” j}M Adtamumugs bo iva̱geids adsinaps ibwein, Towen inakabsilamaw Yowbad. Ya̱kids-vak dakabsilamaws Yowbad. Mapuna idokeids budan ya̱kids. Nag ivag anmwasin wasigeis ya̱kids, peinan idibek Yowbad, ilivan mamagina:“Bageiguy wasigeis budag; yagam yak waseg.Mugwamag babaw bikatuyouns bimeis, bisiwunigs;
yey wanuwein mo bakavasim.” |{ Towen bo ibun youd babaw silma̱nin nawotet tatonen. E, sivinan babaw nitun beisiws mititeilin waseg. Kadilok-wan adtamumugs bilivet moumouvit va̱gan bikatinabweids, va̱gan biyakous ansinap bwanabwein meivek-wan. Yowbad nakaleiwag ma̱wan. {{o Tage takines Yeisuw tut kayakus ibus im watinow, min-liba̱lab wanakaew. Mo ikow nakaleiwag avakaein son yakawanan avakaein, peinan moumouvit ilivet, waseg imat, isimkwen kanig mouvitan peinads ya̱kids. E, Yowbad nasiwa̱youb ma̱wan. x~~"}||a|{eyyLxwwGv;utt9srr>qpnn.m:lvkkdjHhhgff%ewddcRb6ai``_S^]\\{ZeYxXX=WnW/VVyUU$TUSS RQQ)=<;;:99^886Y5344M3s22<1J//F.*-,++u**r));(''%&%%$e#"k!!!5 $Y>ktM J.[V1= @ ,  s.q7xRb  Im watinow, ven towen nibubun; tage ven watinow nag ikakins mtowen. ga I Mtowen kamnat mounid, immiteil wasigeis gamag tatanok tatanok. E, mtowen bo neim ven watinow. ^` 7Yon nag kamnat tatonen; misinaka ikamtilakeids bitakines mtowen kamnat tatonen. _ Yon neim; nawotet bikamtilakeids mo bitakines gamag towen ansinap kamnat, va̱gan kid babaw gamag mo bitasimounids waseg. O^ Yowbad nikayeb gamag teitan, tabibapta̱ysein gamags, yagan Yon. [] 1Kamnat towen imteil ven dadub waseg. Dadub nag iyakous kamnat towen. Igawa nises. \\ 3Mtowen taymovein youda babaw; mwamovan towen magina gamag ya̱kids dakamnats. u[ eGamag towen yagan Livan youda babaw ibubun. Peinan Livan towen waseg, mo Yowbad nibun youd meivek-wan. AZ Gamag towen yagan Livan son Yowbad wanamug nisesus. Y Wanamug gamag yagan Livan nises. Gamag towen yagan Livan waseg Yowbad nises. Gamag towen yagan Livan son Yowbad katanok-wan. JX Sigwey yakamiy, kukin soum tayekelesiy teitan, ansinap bwein, mo bipiyev sinap mounid, wankuyeim mo bukukidumwal, va̱gan takalbaleb towen bipiyev sinap yaweid. E, kuninuways, bukukidumwal gamag towen bo bukwatinob kululuwan; nag biyageg; nag. Peinan Yowbad biwid ansinap; e, youd babaw kalbaleb biwid beikous.\W1Ikous, Ilaytiy mo initoug vayuwein, e, mo ikweis kweis, pwepway ivag anagin. `V9Ilaytiy kweiboug gimgilitoun ma̱wana ya̱kids, itawtoun inanitoug Yowbad waseg va̱gan nag beikweis kweis, Yowbad mo isilbwed kweis. Ta-ikweis kweis kweitoun bweilim, kweinim katanok tibukon. Makava ka̱las. ;UoE, kukwa̱mats amisinap kalbaleb, kulavewas, kunitougs pines simiyas, mo bukubweins. Kukin kal tadidumwal binitoug Yowbad waseg, Yowbad mo bitawtoun youd towen silma̱nin. @TyMagat bukusimounids waseg Yowbad, o bukunitougs takatoun silma̱nin, daGuyaws mo bikatinob gamag towen, ankatoun mo beibwein. O magat ansinap kalbaleb, daGuyaws biwid, beikous. !S;Kal yak bukukwatoun, kadiloka kudawes tasiyas mituwa̱vek tayekelesiys bimeis binitougs silma̱nim, bisenas tagon wa̱woum, daGuyaws yagan waseg. R{ Kal yak a̱bam igeg, kadiloka kunitoug Yowbad waseg. Kal yak amnam ibwein, kadiloka kukwanuwel, kuyakawen Yowbad. 7Qg Sigwey yakamiy, livan towen kuvna̱ses beibwein, awoum kutabdabods; awoum kutabdabods kal yagan waseg, walba̱lab o watinow; awoum. Magat bukutam, misinaka kulana, “Ee”; magat bukupiyev, kulana, “Nag”. Kukin kweitan livan bukusen mo beivag sinap kalbaleb, o Yowbad bikatimop sinap towen. PP Sigwey, kuninuways tasiyas palopit, kweiboug nikawes daGuyaws anilivan, abes singay igeg, tage ikaptules-wan. Kukin bukusesus ma̱wan, igaw mo bukumwa̱saws. Kweiboug Youb ma̱wan, a̱ban singay igeg, tage isesun-wan, Yowbad ikalin nuwan, wankuyeim mo isiwyoub avakaein. Yowbad nuwanen wasigeis ya̱kids singay avakaein. )OK Awoum kuvtokays livan simsimiyas wasigeis. Kukin bukuvtok livan soum, daGuyaws mo bikamta̱nim yak. Takaleiwag towen igaw wakoukwed nises; nuwanaw bisap. MNBitawtoun amisinap, kwapatuls, peinan nuwanaw daGuyaws bisap. pMYSigwey, kadiloka kwaptuleimiy, kusesus-wan ee... igaw daGuyaws vayuwein bisap. E, kuninuways tabgubag ansinap, ikapatul, igaw kweis beikweis wuwal waseg, wankuyeim bulbweilim beikweis kweis, mo bita̱yoy kan singay avakaein. >LuNukuyateles tasiyas toubweins mo nukuweiys. Nag ikatimapus amilivan. Makava nukuybilebes. E, Yowbad bikatimop amisinap guyawaw yakamiy. Kukwapatuls o kuninitougs Yowbad waseg `K9Nukumwa̱saws ven watinow waseg, nukukwamkwams mamagina misagal yam babaw waseg. Mayses tasiyas tawteleins mibag bo kwayuses, igaw nises wamibunatum. Money towen iwkuwak. Aygan bo iligen Tatawtoun Yowbad; mapuna bikatimop amisinap kalbaleb nukuvva̱ges. QIMiwliyoug babaw bipsa̱pwas; man bikaboulis amikweim; mimoney bipwapop peinan kwayuses; anpwapop bimlavag mamagina pa̱nous, biggob woumiy, nakabiyokous tut waseg, peinan singay babaw kwayuses. mH UKunages agulivan guyawaw yakamiy, kadiloka bukuva̱lams avakaein peinan mouvit singaya bukulivatus. jGMKukin kal bikakin aw-wotet bwein tage bipiyev wotet towen, towen gog ansinap kalbaleb.cF?Nagein gog kukwaypamwes amisinap, mamagina taga̱gas yakamiy. Sinap towen kalbaleb. xEiKadiloka bukulivans, “Magat daGuyaws nanon ma̱wan, bakasesuna mo bakawtel mawotet ma̱wan ma̱wan.” D3Peinan nag kukwakins aveiyag bukulivatus nubweig, o asina̱vin bukukwanigs. Mwamovads gog mamagina wob, bisesun tut nag biveiyov, mo beikous. ;Co Kunages agulivan guyawaw yakamiy. Awoum kulivans, “Nagein o nubweig bakaywout bakan palatan, bakasesun katanoka bweilim, bakakow mavavag singay babaw, bakamey.” Awoum. B9 Takaleiwag anmwa̱net-wan. Mtowen kadilok bikatinabweids o biyagageids. Makava gamag ya̱koum, awoum kuvtok livan soum. Awoum kukwaypamwes sinap A Sigwey, awoum kuvtokays livan simsimiyas wasigeis; awoum. Kal yak bukuvtok livan soum, o bukuyeg soum, mamagina kuyeg Yowbad nakaleiwag. Awoum. Kukin bukuyeg Yowbad nakaleiwag adok bo kupiyev kaleiwag towen, o bo bukumlavag takaleiwag teitan ya̱koum. Awoum. X@) Kadiloka bigeg ninoumiy, peinan amisinap kalbaleb. Kuvva̱lams avakaein. Awoum kumwa̱saws o kugagigs, awoum. Bweina kuma̱nums wamatan Yowbad, igaw mo bilabeimiy, biyamweneimiy. Awoum kuvtokays livan *?MTakalbalebs yakamiy, kusineikimas Yowbad waseg, Yowbad mo biwekeimiy yakamiy. Kuwidis amisinap kalbaleb; beivag ninoumiy katanok, sinap kamnat silma̱nin. a>;Kadiloka kutams Yowbad nakaleiwag waseg. E, kadiloka kupiyaves Seitan, mo bisawl. ?=wTage Yowbad singay ilabeids. Kweitan livan nises Bukitab waseg mamagina,“Tasiyas takaya̱pams Yowbad isilbwades;
tage tasiyas tamma̱nums Yowbad bisiwyoubus kid.” &<EAwoum kudokes makava livan towen kweiboug nilel mamagina,“Kululuwan, waseg towen Yowbad isen wanuwads singay ikalpwa̱kit wasigeis ya̱kids.” J; Takalbalebs yakamiy, adok kupiyaves datoveks Yowbad. Peinan kukwawes sinapun ven watinow, adok kupiyaves sinapun Yowbad. Kukin beivag sivinamiy ven watinow sinapun mo bukwamliwes Yowbad. |:qKukin bukunitougs, nag kuba̱nes, peinan mikanitoug kalbaleb. Mikanitoug kalbaleb peinan amisinap kaya̱pam. O9Tamtimwamons yakamiy, kupwa̱kitsa nag; mapuna kuweiys gamag. Kunineivs, ta-ma̱wan bukuba̱nes, mapuna kukwammeiliws o kuvvatays. Bo igak! Nag kunitougs waseg Yowbad; mapuna nag bukuba̱nes. 8 Aveiyag wawun kukwammeiliws o kuvvatays simsimiyas wasigeis? Adok peinan amisinap yagan kaya̱pam, to ivag ninoumiy babaw. 7Kukin gog bitasiwa̱youb va̱gan beikous kameiliw; wotet to didumwal; anagin wotet towen igaw beiwuw, yagan sinap didumwal.16[Tage sinapun liba̱lab bwanabwein waseg bitasiwa̱youb, bitakagma̱num, bitakanow kaeig, bikalin nuwad sod, o bitaleb sod; nag bitayaweid o bitakatidavidav, nag. 51Kukin bukwaya̱pams o bukwameiliws, mo bukutavileiys bukulivis bukumlavags bod babaw yakamiy, o sinap babaw kalbaleb bisap wasigeis yakamiy. j4MSinap towen nag meinoy neim walba̱lab, nag; ven watinow sinapun, mamagina Seitan ansinap. t3aTage kukin bimouvit dabam, o bukwamliw soum, nag kadilok bukwaypom sinap, peinan tayyaweid ya̱koum. 2 Yakamiy tassinap o takatanaks yakamiy, awoum kwaypamwes sinap. Kadiloka kuwotets bwein. Gamag babaw mo bikakins amsinap bwein. 1 Ta-ma̱wan bukukil soup bwanabwein yuyeil yayan waseg, nag. Tabta yaveinun waseg bukulep oliv anagin? O bukulep anagin yaveinun kay yagan gleip waseg? Adok nag, peinan nag kweitan sinap ma̱wan. Ta-ma̱wan a̱wn kalbaleb bilivan bwein. Sinapun liba̱lab H0  Tabta yuyeil sivtanok beibwab yevagam son yol? Adok nag. S/ A̱wn katanok waseg isunap livan bwein son livan kalbaleb. Bo igak! . Kunages sigwey yakamiy, a̱wads waseg takavasis Tamads wanakaew, mogo tayages gamag tasiyas Yowbad nibunis, migis ma̱wana towen. 2-]Tawaw ya̱kids kadilok bitakaleiwags wasigeis bulawud babaw, tasiyas wanawoud, tasiyas iyoyows wanakaew, tasiyas itatets wapwepway, o tasiyas wabwanit, e, bo takaleiwags wasigeis; tage nag kal kadilok bikaleiwag a̱wan waseg, peinan kalbaleb singay-wan, mamagina pwa̱tuw, kanig silma̱nin. @,yA̱wn gog mamagina kov, silawun kalbaleb singay-wan, kadiloka biyagages woun wuliyougwan babaw, adsinaps babaw biyageg beikous, peinan Seitan ivakanot youd babaw a̱wads waseg. 6+eE, a̱wads bo ma̱wan, woun wuliyougwan kakit, towen a̱wn, tage natawtoun singay-wan, bikaluweg youd babaw. Kov kakit kadiloka bivakanot bigob kay avakaein, beikous. 7*gO wag ma̱wan, magat wag singay avakaein, o yag avakaein bitotow, tage kavaveis nag bivakaein, kakit; tage kadilok bitakavaveis, wag mo bisawl bein ampalawen sivinads. ()ITasenas tanmunum son vitulen wawudous mansiyas hos wasigeis. Man mansiyas kawka̱veks mo takavaveis takidumwa̱lus, bitouvins bineis ampalawen sivinads. (/Tut towen tabla̱bols ya̱kids. Kukin kal nag beibol anilivan waseg, adok gamag towen singay bwein, peinan kadilok bikaluweg ansinap tonen. P' Sigwey yakamiy, awoum bukumlavags takatimlakay babaw yakamiy. Takatimlakay yakamey kukin sivinem bakakatimlakay, o nag gog bakavag, Yowbad singay bimop sinap towen bo nakavag, o yakamiy-vak ma̱wan. &Takakins geg kal won ta-ivag kululuwan, mounida takanig tonen. Ma̱wana simounid, ta-ivag nawotet, mounida kanig.5%cNakubukwab na̱wen yagan Leyab kweiboug ansinap ma̱wan, Yowbad idok nadidumwal peinan ileb Yosuw nagamag asteiy, ikidumwa̱lus, mo itanouys bwein kweitan ked waseg. $%Taninuways igaw bitasimounids waseg Yeisuw, bitakawes nawotet mo Yowbad bidokeids tadidumwals ya̱kids. Makava simounid nag bikadilok. #+Sinap towen mamagina,“Ebelam isimounid Yowbad waseg, mapuna idok Ebelam tadidumwal.” Mapuna idokes veiyon Yowbad, mtowen Ebelam. f"EKuninuways Ebelam isimounid mo iwotet, o nawotet waseg takakin singay isimounid bwein. !%Kunuw tabuds Ebelam, ikanow Yowbad aygan; magina itam natun Aysak, isek Yowbad, nakabeilun waseg. Mapuna Yowbad idok tadidumwal towen.  Takabala̱wein yak, adok bakatimlakeim makava simounid nag bilabeim. Anagin nag. Tage simounid son wotet bo bilabeim. /WAdok kusimounids peinan Yowbad anmwa̱net nises. Bwein! Tage simounid sinap towen waseg nag kadilok. Tasiyas baloum-vak isimounids, to ivag aspwa̱yata singay. q[Adok gamag teitan bidibakeim, bilana, “Ya̱koum kusimounid waseg Yeisuw; yey gog akanow aygan.” Kukin nag kweitan nawotet Yeisuw bukuwtel, ama̱wan bukusimounid? Tage yey asimounid, mapuna bukukines Yeisuw nawotet nawtel. yKukin bukusimounid, tage nag kwanow Yeisuw aygan, mo bukusimounid mav; magina simounid bo ikanig waseg ya̱koum. )Kal yak bukunek tayakelesiy teitan o na̱tan, anamoun isesuna, anakweim sigsa̱gob, bukudibek kulana, “Amkweim kupwa̱lum, bimuymuy woum; kam kukwam bukwamuweip, e mo kumwa̱saw,” tage nag kweitan kweim bukusek, o nag kweitan kan; adok bo kulivan mav ya̱koum. +Sigwey yakamiy, kukin kal idoki bisimounid waseg Yeisuw, tage nag bikanow aygan, adok bo isimounid mav. Yeisuw nag bikatinob gamag towen. c? Kadiloka bukuvna̱ses beibwein amilivan o amisinap. Yowbad nakaleiwag waseg bo ilikuds mo taneis wamnat. Igaw nakaleiwag towen waseg bo bikatkineids. Kukin nag binok nuwam soum, Yowbad nag binok nuwan ya̱koum. Tage binok nuwam soum, Yowbad mo binok nuwan ya̱koum; nag bikamta̱nim, nag. Bitasimounid waseg Yeisuw kadiloka bitakanow aygan nU Tamads gog nilivan, “Awoum kusubwan,” nilivan-vak, “Awoum kuweiy gamag.” Anmwa̱neta Yowbad anilivan tasiyas. Magat bukuweiy gamag, tage nag kusubwan, bogo takalbaleb ya̱koum, peinan bo kusiplev Yowbad nakaleiwag. 5 Kal yak bukuvnas Yowbad nakaleiwag babaw, tage sinap katanok waseg bukukwalouw, bo bigeg amsinap; mamagina youd babaw wasigeis bo nukukwalouw.  Kukin gog bukuvna̱ses gamag mwasanin o bukwasigumis gamag mwasanin, bogo amisinap kalbaleb, peinan kusiplaves Yowbad nakaleiwag. V%Kukwakins datoveks nakaleiwag kweiboug, Bukitab waseg, mamagina,“Kadiloka bukuvnas soum, ma̱wana kuvna̱seim tatoneim.” Kukin bukwanawes livan towen beibwein, mo beibwein amisinap yakamiy. ?yO tasiyas mwasanin iyages yagan datoveks Yeisuw. 9Tage nukuyagages tasiyas tasimavs. Asimwasin. Bo igak! Kalisiy tayakeikays wasigeis yakamiy? Kalisiy iyateleimiy? Adok tasiyas guyawaw mwasanin. "=Sigwey bwanabwein yakamiy kunages agulivan. Yowbad sivinan tasiyas tasimavs va̱gan bisimounids bwein waseg Yowbad. Anilivan mounid bo isekes, peinan isiwa̱youbs waseg; igaw mo beisiws wanakabkaleiwag. E, tasiyas tasimavs isimounids waseg Yowbad mo beisiws wanakabkaleiwag. +OKukin gamag asteiy bimeis wasinagog, wamitapwa̱loul, teitan anakweim maynamnabwein, antuwetuw wanaman goul-wan; teitan gog tasimav, anakweim sigsa̱gob, kukin bukuvna̱ses towen anakweim maynamnabwein, o kulansa, “Kum, kusin wanakaew wa̱keb,” o kukin bukudibakes towen tasimav, kulana, “Kun, kusin watinow,” adok peinan kwasigumis towen tasimav, kukwatukins gamag wasigeis; bo kalbaleb amisinap towen.  9Sigwey yakamiy, daGuyaws Yeisuw Kelis ansinap kamnat. Magat bukusimounids waseg Yeisuw, awoum bukwasigumis gamag mwasanin, o kuvna̱ses sisiy; awoum. / YTapwa̱loul bwanabwein o kamnat silma̱nin Tamads Yowbad, mamagina bitalabes tasiyas gumakey o nakwabs, peinan abes igeg; o bitapiyaves ven watinow sinapun.n WKukin kal idok itapwa̱loul ibwein, tage nuwanaw wadon, bo ikatidavina tonen; itapwa̱loul mav. y mTage kal yak bukukinbunik Yowbad nakaleiwag bwanabwein, waseg bilikuds mo taneis wamnat; o bukuvvalut waseg kaleiwag towen, mo bukumwa̱saw mukwawotet waseg. Kadiloka bukwanow livan towen; awoum kwatlutega mav, adok mo bukunumlev kid. 6  gKukin kal binganega mav, mtowen mamagina gamag kavel ikin magin gilas waseg. Ikin ikous, inoun, mo inumlev ankakin ama̱wan. Tasiyas nuwanaw binumlaves kaleiwag bwein. s  aLivan towen awoum bukuliganesa mav, mogo bukwatidavimiy tatineimiy. Kadiloka kukwanawes livan towen. 7  iKupiyaves geg sinap bikibik, son sinap babaw kalbaleb; kutams bwein waseg liva̱nen Kelis. Livan towen mo beisiw waninoumiy, bikatinabwes kululuwamiy silma̱nin Yowbad. K  Sigwey bwanabwein yakamiy, kunages sinap towen. Nuwanaw kuliganes livan bwein, tage kadilok kuyouviys silma̱nin amilivan sona mikavikun. Ta-bukuwteles Yowbad nawotet mikavikun waseg, nag.   9Anilivan mounid waseg bo iva̱geids, va̱gan bitamugwas Yowbad inakabwabub waseg; peinan nanon bo ma̱wan. Kadiloka bitaliganes liva̱nen Yeisuw h KTamads walba̱lab ansinap kamnat, mtowen issiwyoubuds youd babaw bwanabwein o sinap babaw bwanabwein. Nag teitan gamag bisiwyoubuds bwanabwein, nag. Yowbad anmwa̱net tut babaw ansinap katanok-wan, bwanabwein, kamnat. E Sigwey bwanabwein yakamiy, awoum teitan bikatidavimiy. u eKukin nanoud waseg sinap kalbaleb, sinap towen bivakaein; nakabiyokous waseg bikop natun, yagan kanig. ` ;Tage nanoud tatoneid bisimkineid, igaw mo biseiw nuwad sinap kalbaleb silma̱nin. D  Igaw mukwabiyokon waseg, awoum bukulivan, “Yowbad isimkineig”; awoum. Nag kal bisimkin Yowbad sinap kalbaleb silma̱nin; o Yowbad nag bisimkineid sinap kalbaleb silma̱nin, nag. J  Kal yak mukwabiyokon waseg bukusesun-wan kwaptuleim, mo bukuma̱saw kid. Yowbad bisekeim mula̱lan, mamagina mwamovam. Ya̱kids tasiwyoubus Yowbad, anilivan mounid bo bisekeids mwamovads. % E Tage kadilok tasiyas guyawaw bimwa̱saws peinan biyabus; mamagina awuyow la̱lan bikalayag, beikous. Peinan igaw beivag ka̱las avakaein, mo beiyag awuyow, la̱lan bikalka̱louws, sikamnabwein beikous. E, guyawaw ma̱wan, igaw biwwotets-wan, nuwanaw mo bimta̱mats. Dakabiyokons Q  Kadiloka bwadads tasimav teitan bimwa̱saw peinan Yowbad biyamwen.  9Kukin bukunitoug waseg Yowbad kadiloka bukunmis bwein. Kukin nag bukunamis bwein nag aveiyag bukuban, peinan nanoum akweiy. Kukin kal ivag nanon akweiy, ansinap mamagina kaysay wa̱yol ikivakuv ee... mo bika̱wot beim wakawalaw mo beikous. DaGuyaws nakaleiwag bo ma̱wan, nag aveiyag bisek taw towen, nag; peinan nanon babaw isisawl palatan palatan, nag aveiyag biban, nag. Guyawaw o tasiyas tasimavs $ CKal yak sinapun Yowbad nag kukwakin bwein, kadiloka kunitoug waseg Yowbad mo bisekeim, peinan singay tasiwa̱youb Yowbad. Mtowen nag bika̱neim, nag. ~ Kadiloka bukwapatuleimiy beibwein, sinap bwein mo bukukwawes beikous. Nag aveiyag bika̱bwag wasigeis yakamiy, nag. }  Yowbad inakaleiwag ma̱wan. Kukin abamiy bigeg, kadiloka kusimounids beibwein waseg Yowbad mo bukwapatuls o bukutawtouns. s| aSigwey yakamiy, igaw bukulouvats mikabiyokon kweitan kweitan waseg, kadiloka kumwa̱saws silma̱nin. g{ KKalin nuwag min-Yisleil yakamiy, amikum sinawatan akweiy, nukusikes ven babaw, ven kweitan kweitan wasigeis; gunalet neiw, kuvinis. Yey Yowbad natouwat, o daGuyaws Yeisuw Kelis natouwat yey, yagag Yemes. Simounid son sinap >zw DaGuyaws bisiwyoubumiy amibabaw-wan. Eimen.*yM Amalivan siwa̱yaoub kusekes tasiyas mituwa̱veks sisiyas tasiyas tayekelesiys. Gamag tasiyas meinoy nimeis Ita̱liy asilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. x Liva̱nen bwadads Timotiy bo kuliganes, peinan bo ilik wa̱deil, isap. Kukin nuwanaw beim, mo bakaw, bakalakwaneimiy. xwi Sigwey, milet towen kakit neiw. Let towen waseg bo aguyeimiy. Awoum bigeg ninoumiy. Bweina kwaptuleimiy. v- Yowbad waseg niwal nises. DaGuyaws Yeisuw neimat, tage Yowbad bo iyakit. Inakeleiwag towen bises bisigeg. Buya̱vin waseg ikatinabweids o imtakavateids bwein, ma̱wana alen sip ya̱kids. Yowbad bweina bisekeimiy youd babaw bwein va̱gan bukuwteles ma̱wana towen sivinan. Yeisuw Kelis talabein Taman mo iwgow nanouds ma̱wana nanon towen. E, mo bitaya̱kawns waseg Kelis tut nag beikous. Eimen. [u/ Singay sivinag bukunitougs peinag, va̱gan nuwanaw mo baw. Livan siwa̱youb utc Kunitougs pinem yakamey. Kakakin bwein mawotet kamnat. Sivinem amasinap beibwein youd babaw wasigeis. s Kwanawes ages mituwa̱veks, o kutams sikaleiwag waseg. Tasiyas siwotet imtakavates kululuwamiy. Igaw Yowbad bikatiga̱nes siwotet silma̱nin. Kadiloka bukutams sikaleiwag waseg mo bimwa̱saws tasiyas; kukin gog bukukwa̱bwags yakamiy mo bigeg ninous tasiyas. {ro Awoum kupiyaves siwa̱youb. Mivavag waseg kusiwyoubus simiyas. Yowbad mo bikalin nuwan waseg, ma̱wana lun. Kq Yeisuw bilabeids, va̱gan bitatams waseg Yowbad, mamagina bitaluns waseg. Ma̱wan mo bitakavvasis Yowbad beibwein. E, ya̱kids nitatams yagan waseg, wadouds waseg mo bitasiwyoubus Yowbad. ppY Wadaban pwepway davanuys nag bises bisigeg, tage tanineivs davanuys, tut wanakougwaw silma̱nin. uoc Mapuna bitanekes Yeisuw watoulan ven. Gamag mwasanin mo bikasigumids ya̱kids ma̱wana towen, Yeisuw. |nq Yeisuw-vak ma̱wan neiweiys awkwedan ven watoulan, mamagina lun bulukwan buya̱vin iwidids angamag ya̱kids. {mo Towen tanuwgwes lun sitovek ikokew buyvis man mansiyas neiweiys o neiluns waseg Yowbad, peinan adsinaps kalbaleb. Ikow buyvis, isiw Yowbad wanbunatum wanuwan. Ikous, wous mansiyas man mo igabus watoulan ven. E, taninuways mansiyas man. llQ Dakabeiluns nises. Tanuwgwes lun ven watinow nag kadilok beikams waseg dakabeiluns ya̱kids. ikK Kukin takatimlakays tobwag bimeis, asisinap kweitan, awoum kuliganes ages. Tasiyas idokes bikatimlakeids sinapun kan kweitan kweitan, tage asisinap nag ilabes tasiyas. Misinaka Yowbad nasiwa̱youb bikimtuw kululuwads. pjY Yeisuw Kelis ansinap katanok-wan, kweiboug, nagein, o igaw tut wanakougwaw. Ansinap katanok-wan. 4ia Kuninuways asisinap mitamumugwas tasiyas nikamtilakeimiy liva̱nen Yowbad. Kuninuways asisinap anagin bwanabwein, peinan nisimounids. E, kuva̱ges ma̱wana tasiyas. h Mapuna takapwapouts talansa,“GunGuyaw ilabeig.Kukin gamag ama̱wan binuwakeigs,
nag beivag agpwa̱yat, nag.” Kg Awoum bimwamon matam silma̱nin money. Aveiyag nises waseg ya̱koum bo kadilok. Awoum bukunineivs vayuwein. Peinan Yowbad anilivan mamagina:“Nag balisaweim. Nag bapiyaveim, nag.” f+ Babaw yakamiy, kadiloka kuvays beibwein. Awoum kusubwans, peinan igaw Yowbad bikatimop asisinap tasiyas taggeinawls peinan ikanavays mav. 4ea Kuninuways tawlimiyas wa̱deil nisesus, kulabes, mamagina ya̱koum simwey tasiyas kusesus. Kuninuways tasiyas abes igeg, peinan igaw gimgeilin ven watinow ya̱koum. {do Awoum kupiyaves amibwabwal. Kweiboug mwasanin itams asibwabwal wasigeis; nag ikakins min-liba̱lab tasiyas. 5c g Awoum kupiyaves siwa̱youb simiyas wasigeis. Peinan daGuyaws mamagina kov ikika̱yeil.Ka Kadiloka bikalin nuwads, peinan davanuys kweivaw singay tawtoun; ta-ma̱wan beigewn. Takaleiwag ven towen Yowbad. Adsinaps bwein waseg mo bitayakawanes, bitagoulus, bitavna̱ses beibwein. `/ Ilana, “Sivyuwein,” peinan beigewn mo beikous ven tasiyas, peinan nibunis. Tage youd mwasanin ta-ma̱wan beigewns mo bisesus bisigagas. _) Kweiboug aygan ivag mo igewn ven watinow. Tage nagein ilivnek mamagina:“Sivyuwein bavag mo beigewns ven watinow son liba̱lab.” i^K Kuvna̱seimiy. Awoum ge bukupiyaves mtowen nidibakeimiy. Kweiboug gamag mwasanin ipiyaves towen niguyeids ven watinow, mo ilivatus kalbaleb. Magat bitapiyaves mtowen walba̱lab niguyeids, singaya kalbaleb bitalivatus. ] Ya̱kids gog nitameis koy yagan Sayon, Yowbad Tamwamov inaven, Yelusalem walba̱lab. Min-liba̱lab singay babaw katuyouns nimeis silma̱nin sagal avakaein, sisiyas Yowbad angamag babaw niginsaps, yiges bo ilel walba̱lab, sisiy takalawagein youd babaw, mtowen Yowbad, siney kululuwes-wan tasiyas tadidumwals bo niva̱ges bwein asisinap tasiyas, sisiy Yeisuw, mtowen nilivkaes kweivaw kaleiwag, buya̱vin tonen waseg isiwyoubuds, mamagina isiwlikeids va̱gan bitanekes Yowbad. Nag ma̱wana buya̱vin Eibel kweiboug. r\] E, youd towen nikines, singay ivag aspwa̱yat. Moses-vak ilana,“Itatat woug, agpwa̱yat.” #[? Peinan bo iwenes Yowbad anilivan mamagina:“Awoum gamag o aleimiy bimeis wa̱koy. Kukin aleimiy na̱tan beim, kuweiys dakul waseg, beimat.” |Zq Davanuys nitameis kweivaw. Nag ma̱wana ven towen nitassikes, nag ma̱wana kov nigidaged, nag ma̱wana dadub son libgagay o bwaw, o bwa̱gig aygan, o aygan towen tasiyas niliganes mo ilansa, “Awoum vayuwein aygan bisekeids ma̱wan.” 8Yi Kukwakins tut wankuyeim Isaw mo ivag sivinan nakiyay towen; nag gog. Ta-ma̱wan. Isaw singay sivinan bikatilow ansinap, ivva̱lam silma̱nin, tage nag kweitan ked iban. 8Xi Awoum ge teitan bikanavay mav. Awoum teitan bipiyev sinapun Yowbad, ma̱wan Isaw kweiboug, peinan nigimwal kan, sivtanok ikam, mo taman kiyayan isek bwadan, maysan kan. ;Wo Kuvna̱seimiy. Yowbad nasiwa̱youb awoum biyamkwen kavel wasigeis yakamiy. Awoum mwasanin bikameiliws mo biyagageimiy babaw yakamiy; ma̱wan nugwed bitatom kan mo biyageg. V' Kutoukums va̱gan simiyas biba̱nes niwal wasigeis yakamiy. Kutoukums va̱gan amisinap bikamnat. Kukin gog nag, nag bukukines daGuyaws. IU  Kadiloka bukutawtouns, miked bukuva̱ges va̱gan bukusawls beibwein, mo tasiyas takagayals nag bikalouws, tage beibwein kikeis tasiyas mo bitawtouns. Awoum bitapiyev Yowbad nasiwa̱youb T) Tut towen waseg biyadumwa̱luds mo bigidaged wouds; tage nag bikalin nuwads waseg. Igaw gog tut wanakougwaw anagids mo bitaba̱nes, mamagina adsinaps didumwal son niwal. Kukin bika̱kin matads peinan a̱bads igeg tut towen, igaw wanakougwaw mo bitaba̱nes anagids. >Su Timdayas ven watinow tut kayakus waseg, kukin beitam ninous mo biyadumwa̱luds, tage Yowbad iyadumwa̱luds va̱gan bikatimweis adsinaps kamnat, mamagina ansinap tonen kamnat. PR E taninuways, timdayas ven watinow biyadumwa̱luds mo bitagoulus tasiyas. Ikadiloka bitagoulus beibwein Tamads walba̱lab, peinan kululuwads nises waseg towen. E, bitagoulus towen mo bitamovs. Q E, babaw ya̱kids ma̱wan. Kukin tamam nag biyadumwa̱lum, adok nag natun tonen ya̱koum. Adok tobwag gamag natun ya̱koum. *PM Kukin abamiy bigeg, bweina kutoukums, peinan iyadumwa̱lumiy. Yowbad idokeimiy nitun yakamiy. Peinan timdayas tasiyas bo iyadumwa̱luds nitsiyas ya̱kids. Oy Kukin daGuyaws sivinan ya̱kids, mo biyadumwa̱luds.O kukin bita̱meid nitun ya̱kid, mo bikow nanew beiweid.” \N1 Adok kunumlaves inageiguy towen nidokeimiy nitun tonen, liva̱nen nises mamagina:“Natug yak, kukin daGuyaws biyadumwa̱lum, awoum kupiyev.Kukin new bikow beiweim, awoum beivag ampwa̱yat. M Yakamiy nukuvvatays waseg sinap kalbaleb, tage nag kweitan bwabwagan kuba̱nes wawoumiy, nag kukwanigs ma̱wan Yeisuw, nag. )LK E, taninuways Yeisuw. Takalbalebs singaya ikamliwes, tage nag ipiyev inawotet towen. Yakamiy ma̱wan, awoum bikawegweis woumiy. Awoum bukusoumats, awoum. Kw Yeisuw takinbunikes, mtowen datamumugs peinan isimounid bwein, mamagina absilamaw son abiyokous mtowen. Kweiboug Yeisuw nises ven watinow, nanon nag inek liba̱lab mwa̱saw-nen, tage bo ikakin igaw tut wanakougwaw mo bimwa̱saw. Mapuna itam klos mamyuyan-nen, musinan klos ikaptul; ikous, Yowbad mo isek a̱ban wanaka̱tay, inakabkaleiwag waseg. Yowbad iyadumwa̱luds J + Taninuways asibabaw tasiyas kweiboug, isimounids bwein. Kadiloka ya̱kids bitatoukums va̱gan bitasawls bwein, ked towen waseg. Kwanad moumouvit bitalev. Sinap kalbaleb bitapiyev peinan mouvitan isilbwadeid. E, kadiloka bitatoukums bitasawls bwein dakeds towen wamatads. I (Peinan youd towen bwanabwein Yowbad ikakin igaw mo bisekeids ya̱kids. Sidayas tasiyas mo bitalivatus youd babaw bwanabwein.{Ho 'Butus asibabaw tasiyas bo taliganes, peinan isimounids waseg Yowbad. Tage nag iba̱nes youd towen nilivnek. @Gy &Ven watinow nag ibunakes, peinan kalbaleb. Gamag babaw ikamliwes, mapuna inounas ineis nawoud makaw waseg; mwasanin ineis wa̱koy; sibunatum mwasanin leg o mwasanin takunumwan. pFY %Mwasanin iwaweiys dakul waseg. Mwasanin ita̱vis paley; mwasanin iwaweiys pulut tanmunun waseg. Yowbad nagamag mwasanin asikweim kulivis mansiyas sip o gouts, ininounasa-wan, ta-ivag siven, abes igeg peinan gamag niybilebes. #E? $Bo isiba̱wes Yowbad inagamags mwasanin, mwasanin iwaweiys vatul waseg, mwasanin iyawanis nimes o kikeis vatul waseg, mwananin isenas wanuwan deil. 9Dk #Vinay mwasanin asigamag bo ikits kanig waseg. Tasiyas takalbalebs ivvasiganis Yowbad nagamag mwasanin, ivvalutsa bo nag, peinan isimounids. Kukin bipiyaves Yowbad, mo beikous takalbalebs siwaway wasigeis. Nag gog, isimounids-wan. Igaw bimta̱mats, sivines beikits vayuwein mwa̱saw avakaein waseg. ~Cu !Tasiyas isimounids mo naviy waseg itawtouns wasigeis ven kawka̱veks, ikaleiwags asisinap didumwal waseg, iba̱nes youd tasiyas Yowbad nilivnek, iva̱ges mo ituk ninous mansiyas la̱yon; nag igades; kov singay avakaein isiwmates; ikatinabwes tatineis naviy waseg; tougweys tasiyas mo itawtouns; itawtouns naviy waseg; ikawsapes takanaviys tasiyas nivvatays wasigeis. &BE Ta-ma̱wan bitakavtagis yiges asibabaw tasiyas tasimounids, peinan singay babaw. Gidiyon, Ba̱lak, Samson, Yepitak, Deibid, Samwel o tasiyas palopits. 9Ak Wankuyeim nakubukwab ma̱nawen Leyab nisimounid ilabes Yosuw nagamag tasiyas asteiy takinwunins ven, mana̱wen Leyab nag iweiys; tage tasiyas takapidabs iwaweiysa ikous. @- Wankuyeim tasiyas nisiwunis ven yagan Yelikow yam kweinim kweiy waseg, isimounids, isiwunis ven towen, boul palatan palatan mo ikalivatow. ?1 Asibabaw isimounids mo ikallituwanis Yol Bwabwel, mamagina pwepway nibunab nikalituwanis. Wankuyeim min-Yidipt iyokons, bo nag; mo iwgweles. >! Isimounid mo isagal, Kaltuwon sigeilin. La̱miy buya̱vin iwlik. Awoum ge towen tawayin gamags beisiw wasibunatum beiweiys kunutaws. 4=a E, isimounid mo itokes min-Yisleil ilisawes Yidipt. Nag iwen king towen nikawkun. Ivvalut-wan. Mamagina bo ikin Yowbad, tage matan nag ikin, tage bo isimounida-wan. .<U Nanon ilana,“Awoum bakow Yidipt wuliyougwan. Bweina biyagageigs peinan Kelis angamag yey. Towen waseg igaw mo bamwa̱saw, mamagina maysan gunawotet.” ;  Wankuyeim Moses ivakaein, isimounid waseg Yowbad, nanon ilana,“Awoum gamag ninous bilansa, ‘Adok inan mana̱wen Pelow natun’; awoum.” Sivinan gog abes bigeg siney Yowbad nagamag. Nag sivinan bimwa̱saw tut kayakus waseg sinap kalbaleb. ':G Wankuyeim Moses inan nikop natun, isimounids son namwan mo isowmes kweitoun tibukon, peinan ikakinsa a̱pwaw tamnabwein, o nag iwenes king inakaleiwag. 69e Wankuyeim Yosep, bo ikous anbweilim, mo ilivan liva̱nen taliven min-Yisleil peinan bilisawes Yidipt beiyums, ilana,“Tatuwag kukow, kunow, kudibwen wadiven.” 81 Wankuyeim Yekob kakita beimat, isimounid, anilivan bwein mo ikatigik pines Yosep nitun tawaw asteiy, igawa geg ikkulul wakunuwatan nakaytuk. R7 Wankuyeim Aysak isimounid mo ilivnek sikabmwa̱saw Yekob son Isaw. @6y Kweiboug Yowbad niyakwen Ebelam, tage isimounid bwein, itam natun anmwa̱net, beiweiy mamagina lun bulukwan kid. Liva̱nen towen Aysak, Yowbad nilivnek, ilana,“Aysak waseg babun deleim ya̱koum.” Tage Ebelam bo isimounid, itam natun towen. Idok Yowbad kadiloka biyakit takanig; mamagina kabebay waseg natun Aysak beimat, Yowbad mo biyakit vayuwein bisek Ebelam. E, Ebelam isimounid mo Yowbad ileb natun mwamovan silma̱nin. 5+ Tage sivines kid kweivaw ven bwanabwein, walba̱lab nises. Mapuna Yowbad nag ivag anmwasin, peinan idokes siYowbad. E, bo ikatineg siven. \41 Kukin bininuways-wan ven towen nilisawes mo biba̱nes siked va̱gan beiyums. I3  Kukin kalisiy ninous ma̱wan mo binineivs siven tatineis. h2I Tammwayas tasiyas isimounids ee... ikanka̱nigs. Nag iba̱nes youd towen Yowbad nilivnek. Tage bo ikines kadiveiyov, ikalin nuwes peinan. Idokes tatineis sikabgobwaw mamagina bwabwal tasiyas igaw ven watinow nisesus. 1 E taninuways. Tatanok gamag Ebelam anbweilim bo ikous, mo ivag tibun singaya babaw, ma̱wana wutun o alekel babiweis. 0 Nakwav Sela bo ivnavek, tage isimounid, mo itawtoun won, isum, peinan ikakin towen nilivnek igaw mo bitoukum ma̱wana nilivnek. W/' Ebelam bo inamis igaw beisiw ven tawtoun waseg, ven towen Yowbad nibun. m.S Isimounid, mapuna isiwas ven towen Yowbad nikatigik siven, siney Aysak, Yekob. Mamagina bwabwal tasiyas. Sibunatum man kaleivin. E, Yowbad bo ilivnek siven tasiyas Ebelam natun son tabun, ma̱wana nikatigik Ebelam inaven. :~}|||'{pz?yyDxx1ww vulttsqqQqpooNnnmDllvkjj[iigg=fff(edddbGaa`_^^D]];\\([ZZ{YYXX2WVV5UU)TSSsRQQPOONNMLLL K0JJI'HGG+FFdEDDACCHBBA#?>>=<<;`:99188I662555444H2211U//W..K-,,G++n**a))7((L''>&&%%G$$=##""@!!_ dIW-QHJ?8Vm0Z ( K J JNzr/]Iw to Yeisuw, ilana, “Yowbad nawotet mamagina bukusimounids waseg yey, peinan nikayabeig nam.” [./Iliganes, mo ilansa, “Aveiyag bakavag va̱gan bakawtel Yowbad nawotet?” g-G“Awoum kuwwotets peinan kan towen bipsa̱pwas. Tage bweina kuwwotets peinan kan towen silma̱nin mwamovamiy nag beikous. Gimgilitoun yey basekeimiy kan towen. Tamag Yowbad bo ikatigikeig wotet towen silma̱nin.” ",=Yeisuw mo ikatimop ages, ilana, “Mounid adibakeimiy, nag kuneveigs peinan kukines namag mulin; nag. Bogo avakamumiy, kukwamuweips, to kuneveigs. l+QIninineivs mo iba̱nes Yeisuw wayevagam wanpalatan towen, ilansa, “Tamwey, asina̱vin nukum?” *Gamag tasiyas mo ikakins ven makaw; Yeisuw nag ises, navamul nag isesus. Mapuna itouws, ikala̱vis ineis Kapaneyum, mo inineivs Yeisuw. )Tage Tibeliyas wugwanen mwasanin mo ilugs kadilkusana ven towen Yeisuw nivakamus tasiyas, waseg kan towen ikalin nuwan Yowbad waseg. L(Neiyam-nen gamag babaw igawa nisesus palata-dadan yevagam. Nov bo ikines katanoka wag wakawalaw; ta-kwayuwein nises; nag. Ikakins Yeisuw nag itouw sen navamul; siyas-wan itouws ikala̱vis. i'KSivines kid Yeisuw beitouw wa̱wag. Nuwanaw mo ita̱lags wasiven. Yeisuw kan mwamov silma̱nin @&{Iwa̱ge Yeisuw ilana, “Yey! Awoum kuweneigs!” }%sIkala̱vis ee... katanoka veit, mo ikines Yeisuw inoun wakunuwatan yevagam; bo isineikim, bo ivag aspwa̱yat. 6$gYag avakaein mo itow; kaysay ivag igegayous. 5#cKwayav waseg inavamul iwloubus ineis wakawalaw, inibwis siwag, mo ikala̱vis bineis Kapaneyum, palata-dadan yevagam. Ibwages peinan bo idadub; tage Yeisuw ta-inekes. 8"iYeisuw ikakin gamag tasiyas sivines kid bimeis mo biyousis, binawes va̱gan bimlavag siking, mo inoun anmwa̱net-wan, ikatulag vayuwein in wa̱koy. Inoun wakunuwatan yevagam !O gamag tasiyas ikines naman mulin Yeisuw mwana nivag, mo ilansa, “Adok mounid palopit towen nitakaymates bo neim.”   Bled kweinim, gamag tasiyas kamkwam ikamwages, mo isiyavis; idagis wanuwan kaynad, bo ika̱lawt sinwatan kadiney kaynad. wg Ikamuweips ikous, mo inukwes navamul, ilana, “Kusiyavis kan koubwag; awoum iyamkwen kan bises mav.” Y+ Yeisuw ikow bled towen, ika̱lin nuwan Yowbad waseg, mo ikikivis, isisekes inavamul, ivvageins gamag babaw wasigeis, tasiyas isinis awuyow wakunuwatan. Asiyin ma̱wan, ma̱wan sivines mo isekes, ikams. .U Yeisuw ilana, “Kunukwes gamag babaw bisinis.” Ven towen awuyow babaw nisesus, mo isinis wakunuwatan awuyow, tawaw babaw, babiweis mamagina kweinim tawsan. ,QInavamul teitan, Saymon Pita bwadan, yagan Andiluw, mo ilana, “Gwad towen nises, anbled kekel kweinim, in mwanay; na-ikadilok gamag siyas singay babaw.” vePilip ilana, “Bitaymiyis kan, lakatuy kina nag kadilok kakit gamag siyas katanok katanok beikams.” T!Ilivan ma̱wan va̱gan biyakwen Pilip. Yeisuw bo ikakin aveiyag mo bivag.  Yeisuw mo itamnow matan, ikin singay gamag babaw bo nimeis, idibek Pilip, “Avanuy bitaymiyis kaeis tasiyas beikams?” GBo kadiyakus tutan sagal, min-Yudiy sisagal, yagan Kaltuwon. :oIkatulags koy kweitan, siney navamul, mo isinis. lQSingay babaw gamag ikikuns, peinan bo ikines naman mulin takatouns wasigeis, iva̱ges mo ibweins. w iYeisuw anilivan towen ikous mo inoun in palata-dadan yevagam avakaein yagan Galiliy, yagan kweitan Tibeliyas. hI/Peinan nag kusimounids Moses nakalelel waseg, ta-ma̱wan bukusimounids agulivan waseg.”ta.Kukin bukusimounids Moses waseg, mapuna bukusimounids waseg yey, peinan towen Moses liva̱neig yey nilel. xi-“Awoum kudokes bayateleimiy wamatan Tamag; nag. Towen Moses kunmises bilabeimiy, togo bo biyeteleimiy.  ,“Ta-ma̱wan bukusimounids, peinan simsimiyas kuyakawaneimiy; tage nag ivag sivinamiy Yowbad anmwa̱net biyakawaneimiy. {o+Yey nam Tamag yagan waseg, mo kupiyaveigs. Magat teitan beim yagan tonen waseg, adok bukutams gamag towen waseg.  )“Nag ivag sivinag ven watinow gimgilis yakamiy bukuyakawaneigs, nag. Peinan akakina nag ivag misiwa̱youb waseg Yowbad. fE(Kuvinis Bukitab, tage nag sivinamiy bukumekeigs va̱gan kid mo basekeimiy mwamovamiy towen.  'Bukitab waseg kunineivs amisinap; kudokes kid bukuba̱nes mwamovamiy towen bises bisegeg. Nag gog; liva̱neig yey nises Bukitab waseg. Q %“Tamag tonen liva̱neig nilivan. Yakamiy gog nag kweitan tut kuliganes aygan, o nag kukines magin, nag. Aygan nag bises waninoumiy, peinan nag kusimounids waseg yey; Yowbad nikayabeig mo nam. t a$Liva̱neig Yon nilivan. Tage liva̱neig tawtoun nises waseg gunawotet, peinan gunawotet tawtoun. Wotet towen Tamag nisekeig bawtel beikous. Kukin kalisiy yakamiy bukukines gunawotet towen nawwtel mo bukukwakins Tamads nikayabeig nam.  /#“Mtowen Yon mamagina wodam, mititeilin avakaein waseg nigidaged, o bo ivag sivinamiy kumwa̱saws tut nag biveiyov mititeilin towen waseg. !“Nukukwayabes gamag mwasanin inekes Yon iliganes anilivan mounid, mo ikatpeles isekeimiy. Liva̱neig bo isekeimiy. Tage nag ivag sivinag gamag asilivan liva̱neig waseg billivans, nag. Livan towen bo adibakeimiy va̱gan kid Yowbad mo bikatinabweimiy. K Teitan gog liva̱neig nilivan; akakin geg mounid anilivan towen. <sKukin liva̱neig balivan, nag balivan mounid; nag. X)“Nag kadilokeig aveiyag tatoneig bawtel; nag. Ma̱wan baligen, ma̱wan-vak bakaleiwag; o gunakaleiwag didumwal. Peinan nag bakaleiwag nanoug tatoneig; nag. Nanon gog towen nikayabeig nam bakaleiwag. &E“Awoum bisunasun ninoumiy peinan agulivan towen. Igaw tasiyas wakaluwgwes nisesus, igaw biliganes aygag mo bisaps; tasiyas siwotet bwein beikits waseg mwamoves bo bisigagas; tasiyas siwotet kalbaleb beikits va̱gan kid bamop asisinap kalbaleb. Tasiyas ilivans liva̱nen Yeisuw jMO peinan bo amlavag Gimgilitoun, bo isekeig gunakaleiwag va̱gan bamop gamag asisinap wasigeis. W'Tamag tonen tamwamov, ma̱wan-vak mwamovag tatoneig bo itam waseg Natun yey. +O“Mounid adibakeimiy, tut kadiyakus, nagein gog nises tut towen, tasiyas takanigs bo biliganes aygag, Yowbad Natun yey; e, kalisiy biliganes mo bimwamovs. M“Mounid adibakeimiy, kal yak bukuligen aygag, o bukusimounid waseg towen nikayabeig nam, e, mwamovam bises bisigeg. Yowbad nag biyateleim, nag; peinan kanig bo kulisow, mwamovam bo kuban. veGamag babaw ivna̱ses Tamag, peinan Yowbad. Bo isekeig Natun yey gunakaleiwag towen va̱gan kid gamag babaw mo bivna̱seigs yey, ma̱wan ivna̱ses Tamag. Kukin kal nag ivna̱seig yey, ma̱wan-vak nag ivnas Tamag, mtowen nikayabeig nam. -S“Tamag nag bikatukin bikaleiwag gamag sikalbaleb o sikamnabwein wasigeis. Kaleiwag towen bo isekeig Natun yey, va̱gan kid bakaleiwag gamag babaw wasigeis. i~KTamag ivag takanigs mo imovs vayuwein, ma̱wan-vak Natun yey asekes simwamov, kalisiy sivinag. J} Tamag gog isiwa̱youb waseg Natun yey, nawotet babaw-wan aveiyag ivvag, mo ikatimlakeig Natun yey. Igaw singay tawtoun wotet mo bikatimlakeig Natun yey. Yakamiy bukukines, mo beisom ninoumiy. ]|3Iw to Yeisuw, ilana: “Yowbad Natun yey. Aw-wotet kadilokeig bawtel gunawotet tatoneig, ne? Tamag nawotet akin iwwtel. Aveiyag Tamag ivvag, Natun yey mo avag ma̱wan. Nag kweitan tobwag wotet bawtel, nag. w{gMapun min-Yudiy singaya sivines beiweiys Yeisuw, idokes ansinap akweiya kalbaleb; kweitan igulek Sa̱bat nakaleiwag; kwayuwein gog idok Yowbad Taman tatonen, mamagina idoki ansinap bo ikadilok tatonen. Yowbad Natun nakaleiwag tonen z Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Tamag yam babaw iwwotet ee... nagein gog igawa iwotet. Yey bo ma̱wan, awwotet-wan.” PyMapuna ikamliwes Yeisuw, peinan wotet towen niwtel yam Sa̱bat waseg. nxUTaw towen mo inoun inekes min-Yudiy tasiyas, ilana, “Mtowen Yeisuw iva̱geig mo a̱bwein.” Ww'Wankuyeim Yeisuw mo iban taw towen Yowbad wanbunatum, idibek, ilana, “Ya̱koum bo kubwein amkwatoun waseg. Awoum amsinap kalbaleb kuvag vayuwein; mata kalbaleb singay avakaein mo bukulouvat geg.” Rv Togo nag bikakin, peinan Yeisuw bo inoun; gamag singay babaw ven towen. Yu+ Ikatiga̱nes, ilansa, “Kavel taw towen nidibakeim ‘Kukow musag’?” t Ikatimop asilivan, ilana, “Teitan gamag niva̱geig mo a̱bwein mtowen bo idibakeig, ilana, ‘Kukow musag, kunoun.’ ” wsg Min-Yudiy ikines taw towen ikokew inasag, idibakes; ilansa, “Nagein Sa̱bat. Nag kadilok bukukow musag.” vre Nuwanaw taw towen mo ibwein, ikow nasag, inoun. Yam towen Sa̱dad, min-Yudiy siSa̱bat, tapwa̱loul peinan. BqYeisuw ilana, “Kutamanaw, kukow musag, kunoun.” Ip Takatoun ilana, “O guyaw, ta-ma̱wan ba̱bwein. Igaw yevagam beibwab ta-kweitan gamag bilabeig va̱gan ba̱nuw waseg. Igaw bayokon banoun ban wayevagam, teitan gog bo imug in inuw.” ioKYeisuw ikin taw towen, ikakin nagwa̱diven ankatoun nises, ilana, “Tab sivinam bukubwein?” \n1Kuda̱taw teitan immasis, ankatoun nises bweilim sinwatoun kweinim kweitoun. +mOBunsiyas bunatum takatouns immasis, ikayamats beibwab yevagam. Takatouns tasiyas ikaw mites mwasanin, takagayals mwasanin, tasiyas ipams, takatounsa babaws-wan. lYelusalem waseg, yevagam kweitan; yagan ag-Ibliw “Beteseid”, sip sikoukwed walasin. Tava̱lel bunanim wadadan yevagam. _k 9Kweitan tut wankuyeim, Yeisuw mo ikatulag in Yelusalem, min-Yudiy sisagal silma̱nin. j6Tut towen Yeisuw nilisow Yudiy, meinoy neim Galiliy, naman mulin kwayuwein ivag, peinan Gabman natun towen ivag mo ibwein.i!5Taman mo inuway nov ya̱nay anatut kansow, Yeisuw nilivan, “Kuyum kun. Natun bo ibwein”; mo isimounids sen nagamag asibabaw-wan. h4Gabman ikatiga̱nes, ilana, “Asina̱vin mo ibwein?” Ilansa, “Nov, ya̱nay kansow, mo iloulun won. Ankatoun bo ikous.” ygk3Iwloubus ininoun ee... ilivatus natouwat mwasanin; bo nikatulags nimimeis, ilansa, “Natum bo ibwein.” f2Yeisuw ilana, “Kuyum kun. Natum bo ibwein.” Gabman mo isimounid peinan Yeisuw anilivan; iyum in silma̱nin naven. Me1Iw to Gabman, ilana, “Kum, kukin natug. Mata ge bikanig!” d 0Yeisuw ilana, “Magat bukukines wotet tawtoun, mamagina naman mulin Yowbad, mo bukusimounids. Kukin gog nag, bo nag.” Nc/Gabman towen iligen Yeisuw bo ilisow Yudiy, meinoy neim Galiliy; mapuna inek Yeisuw, ilana, “Kum, biten, natug kuda̱taw kukin, bo ikatoun avakaein. Adok kakita bikanig. Kuvag beibwein.” "b=.Vayuwein mo in Ken, wawnuwan Galiliy, kweiboug nivag yevagam to mo imlavag wayn. Gabman nises, natun ikatoun ven Kapaneyum waseg; natun kuda̱taw. a+-Tutan isap Galiliy mo ibwein ninous min-Galiliy, peinan bo ineis Yelusalem, sagal silma̱nin, bo ikines Yeisuw nawotet sagal towen waseg. l`Q,Yeisuw anilivan tonen mamagina, “Wanven tatonen nagamag nag biliganes palopit anilivan.” >_w+Yam akweiy ikous mo ilisawes; inoun in Galiliy. 9^k(Min-Samaliy tasiyas mo inekes Yeisuw, ilansa, “Kum kuyeiwas wamaven, amabwabwal ya̱koum.” Itam. Siney tasiyas nisesus akweiy yam, iliganes anilivan. Iliganes, singay babaw mo isimounids waseg; idibakes vin mana̱wen, ilansa, “Kaligen amlivan, kakit kasimounid; tage tut towen yakameyan-wan nakaligen anilivan, mo kakakin mounid mtowen takatinabweids ven watinow gimgilis ya̱kids.” Gabman natun Yeisuw ivag mo ibwein ]'Ven towen Samaliy gimgilis babaw mo isimounids Yeisuw waseg, peinan vin anilivan, “Nidibakeig agusinap babaw kweiboug navvag.” "\=&“Yey akayabeimiy va̱gan bukuta̱yoys bag towen. Mwasanin gamag niwteles bag, yakamiy nag; misinaka kuta̱yoys-wan; tage bo niwteles nanawan.” i[K%“Livan towen mounid-wan, mamagina, ‘Tasapwein kan kweitan; tatayawein kan kweitan.’ GZ#“Adok yakamiy kulansa, ‘Kweivas tibukon mo bitata̱yoys kan.’ Tage kukin bikiplal mitamiy mo bukukines kan bo iyebwel, peinan bo imatuw. Tatayaweins kan ikawes maysan wotet, o ita̱yoys anagin towen, gamag mwamoves nag beikous. Mapuna mo bimwa̱saws tasiyas tasapweins kan sisiyas tasiyas tatayaweins kan. $YA"Yeisuw ilana, “Yey kag nises. Bo bakanow Yowbad aygan, aveiyag sivinan, mo bayakous nawotet. To silma̱nin nikayabeig nam. Agusinap towen kag-wan. AX}!Tasiyas ilansa, “Tabta kal-tan kan isek ikam?” NW Togo Yeisuw ilana, “Yey kag nises. Yakamiy nag kukwakins.” [V/Tage navamul bo nisimkakins waseg Yeisuw va̱gan kid beikam kan to nimeyes. LUIliganes, mo ilisawes ven towen, inounas kid binekes Yeisuw. GTVin gog mana̱wen bo ilisow nakunasoup, inoun in waven, idibakes gamags; ilana, “Kumeis taneis kukines gamag teitan nidibakeig agusinap babaw kweiboug navvag. Tabta mtowen Kelis?” HS Ilivan ma̱wan ikous, navamul mo iyums imeis; bo isunasun ninous peinan Yeisuw ilivans son kuda̱vin; (peinan min-Yudiy idokes nag kadilok taw bilivans son vin watapwan ven); tage nag teitan ilana, “Aveiyag sivinam?” o nag teitan ilana, “Aveiyag wawun kullivans soum mana̱wen vin?” nag. Ikika̱pays-wan. FRYeisuw ilana, “Mesay yey, mtowen nukulivans soum.” Q/Vin mana̱wen mo idibek, ilana, “Akakin igaw Mesay beim, mtowen gamag mwasanin idokes Kelis. Igaw beim, mo bikatimlakeids youda babaw.” P/“Yowbad kululuwan mav. Tasiyas gog sivines bikululs wamatan Yowbad, kadiloka kululuwes waseg bikululs, mounid-wan; awoum bikululs mav.” wOg“Igaw kweivaw sinap bisilamaw. Mounid bo isilamaw tut towen waseg, peinan tasiyas ikululs mounid wamatan Yowbad, kululuwes waseg bikululs, sitapwa̱loul mounid. Peinan Tamads sivinan sinap towen, waseg gamag bitapwa̱louls bwein. N“Yakamiy nag kukwakins aveiyag towen kukululs wamatan. Yakamey kakakin, peinan wawun katuneib nises wasigeis min-Yudiy yakamey. ,MQYeisuw ilana, “Kadiloka kusimounid agulivan towen. Igaw nag bitakulul wamatan Yowbad koy towen waseg, o Yelusalem waseg, peinan kweivaw kaleiwag bo bisap. UL#Vin mana̱wen ilana, “O guyaw, akakin ya̱koum palopit ya̱koum. Tammwayas bo ikululs wamatan Yowbad koy towen waseg; min-Yudiy yakamiy kulansa, ‘Kadilokeids bitakululs Yelusalem waseg.’ ” eKCVin mana̱wen ikatimop anilivan, ilana, “Ta-ivag gunamwan.” Yeisuw ilana, “Mounid amlivan. ‘Ta-ivag gunamwan.’ Adok mumwa̱nas asteinim; towen gog soum kusesus nag mumwan tonen, to amlivan mounid-wan.” GJYeisuw ilana, “Kun kudibek mumwan, kumeis amiteiy.” IVin mana̱wen ilana, “O guyaw, soup towen kumey ba̱moum, va̱gan beikous agudak; awoum ge bamimeim bakilikil agusoup.” H Yeisuw ilana, “Kalisiy beimoums soup towen, igaw vayuwein mo beivag asidak. Tage kukin kal beimoum soup towen yey basek, nag vayuwein beivag anadak; nag. Soup towen basek bimlavag mamagina yuwyeiwl bibwabwab wanuwan, silma̱nin mwamovan nag beikous.” bG= Vin idibek, ilana, “Ta-kweitan mukwayagweg nises. Ta-ma̱wan bukukil amsoup to kadiveiyov. Avanuy bukukil mo bukusekeig soup mwamov silma̱nin? Datoveks Yekob kweiboug guyaw avakaein, nikaviyeil yevagam towen, imwamoum, alen imwamoums, nitun tibun imwamoums ee... igawa kamwamoum yakamey. Tabta ya̱koum bukumgwey tamwey towen Yekob?” YF+ Yeisuw ikatimop anilivan, ilana, “Magat bukukwakin Yowbad nasiwa̱youb, o magat bukukwakin kavel yey anitoug yevagam waseg yak, adok mo bukunitoug waseg yey va̱gan kid basekeim soup mwamov silma̱nin.” 1E[ Vin mana̱wen mo ilana, “Adok ya̱koum gum-Yudiy ya̱koum. Aveiyag wawun kunitoug soup waseg vinen-Samaliy yey?” (Peinan min-Yudiy isisina̱les min-Samaliy.) DNavamul ineis waven bigimwals kan. Bo ya̱nay. Nen-Samaliy mo im beikil soup. Yeisuw idibek, ilana, “Soup kumey, ba̱moum.” CwYevagam towen kweiboug Yekob ikaviyeil. Yeisuw ininoun wa̱ked ee... mo isap, bo isoumat; isin wadadan yevagam. tBaIsap gog min-Samaliy wasiven yagan Saykal, walasin pwepway towen Yekob nisek natun Yosep pwa̱mug-o. KAKed towen waseg kadiloka bikanapel Samaliy mo bein Galiliy. 6@ gTasiyas Palisiy iliganes liva̱nen Yeisuw peinan ibapta̱yses gamag babaw mo imlavags navamul; o iliganes liva̱nen Yon ibapta̱yses gamag nag ibabaw; tage Yeisuw nag ibaptays, navamul gog ibapta̱yses gamags. Yeisuw ikakin ninous tasiyas Palisiy, mapuna ilisow Yoldan, inoun, vayuwein mo in Galiliy. ?'$Kukin kal bisimounid waseg Natun, mwamovan bises bisigeg; togo tapiyavein Natun nag biban mwamovan, peinan Yowbad bikavvikun waseg.K>#Taman Yowbad sivinan Natun, youda babaw nisiwa̱youb waseg. v=e"Mtowen Yowbad nikayeb neim, ikatimlakeids Yowbad ansinap, peinan singaya ikatpel Kululuwan isek towen. e<C!Kukin kal bo biligen anilivan, bisimounid, mamagina bo ikamtel Yowbad ansinap mounid. +;OMtowen meinoy neim walba̱lab, singay imug. Tage min-pwepway ya̱kids mitanoys nitameis pwepway waseg, tallivans kid liva̱nen ven watinow. Mtowen meinoy neim walba̱lab singay imug; aveiyag wamatan nikin, o teigan waseg niligen, mo ikatimlakeids; tage babaw gamag ipiyaves anilivan. b:=“Butun mtowen bo bivakaein; yey gog bo ba̱bus.” Mtowen meinoy neim walba̱lab d9A“Mtowen, imwa̱saw ma̱wana taveivay, peinan taveivay ikow inakwav. Veiyon-vak imwa̱saw peinan ikin taveivay ikow inakwav. Yey ma̱wana veiyon towen, aligen aygan, amwa̱saw avakaein, mtowen Yeisuw silma̱nin. 8 “Yakamiy nukuliganes agulivan mamagina, ‘Yey nag Mesay Kelis; nag. Misinaka Yowbad nikayabeig amgwey mtowen Kelis.’ 7Yon ilana, “Tanuwagan liba̱lab takaleiwag inasiwa̱youb wasigeis ya̱kids va̱gan bitamwa̱saws. Towen anmwa̱net takaleiwag. l6QMapuna inekes Yon, ilansa, “Tamwey, taw towen nukwatimlakem, kulana, ‘Yowbad a̱len towen,’ kweiboug soum nukusesus ven towen niweiw, Yoldan nimeim; tut towen bo neim ibapta̱yses gamags, o gamag babaw ininekes.” 5 Yon navamul mwasanin mo ikamnimans sisiy gum-Yudiy teitan, idokes kalisiy sivka̱kay bwein va̱gan biwid gamag sikalbaleb. =4uNag iyousis Yon va̱gan beisiw wa̱deil. Igaw. 3/Yon gog misik ibibapta̱yses gamag ven yagan Aynon, walasin Selim, peinan ven towen yevagam avakaein nises. Gamags imimeis mo ibapta̱yses. r2]Wankuyeim Yeisuw sen navamul mo ineis wawnuwan ven Yudiy; misikes ven towen, ibibapta̱yses gamag. 15“Towen gog nawotet mounid bo bimek kamnat waseg, mo bimteil nawotet bwanabwein, niwwtel Yowbad waseg.” Mtowen butun bivakaein; yey ba̱bus q0[“Takalbalebs ipiyaves gog kamnat; nag bimeis kamnat waseg, peinan bo bimteil asisinap kalbaleb. /“Silawun ya̱tal towen, peinan kamnat bo isap im ven watinow; tage gamag ipiyaves, sivines kid dadub, peinan siwotet kalbaleb. O.“Kukin kal bisimounid waseg Yowbad Natun, nag biya̱tal; nag. Tapiyaveins gog Yowbad Natun siya̱tal nises, peinan nag isimounids waseg Yowbad Natun anmwa̱net-wan, o peinan yagan ipiyaves. -“Yowbad ikayeb natun neim ven watinow nag silma̱nin biyateles gamag babaw, nag; nikayeb neim va̱gan kid bikatinabwes gamag. P,“Singay Yowbad isiwyoubus ven watinow gimgilis. Natun gog anmwa̱net bo itam, bo isek va̱gan bikatinabwes gamag. Kukin kal bisimounid towen waseg nag bigeg, nag; mwamovan son bises bisigeg. \+1“Kweiboug wanawoud, Moses itamnow mwatet tanmunum, ma̱wan magin igaw mo bitamnaweigs yey, Gimgilitoun yey, va̱gan kal yak bukusimounid waseg yey mo bukuban mwamovam bises bisigeg. Mwamov bises bisigeg )*K “Nag kadilok gamag beimwen bein walba̱lab. Misinak Gimgilitoun yey, bo alisow gunaven liba̱lab, a̱bus am watinow, kadilokeig ba̱yum ban walba̱lab. {)o “Peinan ta-kusimounids agulivan, sinapun ven watinow waseg, ta-ma̱wan bakatimlakeimiy sinapun liba̱lab! a(; Yeisuw idibek, “Adok min-Yisleil wasigeis, ya̱koum takatimlakein gamags, ya̱koum; tage nag kukwakin youd siyas, ne? Mounid anukweim, aveiyag nakakakin youd siyas kanukweimiy, o yakamiy gog nag kusimounids. P' Nikodimos ikatimop anilivan, ilana, “Ama̱wan youd tasiyas?” '&G“Yag ampalawen sivinan beitow, butkawan bukuligen, tage nag kukwakin avanuy meinoy neim, o bein avanuy. Ma̱wana tasiyas Yowbad Kululuwan ikopwes.” ^%5“Awoum bisunasun nanoum agulivan towen, ‘Kadiloka bikopweimiy vayuwein.’ d$A“Gimgeilin inan bikop gimgeilin-wan; tage Kululuwan Yowbad bikop bo kululuwan-wan. #Yeisuw ilana, “Yowbad Kululuwan kadilokena bikopweim! Mounid anukweim, kukin Kululuwan Yowbad nag bikopweim yevagam waseg, ta-ma̱wan bukusiw wanuwan Yowbad nakaleiwag. Tage kukin Yowbad Kululuwan bikopweim, bweina bukusiw wanuwan nakaleiwag. " Iw to Nikodimos, ilana, “Adok nag kal bikopweig vayuwein! Ta-ma̱wan inag bikopweig vayuwein, peinan yey bo avakaein.” v!eYeisuw ilana, “Mounid anukweim, magat nag bikopweim vayuwein, nag bukukin Yowbad nakaleiwag, nag.” \ 1Mtowen inek Yeisuw, boug waseg, ilana. “Tamwey, kakakin Yowbad nikayabeim nukum kwatimlakem yakamey, peinan namam mulin kuvag mamagina Yowbad nawotet. Kukin nag Yowbad soum bilabeim, nag bukuwtel ma̱wan.” ; sPalisiy teitan yagan Nikodimos, guyawun ven Yudiy. .UTage Yeisuw nag isimounid wasigeis tasiyas, peinan ikakina gamag babaw asisinap. Nag kadilok teitan bikatimlek sinapun gamag, peinan ikakina gamag ninous.wgIgaw nises Yelusalem, sagal towen Kaltuwon waseg, babaw gamag ikikines naman mulin mo isimounids waseg. I Igaw tut wankuyeim mo ikanig, ikit vayuwein; ikous, navamul mo inuwes anilivan towen, mo isimounids Bukitab waseg, o isimounids Yeisuw anilivan waseg. Yeisuw ikakina ninous gamag babaws c?Tage Yeisuw nag ilivan liva̱nen Yowbad nabunatum, ikabebay silma̱nin won tatonen. 5Min-Yudiy ilansa, “Bweilim sinawavas kweinim katanok iwlules Yowbad nabunatum towen. Adok nag kadilokeim bukuwlulavaw kweitoun yam waseg.” nUYeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Bukugulekwes bunatum towen, yam kweitoun mo bawlulavaw.” )Min-Yudiy mo ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Namam mulin aveiyag bukwatimlakem va̱gan bakakakin mukwaleiwag, wotet towen silma̱nin?” jMNavamul ikikines, mo inuwes Bukitab nilivnek mamagina,“Bo iseiw nuwag mubunatum.” wIdibakes tanuwgwes bwabun, ilana, “Kukwawes, kunawes watoulan. Awoum kuva̱ges Tamag nabunatum magina abgimwal.” ^5Yeisuw ikow vatul, ivkek inanew va̱gan biwaway, mo ikawsapes, babaw isawls ineis watoulan. Ikawsapes aleis, ineis watoulan. Simoney itigabaw ininein wapwepway; siteibol ikatitan, ikalka̱louw ikanta̱nays. ucIsap Yowbad wanbunatum iba̱nes tasiyas tanuwgwes bulumakaw, o sip, o bwabun, nimeyes aleis va̱gan gamag babaw mo bigimwals wasigeis; sisiyas tasiyas takaweins money va̱gan bikatimapus dakul silma̱nin muloul Yowbad wanbunatum. dA Min-Yudiy kakita bo bisagals, sagal towen yagan Kaltuwon. Mapun Yeisuw in Yelusalem. 'G Sagal towen ikous, mo iyum ineis Kapaneyum son inan, siney budan, o navamul. Nag biveiyov tut nisesus Kapaneyum. Ikawsapes taggimwals Yowbad wanbunatum  Nakabsilamaw mulin naman Yeisuw nivag towen, ven Ken wawnuwan Galiliy, waseg ikatimlakes natawtoun, navamul mo isimounids waseg. :m Tanuwagan sagal ikamkwen yevagam towen bo imlavag wayn; nag bikakin avanuy meinoy neim, tage tasiyas takilins yevagam ikakins; tanuwagan sagal mo idow taveivay va̱gan beim bilivans son. Ilana, “Gamag babaw sagal nakabsilamaw waseg isekes wayn singaya bwein, imwamoums ee... iyakousis, wankuyeim mo isekes kalamwey wayn; tage ya̱koum amsinap kweitan, wayn bwanabwein kwayus, sagal nakabiyokous waseg mo kusekem ka̱moum.” zmYeisuw mo ilana, “Kunasoup waseg kukilis, kukwawes kunawes tanawagan sagal waseg,” mo iwteles ma̱wan. nUYeisuw idibakes, ilana, “Kuvgwagwes kunasoup, yevagam waseg; mo ivgwagwes, in, ika̱lawt.” - SKunasoup nisesus kunanim kunatan, silma̱nin min-Yudiy biwidis nimes, kikeis; peinan asisinap ma̱wan. Kunasoup kavka̱vek, vakanes mamagina gamag vakaeinan. yYeisuw inan mo idibakes tanuwagan sagal navamuls, ilana, “Aveiyag Yeisuw bidibakeimiy, kadiloka bukuwteles.” Y +Iw to Yeisuw, ilana, “Adok mukwaleiwag towen; yey gunakaleiwag igaw.” c ?Issagals ee... wayn bo ikous. Yeisuw inan mo idibek, ilana, “Asiwayn bo ikous.” P Bo idawes-vak Yeisuw, sen navamul, ineis sagal towen silma̱nin.  /Yam akweiy ikous, mina-Ken mwasanin mo isagals, veivay silma̱nin. Ken wawnuwan ven avakaein Galiliy. Yeisuw inan in Ken silma̱nin sagal towen. ; q2Yeisuw ikatimop anilivan, ilana, “Tayyaweid yak! Peinan adibakeim, alana, ‘Bo akineim yaveinun wangwanan’ mo kusimounid. Sinap towen kakit; igaw tawtoun bukukin. Mounid adibakeim igaw bukukin liba̱lab bikaliyow, Yowbad nataka̱yobs mo bimnamwens o bibweibus Mesay Gimgilitoun yey waseg.” y1Nataniyel ilana, “O guntovek, mounid ya̱koum Yowbad Natun ya̱koum; min-Yisleil ya̱kids imaking ya̱koum.” ; q0Nataniyel iligen anilivan, mo ilana, “Ama̱wan nukukwakin yey?” Yeisuw ikatimop anilivan, ilana, “Igaw Pilip bidaweim bukum, bo akineim mukusik yaveinun wangwanan.”  !/Ineis; Yeisuw mo ikin Nataniyel imimeim, ilana, “Kukines taw towen ansinap bwein, nag bikatidev son, peinan gum-Yisleil mounid.”  .Nataniyel ilana, “Adok na-ikadilok youd bwanabwein beim ven to Nasalet waseg. Adok nag.” Pilip ilana, “Kum, kukin.” r _-Pilip inek Nataniyel ilana, “Bo kaban Mesay; Moses nakaleiwag waseg nilel ilivnek mtowen beim bikatinabweids, o tasiyas palopits nileles ilivnakes liva̱nen towen waseg; mtowen gum-Nasalet, yagan Yeisuw, taman yagan Yosep.” T #,Andiluw son Pita siven Beteseid. To Pilip naven katanok-wan Beteseid. t c+Neiyam-nen Yeisuw sivinan bein Galiliy. In Galiliy mo iban Pilip, idibek, ilana, “Kwabkunig yey.” Q *Andiluw mo itok tuwan inekes Yeisuw. Yeisuw ikabunik, mo ilana, “Ya̱koum Saymon, Yon natun ya̱koum; badokeim Pita.” (Takativini gog bein aga-Muyuw, “Dakul”.) Idawes Pilip son Nataniyel ~ /)Nuwanaw in inineiv tuwan; iban mo ilana, “Saymon, bo kaban towen Mesay.” (Takativini gog yagan “Mesay” bein aga-Gilis “Kelis”.) } !(Yam towen asteiy tasiyas niliganes Yon anilivan, ikabwa̱kuns Yeisuw waseg. Teitan yagan Andiluw inuw tuwan yagan Saymon Pita nises. | +'Ilana, “Kumeis taneis mo bukukines.” Siney mo ineis, ikines nakabmasis, ikaypuls sisiy, asibabaw imasis ven towen, peinan bo ikwayav. R{ &Yeisuw itouvin, ikines tasiyas ikabwa̱kuns waseg, mo ilana, “Aveiyag sivinamiy?” Tasiyas gog, ilansa “O matovek, avanuy mukusik?” (Aga-Muyuw “matovek”, ages gog tasiyas “Labay”.) Ez %Navamul asteiy iliganes, mo ikabwa̱kuns Yeisuw waseg. Fy $Yon ikin Yeisuw ininoun, ilana, “Kukines Yowbad a̱len.” Gx  #Neiyam-nen Yon mo itamanaws sen inavamul asteiy, itowas. aw = Wankuyeim liva̱nen Yeisuw Yon mo ilivan; ilana, “Akin Kululuwan Yowbad ibus walba̱lab im, magin ma̱wana bwabun, iton Yeisuw wakunun. O yey nag bakakin towen, tage towen nikayabeig nam silma̱nin babaptays yevagam waseg, towen nidibakeig, ‘Kukin kal Kululuwag beibus biton wakunun, mtowen tabapta̱ysein gamags Kululuwag Bwanabwein waseg.’ Yey bo akin, to adibakeimiy mtowen Yowbad Natun tatonen.” Yeisuw idawes navamul mwasanin va̱gan bikabwa̱kuns waseg v “E, yey nag bakakin kavel towen, tage nam abapta̱yseimiy min-Yisleil yakamiy yevagam waseg, va̱gan bukukwakins guyaw towen.” u 7“Mtowen liva̱nen kweiboug nalivan, ‘Watibweloug teitan beim, mtowen bimug. Yey ba̱bus, peinan tutan gunakabsilamaw, towen igawa nises.’ 1t ]Neiyam-nen Yon ikin Yeisuw im, ilana, “Kukines Yowbad a̱len la̱miy mtowen lun bulukwan, beimat silma̱nids ya̱kids, va̱gan biwidids adsinaps kalbaleb waseg. s )Ilivan ma̱wan Betaniy waseg, ven towen palata-dadan Yoldan. Ven towen waseg Yon nibapta̱yses gamags. Kukines La̱miy Yowbad silma̱nin r {Yon ikatimop asilivan, ilana, “Yey abaptays yevagam waseg. Tage wanuwein yakamiy teitan nises, nag kukwakins kavel; watibweloug mtowen beim, tage nag kadilokeig bakulul wamatan va̱gan kid bakablev nasandol, peinan mtowen singay iguyaw.” :q oE, vayuwein tasiyas mo ikatiga̱nes, ilansa, “Kukin ya̱koum nag Kelis ya̱koum, nag Ilaytiy ya̱koum, nag palopit towen ya̱koum, aveiyag wawun kubapta̱yses gamags?” ep ETasiyas Palisiy misikes Yelusalem, nikayabes gamag tasiyas nimeis ikatugans waseg Yon. o Iw to Yon, ilana, “Yey tawkuwak wanawoud va̱gan bukukidumwa̱lus daGuyaws inaked, ma̱wan palopit Isaya nilivnek.” n Mo idibakes, ilansa, “Kal yak? Liva̱neim aveiyag bukulivan, va̱gan bakanow bakasekes tasiyas nikayabemas nakam?” m ;Mo ikatiga̱nes, ilansa, “Kal yak? Ilaytiy adok?” Ilana, “Nag.” Ilansa, “Adok ya̱koum palopit towen nakakayyamat?” Ilana, “Nag.” Tl #Yon anilivan kamnat isek, ilana, “Yey nag Takatuneib Kelis, nag.” -k UWankuyeim gamag mwasanin inekes Yon ikatugans waseg, mo ikatimop asilivan. Peinan min-Yudiy tammwayas tasiyas misikes Yelusalem ikayabes tanuwgwes lun, sisiyas mwasanin Livay delen nimtakavates Yowbad nabunatum. Ikayabes tasiyas, inekes Yon, ikatugans waseg, ilansa, “Kal ya̱koum?” 3j a“Ta-kweitan tut gamag ikin Yowbad, nag. Tage Yowbad nipwa̱kit Natun tatonen; mtowen nikatimlakeids Taman, mo takines.” Yon tabapta̱ysein gamags anilivan tonen ci A“Moses bo isekeids nakaleiwag; tage Yeisuw Kelis isiwyoubuds ansinap mounid waseg. kh Q“Mtowen guyaw avakaein; singaya ivvagein issekeids; nasiwa̱youb ikatitimweis bo ivakaein. Og Yon nikatimlakem, niwkuwak, ilana, “Mtowen liva̱nen nalivan:‘Igaw watibweloug teitan beim, bimug waseg yey.Yey ba̱bus, peinan tutan gunakabsilamaw waseg, mtowen igawa nises.’ 4f cLivan towen im watinow, imlavag gimgilitoun, nisik davanuys. Nakakin mtowen singay takamnat, mamagina Taman Natun tatonen, singaya isiwa̱youb, ansinap mounid waseg. 0e [ Nag ikopwes tasiyas, gamag buyvis waseg; nag. Nag ikopwes tasiyas peinan gamag sivines. Nag ikopwes tasiyas gamag sikaleiwag waseg; nag. Yowbad nakaleiwag waseg. d # Mwasanin gog bo itams waseg mtowen mo ita̱mes tasiyas, va̱gan bimlavags Yowbad nitun tasiyas, peinan isimounids mtowen Mesay waseg. +c S Inekes inagamag, tage bo ipiyaves. ~~\}}q||y|{~zyyxw4vvwvHuttBsrrZqq*ppAoAnmm=ll k(jiai!hh9ggffeenedcbb6aaE`|_^]~\~\.[~ZYY WVfU*SSHRRQPOvNNNYMMYL\KJJIIwHGGaFF2EDDCC,BAAP@??S>==s<;;B::t9Z77465544b33[22z1//j..t--m,++Y*))0((E''&K%$#"! <{F54TYy!& v N O$0l o (Vayuwein mo in palata-dadan Yoldan, ven towen Yon nisilamaw nawotet kweiboug nibapta̱yses gamag; ven towen Yeisuw misik-yay. Xn) 'Vayuwein mo iyokons va̱gan biyousis Yeisuw, tage bo ilisawes, inoun in. 8mi &Kukin gog bukupiyaveigs, tage bawtel Tamag nawotet, kadiloka bukukines gunawotet mo bukusimounids, va̱gan kid bukukwakins Tamag waseg yey nises, o yey Tamag waseg nases.” Hl  %“Kukin nag bawtel Tamag nawotet, bweina bukupiyaveigs. %kC #Livneis tasiyas kweiboug Yowbad nisekes aygan wasigeis, mamagina yowbad mwasanin tasiyas; o ta-ma̱wan bitagidamis anilivan towen. Tage kudibakeigs, kulansa, ‘Kulivana mav,’ peinan agulivan ‘Yey Yowbad Natun yey.’ Mounid gog Tamag nikayabeig nam watinow, nawotet silma̱nin. j "Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Adok lelel nises mikaleiwag waseg mamagina, ‘Bo alivan: yakamiy Yowbad mwasanin yakamiy.’ i9 !Iweis tasiyas, ilansa, “Awoum baka̱weim wotet bwanabwein mapun. Tage peinan kullivana mav, mamagina yak Yowbad yak, makava gamag ya̱koum.” 'hG Yeisuw mo idibakes, ilana, “Tamag bo isekeig gunawotet babaw bwanabwein, va̱gan bukukines; e, bo nukukines. Aw-wotet mapun bukuweigs dakul waseg?” Fg Vayuwein mo ikawes dakul, sivines kid beiweiys Yeisuw. (fK Yey soug Tamag katanok-wan.” e  “Tamag bo isekeig gungamag tasiyas. Nag kal towen takwekway kadilok bikwayes Tamag waseg, peinan Tamag Tatawtoun tonen. Yd+ “Aleig tatoneig iliganes aygag, o yey akakin tasiyas; tasiyas-vak ibukunigs. Basekes simwamov bises bisigeg; nag aveiyag biyagages; nag. Takwekway nag bikwayes tasiyas; nag. Sigwey tasiyas bakasigeg. cw Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Bo adibakeimiy, tage nag kusimounids. Gunawotet nawwtel Tamag yagan waseg bo bikatimlakeimiy kavel yey; tage yakamiy nag kusimounids, peinan yakamiy nag mamagina aleig yakamiy, magina tobwag sip yakamiy. Db Tasiyas min-Yudiy situwa̱veks ikines Yeisuw ininoun, mo ikatuyouns inekes, idibakes; ilansa, “Kweivin yam bikubukub nuwem? Magat ya̱koum Kelis, kadiloka amlivan kamnat kudibakem.” vae Yeisuw ininoun wanuwan bunkakit wanuwan Yowbad nabunatum waseg. Bunkakit bunawen idokes Solomon nakwa̱now. N` Tut towen bulbweilim, tutan sagal Yowbad nabunatum silma̱nin. 8_i Mwasanin gog ilansa, “Takabala̱wein aygan nag ma̱wan anilivan towen. Tabta takabala̱wein bivag toukwaw va̱gan bikiplal matan, ne?” Min-Yudiy mwasanin ipiyaves Yeisuw i^K Mwasanin ilansa, “Baloum bo iweiy, to nikabala̱wein. Aveiyag wawun kuliganes aygan?” y]k Min-Yudiy tasiyas niliganes aygan towen, mo ilivis, mwasinis ninous kweitan, mwasinis gog ninous kweitan. \9 Nag kal bikow mwamovag, nag; tatoneig bo atam. Kadilokeig mwamovag basem; kadilokeig bakow vayuwein. Peinan Tamag nakaleiwag waseg yey bo ma̱wan.” o[W “Mapuna Tamag ikalin nuwan waseg yey, peinan bo atam mwamovag, va̱gan kid vayuwein mo baban. >Zu Aleig nisesus ven mwasanin asikal kweitan kweitan; kadiloka bameyes tasiyas, mo biliganes aygag. Wanuwan asikal katanok mo bisesus asibabaws-wan; agumwa̱neta yey mo bamtakavates. YY+ Tamag ma̱wan ikakin yey; yey-vak akakin Tamag. Bo batam mwamovag aleig pines. jXM “Yey tamtakavatein aleig, agusinap bwein. Yey akakin aleig. Tasiyas ma̱wan ikakins yey. W  Towen gog bisawl bein, peinan nag tanuwagan; bweina maysan bikow wotet, tage nag binuway va̱gan bivna̱ses bwein mansiyas sip. V “Kukin kal bisa̱yin va̱gan bimtakavatay sip mo maysan wotet bikow, tage gamag towen nag bivna̱ses beibwein, nag. Towen gog tanuwagan bivna̱ses beibwein. Kukin kal bisa̱yin silma̱nin wotet towen, igaw bikin bulawud awuk avakaein bo neim, mo bisawl, bilisawes mansiyas sip, peinan nag tanuwagan tatonen; bulawud awuk mo biyousis sip mwasanin, asibabaw bikatigayays. jUM Yey tamtakavatein aleig, agusinap bwein; bo batam mwamovag ba̱mat, silma̱nin aleig bimwamovs. %TC “Tasiyas tavveinaw imimeis va̱gan kid biveinaws, o biwaways, biyagages youd babaw. Yey gog nam mwamov silma̱nin, va̱gan kid bukumwamovsa singay. 7Sg “Yey koukwed yey. Tasiyas beisiws waseg yey mo biba̱nes sikabmwamov; bisesus bwein; tuta babaw bimimeis, binineis, kaeis bwanabwein bikamkwams, simwamov silma̱nin. ^R5 Tasiyas tamtakavateins sip kweiboug tavveinaws tasiyas, tage sip nag iliganes ages. |Qq Vayuwein Yeisuw mo idibakes, ilana, “Mounid adibakeimiy yey koukwed silma̱nin sip beisiws bineis wanuwan. P  Yeisuw nakabebay towen, inganegs-wan, tage nag bikakins silawun. Yeisuw mamagina tamtakavatein alen ansinap go bwein-wan lOQ Nag bikikuns tobwag gamag waseg; nag. Peinan nag bikakins aygan; bo bisawls bineis, bilisawes.” }Ns “Mansiyas babaw-wan isunaps ikous, mo imgwayes inounas. Mansiyas sip ibukunis peinan ikakins sitovek aygan. M ! “Mounid adibakeimiy, kukin kavel bipiyev sip anakal awkwedan, tage inaked kweitan mo beisiw bein wanuwan, mounid tavveinaw mtowen. Tage towen beisiw wakoukwed waseg, adok mtowen tanuwagan alen sip. Takaymatein koukwed bikaliyow, alen mo bimgwayes binounas bineis. &LE )Iw to Yeisuw, ilana, “Magat toukwaw yakamiy, nag beivag amisinap kalbaleb; o peinan kulansa, ‘Kakakin-wan,’ to amisinap kalbaleb isesun-wan.K/ (Palisiy mwasanin sisiy Yeisuw nisesus, mo iliganes anilivan towen, idibakes, ilansa, “Adok nukulivan, kulana, ‘Toukwaw yakamiy.’ ” &JE 'Yeisuw ilana, “Bo nam ven watinow silma̱nin kweitan kaleiwag; tasiyas toukwaws mo bikiplal mites, o tasiyas ikiplal mites mo bimlavags toukwaws.” TI! &Taw towen mo ilana, “O guyaw, yey asimounid”; mo ikulul wamatan. GH %Iw to Yeisuw ilana, “Kukin mtowen, nukulivan soum.” _G7 $Ilana, “O guyaw, kwatimlakeig gimgilitoun towen, va̱gan basimounid waseg.” F/ #Yeisuw iligen nikayabes taw towen, in watoulan tapwa̱loul. Ininineiv mo iban, idibek, ilana, “Tab kusimounid gimgilitoun Mesay waseg?” BE} "Tasiyas mo ikatimapus aygan, ilansa, “Mounid kweiboug nikopweims-yay sinap kalbaleb waseg; awoum kwatimlakem yakamey.” Mo ikayabes, inoun, in watoulan. Tasiyas kululuwes ikaw (DI Pwa̱mug-o nag kal bivag va̱gan bikiplal matan towen nikop-yay waseg nikawkwaw matan. Magat nag Yowbad nagamag towen, ta-ma̱wan bivkek wotet silma̱nin.” C Iwa̱ge towen ilana, “Weinadee...! Taw towen nivag matag ibwein; tage nag kukwakins silawun ansinap. Takakinsa Yowbad nag biligen takalbalebs, iligen gog takanaweins aygan; tasiyas gog bivna̱ses Yowbad nanon, Yowbad biligen sikanitoug tasiyas. HB  Tasiyas gog mo iyages taw towen, ilansa, “Ya̱koum navamul ya̱koum; yakamey Moses navamul yakamey. Kakakin Yowbad nilivan waseg Moses; tage taw towen nag kakakin silawun ansinap.” /AW Ikatimop asilivan, ilana, “Bo adibakeimiy, tage nag kuliganes. Aveiyag wawun bavgavaw agulivan towen? Tabta yakamiy sivinamiy bukumlavags navamul yakamiy?” p@Y Iweis tasiyas, ilansa, “Taw towen ama̱wan nivkek waseg yak? Ama̱wan nivag matam nikiplal?” ?% Taw towen mo ilana, “Nag bakakin ansinap, kalbaleb, o nag, ama̱wan? Misinaka akakin kweiboug neikaw matag, nagein gog akinbunik.” 0>Y Vayuwein mo idawes taw towen mwana neibwein matan, idibakes, ilansa, “Kadiloka kulivan mounid wamatan Yowbad, peinan yakamey kakakin takalbaleb mto Yeisuw.” k=O Taman, inan asilivan ma̱wan, peinan iwenes min-Yudiy situwa̱veks. Bogo nanawana sikaleiwag va̱gan gamag nag bilivans mtowen Mesay Yeisuw. Bilivans ma̱wan mo bikayabes bineis watoulan sinagog; awoum ge bititapwa̱louls sisiyas. Situwa̱veks sikaleiwag ma̱wan, mapuna ivag aspwa̱yat, inan taman, ilansa, “Bo ivakaeina tonen, kwatiga̱nes.” g<G Ilansa, “Mounid nitum towen; nakakop-yay-o neikaw matan; tage ama̱wan nagein mo ikiplal matan nag kakakin, o kal ivag matan ibwein nag kakakin. Kadiloka tonena bilivan, peinan bo ivakaein; bweina kwatiga̱nes.” :;m Min-Yudiy situwa̱veks tasiyas nag isimounids towen toukwaw neibwein matan; idokes kid iyaweid. Mapuna idawes taman inan, imeis, ikatiga̱nes va̱gan bisimounids sinap towen waseg. Ikatiga̱nes, ilansa, “Tabta natun towen? Tabta ikaw matan igaw-o nukukop-yay? Ama̱wan nagein mo ikiplal matan?” *:M Vayuwein mo ikatiga̱nes taw towen, ilansa, “Taw towen nivag matam ibwein, ansinap ama̱wan? Aveiyag bukulivan ya̱koum?” Ilana, “Mtowen palopit.” 9w Palisiy mwasanin mo ilansa, “Towen nag Yowbad nagamag. Peinan nag ivnas yam Sa̱bat.” Mwasanin gog ilansa, “Ama̱wan takalbaleb biwtel naman mulin tawtoun, bwanabwein? Adok ta-ma̱wan.” Mapuna ilivis, peinan ninous kweitan kweitan. B8} Tasiyas Palisiy mo ikatiga̱nes taw towen, ilansa, “Ama̱wan nukuvkek mo ikiplal matam?” Ilana, “Gamag teitan ikow pwepway to bo ilasipisoup, ikatipiyek matag, awid, mo akin.” 47a Gamag tasiyas mo itokes taw towen mwana neibwein matan, inawes tasiyas Palisiy wasigeis; peinan Sa̱bat waseg Yeisuw neigiw wapwepway, ikatipiyek matan, mo ikiplal. {6o Ilansa, “Avanuy taw towen?” Ilana, “Seik-wan.” Tasiyas Palisiy sivines bikakins silawun wotet towen @5y Ilana, “Taw yagan Yeisuw igiw wapwepway, ilasipisoup, ikatipiyek matag, ilana, ‘Kun yevagam yagan Silowam, kuwid matam.’ An awid yevagam towen waseg, mo ikiplal matag.” O4 Ikatiga̱nes, ilansa, “Ama̱wan nukuvkek mo ikiplal matam?” 3# Mwasanin ilansa, “Mtowen!” Mwasanin gog ilansa, “Nag. Tobwag. Peinan magin ma̱wan towen.” Tage taw towen ilana, “Mounid yey!” 32_ Taw towen naven gimgilis mo ikines, sisiyas gamag tasiyas kweiboug nikines taw towen ininitoug wa̱ked, mo ilansa, “Adok towen taninitoug, tuta babaw nissin towen.” 1 Ilivan ma̱wan ikous mo igiw wapwepway, giwun iyik, ilasipisoup pwepway, ikatipiyek matan taw towen, mo idibek, ilana, “Kun kuwid matam yevagam yagan Silowam.” [Wawun yagan towen “Ka̱yob”.] Iw gog, iwid matan, iyum im, matan bo ibwein. g0G Igawa nases ven watinow, gamag babaw sikamnat yey. Balisaweimiy mo bidadub ma̱wana boug.” /y Tut towen mamagina wudayam, kadiloka bitawteles nawotet towen nikayabeig nam; igaw beiboug, nag teitan gamag biwotet. Q. Iw to Yeisuw, ilana, “Nawoum! Nag peinan taman, inan asisinap, o nag peinan ansinap towen kalbaleb mo ikaw matan, nag; tage silma̱nin Yowbad nawotet bikamat taw towen waseg, bo neikaw matan. 7-g Yeisuw inavamul ikatiga̱nes, ilansa, “Tamwey, aveiyag silawun ikaw matan? Silawun adok peinan taman, inan asisinap kalbaleb, o adok taw towen peinan ansinap kalbaleb?” u, e Yeisuw inoun wa̱ked, ikin taw teitan, kweiboug-o inan ikop ikaw matan, o bo ivakaein igawa ikawkwaw matan. +;Iliganes anilivan towen, mo ikawes dakul va̱gan kid beiweiys; tage Yeisuw ivalel gamag inoun, ilisow Yowbad nabunatum.]*3:Yeisuw ilana, “Mounid adibakeimiy, yey bo amug; Ebelam anatut wankuyeim.” )9Min-Yudiy tasiyas mo idibakes, ilansa, “Ya̱koum ta-ivag ambweilim sinwanim, mo kulivan, ‘Bo akin Ebelam.’ Takabala̱wein yak!” |(q8“Tabuds Ebelam imwa̱saw peinan iligen tutag bo bam. Mamagin ikineig, mo imwa̱saw avakaein silma̱nig.” ''5Yeisuw ilana, “Magat bayakawaneig tatoneig, bo balivana makaw. Tage Tamag iyakawaneig, mtowen kudokes miYowbad. Tage nag kukwakins towen. Yey akakin. Kukin balivan, ‘Yey nag bakakin’ mo bamlavag tayyaweid ma̱wana yakamiy. Mounid akakin towen, akanow aygan. r&]4Min-Yudiy tasiyas mo idibakes, ilansa, “Tut towen mounid kakakin Baloum bo iweim; peinan amlivan, ‘Kukin kal bivnas agulivan, nag bikanig, nag; bo bises bisigeg.’ Datoveks Ebelam bo ikanig. Tasiyas palopits kweiboug bo ikinka̱nigs ikous. Tabta bukulisow Ebelam, ne? Towen nikanig. Tasiyas palopits nikanigs. Kal yak kudok mugwamag nag bikanigs?” `%93Mounid adibakeimiy, kukin kal bivnas agulivan, nag bikanig, nag; bo bises bisigeg.” {$o2“Nag ivag sivinag yakawanag bivakaein, nag. Teitan gog sivinan yakawanag bivakaein; mtowen mo bikaleiwag. q#[1Yeisuw ilana, “Nag. Nag iweig Baloum. Bo avnas Tamag Yowbad, tage yakamiy nag kuvna̱seigs yey. "0Min-Yudiy tasiyas ikatimapus aygan, ilansa, “Adok mounid amalivan, ‘Ya̱koum gum-Samaliy ya̱koum, Baloum bo iweim.’ ” !%/Tage Yowbad angamag bo biligen anilivan. Yakamiy gog nag, nag bukuliganes anilivan, peinan tobwag gamag yakamiy.” Yey amug Ebelam ikuyeim  .Kal yak ikadilokeim bukwavteg agusinap kalbaleb? Adok nag kavel. Kukin agulivan mounid, aveiyag wawun nag kusimounids waseg? =u-“Yey gog, agulivan mounid, mapuna kupiyaves. }s,“Yakamiy tibumiy Seitan; sivinamiy gog bukuwteles nanon tibumiy towen. Wanmugwana tawayin gamag towen; sinap mounid bo ipiyev, peinan ta-ivag ansinap mounid. Misikena tayyaweid towen, tuta babaw anilivan yaweid. Inada tayyaweid mtowen. iK+Aveiyag wawun nag kukwakins agulivan? Adok peinan nag kadilokeimiy bukuliganes agulivan towen. 9*Yeisuw ilana, “Adok nag. Magat Yowbad tibumiy mo bukusiwyoubugs, peinan Yowbad waseg ma̱noy nam. Yey gunakaleiwag nag; mtowen nikayabeig nam. ~u&Iweis tasiyas, ilansa, “Tibum Ebelam.” Yeisuw ilana, “Magat Ebelam tibun yakamiy, mo bukuwteles Ebelam nawotet. Tage sivinamiy bukuweigs yey, nasekeimiy livan mounid to naligen Yowbad waseg. Ebelam nag bivag ma̱wan. Yakamiy kuwteles tibumiy nawotet.” Iweis tasiyas, ilansa, “Inmayas nag ikanavays mav mo ikopwemas, nag. Yakamey tibum anmwa̱net Yowbad.” %%“Yey akakin Ebelam tibun yakamiy, tage sivinamiy bukuweigs, peinan aygag nag isiw ninoumiy wanuwan. Adibakeimiy sinap towen igaw soug Tamag bo nakin, tage nag kuliganes. Yakamiy gog nukuliganes tibumiy anilivan, mo kuvva̱ges ma̱wan.” Yakamiy tibumiy Seitan fE$Magat Natun bitokeim tasiwun deil ya̱koum mo bukun wamnat, bo mounid bukusesuna bukusigeg. b=#Tasiwun deil nag ma̱wana tasiyas taginvens. Tage ven tanuwagan natun mo bises bisigeg. "Yeisuw ilana, “Mounid adibakeimiy, kal yak mukwawotet kalbaleb, mamagina tasiwun deil ya̱koum, peinan wanuwan dadub kuses. -S!Ikatimapus aygan, ilansa, “Yakamey Ebelam delen yakamey. Nag kweitan tut nakases wa̱deil; nag. Aveiyag wawun amlivan, ‘Bilikumiy, bukuneis wamnat’?” kOMin-Yudiy mwasanin bo isimounids waseg Yeisuw, mo idibakes tasiyas ilana, “Kukin tut babaw bukwaninawes agulivan yey, gunavamul mounid yakamiy. E, mo bukukwakins sinap mounid, va̱gan kid bilikumiy bukuneis wamnat.” wgTasiyas ikatilutegs anilivan towen, tage mwasanina isimounids waseg. Sinap mounid bitokeim bukun wamnat Towen nikayabeig nam; soug towen nakases. Nag bilisaweig agumwa̱net bases. Peinan tuta babaw gunawotet bo ikadilok nanon waseg.” PYeisuw ilana, “Igaw wakamweilok bukutamnaweigs Gimgilitoun yey, mo bukukwakins yey Mesay yey, o nag alivan gunakaleiwag tatoneig. Peinan Tamag nikatimlakeig mo alivan ma̱wan anilivan tonen. FYeisuw bo ilivan liva̱nen Taman, tage tasiyas nag ikakins. 1Ilansa, “Kavel yak?” Yeisuw ilana, “Ma̱wan kweiboug nakatimlakeimiy. Kadilokeig livneimiy babaw balivan o bakaleiwag wasigeis yakamiy; nag gog, peinan towen nikayabeig nam ansinap towen mounid, anilivan tonen naligen, assekeimiy ven watinow gimgilis yakamiy.” Bo adibakeimiy bukumta̱mats son amisinap kalbaleb. Kukin nag bukusimounids yey Mesay yey, mo bukumta̱mats son amisinap kalbaleb.” "=Yeisuw gog idibakes, ilana, “Yakamiy watinow gimgilis yakamiy; yey gog wanakaew gimgeilin yey. Yakamiy miven towen watinow; yey gunaven kweitan.  Min-Yudiy tasiyas mo illivans, ilansa, “Adok bo tonena bikatimet peinan ilana, ‘Ven towen ban, ta-ma̱wan bukuwekeigs’?”  5Vayuwein mo idibakes, ilana, “Bo banoun mo bukunineveigs, nag gog; bo bukumta̱mats son amisinap kalbaleb, peinan ta-ma̱wan bukuwekeigs.” = sIgawa Yeisuw ikatimlakay Yowbad wanbunatum, anilivan towen nilivan money Buntuman wanuwan; tage nag kal iyous, peinan nag ilouvat tutan bikanig. Igaw-wan. Igaw ban ta-bukuwekeigs @ yTasiyas mo ilansa, “Avanuy Tamam?” Yeisuw gog ikatimop asilivan, ilana, “Yakamiy nag kukwakins yey, o nag kukwakins Tamag. Magat bukukwakins yey, mo bukukwakins Tamag.” F Liva̱neig amateiy nakalivan, soug Tamag nikayabeig nam.”  “Livan nises wamikaleiwag tatineimiy mamagina: Magat asteiy gamag asilivan bila̱tans katanok-wan, asilivan bo mounid. (IMagat yey bakaleiwag, gunakaleiwag mounid-wan, peinan nag agmwa̱net bakaleiwag. Towen gog nikayabeig nam, Tamag, soug nakases. Mapuna makaleiwag mounid-wan. oWVen watinow sinapun waseg kukwaleiwags yakamiy; yey gog nag bakaleiwag wasigeis gamag mwasinis; nag. 9kIw to Yeisuw, ilana, “Liva̱neig towen alivan, bo mounid-wan; peinan akakin avanuy ma̱noy nam o avanuy ban; yakamiy gog nag kukwakins avanuy ma̱noy nam o avanuy ban. uc Tasiyas Palisiy mo idibakes Yeisuw, ilansa, “Nag kasimounid amlivan, peinan liva̱neim tatoneim.” F Vayuwein Yeisuw mo idibakes, ilana, “Yey ven watinow gimgilis sikamnat, yey. Kal yak bukwabkunig, dadub mo beikous muked waseg, peinan bo ivanoum mukwamnat, mwamovam silma̱nin.” P Ilana, “Nag, bo ineis, asibabaw-wan.” Yeisuw ilana, “Yey ma̱wan; nag bayateleim; nag ba̱weim. Kunoun kun. Awoum kuvgavaw amsinap towen kalbaleb.” Yeisuw ven watinow gimgilis sikamnat eC Yeisuw mo itamnow matan, ilana, “Vin yak, avanuy tasiyas tayateleims? Tabta beiweims?” <q Iliganes anilivan, mo ininuways, tatanok tatanok mo inounas ineis, tamumwey imugwas, gamaga babaw wankuyeim. Ikous, asteiyun-wan nisesus son vin mana̱wen itamanaw wamatan. =uIlivan ikous, vayuwein mo istotow ilelel wapwepway. c~?Igawa ivvaluts asilivan, ikatiga̱nes Yeisuw, kaleiwag towen silma̱nin. Mapuna itamanaw, ilana, “Kal yakamiy ta-ivag ansinap kalbaleb, wanmugwana dakul bignilov, babaw yakamiy wankuyeim mo bukulivelovs, beimat.” }Ilivans ma̱wan va̱gan biyakwanes Yeisuw. Magat beibol anilivan, mo biyateles. Yeisuw gog istotow, naman waseg mo ilel wapwepway. y|kIdibakes Yeisuw, ilansa, “Tamwey, vin mana̱wen bo igeg ansinap. Na-imasis son namwan; nakaban imasis son tobwag taw. Moses nakaleiwag mamagina, kadiloka bitaweiys dakul waseg vinay kalisiy ikanavaysa mav. Ya̱koum aveiyag bukulivan?” {3Takatimlakeins kaleiwag sisiyas Palisiy mwasanin mo imeyes na̱tan vin niba̱nes bo imasis son teitan taw; vin mana̱wen mo iseinis wanuwein. \z1Walalayis mo iyum in Yowbad wanbunatum; gamag babaw mo inekes, isin, ikatimlakes. 2y aYeisuw mo ikatulag in wa̱koy yagan Oliv. Nx5Ikous, gamag tatanok tatanok mo inineis wasibwan tatineis.w4Iweis tasiyas, ilansa, “Adok ya̱koum-vak gum-Galiliy ya̱koum! Kunev Bukitab wanuwan; ta-kweitan palopit bisap Galiliy waseg.” v90Nikodimos sisiy tasiyas nisesus; kweiboug nilakwen Yeisuw; mtowen mo ilana, “Tab kadilok bitasilkodes taw towen? Adok nag. Dakaleiwags nises mamagina, wanmugwana bitakatiga̱nes gamag, va̱gan kid bitakakins ansinap o nawotet ama̱wan; ikous, mo bweina bitakaleiwags.” u/Tasiyas Palisiy mo idibakes, ilansa, “Adok yakamiy-vak bo ikatidavimiy. Ta-kweitan guyaw isimounid waseg gamag towen; nag. Ta-kweitan Palisiy; nag. Tage tasiyas gamaga babaw, kaleiwag itagouwa̱wes, isiplaves kaleiwag, mapuna Yowbad bimop sikalbaleb.” ltQ.Iweis tasiyas plismans, ilansa, “Nag kweitan gamag anilivan ma̱wan taw towen anilivan.” /sW-Tasiyas plismans iyum inekes tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas tasiyas Palisiy. Situwa̱veks mo ikatiga̱nes, ilansa, “Aveiyag wawun nag kuyousis Yeisuw?” vre,Mwasanin gog sivines biyousis Yeisuw, tage nag teitan iyous; nag. Takaleiwags ven Yelusalem ipiyaves Yeisuw \q1+Mapuna gamag babaw ilivis, mwasanin ninous kweitan, mwasanin ninous kweitan. pw(Gamag mwasanin iliganes anilivan towen, ilansa, “Adok mounid towen palopit towen takaymates bimug Mesay waseg.” Tage gamag mwasanin ilansa, “Mtowen Mesay tatonen.” Mwasanin gog ilansa, “Mesay Kelis nag beinoy Galiliy. Adok nag. Peinan liva̱nen nises Bukitab waseg, ilana, ‘Mesay natovek Deibid’ o ‘Mesay mo beinoy Betelem,’ Deibid naven tatonen.” 8oi'Anilivan towen, liva̱nen gog Yowbad Kululuwan, wasigeis tasiyas tasimounids waseg Yeisuw, peinan Yowbad mo bisek Kululuwan wasigeis tasiyas. Igaw Yeisuw bitawtoun avakaein, beiyum binek Taman, Kululuwan mo beibus bimekes gamag tasiyas tasimounids Yeisuw waseg. Gamag babaw ninous kweitan kweitan 6ne#Yam towen, nakabiyokous sagal waseg, Yeisuw mo itamanaw, aygan avakaein ilana, “Kal yak amdak, kadiloka kumekeig kumoum. Kukin bukusimounid waseg yey, ya̱koum liva̱nen Bukitab nises mamagina,‘Lay kunus bila̱tays gamag towen wanuwan,
soup towen beibwab mwamov silma̱nin.’ ” imK"Min-Yudiy sisiyas mo illivans, ilansa, “Avanuy sivinan bein, mo ya̱kids nag bitaba̱nes. Adok sivinan binekes sidayas min-Yudiy tasiyas misikes sisiyas kadiveiyov ven gimgilis, mo bikatimlakay tobwag ven gimgilis wasigeis. Wawun anilivan towen, ‘Bukuneveigs, nag bukuba̱neigs, ta-ma̱wan bukuwekeigs’?” Soup bila̱tay mwamov silma̱nin +lO!Yeisuw mo ilana, “Sigwey yakamiy basesun tut nag biveiyov, mo banek towen nikayabeig nam. Bukuneveigs, nag bukuba̱neigs; ta-ma̱wan bukuwekeigs; nag.” _k7 Gamag babaw liva̱nen Yeisuw ikatimwa̱lags ma̱wan; tasiyas Palisiy mo iliganes; mapuna tasiyas Palisiy sisiyas tanuwgwes lun situwa̱veks mo ikayabes siplismans va̱gan biyousis Yeisuw, ya̱tal silma̱nin. [j/Singay babaw gamag ikatilutegs, mwasanin gog isimounids waseg, ilansa, “Igaw Kelis beim, tabta nawotet bitawtoun mo bitamap waseg towen nawotet? Adok nag.” Ikayabes siplismans va̱gan biyousis Yeisuw ,iQIliganes anilivan towen, singaya igeg ninous, iyokons kid biyousis va̱gan biyateles, tage nag kadilokes peinan nag ilouvat Yeisuw inakanig tutan; igaw-wan. MhYey akakin mtowen, peinan soug towen nakases, mo ikayabeig nam.” |gqIgawa ikatimlakay Yowbad wanbunatum, aygan avakaein ilana, “Mounid kukwakins yey, o kukwakins avanuy ma̱noy nam; tage teitan nikayabeig mo nam. Yey gunakaleiwag nag. Mtowen ikaleiwag, mounid ansinap kamnat; tage nag kukwakins mtowen. tfaMin-Yelusalem mwasanin iliganes anilivan, ilansa, “Adok gamag towen datuwa̱veks ininineivs mtowen, sivines kid bikatimates. Tut gog towen illivan wamnat, o nag ikatimapus aygan. Tabta mounid ikakins taw towen Mesay Kelis? Adok nag. Adok watinow gamag towen, peinan takakins avanuy meinoy neim; tage igaw Kelis beim, nag kal bikakin avanuy meinoy yay.” [e/Kakit kukwakins, kwaleiwags, kulansa, ‘Towen bwein; towen kalbaleb.’ Bo ibol mikaleiwag peinan nag kukwakins beibwein. Kadiloka kuneves silawun sinap va̱gan bukwaleiwags bwein.” Tabta mtowen Kelis-tan? #d?“Peinan kubwabwes momwes Sa̱bat waseg, va̱gan nag bukugulekwes Moses nakaleiwag, aveiyag wawun kwavikuns takatoun navag neibwein Sa̱bat waseg? EcTage yakamiy kubwabwes a̱pwaw momwan yam Sa̱bat waseg, peinan Moses nakaleiwag ma̱wan. (Nakabsilamaw sinap towen tammwayas wasigeis, wankuyeim Moses anatut igawa ikokews sinap towen.) ybkYeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Nawtel gunawotet bwanabwein katanok, Sa̱bat waseg, mo igeg ninoumiy. ra]Iweis gamag babaw, ilansa, “Takabala̱wein ya̱koum! Nag kal beiweim! Adok Baloum bo iyousim.” ` “Adok Moses nisekeimiy Yowbad nakaleiwag; tage nag teitan yakamiy bivnas nakaleiwag towen? Wawun sivinamiy bukuweigs?” =_s“Kavel bilivan ansinap tatonen, sivinan kid bivakaein butun tatonen. Tage kukin kal bikanow natovek aygan, o sivinan butun natovek bivakaein, towen gamag kamnat, didumwal. ^7Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Ta-agusinap tatoneig, nag. Towen nikayabeig nam, ansinap tonen. Kukin sivinam bukuwtel Yowbad nanon, mo bukukwakins avanuy meinoy neim sinap towen, takinew Yowbad waseg, o takinew agusinap tatoneig. Bukuwtel Yowbad nanon mo bukukwakin. p]YMin-Yudiy mo isunasun ninous, ilansa, “Ama̱wan nikakin ansinap towen, peinan ta-iskul avakaein.” P\Watapwan sagal Yeisuw mo isiw in Yowbad wanbunatum, ikatimlakay. v[e Tage asilivan kweitan kweitan, nag bilivans kamnat waseg, ikagsowums, peinan iwenes min-Yudiy situwa̱veks. 3Z_ Gamag babaw ikatimwa̱lags, liva̱nen Yeisuw illivans. Mwasanin ilansa, “Taw towen kamnat.” Mwasanin gog ilansa, “Nag, peinan ikatidavidav gamag wasigeis.” WY' Min-Yudiy ininineivs Yeisuw sagal towen waseg, ilansa, “Avanuy misikey?” X Yeisuw budan ikatulags ineis sagal towen. Yeisuw anmwa̱net mo inoun iva̱pana nein, peinan nag sivinan gamag babaw bikakins. MW Ilivan ikous, isesuna ven to Galiliy. Yeisuw Sagal Tava̱lel waseg ]V3Yakamiy kukwatulags kuneis sagal towen, yey bases. Igaw tutag beibwein, mo baw.” rU]Ta-ma̱wan ven watinow gimgilis bikamliweimiy; tage bo ikamliweigs peinan bo akamtel asisinap kalbaleb. pTYYeisuw ilana, “Yakamiy bukuneis yam babaw bwein-wan, tage yey nag; igaw tutag waseg mo banoun. =SuBudan-vak nag isimounids waseg, mo ilivans ma̱wan. >RuKakita bisagals min-Yudiy sisagal towen waseg niwlules tava̱lel. Budan Yeisuw mo idibakes, ilansa, “Kunoun kun Yudiy, va̱gan kid muvamul mo bikines mukwawotet. Kukin kal bisesuna wanven bisowm nawotet, nag bivakaein butun tatonen. Yak ma̱wan, kukin bukutawtoun, kadiloka gamag babaw bikines miwotet.” Q }Wankuyeim Yeisuw mo ininoun ven Galiliy waseg. Nag bininoun Yudiy waseg, peinan mwasanin Yudiy sivines kid bikatimates. aP;EYeisuw mo idibakes, ilana, “Bo adaweimiy, sinwatan amiteiy; tage Seitan nises waseg tatanok gamag.” Liva̱nen towen Yudas, taman yagan Saymon Iskaliyot; mtowen waseg bod towen, igaw mo bisilkod Yeisuw.EODIw to Saymon Pita, ilana, “O guyaw, bakalisaweim, kal mo bakanek? Ya̱koum waseg liva̱nen mwamovem bises bisigeg. Kasimounid o kakakin mounid ya̱koum Yowbad naMesay ya̱koum.” dNACYeisuw mo idibakes navamul sinawatan asteiy, ilana, “Sivinamiy-tan bukuneis yakamiy?” PMBIlivan mamagin, navamul mwasinis mo ipiyaves, ilisawes, inounas. L AIlana, “Peinan kweiboug adibakeimiy: Misinaka Tamag beitam wasigeis gamag kalisiy bimekeigs. Nag teitan bimekeig mav.” K7>Yowbad Kululuwan bisekeimiy mwamovamiy; ta-ma̱wan kalivimiy bilabeimiy; nag. Livan towen nasekeimiy, kululuwamiy o mwamovamiy silma̱nin; tage mwasanin yakamiy ta-kusimounids agulivan towen.” Peinan wanmugwana Yeisuw ikakin kalisiy bisimounids waseg, o kal bisilakod waseg. |Jq=Yeisuw ikakina wananon inavamul bo ivtokes livan, peinan anilivan keikay, mapuna idibakes, ilana, “Tabta igeg ninoumiy, sinap towen, ne? Magat bukukines Gimgilitoun yey ba̱yum ba̱mwen ban walba̱lab, adok singaya bisunasun ninoumiy. nIU<Navamul mwasinis ikatilutegs anilivan towen, ilansa, “Keikay sinap towen, ta-kal biligen.” uHc;Igaw ikatimlakay ven Kapaneyum waseg, ansinap towen igeiguy wanuwan sinagog. Liva̱nen mwamov bisigeg #G?:Kan towen meinoy neim walba̱lab mounid yey; nag ma̱wan mana towen tammwayas ikamkwams, mo ikanigs; nag. Kukin kal bikamwig, mwamowan bises bisigeg.” F9“Tamag Tamwamov nikayabeig nam; Tamag mwamovan waseg a̱mov; ma̱wan-vak kavel bikamwig mo bimwamov waseg mwamovag. E%7Peinan woug kan tonen, buya̱vig soup tonen. Kukin kal beikam woug, o beimoum buya̱vig, soug towen bakases, o yey bases waseg gamag towen. D+6Kukin kal beikam woug o beimoum buya̱vig, mwamovan tonen bises bisigeg; igaw nakabiyokous tut waseg, mo bavag gamag towen bitamanaw vayuwein. -CS5Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid adibakeimiy, kukin nag bukukwams woug, Gimgilitoun yey, ta-ma̱wan bukumovs. Kukin nag bukumoums buya̱vig, nag bukumovs; nag. B4Mapuna min-Yudiy mo ikamminimans sisiyas; mwasanin ilansa, “Ta-ma̱wan taw towen bisekeids won tatonen bitakams.” KA3“Yey liba̱lab avanin, mwamov silma̱nin; kal beikam waseg yey, mwamovan towen nag beikous. Kan towen woug tatoneig, bo basekeimiy ven watinow gimgilis silma̱nin mwamovamiy yakamiy.” *@M1Tammwayas siyas tibudayas bo ikams kan yagan mana wanawoud; ikinka̱nigs. Tage kan towen liba̱lab avanin; bo neim watinow. Kukin kal beikam, nag bikanig; nag. ,?S0“Yey kan mwamov silma̱nin. X>)/“Mounid adibakeimiy, kal towen tasimounid, mwamovan tonen nag beikous. _=7.Nag teitan bikin Tamag magin; nag. Misinaka yey; peinan kweiboug soug Tamag nakases. ^<5-“Palopit teitan nilivnek, anilivan nises Bukitab waseg mamagina, ‘Yowbad mo bikatimlakes tasiyas tababaws.’ Mapuna tasiyas biliganes Tamag aygan, bimulis tasiyas, bikakins, mo bimekeigs, asibabaw-wan. x;i*Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Awoum simsimiyas kuvtokays livan. Misinaka takayabeig Tamag bibiteil gamag, mo bimekeig; nag teitan bimekeig mav; nag. Tasiyas bimekeigs bava̱ges mo beikits vayuwein, igaw nakabiyokous tut waseg. h:I)Yudiy gimgilis ivtokes livan Yeisuw, peinan ilana, “Yey liba̱lab avanin, a̱bus am watinow”; ilansa, “Adok towen Yosep natun, Yeisuw. Taman, inan takakins; aveiyag silawun anilivan, ‘A̱bus am watinow’?” 69e(Tamag nanon bo ma̱wan. Kal yak bukukin Natun yey, o bukusimounid waseg yey, mwamovam yak mo bises bisigeg. Igaw nakabiyokous tut waseg, mo bava̱geim bukukit vayuwein.” B8}'“Towen nikayabeig sivinan bisekeig gamag, o sivinan bikayus silma̱nin gungamag babaw tasiyas, nag tatanok bika̱bwag; o basekes mwamoves vayuwein, igaw nakabiyokous tut waseg. 7&“Peinan yey bo alisow liba̱lab, a̱bus am ven watinow, silma̱nin bawotet nanon towen nikayabeig Tamag, nanoug tatoneig awoum. c6?%Gamag tasiyas Tamag bissekeig mo bimmekeigs kid; o yey nag bapiyaves gamag tasiyas; nag. [5/$“Kweiboug adibakeimiy, peinan nukukineigs tage nag kusimounids waseg yey. 4%#Yeisuw ilana, “Yey kan, mwamov silma̱nin; kal yak bukumekeig nag beivag amumoun; o kal yak bukusimounid waseg yey nag beivag amdak. s3_"Mapuna idibakes Yeisuw, ilansa, “O guyaw, kadiloka kussekem kan towen; tuta babaw bakakamkwam.” r2]!Kan towen meinoy neim walba̱lab va̱gan Yowbad bisekeimiy mwamovamiy, ven watinow gimgilis yakamiy.” 1 Yeisuw mo ilana, “Mounid adibakeimiy, Moses nag isekeimiy liba̱lab avanin; tage Tamag bisekeimiy liba̱lab avanin mounid-wan. 0Tasiyas ilansa, “Namam mulin aveiyag bukuvag, va̱gan bakakin mo bakasimounid. Tamumwey pwamug-o wanawoud kaeis yagan mana; liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina, ‘Kaeis liba̱lab avanin issekes, ikamkwams.’ Tage ya̱koum, aw-wotet bukuwtel?” w$~~S}}||${zzyygx[ww:vuuGutmscrr]r%qqpzoooBnnmxm kkjj\jhgffkfe|dcc)bba=`^_^^ ],\[[ZEYDXrWWTWVUU[TSS+RR1QQ[QP1ONMLL5KJeJHH6GGFEoDD1CC\BB}AAi@ ??(>==<<';;;::99J8877?6O55%4j33R22$11x10O//..-d,,J+++4*2))f(('{&&;%$$#`#"k!!^ M>\uw uq& _ r  E I X*>[G@Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Tabta mounid bukukwakins, ne? V?%Navamul mo ilansa, “Tut gog towen amlivan kamnat. Mukwabebay bo ikous. Kakakin-wan ya̱koum kukwakin youd babaw; nag kadilok teitan bikatiga̱neim; mapuna kasimounid mukunoy Yowbad waseg nukum.” {>o“Ma̱noy nam Tamag waseg, nam ven watinow; igaw mo balisow ven towen watinow, ba̱yum gog banek Tamag.” _=7Tut towen bukuntougis Tamag yagag yey waseg. Nag balivan, balana, ‘Banitoug Tamag waseg, pinamiy yakamiy’; nag. Tamag tonena nisiwyoubumiy, peinan nukusiwyoubugs yey, o nukusimounids ma̱noy nam Yowbad waseg. < “Gunakabebay waseg bo adibakeimiy. Igaw kweitan tut beim, mo beikous kabebay; kamnat gog mo basekeimiy liva̱nen Tamag. B;}Tut kweiboug nag kweitan youd kuntougis Tamag, yagag yey waseg; nag. Kadiloka bukunitougs va̱gan bukukwawes, mo bivakaein mimwa̱saw yakamiy. Bo atawtoun ven watinow nakaleiwag waseg :#“Igaw yam towen waseg, nag bukunitougs waseg yey. Mounid adibakeimiy, igaw bukuntougis Tamag, yagag yey waseg, Tamag mo bisekeimiy. 9+“Yakamiy ma̱wan, tut towen mimouvit nises; igaw gog mo bawekeimiy, mo bukumwa̱saws bukusigagas. Ta-kal biyageg mimwa̱saw towen; nag. 8Mamagina vin, tutan bitup, namouvit ivag; tage bitapouy naman, mo beikous namouvit, mo bimwa̱saw, peinan kweivaw gamag bo ikamat. 7Mounid adibakeimiy, bigeg ninoumiy, bukuva̱lams; tage gamag babaw bo bimwa̱saws. Mimouvit igaw mo bukwatilawos mwa̱saw. L6Yeisuw gog ikakin aw-youd sivines bikatugwans waseg, to ilana, “Adok kuneves silawun agulivan towen, ‘Igaw kakit mo balisaweimiy’ o ‘Tut kakit wankuyeim mo bukukineigs vayuwein.’ d5AIlansa, “Aveiyag wawun anilivan, ilana, ‘Igaw kakit’; tage nag takakins silawun.” L4Navamul mwasanin sisiyas mo illivans, ilansa, “Aveiyag anilivan towen, ‘Igaw kakit mo balisaweimiy,’ o ‘Tut kakit wankuyeim mo bukukineigs vayuwein,’ o ‘Bo banek Tamag.’ ” ^35“Igaw kakit mo balisaweimiy; tut kakit wankuyeim mo bukukineigs vayuwein.” 2%Tamag navavag mamagina yey gunavavag, to nalivan, alana, ‘Mtowen bikow agusinap mo bikatimlakeimiy.’ Moumouvit beikous mo bukumwa̱saws _17“Mtowen bikow agusinap mo bikatimlakeimiy, va̱gan beivag yakawanag tatoneig. E0 Igaw beim Yowbad Kululuwan Mounid, mo bimgwayeimiy sinap babaw mounid waseg. Nanon tatonen nag bilivan, nag. Aveiyag biligen, mo bilivan ma̱wan; o bilivnek sinap wanakougwaw silma̱nin. a/; “Sinap babaw nisesus, igaw mo badibakeimiy, nagein gog ninoumiy igaw moumouvit. ~.u “E, bikatimlakeimiy sinap kalbaleb mapun, peinan Tamag bo imop ansinap kalbaleb towen tanuwagan ven watinow. i-K “Bikatimlakeimiy agusinap bwein peinan bo ba̱mwen banek Tamag, o igaw nag bukukineigs. l,Q “Mtowen bikatiboug nuwes kalisiy nag bisimounids waseg yey, mo bikakins asisinap kalbaleb. +%“Mounid gog adibakeimiy, bweina balisaweimiy. Kukin nag balisaweimiy, nag bakayeb Teitan bilabeimiy; tage bo ban, mogo Towen beiw, mo bikatimlakeimiy ven towen gimgilis babaw yakamiy, va̱gan kid bukukwakins sinap kalbaleb, sinap bwein, o sinap kalbaleb mapun. ;*qPeinan nadibakeimiy sinap towen, mo igeg amnamiy. r)]Tut gog towen bo banek Towen nikayabeig nam, tage nag kal yakamiy ikatiga̱neig ilana, ‘Ama-bukun?’ R(Bo adibakeimiy sinap towen; igaw youd towen bikamat mo bukunuwes agulivan nadibakeimiy. Yowbad Kululuwan nawotet tonen “Wanmugwana nag adibakeimiy sinap towen, peinan igaw sigwey yakamiy nitasesus. Y'+“Siwotet towen biwteles, peinan nag bikakins Tamag, o nag bikakins yey. z& o“Livan towen bo adibakeimiy va̱gan awoum bukupiyaveigs; igaw tasiyas bibwabwes mitapwa̱loul, sinagog waseg; o igaw kweitan tut wanakoug gamag mwasanin beiweimiy bukumta̱mats, o igaw biyagageimiy mo bidokes Yowbad bikalin nuwan tasiyas. -%S“Igaw bakayeb Teitan beiw bilabeimiy. Kululuwan Towen ansinap mounid, bo beinoy Tamag waseg biwekeimiy; liva̱neig mo bisekeimiy. O yakamiy gog liva̱neig bukusekes gamag babaw wasigeis, peinan sigwey yakamiy nitasesus nakabsilamaw gunawotet waseg ee... sigwey yakamiy tut towen.$Bo ikamliweigs va̱gan bikamat liva̱neig nises Bukitab kaleiwag waseg; nilivnek mamagina:‘Bo ikamliweigs mav; silawun nag.’ a#;“Magat nag bikines gunawotet tawtoun, nag badok asisinap kalbaleb. Tage gunawotet singay tawtoun. Nag teitan nawotet tawtoun ma̱wana gunawotet tatoneig. Tage nikines gunawotet, mogo nikamliwemas soug Tamag. ="uKukin kal bikamliweig, mamagina bikamliw-vak Tamag. Q!Magat basina̱les, o magat nag basekes aygag, mogo nag badok asisinap kalbaleb. Tage bo anekes, asekes aygag, igaw Yowbad mo bikamta̱nis peinan asisinap kalbaleb, ta-ma̱wan bikatimapus aygan; nag. r ]Ven watinow gimgilis biyagageimiy, peinan agugwamag yakamiy, o peinan nag ikakins Towen nikayabeig nam. J “Kadiloka bukunuwes agulivan nadibakeimiy mamagina, ‘Natouwat nag bimug waseg natovek; nag.’ Kukin bikamliweigs, mogo bikamliweimiy. Kukin bivna̱ses aygag, mogo bivna̱ses agamiy. J Magat amisinap ma̱wana asisinap tasiyas, mo bisiwyoubumiy. Tage yakamiy amisinap kweitan. Bo nadaweimiy mo nukulisawes ven watinow asisinap, mapuna ven watinow gimgilis ikamliweimiy yakamiy. mS“Magat ven watinow gimgilis bikamliweimiy, kadiloka bukunuways wanmugwana yey nikamliweigs. iK“Gunakaleiwag towen: Kadiloka bukusiwyoubus simsimiyas. Ven watinow gimgilis sikameiliw zmNag kuvkakeigs mitovek yey; tage yey bo avkakeimiy nubeig yakamiy; bo akaleiwag va̱gan bukukwanawes aygag va̱gan kid angimiy bwanabwein bises bisigeg. Igaw aveiyag bukunitougs waseg Tamag, yagag yey waseg, Tamag mo bisekeimiy youd towen. c?Kweiboug bo adokeimiy guntouwat yakamiy; tut gog towen nadokeimiy nubeig yakamiy. Kalisiy tasiyas tamwey natouwats nag bikakins tamwey nanon; tage yey bo aligen mo akakin Tamag nanon, bo nakatipel nasekeimiy yakamiy. D“Magat bukwanawes aygag mo bukwanubeins waseg yey. Z- Kukin kal singaya bisiwyoubus nubein, mo bitam mwamovan, bikanig pines tasiyas.   Gunakaleiwag towen: Kadiloka bukusiwyoubus simsimiyas. Peinan yey nasiwyoubumiy, kadiloka bukusiwyoubus simsimiyas bo ma̱wan.   “Bo asekeimiy agulivan towen, va̱gan kid gunakabmwa̱saw waseg bukusesus, o singay bivakaein mwa̱saw wasigeis yakamiy. 5 Kukin bukuvna̱ses gunakaleiwag mo bukusesus son agusinap siwa̱youb. Ma̱wan yey, avnas Tamag nakaleiwag to nasesuna son towen ansinap siwa̱youb. ~u Tamag ikalpwa̱kit waseg yey, ma̱wan yey, akalpwa̱kit wasigeis yakamiy. Kadiloka kusesus son agusinap siwa̱youb. yk“Magat gunavamul mounid yakamiy, mo bukuva̱ges angimiy bibabaw; mapuna gamag babaw mo bikavasis Tamag. Kukin sigwey bitasesus, o gunakaleiwag simiy bukusesus, aveiyag sivinamiy, bweina bukunitougs silma̱nin, mo bukuba̱nes youd towen. “Kukin kal bipiyaveig, mtowen mamagina yayageig ilaves in watoulan, bo biya̱lay, beimat. Igaw gamag mo bikawes, bigabus wa̱kov. %C“Yey kay yey. Yakamiy yayageig yakamiy. Kal yak soug yey bitases, o yey soum yak, igaw beivag anagim bibabaw; tage ammwa̱net nag aveiyag bukuwtel. q[Makava yayagein, kukin wawun nag, ta-ma̱wan beivag anagin. Kadiloka bisesus son wawun kay mo beivag anagin. O yakamiy ma̱wan. Kadiloka bitasesus simiy yey, o yey sigwey yakamiy, mo beivag angimiy; kukin bukusesusa makaw, bo nag. G“Bo nasekeimiy agulivan, mapuna ivag amisinap kamnat.  Kukin yayageig nag beivag anagin, Tamag mo bilav yayag towen bilev. Kukin gog beivag anagin, mo bibob matan va̱gan anagin bibabaw. i  MKweitan livan Yeisuw nisekes ma̱wan: “Yey mamagina kay mounid; Tamag mamagina tawtelein bag.  3“Yey awotet ma̱wan Tamag nikaliwageig, va̱gan kid gamaga babaw mo bikakins gunsiwa̱youb waseg Tamag. “Kutamanaws bo bitanounas.” Igaw nag balivan avakaein wasigeis yakamiy. Peinan bo neim takalwagein asisinap ven watinow gimgilis; tage ta-ma̱wan bivkek waseg yey. \ 1“Nagein gog bo alivnek. Igaw bikamat mamagina, mo bukusimounids waseg yey. 6e“Nukuliganes agulivan mamagina: ‘Banoun ban, ba̱yum-vak baw.’ Magat bukusiwyoubugs bo bukumwa̱saws peinan yey banek Tamag, tage mtowen Tamag Tatawtoun singay. X)“Balisaweimiy, tage bweina beitaw nuwamiy; sinap bwein nasekeimiy va̱gan beitaw nuwamiy. Ven watinow sinapun nag bilabeimiy ma̱wan agusinap, nag. Awoum bikubukub nuwamiy; awoum beivag amipwa̱yat. r]Igaw Teitan biwekeimiy bilabeimiy, mtowen Kululuwan Yowbad. Tamag bo bikayeb Kululuwan, gunakaleiwag waseg, biwekeimiy; Kululuwan Towen mo bikatimlakeimiy youda babaw wasigeis; e, bilabeimiy va̱gan nag bukunumlaves agulivan babaw. L“Agulivan towen nasekeimiy, igaw sigwey yakamiy nitasesus. Kal yak bukupiyaveig mo bukupiyev aygag, Tamag aygan gog, nikatipel nisekeig agulivan, nikayabeig va̱gan kid basekeimiy aygan towen. (IIw to Yeisuw, ilana, “Kal yak bukusiwyoubug mo bukuvnas aygag; mapuna Tamag mo bisiwyoubum yak, soug Tamag bakawekeim yak mo bitasesus simey ya̱koum. 9Yudas Iskaliyot valeyin yagan Yudas; mtowen idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey, aveiyag wawun bukukwamat wasigeis yakamey, tage gamag babaw nag?” D“Kal yak bukuligen gunakaleiwag, o bukuvnas, mounid yak bukusiwyoubug. Kal yak bukusiwyoubug, Tamag mo bisiwyoubum yak; o yey mo basiwyoubum, tatoneiga bakamat waseg ya̱koum.” |q“Igaw, yam towen waseg, mo bukukwakins yey Tamag waseg nases, o yakamiy waseg yey, o yey wasigeis yakamiy. Igaw kakit mo balakanig wasigeis ven watinow gimgilis, tage yakamiy bukukineigs yey. Yey ba̱mov mapuna yakamiy bukumovs. A~}“Nag makaw bukusesus yakamiy, peinan yey bo baw. ~}uKululuwan Mounid Towen, ansinap kamnat. Tamag nag bisekes Kululuwan Towen wasigeis gamag babaw; nag. Peinan tasiyas nag kadilok bikines o bikakins Kululuwan Towen. Yakamiy gog kukwakins, peinan wasigeis yakamiy Kululuwan Towen nukusesus simiy. f|E“Yey mo banitoug Tamag waseg va̱gan bisekeimiy Teitan bilabeimiy, mo bises bisigeg. L{“Kukin bukusiwyoubugs, kadiloka bukuvna̱ses gunakaleiwag. [z/Kukin bukuntougigs yagag waseg, mo bawtel ma̱wan. Yowbad Kululuwan igaw mo beim kyO “Aveiyag bukunitougs yagag waseg mo bawtel, va̱gan kid gamag babaw mo biyakawanes Tamag. (xI Mounid adibakeimiy, kukin kal yak bukusimounid waseg yey, gunakawotet towen mo bukuwtel tawtoun waseg, son mukwawotet singaya tawtoun, peinan bo banek Tamag. 'wG “Bweina bukusimounids yey waseg Tamag nases, o kusimounids-vak Tamag waseg yey nises. Kukin gog nag, kadiloka kusimounids peinan kukines gunakawotet. .vU Tabta kusimounids yey Tamag waseg nases, o Tamag waseg yey nises? Livan towen nasekeimiy, nag agulivan tatoneig; Tamag anilivan; Tamag gog waseg yey nises, iwotet. Pu Iw to Yeisuw, ilana, “O Pilip, kadiveiyov tut sigwey yakamiy nitasesus, aveiyag wawun nag kukwakin yey? Kal yak kukineig yey, kukin-vak Tamag. Aveiyag wawun kulansa, ‘Kwatimlakem Tamam’? NtPilip ilana, “Tamwey, kwatimlakem Tamam mo beitout ninom.” fsEMagat bukukwakin yey, mo bukukwakin Tamag. Nagein gog kukwakins towen, peinan nukukines.” 3r_Yeisuw ilana, “Yey miked yey; yey mikamounid yey; yey mikabmwamov yey. Kukin kal sivinan binek Tamag, bweina beim waseg yey mo binek Tamag; ta-kweitan ked nises. oqWTomas mo idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey, nag bakakakin ama-bukun. Ta-ma̱wan bakakakin ked.” )pMKukwakins ked towen ba̱noy.” }os“Ban bakatineg miven, igaw mo baw va̱gan kid bakaweimiy banaweimiy wagunaven, sigwey yakamiy mo bitasesus. -nS“Tamag wanven bunatum babaw nisesus. Kukin gog nag, tabta badibakeimiy, ‘Ban bakatineg miven pinamiy yakamiy’? Tage peinan agulivan ma̱wan, bo mounid. zm oYeisuw ilana, “Awoum bikubukub nuwamiy yakamiy. Kusimounids waseg Yowbad; kadilok-vak bukusimounids waseg yey. #l? &Iw to Yeisuw, ilana, “Tabta bukukwanig peinan yey, ne? Mounid adibakeim, siva̱toun bukwaya̱neig, igaw ga̱boug waseg kolkolek mo beigel.”nkU %Pita ilana, “Tamwey, aveiyag wawun nagein na-ikadilokeig babkunim? Bo bakanig peinam yak.” 7jg $Saymon Pita idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey, ama-bukun?” Yeisuw ilana, “Tut towen banoun ban; ta-ma̱wan bukwabkunigs. Igaw tut wanakougwaw mo bukwabkunigs yey.” i #Bukuva̱ges ma̱wan, gamag babaw mo bikakins gunavamul yakamiy, peinan misiwa̱youb simsimiyas wasigeis.” Ilivnek Pita bikayan h' "“Gunakaleiwag kweivaw asekeimiy, kadiloka bukusiwyoubus simsimiyas. Ma̱wan nasiwyoubumiy, kadiloka ma̱wan bukusiwyoubus simsimiyas. lgQ !Budag yakamiy, tut kadiyakus sigwey yakamiy bitasesus; igaw mo bukuneveigs; bukunineivs nag. Ma̱wan agulivan wasigeis min-Yudiy situwa̱veks, alana, ‘Banoun ban; ta-ma̱wan bukuwekeigs.’ E, nagein mo adibakeimiy ma̱wan. Af} Nuwanaw gog, Tamag yakawanan mo bisekeig yakawanag yey. e Yudas inoun, Yeisuw mo ilana, “Bo isap tutan yakawanag Gimgilitoun yey, o gamag mo biyakawanes Tamag, gunawotet silma̱nin. mdS Yudas ikam kan towen ikous; nuwanaw mo isap in watoulan. Bo iboug tonen. Yeisuw nakaleiwag kweivaw Bc} O peinan Yudas tamtakavatein mamoney, mwasanin gog idokes Yeisuw nikayeb Yudas va̱gan biymiyis kan, sagal silma̱nin, o adok money mwasanin bikow bisiwa̱youb tasimavs wasigeis. Ib  Yakamey nakakamkwam nag kakakin silawun Yeisuw anilivan towen. ay Yudas ikam kan towen, Seitan mo isiw wananon Yudas. Yeisuw mo idibek, ilana, “Muwotet towen nuwanaw kuwtel.” `  Yeisuw ilana, “Mtowen, basouw kan towen mo basek.” E, ikow kan kakit, isow, isek Yudas, mtowen Saymon Iskaliyot natun. g_G Mapun asineikim kadiykusan wavtakon Yeisuw, akatimwa̱lag, alana, “Tamwey, kavel towen?” j^M Saymon Pita iloukwam waseg yey va̱gan bakatigan Yeisuw, balana, “Kavel towen bisilkodeim?” V]% Yeisuw navamul yey, ases kadiykusan Yeisuw; peinan singay nisiwyoubug. L\ Navamul mites ikakins sisiyas wasigeis ikabunikays, idokes kavel. [  Anilivan towen ikous, singay igeg nanon Yeisuw; idibakes, ilana, “Mounid adibakeimiy teitan yakamiy igaw bisilkodeig!” fZE “Mounid adibakeimiy, guntaka̱yob kal igaw beiw, kal yak bukatam waseg mtowen, mogo bukutam waseg yey; e, bukutam waseg yey, mogo bukutam waseg Tamag towen nikayabeig nam.” Yeisuw ilivnek peinan teitan bisilkod [Y/ “Bo alivnek youd towen, va̱gan igaw bikamat, mo bukusimounids waseg yey. LX “Nag alivan livneimiy tababaws yakamiy; nag. Bweina akakin kalisiy yakamiy nadaweimiy; tage teitan bisilkodeig, Bukitab nilivnek mamagina: ‘Towen bo asek kan ikamkwam, mo ipiyaveig.’ XW) Magat bukukwakins sinap towen o bukuwteles ma̱wan, bo bukumwa̱saws yakamiy. V{ Mounid adibakeimiy nag kal bikaleiwag naguyaw waseg, o guyaw teitan nataka̱yob awoum bikaleiwag waseg natovek; awoum. [U/ “Bo akatimlakeimiy agusinap wasigeis yakamiy; kadiloka kuva̱ges ma̱wan. ZT- Iwik kikeis ikous, ivaligev anakweim, isin wakaban, idibakes, ilana, “Tabta kukwakins gunawotet towen wasigeis yakamiy? Kudokeigs ‘Amatakatimlakay’ o ‘Maguyaw’; bwein ma̱wan, mounid-wan. Kukin yey amitakatimlakay o miguyaw yey bawik kikeimiy, kadiloka kulabes simsimiyas mamagina kuwkiwiks kikeimiy simsimiyas wasigeis. QS Yeisuw ikakin kal bisilakod waseg, to ilana, “Teitan yakamiy nag.” Yeisuw ikatimop aygan, ilana, “Deis. Kal yak bo kukwa̱kay ikous, misinaka bawik kakeim mo bigimagim woum meivek-wan. Yakamiy gimagim yakamiy, tage teitan yakamiy nag.” ]Q3 Saymon Pita ilana, “Gunguyaw yak, bweina kuwik kakeig son namag o kunug.” |Pq Pita ilana, “Nag. Nag kweitan tut bukuwik kakeig.” Yeisuw ilana, “Kukin bukupiyev, nag veiyoug yak.” ]O3 Yeisuw ilana, “Nag kukwakin silawun gunawotet towen; igaw mo bukukwakin.” rN] Iwik kikeis mwasanin gamag ikous, mo inek Saymon Pita. Pita ilana, “Yak guyaw; awoum kuwik kakeig.” 8Mi E, Yeisuw mo itamanaw, inis anakweim mwaynavakaein, taweil isikam, mo iligob soup in wanuwan abmavin, isilamaw biwkiwik navamul kikeis, bititanob taweil towen nisikam waseg. Lw Yeisuw ikakin-wan Taman bo itam youda babaw waseg. Ikakin meinoy neim Yowbad waseg, mo beiyum-vak binek Yowbad. K! Sagal towen ikamkwams sen navamul. Saymon natun Yudas Iskaliyot nises. Kweiboug Seitan nanon isek Yudas va̱gan kid bisilkod Yeisuw. }J u Igaw kakit mo beikams Sagal towen Kaltuwon. Yeisuw ikakin-wan tutan bo ilivet beinoy ven watinow, beiyum binek Taman. Tuta babaw issiwyoubus angamag tonen; nakabiyokous tutan Yeisuw watinow mo bikatimlakes nasiwa̱youb singay wasigeis tasiyas. I 2“Yey akakin nakaleiwag towen silma̱nin mwamovamiy nag beikous. Tamag nakaleiwag waseg isekeig aygan, mo alivan ma̱wan.”H# 1“Yey nag alivan agulivan tatoneig, nag. Tamag bo ikaleiwag. Tamag gog nikayabeig, nam watinow, mo alivan, ma̱wan nakaleiwag tonen. $GA 0“Kukin bukupiyev aygag tatoneig, o bukupiyaveig yey, igaw nakabiyokous tut waseg, aygag kaka̱wen biyateleim, mo bukulivet mapun amsinap kalbaleb. 6Fe .“Yey nam watinow silma̱nin mikamnat. Kal yak bukusimounid waseg yey, mo beikous mudadub. Kukin bukwatiligen aygag, tage nag bukuvnas aygag, yey nag bamop amsinap kalbaleb, nag. Peinan nag am watinow va̱gan bayateleimiy ven watinow gimgilis yakamiy, nag; nam gog va̱gan kid bakatinabweimiy. JE  -“Kukin gog kal bikineig, bikin-vak Towen nikayabeig nam. D1 ,Yeisuw iwak, aygan avakaein ilana, “Kukin kal bisimounid waseg yey, nag go isimounid waseg yey, tage isimounid waseg Towen nikayabeig nam. ,CQ *Min-Yudiy gog takaleiwags mwasanin isimounids waseg Yeisuw, tage nag bikamteles ninous, peinan iwenes tasiyas Palisiy, idokes bibwabwes sitapwa̱loul. Tasiyas nag ivna̱ses Yowbad, ivna̱ses gamag ninous; sivines kid gamag bikavasis, Yowbad nag. Gamag biya̱tals Yeisuw anilivan waseg oBW )Anilivan towen Isaya nilivnek, peinan matan isisawl, ikin Mesay natawtoun, liva̱nen mo ilivan. A &Mapun ta-ma̱wan bisimounids, peinan Isaya vayuwein nilivnek, ilana,“Bo ivag mites ikawkwaw,
bo ivag tiges ikakon tasiyas;
mata mites beikins;
mata ninous bikakins;
mo bikanavin ninous bimekeigs,
va̱gan kid beibweins tasiyas.” }@s %Tasiyas nikines Yeisuw nawotet singay tawtoun; tage nag isimounids mtowen Mesay; to nikamat palopit Isaya anilivan, kweiboug nilivnek mamagina:“E, Guyaw, kal bisimounid youd to nakalivan?Kalisiy bo ikines Yowbad natawtoun?” M? $Igaw nases, mikamnat bo ivanoum; kadiloka kusimounids waseg, va̱gan bukumlavags gamag kamnat yakamiy.” Yeisuw ilivan ikous, mo inoun in, itoupan va̱gan nag biba̱nes. Min-Yudiy na-isimounids >9 #Iw to Yeisuw, ilana, “Tut nag biveiyov kamnat bises wasigeis yakamiy. Tut towen kadiloka bukunounas; igaw bidadub, ta-ma̱wan bukukwakins ked. \=1 "Gamag babaw ikatimapus aygan, ilansa, “Kakakin Bukitab ilivnek Mesay bo bises bisigeg; aveiyag wawun amlivan ‘Kadiloka bitamnaweigs wakaligweg, gimgilitoun yey’? Gimgilitoun yak muwotet ama̱wan?” G< !Yeisuw anilivan towen va̱gan bikatimlakes ama̱wan bikanig. V;% Igaw bitamnaweigs wakaligweg mo babiteilis gamag babaw bimeis waseg yey.” z:m Tut towen Tamag bo bimop sinap kalbaleb wadaban pwepway. Tanugwagan ven watinow towen Seitan, Tamag bo bikayeb. q9[ Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Aygan towen nag peinag yey; tage aygan towen pinamiy yakamiy. 8} Gamag mwasanin nitomos idokes kid pala̱pal. Mwasanin gog ilansa, “Gum-liba̱lab nidibek Yeisuw, anelos adok.” 57c Tamag, kuvag va̱gan gamag babaw bikavasims, peinan yak Tatawtoun yak.” Walba̱lab aygan mo ikatilutegs, ilana, “Bo avag; igaw mo bavgavaw, yagag yakawanan peinan.” (6I “Tut towen bo igeg nanoug. Tabta banitoug, balana, ‘Tamag, kwatinabweig; awoum tut towen bakanig.’ Adok nag, peinan wotet towen silma̱nin bo nam. G5 “Kukin kal yak sivinam bukumlavag gunavamul, kadiloka bukwabkunig; mo soug yak bitases. Tamag bo bikalin nuwan ya̱koum, gunavamul ya̱koum. Igaw mo bitamnawes Yeisuw kaligweg waseg 4# “Kukin kal sivinan mwamovan, mo biyamkwen mwamovan tonen; tage bipiyev mwamovan ven watinow, mo biban mwamovan tonen bises bisigeg. 3# Mounid adibakeimiy, kukin kaytul wit nag bein wapwepway bo bisesuna anmwa̱net; tage kukin bein wapwepway, bikanig mo beivag anagin babaw. p2Y Yeisuw mo idibakes tasiyas, ilana, “Gimgilitoun yey, bo neim tutag balivet yakawanag tatoneig. Q1 Pilip in idibek Andiluw; Andiluw son Pilip ineis idibakes Yeisuw. #0? Yeisuw navamul Pilip nises Yelusalem, inaven Beteseid wawnuwan Galiliy, min-Gilis tasiyas mo inekes Pilip, ilansa, “Tamwey, sivinem bakakin Yeisuw.” t/a Min-Gilis mwasanin nimeis Yelusalem sagal towen silma̱nin, sivines kid bitapwa̱louls Yowbad waseg. N. Tasiyas Palisiy iliganes gamag babaw ninekes Yeisuw; sisiyas mo illivans, ilansa, “Bo igak! Ama̱wan bukuvkakes? Gamag tababawsa ininekes mtowen Yeisuw.” Min-Gilis sivines bikines Yeisuw }-s Gamag mwasanin nikines Yeisuw nidow takanig Lasalos igaw wakalawagan nises mo isap son mwamovan, gamag tasiyas mo ikamteles sinap towen wasigeis gamaga babaw sisiyas; mapuna inekes Yeisuw, peinan iliganes liva̱nen nawotet towen tawtoun. U,# Misumkwey towen navamul na-ikakins Bukitab nilivnek Yeisuw nawotet towen; wankuyeim gog Yeisuw iyum in walba̱lab mo inuwes livan towen, liva̱nen Yeisuw nawotet peinan bo ikamat ma̱wana nilivnek. R+ Yeisuw iban donkiy, imwen wakunuwatan, inoun, ma̱wan Bukitab nilivnek mamagina,“Awoum beivag amipwa̱yat min-Sayon yakamiy!Kukines miking bo neim,Isin watapwan donkiy natun.” 8*i Mapuna ikawes molay, inounas va̱gan kid binekes Yeisuw, iwkuwaks, ilansa, “Osana! Kalin nuwem ya̱koum, nukum Yowbad nawotet silma̱nin, min-Yisleil daguyaws ya̱koum.” y)k Neiyam-nen gamag babaw tasiyas nikatuyouns nimeis Yelusalem silma̱nin sagal, mo iliganes Yeisuw bo neim. \(1 Tanuwgwes lun situwa̱veks mo ininuways, ilansa, “Ama̱wan bitaweiys Lasalos, peinan min-Yudiy babaw Lasalos bo ikines mo ilisaweids, inekes Yeisuw, mo isimounids waseg.” Yeisuw isiw Yelusalem wanuwan ('I Min-Yudiy iliganes Yeisuw nises Betaniy, singay babaw tasiyas mo imeis, sivines kid bikines, o bikines-vak Lasalos, peinan nikanig, Yeisuw ivag mo ikit. v&e Yeisuw ikatimop anilivan, ilana, “Awoum kukwa̱nan waseg mana̱wen vin; nawotet towen silma̱nin gunakanig. Tasiyas tasimavs tuta babaw simiyas nukusesus, tage yey nag, igaw kakit mo balisaweimiy.” Sivines kid beiweiys Lasalos (%I Anilivan ma̱wan, nag sivinan bilabes tasiyas tasimavs; nag. E, peinan tavveinaw towen Yudas, nawotet imtakavatay simoney Yeisuw sen navamul, ivveinaw waseg. [$/ Navamul teitan Yudas Iskaliyot igaw bisilkod Yeisuw, mtowen mo ilivan, ilana, “Aveiyag wawun iyamkwen nad? Maysan towen kadiloka biyamiyis lakatutoun kina; money bitakow, bitavgen tasimavs wasigeis.” F# Meliy mo ikow kwavitanok tagon yagan nad, maysan singay avakaein, iptum kaken Yeisuw, wanaman mo ikow kunun tonen vayva̱yov, itanob Yeisuw kaken. Nad towen simsiman bo ika̱lawt bunatum. "  Yeisuw inekes, mo iva̱ges kan; Ma̱lid ikokew kan silma̱nin Yeisuw sen tawaw beikams. Lasalos siney tasiyas ikamkwams. !  Yam kweinim katanok mo bisilamaws Sagal Kaltuwon, Yeisuw inoun in Lasalos wanven Betaniy, mtowen kweiboug nikanig Yeisuw ivag mo neikit. E  9Tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tasiyas Palisiy bo isekes sikaleiwag, ilansa, “Kukin teitan gamag bikakin avanuy Yeisuw misik-yay, kadiloka bikatimlakem va̱gan bakayous.”3_ 8Tasiyas ineis Yelusalem, sivines kid bikines Yeisuw. Ititamanaws Yowbad wanbunatum, illivans mamagina, “Waninoumiy aveiyag? Towen Yeisuw beim sagal silma̱nin, ne?” O 7Tut kayakus min-Yudiy mo bisagals Kaltuwon silma̱nin, vena babaw gimgilis ikatulags ineis Yelusalem sagal towen silma̱nin, sivines kid bikatinagesa tatineis Yowbad nawotet towen silma̱nin.  6Yeisuw nanon ilana, “Awoum vayuwein bikineigs min-Yudiy”; mapuna inoun in walasin makava nawoud, misikes ven Epleim sen navamul. Y+ 5Yam towen, tasiyas mo isilamaws ininuways ama̱wan mo bikatimates Yeisuw.  4O nag kid bod Yudiy peinan, nag; Yeisuw gog bikanig pines Yowbad angamag vena babaw wasigeis, va̱gan kid mo bimlavags bod katanok. 1 3Nag ansinap tonen anilivan towen; tage peinan bweilim towen nawotet tanuwgwes lun sitovek avakaein, mo ilivnek Yeisuw bikanig asibod peinan. zm 0Teitan yagan Kayapas, bweilim towen nawotet tanuwgwes lun sitovek avakaein, towen mo ilana, “Adok tatagouwaws yakamiy. Adok nag kukwakinsa bo kadilok tatanok gamag bikanig, gamag babaw pines. Awoum biyagageids bod Yudiy ya̱kids.” hI /Tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tasiyas Palisiy mo idawes takaleiwags babaw bimeis, ilansa, “Aveiyag bitava̱ges, peinan taw towen nawotet singay tawtoun? Kadiloka bitabwabwes nawotet; kukin gog nag, gamag babaw mo bisimounids waseg, mo bigeg ninous Gabman tasiyas mina-Lom; adok bimeis biyagages davanuys towen, mo biyakousis gamag ya̱kids.” R .Tage mwasanin inekes tasiyas Palisiy mo ikamteles Yeisuw nawotet towen. wg -Min-Yudiy tasiyas tavva̱lams sisiy Meliy bo ikines Yeisuw nawotet towen, mwasanin bo isimounids waseg. P ,Takanig sona tibtabwan isunap, namana kaken bo iyawanis kweim waseg, o magin bo isimweilis kweim waseg. Yeisuw mo idibakes, ilana, “Kulikus won va̱gan binoun.” Sivines kid beiweiys Yeisuw O +Initoug ikous, iwak, aygan avakaein ilana, “Lasalos, kume!”   )Ilivan ikous, iyatpinis dakul, Yeisuw mo itamnow matan, ilana, “Tamag, kalin nuwag peinan nukuligen aygag. Akakin nukunganeg aygag yam babaw; tage bo alivan ma̱wan va̱gan tasiyas nitamanaws wadadag mo bisimounids kid ya̱koum nukwayabeig nam.” lQ (Yeisuw ilana, “Bo adibakeim, kukin bukusimounid waseg yey, mo bukukin Yowbad natawtoun.” "= 'Yeisuw ilana, “Kuyatpinis dakul towen.” Takanig nunet yagan Ma̱lid ilana, “E Guyaw, adok awoum; peinan bo ibog; kweivas yam nimsik wakalawag.” q[ &Vayuwein mo igeg nanon Yeisuw, inoun in wakalawag. Alawag gog takunumwan, dakul avakaein wawadon. ,Q %Mwasanin gog ilansa, “Towen nivag tasiyas toukwaws mo ikiplal mites, adok ikadilok bikatinob ankatoun waseg veiyon towen va̱gan nag bikanig.” Iyamov Lasalos fE $Min-Yudiy tasiyas ikines Yeisuw iva̱lam, ilansa, “Singaya ikalin nuwan takanig waseg.” " ? #Yeisuw mo iva̱lam. & E !Yeisuw ikin Meliy ivva̱lams sen min-Yudiy tasiyas nibukunis, singaya igeg nanon, ilana, “Takanig avanuy mukutakus-yay?” Ilansa, “Kum, kukin.” 9 Meliy iw Yeisuw misik-yay, ikin, mo ikulul avakaein wamatan Yeisuw, ilana, “E Guyaw, magat ya̱koum soug nagut bukusesus, adok nag bikanig.” ' G Min-Yudiy tasiyas sisiy Meliy nivva̱lams, ikines Meliy nuwanaw itamanaw inoun, idokes kid bein wakalawag va̱gan biva̱lam kid; mapuna ibukunis Meliy. Y + Yeisuw ta-beim waven, igaw wa̱ked nises towen son Ma̱lid nilivatuy-yay. 5e Iligen, nuwanaw itamanaw inoun inek Yeisuw. s_ Ilivan ikous, mo iyum inek bwadan, katimwa̱lag idibek, ilana, “Datoveks bo isap, idaweim yak.”  Ilana, “O, mounid. Yey asimounid peinan ya̱koum Kelis, Yowbad Natun ya̱koum, mwana nukum ven watinow.” Yeisuw iva̱lam  Yeisuw idibek, ilana, “Yey mikabeikit yey; yey mikabmwamov yey. Kukin kal yak bukusimounid waseg yey, kukin bukukwanig, mo bukumov. Tababaw yakamiy bukusimounids waseg yey, mo bukumwamovs, kusesus kusigagas. Tabta kusimounid sinap towen, ne?” ' Ma̱lid ilana, “Akakin nagut beikit nakabiyokous tut waseg, peinan igaw nakabiyokous tut waseg, gamaga babaw mo bitakits vayuwein.” <s Yeisuw ilana, “Namut bo beikit vayuwein.” 2] Ma̱lid iwekey Yeisuw, ilana, “E Guyaw, magat ya̱koum soum nagut bukusesus, adok nag bikanig; tage tut towen akakin aveiyag bukunitoug Yowbad waseg, mo bisekeim.”  Mwasanin idibakes Ma̱lid ilansa, “Yeisuw bo isap,” iligen mana̱wen mo inoun, inek; Meliy gog igaw-wan wabunatum. /W Peinan Betaniy kadilakus Yelusalem, mamagina katanok veit, min-Yudiy kalamwey babaw nimeis, ilakwanes Ma̱lid son Meliy, ikalin nuwes, ivva̱lams nusit peinan. pY Mtowen Lasalos bo ikanig, itakus, yam kweivas ikous, mo isap Yeisuw, iban bo itakus kweivas yam. *~M Tomas, towen yagan kweitan Papap, mo idibakes siney, Yeisuw navamul tasiyas, ilana, “Kumeis, taneis; bitakanigs sods datoveks.” Yeisuw kabmwamov tonen }  Yeisuw mo ilivan kamnat, ilana, “Lasalos bo ikanig. Nag ikanig wamatag, tage bo ibwein nanoug pinamiy yakamiy va̱gan bukusimounids waseg yey. Bo bitanekes mtowen. Magat kweiboug nakases soug towen, mo bikanig, adok nag bukusimounids beibwein.” _|7 Idokes kid imasis kangagay; tage Yeisuw anilivan, “Bo imasis,” peinan bo ikanig. K{ Navamul idibakes, ilansa, “Kukin bimasis, mo beibwein.” pzY Livan towen ikous, mo idibakes, ilana, “Veiyouds towen Lasalos bo imasis; ban Yudiy bavgun.” y Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Katanok yam wudayam ga̱boug, ya̱nay, kwayav. Kukin kal binoun wudayam waseg, nag bikatpines kaken kid bikalouw, nag; peinan ven nakamnat immiteil; tage kukin binoun boug waseg, adok bikalouw peinan ta-ivag nakamnat.” x} Iweis navamul, ilansa, “Tamwey, min-Yudiy bo iyokons sivines kid beiweims. Aveiyag wawun bukuyum bukun towen?” w/ Yeisuw niligen Lasalos ikatoun, mo isesuna ven towen akweiy yam. Wankuyeim mo idibakes navamul, ilana, “Kumeis, bitayums taneis Yudiy.” Qv Yeisuw nisisiwa̱youb wasigeis Ma̱lid son bwadan sisiy nusit Lasalos. &uE Yeisuw iligen, mo ilivan, “Katoun towen nag silma̱nin kanig, nag; tage silma̱nin yakawanan Yowbad, va̱gan kid gamag mo bikavasis Yowbad Natun.” t Vinay tasiyas mo ikayabes teitan binek Yeisuw va̱gan bidibek, ilana, “Guyaw, gamag towen kusiwa̱youb waseg, bo ikatoun.” isK Takatoun towen nunet Meliy naptumin Yeisuw kaken mul waseg, o natanabwein na̱wen kunun waseg. br ? Takatoun teitan, gum-Betaniy yagan Lasalos; nunet asteiy Meliy son Ma̱lid wanven towen. Pq *Mapuna, ven towen waseg, namagleis gamag isimounids Yeisuw waseg.p )Gamag babaw ininekes, ilansa, “Yon ta-ivag naman mulin tawtoun, tage anilivan babaw, liva̱nen Yeisuw, bo mounid-wan.” L~x}}L|{{zzyyxw(vuuouttKsslrsqqpXonntnmDllWkk`jj!ihhnggee6dccbbuaaD`__a^]]}]%\x[[IZZ;YkXlXWPVVUpTT;SfRRQQ\PONN-M^LLwKJIIGF~EgDDACBkAA-@?>=6<<*;::[99/888;6655321y00/.t-5,,+**%)l((h( 'K&~%%%N$##"!.DbE?N   o s~SMit M Mo Yowbad nataka̱yob teitan isap waseg Sekaliy, itoun nakabeigab gewuw wanaka̱tay waseg. ps [ Gamag meivek-wan watoulan bunatum ikululs ininitougs waseg Yowbad, peinan bo tutan gewuw beigabs. Fr  Peinan sikikun ma̱wan, kweitan youd ilavesa mav mo iton yagan mtowen Sekaliy; mo ikow nawotet kweitan, mamagina isiw in Yowbad nabunatum wanuwan, igob gewuw, manisin simasim seikwan. Nq Tasiyas Abiy delen, anatut waseg iwteles lun Yowbad wanbunatum. Vp 'Tage nitus nag, peinan Elisabet vinakal bo ivnavek, o namwam bo itovek. o Mtowen Sekaliy son nakwav asisinap didumwal wamatan Yowbad. Yam katanok katanok ivna̱ses Yowbad nakaleiwag babaw, iyakousis. Hn  Tutan min-Yudiy siking yagan Elod, tanuwagan lun teitan yagan Sekaliy. Nakwav yagan Elisabet, mana̱wen Elon delen. Tasiyas tanuwgwes lun dal kweitan kweitan. Mtowen Sekaliy Abiy delen. 'm IO yey-vak tut babaw aligen livan towen, asisawena oko ayakous, mo nanoug alana, “Adok bweina balivkaes livan babaw, basen mulet waseg, beiw bukukin, guyaw ya̱koum Tiyopil.” Bukuvin va̱gan bidumwal nanoum mo bukusimounid waseg sinap towen nikatimlakeims. Elisabet bikop natun jl OPeinan wanmugwana mwasanin bo nikines wamtes, mo ikawes liva̱nen Yeisuw, isekemas yakamey. k Kalin nuwag ya̱koum Tiyopil. Peinan babaw gamag bo isilamaws mo ileles liva̱nen Yeisuw inawotet niwtel wasigeis ya̱kids. Lj Towen takatinabweids anmwa̱net bweina bimtakavateimiy; mata-ge bukukwalouws; igaw mo bispuyeimiy nakamnat wamatan, amisinap kamnat son mimwa̱saw avakaein. DaGuyaws Yeisuw Kelis ilabeids mo takavasis Tatawtoun Yowbad, peinan Takaleiwag tatonen, tut kweiboug, tut towen, o igaw tut wanakougwaw nag beikous. Eimen.ei ETage mwasanin gamag bweina kwatinabwes kululuwes, mamagina kov waseg kwatinabwes. Binok nuwamiy wasigeis gamag mwasanin son amipwa̱yat, mapuna kupiyaves ven watinow vikeiyan; mata-ge biyabik amikweim. Nakabiyokous Zh /Gamag mwasanin nag isimounids bwein, kwatimlakes va̱gan mo bikakins bwein. 5g eKuvna̱seimiy va̱gan tut babaw Yowbad bisiwyoubumiy. Kukwayamats, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis ikalin nuwan wasigeis yakamiy; igaw mwamovamiy bisekeimiy nag beikous. )f MTage yakamiy bwanabwein, sivinag bukukimtuweimiy va̱gan mitapwa̱loul bitawtoun; o Yowbad kululuwan bilabeimiy va̱gan bukunitougs beibwein Yowbad waseg. &e GGamag tasiyas sivines bilivis tayekelesiys, bimlavags bod kweitan kweitan, sivines kid sinapun ven watinow. Peinan Yowbad kululuwan nag inekes tasiyas. d ySigwey kuninuways, peinan tasiyas takaweins liva̱nen daGuyaws Yeisuw Kelis bo ilivnakes asisinap kalbaleb, idibakeimiy, ilansa, “Nakabiyokous tut waseg gamag bipiyaves tapwa̱loul, bisiba̱wes, peinan bikikuns asvikeiy kalbaleb waseg.” pc [Gamag tasiyas singay nuwanaw wudous, tavtokays livan, peinan ikikuns asvikeiy tatineis; ikayya̱pams sinap asilivan tawtoun waseg. Asilivan kamnag wasigeis gamag mwasanin, va̱gan siwliyoug biba̱nes. Kumtakavateimiy beibwein b  Adam tabun tabun tabun gog yagan Inok, mtowen kweiboug igeiguy, ilana, “Kukines daGuyaws bo isap, siney nagamag singay babaw. Bo bikaleiwag gamag babaw wasigeis. Tasiyas takalbalebs bikatimlakes va̱gan bikakins asisinap kalbaleb, o siwotet babaw kalbaleb niwteles asisinap babaw kalbaleb waseg; o takalbalebs tasiyas bikakins asilivan babaw kalbaleb, waseg iyages Yowbad.” .a W Tasiyas-wan ma̱wana kaysay avakaein, poulun ivag, ma̱wana asimwasin avakaein. Tasiyas ma̱wana wutun ininounas mav, siven dadub watinow mo bisesus bisigagas. [` 1 Tasiyas misagal siwa̱youb tapwa̱loul waseg bo iyagages, peinan takamkwams tasiyas, tage nag ivag asimwasin. Sivines kid simwa̱sawa tatineis; askakin ma̱wana makava bwaw, nag ivag kweis wanuwan bwaw, makava yag iyatuwanes. Tasiyas ma̱wan-vak amweilok kaytan, wuwal waseg nag beiwuw, mapuna bigutes bilaves, va̱gan sivay beimat. h_ K Singay kalbaleb bilivatus tasiyas. Isiked ma̱wana Kayin kweiboug, sivines kid biguyaws, mo ipiyaves sinap bwein, iyousis gog Ba̱lam ansinap kalbaleb, mo imta̱mats, peinan ipiyaves kaleiwag, ma̱wana Kolak kweiboug. "^ ? Tage gamag tasiyas iyages aveiyag nag ikakins. Ma̱wana bulawud tasiyas, ninous nag, siwotet ma̱wana asvikeiy tatineis, mapuna iyagagesa tatineis. @] { Min-liba̱lab sitovek Maykel kweiboug ikamnimans son Seitan, silma̱nin Moses won bikow, tage nag ikan Seitan, nag iyeg, nag. Deisina ilivan, ilana, “DaGuyaws bisilbwadeim.” Y\ -Tage gamag tasiyas neisiws wasigeis yakamiy, asisinap ma̱wan kalbaleb, ikammikons mo ivag asisinap kalbaleb, waseg iyagages wous tatineis. Kaleiwag ipiyaves. Iyages-vak min-liba̱lab tasiyas takamnats. [ /Ma̱wan-vak ven mwasanin kweiboug, Sodom, Gomol, sisiyas ven mwasanin walasin, gimgilis tasiyas-vak asisinap kalbaleb, asivikeiy silma̱nin kanavay kalbaleb, Yowbad mo imop asisinap kalbaleb kov waseg bigidaged nag beikous. Ya̱kids, bitaliganes, mo bika̱kin matads. RZ Min-liba̱lab-vak mwasanin tatineisina ikamumwa̱nes, mo ilisawes siven tatineis, mapuna Yowbad iyawanis nisesus watinow, dadub waseg, yam babaw ee... tutan Yowbad bikatukin gamag babaw wasigeis. }Y uSivinag bukunuwes sinap towen kweiboug nukuliganes. Kweiboug kuliganes bwein, tage badibakeimiy vayuwein, peinan kweiboug daGuyaws nikatinabwes nagamag ven Yidipt waseg, wankuyeim mo iyagages mwasanin tasiyas, peinan nag isimounids waseg. X 7Peinan takalbalebs mwasanin bo ikatidavimiy mo isiws wasigeis yakamiy. Peinan Yowbad nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids bo ikatilawos, va̱gan bigigeinawls mo bipiyaves datoveks anmwa̱net, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis. Nagwa̱diven nikatigik va̱gan bimop asisinap kalbaleb. \W 3Sigwey, singay sivinag liva̱nen dakatuneibs balel beiw kuvinis. Tage kadiloka balel baguyeimiy va̱gan bukwayuses datapwa̱louls, peinan kweiboug Yowbad nisekeids datapwa̱louls wasigeis angamag ya̱kids. $V CBweina binok nuwan wasigeis yakamiy, bikatimweis nasiwa̱youb wasigeis yakamiy, bivakaein, mo beitaw nuwamiy. Takatimlakay mwasanin asisinap kalbaleb BU Yey Dud, Yeisuw Kelis natouwat yey. Yey tuwag Yemes. Milet balel biwekeimiy mo kukines. Tamads Yowbad nikatigikeimiy angamag bwanabwein yakamiy, ikayuseimiy-vak silma̱nin Yeisuw Kelis. T7Wotet babaw Yeisuw niwtel. Kukin teitan bilel nawotet babaw bein wa̱buk, adok ven watinow mo bika̱lawt buk maynsiyas, tage igawa bilelel.wSgYeisuw navamul mtowen nikatimlakeids youd tasiyas, nilel nein wa̱buk; takakins-wan anilivan bo mounid. ^R5Yeisuw nagamag iliganes livan towen, idokes kid taw towen nag bikanig; tage Yeisuw na-ilivan, “Mtowen nag bikanig”; nag. Misinaka ilana, “Kukin ba̱tam va̱gan mtowen bisesuna ee... mo ba̱yum bam.” QYeisuw ilana, “Kukin ba̱tam va̱gan mtowen bisesuna ee... mo ba̱yum bam, awoum bigeg nanoum. Misinaka kwabkunig.” \P1Pita ikin navamul towen, idibek Yeisuw, ilana, “Taw towen, aveiyag bilouvat?” \O1Pita itouvin ikin Yeisuw navamul teitan ikabwa̱kun waseg, mtowen singay isiwa̱youb waseg, o kamkwam waseg nisineikim kadiyakus wavtakon Yeisuw nikatimwa̱lag, ilana, “Tamwey, kal towen bisilkodeim?” :NmYeisuw anilivan towen va̱gan bikamtel ama̱wan Pita bikanig, yakawanan Yowbad silma̱nin. Ikous, mo ilana, “Kwabkunig.” Yeisuw navamul towen singay isiwa̱youb waseg iMKSivtounun Yeisuw idibek Saymon, ilana, “Yon natun yak, tabta bukusiwyoubug, ne?” Pita mo igeg nanon, peinan Yeisuw nilivan sivtounun, ilana, “Tabta kusiwyoubug?”; to ilana, “O guyaw, youd babaw kukwakin; kukwakina asiwyoubum.” Yeisuw ilana, “Kumtakavates aleig sip. Mounid adibakeim, igaw wagwa̱dim nukusikam amkweim, nukuninoun ampalawen sivinam. Igaw bukutovek namam bukudimwes, soum teitan biyawen amuwat, bivakabanim binaweim palatan nag ivag sivinam.” MLSivyuwein Yeisuw idibek Saymon, ilana, “Yon natun yak, tabta bukusiwyoubug, ne?” Pita ilana, “Mounid; guntovek yak, kukwakin asiwyoubum.” Yeisuw ilana, “Kumtakavates aleig sip.” K{Ikams ikous, Yeisuw mo idibek Saymon Pita, ilana, “Yon natun yak. Tasiyas isiwyoubugs. Tabta ya̱koum singay bukusiwyoubug, ne?” Pita ilana, “Mounid; guntovek yak, kukwakin asiwyoubum.” Yeisuw ilana, “Kumtakavates aleig la̱miy.” kJO Yeisuw im, ikow bled, ivgen isekes; in-vak mo isekes ma̱wan; ikams. Kumtakavates aleig sip I7 Yeisuw idibakes, ilana, “Kumeis, kukwams.” Nag kal bikatugan, bilana, “Kavel yak?” Aspwa̱yat bikatiga̱nes. Ikakins gog sitovek towen. *HM Saymon Pita mo itow in wa̱wag, iyous wot, ibiteil in wanakaew, bo ika̱lawt in kavka̱veks lakatutan sinwanim mwana̱toun. Tage nag ikayboulis wot; bwein-wan. TG! Yeisuw idibakes, ilana, “In towen nukukwanes, kumeyes mwasanin.” AF} Ineis wanakaew ikines kov son in bo ika̱men, son bled. EYeisuw navamul tasiyas wa̱wag ikala̱vis ineis wanakaew, isilbiteilis wot peinan bo ika̱lawt in; nag bikadiveiyov mo ita̱lags. ID Yeisuw navamul towen isiwa̱youb waseg, mo idibek Pita, ilana, “Mtowen datoveks.” Saymon Pita sona mwadoyan iwwotet, ikakin mtowen natovek, mo isikam anakweim, inuw wayevagam, igay. =CsYeisuw ilana, “Kweitan saw kulaves wamika̱tay, mo bukukwanes in.” Ilaves wot in, mo ikwanes asiyin; nag bikawes, peinan singay babaw. Ta-ma̱wan bidagis in wanuwan wag. YB+Yeisuw idibakes, ilana, “Tawaw! Tabta amiyin?” Ilansa, “Nag. Makawan!” EAWalalayis Yeisuw iton wakawalaw; tage navamul nag iwtusis. 8@iSaymon Pita mo ilana, “Ban agileloud.” Tasiyas ilansa, “Simey yak bitaneis.” Inibwis siwag, ikala̱vis, igilelouds ee... iyam. Ta-kweitan in ikwanes. Makaw-wan. 5?cTasiyas katanok bod nisesus, Saymon Pita, Tomas (mtowen idudouws Papap), Nataniyel (mtowen naven Ken, wawnuwan Galiliy), sisiy Sebidiy nitun, sisiy Yeisuw navamul asteiy. 4> cYeisuw ikit kanig waseg, sivay isap inavamul wasigeis; sivtounun mo isap mamagina: Yevagam katiboul wanawoud yagan Tibeliyas. Yeisuw inekes navamul wadadan yevagam towen. .=UBo alel tasiyas va̱gan bukuvinis o bukuliganes, mo bukusimounids peinan Yeisuw Mesay, Yowbad natun tonen. Bukusimounids yagan waseg mwamovamiy mo bukuba̱nes.}<sYeisuw nawotet tawtoun singay babaw; navamul yakamey nakakin. Kweiyuy nalel nises wa̱buk towen; babaw nises. Z;-Yeisuw ilana, “Tayyaweid ya̱koum Tomas, kukineig mo kusimounid peinan bo a̱kit. Tasiyas gog nag ikineigs, o singaya ge isimounids waseg yey, bwanabwein tasiyas adok bimwa̱saws.” Silawun buk towen E:Iwa̱ge Tomas ilana, “O guntovek, gunYowbad yak.” ;9oYam kweinim kweitoun ikous, inavamul vayuwein ikatuyouns wasibunatum wanuwan nisesus; e, Tomas sisiy nisesus. Yeisuw isap, koukwed katibog kid, itoun wanuwein, ilana, “Beitay nuwamiy yakamiy.” Mo idibek Tomas, ilana, “Kukin namag, viligag; namam kwabkwen, mo kusimounid; awoum kusesuna mav.” 8Wankuyeim Tomas inekes tasiyas sinwatan, mo ilansa, “Bo nakakin datoveks.” Tomas gog idok kid iyaweids, ilana, “Magat bakin naman pwapwat mulin, bakawgil didig waseg, o viligan bwabwagan kayal bakawgil namag waseg, mo basimounid. Kukin gog nag, bo nag.” 7Yeisuw nisap nilivan ma̱wan wasigeis inavamul tasiyas sinwatan; teitan gog Tomas nag ises wasigeis. Tomas yagan kweitan Papap. `69Ilivan ikous, ipwa̱yik wawous tasiyas, mo ilana, “Yowbad Kululuwan biwekeimiy. Kalisiy asisinap kalbaleb bukulavewas, bo bisiw bisigeg. Magat bukulivans bisesus wasigeis, bo bisesus.” Tomas nag isimounid w5gVayuwein gog mo ilivan, ilana, “Beitay nuwamiy yakamiy. Tamag nikayabeig, ma̱wan bo bakayabeimiy.” 34_Yam towen kwayav Sa̱bat, inavamul Yeisuw nisesus wasibunatum. Awkwedan bo ikatibog, peinan iwenes min-Yudiy situwa̱vek. Yeisuw mo isap, itoun wanuwein, ilana, “Beitay nuwamiy yakamiy!”; ikatimlakes naman, viligan. Bo ibwein ninous tasiyas, peinan ikines sitovek, bo imwa̱saws seikwan. 33_Vinen-Magdal mana̱wen Meliy mo inekes inavamul Yeisuw, ilana, “Bo akin datoveks”; mo ikamtel youd babaw to nilivan. Isap inavamul wasigeis (Matiw 28: 16-20; Mak 16: 14-18; Luk 24: 36-49) 2#Iw to Yeisuw ilana, “Awoum kwabikon wa̱woug; awoum. Peinan nag anek Tamag; igaw wankuyeim mo ba̱mwen banek. Nagein kun kudibakes budag agulivan mamagina: ‘Yey bo ba̱mwen banek Tamag, Timamiy, mtowen gunaYowbad, miYowbad, daYowbads babaw ya̱kids.’ ” 1Yeisuw ilana, “Meliy!” Itouvin, iwtus, ilana, “O, guntovek!” (Ages tasiyas “Labonay”; aga-Muyuw gog “Guntovek.”) y0kYeisuw ikatugan, ilana, “Vin ya̱koum, aveiyag wawun kuvva̱lam? Kal kuninineiv?” Wananon idoki towen tawtelein kid bag, ilana, “O tamwey, magat bo kukow, kunow, kadiloka kudibakeig avanuy mukusekey, yey mo ban bakow, bamey.” L/Ilivan ikous, itouvin, ikin Yeisuw nitet; tage nag biwtus Yeisuw. W.' Meliy gog itamanaw wadadan alawag, ivva̱lam. Igawa ivva̱lam, itapop ikin wanuwan, ikines min-liba̱lab asteiy, asikweim pwapwa̱kaw, isinis nakabmasis Yeisuw, teitan wakunun, teitan wakaken; ikatiga̱nes Meliy, ilansa, “Aveiyag wawun kuvva̱lam?” Ilana, “Peinan guntovek bo inawes; nag bakakin seik avanuy misekeyas.” ]-3 Tasiyas inavamul asteiy mo iyums ineis wasiven. Nen-Magdal yagan Meliy ikin Yeisuw M, Peinan bo itagouwa̱wes Bukitab nilivnek Mesay beikit kanig waseg. A+}Towen nimug nein wakalawag mo isiw in, ikin, isimounid. *Wankuyeim Saymon Pita inek, isiw in wanuwan, ikin tibutob palatan; ikin maynatan kweim niyawanis wakunun sinkatupum imasis palatan. )Isisawls ee... son itamap, Pita ikuyeim. Towen nitamap in wakalawag itapop, ikin alawag wanuwan, tibutobwa mav; tage nag isiw wanuwan. _(7Pita iliganes anilivan, son Yeisuw navamul tayuwein, mo isaps bineis wakalawag. C'Meliy isawl, inekes Pita son Yeisuw navamul towen singay isiwa̱youb waseg, idibek tasiyas, ilana, “DaGuyaws alawagan makaw. Bo ikawes, inawes; nag kakakin, seik avanuy misekeyas.” "& ?Wik kweivaw nakabsilamaw waseg, walalayis, kakit mo beikous dadub, vinen Magdal, yagan Meliy, in wakalawag, iban dakul bo iyatpinis wawadon, in wadadan. y%k*Peinan kadiyakus siSa̱bat avakaein, o peinan alawag towen kadiyakus nises, to inawes Yeisuw, itakus. $)Walasin ven towen neiweiys Yeisuw, bag kweitan nises, o bag wanuwan alawag kweivaw; kweiboug nag teitan takanig isenas, nag. K#'Nikodimos mo inek Yosep, kweiboug nikaypuls son Yeisuw, boug waseg. Nikodimos imey kaybuy singay avakaein va̱gan won Yeisuw nag beipwas, mouvitan magina sinwavas kilos; mul son alow nisesus wanuwan kaybuy towen. Kaybuy son itabwes won Yeisuw, iyawanis kweim pwapwa̱kaw waseg, ma̱wan asigulagul tasiyas min-Yudiy. "7&Gum-Alimatiy teitan yagan Yosep, kweiboug isimounid Yeisuw waseg, tage nag ika̱mat, peinan anpwa̱yat min-Yudiy situwa̱veks wasigeis. Towen Yosep nag sivinan Yeisuw won tasiyas takannaviys bilaves mav, to initoug waseg Paylat, mo itam Yeisuw won, isek; Yosep ikow inow. o!W$Kweiboug Bukitab nilivnek mamagina:“Awoum bikatup tatuwan tonen.” Kweitan livan nises:“Bo bikines towen nibasis.” E, takannaviy ivkakes ma̱wan va̱gan bikamat Bukitab liva̱nen Yeisuw silma̱nin. Itakus Yeisuw  #Yey atamanaw towen akakin, agulivan mounid peinan bo akin wamatag; agulivan towen asekeimiy va̱gan kid bukusimounids yakamiy. ]3"Misinaka takannaviy teitan ikow nakayal, ibes viligan, ila̱tay buyav son yevagam. Z- Mapuna takannaviy inekes teitan ikayagweg waklos, ikatupwes kaken, ikanig; ikous, mo inekes teitan ikatupwes kaken, ikanig; ikous mo inekes Yeisuw, ikines nanawan bo nikanig, to na-ikatupwes kaken, nag. iKYam towen iyouluks, ikatunags peinan nubweig Sa̱dad towen mamagina Sa̱bat, sagal Kaltuwon waseg; singay ikayuses mamagina siSa̱bat avakaein; mapuna min-Yudiy initougs waseg Paylat va̱gan takannaviys bikatupwes kikeis tasiyas ikayagwegs wasiklos, mo beimats, bikawes bilavewas. Awoum takanigs bikayagwegs ven walasin nubweig to Sa̱bat waseg. fEWankuyeim, ilivan, ilana, “Bo ikous!” Itagud kayon, mo ikanig. Ibes viligan Yeisuw #Kwavitan kwa̱vig wayn yayan nises; yotout ikawes, isenas wakwa̱vig, ibasis kaligweg yagan yisop wamatan, iyaseles, isekes Yeisuw, imoum.  Wankuyeim Yeisuw mo ikakin nawotet bo ikous, ilana, “Agudak! Ta-ma̱wan!” (Peinan Bukitab kweiboug nilivnek mamagin.) Yeisuw ikines inan son navamul teitan nitatos, mtowen singay isiwa̱youb waseg, mo idibek inan, ilana, “Inag kukin natum towen.” Mo idibek navamul, ilana, “Kukin inam.” Navamul iligen, tut towen waseg mo itok ineis wanven, imlavag inan tonen. Yeisuw ikanig Yeisuw anklos walasin itowas inan Meliy, son inan kweitan, sisiy Kilopas nakwav yagan Meliy, sisiy vinen-Magdal yagan Meliy. zmTasiyas takannaviy ikatikavates Yeisuw ikous, mo ikawes anakweim, ilagus kalguvas; katanok katanok mo ikawes asikweim. Anakweim mwaynavakaein mo iyousis, ilansa, “Awoum bitabwabwes maynawen kweim, peinan aniwniwoun katanok-wan; ta-ivag ankatuvas. Bitalaves youd kweitan, makav bikalouw bein wapwepway, takines kal nakabivatus biton, towen mo bikow anakweim. Sona bikow. Awoum bitabob.” E, iva̱ges ma̱wan va̱gan bikamat lelel towen Bukitab nilivnek mamagina.“Ilagus agukweim, ikokews asikweim;
makava mo ilaves kweitan youd,
idokes kal bikow agukweim tonen.” Mapuna takannaviys iva̱ges ma̱wan. A}Paylat ilana, “Nag; to nalel bo bisesuna, bisigeg.” Min-Yudiy babaw mo ivnivins lelel towen: “Min-Yudiy siking,” mapuna tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek mo idibakes Paylat, ilansa, “Awoum kulel: Min-Yudiy siking. Tage kadiloka kulel: Taw towen anilivan, ilana, ‘Min-Yudiy siking yey.’ ” vePaylat ilel liva̱nen, isen wakunuwatan klos, mamagina, “Gum-Nasalet Yeisuw, min-Yudiy siking.” Nileles gog ag-Ibliw waseg, aga-Lom waseg, o aga-Gilis waseg; min-Yudiy singay babaw ivinis, peinan ven towen kadilakus Yelusalem. "=Ven towen waseg mo ikatikavates Yeisuw, ikayagweg waklos. Asteiy ikatikavates ikayagwegs wasiklos, teitan palatan, teitan palatan, Yeisuw gog wanuwein. veItokes Yeisuw, isekes anklos va̱gan bikow binow ven to yagan Busabwes (Ag-Ibliw waseg idokes Golgot.) kOWankuyeim Paylat mo itam Yeisuw va̱gan binawes beiweiys waklos. Ikatikavates Yeisuw waklos KTasiyas gog iwkuwaks, ilansa, “Kunawes taw towen, kwatimates waklos.” Iw to Paylat, ilana, “Tabta ba̱weiy miking, ne?” Iweis tanuwgwes lun, ilansa, “Making anmwa̱net Sisal.” Bo iya̱nay yam towen bikatunags silma̱nin Kaltuwon sigeilin nubweig. Paylat mo idibakes min-Yudiy, ilana, “Kukines miking.” B} Paylat iligen asilivan, isin kabkaleiwag kabanen waseg, waven towen ag-Ibliw waseg idokes Gabat, peinan dakul babaw nisesus wavtakon ven, mo imey Yeisuw va̱gan bikaleiwag waseg.   Paylat iligen Yeisuw anilivan ikous, mo iyokon va̱gan bilik; tage min-Yudiy iwkuwaks, ilansa, “Kukin bukulik taw towen, Sisal mo bigeg nanon. Peinan taw towen anilivan, ilana, ‘Yey king yey,’ mamagina isilponay Sisal nakaleiwag waseg.” M  Iw to Yeisuw, ilana, “Misinaka Yowbad beitam aveiyag bukunuwakeig. Kukin gog nag, bo nag. Bukuweig, sinap towen kalbaleb, tage mtowen nimayeig waseg yak, ansinap towen singay kalbaleb.”   Paylat mo ilivan, ilana, “Bo kukwa̱pway ne? Tabta kukwakin yey takaleiwag. Bakaleiwag balikum, o nag, bukukwanig waklos?”  Iyum in wanbunatum wanuwan, idibek Yeisuw, ilana, “Avanuy mukunoy nukum?” Tage nag ikatimop anilivan, isesuna ikika̱pay. E Paylat iligen asilivan towen, singay ivag anpwa̱yat. /Tasiyas Yudiy gimgilis mo ilansa, “Peinan taw towen anilivan, ilana, ‘Yey Yowbad Natun yey,’ kadiloka bikanig. Makaleiwag ma̱wan.” QTanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas siplismans ikines Yeisuw, mo iwaks, ilansa, “Kwatimates waklos!” Paylat ilana, “Yakamiy kutokes, kunawes, kuweiys; yey nag; nag aban ansinap kalbaleb.” ~uYeisuw mo isap, anapay kulikoul, anakweim bwabwel, Paylat mo idibakes, ilana, “Kukines gimgilitoun towen.” 0YVayuwein Paylat mo in watoulan, idibakes min-Yudiy, ilana, “Kukines gamag towen namey wasigeis yakamiy; kadiloka kukwakins nag aban ansinap kalbaleb waseg.” Iwaweiys Yeisuw ikous, tasiyas takannaviy mo isiwa̱kus anapay vatul kulikoul waseg, mamagina doudiw, isenas wakunun, ivaskomis kweim bwabwel waseg, ikululs wamatan, ilansa, “Kalin nuwem min-Yudiy siking ya̱koum”; isiba̱wes-wan; nimes waseg iwaweiys. Q Paylat mo ikaliwages natakannaviys, vatul waseg iwaways wa̱won Yeisuw. zm(Iwaks avakaein, ilansa, “Taw towen bises; tage Bala̱bas beim.” Mtowen Bala̱bas tavveinaw teitan.:m'Tage sagal towen Kaltuwon sinapun balik wa̱deil teitan baspuy bein wamnat. Sagal towen, kavel baspuy beiw? Takaleiwag yakamiy. Adok balik min-Yudiy miking baspuy beiw, ne?” [/&Paylat ilana, “Aveiyag sinap mounid?” Min-Yudiy sivines beiweiys Yeisuw {o%Paylat ilana, “Tabta king teitan ya̱koum, ne?” Yeisuw ilana, “Ma̱wana nukulivan. Inag nikopweig wotet towen silma̱nin. Mapuna bo nam ven watinow va̱gan bakatimlakay sinap mounid. Kalisiy asisinap mounid mo biliganes aygag.” L~$Yeisuw ilana, “Ta-ivag gunakabkaleiwag ven watinow; nag. Magat gunakabkaleiwag ven watinow, gungamag mo bikanaviys va̱gan min-Yudiy nag biyousigs. Tage nag; gunakaleiwag kweitan-wan.” }!#Paylat ikatimop anilivan, ilana, “Yey nag gum-Yudiy, yey. Ambod tasiyas tanuwgwes lun nimayeims waseg yey. Aveiyag mukwalbaleb?” s|_"Iw to Yeisuw, ilana, “Sivinam bukukwakin, ne? O adok min-Yudiy bo idibakeims liva̱neig towen.” -{S!Paylat mo iyum in wanbunatum, ilana, “Kukines Yeisuw beim.” Im to Yeisuw; Paylat mo ikatigan; ilana, “Tabta ya̱koum min-Yudiy siking, ya̱koum; ne?” {zo Min-Yudiy asilivan towen waseg mo ikamat livan towen Yeisuw nilivnek, peinan ilivan, “Beiweigs waklos.” )yKPaylat ilana, “Mikaleiwag nises. Kunawes taw towen, kukwaleiwags waseg.” Iweis min-Yudiy, ilansa, “Nag ivag makaleiwag va̱gan baka̱weiy gamag.” Ux#Ilansa, “Kukin nag takalbaleb towen, nag bakamey waseg ya̱koum.” fwEMapuna Paylat isap in watoulan, idibakes, ilana, “Aveiyag wawun bukuyateles taw towen?” vIyateles Yeisuw wamatan Kayapas ee... walalayis. Ikous, mo inawes gabman avakaein wanbunatum bunavakaein. O peinan min-Yudiy ikatkakils sitapwa̱loul waseg, yam towen beikams Kaltuwon bulukwan la̱miy, nag kadilok beisiws gabman Lom wanbunatum wanuwan. huIVayuwein Pita ikayan, ilana, “Nag.” Mo igel kolkolek. Iyateles Yeisuw wamatan Paylat tTanuwgwes lun sitovek natouwat nises, mtowen veiyon towen Pita nibob teigan; ilana, “Adok bo akineim wa̱bag soum Yeisuw, ne?” s3Saymon Pita, igawa itamanaw ikammunuw kov; gamag mwasanin mo idibakes, ilansa, “Adok ya̱koum navamul teitan, ne?” Pita ilana, “Nag.” (rIYeisuw igawa iyawanis naman, Anas mo ikayeb va̱gan kid biya̱tal wamatan Kayapas, mtowen tanuwgwes lun sitovek avakaein. Vayuwein Pita mo ikayan Yeisuw q}Yeisuw ilana, “Magat agulivan kalbaleb, kadiloka kwamtel aveiyag igeg. Kukin gog nag, aveiyag wawun nukuweig?” 'pGYeisuw ilivan ikous, teitan plisman wadadan nitamanaw mo iweiy Yeisuw, naman waseg, ilana, “Awoum kwatimop tanuwgwes lun sitovek anilivan ma̱wan.” ooWAveiyag wawun kwatiga̱neig yey? Kwatiga̱nes tanageins agulivan, tasiyas-nan; ikakinsa agulivan.” pnYYeisuw ilana, “Agusinap bo alivan kamnat, gamag babaw wasigeis, Yowbad wanbunatum o sinagog wasigeis. Sitapwa̱loul waseg min-Yudiy babaw nikatilutegs agusinap nakatimlakay; nag kweitan sinap akatimwa̱lag o aka̱wum; nag. mTanuwgwes lun sitovek avakaein mo ikatigan Yeisuw, ilana, “Kalisiy muvamul? O aw-sinap waseg nukumulis tasiyas?” OlAsiloulun; tasiyas tanuwgwes lun sitouwats sisiyas plismans mwasanin mo ivlakes kov, itamanaws ikammunuws kov walasin. Pita siney tasiyas ikammunuws. Tanuwgwes lun sitovek avakaein ikatigan Yeisuw zkmVin mana̱wen mo idibek Pita, ilana, “Adok ya̱koum Yeisuw navamul teitan, ne?” Pita ilana, “Nag.” gjGSaymon Pita mo ikabwa̱kuns Yeisuw waseg, son navamul teitan; mtowen veiyon tanuwgwes lun sitovek, mapuna isiws wanbunatum sen gamag tasiyas nitokes Yeisuw. Tage Pita itamanaw iton wamatan bunatum. Mtowen veiyon tanuwgwes lun sitovek avakaein mo inek vin mana̱wen ikayamat wakoukwed, ilivans son, mo ikaliyow koukwed va̱gan Pita beisiw beim. ;ioMtowen Kayapas nidibakes min-Yudiy sitakaleiwag mamagina, “Kadiloka tatanok gamag bikanig peinads ya̱kids, bod Yudiy ya̱kids.” (Kukines Yon 11:50) Pita ikayan Yeisuw h E, itokes Yeisuw inawes wanamug Anas wanbunatum, tamwey towen Kayapas yawan; bweilim towen Kayapas tanuwgwes lun sitovek avakaein. pgY Takannaviy babaw sisiy sitovek, sisiyas min-Yudiy siplismans, mo iyousis Yeisuw, iyawanis naman. /fW Yeisuw idibek Pita, ilana, “Kusem mupulut wakaban. Kadiloka ba̱moum kwa̱vig yayan Tamag nisekeig.” Yeisuw iya̱tal tanuwgwes lun sitovek avakaein wamatan e  Saymon Pita mo ikow napulut tanmunum, iweiy tanuwgwes-lun sitovek natouwat teitan, yagan Malkos, ibob teigan wanaka̱tay. d3 Yeisuw anilivan ma̱wan va̱gan bikamat livan towen Bukitab nilivnek mamagina:“Gamag tasiyas nukusekeig nag teitan
iyamkwaneig, nag.” c-Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Bo adibakeimiy mtowen yey. Bukuyousigs yey, tabta bukuta̱mes tasiyas bineis wasiven; awoum kuyousis tasiyas.” b{Ikous, itamanaws, vayuwein Yeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “Kal kunineves?” Ilansa, “Gum-Nasalet yagan Yeisuw.” oaWE, iliganes Yeisuw anilivan, ilana, “Yey,” mo isineikiks, ikalka̱louws, immasis wapwepway. `Ilansa, “Gum-Nasalet yagan Yeisuw.” Yeisuw ilana, “Yey.” Yudas gog siney tasiyas nitomos, mtowen tasilkodein Yeisuw. Z_-Yeisuw ikakin youd babaw igaw bilivet, iwa̱ge ilana, “Kal kunineves?” K^Mapuna Yudas mo imgwayes takannaviys sisiyas tanuwgwes lun situwa̱veks siplismans mwasanin, o Palisiy siplismans mwasanin; ikokews wodama, lampa, son naviy youdanen, inounas, ineis bag towen. ^]5Yudas, towen tasilkodein Yeisuw, ikakina Yeisuw sen navamul inineis ven towen. \ Anilivan towen ikous, Yeisuw mo inounas sen navamuls, iwloubus, ikanapels lay Kidlon, ikatulags, ineis bigulen oliv, isinis. H[ “Bo akatimlakes yagam o amsinap; igaw-vak mo bakatimlakes amsinap tatoneim, va̱gan kid siwa̱youb towen nukusiwyoubug mo binekes tasiyas, o yey-vak basesuna wasigeis tasiyas.” Z “Ven watinow gimgilis na-ikakins yak, tadidumwal yak, tage yey akakina yak, o amgwamag tasiyas ikakinsa nukwayabeig nam. ,YQ“O Tama, sivinag tasiyas biwekeigs wadavanuys. Nakabsilamaw tut waseg nukusiwyoubug gunakamnat waseg. Sivinag tasiyas bikines gunakamnat wadavanuys waseg. eXC“Yey sigwey tasiyas bakases, o ya̱koum soug yey; nakabiyokous waseg katanoka bod ya̱kids babaw; ven watinow gimgilis mo bikakins nukwayabeig nam, o bikakins kukwalpwa̱kit wasigeis tasiyas, ma̱wana waseg yey. Ww“Sinap kamnat nukusekeig, bo akatipel asekes tasiyas, va̱gan beivag ninous katanok, ma̱wan ya̱kid aditeiy. uVc“Tama, anitoug va̱gan tasiyas babaw beivag ninous katanok-wan; ma̱wan yak waseg yey, o yey waseg yak, nanoud katanok-wan; o sivinag sidayas tasiyas beivag nanouds katanok-wan; ven watinow gimgilis mo bikakins nukwayabeig nam. mUS“Antougim pines tasiyas, sisiyas tasiyas babaw biliganes asilivan mo bisimounids waseg yey. lTQYey akatkileig va̱gan balabes tasiyas, va̱gan kid tasiyas bisesus bwein, asisinap mounid waseg. S“Peinan nukwayabeig nam silma̱nin ven watinow, ma̱wan yey akayabes tasiyas bineis silma̱nin ven watinow gimgilis. “Awoum bantougim bukutokes va̱gan bilisawes ven watinow; nag. Misinaka kumtakavates, mata beivag asisinap kalbaleb. O5“Bo asekes amlivan, ven watinow gimgilis mo ikamliwes tasiyas, peinan idokes tobwag gamag tasiyas; o yey ma̱wan, idokeigs tobwag gamag yey. N  “Tut towen bo baw. Ven watinow waseg nasekes livan towen va̱gan bimwa̱saws avakaein, yey gunamwa̱saw avakaein waseg. bM= “Tutag watinow waseg, sigwey tasiyas bo amtakavates gamag tasiyas nukusekeig; yagam waseg nisesus bwein. Nag kal iyamkwaneig. Misinaka towen Bukitab nilivnek peinan bo bigeg; e, mtowen anmwa̱net iyamkwaneig. }Ls “Tut towen balisow ven watinow, mo baw; tasiyas gog bisesus ven watinow. O Yowbad, kadiloka yagam waseg bukuvna̱ses gamag tasiyas nukusekeig. E, kuvna̱ses tasiyas va̱gan beivag ninous katanok-wan, ma̱wan nanoud ya̱kid katanok-wan. mKS Agugwamag babaw mamagina amgwamag ya̱koum; o amgwamag mamagina agugwamag yey, o yakawanag peinan. J “Nag banitoug ven watinow gimgilis pines; nag. Misinaka banitoug pines tasiyas nukusekeig, peinan amgwamag tasiyas. I-“Livan towen nukusekeig, bo akatipel asekes tasiyas, mo itams waseg. E, ikakins-wan ma̱noy nam waseg yak, o isimounids nukwayabeig nam. \H1Nagein gog bo ikakinsa gunavavag tasiyas nukusekeig meinoy nimeis waseg ya̱koum. !G;“Ven watinow gimgilis tasiyas nukusekeig, bo akatimlakes amsinap ya̱koum. Amgwamag tasiyas nukusekeig agugwamag, o bo ikanawes aygam ya̱koum. tFa“Gunawotet towen nukusekeig bo ayakous, va̱gan ven watinow gimgilis mo biyakawaneims. Tut gog towen kusekeig yakawanag tatoneig walba̱lab wamatam. Ma̱wan nitases nakabsilamaw tut waseg; e, vayuwein kusekeig yakawanag towen. &EE“Kalisiy bikakinsa ya̱koum mounid Yowbad ya̱koum, o nukukwayabeig Mesay Yeisuw yey, mo nam, tasiyas kalisiy bikakins ma̱wan mo beimovs bisigagas. Dy“Bo nukutam agugwamag babaw va̱gan bayamoves mo bisigagas; o bo nukusekeig gunakaleiwag gamag babaw wasigeis. $C CYeisuw anilivan towen ikous, mo itamnow matan, ikin liba̱lab, ilana, “Tamag, tutag bo neim. Kusekeig yakawanag, mo bavag gamag babaw biyakawaneims yak. PB!“Sinap towen bo asekeimiy va̱gan bukusimounids waseg yey mo beitaw nuwamiy. Ven watinow mimouvit bukulivatus, tage awoum bigeg ninoumiy, peinan bo atawtoun ven watinow sinapun waseg.”0AY Igaw kweitan tut beim, adok tut towen bo isilamaw, bikatigayeimiy bukuneis wamiven tatineimiy, bukulisaweigs, agumwa̱net yey bases; tage amateiy soug Tamag bakases.  ~}}p|,{{zYyyExwvvv==d<<;:z:88+765;44E33]22l11100//>..M--,}+**)((4'')&&%h##k""!& `tZM#|x3BVS;J a ^ ?   `hgzR>Tasiyas Palisiy sisiyas takatimlakeins kaleiwag ikines, ivtokays livan, idibakes inavamul, ilansa, “Aveiyag wawun kukwams o kumoums simwayas tasiyas takaweins ta̱kis o tasiyas takalbalebs?” &=EIbukun, mo ivag kan wanbunatum silma̱nin Yeisuw beikam. O nimeis tasiyas takaweins ta̱kis babaw, sisiyas gamag singay babaw, ikamkwams sisiy Yeisuw. T<!Mtowen iligen, itamanaw, ilisow navavag babaw, inoun, ibukun Yeisuw. ;Wankuyeim Yeisuw isap, ikin takawein ta̱kis teitan, yagan Livay, nissin buntuman ta̱kis waseg, mo idibek, ilana, “Kubkunig.” #:?Asibabawa ikines, bo isom ninous, iyakawanes Yowbad, igoulus, ilansa, “Nageina mo nitakines sinap kweitan.” Yeisuw idow takawein ta̱kis teitan s9_Nuwanaw mo itamanaw wamtes, ikow keb to nimsik, inoun, inow wanven; singaya iya̱kawn waseg Yowbad. `89“Kadiloka kukwakins Gimgilitoun yey, o gunakaleiwag nises ven watinow va̱gan bawid gamag asisinap kalbaleb.” Mo idibek towen takatoun, ilana, “Adibakeim yak, kutamanaw, kukow a̱bam, kun wambunatum.” t7aYeisuw ikakin ninous, ikatimop asilivan, ilana, “Aveiyag wawun isunasun ninoumiy? Bweina balivan balana, ‘Bawid amsinap kalbaleb; beikous’? O bweina balivan-vak balana, ‘Kutamanaw kunoun’? Wotet akweiy gagab waseg yey. <6qTasiyas takatimlakeins kaleiwag sisiyas Palisiy bo isunasun ninous, ilansa, “Kal mtowen ilivan makaw, kalbaleb? Anmwa̱net Yowbad kadilok biwid sinap kalbaleb beikous.” 57Yeisuw ikin, ikakina singay inmises, o idokes bo bileb takatoun towen, mapuna ilivan, ilana, “Ya̱koum amsinap kalbaleb bo awid; bo ikous.” I4 Iyokons, nag. Ta-ma̱wan. Gamag singay babaw. Mo imwens watapwan bunatum, ikiboulis tapwan, ikaygwagwes takatoun wakaban nimmasis, mo ibus in, iton Yeisuw wamatan o wanuwes gamag babaw. 3Wankuyeim tawaw mwasanin bimeyes takatoun teitan nimmasis wa̱keb siwsawoul won. Sivines bimeyes wamatan Yeisuw bikin. !2;Yam kweitan waseg ikatimlakay, o tasitas Palisiy mwasanin sisiyas takatimlakeins kaleiwag mwasanin isinis wadadan. Tasiyas meinoy nimeis ven babaw Galiliy waseg o Yudiy waseg o Yelusalem waseg nimekes Yeisuw; o Yowbad natawtoun waseg Yeisuw, biva̱ges takatouns mo ibweins. k1OYeisuw gog ininoun-wan wanawoud, ininitoug waseg Yowbad. Gamag imeyes takatoun waseg Yeisuw -0SIlivan; bo nag. Peinan bulagan bo in babaw gamag wasigeis; mo gamag singay babaw katuyouns kid biliganes aygan o bivag askatoun kweitan kweitan mo beibweins. /wYeisuw anilivan tawtoun mo ilivan, ilana, “Awoum kudibek teitan gamag; awoum. Tage kunoun kunek tanuwagan lun bikineim, mo kukow aleim mansiyas Moses nilivan, kusek Yowbad peinan bo kubwein, o gamag bikineims o bisimounids bo kubwein.” . Yeisuw iligen, iyasel naman, ikabkwen won, ilana, “Bo bavag kaleivim beibwein.” Nuwanaw mo ibwein toulepel towen. `-9 Wankuyeim misik kweitan ven toulepel teitan mo inek, meivek kaleivin kakulikul. Im towen, ikin Yeisuw, ikalivatow kantukov wamatan, initoug waseg, ilana, “Guyaw, magat sivinam, bukuvag kaleivig beibwein.” y,k Ibiteilis siwag ikous, mo ilisawes siwliyoug wa̱wag nises, ikikuns Yeisuw waseg. Toulepel ivag mo ibwein m+S Tasiyas-vak Sebediy nitun iyow nuwes. Yiges tasiyas Yemes, Yon. Sisiy Saymon taplapouls tasiyas. Yeisuw mo idibek Saymon, ilana, “Awoum beivag ampwa̱yat. Igaw bukwatikunakus gamags, ma̱wana wot waseg nukukwanes in.” c*? Pita anilivan ma̱wan, peinan iyow nuwes siney tasiyas; ikines asiyin singay babaw. .)USaymon Pita ikin in singay babaw; iwen Yeisuw, itapop, ikulul waskawan kaken, mo initoug, ilana, “O Guyaw, kunoun kun, kulisaweig, peinan takalbaleb yey.” (wMisinaka sawtanoka ilaves, mo ikwanes in singay babaw. Kakita bikalitounis woyim. Mapuna iloukwams, idibakes sisiyas, ilansa, “Wag kwayuwein kumeyes.” Imeyes kwayuwein wag, ilabes; idagis in, bo ika̱lawt wag akiy. Kakita bimukuls wag. '}Iw to Saymon, ilana, “Tamwey, nakaplapoul ee... iyam, bo nag. Tage peinan amlivan waseg mo ba̱poul vayuwein.” c&?Illivan ikous, mo idibek Saymon ilana, “Tata̱bus taneis wabwanit, mo kupouls.” m%SItabinis Yeisuw, mo itouw kaytan wag, Saymon inawag, idibek Saymon, ilana, “Kwalises tasineikik-nen mo bageiguy.” E, ikayseles wag, isineikiks-nen, Yeisuw isin wa̱wag, itouvin mo ikatimlakes tasiyas wanakaew nisesus. $}Itabinis Yeisuw, mo ikin wag akiy nibiteilis wakawalaw; o tasiyas taplapouls bo ikawes siwoyim, inawes ilasa̱pis. ;# qIggeiguy Yowbad anilivan ee... siva̱tan tut itamanaw wadadan yevagan nikatiboul yagan Genesalet. Singay babaw gamag katuyouns inekes, ipapeps wawous va̱gan biliganes anilivan. O",Mo ita̱vin in igeiguy sinagog kweitan kweitan Yudiy waseg..!U+Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Nag! Kadiloka bageiguy liva̱nen Yowbad nakaleiwag, wasigeis ven kweitan kweitan. Yowbad nikayabeig nam silma̱nin nawotet towen.”  1*Iyam ga̱boug mo inoun in ven makaw. Gamag babaw mo ineis ineves; iba̱nes mo inekes. Bikayuses kid Yeisuw; ilansa, “Awoum bukulisawem.” )Bwagaw-vak nibugawus gamag mwasanin, Yeisuw ivag mo ilisawes; iwkuwaks, ilansa, “Ya̱koum Yowbad Natun ya̱koum!” Tage Yeisuw ika̱nes; nag itam va̱gan bilivans, peinan iwtusis, ikakins mtowen Kelis, takatinabwein gamags. Ita̱vin igeiguy #(Wankuyeim ka̱las iseilil, mo imeyes takatouns waseg Yeisuw, askatoun kweitan kweitan; isen naman wawous tatanok tatanok, mo ibweins. 'Iligen, inoun in, itamanaw itoun walasin, ikayeb katoun towen, mo iyenom. Bo ibwein, nuwanaw mo itamanaw ivag kaeis mo ikams. 2]&Yeisuw itamanaw ilisow sinagog, inoun in Saymon wanbunatum. Saymon yawan nimmasis ankatoun, won mana̱wen vin singay muyamuy, initougs waseg Yeisuw va̱gan bileb. T!%Bulagan in ven babaw Kapaneyum walasin. Ivag takatouns babaw ibweins 9$Bo isom ninous tasiyas, illivans sisiyas, ilansa, “Aw-sinap towen? Inakaleiwag tawtoun idibakes tasiyas yeiluw kalbaleb mo ikilaves gamags.” ]3#Tage Yeisuw ikan yeiluw towen, ilana, “Kukwa̱pay, kukilev taw towen.” Yeiluw ivag taw towen ikalouw imasis wapwepway wanuwes gamags, ikilev taw towen, inoun; tage taw towen bo ibwein, nag iyageg, nag. Z- Wasinagog towen gamag teitan, yeiluw kalbaleb nises wa̱won. Aygan avakaein iwak, ilana, “Ya! Aveiyag bukunuwakeig ya̱koum gum-Nasalet Yeisuw? Adok bukuyagageig, ne? Akakina yak, Yowbad Natun yak.” 3_Iwloubus in Galiliy ven yagan Kapaneyum. Sa̱bat waseg ikatimlakes gamag, mo isom ninous, peinan inakatimlakay tawtoun, ma̱wana takaleiwag tatonen. Ikawsep yeiluw b=Tage Yeisuw ilavay wanuwana gamag babaw, inoun in, ilisawes. Inakatimlakay tawtoun c?Tasiyas wanuwan sinagog iliganes Yeisuw anilivan towen, mo ikapasal nuwes, ituts, iyousis Yeisuw, inawes watoulan ven, itokes inawes dibwadeb tigtageg waseg, ven nikabis wakunuwatan, idokes bilaves bein watinow. 1“Toulepel-vak singay babaw ven Yisleil waseg, tage palopit Ilays nag ivag ibweins; misinaka ivag ibwein gum-Siliy teitan yagan Na̱man.” H Yeisuw ilivan-vak, ilana, “Anatut Ilaytiy nag ikweis kweis kweitoun bweilim mo tibukon kweinim katanok, o nakwabs singay babaw ven towen Yisleil waseg, tage Yowbad nag ikayeb Ilaytiy binek nakwab vinen-Yisleil va̱gan bimtakavet kan Ilaytiy, nag. Ikayeb Ilaytiy inek vinen-Sidon, nakwab na̱tan inaven Salepat. wgYeisuw mo ilivan, ilana, “Mounid adibakeimiy, gamag nag biliganes palopit anilivan wanven tatonen.” dAIw to Yeisuw, ilana, “Mounid bukudibakeigs adilivans mamagin: ‘Doket ya̱koum, kuva̱geim tatoneim mo bukubwein!’ Adok bukulana, ‘Bulagam Kapaneyum waseg nakaligen, kuvag ma̱wan, wamven tatoneim.’ ” NAsibabaw asilivan idokes Yeisuw ansinap bwein. Ikatiliganes anilivan peinan singay bwein, mo isom ninous, ikatugans; ilansa, “Tabta mtowen Yosep natun, ne? Ama̱wan bikakin sinap towen?” Isin towen, mo idibakes, ilana, “Kweiboug Bukitab nilivnek youd towen, tage nagein bo ikamat; yakamiy nukuliganes.” Ivin ikous, ikatibog buk towen, isek tanuwagan, mo isin. Tasiyas nisesus wasinagog mites meivek-wan igintoves Yeisuw. p Y“Yowbad Kululuwan waseg yey.Bo isekeig gunawotet va̱gan bageiguy livan bwein, basekes tasiyas tasimavs.Bo ikayabeig nam badibakes tasiyas wa̱deil mo bisaps bineis wamnat.O tasiyas toukwaws mo bikines.O tasiyas, abes igeg, batokes banawes
bwanabwein keb waseg.O baliwon baka̱mat Yowbad anbweilim waseg igaw mo bilabeimiy.”  #Itamanaw, mo isekes buk bivin. Buk towen palopit Isaya inabuk. Ikaliyow buk towen iban mwaynatan yageivein waseg nilel mamagina:  +Ikous, mo in Nasalet, ven towen nituyay-yay waseg; isiw in wasinagog, ma̱wan ankikun, peinan Sa̱bat. Mo itamanaw va̱gan bivin Bukitab.  Ven babaw sisinagog katanok katanok waseg ikkatimlakay, mapuna gamag babaw ikavasis mtowen Yeisuw. Min-Nasalet ipiyaves r ]Yowbad Kululuwan natawtoun waseg Yeisuw, mo iyum in Galiliy; bulagan in ven babaw Galiliy walasin.  Seitan iyakous ansinap babaw waseg iyakwen Yeisuw, mo ilisow, in, ikayamat kweitan tut, idok beiyum binek. Yeisuw isilamaw nawotet kO Iw to Yeisuw, ilana, “Livan nises mamagina:‘Awoum kuyakwen muGuyaw Yowbad.’ ” xi “Kweitan livan nises mamagina:‘Nimes waseg binupeims;Mata ge kakeim beiweiy dakul.’ ” q[ Mo itok Yeisuw inow Yelusalem, isen Yowbad nabunatum wankunumwan, idibek, ilana, “Magat Yowbad Natun yak, kwaspepel kun watinow. Liva̱neim nises Bukitab waseg,‘Bo bisek nataka̱yobs siwotet mo
bimtakavateims.’ -SIw to Yeisuw, ilana, “Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina:‘Kadiloka bukukulul wamatan Guyaw Yowbad.Mtowen anmwa̱net bukwanow aygan.’ ” 7gWankuyeim Seitan mo itok inow wanakaew, ikatimlek ven babaw wadaban pwepway. Sivtanok ikin ikous; mo Seitan ilivan, ilana, “Ven tasiyas son yakawanan basekeim mukwaleiwag, peinan gunakaleiwag towen. Am-towen sivinag mo basek. Magat yak bukukulul wamatag, mo basekeim silma̱nin mukwaleiwag.” |qIw to Yeisuw, ilana, “Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina:‘Makava kan nag biyamov gamag.’ ” Yeisuw anamoun, Seitan mo idibek, ilana, “Magat Yowbad Natun yak, kadiloka kudibek dakul towen, mo bimlavag kam.” l SYowbad Kululuwan Bwanabwein bo itawtoun waseg Yeisuw, ilisow Yoldan iyum in wanawoud. Yowbad Kululuwan imgwey Yeisuw inoun yam sinwavas, waseg Seitan iyyakwen. Yam tasiyas nag ikamkwam ee... nakabiyokous waseg mo ivag anamoun. T!&Keinan taman Inos. Inos taman Set. Set taman Adam. Adam taman Yowbad.}~s%Lemek taman Metuselak. Metuselak taman Inok. Inok taman Deled. Deled taman Ma̱lalel. Ma̱lalel taman Keinan. n}U$Selak taman Keinan. Keinan taman Alpaksad. Alpaksad taman Sem. Sem taman Now. Now taman Lemek. h|I#Neyol taman Selug. Selug taman Lew. Lew taman Peleg. Peleg taman Ebel. Ebel taman Selak. n{U"Yud taman Yekob. Yekob taman Aysak. Aysak taman Ebelam. Ebelam taman Telak. Telak taman Neyol. z!Nason taman Amminadab. Amminadab taman Edmin. Edmin taman Anay. Anay taman Eslon. Eslon taman Peles. Peles taman Yud. iyK Deibid taman Desiy. Desiy taman Obed. Obed taman Bowas. Bowas taman Sal. Sal taman Nason. nxUIliyakim taman Malay. Malay taman Men. Men taman Matat. Matat taman Nadan. Nadan taman Deibid. qw[Livay taman Simiyon. Simiyon taman Yud. Yud taman Yosep. Yosep taman Yonam. Yonam taman Iliyakim. uvcEl taman Yosuw. Yosuw taman Eliyesel. Eliyesel taman Dolim. Dolim taman Madatat. Madatat taman Livay. muSNeliy taman Melik. Melik taman Adiy. Adiy taman Kosan. Kosan taman Elmadam. Elmadam taman El. ~tuYod taman Yowanan. Yowanan taman Lis. Lis taman Delububel. Delububel taman Seyaltiyel. Seyaltiyel taman Neliy. rs]Nagay taman Makat. Makat taman Mataday. Mataday taman Semein. Semein taman Yosek. Yosek taman Yod. prYYosep taman Mataday. Mataday taman Emos. Emos taman Nekum. Nekum taman Esliy. Esliy taman Nagay. qq[Ilay taman Madatat. Madatat taman Livay. Livay taman Melik. Melik taman Danay. Danay taman Yosep. pwYeisuw, anatut nisilamaw nawotet anbweilim adok sinwatoun. Gamag idokes taman Yosep.Yosep taman Ilay. yokYon nibapta̱yses gamag babaw ikous, o nibaptays Yeisuw ikous, misumkwey towen Yeisuw bo ikulul, initoug waseg Yowbad, liba̱lab mo itavis, Kululuwan Bwanabwein ibus im, iton wakunuwatan. Kululuwan won tatonen ankakin ma̱wana bwabun, mo aygan teitan walba̱lab iliganes, ilana, “Yak Natug bwanabwein yak, singaya ibwein nanoug waseg ya̱koum.” Yeisuw tibun znmTage bo idibek gabman towen Elod, ilana, “Amsinap kalbaleb peinan bo kukow bwadam nakwav Elodiyas, o peinan muwotet kweitan kweitan kalbaleb.” Elod mo ivag kweitan-vak ansinap kalbaleb, mo iyous Yon, isen wa̱deil. Ibaptays Yeisuw rm]Anilivan wa̱seg singay babaw mo igiguyes o ikatimlakes gamag, va̱gan livan bwanabwein biliganes. 2l]“Nakaytuk wanaman va̱gan biwaway anawit biyakous, mo bikow anagin binow wanseigous, tage musamusan wit bilev bein wa̱kov bigbugwab yam babaw; nag biyakous.” k3Yon ikakina ninous tasiyas, mapuna ikatimop, ilana, “Yey abapta̱yseimiy yevagam waseg; tage teitan beim; natawtoun waseg ilaveig yey. Yey tasimav, nag kadilok basin bastotow bakablev nasandol. Mtowen beim mo bibapta̱yseimiy waseg Kululuwan Bwanabwein, mamagina kov. ujcGamag babaw idokes Kelis beim watinow, mo Yon nawotet ikines, idokes kal, takinew Kelis, adok tobwag. i#Takaninaviys-vak ikatiga̱nes, ilansa, “Yakamey, aveiyag bakavag?” Iwa̱ge, ilana, “Awoum kutawtouns wasigeis gamag kukwayes siwliyoug. Awoum kuyaweids ya̱tal waseg kukwawes gamag siwliyoug. Maysamiy nises, kadiloka bibabeit mitamiy. Awoum kumtapwags.” }hs Iwa̱ge, ilana, “Ma̱wan mitovek nakaleiwag kukwawes ta̱kis; meiyum bo deis. Awoum kuva̱ges bivakaein.” g% Takaweins ta̱kis mwasanin sivines-vak bibaptays, inekes, ikatugans waseg Yon, ilansa, “Takatimlakay yak aveiyag bakavag yakamey?” 3f_ Ikatimop, ilana, “Kukin kal anakweim mwayney, kadiloka mwaynatan bisek son, kavel anakweim nag ivag. Kukin sam kan, kadilok-vak bisek son, kavel nag ivag kan.” Pe Gamag babaw mo ikatugans, ilansa, “Aveiyag bakavag yakamey?” Pd “Tage tut towen Yowbad ikow ta̱lal bitateiy kasiyas amweilok kalba̱lebs, bikalivatows. Kukin nag beivag anagin bwein, mo bitateiy, bikatikunok, bikow, binow, bilev, bein wa̱kov, bigob.” c“Kadiloka bikanavin ninoumiy va̱gan beibwein miwotet. Awoum kuninuways tibumiy Ebelam. Yowbad nag bikalin nuwan peinan tibumiy Ebelam. Deisa beibwein miwotet, mo bikalin nuwan wasigeis yakamiy. Yowbad kadiloka dakul tasiyas bivag mo bimlavags Ebelam tibun. ab;Singay babaw gamag inekes Yon va̱gan bibapta̱yses tasiyas, mo ilivan, ilana, “Ma̱wana mwatet yakamiy! Adok teitan nidibakeimiy peinan Yowbad anvikun, bimop kid amisinap kalbaleb, mapuna kusawls kumekeigs. a-Liva̱nen Yon nises Bukitab, anilivan palopit mtowen Isaya, mamagina:“Aygan mtowen tawkuwak wanawoud
mamagina:‘Kwaleliws daGuyaws inaked,
bididumwal.Kadiloka bitadibwanis leg babaw,
o bitagiyeilis koy bimamanas.Aveiyag kaydodog mo bitadumwa̱lus,
o ked kalbaleb bitagiyeilis bimamanas.Meiveka gamag mo bikines ama̱wan Yowbad bikatinabweids.’ ” 2`]Yowbad anilivan mo ikow, inow ven towen walasin yevagam Yoldan; iguyes gamag va̱gan bilavewas asisinap kalbaleb, bibapta̱yses, Yowbad mo biwid asisinap beikous. _Tanuwgwes lun sitovek avakaein Anas son Kayapas. Sekaliy natun Yon wanawoud misik, Yowbad anilivan inek Yon mo ikakin. %^ EAstakaleiwag avakaein Sisal Tibeliyas; inakaleiwag anbweilim sinwatan kweivas bweilim bo nein wankuyeim. Ponitiy Paylat takaleiwag ven Yudiy waseg; Elod takaleiwag Galiliy waseg, o bwadan Pilip takaleiwag waseg ven Ituliy son ven Tila̱konit; o Lisaniyas takaleiwag ven Abilen waseg. h]I4Yeisuw bo itub ivakaein, bo isinap. Yowbad ikalin nuwan, o gamag ikalin nuwes waseg.}\s3Siney tasiyas mo iwloubus ineis Nasalet, mtowen bo ikanaway ages; tage inan ininuway youd tasiyas silma̱nin. >[w2Tage tasiyas nag ikakins livan towen nidibakes. lZQ1Iwa̱ge, ilana, “Aveiyag wawun kunineveigs? Tabta kukwakins yey nases tamag wanbunatum?” .YU0Taman inan ikines, bo isom ninous; inan mo idibek, ilana, “Natug yak, aveiyag wawun nukuva̱gem ma̱wan? Soug tamam nakanineveim, ikubukub nuwem seikwan.” nXU/Babaw gamag niliganes ansinap waseg ikatimop asilivan, isom ninous, peinan ansinap singay-wan. W3.Ininineivs yam kweitoun, mo iba̱nes Yowbad wanbunatum, nisesus ikkaypuls siney tasiyas takatimlakays, iligen asilivan o ikatitugan wasigeis. PV-Ininineivs bo nag, mo iyumnavaws ineis Yelusalem, ininevs nitus. UU#+Sagal towen iyakousis, iyums ineis wa̱ked, tage nitus nises Yelusalem. Taman inan nag ikakins, idokes kid sisiy, peinan babaw gamag. Inounas ee... iboug, mo inineivs tawlisiyas o sisiyas wasigeis. hTI*Yeisuw anbweilim sinwatan kweiy, ikatulags ineis Yelusalem, ma̱wan asigulagul kweiboug. pSY)Taman o inan, asigulagul bweilim kanatok kanatok inineis Yelusalem silma̱nin Kaltuwon Sigeilin. R7(Yowbad ikalin nuwan waseg gwad towen; bo itub, ivakaein bo itawtoun, bo ivag nanon; bo ivag ansinap avakaein. Yeisuw ilivan siney takatimlakays }Qs'Tasiyas son nakwav iyakousis youd babaw silma̱nin Yowbad nakaleiwag, mo iyums ineis Galiliy wasiven Nasalet. P/&Anatut tasiyas sisiy nitus nimeis, mo isap mana̱wen vin, ikalin nuwan waseg Yowbad, o idibakes tasiyas min-Yelusalem, ilana, “Gwad towen inawotet va̱gan bikatinabweids”; peinan tasiyas nikaymates teitan gamag beim silma̱nin nawotet towen. Yeisuw itub, ivakaein eOC$Palopit na̱tan yagan An, taman Panuwel, anakum Asel. Bo ivnaveka singay. Igaw naptabod isesuna ee... mo ivays son namwan. Asibweilim nisikes son namwan kweinim kweiy. Namwan mo ikanig. E, isesuna nakwab ee... mo ivag anbweilim sinwanim sinwatoun kweivas. Nag ilisow Yowbad nabunatum, ikikulul wamatan Yowbad yam o boug, ipsapos o ininitoug. N#“Ya̱koum-vak, woum bimouvit, singay bigeg nanoum. Tage mtowen inawotet va̱gan bitakakins ninous babaw gamag.” An ikin gwad ~Mu"Simiyon mo isekes anilivan bwanabwein, idibek gwad inan, ilana, “Peinan gwad towen inawotet igaw bikow, mo min-Yisleil mwasanin bikalivatows o mwasanin bitamanaws. O mwasanin bikines nawotet ma̱wana naman mulin Yowbad, tage bitawyages. PL!Taman son inan iliganes liva̱nen nitus, isom ninous silma̱nin. `K9“Inawotet nukwaluweg wamtes gamag babaw,
va̱gan bimteilis tasiyas igaw dadub, tobwag ven wasigeis,
mo bikakins tasiyas, bikamnats.Inawotet-vak silma̱nin yakawanan mubod
yakamey min-Yisleil.” DJ“Peinan wamatag bo akin mtowen
takatinabweids. I“MaGuyaw yak, o yey mutouwat,Tut towen amwa̱saw.Kukilaveig bakanig niwal waseg,Ma̱wan nukulivan. dHAMtowen Simiyon im inekes, ikin gwad towen, inup, iya̱kawn waseg Yowbad, ilana: pGYYowbad Kululuwan imgwey taw towen mo inoun in Yowbad wanbunatum. Taman son inan bo ikopwes nitus mtowen Yeisuw, isiws wanuwan bunatum va̱gan biva̱ges peinan, ma̱wan sikikun kweiboug Yowbad inakaleiwag nilel Bukitab waseg. F7Ven Yelusalem taw teitan yagan Simiyon, tadidumwal, ansinap bwein. Ikkayamat anatut Yowbad bisiwyoubus tasiyas min-Yisleil va̱gan beitay nuwes. Yowbad Kululuwan waseg taw towen, bo ikatimlakay mo ikakin bisesuna ee... bikin daGuyaws inaMesay Kelis, mo bikanig wankuyeim. [E/Mapuna ineis Yelusalem va̱gan beiweiys man mwasanin, bigabus silma̱nin Yowbad, peinan inakaleiwag waseg ilana, “Kuweiys kulitapip mwanay, o kukin nag, mo bwabun mungogewns mwanay.” Simiyon anilivan 1D[Peinan Yowbad inakaleiwag waseg anilivan nileles mamagina, “Igaw vin bikop natun kuda̱taw anigavaw waseg, mo bakayus, kudokes ‘Yowbad angamag towen.’ ” C#Wankuyeim anatut bivka̱yes bikamnat ma̱wan Moses nakaleiwag, mo ikopwes gwad towen, ikatulags ineis Yelusalem, inawes Yowbad waseg. %BCYam kweinim kweitoun ikous, mo ibwabwes momwan gwad towen, idokes yagan Yeisuw; peinan gum-liba̱lab bo idok yagan kweiboug, inan nag isum; igaw-wan. Tasiyas tamtakavateins aleis mo iyums, iya̱kawns waseg Yowbad, peinan ma̱wan gum-liba̱lab anilivan, youd babaw ikines o iliganes ma̱wan. Inawes Yeisuw Yowbad wanbunatum ?@yTage Meliy isesuna, ininuway youd tasiyas waseg. j?MTasiyas tamtakavateins aleis ikamteles asilivan ikous, o tasiyas niliganes bo isom ninous. c>?Ikines ikous, mo ikamteles liva̱nen gwad towen, peinan gum-liba̱lab nikamtilakes. l=QIliva̱nes ikous, nuwanaw ineis, iba̱nes Meliy son Yosep, sisiy a̱pwaw nimmasis wada̱wag. R<Anelos tasiyas mo ilisawes, iyum ineis walba̱lab, tamtakavateins aleis mo illivans sisiyas, ilansa, “Kumeis, taneis Betelem, bitakines youd towen nikamat, peinan daGuyaws bo ikamtilakeids.” j;M“Singay tayakawanes Yowbad walba̱lab;O niwal watinow wasigeis tasiyas tasiwa̱youbs.” i:K Ilivan ikous, nuwanaw mo inekes min-liba̱lab singay babaw, ikavasis Yowbad, ilansa, ~9u “Igaw bukuba̱nes a̱pwaw nisumweilis anakweim nimmasis wada̱wag, bukukines mo bukukwakins mtowen Kelis.” n8U “Nagein gog, Deibid inaven waseg na̱tan vin bo ikop mtowen takatinabweimiy, daGuyaws Kelis. 7 Anelos towen idibakes, ilana, “Awoum beivag amipwa̱yat, peinan basekeimiy mwa̱saw liva̱nen, simiyas meiveka gamag. w6g Yowbad nataka̱yob mo isap wasigeis, Yowbad inakamnat imteil ven towen nisikes; mapuna ivag aspwa̱yat. Z5-Ven towen tamtakavateins aleis sip wanawoud boug waseg nimtakavates aleis. k4ONitup mana̱wen, peinan anigavaw, mo ikop natun kuda̱taw. Isumweil anakweim, isen wada̱wag, bulumakaw astavalel waseg, peinan nag ivag a̱ban wanuwan bunatum. Singay gamag babaw. Tamtakavateins aleis sip inekes Yeisuw B3Asteiy nisesus Betelem, mo ilouvat anatut bo nitup. @2yYosep-vak ilisow ven Nasalet wawnuwan Galiliy, ikatulags ineis Yudiy, Deibid inaven yagan Betelem, peinan Deibid delen mtowen; e, bilel kid yiges son nakwav Meliy, ankuda̱pom. v1eSisal ikaleiwag ikous; mo inounas gamags meivek-wan, ineis wasiven tatineis, silma̱nin yiges bileles. \01Inakaleiwag towen wanamug, anatut mtowen Kwilinis nikaluweg ven yagan Siliy. / 7Gwad towen Yon igaw kakit, king avakaein yagan Sisal Ogoustos mo ikaleiwag ma̱wana gabman, va̱gan bileles yiges gamag babaw, ven meiveka wasigeis. . PGwad towen bo itawbwat, bo ivakaein, kululuwan bo itawtoun, misik wanawoud ee... anatut waseg mo ikamat wasigeis min-Yisleil.s- aN“Towen Yowbad inasiwa̱youb bwanabwein beinoy walba̱lab bimekeids,
mamagina lalayis
beim mititeilin waseg bimteilids,
o bimteilis kid tasiyas tadadubs, tasiyens kabkanig walasin,
mo bikatimlakeids niwal kidenen.” t, cM“Bukwatimlakes inagamag mo bikakins nakatuneib waseg,
peinan biwid asisinap kalbaleb, binumlev. + -L“O gwad ya̱koum, igaw gamag mo bidokeims‘Yowbad Tatawtoun inapalopit ya̱koum.’Peinan bukumgwey; inaked bukuvag beibwein. * I“Anilivan mounid towen nisek tabuds Ebelam,
itam va̱gan bikatinabweids.Awoum tasiyas nikamliweids biyagageids;
mapuna beiyakous adpwa̱yats,
o bitakanawes aygan, waseg
adsinaps didumwal, bwanabwein, yam
katanok katanok. g) IH“O binok nuwan, peinan nilivnek wasigeis tammwayas.Bo inuw anilivan towen mounid. _( 9G“Anilivan mamagina bikatinabweids;
awoum tasiyas nikamliweids biyagageids. N' F“Kweiboug Yowbad nilivnek waseg asilivan inapalopits tatonen. J& E“Natouwat Deibid delen teitan bo isekeids takatinabweids. % D“Min-Yisleil ya̱kids bitaya̱kawns waseg daGuyaws Yowbad,
peinan bo ilakwaneids nagamag ya̱kids,
ikatinabweids. Q$ CYowbad Kululuwan mo inek taman Sekaliy, ilivnek sinap, ilana: # 7BAsibabaw iliganes, ininuways, ilansa, “Gwad towen aveiyag mo bimlavag?” Peinan Yowbad son gwad towen, ilileb. Sekaliy ilivnek liva̱nen Yon X" +ABo iyow nuwes tasiyas; bulagan illivans ven babaw koyakoy wawnuwan Yudiy. P! @Ilelel ikous, mo ikapwageg wadon, ilivan, iya̱kawn waseg Yowbad. h  K?Taman towen sivinan buk; isekes mo ilel mamagina “Yagan Yon.” Ikines, bo isom ninous. f G>Mo iliva̱tes nimes waseg, ikatiga̱nes taman, avei-yeg waseg bidokes yagan gwad towen. q ]=Iweis tasiyas, ilansa, “Aveiyag wawun? Nag ivag amigamag teitan yagan Yon, bukudokes valeyin.” M ;Yam kweinim ikous, kwatounun yam mo inekes va̱gan bibwabwes momwan gwad; bidokes kid yagan Sekaliy, mamagina valeyin taman; tage inan igidem sikaleiwag, ilana, “Nag. Tadokes yagan Yon.”  :Ansinva̱lam sisiyas taliven mo iliganes bulagan Yowbad nasiwa̱youb avakaein waseg Elisabet, inekes, sisiy imwa̱saws. ] 59Mana̱wen Elisabet nises ee... tutan bo itup mo itapoy naman, natun kuda̱taw.  }8Meliy ilivan ikous; asteiy nisesus son Elisabet; adok kweitoun tibukon, mo iyum in wanven. Elisabet ikop natun Yon C 6“Bo inuway anilivan bwein nidibakes tammwayas, tasiyas Ebelam
siney delen ya̱kids, tut nag beiyakous.E, bo inuway anilivan, inok nuwan,
ilabeids min-Yisleil ya̱kids.”  5“Tasiyas asimoun bo isekes kaeis bwanabwein, beikams bikamuweips.Tage bo ikayabes guyawaw, asimoun waseg iyums. f G4“Bo ikatigulekwes sikaleiwag tasiyas tatawtouns;
o tasiyas tasimavs bo iyamwenes. e E3“Naman tawtoun waseg bo itakayway.Bo ikatigulekwes tasiyas takaypamweins sinap. ] 52“Bo inok nuwan tasiyas nigigoulus; wankuyeim nitsiyas o tibsiyas bo ma̱wan. J 1“Towen Tatawtoun, singaya bo ilabeig; yagan tonen kamnat.  !0“Peinan bo inuway tasimav natouwat yey.Wankuyeim gamag babaw mo bidokeigs
nammwa̱saw yey, bweilim katanok katanok waseg. > y/“Singay amwa̱saw, peinan takatinaweig Yowbad. P .Iw to Meliy, ilana,“Kululuwag iya̱kawn waseg Yowbad.  -“Singay tammwa̱saw ya̱koum peinan kunamis va̱gan bikamat youd towen Yowbad nidibakeim.” Meliy iya̱kawn waseg Yowbad S !,“Nukum, aligen aygam mo natug ivatay wanuwag, peinan bo imwa̱saw. W )+“Aveiyag wawun Yowbad nisiwyoubug mo kumekeig, daGuyaws inan ya̱koum?  {(Elisabet iligen Meliy anilivan ikous, natun mo ivatay wanuwan, Yowbad Kululuwan mo inek mana̱wen Elisabet, aygan avakaein, ilana, “Singaya namwa̱saw ya̱koum. Vinay babaw isimwa̱saw nag ma̱wan ya̱koum. Natum nukusum singay bwanabwein.   5'Tut towen Meliy mo itamanaw, inuwanaw, inoun in koyakoy, ven kweitan wawnuwan Yudiy, isiw in wanuwan Sekaliy nabunatum, imulouls son Elisabet. 0  [&Meliy iligen ikous, mo itam, ilana, “Bwein. Yey Yowbad natouwat yey. Bweina biva̱geig ma̱wan nukulivan.” Anelos towen mo ilisow, inoun. Meliy inek Elisabet ?  {%“Peinan Yowbad waseg, youd babaw bo kadilok.” #  A$“Tage veiyoum Elisabet bo ivnavek mo isum, natun kuda̱taw nises wanuwan. Idokes kid vinakal mana̱wen, tage neisum kweinim tibukon katanok waseg. 6 g#Iw to anelos, idibek, ilana, “Yowbad Kululuwan biwekeim, Yowbad natawtoun waseg bisekeim. Mapuna bukusum natum, gamag bidokes gwad to takamnat, Yowbad Natun tatonen. ] 5"Meliy ikatigan anelos, ilana, “Ama̱wan ba̱sum, peinan ta-ivag gunamwan.” b ?“Mtowen bo bitawtoun. Gamag bidokes ‘Tatawtoun Yowbad Natun.’ DaGuyaws Yowbad bo bisek inakaleiwag tawtoun, peinan tabun Deibid inakaleiwag; mo bikaleiwag Yekob delen wasigeis. Nakaleiwag bises bisigeg.” ( KIw to anelos, ilana, “Meliy, awoum beivag ampwa̱yat. Yowbad bo ikalin nuwan ya̱koum. Igaw mo bukukop natum kuda̱taw. Ikous, mo bukudok yagan Yeisuw. V 'Mana̱wen anpwa̱yat singay; ininuway seik aveiyag silawun livan towen. c AMtowen Gebliyel inek Meliy, ilana, “Kalin nuwag! Yowbad soum ya̱koum, ilabeim.” ^ 7Kweinim tibukon ikous, iton kweivaw, mo Yowbad ikayeb anelos Gebliyel in Galiliy, ven yagan Nasalet. Inek nakubukwab nagtabod nibokes beivay kid son taw Yosep, Deibid delen. Nakubukwab mana̱wen yagan Meliy.  Wankuyeim nakwav Elisabet mo isum, nises wabunatum kweinim tibukon; mamagina bo issowm wabunatum, ilana, “Yowbad inawotet ma̱wan. Bo ikalin nuwan yey. Gamag nivtokeigs livan vinakal yey, agumwasin; nagein gog bo iyakous.” Meliy bikop natun ^ 7Mtowen Sekaliy ises iwwotet ee... yam towen iyakous nawotet, mo iyum in wanven. . WIkayamats ee... mo isap. Ta-ma̱wan bilivan; mo ikakins mtowen nikin kweitan youd wanuwan Yowbad nabunatum; anilivan bogo naman-wan; wadon nag ma̱wan bilivan. _~ 9Gamag tasiyas ikayamats Sekaliy, idokes aveiyag wawun inayouviy wanuwan bunatum. #} A“Peinan nag kusimounid waseg agulivan, bo bukusesuna mamagina gumugum yak. Bukusesuna ee... anatut youd towen nalivnek; wankuyeim mo bukulivan.” | 1Anelos ikatimop anilivan, ilana, “Yey Gebliyel, tut babaw natitamanaw wamatan Yowbad. Bo ikayabeig nam adibakeim bulagan towen bwanabwein. {  Iw to Sekaliy idibek anelos, ilana, “Ama̱wan bakakin amlivan towen mounide? Peinan bo atovek, o gunakwav bo ivnavek.” @z {“Peinan bo bikanow daGuyaws aygan, biwotet Kululuwan tawtoun waseg, ma̱wan Ilaytiy kululuwan. Bivag timsiyas ninous bikanavin mo binekes gamagal; o tasiyas takapidabs bikanavin ninous mo bisinaps ma̱wana tadidumwals. E, natum inawotet ma̱wan, va̱gan bikabutus inagamag silma̱nin Yowbad inawotet.” jy O“Mtowen bo bileb min-Yisleil mwasanin mo bikanavin ninous, beiyum binekes siGuyaw Yowbad. 2x _“Mtowen natum bo bitawtoun wamatan Yowbad. Nag beimoum wayn o tawtoun yevagam, nag. Avei-tut inan bikop, Yowbad Kululuwan mo binek gwad towen, son bises bisigeg. uw e“Ya̱koum bukumwa̱saw seikwan simwey babaw gamag bimwa̱saws, mukwav inakopway waseg bikop nitumiy. +v Q Mtowen anelos mo idibek, ilana, “O Sekaliy, awoum beivag ampwa̱yat. Yowbad bo iligen mukwanitoug, mukwav Elisabet bo bikop nitumiy, mo bukudok yagan Yon. Cu  Mtowen Sekaliy ikin, iyow nuwan, anpwa̱yat seikwan.  ~1}?|{{{5zzxxPww=vv3uuttrqqppWonn/mll4kk9jjMii`hgrfee"dcc9ba`___]\\[[BZXWDVVaUTT4S{SRR Q9PNN M7LLKJgILGGG)EDDGCC1BAAb@@X???=l<< ;.:9887y7"6v5443<22110d//Q.-u-,]+e*H))?(''|&&%m$#"`!! Gt7*Mpi_R  \ G $ Qr}?Hw  *Bimeyes kid gwad towen Yeisuw waseg, mo yeiluw iweiy, igulek won, itatat; tage Yeisuw ikan yeiluw towen, ikayeb, mo ibwein gwad; mo iyamen isek taman. Igaw teitan gamag bisilkod Yeisuw qv[ )Iw to Yeisuw ilana, “Takakon yakamiy. Bo kawegweis woug wasigeis yakamiy. Natum kumey bakin.” _u7 (“Bo anitoug wasigeis muvamul va̱gan bikayabes yeiluw, tage nag kadilokes.” Xt) &Teitan siney tasiyas iwak, ilana, “Tamwey, kukin natug kuda̱taw. Peinan natug anmwa̱net-wan, yeiluw iwaweiy, isiblut waseg, iwak, itatat won mo ika̱poul wadon, mo bigulek won. Nag biyeiwas waseg. ysk %Iyam nen ga̱boug Yeisuw siney nagamag iwloubus ineis watinow, inounas mo inekes gamag babaw bo nimimeis. ,rQ $Ilivan ikous, mo ikines Yeisuw anmwa̱net nises. Youd towen nikines bo isowmes. Misiya̱mun towen nag ikamteles gamag wasigeis, nag. Yeisuw ivag gwad ibwein rq] #Aygan teitan wanuwan lov iliganes, ilana, “Mtowen Natug bwanabwein. Bweina bukuliganes aygan!” Qp "Igaw illivan, lov kweitan im ilumwes; tasiyas wanuwan, bo iwenes. [o/ !Tasiyas asteiy bo beiyums, Pita idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey, bweina bitasesus towen. Bo bakawlul bunatum kweitoun, bunatan yak, bunatan Moses, bunatan Ilaytiy.” Ta-ivag silawun; makava ilivan Pita. vne Pita siney tasiyas bo imasis ikangagays mo ikits, ikines sikamnat tasiyas Yeisuw siney tasiyas asteiy. Asteiy sisiy Yeisuw bo isaps, illivans. Mtasiyas Moses son Ilaytiy bo isaps, kamnat avakaein waseg. Illivans sisiy Yeisuw liva̱nen nakanig igaw mo bilivet Yelusalem waseg. llQ Yeisuw ininitoug ee... ankakin iviwl ivag kweitan-wan, anakweim-vak bo ilapupwa̱kaw singay. k Yam kweinim kweitoun ikous, itokes siney asteitoun, Pita, Yon, Yemes, ikatulags ineis wa̱koy va̱gan binitougs waseg Yowbad. j% “Mounid adibakeimiy mwasanin yakamiy nukutomos, nag bukukwanigs ee... mo bukukines Yowbad nakaleiwag.” Yeisuw ivag ankakin kweitan i7 “Kukin kal beivag anmwasin peinan iligen agulivan o peinan gungamag mtowen, igaw Gimgilitoun yey ba̱yum bam ven watinow mo beivag agumwasin waseg gungamag towen. Peinan igaw ba̱yum bam, yakawanag waseg, o Tamag yakawanan waseg, o tasiyas nataka̱yobs yakawanes waseg. h “Kukin kal bikow youd babaw nisesus wadaban pwepway, mo biyamkwen mwamovan tatonen; tage nag bimwa̱saw mtowen, nag. g “Kalisiy yakamiy bikayus mwamovan tatonen igaw mo biyamkwen, tage kukin biyamkwen mwamowan peinag yey mo bises bwein. #f? Yeisuw idibakes asibabaw, ilana, “Kukin kal bikikun waseg yey, kadiloka bipiyev mwamovan tatonen, anklos bikokew yam katanok katanok mo bibkunig. Ke Tage Yeisuw anilivan tawtoun isekes, ilana, “Awoum kwamteleigs wasigeis gamag mwasanin.” Ilana, “Gimgilitoun yey, kadiloka a̱bag bigeg singay, o tammwayas bipiyaveigs sisiyas tanuwgwes lun o tasiyas takatimlakeins kaleiwag. Ikous mo bikatimateigs; yam kweitoun mo ba̱kit.” Kadiloka navamul bikokews asklos %dC Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Age yakamiy, kudokeigs kal yey?” Pita ikatimop aygan, ilana, “Ya̱koum Kelis, Yowbad nikayabeim nukum bukwatinabwem.” 5cc Ikatimapus aygan, ilansa, “Tabibapta̱ysein gamags Yon adok; o mwasanin idokeims Ilaytiy; o mwasanin idokeims kweiboug palopit teitan ya̱koum nukukit vayuwein.” 'bG Kweitan tut siney navamul mtowen Yeisuw anmwa̱net initoug waseg Yowbad; ikous, mo ikatugan wasigeis tasiyas ilana, “Gamag babaw idokeigs kal yey?” a  Asibabaw ikams ikamuweips; mo isiyavis kan nikambwages nises, gamwat sinwatan gibsiy. Pita ikakin Yeisuw Yowbad inaMesay R` Ikous, Yeisuw mo ikow bled kweinim son in mwanay, itamnow kayon, ikin walba̱lab, anilivan bwanabwein isek, silma̱nin kan towen, mo ikikivis, issekes navamul, ikawes, isenas wamtes gamag babaw. 7_i Iva̱ges ma̱wan mo isinis asibabaw-wan. M^ Tawaw babiweis mamagina kweinim tawsan. Yeisuw mo idibakes navamul, ilana, “Kudibakes tasiyas bisinis bod kweitan kweitan waseg. Kweitan bod sinwanim gamag, kweitan bod simwanim gamag.” c]? Iwa̱ge Yeisuw, idibakes, “Kusekes kaeis beikams.” Ilansa, “Yakamey kaem misinaka bled kweinim son in mwanay, tage nag kadilokes asibabaw beikams. Adok bakan waven bakagimwal kaeis bakamey, beikams, ne?” K\ Iwwotet ee... bo ikwayav, tasiyas sinwatan teiy inekes, ilansa, “Kwayabes gamag babaw, bineis ven mwasanin o bineis nawoud waseg, kaeis biba̱nes o bimasis, peinan ven towen makawan.” [) Gamag babaw iliganes mo ikikunis. Yeisuw ikines, itam wasigeis; isekes liva̱nen Yowbad nakaleiwag, o takatouns tasiyas ivag mo ibweins. *ZM Iyakousis siwotet tasiyas Yeisuw nikayabes, mo iyums, imekes Yeisuw mo ikamteles siwotet liva̱nen. Mo Yeisuw itokes tasiyas-wan ineis ven yagan Beteseid. 1Y[ Elod iligen asilivan, ilana, “Yon bo abob kayon, tage kavel mtowen alligen nawotet bulagan, ivag ma̱wan?” Mo Elod sivinan bikin. Yeisuw ivakamus gamag babaw Xw Tage mwasanin ilansa, “Ilaytiy bo isap.” O mwasanin ilansa, “Palopit kweiboug teitan bo ikit vayuwein.” 7Wg Inounas ee... guyaw avakaein Elod iligen bulagan Yeisuw siney navamuls, bo isunasun nanon, peinan gamag mwasanin asilivan, ilansa, “Yon nikanig, bo ikit vayuwein.” 'VG Mo inounas, ita̱vins ven katanok katanok waseg, iggeiguys livan bwanabwein o takatouns iva̱ges ibweins ven katanok katanok waseg. Elod iligen bulagan .UU “Am-palawen nag beitams wasigeis yakamiy, bukulisawes ven towen mo musamusan pwepway wakikeimiy kwatsa̱pis bein waven mo bikakins Yowbad bimop asisinap.” RT “Avei-bwan waseg bukusiws bukumsikes ee... mo bukunounas kuneis. $SA Idibakes tasiyas, ilana, “Awoum kuneis kukwawes kunamiy, mikaytuk awoum, amikaw awoum, kaeimiy awoum, mimoney awoum; awoum mwaynatan kweim, awoum. wRg Mo ikayabes kid biggeiguys liva̱nen Yowbad nakaleiwag o biva̱ges va̱gan beibweins tasiyas takatouns. {Q q Mo idawes inavamul sinwatan teiy, imeis mo isekes sikaleiwag o sitawtoun wasigeis tasiyas bwagaw, baloum, katoun. P8Tasiyas inan taman bo isom ninous, tage Yeisuw ilana, “Awoum kwamteles gamag biliganes sinap towen. Awoum.”ZO-7Mo iyum kululuwan; nuwanawa ikit. Yeisuw mo ilana, “Kusek kan beikam.” VN%6Tage Yeisuw inek mana̱wen gwad, iyous naman, ilana, “Gwa! Kukit!” EM5Tasiyas gog bo isiba̱wes, peinan ikakinsa bo ikanig. L4Ikin tasiyas tavva̱lams ivva̱lams peinan loupid iva̱ges, ilana, “Awoum kuva̱lams. Na-ikanig gwad mana̱wen; immasis-wan.” K3Yeisuw mo isap wabunatum ilana, “Awoum babaw gamag bukusiws waseg yey. Adok Pita, Yon, Yemes, o gwad taman, inan. Misinak.” wJg2Yeisuw iligen, iwa̱ge, ilana, “Awoum beivag ampwa̱yat. Bweina kusimounid va̱gan beibwein natum.” I/1Igawa illivan, takaleiwag towen inagamag teitan imek, ilana, “Bo igeg! Natum bo ikanig. Awoum kweitan wotet kusek mtowen takatimlakay.” H-0Iw to Yeisuw, ilana, “Natug yak, nukusimounid waseg yey, mapuna bo kubwein. Ninabwein waseg kunoun.” Yeisuw iyakit gwad teitan nikanig OG/Vin mana̱wen ikakin ta-ma̱wan bisowm, itatat won, inek, ikulul wamatan, ika̱mat wamtes gamag babaw, ilana, “Peinan sivinag ba̱bwein, to nakabkwen anakweim matan; nuwanaw mo a̱bwein.” F .Tage Yeisuw ilana, “Teitan gamag bo ikabikon waseg yey, peinan asimkwen guntawtoun bo ilisaweig, bo inek gamag towen.” &EE-Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Kal ikabikon waseg yey?” Asibabaw ikayans, ikous, mo Pita idibek ilana, “Tamwey, gamag singay babaw ipapeps wa̱woum.” kDO,Mana̱wen vin meinoy Yeisuw watibwelon, ikabkwen anakweim matan; nuwanaw buya̱vin mo imad. pCY+Na̱tan vin nises buya̱vin iwta̱wout sinwatan kweiy bweilim, tage nag kal ikakin bivag beimad. ZB-)Takalawagein sinagog teitan yagan Yelos inek Yeisuw, ikulul wamatan, initoug waseg, ilana, “Kum wagunbunatum, kukin natug ikatoun avakaein.” Natun mana̱wen anbweilim sinwatan akweiy. Idokes kakita bikanig. Asteiy inounas, tage gamag singay babaw katuyouns imimekes, ipapeps Yeisuw wa̱won. Na̱tan vin ikabkwen anakweim matan ]A3(Yeisuw iyum im Galiliy, gamag babaw nikaymates, mo imwa̱saws peinan bo iyum. K@&Mtowen neibwein yeiluw waseg mo initoug waseg Yeisuw, ilana, “Soug yak bitatouw,” tage Yeisuw ikayeb, ilana, “Kuyum kun wambunatum; kwamtel Yowbad nasiwa̱youb waseg ya̱koum.” Mo inoun in ikamtilakes ven avakaein wawnuwan, mo ikakins Yeisuw nasiwa̱youb bwanabwein waseg. Takalawagein sinagog natun ikatoun ?5%Ven walasin Gelasin gimgilis iliganes, ininitougs waseg Yeisuw, sivines kid Yeisuw beiyum; peinan aspwa̱yat avakaein. Mo itouw wa̱wag, iyum. %>C$Tasiyas nikines mo ikamteles, ilansa, “Taw towen takabala̱wein, yeiluw neiweiys, Yeisuw gog idibakes mo yeiluw ilisawes, o taw towen bo ibwein.” @=y#Gamag babaw iliganes, isaps kid bikines; e, imekes Yeisuw, iba̱nes taw towen, bo nilisawes yeiluw. E, isin Yeisuw walasin, anakweim bo isikam, nanon bo idumwal; mapuna iwenes. }<s"Tasiyas tamtakivateins bwaloud ikines, mo isawls ikamteles youd to nikines, inineis ven waseg o nawoud waseg. ;!Siyas yeiluw mo ilisawes taw, inekes bwaloud mo kabala̱weins, isisawls ikalka̱louws tigtageg, inineis wayvagam, iwgweles. 0:Y Bwaloud babaw nikamkwams awuyow a̱ne wakaytet nitatos; siyas yeiluw igilagels, ilansa, “Tab kadilok baka̱siw bakanekes mansiyas bwaloud, ne?” Yeisuw itam. g9GSiyas yeiluw mo igilagels waseg Yeisuw, ilansa, “Awoum kwayabem bakan wa̱leg, ne?” 8/Yeiluw igilagel waseg Yeisuw ikous, mo Yeisuw ikatugan, ilana, “Ami-yagam?” Ilana, “Kamimet,” peinan yeiluw babaw neisiws wawnuwan. 7+Peinan Yeisuw bo nidibek yeiluw towen va̱gan bilisow taw. O peinan tut babaw yeiluw niwaweiys-wan mo ikabala̱wein, o gamag niyousis, imtakavates. Naman, kaken niyawanis tawtoun waseg, tage bo iwlitun; o yeiluw kawsep isawl in wanawoud; singaya iyageg gamag towen. t6aMtowen im, ikin Yeisuw, mo iwak, ikalivatow, imasis kantukov wamatan Yeisuw, aygan avakaein waseg iyowal, ilana, “Aveiyag bukunuwakeig yey? O ya̱koum Yeisuw, Yowbad Tatawtoun Natun ya̱koum. Beitay! Awoum bukuyagageig, ne?” 95kIlugs, Yeisuw in wanakaew mo ilivet gimgeilin ven towen; yeiluw neiweiys taw towen. Yam babaw nag issikam anakweim, nag ivag nabunatum. Sona mwadoyan nimmasis wakalawag. X4)Ikuks ee... ilugs min-Gelasin wasiven. Galiliy palatan, Gelasin palatan. -3SYeisuw mo idibakes, ilana, “Aveiyag wawun amipwa̱yat? Adok nag kunmiseigs, ne, va̱gan balabeimiy?” Bo iwenes tasiyas, isom ninous, sisiyas wasigeis illivans, ilansa, “Adok kweitan gamag towen, idibakes yag son kaysay, mo ikanawes aygan!” Inek takabala̱wein ven Gelasin waseg '2GInekes Yeisuw, iwgunis, ilansa, “Tamwey, bo bitamta̱mats.” Iligen, ikit, ikan yag, ika̱nes kaysay tasiyas kuva̱kaein, mo iyenom. Niwal avakaein. 1Ikuks ee... bo imasis Yeisuw. Bwaw kweitan mo ilivatus; iwaweiy wag, yevagam bo neinay-o; kakita bimukuls. Bo igak. 0 Yam kweitan, itouws wa̱wag siney navamul, idibakes, ilana, “Tadopels, taneis palata dadan yevagam towen.” Mo ikuks. 1/[Iwa̱ge Yeisuw, idibakes, ilana, “Kalisiy yakamiy bukuliganes liva̱nen Yowbad o bukutams waseg, yakamiy mamagina inag o budag yakamiy.” Bwaw ikan, mo iyenom .Teitan gamag ikow livan, ikaypwa̱lal in, idibek Yeisuw, ilana, “Inam siney budam nitowas watoulan, sivines bikineims.” j-MInan siney Yeisuw budan mo binekes, nag gog, peinan gamag babaw katikunouks isibwades ked. J, “Kuvna̱seimiy va̱gan bukuliganes bwein. Kukin kal navavag sam, mo bikatimweis bibabaw. O kukin navavag nag, mo bikwey aveiyag idok nises. Mounida beidev mtowen.” Yeisuw inan, budan V+%“Peinan sinap babaw nisowmes nisesun-wan, igaw mo bikamat, wakamnat. R*“Nag kal bivakanot lamp, mo loutan bikatigubweil wakunuwatan, o nag bisen lamp waskawan keb, nag; tage bisen wanakaew wakaban, mo tasiyas bisousiws wanuwan bunatum towen mo bikines mititeilin. ,)Q“Tage kaytul towen wasapon ma̱wana tasiyas asisinap bwanabwein, iliganes livan, iyyousis ikimtuwes, o ikaptules, mo ivag angis bwanabwein. Lamp liva̱nen n(U“Kaytul kasiyas ikalka̱louws son doudiw kaytul-nen ma̱wana tasiyas iliganes, inounas ee... ininuways livan towen son ven watinow ankanuway, o ininuways ven watinow mwa̱saw-nen; mapuna liva̱nen Yowbad nag ivag anagin. >'u “Kaytul kasiyas wadikuda̱kul ma̱wana tasiyas iliganes liva̱nen Yowbad, imwa̱saws-wan, tage nag isob wanuwes, tut kadilakus isimounids ee... Seitan iyakwanes mo ikalows. (&I “Kaytul kasiyas wa̱ked ma̱wana tasiyas iliganes, waninous nises, mogo Seitan isap ikwey livan towen; matage isimounids Yowbad ankatuneib silma̱nin. T%! “Silawun kabebay towen mamagina: kaytul ma̱wana liva̱nen Yowbad. $  Iw to Yeisuw, ilana, “Yowbad bo itam wasigeis yakamiy va̱gan bukukwakins nakaleiwag sinapun, nisowum wasigeis babaw gamag. Tasiyas gog misinaka kabebay biliganes,Bikikines, nag gog biba̱nes silawun;
o biliganes, nag gog bikakins silawun. Y#+ Inavamul mo ikatugans waseg Yeisuw, sivines kid bikakins silawun kabebay. "“Tage kaytul mwasanin ikalka̱louw ininein pwepway bwanabwein, isibwa̱sobs, iwkuva̱kaeins. Kaytul katanok ivag anagin lakatutan.” Ilivan ikous, mo ilivan, aygan avakaein, ilana, “Kal yak sam teigam, bweina kuligen.” Kabebay liva̱nen ,!Q“Kaytul mwasanin ikalka̱louw ininein wapwepway son doudiw kaytul-nen. Son doudiw isibwa̱sobs; kasiyas doudiw bo iwkuva̱kaeins, mapuna wit iguya̱gweys.  “Kaytul mwasanin ikalka̱louws ininein wadikuda̱kul, isibwa̱sobs, mo ka̱las ikalin, ikalayyag; peinan nag ivag pwepway-nen. Y+“Talavein kaytul wit ispusoup wa̱bag. Ilivelov ee... kaytul mwasanin ikalka̱louw ininein wa̱ked. Gamag mo inounas ivva̱nis kaytul tasiyas, mo man iyoyows imimeis, ikikines, ikamkoums ikamiyeivis. wgWankuyeim ven babaw gimgilis ikatuyouns inekes Yeisuw, gamag singay babaw, inakabebay mo isekes, ilana: c?Nayuwein vin yagan Yowan, Susa nakwav, mtowen tamtakavatein Elod nabunatum. Natounun Susana. Tasiyas sisiyas vinay babaw sivavag sam; issekes kaeis Yeisuw siney navamul yam katanok katanok ikams. Talavein kaytul  +Yam mwasanin wankuyeim mo ita̱vin ven babaw wasigeis, iggeiguy, o isekes anilivan bwanabwein, Yowbad inakaleiwag liva̱nen. Siney inavamul sinwatan teiy, sisiyas vinay mwasanin issekes kaeis yam katanok katanok ikams. Vinay tasiyas Yeisuw nivag mo ibweins kweiboug askatoun, peinan yeiluw niyagages. Na̱tan Meliy nididawes Magda̱lein, bo nikayeb yeiluw teinim teiy waseg, mo ilisawes, bo ibwein. zm2Tage Yeisuw idibek vin, ilana, “Nukusimounid waseg yey mapuna bo kubwein. Kunoun kun niwal waseg.”mS1Siney nikamkwams mo illivans sisiyas, ilansa, “Kal mtowen biwid gamag asisinap kalbaleb?” `90Yeisuw mo idibek vin mana̱wen, ilana, “Amsinap kalbaleb bo awid, bo ikous.” #?/“Mapun ansinap babaw kalbaleb bo awid bo ikous, mo ikalin nuwan avakaein; tage kukin kal bawid ansinap kakit kalbaleb, mo bikalin nuwan kakit.” `9.“Nag tagon kuptum kunug, tage mana̱wen vin bo iptum kakeig natagon mul waseg. |q-“Na̱siw nam wambunatum, nag kumuloul waseg yey, tage mana̱wen vin isap ivviyom kakeig ee... nag iyakous. U#,Mo itouvin bikin vin mana̱wen, idibek Saymon, ilana, “Kukin vin mana̱wen. A̱siw am wambunatum, nag yevagam kusekeig bawid kakeig; tage mana̱wen mitinagin bo idal kakeig mo itanob kunun waseg. ta+Iw to Saymon, ilana, “Adok mtowen nakawlavag avakaein niwid iyakous.” Yeisuw ilana, “Magen.” *“Asteiy nag ivag money waseg bimapus sikawlavag; mapuna iwidis iyakousis. Am-towen bikalin nuwan singay waseg?” )Yeisuw mo ikabebay, ilana, “Tamwey teitan waseg, asteiy gamag sikawlavag, teitan lakatunim kina, tayuwein sinawanim kina. #(Iw to Yeisuw, ikatimop nanon, ilana, “Saymon, kweitan youd badibakeim yak.” Saymon ikatimop, ilana, “Aw-youd bukwatimlakeig?” K'Tage tanuwagan bunatum, Palisiy mtowen ikin vin mana̱wen. Nanon waseg ivtok livan, ilana, “Kukin Yeisuw palopit bo bikakin kal vin mana̱wen ikabkwen won o bikakin ansinap kalbaleb.” ve%Isin, mo vinen ven towen ansinap kalbaleb iligen Yeisuw neisiw beikam Palisiy towen wanbunatum, mo ikow natagon wanuwan botol kakit, inow, itamanaw watibwelon Yeisuw, kaken walasin, ivva̱lam. Ivva̱lam, iwta̱wout mitinagin, ininein wakaken. Ikous, mo kunun vayvayov ikow wanaman, itanob. E, iviyom kaken, peinan singay ikalin nuwan; mo iptum natagon waseg. b=$Palisiy teitan bo idow Yeisuw bein ikams son. Itam, isiw Palisiy wanbunatum, isin. j M#“Tage misinaka Yowbad nitun ikakins ansinap mounid.” Na̱tan vin iwid ansinap kalbaleb M “Peinan tabapta̱ysein gamags Yon neim, nag ikam kan tonen, nag imwamoum wayn, mo kulansa ‘Takabala̱wein mtowen peinan baloum iweiy.’ Tage Gimgilitoun yey nam akamkwam, amwamoum, mo kulansa ‘Taw towen tagovek, ikamkwam o imwamoum avakaein, ikanubeins siney tasiyas takaweins ta̱kis o tasiyas takalbalebs.’  'Yeisuw mo ilivan, ilana, “Ama̱wan bakabebay va̱gan bukukwakins gudwouvaws yakamiy amisinap ama̱wan? Adok yakamiy ma̱wana gamagal iwliwals wavtakon ven, idibakes sisiyas, ilansa, ‘Kawaway kup tage nag kusilasals; ikous, mo kalloupid tage nag kuva̱lams.’  -Iliganes Yeisuw anilivan towen, tasiyas takaweins ta̱kis sisiyas gamag babaw; ikavasis Yowbad, peinan bo itams waseg Yon inageiguy, ibapta̱yses tasiyas. Tage tasiyas Palisiy sisiyas tassinaps bo ipiyaves Yowbad nanon pines tatineis, o Yon nag ibapta̱yses tasiyas. “Mounid mtowen Yon ikalisawes gamag babaw wadaban pwepway; tage Yowbad nakaleiwag wanuwan asibabaw imugwas; Yon ikuyeim.” “Liva̱nen mtowen Bukitab waseg mamagina:‘Bo bakayeb towen bikokew agulivan,
bimgwayeim yak, bikaleil muked.’ “Tage aveiyag silma̱nin nukuneis wanawoud? Adok bukukines palopit, ne? Magen! Peinan mtowen Yon ilisawes tasiyas palopits. O“Tage aveiyag silma̱nin bo kuneis wanawoud? Bukukines taw teitan anakweim maynamnabwein, ne? Adok nag. Peinan tasiyas asikweim singay maynamnabwein, abes bwanabwein king sibunatum wanuwan. PYon inavamul iyums ineis, mo Yeisuw isilamaw liva̱nen Yon, idibakes gamag babaw, ilana, “Aveiyag silma̱nin bo kuneis wanawoud? Bukukines amweilok giligil, yag itow mo iguwen, ne? Adok nag. @yYeisuw iligen asilivan Yon navamul tasiyas, ilana, “Kuyums, kwamtilakes Yon sinap towen nukukines o nukuliganes: toukwaws ikins bwein, takagayals inounas bwein, toulepels kulivis ibwein, takakons iliganes livan, takanigs ikits vayuwein, o tasiyas tasimavs bo inganegs agulivan bwanabwein. Gamag mwasanin idokes gunawotet nag ibwein, tage kalisiy ikalin nuwes waseg yey, mo bimwa̱saws tasiyas. E, kuneis, kudibakes Yon mamagin.” Yam towen waseg, Yeisuw iva̱ges mo ibweins takatouns babaw, sisiyas tasiyas bwagaw nibugawus, o toukwaws babaw iva̱ges mo ikines. LTawaw tasiyas inounas, inekes Yeisuw, ilansa, “Tabibapta̱ysein gamag towen Yon nikayabem nakam, kasekeim anilivan, ilana, ‘Age ya̱koum Mesay? o nag? bakakaymet tayuwein beim?’ ” Yon iligen, idouw navamul asteiy, ikayabes kid binekes Yeisuw bilansa, “Age ya̱koum Mesay? o nag? bakakaymet tayuwein beim?” b=Tasiyas Yon inavamul ikines, mo inekes Yon wa̱deil nises, ikamteles youd tasiyas. ucBulagan towen in ven babaw wawnuwan Yudiy mo ibekena walasin Yudiy. Tabibapta̱ysein gamags yagan Yon 5~cTasiyas ikines, bo igeg ninous, iyakawanes Yowbad, ilansa, “Palopit avakaein bo isap wasigeis ya̱kids,” o ilansa, “Yowbad bo ilakwaneids inagamag ya̱kids.” O}Mo takanig towen ikit, illivan. Yeisuw itok mo inow inan waseg. |Mo imek takanig a̱ban, ikabkwen. Takaweins toumat tasiyas mo itomos. Mo idibek takanig, ilana, “Tawlat yak, adibakeim, kukit.” @{y Inounas ee... kakita bisaps wakalamatan ven, mo ilivatus tasiyas takaweins takanig nimeis, peinan bo bidibwanis. Takanig kuda̱taw, inan nakwab, tage towen natun anmwa̱net. Yeisuw ikin mana̱wen vin ivva̱lam siney ven gimgilis singay babaw. Yeisuw ikin, inok nuwan, idibek, ilana, “Mata kuva̱lam.” Uz# Yamtan yam mo ineis ven yagan Neyn siney navamul sisiyas gamag babaw. y Ikous, takalikay natouwats tasiyas mo iyums ineis wanbunatum, iba̱nes natouwat, bo ibwein. Nakwab na̱tan natun iyakit Ux# Yeisuw iligen anilivan towen, bo isom nanon, itouvin, idibakes asibabaw antabwa̱kuns, ilana, “Mounid nag aban gum-Yisleil binamis beibwein waseg yey, tage takalikay towen singay inamis bwein.” twaYeisuw iligen, siney tasiyas ineis ee... kakita bisaps takalikay nabunatum waseg, takalikay towen mo ikayabes viyen mwasanin, imekes Yeisuw, isekes takalikay anilivan, ilansa, “Takalikay anilivan mamagina: Guyaw, awoum bivakaein muwotet. Yey toul wamatam yak. Awoum bukusiw wagunbunatum. Mapuna na-ikadilokeig bawekeim yak. Deisa kulivan mo beibwein guntouwat. Yey akakin kaleiwag. Gunakaleiwag nises wasigeis guntakanaviys. Badibek teitan, balana, ‘Kun,’ mo bein. Tayuwein badibek balana, ‘Kum,’ mo beim. O guntouwat badibek, balana, ‘Kuwtel wotet,’ mo biwtel. Bweina kulivan beibwein ankatoun.” )vKMin-Yudiy tasiyas inekes Yeisuw, igilagels, ilansa, “Bweina kuvag, peinan takalikay towen ansinap bwein, sivinan gamag ya̱kids mo iwlul dasinagogs.” 9ukTakalikay towen iligen bulagan Yeisuw mo idawes min-Yudiy tammwayas mwasanin, ikayabes bikines Yeisuw, binitougs va̱gan beim bivag takalikay natouwat towen mo beibwein. t+Ven towen mina-Lom sitakalikay nises; mtowen singay sivinan natouwat teitan; tage bo ikatoun avakaein mtowen natouwat. Kakita bo bikanig. “Tage kal yak bukuligen agulivan, tage nag bukwanaway aygag, ya̱koum ma̱wana taw teitan niwlul nabunatum, tage kakolan igwey, nikelay pwepway makaw waseg; yevagam mo ila̱tay avakaein, iwaweiy bunatum towen, nuwanaw mo ikalivatow, ikatagulek iyakous. Bo igak.”q0“Peinan ya̱koum ma̱wana taw teitan niwlul nabunatum, ikaviyeil in watinow va̱gan kakolan bunatum bisin wakunuwatan dakul. Iwlul iyakous mo ikweis avakaein, yevagam ila̱tay avakaein iwaweiy bunatum towen, tage nag igogewn, peinan iwlul bwein. {po/“Kal yak bukumekeig, bukuligen agulivan o bukwanow aygag, bakabebay va̱gan bukukwakins ama̱wan amsinap. hoI.“Aveiyag wawun kudibakeigs kulansa, ‘Guntovek, guntovek,’ tage nag kwanawes aygag? enC-“Gamag ma̱wan. Magat nanon bwein mo beivag ansinap bwein; tage kukin nanon kalbaleb mo beivag ansinap kalbaleb. Aveiyag gamag nanon bika̱lawt waseg, mo bisap wadon, billivan ma̱wan. Kakol tawtoun o adok igwey (mI,“Bitakin wuwan mo bitakakin amweilok ama̱wan, bwein o kalbaleb. Adilaboub waseg nag bitalep yaveinun. Amweilok kulikoul waseg nag bitalep gleip, nag. l+“Nag kadilok amweilok bwanabwein beiwuw gog anagin kalbaleb, nag; o nag kadilok amweilok kalbaleb beiwuw gog bwanabwein, nag. k1*“Aveiyag wawun kudibek bwadam, kulana, ‘Gwade, bo bakablev musamus wamatam’ tage nag kukin amweilok matam toneim wanuwan? Tayyaweid ya̱koum, wanamug kwablev amweilok matam waseg, mo bukukin bunik musamus bwadam wamatan, bukwablev. Sinap ma̱wana amweilok anagin j{)“Aveiyag wawun kukines musamus nises bwadam matan waseg, tage nag kukin amweilok avakaein matam toneim wanuwan? >iu(Kweitan livan isekes mamagina: “Kukin tamwey kal bimulis natouwats, tasiyas navamul nag bikaleiwags; igaw gog biyakousis sitovek ansinap mo bimlavags ma̱wana tamwey towen. h5'Kweitan kabebay isekes mamagina: “Kukin toukwaw bimgwey toukwaw teitan, nag kadilok ked biba̱nes. Asteiy bo bikalivatows bineis wa̱leg.” Fg&“Kusekes tasiyas, mo Yowbad bisekeimiy, miwliyoug bibabaw, bo bika̱lawt wasigeis yakamiy. Ama̱wan vakaeinan bukusekes simiyas, bo ma̱wana vakaeinan Yowbad bisekeimiy yakamiy.” rf]%“Awoum kudokes gamag mwasanin takalbalebs, ma̱wan Yowbad bidokeimiy takalbalebs yakamiy. Awoum kumapus asisinap; ma̱wan Yowbad bimop amisinap yakamiy. Tage kuwidis, kunumlaves asisinap, mo biwid amisinap yakamiy, binumlev. e$“Yakamiy-vak kadiloka binok nuwamiy wasigeis tasiyas; ma̱wan ansinap Tamads walba̱lab. Awoum kudok soum ansinap kalbaleb >du#“Tage yakamiy, kadiloka kusiwyoubus tasiyas nikamliweimiy, o kulabes gamag, kusekes miwliyoug. Awoum kunmises mapun bukukwawes. Bukuva̱ges ma̱wan agulivan, mo bukuba̱nes maysamiy avakaein, bukumlavags Yowbad nitun yakamiy. Peinan Yowbad issiwyoubus tasiyas tagidukis sisiyas takalbalebs babaw-wan. (cI"“Kukin bukusekes miwliyoug wasigeis tasiyas kudokes igaw bimapus, nag ivag amisinap bwein. Tasiyas takalbalebs isekes sisiyas va̱gan igaw mo bimapus. pbY!“Kukin bukulabes tasiyas nilabeimiy nag ivag amisinap bwein. Takalbalebs-vak iva̱ges ma̱wan. wag “Kukin bukusiwyoubus tasiyas nisiwyoubumiy nag ivag amisinap bwein. Takalbalebs-vak iva̱ges ma̱wan. k`O“Ama̱wan sivinamiy gamag biva̱ges wasigeis yakamiy, kuva̱ges ma̱wan wasigeis tasiyas. {_o“Kukin kal tasimav binitoug waseg yak, kadiloka kusek. Kukin kal bikwey muwliyoug, awoum kulivan biyamen. y^k“Kukin kal beiweiy silapam kutouvin-vak paliyuwein beiweiy. Kukin kal bikwey amukweim, kusek-vak musag. |]q“Kulivans bwein wasigeis tasiyas nikawtuneimiy. Kunitougs waseg Yowbad va̱gan bilabes tasiyas niyageimiy. \“Tage adibakeimiy taliganeins agulivan yakamiy: Kadiloka kusiwyoubus tasiyas nikamliweimiy. Kulabes tasiyas nikamliweimiy. J[ “Tut towen gamag babaw ikavasimiy, tage kalbaleb bukulivatus. Peinan kweiboug timsiyas bo ikavasis tasiyas palopit tayyaweids. Yakamiy ma̱wana tasiyas. Kusiwyoubus tasiyas takalbalebs Z+“Bo kukwamuweips yakamiy, tage kalbaleb bukulivatus, moun bikamateimiy. “Kugagigs tut towen, tage kalbaleb bukulivatus, bukuva̱lams. rY]“Tage guyawaw yakamiy, kalbaleb bukulivatus, peinan maysamiy nukukwawes ven watinow, bo misinak. 1X[“Kukin gamag mwasanin bikamliweimiy peinan agugwamag yakamiy, o kukin bipiyaveimiy o bitawyageimiy o bivtokeimiy livan, mamagina takalbaleb yakamiy, kadiloka kumwa̱saws avakaein, kusilasals, peinan maysamiy avakaein nises walba̱lab. Kweiboug timsiyas inuwakes tasiyas palopits ma̱wan. {Wo“Tamumwa̱saw yakamiy amimoun, bo
bukwamuweips.Tamumwa̱saw yakamiy tavva̱lams, peinan
bukugigs. V%Itamnow matan mo ikines navamul ilana:“Tamumwa̱saw yakamiy tasimavs, peinanYowbad nakaleiwag nises wasigeis yakamiy. U%Asibabaw sivines bikabikons wa̱won Yeisuw, silma̱nin natawtoun binekes kid tasiyas, mo beibweins. Mwasanin bimwa̱saws, mwasanin nag ;TqO Tasiyas bwagaw nibugawus, ivag mo ibweins. {SoSiney tasiyas iwloubus, itamanaws wasapon, sisiyas inavamul singay babaws; sisiyas babaw min-Yudiy o min-Yelusalem o tasiyas misikes ven Ta̱yil o Sidon wakawalaw, asibabaw nimeis kid biliganes aygan, o bivag va̱gan beibwein askatoun. 5RcTasiyas yiges mamagina: teitan Saymon, mo idok yagan Pita, o bwadan yagan Andiluw; o Yemes son Yon; o Pilip son Batolimiw; o Matiw son Tomas; o Alpiyow natun yagan Yemes; o talliwon towen yagan Saymon; o Yemes natun Yudas; o tayuwein Yudas Iskaliyot, mtowen bisilkod Yeisuw. Ilabes gamag babaw Q7 Iyam ga̱boug idawes navamul mo imekes. Waseg bod towen ikatigik inagamag, misinaka sinwatan teiy, va̱gan bimlavag aposol bikanawes kid aygan. qP[ Misiya̱mun towen inoun in ven koyakoy waseg va̱gan binitoug waseg Yowbad; ininitoug ee... iyam. O Tasiyas gog, bo ikapasal nuwes peinan iwotet Sa̱bat waseg, illivans sisiyas aveiyag binuwakes. Inavamul sinwatan teiy N Yeisuw ikines gamag tasiyas babaws ikous, wankuyeim mo idibek mtowen toupam, ilana, “Kudumwes namam.” Idumwes, bo ibwein. M% Yeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “Kadeg? Tab kadilok Sa̱bat waseg bitawotet bwein? o kalbaleb? Bitayamov gamag? o bitayageg gamag?” mLSIkakina sikanuway, idibek towen toupam, ilana, “Kum, kutom towen.” Mo mtowen itamanaw im. *KMTasiyas takatimlakeins kaleiwag sisiyas tasiyas Palisiy ikinbunikes, idokes kid bivag taw towen beibwein Sa̱bat waseg; bivag ma̱wan mo biyateles Yeisuw. bJ=Kwayuwein Sa̱bat isiw in wasinagog ikatimlakay. Taw teitan nises, naka̱tay ipam. I Mo Yeisuw idibakes, ilana, “Gimgilitoun yey; takaleiwag Sa̱bat waseg, yey.” Sa̱bat waseg Yeisuw ivag toupam ibwein ;HoIw to Yeisuw, ilana, “Adok bo kuvinis liva̱nen Deibid, ne? Peinan asimoun siney nagamag, isiw in wanuwan Yowbad nabunatum, ikow bled towen nisenas wamatan Yowbad, nikatibomes silma̱nin tanuwgwes lun beikams, o towen Deibid nag kadilok beikam. Tage peinan asimoun, ikam, mo isekes siney ikams.” tGaPalisiy mwasanin ikines, ilansa, “Aveiyag wawun kuva̱ges ma̱wan, kusiplaves Moses nakaleiwag?” F 9Wankuyeim, Sa̱bat waseg, ikanapels bag kweitan, siney navamul, mo inavamul ilpeleps wit mwanoug, inutus, ikimmayes va̱gan biba̱nes anagin beikams. vEe'“Nag kal beimoum kweiboug wayn mo sivinan kweivaw. Ilana, ‘Peinan kweiboug bwanabwein.’ ”HD &“Tage bivgog kunasoup kunavaw wanuwan, mo bises bwein. C%“Nag kal bivgog kunasoup kunaboug waseg wayn kweivaw, peinan beilol wayn mo bitavis kunasoup biyageg, o bo biyamkwen wayn. 2B]$Kabebay kweitan idibakes, ilana, “Nag kal bisiled mwaynavaw kweim bibweil kweim mwaynaboug, peinan kweivaw kweim bo biyageg, o nag bibunek kweiboug kweim waseg. nAU"Iw to Yeisuw, idibakes, ilana, “Sigeilin veivay waseg, ta-ma̱wan tasiyas tassagals beipos, peinan taveivay siney tasiyas nisesus. Tage igaw anatut waseg taveivay bilisawes, mo beipos tut towen waseg.” Kweivaw kaleiwag X@)!Wankuyeim idibakes Yeisuw, ilansa, “Yon inavamul singaya kutukut ipsapos o ininitougs waseg Yowbad, o tasiyas-vak Palisiy sivamul ipsapos o ininitougs; tage ya̱koum muvamul ikamkwams, imwamoums.” o?WIw to Yeisuw ilana, “Tasiyas toubweins nag sivines doket; misinaka takatouns. Nag am silma̱nin tasiyas toubweins, tage silma̱nin tasiyas asisinap kalbaleb, badawes va̱gan bikanavin ninous mo beibweins.” Pos liva̱nen 1~~3}|={{zyyxx.wvv[uuFt}ss;rr9qponnlkkujkii7hgfeePd\ccibbUa`` _^n]]@\\[ZZYKXXWW4VtUUnTS}RRRQPPcOOSN&M{LKJJZHGFrEE7DD_CCRBB=A@7?>>U=j<“Nagein mibunatum makaw, o nag bukukineigs ee... igaw anatut wanakoug bukulansa, ‘Kalin nuwads mtowen neim silma̱nin Yowbad nawotet,’ mo bukukineigs vayuwein.”- "“O Yelusalem. Min-Yelusalem yakamiy kuwaweiys tasiyas palopits, o tasiyas nissekeimiy Yowbad anilivan kuwaweiys dakul waseg, kwatimates. Tut babaw sivinag badaweimiy bukumeis bamtakavateimiy ma̱wan kolkolek imtakavates nitun; nag gog; kupiyaves aygag. -,S !“Kadiloka ba̱noy gunaked nagein, nubweig, bugiy. Peinan palopit babaw yakamey bakamta̱mat Yelusalem. Tobwag ven awoum. Min-Yelusalem bo iwaweiys palopits @+y Iw to Yeisuw, ilana, “Kuneis, kudibakes bulawud towen agulivan mamagin: Nagein nubweig siyas bwagaw bakayabes, takatouns bavag mo beibweins, tage bugiy bo bayakous gunawotet. j*M Tut towen Palisiy mwasanin inekes Yeisuw, ilansa, “Kusawl, kun, Elod sivinan beiweim.” e)C “Gamag babaw meinoys wanuvid, wayavat, wabomat, wa̱yals, bimeis bisinis beikams Yowbad nakabkaleiwag waseg. Tage mwasanin wankuyeim bo bimugwas, o mwasanin wanamug bo bikuyeims.” Yeisuw beimat Yelusalem waseg 4(a “Mo bukuvva̱lams o bukwakilis kumtumiy, peinan bukukines Ebelam, Aysak, Yekob sisiyas tasiyas palopits, Yowbad nakabkaleiwag waseg, o yakamiy bukusiwas watoulan. ' “Towen gog bilivan, ‘Mounid nag akakin avanuy mukunoy nukumeis yakamiy. Kunounas, kuneis, takalbalebs yakamiy.’ d&A “Mo bukulansa, ‘Nakakamkwam nakamwamoum wamatam yak, o nukwatimlakay wamaven.’ y%k “Igaw tanuwagan bunatum bitamanaw, bikatibog koukwed, mo bukutowas watoulan, bukugipits, kulansa, ‘Tamwey, kwaliyow koukwed pinem yakamey,’ tage mtowen bikatimop agamiy, bilana, ‘Nag akakin avanuy mukunoy nukumeis yakamiy.’ b$= Teitan gamag ikatigan, ilana, “Tamwey, tabta Yowbad bikatinabwes gamag asteiyuye?” Iwa̱ge, ilana, “Kuyokons va̱gan bukusiws koukwed kabkakit waseg. Mounid, gamag babaw sivines beisiws, biyokons, bo nag. #  Inoun, in, silma̱nin Yelusalem, ita̱vin ven babaw, ven mwasanin wunoveks, o ven mwasanin wunkekels, ikatimlakes gamags. N" Vayuwein ilivan, ilana, “Ama̱wan bakabebay va̱gan bukukwakins Yowbad nakaleiwag? Adok ma̱wana yist, na̱tan vin ikow isen waseg pwalaw avakaein, tamkwa̱lan mo ilol.” Koukwed kabkakit &!E “Adok ma̱wan tipol veitun, peinan gamag teitan ikow inow isop wanabag; isob, ivakaein, mo mansiyas man iyoyows iwlules sibunatum yayagein waseg.”  w Mapuna idibakes, ilana, “Yowbad nakaleiwag ama̱wan? Aw-kabebay basekeimiy va̱gan bukuliganes o bukukwakins. 9 Anilivan ma̱wan, mo ivag asimwasin tasiyas nivtokays livan, tage gamag babaw imwa̱saws peinan ikines nawotet singay tawtoun. Yowbad nakaleiwag 9k “Tage mana̱wen vin, Ebelam tabun na̱tan, Seitan niyawen bweilim babaw, bweina balik Sa̱bat waseg. Peinan Seitan ankatoun nivag sinwatan kweinim kweitoun bweilim.” .U Yeisuw ikatimop aygan, ilana, “Tayyaweid yakamiy. Sa̱bat waseg kulikus aleimiy bulumakaw o donkiy wasibunatum nisesus mo kutokes kunawes wayvagam beimoums. r] Tage tanuwagan sinagog ikin Yeisuw nivag takatoun ibwein Sa̱bat waseg, ikapasal nuwan, idibakes gamag tasiyas, ilana, “Yam kweinim katanok waseg bitawotets. Awoum kumeis Sa̱bat va̱gan amikatoun biva̱geimiy bukubweins.” T! Isen naman wa̱won, nuwanaw mo idamoms tapwan; mapuna ikaves Yowbad. V% Yeisuw ikin, idibek, ilana, “Vin yak, bo kubwein, amkatoun waseg.”   Na̱tan vin nises, sinwatan kweinim kweitoun bweilim ankatoun waseg tapwan idadog. Ta-ma̱wan bitamanaw bidamoms tapwan. =u Sa̱bat waseg, Yeisuw igeiguy wanuwan sinagog. ta “Ikatimop aygan, ilana, ‘Bweina ga itet bweilim towen. Bakaviyeil leis wadadan palavas, basen bulumakaw pwes. Kukin bweilim wamatads beiwuw wuwan, bo bwein. Kukin nag, mo bateiy.’ ” Na̱tan vin ivag ibwein Sa̱bat waseg +O “Idibakes tasiyas tawtelein bag, ilana, ‘Kweitoun bweilim aninek yaveinun makaywen, anineiv wuwan; nag. Kuteiy, awoum biteta mav, biyamkwen pwepway.’  Yeisuw mo isekes nakabebay mamagina: “Taw teitan, wanabag nisop yaveinun nitet. Sivinan wuwan bikow; iwekey, nag. 9k “Awoum kudokes min-Yelusalem tasiyas sinwatan teinim teitoun asisinap kalbaleb, mo bunatum bunaveiyov yagan Siloum ikalivatouw iwaweiys. Nag. Min-Yelusalem babaw asisinap kalbaleb; o yakamiy-vak, kukin nag bukulaves amisinap kalbaleb, mo bukukwanigs ma̱wana tasiyas.” Yaveinun nag ivag anagin ta Iw to Yeisuw ilana, “Awoum kudokes min-Galiliy tasiyas asisinap singay kalbaleb mapuna imta̱mats. Nag. Min-Galiliy babaw asisinap kalbaleb; o yakamiy-vak, kukin nag bukulaves amisinap kalbaleb mo bukukwanigs ma̱wana tasiyas. I  Misiya̱mun towen gamag mwasanin idibakes Yeisuw, ilansa, “Min-Galiliy mwasanin iwaweiys man iluns waseg Yowbad, mo Paylat iweiys gamag tasiyas, imta̱mats sisiyas mansiyas man neiweiys.”   ;“E, bukun wa̱deil, bukusesuna ee... anatut bukupa̱yin inapa̱yin meivek-wan beikous, mo bilikum bukusap wamnat.”' :“Kukin kal biyateleim binaweim waseg takaleiwag silma̱nin ya̱tal; igaw wa̱ked kadiloka kuyokons va̱gan ninoumiy bukulatanes. Kukin gog nag, mo biyateleim wamatan towen takaleiwag, o takaleiwag bidibek plisman, bilana, ‘Kutok gamag towen kunow wa̱deil.’ ?y 9“Aveiyag wawun nag bukukwakins sinap didumwal? ! 8“Tayyaweid yakamiy! Kukines liba̱lab, ven ankakin mo kukwakins aveiyag bikamat, tage nag kuwtusis Yowbad nawotet tut towen waseg. l Q 7“O magat bukukines yals itow, bukulansa, ‘Ka̱las beikal avakaein,’ mo beikal ka̱las. } s 6Idibakes gamag babaw, ilana, “Magat bukukines lov isob wayavat, bukulansa, ‘Bo beikweis.’ E, mo ikweis. - S 5“E, bilivis, taman palatan, natun palatan; o inan palatan, natun palatan; o asteiy vinay son yawan, na̱tan palatan, na̱tan palatan.” Nag iwtusis Yeisuw d A 4“Igaw bunatan bunatum wanuwan asteinim bilivis, asteitoun palatan, asteiy palatan. q [ 3“Awoum kuninuways yey nam silma̱nin niwal ven matinow. Nag. Yey nam silma̱nin abilivis bavag. b= 2“Igaw mo bibapta̱yseig kweitan youd kalbaleb waseg, o sivinag nuwanaw biyakous. V% 1“Yey nam bavakanot kov wadaban pwepway, o sivinag nanawan bigidaged. T! 0“Tage kukin kal nag ikakin natovek nanon, mo iwotet kalbaleb, kadiloka natovek biwaweiy gamag towen, tage nag beiweiy bivakaein. Kukin kal natovek bisiwa̱youb avakaein waseg, kadiloka biwotet avakaein peinan. O kukin natovek bisek navavag babaw, sivinan gamag towen biwotet bivakaein peinan. Yeisuw im silma̱nin abilivis }s /“Natouwat kavel ikakin natovek nanon, tage nag iwtel ma̱wan, o nag ikatunag, natovek mo biwaweiy avakaein. 'G +“Tage kukin natouwat bilana, ‘Guntovek bo iyouviy, adok nag nuwanaw beim,’ mo biwaweiy inagamag, tawaw, vinay, o bimlavag tagovek, o bimwamoum tawtoun soup bikabala̱wein, mo natovek beiyum beim bilabubol natouwat, bimop ansinap kalbaleb, bisen wasigeis tasiyas takapidabs. 'G *Iw to Yeisuw ilana, “Kal natouwat tamwey bisek nawotet va̱gan bimtakavates inagamag, bisekes kaeis bikamkwams? Adok towen tatoukum o tassinap. Igaw natovek beiyum beim o biban inatoukum inawotet waseg, bilana, ‘Kalin nuwag ya̱koum, kadiloka kumtakavet gunwuliyoug babaw.’ r] )Pita ikatugan, ilana, “Tamwey, tabta mukwabebay towen silma̱nin yakamey, o adok gamag babaw?” wg (“Yakamiy ma̱wan, kadiloka kula̱lals, kukwaymateigs Gimgilitoun yey. Awoum balabuboleimiy; awoum.” E 'Kweitan livan Yeisuw isekes mamagina, “Kuninuways tanuwagan bunatum; kukin bikakin asina̱vin tavveinaw beim, mo beilal, bisilbwed kid towen tavveinaw; awoum ge beisiw wanbunatum. "= &“Kukin beim watapwan boug o biba̱nes ila̱lals, mo bimwa̱saws; o kukin walalayis mo beim o biba̱nes ila̱lals, mo bimwa̱saws-vak tasiyas.” ~  %“Igaw sitovek beim mo tasiyas tala̱lals mo bimwa̱saws, bipa̱yiw mtowen, bisekes abes bisinis, mo bimey kaeis beikams. o}W #“Kadiloka kupa̱yiws o milamp bigidaged mamagina tasiyas nikaymates sitovek wasagal, veivay sigeilin; mtowen beiyum beim, bigipit; tasiyas biliganes, nuwanaw mo bikaliyowes koukwed. E, kadiloka kwayamats ma̱wana tasiyas. o|W "“Ampalawen miwliyoug kwatikunakus, mo biseiw nuwamiy ven towen. Takaymates datoveks igaw beim F{ !“Kuymiyises miwliyoug, money kukwawes, kusiwyoubus tasiyas tasimavs; maysamiy walba̱lab mo bises bisigeg. Gamag nag biba̱kews waseg, o man kekel nag bikamkwams, o biyagages, nag. }zs “Awoum beivag amipwa̱yat. Yakamiy Yowbad alen yakamiy, mapuna bo itam va̱gan bukusiws wanuwan nakaleiwag. .yU “Ven babaw gimgilis sivines youd tasiyas. Tamads ikakina aveiyag sivinamiy. Kadiloka bukuninuways Yowbad nakaleiwag, bukwanawes, mo bisekeimiy youd tasiyas. cx? “Awoum kuninuways aveiyag bukukwams o aveiyag bukumoums. Awoum bikubukub nuwamiy. w “O kasiyas kay, nagein mwamov wadadan ked, nubweig beimat, o gamag bikawes binawes bilaves bein wa̱kov. Peinan Yowbad isekes kay astubub kamnabwein singay mo bisekeimiy amikweim yakamiy. Adok nag kunmises Yowbad, va̱gan bisekeimiy kan, kweim. Dv “Kuninuways kasiyas moloubaw peinan isibwa̱sobs wadadan ked, nag iwotets, nag iba̱lals, nag. Tage astubub waseg ilisawes mtowen Solomon antubub kweiboug gamag nikavasis singay. euC “Sinap towen kakit nag kadilokeimiy. Awoum bikubukub nuwamiy youd babaw silma̱nin. ntU “Adok nag kal ya̱koum bukuninuway mutawtoun waseg mo beivag ambweilim bibabaw. Nag kadilok. 4sa “Kuninuways mansiyas bwayobway. Nag isapwes kan, nag itayoys binawes wasiseigous; tage Youbad imtakavates, isekes kaeis ikams, singay gog bimtakavateimiy yakamiy. Jr  “Mwamovads nag mamagina kan; o wouds nag mamagina kweim. 3q_ Mapuna idibakes navamul, ilana, “Awoum bikubukub nuwamiy silma̱nin mwamovamiy, aveiyag bukukwams. Awoum bikubukub nuwamiy silma̱nin woumiy, aveiyag bukusikams. p9 “Guyawaw mwasanin bo ma̱wan; sivines siwliyoug bikatimweisis bibabaw; tage wanuwes nag ivag Yowbad nawliyoug, nag.” Awoum bikubukub nuwamiy "o= “Tage Yowbad idibek, ilana, ‘Takabala̱wein yak, boug towen bukumat, kululuwam toneim biyamkwaneim, mo kal bikow muvavag tasiyas nukwanlev?’ %nC “ ‘Beikous; nanoug mo balana: “O yey guyaw yey, kag babaw, bo kadilok bweilim babaw; bweina bayeiwas, bakamkwam, bamwamoum, bamwa̱saw.” ’ m “Ilana, ‘Adok bagulekwes seigous kweibougs, bawlulavaw bunavka̱veks, waseg basen kan babaw o youd katanok katanok. 3l_ Kabebay kweitan idibakes, ilana, “Guyaw teitan inabag ivag kan singay babaw. Bo ika̱lawt seigous. Nanon ilana, ‘Aveiyag bavag? Peinan bo ika̱lawt seigous.’ k- Idibakes tasiyas, ilana, “Kuvna̱seimiy. Awoum bimwamon mitamiy. Nag bitamwa̱saw peinan dawliyoug babaw. Silawun damwa̱saw kweitan.” njU Iw to Yeisuw, ilana, “Adok awoum. Nag kal isekeig gunakaleiwag va̱gan bakaluweg mivavag.” 'iG Teitan taw wanuwes gamag babaw mo idibek Yeisuw, ilana, “Takatimlakay yak, tuwag bo ikow nakiyay avakaein, kudibek mwasanin bisekeig gunkiyay yey.” ~hu “Yowbad Kululuwan Bwanabwein mo bikamtilakeimiy anilivan bukulivans tut towen waseg.” Awoum bimwamon matad fgE “Igaw biyousimiy, biyateleimiy wasinagog o wamtes tasiyas guyawaw o tasiyas takaleiwags, awoum beivag ninoumiy babaw. Awoum kulansa, ‘Ama̱wan bakatimop asilivan?’ Awoum kulansa, ‘Aveiyag balivan?’ Awoum. 9fk “Kukin kal bitawyageig Gimgilitoun yey, Yowbad bweina biwid ansinap kalbaleb beikous; tage kukin bitawyeg Kululuwan Bwanabwein, Yowbad nag biwid ansinap kalbaleb, nag. geG “Tage bukwaya̱neig wamtes gamag, mo bakaya̱neim wamtes tasiyas Yowbad nataka̱yobs. Wd' “Kukin kal yak bukwamtel wamtes gamag, kulana, ‘Mounid Yeisuw inagamag yey,’ wankuyeim yey Gimgilitoun yey mo bakamtel wamtes tasiyas Yowbad nataka̱yobs, balana, ‘Taw towen yey gunagamag.’ Lc “Yowbad gog ikakin kunumiy nakasabwasob babewein nakavnivin. Awoum beivag amipwa̱yat, Yowbad ikakina mansiyas skwa̱sik, imtakavates; singay gog bimtakavateimiy yakamiy. Awoum bitakayan qb[ “Skwa̱sik mwana̱nim, adok ten toya maysan; tage Yowbad ikikines; nag binumlev mwantanok, nag. wag “Tage kadiloka kuwenes mtowen bikatimateimiy mo bilaveimiy bukuneis wa̱kov. Mounid bukuwenes mtowen. v`e “Sigwey, awoum kuwenes tasiyas beiweiys woumiy. Bikatimateimiy bo misinak. Nag aveiyag binuwakeimiy. _# “Youd towen nukuliva̱nes dadub waseg, igaw biliganes wamnat; o aveiyag nukwatimwa̱lags wamibunatum igaw mo bilivans wavtakon ven. }^s Ilana, “Youd babaw nilumwes igaw mo bikaliyow, bikamat; o aveiyag nisisowmes, igaw mo bispuyes mo bikakins. o] Y Wankuyeim gamag singay babaw katuyouns nimeis; bo ikalawt ven, nitatos ipapeps-wan; mo isilamaw nakabebay wasigeis navamul, ilana, “Kuvna̱seimiy. Kadiloka kupiyaves tasiyas Palisiy asiyist. Peinan tayyaweid tasiyas Palisiy.” X\) 5Ilisow ven towen, mo Palisiy sisiyas tasiyas takatimlakeins kaleiwag singay ivvaluts asilivan waseg, mamagina ivvasiganis; ikayamats waseg Yeisuw anilivan; kukin kalbaleb biliganes, mo biya̱tals.@[y 4“Yakamiy tassinaps, singay kalbaleb bukulivatus. Kukwayuses awkwedan sinap, nag bukusiws yakamiy, tage kusilbwades tasiyas sivines kid beisiws. Ta-ma̱wan. Bo kusilbwades.” @Zy 3“Yowbad nibun ven watinow o gamag siyas wanamug, teitan taw iweiy Yowbad nagamag towen Eibel. Yowbad inapalopit iwaweiys ee... nakabiyokous waseg mtowen Sekaliya, neiweys Yowbad wanbunatun, abeilun palatan, bunkakit palatan. E wotet towen kalbaleb mapun bukulivatus gudwouvaws yakamiy, tut towen waseg. Y# 2“O tasiyas Yowbad inapalopit bo iwaweiys ven watinow. O wotet towen kalbaleb mapun bukulivatus gudwouvaws yakamiy, tut towen waseg. &XE 1“Yowbad ansinap waseg ilivan ma̱wan, ilana,‘Bakayeb palopits sisiyas aposols binekes,
mo beiweiys mwasanin o bisilkodes
mwasanin.’ W 0“Mapuna kukwakins o kutams waseg tibumiyas siwotet kalbaleb. Tasiyas neiweiys palopits o yakamiy kuwlules aluwgwes. {Vo /“Singay kalbaleb bukulivatus. Tibumiyas bo neiweiys siyas palopits mo kuwlules aluwgwes tasiyas palopits. gUG .Iw to Yeisuw, ilana, “Yakamiy-vak tassinap yakamiy, singay kalbaleb bukulivatus. Peinan mikaleiwag kusekes gamags singay moumouvit ma̱wana kunes kusekes avakaein, tage nag kakit bukukwawes va̱gan bukulabes, nag. lTQ -Tassinap teitan idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey, amlivan towen waseg kuyagem-vak yakamey.” :Sm ,“Yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Amikakin bwein, tage wanuwamiy kalbaleb, ma̱wana alawag wanawoud, gamag bikanpeles tage nag ikakins takanig alawagan.” 1R[ +“Yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Peinan tapwa̱loul waseg sivinamiy bukusinis wa̱keb, o sivinamiy gamag wavtakon ven beikoks wamitamiy binounas. \Q1 *“Tage yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Kukwatkakils waseg miwliyoug babaw, kulagus sinawatan; kalgutan mo kusekes Yowbad. E, kulagus gayas siyas kekel, mamagina minit o luw, tage bo kunumlaves sinap didumwal son siwa̱youb waseg Yowbad. E, kadiloka kuvna̱ses sinap babaw, tage awoum bukuwidis sinap tasiyas avakaein. "P= )“Wanuwamiy kadiloka kuva̱ges amisinap beibwein, kusiwa̱youbs gamag wasigeis, mo bukugimagims, o youd katanok katanok beibwein pinamiy yakamiy. TO! (“Takabala̱wein yakamiy! Yowbad nibun kaleivids, nibun-vak nuwads. :Nm 'Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Yakamiy Palisiy mamagina abmavin o kwa̱vig, kuwidis watoulan igimagim, tage wanuwan bikibik, kalbaleb, peinan amisinap kukkwayes gamag sivavag. M &E, kakita beikams, Palisiy towen ikin Yeisuw nag iwid naman, bo igeg nanon, ilana, “Aveiyag wawun nag kuwid namam?” Lw %Igawa illivan, Palisiy teitan inek, idibek Yeisuw, ilana, “Kum, bitakams wagunbunatum”. Itam, inek beikams. K' $“Kukin gog woum meiveka bikamnat, dadub nag, mo bukumlavag mamagina lamp kuva̱kaein mititeilin.” Tasiyas Palisiy sisiyas tassinaps :Jo #“Kuvna̱ses mititeilimiy, mata ge idadub. Iy "“Woun mititelin mat. Kukin matam bwein mo woum meiveka bikamnat; kukin matam kalbaleb mo woum meiveka bidadub. 3H_ !“Lamp bitavakanot, awoum aveiyag bitakatugbulik, o awoum bitasen waskawan bunatum; awoum. Tage bitasen wateibol, mo tasiyas beisiws wabunatum bikines mititeilin. “Min-Ninavek bitamanaws ya̱tal waseg, bilivans va̱gan bukukwakins amisinap kalbaleb gudwouvaws yakamiy. Peinan tasiyas iliganes Youna nageiguy mo ilaves asisinap kalbaleb; tage kaleiwag nagein nukuliganes ikalisow Youna nageiguy. Kuliganes; nag gog, nag kulaves amisinap kalbaleb. Woun mititeilin DF “Igaw Yowbad biya̱tal wasigeis gamag babaw, mo kwin mana̱wen kweiboug inaven wa̱yals mo bilivan va̱gan bukukwakins amisinap kalbaleb gudwouvaws yakamiy. Peinan mana̱wen kwin inoun in singay kadiveiyov va̱gan biligen Solomon ansinap; tage sinap towen nagein nukuliganes ikalisow Solomon ansinap waseg. \E1 Gamag singay babaw katikunouks nimeis waseg Yeisuw, mo idibakes, ilana, “Gudwouvaws yakamiy amisinap kalbaleb. Sivinamiy naman mulin Yowbad bukukines. Nag gog. Magat bukuninuways Youna waseg. Ma̱wan min-Ninavek kweiboug ikines Youna nawotet mamagina naman mulin Yowbad; ma̱wan Gimgilitoun yey, gunawotet kukines tut towen waseg. D Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Nag, tasiyas taliganeins Yowbad aygan bimwa̱saws, o takanaweins aygan.” Liva̱nen Youna -CS Yeisuw anilivan ma̱wan, na̱tan vin wawnuwes gamags, aygan ivakaein, idibek Yeisuw, ilana, “Singay tamumwa̱saw mana̱wen vin nikopweim yak, o ivsasum.” :Bm “Beiyum biban nabunatum, bo itaneivis, youd babaw bo ilivkases bwein, bikalin nuwan, bein ikin siney teinim teiy asisinap singaya kalbaleb, tasiyas asibabaw mo beisiws wabunatum, bisesus bisigagas. Kweiboug gamag towen nakalbaleb peinan yeiluw neisiw, tage nakabiyokous waseg singaya kalbaleb.” &AE “Magat yeiluw bikilev gamag, mo bita̱van ven makaw, binineiv nakabiyeiwas. Binineiv nag, bilivan bilana, ‘Ba̱yum ban wagunbunatum to nalisow.’ '@G “Kukin kal nag ilabeig bo isilbwadeig. O kukin kal nag ikatikunouk kan inow wagunseigous, mtowen bo ikatigey. Gamag ibwein, mo ilivet kalbaleb singay )?K “Kukin tawtoun gamag bikokew naviy wuliyougwan ninamis waseg va̱gan bimtakavet nabwan tatonen, adok nag teitan biyageg nawliyoug. Tage kukin tayuwein gamag singaya tatawtoun mo bivvatay waseg, bitakayway, mo bikwey wuliyougwan naviy son nawliyoug babaw, bivgen bisekes inagamag. x>i “Tage kuninuways, magat Yowbad ilabeig va̱gan bakayabes yeiluw, nakaleiwag bo isap wasigeis ya̱kids. = “Amilivan gog ma̱wan, tage kal ilabes mivamul mo ikayabes yeiluw? Kuninuways asisinap tasiyas mo bukukwakins bo ibol amilivan. < “O Seitan-vak, kukin inabod bilivis, inakaleiwag bikalivatow. Awoum kulansa, ‘Bwagaw ilabeim mo kukwayabes yeiluw’; awoum. e;C Yeisuw gog ikakina ninous tasiyas, idibakes, ilana, “Kukin ven avakaein gimgilis bilivis biva̱ges bod kweitan kweitan, mo bigulekwes ven towen; o kukin gamag bilivis wawnuwan bunatum mo bigayays, singaya bigeg. o:W O musinis-vak sivines biyakwanes Yeisuw, ilansa, “Kwamtilakem Yowbad naman mulin, bakakin.” 9} Tage mwasanin iyages Yeisuw ilansa, “Siyas tabbwagaws sitovek Seitan mtowen nileb Yeisuw, mo ikayabes yeiluw.” !8; Teitan gamag bo ipiyev livan, peinan yeiluw neisiw wa̱won; Yeisuw ikayeb, ikilev gamag towen mo ilivan bwein; o tasiyas iliganes bo isom ninous. l7Q “Tawaw yakamiy, kukin nitimiyas sivines in, bilivans, mwatet bukusekes beikams, ne? O kukin sivines pouw, bilivans, kadilayuy bukusekes, ne? Adog nag. E, takalbaleb yakamiy, kukwakins aveiyag bwein bukusekes nitimiyas. Yowbad ansinap bwein. Bukunitougs waseg mtowen, singay mo bisekeimiy Kululuwan Bwanabwein.” Kal ileb Yeisuw mo ikayeb yeiluw? ~6u “Kukin kal binitoug, mo bisek. Kukin kal binineiv, mo biban. Kukin kal bigipit, mo bikaliyow koukwed peinan. 5  “Adibakeimiy, bweina kunitougs, mo bisekeimiy. Kunineivs mo bukuba̱nes. Kugipits mo bikaliyow koukwed pinamiy yakamiy. v4e “E, nag bisap bisekeim peinan nubeim, nag. Tage peinan kusimkakin mo bisap bisekeim aveiyag sivinam. <3q “Nubeim adok wanuwan nabunatum bikatimop aygam, bilana, ‘Awoum kuvag mouvit waseg yey. Peinan koukwed bo akatibog, o nitug sigwey kamasis. Ta-ma̱wan basap basekeim.’ B2} Mo idibakes, ilana, “Kal yak bukunek nubeim watapwan boug, bukulana, ‘Gwa, kusekeig bled kweitoun, agubwabwal beikam; peinan mwana isap, anamoun; ta-ivag kan basek beikam.’ !1; Kunumlev amasinap kalbaleb, peinan
yakamey kanumlev gamag asisinap kalbaleb wasigeis yakamey.Tage awoum bukusenam abiyokon
waseg.’ ” %0E Kaem bukusekem nagein. /y Iw to Yeisuw, ilana, “Bukunitougs, kulivans, kulansa:‘Timem, bakagoul yagam.Mukwaleiwag beim. I.  Ven kweitan waseg Yeisuw bo ikulul, ininitoug waseg Yowbad; ikous, inavamul teitan idibek, ilana, “Tamwey, kwatimlakem bakanitoug waseg Yowbad; ma̱wan Yon nikatimlakes tasiyas inavamul.” \-1 )Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Ikubukub nuwam peinan nanoum babaw, tage kweitan sinap ika̱bwag waseg ya̱koum. Meliy gog sivinan sinap towen bwanabwein; iligen aygag. Bweina bises bikatiluteg agulivan.”M, (Mana̱wen Ma̱lid ivag kaeis beikams, inawotet singay babaw, mapuna inek Yeisuw, ilana, “Guyaw, ta-bukukin bwadag nilisaweig agumwa̱net bavag kaeimiy bukukwams. Kudibek beim bilabeig.” N+ 'Ma̱lid bwadan Meliy isin Yeisuw wadadan, iligen nakatimlakay. z*m &Yeisuw siney nagamag inounas oko isaps kweitan ven; na̱tan vin Ma̱lid itam nabunatum, anbwabwal tasiyas. %)C %Iwa̱ge towen, ilana, “Adok towen ikalin nuwan, mo ileb.” Yeisuw mo idibek, ilana, “Ya̱koum kun, bukuwtel ma̱wan.” Ma̱lid son bwadan Meliy m(S $Yeisuw mo ilivan, ilana, “Gamag asteitoun iwekes sisiy nimmasis wa̱ked; tage kal ivnas?” :'m #“Iyam nen ga̱boug, mo ikow akweiy kina, isek tanuwagan bunatum, ilana, ‘Kuvnas gamag towen beibwein; o kukin money towen nag kadilok, igaw ba̱yum bam bamop.’ ” &- !“Tage gum-Samaliy teitan, ininoun, iwekey nimmasis wa̱ked, ikin, ikalin nuwan, inek, iyakit, ikabiyuv ansasok waseg antagon son wayn, mo isumweil. Ikous mo inup, isen a̱len donkiy watapwan, ivakaben donkiy, inow bunatum kweitan nises wa̱ked, mo ivnas wabunatum. z%m “Livay tabun teitan mo iwloubus iwekey mtowen nimmasis wa̱ked, ikin, nago inek, ilisow ises, inoun-wan. $$A “Yam towen tanuwagan lun teitan idoki biwloubus ked towen waseg, inoun ee... iwekey mtowen taw nimmasis wa̱ked, nag inek, ilisow ises, inoun-wan. # Yeisuw ikatimop anilivan, ikabebay, ilana, “Teitan taw meinoy neim Yelusalem, iwloubus bein Yelikow. Ininoun ee... tavveinaws mwasanin ituts iweis, iyousis taw towen, ikawes anakweim, iwaweiys ikous, mo ilisawes taw towen immasis, bo katimlowus won. " Tage taw towen, idok ansinap tonen didumwal, ikatigan Yeisuw, ilana, “Kavel soug bavnas?” Teitan taw nikatimlowus won wa̱ked U!# Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Magen! Kukin bukuvag ma̱wan mo bukumov.” 8 i Ikatimop, ilana, “Kadiloka kusiwyoub Guyaw Yowbad, a̱teim waseg, kululuwam waseg, mutawtoun waseg o nanoum waseg; o kuvnas-vak soum ma̱wana kuvna̱seim tatoneim.” U# Iw to Yeisuw, ilana, “Kuninuway Moses nakaleiwag. Aveiyag nilel?” ' Wankuyeim tassinap teitan inek Yeisuw, idoki biyakwen; ilana, “Takatimlakay yak. Aveiyag yey bavag va̱gan mwamovag bises bisigeg?” pY “Mounid adibakeimiy, kweiboug palopit babaw sisiyas guyawaw babaw ivag sivines bikines sinap towen nukukines, nag gog ikines. O tasiyas sivines biliganes sinap towen nukuliganes nag gog iliganes.” Tassinap iyakwen Yeisuw  Mo itouvin idibakes navamul, tasiyas-wan idibakes, ilana, “Tamumwa̱saws tasiyas, kalisiy mites bikines sinap towen nukukines. E “Tamag bo itam youd babaw waseg yey. Nag kal ikakin Natun; misinaka Tamag. Nag kal ikakin Tamag; misinaka Natun yey, sigwey kalisiy sivinag bakamtel wasigeis mo bikakins Tamag.” F Misiya̱mun towen Yeisuw bo imwa̱saw Yowbad Kululuwan Bwanabwein waseg, ilana, “Kalin nuwag Tamag ya̱koum, ven watinow son liba̱lab sitovek ya̱koum, peinan nukusowm sinap towen, awoum tasiyas tassinaps bikakins, misinaka siyas ninous ma̱wana pwa̱pwaw. Mounid, Tamag, ma̱wan nanoum tatoneim bwanabwein. % “Tage silawun mimwa̱saw nag peinan tasiyas bwagaw ikanawes agamiy. Silawun mimwa̱saw peinan Yowbad bo nilel yigamiy walba̱lab.” "= “Bo asekeimiy mikaleiwag va̱gan bukuvtakus mwatets sisiyas bobos bwabwels, tage nag bigadeimiy; mo bukutawtouns waseg Seitan inakaleiwag babaw. s_ Yeisuw gog idibakes, ilana, “Bo akin Seitan walba̱lab ikalivatouw ma̱wana kavikawn, in watinow. :m Tasiyas sinwanim sinawey ineis, iwotets ma̱wan, mo iyums, imwa̱saws avakaein, ilansa, “Tamwey, yagam waseg kadibakes siyas bwagaw, mo ikilovs sinap kalbaleb waseg.”  Ikous anilivan towen, mo idibakes navamul, ilana, “Kukin kalisiy biliganes agamiy, biliganesa aygag. Kukin gog kalisiy bipiyaveimiy, bipiyaveigs yey. Kalisiy tasiyas bipiyaveigs, bo ipiyaves Tamag, towen nikayabeig nam.” Iyums sona simwa̱saw uc “O yakamiy-vak min-Kapaneyum kudokes bukumwens kuneis walba̱lab, adok bukubus bukuneis watinow.” 9 “Igaw Yowbad bimop ven babaw sikalbaleb, tasiyas min-Ta̱yil o min-Sidon bilivatus mapun sikalbaleb, tage yakamiy singay kalbaleb bukulivatus. oW “Yakamiy min-Kolasin, o min-Beteseid yakamiy, singay kalbaleb bukulivatus. Nukukines gunawotet tawtoun, tage nag kupiyaves amisinap kalbaleb. Kukin kweiboug min-Ta̱yil o min-Sidon bikines gunawotet tawtoun mogo bigeg ninous bipiyaves asisinap kalbaleb, bikumus wous son asikweim kalbaleb, gunugoun, o adok sewed, peinan bikakinsa asisinap kalbaleb. /W “Adibakeimiy, igaw Yowbad bimop ven babaw asisinap kalbaleb, ven Sodom mapun bilivatus kalbaleb, tage ven towen bipiyaveimiy mapun singay kalbaleb bilivatus. !; “Tage kukin bukusunaps kweitan ven o towous nag beitams wasigeis yakamiy, kulivans wavtakon ven, kulansa, ‘Kapiyaveimiy yakamiy, simiyas musamusan pwepway wakikem kakatsap bininein wamiven; tage kadiloka kuninuways Yowbad nakaleiwag, peinan bo isap wasigeis yakamiy.’ y “Kukin bukusunaps kweitan ven o taginvens beitams wasigeis yakamiy, kaeimiy bisekeimiy bweina kukwams; o takatouns kuva̱ges beibweins; o kudibakes tasiyas, kulansa, ‘Yowbad nakaleiwag bo isap wasigeis yakamiy.’ Ven mwasanin bipiyaves F “Aw-bunatum waseg bukusikes, aveiyag bisekeimiy bweina kukwams o kumoums. Peinan tawteleins wotet yakamiy, kadiloka kukwams wotet anagin. Awoum kwaninapels bunatum kweitan kweitan.  “Kukin tanuwagan bunatum ansinap niwal, mo beitaw nuwan mtowen; kukin gog nag, amilivan bwein mo beiyum wasigeis yakamiy. y “Aw-bunatum bukusiw wawnuwan, wanmugwana bukulivan Yowbad yagan waseg, kulana, ‘Niwal biwekeimiy yakamiy.’ { o “Awoum amikaw kukokews, awoum gamwat, awoum sandol; awoum bukulouvats gamag wa̱ked, bukukwaypuls; awoum. n U “Bo akayabeimiy, ma̱wana sip nitsiyas yakamiy, bukunekes tasiyas mamagina awuk takananeiys. M  Idibakes, ilana, “Kan bitata̱yoys singay babaw, tage tawteleins bag nag ibabaws. Kadiloka kunitougs waseg tanuwagan ta̱yoy va̱gan bikayabes nagamag mwasanin bilabeids inata̱yoy waseg. E  Wankuyeim siwotet Yeisuw isekes-vak inagamag sinwanim sinawey, ikayabes va̱gan bineis bimugwas, asteiy asteiy, bineis ven katanok katanok. Tasiyas bimugwas; Yeisuw bitita̱vin wankuyeim.  >Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Kukin kal bikavaveis, tage bitouvin beiyey wankuyeim, mtowen nag kadilok Yowbad nakaleiwag, nag.”}s =Tatounun gamag ilana, “Babkunim gunguyaw yak; tage wanamug ban amuloul wasigeis agugwamag waven nisesus.”   <Yeisuw gog ilana, “Tamam ga-ises; bikanig, tatineis bidibwanis; tage yak, kun kugeiguy liva̱nen Yowbad nakaleiwag.” &E ;Yeisuw idibek tayuwein, ilana, “Kubukunig yey.” Iwa̱ge towen, ilana, “Tab kadilok bakaymet tamag ee... beikous, bikanig, bakadibwen, mo baw.” + :Iw to Yeisuw, ilana, “Awuk sibunatum wakiwmawum, o mansiyas man sibunatum wakamweilok, tage Gimgilitoun yey ta-ivag abkunug bamasis.” a; 9Inounas wa̱ked, teitan taw idibek Yeisuw, ilana, “Babkunim ampalawen bukun.”  7Tage Yeisuw itouvin, ika̱nes, ilana, “Awoum.” Mo inounas, ineis ven kweitan. Asteitoun bibwa̱kuns waseg Yeisuw 3 6Siyas inavamul Yemes son Yon ikines bo nipiyaves, ilansa, “Guyaw, tab sivinam bakadibek kov bikalivatouw walba̱lab bigabus tasiyas, ne?” R 5Tasiyas gog min-Samaliy bo ipiyaves Yeisuw, peinan bein Yelusalem. ~ 3Wankuyeim kakita bilivet tutan beimwen bein wanakaew, mo itamanaw silma̱nin bein Yelusalem. Bo ikayabes nagamag mwasanin va̱gan binounas wamatan bineis kweitan ven Samaliy gimgilis bidibakes, bilansa, “Kwatunags. Matovek wankuyeim mo beim.” } 2Yeisuw gog ikatimop anilivan, ilana, “Awoum kusibwades. Kukin kal nag bisibwadeimiy bo ilabeimiy.” Min-Samaliy ipiyaves Yeisuw |  1Iwa̱ge Yon ilana, “Tamwey, nakakin taw teitan nikayabes yeiluw yagam waseg, mo kasibwed, peinan nag sidayas mtowen.” z{m /Tage Yeisuw ikakin sikanuway, mo itok gwad teitan, isen wadadan, idibakes, ilana, “Kal yak bukutam waseg gwad towen peinan agugwamag, bo kutam waseg yey; o kal yak bukutam waseg yey bo kutam waseg towen nikayabeig nam, mtowen Tamag. Kalisiy tamumug wasigeis yakamiy? Mounid siyas takekels bimgwayeimiy; guyawaw nag.” Kukin kal nag bisibwadeimiy, bo ilabeimiy uzc .Wankuyeim mo ikamnimans sisiyas, sivines kid bikakins kal bikow yagan avakaein mo bimlavag astamumug. By} -Tage nag ikakins silawun anilivan towen, mamagina bo isowm wasigeis, va̱gan nag bikakins. Bo igoulus, aspwa̱yat gog bikatugans waseg towen, va̱gan silawun bikakins. Kal bimug? x +Asibabaw bo isom ninous peinan nikines Yowbad natawtoun. Ikines nawotet babaw, isunasun ninous ee... mo Yeisuw idibakes navamul ilana, “Livan towen kuninuways beibwein, peinan igaw mo bisilkodeigs, Gimgilitoun yey, va̱gan gamag beiweigs.” $9~~8}`}{zz@yNxHww:vvu@tssWrr?qAppronzmm=lykkVjdihg^ff5edd6caV``9^^$]]3\[hYYXpWWVUTzSDRyQQ:POO_NdM^LKKgJ~IHGGMFqEEaDCCBAAY@e?7>>== 88L77<66#5>4I33G322 11 003/.),,+))1(1''&^%$$A#A""j!!! fMEYtXj%}_y 3 ! X f]$Na*“Peinan igaw kweitan tut abamiy bigeg singay. Tasiyas ikamliweimiy bituyes pwepway bimlavag koy watoulan miven, o bidiliwunis watibwelon miven, va̱gan bikalituwanis boul biweis, biwaweimiy, bilaveimiy bukuneis wapwepway, simiyas nitimiyas; mibunatum bigulekwes beikous. Nag kweitan dakul bisesun wakaban. E, binuwakeimiy ma̱wan, peinan Yowbad bo ilakwaneimiy; nag gog, nag kuwtusis, nag kukwakins.” Ikayabes tasiyas wanuwan Yowbad nabunatum #`?)Kakita bisap Yelusalem, ikin wunovek, iva̱lam peinan, ilana, “Magat nagein bukukwakins miked silma̱nin niwal. Tage bo isowm; mata ge bukukines. _w(Iw to Yeisuw, ilana, “Magat tasiyas bika̱pays, mo dakul siyas biwkuwaks.” Ven Yelusalem igaw mo bigulekwes ^'Palisiy mwasanin wanuwan babaw gamag mo idibakes Yeisuw, ilansa, “Takatimlakay yak. Kusilbwed asilivan muvamul.” ])%Kakita biwloubus koy towen Oliv, inavamul asibabaw bo imwa̱saws, ikavasis Yowbad, peinan bo ikines nawotet tawtoun. Ages avakaein ilansa,“Kalin nuwem Guyaw ya̱koum; nukum,Yowbad yagan waseg.Niwal son kamnat
avakaein, wanakaew, walba̱lab.” A\}$Mwasanin iyeves asikweim wa̱ked, Yeisuw mo inoun. S[#Ilikus, inawes Yeisuw waseg, iyaves asikweim watapwan; Yeisuw isin. >Zw"Iweis tasiyas, ilansa, “Tanuwagan sivinan.” wYg!Bilikus donkiy mana̱wen, natuwa̱vek ikatiga̱nes, ilansa, “Aveiyag wawun kulikus alem mana̱wen?” KX Tasiyas nikayabes nineis, iba̱nes donkiy ma̱wan nilivnek. W%“Kukin kal bikatiga̱neimiy, bilana, ‘Aveiyag wawun kulikus?’ mo kwatimapus aygan, kulansa, ‘Peinan tanuwagan sivinan.’ ” TV!Inoun ee... koy yagan Oliv, kakita mo bisap ven Betipeig son Betaniy, mo ikayabes navamul asteiy, bineis waven, ilana, “Kuneis waven palatan nises, kusaps ven towen mo bukuba̱nes donkiy mwana̱tan, kayon niyawanis vatul; igaw naptabod, nag ikakin gamag bisinis watapwan. E, bukuba̱nes donkiy mana̱wen, kulikus, kumeyes. FUIlivan ikous, imug, ikatulag, in silma̱nin Yelusalem. }Ts“Tasiyas gog nikamliweigs o nipiyaves gunakaleiwag, kumeyes kuweiys wamatag.” Yeisuw isap Yelusalem waseg 1S[“Mounid gog adibakeimiy, kukin kalisiy sivavag, bikatimweisis bibabaw; tage kukin kal navavag nag, bo bikwayes aveiyag idok nises, mo bimlavag tasimav tatonen. ZR-“Ikatimapus siguyaw aygan, ilansa, ‘Towen namoney babaw, lakatutan.’ tQa“Mo idibakes tasiyas nitowas wadadan, ilana, ‘Kukow inamoney, kusek mtowen namoney lakatutan.’ #P?“Iwa̱ge ilana, ‘Guntouwat kalbaleb yak. Amlivan toneim waseg bakatimlakeim amsinap kalbaleb. Kukwakin tayakeikay yey; aninineiv sigwey sivavag, akwekway. Aveiyag wawun nag kusen gunamoney wanuwan benk va̱gan ba̱yum bam mo bakow son intalest-nen bikatimweis bibabaw.’ $OA“Tatounun inek ilana, ‘Guyaw, mumoney towena. Bo asumweil asen, peinan bo aweneim, tayakeikay yak, peinan kuninineiv simwey sivavag bukukwey.’ eNC“Iwa̱ge natovek, ilana, ‘Ya̱koum-vak basekeim mukwaleiwag waseg kweinim ven.’ {Mo“Tayuwein inek, ilana, ‘Guyaw, money nukusekeig sinawatan bo akatimweis imlavag sinawanim sinawatan.’ L5“Iwa̱ge natovek, ilana, ‘Bwanabwein! Bo kutoukum yak. Peinan nukutoukum waseg wotet kakit bo basekeim mukwaleiwag waseg sinawatan ven.’ yKk“Teitan inek, ilana, ‘Guyaw, money nukusekeig sinawatan bo akatimweis imlavag lakatutan sinawatan.’ $JA“Ilivans, bo nag. Taw towen imlavag takaleiwag avakaein. Iyum, in wanven, mo idawes natouwat bimeis, va̱gan bikin isimoney akweivin ikatimweisis. I7“Tage nagamag bo ikamliwes, ikayabes gamag mwasanin wankuyeim, asilivan mamagina, ‘Kapiyev taw towen. Awoum bikaleiwag wasigeis yakamey.’ 9Hk “Kakita binoun, idawes natouwats sinawatan, isekes simoney, sinawatan sinawatan, ilana, ‘Mimoney towen mamagina biwotet. Kuymiyises miwliyoug kweitan magin, kweitan magin, mamagina stow waseg gamag bigimwals, va̱gan mimoney mo kwatimweisis bibabaw. Kuvva̱ges ma̱wan ee... mo ba̱yum bam.’ Gy Mapuna ikabebay, ilana, “Tamwey teitan in kadiveiyov ven va̱gan bimlavag takaleiwag avakaein, mo beiyum beim. ]F3 Iliganes anilivan towen, mo ankabebay isekes. Silawun kabebay peinan kakita bisap Yelusalem; o tasiyas gog idokes nuwanaw mo bikines Yowbad nakaleiwag. Tage ikakina nag nuwanaw Yowbad bisilamaw nakaleiwag. E Iw to Yeisuw, ilana, “Nagein Yowbad bo ikatinob bunatum towen, peinan taw towen Ebelam delen. Peinan Gimlilitoun yey gunawotet va̱gan banineiv takalbalebs, tasiyas mamagina sip bo nilasisulis ked, mo bakatinabwes.” Mwasanin iwotets waseg sitovek namoney D Tage Sakiyus idibek Yeisuw, ilana, “Guyaw, bo baliv gunwuliyoug, mwasanin basekes tasiyas tasimavs, mwasanin yey. O magat kweiboug basilponay gamags siwliyoug bakwey, bo bayamen mo bakatimweis siva̱toun, mamagina bo bimlavag siva̱vas basekes.” oCWTasiyas gog nikines, ivtokays livan, ilansa, “Yeisuw bo inek mtowen takalbaleb wanbunatum.” VB%Nuwanaw mo ibus, itam peinan bo anbwabwal towen; imwa̱saw silma̱nin. AYeisuw im, itoun, itamnow matan, iban Sakiyus, idibek, ilana, “Sakiyus, nuwanaw kubus kum, sivinag bamasis wambunatum nagein.” @}Mapuna isawl in wanakoug, imwen kay kaytan yagan sikamol va̱gan bikin Yeisuw, peinan beinoy beim ked towen waseg. z?mMtowen Sakiyus sivinan bikin kal mtowen Yeisuw. Ta-ma̱wan. Gamag singay babaw, o towen Sakiyus takayakus. e>CVen towen waseg taw yagan Sakiyus, takaweins ta̱kis sitovek, nawliyoug singay babaw. 4= eIsap Yelikow, ikatidumwal wavtakon ven, in. <+Nuwanaw matan ilal, ikin-wan; ikikun Yeisuw, iyya̱kawn waseg Yowbad. Gamag babaw bo ikines, bo ikavasis Yowbad.d;A*Iw to Yeisuw, ilana, “Bo ilal matam. Nukusimounid waseg yey, mapuna bo kubwein.” B:}(Yeisuw iligen, itoun ilana, “Kumeyes taw towen.” Imeyes, isineikim; Yeisuw ikatigan; ilana, “Aveiyag sivinam bavag peinam?” Ilana, “Tamwey kuvag matag beilal, bakin.” /9W'Tasiyas nimugwas Yeisuw waseg, ika̱nes toukwaw towen, ilansa, “Kukwa̱pay!” Tage singaya iwak ilana, “Yeisuw, Deibid delen ya̱koum, binok nuwam yey!” R8&Iwak, ilana, “Yeisuw, Deibid delen ya̱koum, binok nuwam yey!” T7!%Idibakes, ilansa, “Gum-Nasalet towen Yeisuw bo neim-ay bo bein.” >6u#Inoun ee... kakita bisap Yelikow, toukwaw teitan nissin wadadan ked, ininitoug money wasigeis tasiyas inounas wa̱ked; iligen butus babaw gamag inounas, ilana, “Aveiyag?” 5w"Navamul nag ikakins youd tasiyas; mamagina bo isowm wasigeis. Nag ikakins silawun anilivan. Toukwaw ivag ibwein V4% “Bo ilivnakes liva̱nen Gimgilitoun, teitan bisilkod, va̱gan ven tobwag gimgilis biyousis, bisiba̱wes, biyagages, bigusus, biwaweiys waseg vatul, bikatimates; yam kweitoun mo beikit vayuwein.” B3}Navamul sinwatan asteiy tasiyas-wan idibakes, ilana, “Bo bitakatulags taneis Yelusalem, mo bikamat youd babaw tasiyas palopit kweiboug nilivnakes o nileles nises Bukitab waseg. 23Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid adibakeimiy kukin kal bilisow naven o nakwav o budan o taman o inan o nitun va̱gan bikanow Yowbad nakaleiwag, mo biban youd tasiyas, bikatimweis bibabaw ven watinow; ikous mo mwamovan biban, nag beikous.” Bo beiweiys Gimgilitoun Yeisuw o1WPita ikatugan, ilana, “Tage yakamey, bo nakalisow maven nakabkunim yak, aveiyag bakalivet?” f0EIw to Yeisuw, ilana, “Gamag nag kadilokes wotet babaw, Yowbad anmwa̱net kadilok.” N/Iliganes tasiyas, ilivans, ilansa, “Tage kalisiy beisiws?” .“Mana̱wen kamel beisiw wakunun vas, wotet towen gagab, tage keikay tasiyas sivavag babaw beisiws Yowbad nakaleiwag wanuwan.” s-_Yeisuw ikikin taw towen, ilana, “Singay keikay beisiws Yowbad inakaleiwag, tasiyas sivavag babaw. ^,5Iligen livan towen, ipiyev; singay igeg nanon, peinan nawliyoug babaw, ikayus. |+qYeisuw iligen, mo idibek, ilana, “Kweitan sinap ika̱bwag waseg yak. Kuvgen muwliyoug babaw kuyakous, kusekes tasiyas tasimavs; awoum bimapus. Maysan igaw mo bukukow walba̱lab. E, kuvgen kuyakous, mo tasimav yak, kum kubkunig yey.” y*kIwa̱ge mtowen, ilana, “Igaw-o wagwa̱dig asilamaw avvag youd tasiyas, o nagein igawa avvalut waseg.” )Yeisuw idibek, ilana, “Aveiyag wawun kudokeig toubwein yey? Toubwein anmwa̱net, mtowen Yowbad. Adok kukwakin Yowbad nakaleiwag, ‘Awoum kusubwan; awoum kuweiy gamag; awoum kuveinaw; awoum kuyaweid, teitan gamag liva̱nen; kuvna̱ses tamam, inam.’ ” ( Takaleiwag teitan ikatigan Yeisuw, ilana, “Takatimlakay bwanabwein yak. Aveiyag bavag va̱gan mwamovag nag beikous?” 6'e“Mounid adibakeimiy kukin bukumlavags ma̱wana gamagal yakamiy, bukutams waseg Yowbad nakaleiwag mo bukusiws waseg. Kukin gog nag, bo nag.” Takaleiwag inek Yeisuw '&GTage Yeisuw idawes bimeis, ilana, “Bweina gamagal bimeis waseg yey. Awoum kusilbwades. Yowbad nakaleiwag waseg, asibabaw ma̱wana tasiyas gamagal.” k%OVinay bimeyes-vak nitsiyas va̱gan Yeisuw bikabkwen wous. Navamul ikines bo isilbwades kid. |$q“Initoug ikous, iyum in wanven; mounid Yowbad idok taw towen tadidumwal, tage son mtowen Palisiy nag. Peinan kukin kal sivinan bimliguyaw mo beibus bein watinow, tage kukin kal biseib tatonen igaw mo biguyaw.” Yeisuw sivinan gamagal H#  “Tage towen takawein ta̱kis itamanaw itow kadiveiyov, ikulul; nag itamnow matan bikin liba̱lab. Deisa iwaway vitakon, igeg nanon, ilana, ‘O Yowbad, binok nuwam takalbaleb yey!’ "  “Palisiy anmwa̱net itamanaw, initoug mamagina, ‘O Yowbad, kalin nuwag ya̱koum, peinan yey nag ma̱wana gamag babaw, takalbalebs tasiyas, takwekways tasiyas, tasilakods tasiyas, tassubwans tasiyas; o yey nag ma̱wana takawein ta̱kis towena. Wik katanok katanok a̱pos akweiy yam va̱gan batapwa̱loul beibwein. O gunwuliyoug babaw alog sinawatan, kalgutan asekeim yak.’ ! “Tawaw asteiy ikatulags ineis Yowbad wanbunatun bunavakaein, silma̱nin nitoug. Teitan Palisiy, tayuwein takawein ta̱kis. | q Gamag mwasinis idokes tatineis ididumwals o ikasigumis sisiyas. Mapuna Yeisuw idibakes kabebay towen, ilana, Ikous ankabebay towen, mo Yeisuw idibakes, ilana, “Kuninuways anilivan takaleiwag towen kalbaleb. Ma̱wan Yowbad bimop asisinap tasiyas iyagages inagamag, peinan igilagels waseg Yowbad iboug ee... iyam. Nag bikabiyun, nag. Bo bimop asisinap kalbaleb. Tage kweitan tut bam Gimgilitoun yey, tabta baba̱nes mwasanin tasiyas tasimounids ven watinow?” Palisiy son takawein ta̱kis ~u“Mtowen takaleiwag yam babaw nag iligen, ee... imwemway nen, mo ikawegweis won; nanon ilana, ‘Yey nag agoul Yowbad o nag avna̱ses gamags, tage bo ikawegweis woug, nakwab mana̱wen yam katanok katanok imimeim, mapuna bo bamop ansinap gamag towen niyageg, va̱gan beikous gunamouvit waseg mana̱wen vin. Kukin gog nag, adok bimimeim ee... bo bibilek woug!’ ” “Nakwab ven towen yam katanok katanok ininek mtowen takaleiwag, ilana, ‘Kumop ansinap gamag towen niyagageig.’ lQIlana, “Ven kweitan takaleiwag ansinap kalbaleb. Nag igoul Yowbad, o nag ivna̱ses gamags. d CKweitan kabebay Yeisuw isekes va̱gan bisimkakins sinitoug waseg Yowbad. Mata ge beigweys. "=%Iweis tasiyas, ilansa, “Tamwey, avanuy?” Yeisuw idibakes, ilana, “Am-palawen takanig immasis mo bikatuyouns bimeis mansiyas bunibwan.”Z-#“Vinay nay biwotets wit bikanimimayes, na̱tan bakow; nayuwein bisiw.” }"“Adibakeimiy kukin ba̱yum bam boug waseg, asteiy tawaw bimasis keb katanok waseg, teitan bakow; tayuwein bisiw. !“Kukin sivinamiy bukwatinabweimiy mo mwamovamiy biyamkwaneimiy tage kukin biyamkwaneimiy mwamovamiy mo bukuba̱nes. )M “Kuninuways Lot inakwav. 7“Kukin kal biyeiwas wanpwa̱siw awoum beisiw vayuwein wanbunatum va̱gan bikow nawliyoug; awoum. O towen-vak wa̱bag awoum beiyum bein waven. \1“Bo ma̱wan yam wanakoug waseg Gimgilitoun yey basap vayuwein ven watinow. q[“Lot-vak inatut ma̱wan, ikamkwams, imwamoums, iyyamayis siwliyoug, isipusops sibag, iwlulays sibunatum. Tage yam towen Lot ilisow Sodom mo kov son dikuda̱kul muyamuy ikalka̱louw ma̱wana kweis, ikatimates gamag babaw iyakous. a;“Peinan Now inatut waseg ikamkwams, imwamoums, iveivays, ita̱mes nitsiyas silma̱nin beivays. Ma̱wana ee... kweitan yam mo Now isiw in wanawag wanuwan, mo ikweis avakaein, imukul ven, iwgweles gamag ikous. "=“Gimgilitoun yey. Igaw ba̱yum bam mo gamag mwasanin bilivatus kalbaleb, ma̱wan kweiboug, inatut Now waseg, Gimgilitoun yey gunatut bo ma̱wan. pY“Youd towen wanakougwaw, tage wanamug a̱bag bigeg o peinan tut towen gimgilis bo bipiyaveigs. xi“Peinan yam towen ba̱yum bam bukukineigs ma̱wana kavikawn bimteil liba̱lab palatadadan palatadadan. “Gamag mwasanin bidibakeimiy, bilansa, ‘Kukin-one’ o ‘A̱ne.’ Tage awoum kuneis kukines; awoum kukikuns tasiyas; awoum. 9Mo idibakes navamul, ilana, “Igaw tut wanakoug, beivag sivinamiy bukukines Gimgilitoun yey gunakaleiwag kweitan yam waseg, tage nag bukukines. J  Palisiy mwasanin inekes, ikatiga̱nes, ilansa, “Asinavin Yowbad nakaleiwag bisilamaw?” Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Nag bitakin kweitan mulin naman Yowbad mo bitakakin nakaleiwag isilamaw, nag. O gamag nag bilivans, bilansa, ‘Kukines a̱ne’ o ‘Towen-one’; nag. Peinan Yowbad nakaleiwag wanuwamiy nises.” Mo idibek mtowen ilana, “Kutamanaw, kunoun. Nukusimounid waseg yey, mapuna bo kubwein.” Yowbad nakaleiwag asinavin bisap G Iw to Yeisuw ilana, “Adok sinawatan yakamiy nukubweins, avanuy tasiyas teinim teivas? Tabta beiyum bimeis bikavasis Yowbad, peinan ibweins? o misinaka tobwag ven gimgeilin towen?” O Teitan ikin kaleivin bo ibwein, itouvin, aygan avakaein iya̱kawn Yowbad waseg, iyum inek Yeisuw, ikalivatouw kantukov wamatan, ilana, “Kalin nuwag ya̱koum avakaein.” Mtowen gum-Samaliy. /Yeisuw ikines, ilana, “Kunounas kuneis; siyas tanuwgwes lun bikineimiy.” Inounas binekes kid tanuwgwes lun, inounas wa̱ked mo ibweins.   Isap ven kweitan waseg, iwekey toulepel sinawatan, itowas, iwaks, ilansa, “Tamwey, Yeisuw, tabta binok nuwam yakamey?” eC Inounas, bineis kid Yelusalem, inoyes ked makadewen Samaliy palatan, Galiliy palatan. @y “Yakamiy ma̱wan, bukuyakousis Yowbad nawotet nilivan, mo bukulansa, ‘Ya̱kids nag natouwats bwein ya̱kids. Bo misinak nilivan nitivag, bo deis.’ ” Toulepel sinawatan oW “Mutouwat towen bikanaway aygam, adok nag bukulana, ‘Kalin nuwag avakaein ya̱koum.’ Nag. *M“Takinew mutouwat biwaway wa̱bag, o takinew bimtakavet mansiyas aleim wanawoud, ikous mo beiyum beim waven, adok nag bukulana, ‘Nuwanaw kum, kukwam.’ Nag. Peinan adok bukulana, ‘Kupa̱yiw kukwaliveinun kag, kusekeig; ba̱kam ba̱moum, ikous; mo kukwam, kumoum wankuyeim.’ pYIw to Yeisuw, ilana, “Kukin bukusimounids ma̱wan tipoul kaytul-nen, mo bukudibakes kay makaywen bukulansa, ‘Kugut gidawa̱lim, mo kunoun kun kutow wabwanit,’ e, mo bikanaway agamiy. Bo misinak nilivan nitavag, bo deis zmGamag tasiyas takaweins anilivan mo idibakes siguyaw, ilansa, “Kulabem va̱gan bakasimounid beibwein.” &E“Kukin katanok yam waseg siva̱nim sivay biyagageim mo siva̱nim sivay bigilagel, bilana, ‘Kuwid agusinap towen’; e, kadiloka kuwid.” Simounid “Kuvna̱seimiy. Kukin bwadam biyagageim, kwamtilek ansinap kalbaleb bikakin. Kukin bikanavin nanon, mo kuwid ansinap, kunumlev. V~%“Kadiloka dakul avakaein biyawanis takatsilakay wakayon bilaves bein wabwanit; mata ge bikatsilek gwad kakit ma̱wana gwad towen, va̱gan kid beivag ansinap kalbaleb. Kuwid bwadam ansinap kalbaleb 9} mWankuyeim mo idibakes navamuls, ilana, “Mounid gamag mwasanin biyakwanes sisiyas bikatsilakes silma̱nin asisinap kalbaleb, tage tasiyas takatsilakays mo bilivatus kalbaleb. 1|[“Iwa̱ge Ebelam, ilana, ‘Kukin nag biliganes Moses siney palopits asilivan, mo takanig teitan beikit binekes, nag gog bisimounids anilivan waseg.’ ”{“Ilana, ‘Nag biliganes tasiyas. Tage kukin takanig teitan beiyum binekes bilivan wasigeis, mo bipiyaves asisinap kalbaleb.’ xzi“Iw to Ebelam, ilana, ‘Moses siney siyas palopits asilivan nises. Kadiloka biliganes livan towen.’ Xy)“Mtowen guyaw mo igilagel, ilana, ‘Tama, tab kadilok bukwayeb La̱sal bein tamag wanbunatum bikines budag asteinim, bidibakes, bilana, “Kuvna̱seimiy. Mata ge bukumeis ven towen kalbaleb.” ‘ (xI“ ‘O kweitan youd kukin. Yakamey palatan, yakamiy palatan, o awasas avakaein wanuwein. Ta-ma̱wan bakakanapel bakaw; o nag bukwanpeles bukumeis.’ :wm“Iw to Ebelam, ilana, ‘Gwa, adok kunuw ven watinow nukumov, nukumwa̱saw avakaein, tage La̱sal a̱ban igeg. Tut gog towen La̱sal immwa̱saw, tage yak igidaged woum. Fv“Iwak, ilana, ‘Tama, Ebelam, binok nuwam yey. Kwayeb La̱sal, bein isow didin wayvagam, beim, isen wamayeig, biyenom. Peinan woug singay asimkwen ma̱wana kov towen nigidaged.’ yuk“Mtowen tasimav ikanig, min-liba̱lab mo ikawes inawes va̱gan bimwa̱saw Ebelam wanven waseg. Guyaw-vak ikanig, idibwanis, in wa̱Tum, igidaged kov waseg, imdamed won, itamnow matan, ikin Ebelam kadiveiyov son La̱sal, imwa̱saws. etC“Tage tasimav teitan yagan La̱sal nimmasis guyaw wanakoukwed wadadan, won meivek sasok-wan. Mtowen tasimav sivinan beikam kan musamusan nikambweg guyaw nateibol waseg; o mansiyas awuk inekes ikanmwasis ansasok. xsi“Teitan taw bo iguyaw avakaein, anakweim maynamnabwein, o kan bwanabwein ikamkwam yam katanok katanok. Jr “Kukin kal bipiyev nakwav mo beivay son nayuwein vin bo igeinawl, ikanavay mav. O nakwav nipiyev mo beivay son tayuwein taw, taw towen bo ikanavay mav. Guyaw son La̱sal ikanigs asteiy *qM“Tage Moses nakaleiwag nag beikous, nag. Kukin liba̱lab son ven watinow biyakous mo beikous kaleiwag siyas kakit, Moses nakaleiwag wanuwan. Kanavay mav p}“Moses nakaleiwag kweiboug nises, o tasiyas palopit sigeiguy nileles nises Bukitab wanuwan. Kaleiwag towen ises ee... mo Yon isap, wankuyeim mo kageiguy liva̱nen Yowbad nakaleiwag bwanabwein, o gamag babaw itawtouns, sivines beisiws waseg. wogTage Yeisuw idibakes, ilana, “Peinan kuva̱ges amisinap ankakin beibwein wamtes gamag, tage Yowbad ikakin ninoumiy kalbaleb. Youd tasiyas sivinamiy ma̱wana babaw gamag sivines, tage Yowbad ikasigum youd tasiyas. Moses nakaleiwag rn]Tasiyas Palisiy sivines simoney bikatimweisis bibabaw, iliganes Yeisuw anilivan towen, isiba̱wes. zmm “Nag kadilok gamag bikanow ages natovek asteiy, peinan bikamliw teitan, bisiwyoub tayuwein; o adok bitoukum teitan silma̱nin, bipiyev tayuwein. Ta-ma̱wan bitaninuway Yowbad anilivan son ven watinow wuliyougwan.” Palisiy asisinap elC “Kukin nag bukutoukum waseg soum navavag adok Yowbad nag bisekeim muvavag tatoneim. k “Ven watinow wuliyougwan kalbaleb. Kukin nag bukutoukum waseg mivavag ven watinow adok Yowbad nag bisekeim liba̱lab wuliyougwan. $jA “Kukin kal bitoukum wotet kakit waseg, ma̱wan avakaein waseg bitoukum. Kukin kal bisilponay wotet kakit waseg, ma̱wan avakaein waseg bisilponay. Gi “Ven watinow wuliyougwan kalbaleb. Miwliyoug waseg, kadiloka kukwaveiyons simiyas wasigeis. Wankuyeim, beikous miwliyoug mo bukuba̱nes miven walba̱lab, bukusesus kusigagas. Toukum 2h]“Ikous, mo natovek iligen liva̱nen mtowen tasilponay, waseg niseib sikawlavag gamag babaw. Tage natovek bo ikaves natouwat towen, ilana, ‘Singay ansinap tawtoun.’ ” Yeisuw ilana, “Tut towen ven watinow gimgilis bo imugwas, peinan asisinap tawtoun. Yowbad nagamag asisinap igwey. Mg“Ikous, tayuwein im, idibek, ilana, ‘Kweivin mukwawlavag waseg guntovek?’ Ilana, ‘Wit, lakatutan gamwat.’ Iwa̱ge, ilana, ‘Mubuk towena; kugulek lakatutan, kulel go sinwanim sinwatoun.’ Mo igulek mo ilel ma̱wan. Imimeis, tatanok tatanok idibakes ma̱wan. Igulekwes, ileles mamagina iseibwis sikawlavag. ;fo“Ilana, ‘Tagon, lakatutan botol.’ Iwa̱ge, ilana, ‘Mubuk towena. Nuwanaw kusin wa̱keb, kugulek lakatutan, kulel sinawanim.’ E, igulek towen, ilel gog sinawanim. e“E, mo ivag ma̱wan. Idawes tasiyas nikawlavags waseg natovek, idibek teitan, ilana, ‘Kweivin mukwawlavag waseg guntovek?’ d{“ ‘Bo akakin, kweitan sinap bavag. Bavag ma̱wan mo guntovek bibob gunawotet, tage bisekeigs kag ba̱kam.’ Ic “Mtowen iyum in va̱gan bikow inabuk; nanon ilana, ‘Gunawotet beikous, peinan guntovek bo bikayabeig. Aveiyag bavag? Nag atawtoun va̱gan babgubag. Tage nag banitoug kag; agumwasin. $bA“Natovek mo idow, im, ikatigan, ilana, ‘Aveiyag silawun liva̱neim tasiyas illivans? Kuyamen gunabuk. Bo bakayabeim, peinan muwotet kalbaleb.’ Ta #Kabebay tasiyas ikous, kweitan isekes navamuls, ilana, “Guyaw teitan natouwat nawotet imtakavet navavag babaw. Gamag mwasanin ivtokays livan, idibakes natovek ilansa, ‘Mutouwat bo iyageg muvavag.’ t`a“Taman gog ikatimop aygan, ilana, ‘Gwa, soug yak tasesun yam babaw. Aveiyag gunavavag yey, ma̱wana muvavag yak, peinan natug yak. Awoum kwavikun. Kadiloka tamwa̱saws, peinan bwadam bo imat, nag gog bo imov, tadoki bo ikanig, nag gog bo taba̱nes bo imov.’ ” Yeisuw ikabebay ma̱wan, peinan asilivan, “Mtowen sivinan tasiyas takalbalebs.”J_ “Nag gog, idibek taman, ilana, ‘Tut babaw akaninow aygam, nag kweitan tut asiplev amulivan, nag. Tage nag na̱tan a̱leig kakit bukusekeig bakasagal sigwey, nag. Natum gog towen muvavag babaw bo iyagey, isekes nakubukwabs naggeinawls wasigeis, ikous, iyum im, mo kuyous bulumakaw namnabwein kuweiy. Bo igak!’ z^m“Kunutaw towen ikavikun, ipiyev sagal towen, isinal. Taman gog inek, igilagel, sivinan kid natun beitam. {]o“Gwad towen ilana, ‘Peinan bwadam bo iyum neim, nises bwein, taman bo iyous a̱len namnabwein iweiy.’ p\Y“Idow taman natouwat teitan, inek, ikatugan waseg, ilana, ‘Aveiyag silma̱nin imwa̱saws?’ [“Tage kunutaw igaw wa̱bag nises. Ikous nawotet im waven. Kadilakusan ven ikatiluteg kup waseg ikannuwels, isilasals. Z“Tage taman nag iligen, deisa idibakes natouwats, ilana, ‘Kusawls, kweim maynamnabwein kukwawes kumeyes, natug bisikam, ring kumeyes bisen wanaman, sandol kumeyes bivaligev wakaken. E, kuyousis mana̱wen bulumakaw natun ankaytub avakaein, kuweiys, takams tamwa̱saws, peinan natug neimat, nag gog bo imov; natug bo ikanig, nag gog bo aban.’ Mapuna isagals, imwa̱saws. Y“Ivva̱lams ikous, digumasus ilana, ‘Tamag, agusinap kalbaleb, waseg Yowbad o waseg yak, adok bukupiyaveig natum yey.’ X “E, mo itamanaw inoun ee... kakita bisap waven, taman ikin, ika̱lin nuwan, isawl, in iwliboub wa̱won, ivva̱lams son. oWW“Anamoun, inek tamwey teitan, ilana, ‘Tabta muwotet nises, yey bawtel, mamagina mutouwat yey?’ Tamwey towen itam, ilana, ‘Bwein, bwaloud aleig nisesus waven, kumtakavates aleig.’ Inoun, iwwotet ee... bo ivag anamoun, peinan nag kal bisek kan beikam. Singay anamoun, sivinan kid bwaloud kaeis beikam; mo idumwal nanon, ilana, ‘O takabala̱wein yey! Tamag wanven natouwat kaeis babaw, yey gog nag; kakita bakanig agumoun. Adok batamanaw banoun banek tamag balana: Tamag, agusinap kalbaleb, waseg Yowbad, o waseg yak. Adok bukupiyaveig natum yey, ne? Tabta bawtel muwotet, mamagina mutouwat yey?’ jVM“Ikous namoney, mo ilivet tut kalbaleb ven towen waseg, kweis nag, kan nag, ikamet moun. @Uy “Yam akweiy ikous, digumasus mo iyamiyis inavavag, maysan ikow, ilisow naven, inoun in kadiveiyov nen; ansinap kalbaleb waseg mo igimwal youd babaw ee... mo iyakous inamoney. ^T5 “Digumasus idibek taman ilana, ‘Tamag, igaw bukukwanig gunkiyay mo bakow; nagein kukwaleiwag aveiyag tuwag bikow, aveiyag yey, o yey tut towen bakow.’ “Taman itam, ikaluweg, isek digumasus inavavag. VS% Sivtounun Yeisuw ikabebay, ilana, “Tamwey teitan nitun tawaw asteiy. ,RQ “Gamag bo ma̱wan, kukin teitan gamag bilavew ansinap kalbaleb, Yowbad siney nataka̱yobs walba̱lab mo bimwa̱saws singay.” Kabebay taman son digumasus vQe “Biban, adok mo bidawes taliven bilana, ‘Kumeis tamwa̱saws, peinan gunaveigun nikanig bo aban.’ ,PQO peinan asilivan nilansa, “Taw towen sivinan takalbalebs,” Yeisuw sivyuwein mo ikabebay, ilana, “Tabta na̱tan vin nises, inaveigun sinawatan, kweitan bikanig, bilivan, ‘Bweina bikanig’? Adok nag. Adok bikow nawodam, inata̱neiv, bitanev nabunatum, binineiv ee... mo biban. &OE“Kuninuways gamag kalisiy toubweins nisesus nag aveiyag asisinap kalbaleb va̱gan bilavewas, o min-liba̱lab imwa̱saws pines tasiyas; tage kukin takalbaleb anmwa̱net bilavew ansinap, min-liba̱lab singaya bimwa̱saws, peinan ilavew ansinap kalbaleb.” Kabebay vin inaveigun (NI“Kuban, adok beimwan woum, bukukow kumey waven; e, bukuwak, kunukwes adok talawom, ‘A̱leig nikanig bo aban, kumeis bitamwa̱saws babaw ya̱kids.’ nMUYeisuw ikakin-wan asilivan, ikabebay mamagina: “Tab teitan ya̱koum aleim sip lakatutan, na̱tan bikanig wanawoud, bukulana, ‘Bweina bikanig’? Adok nag. Adok bukulisawes asibabaw bisesus, bukunineiv ee... mo bukuban. L/Tasiyas Palisiy sisiy takatimlakeins kaleiwag ikines, ivtokes livan, ilansa, “Taw towen sivinan takalbalebs, ikamkwams siney. Bo igak!” K {Bo ikatuyouns waseg Yeisuw tasiyas kalbaleb takaweins ta̱kis sisiyas takalbalebsa babaw, sivines kid biliganes aygan. @Jy"“Sol magat yayan, bwanabwein. Kukin gog nag, ta-ma̱wan bisabal. Sol towen kalbaleb nag bileb bag; nag ivag nawotet. Deisa talev. Yakamiy tigamiy sam bweina kuliganes.”uIc!“E, kadiloka kupiyaves mivavag babaw mo bukumlavags gunavamul. Kukin gog nag, bo nag. Sol sabal-nen AH{ “Kukin nanon adok nag kadilok, o tayuwein guyaw siney natakanaviy nimimeis kadiveiyov, adok mo bikayeb nagamag mwasanin bikines guyaw towen bilivans va̱gan bibwabwes kanaviy. G9“E, kuninuways guyaw teitan siney natakanaviy bikanaviys wasigeis tayuwein guyaw siney natakanaviys; adok wanamug bisin binuway, nanon bilana, ‘Guyaw towen natakanaviys sinawey tawsan, o yey guntakanaviys sinawatan tawsan; adok kadilokeig batagagay wasigeis? o nag?’ PF“Kukin nag bukunuw maysan, adok kwativtow kakol, bo misinak. Peinan mumoney bo ikous. Tasiyas bikines mo bisiba̱weims, bilansa, ‘Taw towen biwlulay nabunatum, tage ta-ma̱wan biyakous.’ nEU“Kal yak bukuwlul bunatum bunaveiyov, adok wanamug bukusin, kunuw maysan, kadilokeim? o nag? [D/“Kukin nag tatonen bikow anklos, ma̱wana bibkunig, mtowen nag gunavamul. zCmSiney Yeisuw singay babaw gamag ibukunis. Itouvin, idibakes, ilana, “Kukin kal yak bukumlavag gunavamul, kadiloka kupiyev tamam, inam, mukwav, nitum, budam, nimut, o mwamovam tatoneim, mo bukumlavag gunavamul. Kukin gog nag, bo nag. wBg“Mounid adibakeim tasiyas wanamug nadawes nag beikams gunsagal.” Ama̱wan bitamlavag Yeisuw navamul A-Iwa̱ge natovek, ilana, “Kun ked babaw wasigeis, kun-o wanawoud kuba̱nes gamag, kwabutus bimeis, ikams. Kadiloka gunbunatum bika̱lawt. @+Natouwat ikanow aygan, in ivag ma̱wan, mo iyum, idibek natovek, ilana, “Bo adawes tasiyas nimeis beikams, tage gamag nag mana̱nan.” w?gNatouwat iyum idibek natovek, ilana, “Bo ipiyaves, babaws.” Natovek iligen, ikavikun, idibek natouwat, ilana, “Nuwanaw kun ven babaw wasigeis kukines tasiyas tasimavs, toupams, toukwaws, takagayals, kudibakes bimeis ikams.” N>Tatounun ilana, “Bo a̱vay soug gunakwav. Ta-ma̱wan baw.” N=Tayuwein ilana, “Bo agimwel bulumakaw sinawatan, va̱gan bibteilis plaw kweinim. Bo ban ayakwanes mwanay mwanay bibteilis; babiweis sinawatan mansiyas bulumakaw; adok awoum ban wasagal.” |<qTage asibabaw ipiyaves. Teitan ilana, “Bo agimwel pwepway kweitan, bo ban akin; adok awoum ban wasagal.” %;CKan ikatineg ikous, mo idibakes natouwats, ilana, “Kukines tasiyas nadawes, kulansa, ‘Kumeis, tamwey bo ikatineg kaeimiy, kumeis kukwams.’ ” a:;Iw to Yeisuw, ilana: Tamwey teitan inasagal avakaein, bidawes gamag babaw bimeis. &9ENisinis sagal waseg, son teitan iligen, mo idibek Yeisuw, ilana, “Kukin kalisiy beikams Yowbad nakabkaleiwag wanuwan, singay bimwa̱saws tasiyas!” 8} “Tage ya̱koum bukusagal, kudawes tasiyas tasimavs, o tasiyas toupams sisiyas takagayals, o tasiyas toukwaws, mo bukumwa̱saw. Peinan tasiyas ta-ma̱wan bimapus. Igaw anatut tadidumwals beikits vayuwein mo maysan bukuban.” Tamwey inasagal n7U Peinan tanuwagan sagal nidow Yeisuw im silma̱nin sagal; o Yeisuw bo idibek, ilana, “Igaw bukusagal, awoum kudawes veiyom babaw, o taliwom o simwayas guyawaw mwasanin. Peinan tasiyas bisagals mo bidaweims yak mo bimapus. y6k “Kukin kal sivinan bimliguyaw mo beibus bein watinow; tage kukin kal biseib tatonen igaw mo biguyaw.” Z5- “Tage bukun wasagal, kadiloka kusin watinow. Wankuyeim tanuwagan beim, adok bidibakeim, bilana, ‘Gwa, kum kusin wanakaew, a̱bam towena.’ Mamagina bukumliguyaw wamtes simwayas tasiyas takamsagals. e4CYeisuw ikines gamag mwasanin imeis silma̱nin sagal, mo sivines guyawaw abes wanakaew. Yeisuw ikines, mo ikabebay, idibakes, ilana, “Bukun silma̱nin veivay sigeilin, awoum kusin guyaw a̱ban waseg. Adok guyaw avakaein beim, mo tanuwagan bidibakeim, bilana, ‘Guyaw a̱ban towen. Kum, kusin watinow.’ Ammwasin, mo bukubus bukun watinow. Z3-Tasiyas iliganes. Ta-ma̱wan bikatimapus aygan towen nilivan. Guyawaw abes T2!Mo idibakes tasiyas, ilana, “Tage yakamiy, kukin a̱leim mwanatan bikalivatow bein wa̱leg Sa̱bat waseg, adok donkiy, o bulumakaw, adok bukuyous ne? Sa̱bat waseg, bukunup, bukusem wanakaew?” p1YTasiyas gog isesus-wan ikika̱pays. Yeisuw mo ivag ibwein; ikous, mo ilana, “Bweina kunoun.” 0 Yeisuw idibakes tasiyas tassinaps sisiyas tasiyas Palisiy, ilana, “Tab kadilok bitavag beibwein Sa̱bat waseg, o nag?” C/ Siva̱tan tut, Sa̱bat waseg, Yeisuw in beikams son guyaw teitan, mtowen Palisiy. O takatoun towena, won bo ilelol. O tasiyas Palisiy ikinbunikes Yeisuw, bivag takatoun beibwein, o nag. Q1~?}{}|7{EzzByxxwvv.uttsermqFp[poGnmmIlUk6k jiPggfffedc|bbOb``_~^^-]\\,[%ZZpYY>XXXYWW4VVTSSZRRWQQOPPtOOINOMMULL>:==<;;&:a99g8877.66B55444(32=11N00//g..b---5,+K**((i''&%%$$K#y# ! A?7j$_Hr;S?` /  I Y5gQ$“Yakamey kadok mtowen bikatinabwem, min-Yisleil yakamey. E, bo iweiys ikous, sinovan. Akweiy yam bo nein wankuyeim. ?#wIwa̱ge Yeisuw, ilana, “Aveiyag?” Ilansa, “Liva̱nen gum-Nasalet yagan Yeisuw. Mtowen palopit nawotet tawtoun, anilivan tawtoun, wamatan Yowbad, wamtes-vak gamag babaw. Tage tasiyas imalun tanuwgwes sisiyas amatakaleiwags bo ipiyaves, iyateles; isekes mina-Lom wasigeis va̱gan bikatimates waklos. <"qTeitan yagan Kliyopas, ikatimop anilivan, ilana, “Adok kweivaw gamag ya̱koum nukum Yelusalem, nag kukwakin aveiyag niva̱ges tut towen. Peinan gamag babaw bo ikakins.” !Yeisuw idibakes, ilana, “Aveiyag kuliva̱nes amiteiy nukuninounas?” Ilivan ikous, itounis tasiyas; bo igeg ninous. r ]Igaw illivans asteiy, Yeisuw mo inekes, asteitoun inounas, tage mites nag kadilok biwtusis Yeisuw. V%Tasiyas asteiy inounas illivans sinap tasiyas nikamat Yelusalem waseg. ta Yam towen asteiy inounas bineis ven yagan Emeyus. Kukin bitanoy Yelusalem biten Emeyus katanok veit. ykVinay tasiyas yiges Meliy Magdal, Yowan, Yemes inan yagan Meliy, sisiyas vinay mwasanin. Vinay tasiyas asilivan idibakes tasiyas takaweins Yeisuw anilivan. Tage nag isimounids, idokes asilivan mamagina kwa̱neib. Asteiy bineis Emeyus ,QIlivans ikous, mo inuwes Yeisuw anilivan mamagin, mo ilisawes alawag, iyums, asilivan babaw idibakes Yeisuw navamul sinawatan tatanok sisiyas tasiyas babaw. a;Vinay aspwa̱yat, ikululs avakaein, migis kakita binek pwepway. Tawaw idibakes, ilansa, “Aveiyag wawun kunineivs towen tamwamov, takanig siven waseg? Kuninuways igaw simiy waGaliliy anilivan, ilana, ‘Teitan gamag bisilkodeig Gimgilitoun yey, va̱gan tasiyas takalbalebs bikatimateigs waklos. Kweitoun yam mo ba̱kit vayuwein.’ ” Bo isunasun ninous, peinan alawag makaw; bo itamanaws wadides tawaw asteiy asikweim mamagina kavikawn, ikaligwen mites. KIsiws ineis wanuwan iwekes makawa-wan. Nag iba̱nes Yeisuw. mSDakul towen nisenas Yeisuw alawagan wadon nikatibwades bo iba̱nes niyatipines nises wadadan. $ CIyam nen ga̱boug, kweivaw wik isilamaw. Walalayis vinay tasiyas ilakwanes alawagan. Tagon simasim to niva̱ges nisemos, bo ikawes inawes Yeisuw biptumis. 7Vinay-nen Galiliy siyas nibukunis Yeisuw nimeis Yelusalem, bo ikikunis Yosep, ikines ama̱wan inuwek, Yeisuw isen wakalawag, mo iyums, ikatinages tagon simasim va̱gan won Yeisuw biptumis. SiSa̱bat iyeiwas, peinan Moses nakaleiwag ma̱wan.uc6Yam towen ikatunags silma̱nin sagal nubweig, bo beiyam nubweig Sa̱dad, min-Yudiy tasiyas siSa̱bat. -S5Itam Paylat. Mtowen Yosep in mo inibwis Yeisuw, ikawes inawes, isumweilis kweim pwapwa̱kaw, isenas wanuwan alawag, mamagina takunumwan nitateiys koy dakul waseg. Takanigs nag idibwanis kweiboug wanuwan alawag towen, peinan kweivaw mwana nitateiys, mo itakus Yeisuw alawag towen waseg. ]34Mtowen Yosep inek Paylat, initoug won Yeisuw silma̱nin bikow binow bidibwen. |q3Nag itam va̱gan bikatimates Yeisuw, bikayus kid; bo nag. Mtowen ikayamat Yowbad nakaleiwag asina̱vin beim. w2Gum-Alimatiy teitan yagan Yosep, inaven Alimatiy wawnuwan Yudiy. Mtowen Konsel teitan, ansinap bwein, didumwal. 1Yeisuw taliven nitowas ikikines, sisiyas vinay tasiyas nibukunis Yeisuw Galiliy waseg mo nimeis Yelusalem. Idibwanis wakalawag ve0Gamag babaw nikatuyouns ikikines ikous, mo iyums ineis wasiven; iwaways wavtakous, peinan ninous igeg. lQ/Takalikay towen nikakin mo iya̱kawn waseg Yowbad, ilana, “Mounid taw towen tadidumwal.” m S.Yeisuw mo iwak, aygan avakaein, ilana, “Tamag, kululuwag kukow.” Ilivan ikous, mo ikanig. T !,Bo yanay mo iladadub wadaban pwepway; ka̱las nag imiteil ven ee... itageg ka̱las mo ikamnat vayuwein. Maynawen kweim mwaynavakaein nisilbwed palakakit Yowbad wanbunatum mo iksigeb, ivag mwayney. | q+Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid adibakeim nagein bitasin ven bwanabwein waseg, yey soug yak.” Yeisuw ikanig m S*Mo idibek Yeisuw, ilana, “Yeisuw, igaw bukusilamaw mukwaleiwag, kadiloka bukunuweig yey.” R (Tage son ikan, ilana, “Adok nag kugoul Yowbad, peinan neiweim bukumat ma̱wana taw towen. Ya̱kid aditeiy kadiloka bitamat peinan adsinap kalbaleb; tage taw towen nag ivag ansinap kalbaleb.” y'Takalbaleb teitan nikayagweg wanklos, iyeg Yeisuw, ilana, “Ya̱koum Kelis ne? Kwatinabweids simey ya̱koum.” &Anklos wakunuwatan bo ileles silawun neiweiys, mamagina: “Mtowen min-Yudiy siking.” Yeisuw siney takalbalebs asteiy wanklos 1$Tasiyas takanaviys-vak isiba̱wes, imimeis bisekes wayn yayan, ilansa, “Kukin ya̱koum min-Yudiy siking, kadilok kwatinabweim tatoneim.” 9k#Gamag babaw itowas ikikines, tage astakaleiwags isiba̱wes Yeisuw, ilansa, “Bo ikatinob gamag mwasanin; bweina bikatinob tatonen, magat mtowen Yowbad angamag Kelis.” "Yeisuw ikayagweg wanklos, initoug waseg Yowbad, ilana, “Tamag, kuwid asisimap kalbaleb, kunumlev. Peinan sikalbaleb niva̱ges nag ikakins.” Mo ikalawages anakweim; makava ilaves kweitan youd bikines kalisiy bikawes asikweim tatanok tatanok tasiyas. a;!Inawes ineis ven yagan “Busabwes,” mo ikatikavates naman kaken wanklos waseg, mo kativtawes klos akiwen, Yeisuw bikayagweg ee... beimat. Takalbalebs ma̱wan inuwakes, teitan wanaka̱tay, tayuwein wankimaw. pY Tasiyas takanaviy bikatimates-vak takalbalebs asteiy. Sisiy Yeisuw inawes bikatikavates wasklos. $A“Yey toubwein mamagina kay mwamov, bo iyagageigs yey, o yakamiy ma̱wana kaligweg nimta̱mats tasiyas bo biyagageimiy singay.” Isiba̱wes Yeisuw -“Tut towen waseg gamag bidibakes koy, bilansa, ‘Kugiyeil kum kudibwanim’; peinan biwenes Yowbad. E, tut singay kalbaleb bukulivatus. +OYeisuw itouvin idibakes tasiyas ilana, “Vinay-nen Yelusalem yakamiy, awoum kuva̱lams peinan beiweigs, kuva̱lams pinamiy simiyas nitimiyas. Peinan tut kalbaleb bukulivatus, mo gamag bilansa, ‘Tasiyas vinakal bwein, ta-ivag nitsiyas, nag ikakuda̱poms, nag ivsasus pwa̱pwaws.’ e~CGamag singay babaw ibukunis, o vinay mwasanin ivva̱lams-wan, peinan beiweiys Yeisuw. '}GItokes Yeisuw, inawes, iyousis gum-Saylin mwana meinoy wanawoud neim, isekes Yeisuw anklos, tatonena ikew. Yeisuw imug in, gum-Saylin mtowen wankuyeim. \|1Ilik taw towen nikabutus gamag silma̱nin naviy waseg gabman, tawa̱yin gamags mtowen Bala̱bas. Bo ilik, peinan gamag sivines. Tage Yeisuw itam silma̱nin ninous tasiyas biva̱ges. Inawes beiweiys waklos '{GTasiyas gog min-Yudiy singaya iwkuwaks, sivines kid bikatimates Yeisuw. Avakaein ages iwkuwaks ee... bo itawtoun asilivan; Paylat bo iwnatout, mo itam. 2z]Sivtounun idibakes, ilana, “Aveiyag wawun bitaweiy? Aveiyag ansinap kalbaleb? Nag aban ansinap kalbaleb va̱gan bakatimet. Misinaka bawaweiy mo balik binoun.” OyTasiyas gog iwkuwaks, ilansa, “Kwatikavates waklos beimat.” ^x5Vayuwein Paylat mo iliwon, idibakes tasiyas, sivinan kid bilik Yeisuw, binoun. w3Mtowen Bala̱bas nises wa̱deil peinan bo ikabutus gamag ven towen waseg mo ikanaviys wasigeis gabman natakanaviy, o bo iweiy gamag mwasanin. xviIweis min-Yudiy tasiyas, iwaks, ilansa, “Awoum kulik taw towen, kwatimet-wan! Kulik Bala̱bas beim.” xui“Wankuyeim mo akayeb inek Elod, o Elod nag kweitan iban ansinap kalbaleb, nag; mo ikayeb vayuwein iyamnavaw; o nag kaban ansinap kalbaleb. Nag ivag silawun bitakatimet gamag towen. Misinaka bawaweiy vatul waseg mo balik binoun.” Ot Paylat mo idawes bimeis tasiyas tanuwgwes lun, sisiyas takalleiwags, sisiyas min-Yudiy babaw. Imeis mo idibakes, ilana, “Nukumeyes taw towen, kuyateles, kulansa, ‘Imgwayem ked kalbaleb waseg, va̱gan bakakabiyun gabman nawotet.’ Wamtamiy bo nakatigan, nag kweitan ansinap kalbaleb aban ma̱wan nukuliva̱nes, nag. ksO Yam towen Elod imwas son Paylat, peinan kweiboug kavikun son. Gamag sivines beiweiys Yeisuw Nr Elod siney natakanaviy iyagages Yeisuw peinan ikasigumis, o issiba̱wes. Ikous, mo isekes Yeisuw anakweim mwaynamnabwein bisikam, peinan isiba̱wes. Ikous mo Elod ikayeb beiyum binek Paylat. qw Tasiyas tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag itomos, singay iyateles Yeisuw, asilivan tawtouna singay. Mp Ikatitugwan waseg Yeisuw ee... bo nag. Nag ikatimop anilivan. #o?Elod ikin Yeisuw neim, imwa̱saw, peinan tut kadiveiyov sivinan bikin Yeisuw. Bo iligen bulagan Yeisuw, tage sivinan bikin kweitan nawotet tawtoun. an;Ilansa, “Oo!” Paylat ilana, “Elod takaleiwag ven Galiliy waseg, kadiloka kunawes binek Elod; mtowen bikaleiwag.” Tut gog towen Elod nises Yelusalem. Paylat ikayeb Yeisuw, binek Elod va̱gan bikaleiwag. Tm!Paylat iligen asilivan, ilana, “Tage taw towen gum-Galiliy, ne?” _l7Singay gog illivans, ilansa, “Bo ikabiyun gabman nakaleiwag. Ikatimlakes gamag ma̱wan. Bo isilamaw Galiliy o ven babaw Yudiy ikous, mo im ven towen, waseg anilivan towen kalbaleb.” Iyateles wamatan Elod k}Paylat mo idibakes tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas gamag babaw, ilana, “Nag kweitan aban ansinap kalbaleb.” jPaylat ikatugan, ilana, “Ya̱koum min-Yudiy siking ya̱koum, ne?” Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Nukulivan ma̱wan.” )i MIliganes anilivan, tasiyas babaw itamanaws, itokes Yeisuw, inawes Paylat waseg; mo iyateles, ilansa, “Yakamey min-Yudiy yakamey, o taw towen bimgwayem ked kalbaleb waseg. Nakaligen anilivan, ilana, ‘Awoum kutams Sisal nata̱kis waseg.’ Peinan ilana, ‘Yey Kelis, king yey.’ ” #h?GTasiyas mo ilivans, ilansa, “Nag sivinads gamag bikamtilakeids ansinap kalbaleb, peinan nitaliganes anilivan kalbaleb, tatonena ikamumwan.”g{FIweis tasiyas, ilansa, “Tage ya̱koum Yowbad Natun, ne?” Yeisuw idibakes, ilana, “Bo nukulivans ma̱wan.” (fIBIyam ga̱boug, tammwayas katuyouns imimeis, tasiyas tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag. Itokes Yeisuw inawes silma̱nin ya̱tal, ilansa, “Kukin ya̱koum Kelis ya̱koum, kadiloka kudibakem ma̱wan.” Iw to Yeisuw ilana, “Kukin badibakeimiy, nag bukusimounids. O kukin bakatiga̱neimiy, nag bukwatimapus agulivan. Tage nagein Gimgilitoun yey mo bassin Yowbad wanaka̱tay, va̱gan bakaleiwag.” ;eqAAsilivan babaw ikika̱nes Yeisuw, itawyages. xdi@Kweim waseg ilumwes matan, ikatiga̱nes, ilansa, “Kulivnek ma̱wana palopit ya̱koum. Kal to iweim?” ?cy?Tasiyas niyousis Yeisuw mo isiba̱wes, iwaweiys. mbS>Pita inuw Yeisuw anilivan, isap in watoulan ven, iva̱lam, singay igeg nanon. Iyateles Yeisuw a=Yeisuw mo itouvin ikin Pita wamatan. Pita inuw Yeisuw anilivan mamagina: “Nagein bukwaya̱neig siva̱toun mo beigel kolkolek.” l`Q<Iwa̱ge Pita, ilana, “Nag! Nag akakin aveiyag kulivan.” Igawa illivan, bo igel kolkolek. _;Isesus ee... imwemway nen, tatounun anilivan tawtoun, ilana, “Mounid taw towen son Yeisuw nisesus, peinan gum-Galiliy.” ^:Isesus ee... teitan gamag ikin Pita, ilana, “Ya̱koum Yeisuw nagamag yak, ne?” Iwa̱ge Pita, ilana, “Yey nag.” D]9Pita ikayan, ilana, “Nag! Nag akakin taw towen.” \8Pita isin, kov imteil magin, na̱tan nakubukwab ikin bo ikabunik, iwtus, ilana, “Bo akin taw towen son Yeisuw.” z[m7Tawaw tasiyas ivla̱kes sikov tanuwgwes lun sitovek wanven, isinis wadadan kov. Pita siney tasiyas isinis. oZW6Ituts, iwekes, iyousis Yeisuw, inawes tanuwgwes lun sitovek wanbunatum. Pita ikikun kadiveiyov. Y4Yeisuw mo idibakes tasiyas tanuwgwes lun sisiyas tulals tasiyas nimtakavates Yowbad nabunatum, sisiyas tammwayas, peinan bo nimeis biyousis Yeisuw; ilana, “Bo nukumeis, mipulut minew kukokews, bukuyousigs ma̱wana tavveinaw yey? Yam katanok katanok sigwey yakamiy nitasesus Yowbad wanbunatum, nag kuyousigs. Nagein gog bukuyousigs, peinan imitut dadub kaleiwag waseg.” Pita ikayan TX!3Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Deisa!” mo ikabkwen teigan, ivag ibwein. {Wo2Ilivans ikous, mo teitan itamnow napulut tanmunum iweiy teitan tanuwgwes lun sitovek natouwat, ibob teigan. V 1Tasiyas nitomos walasin Yeisuw ikakins gamag babaw biyousis Yeisuw, ilansa, “Tabta bakawaweiys tasiyas mapulut waseg?” iUK0Yeisuw ilana, “Yudas, bukumuloul waseg Gimgilitoun yey va̱gan bukusilkodeig? Oo-ne!” T5/Igaw ilivan, gamag babaw isaps. Taw towen yagan Yudas, Yeisuw navamul teitan, bo imgwayes tasiyas babaw. Isineikik inek Yeisuw, bimulouls son. S.Iba̱nes, idibakes, ilana, “Aveiyag wawun kummasis? Kukits, kunitougs; mata ge Seitan biyakwaneimiy.” Imeis biyousis Yeisuw VR%-Initoug ikous, itamanaw, inekes navamul bo imasis, peinan ninous igeg. ~Qu,Singay Yeisuw nanon igeg, ikulul, initoug avakaein, anpulikas avakaein mamagina buya̱vin iwta̱wout wawepway. UP#+Initoug ikous, mo Yeisuw ikin wamatan gum-liba̱lab bo ileb, ikimtuw. _O7)Ilisow navamuls, inay-o tana̱ban-o, mo ibasin kitatun, initoug, ilana, “Tamag, magat sivinam, bukukow agkwa̱vig kwaviwen; awoum ba̱moum, singay yayan. Tage awoum nanoug yey. Nanoum yak kuvag ma̱wan.” zNm(Isaps ven towen nimsikes-yay, idibakes, ilana, “Kunitougs waseg Yowbad. Mata ge Seitan biyakwaneimiy.” lMQ'Ilisow ven, inoun in koy yagan Oliv ma̱wan angulagul yam babaw. Navamul ikabwa̱kuns waseg. L&Iweis tasiyas, ilansa, “Tamwey, kukin pulut siyas akweiy.” Yeisuw ilana, “Bo deis!” Yeisuw initoug waseg Yowbad AK{%“Adibakeimiy, bo bikamat liva̱neig nilivnek Bukitab waseg mamagina, ‘Mtowen siney takalbalebs idokes ma̱wana tasiyas.’ Peinan liva̱neig nilivnek, bo bikamat ma̱wan.” Idibakes, ilana, “Tut gog towen kal sam anakaw, bweina bikow, kwanan ma̱wan. O kukin kal nag ivag napulut, bweina biyamiyis anpwa̱lum, maysan bikow mo bigimwel napulut. FI#Yeisuw idibakes navamul, ilana, “Kweiboug akayabeimiy, kuta̱vins ven babaw, amikaw nag, kunamiy nag, amisandol nag, tabta aveiyag ika̱bwag wasigeis yakamiy?” Ilansa, “Nag.” gHG"Yeisuw ilana, “Adibakeim Pita, nagein bukwaya̱neig siva̱toun mo beigel kolkolek.” rG]!Iw to Pita, ilana, “Tamwey, kukin bilaveims bukun wa̱deil o bikatimateims, soug yak bitases.” 'FG “Tage bo anitoug waseg Yowbad va̱gan bukusimounid beibwein; awoum kukwalouw. Ikous, mo bikanavin nanoun ikous, kadiloka kulabes budam bitawtouns.” E/“Ya̱koum Saymon kuligen agulivan. Seitan bo sivinan bikaweimiy va̱gan biyakwaneimiy ma̱wan tata̱yins wit iwaweiys mo anagin iba̱nes. D+“Sigwey yakamiy nukulabeigs gunamouvit waseg. Mapuna bakaluweg abamiy beibwein tut wanakougwaw silma̱nin. Tamag bo ikaluweg a̱bag o gunakabkaleiwag bwanabwein, ma̱wan-vak akaluweg abamiy bwein, sigwey yakamiy mo bitakams bitamoums gunakabkaleiwag waseg, o bukusinis wamikabkaleiwag mamagina guyawun Yisleil yakamiy, bukwaleiwags wasigeis asikum sinawatan kweiy. Saymon Pita bikayan Yeisuw 1C[“Kal imug? Towen isin wa̱keb ikamkwam? O adok towen natouwat isek kan ikam? Nag, towen isin wa̱keb tamumug. Tage yey wasigeis yakamiy, ma̱wana mitouwat yey. Bw“Tage yakamiy awoum ma̱wana tasiyas. Kadilok amitamumug bimlavag ma̱wana gwad, o mitovek ma̱wana mitouwat. AYeisuw mo idibakes, ilana, “Ven tasiyas igaw dadub siking ikalawages tasiyas, o ilansa, ‘Amatakaleiwag ilabemas.’ c@?Ikous, tasiyas-wan kamniman kweitan iva̱ges, peinan idokes kal bimlavag astamumug. u?cNavamul tasiyas mo illivans sisiyas wasigeis, idokes kavel bisilkod Yeisuw. Mitovek ma̱wana mitouwat >“Peinan Gimgilitoun yey gunaked Yowbad bo ikaluweg. Ked towen ba̱noy ban, tage mtowen tasilkodeig mo bilivet kalbaleb.” =+Wankuyeim mo ikow bled; ikalin nuwan ikous, ikivis, ivvagein, isekes, ilana, “Woug towen, tage mtowen tasilkodeig sidayas nitakamkwams. c<?Ilivan ikous, mo ikow kwa̱vig, ikalin nuwan waseg Yowbad ikous, ilana, “Kukwawes kwa̱vig towen kumoums tatanok tatanok yakamiy, peinan igaw nag ba̱moum gleip sipinen ee... Yowbad nakaleiwag mo bisilamaw.” {;o“Nag vayuwein ba̱kam sagal towen oko anatut sagal towen wuta̱lan beikous Yowbad nakabkaleiwag waseg.” r:]Idibakes, ilana, “Singay sivinag sigwey yakamiy bitakams sagal towen, peinan bo balivet mamayuy. O9Anatut beikams, Yeisuw isinis siney tasiyas takaweins anilivan. l8Q Iliganes, ineis, iba̱nes ma̱wana nilivnek; mo iva̱ges kan silma̱nin sagal towen beikams. 7  “Kulivans ma̱wan mo bikamtilakeimiy bunavakaein wanakaew wanbunatum nises, son kabanen. Towen waseg kuva̱ges kads.” 65 Ilana, “Bukunounas, bukusaps waven, taw teitan ikokew kunasoup bilivatumiy, mo bein, beisiw wabunatum. Kwabkunis, kudibakes tanuwagan bunatum, kulansa, ‘Datakatimlakays ilana: Avanuy bwabwal yakamey mabunatum waseg bakakamkwam Kaltuwon Sigeilin, sigwey gunavamul?’ ?5y Iweis tasiyas, ilansa, “Avanuy bakavag kan?” 4Yam towen Yeisuw mo ikayabes Pita son Yon bineis waven, ilana, “Kuneis kuva̱ges Kaltuwon Sigeilin; bitakams ya̱kids.” 3Yudas ikayamat ee... anayam waseg ikams makava bled, o beiweiys aleis la̱miy Yowbad wanbunatum, silma̱nin Kaltuwon Sigeilin. 23Mtowen Yudas itam, iyokon ama̱wan bisilkod Yeisuw. Sivinan gamag babaw bigayays, mo Yeisuw biba̱nes anmwa̱net, biyousis. Kaltuwon Sigeilin m1STasiyas iliganes anilivan, imwa̱saws, ilivans money kid bisekes Yudas, maysan nawotet towen. 60eSeitan nanon isiw Yudas wananon; Yudas isap, inoun, inekes tasiyas tanuwgwes lun sisiyas tulals, sisiy illivans, ama̱wan bisilkod Yeisuw va̱gan tasiyas mo biyousis. ~/uSeitan nanon mo isiw wanuwan Yudas, yagan Iskaliyot, Yeisuw navamul teitan. Navamul babiweis sinawatan asteiy. .-Tasiyas tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag iyokons ama̱wan beiweiys Yeisuw bikatimates. Ta-ma̱wan, peinan iwenes gamag babaw. x- kYam mwasanin ikous mo bisagals, Kaltuwon Sigeilin. Sagal towen nag ikams bled son yist tage makava bled ikams. z,m&Ga̱boug katanok katanok gamag babaw mo ikattuyouns imimeis Yowbad wanbunatum va̱gan biliganes aygan.z+m%Yam katanok katanok ikatimlakes gamag Yowbad wanbunatum, o boug waseg inoun in wa̱koy yagan Oliv, imasis. v*e$“Tage yakamiy, kadiloka kukwaymates tut babaw, kuninitougs va̱gan Yowbad bilabeimiy bikimtuweimiy, mata ge bikwaneimiy youd siyas kalbaleb, wankuyeim mo bukutamanaws yey Gimgilitoun yey wamatag.” Ikatimlakes Yowbad wanbunatum J) #“Peinan bo bisiblutes gamag ven watinow wadaban pwepway. Z(-"“Kuvna̱seimiy. Awoum ge ninoumiy bibula̱bol peinan kuninuways kaeimiy, o amiyoubwein, o amiwiskiy, o youd katanok katanok ven watinow waseg, mo Yowbad anayam bisibluteimiy, mamagina sik bikwaneimiy. s'_!“Liba̱lab son ven watinow beiyakous, tage agulivan nag biyakous, nag. Kuvna̱seimiy, kukwayamats b&= “Mounid adibakeimiy tut towen gimgilis bisesus ee... mo sinap tasiyas bisipsaps. k%O“E, ma̱wan bukukines sinap tasiyas bisipsaps, mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag bo bisap. $%Nakabebay kweitan isekes mamagina: “Kukines yaveinun siney amweilok babaw, biya̱sus yageivein kweivaw mo bukukwakins wuwal bo beim. #“Igaw bisilamaws youd tasiyas, bweina bukutamnawes kayoumiy, bukukines takatinabweimiy bo beim.” Yowbad nakaleiwag bisap p"Y“Ikous, mo bukukineigs Gimgilitoun yey bo bam, lov waseg, son guntawtoun o yakawanag avakaein. z!m“Tawaw bo bisoumats, aspwa̱yat, bininuways ven watinow bo biyageg. Peinan liba̱lab tatonen bo bigulek.  “Gamag bikines mulin naman Yowbad bivag ka̱las waseg, o tibukon waseg, o wutun wasigeis, biyagages. O ven watinow, kaysay singay bika̱wot avakaein, mapuna ven babaw gimgilis biliganes, beivag ninous babaw. Ta-ma̱wan bikakins, bikatinabwes. 3“Gamag tasiyas bimta̱mats naviy waseg; o tobwag gamag bimeis bigulekwes ven towen Yelusalem, bitokes min-Yelusalem binawes ven babaw wasigeis; o tobwag gamag tasiyas mo bivva̱nis Yelusalem pwepway-nen ee... tobwag gamag tasiyas situt mo biyakous. Yeisuw beiyum beim 3_“Tut towen siyas takakuda̱poms bilivatus kalbaleb, o tasiyas nisasus nitsiyas. Peinan ven watinow gimgilis abes singay bigeg, o Yowbad bikawkunes gamag tasiyas. zm“Tut towen waseg Yowbad bo bimop gamag asisinap, mamagina bo bikamat sinap babaw nilivnek Bukitab waseg. "=“Yakamiy magat bukusikes Yudiy, kadiloka kusawls kuneis wa̱koy; o yakamiy waven kadiloka kuneis wanawoud; o yakamiy wa̱bag awoum kumeis waven. |q“Tage igaw bukukines takanaviy asibod babaw bidiliwunis miven Yelusalem, mo bukukwakins kakita bigulekwes. R“Kukin bukwaptuleimiy mo bukuyamoveimiy. Bo bigulekwes Yelusalem H “Tage nag biyagageimiy. Nag bigutus walitanok kunumiy. B“Asibabaw bikamliweimiy, peinan gungamag yakamiy. #“Timimiyas bisilkodeimiy. E, inmiyas, tuwmiyas, budimiyas, tawlimiyas o veimiyas bisilkodeimiy, mo bikatimateimiy yakamiy mwasanin. #“Peinan yey basekeimiy amilivan, o amisinap, o bukutawtouns wasigeis tasiyas niyateleimiy. Nag kadilokes bikatimapus amilivan, nag. gG“Awoum ninoumiy bibabaw. Awoum ninoumiy kulansa, ‘Ama̱wan bakakatimop asilivan?’ H  “Igaw tutan biyateleimiy, mo kwamteles liva̱neig yey.  “Youd tasiyas kalbaleb tut wanakoug singay, tage watapwan tut gamag biyousimiy biyagageimiy, biyateleimiy sinagog waseg, o bisena̱miy wa̱deil; o peinan gungamag yakamiy bo biyateleimiy wamtes tasiyas king, o takaleiwags kawka̱veks wamtes. B} “O nik binkunik avakaein. O ven mwasanin bikamates moun, o katoun bisap; ven mwasanin gimgilis bimta̱mats. O gamag biwenes singay peinan bikines walba̱lab mulin naman Yowbad. ) Mo idibakes, ilana, “Ven avakaein bikanaviys wasigeis ven avakaein. King siney nagamag bikanaviys wasigeis kweitan king siney nagamag. / “Igaw bukuliganes bulagan naviy o bulagan kawpwanaw; awoum beivag amipwa̱yat. Sinap tasiyas wanamug, tage tut nakabiyokous wankuyeim.” <qIlana, “Awoum gamag bikatidavimiy. Tawaw babaw bisaps yagag waseg bilansa, ‘Yey mtowen yey’; o adok bilansa, ‘Anayam bo neim.’ Awoum kubwa̱kuns wasigeis tasiyas. Iweis tasiyas, ilansa, “Livan towen nukulivan, avei-tut waseg mo bivag ma̱wan? Ama̱wan bakakakin kakita bo bigulekwes?”  #“Youd tasiyas nukukines, igaw kweitan tut mo bigulekwes biyakousis. Nag kweitan dakul bisesuna wakaban.” Tut kalbaleb ven watinow ) KGamag mwasanin ilivans Yowbad nabunatum liva̱nen, peinan bo ikawyamis dakul bwana̱bweins, o gamag sisiwa̱youb wasigeis. Yeisuw iligen asilivan, ilana, ? wIkin ikous, mo ilivan ilana, “Mounid adibakeimiy nakwab mana̱wen namuloul bo itamap wasigeis tasiyas asibabaw. Peinan tasiyas simoney babaw, imulouls ikous, tamkwalan nises; tage mana̱wen namoney misinaka kweiy toya, imuloul ikous, nag aveiyag nises bigimwal kan.” Igaw bigulekwes Yowbad nabunatum E Wankuyeim mo ikin nakwab nasimav imuloul akweiy toya. S  !Yeisuw itamnow matan, ikines guyawaw mwasanin imulouls Yowbad wanbunatum. S/“Tage ikukwayes nakwabs sivavag, mo ikululs initougs aveiyov, va̱gan gamag bisimounids, bidokes asisinap bwein. Nag gog, kalbaleb. Igaw Yowbad bimop asisinap. Singay kalbaleb bilivatus.”(I-Yeisuw mo iguyes tasiyas inavamul, o gamag babaw niliganes, ilana, “Kadiloka kupiyaves tasiyas takatimlakeins kaleiwag asisinap, sivines kid asikweim vayvayov, o sivines gamag bikakoks binounas wamtes, o tapwa̱loul waseg sivines keb wanakaew, o sivines bimliguyaws sagal waseg. q[,“E, kuninuways Deibid idok Kelis inaguyaw. Kukin Kelis meinoy neim Deibid waseg, ama̱wan bivkek bikativin bimlavag naguyaw?” Yeisuw ikatiga̱nes, ta-ma̱wan bikatimapus anilivan. Takatimlakeins kaleiwag asisinap kalbaleb ta*“Deibid anilivan, nilel, nises buk yagan Sam waseg:‘DaGuyaws idibek gunguyaw, ilana:Kusin wagunka̱tay va̱gan bava̱ges tasiyas
astameiliw yak, mo bimlavags mamagina
mukwabtatet, bukuvnivans wakunuwtes.’ dA)Yeisuw mo ikatiga̱nes tasiyas, ilana, “Ama̱wan gamag bidokes Kelis Deibid tabun? gG(Asilivan babaw ikatimop bwein, mapuna iwenes vayuwein bikatiga̱nes. Kelis Deibid tabun pY'Iweis tasiyas takatimlakeins kaleiwag ilansa, “Mounid, takatimlakay ya̱koum amlivan bwein.” s_#“Takanka̱nigs ikits vayuwein. Moses ikatimlakeids ma̱wan. Bukitab bitavin kweiboug liva̱nen Moses iligen Yowbad aygan wanuwan kaligweg makaywen nigidaged kov, peinan Moses idok Yowbad mamagina Ebelam naYowbad, Aysak naYowbad, Yekob naYowbad. Nag takanig tasiyas. Yowbad tamwamovs gamag siYowbad; nag takanig siYowbad. Yowbad waseg babaw tamwamovs.” [/"Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Ven watinow gimgilis nibokeimiy kuveivays, tage tasiyas Yowbad idok asisinap kadilok beikits vayuwein silma̱nin tut wanakoug, tasiyas gog nag iveivays o nag ibokes, nag. Ta-ma̱wan bikanigs vayuwein, peinan imlavags min-liba̱lab tasiyas. Peinan ikits vayuwein bo imlavags Yowbad nitun tasiyas. Z-!“Igaw beikits vayuwein, kal nakwav mana̱wen? Peinan sikwev asibabaw.” '~I “Ikous, mo vin ikanig. }/“Taw teitan siney budan teinim tatanok, ivay son nakwav, ikanig, natun nag. Isiken ivay son nakwab, mo ikanig, natun nag. Isiken ivay son nakwab, ikanig, natun nag. Ma̱wana ma̱wana ee... tasiyas teinim teiy ivays sisiy vin mana̱wen ikanka̱nigs ikous, nitus nag. p|YTasiyas ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Takatimlakay yak. Moses nilel dakaleiwags va̱gan kukin kal taw bikanig, nakwav sam, tage natun nag, takanig bwadan o tuwan mo beivay son nakwab, mo bikop natun bimlavag takanig natun. {#Ikous asilivan tasiyas, mo Sadusiy mwasanin mo inekes. Gamag tasiyas Sadusiy idokes gamag ya̱kids bitakanigs, nag bitakits vayuwein. gzGPeinan tasiyas iyokons; bo nag. Ta-ma̱wan biba̱nes aveiyag kalbaleb Yeisuw bilivan wamtes gamag babaw va̱gan biyateles. Iliganes gog Yeisuw nakatumap, bo isom ninous, isesusa ikka̱pays. Takanigs beikits vayuwein wygIwa̱ge Yeisuw, ilana, “Kadiloka Sisal navavag bitasekes Sisal; o Yowbad navavag bitasekes Yowbad.” ExTage Yeisuw ikakin asisinap, idibakes ilana, “Money dakul kusekeig kweitan, bakin.” Isekes mo ilana, “Kal kululuwan nileles? o kal yagan nileles waseg?” Ilansa, “Sisal.” Hw “E, tab kadilok bitapa̱yin Sisal nata̱kis? o nag?” gvGTasiyas inekes Yeisuw ilansa, “Takatimlakay yak, kakakin amlivan bwein o mukwatimlakay bwein, o nag kuwenes gamag mwasanin o mukwatimlakay katanok-wan gamag babaw wasigeis. Peinan Yowbad inaked kwatimlakem mounid. #u?Deisa ikaymates Yeisuw, o ikayabes sitouwat mwasanin, askakin mamagina tasimounids tage tayyaweids; bikatiliganes Yeisuw anilivan va̱gan biliganes silawun ya̱tal, waseg biyateles Yeisuw wamatan takaleiwag avakaein, ven Yudiy waseg. Takaleiwag mo biligen ya̱tal, bikaluweg. ttaTut towen tasiyas takatimlakeins kaleiwag sisiyas tanuwgwes lun sivines kid biyousis Yeisuw, peinan ikakins Yeisuw nakabebay silawun mamagina asisinap tatineis. Sivines kid biyousis Yeisuw. Ta-ma̱wan, peinan iwenes gamag babaw. 6se“Wululay towen yey. Kukin kal bikalivatow wakunuwatan wululay towen mo bibilek won; tage wululay towen bikalouw wakunuwatan gamag mo bikanimimey.” Sisal nata̱kis OrTage Yeisuw ikikines tasiyas, ilana, “Silawun agulivan towen Bukitab waseg nileles mamagina:‘Wululay towen tawteleins bunatum
nipiyaves,
tage bo imlavag anmwamwan bunatum.’ 0qY“Adok beim biwaweiys biyakous gamag tasiyas, mo binineiv gamag mwasanin, bisekes siwotet bimtakavates inabag.” Iliganes anilivan towen; ilansa, “Awoum.” p“E, ituts, iwekes, iyousis, inawes watoulan bag ikatimates. Tanuwagan bag igaw mo beim, aveiyag binuwakes tasiyas? Ao{“Inoun in natun, kakita binekes, tamtakavateins bag iwtusis, ilansa, ‘Natun mtowen. Tamwey bikanig mo nakiyay bikow, bag towen. Bo bitaweiys mo takawes dakiyays ya̱kids.’ n+ “Tanuwagan bag nag ikakin seik ama̱wan biwkek, mo ilana, ‘O, bo bakayeb natug bwanabwein; tasiyas bigoulus, bisekes anagin bimey.’ m  “Wankuyeim tamwey ikayeb tatounun, ibasis mtowen sikayal waseg, ikines bwayan kayal wa̱won, mo ilaves in watoulan ven. l “Wankuyeim tamwey ikayeb tayuwein natouwat, iwaweiys-vak mtowen, iyagages, ivag anmwasin seikwan. Ikous mo ikayabes. Makava iyum. Nk “Tutan gleip bimwanoug ikayeb natouwat bikow bag anagin, bimey, mo beikam, tage tamtakavateins bag bo kayuses anagin, iwaweiys tamwey natouwat towen ikous, mo ikayabes. Makava inoun, iyum. 8ji Mo isekes nakabebay towen, ilana, “Teitan tamwey isop bigulen gleip, isekes gamag mwasanin siwotet va̱gan bimtakavates, mo inoun in kweitan ven, isik tut kadiveiyov. iIw to Yeisuw, ilana, “Yey-vak nag badibakeimiy kal nisekeig gunakaleiwag silma̱nin wotet towen.” Tawteleins tamwey inabag. mhSMapuna ikatimapus Yeisuw anilivan, ilansa, “Yakamey nag kakakin kal isek Yon nakaleiwag.” ngUSisiyas illivans, ilansa, “Kukin bitalivans ‘Yowbad isek,’ mo bikatimop aygads bilana, ‘Aveiyag wawun kupiyaves?’ Tage kukin bitalivans, ‘Gamag isekes’ mo gamag biwaweids, peinan idokes Yon palopit teitan.” MfIw to Yeisuw, ilana, “Kweitan youd bakatugan wasigeis yakamiy. Kudibakeigs. Yon inakaleiwag waseg nibapta̱yses gamags, Yowbad isek nakaleiwag? o nag? gamag mwasanin isekes nakaleiwag?” peYInekes Yeisuw, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg kuwotet ma̱wan? o kal isekeim mukwaleiwag towen?” @d {Yam kweitan Yeisuw ikatimlakes gamag Yowbad wanbunatum, o igeiguy livan bwanabwein, mo inekes Yeisuw tasiyas tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag, sisiyas tasiyas tammwayas. ncU,Yam katanok katanok ikatimlakay Yowbad wanbunatum. Tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag, sisiyas tammwayas Yudiy sivines kid beiweiys Yeisuw. Ta-ma̱wan binuwakes beiweiys, peinan gamag babaw sivines anilivan.Kb+Mo isiw in wanuwan Yowbad nabunatum ikikayabes tasiyas taggimwals, idibakes, ilana, “Yowbad anilivan mamagina: Gunbunatum
silma̱nin nitoug, tage nukuva̱ges kid buntuman veinaw.” ~}}||{{{"zyxVwvvyvttssorr?qqqlqppLoonnn[nmmrmllwl$kii1hggff"eeZd5cc2baa`\__w^d]\\gY/XIWVUU+TSQ{OOgNNMMgMLLKLIIeHHUGG FnEDCCVBBA@??<>>==K<-w,,(+n*)"(T'&G%%;#""M! Rgv v(Td#8~T% q z 04-koN{wXg“Gamag tasiyas bo ma̱wan, bukukines angis mogo kukwakins asisinap bwein, o nag, kalbaleb. Tayyaweids RW“Kay kasiyas nag beivag angis, bo beiteiys bilaves bein wa̱kov. {Vo“Ta-ma̱wan kay bwanabwein beivag anagin kalbaleb, nag. Ta-ma̱wan kay kalbaleb beivag anagin bwein, nag. /UW“Kukin amweilok bwein, mo beivag anagin bwein; kukin gog kalbaleb, mo kalbaleb anagin. Mapun alana, ‘Bukukines siwotet mo bukukwakins asisinap ama̱wan.’ jTM“Kuvna̱semiy, awoum kuliganes ages palopit tasiyas tayyaweids, tasiyas igaw bisaps wasigeis yakamiy, askakin ma̱wana sip, tage wanuwes ma̱wana awuk nakananeiy. Igaw bukukines siwotet mo bukukwakins asisinap bwein, o nag, kalbaleb. Peinan gamag ma̱wana kay. “Adilaboub nag beivag gleip anagin, o ayliluweis nag beivag yaveinun anagin, nag. xSi “Kusiws koukwed kabkakit waseg, peinan diginasim kidenen avakaein, awkwedan baba̱yay, gamag babaw isowsiws, inounas waseg; tage mwamov kidenen kabkakit, awkwedan kabkakit, gamag na-ibabaws bisousiws makadewen ked. Amweilok anagin >Ru “Aveiyag sivinamiy va̱gan gamag biva̱ges wasigeis yakamiy, kadiloka kuva̱ges ma̱wan wasigeis tasiyas. Moses siney kweiboug palopits sikaleiwag ma̱wan. Koukwed kabkakit (QI “Yakamiy takalbalebs yakamiy kukwakins youd bwein bukusekes nitimiyas; singay gog Tamads wanakaew bisekeimiy youd bwanabwein, magat bukunitougs waseg. XP) “Adok ta-kal yak, kukin natum binitoug in mo bukusek mwatet; adok nag. XO) “Adok ta-kal yak, kukin natum binitoug kan mo bukusek dakul; adok nag. N3“Tasiyas gog tannitougs ikokews sivavag; tasiyas taninineivs mo biba̱nes sivavag, o tasiyas taggipits, mo bikaliyow koukwed pines tasiyas. xMi“Kunitougs, mo bisekeimiy; kunineivs mo bukuba̱nes. Kugipits, mo bikaliyow nakoukwed pinamiy yakamiy. KL“Awoum Yowbad navavag kuvgen kusekes mansiyas awuk, adok bipiyaves mo bigadeimiy. Awoum veigun kulev bwaloud waseg, mata ge bivva̱nis, bivatunis bikatigayay, bo bigeg. Nitoug liva̱nen K“Adok kukin soum matan musamusan kakit nises, tage nag kukwakin amweilok avakaein wanuwan matam yak nises. “Kulivan kid, kudibek soum, kulana. ‘O musamusan wamatam nises, bakablev’; tage amweilok avakaein matam tatoneim wanuwan nises. “Tayyaweid yak! Kwablev amweilok towen wamatam nises. Ikous, wankuyeim mo bukukinbunik va̱gan bukwablev musamusan towen, soum wamatan. }Js“Mikaleiwag waseg bukwalawages simiyas, Yowbad ma̱wan mo bikaliwageimiy yakamiy. Magat mukwaleiwag kalbaleb wasigeis simwey. Yowbad mo bikaleiwag ma̱wan waseg ya̱koum. Kukin gog bwein. Yowbad mo bikaleiwag bwanabwein waseg ya̱koum. cI A“Awoum kudibek soum, kulana, ‘Yak kalbaleb yak.’ Adok Yowbad mo bidibakeim ma̱wan. 0HY"“Nagein kuninuways aveiyag sivinamiy nagein; nubweig mo kuninuways aveiyag sivinamiy nubweig. Yamtan yam mouvitan kweitan; kwayuwein yam mouvitan kweitan.Gy!“Towen nakaleiwag bimug waninoumiy, o ansinap didumwal bimug waninoumiy, igaw aveiyag sivinamiy mo bisekeimiy. _F7“Awoum ninoumiy bibabaw; awoum kulansa. ‘Aveiyag bitakams? Aveiyag bitamoums? Aveiyag bitasikams?’ Tasiyas igaw dadub asisinap ma̱wan; yakamiy awoum. Tamads gog wanakaew ikakin sivinamiy youd tasiyas. DE“Kay kasiyas nagein nitatos, nubweig beiyakous, bigob kov. Yowbad kay kasiyas isek astubub, mounid mo bisekeimiy amikweim. Adok nag kunmises bwein va̱gan Yowbad bimtakavateimiy. &DE“Nag kavel ya̱koum bukuninuway mutawtoun waseg va̱gan ambweilim bibabaw; nag. Aveiyag wawun kuninuwes amikweim? Kukines la̱lan moloubaw nitatos, na-iwotets, na-iba̱lals, nag; tage askakin singaya bwanabwein. Mounid adibakeimiy kay kasiyas la̱lan ikalisow Solomon antubub. 6Ce“Kukines mansiyas man iyoyows wanakaew, ta-isapwes kan, ta-ita̱yoys, ta-isenas waseigous; nag. Tamads wanakaew ituyay mansiyas man, mounid mo bitutuyeimiy yakamiy. gBG“Mapun adibakeimiy, awoum bikubukub nuwamiy silma̱nin kaemiy va̱gan biyamoveimiy, o silma̱nin amikweim va̱gan bukusikams. Peinan kan na-ikadilok bigimwel mwamovads, o kweim na-ikadilok bigimwel kaleivids, nag. =As“Ta-ma̱wan gamag anmwa̱net bikanow ages natuwa̱veks asteiy; adok bikamliw natovek teitan, tayuwein gog bisiwyoub; adok bikanaway aygan teitan, tayuwein gog bipiyev. E, ta-ma̱wan gamag bikanow ages takaleiwags asteiy, teitan Yowbad, tayuwein money. Misinaka anmwa̱net aygan bikanow. Kubukub nuwn @“Tage kukin matam inakaleiwag kalbaleb, woum bo bidadub. O peinan mukwamnat bo idadub, woum singaya dadub. Takaleiwag katanok Z?-“Woun kamnat-nen matad. Kukin matam inakaleiwag bwein, woum mo bikamnat. [>/“Ampalawen muwliyoug kwatinok, mo biseiw nuwam ven towen. Woun kamnat-nen s=_“Tage liba̱lab wuliyougwan bukwatinakus, nag beipoup, man nag beikoums, ta-kal biven; bwein-wan. -<S“Awoum kwatinakus miwliyoug babaw ven watinow waseg. Ven watinow wuliyougwan ipwapoup o man kekel ikamkoums, o gamag mwasanin ikaliyowes bunatum ivveinaws. K;“Kal yak bukupos tapwa̱loul silma̱nin, kuwid magim, kusinat, kuput; mata geg gamag bikakins, anmwa̱net Tamads bikakin imupos wanuwam, mtowen maysam mo bisekeim. Liba̱lab wuliyougwan 5:c“Igaw tutan bukupos, tapwa̱loul silma̱nin, awoum bimma̱yag mitamiy, awoum beivag amisinap ma̱wan tasiyas tayyaweids, ivag mamagina siwsawoul wous, va̱gan gamag bikines, bilansa, ‘O singay tapsapos tasiyas.’ Mounid adibakeimiy, tut towen mayses iba̱nes, tage tut wanakougwaw bo nag. 9“Tage nag bukunumlaves o bukuwidis asisinap tasiyas niyagageimiy, Tamads gog nag biwid amisinap kalbaleb yakamiy. Pos liva̱nen 8“Bukunumlaves o bukuwidis youd babaw wasigeis gamag tasiyas niyagageimiy, igaw gog Tamads mo biwid amisinap kalbaleb yakamiy. v7e“Kadiloka kunitougs mamagina:‘Timem walba̱lab,Yagam bakagoul,Mukwaleiwag beim.Aveiyag aw-nanoum sivinam ven watinow bakavag, ma̱wan ivva̱ges walba̱lab.Kaem bukusekem nagein.Kunumlev makalbaleb ma̱wan kanumlev gamag sikalbaleb wasigeis yakamey.Awoum bukusenam abiyokon waseg.Igaw kalbaleb waseg kwatinabwem.’ o6W“Kukin bukunitougs, awoum kulivans ma̱wana tamgamegs igaw dadub. Idokes kid biba̱nes youd babaw, peinan asilivan babaw, aveiyov. Awoum kunitougs ma̱wan. E, bukunitougs Tamads waseg, bo ikakin nanawan aveiyag sivinamiy. m5S“O yakamiy awoum kuva̱ges ma̱wan. Kal yakamiy binitoug, kadiloka beisiw wanbunatum wanuwan, bikatibog koukwed, anmwa̱net bikulul wamatan Yowbad, mo binitoug. O Tamads bikin anmwa̱net ininitoug, igaw maysan mo bisek. r4]Yeisuw ilivan, “Gamag mwasanin bo initougs Yowbad waseg, itamanaws itowas wabunatum yagan sinagog, o itowas wavtakon ven mo initougs; tayyaweids gog. Peinan sivines gamag babaw bikakins, bo kid bilansa, ‘O singay tantougins Yowbad tasiyas.’ Ivavags mav, gamag tasiyas. Mounid adibakeimiy tut towen mayses iba̱nes; tage igaw gog wanakougwaw bo nag. r3]“Mamagina kusowm mumuloul, Tamads anmwa̱net bikin, igaw maysam mo bisekeim.” Nitoug liva̱nen z2m“Kavel yak bukumuloul wasigeis tasiyas tasimavs, kadiloka kukwawum mumuloul; awoum teitan gamag bikakin. #1?“E, bukumulouls wasigeis tasiyas tasimavs, awoum tayikin bwa̱gig bimgwayeimiy, mamagina tayyaweids tasiyas wavtakon ven o buntuman tapwa̱loul waseg ikaypamwes butus, va̱gan kid gamag babaw bikavasis. Mounid adibakeimiy tut towen mayses iba̱nes, tage wanakougwaw bo nag. d0 C“Kukin bukumulouls wasigeis tasiyas tasimavs, awoum gamag babaw bikakins, mo bilansa, ‘Singay tasiwa̱youbs tasiyas’; awoum! Magat amisinap ma̱wan, ta-kweitan maysamiy bukuba̱nes waseg Tamads, walba̱lab nises. l/Q0“Kadiloka bukuyakousis sinap bwanabwein, ma̱wan magin ansinap mtowen Tamads wanakaew../“Kukin misinaka simiyas tawlimiyas bukumulouls, amisinap nag bitawtoun, peinan tobwag ven gimgilis asisinap ma̱wan. -.“Kukin bukuyamanes siwa̱youb wasigeis tasiyas nisiwyoubumiy, adok nag kweitan la̱lan bukuba̱nes, kulatanes gog simiyas tasiyas takaweins ta̱kis; peinan tasiyas iyamanes siwa̱youb wasigeis tasiyas nisiwyoubus. Ma̱wana tasiyas, ma̱wana yakamiy. Q,,Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kusiwyoubus tasiyas nikamliweimiy; kunitougs Yowbad waseg va̱gan kid bilabes tasiyas iyagageimiy.’ Bo ma̱wan bukumlavags Tamads nitun yakamiy, peinan mtowen wanakaew nilabes takalba̱lebs sisiyas toubweins, ka̱las ivag ikal yam katanok katanok wasigeis, o kweis isekes asibabaw-wan. +}+“Kukwakins tammwayas sikaleiwag mamagina:‘Kusiwyoubus taliwom, kwamliwes gog tasiyas nikamliweims yak.’ *}*Aveiyag soum bilivan, bweina kusek, o kukin soum binitoug, awoum kwayus. Kusiwyoubus tasiyas astakameiliws yakamiy ])3'Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Awoum kwatimop soum peinan ansinap kalbaleb.Kukin binep silapam wamkwa̱tay, bweina kutouvin binep paliyuwein silapam.Kukin soum biyateleim bikow amukweim, bweina kusek-vak musag.Kukin soum bikaleiwag, bilana, “Kwanag kukow katanok veit,” bweina kutam, mo kukow kwayuwein veit.’ ((I&“Kukwakins tammwayas sikaleiwag mamagina:‘Soum matan nukuweiy inalug matam yak beiweiy.Soum kudun nukwatimoun, inalug kudum bikatimoun.’ J' %Kukin bukutam, misinaka kulivan, kulana, ‘E!’; o kukin bukupiyev misinaka kulivan, kulana, ‘Nag.’ Peinan tabudabod babaw meinoy neim Seitan waseg. Awoum kwatimapus sinap kalbaleb &3"Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Awoum kutatabdabod, misinaka amlivan mounid kusek.Awoum kutabudabod liba̱lab waseg, peinan Yowbad a̱ban.Awoum kutabudabod ven watinow waseg, peinan Yowbad nakabva̱wot kaken.Awoum kutabudabod Yelusalem waseg, peinan daGuyaws inaven.Awoum kutabudabod kunum waseg, peinan ta-ma̱wan bukuvkek bipwapwa̱kaw o bigunugoun walitanok kunum, nag.’ '%G!“Kukwakins tammwayas kweitan sikaleiwag kweiboug mamagina:‘Awoum kutabudabod mav. Bukutabudabod, bweina kuvag ma̱wan, daGuyaws silma̱nin.’ 6$e Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kukin kal yak, nag bukutanid, tage bukupiyev mukwav, mo kuva̱ges tasiyas bikaninavays mav son namwan teivaw.’ Liva̱nen tabudabod #y“Kukwakins kaleiwag kweitan mamagina:‘Kukin kal yak bukupiyev mukwav, kusek inalet mo kwayeb binoun.’ G"“Kukin mukwa̱tay bikaleiwag va̱gan bukukwalouw, kuboub, kulev bein tana̱ban. Bweina palatanok namam; mata ge bukuyamkwen woum sona tamkwa̱lan wadiginasim. Liva̱nen peiyaw vinay C!“Kukin gog matam wamkwa̱tay bikaleiwag mo bukukwalouw, kadiloka kugut kulev bein tana̱ban. Bweina kuyamkwen matam palatanok; mata ge tamkwa̱lan mo son woum bigob wadiginasim.  Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kavel yak bukumet vin, wananoum kid bo kukwanavay soum mana̱wen vin. Amsinap towen igeg.’ Y+“Kukwakins tammwayas sikaleiwag mamagina:‘Awoum kwanavay mav.’ 3_“Mounid adibakeimiy, bukusesus wa̱deil ee... bukupa̱yin soum beikous, mo bispuyeim bukun wamnat. Kukin gog nag, bukusesun-wan wa̱deil. Liva̱nen kaninavay mav J “Kukin kavel soum biyateleim, kadiloka wa̱ked kulun amiteiy; kukin gog nag, adok soum towen bitokeim takaleiwag to gabman waseg, gabman mo bidibek plisman, bitokeim binaweim wa̱deil. _7“Kukin aveiyag bukukow va̱gan bukulun Yowbad waseg mo kunuw kavel nanon igeg waseg yak, bweina kusem mulun abeilun wadadan, kunoun, kun, kulun gamag towen waseg; beikous, mo kuyum kum, kulun Yowbad waseg. 1Tage yey gunakaleiwag mamagina:‘Kukin yak bukkwamliw soum, takalleiwags mo biyateleims yak.Kukin bukuyeg soum, tasiyas takaleiwag kawka̱veks wasigeis mo biyateleims yak.Kukin go bukuyeg avakaein, adok Yowbad bilaveim bukun wadiginasim, kov bigabum yak.’ 9“Kukwakins tammwayas sikaleiwag kweiboug mamagina:‘Awoum kuweiy gamag.Kukin bukkwatimet gamag, takalleiwags mo biyateleims yak.’  “Taninuways tasiyas takatimlakeins kaleiwag sisiyas tasiyas Palisiy, gamag babaw idokes asisinap bwein. Tage yakamiy amisinap bwanabwein bivakaein; waseg kwalsawes tasiyas. Kukin gog nag, tama̱wan bukusiws Yowbad wanakaleiwag. Kameiliw liva̱nen kO“Kavel yak bukulivan, ‘Kaleiwag towen kakit, bweina tanumlaves talavewas,’ yak singay bukubus Yowbad nakaleiwag waseg. Tage bukwanow kaleiwag tasiyas, bukwatimlakes gamag, igaw mo bukumwen Yowbad nakaleiwag waseg. _7“Mounid adibakeimiy, nag kweitan sikaleiwag beikous tut towen waseg. Tut towen ven watinow son liba̱lab nisesus. Ma̱wan magin tasiyas Moses siney palopits sikaleiwag bisesus ee... igaw mo bikamat anagin. 7“Awoum kudokeigs yey nam tagulekwein Moses nakaleiwag o tasiyas palopit sikaleiwag, awoum. Yey nam va̱gan bakatimweis sikaleiwag, bivakaein. 3“Ma̱wan magin yakamiy kummiteilis gamag babaw va̱gan bikines miwotet bwanabwein, mo biyakawanes Tamads nises wanakaew. Kaleiwag liva̱nen “Lamp nigidaged, awoum takow loutan takatugibliken kunuwatan tage tasen wateibol mo bimteil bunatum, nakamnat kadilok bunatum. 4a“Yakamiy vena babaw sikamnat yakamiy. Magat wunovek ven bibunis koy wakunuwatan, makava kimna̱yawl ven towen. Ma̱wan magin gamag babaw bikines mikamnat yakamiy. U# “Yakamiy mamagina sol silma̱nin ven babaw sabal-nen yakamiy. Kukin sol sabal-nen bigeg, ta-ma̱wan bitavkek bisabal vayuwein. Peinan bo igeg, misinaka bitalev bein watoulan, gamag mo bivva̱nis. \1 “Kumwa̱saws magat gamag bitawyageimiy, bikamliweimiy, o peinan gungamag yakamiy, siyaweid avakaein bivtokeimiy livan; bweina kumwa̱saws avakaein, maysamiy bwanabwein igaw mo bukulivatus walba̱lab. Ma̱wan magin gamag nikamliwes tasiyas palopits kweiboug. Yakamiy bo ma̱wan bikamliweimiy. Liva̱nen sol yayan o liva̱nen kamnat  “Kumwa̱saws yakamiy, kukin gamag bikamliweimiy peinan amisinap didumwal, bukusiws Yowbad nakaleiwag wanuwan yakamiy.  “Kumwa̱saws yakamiy bukulabes gamag va̱gan biyakousis sikameiliw sisiyas, igaw Yowbad bilivan, ‘Nitug yakamiy.’ K“Kumwa̱saws yakamiy tatoukums, igaw mo bukukines Yowbad. h I“Kumwa̱saws yakamiy bukusiwyoubus tasiyas abes igeg, Yowbad mo bisiwyoubumiy yakamiy. z m“Kumwa̱saws yakamiy magat biseiw nuwamiy sinap didumwal silma̱nin, igaw mo bivakaein wasigeis yakamiy. Z -“Kumwa̱saws yakamiy tamma̱nums, igaw Yowbad mo bisekeimiy youda babaw. Z -“Kumwa̱saws yakamiy tavva̱lams, Yowbad bilabeimiy mo beitout ninoumiy.  '“Yakamiy waninoumiy kulansa, ‘Nag aveiyag bwanabwein nises wakululuwem,’ bweina kumwa̱saws, peinan bukusiws Yowbad wanakaleiwag.  +Yeisuw ikin gamag singay babaw, ikatulag, in wa̱koy, isin, inavamul inekes, mo isilamaw nageiguy, ikatimlakes mamagina: Tasiyas tamumwa̱saws *MGamag babaw mo ikikuns waseg, tasiyas min-Galiliy, min-Dikapolis, min-Yelusalem, min-Yudiy, sisiyas tasiyas palata-dadan Yoldan, ikikuns waseg Yeisuw.^5Tasiyas min-Siliy mo iliganes butun Yeisuw, imeyes takatouns, askatoun kweitan kweitan, ivag mo ibweins, tasiyas igidaged wous, tasiyas bwagaw neiweiys, takabalamats, tayda̱gwegs, ivag mo ibweins asibabaw. Z-Ita̱vin ven babaw Galiliy waseg, igeiguy buntuman tapwa̱loul sinagog wasigeis, livan bwanabwein isekes va̱gan bikakins Yowbad nakaleiwag; takatouns ivag ibweins; tasiyas abes igeg, ilabes mo ibweins. jMInounas, ineis mo ikines tawaw asteiy, Sebidiy nitun, Yemes son bwadan Yon, tasiyas sisiy times wa̱wag iymiyeims siwot. Yeisuw idawes, mo ilisawes wag towen, ilisawes times, mo ikikuns Yeisuw waseg. Ilabes gamag babaw BIliganes, ipiyaves wot towen, ikikuns Yeisuw waseg. veYeisuw idibakes, ilana, “Kukikuns waseg yey, mo basekeimiy kweitan miwot, waseg bukukwanes gamag.” %CIvayal yevagam towen yagan Galiliy, ikin taw teitan son bwadan iplapouls, mtowen Saymon, kweitan yagan Pita, bwadan Andiluw, peinan siwotet poul-wan. #Yeisuw mo isilamaw nageiguy, ilana, “Kulavewas amisinap kalbaleb, peinan Yowbad kakita bisilamaw nakaleiwag.” Taplapouls asteivas W'Palopit kweiboug Isaya nilivnek mamagina:“Seblon son Naptal siven, palata-dadan Yoldan,
yol niweiw, ven towen Galiliy nimeim;
tasiyas igaw dadub misikes.Kweiboug dadub, kamnat avakaein mo ikines.Kweiboug ven kanig-nen misikes, kamnat mo isap wasigeis.” Kweiboug palopit nilivnek, tut towen bo ikamat. x~i In Nasalet, ilisow, in Kapaneyum mo isin. Ven towen wakawalaw, kweiboug tasiyas Seblon son Naptal siven. }' Wankuyeim kweitan tut gamag mwasanin mo inekes Yeisuw, ilansa, “Bo iyousis Yon inawes wa̱deil.” Yeisuw iligen mo inoun in Galiliy. |w Seitan mo ilisow Yeisuw, inoun. Yowbad nataka̱yobs mo imeis, ilabes Yeisuw. Isilamaw nawotet ven Galiliy waseg F{ Yeisuw mo ikan Seitan, ilana, “Kusineikik. Bukitab waseg kweitan livan nises mamagina:‘DaGuyaws Yowbad bukukulul wamatan;Towen anmwa̱net bukutapwa̱loul waseg.’ ” z Yeisuw ikin ikous, Seitan mo idibek ilana, “Kukulul wamatag mo basekeim vena babaw, wunsiyas ven mukwaleiwag ya̱koum.” ~yuSivtounun mo itok Yeisuw, inow koy singay avakaein, ikatimlek vena babaw ikous, ikin vena babaw bwana̱bweins. txaYeisuw idibek, ilana, “Kweitan livan nises mamagina:‘Awoum kuyakwen muGuyaw Yowbad.’ ” lwQIkous sinap towen, Seitan mo itok Yeisuw inow Yelusalem waseg, itamnow Yowbad nabunatum wakunuwatan, idibek, ilana, “Magat ya̱koum Yowbad Natun yak, kwaspepel kun watinow. Nag aveiyag bivag, peinan livan nises Bukitab waseg mamagina:‘Bo bisek nataka̱yobs siwotet va̱gan bimtakavateims, binupeims yak; mata ge dakul iweiy kakeim.’ ” ?vwYeisuw ikatimop aygan, ilana, “Bukitab waseg livan nises mamagina:‘Kan makaw nag biyamov gamag; nag. Tage Yowbad anilivan kweitan kweitan mo biyamoves gamags.’ ” uTayakwanein gamags mo isap, ilana, “Magat ya̱koum Yowbad Natun yak, amlivan kusek dakul tasiyas mo bimlavag bled bukukwam.” ltQIpos sinawavas yam; ta-kweitan kan ikam yam waseg o boug waseg, nag. Ikous, mo ivag anamoun. Rs Yowbad Kululuwan mo itok Yeisuw, inow wanawoud, va̱gan Seitan biyakwen. wrgAygan teitan walba̱lab mo iligen, ilana, “Towen Natug bwanabwein; singay ibwein nanoug waseg.”q-Ibaptays Yeisuw ikous, iga̱lag, liba̱lab bo itavis, Yowbad Kululuwan mo ikin, ankakin ma̱wana bwabun italbelub im, iton Yeisuw wakunun. tpaIw to Yeisuw, ilana, “Bweina kuvag nagein. Kadiloka sinap babaw bwanabwein bitayakous.” Mo itam. noUYon idok kid bisilbwed, ilana, “Kadilok kubapta̱yseig yey, awoum yey babapta̱yseim yak.” ^n5 Wankuyeim Yeisuw mo ilisow Galiliy in Yoldan, inek Yon, va̱gan kid bibaptays. /mWYon mo ilivan, ilana, “Yey, bo nabapta̱yseimiy yevagam waseg, peinan bo kulavewas amisinap kalbaleb. Igaw teitan beim, tatawtoun; yey nag kadilok ba̱kew inasandol, peinan guyaw avakaein. Mtowen beim mo bibapta̱yseimiy Kululuwan Bwanabwein waseg, mamagina kov. Mamagina nakaytuk wanaman biwaway anawit, va̱gan bikow anagin bwanabwein binow waseigous, simwan gog bisen bigigob kov tuta babaw.” Ibaptays Yeisuw xliIkin tasiyas Palisiy sisiyas tasiyas Sadusiy imimeis va̱gan bibapta̱yses, mo ika̱nes, ilana, “Mwatet yakamiy, adok teitan tan niguyeimiy mapuna kuwenes Yowbad, amipwa̱yat igaw mo bikatimop amisinap kalbaleb. Adok nag kupiyaves amisinap kalbaleb. Kwatimlakeigs miwotet bwein va̱gan bakin amisinap kweivaw nukukwawes, bwanabwein. Awoum kuninuways, kulansa, ‘Yakamey bwein, peinan Ebelam delen yakamey.’ Nag gog, Yowbad kadilok dakul tasiyas bivag mo bimlavags Ebelam delen. Ebelem delen mamagina kay. Tut kadilakus mo beiteiy kay kasiyas. Kukin amata kay nag beivag anagin mo beiteiy, bilev bein wa̱kov.” FkMo inounas inekes Yon, min-Yelusalem sisiyas Yudiy gimgilis, sisiyas wunsiyas ven wadadan lay yagan Yoldan, ika̱mats asisinap kalbaleb, Yon mo ibapta̱yses tasiyas lay Yoldan waseg. gjGMtowen Yon anakweim wunuwunun kamel, anawat kaleivin kamel, kan gog kulipaw son kitoul. 6iePalopit towen Isaya kweiboug nilivnek Yon nawotet, ilana,“Aygan bivakaein wanawoud, bilivan,‘Kukidumwa̱lus daGuyaws inaked; kuva̱ges beibwein.’ ” Qh Igaw nisesus Nasalet mo Yon isilamaw nageiguy ven Yudiy wanawoud, mtowen tabibapta̱ysein gamags, ilana, “Bikanavin ninoumiy, sinap kalbaleb kulavewas, peinan Yowbad kakita bisilamaw nakaleiwag.” >guIligen Elod ikanig, o Elod natun Alkelaw, taman nakaleiwag bo ikow, ikaleiwag ven Yudiy waseg. Yosep anpwa̱yat beiyum ven towen waseg, kweitan sinap ikakin anmikon waseg, mo inoyes kidenen Galiliy, ineis ven Nasalet, isiwas. Mapuna ikamat palopit anilivan mamagina:“Bidokes towen gum-Nasalet.”Jf Mtowen Yosep itamanaw, itokes gwad son inan ineis Yisleil. be=E, Elod ikanig, Yowbad nataka̱yob mo inek Yosep, anmikon waseg, igaw nises Yidipt, ilana, “Kutamanaw, kutokes gwad son inan, kuneis Yisleil; peinan towen sivinan beiweiy gwad bo ikanig. Kameiliw bo ikous.” 4daElod gog bikayyamat tasiyas tassinaps, ikayyamata ee... nag; nanon ilana, “O bo ikatidavigs.” Kapasal nuwan, ikayabes nagamag, beiweiys kid a̱pwaw tasiyas tawaw Betelem o walasin ven wasigeis, ilana, “Tasiyas asibweilim katanok o akweiy kuwaweiysa beikous.” Peinan nikatugwan tassinaps wasigeis avei-tut nikop gwad towen. Idok kid Yeisuw bikatimet, tage Yowbad anilivan kweiboug napalopit Yelemay nilivnek mamagina:“Ven Lem waseg mo biliganes va̱lam avakaein.Lakel o vinay-nen Yisleil biva̱lams nitsiyas pines.Ta-ma̱wan bivkakes beitout ninous, peinan nitsiyas bo imtakous.” Yelemay anilivan kweiboug, bo ikamat tut towen waseg. E, Yosep siney angamag Yidipt waseg isesus ee... ikanig Elod. Peinan kweiboug napalopit nilivnek mamagina:“Natug waYidipt mo adouw im.” \c1Yosep ikanow aygan, itamanaw boug waseg, itokes gwad son inan, ineis Yidipt. zbm Wankuyeim Yowbad nataka̱yob teitan mo inek Yosep, Yosep anmikon waseg, ilana, “Kutamanaw, kutokes gwad son inan, kusawls kuneis Yidipt, kusesus ee... tutan balivan mo kuyums. Peinan Elod binineiv gwad towen, biban kid bikatimet.” a1 Wankuyeim asmikon waseg Yowbad mo ikatimlakes awoum beiyum binekes Elod, mapuna iyums inoyes kadetan ked, ineis wasiven. Isawls ineis Yidipt ` E, isiws bunatum wanuwan, ikines a̱pwaw son inan Meliy, ikululs wamatan, iya̱kawns waseg. Ikous, mo ikaliyowes siwliyoug isiwyoubus a̱pwaw towen, isekes goul, o pilankisens simasim seikwan, o mul silma̱nin won takanig biptumis. Imulouls ma̱wan ikous. :_o Ikines wutun towen, mo imwa̱saws avakaein. $^A Iliganes aygan King towen, mo inounas ineis. Wutun towen, kweiboug nikines wanuvid, bo imgwayes in, iton wakunuwatan a̱pwaw nabunatum nimsikey-yay. .]UIlivans ikous, mo ikayabes bineis Betelem, ilana, “Gwad towen kuneves beibwein; kukin bukuba̱nes, kuyums kumeis, kudibakeigs; yey mo ban akulul wamatan.” -\SWankuyeim Elod mo idawes bimeis tassinaps, tasiyas mwana nimeis; siney tasiyas illivans, ikatugan, ilana, “Wutun towen nukukines, avei-yam waseg neipel?” x[i‘Ya̱koum ven Betelem wawnuwan ven Yudiy, bo kumug.Nag kukuyeim Yud guyawaw watiblous, nag.Peinan takaleiwag bikamat ven Betelem waseg;
mtowen mo bikaleiwag gungamag Yisleil wasigeis.’ Palopit towen anilivan mamagin.” tZaIlansa, “WaBetelem, wawnuwan ven Yudiy; peinan palopit teitan nilel Yowbad anilivan mamagina: .YUMapun ilivan va̱gan meivek tasiyas tanuwgwes lun, sisiyas takatimlakeins kaleiwag, katuyouns bimeis. Imeis mo ikatugan, ilana, “Kelis avanuy mikopweyas?” NXKing Elod iligen mamagin, ivag aspwa̱yat siney min-Yelusalem. !W =Tutan inan nikop Yeisuw ven Betelem waseg, wawnuwan ven Yudiy, ven babaw siking Elod. Tassinaps mwasanin siven wanuvid mo imeis Yelusalem, ilansa, “Yakamiy min-Yudiy miking kweivaw, avanuy mikopweyas? Peinan nakakin anwutun kweivaw neipel, mwana nakam kid bakakulul wamatan.” gV ITa-imasis son; tana̱ban ises ee... mo ikop natun, taman mo idok natun yagan Yeisuw.[U 1Yosep imasis ikous, ikit, ikanow aygan Yowbad nataka̱yob, ivays son nakwav. T “Nakubukwab igaw naptabod mo bikop natun kuda̱taw, yagan bidokes Ima̱nuwel.” Wawun yeg towen ‘Yowbad sod tasesus.’ fS GYoud towen ikamat peinan Yowbad anilivan ma̱wan. Napalopit kweiboug nilivnek mamagina: |R s“Igaw mo bikop natun kuda̱taw; e, kudok yagan Yeisuw, mtowen bikatinabwes nagamag sinap kalbaleb waseg.” nQ WIninuway ma̱wan ee... imasis, anmikon waseg Yowbad nataka̱yob ikin neim, idibek, ilana, “Yosep, ya̱koum Deibid tabun yak, bweina kuvays soum Meliy. Awoum beivag nanoum babaw. Yowbad Kululuwan isek mo isum ikakuda̱pom. 'P INamwan Yosep ikin neisum, itilikon, idok kid bipiyev. Taw towen tadidumwal, nag bilivan wavtakon ven; adok vin beivag anmwasin; misinaka bikayeb binoun. &O GNakabsilamaw Yeisuw Kelis ma̱wan. Inan Meliy nibokes va̱gan beivays son Yosep. Nag imasis son, tage bo isum-wan; Kululuwan Yowbad isek Meliy mo isum. iN MYeisuw delen, tasilamaw Ebelam waseg, tavin Ebelam, tayuwein Ebelam natun, tatounun Ebelam tabun, tavasin Ebelam tabun natun, beibus ee... tutan Deibid waseg, babiweis sinawatan teivas. Tasilamaw Deibid waseg, tavin Deibid son natun, tatounun Deibid tabun, tavasin Deibid tabun natun, beibus ee... tutan min-Babilon ikawes inawes wasiven, babiweis sinawatan teivas. Tasilamaw tutan ineis Babilon tavin ee... tutan Kelis waseg, babiweis sinawatan teivas. A̱pwaw Yeisuw Kelis YM -Yekob natun Yosep, mtowen Meliy namwan. Meliy natun Yeisuw, mtowen yagan Kelis. PL Eliyud natun Eliyesal. Eliyesal natun Mattan. Mattan natun Yekob. IK  Esol natun Sa̱dok. Sa̱dok natun Ekim. Ekim natun Eliyud. RJ  Delububel natun Ebiyud. Ebiyud natun Ilayakim. Ilayakim natun Esol. WI ) Ineis Babilon ikous, Yekonay natun Salatiyel. Salatiyel natun Delububel. OH  Yosiyak nitun Yekonay siney budan, tutan ikoulups ineis Babilon. LG  Esekay natun Ma̱nas. Ma̱nas natun Emon. Emon natun Yosiyak. EF  Usay natun Yotam. Yotam natun Akas. Akas natun Esekay. IE  Esap natun Yosepat. Yosepat natun Yolam. Yolam natun Usay. LD Solomon natun Lekoboum. Lekoboum natun Ebiy. Ebiy natun Esap. C Desiy natun Deibid, mtowen king. Deibid natun Solomon. Solomon inan mtowen Uliyak nakwav. Deibid bo ikow vin mana̱wen. sB aSalmon natun Bowas. Bowas inan yagan Leyab. Bowas natun Obed. Obed inan yagan Lut. Obed natun Desiy. SA !Alam natun Amminadab. Amminadab natun Na̱son. Na̱son natun Salmon. Z@ /Yud nitun Peles son Selak. Ines Temal. Peles natun Eslon. Eslon natun Alam. X? +Ebelam natun Aysak. Aysak natun Yekob. Yekob nitun Yud siney tuwan budan. e> GBuk towen waseg delen Yeisuw Kelis, tabun kweiboug Deibid, kweiboug tonen tabun Ebelam. J= 5Tut babaw nisesus Yowbad wanbunatum, iya̱kawns waseg.B<4Iyums tasiyas, ineis Yelusalem, imwa̱saws seikwan. >;w3Igawa illivan mo ilisawes, imwen in walba̱lab. l:Q2Anilivan ikous, imgwayes inounas ineis Beta̱niy, itamnow naman, anilivan bwanabwein isekes. =9s1“Tamag nikatigik kululuwan teitan bilabeimiy. Yey ban mo bakayeb towen biwekeimiy. Kadiloka kusesusa ven towen ee... Yowbad natawtoun mo biwekeimiy.” Imwen in walba̱lab 08[0“Yakamiy takaweins livan towen. 79.Idibakes, ilana, “Bukitab waseg nileles mamagina: kadiloka bigeg a̱ban Kelis, beimat, yam kweitoun mo beikit vayuwein, mo liva̱nen Kelis bigeiguys ven babaw va̱gan gamag bilaves asisinap kalbaleb, mo Yowbad biwid binumlev. E, bisilamaws Yelusalem mo bineis ven babaw. 36a-Mo ikatiboug nuwes bikakins Bukitab. 51,Mo idibakes, ilana, “Agulivan towen nasekeimiy kweiboug sigwey yakamiy tasesus, peinan liva̱neig nises Moses nakaleiwag waseg, o liva̱neig nises tasiyas palopit sikalelel waseg, o liva̱neig nises wous tasiyas sam wasigeis; e, kadiloka liva̱neig babaw bikamat.” Z4-*Iba̱nes in sulusul, isekes; ikam wamtes. Ikatiboug nuwes bikakins Bukitab {3o)Singaya imwa̱saws, nag isimounids, peinan ninous babaw, mo idibakes, ilana, “Tabta kan nises ba̱kam.” \21%Idibakes, ilana, “Awoum kuweneigs! Awoum ninoumiy bibabaw! Yey! Kukines namag, kakeig; yeya toneig. Kwabkwanes woug, kukines yeya toneig. A̱luw nag ivag viniyon son tatuwan ma̱wana nukukineigs yey.” |1q$Iliva̱nes ma̱wan, Yeisuw mo itoun wanuwein tasiyas, isiblutes. Aspwa̱yat; idokes tobwag, mamagina a̱luw. 0#Tasiyas asteiy mo ikamteles asisinap wa̱ked, peinan Yeisuw inekes, sisiy beikams, ikivis bled, mo iwtusis. Yeisuw isap wasigeis navamul (Matiw 28: 16-20; Mak 16: 14-18; Yon 20: 19-23; Wotet 1: 6-8) O/!Nuwanaw itamanaws, iyums ineis Yelusalem; iba̱nes navamul sinawatan tatanok katuyouns nisesus sisiyas gamag mwasanin. Navamul asilivan mamagina, “DaGuyaws bo ikit, inek Saymon, mo ikin.” m.S Asteiy ilivans, ilansa, “Mounid bo imwan woud, nikatimlakeid wa̱ked mo takakin Bukitab.” ]-3Mamagina bo ilal mites, peinan iwtusis Yeisuw; ikous, mo imtikiniges tasiyas. p,YIsiws wabunatum, isinis beikams; mo ikow bled, anilivan bwanabwein isek, ikivis, isekes beikams. + Tasiyas gog kayuses, ilansa, “Kum wamabunatum kumasis, peinan bo ikwayav.” Isimkines mo itam; siney isiws wasibunatum. _*7Inounas, ikkatimlakes ee... kakita bisaps wasiven. Yeisuw gog bilisawes binoun. )5Mo ikatimlakes liva̱nen tatonen Bukitab waseg. Isilamaw waseg Moses nakaleiwag o tasiyas palopit sikalelel o Bukitab babaw ikatimlakes ikous. m(S“Kadiloka bigeg a̱ban Kelis, ma̱wana nukuliva̱nes; ikous mo bikow yakawanan avakaein.” 'Iw to Yeisuw, idibakes, ilana, “Takabala̱wein yakamiy, bo ibol ninoumiy, peinan nag kusimounids kweiboug palopits asilivan! x&i“Simayas mwasanin mo ineis wakalawag, iwekes makaw, ma̱wan vinay asilivan, tage nag ikines Yeisuw.” x%i“Sinap kweitan mo kaligen, waseg isom ninom. Peinan simayas vinay mwasanin walalayis nagein ilakwanes alawagan, tage nag iba̱nes Yeisuw; iyums, ilansa, ‘Nakakin mamagina min-liba̱lab, asilivan ilansa, “Yeisuw bo imov.” ‘ J~~ |{{$zzSyxww|ussrIqppdoo(nnmmm%ll kaii6hgg_gf#edccMbaaV`_^]]Y\<[[SZ]YY7XX9WWAVVUU@SS3RcQPlNMM?LoLKIJII8HFEDCCB@@a??==/<<6;::9}887o654/3~32110o//F/ .,w+*2(p'2&C%%R% $y$ "!! f b;=:BO\ELwP%y \ $ b<Owg Yeisuw ikatimop ages, ilana, “Yowbad itam, sinapun liba̱lab kaleiwag-nen isekeimiy; tasiyas gog nag. oW Wankuyeim gog Yeisuw navamul inekes, ilansa, “Aveiyag silawun mukwabebay wasigeis tasiyas?” K “Yakamiy tigamiy sam bweina kuliganes.” Silawun kabebay ' “Mwasanin gog ininein pwepway bwanabwein waseg, isob, ivag anagin bwein, mwasanin lakatutan, mwasanin sinawanim, mwasanin sinawatoun. nU “Mwasanin sisiyas awuyow veitun in wapwepway. Awuyow isobs, ivkuva̱kaein, mapuna kan igwey. 7~g “Mwasanin ininein wadikuda̱kul, pwepway nag mana̱nan; nuwanaw isob peinan pwapwayein kakit-wan, tage ivag ka̱las mo iyag, peinan gidwa̱lin nag beisoul mana̱nan. c}? “Mwasanin ikalka̱louw ininein wa̱ked, man imeis ikamkwams veitun towen wa̱ked. |{ Tage ansinap babaw-wan livan kabebay waseg isekes gamag tasiyas, ilana, “Teitan taw in wa̱bag ilivelov veitun. {3 Gamag singay babaw inekes, mapuna itouw wa̱wag, isin. Babaw gamag itamanaws itowas wakawalaw. Yeisuw itouvin, ikines gamag babaw, mo ilivan. Iz  Yam towen Yeisuw ilisow nabunatum, iwloubus in wakawalaw, isin. hyI 2“Kal yak bukukow nanon Tamag walba̱lab, mounid ya̱koum bwadag o nagut o inag.”'xG 0Yeisuw idibek taw towen, ilana, “Kuninuways kalisiy inag budag,” mo ikatimlek navamul tasiyas nitatos wadadan, ilana, “Mtasiyas-one inag o budag. Aw} /Teitan ilana, “Inamwa budam nitatos watoulan.” v .Yeisuw igawa ilivan gamag wasigeis, inan budan itamanaws watoulan gamag babaw, sivines binekes, bilivans sisiy Yeisuw. u+ +“Magat yeiluw bikilev gamag, mo bita̱vin ven babaw, binineiv nakabiyeiwas. Binineiv nag, bilivan bilana, ‘Ba̱yum ban wagunbunatum to nalisow.’ “Beiyum biban nabunatum makaw, bo itaneivis, youd babaw bo ilivkases bwein; bikalin nuwan, bein ikin siney teinim teiy asisinap singaya kalbaleb, tasiyas asibabaw mo beisiws wabunatum, bisesus bisigagas. Kweiboug gamag towen nakalbaleb peinan yeiluw neisiw, tage nakabiyokous waseg singaya kalbaleb. Gudwouvaws yakamiy mikalbaleb bukulivatus ma̱wan.” Yeisuw taliven qt[ *“Igaw tutan Yowbad biya̱tal wasigeis gamag babaw, mo kwin mana̱wen kweiboug inaven wa̱yals mo bilivan va̱gan bukukwakins amisinap kalbaleb, gudwouvaws yakamiy. Peinan mana̱wen kwin inoun in singay kadiveiyov va̱gan biligen Solomon ansinap; tage sinap towen nagein nukuliganes ikalsow Solomon ansinap waseg. Gamag ibwein mo ilivet kalbaleb singay 4sa )“Min-Ninavek igaw mo bitamanaws ya̱tal waseg, bilivans va̱gan bukukwakins amisinap kalbaleb, gudwouvaws yakamiy. Peinan tasiyas iliganes Youna nageiguy mo ilaves asisinap kalbaleb; tage kaleiwag nagein nukuliganes ikalsow Youna nageiguy. Kuliganes; nag gog, nag kulaves amisinap kalbaleb. ]r3 'Yeisuw ikatimop, ilana, “Kalbaleb gamag, tapiyaveins Yowbad yakamiy, sivinamiy bukukwakins namag mulin. Nag kweitan sinap bukukwakins; misinaka sinap towen, peinan palopit towen kweiboug Youna nises uloulas wanuwan, yam kweitoun o boug kweitoun, ma̱wan yey Gimgilitoun yey bo basesun pwepway wanuwan, yam kweitoun o boug kweitoun. 8qi &Wankuyeim takatimlakeins kaleiwag mwasanin sisiy tasiyas Palisiy mwasanin idibakes Yeisuw, ilansa, “Tamwey, sivinem namam mulin bakakin, mo bakasimounid waseg yak.” !p; %“Magat amilivan bwein bo bukunounas bwein, o kukin gog amilivan kalbaleb mo bukulivatus kalbaleb.” Gamag mwasanin sivines bikines naman mulin qo[ $“Kukin bukulivans mav, Yowbad mo biyateleimiy, igaw tutan bikatukin sinap babaw gamag wasigeis. n #“Tasiyas toubweins asisinap bwein, mapuna siwotet bwein; tage tasiyas takalbalebs asisinap kalbaleb, mapuna siwotet kalbaleb. m# "“Yakamiy takalbalebs magina mwatet yakamiy, ta-ma̱wan bukulivans bwein, peinan ninoumiy kalbaleba singay; mapun amilivan kalbaleb. l !“Magat kay bwein, anagin bwein. Magat kay kalbaleb, anagin kalbaleb. Takin anagin mo takakin kay ama̱wan, bwein o kalbaleb. Ck “Kukin bukutawyageig Gimgilitoun yey, Yowbad biwid amsinap towen; tage bukutawyeg Yowbad Kululuwan Bwanabwein, Yowbad nag biwid, tut towen nag, o tut wanakougwaw nag. Kay anagin ;jo “Mapun adibakeimiy, amisinap kalbaleb o amilivan kalbaleb Yowbad biwid babaw beikous; tage kweitan sinap nag. Magat bukuyeg Yowbad Kululuwan, nag biwid sinap towen, nag. i3 “Kukin kal nag bilabeig gunawotet waseg, gamag towen isilbwed gunawotet. O kalisiy nag bikatikunakus wagunseigous, tasiyas gog bikatigayes. Qh “Kweitan sinap kuninuways: Ta-ma̱wan bitasiw tawtoun gamag wanabunatum mo bitaven navavag. Deisa bitayous taw towen, tayawen naman, kaken, va̱gan nag binoun, mo bitaven navavag, tayakousis. |gq “Kukin gog Yowbad Kululuwan bilabeig mo bakayeb baloum, mapuna Yowbad nakaleiwag bo isap wasigeis yakamiy. ;fo “O kuvtokeigs livan, kulansa, ‘Seitan ileb mo ikayabes baloum,’ o kal ilabes mivamul mo ikayabes baloum? Kuninuways asisinap tasiyas mo bukukwakins bo ibol amilivan. 7eg “Mapuna kuninuways Seitan inabod, kukin Seitan bilabeig mo bakayeb Seitan natouwat tasiyas baloum, mogo Seitan inabod bilivis, bo beikous nakaleiwag tonen. Tage nag. d Yeisuw ikakin ninous, mapuna idibakes, ilana, “Kukin bod avakaein tawtoun nises; tage bod to gimgilis bikavikuns sisiyas; bilivis, bo beigwey bod towen, beikous. O ven o kum ma̱wan, kukin gamag bilivis biva̱ges bod babaw, bo beigwey ven towen o kum towen. c Siyas gog Palisiy iliganes, mo ivtokes livan, ilansa, “Siyas baloum sitovek Seitan mtowen ileb Yeisuw, mo ikayabes baloum.” ]b3 Gamag babaw ikines, bo isom ninous, ilansa, “Adok mtowen Deibid tabun, Mesay.” oaW Wankuyeim itokes teitan gamag, baloum neiweiy, imeyes Yeisuw waseg, ankatoun mamagina ikaw matan, o wadon ikapet; ta-ma̱wan bikapwageg bilivan. Inekes Yeisuw, ivag mo ikilev, bo ibwein gamag towen, ikin, ilivan bwanabwein. Z`- E, tobwag ven gimgilis binmises va̱gan mtowen bilabes.’ Ivtokes livan Yeisuw _' Kaytuk isasal, nag biwut bilev, nag.Wodam nakagidaged kalbaleb, nag bisuwmet, nag.Igaw nawotet waseg sinap didumwal mo biton. Z^- Nag biwkuwak, nag bikamniman, gamag nag biliganes aygan wavtakon ven, nag. u]c Mo ikamat Yowbad anilivan palopit towen Isaya nilivnek mamagina:‘Kukines guntouwat, bo adouw silma̱nin gunawotet.Singay ikalin nuwag mtowen.Basek kululuwag, mo bisek nakaleiwag didumwal, ven babaw wasigeis. )\K Yeisuw ikakin ninous, inoun in. Gamag babaw ibwa̱kuns Yeisuw waseg; takatouns ivag mo ibweins; idibakes, ilana, “Awoum kwamteles youd towen; awoum!” {[o Siyas Palisiy bo igeg ninous, isaps, illivans sisiyas, sivines kid biyagages mtowen Yeisuw. Yowbad natouwat }Zs Yeisuw mo idibek taw towen, ilana, “Kusayel namam palawen neipam.” Iyasel mo ibwein, ma̱wana paliyuwein. #Y? Iwa̱ge Yeisuw ilana, “Adok nag teitan yakamiy a̱len sip bikalivatow bein wa̱leg Sa̱bat waseg, bilivan, bilana, ‘Deisa bisiw, peinan Sa̱bat.’ Adok nag. Adok biyous, bikatinob, ne? E, gamag singay imgwayes wasigeis aleimiyas. Mapun bweina bitaleb sod Sabat waseg.” /XW Sinagog wanuwan teitan nises, naman ipam. Tasiyas sivines biyateles Yeisuw, ikatiga̱nes, ilansa, “Tab kadilok bitavag takatouns beibweins, Sa̱bat waseg?” NW Yeisuw ilisawes, inoun, isiw sisinagog silma̱nin tapwa̱loul. qV[ “Peinan Gimgilitoun yey, Sa̱bat tanuwagan yey.” Sa̱bat waseg Yeisuw ileb teitan, naman ipam .UU “Livan nises Bukitab waseg, ‘Makava lun apiyev; sivinag kid siwa̱youb.’ Magat bukukwakins Yowbad anilivan towen, adok nag bukuygages tasiyas toubweins. NT “Gunakaleiwag towen kweivaw imug-wan Yowbad nabunatum waseg. #S? “O adok nag kuvinis Moses nakaleiwag, peinan Sa̱bat waseg tasiyas tanuwgwes lun iwotets lun, Yowbad wanbunatum, tage nag ivag asisinap kalbaleb. R Yeisuw ilana, “Adok nag kukwakins liva̱nen Deibid, nises Bukitab wanuwan. Peinan asimoun siney nagamag, isiws Yowbad wanbunatum, ikams bled towen nises Yowbad wamatan. Tanuwgwes lun bo ikatibomes bled towen. Na-ikadilok Deibid beikam; nagamag-vak nag beikams; misinaka tasiyas tanuwgwes lun. Tage tanuwagan lun isek Deibid sen nagamag, mo ikams, peinan singaya asimoun. jQM Tasiyas Palisiy ikines, idibakes Yeisuw, ilansa, “Kukin muvamul, nag igoulus Sa̱bat.” P  Misumkwey towen Yeisuw siney navamul inoyes kweitan ked wanuwan bag, yam tapwa̱loul waseg; navamul asimoun, ilapes wit anagin, ikams. BO “Peinan kid kwanag gagab, gunawotet bwein.”Nw “Kumeis, kulabeigs kwanag waseg, mo bukukwawes agusinap yagan ma̱num; kululuwamiy mo biba̱nes sikabiyeiwas. lMQ “Yakamiy kunamiy moumouvit o miwotet moumouvit, kumeis waseg yey, mikabiyeiwas silma̱nin. kLO Yeisuw mo ilivan, ilana, “Tamag bo itam youd babaw waseg Natun yey. Tamag anmwa̱net ikakin Natun yey; o yey agumwa̱net akakin mtowen Tamag. Igaw, kalisiy beivag sivinag mo bakatimlakes; e, tasiyas mo bikakins Tamag. :Km Tut gog towen Yeisuw initoug, idibek Taman, ilana, “Tamag ya̱koum, liba̱lab natovek o ven watinow natovek ya̱koum. Kalin nuwag yak peinan nukusowm sinap tatonen. Tasiyas tassinaps nag bikakins, tage kukwatimlakes tasiyas mamagina gamagal; mo ikakins tasiyas. Peinan kaleiwag bwein wananoum.” >Ju “O yakamiy-vak Kapaneyum bukumwens kid wanakaew; nag gog, bukubus watinow, bukuneis wa̱Tum. Magat kweiboug tasiyas Sodom bikines mulin naman Yowbad, ma̱wana gunawotet nukukines, mo biva̱ges asisinap kweitan, Yowbad nag beiweiys tasiyas, bisesus ee... tut towen bisigagas. Mounid adibakeimiy igaw tutan Yowbad bimop vena babaw asisinap, tasiyas Sodom bilivatus sikalbaleb kakit, yakamiy gog avakaein.” Yeisuw ansinap kweitan ;Io “Kuva̱lams yakamiy Kolesin o yakamiy Beteseid. Magat kweiboug tasiyas Ta̱yil o tasiyas Sidon bikines mulin naman Yowbad ma̱wana gunawotet nukukines nagein, nuwanaw mo bisimounids, bipiyaves kid asisinap kalbaleb, sona koun sewed biva̱lams-wan peinan asisinap kalbaleb, mo bipiyaves. Yakamiy gog nag. Mounid adibakeimiy igaw tutan Yowbad bimop vena babaw asisinap, tasiyas bilivatus sikalbaleb kakit, yakamiy gog avakaein. H} Ven mwasanin nikines Yeisuw nawotet tawtoun, tage nag ipiyaves asisinap kalbaleb, mapun Yeisuw mo ika̱nes, ilana: G “Peinan Yon isap, nag ikamkwam; na-imoum wayn, mo kulansa, ‘Takabala̱wein towen, peinan baloum iweiy.’ Gimgilitoun yey mo asap, akamkwam, amwamoum, mogo kulansa, ‘Tagovek towen, o tamwamwein wayn towen, ikaveiyons siney takalba̱lebs o tasiyas takaweins ta̱kis.’ Ga bukukines aw-wotet bwein, mo silawun bukukwakins, sinap tonen.” Yowbad bimop ven mwasanin asisinap kalbaleb wFg Yeisuw mo ilivan, ilana, “Ama̱wan bakabebay mo bukukwakins amisinap? Adok yakamiy mamagina gamagal iwliwals wavtakon ven, idibakes sisiyas, ilansa, ‘Kawaway kup, tage nag kusilasals; ikous mo kalloupid, tage nag kuva̱lams.’ :Eo “Yakamiy tigamiy sam bweina kuliganes.” D+ “Kukin sivinamiy bukuliganes agulivan towen mo bukukwakins kavel Yon. Towen Ilaytiy va̱gan bikidumwal Mesay inaked, mtowen mounid Yon. C  “Tut kweiboug Moses nakaleiwag o tasiyas palopit, Yowbad nakaleiwag isekes gamag wasigeis ee... wankuyeim mo isap Yon. B1 “Misiya̱mun Yon inawotet waseg, tasiyas tatawtouns sivines Yowbad nakaleiwag, isilamaws sitawtoun waseg iyyousis ee... nagein bo ma̱wan. CA Yeisuw mo ilana, “Mounid adibakeimiy nag kal nikop ven watinow ikalsow mtowen Yon, peinan Yon ikalsawes gamag babaw; tage Yowbad nakaleiwag kweivaw waseg asibabaw ikalsawes Yon. C@ “Peinan liva̱nen Yon nises, magina Yowbad anilivan nidibek Mesay, palopit mo ilel Bukitab waseg mamagina:‘Akayeb guntouwat bimgwayeim, bikidumwal muked beibwein.’ ” e?C “Tage, kuneis kukines palopit teitan. Mounid mtowen Yon nimgwayes palopit wasigeis. v>e “O bukukines gamag teitan anakweim mwaynamnabwein ne? Nag, adok tasiyas nisesus guyawaw wasibunatum. -=S Iyums tasiyas, Yeisuw mo ikatiga̱nes gamag babaw peinan Yon, ilana, “Kweiboug kuneis wanawoud, aveiyag silma̱nin bukukines? Bukukines kay iguwen yag, ne? <' Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Kuneis, kwatimlakes Yon sinap towen nukukines o kuliganes; magina toukwaws mites bo ikiplal, takagayals bo inounas bwein, toulepels bo ibwein kalivis, tasiyas ituy tiges bo iliganes livan, takanigs bo ikits mwasanin, o tasiyas tasimavs inganegs Yowbad anilivan bwanabwein. Kal yak bukusimounid gunawotet waseg, tage ta-kupiyaveig, igaw mo bukumwa̱saw.” ; Misumkwey towen Yon nises wa̱deil, mtowen tabibapta̱ysein gamags, butun Yeisuw inawotet iligen, ikayeb navamul mwasanin inekes Yeisuw, ikatugans, ilansa, “Yowbad bikayeb Mesay beim, mtowen ya̱koum? o nag? tabta teitan bakakayamat igaw beim wankuyeim?” :  Yeisuw anilivan towen, imulis nagamag tasiyas sinawatan teiy. Imulis ikous, inoun in ven babaw, ikatimlakes gamag babaw, igeiguy. ,9Q *“Kal yak bukusiwa̱youb kakit teitan gwad waseg, peinan gunavamul towen, mamagina kwavtanok anasoup bukusek, mounid adibakeim maysam nag biyamkwen.”T8! )“Kukin kal yak bukwaveiyon waseg palopit teitan, peinan palopit towen, mogo palopit maysan bukukow. Kal yak bukwaveiyon waseg tadidumwal, peinan tadidumwal towen, mogo maysan tadidumwal bukukow. 7} (“Kukin kal beitam waseg yak, mamagina bo itam waseg yey; mo itam-vak waseg Yowbad, peinan Yowbad nikayabeig nam. 6 '“Kukin bukwayus mwamovam, bo biyamkwaneim; kukin gog biyamkwen mwamovam peinag yey, igaw mo bukuba̱nes. Maysamiy 5 &“Kadilok bukukow amklos, bukwabkunig va̱gan mo bukukwanig; tage kukin bukupiyev, nag kadilok bukusesuna gungamag ya̱koum. o4W %“Kal yak kusiwyoubus avakaein tamam son inam, tage yey kusiwyoubug kakit, nag kadilok bukusesuna gungamag ya̱koum. Kal yak kusiwyoubus avakaein nitum, tage yey kusiwyoubug kakit, nag kadilok bukusesuna gungamag ya̱koum. *3M #Yey nam va̱gan magaltawaw mwasanin bivatays wasigeis timsiyas, o magalvinay bivatays wasigeis insiyas o wasigeis yiwsiyas, peinan gamag taliven bo bikamliwes. k2O "“Awoum kunuways yey nam ven watinow niwal silma̱nin; niwal awoum, tage naviy silma̱nin. 1 !Kukin gog kavel yak bukwaya̱neig wamtes gamag, yey mo bakaya̱neim wamatan Tamag wanakaew. Niwal nag, tage naviy silma̱nin '0G “Kal yak bukwamtel wamtes gamag, bukulana, ‘Yey Yeisuw nagamag yey’, igaw mo bakamtel wamatan Tamag wanakaew, balana, ‘Towen gungamag tonen.’ :/m “Adok maysan skwa̱sik mwanay misinak kweinim toya, tage mwanatan beimat Tamads mo bikakin. Kunukun babewein Tamads bo ivin babewein wakunuds; ansinap tawtoun, bo kadiloka bimtatavateimiy. Awoum kuwenes gamag tasiyas, peinan Tamads imtakavatemiy; maysamiy singay imug mansiyas skwa̱sik wasigeis. M. “Awoum kuwenes tasiyas bikatimates kalivimiy, peinan nag kadilok bikatimates kululuwamiy. Tage kadiloka kuwenes towen biyageg kululuwamiy son kalivimiy wadiginasim, ven to kalbaleb waseg. u-c “Sinap bo akatamwa̱lag boug waseg, nukuliganes, va̱gan bukugeiguys wavtakon ven, wuda̱yam waseg. , “Awoum kuwenes gamag tasiyas. Sinap babaw gamag mwasanin nikawwumes, tage igaw gamag babaw mo bikines kamnat waseg, bikakins. !+; “Navamul awoum bimgwey natakatimlakay waseg; natouwat awoum bikaleiwag natovek waseg. Tage gunavamul yakamiy ma̱wana mitakatimlakay yey, o guntouwat yakamiy ma̱wan mitovek yey. Bo idokeigs baloum yey, singay bo bitawyageimiy, peinan gungamag yakamiy. Liva̱nen pwa̱yat u*c “Kukin gamag mwasanin biyagageimiy ven kweitan waseg, kusawls, kuneis kweitan ven. Mounid adibakeimiy, igaw vena babaw Yisleil waseg, bukutita̱vins ee... Gimgilitoun yey mo ba̱yum bam, tage yakamiy igaw-wan; nag bukuyakousis. ) O peinan kukwawes yagag yey, gamag babaw mo bikamliweimiy yakamiy. Kukin gog bukusimkines gunawotet waseg, igaw mo bukusesus bwein. z(m “Tut towen wanakougwaw, tuwan bisilkod bwadan, va̱gan takaleiwags bikatimates, o taman bisilkod natun va̱gan takaleiwags bikatimates; o nitsiyas bipiyaves sikaleiwag timsiyas insiyas, bisilkodes va̱gan gamag mwasanin bikatimates. '- “Igaw biyateleimiy ya̱tal avakaein waseg, awoum ninoumiy bibabaw, awoum kuninuways ama̱wan bukulivans; peinan ya̱tal wanuwan, amilivan tawtoun Yowbad mo bisekeimiy. Nag tatineimiy bukulivans, peinan Tamads Kululuwan bikatipel ansinap, anilivan waseg bukulivans. 5&c “Kumtakavateimiy, peinan gamag biyateleimiy ya̱tal avakaein waseg, o sisinagog wasigeis biwaweimiy vatul waseg; biyateleimiy wamtes tasiyas takaleiwags kavka̱veks, o king mwasanin wamtes, peinan gungamag yakamiy; mo bukukwa̱mats liva̱neig. Tasiyas binganegs, sisiyas tobwag ven gimgilis. % “Akayabeimiy silma̱nin wotet towen. Igaw bukuneis, bukunekes babaw gamag bikamliweimiy. Yakamiy mamagina mansiyas sip tage tasiyas mamagina awuk bulawud biyagageimiy. Kadiloka kuva̱ges amisinap bitawtoun, o kuyma̱nums mamagina bwabun yakamiy. 0$Y “Kweiboug Yowbad iweiys min-Sodom, min-Gomol peinan asisinap kalbaleb; tage wunsiyas ven ipiyaveimiy asisinap singay kalbaleb. Igaw tutan Yowbad bikatukin, kalamwey-nen beiweiys min-Sodom, min-Gomol, tage singaya-wan beiweiys wunsiyas ven nipiyaveimiy. Gamag mwasanin igaw mo bikamliwes #- Kukin bipiyaveimiy o bipiyaves amilivan, igaw bukulisawes ven towen kwatsapis kikeimiy musamusan bein ven towen, mo bikakins asisinap kalbaleb. ["/ “Aw-bunatum bukusiws waseg, kumulouls wasigeis tasiyas, mo livan siwa̱youb kusekes. Kukin asisinap bwanabwein, mo bimwa̱saws tasiyas; kukin gog nag, livan towen bwanabwein mo beiyum wasigeis yakamiy. ! “Amata ven waseg bukuneis, kwatugwans gamag wasigeis kavel ansinap bwanabwein, mo kusiw wanbunatum, kusesus ee... mo kunounas. G  Awoum kunamiy kukwawes wa̱ked. Amikweim mwayntanok kusikams; awoum mwaynatan kukwawes; misandol awoum; mikaytuk awoum. Peinan wotet towen bukukwawes, kaeimiy mo bukuba̱nes, maysan wotet. X) “Money awoum kukwawes, goul dakul, o silib dakul, o kopa dakul; awoum. L Takatouns kuva̱ges beibwein; takanigs kuymoves; tasiyas toulepel kuva̱ges kalivis beibwein, bwagaw kwayabes binounas bineis tana̱ban. Peinan Yowbad nisiwyoubumiy, bweina kusiwyoubus tasiyas. a; “Igaw bukunounas, kuguyes gamag, kulansa, ‘Yowbad nakaleiwag kakita bisap.’  Tasiyas sinawatan teiy Yeisuw ikayabes silma̱nin nawotet; iguyes, ilana, “Misinaka kunekes sidayas min-Yisleil, mtasiyas ikanka̱nigs peinan ilassulis ked. Awoun kunekes tobwag ven gimgilis tasiyas ages kweitan; awoum bukuneis ven Samaliy waseg; awoum. 2] Tasiyas sinawatan teiy takaweins liva̱nen Yeisuw yiges mamagina:Saymon, yagan kwayuwein Pita;Saymon bwadan Andiluw;Yemes, mtowen Sebediy natun;Yemes bwadan Yon;Pilip son Batolomiw;Tomas son Matiw, mtowen takawein ta̱kis;Yemes, mtowen Alpiyow natun, son Tadiw;
kweitan gum-Kenan yagan Saymon,
son Yudas Iskaliyot, mtowen tasikodein Yeisuw. Yeisuw ikayabes navamul, bineis iwotets * O Yeisuw mo idawes navamul sinawatan teiy, imeis, mo isekes sikaleiwag va̱gan bwagaw bikayyabes, o takatouns biva̱ges beibweins, askatoun kweitan kweitan waseg. E $Ikin gamag singay babaw mo inok nuwan, peinan kululuwes isiwsawoul, peinan bo ilassulis ked, ma̱wana sip; o ta-kal bimgwayes. Mapuna idibakes navamul, ilana, “Kan babaw bo imatuw, asteiyuy bitayoys; kunitougs daGuyaws Yowbad va̱gan kid bikayabes tawwotets bilabeids kid mo bitatayawes inabag towen.”L #Yeisuw ita̱vin ven katanok katanok wasigeis, sisinagog wasigeis ikatimlakes gamag, Yowbad nakaleiwag bwanabwein liva̱nen issekes tasiyas, o takatouns katanok katanok iva̱ges mo ibweins. 9 "Tasiyas gog Palisiy, ilansa, “Natawtoun, peinan Seitan ileb, Seitan siyas bwagaw sitovek. Seitan ileb mo ikayabes bwagaw.” Yeisuw inok nuwan eC Yeisuw siney navamul inounas ineis, gamag mwasanin mo imeyes taw teitan takakon, bwagaw neiweiy anilivan wadadan. Bwagaw towen Yeisuw ikayeb mo ikilev, gamag towen mo ilivan bwein. Gamag babaw ikines, bo isom ninous, ilansa, “Sinap kweitan-wan. Kweiboug nag takines wadavanuys, min-Yisleil ya̱kids, peinan kweivaw sinap towen, tawtoun.” wg Tasiyas gog, mo inounas ika̱mats, vena babaw wasigeis. Taw teitan anilivan wadadan-wan ivag, mo ibwein a; Mo ilal mites. Anilivan tawtoun isekes, ilana, “Awoum kwamteles sinap towen.” lQ Yeisuw mo ikabkwen mites, ilana, “Peinan nukusimounids waseg yey, mapuna bo bukubweins.” 0Y Isiw wabunatum, tasiyas inekes. Yeisuw ikatiga̱nes, ilana, “Tab kusimounids guntawtoun silma̱nin wotet towen?” Ilansa, “E, ma̱wan, peinan guyaw yak.”  Yeisuw inoun in, tawaw asteiy ibukunis, ikaw mites, iwkuwaks ilansa, “Ya̱koum Deibid tabun ya̱koum, kusiwyoubum.” jM Butun inawotet towen inganegs ven towen avakaein waseg. Tawaw ikaw mites, ivag, mo ibweins hI Tage Yeisuw ikayabes, ineis watoulan, mo isiw wabunatum, iyous gwad towen naman, mo itamanaw.  Yeisuw ikin, ilana, “Kunounas. Nag imat gwad towen, immasis-wan.” Tasiyas gog isiba̱wes, idokes kid Yeisuw takabala̱wein.   Yeisuw inoun in takaleiwag towen wanbunatum, ikin taykiyiks pikolel iykiyiks, tavva̱lam ivva̱lams, butus gamag singay avakaein.  Yeisuw itouvin, ikin, ilana, “Kalin nuwag ya̱koum. Nukusimounid waseg yey mapuna bo kubwein.” Mo ibwein tut towen waseg. r ] Igaw inounas, vin na̱tan isap watibwelon, buya̱vin iwta̱wout yam babaw, bweilim sinawatan akweiy nag beibwein. Nanon ilana, “Bo bakabkwen Yeisuw anakweim, mo ba̱bwein;” mapuna watibwelon Yeisuw ikabikon anakweim matan. > w Yeisuw itamanaw ibukunis taw towen sen navamul. $ A Igawa igeiguy wasigeis, takaleiwag teitan im, ikulul wamatan, ilana, “Natug kuda̱vin mwana ikanig, kum kusen namam wa̱won, va̱gan bukuyamov.” + Kwayuwein ankabebay mamagina. “Awoum bitavgog kunasoup kweiboug, waseg wayn kweivaw; igaw beilol, bitavis kunasoup, biyamkwen wayn; tage kunasoup kweivaw bwein, bitavgog wayn kweivaw waseg, bo bisesun bwein, peinan tawtoun.” Vinay asteiy Yeisuw ivag, mo ibweins  Ankabebay kweitan isen mamagina, “Kweim sigsa̱gob ta-ma̱wan bitabweil waseg kweim kweivaw; bitabweil bo bitadud avakaein.” { Yeisuw ankabebay isekes, ilana, “Kukin kal beivays son nakwav, o taliven bineis biva̱ges kan silma̱nin inakamkwam; bimwa̱saws-wan; ta-ma̱wan biva̱lams, nag. Tage tutan anadouw waseg, taw towen binoun, mo biva̱lams taliven, beipos.” - Yon navamul mo inekes Yeisuw, idibakes, ilansa, “Yakamey kapsapos, tasiyas Palisiy ipsapos; tage mivamul ipiyaves pos. Aveiyag wawun?” - Yeisuw iligen asilivan, ilana, “Misinaka takatouns sivines doket, toubweins nag. Kadiloka kukwakins silawun Yowbad anilivan mamagina:‘Sivinag siwa̱youb; makava lun apiyev.’ Yey nam silma̱nin takalbalebs, awoum badawes tasiyas toubweins.” Pos liva̱nen $A Tasiyas Palisiy ikines, idibakes navamul, ilansa, “Aveiyag wawun mitovek ikamkwam siney takalbalebs sisiyas tasiyas takaweins ta̱kis? Bo igak!” #? Wankuyeim ikamkwam wanbunatum, takalbalebs babaw imeis, tasiyas takaweins ta̱kis sisiyas takalbalebs mwasanin ikaypuls sisiy Yeisuw siney navamul. ;o Yeisuw inoun in, ikin taw teitan yagan Matiw, isin wakaban, gamag isita̱kis ikokew; Yeisuw idibek, ilana, “Kukikun waseg yey.” Mtowen iligen, itamanaw, ibukun Yeisuw.  Gamag babaw ikines, igoulus Yeisuw, iya̱kawns Yowbad waseg, peinan bo isek kaleiwag towen wasigeis gamag. Yeisuw idouw Matiw ?y Taw towen iligen, itamanaw, inoun in wanbunatum. y~k “Kadiloka kukwakins Gimgilitoun yey, o gunakaleiwag nises ven watinow va̱gan bawid gamag asisinap kalbaleb, mapuna badibek taw towen bitamanaw binoun.” Yeisuw idibek, ilana, “Kutamanaw, kukow, a̱bam, kunoun kun wambunatum.” w}g Tage Yeisuw ikakin ninous, mapuna idibakes, ilana, “Aveiyag wawun ninoumiy kalbaleb? Bweina balivan, balana, ‘Bawid amsinap kalbaleb beikous,’ o bweina balivan-vak balana, ‘Kutamanaw kunoun.’ Wotet akweiy gagab waseg yey. |) Takatimlakeins kaleiwag mwasanin bo ikatilutegs, sisiyas illivans, ilansa, “Anilivan waseg ikaypom Yowbad ansinap; singay kalbaleb!” r{] Gamag mwasanin mo imeyes taw teitan ankatoun avakaein, immasis wakaban, ta-ma̱wan binoun. Yeisuw ikakina tasiyas inamis va̱gan bileb, mapuna idibek takatoun towen, ilana, “Kalin nuwag ya̱koum; amsinap kalbaleb bo awid.” Cz  Mapuna itouws wa̱wag, ikuks, iyums, ineis Yeisuw wanven. y"Misikena gimgilis asibabaw-wan mo isaps, imekes Yeisuw, initougs waseg, ilansa, “Kadiloka kunoun kulisawem.”x'!Tasiyas tamtakavateins aleis isawls, ineis waven ika̱mats sinap towen, peinan yeiluw ilisawes gamag, isiws bwaloud wasigeis, iyagages. 0wY Ilana, “Kuneis.” Ineis, isiws mansiyas bwaloud wasigeis, ikabala̱weins, nuwanaw isisawls, papap waseg ikalka̱louws, inineis yevagam towen waseg, iwgweles. ?vwIkines kadiveiyov bwaloud babaw ikamkwams awuyow. Yeiluw tasiyas igilagels, initougs Yeisuw waseg, ilansa, “Bweina kwayabem bakan baka̱siw mansiyas bwaloud wasigeis, ke?” duAIkuks ee... ilugs palatan, ven Gadal waseg. Gamag alugwes watakunumwan tawaw asteiy nisesus, yeiluw neiweiys, singay kapasal nuwes; nag kadilok gamag binoyes makadewen ked. Tut towen ilugs tasiyas asteiy ilisawes takunumwan, imekes, iwaks, ilansa, “Awoum aveiyag bukunuwakem yakamey, Yowbad Natun yak. Mata nuwanaw bukuyagagem yakamey.” 'tGGamag tasiyas ikines, isom ninous, ilansa, “Taw towen kweitana gamag; yag son kaysay iliganes aygan.” Takabala̱wein ven Gadal waseg ivag mo ibwein s)Ilana, “amipwa̱yat? Adok nag kusimounids waseg yey, ne?” Mo ikit, itamanaw, ikan yag son kaysay, mo idabab, iniwal singay avakaein. zrmNavamul aspwa̱yat inekes Yeisuw, iwgunis, ilansa, “Matovek yak, kukit, kwatinabweids, bo bitamukuls.” [q/Ikuks ee... bwaw avakaein ilivatus, kakita bimukuls; tage Yeisuw bo imasis. PpYeisuw iginitouw in wa̱wag, navamul itouws wankuyeim, mo ikuks. o!Yeisuw ilana, “Awoum. Tut towen kubwa̱kun waseg yey. Bweina takanigs tatineis bidibwanis.” Bwaw avakaein, Yeisuw ivag mo iniwal 6neInavamul teitan idibek, ilana, “Yey babkunim, guntovek yak; tage bavta̱meim wanamug ga ba̱yum ban wagunbunatum, bamtakavet tamag, igaw bikanig mo babkunim yak.” 4maIwa̱ge Yeisuw, ilana, “Awuk bulawud sikabmasis sam wanuwan leg, o mansiyas man iyoyows sibunatum nises wakamweilok; tage Gimgilitoun yey ta-ivag gunakabmasis.” lyIlivan mo im takatimlakein kaleiwag teitan, ilana, “Tamwey, bo babwa̱kun waseg ya̱koum ampalawen bukunoy.” kYeisuw ikin gamag singay babaw ikatuyouns nimeis, mapun idibek nagamag, ilana, “Kadiloka tatouws, tadopels, taneis palatan.” GjWotet towen kweiboug palopit Isaya ilivnek mamagina:“Im ikow adkatouns, inow, ilavew tana̱ban, iva̱geids gog mo tabweins.” Gamag mwasinis sivines bikabwa̱kuns Yeisuw waseg i}Kwayav waseg mo imeyes tasiyas bwagaw nibugawus, ilivan mo ikilaves, o asibabaw takatouns tasiyas ivag mo ibweins. 3h_Yeisuw mo isiw in Pita wanbunatum, ikin yawan ikatoun, itaka̱lon won; ikabkwen naman mana̱wen vin mo iloulun won, itamanaw mana̱wen; ikatineg kan Yeisuw beikam. Ag{ Yeisuw mo idibek takalikay towen, ilana, “Bweina kunoun; musimounid waseg bo bivag mawa̱na nanoum.” E, tut towen waseg, mo ibwein natouwat. Takatouns babaw ivag, mo ibweins )fK Yeisuw iligen, bo isom nanon, itouvin idibakes tasiyas tabkunins, ilana, “Guma-Lom towen singay inamis va̱gan baleb! Ta-aban gum-Yisleil teitan inasimounid ma̱wana taw towen. Mounid adibakeimiy ven babaw gimgilis beisiws Yowbad nakabkaleiwag waseg, peinan gamag tasiyas wanuvid sisiyas tasiyas wayavat bo beisiws bikaypuls Yowbad wanakabkaleiwag waseg, sisiyas tamumwey tasiyas Ebelam, Aysak, Yekob. Tage Ebelam tibun mwasanin Yowbad bilev, bineis watoulan, dadub waseg, bivva̱lams o bikakikilis kumtus, peinan igeg abes tasiyas.” eTakalikay towen ikatimop aygan, ilana, “Adok nag. Peinan guyaw ya̱koum, o yey toul, nag kadilok bukusiw wagunbunatum. Misinaka kulivan mo beibwein guntouwat. Yey gunakaleiwag nises wasigeis guntakanaviys, teitan badibek ‘Kunoun’ mo binoun; teitan badibek ‘Kum’ mo beim; guntouwat badibek ‘Kuvag towen’ mo bivag. Kaleiwag akakin; misinaka kulivana beibwein.” GdYeisuw idibek, ilana, “Yey baw, bavag mo beibwein.” `c9Yeisuw inoun in Kapaneyum, siyas Lom takanaviys sitakalikay mo inek Yeisuw, initoug waseg, ilana, “Guntovek yak, guntouwat ikatoun avakaein, nimmasis wabunatum, ta-ma̱wan bininoun, singaya igidaged won.” 4baYeisuw mo idibek, ilana, “Awoum kwamtel sinap towen. Awoum teitan gamag kudibek. Misinaka kukwa̱mat tanuwagan lun waseg, kumuloul waseg Yowbad, ma̱wan Moses nakaleiwag; gamag bikineims, bikakins bo kubwein, mo bilansa, ‘O bo ibwein taw.’ ” Takalikay natouwat Yeisuw ivag, mo ibwein naUYeisuw isen naman wa̱won toulepel towen, ilana, “Bo bukubwein,” mo ibwein kaleivin towen. `}Toulepel teitan isineikim, ikulul, ilana, “Guntovek yak, magat sivinam, kadilokeim bukuvag kaleivig beibwein.” H_ Koy towen waseg, Yeisuw iwloubus, singay babaw gamag ibukunis. U^#Iyakous Yeisuw anilivan towen, bo isom ninous tababaws tasiyas aniganeg aygan waseg, peinan tawtoun ansinap. Nag ma̱wan tasiyas takatimlakeins kaleiwag, nag; tage Yeisuw ansinap sinap tatonen.{]o“Kal yak bukuligen aygag, bukupiyev, ya̱koum mamagina takabala̱wein teitan, towen niwlul nabunatum walekel. Iwlul ikous, kweis mo ikweis avakaein, yevagam ila̱tay, yag avakaein itow, ikalouw bwan towen, singay nuwanaw angwelek.” \“Kal yak bukuligen aygag, bukwanow, ya̱koum mamagina tassinap teitan; towen niwlul nabunatum dakul wakunuwatan. Iwlul ikous, kweis mo ikweis avakaein, yevagam ila̱tay, yag avakaein itow, tage nag igulek bwan towen, peinan niwlul dakul wakunuwatan. [ “Yey mo bakatimop ages, balana, ‘Tobwag gamag yakamiy, kunounas, kuneis, peinan miwotet kalbaleb.’ Bunatum ankawtun .ZU“Igaw yam towen waseg babaw gamag bidibakeigs, bilansa, ‘Nakageiguy yagam waseg, o nakakawsep bwagaw yagam waseg, o yagam waseg mawotet singay tawtoun.’ 2Y]“Gamag babaw bidibakeigs, bilansa, ‘MaGuyaw yak,’ tage babaw nag beisiws Yowbad wanakaleiwag, nag. Misinaka tasiyas takaweins aygan Tamag, nises walba̱lab. h~~$}8||{zyxxw_vvjuuct rrpp4ooCnm{lkUj_i1h,gfeed@cba`__'^]]\[[[XYY}XXXWWFVVnVU{TTT(SRRQPP]PONMMLL%KJIIDHHGnGFEE DCBAAsA@4??Z>>[=;<@;;h;88Q76665@4{321100|//(.--M,,*++2**())~((7'E&%%f$$s#"!! >{}SCGJ|"@}(& ( g j \F@h;c7? Navamul ilansa, “Magat veivay kaleiwag-nen bo ma̱wan, adok awoum bitaveivays.” =6s “Mounid adibakeimiy kukin kal bipiyev nakwav, mo na̱tan bikow, ansinap towen kalbaleb, magina ikanavaya mav. Misinaka nakwav bimasis son teitan taw, namwan mo bipiyev.” 35_Iw to Yeisuw, ilana, “Kweiboug nag kweitan ked va̱gan gamag bipiyev nakwav. Wankuyeim gamag siyas takakons, to Moses isekeimiy miked waseg bukupiyaves mikwavas. 14[Ilansa, “Magat kaleiwag towen mounid, aveiyag wawun Moses nakaleiwag va̱gan kid towen tapiyavein nakwav bilel inalet bisek, bikayeb, mo beiyum bein wanven?” T3!Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Tabta kuvinis liva̱nen Yowbad, peinan kweiboug nibun gamag, kuda̱taw kuda̱vin, mo ilana. ‘Peinan kuda̱taw kweitan, kuda̱vin kweitan, kadiloka kuda̱taw bilisow taman inan, bikatuvases son nakwav, asteiy bimlavags mamagina wous katanok-wan.’ Peinan Yowbad anilivan ma̱wan, taveivays asteiy wous nag akweiy, bo katanok-wan. Peinan Yowbad bo ilaten, awoum gamag teitan biliv bisenas palatan palatan; awoum.” 2Tasiyas Palisiy mo inekes Yeisuw, iyakwanes, ilansa, “Tab kadiloka bakapiyev makwavas peinan asisinap mwasanin kalbaleb?” r1]Singay babaw gamag ikatukuns waseg; inekes Yeisuw, ven towen nises, takatouns iva̱ges mo ibweins. p0 [Anilivan tasiyas ikous, Yeisuw ilisow Galiliy, inoun in min-Yudiy siven palata-dadan lay yagan Yoldan. /7#“Tamag walba̱lab ansinap ma̱wan. Kal yak wananoum ta-bukuwid simwey sikalbaleb waseg yak, Yowbad bo bimop amsinap kalbakeb ya̱koum.”*.M"“Kapasal nuwan, idawes tamtakavateins deil, ilana, ‘Kutokes gamag towen, kunawes wa̱deil, bises oko igaw bimop nakawlavag beikous, mo bein wamnat.’ C- “Sitovek idouw mtowen beim. Im, natovek ilivan, ‘Singay takalbaleb ya̱koum. Nukugilagel to nawid mukwawlavag meivek-wan. Inok nuwag yak, tage nag inok nuwam soum. Bo igak!’ ,#“Iliganes sisiyas, tasiyas tawteleins guyaw nawotet, singaya igeg ninous tasiyas, inekes sitovek towen, youd babaw ikamteles ikous. + “Towen ikayus, itok son, isen wanuwan deil, ilana, ‘Deisa kuses wa̱deil. Igaw bukumop mukwawlavag mo bukun wamnat.’ l*Q“Son mo igilagel, ilana, ‘Binok nuwam yey, igaw mo bamop gunakawlavag babaw, beikous.’ =)s“Inoun taw towen, iban son, peinan asteiy iwteles sitovek nawotet, ilana, ‘Mukwawlavag waseg yey lakatutan toya.’ Deisa iyous kayon son, ilana, ‘Nuwanaw kusekeig.’ (w“Iyaka̱lin guyaw towen, ilik nagamag, iwid nakawlavag ikous, ilana, ‘Deisa kunoun. Bo awid mukwawlavag.’ y'k“Taw towen mo ikulul igilagel, ilana, ‘Binok nuwam yey, igaw mo bamop gunakawlavag babaw, beikous.’ C&“Natovek ilana, ‘Nag. Igaw teitan gamag beim bisekeig maysamiy soum mukwav o nitum, bitokeimiy bukuneis kuwotets towen nawotet, maysamiy money bo bakow kadilok mukwawlavag.’ !%;“Itokes teitan gamag imeyes, nakawlavag singay avakaein, sinawatan tawsan kina, ilana, ‘Gunmoney nag. Igaw wanakougwaw mo bamop waseg yak.’ $w“Mapun bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana guyaw teitan itita̱lay wasigeis inagamag. s#_Yeisuw ilana, “Nag siva̱nim sivay. Deisa lakatunim lakatuy sinawanim sinawey mo siva̱nim sivay. "-Iw to Pita, ikatigan Yeisuw, ilana, “Guyaw, siva̱vin soug biyagageig, mo bawid ansinap kalbaleb, banumlev? Adok siva̱nim sivay, ne?” !!;“Avanuy kwatuyouns amiteiy o amiteitoun silma̱nin gunawotet, simiy yey mo bitasesus, yey agugwamag yakamiy.” Teitan nag biwid son nakalbaleb , Q“Vayuwein adibakeimiy, kukin amiteiy ven watinow kusesus, igaw bukutams aw-youd bukunitougs waseg Tamag walba̱lab Tamag mo beitam, bisekeimiy youd towen. ?w“Mounid adibakeimiy tayakelesiys yakamiy, aveiyag bukuyawanis ven watinow waseg, Yowbad mo biyawen walba̱lab. Aw-kaleiwag bukulikus ven watinow, Yowbad mo bilik walba̱lab. ^5“Kukin bipiyev amlivan, mo kuneis kudibakes tayakelesiys, tasiyas babaw mo bilivans. Kukin bipiyev tayakalesiys asilivan, bweina kudok gamag towen tadadub, o magina takawein ta̱kis, kalbaleb gamag towen. #“Kukin gog nag biligen, soum teitan o simwey asteiy kunekes bwadam towen, kulivans waseg va̱gan kid bisimounid amlivan meivek-wan. =s“Kukin soum biyagageim, kunek kwatimlek ansinap kalbaleb. Amiteiy kulivans. Awoum gamag babaw biliganes. Kukin biligen amlivan bo bwein, peinan bukumwas soum bwadam towen. y“Tamag walba̱lab ma̱wan; nag ivag sivinan biyamkwen gwad teitan, mamagina tasiyas. Towen soum tayagageim yak + “Kuninuways kavel alen sip lakatutan, mwantanok gog bilasisul ked bikanig, adok tanuwagan mtowen tamtakavatein bilisawes mansiyas sip sinawanim sinawavas mwananim mwanavas wa̱koy bisesus, binineiv gog mana̱wen nikanig. Igaw biban, mounid bimwa̱saw avakaein silma̱nin; tage inamwa̱saw kakit wasigeis mansiyas sip nisesus bwein wa̱koy. Tanuwagan nag ivag sivinan biyamkwen mwantanok sip. )K “Awoum kwasigumis gwad teitan peinan igaw takakit; mounid adibakeimiy anelos tasiyas ililabes gamagal tut babaw sisiy Tamag walba̱lab; ikikines magin. yk “Ma̱wan-vak matam. Kukin matam bikaleiwag amsinap kalbaleb, kugut kulev. Bweina biyamkwen matam palatanok, igaw mwamovam bukuban; awoum kid paleyun-wan igaw bilaveim bukun wadiginasim, kov nigidaged waseg. Awoum kwasigumis gamagal xi“Kukin namam o kakeim bikaleiwag amsinap kalbaleb, kubob kulev. Bweina biyamkwen namam o kakeim, igaw mwamovam bukuban; awoum kid namam paleyun-wan o kakeim paleyun-wan igaw bilaveim bukun wanuwan kov towen nakagdaged nag beikous. “O bo igak! Peinan tasiyas takalbalebs ikatsilakes gamag ven watinow. Gamag mwasanis bisilbwades sinap bwein, mo gamag babaw bilivatus kalbaleb. Ven watinow inakaleiwag ma̱wan. Tage tasiyas bisilbwades sinap bwein, igaw singay kalbaleb mo bilivatus. c?“Gamagal tasiyas isimounids waseg yey, kukin kal bikatsilakes silma̱nin bikakins sinap kalbaleb, singay kalbaleb bilouvat gamag towen. Kukin gamag mwasanin bikawes dakul avakaein biyawanis kayon bo bilaves bein wabwanit, biwgwel, nakalbaleb towen kalamwey; tage kukin bisesuna ee... bikatsilek teitan gwad, singaya kalbaleb mo bilouvat. Z-“Kukin bukuleb gwad teitan nisimounid waseg yey, magina bo kulabeig yey. c?“Kal yak bukuma̱num ma̱wana gwad towen, igaw bukumug Yowbad nakaleiwag wanuwan. zmMapuna Yeisuw idouw gwad teitan beim. Im to gwad, Yeisuw itamnow gwad towen wanuwein, ilana, “Mounid adibakeimiy, kukin bikanavin ninoumiy bukumlavags ma̱wana gwad towen mo bukusiws wanuwan Yowbad nakaleiwag. Kukin gog nag, bo nag. e EMitiya̱mun towen navamul inekes Yeisuw, ilansa, “Kal bimug Yowbad nakaleiwag wanuwan?” W'Pita ilana, “Tobwag gamag.” Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid. Nitsiyas nag bipa̱yins, nag. Tage bweina bitapa̱yin silma̱nin Yowbad nabunatum; mata ge bigeg ninous tasiyas. Kun kuksikous, in wanamug bukukous, kukin wanuwan mo bukuban idamoney, bo ikadilok idata̱kis aditeiy. Kukow kusekes takaweins ta̱kis tasiyas.”U#Pita itam, ilana, “Oo!” Pita iyum in wasibunatum. Iw to Yeisuw, ilana, “Saymon, wananoum yak, takaleiwags ven watinow nitsiyas bipa̱yins wasigeis timsiyas? o tobwag gamag bipa̱yins adok?” FInounas ineis Kapaneyum. Iweis tasiyas takaweins ta̱kis (ta̱kis towen silma̱nin Yowbad nabunatum), ikatugans Pita waseg, ilansa, “Tabta mutovek itam nata̱kis issekem, o nag?” n UIgaw nisesus Galiliy, Yeisuw idibakes, “Teitan bisilkodeig yey, Gimgilitoun yey; gamag mwasanin mo biyousigs, bikatimateigs, yam kweitoun mo ba̱kit vayuwein.” Iliganes, singay ikalin nuwes. Simoney iba̱nes wanuwan in ' GIw to Yeisuw, ilana, “Peinan nag kunmises Yowbad va̱gan bivag. Mounid adibakeimiy, magat minamis mamagina tipol veitun, igaw bukudibek koy towen kulana, ‘Kunoun kun kutoun palatan,’ mo binoun; e, sinap babaw mo bikadilokeimiy.” Yeisuw ilivnek bikanig, mo beikit vayuwein r ]Navamul mo inekes Yeisuw anmwa̱net nises, ikatugwans, “na-ikadilokem bakakayeb yeiluw towen?” j MYeisuw idibek yeiluw towen neiweiy gwad, mo ikilev. Gwad towen mo ibwein, tut towen waseg.  }Yeisuw idibakes tasiyas, ilana, “Takakons yakamiy, minamis nag. Bo akawgwes amisinap kakon. Kumey gwad towen.” A}“Awey natug muvamul wasigeis; iyokons bo nag.” wgIkous, inounas, inekes gamag babaw, teitan taw im, ikulul wamatan Yeisuw, ilana, “Guyaw, binok nuwam natug, peinan ikabala̱wein, ankatoun avakaein. Tut babaw ikalka̱louw ininein wa̱kov, tut babaw ikalka̱louw ininein wayvagam. 1 Navamul mo idumwal ninous, peinan ikakins-wan tabibapta̱ysein gamags towen Yon mamagina Ilaytiy. Gwad takabala̱wein Yeisuw ivag, mo ibwein nU Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid livan towen ‘Ilaytiy beim mo bikatilow youd babaw’; tage bo neim. Tasiyas gog nag iwtusis; tage sivines beiweiys-wan, mo iyagages. Igaw mo biyagageigs yey, Gimgilitoun yey, bo ma̱wan.”  Navamul ikatiga̱nes, ilansa, “Aveiyag wawun takatimlakeins kaleiwag ilivans, ‘Ilaytiy wanamug beim, Mesay wankuyeim’?” 0Y Igawa iwwloubus, Yeisuw mo idibakes, ilana, “Awoum kwamteles sinap towen nukukines. Kwawumes. Igaw Gimgilitoun yey bakanig, ba̱kit vayuwein, mo kwamteles.” EItamanaws, ikinewas, nag ivag gamag, misinaka Yeisuw. _7Yeisuw gog im ikabkwen wous, ilana, “Kutamanaws. Awoum beivag amipwa̱yat.” T!Navamul iliganes livan towen, ikalouws kantukovs, singay aspwa̱yat. /WIgaw ilivan, lov kweitan singay kamnat mo imteilis, aygan teitan wanuwan lov ilana, “Mtowen Natug bwanabwein, singay ibwein nanoug waseg; kuliganes aygan.” 0~YIw to Pita, idibek Yeisuw, ilana, “Guyaw, singay bwein tasesus towen. Magat sivinam mo bawlul mibwan bunatoun, bunatan yak, bunatan Moses, bunatan Ilaytiy.” A}}Mo ikines Moses son Ilaytiy illivans sisiy Yeisuw. ~|uWamtes ivag ankakin kweitan, magin ikamnat ma̱wana ka̱las mititeilin, anakweim ilapupwa̱kaw singay gimagim. { 7Yam kweinim katanok ikous, Yeisuw itokes Pita siney asteiy, tasiyas Yemes son bwadan Yon; ikatulags ineis wakunuwatan koy avakaein; asteivas isiwas. .zU“Mounid adibakeimiy mwasanin yakamiya-nan nag bukulivatus kanig ee... mo bukukineigs Gimgilitoun yey igaw bam, gunakaleiwag mo bisilamaw ven watinow.”y#“Igaw Gimgilitoun yey mo bakam sigwey guntaka̱yobs, o Tamag inakamnat waseg, mo maysan miwotet basekeimiy katanok katanok yakamiy. x“Youd babaw bitayous ven watinow, tage mwamovads bigeg, bo bigak! Peinan ta-ma̱wan gamag bivkek bisen mwamovan sivyuwein. vwe“Kukin bukwayus mwamovam, bo biyamkwaneim. Kukin gog biyamkwen mwamovam peinag yey, igaw mo bukuban. Wv'Yeisuw mo idibek navamul, ilana, “Kal yak bukubkunig, kadiloka bukupiyev nanoum tatoneim, bukukow amklos va̱gan bukukwanig kid, ma̱wan magin yey bo bakanig. E, makadewen ked waseg bukubkunig yey. 0uYIw to Yeisuw, idibek Pita, ilana, “Kusineikik ya̱koum Seitan. Awoum kusilbwadeig. Amsinap towen meinoy neim gamag sikanuway waseg; Yowbad ansinap kweitan.” )tKPita iligen livan towen, itok Yeisuw, ineis palatan, ilana, “Ya̱koum Guyaw, awoum kulivan ma̱wan. Awoum biyagageims ma̱wan sinap towen nukulivan.” sTut towen Yeisuw isilamaw anilivan kweitan, va̱gan navamul bikakins, ilana, “Kadiloka ban Yelusalem, biyagageigs singay tammwayas sisiyas tanuwgwes lun situwa̱vek o takatimlakeins kaleiwag; ikous mo beiweigs, bakanatoun mo ba̱kit vayuwein.” Wr'Ikous anilivan towen, idibakes navamul, ilana, “Awoum kukwa̱mats sinap towen. Awoum teitan gamag bikakin yey Kelis Mesay, yey. Awoum.” Yeisuw nilivnek va̱gan bikakins bikanig mo beikit vayuwein 4qa“Yowbad nakaleiwag anakiy mo basekeim yak. Aveiyag kuyawen ven watinow, Yowbad mo biyawen walba̱lab, o aveiyag bukulik ven watinow Yowbad mo bilik walba̱lab.” Ap{“ ‘Ya̱koum Pita, wawun yagam “Dakul” o dakul towen wakunuwatan mo bawlul agugwamag mamagina gunbunatum yakamiy, o kanig nag bitawtoun wasigeis yakamiy tayakelesiys.’ QoYeisuw ilana, “Tammwa̱saw ya̱koum Saymon, Youna natun ya̱koum; bo nukuwtusig, nag ven watinow gimgilis ikatimlakeims, nag; tage Tamag walba̱lab nikatimlakeim. O yey mo balivan badibakeim: knOSaymon Pita ikatimop, ilana, “Ya̱koum Mesay ya̱koum, Tamwamov Yowbad Natun ya̱koum.” >mwIlana, “Tage yakamiy, kudokeigs kavel yey?” llQIweis tasiyas, ilansa, “Mwasanin idokes ya̱koum tabibapta̱ysein gamags Yon ya̱koum, mwasanin gog idokes ya̱koum kid Ilaytiy ya̱koum, mwasanin idokes ya̱koum Yelemay o teitan palopit kweiboug nukuyum nukum kid.” k+ Yeisuw inoun in walasin ven yagan Sisa̱liy Pilipay, ikatiga̱nes navamul, ilana, “Gimgilitoun yey, gamag mwasanin idokes kavel yey?” j9 Mo ikakins anilivan nag liva̱nen yist tatonen, silawun gog tasiyas Palisiy o Sadusiy sikatimlakay, kadiloka bipiyaves. Pita ikakin kavel Yeisuw i Yeisuw go ikakina ninous, ilana, “Adok nag kunmiseigs va̱gan kan basekeimiy bukukwams. Mata kudokes silawun agulivan bled tatonen peinan kunumlaves, nag. Adok nag kunuwes kweinim tawsan tawaw neikams bled kweinim waseg mo kusiyavis kaynad babaw, o nag kunuwes kweivas tawsan tawaw neikams bled kweinim kweiy mo kusiyavis gamwat babaw. Silawun agulivan nag bled tonen. Aveiyag wawun nag kukwakins? Vayuwein badibakeimiy, ‘Kadiloka kupiyaves tasiyas Palisiy asiyist, o tasiyas Sadusiy asiyist.’ ” dhAIllivans sisiyas wasigeis, idokes Yeisuw anilivan towen peinan bo inumlaves asibled. gYeisuw idibakes, ilana, “Kumtakavateimiy. Kadiloka kupiyaves tasiyas Palisiy asiyist, o tasiyas Sadusiy asiyist.” LfIkala̱vis, ita̱lags palatan, navamul bo inumlaves asibled. weg“Kalbaleb gamag tapiyaveins Yowbad yakamiy, sivinamiy bukukines mulin naman Yowbad. Nag gog; misinaka sinapun Youna bukukines. Nag kweitan mulin naman Yowbad bukukines.” Ilivan ikous, ilisawes, mo inoun. Tasiyas Palisiy asiyist d1Ikatimop asilivan, ilana, “Kwayav waseg kulansa, ‘Liba̱lab ikayibwel, ka̱las bo beikal,’ o ga̱boug waseg kulansa, ‘Bwaw beim peinan lov magin ma̱wana musewun kov.’ Yowbad naman mulin tasiyas kuwtusis; tage tut towen waseg Yowbad naman mulin nag kuwtusis. c Wankuyeim siyas Palisiy sisiyas tasiyas Sadusiy inekes Yeisuw iyakwanes, ilansa, “Kwamtilakem mulin naman Yowbad, bakakin.” obW'Ikous, ikayabes gamag babaw, mo itouw wa̱wag, ikala̱vis ineis ven avakaein yagan Magadan.gaG&Asibabaw tasiyas ikamkwams ikamuweips kweivas tawsan tawaw sisiyas vinay gamagal babaw. m`S%Asibabaw ikams ikamuweips. Kan towen nikambwages isiyavis, gamwat kweinim kweiy bo ika̱lawt. J_ #Idibakes gamag babaw, ilana, “Kusinis.” Isinis, ikow bled towen son in, initoug, ikalin nuwan Yowbad waseg, ikikiv, issekes navamul; navamul mo ikawes ivvageins gamag babaw wasigeis. n^U"Yeisuw ikatiga̱nes, “Kweivin amibled?” Ilansa, “Kweinim kweiy son in mwanay kekel-e.” v]e!Iweis navamul ilansa, “Ven towen makava nawoud, avanuy bakaban kaeis tasiyas babaw gamag beikams?” _\7 Wankuyeim Yeisuw idawes navamul, inekes, ilana, “Inok nuwag gamag babaw asimoun, kweitoun yam sigwey tasiyas nitasesus, kaeis nag beikams. Adok awoum bakayabes sona asimoun, bo bisiwsawoul wous wa̱ked.” [Gamag babaw ikines tasiyas takakons, ivag mo ilivans bwein; tasiyas ipam kikeis o nimes ivag mo idamoms; takagayals ivag mo inounas; toukwaws ivag mo ikins bwein; isom ninous, iya̱kawns waseg min-Yisleil siYowbad. Yeisuw ivakamus kweivas tawsan tawaw AZ{Singay babaw gamag inekes sisiyas takatouns babaw, takagayals, toukwaws, tasiyas ipam kikeis o nimes, o takakons. Takatounsa babaw inawes isewas wamatan Yeisuw, ivag mo ibweins. gYGYeisuw inoun, in, ivvayal yevagam avakaein yagan Galiliy, mo ikatulag in wa̱koy, isin. XX)Yeisuw ikatimop aygan, ilana, “Vin yak, singay kunmiseig va̱gan balabeim. Mukwanitoug waseg yey avanin mo bikamat waseg yak.” Mapuna natun ibwein tut towen waseg. Takatouns babaw ivag, mo ibweins EWIw mana̱wen vin, ilana, “E, mounid. Tage gamagal beikams, musamusan kan bikalka̱louw bininein waskawan teibol, bweina beikams mansiyas awuk puskekel, waskawan teibol nisesus.” eVCYeisuw ikabebay, ilana, “Awoum bakow gamagal kaeis, basekes awuk beikams, awoum.” QUMana̱wen vin im, ikulul wamatan, ilana, “O Guyaw, kulabeig.” T!Yeisuw ikatimop ages, ilana, “Yowbad nikayabeig nam silma̱nin nagamag min-Yisleil, peinan mamagina sip tasiyas, ilassulis ked.” S Yeisuw gog ika̱pay, nag ikatimop anilivan, nag. Navamul mo iwekes, ilansa, “Kwayeb na̱wen iwkuwak, bo iwegweis wom.” ,RQNa̱tan vin nag vinen-Yudiy, tage vinen-Kenan, isap, iwak, ilana, “O Guyaw, Deibid tabun yak, kusiwyoubug, peinan natug kuda̱vin yeiluw singay iyageg.” NQYeisuw ilisow ven towen, inoun in walasin ven Ta̱yil o Sidon. P “Gamag nanon waseg sinap kalbaleb, katumat gamag, subwan, kaylas, veinaw, yaweid, yagay. Sinap siyas gamag wananon bisap mo biyageg gamag towen. Tage nag biwid naman mo beikam, sinap towen nag biyageg gamag, nag.” Vinen-Kenan inamis Yeisuw waseg ,OQYeisuw ilana, “Adok yakamiy-vak igaw tatagouwaws yakamiy. Tabta kukwakins avei-kan beikoum gamag, kan towen bein watoubun, bininoun ee... igaw simwan mo bisap bein wamnat? Tage aw-sinap gamag binuway wananon, igaw mo bilivan, anilivan towen bisap wawadon mo biyageg gamag kululuwan. PNPita ilana, “Kulik kabebay towen va̱gan silawun bakakakin.” #M? Yeisuw ikabebay, ilana, “Tamag walba̱lab nisop kay bwanabwein; tage kay tobwag nitatos. Tamag mo bigut kay siyas, bilev. Towen nakaleiwag, yakamiy nag. Tasiyas mamagina toukwaws imgwayes sisiyas toukwaws, bitokes sisiyas binawes, babaw mo bikalka̱louws bineis wa̱leg.” L  Tut wankuyeim navamul inekes Yeisuw, idibakes, ilansa, “Tabta kukwakin siyas Palisiy asimwasin amlivan to nukulivan?” ^K5 Mapuna Yeisuw idawes gamag babaw bimeis. Imekes Yeisuw, ilana, “Kuliganes mo bukukwakins. Aveiyag beisiw awn waseg nag biyageg gamag kululuwan, nag. Misinaka sinap towen bisap wawadon mo biyageg gamag.” KJ‘Gamag siyas wudous waseg ivna̱seigs, tage ninous waseg isina̱leigs.Makava itapwa̱louls waseg yey, peinan gamag mwasanin asisinap ikatimlakays, tage agusinap yey bo ipiyaves.’ ” I “Tayyaweids yakamiy! Mounid palopit towen Isaya nilivnek liva̱nen yakamiy, peinan ilel Yowbad anilivan mamagina: DH“Amisinap towen waseg kugidamis Yowbad nakaleiwag. G-“Tage yakamiy amisinap, kulansa;‘Aveiyag bukusekes tamam inam, bweina bukwatibom silma̱nin Yowbad, mo bukwamgwa̱yes tasiyas.’ F'“Yowbad nakaleiwag mamagina:‘Kuvna̱ses tamam inam’, o‘Kukin kal biyeg taman o inan tonen, mo kuweiys gamag towen.’ zEmIkatimop asilivan, ilana, “Yakamiy-vak, aveiyag wawun kunuwes amikikun, mo kusiplaves Yowbad nakaleiwag? _D 9Tasiyas Palisiy mwasanin sisiyas takatimlakeins kaleiwag mwasanin mo ilisawes Yelusalem, imekes Yeisuw, ilansa, “Aveiyag wawun muvamul isiplaves tammwayas sikaleiwag, peinan beikams kan tage nag iwidis nimes?” yCk#Min-Genesalet iwtusis Yeisuw, ikayabes sisiyas, ineis vena babaw, idibakes takatouns, ilansa, “Kwatuyouns kunekes Yeisuw.” Inekes, initougs waseg, sivines kid misinaka bikabkwanes matan anakweim. Itam, ikabkwanes, mo ibweins.2B_"Isupels, ilugs ven yagan Genesalet. A!Tasiyas wag aniwnataw mo ikululs wamatan Yeisuw, ilansa, “Mounid Yowbad Natun yak.” Genesalet gimgilis ivag mo ibweins K@ Iyums asteiy inekes tasiyas wa̱wag, itouws, yag mo iyenom. y?kYeisuw iyasel naman, iyous, ilana, “Adok nag kusimounid waseg yey. Aveiyag wawun ivag nanoum akweiy?” >Igaw ininoun, ikin yag itotow, anpwa̱yat, kaken bo isoun, kakita bo bimukul. Iwak, ilana, “Guyaw kwatinabweig!” h=IYeisuw ilana, “Kum.” Pita mo ilisow wag, inoun wakunuwatan yevagam binek kid Yeisuw. <wIw to Pita, ilana, “Guyaw, magat mounid ya̱koum, kudibakeig baw, mo banoun wakunuwatan yevagam, bawekeim.” S;Yeisuw ilana, “Bwein-wan! Awoum beivag amipwa̱yat. Yey nases.” k:ONavamul ikines Yeisuw ininoun wakunuwatan yevagam, idokes yeiluw kid, iwkuwaksa aspwa̱yat. O9Kakita beiyam, Yeisuw mo inoun wakunuwatan yevagam, bo binekes. z8mTasiyas gog wa̱wag kadiveiyov-o wabwanit ikalla̱vis, bo ikala̱lav nimes, peinan yag meinoy neim wamtes. q7[Ikayabes ikous, ikatulag in wa̱koy, anmwa̱net binitoug Yowbad waseg. Bo iboug anmwa̱neta ises. 6}Ikous, mo idibakes navamul, ilana, “Kutouws kumugwas, kusupels kuneis palatan; yey gog bases bakayabes gamag.” w5gGamag siyas neikams kweinim tawsan tawaw, sisiyas vinay gamagal babaw. Yeisuw inoun wakunuwatan yevagam ]43Ilana, “Kumeyes bakin; gamag babaw bisinis awuyow wakunuwatan, beikams.” Ikow bled son in wanaman, ikin wanakaew, ikalin nuwan waseg Yowbad, mo initoug. Ikous mo ikikiv bled issekes navamul, ikawes ivakamus gamag babaw, ikams, ikamuweips. Kan nikambwages isiyavis, idagis in wanuwan kaynad; bo ika̱lawt kaynad sinawatan kadiney. H3 Ilansa, “Kan nag. Misinaka bled kweinim, in mwanay.” V2%Yeisuw gog ikayuses, ilana, “Awoum bineis. Kusekes kaeis beikams.” 81iIwwotet ee... kwayav; navamul inekes, ilansa, “Bo ikwayav, kwayabes gamag babaw bineis waven mwasanin biyamiyises kaeis, peinan nawoud towen nag kweitan ven nises.” ^05Yeisuw ilug, ikin gamag singay babaw, ikalin nuwan, takatouns ivag mo ibweins. [// Yeisuw iligen sinap towen, ilisawes gamag babaw, itouw wa̱wag, ikala̱vis ineis ven makaw waseg. Gamag babaw iliganes liva̱nen bo itouw, ilisawes siven kweitan, inoys gog wa̱ked, ikikuns Yeisuw waseg. .9 Yon navamul iliganes, ineis, ikawes won Yon, inawes idibwanis. Ikous, inekes Yeisuw, ikamteles sinap towen. Yeisuw ivakamus gamag kweinim tawsan - Itam, ikayeb teitan in wa̱deil, ibob kayon Yon, busbwesan isen wakabmavin, imey, isek guwa̱vin, ikow inow, isek inan. j,M King towen mo igeg nanon, tage peinan gamag babaw niliganes nitabudabod anilivan, mo itam. +)Na̱wen in ikatugwan inan waseg, ilana, “Inag, aveiyag banitoug?” Inan ilana, “Kunitoug busbwesan Yon bisekeim.” Inek Elod, ilana, “Kusekeig busbwesan tabibapta̱ysein gamags, towen Yon. Bibwabwes kayon, busbwesan bisenas wanuwan abmavin, mo kusekeig.” n*UWankuyeim isagal, peinan tutan inan nikop-yay, mtowen Elod ikamkwams siney nagamags. Elodiyas natun kuda̱vin isal wamtes tawaw tasiyas, Elod ikalin nuwan, idibek, ilana, “Aveiyag sivinam bo basekeim, tabudabod tamag.” :)mE, kweiboug Elod niyous Yon, iyawen naman, isen wa̱deil, peinan Elod nikwey bwadan Pilip nakwav Elodiyas, Yon nilivan, “Awoum kukwey bwadam nakwav.” Elod sivinan beiweiy mtowen Yon, mapuna iyous, isen wa̱deil, anpwa̱yat gog beiweiy Yon, peinan gamag babaw sivines Yon, idokes palopit teitan. n( WMisiya̱mun towen gabman yagan Elod iligen butun Yeisuw, mapuna idibakes natouwats, ilana, “Mtowen tabibapta̱ysein gamags yagan Yon, kweiboug abob kayon, imat, adok bo ikit vayuwein, mapun nawotet tut towen singay tawtoun.” k'O :Yeisuw nawotet tawtoun na-ibabaw wanven tatonen, peinan taginvens nag isimounids waseg.C& 9Bo igeg ninous, magina ipiyaves kid Yeisuw. Yeisuw gog mo ikatimop asilivan, ilana, “Vena babaw ivna̱ses palopits, tage wasiven tatineis bo nag; wasibunatum tatineis bo nag.” 6%e 6“Adok tawtelein amweilok natun towen; inan Meliy nises; budan nisesus, tasiyas Yemes, Yosep, Saymon, Yudas; o nunet asibabaw nisesus. Ansinap avanuy meinoy neim?” c$? 5Yeisuw nakabebay iyakous, inoun in wanven, isiw wanuwan sinagog silma̱nin tapwa̱loul, ikatimlakay. Isimasom ninous tasiyas, ilansa, “Ampalawen meinoy neim ansinap singay avakaein o nawotet singay tawtoun?” # 4Ilana, “Tasiyas gog takatimlakeins kaleiwag mwana nikakins Yowbad nakaleiwag sinapun, tasiyas gog asisinap kweivaw bwanabwein, kweiboug bwanabwein; ma̱wana tanuwagan bunatum nawliyoug babaw bwanabwein, kweiboug o kweivaw.” Min-Nasalet ipiyaves Yeisuw n"U 3Yeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “Tab kukwakins sinap siyas babaw?” Itams, ilansa, “Oo!” !{ /“Tut nakabiyokous waseg bo ma̱wan, bakayeb min-liba̱lab bikawes takalba̱lebs bilaves bineis kov avakaein waseg, toubweins gog bisesus. Tasiyas takalba̱lebs mo biva̱lams avakaein, peinan singaya abes bigeg.” Yowbad nakaleiwag sinapun * M .“Sivtounun bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana wot ilaves wa̱yol, ikwanes in kweitan magin kweitan magin. Bo ika̱lawt wot; ibiteilis, in wanakaew, mo bikatukins, in bwana̱bweins bidagis bein wanuwan abmavin, siyas gog kalba̱lebs, yegay, ikawes, ilaves. r] -“Vayuwein bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana takunakun teitan inineiv kun bwanabwein, iban kun kuvakaein imgwayes kuna babaw; inakun babaw mo ilev silma̱nin kun to kweivaw, peinan singay bwanabwein. nU ,Yeisuw mo ilana, “Bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana money singay babaw teitan gog gamag bisown wanabag, bises ee... mo bikanig. Igaw gog kweitan gamag mo biban money towen, bisowm vayuwein, biyamiyis navavag babaw, maysan bikow, bigimwel pwepway towen, singay bikalin nuwan peinan namoney singay babaw pwepway towen waseg. 0Y +“Tut towen wanakougwaw tasiyas tadidumwals bikamnats ma̱wana ka̱las, wanuwan Tamads nakabkaleiwag. Yakamiy tigamiy sam bweina kuliganes.” Kabebay kweitoun 1[ (“Nakabiyokous tut mamagina bikatikunakus awuyow bigabus, peinan Gimgilitoun yey bakayeb min-liba̱lab, gunakabkaleiwag waseg bikatikunakus tasiyas takalbalebs sisiyas tapiyaveins sinap bwein, bilaves bineis kov avakaein waseg, mapuna tasiyas bivva̱lams-wan, peinan abes singay kalbaleb.  '“Mtowen takammeiliw nisop awuyow, mtowen Seitan; tutan ta̱yoy, nakabiyokous tut; tatayaweins kan tasiyas Yowbad nataka̱yob.  &“Abeibag ven towen watinow; veitun bwanabwein, tasiyas itams Yowbad nakaleiwag waseg; awuyow veitun towen takalbaleb inagamag. Z- %Yeisuw mo ilik, ilana, “Talavein veitun bwanabwein yey, Gimgilitoun yey. 3 $Anilivan ikous, ilisawes gamag babaw, inoun in wabunatum. Navamul mo inekes Yeisuw, ilansa, “Kwamtilakem silawun kabebay awuyow wa̱bag.” ,Q "Sinap tasiyas babaw Yeisuw isekes nakabebay waseg; nag kweitan livan kamnat isekes gamag babaw, nag. Tut towen waseg bo ikamat palopit anilivan towen nilivnek mamagina:‘Gunakabebay balivan;
magina baka̱mat sinap misikena kweiboug nikawum.’ Silawun kabebay wit son awuyow b= !Kwavasin kabebay isekes, ilana, “Bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana yist, na̱tan vin ikow yist kakit, isen wanuwan pwalaw kwavitoun, tamkwa̱lan mo ilol.” Tut babaw Yeisuw ikabebay 1 Kwatounun kabebay isekes, ilana, “Bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana veitun kay yagan tipol, gamag isop wanabag, veitun gog singay kekel, tage isob kay kaywen, mo ivakaein, man iyoyows imeis iwlules sibunatum wayayagein, kay-nen avakaein.” T! “Ilana, ‘Nag. Adok bukugutes mwasanin kan sona bukugutes sisiyas awuyow. Babaw bisesus, bimatuw kan, mo badibek tasiyas tatayaweins kan, balana: Wanmugwana awuyow kugutes kwatikunakus, kusinaves, kukwawes, kunawes, kugabus; ikous; mo kan kuta̱yoys, kwatikunakus kunawes wagunseigous.’ ” Kabebay akweiy, tipol, yist uc “Tamwey ilana, ‘Adok towen nikamliweids!’ Nagamag ilansa, ‘Tabta bakan kagut awuyow siyas?’  “Nagamag inekes tagnibag, ilansa, ‘Tamwey, adok muveitun bwein nitasapwes, avanuy meinoy neim awuyow towen kalbaleb?’ R “Igaw tut wankuyeim iwuw anagin mo iba̱nes awuyow tobwag waseg. 1 “Wankuyeim boug waseg, gamag babaw bo immasis, teitan nikamliw tagnibag im wanabag isop awuyow magin ma̱wana kan, tobwag gog. Mo iyum in. 7 Vayuwein Yeisuw ikabebay, idibakes, ilana, “Bakabebay mo bukukwakins Yowbad nakaleiwag; peinan ma̱wana gamag isop veitun bwanabwein wanabag. O “Tage veitun tasiyas pwepway bwanabwein waseg, mamagina gamag tasiyas iliganes livan, ikakins mo ivag angis, teitan lakatutan, teitan sinawanim, teitan sinawatoun.” Kabebay wit son awuyow x i “Veitun tasiyas sisiyas awuyow, mamagina gamag tasiyas iliganes liva̱nen Yowbad, mo inuwes youd babaw ven watinow, sivines kid biguyaws, mo ilisawes ked bwanabwein, mapuna Yowbad nakaleiwag igwey wasigeis tasiyas, nag ivag angis.  5 “Veitun wadikuda̱kul mamagina gamag tasiyas iliganes livan towen, isimounids, imwa̱saws waseg, ee... bimwemway nen, gidiwlis nag beisoul mana̱nan, gamag mwasanin biyages liva̱nen Yowbad, biyagages tasiyas takaweins Yowbad anilivan, mo bikalka̱louws gamag tasiyas. ; o “Veitun tasiyas ininein wa̱ked mamagina gamag tasiyas iliganes Yowbad nakaleiwag, tage nag bikakins, towen takalbaleb mo bisap, bikow livan towen nises waninous, binow. L  “Kadiloka kuliganes silawun kabebay towen talavein veitun. t a “Mounid adibakeimiy kweiboug palopit babaw sisiyas tasiyas tadidumwals sivines bikines sinap towen nagein nukukines, o biliganes kaleiwag towen nagein nukuliganes; sivines kid, tage nag. Silawun ankabebay towen talavein veitun <s “Yakamiy bwein, mitamiy ikin, tigamiy ineg. hI Peinan ninous gamag tasiyas bo imouvit;
bo ituy tiges;
bo ikaw mites;
mata ge mites waseg beikins,
o tiges waseg beinegs,
bikakins, mo bikanavin ninous,
bava̱ges kid beibweins tasiyas. Nag gog.’ *M “Kweiboug palopit Isaya anilivan bo ikons tasiyas; anilivan ma̱wan:‘Bukuliganes tage nag bukukwakins.E, bukukines tage nag bukuwtusis.  “Mapuna akabebay wasigeis tasiyas, mo bikines tage nag biwtusis, o bikatiliganes tage nag biliganes bunik va̱gan bikakins, nag. ! “Kalisiy yakamiy amisinap nises, igaw amisinap bikatimweis, bivakaein; tasiyas gog nag, bo bikow asisinap tasiyas, makava bisesus. ~n}h||{zzKyMxxbwwEvv$u%tMsrqppzognncmxl@kii2hrgff}e,dicc9bb+aar`g__b^^z]]{\\![kZYYoXW~WVVUTzSSR\PPOuO"NML+JJRIIPI HxHGFEE&DFCWBB5A @?h>==“Moumouvit anatut beikous, ka̱las mo bidadub, tibukon-vak bikanig mititeilin, siyas wutun walba̱lab bikalka̱louws, youd siyas wanakaew bo beigwey. feE“Avanuy takanig nises, mansiyas bunibwan bikatuyouns bimeis. Gimgilitoun beiyum beim d“Igaw Gimgilitoun yey ba̱yum baw, mamagina mititeilin kavikawn bisap wanuvid bimteil ee... bein wayavat, gamag babaw bikines. 7cg“Kukin gog gamag mwasinis bidibakeimiy, bilansa, ‘Mesay wanawoud nises,’ awoum bukun kukin; awoum. Kukin bilansa, ‘Nises bunatum wanuwan,’ awoum kusimounids. 3ba“Bo akatiboug nuwamiy sinap towen. a“Peinan tayyaweids mwasanin bisaps, gamag bidokes Mesay tasiyas; o tayyaweids mwasanin bisaps, gamag mwasanin bidokes palopit tasiyas, bikatimlakays aniyes, mamagina naman mulin Yowbad, va̱gan kid bikatidavis gamag; idokes kid bikatidavis Yowbad nagamag. v`e“Kukin kal bilivan, ‘Mesay towen-an,’ o bilivan, ‘Mesay towen-one,’ awoum kusimounids waseg. _!“Kukin Yowbad nag bigidem moumouvit towen, nag kal son mwamovan bises. Tage Yowbad bo bigidem moumouvit, pinamiy inagamag yakamiy. ^}“Peinan tut singay moumouvit. Nag kweitan tut ivag mouvitan ma̱wana towen, kweiboug nag, igaw tut wanakoug nag. ]{“Kadiloka kunitougs waseg Yowbad va̱gan awoum bukusawls bulbweilim waseg, o awoum bukusawls Tapwa̱loul waseg. p\Y“Tut towen wanakougwaw singay moumouvit bilivatus siyas vinay kakuda̱poms, o siyas vinvanuns. J[ “Magat bukuwotet wa̱bag, awoum bukuyum bukukow amkweim. Z“Magat bukuyeiwas wampwa̱siw, awoum kusiw vayuwein wambunatum wanuwan va̱gan bukukow muwliyoug, awoum. Nuwanaw kusawls. /YW“Kweiboug palopit Daniyel nilivnek teitan nawotet igaw biyableb Yowbad navavag, youd singay kalbaleb waseg. E, igaw yakamiy bukukines towen Yowbad wanbunatum. (Bukuvinis livan towen kadiloka bukukwakins). E, igaw bukukines sinap towen, bukusesus Yudiy, kadiloka kusawls kuneis wa̱koy. $XA“Gungamag igaw mo bikawes liva̱nen Yowbad nakaleiwag, biguyes vena babaw wadaban pwepway, bikatiliganes, mo beikous ven watinow. Moumouvit anatut aW; “Kukin kalisiy bikaptules, ee... nakabiyokous tut waseg Yowbad mo bikatinabwes. dVA “O sinap kalbaleb bo bivakaein, mapuna mo beigwey siwa̱youb wasigeis gamag babaw. UU# “Palopit siyas mwasanin tayyaweids bisaps, bikatidavis gamag babaw. VT% “Mapuna mwasinis bikalouws; mwasinis bisilkodes sisiyas, bikamliwes. S “Tasiyas ikamliweimiy mo biyagageimiy, bikatimateimiy; e, vena babaw gimgilis bikamliweimiy peinan gungamag yakamiy. FR“Youd tasiyas moumouvit bisunaps, igaw mo bivakaein. -QS“Peinan ven kweitan bikanaviys kweitan ven waseg, ven avakaein bikanaviys ven avakaein waseg; ven mwasanin bikamates moun; ven mwasanin nik avakaein bivag. P“Liva̱nen naviy bukuliganes, livan kweitan kweitan, awoum beiyow nuwamiy, kadiloka biva̱ges ma̱wan; nakabiyokous tut igaw. yOk“Igaw teitan bisap, bilana, ‘Yey Mesay Kelis yey,’ wankuyeim tayuwein bisap bilana, ‘Yey Mesay Kelis yey,’ wankuyeim tatounun ma̱wan; e, ma̱wana ma̱wana ee... singay babaw. Tasiyas bo bikatidividavs wasigeis gamag babaw. KNIw to Yeisuw, ilana, “Awoum gamag mwasinis bikatidavimiy. dMAInounas ineis koy towen bigulen oliv nises, isin; tasiyas navamul inekes, ilansa, “Kudibakem asinavin bigulekwes bunatum bunawen bunavakaein; ama̱wan bakakakin avei-tut bukuyum bukum mo beikous ven watinow?” AL{Yeisuw ikatimop ages, ilana, “Kukines bunsiyas bunatum. Mounid adibakeimiy bo bigulekwes biyakousis; dakul babaw bilaves bikatiggayes.” Mouvit tutan nakabsilamaw ven watinow K Yeisuw ilisow Yowbad nabunatum, inoun; navamul mo inekes, ikamtilakes Yeisuw bikin Yowbad nabunatum siyas bunamnabweins. ?Jw&“Mapuna Yowbad ipiyev miven. Makava bukusesus. Igaw nag bukukineigs ee... anatut bukulivans, ‘DaGuyaws nikayabeim nukum, mapuna kakavasim,’ mounid mo bukukineigs.”"I=%Liva̱nen ven towen Yelusalem Yeisuw mo ilivan mamagina “O Yelusalem gimgilis yakamiy, nukuwaweiys tasiyas palopits, o dakul waseg nukuwaweiys tasiyas Yowbad nikayabes niwekeimiy; tut babaw sivinag bamtakavateimiy ma̱wana kolkolek imtakavates nitun; nag gog, kupiyaveigs. (HI$“Mounid adibakeimiy gudwouvaws yakamiy, bo bukulivatus mapun amisinap kalbaleb sona asisinap tasiyas tabga̱bougs.” Yeisuw iva̱lam peinan Yelusalem ZG-#“Amisinap mapun mo bukulivatus son mapun asisinap tasiyas kweiboug neiweiys palopits. Ven watinow gimgilis yakamiy nukuweiys tasiyas tadidumwals, nukusilamaws waseg tadidumwal towen Eibel; mo nukuwaweiys tasiyas palopits oko Balakiy natun Sekaliy nukuweiys Yowbad wanbunatum, abeilun palatan, Yowbad nabunatum palakakit palatan. %FC"“Mapun akayabes palopit babaw, tassinaps babaw, takatimlakeins kaleiwag babaw; tasiyas biwekeimiy, igaw bukwatimates mwasanin, mwasanin bukuweiys waklos, mwasanin wamibuntuman tapwa̱loul bukuwaweiys vatul waseg, bukwatigigayes mwasanin mo bisawls bineis ven kweitan kweitan. zEm!“Mwatet nitun yakamiy, Yowbad bikaleiwag bilaveimiy bukuneis wadiginasim. Ta-ma̱wan bukusawls bukuneis. D“Yakamiy gog kulivans ma̱wan, peinan tammwayas tibsiyas yakamiy, amisinap ma̱wana tasiyas, mo bukuyakousis siwotet kalbaleb. GC“Tayyaweids yakamiy takatimlakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Tasiyas palopit asisinap didumwal, kweiboug imats, sikalawag nukutoumis, astubub kusenas, mo kulansa, ‘Magat ya̱kids bitasesus sidayas, tammwayas isitut waseg, nag bitalabes igaw iwaweiys siyas palopit.’ B “Tayyaweids yakamiy takatimlakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Mamagina alawag yakamiy, dakul watoulan singay ankakin bwein, singaya pwapwa̱kaw, wanuwan gog kalbaleb, gamag tatuwes seiy, youd bikibik seiy. Yakamiy bo ma̱wan, amikakin watoulan gamag ikines, magina sinap didumwal, waninoumiy gog sinap yaweid, ikamimet, kalbaleb seikwan. ,AQ“Matam nag, Palisiy yak. Bweina beivag amsinap bwein, waseg bukuban kam, mo bukusen wamkwabmavin o amkwa̱vig waseg; babaw mo beibwein watoulan o wanuwan. p@Y“Tayyaweids yakamiy takatimlakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Kwa̱vig o abmavin watoulan kwatkakils, kuwidis bwein, gimagim watoulan, tage wanuwan kaeimiy bukuveinaws gamag wasigeis. /?W“Takatimlakeins gamag yakamiy, mitamiy nag. Kwatkakils sinap kakit wasigeis, mamagina pwasigisig wanuwan amiva̱van mo kupiyaves, tage kamel sona kwanpwanis. ->S“Tayyaweids yakamiy takatimlakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Gayas siyas kekel minit, dil, kamin, kulagus sinawatan, kalgutan kutams Yowbad waseg, tage Yowbad nakaleiwag avakaein waseg nag kutams, peinan sinap didumwal kupiyaves, siwa̱youb kupiyaves, simounid kupiyaves Yowbad waseg. Kadiloka kunuwes sinap siyas avakaein. Nag gog. Awoum kupiyaves sinap siyas babaw-wan. =“E, bukutabudabod liba̱lab waseg, bo kutabudabod waseg Yowbad a̱ban son mtowen-vak nissin waseg. Bo ibol ninoumiy yakamiy. q<[“E bukutabudabod waseg Yowbad nabunatum, bo kutabudabod waseg bunatum son mtowen nises wanuwan. s;_“Mapun, igaw bukutabudabod abeilun waseg, bo kutabudabod wasigeis youd babaw nisesus wakunuwatan. :“Bo ibol ninoumiy, amisinap nag. Aveiyag imug? lun towen? o dakabeiluns Yowbad wanbunatum, inalun nises wakunuwatan? 99“Kulivans-vak, ‘Bweina bitatabudabod abeilun waseg, adilivan yaweid, tage bitatabudabod waseg lun to nises wakunuwatan, awoun bitayaweid.’ #8?“Bo ibol ninoumiy, amisinap nag. Aveiyag imug? Goul towen imug? O Yowbad nabunatum imug? Mounid Yowbad nabunatum imug, peinan goul nises wanuwan. |7q“Takatimlakeins gamag yakamiy, bo ibol ninoumiy, singay kalbaleb bukulivatus. Kulivans, ‘Bweina bitatabudabod Yowbad nabunatum waseg, adilivan yaweid, tage bitatabudabod waseg goul towen nises Yowbad wanbunatum, awoum bitayaweid.’ |6q“Tayyaweids yakamiy takatimlakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus. Kuta̱vins vena babaw, ikous mo kukuks, bwanit kadiveiyov kudopels. Aveiyag wawun? gamag anmwa̱net mo bikow mitapwa̱loul bimlavag gum-Yudiy. Ikous, mo gamag towen kuva̱ges imlavag Seitan angamag, ma̱wana yakamiy, tage bo bilisaweimiy ansinap kalbaleb waseg. w5g “Tayyaweids yakamiy takatimlakeins kaleiwag yakamiy, o yakamiy Palisiy, singay kalbaleb bukulivatus, peinan kusilbwades Yowbad nakabkaleiwag kidenen; yakamiy nag bukusiws; mogo gamag mwasanin beisiws kid; nag gog, bo kusilbwades. h4I “Kukin kal sivinan bimliguyaw mo beibus; tage kukin kal binib tatonen igaw mo biguyaw. F3 “Kukin kal bimlavag mitouwat mtowen mo bimgwayeimiy. t2a “Awoum gamag bidokeimiy ‘Guntovek yak,’ peinan mitovek Kelis. Nag tayuwein mitovek nises, nag. ~1u “Ven watinow ya̱kids awoum kudokes teitan, kulansa, ‘Timem,’ peinan Tamads anmwa̱net nises walba̱lab. )0K“Awoum gamag bidokeimiy ‘Guntakatimlakay yak,’ awoum; peinan mitakatimlakay anmwa̱net, o yakamiy katanoka gamag yakamiy. Deisa kulansa, ‘Gwa.’ / “Kukin binounas bineis waven sivines kid gamag babaw bikululs wamtes, o bigoulus, billivans, ‘Guntakatimlakay yak.’ k.O“Sivines kid bimgwayes gamag babaw, sagal waseg; o sivines abes wanakaew wanuwan sinagog. V-%“Siwotet iwteles va̱gan gamag babaw bikines mo bikavasis. Bukitab yageivein mwasanin iyawanis ikaygwagwes wawous va̱gan gamag bikines, o kweiman tapwa̱loul issikams va̱gan gamag babaw bikines. ,}“Sikaleiwag tasiyas mamagina kunamiy singay moumouvit nissekeimiy, tage nag kweitan koun kakit bikawes tatineis. 8+ kYeisuw mo idibakes gamag babaw, sisiyas navamul, ilana, “Moses kweiboug ikaleiwag gamag wasigeis, o nagein tut towen siyas takatimlakeins kaleiwag, sisiyas Palisiy, bo ikaliwageids ma̱wan. Mapun kadiloka kukwanawes ages; tage asisinap awoum kukwawes, peinan nag ivna̱ses kaleiwag tasiyas nisekeids. *-.Bo ika̱pays tasiyas. Ta-kal bikatimop aygan. Bo iyakous sikatugan waseg Yeisuw. Wankuyeim mo igoulus; nag teitan ikatugan waseg, nag. ) *Yeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “E, Mesay Deibid tabun; tage kweiboug Yowbad Kululuwan isek Deibid ansinap mo ilivan, idok Mesay inaguyaw tatonen; anilivan mamagina:‘DaGuyaws idibek gunGuyaw, ilana:Kusin wagunka̱tay, va̱gan bava̱ges beibus siyas astameiliw yak, bukuvnivans wakunutes.’ Peinan Mesay Deibid tabun, ama̱wan Deibid idok tabun naGuyaw tatonen?” *(M)Tasiyas Palisiy ikatuyouns nimeis, Yeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “Waninoumiy Mesay ama̱wan? kavel tabun?” Iweis tasiyas, ilansa, “Deibid tabun.” y'k(“Akweiyuna kaleiwag tasiyas wawun kaleiwag babaw, o wawun siyas palopit asilivan babaw.” Deibid tabun z&m'“Kaleiwag tawtoun kwayuwein nises:‘Kadiloka kuvna̱ses simwey ma̱wana nukuvna̱seim tatoneim.’ A%{#Iw to Yeisuw ilana,“ ‘Kadiloka kusiwa̱youb daGuyaws Yowbad, kululuwam waseg, kaleivim waseg, o nanoum waseg.’ Kaleiwag towen imug; imgwayes kaleiwag babaw wasigeis. $!"Tasiyas Palisiy iliganes Yeisuw nikatimop asilivan Sadusiy, nika̱pays, mo ikatuyouns tasiyas Palisiy, imeis. Palisiy teitan ikatigan Yeisuw, mtowen ya̱tal sinapun ikakin; ikatugan va̱gan kid biyakwen Yeisuw, ilana, “Dakaleiwags waseg, aw-kaleiwag imug?” W#'!Gamag babaw iliganes ansinap, bo isom ninous waseg. Kaleiwag towen imug 0"Y“E, mounid gamag beikits kanig waseg. Adok nag bukuvinis Yowbad anilivan wasigeis yakamiy, peinan ilana:‘Yey Ebelam naYowbad yey;Yey Aysak naYowbad yey;Yey Yekob naYowbad yey.’ Yowbad nag ikaleiwag takanigs tatuwes wasigeis; nag. Tage tamwamovs wasigeis ikaleiwag.” !'Yeisuw gog ikatimop asilivan, ilana, “Ibol ninoumiy, peinan nag kukwakins Bukitab, o peinan nag kukwakins Yowbad natawtoun. Igaw tut wanakougwaw gamag beikits kanig waseg, mo beikous veivay, peinan gamag bimlavags mamagina Yowbad nataka̱yob nisesus walba̱lab. r ]“Igaw tutan beikits kanig waseg, vin mana̱wen namwan amtowen? Peinan asibabaw neivays siney.” N“Ikous tawaw babaw, wankuyeim mo ikanig kuda̱vin mana̱wen. 4a“E, isikein ikanig, natun nag, nakwab ivays son tawa̱nay. Tasiyas tawa̱nay imta̱mats ikous, nitsiyas nag, oko digumasus mo ivays son nakwab; ikanig, natun nag. “E, kunutaw teitan wamaven nises, budan teinim tatanok. Kunutaw ivays son nakwav, natun nag, ikanig, isikein ivays son nakwab. FYam towen tasiyas Sadusiy mo inekes Yeisuw. Tasiyas Sadusiy asilivan ilansa, “Gamag nag beikits kanig waseg.” Mapun ikatiga̱nes Yeisuw ilansa, “Tamwey, Moses nakaleiwag mamagina, kukin kal bikanig, nakwav sam, tage natun nag, kadiloka bwadan beivays son nakwab, igaw mo bikop natun bimlavag tuwan natun. RIliganes, isom ninous, iyums ineis wasiven. Gamag beikits vayuwein #Ilansa, “Sisal.” Iw to Yeisuw, ilana, “Sisal navavag bweina kutams Sisal waseg, o Yowbad navavag bweina kutams Yowbad waseg.” (IIkow money towen wanaman, ikatimlakes king yagan nises son kululuwan nilel money towen waseg, ikatugan, ilana, “Kavel yagan? kavel kululuwan towen?” :mYeisuw gog ikakina asisinap kalbaleb, ilana, “Aveiyag wawun kuyakwaneigs? Tayyaweids yakamiy! Kwatimlakeigs money towen, ta̱kis silma̱nin.” Money katanok mo isekes.  Illivans ee... sinap kweitan mo iton. Ikous mo ikayabes sivamul mwasanin sisiyas Elod nagamag mwasanin, idibakes Yeisuw, ilansa, “Tamwey yak, kakakin amsinap mounid, kakakin Yowbad nakaleiwag kukwatimlakay mounid, o nag kugoulus guyawaw mwasanin, peinan gamag babaw wamatam bo katanok-wan. Wananoum ama̱wan? kadilokeids bitatams Sisal nata̱kis? o nag? bitapiyaves adok?” wgSiyas Palisiy iliganes, mo ineis, illivans sisiyas, idokes bikatiga̱nes kid mo beibol Yeisuw anilivan. [/“Yowbad bo idawes gamag babaw; teyuy-e beisiws bimeis.” Sisal nata̱kis ;o “Iw to guyaw, idibakes natouwats ilana, ‘Kuywanis naman kaken taw towen, kulaves bein watoulan, dadub waseg.’ Tasiyas watoulan bivva̱lams-wan, singaya bigeg ninous. A{ “Tamwey towen im bikin gamag babaw-wan, iban teitan ta-isikam sagal kweiman, idibek, ilana, ‘Gwa, ama̱wan nukum, ta-ivag amkweim sagal kweiman?’ Towen isesuna ikika̱pay. 1[ “Inounas palatan palatan, tababaw iba̱nes mo idawes, mwasanin takalba̱lebs, mwasanin toubweins. Iliganes, ikatuyouns imeis, bo ika̱lawt gamag babaw wasagal. \1“Iyums takanaviys; iwa̱ge tamwey ilana, ‘Na-ikadilokes tasiyas beikams sagal to nakatineg. Kuneis guntouwat yakamiy, kudawes tasiyas wadadan ked nisesus, kukin kalisiy bukuba̱nes, kudawes bimeis.’ !“Guyaw towen iligen, kapasal nuwan, ikayabes takanaviys, ineis iweiys takalbalebs tasiyas ikous, sibunatum babaw igabus kov waseg. “Tasiyas gog ipiyaves, issebaws, inounas ineis palatan palatan, teitan in wa̱bag, teitan in bigimwal, mwasanin gog nisesus waven iyousis tamwey natouwats iyagages. Natouwat tasiyas asimwasin nag bikakit va̱gan; mwasanin ge iweiys ikatimates. (I“Wankuyeim ikayabes natouwat mwasanin, idawes tasiyas ilansa, ‘Datoveks bo ikatineg kan ikous, bulumakaw kawka̱veks bo iweiys ikous, bulumakaw bulwaway, askeitub igegayous, bo iweiys ikous, youd babaw bo ikatinages ikous. Kumeis sagal towen, peinan tamwey natun bo beivay.’ z m“Inasagal avanin ikatineg ikous, ikayabes natouwat mwasanin, idawes gamag bimeis bisagals. Ipiyaves gog. !  =Vayuwein Yeisuw ikabebay liva̱nen Yowbad nakaleiwag. Ilana, “Yowbad nakaleiwag ma̱wana guyaw teitan inasagal. Bo isagal peinan natun teitan beivay. k O-Kabebay tasiyas iliganes siyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tasiyas Palisiy, ikakinsa tatineis askabebay. Sivines kid biyousis Yeisuw. Ta-ma̱wan; iwenes gamags, peinan gamag babaw idokes Yeisuw palopit teitan.\ 1,“Kukin kal bipiyaveig mo kalbaleb bilivet, mamagina bikalivatow wakunuwatan wululay towen mo bigulek won, o kukin gog wululay towen bikalivatow beiweiy gamag teitan mo bikatimimey. Wululay towen yey.” 5 c+Yeisuw mo ilivan, “Mapun adibakeimiy Yowbad bigidem nakaleiwag wasigeis yakamiy, bisekes ven mwasanin, igaw tasiyas mo beitams inakaleiwag waseg, mo anagin beivag. b=*Yeisuw ilana, “Adok nag kuvinis Bukitab liva̱neig, mamagina:‘Wululay towen tawteleins bunatum nipiyaves,Tage bo imlavag anmwamwan bunatum.DaGuyaws nawotet towen,
bo isom nanouds.’ ” J )Iweis tasiyas, ilansa, “Biyagagesa singay, bikatimates, siwotet gog mo bisekes gamag mwasanin asisinap bwein, tasiyas mo beitams anagin bisekes tamwey bweilim katanok katanok waseg.” zm(Yeisuw ikatigan ilana, “Igaw beim tanuwagan bag, ama̱wan bikaleiwag wasigeis tasiyas tawteleins bag?” eC'“E, iweis, iyousis, itokes tamwey natun, ilaves in watoulan bag, mo iweiys imat.” &“Nag gog, iwtusis natun, ilansa, ‘Mtowen tamwey natun tatonen, kumeis taweiys, mo bitakawes bag towen, dakiyays ya̱kids.’ A}%“Ikous, mo ikayeb natun, idoki bivna̱ses natun. `9$“Wankuyeim tamwey towen ikayabes natouwat kalamwey babaw, mo iyagages tasiyas. /#“Nag gog, tasiyas tamtakavateins bag iyagages tamwey natouwat, teitan iwaweiys, tayuwein ikatimates, tatounun iwaweiys dakul waseg, imat. 1"“Igaw tutan gleip anagin bimwanoug mo ikayabes natouwat mwasanin, binekes tasiyas tamtakavateins bag, idokes tanuwagan bag anagin bikawes. 5c!“Kabebay kweitan kunages: Tamwey teitan isop gleip babaw, bigulen gleip waseg; kay kaytan isop wadadan bag palavas, bo imlavag anakal; wayn kasinen ivkaes ikous; tamtakavatein bag nabunatum iwlul ikous; ivatam wasigeis gamag mwasanin va̱gan kid bimtakavates inabag; mo inoun in kweitan ven. U~# “Peinan Yon ikatimlakeimiy ked didumwal, tage nag kusimounids. Takalba̱lebs tasiyas bo isimounids, tawaw vinay. Yakamiy nukukines tage nag ikanavin ninoumiy; nag kusimounids, nag. Tawteleins bag {}oYeisuw ilana, “Asteiy ikatiliganes aygan times, tage kal ikanaway aygan?” Ilansa, “Kunutaw.” Iw to Yeisuw ilana, “Mounid adibakeimiy tasiyas ma̱wana kunutaw mo beisiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag. Peinan tasiyas takalba̱lebs, takaweins ta̱kis sisiyas tasiyas ikaninavays mav bo bimugwas Yowbad nakaleiwag waseg; yakamiy ma̱wana tawa̱nay wankuyeim. |/“Tamwey towen mo inek tawa̱nay, ilana, ‘Kun kuwotet.’ “Tawa̱nay ilana, ‘Oo! Bo ban awotet.’ Nag gog, ipiyev wotet, isinal.” P{“Kunutaw ipiyev. Wankuyeim mo ikanavin nanon; inoun in iwotet. z-Yeisuw ikabebay, ilana, “Waninoumiy ama̱wan? Tamwey teitan nitun tawaw asteiy. Mo inek kunutaw ilana, ‘Nagein kun gunabag kuwotet.’ 3y_Idibakes Yeisuw ilansa, “Nag kakakin.” Iw to Yeisuw ilivan, “Yey-vak nag balivan, nag bakamtilakeimiy kal isekeig gunakaleiwag.” Kabebay Kunutaw son Bwadan xE, Yeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “Kal isek Yon nakaleiwag mo ibapta̱yses gamags? Yowbad? o nag? adok gamag mwasanin?” Bo ibol ninous tasiyas, illivans sisiyas, ilansa, “Kukin bitalivans ‘Yowbad,’ towen gog mo bilivan ‘Aveiyag wawun nukupiyaves aygan?’ Kukin gog bitalivans ‘Gamag mwasanin,’ bo biyagageids gamag babaw, peinan idokes palopit teitan mtowen Yon.” :wmYeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Kweitan sinap bakatugan wasigeis yakamiy; e, bukulivans kamnat mo basekeimiy livan kamnat va̱gan bukukwakins silawun gunakaleiwag.” NvIkous, inoun in Yowbad wanbunatum, ikatimlakay. Mo imeis tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg kuwtel ma̱wan, o kal isekeim mukwaleiwag towen?” u “Aveiyag bukunitougs Yowbad waseg, kunamis beibwein, mo bisekeimiy.” Ilansa, ‘Aw-kaleiwag waseg nukuwtel ma̱wan?’ tIw to Yeisuw, ilana, “Mounid adibakeimiy, awoum beivag ninoumiy akweiy. Magat bukunamis Yowbad natawtoun waseg, mo bukuva̱ges ma̱wana yey navag yaveinun; e, bukudibakes koy towen kulansa, ‘Kunoun kun kumukul wa̱yol,’ mo binoun bein bimukul wa̱yol. qs[Navamul ikines, isom ninous, ilansa, “Nuwanaw bo ikaleyag yaveinun makaywen! Aw-sinap towen?” +rOWa̱ked iban yaveinun kaytan, iwekey, anagin nag, yageiveina mav, ikawtun ilana, “Igaw nag kweitan anagim beivag waseg yak.” Nuwanaw mo ikaleyag, imat. KqIyam-nen ga̱boug iyum in silma̱nin wunovek, ivag anamoun. {poMo ilisawes inoun, ilisow ven towen avakaein, inoun in wunkakit, imasis ven towen Betaniy. Ikawtun yaveinun }osIkawkunes, ilansa, “Bo kuligen ages, siyas gamagal?” Yeisuw itam, ilana, “Oo!” Ilana, “Adok nag kukwakins liva̱nen Yowbad, Bukitab waseg, mamagina:‘Ninous bo kusekes gamagal sisiyas a̱pwaw, mo iya̱kawns bwein.’ ” lnQTasiyas gog tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas takatimlakeins kaleiwag ikines Yeisuw, Yowbad wanbunatum, nawotet tawtoun, o gamagal niwkuwaks ilansa, “Kalin nuwem Deibid tabun yak,” singay mo ikawkunes Yeisuw tasiyas. rm]Igaw nises Yowbad wanbunatum, tasiyas toukwaws sisiyas takagayals inekes Yeisuw; ivag, mo ibweins. 3l_ Idibakes, ilana, “Bukitab waseg liva̱nen Yowbad nabunatum nises mamagina:‘Gunbunatum bikayuses silma̱nin nitoug;’ tage nukuva̱ges buntuman veinaw.” Lk Yeisuw isiw in wanuwan Yowbad nabunatum bunavakaein, mo ikayabes tasiyas niyamiyises sivavag; ikatitan siteibol tasiyas nikatimapus money dakul, o ikatitan abes tasiyas niyamiyises bwabun. 2j] Tasiyas sisiy Yeisuw ilansa, “Mtowen palopit yagan Yeisuw, gum-Nasalet teitan, inaven wawnuwan Galiliy.” Ikawsapes tasiyas wanuwan Yowbad nabunatum niggimwals |iq Isiw in Yelusalem, taginvens babaw isisawls imimeis silma̱nin bikines Yeisuw, illivans, “Kavel mtowen?” Wh' Tammugwas imugwas, takukuyeims ikukuyeims, asibabaw iwkuwaks, ilansa:“Kalin nuwem, Deibid tabun yak.DaGuyaws nikayabeim, nukum va̱gan bukwatinabwem.Kalin nuwem Tamads walba̱lab.” ngUGamag babaw iyaves asikweim wa̱ked; mwasanin gog itateiys amweilok yageivein, iyaves wa̱ked. f Iba̱nes donkiy son natun, itokes imeyes; inibwis asikweim, isenas watapwan donkiy, Yeisuw imwen, isin wakunuwatan donkiy. ;eqIneis tasiyas asteiy, ikanawes aygan Yeisuw. &dE“Kudibakes Sayon vinay-nen, ‘Kukines miguyaw bo beiw,Imwen donkiy watapwan; magina tamma̱num mtowen neiw,Isin donkiy natun watapwan.’ ” jcMIva̱ges ma̱wan, mo ikamat liva̱nen Mesay, kweiboug palopit nilivnek, ilel ma̱wan: b!“Kukin kal bikatugwan wasigeis yakamiy, kwatimapus anilivan, kulansa, ‘Tanuwagan sivinan mansiyas donkiy,’ mo beitam towen.” a Inounas ee... kadiykusan-o Yelusalem, koy towen kay siyas oliv nitatos, ven yagan Betepeig; mo ikayeb navamul asteiy, ilana, “Kuneis ven towen palatan, mo bukuba̱nes donkiy nises, anvatul iyawanis wakayon, son natun nisesus; kulikus, kutokes kumeyes. |`q"Yeisuw inok nuwan tasiyas, mo ikabkwen mites, nuwanawa ikins bwein, mo ibwa̱kuns Yeisuw waseg, inounas.7_i!Ilansa, “Guyaw, kuvag beilal mitem.” q^[ Yeisuw itoun, mo idawes tasiyas bimeis, mo ilana, “Aveiyag sivinamiy bavag wasigeis yakamiy?” ]%Asibabaw ilansa, “Kukwa̱pays yakamiy!” Tasiyas gog isimkakinsa waseg, ilansa, “Guyaw, Deibid tabun yak, binok nuwam yakamey.” =\sTasiyas toukwaws asteiy isinis wadadan ked, bo iliganes liva̱nen Yeisuw, peinan bo neim. Iliganes, mo iwaks, ilansa, “Deibid tabun Mesay ya̱koum, binok nuwam yakamey.” l[QWankuyeim wa̱ked ininounas, bo ilisawes Yelikow, singay babaw gamag ikatukuns Yeisuw waseg. ?Zw“Yey gog, Gimgilitoun yey, agusinap ma̱wan. Yey nam, mata ge kulabeigs; deisa balabeimiy. Kaleivig bo atam maysamiy tababaws yakamiy.” Toukwaws asteiy ivag mo ikins bwein MYYeisuw gog ikakin asisinap, idawes bimeis. Imeis mo ilivan, “Kukwakins ven babaw guyawuns asisinap, keikay wudous; o sikaleiwag tawtoun wasigeis. Yakamiy gog amisinap kweitan. Kukin kal sivinan biguyaw wasigeis yakamiy, bweina bimlavag mitouwat; o kal sivinan bimug, bweina beibus ma̱wana tasimav, bikokew miwotet. gXGYeisuw navamul tasiyas sinawatan mo iliganes sikanitoug asteiy son bwadan bo ikawkunes. aW;Idibakes, “Mounid bukumoums agukwa̱vig, tage na-ikadilokeig bakaleiwag kavel bisin wagunka̱tay o wagunkimaw, nag. Tamag gog bo ikatineg abes tasiyas bisinis wagunka̱tay o wagunkimaw, mtowen takaleiwag.” "V=Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Nag kukwakins mikanitoug towen. Tab kadiloka bukumoums agukwa̱vig to ba̱moum?” Ilansa, “Bo kadilokem.” Yeisuw ilana, “Aveiyag sivinam?” Iw mana̱wen ilana, “Kukwaleiwag va̱gan kid igaw bukuguyaw, nitug siyas-nan bisinis wadadam, teitan wamkwa̱tay, teitan wamkimaw.” xTiIweis na̱wen Sebediy nakwav, siney nitun tawaw asteiy, mana̱wen ikulul wamatan Yeisuw, binitoug waseg. SyIkous, mo inounas, bikatulags kid bineis Yelusalem. Wa̱ked Yeisuw idibakes tasiyas navamul, ilana, “Bo bitakatulags taneis Yelusalem, teitan gamag mo bisilkodeig Gimgilitoun yey, mo biyousigs tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas takatimlakeins kaleiwag, biyateleigs va̱gan bikatimateigs, igaw mo bita̱meigs wasigeis tobwag ven gimgilis Yelusalem nisesus; tasiyas bisiba̱weigs, biwaweigs, bikatkaviteigs waklos. Yam kweitoun mo batamanaw vayuwein.” Yemes son Yon initougs waseg Yeisuw R“Siyas nimugwas igaw bikuyeims, o tasiyas gog nikuyeims igaw bimugwas.” Sivtounun ilivnek bikanig mo bitamanaw vayuwein 4Qa “Tamwey ikatimop aygan teitan, ilana, ‘Gwa, nag ayagageim, nag. Ga̱boug agulivan bo kutams: Katanok yam katanok kina. Mukina towen-an kukow kunow. Sivinag basekes kweivaw gamag siyas ma̱wana yakamiy. Kadilok yey bakaleiwag gunavavag waseg. Awoum bimouvit dabam peinan agusinap bwein.’ gPG “Mayses ikawes, ivtokes livan tamwey towen, idibakes, ilansa, ‘Tasiyas nag bivakaein siwotet mayses bo katanoka ma̱wan yakamey. Yakamey gog nakawotet ka̱las midamed. Ga̱boug nakasilamaw kawwotet oko iboug.’ O “Siyas gog ga̱boug nisilamaws, idokes kid avakaein mayses bikawes. Nag gog, katanok kina. Meiveka gamag mayses bo katanok kina. kNO “Tasiyas kweivaw gamag nag bivakaein siwotet, imeis, wotet maysan mo ikawes katanok kina. M“Iboug, taginbag idibek natouwat, ‘Kudibakes tawteleins bag bimeis, maysan siwotet kusekes. Kusilamaw kweivaw gamag tasiyas mwana nimeis, mayses kusekes. Ikous, mo tasiyas kwayav nimeis. Ma̱wana bein ee... nakabiyokous tasiyas ga̱boug nisilamaws.’ L{“Iweis tasiyas, ilansa, ‘Peinan ta-kal bisekem mawotet.’ Ilana, ‘Yakamiy-vak kuneis, kuwotets gunabag.’ K5“Babaw gamag iwwotets ee... kakita beiboug, tamwey towen in waven, iban gamag mwasanin, ilana, ‘Aveiyag wawun makava kusesusa bo iboug?’ :Jm“Wankuyeim, ka̱las bo italga̱lag, in waven, iban gamag mwasanin isimavs. Ilana, ‘Kuneis, kuwotets gunabag. Igaw maysan mo basekeimiy.’ Mo itams, ineis. Wankuyeim, ya̱nay, iban gamag, ilivan ma̱wan, mo ineis, iwotets wanabag. Wankuyeim ka̱las itageg, iban gamag, ilivan ma̱wan, mo ineis. I “Yowbad nakaleiwag ma̱wana teitan taw, inaven avakaein. Iyam ga̱boug ikit, iliwon wavtakon ven, ilana, ‘Gunawotet nises, gunabag, bukuneis kuwotets katanok yam, maysan wotet katanok kina, igaw mo basekeimiy.’ Itams mwasanin, inounas ineis wanabag. ^H5“Gamag babaw nimugwas igaw bikuyeims, o tasiyas nikuyeims igaw bimugwas.TG!“E, kalisiy yakamiy kulisawes mibunatum, tawlimiyas, timmiyas, inmiyas, nitimiyas, o mipwepway va̱gan bukukwawes gunawotet, atimapun tasiyas singay babaw bukuba̱nes son mwamovamiy nag beikous. {FoYeisuw ilana, “Mounid adibakeimiy, yakamiy nukubkunigs yey, igaw tut wanakougwaw, Gimgilitoun yey basin a̱bag bwanabwein waseg, yakamiy bukusinis wakabamiy sinawatan akweiy bukwaleiwags wasigeis min-Yisleil adakums sinawatan akweiy. EPita mo ikatugan, ilana, “Yakamey bo nakapiyev mavavag babaw, tage bo nakabkunim yak, aveiyag yakamey bakalouvat?” DYeisuw ikines tasiyas navamul, mo ilana, “Gamag yakamiy wasigeis nag kadilok, tage Yowbad waseg youda babaw bo ikadiloken-wan.” hCIInavamul iliganes, isunasun ninous, ilansa, “Magat tasiyas nag, kalisiy mo beisiws?” .BU“Vayuwein badibakeimiy, man avakaein mana̱wen kamel kalamwey keikay beisiw vas wawawun; tage guyawaw singay keikay beisiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag.” nAUYeisuw mo idibakes navamuls, “Singay keikay guyawaw sikabeisiw wanuwan Yowbad nakabkaleiwag. w@gToubwat towen ikatiligen anilivan, ipiyev, peinan ikayus nawliyoug, singay babaw; bo igeg nanon, inoun. z?mIw to Yeisuw, ilana, “Magat sivinam sinap bwein bukuyakous, kun kuymiyis muvavag babaw, money kukow kunow, kuvgen tasiyas tasimavs wasigeis, igaw Yowbad mo biyamiyiseim walba̱lab. E, mumoney kuvgen beikous, mo kum kwabkunig yey.” i>KToubwat towen ilana, “Kaleiwag siyas babaw bo ayakous. Aveiyag nika̱bwag waseg yey?” |=qIlivan, “Aw-kaleiwag?” Yeisuw ilana, “Tasiyas: Awoum kuweiy gamag; awoum kwanavay mav; awoum kuveinaw; awoum kuyaweid, teitan gamag liva̱nen; kuvna̱ses tamam son inam, kwanow ages; o kuvnas soum ma̱wana kuvna̱seim tatoneim.” G<Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyag wawun kwatiga̱neig silma̱nin sinap bwein? Anmwa̱net nises ansinap bwein. Magat sivinam mwamovam nag beikous, kadiloka kuvnas nakaleiwag beibwein.” w;gTeitan gamag inek Yeisuw ilana, “Tamwey, aw-wotet bwanabwein bawtel mo baban mwamovag nag beikous?” i:KBo ituwanis ikous, mo inoun. Guyawaw sikabeisiw Yowbad nakabkaleiwag waseg singaya keikay 9} Mo imeyes gamagal, sivines Yeisuw bituwanis wanaman, mo binitoug pines. Navamul bikayabes kid, Yeisuw ikayuses, ilana, “Awoum kwayabes. Bweina bimeis waseg yey, peinan Yowbad nakabkaleiwag wanuwan tasiyas babaw asisinap ma̱wana gamagal.” 8 Yeisuw ilana. “Gamag babaw nag bikakins kaleiwag towen. Misinaka Yowbad ansinap bisekes gamag mwasanin, mo bikakins. Peinan tawaw mwasanin tutan insiyas nikopwes-yay powes nag, o tawaw mwasanin powes nag peinan gamag ikablaves, o gamag mwasanin ikablaves powes tatineis va̱gan bikanawes Yowbad nakaleiwag. Kal yak bukukwakin sinap towen, bweina kuligen.” Yeisuw sivinan gamagal ~D~s}}\||p{{{&zznVmm!ll;kjj*iyhgpfeCdca``/_W^W]y\\-[PZZZYY5XzWUTTSRRR7QQBPOOYNMMELKK}K!JIImHHSGFEEEhDlCCABBgA@?$>n==I<^;; :"9D8u77P66r5574}33|29100k/.---),,+**)y((=''A&6%% #a#"{!!Z QVo'&,, Y Y nL=3~" #Yon nag ivag anakweim bwein. Tage wunuwunun kamel ivkek anakweim, isikam. Kaleivin man ivkek anawat. Kan ikamkwam kulipaw son kitoul. Z! /Gamag babaw inekes Yon wanawoud, siven kweitan kweitan wawnuwan ven Yudiy sisiyas min-Yelusalem babaw, iliganes Yon nageiguy, mo ikamteles asisinap kalbaleb, ipiyaves, mo ibapta̱yses lay Yoldan wanuwan. :  oYon igeiguy, makava nawoud waseg, ilana, “Kulavewas amisinap kalbaleb, babapta̱yseimiy va̱gan Yowbad biwidimiy bukukwamnats.” Igeiguy ma̱wan mo ibapta̱yses gamags. ~ wTawkuwak wanawoud, ilana,‘DaGuyaws inaked kuva̱ges beibwein;Kukidumwa̱lus va̱gan binoun.’ ” ) MLiva̱nen Yon nises wanuwan Bukitab, Yowbad anilivan palopit towen Isaya nilel mamagina:“Kukines guntaka̱yob bakayeb wamatam,Ikidumwal muked. Z 1Livan bwanabwein nakabsilamaw towen; liva̱nen Yeisuw Kelis, mtowen Yowbad natun. Iw to Yeisuw, ilana, “Tamag bo isekeig gunakaleiwag babaw, walba̱lab, watinow. Kuneis kumulis ven babaw gimgilis, kwatimlakes gunaked, kubapta̱yses Tamag Yowbad yagan waseg, Natun yey yagag waseg, o Kululuwan Towen Bwanabwein yagan waseg; kwatimlakes bivna̱ses kid agulivan towen nasekeimiy. Peinan yam babaw sigwey yakamiy bitasesus ee... igaw mo beikous ven watinow.”|qIkatulags koy towen, ikines Yeisuw, ikululs wamatan; tage mwasanin nag isimounids bwein, ivag ninous akweiy. eCNavamul sinawatan tatanok inounas ineis Galiliy, ikatulags koy towen Yeisuw nilivnek. 6eItams tasiyas, ikawes maysan yaweid towen. Asilivan bo ma̱wan; min-Yudiy mo iliganes. Igaw nagein tut towen min-Yudiy asilivan ma̱wan. Yeisuw isekes siwotet navamul iK“Kukin gog mitovek avakaein biligen, deisa bakalivan simey towen, bakasowm amisinap.” ) Katuyouns gog asibabaw sisiyas tammwayas, illivans ikous, mo isekes simoney avakaein takannaviy tasiyas, bital kid mites, ilansa, “Igaw kalisiy bikatiga̱neimiy, kuyaweids, kulivans, ‘Navamul bo imeis boug waseg, ivenos takanig towen; igaw kammasis yakamey.’ $A Inounas tasiyas, tamtakavateins alawag mwasinis mo ineis ven towen Yelusalem, inekes tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek, youda babaw ikamteles ikous. 7g Itapwa̱louls, Yeisuw mo idibakes, ilana, “Awoum beivag amipwa̱yat. Kunounas, kunekes budag, kukines bineis Galiliy, mo bikineigs.” Tamtakavateins alawag asilivan  Isisawls ee... Yeisuw im ilivatus, ilana, “Kalin nuwag.” Iweis tasiyas, iyousis kaken Yeisuw, magina bitapwa̱louls waseg. kOMapun ilisawes alawag, isawls, iyow nuwes, bogo imwa̱saws; isisawls kid bidibakes navamul. Toge anelos idibakes vinay tasiyas, ilana, “Awoum beivag amipwa̱yat. Akakina kunineivs Yeisuw, kudokes kid takanig. Nag. Mtowen bo nein. Bo ikit ma̱wana nilivnek. Kumeis, kukines nakabmasis makawan. Kunuwanaws, kuyum kuneis, kudibakes navamuls, kulansa, ‘Bo ikit kanig waseg.’ Mtowen bo bimgwayeimiy wa-Galiliy, yakamiy wankuyeim kuneis, mo bukunekes. Bo kuliganes agulivan?” Magin immteil ma̱wana kavikawn, anakweim singaya pwapwa̱kaw. Aspwa̱yat takaymateins alawag, itatata wous, ikabalamats imasis. yNik ivag avakaein. Yowbad nataka̱yob ibus walba̱lab im, iyatipin dakul, isen wadadan alawag, isin wakunuwatan.  'Yam tapwa̱loul-nen ikous, kadiyakusa beiyam kweivaw wik Sa̱bat waseg, vinen-Magdal yagan Meliy son valeyin, asteiy ineis ilakwanes alawag.  BIneis tasiyas; youd mamagina kaybas ikawes, ipakus wawadon leg; takannaviys isekes siwotet imtakavates alawag towen.z mAIw to Paylat, ilana, “Takaymateins alawag nisesus wasigeis yakamiy. Kuneis kuwteles ma̱wan beibwein.” s _@“Kadiloka kukwaleiwag gamag mwasanin bimtakavates alawagan kweitoun yam. Mata ge navamul bineis ivenos kaleivin, mo bidibakes gamag, bilansa, ‘Bo ikit vayuwein.’ Singay mo bikatimweisis yaweid, bikatidavis gamag babaw.”  >Yam towen ikatunags silma̱nin sagal. Iyam-nen mo sagal; tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tasiyas Palisiy mo ikatuyouns inekes Paylat, ilansa, “Tamwey, kanuw anilivan tayyaweid towen, igaw mwamov, ilana, ‘Yam kweitoun mo ba̱kit vayuwein.’ b ==Vinay asteiy isiwas tanaban isinis ikikines, vinen-Magdal yagan Meliy son valeyin.  9Yosep ikow kaleivin Yeisuw, isumweil kweim pwapwa̱kaw gimagim, isen wakalawag. Inakalawag takunumwan kweitan bo itateiys wanuwan dakul, bo imlavag Yosep alawagan tatonen. Isen kaleivin Yeisuw wanuwan, iyatipin dakul avakaein, ikatibwed wadon leg, mo inoun. 38Yeisuw inavamul guyaw teitan yagan Yosep. Inaven Alimatiy. Yam towen kwayav waseg inek Paylat, initoug kaleivin Yeisuw bidibwen. Paylat itam. U#7Vinay mwasinis itowas tanbes. Na̱tan vinen-Magdal yagan Meliy; nayuwein valeyin, mana̱wen nitun tasiyas Yemes son Yosep; natounun Sebediy nakwav, ivag nitsiyas tawaw asteiy; sisiyas vinay mwasanin. Tasiyas kweiboug sisiy Yeisuw meinoy Galiliy nimeis, o yam babaw imtakavates. E, tasiyas itowas tanbes ikakins. Yeisuw itakus $A6Takalikay towen siney tasiyas takannaviys imtakavates Yeisuw, ikines nik, ikines youd siyas nikamats; aspwa̱yat, ilansa, “Mounid Yowbad natun.” U#3Maynatan kweim nisilbwed palakakit, Yowbad wanbunatum, tut towen waseg mo iksigeb maynawen kweim; isilamaw wanakaew, iksigeb in watinow, ivag mwayney. Nik ivag, dakul itavis, alawag ikaliyowes, tadidumwals mwasinis nimmasis wakalugwes, tutan Yeisuw ikit vayuwein mo ikits tasiyas, inounas ineis Yelusalem, gamag babaw ikines. U#2Vayuwein Yeisuw mo iwak, aygan avakaein, kululuwan ilisow, bo ikanig. ]31Mwasinis gog ilivans, “Ga ises. Adok Ilaytiy beim bikatinob. Ga takines.” 0Mapun teitan isawl in, ikow yotout isen wayn yayan wanuwan, ika̱lawt yotout, ibes wamatan kayal iyasel, isek Yeisuw, imoum. Z-/Gamag mwasanin nitatos wadadan iliganes, idokes Yeisuw ididow kid Ilaytiy. G.Igaw dadub ven, Yeisuw mo iwak, aygan avakaein, ilana, “Eli, Eli. Lamasabaktaniy.” (Takatavini go bein aga-Muyuw waseg: ‘Guna Yowbad! GunaYowbad! Aveiyag wawun nukulisaweig?’) R-Ya̱nay idadub ven babaw ee... ka̱las itageg mo ikamnat vayuwein. g~G,Ma̱wan-vak tavveinaws tasiyas asteiy nikayagwegs wasklos, iyages Yeisuw. Yeisuw ikanig <}q(Ma̱wan-vak tanuwgwes lun situwa̱vek, sisiyas takatimkakeins kaleiwag, sisiyas tammwayas iyages Yeisuw, ivtokes livan, ilansa, “Bo ikatinabwes gamag mwasanin, nag kadilok bikatinob tatonen.” E, ilansa, “Mtowen kid Yisleil guyawun, kadiloka beibus waklos beim, mo bitaliganes anilivan. Peinan anilivan, ‘Asimounid Tamag Yowbad waseg; yey Yowbad Natun yey.’ Magat Yowbad sivinan gamag towen, kadiloka beim bikatinob.” W|''Tasiyas gog inounas makadewen ked isiba̱wes, asilivan kalbaleb, ilansa, “Ya̱koum kudoki bukugulek Yowbad nabunatum, bukuwlulavaw gog yam kweitoun. Magat Yowbad Natun yak, kubus kum, kuymoveim.” ]{3&Siney tavveinaws asteiy iweiys waklos, teitan wanaka̱tay, tayuwein wankimaw. fzE%Anklos wakunuwatan ileles nakalbaleb mamagina, “Mtowen Yeisuw, min-Yudiy siGuyaw.” -yU$Ikous, mo isinis, imtakavates. x#Pwapwat ikatikavates wanaman o wakaken; ikayagweg waklos. Takanaviys tasiyas iyakousis wotet towen, mo ikaliwages anakweim, kalisiy bikawes, mamagina makava ilaves kweitan youd silma̱nin bikines kalisiy bikawes asikweim tatanok tatanok tasiyas. dwA"Bo isekes Yeisuw wayn son a̱lun beimoum, va̱gan mamayuy biyenom; ikamkwen, ipiyev. v !E, Saymon ikokew Yeisuw anklos, inounas ineis koy yagan Golgot. (Takativin livan bein aga-Muyuw ‘Takanig busabwesan.’) u Isekes Yeisuw anklos kaytan beikew, inounas. Wa̱ked mo ilivatus gum-Saylin yagan Saymon, ilansa, “Kukow anklos taw towen.” t#Isiba̱wes ikous, mo inibwis maynawen kweim bwabwel, ivaskomis anakweim tatonen, itokes, inawes beiweiys waklos. Iweiys Yeisuw waklos Js Ikous, mo igusus won towen, ikawes nakaytuk iways wakunun. 'rGGabman nagamag tasiyas takannaviys itokes Yeisuw inawes wasibunatum bunavakaein. Takannaviys asibabaw ikatuyouns nimeis, inibwis Yeisuw anakweim, ivaskoumis anakweim avakaein bwabwel. Ikous, mo ikawes vatul kulikoul mamagina doudiw, ikwanis isenas wakunun, magina anapay; nakaytuk isekes wanaka̱tay; mo ikululs wamatan, ilansa, “Kalin nuwem ya̱koum, min-Yudiys siguyaw ya̱koum!” Isiba̱wes igegayous. $qAPaylat mo ilik Bala̱bas, inekes tasiyas. Ilivan gog Yeisuw beiweiys vatul waseg, bisekes asibabaw bikatimates waklos. Takannaviys isiba̱wes Yeisuw pwIweis tasiyas, ilansa, “Yakamey bakakaleiwag, baka̱weiy; mawotet towen mapun bakalivet simayas nitimayas.” oPaylat go ikakin ta-ma̱wan binuwek, peinan kakita bisilamaws kawpwanaw; mapuna idow natouwat, ilana, “Soup kumey, bawid namag.” Imey, iwid naman wamtes gamag babaw, ilana, “Yey nag ba̱weiy gamag towen bwanabwein; e, takaleiwags yakamiy.” nIw to Paylat ilana, “Aveiyag wawun? Nag ivag ansinap kalbaleb.” Iweis tasiyas, iwkuwaks, ilansa, “Kwatimet waklos!” jmM“Tage aveiyag bavag waseg Yeisuw? Mtowen idokes Kelis.” Ilansa, “Kwatimet waklos.” l!Vayuwein gabman towen ikatugan; ilana, “Asteiy wa̱deil nisesus. Am-towen sivinamiy balik beiw wamnat?” Ilansa, “Bala̱bas.” k9Bo itatays ninous gamag babaw, tasiyas tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas tammwayas; ilansa, “Kwavtagis Bala̱bas yagan; Yeisuw gog beimat.” jTage mtowen Paylat issin wakaban va̱gan bikaleiwag, Paylat nakwav mo ikayeb natouwat inek, isek aygan nakwav mamagina, “Awoum kuvag aveiyag taw towen waseg. Gamag towen bwanabwein. Boug akamikon towen silma̱nin; mapuna singay igeg nanoug.” ;iqIkakin geg iyateles Yeisuw peinan ikamliwes. ch?Katikunouks gog gamag babaw, Paylat ikatugan, ilana, “Kal sivinamiy? Kwavtagis yagan mo balik bein wamnat. Tabta sivinamiy Yeisuw Bala̱bas? o adok sivinamiy Yeisuw, mtowen idokes Kelis? Takaleiwag yakamiy.” fgETeitan wa̱deil nises, butun avakaein peinan ansinap kalbaleb, yagan Yeisuw Bala̱bas. f%Bweilim katanok katanok sagal towen waseg, gabman ansinap bilik tasiwun deil, am-towen sivines tababaw gamag. E, bilik mo bein wamnat. |eqTowen gog nag kweitan livan iyamen; mapuna gabman towen bo isunasun nanon. Ikaleiwag va̱gan beiweiys Yeisuw Sd Iw to Paylat ilana, “Tab kwatiligen liva̱neim babaw illivans?” vce Tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas tammwayas mo iyateles Yeisuw; towen gog nag ikatimop ikka̱pay-wan. 6be Inawes Yeisuw gabman waseg, itow wamatan. Mtowen gabman mo ikatigan, ilana, “Tabta ya̱koum min-Yudiy siking ya̱koum?” Iw to Yeisuw ilana, “Ma̱wan amlivan.” a Iva̱ges ma̱wan, mo ikamat liva̱nen palopit towen Yelemay, peinan kweiboug ilivnek mamagina:“Ikawes money silib sinawatoun, maysan mtowen min-Yisleil bo ikaliwages, mo iyamiyises tawtelein loutan napwepway. DaGuyaws bo ikaliwageig ma̱wan.” &`EPeinan money towen maysan gamag buya̱vin, mapuna tadokes pwepway towen yagan “Gamag buya̱vin pwapwayein.” Tut towen waseg pwepway yagan ma̱wan. _Mapuna iyamiyises tawtelein loutan napwepway, va̱gan kid bidibwanis takanigs asibwabwal igaw bikanka̱nigs ven towen waseg. 3^_Tasiyas gog tanuwgwes lun situwa̱vek ikawes money towen, ilansa, “Towen maysan gamag buya̱vin, awoum binek Yowbad namuloul. Ama̱wan bitavkakes money towen?” ]Yudas ipiyev money towen, ilev in Yowbad wanbunatum wanuwan, inoun in, ikow vatul, iyawen kayon mo ikayagweg, imat. ?\wYudas, mtowen tasilkodein Yeisuw, ikakina beiweiys Yeisuw, ikanavin nanon, iyamen maysan towen, money silib sinawatoun, bisekes kid tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas, ilana, “Agusinap kalbaleb; bo asilkod gamag towen bwanabwein.” Iweis tasiyas, ilansa, “Ya̱koum muwotet; yakamey nag.” w[gNaman iyawanis vatul waseg, itokes, inawes Paylat waseg, guma-Lom towen sigabman avakaein. Yudas ikanig Z Iyam-nen ga̱boug, illivans tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas, idokes kadiloka beiweiys Yeisuw, beimat. 6YeKPita inuway Yeisuw anilivan, “Nuwanaw bukupiyaveig sivatoun, mo beigel kolkolek.” Inuway livan towen, isunap, inoun in tana̱ban, iva̱lam, singay igeg nanon.X JIkavikun Pita, anilivan kalbaleb igegayous, itabudabod, ilana, “Nag; ta-bakakin taw towen. Tamad!” Mo igel kolkolek. +WOIIgaw kakit, tasiyas nitomos wadadan ven iwekes Pita, ilansa, “Adok mounid ya̱koum veiyon gum-Galiliy ya̱koum, ne? Peinan aygam ma̱wana aga-Galiliy.” MVHIkayan vayuwein, ilana, “Nag bakakin gamag towen. Tamad!” U GIsineikik in wadunan ked waseg, nayuwein vin ikin, idibakes siney, ilana, “Taw towen veiyon gum-Nasalet towen Yeisuw.” vTeFIkayan mtowen, ilana, “Nag. Ta-akakin aveiyag nukulivan.” Babaw gamag ikatiliganes anilivan towen. (SIEPita igaw nises Kayapas wanven, wamatan nabunatum, tawtelein bunatum na̱tan inek, ilana, “Adok ya̱koum soum Yeisuw mukunoys Galiliy nukumeis, ne?” KRBMo igusus Yeisuw magin, iwaweiys nimes waseg. Igawa iwaweiys, mwasanin ilansa, “Magat ya̱koum Kelis, bukulivan ma̱wana palopit ya̱koum, kwavteg yagan kal iweim!” Pita ikayan Yeisuw ZQ-AKayapas, kapasal nuwan, iksigeb anakweim, ilana, “Bo kuliganes anilivan towen kalbaleb. Nag ivag sivinads gamag biyateles; babaw ya̱kids nitaliganes anilivan kalbaleb. Ama̱wan bitanuwakes mtowen?” ePC@Yeisuw idibek, ilana, “Ma̱wan amlivan. Vayuwein livan mo badibakeim:‘Igaw bukukineigs Gimgilitoun yey, biseinig Yowbad wanaka̱tay, guntawtoun waseg; mo bukukineigs wa̱lov walba̱lab bawekeimiy.’ ” @Oy?Yeisuw gog isesuna ikika̱pay. Iwa̱ge tanuwgwes lun sitovek, ilana, “Tamwamov Yowbad iligen amlivan yak; kadiloka kulivan mounid. Tab ya̱koum Yowbad Natun, Mesay? o nag?” N>Itamanaw tanuwgwes lun sitovek, ikatigan Yeisuw, ilana, “Aveiyag bukwatimop? Aveiyag amsinap towen, tasiyas nillivans?” gMG<Babaw iyaweids, Yeisuw silma̱nin, tage nag iba̱nes silawun ya̱tal, nag. Wankuyeim asteiy mo imeis, ilansa, “Taw towen ilivan, ‘Kadilokeig bagulek Yowbad nabunatum, yam kweitoun mo bawlulavaw bayakous.’ ” L';Tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas takaleiwags babaw inineivs kalisiy biyaweids ya̱tal waseg va̱gan kid mo bikatimates Yeisuw. K:Mtowen gog Pita ikikikun wankuyeim ee... isap waven, isin waven siney tamwey towen natouwats, idoki aveiyag binuwakes. 2J]9Iyousis Yeisuw ikous, inawes Kayapas wanbunatum; mtowen tanuwgwes lun sitovek avakaein. Inaven waseg nikatuyouns nimeis tammwayas sisiyas takatimlakeins kaleiwag. }Is5Misiya̱mun towen Yeisuw idibakes asibabaw, ilana, “Yam babaw nases Yowbad wanbunatum akatimlakes gamag, ta-kuyousigs. Nagein gog aveiyag wawun kukokews mipulut, minew, nukumeis kuyousigs mamagina tavveinaw yey? Tage youd towen ikamat peinan tasiyas palopit nilivnakes Bukitab waseg.” Navamul aspwa̱yat ilisawes Yeisuw; mo isawls. Yeisuw iya̱tal waseg Kayapas KH4Iw to Yeisuw, ilana, “Kuyamen mupulut, bein wakaban. Tasiyas gog tawayins gamag pulut waseg, igaw bikanka̱nigs pulut waseg. Adok nag kukwakins gunanitoug waseg Tamag, nuwanaw mo beitam min-liba̱lab bilabeigs, singay babaw tawsans. Nag gog. Kukin nag biyousigs, ta-ma̱wan bikamat liva̱neig Bukitab nilivnek.” pGY3Son Yeisuw teitan igut napulut wakaban nises, iweiy natouwat tanuwgwes lun sitovek, ibob teigan. tFa2Iw to Yeisuw, ilana, “Gwa, wawun nukum?” Ituts tasiyas, iwekes, iyousis Yeisuw, itawtouns waseg. `E91Nuwanaw mo inek Yeisuw, ilivan, “Kalin nuwag guntovek yak,” mo imulouls son. mDS0Towen tasilakod bo nidibakes, “Kukin kal bakamuloul soug, towen kuyousis, mtowen Yeisuw.” 7Cg/Yeisuw igaw ilivan, isap inavamul teitan yagan Yudas, siney babaw gamag ikokews sipulut seiy, sinew seiy. Tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas nikayabes nimeis. xBi-Ikous, iyum inekes navamul, idibakes, ilana, “Igaw kuyeiwas, kummasis. Bo deis! Datuts bo ikous. Bo isap tasilkodeig Gimgilitoun yey. Takalbalebs bo nimeis kid biyousigs yey. Kukits tanounas, tasilkodeig bo isap!” Iyousis Yeisuw RA,Sivtounun ilisawes, initoug; anilivan ma̱wana nilivan mo initoug. =@u+Iyum inekes bo imasis, peinan bo inanup mites. ?'*Sivyuwein in initoug, ilana, “Tamag, adok nag kadilok bukwayus kwa̱vig towen, bweina ba̱moum. Aveiyag wananoum bo bavag ma̱wan.” t>a(Ikous, iyum inekes asteitoun, bo imasis. Idibek Pita, “Ta-bukula̱lals bukulabeigs tut kadiyakus waseg. Kutoukums, kula̱lals, kunnitougs; mata ge bukusiws abiyokon waseg. Bo iseiw nuwamiy wotet towen, tage tougwey yakamiy.” ?=w'Inoun, nag in kadiveiyov, imasis kantukov, initoug, ilana, “Tamag, magat bukutam bo bapiyev kwa̱vig towen, singay yayan; tage ama̱wan ya̱koum nanoum, nanoug yey awoum.” <&Idibakes, “Woug moumouvit ma̱wana dakul, kakita bakanig adok. Bweina kusesus towen kula̱lals, kulabeigs nitoug waseg.” ;%Mo idawes tasiyas Pita siney Sebediy nitun asteiy, mo ivag asteivas, ineis isiwas; mo igeg nanon, won imouvit seikwan. : $Siney navamul mo ineis ven yagan Getsemaniy, idibakes, ilana, “Kusinis towen. Yey ban palatan anitoug Yowbad waseg.” 19[#Iw to Pita, ilana, “Kukin bikatimateims, soug yak bikatimateids aditeiy. Nag bakaya̱neim, nag.” Inavamul babaw asilivan bo ma̱wan. Getsemaniy waseg initoug p8Y"Yeisuw ilivan, “Adibakeim yak, boug towen waseg bukwaya̱neig sivatoun, mo beigel kolkolek.” Y7+!Iw to Pita, ilana, “Magat babaw bipiyaveims, yey gog nag bapiyaveim.” v6e “Igaw ba̱kit vayuwein mo bamug ban Galiliy waseg; yakamiy wankuyeim, mo kuwekeigs Galiliy waseg.” W5'Ineis koy towen, Yeisuw idibakes, ilana, “Boug towen bukupiyaveigs amibabaw-wan yakamiy, liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina:‘Ba̱weiy tamtakavatein mansiyas sip, mo bikatigayes alen.’ q4[Asiwous ikanweles ikous, mo isaps ineis koy towen bigulen oliv nises. Yeisuw ilivnek Pita bikayan 3“Adibakeimiy, nag vayuwein ba̱moum gleip sipinen ee... anatut kweivaw sipinen mo bitamoums Tamag wanakabkaleiwag.” h2IIkous, mo ikow kwa̱vig, ikalin nuwan Yowbad waseg, ikiv, isekes, ilana, “Tababaws yakamiy kumoums towen buya̱vig silma̱nin kaleiwag kweivaw; buya̱vig iwta̱wout biwid kid amisinap kalbaleb, simiyas gamag babaw. 1+Igaw ikamkwams, Yeisuw ikow bled, anilivan bwanabwein isek, mo ivgen, isekes inavamul wasigeis, ilana, “Kaeimiy towen woug, kukwams.” !0;Tasilkodein Yeisuw yagan Yudas mo ikatigan, ilana, “Guntovek yak, mtowen kavel? Yey?” Iw to Yeisuw, ilana, “Ma̱wan.” Datoveks inakamkwam a/;“Gimgilitoun yey ba̱noy ban makadewen ked nilivnakes Bukitab waseg, tage taw towen tasilkodeig singay kalbaleb bilivet. Magat inan nag bikop taw towen bo bwein, tage bo ikop, mo singaya kalbaleb bilivet.” \.1Ikatimop, ilana, “Mtowen soug kakokew kan wakabmavin, igaw mo bisilkodeig. z-mSingay igeg ninous, katanok katanok mo idibakes, ilansa, “Tamwey, kal bisilkodeim? Yey? o nag? kavel?” u,cIgaw ikamkwams, ilivan, “Mounid adibakeimiy, teitan nises wasigeis yakamiy, igaw mo bisilkodeig.” O+Kwayav mo isinis siney navamul tasiyas sinawatan teiy, beikams. Y*+Tasiyas iliganes, ikanawes aygan, inounas, ineis, ikatinages sagal towen. D)Iw to Yeisuw, ilana, “Kunekes mtowen nises waven, kudibakes, kulansa, ‘Matovek ilivan, ilana: Tutag bo alivet, wambunatum baka̱kam Kaltuwon Sigeilin, sigwey gunavamul.’ ” W('Yam towen isilamaws anawik bikatunags silma̱nin Kaltuwon Sigeilin. Navamul Yeisuw inekes, ilansa, “Avanuy bakakatineg sagal towen va̱gan bukukwam?” Wik towen nag beikams bled son yist; bwaboum. c'?Wankuyeim Yudas inineiv amata-ked bwein waseg mo bisilkod Yeisuw. Kaltuwon Sigeilin &w Yeisuw navamul sinawatan teiy, teitan gog yagan Yudas Iskaliyot inekes tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek, ilana, “Kweivin maysan bukusekeigs mo bakamtel Yeisuw avanuy misikey-yay, mo bukuyousis?” Isenas money silib sinawatoun, mo itam. R% Yeisuw gog bo itilikwen asilivan, ikatimop, ilana, “Awoum kulivans, ivag geg anmwasin. Inawotet bwanabwein waseg yey. Tut babaw tasiyas tasimavs simiyas nukusesus; yey gog kweitan, igaw mo balisaweimiy. Bo iptum woug silma̱nin anatut bidibwanigs. Mounid adibakeimiy, ampalawen ven watinow igaw bikawes liva̱neig, o liva̱nen-vak mana̱wen vin bikawes binawes, gamag babaw biliganes, mo bininuways inawotet towen.” Yudas itam kid bisilkod Yeisuw /$WNavamul ikines, ikavikuns, ilansa, “Bo iyamkwen tagon bwanabwein. Kadiloka biyamiyis, maysan avakaein bikow, money towen bivgen tasiyas tasimavs wasigeis.” 7#gNa̱tan vin inek Yeisuw, nabotol bwanabwein wanaman, tagon nises, tage maysan singay avakaein. Yeisuw igaw ikamkwam, isap mana̱wen, tagon towen iligubok kunun Yeisuw. I" Yeisuw nises Betaniy, Saymon wanbunatum, mtowen toulepel. U!#Ilansa, “Kadiloka tasinaps beibwein; ama̱wan bitayousis. Awoum bitayousis sagal waseg; peinan gamag singay babaw; adok mwasanin bikayuses, igaw mo bikawpwanaws.” Na̱tan vin iptum Yeisuw kunun M Sivines kid biyousis Yeisuw bikatimates; illivans silma̱nin. "=Misiya̱mun towen tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas katuyouns ineis tanuwgwes lun sitovek avakaein wanven, mtowen yagan Kayapas. Y -Iyakousis anilivan tasiyas, Yeisuw mo idibakes navamul, ilana, “Adok kukwakinsa akweiy yam mo Kaltuwon Sigeilin; teitan mo bisilkodeig, Gimgilitoun yey. Gamag mwasanin mo biyousigs bikatimateigs waklos.” 2].“Tasiyas asisinap kalbaleb bisiwas watoulan, asisinap kalbaleb mapun bilivatus tut nag beikous; tasiyas gog tadidumwals beisiws abmwamov waseg bisigagas.”-“Mo bakatimop asilivan, balana, ‘Mounid adibakeimiy, kweiboug nag kulabes teitan bwadag takakit, ma̱wan yey nag kulabeigs.’ Z-,“Tasiyas bikatimapus aygag, bilansa, ‘Tamwey, asinavin kakineim amumoun, kakayus gog kan; o amdak, kakayus soup; o amtowous nag, o sona mwadoyam, o amkwatoun, o wa̱deil kuses, tage nag kalabeim?’ |q*“ ‘Peinan agumoun, ta-kweitan kag kusekeigs; agudak, ta-kweitan soup kusekeigs; agtowous nag, ta-kulabeigs; sona mwadoyag, ta-kweitan kweim kusekeigs; akatoun, ta-kuvna̱seigs; ases wa̱deil, ta-kulakwaneigs. Takalbaleb yakamiy!’ T!)“Mo badibakes tasiyas wagunkimaw isesus, balana, ‘Kulisaweigs takalbalebs yakamiy, amisinap bo ikunakeimiy, kuneis kov towen nag beikous, Yowbad nikatineg silma̱nin Seitan siney siyas baloum. #(“Miguyaw yey mo bakatimop ages, balana, ‘Mounid adibakeimiy, kweiboug nukuleb teitan bwadag takakit, ma̱wana yey bo kulabeig.’ !"“Tadidumwals tasiyas mo bikatimapus aygag, bilansa, ‘Tamwey, asinavin kakineim soum amumoun kasekeim kam, o amdak kasekeim soup, o amtowous nag mo kalabeim, o sona mwadoyam kasekeim amkweim, o amkwatoun mo kavna̱seim, o wa̱deil nukuses mo kalakwaneim?’ kO!“Miguyaw yey bakatukin, gamag mwasanin wagunkimaw, mwasanin wagunka̱tay. Ikous mo badibakes tasiyas wagunka̱tay nisesus, balana, ‘Kumeis yakamiy, Tamag nisiwa̱youb wasigeis yakamiy, kweiboug nibun ven watinow mo ikatineg mikabmwa̱saw pinamiy yakamiy; e, kumeis kumwa̱saws. Peinan agumoun, kag nukusekeigs; agudak, soup nukusekeigs; agutowous nag mo nukulabeigs; nases sona mwadoyag, nukusekeigs agukweim; agukwatoun nukuvna̱seigs; wa̱deil nases, nukulakwaneigs.’ lQ “Vena babaw gimgilis bikatuyouns bimeis wamatag, bakatukin. Mamagina tamtakavatein alen bikatukin, alen sip bineis palatan, alen gout bineis palatan. Mansiyas sip bineis wanaka̱tay; tage mansiyas gout bineis wankimaw. y“Igaw bam, Gimgilitoun yey, soug yakawanag, o sigwey min-liba̱lab asibabaw, mo basin a̱bag bwanabwein waseg. K“Sitovek mo ilana, ‘Kadiloka kukow guntouwat towen kalbaleb, kulev bein watoulan, dadub waseg. Tasiyas watoulan bivva̱lams-wan, singay bigeg ninous.’ Bikaleiwag vena babaw wasigeis Z-“Natovek mo idibek natouwat teitan, ilana, ‘Kukow inamoney katanok tawsan kina, kusek mtowen tatawtoun, bikatimweis inamoney, bimlavag singay babaw, sinawatan katanok tawsan kina.’ Kukin kal navavag sam, igaw mo bikow bikatimweis, bibabaw. Kukin gog kal ta-ivag navavag, teitan mo bikow aveiyag nises; mounida beidev mtowen. “Iw natovek, idibek, ilana, ‘Singay tougwey, guntouwat kalbaleb ya̱koum. Kukwakin-wan agusinap keikay, anagin gamag siwotet akokew ven babaw; kadilok-wan bukusen gunmoney wanuwan benk, bikatimweis bibabaw; ga ba̱yum bam mo bakow siyas gunmoney babaw.’ nU“Tatounun nisek katanok tawsan kina, ikow imey namoney, ilana, ‘Tamwey, akakin amsinap keikay, anagin gamag siwotet kukokew ven babaw; mapun aweneim, akaviyeil pwepway, adibwen mumoney, bo avnas bwein; nises towena.’ -S“Iw natovek, ilana, ‘Bwein! Guntouwat bwanabwein ya̱koum. Peinan bo kutoukum wotet kakit, mapuna basekeim avakaein. Kusiw kum, gunakabmwa̱saw waseg.’ !;“Tayuwein nisek kweiy tawsan kina, ikow imey namoney, ilana, ‘Tamwey, kweiy tawsan nukusekeig towen, son kweiy tawsan aban, bo akatimweis.’ - S“Iw natovek, ilana, ‘Bwein! Guntouwat bwanabwein ya̱koum. Peinan bo kutoukum wotet kakit, mapuna basekeim avakaein. Kusiw kum, gunakabmwa̱saw waseg.’ 7 g“Mtowen nisek kweinim tawsan kina, ikow imey namoney, sinawatan tawsan, ilana, ‘Tamwey, kweinim tawsan nukusekeig towen, son kweinim tawsan aban, bo akatimweis.’ p Y“Tut kadiveiyov ikous, iyum sitovek im, idibakes tasiyas bimeis va̱gan bimeyes namoney bikin. p Y“Tatounun gog, ikow inamoney katanok tawsan kina, ikaviyeil pwepway, idibwen natovek inamoney. b =“Ma̱wan-vak tayuwein ikatimweis kweiy tawsan kina, imlavag kweivas tawsan kina. L“Natovek bo inoun, towen gog tatawtoun ikow inamoney kweinim tawsan kina, igaw bikuney mo bikatimweis inamoney. E, inamoney ikatimweis kweinim tawsan kina, imlavag sinawatan tawsan kina. dA“Teitan gamag tawtoun, isek kweinim tawsan kina. Tayuwein natawtoun kalamwey avakaein, isek akweiy tawsan kina. Tatounun nag bivakaein natawtoun, isek katanok tawsan kina. Isekes ikous, mo inoun in kweitan ven. %“Peinan ma̱wana tamwey teitan binoun bilakwen kweitan ven, idawes natouwat asteitoun, imeis, isekes simoney va̱gan biwotets waseg.  Yeisuw ilana, “Kadiloka kutoukums, kumtakavateimiy, peinan nag kukwakins avei-tut o avei-yam mo bam. Kabebay money avakaein B “Iw mtowen, ilana, ‘Nag akakin yakamiy.’ ”  “Wankuyeim sisiyas mo iyum imeis, itamanaws watoulan bwan, ilansa, ‘Maguyaw yak, kwaliyow koukwed pinem yakamey.’ +O “Inounas tasiyas bigimwals, mo isap towen taveivay; tasiyas bo ikatunags ikous mo isiws sisiy towen taveivay, inasagal silma̱nin; koukwed mo ikatibagus. r] “Iweis sisiyas, ilansa, ‘Adok nag ampwa̱vin yakamiy mouy yakamey. Kuneis wastow kugimwals.’ {o“Tasiyas nag isinaps idibakes sisiyas, ilansa, ‘Tabta mitagon bukusekemas, ne? Malamp bo imta̱mats.’ 4c“Ikits tasiyas, bivakanotes silamp. ]~3“Watapwan boug, teitan iwak, ilana, ‘Taveivay bo neim; kumeis tanekes.’ Z}-“Igaw ikayamats, toge taveivay iyouviy; mites inanup tasiyas, mo imasis. g|G“Tasiyas nag isinaps, ikokews silamp, tagon go nag. Tage sisiyas sam sitagon wabotol. @{{“Na̱nim nag isinaps bwein; na̱nim na̱sinaps. uz e“Tage Yowbad nakaleiwag mamagina guwa̱vin sinawatan, silamp ikawes, inounas binekes kid mtowen taveivay. pyY0“Kukin gog nagamag ansinap kalbaleb, bilivan, ‘Guntovek bo iyouviy,’ mo bikawegweis won, biwaweiys siney, o beikams bimwamoums siney siyas tamwamoums mo bikabala̱weins, natovek gog igaw mo beim, tutan nag bikakin, bisap, bisibilut, mo bimop ansinap kalbaleb; bilev gamag towen binekes tasiyas tayyaweids, mo bivva̱lams, singay bigeg ninous.^x5/“Mounid mo bisek nagamag towen nawotet mamagina tanuwagan navavag babaw-wan. w.“Igaw natovek beiyum beim, biban nagamag inawotet bwein, bikalin nuwan waseg mtowen; o nagamag towen mo bimwa̱saw. Jv -“Tamwey inagamag isek inawotet va̱gan tut babaw bivakamus tasiyas wanbunatum nisesus. Yam katanok katanok inawotet towen. Kavel bitoukum nawotet towen waseg? Adok towen ansinap bwein. #u?,“Ma̱wan-vak yakamiy, kadiloka kwatunags, peinan Gimgilitoun yey ba̱yum, o yakamiy nag kukwakins tutag ba̱yum bam. Teitan itoukum, teitan igwey =ts+“Kadiloka kukwakins sinap towen. Magat tanuwagan bunatum bikakin asinavin boug waseg tavveinaw bisap, bo beikit bimtakavet nabunatum, mata ge tavveinaw ge im iven navavag. ^s5*“Kadiloka kumtakavateimiy, peinan nag kukwakins avei-tut miGuyaw yey mo bam. Pr)“Vinay asteiy bikanimimayes wit, na̱tan bakow, na̱tan bises. Nq(“Tawaw asteiy biwwotets wa̱bag, teitan bakow, teitan bises. p#'“Yam towen na-ikakins ee... kweis mo isap iyagages tasiyas. Ma̱wan magin Gimgilitoun yey ba̱yum bam, gamag nag bikakins avei-tut. zom&“Peinan kweiboug anatut yevagam na-ipop ven, gamag ikamkwams, imwamoums, iveivays, Now mo itouw wa̱wag. Kn%“Ma̱wana tutan Now, ma̱wana tutag yey, Gimgilitoun yey. |mq$“Ta-kal ikakin avei-yam o avei-tut, nag; min-liba̱lab na-ikakins; yey nag bakakin; misinaka Tamag ikakin. tla#“Liba̱lab son ven watinow bigulek beikous, tage agulivan nag beikous, nag. Ta-kal ikakin avei-yam rk]"“Mounid adibakeimiy gamag yakamiy, igaw son mwamovamiy bukusesus, mo bukukines youd siyas babaw. wjg!“Ma̱wan magin bukukines youd tasiyas mo bukukwakins Gimgilitoun yey basap, mamagina wakoukwed nases. i+ “Kabebay nises yaveinun waseg. Kadiloka kuliganes sinapun yaveinun. Bukukin biya̱sus yageivein kweivaw mo bukukwakins wuwal bisilamaw. Mh“Bwa̱gig biyik avakaein va̱gan guntaka̱yobs bineis bikatiyounis gungamag wanuvid, wa̱yals, wayavat, wabomat, bilisawes vena babaw wadaban pwepway, mo bimekeigs yey. Yaveinun liva̱nen 8gi“Mo bukukines aniyag wanakaew yey Gimgilitoun. Ven babaw gimgilis biva̱lams, bikineigs Gimgilitoun yey, bo baw lov waseg, soug guntawtoun o yakawanag avakaein waseg. ~~l}}6|={z}yyy*xx#wvvzvukutSsss.r{qq}q proooSnm3lkkQjSihgfeendcba``2__]]}][TZZVYYiXWW>V TTQSSTRRaQQ.PP/OeNNN+MLKyKJJ2IIEHH8GGmFF&EbDD@CBB>'=v=<Ikala̱vis ee... ita̱lags palatan, ven yagan Genesalet, lon ikawes ilaves in wanakaew, siwag ikot. ujc3Mo itouw, inekes wa̱wag, mo idabab yag. Singay isom ninous. Ninous tasiyas keikay, peinan nag ikakins Yeisuw natawtoun silawun tut towen waseg ikow bled kweinim mo ivakamus gamag babaw. Ven Genesalet waseg takatouns ivag ibweins zim2Asibabaw ikines, iwenes singay. Towen gog idibakes, ilana, “Yey. Bwein-wan. Awoum beivag amipwa̱yat.” rh]1Tasiyas gog ikines Yeisuw wakunuwatan yevagam inoun imimeim, iwaks, aspwa̱yat, idokes kid a̱luw. g30Yeisuw ikines ikalla̱vis, kala̱lav nimeis, peinan yag itow meinoy neim wamtes. Kakita beiyam mo inoun wakunuwatan yevagam, sivinan binekes. yfk/Ikala̱vis navamul, ineis watapwana yevagam avakaein; bo iboug. Tage Yeisuw anmwa̱net-wan isiwana waven. Me.Ikayabes ikous, mo ikatulag in wa̱koy, initoug waseg Yowbad. d3-Ikous, mo idibakes navamul, ilana, “Kutouws kudopels, kumugwas, kuneis palatan, ven yagan Beteseid; yey gog bases bakayabes gamag babaw.” bc=,Tasiyas takamkwams mamagina kweinim tawsan tawaw. Yeisuw inoun wakunuwatan yevagam Xb)+Ikous, kan nikambwages ikatikunakus sinawatan kweiy kaynad, bled son in. 1a]*Ikamkwams tasiyas, ikamuweips-wan. ~`u)Isinis ikous, Yeisuw mo ikow bled siyas kweinim son in mwanay, ikin walba̱lab, ikalin nuwan Yowbad waseg, mo ikikivis bled tasiyas, isekes navamul bikawes bisenas wamtes gamag, beikams. Mansiyas in-vak ikaleiwag, isekes asibabaw beikams. \_1(Mapuna isinis, bod kweitan, kweitan, mwasanin lakatutan, mwasanin sinawanim. l^Q'Yeisuw mo ilivan va̱gan bisinis tasiyas wakunuwatan awuyow, kweitan bod, kweitan bod waseg. ]&Iwa̱ge, ilana, “Kweivin amibled? Kuneis, kukines.” Ikakins, ivinis, ilansa, “Kweinim bled, son in mwanay.” (\I%Iw to Yeisuw ilana, “Kusekes kaeis beikams.” Tasiyas gog ikatugwans, ilansa, “Tabta bakan bakagimwal asibled lakatuy kina, bakasekes ikams, ne?” E[#Ikatimlakay ee... kwayav, navamul mo imekes Yeisuw, ilansa, “Ven to nawoud makaw o bo iboug, kwayabes gamag babaw, bineis ven mwasanin walasids va̱gan bigimwals kaeis beikams.” Z1"Ita̱lags siney navamul, ikin gamag babaw, inok nuwan, peinan ma̱wana mansiyas sip, ta-ivag sitamtakavatay, mapuna ikatimlakes sinap babaw. ?Yw!Tage gamag babaw bo ikines nikala̱vis-o nineis. Tasiyas gog gamag babaw bo iwtusis, ilisawes siven babaw isisawls, inoys wa̱ked, bo imgwayes, Yeisuw siney navamul wankuyeim. WX' Mapuna itouws wa̱wag, idopels ineis nawoud makaw, tasiyas-wan bisiwas. /WWYeisuw nagamag nikayabes mo iyums, ikatuyouns imekes Yeisuw, ika̱mats siwotet babaw o sikatimlakay babaw; mo idibakes, ilana, “Kumeis, taneis nawoud makaw, ya̱kids-wan bitayeiwas tut kadiyakus.” Peinan singay babaw gamag inounawas inounamas; ta-ma̱wan biyeiwas o beikams kan, nag. V Inavamul Yon iliganes bo iweiys, mo imeis, ikawes takaning towen, inawes, isenas wakalawag. Kweinim tawsan gamags ivakamus oUWMapuna ikayeb takaymatein bunatum teitan, ilana, “Kun kubob kayon Yon, busabwesan kudeg wakabmavin kumey.” Inoun in wa̱deil, ibob kayon Yon, busabwesan isen wakabmavin, imey, isek gwad mana̱wen; ikow, inow, isek inan. |TqIligen king towen, igeg nanon, tage nag bipiyev, peinan bo itabudabod, o tasiyas siney bo iliganes anilivan. S9Iligen, nuwanawa iyum, inek king towen, initoug, ilana, “Sivinag Yon busabwesan kusen wakabmavin mo kusekeig, mtowen tabapta̱ysein gamags.” *RMGwad mana̱wen iligen, in watoulan, ikatigan inan, ilana, “Aveiyag balivan?” Iwa̱ge inan, ilana, “Kulivan busabwesan Yon, tabapta̱ysein gamags.” _Q7Tasiyas ikamkwams imwamoums, mo isap Elodiyas natun kuda̱vin isilasal. Isilasal oko ikalin nuwes tasiyas sisiy Elod, idibek gwad mana̱wen, ilana, “Aveiyag sivinam, kulivan mo basekeim.” Itabudabod, ilana, “Magat sivinam baliv gunaven to namtakavet, palatadadan yak, palatadadan yey. Bweina kulivan mo baliv basekeim palatan.” PPMana̱wen vin sivinan beiwey Yon, ikayamat oko Elod isagal, anva̱van sigeilin, peinan yam towen inan nikop, ikamkwam siney tasiyas gabmans sisiyas takalikays sisiyas min-Galiliy situwa̱veks. TO!Elodiyas-vak ikamliw Yon, sivinan beiweiy. Nag gog, peinan Elod ikayus, iwen Yon, ikakina gamag tadidumwal, bwanabwein; ikayus, sivinan biligen aygan, tage Yon anilivan waseg mo iyageg nanon Elod. |NqKweiboug Yon ikan Elod ilana, “Amsinap kalbaleb, kuvagut bwadam nakwav.” Peinan bwadan Pilip nakwav Elodiyas ivagut mtowen Elod. Yon ikanan, mo igeg nanon mtowen Elod, ikayeb natouwats iyousis Yon, iyawanis naman, isen wanuwan deil. oMWTage Elod iligen bulagan Yeisuw mo ilana, “Mtowen Yon, nabob kayon, tage bo imov vayuwein.” LMwasanin gog ilansa, “Mtowen Ilaytiy.” Tage mwasanin ilansa, “Mtowen palopit ma̱wana siyas palopits kweiboug.” EKInounas tasiyas, king towen Elod iligen bulagan, peinan babaw gamag niliganes liva̱nen Yeisuw. Gamag mwasanin idokes Yon bo ikit kanig waseg, mapuna Yeisuw nawotet singaya tawtoun. XJ) Iliganes tasiyas sinawatan teiy inounas iggeiguys va̱gan gamag bikanavin ninous; o ikkayabes yeiluw babaw, o takatounsa babaw ilgubokes tagon wawous mo ibweins. Tabibapta̱ysein gamags ibwabwes kayon AI{ “Kukin ven kweitan bipiyaveimiy, o bipiyaves amilivan, kadiloka kulisawes ven towen, kwatsa̱pis musmusan pwepway wakikeimiy bininein wasiven mo bikakins asisinap kalbaleb.” $HA Ilana, “Bukuneis kweitan ven, awoum kuglagals, kukin kal wanbunatum bukusiws, bweina bukusesusa bunatum towen oko tutan bo bukuneis mo bukunounas. UG#Tage ita̱vin ven mwasanin, ikatimlakay. Mo idawes navamul sinawatan teiy, ikayabes asteiy asteiy bineis ven babaw; isek sitawtoun va̱gan bikayabes yeiluw; ilana, “Awoum kunamiy kukwawes wa̱ked; misinaka mikaytuk; kaeimiy awoum; amikaw awoum, mimoney awoum; misinaka sandol kuvaligaves wakikeimiy; amikweim mwayntanok.” dFABo isom nanon peinan nag bisimounids ven towen waseg. Navamul sinawatan teiy siwotet yEkMapuna ven towen waseg ta-ma̱wan biwotet tawtoun. Deisa takatouns asteiyuy isen naman wawous mo ibweins. D1Iw to Yeisuw, idibakes, ilana, “Vena babaw itams palopit waseg. Misinaka naven tatonen bipiyev, o taliven tasiyas wanbunatum bipiyaves.” `C9Sa̱bat waseg isilamaw nakatimlakay wasinagog. Tanganegs babaw isom ninous, ilansa, “Ama̱wan singaya isinap taw towen? Kal isek ansinap mo iwotet singay tawtoun wanaman waseg? Adok towen tawtelein amweilok, ne? Inan Meliy, budan tasiyas Yemes, Yoses, Yud, Saymon, sisiyas nunet nitasesus sidayas.” Mapuna mo ipiyaves mtowen Yeisuw. YB -Yeisuw ilisow ven towen, iyum in wanven tatonen; navamul gog ibbwa̱kuns waseg. A+To go Yeisuw anilivan tawtoun idibakes, ilana, “Awoum kwamteles youd towen”, mo ilana, “Kan kusekes nitumiy beikam.”|@q*Gwad na̱wen nuwanaw itamanaw inoun, anbweilim mamagina sinawatan kweiy. Ikines, singay isom ninous tasiyas. ?')Yeisuw inek gwad towen, iyous naman, ilana, “Talita koum.” (Takativini gog bein aga-Muyuw, mamagina, “Gwade, adibakeim kukit.”) ->S(Tasiyas gog igagigs issiba̱wes. Yeisuw mo idibakes babaw bineis watoulan; misinaka gwad taman inan, sisiyas navamul asteitoun sisiy binekes gwad nimsik-yay. W='&Isaps tanuwagan sinagog wanven, ikines tavva̱lams ivva̱lams, talloupids illoupids, ages avakaein. Isiw, ilana, “Aveiyag wawun kuvva̱lams, agamiy avakaein? Gwad na̱wen na-ikanig; immasis-wan.” #<?%Yeisuw ilana, “Awoum kumeis tababaw yakamiy. Bweina yey sigwey gunavamul tasiyas Pita, Yemes son bwadan Yon, o gwad taman. Misinaka amateinim.” u;c$Yeisuw gog iligen, idibek tanuwagan sinagog, ilana, “Awoum bikubukub nuwam, bweina bukusimounid.” -:S#Igawa illivan, teitan gog gamag meinoy neim tanuwagan sinagog wanbunatum, idibek, ilana, “Natum bo ikanig. Awoum kweitan wotet kusek takatimlakay towen.” 95"Iwa̱ge Yeisuw, idibek ilana, “Vin ya̱koum, nukusimounid waseg yey, mapuna bo kubwein. Mwa̱saw waseg kunoun, peinan amkwatoun bo ikous.” 8!Vin mana̱wen ikakina bo ibwein won, anpwa̱yat seikwan, tage inek Yeisuw, ikulul wamatan, ikamtel anilivan iyakous. I7  Tage Yeisuw ivvatus gamag babaw, bikin kid kal nikabkwen. }6sIweis navamul, ilansa, “Gamag singay babaw ipapeps wa̱wom. Aveiyag wawun kulana, ‘Kal ikabkwaneig’?” 5wTage Yeisuw isimkwen natawtoun bo ilisow won, itouvin wanuwein gamag babaw, ilana, “Kal ikabkwen agukweim?” Y4+Ikabkwen, nuwanaw mo imad buya̱vin; isimkwen wa̱won, ikakina bo ibwein. D3Idoki misinaka bikabkwen anakweim matan mo beibwein. z2mMana̱wen vin bo iligen bulagan Yeisuw, isiw wanuwan gamag babaw, ikikun ee... mo ikabkwen anakweim matan. )1KDoket babaw iyyokons, bo nag. Vin na̱wen namoney igimwelena bo iyakous; tage doket tasiyas nag ilabes bwein vin mana̱wen, ankatoun bo ivakaeina singay. 0Inounas, na̱tan vin nakatoun inek Yeisuw. Ankatoun peinan buya̱vin iwta̱wout sinawatan kweiy bweilim; nag imda̱mad. r/]Yeisuw itam, mo inounas ineis son taw towen. Singay babaw gamag ibwa̱kuns waseg, ipapeps wa̱won. <.qIsap tanuwagan sinagog teitan, yagan Yelos, ikin Yeisuw, ikulul avakaein wamatan, igilagel, ilana, “Natug kuda̱vin ankatoun avakaein. Kum kusen namam wa̱won kuyamov.” -'Yeisuw siney navamul idopels, iyums ineis palatan; babaw gamag iliganes, ikatuyouns imekes Yeisuw, igaw nises walasin yevagam avakaein. ,7Iligen, iyum, in ika̱mat ama̱wan nivkek Yeisuw nileb. Wawnuwan ven towen Dekapolis gamag babaw iliganes, mo isom ninous. Vinay asteiy ibweins #+?Yeisuw gog ipiyev, ilana “Nag. Bweina kuyum kun wamven, kudibakes talawom mo bikakins ama̱wan daGuyaws nikalin nuwan waseg ya̱koum, ilabeim.” *Mapuna itouw wa̱wag, bo beiyum. Toge takayeiluw mtowen mwana neibwein igilagel waseg Yeisuw, sivinan kid sona bineis. Y)+Iliganes tasiyas mo igilagels waseg Yeisuw sivines bilisow siven, binoun. (Gamag mwasanin nisesus, ikines takayeiluw bo ibwein, yeiluw mo iyagages bwaloud, wankuyeim mo ikamteles gamag tasiyas mwana nimeis. G'Isaps, inekes Yeisuw, ikines towen takayeiluw bo ibwein, bo isikam anakweim, nissin wadadan. Bo iyow nuwes peinan ikakins yeiluw babaw neisiws wanuwan taw towen; nagein gog bo ibwein. &5Tasiyas gog tamtakavateins aleis, isawls, ikamteles youd towen wawnovek o vena babaw wasigeis. Iliganes gamag babaw, bisaps kid bineis ikines. M% Itam, ilana, “Kuweis.” Iweis gog, isiws wanuwes bwaloud, mo isisawls, ineis koy tigtageg waseg mo ikalka̱louws inineis wayvagam, iwgweles, bwaloud singay babaw, mamagina akweiy tawsan. U$# Siyas yeiluw igilagels, ilansa, “Kwayabem bakan bwaloud wanuwes.” ;#q Tage bwaloud babaw ikamkwams awuyow wa̱koy. W"' Mo igilagel waseg Yeisuw, ilana, “Awoum kwayabem bakan kadiveiyov.” !9 Yeisuw ikatigan yeiluw ilana, “Yeiluw ya̱koum, amiyagam?” Iw to yeiluw, ilana, “Yagag Kamimet, peinan meiveka yakamey ka̱siw nakases.” ` 9Anilivan ma̱wan peinan Yeisuw bo idibek yeiluw bilisow kid gamag towen, binoun. Aygan avakaein iwak, ilana, “Aveiyag bukunuwakeig Yeisuw, ya̱koum Tamam Yowbad walba̱lab. Kunuway Tamam; mata kuweig, ke?” T!Tage Yeisuw ilug im, ikin kadiveiyov, isawl im, bikulul kid wamatan.  Mapuna nises wakalawag o wa̱koy, biwkuwak-wana beiyam oko beiboug, mo biwekey dakul bikow, tatonena-wan biwaway wa̱won. KTaw towen nag ivag nabunatum, immasisa wakalawag. Nag teitan gamag kadilok bitawtoun biyous taw towen, biyawen sen waseg. Tut babaw niyawwanis sen waseg o kaken nikiptukwes amweilok waseg, tage ivatay, iwlitun sen, iwut amweilok kaken waseg mo isawl. Tut babaw ma̱wan-wan. Nag teitan gamag kadilok vayuwein biyous. yYeisuw ibus, in wanakaew, mo takayeiluw teitan isap, imek. Bo ilisow alawag towen takunumwan, inoun imek Yeisuw. 8 mIdopels ineis palatan, ilugs ven Gelasin waseg. {)Singaya igoulus, sisiyas illivans, ilansa, “Amata taw towen? Idibakew yag son kaysay, mo ikanawes aygan.”oW(Ikous, mo idibakes tasiyas, ilana, “Wawun amipwa̱yat? Adok nag kusimounids waseg yey, ne?” oW'Iligen, ikit, idibek yag son kaysay, ilana, “Deisa! Beitay!” Yag mo idabab, niwal avakaein. $A&Togo Yeisuw nikow abeikun, nisen wawawun wag, imasis kangagay, mo inekes, iwgunis, ilansa, “Tamwey, kukit, tabta kukwakin kakita bitamta̱mats?” R%Isisawls, bwaw avakaein ilivatus, soup inay-o; kakita bimukul wag. }s$Itouws tasiyas, ilisawes gamag babaw nisesus waven mo idopels bineis palatan, ikavetans sisiyas mwasanin wag. wg#Yam towen kwayav, Yeisuw wa̱wag nises, idibakes, ilana, “Kumeis kutouws tadopels, taneis palatan.” 4a"Nag anilivan didumwal isekes, nag; kabebay-wan. Wankuyeim siney navamul tatonen, tasiyas-wan mo ilik va̱gan silawun meiveka kabebay bikakins. Bwaw idibek mo iyenom uc!Nakabebay ma̱wan singay babaw ansinap ikatpel isekes. Aveiyag ikadilokes bikakins mo isekes ma̱wan. 7gWankuyeim ilivan, ilana, “Kweitan kabebay ma̱wan towen kuliganes va̱gan bukukwakins Yowbad nakaleiwag. Adok ma̱wana tipol kaytul-nen, bitasop singay kakit, tage beisob mo bimlavag kay avakaein, yayagen kawka̱veks; man biyoyows bimimeis biwlules sibwan wayayagein.” Yeisuw nakabebay babaw a;“Anagin bimatuw, nuwanaw mo bitayow, peinan anatut ta̱yoy.” Tipol kaytul-nen W'“Pwepway nakaleiwag tatonen, kan isob, ivakaein mo ilal, ivag anagin. ^ 5Wankuyeim ilivan, ilana, “Yowbad nakaleiwag ama̱wan? Adok ma̱wan gamag teitan ilivelov kaytul ininein wa̱bag, iyum in, ises, ee... yam mwasanin ikous, kaytul mo isob, ivakaein; tage nag ikakin silawun. ' G“Kukin mivavag nises, Yowbad mo bisekeimiy bibabaw; kukin gog mivavag nag, mo biyamen aveiyag nises, bikow, va̱gan bukudeivs.” Kaytul isibwa̱sobs  Ikous, mo idibakes, ilana, “Kuvna̱ses livan to kuliganes. Aveiyag kusekes gamags, Yowbad mo bisekeimiy, o bikatimweis bibabaw. = u“Kal ya̱koum sam teigam, bweina kuligen.” o W“Aveiyag bitasowum, igaw mo bikamat. Aw-livan bitakatmwa̱lag, igaw gamag babaw mo biliganes. -SWankuyeim mo ikabebay, idibakes, ilana, “Nag teitan bikow nalamp bikatgubwel loutan wakunuwatan; nag bisen keb waskawan, nag. Tage dalamp bitasen wateibol. >u“Tage tasiyas wasapon, mamagina gamag tasiyas iliganes livan, itams waseg, ivag angis, mwasinis sinawatoun, mwasinis sinawanim, mwasinis lakatutan.” Lamp bitasen wateibol “Siyas gog nisibwa̱sobs son doudiw mamagina gamag tasiyas iliganes livan towen, tage ininuways sinapun ven watinow, o sivines biguyaws o bimwa̱saws youd kweitan kweitan waseg, mapuna inumlaves livan towen; nag ivag anagin; mamagina bo ikwen doudiw. Q“Siyas nikalka̱louw wadikuda̱kul mamagina gamag tasiyas bo iliganes livan bwanabwein, sona simwa̱saw mo itams waseg. Tage nag ikakins livan silawun, mamagina gidwa̱lis nag binek pwepway, nuwanaw mo ikalouws. Gamag tasiyas beitams livan towen waseg, mapuna gamag mwasanin biyagages, abes bigeg, nuwanaw mo bikalouws. %C“Siyas nikalka̱louw wa̱ked man bikawtawes mamagina gamag iliganes bwanabwein, nag inuwes beibwein livan towen, mo isap Seitan, ikwey livan towen. B“Mtowen talavein kaytul mamagina livan bilivelov. { Yeisuw mo idibakes, ilana, “Adok nag kukwakins kabebay towen. Ama̱wan bukuwkakes mo bukukwakins kabebay babaw? P “Mapuna‘Mites bikines tage nag biwtusis.Tiges biliganes tage nag bikakins.Va̱gan nag bikanavin ninous, nag biwidis
asisinap kalbaleb, nag.’ ” Yeisuw ilik ankabebay 'G Iw to Yeisuw, mo idibakes, ilana, “Sinapun Yowbad o nakaleiwag kukwakins yakamiy, tage tasiyas watoulan biliganes kabebay, tage nag bikakins silawun. *M Wankuyeim gamag babaw ilisawes Yeisuw, asteiyuy sisiy nisesus, mo ikatiga̱nes Yeisuw sisiyas inavamul sinawatan teiy; sivines bikakins nakabebay silawun. q~[ Ikous nakabebay towen, ilivan, ilana, “Kal yak sam teigam, bweina kuligen.” Silawun nakabebay @}y“Tage kaytul mwasanin ikalka̱louw ininein wasapon isibwa̱sobs, ivakaein, ivag kan babaw; kaytan wit anagin sinawatoun, kaytan wit anagin sinawanim, kaytan wit lakatutan.” |“Kaytul mwasanin ikalka̱louw inek doudiw kaytul-nen, isibwa̱sobs son doudiw, tage doudiw itawtoun; wit nag ivag anagin. 4{a“Kaytul mwasanin ikalka̱louw ininein wadikuda̱kul; nag ivag pwepway-nen, tage nuwanaw isob, wankuyeim ikal ka̱las, ikalayag peinan gidwa̱lin nag inek pwepway. gzG“Kaytul mwasanin ikalka̱louw ininein waked, man iyoyows imimeis, ikoums ikamiyeivis. ^y5“Kuliganes yakamiy. Talavein kaytul wit inoun in wa̱bag, ilivelov nakaytul. GxIkatimlakes, nakabebay babaw isekes, idibakes mamagina: ?w yVayuwein inoun in yevagam avakaein wadadan mo ikatimlakes gamags, peinan singay babaw gamag katuyouns inekes, mapuna itouw wa̱wag, isin, ikatimlakes gamag tasiyas wanakaew nisesus. (vI"Mo ikatimlek bikin gamag siyas nisinis wadadan, ilana, “Tasiyasa inag o bwadag. O kukin kal bikanow aygan Yowbad, mtowen bwadag o nagut o inag.”>uw!Iw to Yeisuw, ilana, “Kavel inag o bwadag?” xti Inekes Yeisuw, gamag babaw nisinis wadadan, ilansa, “Inam siney budam inineveims; watoulan nisesus.” ksOYeisuw inan budan nimeis itomos watoulan gamag babaw, ikayabes gamag mwasanin bidawes beim. [r/Yeisuw anilivan ma̱wan peinan ilansa, “Bwagaw ileb.” Yeisuw inan budan Tq!“Mounid adibakeimiy amisinap singay kalbaleb, peinan kuyages Kululuwan Towen Bwanabwein. Gamag asisinap babaw Yowbad biwid; sikalbaleb, o asilivan kalbaleb nillivans, Yowbad biwidis beikous; tage kukin biyages Kululuwan Towen Bwanabwein, nag biwid, peinan asisinap to kalbaleb bises bisiseg. Nag kweitan tut biwid, nag.” Zp-“Kukin bitasiw wanuwan tatawtoun towen Seitan nabunatum, bitaven navavag, kadiloka bitayous mtowen, tayawen naman kaken, mo bitakow navavag beikous. Bwagaw nag ilabeigs; nag. Yowbad Kululuwan ilabeig. yok“Seitan-vak ma̱wan, kukin bigulek nawotet tatonen, o biliv inabod, mo bikalouw, nakaleiwag bo beikous. mnS“Wanbunatum-vak, kukin bilivis bimlavag bod kweitan kweitan, mo beikous nabunatum gimgilis. _m7“Kukin nagamag bilivis bimlavags bod kweitan kweitan, mo bikalouw nakaleiwag. elCIw to Yeisuw, ikabebay, idibakes ilana, “Ta-ma̱wan Seitan bigulek nawotet tatonen. FkTasiyas gog takatimlakeins kaleiwag meinoy nimeis Yelusalem, ikines Yeisuw, ilansa, “Bwagaw ileb. Adok tasiyas tabbwagaws sitovek Seitan mtowen nileb Yeisuw, mo ikayabes yeiluw.” gjGTaliven liva̱nen Yeisuw iliganes, idokes bo ikabala̱wein, bineis kid bitokes binawes. iIkous, iyum in wanven, babaw gamag mo ikatuyouns inekes. Nawotet singay avakaein wasigeis tasiyas babaw gamag. Ta-ma̱wan beikam. ;hoAndiluw, Pilip, Batolomiw, Matiw, Tomas, Yemes, mtowen Alpiyow natun, Tadiw, gum-Keinan yagan Saymon, Yudas Iskaliyot, mtowen tasilkodein Yeisuw. Idokes bwagaw ileb Yeisuw qg[Sebediy nitun Yemes son bwadan Yon, idokes Bowanages, peinan asisinap ma̱wana pala̱pal tasiyas; FfTasiyas sinawatan teiy yiges Saymon, mtowen idok Pita; &eEBo ikatigik tasiyas sinawatan teiy, mamagina takaweins anilivan, siney bisesus mo bikayabes va̱gan bigeiguys o bitawtouns wasigeis yeiluw, bikayabes. idK Wankuyeim ikatulag in wa̱koy, kalisiy tasiyas itimek nanon ikatigikes, mo idawes inekes. c Tage Yeisuw singaya anilivan tawtoun idibakes, ilana, “Awoum kwamteleigs peinan Yowbad natun yey.” Navamul sinawatan teiy *bM Tasiyas gog takayyeiluws bikalka̱louws Yeisuw wamatan mo beiwaks, bilansa, “Ya̱koum Yowbad natun ya̱koum,” peinan yeiluw tasiyas bo iwtusis Yeisuw. a Ikatuyouns inekes, takatouns babaw ivag ibweins, mapuna tasiyas askatoun kweitan kweitan ipapeps sisiyas wawous, sivines kid bikabkwanes Yeisuw. Yeisuw mo idibakes navamul, ilana, “Kunibwis wag, kukin gamag babaw biyabinigs mo ba̱touw wa̱wag.” .`UWankuyeim Yeisuw siney navamul inounas bineis kid wayvagam; singay babaw gamag ikabkunis, min-Galiliy, min-Yudiy, min-Yelusalem, min-Idumiy, sisiyas tasiyas misikes Yoldan wanpalatan o walasin ven wunsiyas Ta̱yil son Sidon, singay babaw gamag niliganes butun nawotet Yeisuw, mo inekes. )_KTasiyas Palisiy ikines, mo isaps, illivans sisiyas gamag tasiyas sivines Elod nakaleiwag; amata ked waseg mo beiweiys Yeisuw. Gamag babaw wadadan yevagam ^7Bo igeg nanon peinan tayakeikays tasiyas. Kapasal nuwan, ikikines ikous, mo idibek toupam towen, ilana, “Kuyasel namam.” Iyasel, bo ibwein. W]'Im, itom, itamanaw wamtes, Yeisuw idibakes, ilana, “Tab kadilok Sa̱bat waseg bitalabes gamags o adok bitayagages gamags? Bitayamoves gamags o adok bitakatimates?” Tasiyas gog isesusa ikka̱pays. a\;Yeisuw gog idibek toupam towen, ilana, “Kum, kutom, kutamanaw wamtes gamags.” [Tasiyas gog nikamliwes Yeisuw ikakins, idokes kid bivag taw towen beibwein mo biyateles, peinan iwotet Sa̱bat waseg. KZ Vayuwein Yeisuw inoun in wasinagog, taw teitan nises, naman ipam. ,YQWankuyeim Yeisuw idibakes, ilana, “Sa̱bat pines gamags, nag gamag peinan Sa̱bat, nag. Kadiloka bukukwakins Gimgilitoun yey tanuwagan Sa̱bat yey.”(XIIw to Yeisuw, ilana, “Adok liva̱nen Deibid, wa̱buk bo kuvinis, tage ninoumiy nag ikamnat. Peinan Deibid siney nagamag asimoun, isiw in wanuwan Yowbad nabunatum, ikow bled towen nisenas silma̱nin Yowbad, ikams siney nagamag. Nag kadilokes beikams bled towen; bwaboum. Misinaka tanuwgwes lun beikams; tage tanuwgwes lun sitovek Ebayatal itam, peinan singaya asimoun, isekes Deibid siney nagamag, ikams.” zWmTasiyas gog Palisiy ikines, idibakes Yeisuw, ilansa, “Kukines muvamul isiplaves Sa̱bat kaleiwag-nen.” ~VuWankuyeim, yam Sa̱bat waseg, ikanapels wa̱bag, siney nava̱mul. Inounas, navamul ilapes anagin wit, beikams. U“Ma̱wan-vak nag ikadilok kunasoup kweiboug bitavgog wayn kweivaw waseg; igaw beilol wayn kweivaw bikatuv kunasoup biyageg; tage wayn biligibaw mo biyamkwen. Tage bitavgwagwes kweivaw kunasoup waseg kweivaw wayn.” Yeisuw takaleiwag yam tapwa̱loul waseg T1“Awoum bitakow bwal kweivaw, bitabweil kweim kweiboug. Awoum. Nag kadilok; igaw bitawtoun bwal bikididul kweim kweiboug, bitadud avakaein. |Sq“Tut gog wankuyeim taveivay bikanig, mo bigeg ninous, beipos yam towen waseg. Taveivay towen mamagina yey. R5Iw to Yeisuw, ilana “Taveivay inasagal waseg taliven nag beipos, peinan taveivay towen sisiy nisesus. Singaya imwa̱saws; ta-ma̱wan beipos. dQAIpsa̱pos tasiyas Yon navamul; Palisiy sivamul-vak ipsa̱pos. Mapuna gamag mwasanin inekes Yeisuw, ilansa, “Aveiyag wawun Yon navamul ipsa̱pos, o tasiyas Palisiy sivamul ipsa̱pos, muvamul gog ya̱koum nag.” zPmYeisuw gog iligen asilivan, idibakes, ilana, “Tasiyas tatawtouns nag sivines doket; misinaka tasiyas takatouns. Yey nag am badawes tasiyas toubweins silma̱nin Yowbad nakaleiwag, nag. Yey nam silma̱nin takalbalebs.” Pos liva̱nen 0OYTasiyas gog takatimlakeins Palisiy sikaleiwag, ikines Yeisuw nikammutans siney takalbalebs tasiyas takaweins ta̱kis sisiyas takalbalebs mwasanin, mapuna idibakes Yeisuw navamul, ilansa, “Aveiyag wawun ikammutans siney tasiyas takaweins ta̱kis sisiyas takalbalebs mwasanin? Bo igak!” FNWankuyeim isinis beikams Livay wanbunatum, siney navamul sisiyas takalbalebs tasiyas takaweins ta̱kis mwasanin, sisiyas takalbalebs mwasanin. Gamag tasiyas babaw bo ibukunis Yeisuw. 2M]Ikous, inoun in, ikin Alpiyow natun yagan Livay, isin wakaban ikokew gamag sita̱kis; Yeisuw idibek, ilana, “Kwabkunig.” Iligen, mo itamanaw, ibwa̱kun waseg. Lw Vayuwein Yeisuw mo inoun, ivayal wadadan yevagam avakaein; gamag babaw ikatuyouns inekes, mo ikatimlakes sinap. nKU Iligen takatoun towen, mo itamanaw wamtes tasiyas, ikow a̱ban mo inoun in. Bo isom ninous tasiyas, iyakawanes Yowbad, ilansa, “Kweitana sinap towen. Kweiboug nag takines ma̱wan, nageina mo takines.” Yeisuw idow Livay tJa“Wotet akweiy gagab waseg yey. Kadiloka bukukwakins Gimgilitoun yey, o gunakaleiwag nises ven watinow va̱gan bawid gamag asisinap kalbaleb, mapuna adibakeim takatoun yak, ‘Kutamanaw, kukow a̱bam, kunoun kun wamven.’ ” pIYYeisuw wananon ikakina sikanuway tasiyas, idibakes, ilana, “Aveiyag wawun mikanuway ma̱wan? Bweina balivan balana, ‘Bawid amsinap kalbaleb, beikous,’ o bweina balivan-vak balana, ‘Kutamanaw, kukow a̱bam, kunoun.’ ]H3Tage takatimlakeins kaleiwag mwasanin nisinis towen, ikatilutegs anilivan, ininuways, ilansa, “Takalbaleb towen, anilivan mamagina iyeg Yowbad. Yowbad anmwa̱net ikadilok biwid gamag ansinap kalbaleb.” G9Yeisuw ikin, ikakina tasiyas inmises takatoun bivag beibwein, mapuna idibek takatoun towen, ilana, “Gwade, bo awid amsinap kalbaleb, ikous.” zFmSivines kid Yeisuw waseg binawes. Ta-ma̱wan, peinan gamag singay babaw. Mapuna imwens wakunuwatan bunatum, itaboulis tapwan bunatum wakunuwatan Yeisuw, ikaygwagwes takatoun towen sona a̱ban nimmasis, italaves in iton wamatan Yeisuw. E Mo imeyes takatoun teitan nimmasis wakaban. Ta-ma̱wan binoun. Mapuna asteivas gamag idagis takatoun in wakaban mo ikawes. eDCIliganes bulagan Yeisuw nises wanuwan bunatum, mo ikatuyouns gamag singaya babaw, ikaven koukwed. Ta-ma̱wan gamag binoun. Tage gamag siyas babaw, silma̱nin Yeisuw anilivan beinegs, mo isekes anilivan bwanabwein. hC KMwasanin yam ikous iyum vayuwein in Kapaneyum, gamag babaw mo iliganes Yeisuw wabunatum nises. \B 3-Toge nag iligen, isap, illivan liva̱nen Yeisuw nawotet towen, iliganes gamag babaw. Mapuna Yeisuw nag kadilok binoun wamnat o binoun bein waven, tage isiwana wanawoud, vena babaw gimgilis mo ininekes.Yeisuw ikayeb gamag towen, anilivan tawtoun waseg ilivan, ilana, “Awoum kudibek teitan gamag liva̱neig; awoum. Kukwa̱pay-wan, kunoun kun Yowbad wanbunatum bunavakaein, tanuwagan lun bikineim, muvavag kusek, ma̱wan Moses nakaleiwag kweiboug, vagan gamag bikakins, bilansa, ‘O, bo ibwein.’ ” A@ *Ilivan ikous mo ilatimatet won, kaleivin bo ibwein. ]? 5)Yeisuw igeg nanon, iyasel naman, ikabkwen won, ilana, “Sivinag bukubwein.” x> k(Toulepel teitan inek Yeisuw, ikulul wamatan, igilagel, ilana, “Tabta sivinam bukuva̱geig ba̱bwein?” = !'Mapuna inounas, igeiguy sinagog katanok katanok waseg, ven Galiliy wawnuwan; o siyas baloum ikkayabes isisawls. Toulepel ivag ibwein q< ]&Iw to Yeisuw, ilana, “Kumeis, tata̱vins vena babaw, bageiguy. Bo nam wotet towen silma̱nin.” m; U$Saymon siney nagamag ikikunis, iba̱nes Yeisuw, ilansa, “Gamag babaw inineveims ya̱koum.” : #Iwotet ikous, imasis, ikous, mo ikit kakita beiyam, tage igaw dadub, isap, inoun in wanawoud, ikulul, initoug waseg Yowbad. /9 Y"Tage Yeisuw mo ivag ibweins askatoun kweitan kweitan, o baloum ikayabes isawls. Tasiyas baloum iwtusis Yeisuw, togo nag itam va̱gan bikamteles. Ininoun igeiguy P8 !Ven to gimgilis katuyouns babaw nimeis, itomos wawkwedan bunatum. h7 K Ka̱las iseilil kwayav waseg, mo imeyes takatouns babaw, sisiyas tasiyas baloum neiweiys. d6 CYeisuw iligen, inek mana̱wen vin, iyous naman, itamnow; bo ibwein, ivag kaeis ikams. 85 kIlisawes sinagog towen siney Yemes, Yon; sisiyas Saymon, Andiluw, mo isiws wasibunatum tasiyas; togo yawan Saymon ikatoun nimmasis, won muyamuy; idibakes Yeisuw ma̱wan. Y4 -Butun towen nuwanaw in vena babaw Galiliy waseg. Takatouns ivag mo ibweins $3 CAsibabaw ikines, isom ninous, illivans sisiyas wasigeis, ilansa, “Aw-kaleiwag towen? Adok kweivaw sinap, tawtoun. Idibek yeiluw mo ikanow aygan.” d2 CYeiluw iligen, mo iweiy gamag towen kabalamat, aygan avakaein iwak, ikilev, mo inoun. P1 Tage Yeisuw idibek, ilana, “Kukwa̱pay, kukilev gamag towen.” L0 Sinagog wanuwan, takayyeiluw teitan nises, ikin Yeisuw, iwak; tasiyas yeiluw ilansa, “Gum-Nasalet ya̱koum Yeisuw, awoum kuyagagem. Kulisawem kunoun. Akakina yak Yowbad natun ya̱koum.” / Iliganes nakatimlakay, isom ninous, peinan ma̱wana takaleiwag mounid, nag ma̱wan tasiyas takatimlakeins kaleiwag. n. WInounas ineis Kapaneyum. Sabat waseg isiw in wabuntuman tapwa̱loul yagan sinagog, ikatimlakay. - Yeisuw ikines, mo idawes tasiyas asteiy, ilisawes gog times Sebediy wa̱wag siney natouwats, mo ibukunis Yeisuw. Takayyeiluw teitan , Inounas nag kadiveiyov, ikines Sebediy nitun, Yemes son bwadan sisiyas tasiyas nawnataws wanuwan siwag iymiyeims wot. H+  Iliganas tasiyas; mo ilavewas siwot, ibukunis gog Yeisuw. }* uYeisuw idibakes, ilana, “Kumeis kwabkunigs yey, mo basekeimiy miwotet kweitan, va̱gan bukukwanes gamags.” ) Yeisuw inoun in ivvayal wadadan yevagam avakaein, yagan Galiliy, ikin Saymon son bwadan Andiluw iplapouls, peinan siwotet poul-wan. &( G Wankuyeim mo iyousis Yon inawes wa̱deil, Yeisuw mo iyum im waGaliliy, Yowbad liva̱nen bwanabwein waseg igeiguy mamagin, ilana. “Yowbad nakaleiwag bo bisap tut towen waseg. Kadiloka kulavewas amisinap kalbaleb, kusimounids livan bwanabwein waseg.” Idawes taplapouls asteivas u' e Ikous, kululuwan Yowbad mo ikayeb Yeisuw in wanawoud, isiw nawoud makaw waseg, sinawavas yam Seitan iyyakwen. Nawoud towen bulawud man nisesus, tage min-liba̱lab inekes Yeisuw imtakavates. Yeisuw isilamaw geiguy ven Galiliy waseg & ' Aygan teitan walba̱lab ilivan, ilana, “Ya̱koum natug bwanabwein yak. Singaya ibwein nanoug waseg ya̱koum.” Seitan iyakwen Yeisuw % + Ibaptays ikous, iga̱lag, mo ikin liba̱lab bo itavis, Kululuwan ibus im, iton wakunuwatan, ankakin ma̱wana bwabun italbelub im watinow. $ { Misumkwey towen, Yeisuw meinoy neim Nasalet wawnuwan ven Galiliy, iwek Yon, mo ibaptays Yeisuw, lay Yoldan waseg. # Yon igeiguy, ilivan ma̱wan, ilana, “Yey nag tatawtoun, nag. Tatawtoun wankuyeim beim. Nag kadilokeig bakulul bakablev inasandol. Deisa babapta̱yseimiy wayevagam, towen gog mo bibapta̱yseimiy Yowbad Kululuwan Bwanabwein waseg.” Yon ibaptays Yeisuw b~^}|6{nzkyyzxxJww`vvvuuLtrraqpoo-nnSmmGlOkjiiShhzgffFeddDcc|cbba`/__C^^T^ ]\\[ZYYeXWWQVVUjTShSRQQ=PyOO3MLLL7K JIHH\GG FxF0EDDxCC>c=<;W:>: 9Q8m77u6655X44-33 2^11 0q/k.--Z,++*i* ((+%%#$$t#"s"!S % i5(VBNt"\-mB 5 t#OtC:(o DaGuyaws nawotet towen; bo isom nanouds.’ ” 1'[ “Adok nag kukwakins liva̱nen, Bukitab waseg nises mamagina:‘Wululay towen, tawteleins bunatum nipiyaves,
tage bo imlavag anma̱wamwan bunatum. 3&_ “Tamwey taginibag towen ininuway, ilana, ‘Aveiyag bavag?’ Adok bo binekes, tasiyas tamtakavateins bag bikatimates, bisek gog siwotet gamag mwasinis wasigeis. i%K “Mo ituts, inekes, iweiys taw mtowen, tamwey natun, mo inupes, ilaves, in watoulan bag. A${ “Nag gog. Tasiyas tamtakavateins bag illivans, ilansa, ‘Kukines tamwey towen natun beim. Kumeis, taweiys; igaw gog tamwey towen bikanig, mo bitakawes dakiyays, bag towen.’ # “Ikous natouwats babaws, anmwa̱net natun tatonen nises, mo ikayeb binekes; ilana, ‘Bo bivna̱ses natug o bisiwyoubus.’ " “Im, ikayeb-vak tatounun; in mo iweiys, ikatimates. Wankuyeim ikayabes babaw, mwasinis iwaweiys, mwasinis ikatimates. k!O “Mo ikayeb tayuwein-vak, inekes tasiyas tawteleins bag, iwaysa wakunun iyagages; mo iyum. N  “Inekes, mo iwaweiys; nag kan isekes, ikayabes, makava iyum. -S “Wankuyeim anagin tutan bo bimwanoug ivag sivinan bikamkwen, mo ikayeb natouwat binekes tasiyas tawteleins bag, anagin bikow bimey, tamwey towen bikamkwen.  9 Ikous, mo isilamaw nakabebay, isekes mamagina, “Bigulen gleip teitan tamwey isop; kal ilev ikous wadadan bag palavas; wayn kasinen ivkaes ikous; tamtakavatein bag nabunatum iwlul ikous; mo isekes gamag mwasanin siwotet va̱gan biwwotets inabag, mo inoun in kweitan ven, isiw. )K !Mapuna ikatimapus Yeisuw aygan, ilansa, “Nag kakakin.” Iw to Yeisuw, ilana, “Yey-vak ma̱wan, nag badibakeimiy kal nisekeig gunawotet towen.” 9 “Tage awoum talansa, ‘Gamag teitan isek nawotet’; mata ge gamag babaw biyagageids, peinan isimounids waseg Yon, idokes palopit tatonen.” =s Iliganes, illivans sisiyas, ilansa, “Kukin bitalansa, ‘Tamads walba̱lab,’ mtowen Yeisuw bikatimop aygads bilana, ‘Aveiyag wawun nag kusimounids waseg mtowen Yon?’ F “E, kudibakeigs silawun Yon inawotet waseg ibapta̱yses gamags. Tabta Tamads walba̱lab isek nawotet towen, o gamag teitan watinow isek nawotet? Kudibakeigs silawun nawotet Yon.” ! Iw to Yeisuw, ilana, “Kweitan youd bakatiga̱neimiy, kudibakeigs, mo badibakeimiy silawun gunakaleiwag silma̱nin gunawotet towen. :m Wankuyeim mo inounas, vayuwein ineis Yelusalem. Ineis Yelusalem, Yeisuw ininoun wanuwan Yowbad nabunatum, mo iweis tasiyas tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas takatimlakeins kaleiwag sisiyas tammwayas, inekes Yeisuw, ilansa, “Aw-kaleiwag towen? Kal isekeim mukwaleiwag silma̱nin muwotet towen?” \1 “Kukin bukunitougs Yowbad waseg, aveiyag gamag asisinap waseg yakamiy kuninuwes, kunumlaves, bikalin nuwamiy. Igaw Tamads walba̱lab mo biwidimiy binumlev amisinap kalbaleb yakamiy.” Yeisuw nakaleiwag   “Mapuna badibakeimiy, kukin bukukululs bukunitougs Yowbad waseg, kukwakins-wan bisekeimiy, mo bukuba̱nes youd tasiyas. 'G Iw to Yeisuw, idibakes tasiyas, ilana, “Livan mounid badibakeimiy. Kadiloka kunmises Yowbad va̱gan wotet tawtoun biwtel. Kal yak bukubidek koy towen, kulana, ‘Kunoun kun kumukul wabwanit,’ tage nag beivag nanoum akweiy, bukunamisa-wan, mo bivag ma̱wana amlivan nukulivan. ]3 Pita inuway, mo ilivan ilana, “Tamwey, kay kaywen nukwawtun bo ikalayag.” ]3 Iyam nen ga̱boug, ininounas wa̱ked, mo ikines yaveinun bo ikallayaga ikous. Y+ Kwayav waseg Yeisuw siney navamul mo ilisawes wunovek. Yaveinun ikallayag O Tasiyas gog tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag iliganes anilivan, sivines kid ama̱wan bivkakes mo biyablebes; tage iwenes peinan gamag babaw igoulus, sivines biliganes nakageiguy. B} Ikatimlakes, ilana, “Bukitab wanuwan livan nises mamagina:‘Ven babaw gimgilis bidokes gunbunatum nitoug buntuman.’ Tage yakamiy nukuvkakes mamagina buntuman veinaw.” O Nag itam va̱gan gamag bikokews kunes wanuwan Yowbad nabunatum. V% Inounas ineis Yelusalem, isiws wanuwan Yowbad nabunatum mo ikayabes tasiyas taggimmwals wabunatum, siteibol ikatitan tasiyas nikatimapus money dakul waseg, o ikatitan abes tasiyas niggimwals bwabun. C  Iw to Yeisuw, ikawtun kay kaywen, ilana, “Adok nag bukuvgavaw beivag anagim, beikams gamag, nag.” Navamul iliganes anilivan towen. Ikayabes taggimwals wanuwan Yowbad nabunatum # ? Anamoun, ikin kadiveiyov yaveinun nitet, sam yageivein, idoki anagin biban beikam; iwekey gog nag; makava yageivein. Peinan nag tutan beiwuw. Igaw. R  Iyam nen ga̱boug ilisawes Betaniy bineis Yelusalem, ivag anamoun. O  Yeisuw inoun in wunovek Yelusalem, isiw in wanuwan Yowbad nabunatum bunavakaein, ikin palatan palatan, youd babaw ikikin ikous, mo iyum ineis Betaniy siney navamul; bo iboug. Ikawtun yaveinun [ / Tamads Deibid nakaleiwag bukuwgow.Tanuwagan liba̱lab bo bikatinabweids.” / Tasiyas tamumugwas sisiyas takkuyeims iwkuwaks, ilansa,“Osana! Yowbad bikatinabweids.Kakavasim nukum daGuyaws yagan waseg. r] Mwasanin gog asikweim iyaves wa̱ked, mwasanin isa̱ves amweilok yayagein wanawoud iyaves wa̱ked. q[ Itams tasiyas, mo imeyes donkiy waseg Yeisuw, asikweim isenas watapwan mo imwen isin wakunuwatan. [/ Mo ikatimapus ages ma̱wana Yeisuw nikatimlakes; ilivans ma̱wan, mo itams.   Ilikus vitulen, tage gamag mwasanin nitablawaws wadadan ilivans gog, ilansa, “Aveiyag wawun kulikus donkiy mana̱wen?” |q Inounas tasiyas mo iba̱nes donkiy wavtakon ven, niyawanis kayon wamatan koukwed nititoy, mo ilikus vitulen. 'G “Kukin teitan gamag bilivan, bilana, ‘Aveiyag wawun kulikus donkiy na̱wen?’ kulansa, ‘Tanuwagan sivinan. Nawotet biyakous, mo biyamen.’ ”   Yeisuw inoun in wunsiyas ven Betepeig o Betaniy, walasin koy yagan Oliv, kakita mo bisap Yelusalem waseg. Mapuna mo idibakes navamul asteiy va̱gan bimugwas kid bineis ven wunkakit, ilana, “Kuneis ven towen wamatads, bukusiws wanuwan mo bukuba̱nes donkiy na̱tan, kayon niyawanis vatul waseg, gamag nag itotouws waseg. Igaw. E, bukuba̱nes mo kulikus vitulen, kutokes kumeyes. 1 4Yeisuw gog idibek, ilana, “Nukusimounid waseg yey, mapuna bo kubwein; bweina kunoun.” Nuwanaw ilal matan, mo ibwa̱kun Yeisuw waseg.+ 3Inek Yeisuw, Yeisuw ikatigan, ilana, “Aveiyag sivinam bavag peinam yak?” Iw toukwaw towen, ilana, “Tamwey, sivinag beilal matag.” O~ 2Togo ilavew anpwa̱lum, nuwanaw mo itamanaw, inoun inek Yeisuw. } 1Yeisuw gog im itom, ilana, “Kudibakes beim.” Mapuna idibakes toukwaw towen, ilansa, “Bweina kutamanaw kum. Bo idaweim.” |% 0Babaw gamag bo ika̱nes, ilansa, “Kukwa̱pay.” Togo singaya iwkuwak, ilana, “Ya̱koum Deibid tabun ya̱koum, binok nuwam yey.” #{? /Toukwaw towen iligen butun gum-Nasalet yagan Yeisuw, peinan bo neim, mo iwak, ilana, “Yeisuw, ya̱koum Deibid tabun ya̱koum, binok nuwam yey.” sz_ .Ikous anilivan towen, inounas oko ineis Yelikow, ikanapels Yelikow binounas siney navamul sisiyas gamag babaw. Toukwaw teitan nissin wadadan ked ininitoug money wasigeis gamag babaw; yagan Batamiyas, peinan taman yagan Tamiyas. Ey -“Gimgilitoun yey bo ma̱wan, nag am va̱gan bukulabeigs, tage balabeimiy yakamiy, o mwamovag batam mamagina baymiyiseimiy tababaw yakamiy.” Toukwaw towen Batamiyas ikiplal matan _x7 ,“Kal yakamiy sivinan bimlavag mitamumug, kadiloka biwotet silma̱nin miwotet. bw= +“Tage yakamiy nag ma̱wan. Kal yakamiy sivinan biguyaw bweina bimlavag mitouwat. Fv *Mapuna Yeisuw idawes bimeis, binekes; imeis mo idibakes, ilana, “Kukwakinsa tasiyas idokes guyawaw tobwag ven wasigeis, ikaliwages sigamag, siwotet kweitan kweitan isekes biwteles. Su )Navamul gog tasiyas sinawatan iliganes, mo ikawkunes Yemes son Yon. 6te 'Ilansa, “Ikadilokem-wan.” Iw to Yeisuw, ilana, “Mounid bukumwamwes kwa̱vig towen yey ba̱moum o bibapta̱yseimiy ma̱wana bibapta̱yseigs yey; tage nag kadilok bakaliwageimiy va̱gan bukusinis wagunka̱tay o wagunkimaw, nag. Tamag nakaleiwag towen, bikaleiwag kalisiy bisinis wadadag.” Cs &Yeisuw idibakes, ilana, “Nag kukwakins silawun mikanitoug towen. Tab kadilok bukumwamwes kwa̱vig towen ba̱moum, o tab kadilok bibapta̱yseimiy ma̱wana bibapta̱yseigs yey?” {ro %Iweis tasiyas, ilansa, “Igaw muguyaw waseg, kutam va̱gan bakasin teitan wamkwa̱tay, teitan wamkimaw.” .qW $Ilana, “Aveiyag sivinamiy?” ~pu #Sebidiy nitun tasiyas Yemes son Yon mo inekes Yeisuw, ilansa, “Tamwey, sivinem bukutam aveiyag bakalivan.” o Inounas wa̱ked bineis kid Yelusalem, Yeisuw imug, navamuls wankuyeim bo ikubukub nuwes, sisiyas bod mwasanin wankuyeim aspwa̱yat. Inounas ee... mo idawes navamul sinawatan teiy, vayuwein inekes, ikamteles aveiyag igaw mo bilivet, ilana, “Bitaneis Yelusalem, teitan gamag mo bisilkodeig Gimgilitoun yey, mo biyousigs tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas takatimlakeins kaleiwag, biyateleigs bisekeigs wasigeis tobwag ven gimgilis va̱gan beiweigs, bikatimateigs; tasiyas gog bisiba̱weigs, bigusugs, biwaweigs vatul waseg, ikous mo bikatimateigs; yam kweitoun mo ba̱kit vayuwein.” Yemes son Yon initougs waseg Yeisuw n “Tage babaw tasiyas tumumug bikuyeims, o tasiyas takukuyeims mo bimugwas.” Sivtounun Yeisuw ilivnek bikanig mo beikit vayuwein Hm  Yeisuw ilana, “Mounid adibakeimiy, kal yakamiy bilisow naven, budan, nunet, inan, taman, nitun, o napwepway, va̱gan bikanow agulivan bwanabwein, nagein tut towen mo biban lakatutan nabunatum, budan, nunet, inan, nitun, napwepway; tage gamag mwasanin biyagages; igaw gog tut wanakougwaw mwamovan bises bisigeg. Yl+ Iw to Pita, ilana, “Yakamey gog nakapiyev mavavag babaw mo kabkunim.” k! Yeisuw bo ikinbunikes tasiyas, ilana, “Gamag wasigeis na-ikadilok, tage Yowbad bwein kadilok, peinan Yowbad kadilok youd babaw.” j Tasiyas gog singay isunasun ninous, illivans sisiyas, ilansa, “Kalisiy kid beisiws Yowbad nakabkaleiwag waseg?” >iu Navamul gog iliganes anilivan sitovek, bo isunasun ninous. Vayuwein Yeisuw mo idibakes, ilana, “Sigwey, singay keikay tasiyas guyawaw beisiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag waseg. Mansiyas kamel beisiws vas analeg kalimwey-nen keikay, tage guyawaw beisiws Yowbad nakabkaleiwag waseg, singaya keikay.” h Yeisuw gog itouvin, idibakes navamul, ilana, “Singay keikay tasiyas guyawaw beisiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag waseg.” qg[ Mto taw bo isisiyuw nanon, mo itamanaw, inoun, singay igeg nanon, peinan nawliyoug babaw, ikayus. f  Togo Yeisuw ikin taw towen, ikalin nuwan waseg, idibek, ilana, “Katanoka sinap ika̱bwag waseg yak, kadiloka kuymayis muvavag babaw, maysan kukow, kuvgen, kusekes tasiyas tasimavs, mo kum kubkunig; tage maysan bwein igaw mo bukuban walba̱lab.” e Iwa̱ge, ilana, “Tamwey, igaw-o wagwa̱dig asilamaw kaleiwag tasiyas oko nagein igawa avvalut kaleiwag tasiyas wasigeis.” d} Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyag wawun kudokeig toubwein yey? Toubwein anmwa̱net Yowbad. Adok kaleiwag tasiyas kukwakin: awoum kuweiy gamag, awoum kwanavay mav, awoum kuveinaw, awoum kuyaweid, awoum kusilponay, o kuvna̱ses tamam son inam.” +cO Ikous, ininoun wa̱ked, mo teitan taw isawl inek, ikulul avakaein wamatan, ilana, “Takatimlakay bwanabwein yak, aveiyag bavag mo mwamovag nag beikous?” b# Ilivan ikous, iwliboub gamagal wasigeis, naman isen wawous, anilivan bwanabwein mo isekes gamagal tasiyas. Guyaw teitan ipiyev Yeisuw !a; “Mounid adibakeimiy, kukin beivag ninoumiy ma̱wana gamagal mo bukutams Yowbad nakaleiwag waseg, mo bukusiws wanuwan. Kukin gog nag, bo nag.” (`I Yeisuw gog ikines, mo ika̱nes, ilana, “Gamagal bweina bimeis waseg yey. Awoum kusilbwades, peinan tasiyas wanuwan Yowbad nakaleiwag mamagina gamagal. _5 Wankuyeim gamag mo imeyes nitsiyas, sivines Yeisuw naman bisen wawous. Tage navamul idokes kid bisilbwades gamagals, awoum kid bimekes Yeisuw. ~^u “Na̱wen-vak kukin bipiyev namwan, o beivay gog son tayuwein taw mo bikanavay mav.” Yeisuw sivinan gamagal "]= Yeisuw mo idibakes, ilana, “Kukin kal bipiyev nakwav, bivevaw gog nayuwein vin, mo biyageg nakwav tatonen, peinan taggeinawl towen ikanavay mav. \{ Ikous, iyums ineis wanbunatum, navamul mo ikatiga̱nes vayuwein, sivines kid bikakins silawun nakatimlakay towen. J[  “Peinan Yowbad bo ilaten, awoum gamag bilivis, awoum.” dZA “Tage kweiboug Yowbad niginbun gamag kuda̱taw son kuda̱vin, mapuna taw bilisow taman son inan, binek nakwav, mapuna asteiy bimlavag wous katanok. Nag teitan na̱tan, nag; wous bo ilatanes imlavag katanok-wan. fYE Iw to Yeisuw, ilana, “Peinan ninoumiy keikay yakamiy, mo isekeimiy nakaleiwag towen. |Xq Ilansa, “Moses bo itam, nakaleiwag ma̱wan towen, kukin vin bitapiyev, inalet bitalel tasek mo tapiyev.” \W1 Iw to Yeisuw, ilana, “Kweiboug Moses bo isekeimiy mikaleiwag, ama̱wan?” V# Tasiyas gog Palisiy mo inekes Yeisuw, sivines kid biyakwanes, mo ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Tab kadilok bitapiyev dakwav, ne?” `U ; Ikous, mo itamanaw Yeisuw, inoun in wawnuwan Yudiy mo iga̱pel lay Yoldan, in palatan. Vayuwein-vak gamag babaw mo ikatuyouns ininekes Yeisuw, mo ivgavaw katimlakay gamag wasigeis, peinan nawotet tut babaw ma̱wan. 5Tc 2“Sol bwanabwein bo bwein. Kukin gog sol bigeg, nag sabal-nen bitaban vayuwein. Sol bises wasigeis yakamiy bo bwein, va̱gan bukumsamwas simsimiyas wasigeis.”1S] 1“Kov bigabuds va̱gan bitayayan. R# .“Kukin matam bikatsilakeim silma̱nin amsinap kalbaleb, kadiloka kugut kulev, igaw wankuyeim matam palatanok mo bukusiw wanuwan Yowbad nakabkaleiwag. Awoum matam paley bilaveim bukun wadiginasim; simwa̱mwats bitatets wa̱wom; o kov bigidaged-wan; nag beimat. AQ{ -“Kukin gog kakeim bikatsilakeim silma̱nin amsinap kalbaleb, kadiloka kubob, wankuyeim kakeim palatanok mo bukuban mwamovam. Awoum ge kakeim paley bilaveims bukun wadiginasim. bP= +“Kukin gog namam bikatsilakeim silma̱nin amsinap kalbaleb, kadiloka kubob, wankuyeim namam palatanok mo bukuban mwamovam. Awoum namam paley bilaveims bukun wadiginasim, kov nigidaged bigabum tut nag beikous. ]O3 *“Gamagal tasiyas isimounids waseg yey, kukin kal bikatsilakes silma̱nin bikakins sinap kalbaleb, singay kalbaleb mo bilouvat gamag towen. Kukin gamag mwasanin bikawes dakul avakaein biyawanis kayon mo bilaves bein wabwanit, nakalbaleb towen kalamwey; tage kukin bisesuna ee... bikatsilek teitan gwad, singaya kalbaleb mo bilouvat. N' )“Kukin kal bisekeimiy amisoup bukumoums peinan kuwteles Kelis nawotet, mounid adibakeimiy nag biyamkwen maysan mtowen. Sinap kalbaleb 0MY 'Yeisuw gog ilivan, ilana, “Awoum kusilbwed. Nag kal biwotet tawtoun yagag waseg mo nuwanaw bitawyageig, nag. Kukin kal nag isilbwadeids mamagina ilabeids-nan. L' &Iw to Yon, ilana, “Tamwey, nakakin taw teitan ikayabes yeiluw, yagam yak waseg, kasilbwed, peinan nag ibwa̱kun wasigeis ya̱kids.” 6Ke $Ilivan ikous, mo itok gwad teitan, imey, isein wamtes tasiyas, mo inup iwlibob, idibakes, ilana, “Kal ya̱koum bileb teitan gwad, ma̱wana gwad towen, peinan gungamag towen, mamagina bilabeig yey, o mamagina bileb mtowen Tamag nikayabeig nam.” Kukin gamag nag bisilbwadeid mamagina bilabeid MJ #Mapuna isin, idawes tasiyas sinawatan teiy, imeis, idibakes, ilana, “Kal yakamiy sivinan biguyaw, kadiloka bimlatoul, babaw gamag bimugwas, mtowen bikuyeim, o bikanow ages gamag babaw.” _I7 "Tasiyas gog isesusa ikka̱pays, peinan wa̱ked nikamnimans, idokes kal biguyaw. Hw !Inounas ineis ven Kapaneyum, isiws wabunatum, mo ikatiga̱nes, ilana, “Aw-livan wa̱ked nukuliva̱nes, ne?” rG] Anilivan towen na-ikakins tasiyas; aspwa̱yat bikatiga̱nes silawun livan towen. Tasiyas astamumug CF Inawotet gog ikatimlakes navamuls, ilana, “Gimgilitoun yey, teitan gamag bisilkodeig mo gamag mwasanin biyousigs, beiweigs bakanig, bammasis kweitoun yam mo ba̱kit vayuwein.” cE? Ilisawes ven towen, mo ikanpeles Galiliy, inounas; tage nag sivinan gamag bikakins. 0DY Iw to Yeisuw, ilana, “Singay keikay anka̱yob bitakayabes tasiyas; misinaka bitanitoug waseg Yowbad mo bitakayeb.” Yeisuw ilivnek bikanig mo beikit vayuwein C- Wankuyeim Yeisuw mo inoun in isiw wabunatum, navamul mo inekes, tasiyas-wan illivans, ilansa, “Aveiyag wawun na-ikadilokem bakakayeb?” EB Yeisuw gog iyous naman, itamnow gwad towen, itamanaw. A Iligen, mo iwak, iweiy gwad towen, itatat won, mo ilisow gwad kabalamat nimmasis ma̱wana takanig, babaw gamag idokes bo ikanig. \@1 Yeisuw gog ikin gamag babaw isisawls imimeis, mo idibek yeiluw towen, ilana, “Yeiluw yak, gwad towen nukuvag nikakon, adibakeim kulisow gwad towen, kusiwana, awoum kuvgavaw bukumek gwad towen; awoum.” m?S Gwad to taman mo igel, ilana, “Asimounid-wan; tage kulabeig va̱gan basimounid beibwein.” >- Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyag wawun amlivan kulana, ‘Tabta ikadilokeim’? Kukin bitasimounid, sinap o wotet babaw mo bikadilokeid.” }=s Yeisuw mo ikatigan taman, ilana, “Kweivin tut ankatoun ma̱wan?” Ilana, “Igaw-o wagwa̱din. Tut babaw iwaweiy, ikalivatow in wa̱kov o wayvagam, sivinan bilbaleb. O Tamwey, tabta binok nuwam yakamey? Tabta ikadilokeim bukulabem?” < Imeyes gwad towen waseg Yeisuw, yeiluw ikin Yeisuw, iweiy gwad towen, itatat won, ikalivatow wapwepway, ikanivnavin, ipoul wadon. ; Iw to Yeisuw, ilana, “Takakons yakamiy! Tut kadiveiyov sigwey yakamiy nitasesus bo asoumat. Gwad towen kumey waseg yey.” : Iw teitan gamag, ilana, “Tamwey, natug towen amey va̱gan bukukin, peinan yeiluw neiweiy bo ikakon. Kukin beiweiy mo bikalavatouw bikabala̱wein, beipoul wadon, bikakil kimwatun, bilamtumweitol won. Bo adibakes muvamuls va̱gan bikayabes. Iyokons bo nag.” F9 Iw to Yeisuw, ilana, “Aveiyag silawun mikamniman?” ^85 Gamag babaw ikines Yeisuw bo neim, isom ninous, isawls inekes, imulouls sisiy. f7E Yeisuw siney navamul asteitoun, tavasin gog mtowen, mo iwloubus iwekes navamul meivek-wan watinow nisesus, ikines gamag singay babaw nisiwnis, tasiyas takatimlakeins kaleiwag nikikamnimans sisiyas navamul mwasanin. d6A Yeisuw gog mo idibakes, ilana, “Ilaytiy iginmug, ikatilow youd babaw. Tabta kukwakins silawun Bukitab liva̱nen Gimgilitoun nises, mamagina, ‘Gamag bipiyaves; a̱ban bigeg singay’? Adibakeimiya mtowen-vak Ilaytiy bo neim, itam ninous mo iyagages towen, ma̱wan liva̱nen nises Bukitab waseg.” Gwad teitan takatoun Yeisuw ivag ibwein 5) Iweis tasiyas, ilansa, “Aveiyag wawun tasiyas takatimlakeins kaleiwag asilivan, ilansa, ‘Kadiloka Ilaytiy bimgwey Mesay waseg’?” &4E Youd towen nag ikamteles gamag mwasanin wasigeis; tage tasiyas-wan illivans, idokes aveiyag silawun anilivan towen, “Bakanig mo ba̱kit vayuwein.” @3y Wankuyeim iwloubus, idibakes, ilana, “Youd towen nukukines, awoum kwamteles gamag mwasanin wasigeis ee... Gimgilitoun yey bakanig, ba̱kit vayuwein, mo kwamteles wasigeis.” O2 Nuwanaw mo ikins palatan palatan, makaw; misinaka Yeisuw sisiy. 1 Mo lov kweitan ilumwes tasiyas, aygan teitan iliganes wa̱lov, ilana, “Mtowen natug bwanabwein, kuliganes aygan.” 0y Iw to Pita, idibek Yeisuw, ilana, “Tamwey, bo tamwa̱saws peinan tasesus towen; bakawlul bunatoun bwan, bunatan ya̱koum, buniyuwein Moses, buntounun Ilaytiy.” Anilivan ma̱wana illivan mav; na-ikakin aveiyag bilivan, peinan aspwa̱yat. I/  Mo ikines Ilaytiy son Moses isaps, sisiy Yeisuw illivans. ).K Yam kweinim katanok ikous, Yeisuw mo itokes Pita, Yemes, Yon, ikatulags ineis koy avakaein wakunuwatan; tasiyas-wan isiwas. Wamtes mo ivag ankakin kweitan, anakweim ivag ankakin gimagim, pwapwa̱kaw igegayous; nag teitan gamag ven watinow anakweim bivag pwapwaka̱wun ma̱wan, nag. Q-  Mo idibakes, ilana, “Mounid adibakeimiy, mwasanin yakamiy nukutablawaws wasalig nag bukukwanigs tage bukusesus-wan mo bukukines Yowbad nakaleiwag beim, son natawtoun.” Yeisuw ivag ankakin kweitan ,&“Tut towen gudwouvaws tappeyaws o asisinap babaw kalbaleb. Tage kukin kal bimsin agulivan mamagina bimseneig Gimgilitoun yey; o yey-vak ma̱wan igaw tamag mititeilin waseg ba̱yum bam sigwey Yowbad nataka̱yobs, mo beivag agumwasin gamag towen waseg.”H+ %“Aveiyag mo bisek maysan silma̱nin mwamovan, ne? Nag. *{$“Kukin gog bikow wuliyoug meivek-wan, ven watinow wuliyougwan, mo biyamkwen mwamovan, adok nag bimwa̱saw, nag. )#“Kavel-tan yakamiy sivinan bikayus mwamovan mo biyamkwen, tage kukin biyamkwen mwamovan peinan gunawotet, mo bises bwein. ^(5"Ikous, mo idawes gamag babaw sisiyas navamuls, ikatuyouns imekes, mo idibakes, ilana “Kavel tan yakamiy sivinan bibkunig, kadiloka bipiyev nakaleiwag tatonen mo bikokew anklos tatonen va̱gan mo bibkunig. '7!Yeisuw itouvin, ikin navamuls, ikan Pita, ilana, “Kusineikik ya̱koum Seitan, amsinap ma̱wana gamag asisinap, nag ma̱wan Yowbad ansinap.” ^&5 Anilivan towen kamnat; toge Pita ika̱nan, ilana, “Awoum kulivan ma̱wan.” %Wankuyeim mo ikatimlakes, ilana, “Gimgilitoun yey, kadiloka a̱bag bigeg singay; kadiloka bipiyaveigs tasiyas tammwayas sisiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas takatimlakeins kaleiwag, mo bikatimateigs; yam kweitoun mo ba̱kit vayuwein.” 3$_Mapuna Yeisuw idibakes, ilana, “Awoum gamag mwasanin bikakinsa yey Mesay Kelis yey; awoum kwamteleigs; awoum.” Yeisuw ilivnek peinan bikanig mo beikit vayuwein }#sYeisuw mo ikatiga̱nes, ilana, “Tage yakamiy, kudokeigs kal yey?” Iw to Pita, ilana, “Yak Kelis yak.” ?"wIweis tasiyas, ilansa, “Gamag mwasanin idokes ya̱koum tabibapta̱ysein gamags towen Yon; tage mwasanin idokeims Ilaytiy yak, o mwasanin idokeims ya̱koum palopit teitan.” K!Wankuyeim Yeisuw siney navamul ita̱vins wunsiyas ven wawnuwan Sisaliy, guyaw towen Pilip nikaleiwag wasigeis. Inounas wa̱ked, ikatiga̱nes navamuls, ilana, “Gamag idokeigs kal yey?” t aYeisuw mo ikayeb beiyum bein wanbunatum, ilana, “Awoum bukun waven.” Pita ikakina Yeisuw nawotet DVayuwein mo ikabkwen matan, mo ikinbunik, bo ibwein. jMItamnow matan, ilana, “Akin gamag mwasanin, tage askakin ma̱wana amweilok ininounas.” wYeisuw iligen, ivakaben, inow watoulan ven, igus matan, naman waseg ikabkwen, ikatigan, ilana, “Kukin tan?” Wankuyeim Yeisuw inoun in Beteseid, imeyes takatoun teitan, ilansa, “Tabta bukwabkwen matan toukwaw towen, ne?” b=Iwa̱ge Yeisuw, ilana, “Igawa tatagouwaws yakamiy!” Toukwaw teitan ivag ibwein RVayuwein Yeisuw ikatiga̱nes, ilana, “Wankuyeim akivis bled kweinim kweiy silma̱nin kweivas tawsan gamag, kweivin gamwat kan nikambwages mo kwatikunakus, ne?” Ilansa, “Gibsinim gibsiy.” yk“Sam mitamiy tage nag kuwtusis; sam tigamiy tage nag kuliganes beibwein. Adok nag kunuways akivis kweinim bled silma̱nin kweinim tawsan gamag, kweivin kaynad kan nikambwages mo kwatikunakus, ne?” Ilansa, “Sinawatan kadiney.” Yeisuw gog ikakina ninous, idibakes, ilana, “Wawun kulansa, ‘Tanumlaves adableds’? Singay tatagouwaws yakamiy; ninoumiy nag. fEIliganes, idibakes sisiyas, ilansa, “Adok anakabebay, peinan tanumlaves adableds.” xiYeisuw mo iguyes, ilana, “Kuvna̱seimiy. Kadiloka kupiyaves tasiyas Palisiy asiyist o Elod anayist.” H Tage bo inumlaves kaeis; misinaka katanoka bled wa̱wag. zm Vayuwein mo ilisawes, itouws wa̱wag, idopels ineis palatan. Ansinap Elod o Palisiy asisinap ma̱wana yist %C Yeisuw gog singay igeg nanon, ilana, “Gudwouvaws yakamiy sivinamiy bukukines Yowbad naman mulin,” mo itabudabod, ilana, “Nag bukukines, nag.” 5 Tasiyas Palisiy mwasanin mo inekes Yeisuw, ikammnimans, mamagina iyakwanes, ilansa, “Kuvag muwotet bitawtoun ma̱wana naman mulin Yowbad.” 3_ Ikous, mo ikayabes tasiyas kweivas tawsan gamag, inounas; mtowen siney navamul itouws wa̱wag, idopels ineis ven Dalmanut. Gamag sivines Yeisuw naman mulin bikines  Babaw gamag ikamkwams, bo ikamuweips, mo ikatikunakus kan towen nikambwages, mo idagis wagamwat, imlavag gibsinim gibsiy. 6eAsiyin mwanayun-wan nisesus, ikow wanaman, mo initoug Yowbad waseg, ikalin nuwan peinan in. Ikous, mo idibakes navamul va̱gan bikawes bisekes babaw gamag, mo isekes. iKIdibakes gamag babaw, ilana, “Kusinis wapwepway.” Wankuyeim mo ikow bled siyas kweinim kweiy, ikalin nuwan Yowbad waseg, ikivis bled siyas, isekes navamuls va̱gan bivaganes; mo ikawes isekes babaw gamag wasigeis. Y +Iw to Yeisuw, ilana, “Akweivin amibled?” Ilansa, “Kweinim kweiy.” z mIweis navamul tasiyas, ilansa, “Ven to nawoud makaw; ama̱wan bitavakamus gamag tasiyas? Kan gog nag.” { o“Kukin bakayabes bineis wasiven asimoun-wan, adok bisoumats wa̱ked. Peinan mwasanin siven kadiveiyov.” \  3Misiya̱mun towen, babaw gamag nikatuyouns nimekes vayuwein Yeisuw, nag ivag kaeis beikams, mo idawes navamul, imekes, idibakes, ilana, “Bo inok nuwag gamag tasiyas babaw nikanatouns waseg yey, kaeis gog nag. J  $Yeisuw gog idibakes, ilana, “Awoum kwamteles gunawotet towen, awoum.” Anilivan babaw ma̱wan, tage nag ikanawes, singaya illivans-wan inawotet bulagan. Singaya isom ninous, ilansa, “Inawotet babaw singay bwein. Takakons ivag ibweins mo iliganes livan, o tasiyas asilivan wadadan ivag mo ilivans bwein.”M#Nuwanaw ikaliyow teigan, mayen ibwein, anilivan mo ididumwal. ta!Yeisuw itok takakon towen, ilisawes gamag babaw, mo teigan paley ikawgil didin waseg, mo giwun waseg iwlik mayen; ikous iyey, ikin walba̱lab, singay igeg nanon, mo ilana, “Epipat.” (Aga-Muyuw waseg mamagina “Kwaliyow.”) w Mo imeyes takakon teitan, anilivan wadadan-wan, ilansa, “Tab kadilok bukusen namam wa̱won, takakon towen.” Wankuyeim ilisow wunsiyas ven walasin Ta̱yil, ikanapel Saydon, in yevagam avakaein yagan Galiliy, wawnuwan Dekapolis. q[Inoun in wanbunatum, iban natun nimmasis wa̱keb, yeiluw bo ilisow. Takakon teitan ivag mo ibwein c?Iw to Yeisuw ilana, “Amlivan bwein. Kunoun kun, kukin natum, yeiluw bo ilisow.” 7Mana̱wen vin ikatimop aygan, igilagel, ilana, “O guyaw, mansiyas awuk-vak waskawan teibol beikams musmusan gamagal asibled ikalka̱louws.” RIw to Yeisuw, ilana, “Wanmugwana bavakamus gamagal. Awoum bakow gamagal kaeis basekes mansiyas awuk beikams, awoum.” Ilivan ma̱wan peinan min-Yudiy idokes tobwag ven gimgilis mamagina awuk. 7Vinen-Saloponis na̱tan, nag vinen-Yudiy; tage bo iligen bulagan Yeisuw nises ven Ta̱yil waseg, mo inoun inek silma̱nin bikulul binitoug waseg, peinan yeiluw neiweiy natun kuda̱vin, sivinan kid bikayeb yeiluw binoun; ilana, “Kum kwayeb yeiluw towen neiweiy natug.” !Ikous, Yeisuw itamanaw in wawnuwan ven Ta̱yil; mo isiw in bunatum kweitan, nag sivinan gamag bikakins; nag gog, ta-ma̱wan bisowum. }~s“Sinap tasiyas kalbaleb wanuwan gamag bisap mo biyabik gamag towen.” Nen-Saloponis isimounid waseg Yeisuw 2}]Wankuyeim mo ilivan, ilana, “Aveiyag wanuwan gamag bisap bein wamnat, youd towen biyabik gamag. Peinan wanuwan gamag bispuy nakanuway kalbaleb, subwan, veinaw, katumat gamag, kanavay mav, mitmwamon, kameiliw, katadividav, kalimwa̱saw, silponay, livan kalbaleb, kaya̱pam, sinap kalbaleb. 1|[Iw to Yeisuw, idibakes, ilana, “Adok yakamiy-vak tatagouwaws yakamiy! Youd babaw watoulan gamag beisiw wa̱won, nag biyabik, nag. Peinan nag beisiw wananon; misinaka in watoubun wankuyeim mo bipwal bein wamnat.” Yeisuw anilivan towen waseg ikabwein kan babaw; nag kweitan bwaboum, nag. {Ilivan ikous, ilisawes gamag babaw, inoun in wanbunatum. Navamul mo ika̱tiganes Yeisuw, sivines kid bikakins nakabebay silawun. z“Nag aveiyag watoulan gamag beisiw wa̱won biyageg, nag. Tage aveiyag wanuwan gamag bisap bein wamnat mo biyageg gamag towen.” yyYeisuw mo idawes gamag babaw, isineikimas, idibakes, ilana, “Babaw yakamiy, kuliganes agulivan mo bukukwakins. cx? “Amikikun towen waseg bo kugulekwes Yowbad nakaleiwag. Amisinap babaw ma̱wan.” ;wq Mamagina kutams va̱gan bikamgwayes taman o inan. (vI Tage yakamiy mikaleiwag mamagina:Gamag bweina bidibek taman o inan, bilana,‘Bo akatibom youd towen silma̱nin Yowbad; ta-ma̱wan basekeim yak.’ 'uG “Kweiboug Moses ilivan Yowbad nakaleiwag mamagina:‘Kuvna̱ses timmiyas o inmiyas,’
o ‘Kukin kal biyeg taman o inan, kuweiys beimat.’ t{ Mo idibakes, ilana, “Singaya kusinaps, tage kupiyaves Yowbad nakaleiwag, mo kukwatilawos mikaleiwag tatineimiy. bs=“Yowbad nakaleiwag bo kupiyaves, tage kutams waseg gamag mwasanin sikaleiwag.” r Makava itapwa̱louls waseg yey,Peinan nag ikatimlakays gunakaleiwag,
tage gamag mwasanin sikaleiwag ikatimlakays.’ qwIwa̱ge Yeisuw, mo idibakes, ilana, “Tayyaweid yakamiy! Palopit towen Isaya ilivnek livneimiy, kweiboug Yowbad anilivan ilel, bo ikunakeimiy, mamagina:‘Gamag tasiyas isiwyoubugs wudousa mav waseg;Tage ninous nag imekeig. DpTasiyas Palisiy sisiyas takatimlakeins kaleiwag ikines, mo ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Aveiyag wawun muvamul nag ikikunis tammwayas sikaleiwag; nimes bikibik sona ikamkwams.” bo=Tasiyas gog Palisiy asisinap kweitan, sisiyas min-Yudiy babaw; kukin nimes nag biwidis beibwein, nag beikams; peinan ikikuns tammwayas asisinap waseg. Asisinap ma̱wana kukin beinoys wamaket bimeis, biwidis nimes mo beikams; kukin nag biwidis nimes nag beikams. Asisinap babaw ma̱wan, iwdiwids askwa̱vig, askunasoup, sikabmavin, o abes. >n wWankuyeim tasiyas Palisiy sisiyas takatimlakeins kaleiwag mwasanin meinoy nimeis Yelusalem, ikatuyouns imekes Yeisuw; ikines navamul mwasanin nag iwidis nimes, tage sona ikamkwams. my8Yeisuw am-palawen binoun bein, takinew wunkakit, o takinew wunovek, o takinew wanawoud, tasiyas towous mo bikawes takatouns biseinis wavtakon ven, mo binitougs va̱gan bikabkwanes matan anakweim; o kalisiy tasiyas ikabkwanes mo ibweins.l-6Ineis wanakaew, towous bo iwtusis, isisawls, ineis vena babaw, ikawes takatouns nimmasis wakabes, imeyes am-palawen iliganes Yeisuw nises. ~~B||_{zyy2xw1uussZqponmllIkk)jrihgg&fedccpbaa`Z___*^]]4\[[/ZlYYnXX3WW1VUUJTTS;R@QPPJOONMLLaKJJDJIIHGG FMEEMDD@CCABBAA-@?>>T=[Kukin bweina bawekeim ambwabwal yey, kadiloka kutam waseg mtowen, peinan ma̱wana yey. je OE, mutouwat towen bo imlavag bwadam, peinan isimounid Yeisuw waseg. Yey-vak apwa̱kit waseg taw towen; tage ya̱koum-vak kadiloka bukupwa̱kit peinan bwadam tatoneim. Bo iyekelesiy, mo imlavag bwadam-vak daGuyaws waseg. d Adok tut kadiyakus waseg niyamkwaneim mutouwat towen, va̱gan beiyum biwekeim mo bisesun bisigeg mugwamag bwanabwein towen. Ac }Nag gog, awoum basilponay o bakayus gamag towen; awoum. Adok beivag sivinam mutouwat towen; awoum basimkineim va̱gan sinap to bwein bukuvag; tage tatoneim-wan bukutam, bo bwein. b 7 Sivinag kid bakayus natug towen, atimapum ya̱koum, peinan ililabeig wa̱deil nases. O yey nases wa̱deil peinan takawein liva̱nen Yeisuw yey. Fa  Bo akayeb mtowen neiyum niwekeim, ikalin nuwag seikwan. P`  Kweiboug nag ilabeim bwein; tut gog towen singaya bilabeid bwein. _  Ayowal waseg yak silma̱nin natug Onesim. Yey ases wa̱deil bo avkek natug mtowen, peinan bo isimounid daGuyaws waseg. Q^ Peinan musiwa̱youb avakaein, kweitan youd anitoug waseg yak. Kelis waseg bweina bakabtakeim, tage nag bayakeikay waseg yak; bayowal-wan. Yey Pawl tamwey yey, nases wa̱deil Yeisuw Kelis peinan. k] QYeisuw angamag amnes singaya ibwein, peinan ya̱koum bo nukusiwyoubus tasiyas; mapuna yey ikalin nuwag, amwa̱saw peinan aligen bulagan musiwa̱youb wasigeis tayekelesiys. Pawl initoug va̱gan Pilimon beitam waseg Onesim \  Anitoug pines simwey, va̱gan kid bitakayasis amsinap bwein, mo bikakins Yeisuw nasiwa̱youb avakaein wasigeis ya̱kids. s[ aTut babaw aninuweim-wan, annitoug va̱gan Yowbad bilabeim. Ikalin nuwag waseg Yowbad, peinan naligen bulagan musiwa̱youb waseg daGuyaws Yeisuw, o wasigeis natayekelesiys babaw, sona mutoukum pines tasiyas sisiy daGuyaws Yeisuw. nZ WTamads Yowbad son daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy, mo beitaw nuwamiy. Pilimon ansinap bwein 3Y aKalin nuwem-vak numet Apiy, son Alikip. Taw towen soug yey nakatawtoun Yeisuw nawotet silma̱nin. Kalin nuwem tayekelesiys babaw simwey kutitapwa̱louls wambunatum. .X YYey Pawl, wa̱deil ases peinan Yeisuw Kelis angamag yey. Soug bwadag Timotiy nakases. Gunalet neiw, kukin. Kalin nuwem ya̱koum Pilimon, peinan dawotets katanok-wan. $WATasiyas gog mo ineis ven babaw igeiguys, siGuyaw ilabes, siwotet mo itawtoun singay. Gamag ikines tawtoun siwotet mo isimounids asilivan waseg.]eVCSiGuyaw mtowen siney illivans ikous, mo imwen in walba̱lab, isin Yowbad wanaka̱tay. 0UYIlana, “Kuneis vena babaw, kugeiguys, kusekes livan bwanabwein, gamag tatanok tatanok wasigeis. Kukin kal bisimounid bibaptays mo Yowbad bikatinob; kukin gog nag, Yowbad mo bikamtan. Tasiyas bisimounids mo biwotets tawtoun; yagag waseg bikayabes bwagaw; kaeig kweitan kweitan billivans; mwatet biyousis wanimes; o pwa̱tuw beimoums nag biyagages; bisenas nimes takatouns wawous mo beibweins.” Imwen in walba̱lab =TsWankuyeim navamul sinwatan tatanok, ikamkwams, mo inekes. Ikines, ilana, “Keikay gamag, takakons yakamiy. Gamag mwasanin bo ikineigs, idibakeimiy, tage nag kusimounids.” 5Sc Wankuyeim nagamag asteiy ikines Yeisuw ankakin kweitan, igaw inounas bineis wanawoud. Ikines, iyums idibakes sisiyas, tage nag isimounids. Navamuls bo isekes siwotet {Ro Meliy ilana, “Bo akin Yeisuw sona mwamovan nises.” Tasiyas iliganes, tage nag isimounids. Asteiy ikines XQ) [Sa̱bat ikous, iyam nen bo ikit Yeisuw, wanmugwana isap waseg vinen-Magdal, yagan Meliy, kweiboug nikayeb yeiluw teinim teiy niyagages. Mana̱wen ikin, inoun, inekes Yeisuw nagamag igawa nivva̱lams. P7Isaps tasiyas, isawls, ilisawes alawag, itatat wous, singay isom ninous. Nag ikamteles teitan gamag waseg, peinan aspwa̱yat. Vinen-Magdal ikin !O;“Kuneis kudibakes navamuls sisiy Pita, kulansa, ‘Bo bimgwayeimiy bein waGaliliy, kuneis waGaliliy mo bukukines, ma̱wan nidibakeimiy.’ ” %NCMtowen taw idibakes, ilana, “Awoum beivag amipwa̱yat. Kunineivs gum-Nasalet Yeisuw, neimat waklos. Bo ikit. Bo nein. Kukines nakabmasis makaw-wan. MIweis tasiyas, isiws wanuwan alawag ikines toubwat teitan nisin waska̱tay, anakweim pwapwa̱kaw. Ikines mo ivag aspwa̱yat. }LsIlivans ma̱wan mo itamnawes mites, ikines nanawan bo iyatpin nises wadadan leg; singay avakaein dakul towen. oKWIllivans sisiyas, ilansa, “Kal biyatipin dakul towen nisilbwed wadon leg va̱gan bitasiws?” rJ]Sa̱bat ikous, kweivaw yam, walalayis ikanakons inounas, bilakwanes kid alawag; ka̱las bo neipel. 'I IWankuyeim, Sa̱bat ikous, vinay asteitoun igimweles tagon binawes kid biptumis Yeisuw won. Tasiyas vinen-Magdal yagan Meliy, valeyin Yemes inan, sisiy Salom. rH]/Vinay asteiy ikines alawag towen nisenas, vinen-Magdal yagan Meliy, son valeyin, Yusitos inan.G.Mtowen Yosep in igimwel maynatan kweim pwapwa̱kaw, imey, mo ibwiy Yeisuw waklos, imey watinow, mo isumweil won, kweim to pwapwa̱kaw waseg. Ikous mo ikow inow isen wakalawag. Alawag towen neiteiys takunumwan. Dakul avakaein iyatpinis in ikatibwed wadon leg. XF)-Itam, ilana, “O!” mapuna Paylat itam Yeisuw won va̱gan Yosep bikow. E,Mtowen Paylat idoki singay nuwanaw ankanig Yeisuw, idow natakalikay; im ikatigan, ilana, “Tabta mtowen Yeisuw bo nikanig, ne?” bD=+Gum-Alimatiy nises yagan Yosep, min-Yudiy sitakaleiwag teitan bwanabwein, nikaymet Yowbad nakaleiwag beim. Kwayav yam towen mtowen Yosep ikapwapout, inek Paylat, bintoug won Yeisuw va̱gan bikow binow bidibwen. LC*Kwayav waseg mo ikatinages silma̱nin sagal nubweig Sa̱bat. 'BG(Vinay gog kadiveiyov nitamanaws ikakins, vinen-Magdal yagan Meliy, son valeyin mana̱wen nitun Yemes takakit son Yusitos, sisiy Salom. Kweiboug Galiliy waseg vinay tasiyas ibukunis Yeisuw ivakamus. Tasiyas sisiyas vinay mwasanin nimeis Yelusalem, itamanaws ikakins. Itakus Yeisuw A 'Takalikay towen nitamanaw wamatan Yeisuw, iligen aygan avakaein, ikin ikanig, ilana, “Mounid taw towen Yowbad natun.” @&Maynawen kweim nisilbwed palakakit wanuwan Yowbad nabunatum, mo isiled, isilamaw wanakaew in watinow, ivag mwayney. =?u%Ikous, Yeisuw iwak, aygan avakaein, mo ikanig. <>q$Teitan gog isawl in, ikow yotout, ibes kayal matan, isow wayn yayan waseg, iyasel binek Yeisuw wadon beimoum, ilana, “Beitay wouds, bitakines ga beim Ilaytiy mo binib.” a=;#Iliganes mwasanin siyas nitabalawaws wadadan, ilansa, “Bo idow Ilaytiy beim.” ;<o"Ka̱las itageg, Yeisuw iwak, aygan avakaein, ilana, “Eli, Eli, lamasabaktaniy.” Takativini gog bein aga-Muyuw “GunaYowbad, gunaYowbad, aveiyag wawun nukulisaweig?” [;/!Yam towen ya̱nay bo iladadub ven, idadub ee... ka̱las itageg, mo ikamnat. H: Tasiyas tanuwgwes lun sisiyas takatimlakeins kaleiwag illivans, issebaws, ilansa, “Bo ikatinabwes gamag mwasanin, ta-ma̱wan bikatinob tatonen. Magat mtowen Kelis, min-Yisleil dakins, kadiloka beibus waklos beim, bitakines mo bitasimounids.” Siney-vak igawa nikayagwegs wasklos, itawyages Yeisuw. Yeisuw imat O9Tasiyas gog inounas wa̱ked, itawyages, asilivan kalbaleb, ilansa, “Ya̱koum tagulekwein Yowbad nabunatum, ne? Kweitoun yam kid bukuwlulavaw, ne? Kubus waklos kum; kwatinabweim tatoneim.” j8MAsteiy sisiy Yeisuw ikatikavates wasklos, tavveinaws, teitan wanaka̱tay, teitan wankimaw. R7Ileles nakalbaleb, isenas waklos mamagina, “Min-Yudiy siking.” :6oIkatikavates ga̱boug, ka̱las italga̱lag. (5IIkous mo ikatikavates, ikayagweg waklos. Ikokews anakweim, ikalawages; ilaves kweitan youd bikines kid kalisiy bikawes asikweim tatanok tatanok tasiyas. 34aIsekes beimoum wayn son mul, ipiyev. U3#Itokes inawes ven Golgot. Golgot takativini bein aga-Muyuw, Busabwes. F2Itokes Yeisuw, inounas wa̱ked, ilivatus Saymon meinoy wanawoud neim; gum-Saylin towen nitun asteiy Alekisan son Lup. Ilivatus Saymon, idibakes, ilansa, “Kukew anklos taw towen.” 1'Isiba̱wes ikous, inisis maynawen kweim bwabwel, ivaskoumis anakweim tonen, itokes inawes va̱gan beiweiys waklos. Iweiys Yeisuw waklos K0Amweilok ikawes, iwaweiys wakunun, igusus, ikululs wamatan. ^/5Ikous, mo illivansa mav, ilansa, “Kalin nuwem, min-Yudiy siking ya̱koum.” w.gImeis, ikawes kweim bwabwel, ivaskoumis; ikous mo ikawes vatul kulikoul, ikwanis wakunun magina anapay. -Tasiyas takanaviys mo itokes Yeisuw inawes ilaksiwus wasibunatum bunavakaein, idawes sisiyas takanaviys babaw bimimeis. @,yPaylat bo itam wasigeis gamag babaw, ilik Bala̱bas, o idibakes biwaweiys kid Yeisuw, vatul waseg, mo bikatikavates bikayagweg waklos, bikanig. Tasiyas takanaviys iyages Yeisuw +Iw to Paylat, idibakes, ilana, “Aveiyag ansinap kalbaleb?” Tasiyas gog singay iwkuwaks, ilansa, “Kuweiys, kuweiys!” E* Vayuwein iwaks, ilansa, “Kuweiys waklos, beimat.” n)U Vayuwein mo Paylat ikatiga̱nes, ilana, “Aveiyag banuwek mtowen miking min-Yudiy yakamiy?” (9 Tage tasiyas tanuwgwes lun bo itateiys ninous gamag babaw, igaw mo bikavtagis kid Bala̱bas yagan va̱gan bilik beim wamnat. E, ilivans ma̱wan. f'E Paylat gog ikakina antameiliw Yeisuw tasiyas tanuwgwes lun situwa̱veks, to niyateles. Y&+ Iw to Paylat, ilana, “Tab sivinamiy min-Yudiy miking balik beiw, ne?” %!Babaw gamag inekes Paylat, ilansa, “Tab bukulik tasiwun deil, kal bakalivan, bisap, ma̱wan mukwaleiwag nukuvvag bweilim babaw.” B$}Bweilim katanok katanok ma̱wan. Teitan gamag yagan Bala̱bas nises wa̱deil, kweiboug siney tasiyas tapiyaveins gabman nakaleiwag ivvatays waseg gabman natouwats mo iweiy gamag. c#?Sagal towen waseg Paylat bilik tasiwun deil teitan bein wamnat, kal sivines gamags. t"aTage Yeisuw nag ikatimop anilivan, ikka̱pay-wan, Paylat ikin, bo isunasun nanon. Bo beiweiys Yeisuw h!IVayuwein mo Paylat ikatigan, ilana, “Nag bukwatimop, ne? Liva̱neim babaw illivans.” X )Tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek iyateles Yeisuw, asilivan babaw waseg. zmMtowen Paylat ikatigan, ilana, “Tabta min-Yudiy siking ya̱koum?” Yeisuw ilana, “Ma̱wan amlivan.” p [Walalayis-wan tasiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas, sisiyas takatimlakeins kaleiwag, tasiyas tababaws mamagina konsels illivans bo idumwal ninous katanok-wan, mo iyawanis naman Yeisuw, itokes, inawes Paylat wamatan. Z-HIlivan ikous, kolkolek mo igel sivay. Pita iligen, inuw Yeisuw anilivan mamagina, “Siva̱toun bukwaya̱neig mo kolkolek beigel sivay.” Anilivan nilivnek ma̱wan, inuw Pita, anmwasin mo iva̱lam.lQGIw to Pita, ilana, “Nag. Awoum bayaweid; Yowbad beiweig. Nag akakin gamag to nukulivan.” ,QFVayuwein Pita ikayan. Tut kadiyakus wankuyeim siney nitabalawaws idibakes Pita, ilansa, “Mounid ya̱koum Yeisuw nagamag teitan, peinan gum-Galiliy yak.” hIEVin mana̱wen ikin, idibakes tasiyas nitatos, ilana, “Mtowen Yeisuw nagamag teitan.” ^5DIkayan, ilana, “Nag. Nag akakin aveiyag kulivan.” Mo inoun in wadunan ked. DBPita igawa nises wamatan bunatum, tanuwagan lun natouwat kuda̱vin na̱tan inek Pita, ikin ikamunuw kov, iwtus, ilana, “Adok ya̱koum-vak soum gum-Nasalet Yeisuw ya̱koum, ne?” 2]AMwasanis mo igusus, ilumwes magin, iwaweiys, ilansa, “Kulivan ma̱wana palopit ya̱koum.” Igawa iwaweiys, siyas tawwotets mo itokes Yeisuw, ineis. Pita ikayan }s?Tanuwgwes lun sitovek avakaein ikapasal nuwan, iksigeb anakweim, ilana, “Nag sivinads teitan gamag bikamtel ansinap kalbaleb; peinan bo taliganes anilivan kalbaleb. Aveiyag bitava̱ges?” Babaw itams, ilansa, “Kadiloka bitaweiys.” #>Iw to Yeisuw, ilana, “O, ma̱wan. Igaw bukukineigs Gimgilitoun yey bassin Tatawtoun wanaka̱tay, mo bam liba̱lab lov-nen waseg.” =Yeisuw gog isesuna ikka̱pay. Vayuwein ikatigan, ilana, “Tabta ya̱koum Kelis, Tamwey bwanabwein natun yak, ne?” )K<Wankuyeim tanuwgwes lun sitovek avakaein mo itamanaw wanuwein, wamatan Yeisuw, ilana, “Nag aveiyag bukwatimop, ne? Aveiyag silawun asilivan tasiyas?” H ;Ilivans ma̱wan, tage asilivan nag ilatanes katanok-wan. jM9Iyyokons ee... tayyaweids asteiy mo itamanaws, ilansa, “Yakamey nakaligen anilivan mamagina, ‘Yowbad nabunatum towen gamag niwlules, yey bo bagulek, ikous, kweitoun yam mo bawlulavaw, tage nag namag bawlul.’ ” Z-8Iyya̱tals, gamag babaw asilivan yaweid-wan, peinan asilivan nag ilatanes. 7Iya̱tals. Tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas tammwayas babaw iyateles Yeisuw va̱gan kid bikatimates, tage silawun nag iba̱nes. 'G6Pita anmwa̱net ibwa̱kun kadiveiyov, nag in walisis, isap tanuwgwes lun sitovek avakaein wanven, mo isinis siney tasiyas tawwotets, ikamunuws wa̱kov. E 5Itokes Yeisuw binawes tanuwgwes lun sitovek avakaein wamatan, biyateles. Ikatuyouns nimeis babaw siyas tanuwgwes lun situwa̱vek, sisiyas tammwayas, sisiyas takatimlakeins kaleiwag.  '3Natabwa̱kun teitan anakweim mwayntanok nisikam, bisawl kid, tage bo iyousis; ilisow anakweim wanimes, sona mwadoyan mo isawl in. Yatal 9 m2Inavamul babaw bo isawls, ilisawes Yeisuw.  0Yeisuw gog idibakes, ilana, “Mipulut minew kukokews, kuyousigs ma̱wana tavveinaw yey. Yam katanok katanok Yowbad wanbunatum wamtamiy akatimlakes gamags, nag kuyousigs. Tage sinap ma̱wan va̱gan bikamat liva̱neig Bukitab waseg nilivnek.” ~ u/Teitan gog nitet wadadan mo ikow napulut tanmunum, iweiy natouwat tanuwgwes lun sitovek avakaein, ibob teigan. #-Mto Yudas iwek Yeisuw, ilana, “Kalin nuwag guntovek yak,” mo ivayams son. Tasiyas ikines, ituts, iweis, iyousis, itawtouns waseg. ,Q,Tasilkodein bo idibakes kweitan sinap va̱gan bikakins kal Yeisuw, ilana, “Kukines kal bakamuloul soug, mtowen Yeisuw, kuyousis, kumtakavates beibwein.” jM+Igawa illivan, navamul teitan, Yudas, isaps siney tasiyas takaweins pulut son new; peinan tammwayas bo ikayabes nimeis. E, tammwayas sisiyas tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas takatimlakeins kaleiwag bo ikayabes nimeis. uc)Sivtounun inoun, initoug, iyum, ilana, “Bo kumasis, kuyeiwas, ne? Bo deis. Datuts bo ikous. Teitan gamag bo bisilkodeig Gimgilitoun yey; tasiyas takalbalebs bo biyousigs. Kukits, tanounas; tasilkodeig bo isap.” Iyousis Yeisuw pY(Iyum inekes, vayuwein bo imasis, peinan mites bo inanup. Nag ikakins ama̱wan bikatimapus aygan. I 'Vayuwein mo in palatan initoug, anilivan ma̱wan nilivan. wg$Iyum inekes navamul bo imasis, idibek Pita, ilana, “Bo kumasis, ne? Nag kadilokeimiy tut kadilakus-wan kwaymateigs. Kwaymateigs kunitougs; mata ge bukusiws abiyokon waseg. Ninoumiy waseg bukutawtouns; nag gog, woumiy tougweys.” /#Inoun in kadiyakus, imasis kantukov wapwepway, initoug Taman waseg, idok kid bigidem youd kalbaleb wamatan, kakita bo bilouvat, ilana, “Tamag, bo ikadilokeim youda babaw. Kuyamen agukwa̱vig towen; awoum ba̱moum. Nanoug yey awoum; tage nanoum yak kuvag ma̱wan.” hI"Idibakes, ilana, “Singay igeg nanoug. Bo bakanig adok. Kusesus towen kukwaymateigs.” jM!Itokes Pita, Yemes, Yon, asteivas ineis palatan, mo singay igeg nanon, anpwa̱yat seikwan. ~w Inounas ines ven yagan Getsemaniy, idibakes navamuls, ilana, “Kusinis towen, yey ban anitoug Yowbad waseg.” 6}eTage Pita anilivan tawtoun idibek, ilana, “Nag bakaya̱neim. Kukin bukumat, aditeiy soug yak bitamat.” Babaw asilivan ma̱wan. Yeisuw initoug ven Getsemaniy waseg |Yeisuw idibek, ilana, “Adibakeimiy nagein, boug waseg bukukwaya̱neig siva̱toun, mo kolkolek beigel sivay nubweig ga̱boug.” g{GIw to Pita, idibek natovek, ilana, “Magat babaw tasiyas bilisaweims, tage yey nag.” Tz!“Wankuyeim ba̱kit vayuwein mo bamgwayeimiy bitaneis waGaliliy.” 2y]Yeisuw mo idibakes navamuls, ilana, “Babaw yakamiy bukulisaweigs, peinan Bukitab nilivnek mamagina:‘Baweiy mtowen tamtakavatein sips, mo bikatigayays.’ wxgIkams ikous, wous kweitan ikanweles, mo isaps, ikatulags ineis wa̱koy yagan Oliv. Ilivnek Pita bikayan w}“Adibakeimiy nag vayuwein ba̱moum gleip sipinen ee... Tamag nakabkaleiwag waseg mo sipinen kweivaw ba̱moum.” Wankuyeim mo ikow kwa̱vig, itapwa̱loul, isekes, imoums asibabaw-wan; mo idibakes, ilana, “Towen buya̱vig silma̱nin kaleiwag kweivaw, iwta̱wout pinamiy babaw yakamiy. u/Igaw ikamkwams, mo ikow bled kweitan, ikulul, ikalin nuwan Yowbad waseg, ikiv, isekes navamuls, ilana, “Kukwawes kukwams, peinan woug.” at;“Gimgilitoun yey ba̱noy ked towen Bukitab nilivnek, tage mtowen tasilkodeig singay kalbaleb bilivet. Magat inan nag bikop bo bwein, togo bo ikop, imligamag mo singay kalbaleb bilivet.” DaGuyaws inakamkwam sIw to Yeisuw, ilana, “Yakamiy sinwatan amiteiy. Teitan yakamiy gog tasilkodeig soug kasow amabled wanuwan loutan. prYIliganes tasiyas, singaya igeg ninous, tatanok tatanok idibakes sitovek, ilansa, “Kal? Yey?” zqmIsiws bunatum towen, isinis ikamkwams, Yeisuw mo ilana, “Tawaw, tasilkodeig teitan sods nitakamkwams.” 9pmKwayav waseg Yeisuw mo isap siney navamul. o5Navamul asteiy inounas ineis waven iba̱nes taw towen ibukunis, mo iba̱nes bunatum ma̱wana Yeisuw nilivnek, mo ikatinages Kaltuwon Sigeilin. 1n[“Mtowen taw mo bikatimlakeimiy bukukines bunavakaein wanuwan nabunatum, wanakaew nises, bo ikatinages nanawan silma̱nin amkwam; towen waseg kuva̱ges kads.” Bm}“Kwabkunis, kukines avei-bwan beisiw, kunekes tanuwagan bwan towen, kulansa, ‘Matovek ilana: Avanuy bwabwal mabunatum va̱gan baka̱kam Kaltuwon Sigeilin sigwey gunavamul.’ l Yeisuw iligen, ikayabes navamul asteiy, ilana, “Kuneis waven, bukulivatus taw teitan ikokew nakunasoup, kwabkunis taw towen. Kk Yam towen bisilamaws makava bled bikamkwams, o biwaweiys Kaltuwon bulukwan, navamul idibakes Yeisuw, ilansa, “Nanoum yak, avanuy bakan bakakatineg va̱gan Kaltuwon Sigeilin bitakams?” =js Iliganes Yudas anilivan, mo ikalin nuwes, ilivnakes namoney bisekes, maysan nawotet towen. Itam, mo ikayamat tut bwanabwein va̱gan basilkod Yeisuw. Ikamkwams siney navamuls i Mtowen gum-Iskaliyot yagan Yudas, Yeisuw navamul teitan, mo inekes siyas tanuwgwes lun situwa̱veks, sivinan kid bisilkod Yeisuw. 5hc “Adibakeimiy igaw ven babaw bigeiguys liva̱neig bwanabwein waseg, mo nawotet mana̱wen vin biliva̱nes va̱gan gamag babaw mo bininuways.” Yudas bisilkod Yeisuw vge“Wotet towen ikadilok mana̱wen waseg mo niwtel waseg yey. Bo iptum woug nanawan, silma̱nin alawag. f}Yeisuw gog idibakes, ilana, “Deis! Awoum kutawyages mana̱wen vin; nawotet singaya bwanabwein waseg yey. Tasimavs tut babaw simiyas kusesus, asina̱vin sivinamiy bweina bukulabes. Yey gog kweitan, nag simiy yey bitasesun-wan tut babaw, nag. leQMwasanin gog mo ivtokays livan, idibakes sisiyas, ilansa, “Aveiyag wawun iyamkwen tagon towen? Kadiloka bitayamiyis, bitakow lakatutoun kina, mo bitavgen tasekes tasiyas tasimavs.” E, singaya ikawkunes mana̱wen vin. wdgYeisuw gog nises Betaniy, ikamkwam wanbunatum toulepel teitan, yagan Saymon, mo na̱tan vin isiw im, ikokew nabotol bwanabwein. Wanuwan nabotol tagon nises yagan nad, maysan singay avakaein. Ikatuv nabotol, mo ilgubok kunun Yeisuw. Xc +Igaw akweiy yam mo Kaltuwon Sigeilin bisagals, makava bled beikams. Tage tanuwges lun situwa̱vek sisiyas takatimlakeins kaleiwag sivines kid beiweiys Yeisuw, idokes kid anmwa̱neta biba̱nes mo biyousis; mapuna ilansa, “Awoum bitayousis sagal wanuwan, mata ge gamag bikayuses mo bikawpwanaws adok.” Na̱tan vin iptum kunun Yeisuw ebC %“Adibakeimiy, o babaw gamag badibakes ma̱wan, ‘Kwaymateigs beibwein!’ ”Ha  $“Awoum kumasis kwangagays, mata ge bilabuboleimiy geg. +`O #“Kukwayamatsa beibwein. Nag kukwakins asina̱vin bunatum tanuwagan beiyum, adok kwayav, adok watapwan boug, adok walalayis, adok ga̱boug. Nag kukwakins. ^_5 "“Nagein ma̱wan teitan gamag bein bita̱vin palatan, tage inagamag bimtakavates inaven. Tamwey towen bisekes siwotet kweitan kweitan; tamtakavatein gog koukwed bidibek bilana, ‘Kwaymateig ga ba̱yum.’ S^ !“Kuvna̱seimiy, kula̱lals. Nag kukwakins asina̱vin ba̱yum bam. ]- “Yam towen nag takakins. Nag takakins ga̱boug o kwayav o boug adok. Nag takakins. Yowbad natun yey nag akakin. Tamag anmwa̱net ikakin. a\; “Liba̱lab son pwepway beikous tage agulivan nag beikous. Nag takakins avei-tut m[S “Mounid adibakeimiy gudwouvaws yakamiy, igaw bukusesus ee... mo bukukines youd siyas babaw. GZ “Yaveinun waseg kabebay kweitan nises. Igaw biya̱sus mo bukukwakins, bukulansa, ‘Wuwal bisilamaw.’ Yakamiy ma̱wan, bukukines youd tasiyas mo bukukwakins kakita mo ba̱yum baw. Y “Mo bakayeb guntakayobs bikatinakus agugwamag tasiyas meinoy nimeis ven katanok katanok wadaban pwepway. Yaveinun biya̱sus jXM “E, mo bukukineigs Gimgilitoun yey baw, lov waseg, son guntawtoun o mititeilig avakaein. ?Ww “Tut towen wamatads, abes singaya bigeg, ka̱las biladadub, o tibukon bikayus mititeilin. Siyas wutun walba̱lab bikalka̱louws. Aveiyag tawtoun nises walba̱lab mo beigwey. V “Kuvna̱seimiy; peinan bo akatiboug nuwamiy mo kukwakins aveiyag bukulivatus tut wanakougwaw. Gimgilitoun beiyum beim ZU- “Igaw bisaps yaweid Kelis mwasanin, o yaweid palopit mwasanin, bikatidavis gamag. Mulin nimes biva̱ges tawtoun mo bikatidavis gamags. Magat kadilokes mo bikatidavis Yowbad angamag tasiyas nilivnakes. T) “Tage tut towen wamatads, kukin kal bilivan, bilana, ‘Kukines Kelis towen-one,’ o bilana, ‘Towen-an nises’, awoum kusimounids. 4Sa “Magat daGuyaws nag bigidem yam mwasanin, adok babaw gamag bikanka̱nigs beikous. Tage peinan bo ikatigik nagamag mwasanin bikatimoves, mapuna bibob yam mwasanin. `R9 “Igaw tut towen beim, singaya gamag abes bibeg. Kweiboug Yowbad niginbuniyay nag ma̱wan. Bweilim babaw nag ma̱wan. Nagein nag ma̱wan. E, tut towen beim singaya gamag abes bigeg, tage nag vayuwein biwgow. WQ' “Kuntougis Yowbad, awoum ge bukusawls bulbweilim anatut loulun waseg. fPE “Tut towen wamatads siyas nakakuda̱poms bigeg abes sisiyas siyas nivvasus nitsiyas. QO “Kukin kal iwwotet wa̱bag, awoum beiyum bikow anakweim; awoum. pNY “Kukin kal bisesuna wapwa̱siw, kadiloka bisawl, awoum biyoubaw beisew bikow nawliyoug; awoum. “Igaw mo bukukines takalbaleb singay bitet ven bwaboum waseg. (Kal bivin mo bikakin silawun livan towen.) Kukines, magat Yudiy bukusesus, kadiloka kusawls kuneis wa̱koy. ,LQ “Gamag babaw mo bikamliweimiy peinan agugwamag yakamiy. Tage bweina kwaptuleimiy; igaw nakabiyokous tut waseg mwamovamiy mo bukuba̱nes. Singay abes bigeg ?Kw “Tut towen wamatads tuwan teitan biyatel va̱gan beiweiys bwadan, o times biyateles va̱gan beiweys nitun, o gamagal gog bitamanaws mo biyagages beiweiys timsiyas o insiyas. _J7 “Avei-tut bitokeimiy bukuneis silma̱nin ya̱tal, awoum kuninuways aveiyag bukuliva̱nes, tage tut towen aveiyag bikamat waninoumiy bukulivans ma̱wan. Yakimiy amilivan nag, tage Yowbad Kululuwan anilivan. I} “Tage wanmugwana bukukwawes liva̱neig bwanabwein kunawes, kugeiguys vena babaw wasigeis. Nakabiyokous tut igaw. lHQ “Kuvna̱seimiy; igaw mo biyateleimiy takaleiwag wamites, o sinagog wanuwan biwaweimiy, vatul waseg, o peinan agugwamag yakamiy bo bitamnaweimiy wamtes siyas gabman sisiyas guyawaw, mapuna livan bwanabwein mo bukusekes. ~Gu “Igaw bod mwasanin bikanaviys wasigeis bod ma̱wasanin, ven mwasanin bikanaviys wasigeis ven mwasanin. Nik beinik ven mwasanin waseg. Gamag bikamates moun. Bisilamaw ma̱wan simoumouvit kalamwey, tage watibwelon tut mo bivakaein singay. BF} “Tage igaw mo bukuliganes bulagan naviy, naviy mwasanin kadilakus, mwasanin kadiveiyov. Bukuliganes, awoum beivag amipwa̱yat. Bo biva̱ges ma̱wan, tage nakabiyokous tut igaw. uEc “Tage babaw gamag biweis, mo bilansa, ‘Yey-aya!’ mo bikatidavis babaw gamag, bidokes kid Kelis. yDk Yeisuw mo isilamaw anilivan, idibakes tasiyas, ilana, “Kuvna̱seimiy; awoum teitan gamag bikatidavimiy. VC% Inoun in koy yagan Oliv, isin, ikin Yowbad nabunatum palatan-o nises. Siyas Pita siney Yemes, Yon, Andiluw, tasiyas-wan asteivas mo ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Asina̱vin biva̱ges ma̱wan? Sivinem bakakakin anatut abivatus towen, bukulivan mo bakakakin youd tasiyas bisaps wadaban pwepway. Kudibakem va̱gan bakakakin.” *BM Iw to Yeisuw, ilana, “Bunsiyas bunatum bunuwka̱veks bo bigulekwes beikous. Nag kweitan dakul bises wakaban. Babaw-wan bigulekwes beikous.” Abes bibeg DA  Ikous, mo itamanaw, ilisow Yowbad nabunatum, binoun kid; navamul teitan mo idibek, ilana, “Tamwey, kukin wululay tasiyas dakul bwana̱bweins, o bunsiyas bunatum bunamna̱bweins-wan.” 3@_ ,“Tasiyas imulouls ikous, tage babaw simoney nises. Mana̱wen gog nasimav bo ililavena iyakous. Nag kweitan namoney nises va̱gan bigimwel kan beikam; nag.”!?; +Yeisuw ikin, idawes navamul, imeis, idibakes, ilana, “Mounid adibakeimiy nakwab mana̱wen nasimav namuloul ilisow simuloul tasiyas gamag babaw. x>i *Wankuyeim mo ikin nakwab na̱tan nasimav isiw im, ilev namoney dakul kekel akweiy, mamagina akweiy toya. .=U )Yeisuw isin wanuwan Yowbad nabunatum, ikin gamag babaw imimeis bimulouls. Simuloul ilaves in wanuwan didawag avakaein. Ikin guyawaw simuloul singaya avakaein. U<# (“Tage tasiyas asisinap kalbaleb kupiyaves, peinan ikwekways nakwabs sivavag, mo sinitoug iveiyov. Tayyaweids tasiyas. Igaw Yowbad mo bimop asisinap kalbaleb, biyagagesa singay.” Nakwab namuloul ;} &Yeisuw nakatimlakay wasigeis, ilana, “Kupiyaves asisinap tasiyas takatimlakeins kaleiwag. Sivines binounas asikweim vayvayov mo gamag bikululs wamtes wavtakon ven. Tapwa̱loul waseg sivines bisinis wa̱keb, o sagal waseg bisinis wapwa̱siw. %:C %“Mtowen Deibid tamwey, ama̱wan bidok tabun naGuyaw?” Yeisuw nakatimlakay gamag babaw sivines binganegs. Ika̱nes tasiyas takatimlakeins kaleiwag h9I #Wankuyeim ikatimlakes gamag wanuwan Yowbad nabunatum, ilana, “Aveiyag wawun takatimlakeins kaleiwag asilivan, ilansa, ‘Kelis Deibid tabun.’ Kweiboug Yowbad Kululuwan ansinap ikatipel isek Deibid, ilana:‘DaGuyaws idibek gunguyaw, ilana:Kusin wagunka̱tay va̱gan bava̱ges beibus siyas astameiliw yak, bukuvnivans wakunutes.’ O8 "Yeisuw iligen, ikakina taw towen anilivan bwanabwein, idibek, ilana, “Ya̱koum kadilakusa Yowbad nakabkaleiwag bukukwakin.” Ikous, mo igoulus Yeisuw; bo iyakousis sikatugwan. Deibid tabun 7! Takatimlakay towen idibek Yeisuw, ilana, “Singaya bwein mukwatimlakay. Amlivan mounid, peinan daYowbads anmwa̱net; nag tayuwein nises. Kaleiwag tasiyas nukulivan ilisawes mansiyas man bitagob va̱gan bitalun Yowbad waseg. E, bo imug kaleiwag tasiyas va̱gan bitasiwyoubus Yowbad a̱teids mounid waseg, datawtouns mounid waseg, o bitavnas sod ma̱wana ya̱kid tatoneid nitavna̱seid.” 6 “Kwayuwein kaleiwag mamagina: Kuvnas soum ma̱wana ya̱koum tatoneim nukuvna̱seim. Nag kweitan kaleiwag imgwayes tasiyas.” )5K Iw to Yeisuw, ilana, “Kaleiwag tamumug mamagina: Kuliganes min-Yisleil yakamiy, daGuyaws Yowbad anmwa̱net. Kadiloka kusiwyoubus daGuyaws Yowbad, ateimiy mounid kuta̱mes waseg, mwamovamiy mounid kuta̱mes waseg, ninoumiy mounid kuta̱mes waseg, mitawtoun mounid kuta̱mes waseg. !4; Teitan takatimlakein kaleiwag iligen sikatugwan waseg Yeisuw, ikakina nakatumap tawtoun, mo inek Yeisuw, ikatigan, ilana, “Aw-kaleiwag imug?” n3U “Tage takanigs bo beikits vayuwein. Adok nag kukwakins Yowbad anilivan Bukitab waseg, Moses kweiboug ikin kaligweg nigigob kov. Yowbad mo idibek, ilana, ‘Yey Ebelam naYowbad yey, vey Aysak naYowbad yey, yey Yekob naYowbad yey.’ Yowbad tamwamovs tasiyas siYowbad, nag imtakavates tasiyas takanigs, nag. Singay ibol ninoumiy.” Kaleiwag avakaein e2C Iw to Yeisuw, idibakes, ilana, “Adok bo ibol amilivan yakamiy, peinan nag kukwakins Bukitab anilivan, o nag kukwakins Yowbad natawtoun. Igaw beikits vayuwein mamagina anelos tasiyas walba̱lab, nag beivays, nag. 1! “Isiken mo ivay son nakwab, mo ikanig, natun nag. Isiken, isiken, isiken iveivaysa sisiy nakwab, imta̱mats, nitus nag, ee... iyakous tawaw, mo ikanig kuda̱vin na̱wen. Igaw beikits vayuwein takanigs tasiyas, vin namwan kavel; peinan babaw neivays sisiy?” m0S “Tamwey teitan, budan gog teinim tatanok; tamwey iginivay son nakwav, mo ikanig, natun nag. )/K Tasiyas Sadusiy asilivan, ilansa, “Takanigs nag beikits vayuwein.” Tasiyas gog inekes Yeisuw, ikatiga̱nes, ilansa, “Tamwey, kweiboug Moses nilel dakaleiwags mamagina: Kukin kal taw bikanig, natun nag, bwadan mo beivays son nakwab va̱gan bikop natun mo bimlavag tuwan natun. @.y Yeisuw mo idibakes, ilana, “Sisal navavag kutams Sisal waseg, o Yowbad navavag kutams Yowbad waseg.” Iliganes anilivan towen, bo isom ninous tasiyas. Gamag beikits vayuwein H-  Imeyes money dakul towen yagan danaliyus, ikin, ikatiga̱nes, ilana, “Kal gamag kululuwan nileles money towen waseg, o kal yagan nileles towen?” Iweis tasiyas, ilansa, “Sisal.” , Tage Yeisuw bo ikakin tayyaweids tasiyas, idibakes ilana, “Wawun kuyakwaneigs, ne? Money silma̱nin ta̱kis kumeyes bakin.” L+ Inekes Yeisuw, idibakes, ilansa, “Tamwey, kakakina ya̱koum amsinap kamnat. Nag bukuvnas gamag teitan mo bukupiyev kid son, nag. Nag kuninuway gamag askakin watoulan, nag. Tage mukwatimlakay mounid, Yowbad inaked silma̱nin. Tab kadilok bitapa̱yins Sisal nata̱kis, ne? Bitatams Sisal waseg o bitapiyaves adok?” +*O Min-Yudiy tasiyas mo ikayabes Palisiy mwasanin sisiyas Elod nagamag mwasanin, binekes Yeisuw bikatiga̱nes, bikines kukin beibol anilivan mo biyateles kid. ) Yeisuw anilivan iyakous, tasiyas ikakins-wan Yeisuw anilivan peinan asisinap kalbaleb, mo ikapasal nuwes, idokes kid biyousis Yeisuw beiweiys. Nag gog; aspwa̱yat peinan ikines gamag singaya babaw, mapuna bo ilisawes, inounas. Pa̱yin silma̱nin Sisal ~~J}}@||g|zzyy@xrx wCvvuutssrqponmlkajj?ihgjf+eetcbbmaa&``V`_^f]\[[nZZKY'XVVU^TFS_RQQZPOONMZLLKK,IuHGG(FEE=DCC'BBAlA@ ?><QFO 8dw O /IJ&XK Bo akin towen nissin wakaban, wanaka̱tay buk kweitan nikibil; lelel palatan palatan nises. Youd kweinim kweiy ikapkik waseg, youd tasiyas mamagina pwalsilas va̱gan nag bikaliyowes, yagan sil. <q “MaGuyaw Yowbad yak, kadiloka bakakavasim o bakayakawaneim. Mutawtoun avakaein waseg nukubun youd babaw, peinan nanoum waseg nukuvag bo babaw-wan tasiyasa nisesus.”   Mansiyas man ikavasis o iyakawanes o ikalin nuwes Towen wanakabsis. Ga-ikavasis mtowen mwamovan bises bisigeg, tamumwey tasiyas sinawey teivas ga-ikululs wamatan, biyakawanes towen mwamovan bises bisigeg. Ilaves asipay ineis wamatan nakabsis, ilansa; 9Mansiyas mwana̱vas man pinpineis kweinim katanok, mites singay babaw wakulivis o pinpineis waskawan. Nag iyeiwas yam o boug waseg, illivans-wan; ilansa,“Kamnat, kamnat, kamnat,
daGuyaws Yowbad Tatawtoun.Kweiboug nises; nagein nises; igaw bises bisigeg.” Mwana̱tan mamagina layon, mwanyuwein mamagina bulumakaw, mwantounun ivag magin ma̱wana gamag, mwanvasin mamagina bunibwan iyoyow. FNakabsis wamatan ankakin mamagina yol taligubok tagon biniwal avakaein. Ankakin bo ma̱wan. Kadiykusan nakabsis walasin, mwana̱vas man. Mites ma̱wana bwa̱loug mites, singay babaw. -Kavikawn son pala̱pal meinoy neim nakabsis waseg. Nakabsis wamatan wodam kweinim kweiy nigidaged; Yowbad Kululuwan kweinim kweiy tasiyas. +ONakabsis watoulan isiwnis kabsis babaw, sinawey kweivas. Tamumwey sinawey teivas isinis waskabsis tasiyas, asikweim pwapwa̱kaw; wakunus asipay goul tonen. 3~_Nuwanaw Yowbad Kululuwan ikaweig inaweig, mo akin teitan nakabsis walba̱lab, waseg issin ikalleiwag. Towen wanakabsis ankakin mamagina dakul ikavvikawn. Dakul tasiyas yiges yasip o kaniliyan. Wuleil bo itoun nakabsis, magin ma̱wana dakul bwanabwein, yagan emela̱lid, singay ankakin bwein. B} Wankuyeim mo akin koukwed kweitan ikaliyow walba̱lab. Aygan towen wanmugwana aligen mamagina bwa̱gig aygan, mo ilivan; ilana, “Kumwen kum, bakatimlakeim aveiyag igaw mo bikamat.” |“ ‘Yakamiy tigamiy sam, kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan, nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ”K{“ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun mo ba̱tam bakases gunakabsis, kaleiwag silma̱nin. Yey ma̱wan bo atawtoun to nakases soug Tamag wanakabsis, kaleiwag silma̱nin. z/“ ‘Magen! Atamanaw wamkoukwed agigipit. Kal yak bukuligen aygag mo bukwaliyow mukoukwed, igaw mo ba̱siw bitakaypul soug yak, bitakam. y#“ ‘Kukin kalisiy yakamiy basiwyoubumiy, mo baka̱neimiy o baydumwa̱lumiy. Kadilokena bukutoukums, ninoumiy bikanavin, bimekeig. ]x3“ ‘Adibakeimiy, “Kadiloka bukugimwals waseg yey migoul towen bwanabwein nigob kov waseg, bukukwawes migoul towen mo bukuguyaws. Kadiloka bukugimwals waseg yey amikweim pwapwa̱kaw va̱gan bukusikams; mata beivag amimwasin, peinan mwadoyamiya mav. Kadiloka bukugimwals waseg yey mikaybuy kwaybuyes mitamiy mo bukukins bwein.” w “ ‘Peinan kulivans, kulansa, “Mavavag babaw, bo nakamlavag guyawaw yakamey; nag aveiyag ika̱bwag wasigeis yakamey.” Tage nag kukwakins tasimavs yakamiy, o takatouns yakamiy, o toul yakamiy, o ikawkwaw mitamiy o son mwadoyamiy kusesusa mav. v“ ‘Peinan wanuweinan-wan yakamiy, o nag muyamuy tonen, o nag loulun tonen, mapuna bangabeimiy wadoug waseg, bukuneis watoulan. muS“Ilana, ‘Akakin mikawotet; akakina yakamiy nag muyamuy tonen o nag loulun tonen. Bo igak! ^t5Guntaka̱yob silma̱nin min-Leyodisiy tayekelesiys, kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen yagan Eimen, anilivan mounid, ansinap didumwal, mtowen wawun Yowbad inakabwabub waseg, mtowen ilivan; s# “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ” Min-Leyodisiy silet Lr “ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo bavag mamagina Yowbad nabunatum kakolan, va̱gan bises bisigeg. Nag bisap bein watoulan; nag. E, balel gunaYowbad yagan wa̱won, o yagan naven tonen, Yelusalem kweivaw. Ven towen beinoy walba̱lab, Yowbad waseg, mo beim watinow. O balel yey yagag kweivaw. q+ “ ‘Nuwanaw baw. Kadiloka kuyousis beibwein youd towen nises wasigeis yakamiy; awoum teitan beim biven la̱lan silma̱nin mwamovamiy. Pp “ ‘Peinan nukwaptuleimiy o nukuysiyous agulivan, igaw mo bakatinabweimiy, peinan igaw abiyokon mo bisilamaw wasigeis ven watinow gimgilis va̱gan biyakwanes, ven katanok katanok wasigeis. No “ ‘Magen! Tasiyas Seitan nagamag idokes min-Yudiy tatineis, tage nag, iyyaweids-wan; yey bava̱ges va̱gan kid bimekeimiy, bikululs wamtamiy, mo bikakins gunsiwa̱youb wasigeis yakamiy. Ln“Ilana, ‘Akakin mikawotet. Bo asen koukwed wamtamiy bo ikaliyow; nag teitan kadilok bikatibog. Akakin mitawtoun kakite nises peinan kuvna̱ses agulivan, o tage nag kupiyaves yagag yey. m#Guntaka̱yob silma̱nin min-Pila̱delpiy tayekelesiys kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Tadidumwal towen, Yowbad ikayus inawotet silma̱nin. Mtowen iyous Deibid inakiy; bikaliyow, nag kal bikatibog; o bikatibog, nag kal mo bikaliyow; mtowen ilivan; l)“ ‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ” Min-Pila̱delpiy silet qk[“ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo basek anakweim pwapwa̱kaw, o nag bawid yagan wa̱buk towen silma̱nin mwamovamiy; tage bakavteg yagan wamatan Tamag o wamtes tasiyas nataka̱yobs walba̱lab waseg. Gj“ ‘Amiteiyuy amikweim bwein, min-Salidis yakamiy, peinan nag kuybikis amikweim. Kadilokeimiy igaw sigwey yakamiy bitaninounas, amikweim pwapwa̱kawa tonen, peinan amisinap bwein. si_“ ‘Kuninuways ama̱wan Yowbad nisiwyoubumiy, o sinap towen nukuliganes; e, kuvna̱ses sinap towen; sinap kalbaleb kupiyaves. Kukin nag bukutoukums, mo bawekeimiy ma̱wana tavveinaw yey; tage nag bukukwakins asina̱vin baw. 1h[“ ‘Kukits, kutoukums, kutawtouns, peinan kakite nises wasigeis yakamiy; kukin gog nag, bo beikous, peinan bo akin miwotet bwein wamatan Yowbad bo ika̱bwag. Rg Guntaka̱yob silma̱nin min-Salidis tayekelesiys, kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen iysiyous Yowbad Kululuwan kweinim kweiy sisiyas wutun kweinim kweiy, mtowen ilivan; “Ilana, ‘Akakin ama̱wan mikawotet; akakin gamag babaw ilansa: “Min-Salidis tasiyas imouvs-wan.” Tage nag; mamagina takanigs yakamiy. f“ ‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis.’ ”`e9“ ‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun o bivvalut gunawotet ee... nakabiyokous tut, mo basek nakaleiwag vena babaw gimgilis wasigeis, ma̱wan Tamag nisekeig gunakaleiwag tatoneig; e, bikow nakaytuk tanmunum bikalawages, mamagina loutan tonen bitaweiy bikatimkumuk bigayay. “ ‘E, mo basek wutun towen yagan Utuyam. (dI“ ‘Tage mwasanin min-Tayatil yakamiy nukupiyaves mana̱wen ansinap, o nag kukwakins Seitan ansinap moumouvit, mamagina mwasanin idokes: Seitan nakalbaleb singay-wan. “ ‘Adibakeimiy nag basekeimiy kunamiy kweitan moumouvit; misinaka kuyyousis amisinap bwein ee... mo baw. `c9“ ‘Mapuna bo basek na̱wen ankatoun; o tasiyas nisubwans sisiy, kukin nag bipiyaves na̱wen ansinap kalbaleb, igaw mo basekes sikasis singay kalbaleb. O nitun ba̱weiys bikanigs. Tasiyas tayekelesiys asibod babaw mo bikakins yey akatukin gamag ninous o nuwes wasigeis. Tayekelesiys yakamiy amibod babaw mo bukukwakins yey akatukin ninoumiy o nuwamiy wasigeis, mo bakatimop miwotet tatanok tatanok yakamiy, kukin kalbaleb mo kalbaleb, kukin gog bwein bo bwein. rb]“ ‘Bo asek tutan bikanavin nanon; tage nag, nag sivinan bilavew ansinap towen ikaninavay mav. vae“ ‘Tage kweitan amisinap kalbaleb nises, peinan nukutams vin na̱wen Yesebel; na̱wen idok palopit tonen; nag gog, peinan ikatidavis gungamag, ikatimlakes mo ikaninavays mav o ikamkwams kan tasiyas igaw dadub waseg nimgamegs. )`K“Ilana, ‘Akakin-wan kuwotets, o kusiwa̱youbs, o kusimounids, o kutoukums, o kukwaptuleimiy, o miwotet nakabsilamaw bwein, nakabiyokous singay bwein. V_%Guntaka̱yob silma̱nin min-Tayatil tayekelesiys, kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Yowbad Natun, matan tonen mamagina kov igidaged, o kaken mamagina tamnunum ilabwabwel, mtowen ilivan; S^“ ‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis. Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo bavakam anamana bo nakawum; e, basek nadakul pwapwa̱kaw, yagan kweivaw balel waseg. Nag tayuwein bikakin yeg towen; misinaka towen basek.’ ” Min-Tayatil silet #]?“ ‘Kadiloka beivag ninoumiy kweitan. Kukin gog nag, nuwanaw mo bawekeimiy bakanaviy wasigeis tasiyas, ba̱weiys gunpulut towen wawadoug nises. E\“ ‘Tasiyas-vak Nikoleit nagamag simiyas kusesus. [“ ‘Tage adok amisinap kakit igeg, peinan simiyas tayyousins sinapun Ba̱lam, mtowen kweiboug nikatimlek Ba̱lak mo isen sikabkalouw wasigeis min-Yisleil. Ansinap ikawes, mo ikamkwams kan tasiyas igaw dadub waseg nimgamegs, o ikaninavays mav. $ZA “Ilana, ‘Akakin mikasis yakamiy, Seitan nakabkaleiwag waseg, nukuyousis yagag bwein; nag kupiyaves aygag, nag. Kweiboug mwasanin gamag neiweiys takanawein aygag, mtowen Antipas, igaw kweiboug simiy towen nukusesus Seitan nakabkaleiwag waseg, tage nag kupiyaves aygag, nag. ,YQ Guntaka̱yob silma̱nin min-Peligam tayekelesiys kulel silet, kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen napulut tanmunum kudun kakat palatan palatan, ilivan; {Xo “ ‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis. Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo bisesuna bwein, tutan gamag bimta̱mats sivyuwein.’ ” Min-Peligam silet MW “ ‘Awoum beivag amipwa̱yat peinan igaw abamiy bigeg. Igaw Seitan bo bikaleiwag mo gamag biyousimiy, bukuneis wa̱deil mwasanin yakamiy, va̱gan mtowen biyakwaneimiy sinawatan yam, singaya bigeg abamiy. Kadiloka kukwaptuleimiy. Kukin bukwaptuleimiy ee... bukukwanigs, mo basekeimiy la̱lan mwamovamiy silma̱nin. RV “Ilana, ‘Akakin abamiy igeg, o miwliyoug na-ibabaw (tage miwliyoug walba̱lab singay babaw); akakin iyageimiy tasiyas idokes min-Yudiy tatineis; iyyaweids gog, peinan Seitan nagamag tasiyas. 9UkGunataka̱yob silma̱nin min-Simulin tayekelesiys kulel silet, kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen absilamaw son abiyokous, mtowen nikanig mo imov vayuwein, ilivan; T!“ ‘Yakamiy tigamiy sam, kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis. Igaw Seitan biyakwaneimiy, kavel yakamiy bitawtoun mo basek anagin kay mwamovan silma̱nin, kay makaywen nitatos Yowbad wanven.’ ” Min-Simulin silet S “ ‘Amisinap kweitan bwein, peinan kupiyaves siwotet tasiyas Nikoleit nagamag; o yey ma̱wan apiyev siwotet tasiyas. RR“ ‘Kadiloka kuninuways ama̱wan nukukwalouws, mo beivag ninoumiy kweitan va̱gan kid bukuwotets bwein, ma̱wana kweiboug. Kukin gog nag, bo bawekeimiy, bakablev milamp towena wakaban nises. Q{“ ‘Tage adok kweitan youd nises, peinan kweiboug nukusiwyoubugs bwein; nagein gog bo ika̱bwag misiwa̱youb. aP;“ ‘Akakin nukwaptuleimiy; nukuvvaluts gunawotet waseg; na-ikawegweis woumiy. dOA“Ilana, ‘Akakin amisinap o miwotet o mikapatul. Akakin nukupiyaves takalbalebs o tayyaweids tasiyas nilivans, ilansa, “Takaweins liva̱nen Yeisuw yakamey.” Nukuyakwanes tasiyas mo kukwakins iyyaweids-wan. xN kWankuyeim mo ilivan, ilana: Guntaka̱yob silma̱nin min-Epesos tayekelesiys kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Mtowen niyous wutun kweinim kweiy wanaka̱tay o inoun wanuwein lamp abes tasiyas goul kweinim kweiy, mtowen ilivan; !M =“Wutun kweinim kweiy kukin wanamag nisesus, o lamp abes kweinim kweiy. Wawun youd tasiyas bo ikawum. Wutun tasiyas kweinim kweiy mamagina guntaka̱yob inineis silma̱nin tayekelesiys sibod kweinim kweiy. E lamp abes kweinim kweiy mamagina bod tasiyas kweinim kweiy.”hL K“Kadilok kulel sinap towen nukukin, aveiyag nises tut towen, o aveiyag igaw mo bikamat. 3K aYey akin mo amasis akabalamat walasin kaken; togo isen naka̱tay wa̱woug, ilana, “Awoum beivag ampwa̱yat. Yey absilamaw son abiyokous yey; a̱mov-wan. Bo akanig mo a̱mov; mwamovag gog bises bisigeg. Kadilokeig bakaleiwag kanig waseg, o bakaliyow takanka̱nigs siven, bakaleiwag wasigeis. .J WWanaka̱tay iyous wutun kweinim kweiy. Wawadon mamagina pulut tanmunum, kudun kakat palatan palatan. Mtowen ankakin mamagina ka̱las mititeilin, ya̱nay waseg. uI eKaken mamagina tanmunum bigob bilabwabwel, ikavvikawn-wan. Aygan ma̱wana yevagam avakaein ilila̱tay. lH SKunun pwapwaka̱wun ma̱wana wunuwunun sip, mamagina pwa̱kaw. O matan mamagina kov igidaged. tG c Wanuwein gog magin ma̱wana gimgilitoun, anakweim aveiyov, wavtakon anakweim abva̱lag mamagina goul. nF W Yey atouvin va̱gan bakin kal nidibakeig, mo akin lamp kaban, magina goul tonen, kweinim kweiy. E ; DaGuyaws inayam waseg Kululuwan imekeig, kululuwag ila̱tans son, watibweloug mo aligen teitan aygan avakaein, ma̱wana bwa̱gig; ilana, “Aveiyag bukukin, kulel wa̱buk, mo kuwyeb bein tayekelesiys wasigeis, bod tasiyas kweinim kweiy, min-Epesos wasigeis, min-Simulin wasigeis, min-Peligam wasigeis, min-Tayatil wasigeis, min-Salidis wasigeis, min-Pila̱delpiy wasigeis, o min-Leyodisiy wasigeis.” )D M Yey tuwa̱miy Yon, simiy yey tasitans katanoka keb, peinan Yeisuw angamag ya̱kids. Idatakaleiwags towen ilabeids mo takaptuleids, peinan a̱bads igeg. Tasiyas nikamliweids iyousigs isenags wa̱sim yagan Patmos, peinan takanawein aygan Yowbad yey, o peinan nalivan liva̱nen Yeisuw. )C MDaGuyaws ilana, “Yey absilamaw son abiyokous yey. Yey Yowbad, nagein nases, kweiboug nases, igaw mo bases basigeg; yey Tatawtoun tonen.” Ankakin Kelis AB }Kukwakins mtowen beibus wa̱lov beim, matads babaw ya̱kids bitakines, o tasiyas nigiyavis towen mo bikines, o ven babaw gimgilis biva̱lams peinan aspwa̱yat. E, ma̱wan. Eimen. IA  Mtowen niva̱geids mamagina guyawaw o tanuwgwes lun ya̱kids, mamagina ya̱kids tawteleins lun Taman Yowbad silma̱nin. Tayya̱kawns towen waseg, nakaleiwag tawtoun bises bisigeg. Eimen. y@ mYey Yon gunalet towen beiw silma̱nin tayekelesiys yakamiy, amibod kweinim kweiy wawnuwan Esiy. Towen bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy; mtowen nises, kweiboug nises, o igaw bises bisigeg. Kululuwan kweinim kweiy wamatan nakabsis towen nisin wakunuwatan, tasiyas-vak bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy; mtowen anilivan mounid; kanig waseg, mtowen tamgwayein kit vayuwein; guyawaw watinow siguyaw tonen. Mtowen nisiwyoubuds, nilikuds adsinaps kalbaleb waseg, peinan buya̱vin niwta̱wout peinads. +? QSinap towen nilivnek buk towen waseg. Kal yak bukuvin o bukuligen o bukuvnas sinap towen, mo bukumwa̱saw ya̱koum, peinan igaw kakit mo bikamat youd towen. m> USinap towen Yon ikin ikous, mo ikamtel livan towen, liva̱nen Yowbad o liva̱nen Yeisuw Kelis. v= iSinapun Yeisuw Kelis. Yowbad nisek Yeisuw ansinap towen, va̱gan kid bikatimlakay nagamag wasigeis mo bikakins youd tasiyas igaw kakita mo bikamat wasigeis. Mapuna ikayeb nataka̱yob gum-liba̱lab teitan, im ikatimlek natouwat yagan Yon. e<C:DaGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy, va̱gan kid kululuwamiy bitawtoun. Yey Pawl.;%:Tasiyas tayakelesiys babaw asilivan ma̱wan; o mwasanin-vak Sisal nagamag singaya asilivan ma̱wan; ilansa, “Kalin nuwem yakamiy.” D::Amalivan siwa̱youb kusekes tasiyas tayakelesiys tatanok tatanok, peinan Yeisuw Kelis angamag tasiyas. Budidayas tasiyasa sigwayas nakases asilivan siwa̱youb-vak wasigeis yakamiy. V9%:Mapuna bitakavasis Tamads Yowbad, tut nag beikous. Eimen. Nakabiyokous 8:GunaYowbad mo bisiwyoubumiy aveiyag sivinamiy, Yeisuw Kelis waseg, peinan Yowbad Guyaw tatonen, natawtoun igegayous. y7k:Mimuloul waseg yey nukusekes Epaplodit nimey, meiveka bo aban. Bo ikatimweis gunwuliyoug ibabaw, mo singay amwa̱saw. Mimuloul waseg yey mamagina lun bulukwan, Yowbad iskwen manisin, simasim seikwan, mo ikalin nuwan wasigeis yakamiy. 6:Nag alivan va̱gan mivavag bukusekeig; nag. Sivinag kid misiwa̱youb bikatimweis bivakaein; anagin bwanabwein mo bukuba̱nes. ~5u:Igaw kweiboug nases Tesalonik mo nukumulouls waseg yey. Sivtanok ikous, mo sivyuwein mimuloul nukuwyabes neim. 4}:Min-Pilipay yakamiy, kukwakinsa kweiboug, nakabsilamaw Yeisuw nawotet waseg, ma̱noy nam Masidoniy, tayakelesiys yakamiy mo nitakaveiyons sigwey yakamiy, muloul silma̱nin. Nag kweitan ven tayakelesiys iva̱ges ma̱wan; nag. Misinaka yakamiy. a3;:Tage adok singaya tasiwa̱youb yakamiy, akakina peinan a̱bag igeg, mo kulabeigs. T2!: Yowbad soug ikimtuweig atawtoun mo ikadilokeig sinap babaw wasigeis. c1?: Nag alivan ma̱wan peinan sivinag youd mwasanin, nag. Bo akakin sinap va̱gan beitaw nuwag gunakabsis katanok katanok wasigeis. Takinew a̱bag bigeg, bwein-wan. Takinew beibwein a̱bag, bwein-wan. Takinew bamlavag toul yey, bwein-wan. Takinew bamliguyaw, bwein-wan. Takinew beivag agumoun, bwein-wan. Takinew ba̱kam bakamuweip, bwein-wan. 0: Singay ikalin nuwag daGuyaws waseg, peinan vayuwein nukusiwyoubugs. Kweiboug ivag sivinamiy bukusiwyoubugs, tage miked nag. 3/_:Adok bo misinak agulivan towen, sigwey; kadiloka kuninuways sinap mounid, o sinap didumwal, o sinap bwanabwein, o sinap kamnat, o aveiyag gamag sivines, o bikavasis, o bikatubaws waseg. Agusinap towen bo akatipel asekeimiy, o nukuliganes, o nukukwakins gunakawotet ma̱wan; kadiloka bukuva̱ges amisinap ma̱wana nadibakeimiy. Yowbad simiy yakamiy bukusesus bwein, mo beitaw nuwamiy. Min-Pilipay sisiwa̱youb waseg Pawl .9:Yowbad bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy, mamagina niwal waseg bukusesus, kamtabwein seikwan; ninoumiy bwein, peinan Yeisuw Kelis bimtakavateimiy. =-s:Awoum kweitan sinap waseg bikubukub nuwamiy; awoum. Tage igaw youd kweitan kweitan bukulivatus bweina bukukululs bukunitougs; minitoug bukusekes Yowbad sona bikalin nuwamiy. b,=:Kadiloka gamag babaw bikakins amisinap mama̱num, peinan daGuyaws nuwanaw bo beim. a+;:Tut babaw bukumwa̱saws daGuyaws waseg. Vayuwein alana, “Bweina kumwa̱saws.” '*G:O taw ya̱koum, soug yak dawotet katanok-wan, mapuna adibakeim, alana, “Kadiloka kulabes vinay tasiyas, peinan sigwey tasiyas nakatawtoun Yeisuw nawotet waseg, simayas Kelemen siney tasiyas babaw nilabeigs wotet towen waseg; yiges bo ilel Kelis wanabuk, mwamoves silma̱nin.” ):Vinay yakamiy Iwodiy soum Sintik baguyeimiy va̱gan bukumwas, ninoumiy bukulatanes, bimlavag katanok, ma̱wana daGuyaws nanon. O( :O budag, singay ikalin nuwag wasigeis yakamiy. Yakamiy mamagina anagin gunawotet yakamiy. Amwa̱saw wasigeis yakamiy. Kadiloka kuliganes agulivan towen mo bukutagagays peinan daGuyaws simiy. Geiguy Z'-:Tut towen wouds anmwasin ivag; igaw mtowen takatinabweids beim, natawtoun waseg mo bikatlow wouds mamagina won tatonen, singaya kamnat. Peinan natawtoun nises va̱gan bikaluweg youda babaw wasigeis.&:Tage ya̱kids davanuys walba̱lab; o takaymates gog towen takatinabweids beinoy walba̱lab beim, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis. !%;:Sikabiyokous tut waseg, Yowbad biyagages tasiyas, peinan siyowbad tatineis mamagina asvikeiy; singay sivines sinap kalbaleb, ven watinow sinapun. H$ :Tage kalamwey babaw gamag asisinap kweitan. Tut babaw bo adibakeimiy; nagein gog mo awgavaw livan towen, sona gunava̱lam; peinan tasiyas ikamliwes liva̱nen Kelis, o anklos liva̱nen. #:Sigwey yakamiy, kadiloka bukutakayasis agusinap ma̱wana yey. Kukwakins asisinap tasiyas ma̱wana yey, mo bukutakayasis ma̱wan. c"?:Kalisiy yakamiy bo imatuw amisinap, kadiloka beivag ninoumiy ma̱wan. Kukin gog ninoumiy kweitan, Yowbad mo bikatimlakeimiy va̱gan bukukwakins sinap towen. Tage kadiloka bitayousis sinap to aveiyag bo takakins. !!: Sigwey, yey akakin-wan nag ayakous Kelis ansinap. Igaw. Nag anuw aveiyag bo nein wankuyeim. Ta-ivag nanoug akweiy, tage aninuway agusinap tut wanakougwaw, navvalut silma̱nin bagut doy. Peinan Yowbad nikatgikeid Yeisuw Kelis waseg silma̱nin doy-nen liba̱lab. - S: Yey nag atawtoun, nag. Nag ayakous Kelis ansinap. Igaw. Tage ayyokon silma̱nin Kelis ansinap bayakous, peinan Kelis bo ikatigikeig silma̱nin ansinap towen. ^5: Sivinag kid bakakin Kelis sona natawtoun neikit kanig waseg, son-vak namouvit, igaw-vak bigeg a̱bag yey, ma̱wana towen; va̱gan gunakanig ma̱wana towen; peinan sivinag batawtoun va̱gan ba̱kit vayuwein. F:Bitakakin daGuyaws Yeisuw Kelis, singay mwa̱saw nises waseg. Mtowen silma̱nin bweina biyamkwaneig youda babaw waseg, o bakasigum youda babaw wasigeis, va̱gan kid baban Kelis, o towen kid biba̱neig, o basimounid waseg Kelis mo bisekeig agusinap didumwal. Awoum banuway Moses nakaleiwag va̱gan bikidumwa̱lug, peinan na-ikadilok. Adsinaps gog didumwal, Yowbad nasiwa̱youb bo isekeids adsinaps didumwal, peinan tasimounids Kelis waseg. iK:Kweiboug adoki bilabeig kaleiwag tasiyas, tut gog towen bo apiyev. Kelis waseg ata̱meig. 9:Yisleil gimgeilin yey, agukum Binyamin, gum-Ibliw mounid yey. Igaw a̱pwaw yey, aguyam kweinim kweitoun mo ibwabwes momwag, ma̱wan Moses nakaleiwag. Tasiyas Palisiy sikaleiwag bo akatkakil waseg. Bo ayakous Moses nakaleiwag. Iseiw nuwag mo ayablebes tasiyas tayakelesiys. Z-:Tage yey, bweina bakaypom sinapun ven watinow, waseg alisawes gamag babaw. B}:Tage Yowbad nakabivatus wakululuwads nises. Awoum bitakaypamwes Ebelam nakabivatus wakaleivids; awoum. Kululuwads bitatam Yowbad waseg, o bitamwa̱saws-vak daMesays Yeisuw waseg. q[:Kukkineimiy; tasiyas sivines bibwabwes momwamiy sikawotet kalbaleb, mamagina awuk, gamag tasiyas. . W:Adok bo misinak livan towen. Sigwey yakamiy, bweina bukumwa̱saws daGuyaws waseg. Kaleiwag towen bweina balivnow vayuwein, va̱gan bililabeimiy mo beibwein mikasis. R:Igaw beiw kadiloka bukutams waseg amibwabwal mtowen, sona-vak bikalin nuwamiy peinan daGuyaws nagamag towen. Kadiloka kuvna̱ses babaw tasiyas asisinap ma̱wan mtowen Epaplodit. Yakamiy bukulabeigs, nag gog, miked nag. Mtowen gog Epaplodit ililabeig, singay keikay inawotet, waseg kakita bikanig, Kelis inawotet towen.yk:E, singay sivinag bakayeb mtowen beiw, bukukines vayuwein, mo bukumwa̱saws; o yey-vak bo beitout nanoug. ':Ankatoun avakaein, kakita bikanig, tage Yowbad inok nuwan mo iyamov; o yey-vak, Yowbad inok nuwan yey; awoum va̱lam kutukut ballouvat. }:Kadiloka bakayeb Epaplodit-vak beiw. Mtowen bwadads, ililabeig va̱gan bakatamap waseg Seitan, atmapumiy yakamiy bo imtakavateig. Singay sivinan beiw bilakwaneimiy. Igeg nanon peinan nukuliganes bulagan ankatoun, tage nag sivinan bukuliganes. L:Yey-vak, adok daGuyaws bilabeig, tut kadilakus waseg mo baw. S:Igaw bakatiluteg kaleiwag silma̱nig, adok mo bakayeb Timotiy beiw. wg:Bo kukwakins Timotiy ansinap bwein; mamagina natug tatoneig nililabeig Yeisuw Kelis nawotet silma̱nin. C:Amateiyun-wan kaninuweimiy yam babaw soug Timotiy, ikalin nuwem yakamiy. Tage babaw gamag sikanuway kweitan-wan, sivines sivavag tatineis biwteles; nag ivag sivines Kelis nawotet. }s:Adok daGuyaws Yeisuw bilabeig, kadilakusa mo bakayeb Timotiy beiw, mo bimey bulagamiy, baligen mo bamwa̱saw. c?:O yey, o yakamiy-vak, ikadiloka bitamwa̱saws babaw ya̱kids. Timotiy son Epaplodit  ):E, peinan kusimounids o kutoukums Yeisuw waseg, mikawotet mamagina lun bulukwan silma̱nin Tamads Yowbad. Kukin yey-vak beiweigs mamagina lun bulukwan yey, gunawotet towen mo binek miwotet yakamiy, silma̱nin Yowbad, mo bikalin nuwag, bitamwa̱saws sigwey yakamiy.  {:Bweina beivag amisinap kamnat, bwanabwein, Yowbad nitun yakamiy, mamagina wodam yakamiy simiyas tasiyas tadadubs. Tasiyas gog takalbalebs tage yakamiy amisinap kamnat; liva̱nen mwamov nises wasigeis yakamiy. Kukin beivag amisinap kamnat, igaw yam towen Kelis beiyum beim mo bakineimiy bamwa̱saw balana, “Anagin gunawotet tasiyas. Nag awotet mav wasigeis tasiyas.” L :Igaw bukuwwotets, awoum kubwayouys o kuvtokays livan; awoum. e C: Yowbad gog wananouds niwtuwotet mo taninuways aveiyag sivinan mo bitava̱ges ma̱wan. ; o: Sigwey yakamiy, bweina kuta̱mes ateimiy, ma̱wana Kelis. Peinan tut babaw kukwanawes aygag; o peinan kweiboug sigwey yakamiy nitasesus nukkwanawes aygag, tage tut towen kadiveiyov ases, kadiloka bukutawtouns, son amipwa̱yat bukugouls Yowbad waseg, va̱gan bikatinabweimiy, tatanok tatanok yakamiy. w:Mapuna Yowbad bo iyamwen, mo isek yagan towen bimgwayes yeg babaw wasigeis, va̱gan gamag babaw ya̱kids mo bitakululs Yeisuw yagan waseg, takinew min-liba̱lab, o takinew ven watinow gimgilis ya̱kids, o takinew mina-Tum, bitakululs bitalivans mamagina, “Yeisuw Kelis guyaw tonen.” Mapuna gamag babaw mo bitayakawanes Tamads Yowbad. Ven watinow nakamnat ya̱kids 9k:Tage nisew yakawanan tonen wanakaew, ibus imligamag, ikow nawotet mamagina touwat. E, gimgilitoun towen, vayuwein mo ibus, peinan itam won kanig waseg, mo ikanig waklos. :Ninoumiy kuva̱ges ma̱wana Yeisuw Kelis nanon. Mtowen mounid Yowbad tatonen, tage nag ikayus Yowbad nakaleiwag o yakawanan, nag. ve:Awoum bukutawleyes simiyas mo bukuwotets yakamiy miwotet; awoum. Tage bukumtakavates beibwein simiyas. %C:Awoum bukwaya̱pams amisinap; awoum! Awoum bukuyamweneimiy mamagina guyawaw yakamiy, tage kadiloka bukuseibweimiy, bukuma̱nums, simsimiyas wasigeis. b ?:Kelis waseg bweina bitaguyes sidayas va̱gan beibwein asisinap, o bitasiwyoubus tasiyas, o bitamsamwas kululuwan waseg, o bikalin nuwads sidayas wasigeis. Mapuna kadiloka bukulatanes ninoumiy simsimiyas wasigeis, bimlavag katanok-wan, son misiwayoub; kululuwamiy o kateimiy bimlavag katanok-wan. Baligen amisinap ma̱wan, yey singay bamwa̱saw.  9:Yowbad bo ikalawageimiy va̱gan bukusimounids Kelis waseg, o abamiy-vak bigeg Kelis peinan. Kweiboug bukukineigs avvatay sinap kalbaleb waseg, mapuna a̱bag igeg o nagein liva̱neig nukuliganes ma̱wan; e yakamiy-vak abamiy bigeg peinan kuvvatays sinap kalbaleb waseg., S:Awoum kuwenes tasiyas tasilbwadeimiy; awoum. Tasiyas bikineimiy ta-ivag amipwa̱yat, mo bikakins Yowbad bo bikatinabweimiy yakamiy, tasiyas gog mo biyagages.  :Kadiloka Kelis ansinap bibunakeimiy, peinan tanganegs liva̱nen Kelis yakamiy. Takinew baw o nag, tage ivag sivinag baligen bulagan amisinap bwanabwein, peinan kwativases ninoumiy imlavag katanok-wan, mo kutawtouns silma̱nin Kelis natapwa̱loul bwanabwein. d C:Akakin-wan bweina bases wasigeis yakamiy, va̱gan bayamweis mitapwa̱loul bitawtoun, sona mimwa̱saw. Akakin-wan igaw mo baw balakwaneimiy balabeimiy, va̱gan gog bikalin nuwamiy, bukuya̱kawns Yeisuw Kelis waseg. j~ O:Kukin son mwamovag basesun-wan mo beivag anagin gunawotet. Tage nag akakin aveiyag bakamkwin, peinan ked akweiy sivinag-wan. Singay sivinag balisaweimiy banek Kelis; kukin gog basesuna ven watinow mo balabeimiy yakamiy. } :Kukin sona mwamovag bases, Kelis waseg yey bisesun-wan, o bamwa̱saw. Kukin gog bakanig, banek Kelis, mo singay bamwa̱saw. l| S:Asimounid peinan anamis Kelis bilabeig va̱gan nag ba̱gwey; tage ma̱wan kweiboug Kelis nakaleiwag waseg akapwapout, tut babaw bo ma̱wan-wan, va̱gan gamag bikavasis Kelis, takinew son mwamovag bases, o takinew bakanig. {{ q:Amwa̱saw-wan. Akakin-vak kuninitougs peinag yey, kululuwan Yeisuw Kelis mo bilabeig, wankuyeim mo bilikugs. z ':Bwein-wan. Peinan igeiguys liva̱nen Kelis. Mapuna amwa̱saw, takinew bigeiguys wudous mav waseg, o takinew bigeiguys son ninous waseg. gy I:Gamag mwasanin dibes imouvit waseg yey mo igeiguys liva̱nen Kelis, tage nag sivines bilabeigs. Mwasanin gog igeiguys siwa̱youb waseg, ikakins yey ases wa̱deil peinan aysiyous liva̱nen Kelis; idokes kid bilabeigs. !x =:O peinan yey wa̱deil nases, tasiyas tayakelesiys daGuyaws waseg kalamwey babaw bo ikapwapouts, aspwa̱yat bo ikous, mo illivans liva̱nen Yowbad. nw W: Mina-Lom tasiyas takannaviy sisiyas touwos ikakins yey ases wa̱deil, peinan Kelis angamag yey. v : Sigwey, sivinag bukukwakins mouvitan Kelis nalivet, tage babaw gamag mo iliganes liva̱nen Kelis, isimounids waseg. u 7: E, Yeisuw Kelis bikatimweis bibabaw anagin amisinap bwanabwein, mo bitakavasis Yowbad o bitakatubaws Yowbad waseg. Silawun mwamovag Kelis waseg Dt : Gunakanitoug ma̱wana silma̱nin bukusiwa̱youbs beibwein, o bikamnat ninoumiy va̱gan bukukwakins sinap bwanabwein. Igaw tutan Kelis beiyum beim mo beivag amisinap kamnat didumwal. ds C:Yowbad ikakin, singay ikalin nuwag wasigeis yakamiy, Yeisuw Kelis nasiwa̱youb waseg. Jr :Bweina baninuweimiy amibabaw, peinan akalpwa̱kit wasigeis yakamiy. Peinan nukulabeigs wa̱deil nases, o nitageiguys liva̱nen Yeisuw, o gamag babaw niliganes, peinan Yowbad nisiwyoubuds. q :Akakin-wan Yowbad biyakous amisinap bwanabwein, peinan bo isilamaw nawotet towen. Igaw mo biyakous, tutan Yeisuw Kelis beiyum beim. 8p k:Tut babaw nanoug ibwein wasigeis yakamiy, mapuna aninitoug pinamiy yakamiy; peinan nukulabeigs Yeisuw nawotet waseg, tut wanmugwana ma̱wana ee... nagein gog bo ma̱wan. Qo :Aninuweimiy amisinap bwanabwein, mapuna ikalin nuwag Yowbad waseg. &n I:Kalin nuwag yakamiy, min-Pilipay yakamiy tayakelesiys Yeisuw Kelis waseg, simiyas mituwa̱veks o mitulals. Milet neiw kukines. Yey Pawl soug Timotiy, Yeisuw Kelis natouwat yakamey. DaGuyaws Yeisuw Kelis son Tamads Yowbad bisiwyoubumiy va̱gan beitaw nuwamiy. Pawl initoug pines tasiyas Tm #DaGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoub kululuwam ya̱koum.Yey Pawl.Ol Ma̱wan-vak tasiyas sigwey nakawwotet, Mak, Alistak, Dimas, Luk. k Epapil soug yey nakases wa̱deil, Yeisuw Kelis nawotet peinan; mtowen ikalin nuwan waseg ya̱koum. Anilivan ma̱wan. j Youd kweitan-vak balivan waseg yak. Mukwanitoug waseg Yowbad, adok mo bilikugs, baw; sivinag a̱bag kwatineg wambunatum peinag yey. qi ]Mulet towen nalel neiw. Akakin-wan bo bukwanow aygag, tage mo bukwatimweis musiwa̱youb bivakaein. h yE, veiyoug yak, bweina bukwanow aygag, bukusiwyoub mtowen Onesim, daGuyaws Kelis yagan waseg, mo beitout nanoug. 0g [Kukin aveiyag nises niyageg nanoum waseg, igaw yey mo bamop. O kukin aveiyag nibakew waseg yak, igaw yey mo bamop-vak. Yey Pawl wanamag nalel, “Igaw bamop mo bikadilok.” Adok awoum bata̱lay waseg yak, kululuwam silma̱nin, peinan kweiboug nakatimlakeim Kelis wayagan mo nukuyekelesiy. d~~J}A|{zxwvuufttsrrqpoZnmllkwkihggfyeedcca``6_^^3]\\[ZGYXXhWVU$SS RzQOOXNNYMM@LLpKK II:H&GgFElDDCCKBc@A?>><=<;;*::9=87654432110{/].e--G,+**0('6&g%|% $;#}"!! Sl{C}L| \H)T /  a9!kE, ikanweles Moses anawous, mtowen Yowbad natouwat; son La̱miy anawous, ilansa,“MaGuyaw Yowbad, Tatawtoun yak,
muwotet kavka̱vek, tawtous;
amsinap mounid, didumwal,
ven babaw maGuyaw yak.O guyaw, gamag babaw bigoulums yak,
bikavasis yagam toneim,
peinan ammwa̱net amsinap kamnat ya̱koum;
mapuna ven babaw gimgilis bimeis, bikululs wamatam,
peinan bo ikamat mukwaleiwag didumwal.”  wMo akin mamagina yol, magina gilas son kov; akines tasiyas nitakayways waseg man son yagan ananamb, o nitakayways waseg youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man; e, gamag tasiyas itamanaws wadadan yol towen, Yowbad alen hap wanimes. b ?Mo akin youd singay tawtoun walba̱lab, isom nanoug waseg. Akin Yowbad nataka̱yob teinim teiy, ikokews youd moumouvit kweinim kweiy, Yowbad ankavikun nakabiyokous waseg. Youd kweinim kweiy biyagages ven, bo misinak. dAMapuna isek naseis, italog gleip angis ven watinow, ilaves ineis Yowbad wanakas avakaein wanuwan; Yowbad ikawkunes, ipwel sipinen iwta̱wout. E, Yowbad nagamag ivva̱nis gleip tasiyas watoulan ven, iwta̱wout mamagina buyav ilila̱tay, inoun ee... lakatuy viet; mansiyas hos biga̱pels buyav towen waseg, mo biwlik vitulen hos wakayous.  Yowbad nataka̱yob teitan mo isap, meinoy neim wanakabeilun waseg, mtowen nakaleiwag kov waseg, aygan avakaein mo idibek towen nikokew naseis kakat, ilana, “Museis waseg kutalog gleip anagin; ven watinow bigulen gleip kutalog, peinan bo imatuw.” jMYowbad nataka̱yob teitan meinoy neim wanbunatum walba̱lab, mtowen-vak ikow naseis kakat. V%Mapuna towen wa̱lov, mo ikow naseis, itayow kan ven watinow, iyakous. OYowbad nataka̱yob teitan meinoy neim wanbunatum, aygan avakaein mo idibek mtowen nissin wa̱lov, ilana, “Kukow museis, kuta̱yoy kan, peinan bo iyebwel kan, bo imatuw ven watinow waseg.” Akinew mo akin lov pwapwa̱kaw; lov wakunuwatan nissin mamagina gimgilitoun, wakunun anapay goul, wanaman naseis kakat.  Mo aligen aygan teitan walba̱lab, ilana, “Kulel, ‘Tasiyas igaw beimats Yeisuw waseg, mo bimwa̱saws.’ ” Yowbad Kululuwan ilivan ma̱wan; ilana, “Magen! Igaw mo biyeiwas siwotet waseg, mo bikamat asisinap bwein.” Igaw bita̱yoys ven watinow waseg |q Kadiloka Yowbad angamag bikaptules, tasiyas tavna̱seins nakaleiwag, peinan isimounids waseg Yeisuw tasiyas.  “Igaw bigidaged wous, musewun kov towen tut babaw bivavag. E, yam babaw nag biyeiwas, o boug babaw nag biyeiwas, peinan bo ikululs wamatan mana̱wen man, o wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man, o peinan itams yagan nakabivatus wawous.” iK Nataka̱youb tatounun mo ikabkunis tasiyas, aygan avakaein ilana, “Kukin kalisiy bikululs wamatan man mana̱wen, o wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana man mana̱wen, o beitams nakabivatus bisenas wadibes o wanimes; e, tasiyas mo bimwamwes yvgamun ankavikun Yowbad, peinan bivgog bika̱lawt askwa̱vig, ankavikun waseg; sona biwmwamwes; e, kov son dikuda̱kul muyamuy bininekes wous, singay bigidaged wous wamtes Yowbad nataka̱yob bwana̱bweins sisiy La̱miy towen. 7Nataka̱yob tayuwein mo ikabkun, ilana, “Aee! Ven avakaein Babilon bo ikalouw, peinan niwmwamwes ven babaw gimgilis yvgamun geinawl waseg.” QE, aygan avakaein ilana, “Kadiloka kugoulus Yowbad, kuya̱kawns waseg, peinan tutan Yowbad bikatukin bo isap. Kukululs wamatan towen nibun liba̱lab, o ven watinow, o yol, o yevagam babaw.” /Mo akin Yowbad nataka̱yob teitan iyoyow wanakaew, illivan anilivan bwanabwein, liva̱nen Yowbad tut babaw silma̱nin ven watinow gimgilis, siven katanok katanok wasigeis, asikum katanok katanok wasigeis, ages katanok katanok wasigeis, sidal katanok katanok wasigeis. gGNag biyaweids gamag tasiyas, asisinap bwein-wan. Asilivan Yowbad nataka̱youb asteitoun #?Gamag tasiyas kamnat wous, nag iyabikis kululuwes vinay wasigeis; ikabkunis La̱miy ampalawen binoun. Yowbad nigimwel gamag tasiyas, mo ilisawes gamag babaw, mamagina bwa̱naw tasiyas, Yowbad silma̱nin, o La̱miy silma̱nin. Tasiyas ma̱wana bwa̱naw, babaw gamag wankuyeim. }E, aligen wous kweivaw ikannuwels Yowbad nakabsis wamatan, o man mwana̱vas wamtes, o tammwayas wamtes. Nag kadilok gamag babaw bikakins wous towen, misinaka tasiyas lakatutan sinawavas kweivas tawsan; Yowbad nigimwel tasiyas wadaban pwepway. DMo aligen butun meinoy neim walba̱lab, mamagina butun yevagam avakaein ilila̱tay, o mamagina butun pala̱pal avakaein, o mamagina butun tawa̱yins hap iwaways aleis hap wasigeis. 1  ]Akinew mo akin La̱miy itamanaw iton wakunuwatan koy yagan Sayon, siney itamanaws lakatutan sinawavas kweivas tawsan gamag, wadibes nilel yagan tonen, son Taman yagan. - S Sinap towen nises. Kukin sam ninoumiy kadiloka kuvinis man ananamb, peinan gamag teitan ananamb, lakatunim lakatutan sinawanim sinawatan kweinim katanok.  Kukin kalisiy nag ivag sikabivatus, nag kadilok bigimwals, bisesus-wan; e, sikabivatus man mana̱wen yagan, o man yagan ananamb. W ' Mo ikaleiwag gamag babaw wasigeis, takinew toul o takinew guyaw, takinew navavag babaw o navavag nag, takinew tamwey o takinew touwat, nakabivatus mo isen katanok katanok wanaka̱tay o wadaban waseg. L  E, nakaleiwag tonen ikow, mo youd towen mamagina man, mwamovan isek, imov mo ilivan, youd towen gamag nibunis; e ikaleiwag va̱gan bikatimates gamag kalisiy nag ikululs wamatan youd towen. :m E, nakaleiwag tonen ikow, mo ivag naman mulin tawtous wamatan mwaniyuwein man, ikatidavis ven watinow gimgilis, idibakes, ilana. “Kuvag youd magin ma̱wana man mana̱wen neiweiys pulut waseg, antatay singay avakaein, tage na-imat, mwamov-wan; e, mo kutapwa̱louls wamatan youd towen bukubunis.” wg Naman mulin tawtous ivag, ivag kov meinoy neim walba̱lab ikalivatow im wapwepway wamtes gamag watinow. b= Nakaleiwag wamatan man mana̱wen nimug neim; e, nikaluweg ma̱wana na̱wen; e, nivag ven palatan palatan misikena gimgilis mo ikululs wamatan mana̱wen man nimug neim, antatay mulin singay avakaein mo neibwein.  Mo akin mwantounun man imwen isap wadaban pwepway anadog paley, mamagina la̱miy anadog, tage aygan mamagina aygan man bwabwel. B} Kukin kal gamag biyousis, mo biyousis, bisenas wa̱deil. Kukin kal biwaway napulut waseg, gamag mo beiweiys mtowen sipulut waseg. Kadiloka Yowbad angamag bikaptules, o bitoukums. 5e Kal yak teigam sam kadiloka bukuligen.  Ven babaw gimgilis mo ikululs wamatan mana̱wen man; e, gamag tasiyas yiges Yowbad nag ilel La̱miy wanabuk; La̱miy towen neiweiys o gamag mwasanin nilel yiges wanabuk towen igaw tutan niginbun ven babaw waseg, peinan tasiyas mwamoves biba̱nes. ~u Bo ikow nakaleiwag va̱gan bikawpunawes tayekelesiys, bitakayway wasigeis, o bikalawages ven babaw gimgilis, asikum katanok katanok wasigeis, isidal katanok katanok wasigeis, kaeig katanok katanok wasigeis, o ven katanok katanok wasigeis. iK E, ikaliyow wadon, iyeg Yowbad, iyeg yagan, iyeg naven, mamagina iyeg liba̱lab gimgilis. ve Mo isek anilivan tawtoun, singay kalbaleb, o nakaleiwag tawtoun isek sinawavas kweiy tibukon wasigeis. c~? Bo ikululs man bwabwel wamatan, peinan nisek nakaleiwag mwaniyuwein man towen, o ikululs mana̱wen man wamatan, ilansa, “Nag kal ivag natawtoun ma̱wana mana̱wen man; o nag kal ikadilok bivatay waseg; nag.” <}q Kunun palatan pulut bwabwagan singay avakaein, magina bo beimat; tage mo ibwein ansasok towen wakunun. Ven watinow gimgilis asibabaw bo isom ninous, ibukunis mana̱wen man. A|{ E, man mana̱wen magina puskat singay avakaein, kaken magina bey kaken, wadon magina layon wadon. Man bwabwel mo isek mwaniyuwein man natawtoun va̱gan bikaleiwag tawtoun waseg. @{ { Mo akin mwaniyuwein man iga̱lag wa̱yol, anadog sinawatan, kunun kweinim kweiy, anadog waseg anapay sinawatan bwana̱bweins, o kunun katanok katanok wasigeis yagan kalbaleb nileles. ]z3 Man towen bwabwel mo ikawkun vin, inoun in va̱gan bivvatays siney vin nitun tasiyas nisesus, tasiyas gog takanaweins aygan Yowbad o takaweins liva̱nen Yeisuw; e, man towen mo itamanaw iton wakawalaw.:ym Mwatet mo igus wadon sipinen mamagina bilateg avakaein, va̱gan kid binek vin biyatuwen; tage pwepway ileb, pwepway ikaliyow wadon ikanpwen yevagam towen man nigus wadon. Kx Tage Yowbad isek vin bunibwan pinpenen paley kavka̱vek, va̱gan beiyow bein wanawoud wanven tatonen, mo bivakam bweilim kweitoun kwavasin watapwan-wan, wanven towen; mwatet awoum biyous. owW Man bwabwel ikakin ikalivatow in wadaban pwepway, mo ikawsep vin na̱wen nikop natun kuda̱taw. gvG “Mapuna kumwa̱saws liba̱lab waseg, misikena gimgilis yakamiy; tage bukuva̱lams yakamiy wadaban pwepway o wa̱yol, peinan Seitan ikalivatow, biwekeimiy, kapasal nuwan, peinan ikakin inatut nuwanaw mo beikous.” Ku “Tage sidayas tasiyas isimounids waseg buya̱vin La̱miy niwta̱wout pines; liva̱nen La̱miy illivans; o nag ikayuses mwamoves tatineis. Asisinap ma̱wan mo itakayways waseg man towen. st_ Mo aligen teitan walba̱lab, aygan avakaein, ilana, “Tut towen Yowbad bikaleiwag, natawtoun waseg bikatinabwes nagamag; o Kelis bo ikow nakaleiwag tonen. Bo igulek nakaleiwag towen nivtokes livan sidayas tayekelesiys, peinan nivtokes livan wamatan Yowbad, yam katanok katanok waseg o boug kakanok katanok waseg. E, bo ikous nakaleiwag mtowen takalbaleb. sw Mo isilamaw naviy walba̱lab. Anelos towen Maykel sen nataka̱yobs ikaninaviys sisiyas man towen bwabwel sen nataka̱yobs; tage bo ikous sitawtoun, bo ikous siven walba̱lab waseg, peinan bo ilaves man towen avakaein, in watoulan, mtowen mwatet kweiboug nises, yagan Bwagaw o Seitan, nikatidavis ven babaw gimgilis; e, mtowen ilaves in ven watinow siney nataka̱yobs. #r? Mana̱wen vin mo isawl in wanawoud, nisik ven towen Yowbad nikatigik naven, mo ivakam yam lakatunim lakatunim lakatuy sinawanim sinawatan wasigeis. Aq{ E, mo ikop natun kuda̱taw; igaw bivakaein, nakaytuk tanmunum wanaman mo bikaleiwag ven babaw wasigeis. Tage Yowbad ikow inow a̱pwaw towen, imwen inek Yowbad, nakabsis wamatan. ap; Yayun itaneiv liba̱lab palatanok waseg, wutun ikalka̱louws inineis ven watinow. Tage walba̱lab paley nisesus bwein. Man towen itamanaw itom wamatan vin mana̱wen nitup; igaw bitapouy naman mo beikoum natun. Bo} Tawtoun youd kwayuwein mo akin walba̱lab, mamagina man avakaein, bwabwel won, kunun kweinim kweiy, anadog sinawatan, anapay tanmunum kweinim kweiy nisenas wakunun kweinim kweiy. ynk Vin mana̱wen kakuda̱pom, nuwan igidaged, ivva̱lam avakaein peinan bo itup; sivinan kid bitapouy naman. m 7 Youd singay tawtoun mo akin walba̱lab, mamagina na̱tan vin anakweim ka̱las; tibukon nises waskawan kaken; o wakunun anapay wutun sinawatan kweiy. tla E, Yowbad nabunatum walba̱lab mo ikaliyow; wanuwan mo akin Yowbad nadidawag towen nakaleiwag liva̱nen nises wanuwan. Mo ivag avikawn son pala̱pal; nik avakaein ivag; o kweis avakaein bo ikalivtuvat, ikweis mamagina dakul.k- “Ven babaw gimgilis ikapasal nuwes; tage amkwavikun mo isap, tutan bukwatukin takanigs wasigeis, mayses bukusekes mutouwat, tasiyas palopit, o tayekelesiys, o tasiyas igoulus yagam yak, takinew guyaw o takinew toul, e bukuygages tasiyas tayagageins ven watinow.” j+ Ilansa, “Kalin nuwem maGuyaw Yowbad Tatawtoun ya̱koum, peinan nukuses, o kusesuna, o mutawtoun avakaein waseg nukusilamaw mukwaleiwag. #i? Tamumwey tasiyas sinawey teivas wamatan Yowbad wakabes misikes, e tasiyas mo ikululs avakaein, imasis kantukov wamatan Yowbad, itapwa̱louls waseg; dhA Bwa̱gig kweinim katanok iyikis bo ikous, tayuwein mo iyik. Mwasanin walba̱lab ages avakaein ilivans, ilansa, “DaGuyaws son naKelis Yeisuw, bo ikow nakaleiwag ven watinow waseg; e, nakaleiwag bises bisigeg.” igK Youd moumouvit akweiy bo ikous, kwatounun nuwanaw beim. Bwa̱gig towen nakabiyokous waseg f Tut towen mo ivag nik avakaein; o ven towen palatanok waseg bunatum babaw igulek, tage palanim palavas bwein; kweinim kweiy tawsan gamag nikatimates, o tasiyas son mwamoves nisesus, mo beivag aspwa̱yat, mapuna bivna̱ses Yowbad towen walba̱lab. 3e_ Mo biliganes aygan avakaein teitan walba̱lab, bidibakes, bilana, “Kumwens, kumeis.” Mo beimwens bineis walba̱lab, lov waseg, o tasiyas nikamliwes bo bikines. -dS Yam kweitoun ikous, kwavasin ya̱nay waseg, nakabiya̱tun Yowbad mo binekes, bitamanaws; e, gamag mwasanin bikines mo beivag aspwa̱yat, nag bikakit va̱gan. c) Peinan kweiboug Yowbad nagamag tasiyas asteiy sigeiguy waseg bo iyageg ninous ven watinow gimgilis tasiyas; wankuyeim ikanigs, mo ibwein ninous tasiyas, imwa̱saws, siwliyoug iwa̱yabs tawlisiyas wasigeis o ivvageins-vak sisiyas wasigeis, peinan singay imwa̱saws. +bO Yam kweitoun kwavasin ya̱nay waseg gamag babaw bikikines wous tasiyas asteiy nimmasis wavtakon ven; e gamag babaw bikines, asikum katanok katanok waseg, ages kweitan kweitan, isidal kweitan kweitan o siven kweitan kweitan; ipiyaves anda̱bwan, ilansa, “Awoum kutakus wakalawag.” E, takanigs tasiyas asteiy immasis wapwepway wavtakon ven. Kabebay nises waseg ven towen. Yagan mamagina Sodom o Yidipt. Ven towen avakaein neiweiys siguyaw waklos, neimat. )`K Liva̱nen Yowbad billivans beikous, mo bulawud man mana̱wen meinoy neim leg avakaein waseg, mo bivatay wasigeis tasiyas, bitawtoun, bikatimates tasiyas. T_! E, kadilokesa bisilbwades kweis igaw tutan bigeiguys; o kadilokesa yevagam biva̱ges bilabwabwel bimlavag mamagina buyav, o magat sivines kadiloka beiweiys ven; youd babaw kalbaleb mo bisap waseg. ^ Kukin kal sivinan biyagages tasiyas asteiy, kov mo bisap wawdous tasiyas, binek gamag towen, bigob; e, bikanig gamag towen. ]} Gamag tasiyas mamagina kay akiy yagan oliv, o mamagina lamp abes akweiy nitatos wamatan ven watinow guyawun tonen. 2\] “Gungamag asteiy basekes siwotet mo bigeiguys liva̱neig, asikweim gunugoun kalbaleb. E, yam lakatunim lakatunim lakatuy sinawanim sinawatan bigigeiguys-wan.” Y[+ “Awoum bukuta̱kon bunatum anakal; awoum. Peinan bo a̱tam ven babaw gimgilis kikeis bivakwanes wanuwan kal towen, o gunaven Yelusalem wanuwan; e, kikeis bivakwanes ven towen sinawavas kweiy tibukon. SZ ! Teitan mo isekeig kaligweg didumwal va̱gan batakwen ovavin bunatum vayovan, ilana, “Kun kutakwen Yowbad nabunatum tapwa̱loul, kutakwen abeilun, o kuvin teivin gamag babiweis nitapwa̱louls wanuwan. $YA Mo idibakeig, ilana, “Kadilok vayuwein bukulivan gamag babaw livneis, siven kweitan kweitan, ages kweitan kweitan, o guyawaw babaw livneis.”X Mo akow buk towen kakit wanaman towen, a̱kam, kayoug mo ilakamnag ma̱wana kitoul, tage wankuyeim asimkwen nuwag mo imunmwanawl. ?Ww Mo anek gum-liba̱lab towen, adibek, alana, “Kusekeig buk towen.” Ilana, “Kukow, kukwam; kayoum bilakamnag, mamagina kitoul, tage bukusimkwen wanuwam mo bimunmwanawl.” )VK Aygan towen walba̱lab vayuwein mo aligen, ilana, “Kunek gum-liba̱lab towen nitet wa̱yol son ven, kukow nabuk towen kakit nilat wanaman niysiyous.” U5 Yowbad nataka̱yob towen nakin nitet wa̱yol son ven, mo itamnow naka̱tay in wanakaew, itabudabod wayagan towen nises isigeg, o nibun liba̱lab son youd babaw nises waseg, o nibun pwepway son youd babaw nises waseg, o nibun yol son youd babaw nises waseg; e, itabudabod, ilana, “Bo beiyakous tut, peinan bwa̱gig kweinim katanok niyikis ikous, katanok nises; igaw gum-liba̱lab biyik nabwa̱gig towen, Yowbad mo bivag ma̱wan nanon tonen. Gamag babaw nag ikakins nanon, tage kweiboug nidibakes natouwat tasiyas palopits.” dTA Pala̱pal ages kweinim kweiy ivag ikous, mo asilamaw ba̱lel; tage aygan teitan walba̱lab aligen, ilana, “Kwayus ages pala̱pal tasiyas kweinim kweiy, bweina bises wananoum. Awoum kulel bein wa̱buk; awoum.” gSG Iwak, aygan avakaein, mamagina aygan layon, mo pala̱pal iway, ivag ages kweinim kweiy. _R7 Nabuk kakit bo ilat wanaman nises. Kaken naka̱tay isen wa̱yol, nakimaw waven. GQ  Mo akin Yowbad nataka̱yob teitan meinoy neim walba̱lab; mtowen tawtoun, anakweim ma̱wana lov, wuleil isob wakunuwatan, magin ankakin ma̱wana ka̱las, kaken mamagina mayen kov kaliboleb. P E, gamag tasiyas igaw son mwamoves nag ipiyaves waway, o nag ipiyaves bwagaw, o nag ipiyaves subwan o veinaw, nag.~Ou Gamag mwasanin ikanka̱nigs youd tasiyas wasigeis; tage gamag tasiyas nisesus nag ipiyaves asisinap kalbaleb, nag ipiyaves siyowbad tobwag, o nag ipiyaves simeg baloum waseg, o nag ipiyaves siyowbad nibunis goul waseg, o silib waseg, o tanmunum bwabwel waseg, o dakul waseg, o amweilok waseg; siyowbad tasiyas nag kadilok bikines, o biliganes livan, o binounas; nag. vNe Hos wudous o yiyus kadiloka biyablebes gamag, peinan yiyus mamagina mwatet, kunus ivag ibibasis gamag. ;Mo Youd tasiyas kweitoun meinoy nimeis wawdous mansiyas hos, mo iweiys gamag babaw, ikatimates; mamagina gamag babaw ilivis, iva̱ges kweitoun bod; katanok bod mo ikatimates. L Peinan nanoug isisawl mamagina agmikon waseg, bo akin mansiyas hos sisiyas tawaw tasiyas neimwens watapwes. Tawaw wavtukous tanmunum ivaligaves, bwabwel, kudikwad, tigitag. Hos migis mamagina layon migis; wudous waseg kov son musewun kov o panous isipsaps. K Bo aligen sikavnivin tasiyas imwens hos wakunuwatan isisawls naviy silma̱nin, lakatuy miliyon, singay babaw tasiyas. DJ Mapuna ilikus, peinan bo ikayamats silma̱nin tut towen beiweiys kalamwey babaw gamag. E, tut towen, o yam towen, o tibukon towen, o bweilim towen silma̱nin bo ikayamats mo beiweiys gamag. Mamagina ven babaw gimgilis bilivis, biva̱ges kweitoun bod. Katanok bod beiweiys bikatimates, akweiy bod bikatibomes. 4Ia Aygan towen waseg idibek Yowbad nataka̱yob towen mwana neiyik, ilana, “Kulikus Yowbad natakayobs tasiyas asteivas, niyousis waseg lay avakaein towen Ewplates.” )HK Nataka̱yob teinim bo ikous, teitan mo iyik, mo aligen aygan teitan meinoy neim abeilun anadog wasigeis. Abeilun towen won goul-wan nises wamatan Yowbad. 9Gm Youd moumouvit katanok ikous, akweiy igaw. F Siguyaw ikaleiwag wasigeis, mtowen leg tanuwagan, yagan ag-Ibluw waseg, Abadon, aga-Gilis waseg Apoliyon; tage aga-Muyuw Baloum. ~Eu Yiyus ivag mamagina kayal, ma̱wana kadilayuy yiyus; kadiloka bibibasis gamag, mamyuyan bivag kweinim tibukon. D! Silsilis ivag mamagina tanmunum. Butun pinpineis avakaein mamagina butun wag babaw hos babaw bibiteilis, bisisawls naviy silma̱nin. jCM Kunus mansiyas man vayva̱yov mamagina vinay kunus; o kudus mamagina kudus mansiyas layon. B Mansiyas kulipaw askakin mamagina hos ikatinages naviy silma̱nin; wakunus asipay mamagina goul; o migis mamagina gamag migis. A- Tut towen waseg gamag tasiyas binineivs sikanig, tage nag biba̱nes. Singay gog beivag sivines beimats. Ta-ma̱wan. Nag biba̱nes abkanig. i@K Musewun towen waseg mo isaps kulipaw inounas wadaban pwepway, isekes sikaleiwag mamagina mansiyas kadilayuy, idibakes mamagina, “Awoum kuybilebes awuyow wadaban pwepway, o kay o kaligweg aveiyag nitatos, awoum. Misinaka kuybilebes gamag kalisiy nag ivag Yowbad inasil wadibes. Kadiloka kubasis gamag tasiyas kuva̱ges simamayuy bivakaein, kweinim tibukon wasigeis; awoum kuweiys bikanigs, misinaka mamayuy bilivatus.” Mansiyas man mamyuyan biva̱ges mamagina kadilayuy. ? Ikaliyow wadon leg, mo isap musewun avakaein, mamagina pwagadon bwawun, ven son ka̱las ilagunugoun peinan musewun singay avakaein. >  Nataka̱yob tanimen iyik; mo akin wutun walba̱lab ikalouw in watinow; inakiy ikow va̱gan bikaliyow wadon leg towen singay avakaein. I=  Mo akin bunibwan iyoyow wanakaew, aygan avakaein, ilana, “Eew, eew, eew! Kalbaleb bilivatus ven watinow gimgilis peinan Yowbad nataka̱yobs teitoun igaw mo biyikis asibwa̱gig.”F< Nataka̱yob tavasin mo iyik, mo iyagages ka̱las son tibukon, migis palatanok waseg iladadub, tage paley bwein. O niladadub wutun liba̱lab palatanok waseg, tage paley bwein. Wuda̱yam ivag abilivis kweitoun, kweitan iladadub, akweiy bwein. Boug ma̱wan, ivag abilivis kweitoun, kweitan iladadub, akweiy bwein. c;? Nataka̱yob tatounun mo iyik, wutun avakaein walba̱lab igidaged mititeilin mamagina wodam ikalouw in watinow, iweiy yevagam ven palatanok waseg o yuyeiwl ven palatanok waseg imlavag mamagina pwa̱tuw, peinan wutun yagan Pwa̱tuw; tage yevagam babaw bwein, ven paley waseg. Gamag babaw ikanka̱nigs peinan asiyvagam son pwa̱tuw imwamoums. :Nataka̱yob tayuwein mo iyik, mamagina koy avakaein kov-wan mo ikalouw in wabwanit, yol palatanok imlavag buyav; tage paley bwein. In o bwa̱loug yol palatanok waseg imta̱mats, o wag yol palatanok waseg igulgwa̱leks; tage babaw nisesus bwein. Q9Teitan iyik, mo ikweis kweis kalivtuvat magina dakul, son kov, ikalivatow son buyav, ininein wapwepway, ven palatanok son amlokan igob iyakous; awuyow babaw igob ikous, tage ven paley nag igob. [8/Nataka̱yobs teinim teiy mo ikawes asibwa̱gig ikayamats va̱gan biykiyiks. w7gNataka̱yob mo ikow nakabmavin mo ideg kov towen nigidaged abeilun waseg, in wanuwan abmavin, mo ilev kov in wadaban pwepway ven watinow waseg; mo ivag pala̱pal son avikawn, son gamag ages agavek, son nik avakaein. Bwa̱gig iyikis 6}E, musewun gewuw towen son tayekelesiys sikanitoug meinoy nimeis abmavin towen nataka̱yob wanaman, inekes Yowbad. Z5-Nataka̱yob teitan mo isap, itamanaw wamatan abeilun, nakabmavin goul-wan wanaman. Yowbad mo isek gewuw bigob kov va̱gan kid bivag manisin bisimasim; e, Yowbad bo isek babaw va̱gan bisen wanuwan abmavin towen wakunuwatan abeilun towen goul-wan, nises wamatan Yowbad a̱ban; e, bisen youd towen son tayekelesiys babaw sikanitoug. w4gMo akin Yowbad nataka̱yobs teinim teiy tasiyas nitamanaws wamatan, mo isekes asbwa̱gig kweinim kweiy. 3 Ikous, La̱miy towen ikablev sil towen kweinim kweiy, liba̱lab mo isesun mav tut kayakus, nag ivag butun, nag ivag aygan. w2g“Tage La̱miy towen Yowbad nakabsis wanuwan misik, mtowen imtakavates, mamagina tamtakavatein alen bimtakavates tasiyas, bikatimlakes va̱gan beimoums yevagam towen ibwabwab mwamov silma̱nin; o Yowbad mo bitanob mitingis.” 1“Nag beivag vayuwein asimoun o asidak, nag; ka̱las avakaein nag bilapulikas wous, o kov avakaein nag bilamyamuy wous; nag. /0W“Mapuna nisesus wamatan Yowbad nakabsis ikannawes aygan yam waseg o boug waseg wanbunatum tonen; o Towen wanakabsis siney tasiyas nissikes-yay, bimtakavates. S/Akatimop anilivan, alana, “O, tamwey, adok ya̱koum kukwakin.” Mo idibakeig, ilana, “Tasiyas nilisawes abes singay kalbaleb, niwidis asikweim La̱miy buya̱vin waseg mo ilapupwa̱kaw tonen. v.e Tamwey teitan mo idibakeig, ilana, “Kalisiy tasiyas asikweim pwapwa̱kaw? O avanuy meinoy nimeis?” ,-Q Ilansa, “Eimen. DaYowbads waseg, anilivan bwanabwein, nakamnat, o ansinap, o nasiwa̱youb, o yakawanan, o natawtoun avakaein, bises bisigeg-wan. Eimen.” F, Yowbad nataka̱yobs min-liba̱lab babaw itamanaws isiwnis nakabsis sineyas tammwayas o mansiyas man mwana̱vas, mo ikululs avakaein mamagina imasis kantukovs wamatan Yowbad, ilivans; a+; Wankuyeim akinew mo aban gamag singay babaw, nag kadilok bitavinis, gimgilis ven babaw, o kum babaw, o dal babaw, o kaeig babaw wasigeis, itamanaws wamatan Yowbad nakabsis o La̱miy wamatan, asikweim pwapwa̱kaw, molay wanimes, ages avakaein illivans-wan, ilansa, “Abkatuneib nises waseg daYowbads towen wanakabsis, o la̱miy waseg.” P*Tasiyas asikum Seblon sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Yosep sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Binyamin sinawatan kweiy tawsans, isenas nasil wadibes. Meiveka ven gimgilis singay babaw )'Tasiyas asikum Simiyon sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Livay sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Isakal sinawatan kweiy tawsans. (%Tasiyas asikum Asel sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Naptal sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Ma̱nas sinawatan kweiy tawsans. %'CIsenas nasil wadibes tasiyas asikum Yud sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Luben sinawatan kweiy tawsans. Tasiyas asikum Gad sinawatan kweiy tawsans. .&UMo aligen sikavnivin baba̱wan isenas Yowbad nasil wadibes min-Yisleil asikum katanok katanok wasigeis, babiweis gog lakatutan sinawavas kweivas tawsans. %+Ilana, “Kukwayamats tut kadiyakus; igaw bakasen daYowbads inasil inagamag wadibes; ikous, mo bukuygages ven o yol o nawoud wasigeis.” R$Yowbad nataka̱yob tanimen mo isap wanuvid, im; wanaman ikow nasil Yowbad Tamwamov. Iwak, aygan avakaein, idibek nataka̱yobs teivas tasiyas nikawes sikaleiwag va̱gan kid biyagages ven son yol; V# 'Wankuyeim mo akin Yowbad nataka̱yob asteivas itamanaws itonas ven watinow matan palavas, iyousis yag kweivas, awoum ge beitow yag waven, awoum beitow yag wa̱yol, awoum beitow yag wanawoud; makava niwal. "-E, idibakes koy son dakul ilansa, “Kwalivatows wawom yakamey, awoum bakakin magin Towen isin wakaban, o mata kakin La̱miy towen ankavikun. Peinan ankavikun inayam avakaein bo isap wasigeis yakamey; bo bimop adsinaps. Nag kal kadilok bitamanaw wamatan, nag.”!1Mo ivag aspwa̱yat tasiyas king babaw ven watinow, o tasiyas guyawaw, o tasiyas takanaviys situwa̱veks, o tasiyas sivavag babaw, o tasiyas tatawtouns, o gamag babaw, takinew toul o takinew guyaw, tatanok tatanok mo itoupans wanuwan takunumwan o koy dikuda̱kul waseg. p YLiba̱lab ilakanig mamagina sag aveiyov ikatibil ikous. Koy babaw o sim babaw mo ilisawes kabes.  O wutun tasiyas walba̱lab ikalka̱louws inineis wadaban pwepway ma̱wana nuy anagin ikalka̱louws mamagina yag itow. C Mo akin ikablev sil towen kweinim katanok, nik mo ivag avakaein, ka̱las mo ilagunugoun mititeilin mamagina putakun gungounan, o tibukon ilabwabwel ikous mamagina buyav bwabgelan. # Mo isekes tatanok tatanok tasiyas asikweim pwapwa̱kaw, idibakes, ilana, “Kuyeiwas tut nag biveiyov. Igaw simiyas tasiyas iwwotets Yeisuw nawotet waseg, ven watinow gimgilis mo beiweiys mwasanin, ma̱wan yakamiy kweiboug. Mikavnivin baba̱wan mo bikadilok.” =s Kages avakaein ilivans, ilansa, “O Guyaw bwanabwein, Tadidumwal ya̱koum, asina̱vin bukumop asisinap ven watinow gimgilis tasiyas nikatimatemas. Tut singay kadiveiyov.” 5c Mo ikablev kwanimen sil, mo akin abeilun waskawan, kululuwes takanigs nisesus, tasiyas neiweiys peinan takanaweins aygan Yowbad o takaweins liva̱nen Yowbad tasiyas. dAMo akin hos kalimwey-nen pwapwa̱kaw. Towen isin watapwan yagan Kanig; watibwelon ven yagan Tum ikabwa̱kun wankuyeim. Ven watinow gimgilis bilivis kweivas bod, beiweiys katanok bod; kweitoun bod bikatibomes bisesus; e, Yowbad isekes sikaleiwag mo beiweiys bod kweitan naviy waseg, o asimoun waseg, o askatoun waseg, o bulawud man wasigeis. Y+Mo ikablev kwavasin sil, mwanvasin man mo aligen, ilana, “Kum kukin.” _7Mo aligen aygan teitan wanuwein mansiyas man mwana̱vas, ilana, “Kalgutan wit bitatakwen katanok kina; kalgutoun ba̱liy bitatakwen katanok kina; tage awoum bukukwawes oliv tagon o sipinen gleip; awoum.” B}Mo ikablev kwatounun sil, mwantounun man mo aligen, ilana, “Kum kukin.” Mo akin hos, won gunugoun. Towen isin watapwan, ikow nakabta̱kon wanaman, va̱gan bikin kan mouvitan. mSIlivan ikous, mo isap kweitan hos, won bwabwel. Towen isin watapwan ikow nakaleiwag mo beikous niwal wadaban pwepway, kanaviy bisilamaw, o ven watinow gimgilis biwaweiys sisiyas; e, avakaein napulut tanmunum wanaman ikow. \1Mo ikablev kwayuwein sil, maniyuwein man mo aligen, ilana, “Kum, kukin.” Mo akin hos, pwapwa̱kaw won. Towen isin watapwan nagipouy nises. Teitan isek andina̱kom, mo inoun itawtoun; igaw mo bitakayway. 6 gSil kweinim kweiy ikapkik buk towen. Bo nakin La̱miy ikablev katanok sil. Mansiyas man mwana̱vas, mwana̱tan mo aligen, aygan ma̱wana pala̱pal, ilana, “Kum, kukin.” wgMansiyas man mwana̱vas mo ilansa, “Eimen”; o tamumwey tasiyas mo ikululs, itapwa̱louls waseg.`9 Bo aligen ages Yowbad nakabwabub babiweis walba̱lab, o watinow, o pwepway waskawan, o wabwanit, ilansa,“Tayakawanes o takavvasis o takatitubaws Tatawtoun Towen wakaban son La̱miy, tut nag beikous.” y Ages avakaein ilivans; ilansa,“La̱miy towen neiweiys nikanig, kadilok towen bikow nakaleiwag avakaein, navavag babaw, ansinap avakaein, o natawtoun, va̱gan kid gamag babaw biya̱kawns waseg, bikavasis, asilivan bwanabwein waseg.” 6e Mo akin, o aligen ages Yowbad nataka̱yob singay babaw isiwnis nakabsis o mansiyas man o tammwayas; sikavnivin babiweis lakatunim tawsan sisiyas singay babaw tawsans. ~u Asiwous kweivaw ikanunuwels mamagina:“Kadilokeim bukukow buk towen;
kadiloka bukwablev sil nikapkik waseg;
peinan nikatimateims, o buya̱vim waseg nukugimweles gamag silma̱nin Yowbad,
kum katanok katanok wasigeis,
kaeig katanok katanok wasigeis,
dal katanok katanok wasigeis,
o ven katanok katanok wasigeis,
nukusekes siwotet mamagina guyawaw o tanuwgwes lun,
va̱gan kid biwteles lun daYowbads silma̱nin.Peinan bo bikaleiwags ven watinow waseg.” A {Wankuyeim mansiyas man mwana̱vas sisiyas tamumwey sinawey teivas mo ikululs wamatan La̱miy; aleis hap tatanok tatanok iwaways igilagel, o abmavin iysiyous, won goul-wan, bo ika̱lawt gewuw, nigob kov, manisin simasim seikwan. Youd towen mamagina sikanitoug Yowbad angamag, aveiyag initougs Yowbad waseg. I  Im ikow buk towen nises wanaka̱tay towen nissin wakaban. ( IBo akin nakabsis o mansiyas man mwana̱vas. Bo akin la̱miy wanuwein mansiyas man o wanuwein tammwayas, itamanaw itow; mamagina bo iweiys imat. Anadog kweinim kweiy; matan kweinim kweiy, tasiyas mamagina Yowbad Kululuwan teinim teiy nikayabes mo nineis vena babaw wadaban pwepway.  Tamumwey tasiyas nisesus; tamwey teitan idibakeig, ilana, “Awoum kuva̱lam. Teitan bo itakayway, mtowen mamagina layon tonen, anakum Yud, mamagina gidwa̱lin Deibid waseg isob natun, mtowen bikablev buk towen anasil kweinim kweiy, mo bilat.” p YO yey, bo ava̱lam avakaein peinan nag iban teitan kal ikadilok bilat buk towen o bikin wanuwan. #?Nag gog; nag teitan gum-liba̱lab, nag teitan gimgeilin ven watinow, nag teitan guma-Tum; na-ikadilokes bila̱tes buk towen o bikines wanuwan, nag. )Bo akin Yowbad nataka̱yob tawtoun, aygan avakaein iwkuwak; ilana, “Kal kadilok bikablev anasil buk towen waseg, va̱gan kid bilat?” ~}|| { zyxwwCvutsrrrqq0pOonmm;lqk}jj.icgg;fferdd8cbaa+`_^^]e\d[ZZqYYOWWUTSRQPPONMMLLIKKJIIzGG%FFBEDuD BA\??3>><::K9 87755322{11m0/p.--,e+d*!)8((S'&&a%$y## "T!!!& =hxoV-ko7e  ( (| ND? Tawaw ma̱wan bo ipiyaves kanavay wasigeis sikwavas, tage singay sivines bikanavays wasigeis tawaw, mo iyagagays sisiyas wasigeis. Kalbaleb towen mapun tatineis mo iba̱nes, wawous. >> wMapuna Yowbad bo ipiyaves, ilisawes igaw biva̱ges kalbaleb, ma̱wan asivikey biva̱ges ma̱wan. Vinay bo ipiyaves kanavay sisiyas tawaw; tatineisa ikanavays sisiyas wasigeis. w= iE, asisinap ma̱wan, peinan sinapun Yowbad bo ipiyaves, bo iyyaweids tasiyas, ikululs wamatan youd towen nibunis, ikanawes aygan, bo ipiyaves Yowbad tatonen. Yowbad bo ibun youd babaw. Kadilokena bitakavasis Yowbad tut babaw. Eimen. m< UIdokes tassinaps tasiyas, tage bo ikabala̱weins, ibubunis siyowbad, magin ma̱wana gamag o mansiyas man iyoyows o mansiyas inounas waven o itatets wapwepway, atimapun Yowbad ibunis. Tage Yowbad towen ises isigeg, yakawanan avakaein, ipiyaves, ilisawes; o aw-sinap kalbaleb wous sivinan biva̱ges, sisiyas wasigeis mo iva̱ges, iyagages wous sisiyas. (; KKweiboug ikakins Yowbad tage nag iya̱kawns waseg, nag ikalin nuwes, nag. Tage ininuways sinap tobwag waseg, mo ninous ibol, mamagina bo idadubs tasiyas. [: 1Takines bwein nakabwabub Yowbad, nibun natawton tonen waseg, e, natawtoun bo isigeg-wan; mapuna nanouds waseg takakins Yowbad; matads nag bikin, misinaka nanouds. Kweiboug ibun ven, gamag ikines, tut babaw ma̱wan ee... nagein mo takines ya̱kids. Tasiyas ikines inakabwabub, kadiloka bikakins tabunin Yowbad, nag gog itagouwa̱wes. Q9 Sinapun Yowbad bo ikamnat wasigeis tasiyas, peinan bo ikatimlakes. 38 aGamag mwasanin asisinap kalbaleb, issilbwades sinap mounid. Takakins gog liba̱lab tanuwagan bikamta̱nis peinan ansinap bo ipiyaves; asisinap gog tasiyas kalbaleb. 37 aLivan towen waseg ikamat Yowbad ansinap didumwal, Yowbad itoukum pines tasiyas isimounids waseg, peinan Bukitab liva̱nen nises mamagina:“Kal yak tadidumwal yak, peinan kusimounid Yowbad waseg, mo bukuban mumwamov.” Misinaka tasimounid; nag kweitan ked nises. Gamag asisinap kalbaleb Y6 -Akakin-wan liva̱nen Yeisuw Kelis singay tawtoun. Livan towen waseg, Yowbad bikatinabwes gamag, kalisiy tasiyas bisimounids waseg, wanmugwana min-Yudiy yakamey, wankuyeim mo vena babaw gimgilis yakamiy. 5 yYakamiy-vak mina-Lom yakamiy, bo iseiw nuwag basekeimiy livan towen bwanabwein. Liva̱nen Yeisuw Singaya Tawtoun "4 ?Kadiloka baguyes gamaga babaw, takinew mina-Gilis, o takinew min-koyakoy gimgilis; takinew tassinaps, o takinew tabla̱bols; bagguyes asibabaw-wan. X3 + Sigwey, awoum kutagouwa̱weigs peinan tut babaw ivag sivinag baw; ayyokon gog, bo nag, peinan gunaked nag. Sivinag baguyeimiy mo bukusimounids mwasanin yakamiy, ma̱wan vena babaw aguyes mo isimounids. e2 E Mamagina bitalabeids meiveka ya̱kids, yakamiy o yey, peinan tasimounids Yeisuw waseg. o1 Y Sivinag gog bakineimiy bakatimweis kululuwamiy, Yowbad nasiwa̱youb waseg, va̱gan bukutawtouns. ]0 5 Yowbad ikakin agulivan mounid, bo iseiw nuwag Natun bulagan akokew. E, mounid aninuweimiy tut babaw, aninitoug pinamiy, kukin nanon Yowbad ma̱wan mo bitam gunaked bwein bawekeimiy. E, gunakanitoug ma̱wan. / Kalin nuwag waseg Yowbad, peinan tababaws yakamiy kusimounids bwein waseg Yeisuw Kelis; butumiy bo nein ven babaw wasigeis. . Tage takakins mtowen Yowbad Natun tatonen. Natawtoun nises, peinan Kululuwan Yowbad nises waseg. Kanig waseg ikit vayuwein, mo takakins Yowbad Natun, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis. Mtowen bo isiwyoubum, isekem mawotet mo kakokew liva̱nen, ven babaw iliganes mo isimounids yagan Kelis waseg. Yakamiy-vak, ven babaw gimgilis Yowbad bo idaweimiy va̱gan bukumlavags Yeisuw Kelis angamag yakamiy. Mtowen Yeisuw Kelis bo idaweimiy mina-Lom yakamiy, kalisiy Yowbad nikalin nuwan wasigeis yakamiy; mamagina bo ikayuseimiy angamag yakamiy. Mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis son Tamads Yowbad bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy. Pawl sivinan beikin ven Lom R- Livan towen liva̱nen Yowbad Natun, Deibid delen ven watinow waseg. Z, /Livan towen bo ilivnek isekes inapalopit wasigeis, mo ileles Bukitab waseg. + Yey Pawl, Yeisuw Kelis natouwat yey; Yowbad bo ikaluweg gunawotet, silma̱nin bakokew liva̱nen Yowbad; livan towen bwanabwein. Q*Tut towen daGuyaws Yeisuw bisiwyoubumiy tayekelesiys yakamiy.i)KTakawein livan towen ilana, “Mounid, nuwanawa baw.” Eimen; bweina bukum Guyaw Yeisuw. h(IAwoum gog bukwablev livan kweitan buk towen nilivnek. Kukin bukwalbev, Yowbad mo bigidem waseg yak kam waseg makaywen kay mwamov silma̱nin, o bigidem mukwasis ven towen kamnat waseg, liva̱nen nises buk towen waseg. x'iAdibakeim yak, kal yak bukuligen livan buk towen nilivnek, awoum bukwatimweis. Kukin bukwatimweis, o kweitan livan bukusen, Yowbad mo bikatimweis moumouvit waseg yak; bisekeim youd babaw moumouvit, liva̱nen nises wanuwan buk towen. >&uYowbad Kululuwan son La̱miy nakwav ilansa, “Kum.” Kukin tanganeg yak, kulana, “Kum.” Kal yak amdak, kukin sivinam soup, mwamovam silma̱nin, bweina kum kumoum makaw. ]%3“Yey Yeisuw, bo akayeb guntaka̱yob va̱gan kid bikatimlakeimiy sinap towen, tayekelesiys babaw yakamiy. Yey Deibid delen yey, Deibid gidwa̱lin yey bo asunap; mititeilig avakaein ma̱wana Utuyam yey.” $“Watoulan nisesus awuk babaw, o tabbwagaws, o tassubwans, o tawa̱yins gamag, o tamgamegs, sisiyas tasiyas sivines biyyaweids. 0#Y“Bo bimwa̱saws tasiyas kalisiy biwidis o bivkalines asikweim, kadilokes mo beikams makaywen kay mwamoves silma̱nin; bweina beisiws ven towen awkwedan waseg. a"; “Yey A son Z, yey; yey nakabsilamaw, o yey nakabiyokous. Yey amug; yey akuyeim. b!= “Nuwanaw baw, maysamiy bakow basekeimiy katanok katanok ma̱wan miwotet yakamiy. \ 1 “Towen ansinap kalbaleb, nakalbaleb bisesun-wan. Towen ansinap bikibik, e nabikibik bisesun-wan. Towen ansinap didumwal, nadidumwal bisesun-wan; o towen ansinap kamnat, gamag towen nakamnat bisesun-wan. mS Mo idibakeig, ilana, “Awoum kwayus livan buk towen nilivnek, peinan tut kayakus mo bikamat.  Mtowen nidibakeig, ilana, “Awoum! Soug yak, o sidayas budam tasiyas takanaweins aygan Yowbad, babaw ya̱kids; o yey ma̱wana budam tasiyas palopits, o tasiyas takanaweins livan towen nises buk towen waseg. Anmwa̱net Yowbad kukulul wamatan.” 'Yey Yon aligen o akin youd tasiyas. Akin, aligen ikous, mo akulul avakaein wamatan Yowbad nataka̱yob towen nikatimlakeig youd tasiyas. QMo idibakeig, ilana, “Livan towen mounid-wan. Guyaw Yowbad kweiboug ikatipel kululuwan isekes tasiyas palopit; nagein gog mo ikayeb gum-liba̱lab teitan va̱gan bikatimlakeimiy nagamag yakamiy, bukukwakins aveiyag nuwanaw mo bikamat. Nuwanaw ba̱yum baw. Kal yak bukwanow aveiyag buk towen nilivnek, mo bukumwa̱saw.” QBoug nag beivag; tage nag sivines wodam o ka̱las va̱gan bimteil ven, peinan bo ivanoum mititeilin siGuyaw Yowbad; o angamag tasiyas bikaleiwags, tut nag beikous. Igaw Yeisuw Kelis beiyum beim B}Nag aveiyag Yowbad nipiyev mo beisiw ven towen waseg, nag. Nakabsis Yowbad son La̱miy bises ven towen; o natouwats bikanawes aygan, bikikines magin tonen, o yagan bilel wadibes.  Ikatimlakeig mo akin lay uwyatan, sipinen mwamov silma̱nin, ma̱wana gilas; lay uwyawen meinoy neim nakabsis Yowbad son La̱miy. E, ila̱tay mo in wavtakon ven. Wadadan lay kay nitatos anagin mwamov silma̱nin. Anagin sinawatan kweiy, kweitan magin, kweitan magin; katanok tibukon anagin kweitan imwanoug, kweitan tibukon anagin kweitan imwanoug. Yageivein gog ven babaw sikaybuy. !O ven towen nag beisiw aveiyag bwaboum o kalbaleb o yaweid; nag. Misinaka tasiyas yiges nilel La̱miy wanabuk mwamov silma̱nin.\1Ven babaw gimgilis bikawes yakawanes o bulages binawes ven towen walba̱lab. PWuda̱yam nag bikatibagus ven towen awkwedan, o nag beivag boug. ykVen babaw gimgilis binounas mititeilin towen waseg. Guyawaw ven watinow binawes sikamnat ven towen waseg. 1[Ven towen nag ivag sivinan ka̱las o tibukon va̱gan bimteilis; nag. Peinan Yowbad nakamnat bo ivanoum, imteil ven; o La̱miy mamagina lamp ven towen silma̱nin. &EVen towen waseg ta-akin Yowbad nabunatum tapwa̱loul silma̱nin; nag. Peinan towen Tatawtoun Yowbad son La̱miy mamagina buntuman tapwa̱loul tasiyas. B}Awkwedan ven lap sinawatan kweiy, kweitan koukwed katanok lap, kweitan koukwed kweitan lap; babiweis lap sinawatan kweiy. Vitakon ven goul tonen, mamagina gilas, gimagim seikwan. taVen towen kakolan ilabwes dakul babaw bwana̱bweins waseg, kweitan yasip, kwayuwein sapail, kwatounun kalisidon, kwavasin emla̱lid; kwanimen sadoniks, kweitan koneliyan, kwayuwein kalisolait, kwatounun beilil, kwavasin topas, kwanimen kalaysopaleis, kweitan tekwous, kweiyuwein amitis. Dakul tasiyas baba̱wan sinawatan akweiy, askakin singaya bwanabwein. mSVen anaboul nitoumis dakul yagan yasip waseg, o ven goul-wan, ankakin gimagim ma̱wana gilas. ykIwov boul vayovan, sinawatoun ovanim ovatan. Naman Yowbad nataka̱yob towen vayovan ma̱wana gamag naman. U#Ven towen palavas, vayovan son kopkopan katanok-wan. Nakaligweg waseg mo itakwen ven. Vayovan katanok tawsan lakatunim veit; vayovan mamagina Nugin. Vayovan son kopkopan sona vakaeinan katanok-wan.  +Towen nakalivan soug wanaman kaligweg didumwal va̱gan bitakwen vayovan ven son awkwedan o boul-nen; tage kaligweg makaywen won goul-wan.  wBoul waseg kakol sinawatan kweiy; takaweins liva̱nen La̱miy sinawatan teiy nilel kakol waseg sinawatan kweiy. ` 9 Wanuvid koukwed kweitoun, wabomat kweitoun, wa̱yals kweitoun, wayavat kweitoun. e C Boul dakul nitoumis avakaein, aveiyov. Awkwedan gog sinawatan kweiy, koukwed katanok katanok Yowbad nataka̱yob teitan nises, o yagan nilel; koukwed yiges sinawatan kweiy, yiges min-Yisleil asikum sinawatan kweiy. ? w E, kululuwag ikow inow wanakaew-o nakan koy singay avakaein, aveiyov, mo akin ven kamnat yagan Yelusalem ibus, meinoy neim walba̱lab Yowbad waseg, yakawanan Yowbad immiteil waseg, mamagin mititeilin dakul bwanabwein ikavivikawn ma̱wana ka̱las, o mamagina dakul yagan yasip magin ma̱wana gilas tonen. }s Yowbad nataka̱yob teinim teiy nikokews abmavin bomanim bomey ika̱lawt youd kalbaleb kweinim kweiy, ven watinow kalbaleb-nen nakabiyokous silma̱nin; teitan mo idibakeig, ilana, “Kum bakatimlakeim vin mana̱wen beivays son La̱miy.” "=“Tasiyas gog tabwabweis, o tayyaweids, o takalba̱lebs, o tawa̱yins gamag, o taggeinawls, o tabbwagaws, o tamgamegs, tasiyas tayyaweids babaw bineis bisikes leg towen ika̱lawt kov son dakul muyamuy, mamagina sikanig vayuwein leg towen muyamuy waseg.” Yelusalem kweivaw pY“Kukin bukutakayway waseg Seitan, youd babaw mo bukuyous, bukumlavag natug o yey muYowbad yey. DMo idibakeig, ilana, “E, bo ikamat. Yey A son Z yey; yey nakabsilamaw son nakabiyokous. Kal yak ivag amdak mo basekeim amsoup, nilla̱tay mwamov silma̱nin, bukumoum. Maysan nag. &ETowen go nisin wanakabsis mo ilivan, ilana, “Youd babaw bo bavag kweivaw.” Wankuyeim mo ilivan, ilana, “Kulel, peinan livan towen mounid-wan.” <qMo aligen teitan aygan avakaein walba̱lab, ilana, “Magen, Yowbad siney gamag bisitans, peinan bimlavags angamag tasiyas, o towen siney tasiyas bisesus, biwes mitingis wamtes tasiyas, peinan kanig beikous, youd moumouvit beikous, va̱lam beikous, mamayuy beikous; youd babaw kweiboug bo beikous.” 9kAkin ven kweivaw, Yelusalem, ven kamnat, ibus im, meinoy neim walba̱lab Yowbad waseg, bo ikawyamis igwa̱vines, mamagina vin biguwa̱vin va̱gan kid beivays son namwan.  Mo akin liba̱lab kweivaw son pwepway kweivaw; peinan liba̱lab kweiboug bo ikous, o pwepway kweiboug bo ikous, o yol bo ikous. ~uKukin kal nag biban yagan wa̱buk towen mwamov silma̱nin, mo bilev bein wa̱leg. Leg towen kov ika̱lawt.mSMo bilev kanig son Tum bineis wa̱leg towen kov ika̱lawt. Leg towen mamagina kanig vayuwein. ;~o E, mo isaps tasiyas tamkumukuls nikanka̱nigs wabwanit, o takanigs wa̱Tum o takanigs babaw-wan mo isaps, ikaleiwag wasigeis; kukin siwotet ama̱wan mo bikaleiwag ma̱wan. b}= Mo akin takanigs babaw, tasiyas guyawaw sisiyas tasiyas toul, itamanaws wamatan nakabsis, mo ikaliyow buk babaw, ivin. Kweitan buk ikaliyow, buk towen silma̱nin mwamov. Mo ikaleiwag takanigs wasigeis; siwotet ama̱wan nilel wanuwan buk siyas, mo ikaleiwag ma̱wan; kukin siwotet bwein mo bikaleiwag bwein, kukin gog kalbaleb mo kalbaleb. 2|] Mo akin absis avakaein, pwapwa̱kaw. Teitan nissin wanakabsis waseg. Wamatan towen mo pwepway son liba̱lab isawls, ineis; nag biba̱nes ven va̱gan bisikes, nag. D{ Bwagaw towen nikatidavis tasiyas, ilev in wa̱leg towen ika̱lawt kov, dakul singay muyamuy waseg. Leg towen waseg man mana̱wen kalbaleb son tayyaweid towen idok palopit tonen. Tasiyas asteitoun asimamayuy yam babaw o boug babaw bo bisigeg, tut nag beikous. Yowbad bikaleiwag wanakabsis avakaein pwapwa̱kaw Uz# Tasiyas babaw ikanpeles ven bidakwab kavka̱vek, mo isiwnis Yowbad angamag, sikabmasis waseg, wasiven towen isiwa̱youb waseg. Kov mo ikalivatow, meinoy neim walba̱lab, igabus takalba̱lebs ikous. `y9Mo bisap, binek gamag babaw, siven palavas wadaban pwepway, bikatidavis va̱gan bikatuyouns naviy silma̱nin, wunsiyas ven Gog o Megog, gamag singay babaw, nag bitavin, mamagina alekel wakawalaw singay babaw. RxBweilim lakatunim lakatunim ikous, mo bilik Seitan nises wa̱deil. 'wGGamag tasiyas beikits wanamug, bo bimwa̱saws, takamnats tasiyas; nag bikanigs vayuwein; nag. Tage tasiyas tobwag gamag bo bikanigs vayuwein. Tasiyas takamnats bimlavags kid tanuwgwes lun silma̱nin Yowbad son Kelis; sisiy mtowen mo bikaleiwags bweilim lakatunim lakatunim waseg. vTasiyas wanamug beikits vayuwein, gamag babaw wankuyeim. Bweilim lakatunim lakatunim beikous, takanigs babaws mo beikits vayuwein. uwMo akin absis babaw, kaleiwag silma̱nin, o Yowbad isek sikaleiwag gamag mwasanin, mo isinis absis tasiyas wasigeis. E, akin kululuwes tasiyas nibwabwes kayes peinan takaweins liva̱nen Yeisuw tasiyas, o peinan ikanawes Yowbad anilivan; o akin tasiyas nag ikululs wamatan mana̱wen man kalbaleb, o nag ikululs wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man, o ipiyaves nakabivatus wadibes o wanimes. Tasiyas iyamoves vayuwein mo ikaleiwags sisiy Kelis bweilim lakatunim lakatunim waseg. t3E, ilev in leg towen avakaein wanuwan, ikatibog ikous, mo ikow kweitan youd kapkikay, iwlik awkwedan va̱gan kid bikapkik; mata ge igaw bikatidavis ven babaw gimgilis. Bisesuna ee... bweilim lakatunim lakatunim ikous, kadiloka mo bilik bein wamnat anatut kayakus waseg. s5Mo iyous mana̱wen man bwabwel won, mtowen mwatet kweiboug-o, yagan Bwagaw o Seitan, mo iyawen, bisesun-wan bweilim lakatunim lakatunim waseg. r Mo akin Yowbad nataka̱yob meinoy neim walba̱lab, neibus neim; wanaman ikow leg avakaein anakiy, son vatul tanmunum avakaein. %qCTage towen isin watapwan a̱len hos, napulut tanmunum wawadon igogewn iwaweiys gamag babaw. Man babaw mo iyoyows imeis, ikamkwams, bo ikambinaks.|pqIkanaviys ee... mo iyousis mana̱wen man kalbaleb son tayyaweid towen mamagina palopit, naman mulin nivag wamatan mana̱wen man, mamagina ikatidavis tasiyas neitams man nakabivatus waseg o nikululs wamatan youd towen nibunis magin mawa̱na man towen. Tasiyas asteiy son mwamoves ilaves ineis wanuwan leg kweitan, ika̱lawt kov nigidaged dakul singay muyamuy waseg. 6oeMo akin mana̱wen man kalbaleb siney guyawaw ven watinow, sisiyas sitakanaviys, ikatuyouns kid va̱gan bikanaviys towen watapwan a̱len hos, siney natakanaviys tonen. qn[Mo akin Yowbad nataka̱yob teitan itamanaw ka̱las waseg, iwak, aygan avakaein idibakes mansiyas man iyoyows wanakaew, ilana, “Kwatuyouns, kumeis, amkwam avakaein Yowbad bisekeimiy kukwams; kukwams guyawaw vinyones, kukwams takanaviys situwa̱vek vinyones, kukwams tatawtouns vinyones, kukwams hos vinyones, kukwams vinyones tamna̱mwens hos watapwes, kukwams vinyones babaw gamag, takinew guyawaw o takinew toul, tasiyas sivavag babaw o tasiyas tasimavs, e kukwams babaw-wan.” gmGAnakweim waseg, o wakuva̱nen, yagan nilel, “King babaw siking, o guyawaw siguyaw.” 7lgWadon waseg igogewn pulut kakat tanmunum, va̱gan kid biwaweiys ven babaw gimgilis; mtowen tatawtoun takalawagein ven babaw gimgilis, nakaytuk tanmunum wanaman; mtowen tavva̱nin gleip anagin wanuwan Yowbad inakas. Tatawtoun tonen, sipinen ipupwel mamagina Yowbad ankavikun takalbalebs wasigeis. kNatakanaviys min-liba̱lab tasiyas ikabwa̱kuns, neimwens watapwes hos pwapwa̱kaw, asikweim bwanabwein, pwapwa̱kaw, gimagim. _j7 Anakweim isikam bo idal buyav waseg; idokes yagan tonen, “Yowbad anilivan.” ~iu Matan mamagina kov igidaged-wan, andinakom babaw; yagan nilel, gamag nag bikines, nag. Towen anmwa̱net bikin. Jh  Mo akin liba̱lab ikaliyow, akin-o hos mwana̱tan, won pwapwa̱kaw. Watapwan hos isin towen yagan Mounid, o Didumwal; ikaleiwag ansinap didumwal waseg, o ikanaviy ansinap didumwal waseg. g Mo akulul avakaein wamatan Yowbad nataka̱yob towen, batapwa̱loul waseg, towen gog idibakeig, ilana, “Awoum! Soug yak, o sidayas budam tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw; dawotets katanok-wan. Kukulul wamatan Yowbad. Peinan takaweins liva̱nen Yeisuw, kululuwes tasiyas mamagina kululuwes tasiyas palopit kweiboug.” Teitan imwen watapwan a̱len hos pwapwa̱kaw inoun Kf Mo idibakeig, ilana, “Kulel, ‘Singay bimwa̱saws tasiyas La̱miy bidawes naveivay amkwamun silma̱nin.’ ” E, mo idibakeig, ilana, “Livan towen mounid, anilivan Yowbad tonen.” ;eo“Bo isek anakweim bwanabwein pwapwa̱kaw, singay gimagim, va̱gan kid bisikam, naveivay silma̱nin.” Kweim towen pwapwa̱kaw mamagina Yowbad angamag asisinap didumwal. zdm“Kadiloka tamwa̱saws avakaein, tayakawanes Yowbad, peinan La̱miy bo beivays; nakwav tonena iguwa̱vin. @cyBo aligen mamagina gamag babaw ages, o mamagina butun bilateg babaw, o mamagina butun palapal tawtoun, ilana, “Aleluya! Peinan bo ikaleiwag, Tatawtoun towen, daGuyaws Yowbad. bAygan teitan Yowbad wanakabsis ilana, “Kuyakawanes Yowbad, natouwat yakamiy kugoulus, takinew toul yak, o takinew guyaw yak.” 4aaTamumwey tasiyas sinawey teivas sisiyas man mwana̱vas mo ikululs avakaein wamatan Yowbad nissin wanakabsis, ilansa, “Eimen, Aleluya!” La̱miy naveivay amkwamun ``9Vayuwein mo ilansa, “Aleluya; ven towen igaw igbugwab, musewun nag beikous.” {_o“Peinan nakaleiwag mounid-wan, bo imop ansinap kalbaleb mana̱wen vin, peinan ikaninavay mav, o peinan niyageg ven babaw gimgilis, ansinap kalbaleb waseg. Peinan niwaweiys tasiyas Yowbad natouwat, mo imop nakalbaleb vin mana̱wen.” ^ 9Wankuyeim mo aligen butun avakaein, mamagina ages singay babaw gamag walba̱lab, ilansa, “Aleluya! DaYowbads waseg katuneib o kamnat son natawtoun, w]gO ven towen waseg neiweiys palopits sisiyas Yowbad angamag babaw, tasiyas neiweiys wadaban pwepway.d\A“Lamp mititeilin beikous ven towen waseg.Ages taveivays beikous ven towen waseg.Peinan guyawaw ven towen bo nimugwas wadaban pwepway; tage bo ikatidavis ven babaw gimgilis sibwagaw waseg, o simeg waseg.” H[ “Nag kal biligen sal o wous.Nag aleis vayuwein biwaways o biykiyiks, nag.Nag kal biban takatanak o tabba̱lal; nag.Nag kal biligen kalouniw butun ven towen waseg, nag. ZYowbad nataka̱yob teitan tawtoun mo ikow dakul singay avakaein, ilev, in wabwanit, ilana,“Ma̱wana dakul towen, singay tawtoun to nalev, in watinow,
ven towen avakaein Babilon bikalouw bo ma̱wan.Nag kal biban vayuwein, nag. `Y9Mapuna kumwa̱saws min-liba̱lab yakamiy; simiyas Yowbad angamag ven watinow o takaweins liva̱nen Yeisuw, o palopit tasiyas; peinan ven towen niyagageimiy, mapuna Yowbad bo imop mikalbaleb; iyageg ven towen. ZX-E, mo ikumus kunus, iva̱lams avakaein, ilansa, “Eew, eew, ven towen avakaein; babaw ya̱kids dawags sam, nitayuwouts mo nitaba̱nes youd babaw ven towen waseg; nagein gog singay nuwanaw niyagages.” W1“Singay nuwanaw ven towen bo iyagages wuliyougwan meivek-wan.” O taginiwags babaw o wunataws babaw itowas kadiveiyov-o, aspwa̱yat peinan ikines musewun ven towen nigidaged kovanen. Tasiyas ages avakaein ilivans, ilansa, “Ta-kweitan ven ankakin ma̱wan towen.” GVTakalwelews tasiyas, kweiboug sikabeikun avakaein waseg ven towen, aspwa̱yat peinan ven towen mamyuyan nilivet, itowas kadiveiyov, ivva̱lams, ilansa, “Eew, eew, ven towen avakaein, tawtoun, nisikam anakweim pwapwa̱kaw, bwabwel, kudikwad, niguwa̱vin goul waseg, o dakul bwanabwein magin waseg, o lap waseg. U#Gamag bidibakes ven towen, bilansa, “Anagin to sivinam, bo ilisaweim. Muvavag son yakawanam bo ikous; nag vayuwein bukuban, nag.” 2T] Bo ikous sikabeikun waseg goul, silib, dakul ankakin bwanabwein, lap, kweim mwaynsiyas bwabwel, kudikwad, pwapwa̱kaw, o kweim kala̱lav, kay kasiyas manisin bwanabwein, youd kavsiyas elepant anadog, o kaligweg bwanabwein, o tanmunum bwabwel, o tanmunum tonen, o dakul pwapwa̱kaw, atanoun, sisayal, gewuw, mul, pilankinsens, gleip sipinen, tagon, pwalaw, wit, bulumakaw, sip, hos, wag, gamag va̱gan biwteles siwotet. _S7 Tasiyas takalwelews iva̱lams silma̱nin ven towen, peinan sikabeikun bo ikous. E, aspwa̱yat peinan mamayuy nilouvat waseg, itowas kadiveiyov, ilansa, “Eew, eew, ven towen avakaein; ven towen Babilon tawtoun, singay nuwanaw mo ilouvat ankalbaleb.” Q} O guyawaw tasiyas nikaninavays sisiy, o nimsamwas sisiy, igaw bikines musewun kov towen igob waseg, mo biva̱lams. P7“Mapuna yam katanok mo bilouvat inamouvit avakaein, kanig, va̱lam, moun, o kov bigob waseg. Peinan tawtoun guyaw Yowbad nakaleiwag towen.” FO“Kusek mamayuy son va̱lam, bikatimop kaya̱pam son gidukis. Peinan wananon ininuway mamagina, ilana, ‘King nakwav yey asesun-wan bwein. Nag basikam sewed; nag bava̱lam; nag.’ }Ns“Ven towen gimgilis bo iyagages gamags, kadiloka kuyagages tasiyas ma̱wan. Aveiyag bo inuwakes, kadiloka kuvag sivay waseg ven towen. O peinan kwa̱vig yayan nisekes gamag beimoums, kadiloka kuvgog ven towen askwa̱vig sivay beimoums. M-“Asisinap kalbaleb kalgutan talog ee... mo bein-o walba̱lab, peinan singay babaw, o Yowbad ininuway asisinap singay avakaein, kalbaleb. TL!Aygan teitan walba̱lab aligen, ilana, “Agugwamag yakamiy, kadiloka kulisawes Babilon; awoum kula̱tans simiyas takalbalebs tasiyas; mata kukwawes asisinap kalbaleb, simouvit biwekeimiy yakamiy. MK“Peinan iwmwamwes ven babaw gimgilis yvgamun geinawl waseg;
o guyawaw watinow nisisubwans sisiy;
o takalwelews ven watinow singay ikunakuns waseg mana̱wen, mapuna itawtouns singay.” nJUIwak, aygan avakaein, ilana,“Babilon bo ikalouw; ven towen avakaein bo ikalouw.Bo imlavag a̱luw siven.Bo imlavag baloum siven.Bo imlavag man siven, mansiyas bwaboum, o mansiyas askakin kalbaleb. I Wankuyeim mo akin Yowbad nataka̱yob teitan meinoy neim walba̱lab, nakaleiwag tawtoun, ankakin kamnat, waseg imteil ven babaw. H{“Vin mana̱wen nukukin, mamagina ven avakaein; mana̱wen nikaleiwag wasigeis king babaw wadaban pwepway.”qG[“Peinan Yowbad nisekes ninous ma̱wan, nanon Yowbad mo ikamat, mo iwteles ma̱wan; peinan tasiyas ninous katanok-wan bo neitams sikaleiwag isekes mana̱wen man, ikokew nakaleiwag ee... mo bikamat youd babaw Yowbad nilivnek. XF)“Mana̱wen man son anadog sinawatan tasiyas bikamliwes mana̱wen vin kalbaleb, e, binibwis anakweim, bisimav-wan, bisesuna son mwadoyan, viniyonan beikams, o bigabus kov mo biyakousis mana̱wen vin. 3E_Mo idibakeig, ilana, “Yevagam uwysiyas nukukin, vin kalbaleb nakabsis wakunuwatan, yol towen mamagina gamag singay babaw, asibod babaw, siven babaw o ages babaw. AD{“Tasiyas bikaninaviys sisiy La̱miy, tage La̱miy bitakayway, peinan mtowen guyawaw siGuyaw o king babaw siking towen, o nagamag siney nidawes nikatkines, singaya itoukums.” rC] “Ninous katanok, mapuna itimakes sitawtoun son sikaleiwag, mana̱wen man natawtoun o nakaleiwag. B9 “Anadog sinawatan nukukin, tasiyas king sinawatan, tut towen nag isilamaws sikaleiwag; igaw sisiy mana̱wen man bikaleiwags tut kayakus waseg. )AK “Mana̱wen man kweiboug nises mo ikanig. Teinim teiy bo ikous; mtowen tatounun, peinan nises wasigeis tasiyas teinim teiy. Igaw mo bikatimates bikanig. u@c “King teinim bo ikalouws; teitan nises; tayuwein igaw. Igaw towen beim, anatut kadiyakus-wan bises. ?! “Kal yak amsinap sam, kuninuway. Kunun kweinim kweiy, mamagina koy kweinin kweiy, vin nakabsis waseg; o mamagina king teinim teiy. >“Man towen kukin, kweiboug nises, tage bo ikanig; igaw mo bisunap leg avakaein waseg, mo bein bikatimates bikanig. “Igaw-o kweiboug tutan nakabeibub ven, Yowbad nilel yiges gamag wa̱buk mwamoves silma̱nin; tage ven watinow gimgilis mwasanin nag ilel yiges buk towen waseg. Tasiyas gog bikines man mana̱wen bo beisom ninous, peinan nises mo ikanig, o igaw mo bisap vayuwein. G=Yowbad nataka̱yob mo idibakeig, ilana, “Aveiyag wawun isom nanoum? Yey bakatimlakeim silawun vin, o silawun mana̱wen man ipep vin watapwan, kunun kweinim kweiy o anadog sinawatan. 7<gBo akin mana̱wen vin ikabala̱wein, peinan nimoum buyvis Yowbad angamag son buyvis tasiyas neiweiys peinan takaweins liva̱nen Yeisuw tasiyas. Akikin; bo isom nanoug. ;Wadaban gog nilel yagan, mamagina kabebay, yagan Babilon avakaein, nitun babaw wadaban pwepway ikaninavays mav o ikallokays-wan. p:YVin mana̱wen anakweim bwabwel limwelem, won iguwa̱vin goul waseg, o wasigeis dakul bwanabwein migis, o lap wasigeis; wanaman ankwa̱vig goul-wan, bo ika̱lawt alokay son sinap kalbaleb, peinan mana̱wen vin ikaninavay mav. F9Kululuwag mo ikow inow, an wanawoud, mo akin vin na̱tan nisin watapwan man mwana̱tan. Man singaya bwabwel; won meivek-wan yeg kalbaleb nises, kunun kweinim kweiy, anadog sinawatan. %8C“E, guyawaw ven watinow nisisubwans waseg vin mana̱wen, mo ven watinow gimgilis imwamoums sinap towen yvgamun, mo immasis kabala̱wein tasiyas.” v7 gYowbad nataka̱yob tasiyas nikokews abmavin teinim teiy, teitan gog im, idibakeig, ilana, “Kum, bakatimlakeim mo bukukin mapun ansinap singay kalbaleb mana̱wen vin, peinan ikaninavay mav. Mana̱wen nakabsis yevagam babaw wakunuwatan. y6kKweis bo kalivtuvat mo ikweis, ikalka̱louws mamagina dakul kavka̱veks, vakanes ma̱wana bwaloud vakanes, ikalka̱louws walba̱lab, ininekes gamag; mo iyages Yowbad peinan kweis towen kalbaleb, singay moumouvit wasigeis tasiyas.q5[Tut towen waseg, sim babaw isisawls inineis; o nag kweitan koy bitaban, nag. Peinan bo ikous koy. ]43Nik towen ikatuv ven towen avakaein imlavag palatoun; o ven babaw gimgilis siven igulekwes. Yowbad inuw ven avakaein, yagan Babilon, mo isek ankwa̱vig yayan vaga̱n beimoums, bo ika̱lawt ankavikun waseg. 3Mo ivag kavivikawn, son palapa̱l, son nik singay avakaein; tut babaw gamag misikes wapwepway nag ivag nik avakaein ma̱wana towen. '2GTayuwein ikow nakabmavin, iligob, in yiginen ven watinow waseg; teitan aygan avakaein Yowbad wanbunatum, meinoy neim wanakabsis, ilana, “Bo ikous!” 1A̱luw tasiyas mamagina kumew bikatiyounis king babaw sisiyas sitakanaviy bimeis waven, yagan ag-Ibliw waseg Amagedon. X0)(Magen. Bo baw, mamagina tavveinaw yey. Yakamiy bukumwa̱saws magat bukukwaymateigs o bukutoukums, o bukuvna̱ses amikweim beibwein; mata son amimwasin bukunounas o gamag bikineimiy amimwasin; awoum.) P/Tasiyas gog Seitan natouwat, nimes mulin tawtous niva̱ges, inekes king babaw wadaban pwepway sisiyas sitakanaviy, ikatiyounis tasiyas silma̱nin naviy, Yowbad Tatawtoun inayam avakaein waseg. P. Mo akin a̱luw asteitoun isaps. Teitan isap wawadon man bwabwel; tayuwein isap wawadon kweitan man kalbaleb; tatounun isap wawadon palopit towen tayyaweid, a̱luw tasiyas migis ma̱wana kumew. -% Teitan ikow nakabmavin iligob inek lay avakaein yagan Ewplates, mo imad, va̱gan bivag ked silma̱nin king mwasanin wanuvid mo bimeis. %,C Tanimen ikow nakabmavin iligob, inek man nakabsis, mo iladadub nakabkaleiwag waseg, misikesa gimgilis mamayuy avakaein, mapuna ikakkilis kumtus, iyages Yowbad walba̱lab peinan mamayuy avakaein, o asisasok avakaein; tage nag ikanavin ninous, nag ipiyaves siwotet kalbaleb; nag. 6+e Gamag wous iya̱lay ka̱las avakaein waseg, mo iyages yagan Yowbad peinan nikaluweg youd tasiyas moumouvit; tage nag ivag ninous kweitan va̱gan bigoulus Yowbad, nag. *Tavasin ikow nakabmavin, iligob, inek ka̱las; kabmavin natawtoun mo ikow ka̱las ilamuyamuy gamag wawous, kovan waseg. )Mo aligen wakabeilun aygan teitan, ilana, “E, mounid o didumwal mukwaleiwag, Guyaw, Yowbad, Tatawtoun ya̱koum.” |(qTatounun ikow nakabmavin iligob in wabilateg babaw iyableb, in lay babaw iyableb, yevagam imlavag buyav; mo aligen Yowbad nataka̱yob silma̱nin yevagam ilana, “Takamnat ya̱koum kuses o kweiboug nukuses, mukwaleiwag towen bwein. Gamag tasiyas neiweiys tayekelesiys sisiyas tasiyas palopit, buyvis niwta̱wout, mapuna nukusekes asibuyav beimoums. Bo ikunakes.” 'Tayuwein ikow nakabmavin, iligob in wa̱yol mo ilabwabwel mamagina takanig buya̱vin, youd babaw wabwanit mo ikous mwamoves. i&KTeitan imug, ikow nakabmavin, iligob in watinow, mo ivag asisasok singay kalbaleb, gamag tasiyas nikawes man nakabivatus wawous, o nikululs wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man; e, bo ivag asisasok. Z% /Mo aligen teitan aygan avakaein meinoy neim Yowbad wanbunatum, idibek Yowbad nataka̱yob teinim teiy, ilana, “Kuneis, kukwawes mikabmavin kweinim kweiy, kuligabos Yowbad nakavikun bein wapwepway watinow.” r$]Yowbad natawtoun o nakamnat mo ivag mamagina musew, ika̱lawt nabunatum. Ta-kal beisiw bein wanuwan nabunatum. Igaw beikous youd moumouvit kweinim kweiy nikokews nataka̱yob teinim teiy, gamag mo beisiws Yowbad wanbunatum.G#Mwana̱vas man nisesus, mwantanok mo isekes tasiyas teinim teiy sikabmavin won goul tatonen, kweinim kweiy, boumsiyas abmavin ika̱lawt waseg ankavikun Yowbad, mtowen nises bo isigeg. P"Ikous, mo akin ikaliyow Yowbad nabunatum walba̱lab, magin mawa̱na nabunatum kweiboug nakaleiwag nilel nises waseg; e, akin ikaliyow nabunatum towen walba̱lab, mo isaps Yowbad nataka̱yob teinim teiy, nikokews youd moumouvit kweinim kweiy, asikweim pwapwa̱kawa tonen singay gimagim, wavtakous abva̱lag mamagina goul. d}||T{{AzxxwwIvRuts{qq>pp onn.m^llkkjihxffeeeddDdcccbaa``<_^^P]\\{[[CZZaYYY XWWVqSRQQANNMOLLwL-KCJIHH%GFFEiDD=BA@??J>=<WLj & 8 +J2r] Mamagina Yowbad nag nitun tasiyas Ebelam tibun nikopwes ven watinow waseg, nag. Tage peinan anilivan mounid isek, mo ya̱kids bitamlavags Yowbad angamag ya̱kids. Aq{ O Ebelam tibun mwasanin dilenen mounid, mwasanin gog tobwag. Misinaka Aysak tibun Yowbad idoki dilenen Ebelam. Bo idibek, ilana,“Aysak tibun bimlavags deleim ya̱koum.” p{ Awoum bitadokes Yowbad ikatigikesa mav. Tasiyas Yisleil dilenen mwasanin mounid min-Yisleil, mwasanin gog tobwag. o Mounid min-Yisleil tasiyas. Yowbad dilenen tasiyas bo isekes yakawanan tonen, bo ikaveiyon wasigeis tibsiyas, isekes nakaleiwag, o sitapwa̱loul, o ilivnek youd bwanabwein igaw mo bisekes. E, anilivan ma̱wan wasigeis tammwayas, tasiyas Ebelam, Aysak, Yekob; e, gimgilitoun Kelis delen mtowen Ebelam. Mapuna takavasis Yowbad tut nag beikous, mtowen takaleiwag youd babaw wasigeis. Eimen. znm Sivinag Yowbad biyagageig o bigidem Kelis nasiwa̱youb waseg yey, va̱gan kid bisiwyoubus tasiyas talawog. cm A Agulivan mounid, mamagina Kelis waseg. Awoum bayaweid. Yowbad Kululuwan ilabeig. Nanoug waseg mo akakina agulivan mounid. Peinan singaya ikalin nuwag talawog, tasiyas min-Yudiy. E, tut babaw igeg nanoug pines tasiyas. l&Mounid akakin nag aveiyag bigidem Yowbad nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. Ya̱kids bitasesusa bwein; takinew bitakanig, o takinew tamwamov, takinew Seitan siney nagamag biyagageids, o aveiyag binuwakeids tut towen o takinew tut wanakougwaw; takinew takaleiwags mwasanin biyagageids, o bikaweid binaweid wanakaew, o takinew bigimkuluds wabwanit; peinan nag aveiyag nises son natawtoun va̱gan bigidem Yowbad nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids, nag. Nasiwa̱youb towen singay avakaein daGuyaws Yeisuw Kelis nisekeids.tka%E, a̱bad bigeg youd katanok katanok waseg, tage mtowen nisiwyoubuds ilabeids mo tatakayways singay. Tj!$Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina:“Mugwamag yakamey, bo iwawemas,
bakamta̱mat yam katanok katanok.Yakamey mamagina mansiyas sip, yakamey;
idokes beiwemas mo bigabumas.” Vi%#Nag aveiyag kadilok bisilbwed Kelis nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. Takinew gamag biyagageids, o bikamliweids; takinew beivag adamouns, o bitamwadoys, o bitakatouns; takinew gamag beiweids; nag gog. sh_!Nag kal biyateleids peinan Yowbad bo ilivnek nagamag ya̱kids. Yowbad bo ikidumwa̱luds; nag kal biban adsinaps kalbaleb. Yeisuw Kelis nikanig mo ikit vayuwein, mtowen misikey Yowbad wanaka̱tay, ininitoug kid peinads ya̱kids. pgY Nag ikayus Natun tatonen, tage bo itam peinads ya̱kids, igaw mo bisekeids youd babaw son Kelis. \f1Adok livan towen bo misinak. Peinan Yowbad bilabeids, nag kal bisilbwadeids. eE, kweiboug bo ikaluweg mo idaweids; idaweids mo ikidumwa̱luds; ikidumwa̱luds mo isekeids yakawanads. Yowbad nasiwa̱youb dKweiboug ikakin ya̱kids mo ikaleiwag va̱gan bitamlavags ma̱wana Natun ankakin tatonen; mtowen wanamug, budan ya̱kids wankuyeim. )cKTaninuways. Kukin nanoud waseg bitasiwyoubus Yowbad, mtowen mo bikaleiwag youd bwanabweins wasigeis ya̱kids, nidaweids, nitimek nanon wasigeis ya̱kids. #b?Yowbad ikakina nanouds ya̱kids. E, mapuna Kululuwan nanon ikakin-wan, kululuwan tonen initoug peinads ya̱kids tayakelesiys ma̱wana Yowbad nanon. Wa'Yowbad Kululuwan ma̱wan ilabeids, peinan tougwey ya̱kids; nag takakins ama̱wan igaw bitanitougs waseg Yowbad, tage Yowbad Kululuwan tonen initoug peinads, singaya igel waseg Yowbad. Nag bitalivan! ]`3Tut towen ya̱kids nag takines tage bitanmises, bitakaymates sona dakapatuls. _#E, bo ikatinabweids son danamis, peinan igaw wouds mo bikatuneib. Bitakin nawotet towen mo beikous danamis, peinan bo beitout nanoud. c^?Ya̱kids-vak bo ma̱wan talidelids. Yowbad Kululuwan anagin bo isilamaw wasigeis ya̱kids, tage nanouds waseg talidelids, takayamats avei-tut Yowbad bikanatun wasigeis ya̱kids mamagina bikatinob wouds ya̱kids. ]Taninuways peinan youd katanok katanok meiveka Yowbad nakabwabub nilidelids sigidaged waseg ee... tut towen bo ma̱wan. C\Tut towen nakabwabub babaw ipsa̱pwas. Nag kweitan youd bises bisigeg. Igaw Yowbad mo bilikus youd tasiyas; mo bisesus wamnat bimwa̱saws bisigagas, ma̱wan Yowbad nitun ya̱kids. [Kweiboug bo iyamkwen inakabwabub. Nanon bo ma̱wan. Nanon nag inek youd tasiyas. Tage tasiyas inmises igaw bikatlow mo beibwein. Z Yowbad nakabwabub meivek-wan ikayamat avei-tut Yowbad nitun bikamat waseg mtowen, mo bikines; e, singay sivines bikines. 0YYNanoug ma̱wan. Adok a̱bads bigeg tut towen waseg, tage nag bivakaein mouvitan peinan singay bitamwa̱saws igaw tutan Yowbad yakawanan mo bitaba̱nes ya̱kids. PXO peinan Yowbad nitun ya̱kids mo bitakawes dakiyays. Yowbad bisekeids dakiyays sods Kelis, peinan a̱bads bigeg sods Kelis, yakawanads mo bitaba̱nes sods Kelis. Tut wanakoug mo bitamwa̱saws VW%Magat Yowbad nag bisekeids nanouds mamagina nitun ya̱kids, adok mo bivgavaw adpwa̱yats, mamagina natawwotet ya̱kids. Tage bo isekeids nanouds mamagina nitun tatonen, mo tadawes talansa, “Tamad.” (Aga-Ibliw waseg ilansa “Aba.”) Kululuwan tatonen nanon ma̱wana kululuwads ya̱kids, mo takakins Yowbad nitun ya̱kids. VKukin Yowbad Kululuwan bikaluwageid, mamagina Yowbad nitun ya̱kid; kukin nag bikaluwageid, tobwag gamag nitun ya̱kid. dUA Sigwey, awoum bitawotets wouds wuta̱lan. Awoum bitakanawes wouds nakaleiwag. Ked towen beinoy bein kanig waseg. Tage kadiloka bitawotets Yowbad Kululuwan wuta̱lan; waseg bitakatimet wouds inawotet, mo bitamovs. T) Yowbad bo iyamov Yeisuw kanig waseg, mo Kululuwan Yowbad simiy nukusesus, woumiy Yowbad biyamov Kululuwan waseg, peinan nises wanuwamiy. S Tage Kelis niwekeimiy, woumiy bo imta̱mats waseg sinap kalbaleb, tage kululuwamiy imwamovs amisinap didumwal waseg. GR Peinan wous ikalawages tatineis; yakamiy gog miked kweitan, peinan Kululuwan Yowbad simiy bikalawageimiy. Kal yak Kelis kululuwan ika̱bwag waseg yak, nag Kelis angamag ya̱koum, nag. mQSKukin kalisiy sivines wous wuliyougwan mo bikamliwes Yowbad, nag beitams Yowbad nakaleiwag waseg. E, ta-ma̱wan gamag tasiyas beitams Yowbad nakaleiwag waseg; o ta-ma̱wan Yowbad bikalin nuwan gamag tasiyas wasigeis, nag. P-Kukin beivag sivinad woud wuliyougwan mo bitakanig, tage kukin beivag sivinad Yowbad Kululuwan wuliyougwan, mwamovad mo bitaban son niwal. ;OoKukin kal yakamiy bikanow woun nakaleiwag mo beivag sivinan woun wuliyougwan; kukin gog bikanow Yowbad Kululuwan nakaleiwag mo beivag sivinan Yowbad Kululuwan wuliyougwan. NIwotet ma̱wan va̱gan bitayakousis Moses nakaleiwag, peinan bo bitakanawes Yowbad Kululuwan nakaleiwag; wouds inakaleiwag awoum. M9Yowbad kadilok wotet towen, Moses nakaleiwag nag kadilok bilabeids peinan wouds igwey. E, Yowbad nawotet towen, mamagina, Natun ikayeb neim, ikow kaleivin ma̱wana gamag takalbaleb ya̱kids; itawtoun waseg adsinaps kalbaleb, peinan won tonen imlavag mamagina lun bulukwan. L+Yowbad Kululuwan iyamoveids ya̱kids sods Kelis. Kululuwan kaleiwag-nen bo ilikud waseg sinap kalbaleb inakaleiwag va̱gan nag bitakanig. RK Magat ya̱kids waseg Yeisuw Kelis bitases, Yowbad ta-ma̱wan biyateleid. *JMKalin nuwag Yowbad, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis bikatinabweig. Nanoug tatoneig ikanow Yowbad nakaleiwag, tage woug bikanow sinap kalbaleb nakaleiwag.sI_Singay ayakalin, peinan nag kavel ikadilok bikatinabweig woug ankalbaleb waseg, peinan kanig nises. Tage bo aban tobwag kaleiwag woug wuliyougwan waseg. Kaleiwag kalbaleb ikanaviy waseg kaleiwag bwein, wananoug nises; mo akanow sinap kalbaleb woug wuliyougwan waseg nises. >GwWananoug singay ivag sivinag Yowbad nakaleiwag. ^F5Bo aban sinap kweitan. Kukin sivinag bawtel bwein, sinap kalbaleb mo bimekeig. rE]Sinap kalbaleb bapiyev mo bavag, peinan nag yey agusinap tage sinap kalbaleb towen nises wananoug. `D9Sinap bwanabwein sivinag, nag gog; bapiyev sinap kalbaleb tage mo avag kalbaleb. CyAkakin-wan nag aveiyag bwanabwein wananoug nises, peinan woug igeg. Sivinag sinap bwanabwein, ta-ma̱wan bawtel. NBNag yey agusinap towen, misinaka sinap kalbaleb nises wanuwag. AyNanoug itam ilana, “Moses nakaleiwag bwanabwein,” peinan nag sivinag bawotet kalbaleb, tage bo avag ma̱wan. @{Nag akakin agusinap tatoneig. Aveiyag ivag sivinag nag bawtel ma̱wan. Tage sinap towen akasigum mo avag ma̱wan. ?Taninuways Moses nakaleiwag bwanabwein, peinan meinoy neim Yowbad waseg. Tage woug igwey, peinan sinap kalbaleb ikalawageig. ~>u Tage youd bwanabwein bikatimateig tan? Nag. Sinap kalbaleb ikatimateig. Kaleiwag bwanabwein, tage sinap kalbaleb ikatimateig, va̱gan bitakakins sinap kalbaleb tonen; o kaleiwag bwanabwein waseg mo bitakakins sinap towen singaya kalbaleb. K= Tage Moses nakaleiwag katanok katanok bwanabwein, didumwal. a<; Nakaleiwag bo ileb sinap kalbaleb, mo ikatidavig, va̱gan kaleiwag towen beiweig. K; Moses nakaleiwag silma̱nin mwamov mamagina bo ikatimateig. s:_ Magat kweiboug kaleiwag nag, bo ba̱mov, wankuyeim kaleiwag isap, iyakit sinap kalbaleb, mo akanig. 91Tage Moses nakaleiwag bo ileb sinap kalbaleb waseg yey, mo avag pwa̱kit babaw. Magat kaleiwag nag beivag, nag bitakakins adsinaps kalbaleb. 8Aveiyag bitalivans? Tab tadokes Moses nakaleiwag mamagina sinap kalbaleb, ne? Nag. Tage kukin kaleiwag nag, nag bakakin sinap kalbaleb. Kaleiwag kweitan mamagina:“Awoum kupwa̱kit soum navavag.” Kukin nag beivag kaleiwag towen, nag bakakin pwa̱kit. H7 Tage mo ilik Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids, mamagina inadeil wanuwan takanigs va̱gan beikous deil nakaleiwag wasigeis ya̱kids, mo tasaps taneis wamnat. Bo ikous Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids, towen nilel wa̱buk, tage takanawes kaleiwag kweivaw, Kululuwan mwamov-nen waseg. Moses nakaleiwag liva̱nen T6!Ya̱kids kweiboug igaw mamagina ven watinow gimgilis ya̱kids, Moses nakaleiwag bo iyakit nanouds silma̱nin sinap kalbaleb, wouds wuliyougwan mo iwotet kalbaleb, maysan mo talivatus, yagan kanig. x5iYakamiy ma̱wan, won Kelis waseg, mamagina nukumta̱mats, mo ikous Moses nakaleiwag wasigeis yakamiy. Mamagina mitovek kweiboug bo imat. Mitovek kweivaw nises, mtowen neikit kanig waseg va̱gan mo bitawteles beibwein nawotet Yowbad. P4Tage igaw namwan nises, kukin binek tobwag taw, mo bimlavag naggeinawl. Tage kukin namwan bikanig mo beikous veivay kaleiwag-nen, bweina bivevaw son tayuwein taw. Nag bimlavag naggeinawl, nag. 33_Kavel mana̱wen navaveig kadiloka bisesus son namwan, peinan Moses nakaleiwag ma̱wan. Igaw namwan beimat mo beikous kaleiwag-nen veivay, peinan bo imlavag nakwab. 2 #Sigwey yakamiy, kuninuways Moses nakaleiwag. Bo kukwakins Moses nakaleiwag, ne? Igaw bitamta̱mat mo beikous kaleiwag towen waseg ya̱kid. 1 Sinap kalbaleb maysan kanig; tage Yowbad bo isiwyoubuds daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, mwamovads nisekeids nag beikous.H0 Tut towen bo ikous sinap kalbaleb nakaleiwag wasigeis yakamiy, mo nukumlavags Yowbad natouwat yakamiy, la̱lan bo kuba̱nes Yowbad inakamnat, nakabiyokous waseg mwamovamiy nag beikous. /Tut gog towen amimwasin peinan nukuva̱ges ma̱wan. Tage la̱lan bo kuba̱nes tan? Adok nag. Maysan sinap towen yagan kanig. r.]Igaw kweiboug sinap kalbaleb natouwat yakamiy, sinap didumwal nag ikaleiwag wasigeis yakamiy, nag. #-?Allivan mamagina sinapun ven watinow waseg, peinan ninoumiy igaw bula̱bol yakamiy. Kweiboug nukuta̱mes woumiy wuliyougwan silma̱nin sinap kalbaleb bikatimweis bivakaein wasigeis yakamiy, kadiloka kuta̱mes silma̱nin sinap didumwal mo bukukwawes Yowbad anmwa̱net nawotet. `,9Kalin nuwag Yowbad. Kweiboug sinap kalbaleb natouwat yakamiy, mo kateimiy nukuta̱mes waseg liva̱nen Yowbad. Bo ikous sinap kalbaleb nakaleiwag wasigeis yakamiy, mo sinap didumwal ikaleiwag wasigeis yakamiy. {+oNag. Tabta kukwakins igaw bukutams mitovek waseg, bukukwanawes aygan, mo bukumlavags natouwats. Takinew mitovek yagan sinap kalbaleb, mapun mo bukuba̱nes kanig. Takinew gog mitovek yagan toukum, mapun mo bukuba̱nes amisinap didumwal. *E, dakaleiwags kweivaw waseg siwa̱youb. Tabta beivag adsinaps kalbaleb peinan bo ikous Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids, ne? F)Awoum ge sinap kalbaleb bikaleiwag wasigeis yakamiy, peinan dakaleiwags kweivaw, siwa̱youb waseg. Moses nakaleiwag bo ikous wasigeis ya̱kids. Kadiloka kutams sinap bwein silma̱nin d(A Awoum kuta̱mes woumiy wuliyougwan va̱gan biwtel sinap kalbaleb nawotet, tage kutams Yowbad nawotet waseg, peinan bo niyamoveimiy mikanig waseg, o kuta̱mes woumiy wuliyougwan silma̱nin Yowbad nawotet didumwal. q'[ Awoum sinap kalbaleb bikaluweg woumiy ven watinow; awoum bukwanawes aygan, aveiyag sivinan bivag. *&M Yakamiy-vak, kadiloka kudokeimiy takanigs yakamiy silma̱nin sinap kalbaleb; awoum bukuvgavaws; tage kumovs simiy Yeisuw Kelis, silma̱nin Yowbad nawotet. `%9 Sivtanok ikanig, sinap kalbaleb silma̱nin; tut towen mo imov silma̱nin Yowbad. v$e Taninuways Kelis nakanig, waseg itamanaw, nag vayuwein bikanig. Kanig nakaleiwag bo ikous waseg Kelis. Z#-Nitakanigs sods Kelis mapuna tamwamovs sods Kelis. E, tasimounids ma̱wan. M"Bo ikous sinap kalbaleb nakaleiwag wasigeis tasiyas takanigs. "!=Taniniways adsinaps kweiboug bo ikatimet son Kelis, mo ikous woud kalbaleb nakaleiwag, peinan ilikuds sinap kalbaleb ankaleiwag wasigeis ya̱kids.  #Nitakanigs mamagina tala̱tans sods Kelis, nakanig waseg; mapun mo takits vayuwein, mamagina tala̱tans sods Kelis, nakabeikit waseg. 'GMa̱wan nidibwanis Yeisuw, bo nibapta̱yseids mamagina nidibwanids takanigs ya̱kids. E, ma̱wan Tamads natawtoun waseg iyakit Kelis, ma̱wan magin bo iyakituds, mo tanounas, mwamovads kweivaw waseg. E, bo nitamta̱mats sods Kelis va̱gan tut towen bitaba̱nes mwamovads kweivaw. ykKuninuways peinan tababaw ya̱kids nibapta̱yseids Yeisuw Kelis waseg, nitala̱tans sods, inakanig waseg. ^5Nag. Sinap kalbaleb bo ikanig wasigeis ya̱kids; ta-ma̱wan bitavvaluts waseg.  Ama̱wan? Adok bitavvaluts adsinaps kalbaleb waseg va̱gan Yowbad biwdiwid, mamagina nasiwa̱youb bikatimweis wasigeis ya̱kids, ne? zmE, taninuways. Sinap kalbaleb mapun kanig bo itawtoun wasigeis gamag. Yowbad nasiwa̱youb mo bitawtoun wasigeis gamag peinan ikidumwa̱luds va̱gan bitamovs bitasigagas, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids.1[Moses nakaleiwag isap mo ikatimweis kalbaleb sinap ivakaein. Sinap kalbaleb ikatimweis ivakaein, tage Yowbad nasiwa̱youb singaya bo ikatimweis, ivakaein singay. *MTeitan bo isiplev Yowbad aygan, babaw gamag mo ikawes ansinap kalbaleb. Wankuyeim tayuwein ikanow Yowbad aygan mo bitamlavags tadidumwals, ya̱kids babaw. /WTaninuways teitan ansinap kalbaleb mo Yowbad bikamtan gamag babaw wasigeis. Tayuwein ma̱wan, inawotet didumwal mapun tamwamovs o tadidumwals tababaw ya̱kids. r]Teitan gamag kweiboug ansinap kalbaleb, mapun kanig mo itawtoun wasigeis gamag; tayuwein gog, Yeisuw Kelis, bo biyamoves tasiyas itams nasiwa̱youb avakaein waseg, peinan nag kweitan maysan tasekes, tage makava ikidumwa̱luds. V%Kweiboug teitan gamag ansinap kalbaleb, gamag babaw mo ivag asisinap kalbaleb; Yowbad mo ikamta̱nis. Tage Yowbad nasiwa̱youb anagin kweitan, waseg ikidumwa̱luds ya̱kids, adsinaps babaw kalbaleb. !;Yowbad nasiwa̱youb nag ma̱wana Adam ansinap kalbaleb; kweitan-wan. Adam ivag ansinap kalbaleb mo babaw ikanka̱nigs; tage singay Yowbad nasiwa̱youb singay mo itam tayuwein gamag mtowen Yeisuw Kelis, mo ikatimweis nasiwa̱youb singaya avakaein wasigeis ya̱kids adbabaws. GTutan Adam waseg kanig itawtoun wasigeis gamag oko in ilouvat Moses inatut waseg. Kanig bo itawtoun wasigeis tasiyas asisinap kalbaleb ma̱wan Adam ansinap, sisiyas tasiyas asisinap kalbaleb kweitan kweitan. Taninuways Adam waseg kabebay nises, peinan Adam mamagina teitan gamag. Tayuwein gog wankuyeim mo neim. w Kweiboug Moses nakaleiwag nag, gamag asisinap kalbaleb; tage nag idokes asisinap kalbaleb, peinan kaleiwag nag. &E Tatanok gamag waseg sinap kalbaleb nisilamaw wadaban pwepway, mapun kanig mo isap. Babaw gamag takanka̱nigs peinan meivek ya̱kids adsinaps kalbaleb. %C E, mo tamwa̱saws waseg Yowbad peinan daGuyaws Yeisuw Kelis iluns son Yowbad mo tamsamwas babaw ya̱kids. Adam ansinap kweitan: Kelis ansinap kweitan 'G Kweiboug nitakamliwes Yowbad, tage Natun mo ikanig mamagina lun bulukwan mo tamsamwas sods Yowbad; towen Kelis mo bikatinabweids, mwamovan tonen waseg. NSingay gog Yowbad nisiwyoubuds peinan Kelis ikanig peinads, kweiboug igaw takalbalebs ya̱kids. Buya̱vin Kelis waseg mo ikidumwa̱luds, mo bikatinabweids Yowbad nakavikun wasigeis ya̱kids. Adok nag kal bikanig va̱gan bileb tadidumwal teitan, nag. Adok bitatawtoun-wan mo bitakanig va̱gan bitaleb teitan ansinap bwein. q [Kweiboug igaw tougwey ya̱kids, bo ilouvat anatut, Kelis nikanig silma̱nin takalbalebs ya̱kids. / WBitamwa̱saws-vak peinan gamag biyagageids. Biyagageids mogo takaptuleids-wan, takaptuleids bo beivag adsinaps bwein, o bitanamis va̱gan Yowbad bilabeids. Nag bitanamis mav, peinan Yowbad bo isekeids Kululuwan Bwanabwein, waseg bo ikatimweis nasiwa̱youb, mo ivakaein wasigeis ya̱kids.   Tasimounids waseg Yeisuw, mapuna Yowbad bo ikidumwa̱luds. Kadiloka bitamsamwas waseg Yowbad, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis bo nilabeids mo taba̱nes Yowbad nasiwa̱youb, waseg tasinis bwein. E, bitamwa̱saws, peinan bo bitasiws Yowbad wanakamnat waseg. j MBo iweiys Yeisuw adsinaps kalbaleb peinan, ivag mo ikit va̱gan kid mo bikidumwa̱lud.f ELivan towen “Idok tadidumwal towen” nag ilel peinan Ebelam anmwa̱net tadidumwal. Ya̱kids-vak peinads. Igaw bitasimounid waseg Yowbad to nivag daGuyaws Yeisuw ikit kanig waseg, mo bidokeid tadidumwal ya̱kids. GIsimounid waseg Yowbad mapuna mo idok tadidumwal towen. SSingay isimounid, ikakina Yowbad ikadilok biwtel ma̱wana nilivnek. wNag ipiyev simounid, peinan iysiyous Yowbad anilivan waseg; tage iya̱kawn waseg Yowbad mo nasimounid itawtoun. H Ininuway ee... ikakin wa̱won, ilana, “Bo atovek; kakita bakanig. Agbweilim bo imlavag lakatutan.” E, inuway nakwav Sela peinan vinakal; tage nag igwey, isimounid-wan waseg Yowbad. LInnamis va̱gan biban natun. Innamis-wan ee... bo itovek, igaw-wan innamis, peinan isimounid mo bimlavag tibus ven babaw, peinan Yowbad anilivan mamagina:“Deleim igaw mo bibabaw.” RTasimounids mo bitaba̱nes youd towen bwanabwein. Yowbad bo ilivnek youd towen bisekeids peinan nasiwa̱youb avakaein wasigeis ya̱kids. Ebelam delen mounid bikawes. Tasiyas takanaweins Moses nakaleiwag mwasanin sisiyas ya̱kids, peinan tasimounids ma̱wana Ebelam nisimounid waseg Yowbad; mamagina Ebelam tabuds babaw ya̱kids. Liva̱nen Ebelam nises mamagina,“Bo akatigikeim ven babaw tibus ya̱koum.” Youd towen Yowbad nilivnek bo bisek Ebelam delen, peinan bo isimounid wamatan Yowbad, taykitun takanigs; mtowen bidibek aveiyag makaw, bilana, “Kusap,” mo bisap. wgMoses nakaleiwag nitasiplev mapuna Yowbad bikawkuneid. Magat kaleiwag nag, nag beivag adsinap kalbaleb. Ama̱wan bitaban dakiyays? Bitakanow Moses nakaleiwag, o adok bitasimounid Yowbad anilivan to nilivnek? Adok bitasimounid-wan. Tasiyas idokes bikanawes Moses nakaleiwag mo biba̱nes, nag gog; tasiyas bo ibwabwes simounid waseg Yowbad anilivan to nilivnek. y Yowbad bo ilivnek Ebelam siney tibun igaw bikawes ven babaw watinow, sikiyay tasiyas. Nag iba̱nes sikiyay towen peinan ikanawes Moses nakaleiwag, nag. Deisa isimounids waseg Yowbad, to nidoki tadidumwals tasiyas, mo iba̱nes sikiyay towen. / Kweiboug nag ivag nakabivatus, tage isimounid Yowbad waseg, mo idok tadidumwal; wankuyeim mo isek nakabivatus, mamagina naman mulin towen, peinan bo idok tadidumwal. Takinew bitakow Ebelam nakabivatus, o takinew nag bitakow, deisa tasimounid waseg Yeisuw, mo Yowbad bidokeids tadidumwals o bitamlavags Ebelam tibun ya̱kids, takinew tobwag ven gimgilis yakamiy, o takinew min-Yudiy yakamey. Yakamey Ebelam nakabivatus wawom nises. Magat bakasimounid mo bakamlavag Ebelam tibun mounid. Kukin gog nag, bo nag. Peinan kweiboug Ebelam nag ivag nakabivatus, isimounid mo Yowbad idoki tadidumwal towen. Bitasimounid Yowbad waseg mo bitalivet youd bwanabwein ~/ Avei-tut waseg mo nidoki tadidumwal? Misumkwey nivag nakabivatus? Nag. Idoki tadidumwal, bweilim mwasanin ikous mo Yowbad isek nakabivatus. R} Tabta ilivan ma̱wan misinaka min-Yudiy bimwa̱saws peinan Yowbad biwid asisinap kalbaleb, o adok vena babaw gimgilis. E, taninuways.“Ebelam isimounid Yowbad waseg mo idoki tadidumwal.” |)“Bweina kumwa̱saws yakamiy peinan bo inumlev amisinap kalbaleb, bo iwid.Kumwa̱saws peinan daGuyaws nag binuway amisinap kalbaleb.” {Ma̱wan-vak Deibid anilivan bwanabwein wasigeis gamag kalisiy nag iwotets va̱gan Yowbad bikidumwa̱lus, ilana: zKukin nag bitawotet, misinaka tasimounid waseg towen takidumwa̱lun dakalbaleb ya̱kid, mo bidokeid tadidumwal ya̱kid. Uy#Kukin bitawotet, maysad nag mamagina siwa̱youb, nag; maysan dawotet. qx[Aveiyag Bukitab nilivan? Ilana:“Ebelam isimounid Yowbad waseg, mapuna idoki tadidumwal.” wKukin Ebelam ansinap didumwal peinan nawotet bwein, kadiloka bikaypom ansinap; tage nag kadilok bikayapam wamatan Yowbad, nag. Mv Bitaninuways tabuds ven watinow, yagan Ebelam. Ama̱wan bitalivans? xuiTabta bitasimounid waseg Yeisuw mo bitagulekwes Moses nakaleiwag? Nag. Bitakatimweisis mo bitawtoun.9tkMagen, Yowbad anmwa̱net, mapuna bikidumwa̱luds min-Yudiy ya̱kids peinan tasimounids Yeisuw waseg, o bikidumwa̱lus vena babaw gimgilis peinan isimounids Yeisuw waseg. rs]Tabta Yowbad misinaka min-Yudiy daYowbads? o adok vena babaw siYowbad? Mounid vena babaw siYowbad. r'Mapuna takakins misinaka bitasimounids waseg Yeisuw mo bitamlavags tadidumwals; sinapun Moses nakaleiwag waseg nag aveiyag bitaba̱nes. Aq{Tabta bitakaypamwes adsinaps waseg? Adok nag. Aveiyag wawun? Adsinaps waseg nag bitamlavags tadidumwals; misinaka bitasimounids waseg Yeisuw mo bitamlavags tadidumwals ya̱kids. p3Bo ikapatul wasigeis ya̱kids mo takakins ansinap didumwal, tut towen ikidumwa̱luds ansinap didumwal waseg, peinan tasimounids waseg Yeisuw. `o9Yowbad bo itam Yeisuw mamagina lun bulukwan buya̱vin biwid adsinaps kalbaleb, magat bitasimounids waseg. Lun towen waseg, Yowbad ikamtilakeids ansinap didumwal, peinan bo ikaltuwen adsinap kweiboug kalbaleb. dnANasiwa̱youb mo ikatinabweids Yeisuw Kelis waseg, mo tamlavags tadidumwals ya̱kids. PmBabaw ya̱kids adsinaps kalbaleb; Yowbad nakamnat bo ilisaweids. l Ked towen, bitasimounid waseg Yeisuw Kelis, mo Yowbad bisekeid didumwal tonen. Gamag babaw ya̱kids idakeds katanok-wan. NkTut towen takakins didumwa̱lun Yowbad inaked kweitan. Moses nakaleiwag nag ma̱wana ked towen, nag; tage liva̱nen ked towen nises Moses nakaleiwag waseg, o tasiyas palopit sikalelel waseg. aj;Nag kadilokeid bitakanow Moses nakaleiwag va̱gan bitasesuna wamatan Yowbad tadidumwal ya̱kid, nag. Kaleiwag towen bikatimlakeid mo takakin adsinap kalbaleb. Tasimounids waseg Yeisuw mo ivag adsinaps didumwal )iKBukitab anilivan towen silma̱nin tasiyas wanuwan Moses nakaleiwag, va̱gan Yowbad bibob adilivans, o ven babaw ya̱kids mo bitakakins adsinaps kalbaleb. 4hcNag bikakins Yowbad; nag bigoulus, nag.” (gKNiwal inaked nag ikakins. 1f]Ininounas, igugweileks youd babaw. ,eSBo iseiw nuwes anwaway gamag. c  Asilivan kalbaleb, wudous ma̱wana alawag,Wudous waseg ikatidavidavs.Mwatet napwa̱tuw yayanen wawudous nises. |bq Asibabaw bo ipiyaves inaked, ininounas ked kalbaleb waseg;Nag anmwa̱net gamag ansinap bwanabwein, nag. O` Liva̱nen nises mamagina:“Nag kal ansinap didumwal. 1_[ Ama̱wan? Tabta min-Yudiy ya̱kids bitamugwas? Nag. Agulivan mamagina adsinaps kalbaleb, babaw ya̱kids, takinew min-Yudiy, o takinew ven babaw gimgilis tasiyas. ^9Tayyaweids mwasanin ilansa, “Pawl inageiguy mamagina,‘Bayaweid singay mo bitakakins Yowbad ansinap mounid, mapuna bitakavasis.Adok awoum biyateleig peinan agusinap kalbaleb. Kadiloka beivag adsinap kalbaleb va̱gan kid Yowbad ansinap bwanabwein mo bisap.’ ” Tayyaweids mwasanin idokes gungeiguy ma̱wan. Kadilok Yowbad bikamta̱nis peinan asilivan ma̱wan. Nag kal ansinap didumwal 9]kE, taninuways adsinaps kalbaleb mo takakins Yowbad ansinap didumwal, wankuyeim tabta bitalivans, talansa, “Yowbad takalbaleb, peinan ikawkuneids”? Awoum bitalivans ma̱wan. Livan kalbaleb. Gamag mwasanin asisinap ma̱wan. Kukin Yowbad ansinap bigeg, ta-ma̱wan bikatukin wasigeis gamag yakids. h\INag. Magat babaw gamag bitakapidabs, Yowbad mo bisesuna tadidumwal tonen. Liva̱nen Yowbad nises mamagina:“Amlivan bakanuw mo bakaban amsinap didumwal,
o igaw ya̱tal waseg bukutawtoun mo bukutamap yak.” v[eMin-Yudiy mwasanin mo isiplaves aygan Yowbad, tage Yowbad nag ibob ansinap didumwal wasigeis ya̱kids. uZcMagen, bo ilabeids youd babaw waseg. Nakabsilamaw waseg, Yowbad nilivnek anilivan min-Yudiy wasigeis. {Y qAdok Yowbad singay bilabeids peinan min-Yudiy ya̱kids, ne? Ikalin nuwan peinan Ebelam nakabivatus wa̱wouds, ne? @XyTage gum-Yudiy wanuwan mounid gum-Yudiy tatonen; o Ebelam nakabivatus kadiloka beisiw waka̱teid o wakululuwad, kaleivid awoum. Yakawanads Yowbad waseg, nag gamag wasigeis.WKavel bibob momwan ma̱wana gum-Yudiy tage nag gum-Yudiy tatonen. Ebelam nakabivatus wakaleivim-wan nag ikadilok, nag. LVGamag tasiyas nag Ebelam nakabivatus wawous tage ikanawes Moses nakaleiwag, mo biyateleimiy peinan nakabivatus wawoumiy o Moses nakaleiwag buk-nen nises wasigeis yakamiy, o kusiplaves gog. UMa̱wan magin, kukin kal nag ivag Ebelam nakabivatus mo ikanow Moses nakaleiwag, tadok nakabivatus Ebelam waseg gamag towen, ne? Ebelam nakabivatus kubwabwes momwamiy. Sinap towen bwein magat bukwanawes Moses nakaleiwag. Kukin gog bukusiplaves Moses nakaleiwag, nag bivag mikabivatus, bo biyadeveimiy. S-Bukitab waseg livneimiy min-Yudiy yakamiy, mamagina:“Ven mwasanin gimgilis bo iyages Yowbad yagan,
peinan amisinap kalbaleb.” }RsKukwayapam sinap peinan kukwakin kid Moses nakaleiwag, adok bo kusiplev nakaleiwag, magina kuyageg Yowbad ne? Q-Kulana, “Awoum kwaninavay mav,” adok bo kwanavay mav, ne? Kwasigum tobwag yowbad, adok bo kuba̱kew waseg tobwag yowbad nabunatum, ne? P Yak kukwatimlakes gamag mwasanin, adok nag bukwatimlakeim tatoneim. Kuguyes gamag awoum biba̱kews, adok bo kuba̱kew, ne? +OOKal takatimlakay yak bukudokeim kid gum-Yudiy ya̱koum, o kudoki Moses nakaleiwag bikatinabweim, o taga̱gas yak peinan Yowbad nagamag yak, o nanon Yowbad kukwakin o Moses nakaleiwag kukwakin ikous, mapuna kukwaves aw-sinap bwanabwein, o kukwakin tamgwayein kaw yak, o tadadubs sikamnat yak, o takatimlakein sinap tabla̱bols wasigeis o gamagal wasigeis, peinan Moses nakaleiwag waseg kudoki sinap mounid nises. sN_E, bitakin kaleiwag bwein waninous, o ninous tatineis ikatimlakes mo ikakins takinew asisinap kalbaleb, o adok bwanabwein. E, ninous bikatimlakes, igaw tutan Yowbad bikatukin nanouds aveiyag nitasowum nises. E, Yowbad bidibek Yeisuw Kelis mo bikatukin, bikaleiwag, ma̱wana allivan, aggeiguy liva̱nen Yowbad bwanabwein. Min-Yudiy Moses nisekes sikaleiwag .MUTobwag ven gimgilis kalisiy nag ikakins Moses nakaleiwag, tage tatineis-wan biwteles bo ma̱wana Moses nakaleiwag, mo ivag sikaleiwag ibwein wasigeis tasiyas. *LM Tasiyas Moses nakaleiwag iliganesa mav, nag mamagina tadidumwals tasiyas, nag. Misinaka takanaweins Moses nakaleiwag, Yowbad mo bidok tadidumwals tasiyas. sK_ Min-Yudiy ikakins Yowbad nakaleiwag; kukin beivag asisinap kalbaleb mo bimta̱mats, peinan bo isiplaves Yowbad nakaleiwag. Ven mwasanin gimgilis nag ikakins Yowbad nakaleiwag, bivag asisinap kalbaleb mo bimta̱mats-vak tasiyas. DJ Yowbad nakaleiwag ven babaw wasigeis katanoka ivkek. I Tage toubweins bilivatus sikamnat son yakawanes mo beitaw nuwes, wanmugwana min-Yudiy, wankuyeim ven babaw gimgilis. H Kalisiy gamag takalbalebs simouvit mo bilivatus, abes singay bigeg, wanmugwana min-Yudiy, wankuyeim ven babaw gimgilis. ]G3Yowbad bimapuds tatanok tatanok ya̱kids ma̱wan dawotets. Kukin bitawotet bwein o bitakapatul va̱gan bitakamnat o Yowbad bikavasid o mwamovad bisigeg, e, Yowbad mo bisekeid mwamovad nag beikous. Tage kukin bitanineiv daked tatoneid, o bitapiyev Yowbad ansinap mounid, o bitakanaway sinap kalbaleb, e, mo singay Yowbad bikamta̱nid. 9FkAwoum kudokes tougwey Yowbad, peinan singay iyama̱num waseg yak, ikapatul, ikalin nuwan yak. Iyama̱num waseg yak va̱gan kid bukulavew amsinap kalbaleb. Nag gog, singay takakon yak, mapun singay Yowbad bikatimop amsinap kalbaleb, igaw tutan bikatkines gamag asisinap, inakaleiwag didumwal waseg. +EOAwoum wananoum bukulana, “Bweina bakasigum takalbaleb mo bawtel ma̱wan ansinap towen, Yowbad igaw bikamtan towen, yey gog nag.” Awoum kulivan ma̱wan. aD;Taninuways Yowbad ansinap, bweina bikamta̱nis takalbalebs, siyas nalel asisinap. C 9Kal yak kwasigum soum, magina kwasigumim tatoneim, peinan amsinap kalbaleb ma̱wana towen. Ta-ma̱wan bukwatimop aygan takaleiwag towen bikamta̱nim. .B W Bo ikakins Yowbad nakaleiwag kadiloka bimta̱mats tasiyas asisinap ma̱wan, igawa ivvaluts sinap towen waseg, mo ikavasis sisiyas kalisiy asisinap ma̱wan.7A iMo ika̱lawt ninous sinap kalbaleb waseg, asisinap kaydodog, mwamon mites, takapidabs tasiyas, singay ikammeiliws, o iwaweiys sisiyas, ikammnimans, ikatidavidavs, ivtokays livan, isilponays o isilakods, ikamliwes Yowbad; bo bipiyaves aygan mo ikaypamwes asisinap, inineivs kid asisinap kalbaleb, ipiyaves ages timsiyas o insiyas; nag ikakins sinap bwein, nag isimounids, nag ikalin nuwes gamag wasigeis; nag inok nuwes, nag. @ +Peinan nag ivag sivines, mo ipiyaves-vak Yowbad. Mapun Yowbad bo ipiyaves tasiyas, va̱gan bininuways kalbaleb mo sinap tobwag biva̱ges. ]}}b||m{zzHy{xwvv_uu thsdryqq'p]oNnnmm,lkkujjUii[hhfgff)eedcVbb$aq``L__Q^^]S\[[YXWcVUU.T>S^RQPONNMMMLL?KKhJ~IHHGFF^DDCC^BBlBAA@@0?=>==W<<;4::D9~877?655 4332<1}00 //.v--,+**))((?''?&& %% $T##"" }\.4ZYi5 - :   ]Aq|,qYowbad anmwa̱net tassinap. Natun Yeisuw Kelis bilabeids mo bitayakawanes Yowbad tut nag beikous. Eimen.++Yowbad kadiloka bikimtuweimeiy ma̱wan agulivan bwanabwein naguyeimey waseg. Livan towen liva̱nen Yeisuw Kelis. Kweiboug ansinap towen nisowum tut singay kadiveiyov ee... nagein gog bo ikamat, o tasiyas palopit kweiboug wasiven ileles, tage ven babaw nag ikakins; nagein gog mo ikakins. O Yowbad tut babaw nises o inakaleiwag va̱gan babaw gamag nagein mo bisimounids o bitoukums waseg Kelis. =*sMtowen Gayus amatouwos sigwey tayekelesiys babaw, anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Ila̱sit tamtakavatein money ven towen avakaein waseg, son Kwalitus asilivan ma̱wan. )yYey Talitus bo alel Pawl inalet mwaynawen; agulivan siwa̱youb wasigeis yakamiy, daGuyaws angamag yakamiy o yey. 2(]Timotiy, soug yey nakawotet. Mtowen anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Tasiyas-vak Lukiyos son Yeson sisiy veiyoug towen Sosipat, tasiyas ikalin nuwes yakamiy. 'E, daYowbads nuwanaw mo bigulek Seitan nakaleiwag, bukuvans waseg, mo beitaw nuwamiy. Sivinag daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy. ,&QGamag babaw ikakins amisinap, peinan kukwanawes daGuyaws aygan. Mapuna amwa̱saw waseg. Sivinag bukukwakins aw-sinap bwein o bukutaguwa̱wes sinap kalbaleb. )%KGamag kalisiy asisinap ma̱wan, nag ikanawes aygan daGuyaws Kelis. Asivikey ikalawages tatineis. Kamnag asilivan mo ikatidavis tasiyas nag imatuw ninous. ;$oAguyeimiy sigwey, kukinbunikes tasiyas kalisiy iva̱ges moumouvit o ablivis wamibod yakamiy, peinan isilbwades sinap towen nakakamtilakeimiy. Kadiloka kusina̱les tasiyas. '#GKumulouls beibwein wasigeis simsimiyas, peinan daGuyaws angamag yakamiy, Kelis natayakelesiys ven katanok katanok asilivan siwa̱youb wasigeis yakamey. " Kumulouls simiyas tasiyas Pilologus, Duliy, Nelewas son nunet, sisiy Olimpas, sisiyas tayakelesiys babaw sisiyas nisesus. o!WKumulouls simiyas tasiyas Asinkilit, Pilegon, Emas, Patlobas, Emes, sisiyas tawlisiyas nisesus. u c Kumulouls simiy Lup. Bo itawtoun daGuyaws nawotet waseg. Kumulouls simiy Lup inan, mamagina yey inag. 7g Kumulouls simiyas tawteleins daGuyaws inawotet tasiyas asteiy Tilipen son Tilipos. Kumulouls simiy Pelisis; taw towen bwanabwein singay itoukum daGuyaws nawotet waseg. {o Kumulouls simiy veiyoug towen Elodiyan. Kumulouls simiyas Kelis angamag tasiyas nisesus Nalisis wanbunatum. r] Kumulouls simiy Apeles, Kelis angamag mounid towen. Kumulouls simiyas tasiyas Alistobulus taliven. y Kumulouls simiy Uliban, sods mtowen tawteles Kelis nawotet. Kumulouls simiy Sitakiys. Apwa̱kit waseg taw towen. W'Kumulouls simiy Ampiliy. Singay apwa̱kit waseg daGuyaws angamag towen. T!Kumulouls simiyas tasiyas talwog Andlonikus son Duniy. Kweiboug sigwey tasiyas nakases wa̱deil. Buluges avakaein wasigeis takaweins liva̱nen Kelis. Kweiboug iginsimounids tasiyas; yey wankuyeim. OKumulouls simiy Meliy. Singay itoukum inawotet pinamiy yakamiy. -SKumulouls simiyas tasiyas tayakelesiys wasibunatum. Kumulouls simiy Epinet. Singay apwa̱kit waseg taw towen. Ven Esiy waseg mtowen iginsimounid waseg Kelis. B}Igaw kweiboug tasiyas takamliweigs idokes kid beiweigs, siyas gog son nakwav ilivatus kalbaleb, peinan ikayuseigs. E, kalin nuwem tasiyas, sigwayas tayakelesiys vena babaw waseg. lQKumulouls wasigeis tasiyas Piliskil son Akwil. Sigwey tasiyas nakawtel Yeisuw Kelis nawotet. J Kalin nuwag nadeits Pibiy, peinan ililabes tayakelesiys ven Kenikil waseg. Igaw tutan beiw, kadiloka kutams vin mana̱wen waseg, kuvkakes amibwabwal, peinan numit daGuyaws waseg; o tayakelesiys babaw bweina kutams waseg. E, kadiloka kulabes mana̱wen Pibiy, kukin aveiyag sivinan. Peinan bo nilabem sigwayas babaw gamag. _7!DaYowbads waseg niwal nises. Mtowen simiy yakamiy mo beitaw nuwamiy. Eimen.   E, kuntougis Yowbad bikaliyow gunaked mo baw, mwa̱saw waseg. Magat Yowbad nanon ma̱wan mo beibwein amnag sigwey yakamiy. Aguyeimiy sigwey, daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, o Kululuwan nasiwa̱youb waseg, kadiloka bitatawtouns sigwey yakamiy, bitannitougs waseg Yowbad. E, sigwey, kunitougs peinag, va̱gan Yowbad bikatinabweig. Peinan min-Yudiy tasiyas tapiyavein Kelis sivines kid biyagageigs. E, kunitougs peinag va̱gan tasiyas tayakelesiys Yelusalem mo bikalin nuwes waseg muloul towen; awoum ge bipiyaves. iKYey akakin igaw mo baw waseg Kelis nasiwa̱youb avakaein mo bitamwa̱saws sigwey yakamiy. kOE, bakow simuloul towen, banow basekes, mo baw balakwaneimiy beikous, mo bakilev ban Spein. hITasiyas min-Masidoniy sisiyas min-Akay sivines, mo imulouls pines tasiyas tasimavs tayakelesiys nisesus Yelusalem. Peinan ninous ma̱wan. E, kadiloka bimulouls wasigeis min-Yelusalem peinan min-Yudiy yakamey nakakow liva̱nen Kelis nakasekes ven babaw gimgilis, va̱gan bimwa̱saws. E, kadiloka ven babaw gimgilis bilabes tasiyas simoney waseg. Y+Nagein gog ga banow muloul silma̱nin tasiyas tayakelesiys ven Yelusalem.  -Igaw bakilev ban Spein wanamugwa ba̱lug wamiven bakineimiy, bitamsamwas sigwey yakamiy tut kayakus waseg, mo kutaneigs ba̱kuk ban Spein. r ]Bweilim babaw nein wankuyeim sivinag baw, bo nag. Tage tut towen gunawotet bo ayakous ven tasiyas. W 'Gunawotet ven tasiyas wasigeis singay babaw. Ta-ma̱wan baw bakineimiy.  5Liva̱nen gunawotet nises Bukitab waseg, mamagina:“Liva̱nen towen nag kal idibakes,
tage bikines mo bikakins.” Sivinan bikin Lom r ]Peinan nanoug bo ma̱wan. Awoum bageiguy ven tasiyas ikakins Kelis liva̱nen. Kadiveiyov ven wasigeis bo ageiguy. Kukin teitan gamag bikelay kakol, awoum yey wululay basen wakunuwatan. Awoum ban ageiguy ven tasiyas bo ikakins. CAgulivan bitawtoun sinap katanok waseg. Nag kwayuwein livan bakaypom. Misinaka Kelis iwotet waseg yey mo ven babaw gimgilis itams waseg, isimounids waseg o ikanawes aygan. Kelis nilabeig natawtoun waseg, mo ageiguy o awotet tawtoun, mamagina naman mulin Yowbad, o Yowbad kululuwan ikimtuweig. E, Kelis waseg yey, gunawotet bo ageiguy liva̱nen Yeisuw vena babaw ikous. Asilamaw Yelusalem, aninoun ven babaw ee... Ililikam. Ma̱yum yay. hIYeisuw Kelis waseg yey, gunawotet towen silma̱nin Yowbad. Kadiloka beimwan woug peinan. 2]Tage agulivan tawtoun mwasanin bo alel wamilet towen waseg, va̱gan bukuninuways. Yowbad bo isiwyoubug va̱gan bakokew sinapun Yeisuw Kelis banuwakes ven babaw gimgilis wasigeis. Gunawotet ma̱wana tanuwagan lun, akokew Yowbad anilivan bwanabwein assekeimiy ven babaw gimgilis yakamiy, bukumlavags ma̱wan lun bulukwan. E, Yowbad mo bikalin nuwan wasigeis yakamiy, peinan Kululuwan Bwanabwein biwekeimiy mo bukwamnats. pYSigwey yakamiy, mounid akakin amisinap bwein, tawtoun, o kadilokeimiy sinap kwatimlakes simiyas. hI Nitannamis waseg Yowbad. Ivag sivinag bukusimounids waseg, va̱gan namis bivakaein wasigeis yakamiy mo beitaw nuwamiy o bukumwa̱saws. E, Kululuwan Towen Bwanabwein bikatimweis minamis singay bivakaein. Pawl inawotet )K Isaya anilivan-vak mamagina:“Yeisuw delen igaw mo beim, mtowen bitamanaw bikaleiwag tobwag ven gimgilis wasigeis. E, tasiyas mo binnamis waseg.” { Kweitan livan-vak:“Kukwavasis daGuyaws, tobwag ven gimgilis yakamiy. E, kadiloka gamag babaw bikavasis.” }s Kweitan livan nises mamagina:“Kumwa̱saws tobwag ven gimgilis yakamiy,
simiyas Yowbad inagamag.” {oAdibakeimiy mamagina: Kelis bo imlavag min-Yudiy sitouwat, peinan Yowbad nilivnek mounid wasigeis tammwayas, ilana,“Igaw mo baw balabeimiy o balabes tobwag ven gimgilis peinan inok nuwag tasiyas.” E, tasiyas mo biyakawanes Yowbad. Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina:“Mapuna bakakavasim sigwayas tobwag ven gimgilis, o yagan waseg bakanuwel.” wKadiloka bukuta̱meimiy simsimiyas amibwabwal yakamiy, ma̱wan Kelis nita̱meimiy, yakawanan Yowbad silma̱nin. ~{E, mo beivag ninoumiy katanok o amilivan katanok, waseg bukuyakawanes Yowbad, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis taman. }!Yowbad waseg kapatul nises son geiguy. Sivinag Yowbad bilabeimiy mo bukumsamwas simsimiyas singay bwein, ma̱wan Yeisuw Kelis nanon. $|ABukitab anilivan tasiyas nileles kweiboug-o. Bo ileles va̱gan bikatimlakeids, mo bitakaptuleids, o livan towen biguyeids mo bitanamis Yowbad waseg. 3{_Kelis-vak nag tatonena nanon iwtel, nag. Liva̱nen Bukitab waseg nises, peinan idibek Yowbad mamagina:“Peinan ivtokeims livan mamagina bo iyagageigs yey.” }zsTatanok tatanok ya̱kids kadiloka bitalabes sidayas, aveiyag sivines va̱gan bikatimweisis asisinap beibwein. {y qYa̱kids magat bitasimounids bwein, kadiloka bitalabes tasiyas tougweys. Awoum ya̱kids nanoud tatoneids bitavag. !x;Kukin gog bisisiyuw nanoud mo bitakam, Yowbad igaw bikamta̱nid, peinan nag tasimounid bwein. Adsinaps kalbaleb peinan nag tasimounids bwein. wYa̱koum kudok youd tasiyas bwanabwein o Yowbad ikakin nanoum. Kukin nag bukuygeg sod wasigeis youd tasiyas, mo bukumwa̱saw. {voAw-viniyon o avei-soup tawtoun o aveiyag sod bikineid waseg, bo bigeg nanon, bweina bitapiyev youd tasiyas. uwAwoum kugulek Yowbad nawotet peinan kam. Mounid kan babaw bwein. Tage awoum aveiyag bitakam mo bigeg nanon sod. ]t3Kadiloka bitayousis sinap tasiyas silma̱nin niwal va̱gan bitalabes sidayas. yskMa̱wan bitakanow aygan Kelis, Yowbad bo beitam waseg ya̱kid, o gamag mo bikalin nuwes wasigeis ya̱kid. rYowbad nakaleiwag nag silma̱nin kan o soup, tage sinap didumwal, niwal, mwa̱saw. Yowbad Kululuwan waseg bo ma̱wan. gqGKan towen bwein-wan peinam yak, tage awoum kukwam, ma̱wan gamag mwasanin mo biyageims. SpKukin soum idoki kweitan kan bwaboum mo bukukwam kan towen, soum bikineim nukukwam mo bigeg nanon mtowen. Adok bo kupiyev siwa̱youb waseg soum. Kelis nikanig peinan soum. Awoum kam soum biyageg. Bo}Yey akakin-wan nag kweitan aveiyag bwaboum. DaGuyaws Yeisuw nikatimlakeig mo akakin nag kweitan aveiyag bwaboum. Tage kukin kal bidok aveiyag bwaboum, mounida bouman gamag towen. Vn% Yowbad tonena bikatukin. Awoum ya̱kid bitalivan, talana, “Towen ansinap kalbaleb,” awoum. Tage kadiloka taninuway adsinap tatoneid. Awoum ge sod bikineid bidok adsinap kalbaleb, mo bigeg nanon. {mo E, Yowbad bikatiga̱neids mo liva̱neids bitasekes, aveiyag bwein, o aveiyag kalbaleb. Mata ge sod bikalouw Liva̱nen nises mamagina:“DaGuyaws ilana, ‘Peinan yey tamwamov yey, gamag babaw bikululs wamatag.E, babaw gamag wudous waseg mo bikavasigs yey Yowbad.’ ” /kW Kukin bwadam ansinap kweitan, awoum kulana, “Takalbaleb towen.” Awoum kuyeg, awoum! Igaw ya̱kids babaw mo bitatamanaws wamatan Kelis va̱gan bikatkineids. j  Kelis nawotet ma̱wan. Bo ikanig mo imov vayuwein va̱gan biguyaw wasigeis sidayas takanigs o wasigeis ya̱kids tamwamovs. -iSIgaw bitamov, silma̱nin daGuyaws mo bitamov. Igaw bitamat, silma̱nin daGuyaws bitamat. Peinan daGuyaws angamag ya̱kids; takinew bitamov o takinew bitamat. ShNag bitamov silma̱nin tatoneid. Nag bitakanig silma̱nin tatoneid. ^g5Kukin kal bivnas yam mwasanin, ivnas peinan igoul daGuyaws waseg. Kukin kal bikamkwam, ikam peinan igoul daGuyaws, ikalin nuwan waseg; kukin kal ipiyev kan, ipiyev peinan igoul daGuyaws, ikalin nuwan waseg. fTeitan gamag ivnas yam mwasanin, tayuwein gog idoki yam babaw katanok-wan. Gamag nanon tatonena bikaleiwag mo bivag ma̱wan. ;eoYakamiy awoum kuyages mtowen, teitan gamag natouwat towen. Natovek tatonen bikaleiwag. Kukin natovek bikalin nuwan, bikimtuw mo bisesuna bwein; kukin gog nag, mo bikalouw. _d7Towen takamkwam awoum bikasigum son, peinan ipiyev viniyon. Towen-vak tapiyevein viniyon awoum bilana, “O takalbaleb towen peinan ikam viniyon.” Yowbad bo ikalin nuwan gamag towen; awoum kuvtokays livan. cTeitan gamag ilana, “Bweina bitakam kan babaw.” Tayuwein mamagina tougwey ipiyev viniyon, ilana, “Nag kadilok bitakams.” Jb Gamag mwasanin isimounids, tage nag isimounids bwein waseg Kelis; kadiloka kutams amibwabwal tasiyas, tage awoum kwamnimans simiyas amibwabwal tasiyas, awoum kuyakeikays livan wasigeis. Awoum. a Kadiloka kukwawes daGuyaws Yeisuw Kelis ansinap. Tage awoum kutams waseg woumiy nakaleiwag, aveiyag sivinan, awoum.[`/ Kadiloka bitavna̱ses adsinaps beibwein, mamagina kamnat gimgeilin ya̱kids. Awoum bitamwamoums wiskiy o aveiyag mo bitakabala̱weins. Awoum bitakaninavays mav. Awoum bitakavikuns o bitakamnimans, awoum. _% Boug bo ikous. Kakita beiyam. Kadiloka bitapiyaves dadub sinapun, bitakawes kamnat youdanen va̱gan bitakanaviys waseg sinap kalbaleb. 6^e E, kuva̱ges ma̱wan, peinan kukwakins datuts bo talivatus. Kadiloka kwannakons tut towen. Kweiboug nitasimounids, tage datuts bo ikous. Yowbad kakita bikatinabweids. ]' Towen tasiwa̱youb bivna̱ses siney, nag biyagages, nag. Kukin bitasiwa̱youbs mo bitakanawes Moses nakaleiwag bitayakous. Sinap kamnat }\s Livan avakaein nises mamagina:“Kuvnas soum ma̱wana kuvna̱seim tatoneim.” E, wanuwan livan towen kaleiwag babaw nisesus, mamagina:“Awoum kusubwan, awoum kuweiy gamag, awoum kuveinaw, awoum matam bimwamon soum navavag.” [7 Awoum kukwawlavags wasigeis gamag mwasanin. Misinaka bukusiwa̱youbs simiyas wasigeis. Bitasiwa̱youb mo bitakanow Moses nakaleiwag bitayakous. BZ} Kutams asibabaw wasigeis. Kupa̱yins wasigeis tasiyas takaweins pa̱yin. Sita̱kis kusekes tasiyas takaweins ta̱kis. Kugoulus tasiyas guyawaw, o kuvna̱ses tammwayas. Siwa̱youb tYa Kadiloka-vak bukupa̱yins gabman waseg. Takaleiwags tasiyas itoukums Yowbad nawotet pinamiy yakamiy. vXe Kadiloka bitakanaway gabman sikaleiwag. Kukin gog nag, Yowbad mo bikawkuneid. E, kadiloka bitakanawes. VW% Yowbad bo isek inakaleiwag towen va̱gan bilabeim. Tage kukin beivag amsinap kalbaleb mo bukuwen. Nakaleiwag nises va̱gan beiweiy gamag. Mtowen Yowbad natouwat va̱gan beiweiys tasiyas takalbalebs. PV Tasiyas asisinap bwein nag biwenes tasiyas takaleiwags; nag. Tage takalbalebs biwenes. Kadiloka beibwein amisinap, mo takaleiwag bikalin nuwan yakamiy, va̱gan bikavasimiy. Nag bukuwenes, nag. rU] Kukin bitapiyev sikaleiwag, mamagina bitapiyev Yowbad nawotet; igaw mo bikatimop adsinap kalbaleb. T + Kadiloka ya̱kids bitatams tasiyas gabman sikaleiwag waseg. Asibabaw-wan Yowbad bo isekes sikaleiwag. Anmwa̱net Yowbad kaleiwag isekes gamag. S  Awoum sinap kalbaleb bitakayway wasigeis yakamiy, tage beibwein amisinap va̱gan bukutakayways waseg sinap kalbaleb.:Rm Awoum kwatimapus asisinap. Tage towen nikamliweim, igaw beivag anamoun, bweina kusek kan beikam. Kukin beivag anadak, bweina kukil soup kusek beimoum, mo beivag anmwasin. oQW O kalin nuwag sigwey, awoum kwatimapus asisinap tasiyas niyagageimiy; bisiw; igaw Yowbad mo bikatimop. Liva̱nen nises mamagina:“Yey bakatimop asisinap kalbaleb.Yey gunawotet towen.” DaGuyaws anilivan mamagin. cP? Magat kadilokeimiy bukumsamwas simiyas meiveka gamag. Kadiloka kuyokons silma̱nin. kOO Tasiyas iyagageimiy awoum kuyagages tasiyas; tage beivag amisinap bwein wamtes gamag babaw. N! Kadiloka kumsamwas simsimiyas wasigeis. Awoum bukumliguyaws, kadiloka kutams tasiyas toul wasigeis. Awoum kukwaypamwes sinap. Awoum. aM; Kumwa̱saws simiyas tasiyas tammwa̱saws. Kuva̱lams simiyas tasiyas tavva̱lams. iLK Amilivan siwa̱youb kusekes tasiyas niyagageimiy; e, kusiwyoubus; awoum kubulates. Awoum. eKC Kumulouls va̱gan bukulabes tasiyas tayakelesiys. Kutams tasiyas amibwabwal wasigeis. J Kumwa̱saws minamis waseg. Igaw gamag biyagageimiy bweina kwaptuleimiy. Kadiloka tut babaw bukuninitougs Yowbad waseg. I1 Kadiloka tuta babaw biseiw nuwamiy Yowbad nawotet. Yowbad Kululuwan biwekeimiy mo bukukwamnats. Kadiloka bukutoukums daGuyaws nawotet waseg. H  Bikalin nuwamiy, mo bukusiwyoubus simiyas. Kal singaya bivnas son? Kadiloka biseiw nuwamiy va̱gan bukuvna̱ses simiyas! hGI Kadiloka kusiwa̱youbs mounid; sinap kalbaleb kulavewas, tage sinap bwanabwein kuyousis. eFC Kukin kavel bisek geiguy sinapun, kadiloka bigeiguy ma̱wan. Kukin kavel bisek sinapun muloul, kadiloka bimuloul beibwein. Kukin kavel bisek nawotet va̱gan bilabes sidayas kadiloka biseiw nuwan towen silma̱nin. Kukin kavel bisek nawotet va̱gan binok nuwan sidayas, kadiloka bimwa̱saw waseg nawotet towen. Kaleiwag silma̱nin tayakelesiys E1 Kukin kavel Yowbad bisek sinapun wotet, kadiloka biwtel ma̱wan. Kukin kavel Yowbad bisek katimlakay sinapun, kadiloka bikatimlakay ma̱wan. zDm Yowbad nasiwa̱youb waseg yey kweitan, waseg yak kweitan, wasigeis sidayas kweitan kweitan; kadiloka bitawotets ma̱wan. Kukin Yowbad bisiwyoub kavel va̱gan bikakin anilivan bilivnek; e, kadiloka bisimounid waseg, mo bilivan ma̱wan. C Ma̱wan ya̱kids, babaw gamag ya̱kids, tage Kelis waseg nitamlavags katanoka woun o tananok tatanok ya̱kids talabeids sidsidayas. JB  Taninuways woun wuliyougwan babaw siwotet kweitan kweitan. JA  Yey agusinap nisiwyoubug, mapuna adibakeimiy tababaw yakamiy; “Awoum bukwaypamwes sinap, tage ninoumiy bidumwal ma̱wana Yowbad nilabeimiy, o nukusimounids, katanok katanok yakamiy.” L@ Awoum kulatanes son ven watinow sinapun; tage beivag ninoumiy kweivaw va̱gan bikatilow amisinap, mo bukukwakins Yowbad nanon, aveiyag kamnat, aveiyag bwein, o aveiyag bikalin nuwan waseg. f? G Aguyeimiy sigwey, peinan Yowbad ikalin nuwan ya̱kids; kadiloka bukuta̱mes woumiy mamagina lun bulukwan, kadilok Yowbad nawotet. E, kululuwamiy waseg kutams Yowbad nawotet waseg, peinan tut towen mwamovamiy son kusesus. v>e $Yowbad tonena ibun youd babaw, nisesus, peinan towen. Mapuna bitayakawanes tut nag beikous. Eimen.[=/ #Ta-kal bisiwa̱youb Yowbad waseg va̱gan Yowbad mo bimop nasiwa̱youb, nag. P< "Ta-kal iyakous daGuyaws nanon. Ta-kal bikatimlek Yowbad ansinap. q;[ !Yowbad ansinap singaya ivakaein wananon. Inakaleiwag nag takakins. Nawotet waseg bo isom nanouds. {:o Yowbad bo ilivan babaw gamag takapidabs ya̱kids mo binok nuwan ya̱kids, bikatinabweids. Nanon bo ma̱wan. _97 Tasiyas nikapidabs, mo Yowbad inok nuwan yakamiy. Waseg mo binok nuwan tasiyas. 81 Ven mwasanin gimgilis yakamiy kweiboug nukusiplaves aygan Yowbad; tasiyas-vak min-Yisleil isiplaves aygan Yowbad, mapuna inok nuwan yakamiy. a7; Yowbad bidawes gamag mwasanin o bisiwyoubus, ta-ma̱wan bigidem anilivan tatonen. 36_ Min-Yisleil bo ikamliwes Yowbad, pinamiy yakamiy, va̱gan bukuliganes liva̱nen Yeisuw; tage Yowbad sivinan tasiyas, peinan ilivnek nasiwa̱youb wasigeis tibsiyas. ^55 Igaw gunakaleiwag basekes tasiyas, peinan bakow asisinap kalbaleb, banow, balev.” ?4w Sigwey, awoum kwaypamwes sinap. Sinap kweiboug nisowm, bo ikamat. Sivinag bukukwakins mamagina: Min-Yisleil mwasanin bo ikeikay dibes, ikapidabs ee... igaw tobwag ven gimgilis beisiws Yowbad nakabkaleiwag, babewein bikadilok; mo Yowbad bikatinabwes min-Yisleil asibabaw-wan. Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina:“Towen takatinabweids, Sayon waseg beinoy beim.Bivag mo beikous kalbaleb sinap Yekob delen wasigeis. u3c Yowbad inakaleiwag kweitan wasigeis yakamiy, peinan bo iwutumiy tobwag kay waseg mo ikaweimiy ikativaseimiy waseg nakaligweg tatonen. Tage sivinan bikow yayagein tatonen bikativases kay-nen waseg, vayuwein mo binekes. Min-Yisleil 21 Tasiyas-vak, kukin nag bivvalutsa kapidab waseg, mo bikativases vayuwein kay towen waseg, peinan Yowbad kadilok bivag mo bikatuvas vayuwein. \11 Kukines Yowbad nasiwa̱youb son nakaleiwag tawtoun. Nakaleiwag tawtoun wasigeis tasiyas nikalivatouws, tage nisiwyoubumiy yakamiy magat bukutoukums nasiwa̱youb waseg. Kukin gog nag, mo biwutumiy yakamiy. l0Q Mounid. Bo iwtuwut tasiyas peinan nag isimounids. Tage ya̱koum nukuses bwein peinan kusimounid. Mata ge bukwaya̱pam. Kadiloka bukuwen Yowbad. Nag ikayus yayagein tatonen; adok nag bikayuseim peinan tobwag yayagein yak. / Adok bukulana, “Min-Yisleil mamagina kay; yayagein tonen bo iwut va̱gan tobwag gamag yey ban bikativaseig kay towen waseg.” :.m Awoum kwaya̱pams peinan yayagein tasiyas nikalouws. Kukin bukwaya̱pams kadiloka kuninuways awoum bukwaleiwags kay-nen waseg, tage kay wawun bikaleiwag wasigeis yakamiy. _-7 Min-Yisleil mamagina Yowbad nakamweilok, yayagein mwasanin bo iwwutus ikalouws, o yakamiy mamagina tobwag kay yayagein yakamiy kunekes kay towen atimapun tasiyas nikalouws, mo kay tonen sipinen iwmwamweimiy. g,G Tammwayas Yowbad inagamag, ma̱wan tut towen mo imlavag nagamag min-Yisleil. Kabebay-nen mamagina:Pwalaw ivisan-wan bitakatibom silma̱nin Yowbad, va̱gan tamkwa̱lan mo bimlavag Yowbad navavag.Youpeis-vak bitakatibom silma̱nin Yowbad, beisob mo bimlavag Yowbad nakamweilok. Tammwayas ma̱wana youpeis; kay ma̱wana asibod avakaein. -+S Yowbad bo ipiyaves tasiyas min-Yisleil mo imsamwas siney ven mwasanin gimgilis. Igaw Yowbad beitam wasigeis min-Yisleil mo singay bimsamwas siney tasiyas. Tut towen nag isimounids; mamagina takanigs tasiyas. Tut wanakougwaw mo bisimounids mamagina takanigs tasiyas bo beikits vayuwein. *) Adibakeimiy tobwag ven gimgilis yakamiy, peinan gunawotet akokew liva̱nen Kelis bassekeimiy ven babaw yakamiy; mo atawtoun gunawotet waseg va̱gan bukusimounids yakamiy mo min-Yisleil tasiyas bimouvit dibes, mo bisimounids mwasanin tasiyas, o Yowbad bikatinabwes. A){ Tut towen min-Yisleil bo ikalouws mo ven mwasanin yakamiy kumwa̱saws. Kukin vayuwein bitamanaws tasiyas min-Yisleil, o beisiws Yowbad nakaleiwag waseg, mo singay bitamwa̱saws. {(o Adok min-Yudiy ikatpines kikeis, bikalouws ne? Nag. Bo bitamanaws vayuwein. Min-Yudiy bo ikalows, tage Yowbad bo isek nasiwa̱youb wasigeis tobwag ven gimgilis yakamiy, va̱gan bikatinabweimiy. Min-Yisleil bikineimiy mo bimouvit dibes. q'[ Kadiloka beikaw mites; awoum bikines.Kunes moumouvit waseg tut nag beikous.” Ven babaw gimgilis 1&[ Deibid-vak anilivan mamagina:“Kadiloka sisagal bimlavag mamagina sik o mamagina wot.O mamagina leg va̱gan bikatimop asisinap kalbaleb wasigeis. '%G Livneis nises Bukitab waseg mamagina:“Yowbad bo iyabol ninous tasiyas.Mites nag bikines; tiges nag biliganes ee... tut towen bo ma̱wan.” $- Ama̱wan? Min-Yisleil mwasanin inineivs Yowbad nasiwa̱youb, tage nag iba̱nes, yakamey gog nilivnek mo nakaban; tasiyas babaw bo ikakons. f#E Deisa isiwyoubum mo idawem. Nag idawem peinan mawotet bwanabwein; nag. Siwa̱youb-wan. " Ma̱wan kweiboug Yowbad ikayus nagamag mwasanin, ma̱wan tut towen bo idawem min-Yisleil mwasanin yakamey, peinan nisiwyoubum. !/ Tage Yowbad ikatimop anilivan, ilana,“Bo akayus gungamag kweinim kweiy tawsan nisesus. Nag ikululs wamatan Bal, gungamag tasiyas.”  } “O Guyaw bo iweiys mupalopits, bo igulekwes mukwabeilun. Agumwa̱neta yey mugwamag nases, mo sivines kid beiweigs.” /W Yowbad nag ipiyev inagamags tasiyas kweiboug nilivnek. Kuninuways liva̱nen Ilaytiy Bukitab waseg, peinan idibek Yowbad, ivtokes livan min-Yisleil, ilana,   Adok Yowbad bo ipiyev angamag tasiyas min-Yisleil, ne? Nag. Yey gum-Yisleil teitan yey. Ebelam delen teitan yey, agukum Binyamin. 7 Tage liva̱nen min-Yisleil ilel mamagina:“Tut babaw adudouw wasigeis gungamag tasiyas takapidabs o takakons;
adudouw, bo nag.”=s Wankuyeim Isaya ikatiginaney, ilel Yowbad anilivan mamagina:“Tasiyas nag ineveigs tage bo iba̱neigs.Tasiyas nag ikatugwans silma̱nin yey mo akamat wasigeis.”  Tage min-Yisleil nag ikakins. Wanamug Moses anilivan mamagina:“Igaw min-Yisleil yakamiy bukukines makava gamag mwasanin, mo bavag dibamiy bimouvit.Bod tasiyas tabla̱bols bukukines, mo bavag bikapasal nuwamiy min-Yisleil yakamiy.” 1[ Tage bulagan inekes, tan? Magen! Liva̱nen nises mamagina:“Ages bo iliganes ven babaw wasigeis.Asilivan bo ikatiliganes ven babaw wadaban pwepway.” R Tage bigeiguys liva̱nen Kelis mo biliganes mwasanin, bisimounids. 9 Tage babaw gamag nag itams waseg livan towen bwanabwein. Isaya anilivan kweiboug mamagina:“O Guyaw nag kavel isimounid agulivan waseg.” ^5 Kukin go bikayabes tageiguys, mo binekes, biliganes, bisimounids mo bidawes yagan o bikatinabwes. Liva̱nen tageiguy nises mamagina:“Adbwabwals singay bwein peinan igeiguys livan bwanabwein waseg!” 3_ Tage gamag mwasanin ta-ma̱wan bidawes yagan, peinan nag isimounids waseg. Ta-ma̱wan bisimounids peinan nag ikakins yagan. Nag ikakins yagan, peinan tageiguy nag. K Adbabaws-wan bitadouws daGuyaws wayagan, mo bikatinabweids. #? Nag ilivis min-Yudiy palatan, ven mwasanin gimgilis palatan, nag. Babaw ya̱kids daGuyaws kanatok-wan. Magat bitanitoug waseg mo bisiwyoubud bwein. {o Liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina:“Nag kal bisimounid waseg towen, mo beivag anmwasin, nag.” yk Gamag ya̱kid nanoud bitasimounid, Yowbad mo bikidumwal adsinap; o bitatam wadoud waseg mo bikatinabweid.  Kukin bitatam wadoud daGuyaws Yeisuw waseg, o wananoud bitasimounid peinan Yowbad iyakit kanig waseg, e, Yowbad mo bikatinabweid.  Tage ilana, “Livan towen nises, wawdoumiy o waninoumiy.” Livan towen mamagina simounid liva̱nen, waseg nakageiguy. { “Awoum kuninuways ‘Kal beibus bein wanuwan leg?’ ” (mamagina bitayakit Kelis, kanig waseg). “Awoum.” A{ Tage bitasimounid waseg Yowbad va̱gan bikidumwa̱luds, inakaleiwag kweitan; ilana, “Awoum kuninuways ‘Kal bein walba̱lab?’ ” (mamagina Kelis bitatok bitamey watinow). j M Moses nilel mamagina:“Kukin kal bikanow kaleiwag towen, mwamovan mo biban waseg.” / W Peinan Kelis mwana neim, bo iyakous Moses nakaleiwag va̱gan kid bikidumwal adsinaps ya̱kids, peinan tasimounids waseg. Yowbad bikatinabwes ven babaw gimgilis ' G Nag ikakins sinap didumwal meinoy neim Yowbad waseg, mo iyokons kid biva̱ges tatineis asisinap didumwal; tage nag itams Yowbad ansinap didumwal waseg. O  Akakin iseiw nuwes silma̱nin Yowbad, tage tatagouwaws tasiyas. o  Y Sigwey, singay sivinag Yowbad bikatinabwes tasiyas min-Yisleil, aninitoug Yowbad waseg pines tasiyas.  !Kabebay-nen nises Bukitab waseg mamagina:“Kukines, ven Sayon waseg basen gunawlulay va̱gan bikatpines kikeis,
mamagina dakul kikeis bikatpines mo bikalka̱louws.Tage kukin kal bisimounid waseg wululay towen nag beivag anmwasin.”F Aveiyag wawun? Iyokons, tage nag isimounids Yowbad waseg. Idokes misinaka biwotets bwein mo biba̱nes. Nag gog. Mamagina kikeis ikatpines wululay nimmasis wapwepway mo ikalka̱louws. / Tage min-Yisleil sivines bikanawes Moses nakaleiwag silma̱nin sinap didumwal, iyokons, bo nag, peinan nag ikanawes bwein Moses nakaleiwag. /W Aveiyag bitalivan? Adok tobwag ven gimgilis igaw dadub nag ivag sivines asisinap bididumwal, tage bo iba̱nes asisinap didumwal peinan isimounids waseg Yowbad. gG Isaya ma̱wan nilivnek, ilana,“Kukin liba̱lab guyawun nag bikatibom
nitidayas mwasanin, mo biyagageids beikous,
ma̱wan Sodom kweiboug, o ma̱wan-vak Gomol, biyagageids beikous.” Min-Yisleil ideivs y Isaya kweiboug iwak, liva̱nen Yisleil ilana,“Adok Yisleil tibun bibabaw ma̱wana alekel babewein,Tage teiyuy Yowbad bikatinabwes.Babaw biwaweiys, ven watinow gimgilis,Peinan bitawtoun, nuwanaw, nawotet towen waseg.” 3 Ven tasiyas nidibakes, ilana,‘Nag gungamag yakamiy.’E, ven wunsiyas mo bidokes bilana,‘Yowbad tamwamov nitun tasiyas.’ ” Y+ Liva̱nen nises palopit Osey anilivan mamagina:“Tasiyas nag gungamagMo badokes balana, ‘Agugwamag tasiyas.’Peinan bod towen, gamag nag sivines,Mo badokes gunabod tasiyas. ve E, bo idaweids nag misinaka min-Yudiy ya̱kids, tage tobwag ven gimgilis mwasanin-vak nidawes tasiyas. 1 O peinan sivinan gamag ya̱kids bitakines ansinap singay kamnat wasigeis ya̱kids nisiwyoubuds, o kweiboug nibun dakamnats peinads ya̱kids. ;~o Kadilok Yowbad bikaleiwag ma̱wan, peinan sivinan gamag ya̱kids bitakines inaya̱tal o natawtoun wasigeis takalbalebs, ikapatul wasigeis tasiyas ee... igaw mo bigulekwes. _}7 Adok tawtelein loutan bikaleiwag bidapwat waseg, ne? E, kadiloka bikow bidapwat babaw, simultanok waseg bivag loutan kweitan anlelel bwein; o som kwayuwein bivag loutan kweitan silma̱nin wotet, anlelel nag. V|% Awoum kal gamag ya̱koum kuvtok livan Yowbad, awoum. Magat loutan beivag nanon, tab kadilok bidibek tawtelein, bilana, “Aveiyag wawun nukuva̱geig agukwakin ma̱wan?” Adok awoum bilivan ma̱wan. I{  Adok bukudibakeigs, kulansa,“Kukin Yowbad bikalawageid ma̱wan nanon, ta-ma̱wan bitasilbwed. Igaw beivag adsinap kalbaleb peinan bo ivag nanon ma̱wan, adok awoum biyateleid.” z9 E, taninuways, kalisiy Yowbad sivinan binok nuwan mo bisiwyoubus; tage kalisiy sivinan bivag bikakons mo ivag ikakons. Yowbad takaleiwag tatonen qy[ Liva̱nen Pelow nises Bukitab waseg, peinan Yowbad idibek Pelow, ilana,“Bo asekeim guyaw va̱gan bakamtilakes gamag babaw, bikines guntawtoun waseg yak, mo ven babaw gimgilis biliganes butug. O yagag yey bikavtagis.” x  Yowbad binok nuwan ya̱kid nag peinan nanoud o dawotet, nag. Misinaka nasiwa̱youb tatonen waseg mo binok nuwan ya̱kid. w} Anilivan gog Moses waseg, ilana,“Kukin kal sivinag basiwyoub;
kukin kal binok nuwag, mo binok nuwag.” lvQ Aveiyag bitalivan? Adok bitalana, “Yowbad ansinap nag idumwal?” Awoum bitalivan ma̱wan. bu= Liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina:“Sivinag Yekob; Isaw gog apiyev.” t Ma̱wan-vak Libek neivays son tabuds Aysak mo isum papaps wanuwan, Yowbad idibek, ilana,“Kunutaw bikanow aygan digumasus.” Igaw wanuwan ines nisesus; nag ivag asisinap bwanabwein o kalbaleb, nag. Tage Yowbad bikaleiwag va̱gan bilivnek angamag, nag peinan asisinap; misinaka bilivnek ma̱wana nanon. Mapuna Yowbad idibek Libek, ilana,“Kunutaw bikanow aygan digumasus.” s7 Kweiboug Yowbad nilivnek; isek Ebelam anilivan ma̱wan:“Igaw tut bwanabwein waseg mo ba̱yum baw, igaw Sela mo bikop natun kuda̱taw.” !c1}+{Pzgyy6x|wwvLuutsrqqpzo!nllYkjj"iqhhg~fee2dcc1?MwvTasiyas sigwey nakases asilivan siwa̱youb waseg ya̱koum. Amalivan siwa̱youb wasigeis Yeisuw nagamag tasiyas nisiwyoubuds. Mtowen Yeisuw bisiwyoubumiy yakamiy. Yey Pawl. LvKwatimlakes dagamags va̱gan bikakins wotet bwanabwein biwteles, mo bilabes tasiyas kalisiy abes igeg. Awoum bisimavs; awoum. )KKv Denas son Apolos simwey nukusesus. Mtowen Denas ikakin ya̱tal sinapun. Nuwanaw kutanes tasiyas asteiy bimeis. Awoum aveiyag bika̱bwag wasigeis tasiyas. Takinew bakayeb Atimas o adok Tukik igaw biwekeim. Biwekeim mo kunuwanaw kum, kumekeig yey ven Nikopol waseg, peinan nanoug ma̱wan bulbeilim waseg bweina basesuna Nikopol. `I9v Kukin kal sivinan bikamniman mav, kukwan sivtanok o sivay. Magat bika̱kin matan bo bwein. Kukin gog nag, kupiyev kalbaleb gamag towen, tapiyavein kaleiwag. Tatonena ikakin ansinap kalbaleb. Kaleiwag mwasanin $HAv Awoum kutita̱kuds mav mo kwamnimans, Moses nakaleiwag liva̱nen, o tammwayas livnes. Awoum bukwata̱yegs mav. Kamniman tasiyas nag bilabeimiy, nag. fGEvLivan towen mounid-wan. Sivinag ya̱koum mutawtoun waseg livan towen kudibakes simwey. Tasiyas nisimounids Yowbad waseg biliganes mo bininuways aw-wotet bwein biwteles. Sinap towen bwanabwein va̱gan bilabes gamag. FvE, Yeisuw Kelis nikatinabweids dakalbalebs waseg, Yowbad Kululuwan mo ikatimweis ivakaein wasigeis ya̱kids, va̱gan bikidumwa̱luds, nasiwa̱youb tonen waseg, mo bitasiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag, peinan bo tanmises mwamovads bises bisigeg. -ESvIkatinabweids, nag peinan dawotets didumwal, nag. Misinak ikalin nuwan, mo isiwyoubuds; iwid adsinaps kweiboug, kweivaw nisekeids Kululuwan Bwanabwein waseg. fDEvTage Yowbad bo inok nuwan ya̱kids, nasiwa̱youb mo ikamat va̱gan kid bikatinabweids. zCmvKweiboug ya̱kids tadadubs, takapidabs ya̱kids. Idakeds kalbaleb peinan advikeiys nikaliwageids, nitamwa̱saws sinap kalbaleb waseg. Yam katanok katanok imouvit dabads, peinan gamag mwasanin nikamliweids, o ya̱kids-vak nitakamliwes. LB vKuguyes, kulana, “Kunuways gabman sikaleiwag, kwanawes. Kutams waseg wotet babaw bwanabwein. Awoum kuyagays. Awoum kwamnimans. Tage bweina bukuyama̱nums. Gamag babaw bukuvna̱ses beibwein.” }AsvSinap towen kuguyes. Amlivan tawtoun waseg kukwa̱nes. Awoum gamag mwasanin bipiyaves mukwaleiwag; awoum.@@yv Nagein takayamats tut wanakougwaw mwa̱saw-nen peinan takatinabweids Yeisuw Kelis igaw mo bisap, mtowen daYowbads tawtoun; bo nitam won tatonen va̱gan bikatinabweids, bitokeids mo bitalisawes sinap tasiyas kalbaleb, bivag kid adsinaps bikamnat angamag tatonen, biseiw nuwads silma̱nin wotet bwanabwein. ?yv Nagein gog bo ikamat Yowbad nasiwa̱youb va̱gan bikatinabweids babaw gamag ya̱kids, o bikatimlakeids sinap bwein, mo bitapiyaves sinap kalbaleb son ven watinow vikeiyan, tage bitavna̱ses Yowbad, o bitakaptuleids, adsinaps didumwal waseg. U>#vKuguyes tasiyas tawteleins situwa̱vek siwotet va̱gan bikanawes ages youd babaw wasigeis, mo bikalin nuwes tasiyas situwa̱veks. Awoum bikamnimans sisiyas situwa̱veks. Awoum biba̱kews, tage wotet babaw bweina bitoukums waseg, va̱gan gamag bikines asisinap bwanabwein mo bikavasis Yowbad nakaleiwag, mtowen Takatinabweids. =vYa̱koum-vak, mukwawotet tatoneim beibwein va̱gan bukwatimlakes sinap bwanabwein. Kulivan mounid, didumwal; amlivan mo bitawtoun wasigeis tasiyas kalisiy sivines bisenas livan kweitan, mo beivag asimwasin; peinan ta-ma̱wan biyageids tayekelesiys ya̱kids. N<vKuguyes tasiyas tabwa̱bwats ma̱wan, va̱gan ninous bidumwal. ;vKadiloka vinabwats bidumwal ninous, sinap bwanabwein waseg; subwan bipiyaves; kadiloka biwotets bwein, o bisiwa̱youbs. kadiloka bikanawes simwa̱nas ages. E, kukin bitoukums biwotets bwein, tasiyas watoulan nag biyages Yowbad nakaleiwag, nag. : vKuguyes mwamwayas-vak bivna̱ses asisinap tatineis. Awoum biwa̱wal wudous. Awoum tut babaw bimwamoums soup tawtoun, awoum. Kadiloka bikatimlakays sinap bwein, va̱gan kid tasiyas vinabwats mo bikakins sinap bwein, bivna̱ses simwa̱nas o nitsiyas. K9vKuguyes tammwayas awoum bimwamoums mananan. Kadiloka beivag asisinap bwanabwein, sona ninous didumwal. Kadiloka bisimounids bwein Yowbad waseg. Kadiloka bisiwa̱youbs bwein, o bikaptules. K8 vTage ya̱koum mukwatimlakay kweitan, sinap bwanabwein silma̱nin. 7 vIlansa, “Yakamey kakakin-wan Yowbad,” tage siwotet kweitan, singaya kalbaleb; takapidabs. Ta-ma̱wan biwotets bwein.)6 MvToubweins wasigeis youd babaw bwanabwein. Tage tasiyas tapiyaveins Yowbad nakaleiwag asisinap bikibik, nag aveiyag bwein biba̱nes, peinan ninous bikibik. H5  v Anilivan towen mounid. Mapuna amlivan tawtoun bukuguyes mo bisimounids bwein daGuyaws waseg. Kadiloka bipiyaves minYudiy sitaleiliw o bipiyaves-vak sikaleiwag tasiyas tapiyaveins sinap. 44 cv Gum-Kilit teitan, min-Kilit tasiyas sipalopit anilivan mamagina:“Min-Kilit asibabaw tayyaweids, takalbalebs, tabgumats, tagoveks, ma̱wana bulawud tasiyas.” (3 Kv Kadiloka kugidem asilivan. Awoum kweitan sinap bisenas va̱gan bimgwayes bunatum babaw gimgilis binoyes ked kalbaleb. Ikatidavis geg mo bikwayes sivavag. 62 gv Peinan tasiyas tapiyaveins kaleiwag singay babaw, tabugumatuws mwasanin, mwasanin takatidavidavs. Tasiyas-vak tabwabweins momwes gamag singay babaw takapidabs tasiyas. 41 cv Kadiloka biyyousis sinapun Yowbad to nitaliganes, va̱gan kid bikatimlakes gamag sinap bwanabwein waseg, bilabes; o bitagagays wasigeis tasiyas asilivan kweitan-wan. v0 gvAwoum bipiyaves bwabwal, kadiloka bisiwa̱youbs, biyama̱nums, bikaptules, bidumwal asisinap, bikamnat. e/ EvTayekelesiys situwa̱veks Yowbad natouwat tasiyas, kadiloka biva̱ges asisinap beibwein. Awoum bitawlewos kaleiwag. Awoum bikavvikuns. Awoum bimwamoums wiskiy. Awoum bivvatays. Awoum bimtapwags youd babaw wasigeis. W. )vWotet towen silma̱nin bo nalisaweim sim Kilit waseg, va̱gan bukwambuvis wotet to nitayabweg, o ven katanok katanok waseg kukwaleiwag tayekelesiys wasigeis, kuvtow teitan sitamumug va̱gan bimtakavates tasiyas. Kweiboug akatimlakeim asisinap tasiyas tamumugwas tayekelesiys wasigeis. Awoum biva̱ges sinap kalbaleb, awoum biwwosals, kadiloka nitsiyas bisimounids waseg Yowbad; awoum nitsiyas beivag bulges kalbaleb, mamagina takakons o takapidabs tasiyas. Q- vKalin nuwag ya̱koum Titos. Mamagina natug mounid, ya̱koum, peinan ya̱koum-vak nukusimounid Yeisuw Kelis waseg. Takatinabweid towen son Taman Yowbad bisiwyoubums va̱gan mo beitaw nuwam. Yey Pawl, Yowbad natouwat, takawein liva̱nen Yeisuw Kelis, yey. Gunwotet silma̱nin gamag tasiyas Yowbad nikatigikes angamag tatonen. Alilabes tasiyas va̱gan bisimounids beibwein o bikakins tapwa̱loul mounid, mo binmises va̱gan biba̱nes mwamoves nag beikous. Peinan pwa̱mug-o Yowbad nilivnek ma̱wan towen. Yowbad nag biyaweid, nag. Tut gog towen mo ikamat anilivan towen. Takatinabweids Yowbad bo isekeig gunawotet va̱gan batoukum waseg anilivan towen, bageiguy angamag wasigeis. Titos nawotet sim yagan Kilit waseg 2n}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ ~}}}}}}}}}}}}}q}e}Y}M}A}5})}}}||||||||||||v|j|^|R|F|:|.|"|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzzzszgz[zOzCz7z+zzzyyyyyyyyyyyyxyly`yTyHyv2v&vvvuuuuuuuuuuuusugu[uOuCu7u+uuuttttttttttttwtkt_tStHtq2q&qqqppppppppppp~prpfpZpNpBp6p*pppoooooooooooovojo^oRoFo:o.o#oo nnnnnnnnnnnn{noncnWnKn?n3n'nnnmmmmmmmmmmmmtmhm\mPmDm8m,m mmllllllllllllxlllalUlIl=l1l%ll lkkkkkkkkkkk}kqkekYkMkBk6k*kkkjjjjjjjjjjjjvjjj^jRjFj;j/j#jj iiiiiiiiiiii{ioiciWiKi?i3i'iiihhhhhhhhhhhhthhh\hPhDh8h,h hhggggggggggggygmgagUgIg=g1g%gg gfffffffffff~frfffZfNfBf6f*fffeeeeeeeeeeeeveje^eReFe:e.e"ee dddddddddddd{dodcdWdKd?d3d'dddccccccccccccscgc[cOcCc7c+cccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_2_&___^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] \\\\\\\\\\\\{\o\c\W\K\?\3\'\\\[[[[[[[[[[[[s[g[[[O[C[7[+[[[ZZZZZZZZZZZZxZlZ`ZTZHZW3W(WWWVVVVVVVVVVVVVxVmVbVWVLVAV6V+V VV UUUUUUUUUUUUyUmUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT~TrTfTZTNTBT6T*TTTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR{RoRcRWRKR?R3R'RRRQQQQQQQQQQQQtQhQ\QPQDQ8Q,Q QQPPPPPPPPPPPPxPlP`PTPHPM2M&MMMLLLLLLLLLLLLsLgL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K/K$KK KJJJJJJJJJJJ|JpJdJXJLJ@J4J(JJJIIIIIIIIIIIItIhI\IPIEI9I-I!II HHHHHHHHHHHHyHmHaHUHIH=H1H%HH HGGGGGGGGGGG}GqGeGYGMGAG6G*GGGFFFFFFFFFFFFvFjF^FRFFF:F.F"FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E'EEEDDDDDDDDDDDDsDgD[DODCD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC>>>>>>>>>>>v>j>^>R>F>:>.>">> ============{=o=c=W=K=?=3=)===<<<<<<<<<<<<727&77766666666666~6s6g6[6O6C676+666555555555555w5k5_5S5G5;5/5#55 444444444444|4p4d4X4L4@444(444333333333333t3h3\3P3D383-3!33 222222222222y2m2a2U2I2=212%22 211111111111}1q1e1Y1M1A151)111000000000000v0j0^0R0F0:0.0"00 ////////////z/n/b/V/J/>/2/'///............s.g.[.O.C.7.+...------------w-k-_-S-G-;-/-#-- ,,,,,,,,,,,,|,p,d,X,L,@,4,(,,,++++++++++++t+h+\+P+D+8+,+ ++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))})q)e)Y)M)A)5)))))((((((((((((u(i(](R(F(:(.("(( ''''''''''''z'n'b'V'J'>'2'&'''&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%w%k%_%S%G%;%/%#%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############t#h#\#P#D#8#,# ##""""""""""""x"l"`"T"I"="1"%"" "!!!!!!!!!!!}!q!e!Y!M!A!5!)!!! v j ^ R F : . "  {ocWK?3'th\PD8, xl`TH=1% }qeYMA5)vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(ti]QE9-! ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." zn                                  G F B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 4 3 2 1 0 / . - , + ) ( ' & % $ # " !                                 & % $ # " !                                      / - , * ) ( ' # " !  ~ } | { z y x w v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e  d ,c +b *a )` (_ '^ %] $\ #[ "Z !Y  X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E D C B A @ ? >  = +< *; (: '9 &8 %7 #6 "5  4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !         % # " !                                                                                               " !                                  #  "  !                                                       ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  +  *  )  (  '  &  %~  #}  "|  !{  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^   ]  5\  4[  3Z  2Y  1X  0W  /V  .U  -T  ,S  +R  *Q  )P  (O  'N  &M  %L  $K  #J  "I  !H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .  )-  (,  '+  &*  %)  $(  #'  !&  %  $  #  "  !                                                     >  =  <  ;  :  9  7  6  5  3  2  1  /  .  -  +  *  )  (  &  %  $  #  "  !                                                              8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + ) ( & % $ # " !                                       2 1 0 / . - , + * ) ( ' % $ #               ~ } |  {  z  y  x w v u t  s 1r 0q /p .o -n ,m +l *k )j (i 'h &g %f $e #d "c !b  a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G  F 'E &D %C $B "A !@ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 /  .  -  ,  +  * ) ( ' & % $  # ," +! * ) ( ' & % $ #                                & % $ # " !                              4 3 2 1 0 / . - + * ) ( ' & $ # " !                                P  N  M  L  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  ;  :  9  8  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  (  '  &  %  $  #  "                    ~   }   |   {   z   y   x   w   v   u   t   s   r   q   p   o   n   m   l   k                    / . - , + * ( ' & % $ # " !                                    H G F E D B A ? > = < ; 9 8 7 6 5 3 2 0 / - , + ) ( ' $ # " !  ~ } | { z y x w v u t s r q p o n m  l  k  j  i  h g f e d  c  %b  $a  #`  "_  !^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B   A  ,@  +?  *>  )=  (<  &;  %:  #9  "8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !         !                                                           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  '  &  %  $  #                                                         2  1  .  -  +  *  )  '  &  $  #  "  !                                                        & % $ # " !                                    $ # !          ~ } | { z y  x  w  v  u  t s r q p o  n 8m 6l 5k 3j 2i 1h 0g /f .e -d ,c +b *a )` (_ '^ &] %\ #[ "Z !Y  X W V U T S R Q P O N M L K  J  I  H G F E D C  B +A *@ )? (> &= %< $; #: "9 !8  7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !         ) ( ' & % $ # " !                                 " !                                                            -  +  *  )  (  '  &  $  #  "  !                                                                                B A @ > = 9 8 7 6 3 2 1 0 / . - ,~ (} '| &{ %z $y #x "w !v  u t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ [  Z KY JX IW HV GU FT ES BR AQ @P ?O >N <M ;L :K 9J 5I 4H 3G 2F 1E 0D /C -B ,A +@ *? (> '= &< %; $: #9 "8 !7  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( '  &  % $ # " !     . - , * ) ( " !                                    0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                       & % $ # " !                                 . * ) ( ' # " !                            - , + * ) ( ' & % $ # " !  ~ } | { z y x w v u t s r q p o n m  l  k  j  i  h g f e d c b  a "` !_  ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N M L K J  I H G F E D C B A @ ? > = < ; :  9  8  7  6 5 4 3 2 1  0 #/ ".  - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                           ' & % # " !                               # " !                                 :  9  6  5  4  3  /  .  -  ,  +  (  '  &  %  $  "  !                                                ~  }  |  {   z  2y  0x  /w  .v  +u  *t  )s  'r  &q  %p  $o  #n  "m  !l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q   P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :  *9  )8  (7  '6  &5  %4  #3  "2  !1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                 $  #  "                                                            " !                                                          " !                         0 / . , + * ' & % " !                                              ~  }  |  {  z y x w v u t  s r q p o  n m l k j i  h g f e d c  b  a  `  _  ^ ] \ [ Z Y X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K   J   I   H   G   F  E  D  C  B  A  @  ?  >  9|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}3}(}}}|||||||||||||x|m|b|W|L|A|6|+| || {{{{{{{{{{{{{{{p{e{Z{O{D{9{.{"{{ zzzzzzzzzzzzzznzbzVzJz>z2z&zzzyyyyyyyyyyyysygy[yOyCy7y+yyyxxxxxxxxxxxxxxlx`xTxHxr2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpGp;p/p#pp oooooooooooo|opodoXoLo@o4o(ooonnnnnnnnnnnntnhn\nPnDn8n,n nnmmmmmmmmmmmmymmmamUmIm=m1m%mm mlllllllllll}lqlelYlMlAl5l)lllkkkkkkkkkkkkvkjk^kRkFk:k.k"kk jjjjjjjjjjjjzjnjbjVjJj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhwhkh_hShGh;h/h#hh hggggggggggg|gpgdgXgLg@g4g(gggfffffffffffftfhf\fPfDf8f,f!ff eeeeeeeeeeeeyemeaeUeIe=e1e%ee eddddddddddd~drdfdZdNdBd6d*dddccccccccccccvcjc^cRcFc:c.c"cc bbbbbbbbbbbb{bobcbWbKb?b3b'bbbaaaaaaaaaaaataha\aPaDa8a,a aa````````````y`m`a`U`I`=`1`%`` `___________}_q_e_Y_N_B_6_*___^^^^^^^^^^^^v^j^^^R^F^:^.^"^^ ]]]]]]]]]]]]{]o]c]W]K]?]3]']]]\\\\\\\\\\\\s\g\[\O\C\7\+\\\[[[[[[[[[[[[x[l[`[T[H[<[0[$[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYY{YpYeYZYOYDY9Y.Y#YY YXXXXXXXXXXXXvXjX^XRXFX:X.X"XX WWWWWWWWWWWWzWnWbWVWJW>W2W&WWWVVVVVVVVVVVVsVgV[VOVCV7V+V VVUUUUUUUUUUUUxUlU`UTUHUM2M&MMMLLLLLLLLLLL~LrLfLZLNLBL6L*LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K/K#KK JJJJJJJJJJJJ|JpJdJXJLJ@J4J(JJJIIIIIIIIIIIIuIiI]IQIEI9I-I!II HHHHHHHHHHHHyHmHaHUHIH=H1H%HH HGGGGGGGGGGG}GrGfGZGNGBG6G*GGGFFFFFFFFFFFFvFjF^FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E'EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========|=p=e=Y=M=A=5=)===<<<<<<<<<<<;2;&;;;::::::::::::s:g:[:O:C:7:+:::999999999999w9k9_9S9G9<909$99 988888888888|8p8d8X8L8@848(888777777777777u7i7]7Q7E797-7!77 666666666666z6n6b6V6J6>626&666555555555555s5g5[5O5C575+555444444444444w4k4_4S4G4;4/4#44 333333333333|3p3d3X3L3@343(333222222222222x2m2b2W2L2A262+2 22 1111111111111z1n1b1V1J1>121&111000000000000s0g0[0O0C070+000////////////w/k/_/S/G/;///$// /...........|.p.d.X.L.@.4.)...------------u-i-^-R-F-:-.-"-- ,,,,,,,,,,,,z,n,b,W,K,?,3,',,,++++++++++++s+g+[+O+C+7+,+ ++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))})q)e)Y)M)A)5)))))((((((((((((u(i(](Q(F(:(.("(( ''''''''''''z'n'b'V'K'?'3'''''&&&&&&&&&&&&s&g&[&O&C&7&+&&&%%%%%%%%%%%%x%l%`%T%H%<%0%$%% %$$$$$$$$$$$}$q$e$Y$M$A$5$)$$$############v#j#^#R#F#:#.#"## """"""""""""{"o"c"W"K"?"3"'"""!!!!!!!!!!!!t!h!\!P!D!8!,! !! x n d Z P F < 2 (   ~sh]RG<1&wlbWLA6+  |qf\QF;0%uj_TI>3)zodYNB6*wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD9-! ymaUI=1%sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8,  ;  : :9 98 87 66 55 34 23 12 01 /0 ./ -. ,- +, *+ )* () '( &' $& #% "$  # " !                                 ( ' % $ # "                                                                                               "  !                                                    !                                                                  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u   t  s  r  q p o n m l  k (j 'i &h %g $f #e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W  V  U T S R Q P  O N M L K J I  H  G  F  E D C B A @ ?  >  =  < ; : 9 8  7 6 5 4 3  2  1  0  / . - , + *  ) ( ' & %  $  #  "  !                                                          , + * ) ( ' & % $ # " !                   !                                                                                                                                        $  #  "  !                                                                                                        !                    ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n   m &l %k $j #i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V  U  T  S  R Q P O N M L  K J I H G F E D C B A @ ?  >  =  <  ;  : 9 8 7 6 5 4 3  2 1 0 / . - , + * )  (  '  &  %  $ # " !                                                                                                                                                                                                             + * ) ( ' & % $~ #} !|  { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h g f e d c b a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O  N  M  L  K  J I H G F E D  C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - ,  + * ) ( ' & % $ # " !                    # " !                                                                   ( ' $ # " !                                  % $ # " !                                   ( ' & % $ # " !                     ~  }  |  {  z y x w v u t  s r q p o n m l k j i h  g  f  e  d c b a ` _ ^  ] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L  K  J  I  H G F E D C  B (A '@ &? %> $= #< "; !:  9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) (  '  &  %  $  # " !        ( ' & % $ #                                                                4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  '  &  %  $  #  "                                                                                                                                                               0  -  ,  +  (  '  %~  $}  "|  !{  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e   d  +c  *b  )a  (`  '_  %^  $]  #\  "[  !Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @ (? '> &= $< #; ":  9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . -  ,  +  * ) ( ' & % $ #  " <! ; : 9 8 7 6 5 4 3 1 0 / . - , * ) ' & % $ #                                                     * ) & % $ # !                                " !                                                       . - , + * ) ( ' & % $ " !          ~ } | { z y x  w  v u t s r q p  o  n  m  l  k  j  i  h  g   f   e   d   c  b  a  `  _  ^  ]  \  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   & * % ) $ ' # & " $ ! # "                                                      (  '  & % $ # " !                                                           !                                                                        ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n   m  & l  % k  $ j  # i  " h  ! g  f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U  T  S  R  Q   P   O   N   M   L   K   J  2 I  1 H  0 G  . F  - E  , D  * C  ) B  & A  % @  $ ?  # >  " =  ! <  ;   :   9   8   7   6   5   4   3   2   1   0   /   .   -   ,   +  *  )  (  '   &   %   $   #   "   !  9  8   7   6   5   4   3   0   /   .   -   ,   +   )   (   '   &   %   $   #  !                                                         *  )  (  '  &  %  #  "  !                                                    )  (  '  &  %  $  #  "                                              ; : 9 8 5 4 3 2 1 0 / . - , + * & % $ # " !                          ~  }  |  {  z   y 5 x 4 w 0 v / u . t - s , r + q ( p ' o # n " m ! l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R   Q E P D O C N B M A L > K = J < I ; H : G 9 F 7 E 6 D 5 C 4 B 3 A 1 @ 0 ? / > . = - < * ; ) : ( 9 ' 8 & 7 % 6 $ 5 # 4 " 3 ! 2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                         /  .  -  ,  +  )  (  ' % $ # !                                        6 5 4 3 2 1 0 / . - , + ( ' & % # " !                          $ # " !                                                        2  1  0  /  .  -  ,  +  *   ) ~  ( }  ' |  & {  % z  $ y  # x   w   v   u   t   s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y 5= 4< 3; 2: 19 08 .7 -6 ,5 *4 )3 %2 $1 #0 !/  . - , + * ) ( ' & % $ # " !             7 6 5 4 3 2 1 0 / . , + * ( ' & $ # " #1|pdXL@6+  ~~~~~~~~~~~~~{~p~e~Z~O~C~7~+~~~}}}}}}}}}}}}x}l}`}T}H}<}0}$}} }|||||||||||}|q|e|Y|M|A|5|)|||{{{{{{{{{{{{v{j{^{R{F{:{.{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozdzXzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyyuyiy]yQyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxzxnxbxVxJx>x2x&xxxwwwwwwwwwwwwswgw[wOwCw8w,w wwvvvvvvvvvvvvxvlv`vTvHvp2p&pppoooooooooooosogo[oOoCo7o+ooonnnnnnnnnnnnxnln`nVnKn@n5n*nnn mmmmmmmmmmmmmumim]mQmEm9m-m!mm llllllllllllzlnlblVlJl>l2l&lllkkkkkkkkkkkkskgk[kOkCk7k+kkkjjjjjjjjjjjjxjlj`jTjHj\4\)\\\[[[[[[[[[[[[[w[k[_[S[G[;[/[#[[ [ZZZZZZZZZZZ|ZpZdZXZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYvYjY^YRYFY:Y.Y"YY XXXXXXXXXXXX{XoXcXWXKX?X3X'XXXWWWWWWWWWWWWWtWiW^WSWHWR3R(RRRQQQQQQQQQQQQ|QpQdQXQLQ@Q4Q(QQQPPPPPPPPPPPPuPiP]PQPEP9P.P"PP OOOOOOOOOOOO{OoOcOWOKO?O3O'OOONNNNNNNNNNNNtNhN\NPNDN8N,N!NN MMMMMMMMMMMMyMmMaMUMIM=M1M%MM MLLLLLLLLLLL~LrLfL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K0K$KK KJJJJJJJJJJJ|JpJdJXJLJ@J4J(JJJIIIIIIIIIIIIuIiI]IQIEI9I-I!II HHHHHHHHHHHHyHmHaHUHIH=H1H%HH HGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G*GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE~EsEhE]EREGE>>>>>>>>>>>t>h>\>P>D>8>,> >>============y=m=a=U=I=?=4=)===<<<<<<<<<<<<,2,&,,,++++++++++++s+g+\+P+D+8+,+ ++************y*m*a*U*I*=*1*%** *)))))))))))~)r)g)[)O)C)7)+)))((((((((((((x(l(`(T(H(<(0($(( ('''''''''''}'q'e'Y'M'A'5')'''&&&&&&&&&&&&v&j&^&R&F&:&.&"&& %%%%%%%%%%%%{%o%c%W%K%?%3%'%%%$$$$$$$$$$$$t$h$\$P$D$8$,$ $$############y#m#a#U#I#=#1                                                         ~  }  |  {  z y x w v u t s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  Q P O N M L K J  I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 6 5 4 3 2 1 0 /  .  -  ,  + * ) ( ' &  % $ # " !                                                                                                                                                                                                                                                                                   ~  } | { z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [  Z  Y  X  W  V U T S R Q P O  N  M  L  K  J  I  H   G   F   E   D  C  B  A  @  ?  >  =   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U  [   Z   Y   X   W   V  U  T  S  R  Q  P  O  N                                                                                                ~  }  |  {  z y x w v u t s  r q p o n m l k j i h g f e d c b  a  `  _  ^  ] \ [ Z Y X W V  U   T   S  R  Q  P  O  N  M                                                                                                                                                                                                                          X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I   H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (   '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                  (  '  &  %  $  #  !                                                      '  &  %  $  #  "                                                                 ~   }   |   {   z   y   x   w   v   u   t  s  r  q   p   o   n   m   l   k   j   i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^   ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D   C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &   %  $  #  "  !                                                                                                                                                       vM vL v K v J v I v H vG vF vE vD vC  vB vA v @ v ? v> v= v< v; v: v9  v8  v7  v6  v 5  v 4  v 3  v 2  v 1  v0  v/  v.  v- lM lL lK lJ lI lH lG lF lE l D l C l B l A l @ l? l> l= l< l; l:  l9 l8 l7 l 6 l 5 l 4 l 3 l 2 l1 l0 l/  l. l- l, l+ l* l) l( l' l& l% l$ l # l " l ! l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l b b b b  b  b  b  b  b b b b b  b b b b b b b b b b b b b b  b  b  b  b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b  b b b~ b} b | b { b z b y b x bw bv bu bt bs br  bq bp bo b n b m b l b k bj bi bh bg bf  be  bd  bc  bb  ba  b`  b _  b ^  b ]  b \  b[  bZ  bY  bX  bW  bV X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X  X X X X X  X  X X X X X X  X  X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X NU NT NS NR NQ NP NO NN NM NL NK NJ NI N H N G N F N E N D NC NB NA N@ N? N> N=  N< N; N: N9 N8 N 7 N 6 N 5 N 4 N 3 N2 N1 N0 N/ N. N-  N, N + N * N ) N ( N ' N& N% N$ N# N" N!  N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N  N  N   N  N  N  N  N  N  N D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D  D D D D D D D D D D D D D D  D  D  D  D D D D D D D  D D D D D D D  D  D  D  D D D D D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D   D   D   D  D  D  D :< :; :: :9 :8 :7 :6 :5 :4 :3 : 2 : 1 : 0 :/ :. :- :, :+ :* :)  :( :' :& :% :$ :# :" : ! :  :  : : : : : :  : : : : : : : : : : : : : : :  :  : : : : :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :   :   :   :   :  :  :  :  :  : 0i 0h 0g 0f 0e 0d 0c 0b 0 a 0 ` 0 _ 0 ^ 0 ] 0\ 0[ 0Z 0Y  0X 0!W 0 V 0U 0T 0S 0R 0Q 0P 0O 0N 0M 0L 0K 0J 0I 0H 0 G 0 F 0 E 0 D 0C 0B 0A 0@ 0? 0> 0=  0< 0 ; 0: 09 08 07 06 05 04 03 02 01 00 0/ 0. 0- 0 , 0 + 0 * 0 ) 0 ( 0' 0& 0% 0$ 0#  0" 0! 0 0 0 0 0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0   0   0   0  0  0  0  0  0  0 & & & & & &  &  &  &  &  & & & & &  & & & & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & &  &  &  &  & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & & &  & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & &  &~  &}  &|  &{  &z  &y  &x  &w  &v  &u  &t  & s  & r  & q  & p  &o  &n  &m  &l  &k  &j                                                                        ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a   `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P   O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B   A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2 1 0 / . - , +  * ) ( '  &  %  $ # " !                                                                                                                                                                      L K J I H G F E  D  C  B  A @ ? > =